gebiedsgerichte samenwerking: is er een democratisch
TRANSCRIPT
![Page 1: Gebiedsgerichte samenwerking: is er een democratisch](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022073020/62e4309a2f4c46641864a7f8/html5/thumbnails/1.jpg)
Sander Van Parijs
Centrum voor Lokale Politiek – UGent
Steunpunt Bestuurlijke Organisatie Vlaanderen – Slagkrachtige Overheid
Seminarie 11 september 2015
Gebiedsgerichte samenwerking: is er
een democratisch probleem; wat is het
probleem en wiens probleem is het?
Gevalstudie: streekvisie over de inplanting van grote windturbines
in Zuid-West-Vlaanderen
![Page 2: Gebiedsgerichte samenwerking: is er een democratisch](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022073020/62e4309a2f4c46641864a7f8/html5/thumbnails/2.jpg)
Bovenlokale samenwerking…
Is er een democratisch probleem; wat is het probleem en wiens
probleem is het?
![Page 3: Gebiedsgerichte samenwerking: is er een democratisch](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022073020/62e4309a2f4c46641864a7f8/html5/thumbnails/3.jpg)
Twee perspectieven
Normatiefperspectief
Analytischperspectief
![Page 4: Gebiedsgerichte samenwerking: is er een democratisch](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022073020/62e4309a2f4c46641864a7f8/html5/thumbnails/4.jpg)
Een normatief perspectief
Vier ideaaltypische stellingnames
Klijn, E.-H. & C. Skelcher, Democracy and network governance: compatible or not? Four conjectures and their implications, in: Public Administration, 2007, nr. 3, p. 587-608.
“Democracy is an essentially contested concept“W. B. Gallie, Essentially contested concepts, in: Proceedings of the Aristotelian Society, vol. 56, 1956, p. 167–198.
Niet-compatibel Verzwakt primaat van de politiek
Complementair Inbreng kennis en expertise
Transitiefase Netwerkdemocratie met andere rol politici
Instrumenteel Versterkt primaat van de politiek
![Page 5: Gebiedsgerichte samenwerking: is er een democratisch](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022073020/62e4309a2f4c46641864a7f8/html5/thumbnails/5.jpg)
Een analytisch perspectief
Drie invalshoeken
Wat zijn voor ons sturingsnetwerken
Hoe kijken we naar politieke besluitvormingsprocessen
Hoe kijken we naar democratische verankering
![Page 6: Gebiedsgerichte samenwerking: is er een democratisch](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022073020/62e4309a2f4c46641864a7f8/html5/thumbnails/6.jpg)
1. Wat zijn sturingsnetwerken?
Verlengd bestuur Verplaatst bestuur
Functionele en operationele samenwerkingsverbanden
Strategische sturingsnetwerkenBeleidsbepalende ambitie
↓democratische vraagstelling
![Page 7: Gebiedsgerichte samenwerking: is er een democratisch](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022073020/62e4309a2f4c46641864a7f8/html5/thumbnails/7.jpg)
Zoeken naar sturingsnetwerken…
Twee nuances
Vrij brede maar toch beperktelonglist
– Waar is de wildgroei aaneventueel ondemocratischesturingsnetwerken?
Dynamiek tussensamenwerkingsverbanden
– Deze staan minder op zichzelf dande regioscreening doetvermoeden
Longlist
Criterium: strategische besluitvorming
Specifieke beleidsthema’s Transversaal beleid
Criterium: verplaatst bestuur
Actienetwerken Ontwikkelingsnetwerken
Criterium: lokale politici
Gemeentelijke vertegenwoordiging Politieke vertegenwoordiging
Regioscreening
![Page 8: Gebiedsgerichte samenwerking: is er een democratisch](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022073020/62e4309a2f4c46641864a7f8/html5/thumbnails/8.jpg)
Insteek: streekweefsel
Shortlist
Kwalitatieve toetsing
Longlist
Selectiecriteria
Regioscreening
Alle samenwerkingsverbanden
Keuzes caseselectie
Een diepgravend kwalitatiefonderzoek in de regio Zuid-West-Vlaanderen
• Pionier in streekontwikkeling
Focus op streekweefsel• Streekontwikkelingsintercommuna
le• Conferentie van Burgemeesters• RESOC• …
![Page 9: Gebiedsgerichte samenwerking: is er een democratisch](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022073020/62e4309a2f4c46641864a7f8/html5/thumbnails/9.jpg)
Wat zijn sturingsnetwerken voorons?
Verplaatst bestuur Streekweefsel
Strategische sturingsnetwerkenBeleidsbepalende ambitie
Meerdere actoren en sturingsarena’s
![Page 10: Gebiedsgerichte samenwerking: is er een democratisch](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022073020/62e4309a2f4c46641864a7f8/html5/thumbnails/10.jpg)
2. Besluitvorming volgenshet Ronde-model
Verplaatsing van besluitvormingsdossiers over tijd en ruimte
Cf. Teisman, G., Models for research into decision-making processes: on phases, streams and decision-makingrounds, In: Public Administration, 2000.
Illustratie naar Koppenjan, J.F.M and Klijn E.H., Managing Uncertainties in Networks. Routledge Londen, 2004.
![Page 11: Gebiedsgerichte samenwerking: is er een democratisch](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022073020/62e4309a2f4c46641864a7f8/html5/thumbnails/11.jpg)
Besluitvorming binnen eennetwerkarrangement
Vrij naar Arts, B., Leroy, P. & van Tatenhove, J., Political Modernisation and Policy Arrangements: A Framework forUnderstanding Environmental Policy, 206
![Page 12: Gebiedsgerichte samenwerking: is er een democratisch](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022073020/62e4309a2f4c46641864a7f8/html5/thumbnails/12.jpg)
Reconstructie concrete dossiers alsgevalstudies
Windmolenvisie Crematorium Buda-fabriek
![Page 13: Gebiedsgerichte samenwerking: is er een democratisch](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022073020/62e4309a2f4c46641864a7f8/html5/thumbnails/13.jpg)
Hoe reconstrueren we besluitvorming?
Ronde-model Arrangementenbenadering
Bredere keuzesituaties waarbinnen de spelsituaties van arena’s zich afspelen
Actoren → Hulpbronnen, Spelregels en Claims
Aandacht voor de context
![Page 14: Gebiedsgerichte samenwerking: is er een democratisch](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022073020/62e4309a2f4c46641864a7f8/html5/thumbnails/14.jpg)
3. Democratische verankering?
Democratische aspecten van besluitvorming
Input Throughput Output
Informatiestroomrichting politiek
systeem
“Processing” van de besluitvorming
→ Hoe verwerk je input?Hoe bereik je output? →
Vertegenwoordiging en verantwoording
Efficiëntie en effectiviteit beleid
↓vraagstelling sturingsnetwerken
![Page 15: Gebiedsgerichte samenwerking: is er een democratisch](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022073020/62e4309a2f4c46641864a7f8/html5/thumbnails/15.jpg)
Rol van de lokaal verkozenpoliticus?
Variaties op het primaat van de politiek
– Verschillende rollen mogelijk
– Daarom vertegenwoordiging en verantwoording in de praktijk onderzoeken
Hands-on Hands-off
Directe participatieProcesbegeleiding
NetwerkmanagerWaakhond
![Page 16: Gebiedsgerichte samenwerking: is er een democratisch](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022073020/62e4309a2f4c46641864a7f8/html5/thumbnails/16.jpg)
Analyse van vertegenwoordigingen verantwoording
Vertegenwoordigingsclaims Verantwoordingsrelaties
Maker Wie maakt de claim?
Onderwerp Wie of wat is het onderwerp?
InhoudWat is de betekenis van de claim?
Publiek Naar wie richt de maker zich?
Actor Wie legt verantwoording af?
InformatieWelke informatie wordt gedeeld?
DebatHoe verloopt het debat tussen actor en forum?
OordeelMogelijkheid tot sancties (⊕ en ⊖)?
ForumAan wie legt de actor verantwoording af? • Horizontaal / verticaal
![Page 17: Gebiedsgerichte samenwerking: is er een democratisch](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022073020/62e4309a2f4c46641864a7f8/html5/thumbnails/17.jpg)
Drie perspectieven op democratische verankering
Insteek voor een brede reflectie-oefening
Smartphone Drone Helikopter
Sterke link tussen vertegenwoordigings-
claims en verantwoordingsrelaties
Inbedding binnen een nauwsluitend en breed
netwerk van actoren
Integratie binnen een grotere democratische architectuur en cultuur
Individuele bestuurder Streekweefsel Systeem niveau
![Page 18: Gebiedsgerichte samenwerking: is er een democratisch](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022073020/62e4309a2f4c46641864a7f8/html5/thumbnails/18.jpg)
Gevalstudie
De streekvisie over de inplantingvan grote windturbines in Zuid-
West-Vlaanderen
![Page 19: Gebiedsgerichte samenwerking: is er een democratisch](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022073020/62e4309a2f4c46641864a7f8/html5/thumbnails/19.jpg)
Het streekweefsel
Hoofdarena’s• Leiedal• Conferentie van Burgemeesters• (RESOC)
Andere arena’s en actoren• individuele gemeentebesturen• een actiegroep• een aantal ondernemingen • hogere overheden• …
Verhouding arena’s en actoren• Overlappende mandaten• Prominente rol conferentie
Dat informele voorbereiden in die conferentie. Daar wordt eigenlijk voor een stuk al afgetoetst van wat het haalbare is op streekniveau. Dus de echte visieontwikkeling gebeurt voor een stukje wel in de conferentie en het informele. [Politicus]
De conferentie stuurde [de raad van bestuur] wel voor een groot deel. […] Uiteindelijk als je iets wil realiseren vanuit de conferentie van burgemeesters moest je het naar de raad van bestuur sturen want die conferentie had geen beslissingsmacht. [De punten waarvan de conferentie zei] dat is rijp voor de raad van bestuur. [Politicus]
Zeer concrete dingen gaan uitwerken en gaan verankeren enz. en afspraken gaan maken tussen gemeenten, doorgaans is RESOC daar geen forum voor. [Medewerker Leiedal]
![Page 20: Gebiedsgerichte samenwerking: is er een democratisch](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022073020/62e4309a2f4c46641864a7f8/html5/thumbnails/20.jpg)
Overzicht rondes
• Voorgeschiedenis
• Legislatuur 2007-2012
Politiek verbond1Barsten verbond
•Zwevegem
•Avelgem2Reddingspoging
•Bal bij gemeenten3 Einde streekvisie4
![Page 21: Gebiedsgerichte samenwerking: is er een democratisch](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022073020/62e4309a2f4c46641864a7f8/html5/thumbnails/21.jpg)
Ronde 1: politiek verbond
Twee parallelle vertegenwoordigingsclaims• Economie
• Subclaim Zwevegem = Bekaert
• Ruimtelijke kwaliteit
Verantwoording• Hoofdzakelijk horizontaal
• Lichte vormen (toelichting)
![Page 22: Gebiedsgerichte samenwerking: is er een democratisch](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022073020/62e4309a2f4c46641864a7f8/html5/thumbnails/22.jpg)
Ronde 2: barsten in verbond
Vaststelling 1: streekafspraak verplaatstzich binnen besluitvorming Harelbeke
Vaststelling 2: Avelgem verandert haar claim zonder formele verantwoording
“je kan in theorie wel consensus vinden maar als het zeer praktisch wordt, wordt een burgemeester terug burgemeester en niet zozeer regionaal meedenkende” [politicus]
Nieuwe actoren betrokken• Lokale politieke oppositie• Actiegroep• Hogere overheden
![Page 23: Gebiedsgerichte samenwerking: is er een democratisch](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022073020/62e4309a2f4c46641864a7f8/html5/thumbnails/23.jpg)
Ronde 3: reddingspoging Leiedal
Twee invullingen vertegenwoordigingsclaimrond economie
–Bestuurders (opportuniteiten)
–Leiedal (eerlijke concurrentie)
Verantwoording
–Verticaal maar richting schepencolleges
–Stevige vorm (inclusief oordelen)
![Page 24: Gebiedsgerichte samenwerking: is er een democratisch](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022073020/62e4309a2f4c46641864a7f8/html5/thumbnails/24.jpg)
Ronde 4: einde streekvisie
Schepencolleges verdeeld
Streekweefsel wacht op een nieuwinitiatief van Vlaanderen
![Page 25: Gebiedsgerichte samenwerking: is er een democratisch](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022073020/62e4309a2f4c46641864a7f8/html5/thumbnails/25.jpg)
Reflectie democratischeverankering
[Wat in de streekorganen beslist wordt] wordt teweinig doorgespeeld […] Is dat dan eenburgemeester die daarin zit dan gaat die veelgemakkelijker geneigd zijn van de dingen […] eenkeer in het schepencollege of in de gemeenteraadte brengen. […] het is niet omdat het nietgenotuleerd wordt dat er niet over gesproken werd.[Politicus]
Als ze een schepen sturen is dat nog iets maar jehebt sommige gemeenten die dat een raadslidsturen. En ik moet zeggen dat daar de bindingwel zeer moeilijk is omdat de kern van de macht /u weet dat ook wel / zit natuurlijk niet in diegemeenteraad of bij die gemeenteraadsleden maarzit eigenlijk bij het schepencollege / deburgemeester. [Politicus]
Dus in de gemeenteraad, ja, moet [een gewoonraadslid uit de meerderheid] eigenlijk zwijgen.[Politicus]
Smartphone
Burgemeesters eerste vioolStreekbelang = optelsom lokale belangen
Permanente (lichte) verantwoording richting uitvoerende macht
![Page 26: Gebiedsgerichte samenwerking: is er een democratisch](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022073020/62e4309a2f4c46641864a7f8/html5/thumbnails/26.jpg)
Reflectie democratischeverankering
Het gebeurt dan heel letterlijk [dat we] dus 'smorgens conferentie van burgemeesters overeen bepaald thema hebben en drie uur daarnais het raad van bestuur van Leiedal [en dat]letterlijk dezelfde nota dan nog een keer aanbod komt. [Politicus]
[De overlappende mandatarissen] waren daneigenlijk al mee in het verhaal en dat is eenbelangrijk element […] dat dan eigenlijk in dieconferentie van burgemeesters er ook alvoldoende burgemeesters waren die eigenlijkvolledig het dossier kenden, wisten wat er in deraad van bestuur, hoe dat die besluitvorming wasverlopen of die geesten aan het rijpen waren.En die daar eigenlijk op die manier eigenlijktoch wel een positieve indruk kunnen geven omte maken dat de dingen vooruit gaan. [Politicus]
Toen was dat eigenlijk een heel homogenegroep zowel binnen RESOC, als de raad vanbestuur van Leiedal was [dat] voornamelijkvanuit de CD&V gestuurd. Met een aantalburgemeesters die dat ook al twaalf jaar oflanger waren. [Medewerker Leiedal]
Drone
StreekweefselOverlappende mandaten
Amper verruiming publiek
![Page 27: Gebiedsgerichte samenwerking: is er een democratisch](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022073020/62e4309a2f4c46641864a7f8/html5/thumbnails/27.jpg)
Reflectie democratischeverankering
[Het] heeft ook meegespeeld […] dat dehogere overheid ons nooit als regio in onsstandpunt heeft erkend. [Politicus]
Ik veronderstel dat de purebelangenvertegenwoordiging en het pureproberen te behouden van bedrijven in de streek[…]. Dat zal meegespeeld hebben in het besluitvan de deputatie. Of in het besluit in beroepbij de minister ook. [Politicus]
Maar finaal is er dan spelletjes gespeeldgeweest. De provincie zei dan eerst “neen”dan kwam er een “ja” van de minister enz.En altijd vanuit een economische weerslag. […]Oh door lobby. Achter de schermen. Dat kanniet anders. Hoe kan je nu van standpuntweigering naar toelating gaan als er daar geenlobbywerk achter zit? [Politicus]
Helikopter
Politieke cultuur
Hoe autonoom is het (boven)lokale
![Page 28: Gebiedsgerichte samenwerking: is er een democratisch](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022073020/62e4309a2f4c46641864a7f8/html5/thumbnails/28.jpg)
Reflectie democratischeverankering
Nood aan maatwerk en zelfevaluatie
Toetsing : verlengd of verplaatst bestuur
Smartphone Drone HelikopterBurgemeesters eerste
vioolStreekbelang = optelsom
lokale belangen
StreekweefselOverlappende mandaten
Hoe lokaal is bovenlokaal
Permanente (lichte) verantwoording richting
uitvoerende machtAmper verruiming publiek
Politieke cultuur Vlaanderen
![Page 29: Gebiedsgerichte samenwerking: is er een democratisch](https://reader036.vdocuments.pub/reader036/viewer/2022073020/62e4309a2f4c46641864a7f8/html5/thumbnails/29.jpg)
Alle rapporten, conferentiepapers en working papers zijn te vinden op de website van het Steunpunt Bestuurlijke Organisatie:
www.steunpuntbov.be
Suggesties en vragen: