geloven onderweg 2014 kwartaal 2

dominicaans tijdschrift voor bezinning, bezieling en bewegingonderwegge

loven

Miek Pot

Gitta Nieuwenburg

Mieke Ankersmid

Holkje van der Veer

2zomer 2014 | jaargang 132

Je bent van harte welkom!

losse verkoopprijs €� 7,50

Inhoud

Redactioneel� 3

De onmogelijke werkelijkheid 4Gitta NieuweNburG

Trouw op het heetst van de dag 6erNst MarijNisseN

Gastvrijheid 9HeNk joNGerius

Van harte welkom 12Gitta NieuweNburG

Column: Een onmogelijke vrouw 15roy ClerMoNs

Goed ouder worden is een kunst 16Holkje vaN der veer

Waar is de gulle lach tot op heden gebleven 20tHeo MeNtiNG

Te gast in het klooster 23Holkje vaN der veer

Mijmeringen bij het lied ‘Mag ik dan bij jou’ 26

Doorkruist land – de contemplatieve weg 28Miek Pot

Mindful omgaan met verlies 31Mieke aNkersMid

Young and Fair in het klooster 34NiNeke verHoofstad eN lisaNNe vaN GeffeN

Agenda�voor�onderweg 38

Gedicht�voor�onderweg� 40

Project2 07-10-2009 10:34 Pagina 1

Colofon

Geloven OnderwegDominicaans tijdschrift voor bezinning, bezieling en bewegingJaargang 132 Verschijnt 4 keer per jaar

Uitgave van Stichting Dominicanenklooster Huissen

RedactieErnst MarijnissenHolkje van der VeerHenk JongeriusTheo MentingStef de Kroon (eindredacteur)Gitta Nieuwenburg (beeldredacteur)Aalt Bakker (hoofdredacteur)

RedactieadresPostbus 596850 AB HuissenTelefoon: 026 – 326 44 22E-mail: [email protected]

UitgeverStichting Dominicanenklooster HuissenE-mail: [email protected]

Abonnementen-administratiePostbus 596850 AB HuissenTelefoon: 026 – 326 44 22E-mail: [email protected]

Tarieven 2014Geloven Onderweg verschijnt 4 maal per jaarJaarabonnement € 25,00 via automatische incassoOpzegging van abonnement kan uitsluitend schrifte-lijk en uiterlijk 2 maanden voor het verstrijken van de betalingsperiode. De tarieven zijn inclusief BTW.Losse verkoopprijs € 7,50 (exclusief verzendkosten)

VormgevingMarieke de Vlieger

Technische realisatieUitgeverij Skandalon

Auteursrechten© Copyright Dominicanenklooster Huissen

Afbeelding omslagThe Victory René Magritte | 1939

issn 0920-2544

nr 2 • 2014 geloven onderweg 3bezinning bezieling beweging –

Je bent van harte welkom!Gastvrijheid zit in onze natuur, maar hoe gastvrij zijn we eigenlijk? Als land kunnen we daar tegenwoordig niet meer volmondig ja op zeggen. Hoe is het met onze gastvrijheid als persoon, of als organisatie of als klooster? Hoe lukt het u en mij om ons open te stellen, anderen uit te nodigen en te delen? En wat is er nodig om gastvrij te kunnen en te durven zijn?

In dit nummer gaat het over deze vragen. Om zelf gastvrij te kunnen zijn, is het belangrijk om jezelf te durven zijn. Om anderen te kunnen zien, is het nodig om je zelf te zien en ook gezien te worden. Als je gastvrij kunt zijn en je open kunt stellen, dan gebeuren er wonderlijke dingen, zowel als gast, als gastheer of als gastvrouw. In het themadeel treft u bijdragen aan over levenskunst, over gast-vrijheid, over je open stellen en over de kracht van humor en lachen in je tent. Je bent welkom!

In het themadeel staat ook een bijdrage waar ik persoonlijk stil van werd. Over als het niet lukt om gastvrij te zijn, over als je de deur dichthoudt, omdat dat het meest veilig is en je het soms alleen met jezelf kunt uithouden. Tegelijkertijd steeds maar blijven zoeken naar deuren die wel opengaan en uiteindelijk heel veel mensen een gastvrij hart kunnen bieden, waardoor velen geïnspireerd en geraakt worden.

Naast het themadeel bevat dit nummer bijdragen over aandacht, een groter bewustzijn en over onvoorwaardelijke liefde. Ook een mooie bijdrage over enthousiaste jongeren die overtuigd zijn van het belang van duurzaamheid en eerlijke handel, en hoe zij elkaar een weekend lang hebben ontmoet en hard werken aan hun droom over de samenleving, en iedereen uitnodigen om zich daarvoor in te zetten.

We zijn allemaal geliefd en ook van harte welkom, maar we moeten er wel wat voor doen.Je bent van harte welkom!

Aalt Bakker,hoofdredacteur

4 geloven onderweg nr 2 • 2014 – bezinning bezieling beweging

De onmogelijke werkelijkheid

Zowel in de verhalen uit de Bijbel als in de kunst gebeuren dingen die in werkelijkheid niet mogelijk zijn, maar die je wel op een andere manier naar de werkelijkheid laten kijken. De verwarring die ontstaat, roept

aanvankelijk wellicht verzet of afkeer op, maar daaraan voorbij opent het deuren naar nieuwe mogelijkheden.

toelichting bij de omslag door: gitta nieuwenburg, kunstenares

Het verhaal van Abraham en Sara – die op het heetst van de dag in de woestijn, als al het leven stil valt, drie vreemde-lingen gastvrij ontvangen met een goede maaltijd en de boodschap krijgen dat Sara op haar hoge leeftijd nog zal beval-len van een zoon – is net zo onwerke-lijk als de afbeeldingen op schilderijen van surrealistische kunstenaars. Eén op één is het niet te verklaren wat je leest of ziet, maar wanneer je verder kijkt en loskomt van de gebaande paden in je denken, kun je een verrassende ervaring beleven en perspectieven zien die je tot dan toe voor onmogelijk hebt gehou-den. Daar waar de werkelijkheid en de verbeelding elkaar ontmoeten, openen zich nieuwe wegen. De psychoanalyti-sche ideeën van Freud en de betekenis van dromen waarin het onbewuste en het bewuste elkaar ontmoeten in een op het eerste gezicht onlogische combina-tie, spelen een belangrijke rol in de ont-staansgeschiedenis van het surrealisme.

Het schilderij The Victory (1939) van de kunstenaar René Magritte (1898-1967), waar een halfgeopende deur opgeno-men is in het decor van zand en zee, zou mogelijk kunnen verwijzen naar de ver-binding van het bewuste met het onbe-wuste. Dit beeld wordt versterkt door de wolk die half door de deuropening drijft.

Een uitdaging voor de zintuigenMagritte heeft op weergaloze wijze de werkelijkheid verbonden met het mys-terie van het leven. Door alledaagse voorwerpen uit hun context te halen en te plaatsen in een ongebruikelijk kader, roepen zijn schilderijen veel vra-gen op. Wat zie ik nu eigenlijk? Door het gebruik van titels die de afbeelding niet verklaren, voegt hij nog een extra dimensie toe aan de verwarring die ontstaat. Kunst maakt gebruik van dit fenomeen om het bewustzijn te verrui-men. Het rekt als het ware de grenzen van het denken op. Uit de comfortzone


van de dagelijkse werkelijkheid wordt je verbeelding geprikkeld en kom je tot de ontdekking dat niet de waarneming, maar het denken bepaalt wat we zien. “Ceci n’est pas une pipe.” (1928-1929) is een bekend voorbeeld daarvan. We kij-ken naar een afbeelding van een pijp en niet naar een pijp als voorwerp.De poëzie is een belangrijke inspira-tiebron voor Magritte en draagt het-zelfde fenomeen in zich. We lezen tus-sen de regels door wat de dichter in werkelijkheid beoogt of kunnen daar onze eigen invulling aan geven. Het is een uitdaging voor de zintuigen om de boodschap achter het beeld of het gedicht te ervaren. We worden tot ac-tie aangespoord, in tegenstelling tot het realisme, waar het gaat om een natuur getrouwe weergave van de wer-kelijkheid. Je zou kunnen zeggen dat surrealistische kunst je wakker maakt en realistische kunst je met rust laat.

Verder is opvallend dat in veel schilde-rijen van Magritte de stilte prominent aanwezig is. De in detail geschilderde objecten of personen geven het idee dat je niet naar een schilderij kijkt, maar naar de objecten zoals ze in wer-kelijkheid zijn. En doordat hij de bij voorkeur zeer voor de hand liggende dingen in een ongebruikelijke context plaatst, roept het geheel een mysterie op. Magritte zelf zegt hierover: “Het mysterie in mijn schilderijen kan niet uitgelegd worden.” Het woord myste-rie is afkomstig van het Griekse woord muein wat ‘de mond of de ogen sluiten’ betekent. Hij zei ook dat zijn schil-derkunst het mysterie van de wereld oproept. De uitdaging om buiten de gebaande paden te kijken is de groot-ste kracht van zijn werk. Ook humor speelt een rol in de zin dat je het gek

René Magritte | The Victory | 1939

vindt wat je ziet. De vreemde combi-natie van voorwerpen in de ruimte of de rare eigenschappen daarvan dagen je uit om anders te kijken. Wij mensen willen graag een verklaring voor wat we zien; we willen begrijpen hoe de wereld in elkaar steekt. Dat geeft rust en vertrouwen, maar ook stilstand. Je durven te openen voor het onver-wachte geeft aanvankelijk onrust. Het is juist in die ongemakkelijke positie waar de kansen liggen om de onmo-gelijke werkelijkheid voor mogelijk te gaan zien. Juist op de momenten in je leven dat alles lijkt vast te lopen helpt het om nieuwe deuren te openen en het onbekende tegemoet te treden. Nieuwe ontmoetingen geven een nieuwe kijk op je huidige situatie. Dat wat eerst zwart leek, blijkt alle kleuren in zich te dragen.

geloven onderweg nr 2 • 20146 – bezinning bezieling beweging

Trouw op het heetst van de dag

De woestijnhitte van het Midden-Oosten is geen dagelijkse westerse er-varing. Midden op de dag valt het leven stil. Na het middagmaal worden de oogleden zwaar, en mens en dier laten het leven voor wat het is. Ze

houden siësta. Daarom zit Abraham voor de ingang van de tent. Tot zover lijkt er niets opvallends aan de hand, en zou het verhaal uit Genesis 18,1-15 rustig kun-nen voortkabbelen. Maar als we doorlezen, moeten ons naast vele fraaie details een paar onderdelen verbazen. Daar is eerst het bezoek van de ‘drie’, die van boven komen. Vervolgens is er die vreemde vraag: ‘Waar is Sara, jouw vrouw?’ En ten slotte vernemen we die intrigerende zin: ‘neen, óf je gelachen hebt!’

Op het heetst van de dagAbraham is geroepen tot bondgenoot en vriend van de Levende. Hij is het oerbeeld van het toekomstige Gods-volk, dat uit hem en Sara zal verwekt worden. Hun roeping is geen beloning van goed gedrag, noch een verheffing boven andere mensen. Hun uitverkie-zing is gekleurd en gevuld door dienst-verlening aan de wereld. Ze is er bij de gratie Gods.

Daar komen op het heetst van de dag drie gasten naar de tent van Abraham. Dat is zeer ongebruikelijk tijdens de si-estatijd! En in dit uur van slaap en rust is Abraham klaarblijkelijk wakker, want het begin van dit verhaal staat bol van

‘zien’. Hij ziet drie mannen, staande bo-ven hem, zegt de tekst. Zulke woorden drijven je als geëngageerd bijbellezer naar het puntje van je stoel. Ze staan er niet zo maar, doch ‘boven’ hem. Ze komen van boven. Het zijn er drie. Drie is een klassieke verwijzing naar een ko-mende gebeurtenis, die het leven zal transformeren. Onverwacht als een aardbeving. Drie verwijst verder naar de hemel, naar ‘boven’: zon, maan en sterren. Dat is geen beschrijving van kosmische aard, doch een beeld voor een andere werkelijkheid.Abraham is alert en attent. Hij herkent de vriend en bondgenoot: mijn Heer, als je welwillend op mij neerziet, ga dan nimmer aan jouw knecht voorbij.

bezinning door: ernst marijnissen o.p., dominicaan en schrijver


Dit ‘voorbijgaan’ is een Bijbelse om-schrijving van het genadig komen en gaan van de Levende zelf: Ik zal er zijn voor jullie. Na de begroeting breekt er tijdens de hitte van de dag een reeks activiteiten los. Dat hoort wel bij de gastvrijheid, maar juist daarom zullen gasten nooit op dit tijdstip een bedoe-ienentent bezoeken. Alles wat hier ge-beurt en gedaan wordt, stijgt boven het gewone en vanzelfsprekende patroon van bezoek en gastvrijheid uit. Daar wordt gewassen, gehaald, brood gebak-ken, koeken gemaakt, een lam – teder en tov, wie denkt niet aan het paaslam en de voorbijgang des Heren in die eer-ste paasnacht! – uitgekozen en toebe-reid, mensen aan het werk gezet en be-diend. Abraham gedraagt zich als een dienstknecht: hijzelf stond tegenover hen onder de boom, terwijl ze aten.

Waar is Sara, jouw vrouw?Wat een vraag! Hier stuiten we op een nieuwe onmogelijkheid. Het valt onder de oosterse gastvrijheid dat de gastheer al wat hem toebehoort zijn gasten aan-biedt: al het mijne is het uwe. Overdre-ven wellicht? Maar bloemrijk en harte-lijk ongetwijfeld. Maar zal, als dat zo is, een gast het dan niet uit zijn hoofd la-ten om de gastheer te vragen: “Waar is je vrouw?” Dat is dermate onbeleefd en vrijpostig dat het moet opvallen. Des te meer, daar Abraham rustig en open antwoordt: “Ziet, in de tent”. Alsof er geen vuiltje aan de lucht is. De vraag van de Levende is van een andere orde en met die vraag begint het verhaal op-nieuw. Na het dienstwerk van Abraham neemt de Levende het initiatief over en reageert aldus op de genoten gastvrij-heid. De overgave van Abraham aan zijn roeping tot dienstknecht gaat ver-der in de overname van de Levende in

diens zorg voor de mens. Het heilswerk wordt na het dienstwerk zichtbaar!

Het eigenlijke thema van het verhaal is nu ingezet. Onze verbazing over tijdstip en bedoening gaat over in de herinnering aan een woord dat vaak in de Schriften terugkeert: voor God is niets onmogelijk. Dat mogen we niet verstaan als een soort toverspreuk, een sensatieslogan of goocheltruc. Dat woord wijst op het raakpunt tussen hemel en aarde. Waar de grenzen van dit aardse door mensen niet te pas-seren zijn, zodat onze mogelijkheden op wereldverbetering beperkt blijven en eerder een golfbeweging dan een

Abraham, Sarah en gasten | Richard McBee | 1995

‘Voor God is niets onmogelijk’: Waar wij mensen de grenzen van dit aardse niet kunnen passeren, is het komen van ‘boven’ door de Levende als een heilzaam infuus van ongekende kracht.


voortgaande ontwikkeling vertonen, is het komen van ‘boven’ door de Le-vende als een heilzaam infuus van on-gekende kracht.Zo ook hier. Abraham en Sara worden ons voorgesteld als hoogbejaard. Dat vereist de boodschap van dit verhaal. Hun toekomst is beperkt en voorspel-baar, denken we. Maar de Levende doorbreekt de grenzen van het ver-wachte: Ik zal mij keren, keren tot jou, wanneer het de leven schenkende tijd is, dan heeft Sara, jouw vrouw, een zoon! Zoon en toekomst staan hier voor hetzelfde. De gang van Gods heilsge-schiedenis zal zich in onze dagelijkse geschiedenis een weg blijven banen. De Levende keert de geschiedenis om. ‘Het wordt nooit wat’, denk je als je rondziet in de gewelddadige wereld van van-daag. Wie gelooft, weet nu wel beter.

Neen, of je gelachen hebtHet lachen van Sara wordt in de ver-zen 12 tot 15 veelvuldig genoemd. De zoon zal immers Jitschak (Izak) heten: hij die lacht! De vervulling van Gods belofte geeft altijd aanleiding om vro-lijk en blij te zijn. Sara weet dat ze verwelkt is, en het leven bijna voorbij. Natuurlijk wordt er dan gelachen als het verwelkte zich weer opricht, en er nieuw leven in het vooruitzicht is. En tegelijkertijd gaat dit lachen verge-zeld van de realiteitszin die thuishoort in het leven van elke dag. Het lachen

heeft, wanneer het heilshandelen van de Heilige zo nabijkomt, ook het ka-rakter van een hoofdschudden: zoiets is toch onmogelijk! Vraag en uitroep kleuren dit lachen. Waarom lacht Sara en zegt ze: ik zal waarlijk baren? Het lijkt een verwijt van de Levende. Maar waarom mag Sara niet lachen? Zal God niet begrijpen dat een vrouw van hoge leeftijd zich heimelijk verheugt, wan-neer ze droomt van een gezicht waar-van de rimpels worden gladgestreken, en waarop de glans en de schoonheid van weleer terugkeren! Dat ook ge-zegd wordt dat zij vreest, ligt voor de hand. Het lijkt niet passend bij de ver-hevenheid van de Heilige en het res-pect dat men Deze verschuldigd is. Zo vrezen geliefden toch om elkaar tekort te doen of te kwetsen? Deze aarts-moeder van Israël kent haar plaats. Ze was immers daar in de tent, zoals Abraham heeft gezegd. Deze tent is beeld van heilige grond, vaste bodem, rots en vertrouwen. Zo heeft God haar dan ook verstaan. Neen, klinkt het. Er mankeert niets aan jouw respect. Je hebt Mij uitgelachen noch aan mijn woorden getwijfeld. Maar dan gaat het in één adem verder: óf je gelachen hebt. Ik heb jouw vreugde vernomen. Jouw lach zal de toekomst voor jullie beiden zijn. Hij zal jullie, het volk dat uit jullie voortkomt, én de volken der aarde herinneren aan mijn bevrijdend handelen. Want dit lachen is een be-vrijdende lach, die zelfs de kloven en de rimpels zal verzachten die kommer en kwel, vernedering en verdrukking, maar ook het slijten aan het leven in een menselijk gezicht hebben aange-bracht. Daarom wordt van de Heilige gezongen: die de onvruchtbare geeft haar plaats in het huis; een lachende moeder van kinderen (Psalm 113,9).

De Levende ‘keert de geschiedenis om’. “Het wordt nooit wat”, denk je als je rondziet in de gewelddadige wereld van vandaag. Wie gelooft, weet nu wel beter!


Gastvrijheid

Jaren geleden was ik met vrienden op vakantie op het Griekse eiland Kreta. Op een dag maakten wij met een taxi een tocht naar dorpjes waar je al-leen maar te voet in kon komen, omdat de straatjes te smal waren voor

gemotoriseerd verkeer. Het overkwam ons in zo’n dorp tot tweemaal toe, dat wij door mensen uitgenodigd werden om binnen te komen en iets met hen te eten. Je weet op zo’n moment niet goed wat je overkomt! Je bent voor hen een wildvreemde en je wordt zomaar uitgenodigd om even deel uit te maken van hun intimiteit. Je haalt het dan niet in je hoofd om het eten dat je wordt voorgezet af te slaan omdat je geen idee hebt wat het is, maar je neemt voorzichtig een hapje en betoont zo je erkentelijk voor hun vriendelijkheid!

Het is een kennismaking met de gastvrij-heid in zuidelijke landen waarvan je ooit wel eens gehoord had. Zo’n manier van gastvrijheid roept een gevoel van ver-wondering op; zoiets zou in ons eigen land niet gebeuren. Integendeel, er is bij ons eerder een huiver voor vreemdelin-gen en allochtonen te bespeuren. Kijk daarvoor maar eens naar uitspraken van bepaalde politici van rechtse signatuur: alles wat vreemd en onbekend is wordt door hen juist afgewezen omdat het een bedreiging zou vormen voor onze eigen-heid! Mensen durven ’s avonds niet alleen de straat op, omdat er donker gekleurde vreemde jongens in een groepje bij elkaar staan. Op zich is dat al bedreigend.

In de Bijbel horen wij andere verhalen over het omgaan met vreemden. Het

bezinningdoor: henk jongerius o.p., dominicaan, auteur en dichter

bekende verhaal over de vreemdelingen die Abraham en Sara op het heetst van de dag bezoeken, is daar een heel goed voorbeeld van. Het was in die cultuur een verplichting om vreemdelingen gastvrij te ontvangen, hen de voeten te wassen en te eten te geven, omdat zij onderweg waren en nog een flinke reis voor de boeg hadden. De joodse tra-ditie schrijft trouwens voor dat er aan tafel altijd een stoel vrij gehouden moet worden voor de profeet Elia. Kennelijk moet er in het alledaagse leven altijd rekening gehouden worden met het onverwachte.Hoe serieus die verplichting was blijkt wel uit een passage in hoofdstuk 13 van de brief aan de Hebreeën waarin wij le-zen: ‘De broederlijke liefde moet blijven. En vergeet de gastvrijheid niet; door


haar hebben sommigen zonder het te weten engelen onthaald. Denk aan hen die gevangen zijn alsof u met hen in de gevangenis zat, en aan hen die mishan-deld worden als aan mensen die zelf ook een lichaam hebben.’

Geen nummer zijnEr is dus iets bijzonders aan de hand als het gaat over gastvrijheid. Daarom is het goed om eens te kijken naar wat er gebeurt als mensen gastvrij zijn. Het is wonderlijk om te ervaren hoe mensen in ons gastenverblijf hun aanwezigheid in onze communiteit en in ons klooster er-varen. Zij weten zich hier, ook al zijn zij vreemden, welkom omdat zij eenvou-dig mogen zijn wie zij zijn. Zo bracht een mevrouw die onze kapel wekelijks schoon maakte, het eens onder woor-den: “Hier ben je geen nummer”.Dat staat in schrille tegenstelling met de atmosfeer die veel mensen in de huidige maatschappij ervaren. Daar leven veel mensen in anonimiteit, zonder eigen ge-zicht, en gaan ze in zekere zin schuil in de massa. Toch hebben wij allemaal een eigen gezicht en willen we ons eigen ver-haal vertellen, want alleen op die manier krijgen wij het gevoel dat wij er mogen zijn. In de gastvrijheid worden mensen echt gezien en gebeurt er iets tussen de gastheer/vrouw en de gast.

Wederkerigheid

Al wat je van het leven hooptvalt je als gave in de schootwanneer je zó naar iemand hoortals je ook zelf wilt zijn gehoord.

Al wat je hoopvol doet bestaanwordt je als zegen aangedaanwanneer jij zó op anderen wachtals je het zelf van hen verwacht.

Al wat je heel en vrolijk maaktheeft je in liefde aangeraaktwanneer jij mensen zó bemintals je door hen wilt zijn bemind.

Ten diepste gaat het bij gastvrijheid om wederkerigheid. Wie een ander mens tegemoet treedt in openheid en zonder vooroordeel, zal verrast worden door het nieuwe dat in zijn of haar leven bin-nenkomt. Het is dus van groot belang dat wij van binnen vrij zijn om andere mensen tegemoet te treden. Misschien moet je wel een beetje nieuwsgierig zijn, in elk geval niet opgesloten blij-ven in je eigen kleine wereld, maar je deur openzetten voor wat er naar je toekomt. In dit opzicht is een zekere verwondering als basishouding in het omgaan met elkaar een voorwaarde.Wie andere mensen open tegemoet treedt, laat de wereld van anderen bin-nenkomen. Hij of zij zal vooral een echte luisteraar zijn die ruimte maakt voor de aanwezigheid van de gast die bij je binnenkomt. Het is die openheid waardoor een ander zich vrij kan gaan voelen om kenbaar te maken wie hij is, en wat hem of haar bezighoudt.Waarachtige openheid naar anderen heeft ook te maken met het respect dat je hebt voor wie deze ander is, nog voordat je hem of haar gesproken hebt. Dat wordt ervaren door mensen die er-gens als gast binnenkomen. Zij worden begroet en met name aangesproken zonder dat zij daar iets voor hebben moeten doen. Mensen die in een nieu-we omgeving binnenkomen, voelen direct of er een sfeer van ontvankelijk-heid en openheid aanwezig is, of dat zij beter niet hadden kunnen komen. Dan voelen zij zich met de rug aangekeken, zoals wij dat wel noemen, en zouden het liefst rechtsomkeer maken.

bezinning bezieling beweging – nr 2 • 2014 geloven onderweg 11

Respect komt van het Latijns woord dat met ‘zien’ te maken heeft. Wie wil er niet echt gezien worden? Dat is toch het eerste wat je als mens verlangt? Dat je er mag zijn zoals jij bent, met je eigen ge-zicht, je eigen taal en manier van doen?Dat zal alleen gebeuren als de gastheer of gastvrouw het zaliger vindt om te ontvangen dan om te geven, want op die manier ontstaat er een klimaat van gelijkwaardigheid, waarin je jezelf niet hoeft te bewijzen of waar te maken!

Zonder argwaan levenAlles bij elkaar genomen is gastvrijheid geen ‘kunstje’ of ‘maniertje’, maar een andere manier van leven waarin niet argwaan of voorzichtigheid in de zin van ‘je weet maar nooit’ uitgangspunt van ons handelen zijn maar een waar-achtige openheid en ontvankelijkheid voorop staan. Het is een levenshouding waarin je op voorhand niet weet wat je gaat overkomen, maar waarin je in een besef van wie je zelf bent anderen te-gemoet treedt, zodat er een werkelijke ontmoeting tot stand kan komen. In het echte ontmoeten verdwijnt het ‘moeten’ en wordt het mogelijk dat er werkelijk iets tussen mensen gaat gebeuren.Je eigen wereld, je horizon, wordt ver-breed; het leven wordt niet langer door anderen bedreigd maar eerder verrijkt. Er gaat in ons weer iets open dat kin-deren eigen is die zonder vooroordeel of bijbedoelingen andere mensen tege-moet gaan. Zij zijn niet bang dat ande-ren iets kwaads in de zin hebben, maar zijn open voor het onverwachte.Het is een diep geworteld levensbesef in ons dat niet de angst maar de liefde voor anderen het allerbelangrijkste is. Daar-door verdwijnt alle argwaan en vrees en worden wij andere mensen. Herman van Veen heeft dat eens heel speels bezongen:

Alles wat ik weet,weet ik van een anderen alles wat ik laat,laat ik voor een ander.Alles wat ik hebis alleen een naamen die heb ik van een ander.

Alles wat ik zeg,zeg ik aan een anderen alles wat ik geef,geef ik aan een ander.Alles wat ik hebis alleen een naamen die heb ik van een ander.

De hand die ik geef,geef ik aan een anderen de tranen die ik laat,huil ik om een ander.De zin die ik heb,heb ik in een anderen de liefde die ik voel,is voor een ander.

Alleen mijn kippenvelis van mijzelf.

Andrej Roebljov | 1408 - 1425 | De Heilige Drievuldigheid of De gastvrijheid van Abraham

1515bezinning bezieling beweging – nr 2 • 2014 geloven onderweg

Een onmogelijke vrouwOp de Grote Beek, de psychiatrische instelling waar ik werkzaam ben als geestelijk verzorger, lopen de cliënten nogal tegen de onmogelijkheden aan van zichzelf, maar ook van elkaar. Een bepaalde cliënt, laten we haar Trees noemen, spande wat dat betreft wel de kroon. Ze woonde pas enkele jaren op de ouderenafdeling en kreeg het voor elkaar om in korte tijd nagenoeg alle medecliënten tegen zich in het harnas te jagen en ook bij het verplegend personeel was ze niet bepaald populair. Haar leven werd gekenmerkt door strijd. Ze ging met iedereen over van alles en nog wat in dis-cussie, waarin haar wil wet was en ze was een meester in mensen tegen elkaar uitspe-len. Verschillende keren was ze al overgeplaatst, omdat het vaak op een onhoudbare situatie uitliep op de afdeling waar ze verbleef.

Op een gegeven moment kwam ik in contact met haar. Ze wilde graag de pastor spreken. Ik moet eerlijk bekennen dat ik er in het begin niet graag naartoe ging. Het was haar bedoeling om mij voor haar karretje te spannen en allerlei zaken voor haar te laten regelen. Mij steeds beroepend op mijn vrije plek en aanspreekbaarheid voor alle cliënten en personeelsleden, heb ik haar verteld dat dat niet ging. Ik kon wel voor haar een luisterend oor zijn en met haar praten over het verdriet van de vele teleurstellin-gen, mislukkingen, ruzies enzovoorts, waar zij in haar leven mee te maken had gehad. Aan de feitelijke situatie kon ik niet veel veranderen, maar we konden samen zoeken naar wegen om met het onmogelijke in haar leven om te gaan. Het is uiteindelijk een contact geworden waar ik met veel plezier en voldoening op terugkijk.

Ze is inmiddels overleden, maar ik denk nog regelmatig aan haar. De onmogelijke vrouw veranderde in ons contact in een zachtaardige, lieve en zorgzame vrouw. Door-dat ik uiteindelijk geen pion werd in haar schaakspel en wij niet hoefden te strijden met elkaar, ontstond er ruimte. Een lege ruimte tussen ons die anders opgevuld kon worden dan met strijd, ruzies en verwijten zoals ze gewend was om te doen. Iets van die pure mens, het kleine meisje van vroeger uit een Brabants dorpje, die zoveel hield van haar vader, zoveel verdriet had om haar mislukte huwelijk en het gemis van haar kinderen waar ze zo weinig contact mee had, kon die lege ruimte vullen. Het was ove-rigens geen eenrichtingsverkeer. Ze was altijd belangstellend naar mij en mijn gezin. Toen ik vorig jaar vader ben geworden, was zij de enige cliënt die persoonlijk een kaartje gestuurd heeft. Ik voelde mij ook door haar gezien en gewaardeerd. Bijzonder hoeveel oprechtheid en betrokkenheid achter die onmogelijke vrouw verscholen ging.

columndoor: roy clermons, geestelijk verzorger in de psychiatrie

en lekendominicaan


Goed ouder worden is een kunst

Naarmate ik ouder word en in mijn geval ook fysiek beperkter raak, vult mijn huis zich steeds meer met hulpmiddelen zoals een leesbril, steun-kousen, orthopedisch schoeisel, een wandelstok en zelfs beademings-

apparatuur. Met frisse tegenzin capituleer ik voor deze medische ‘gadgets’ om uiteindelijk te moeten concluderen dat zij een bijdrage leveren aan de verbetering van mijn dagelijks functioneren.

Een acceptatieprocesEen nieuw ‘ding’ wordt mij meestal aan-geraden door een ‘hulpverlener’, zoals een arts of een fysiotherapeut. Deze spreekt mij dan indringend, soms met een omhaal van woorden toe en wil mij doen geloven dat dit ‘werktuig’ een ver-betering voor mij zal zijn, sterker nog, zelfs mijn levenskwaliteit zal verhogen! Als uiteindelijk de dag gekomen is, dat zo’n ‘redmiddel’ mijn deur door komt, plaats ik hem meestal in de wachtkamer. Het object slingert dan wat rond in de gang, in de keuken of op een kast om daar door mij met argwaan en weer-stand bekeken te worden. Na verloop van tijd verandert mijn houding: via negeren word ik toch nieuwsgierig en neem ik het ter hand. Tot zomaar de dag gekomen is, dat ik het ga uitpro-beren en betast, er wat mee speel en klungel. Langzaam maar zeker wordt

het beproefd op comfort en functio-naliteit. Deze wachtperiode kan enkele maanden duren, het nieuwe werktuig krijgt stapje voor stapje een vanzelfspre-kende plaats in mijn dagelijks bestaan. Eenmaal daadwerkelijk in gebruik blijk ik regelmatig te moeten toegeven dat die leesbril, die speciale schoenen, de beademingsapparatuur inderdaad een verbetering zijn. Activiteiten die ooit als vanzelfsprekend plaatsvonden, blijken nu opnieuw mogelijk te zijn. Een leesbril blijkt een waar hulpmiddel als ik daad-werkelijk beter kan zien. Dit gevecht van afstoten, zoeken, uitproberen en jezelf overwinnen, levert naast ogenblikken van vertwijfeling en somberheid ook momenten van vreugde op. Er blijken wel degelijk mogelijkheden te bestaan om mijn leven te verbeteren, om mijn mobiliteit te vergroten, om mijn toe-komstperspectief uit te breiden.

essaydoor: holkje van der veer o.p., agoge en theologe


Kracht en moedHet accepteren van deze realiteit - het gegeven dat we ouder en soms ook stunteliger en afhankelijker worden - vraagt kracht en levenskunst. Soms liggen zwaarmoedigheid of zelfs hope-loosheid op de loer. Het leven en ons lot zijn soms oneerlijk, zeker als ziekte en afhankelijkheid je treft, het kan in hele nare vormen toeslaan en je leven bepalen. Waar haal je dan de kracht en de moed vandaan om je eigenwaarde te behouden en je te blijven aanpassen aan nieuwe omstandigheden? Welke woorden, welke gedachten zijn dan een inspiratiebron om je levenshouding, je eigenzinnigheid te voeden? Zoveel verschillende situaties, zoveel verschil-lende mensen, zoveel verschillende ge-voelens.

Ikzelf verzamel gedichten, liedjes en tekeningen die mij troost en energie geven. Ze prikkelen mij, dagen uit, om niet zomaar te berusten bij wat er al-lemaal niet zou kunnen. Ik wil positief blijven, naar mogelijkheden zoeken, mij niet in een hoek laten zetten! Het kan wèl, denk ik vaak!

Troost en prikkels zoekenEr bestaan juweeltjes van liederen, teksten die mij helpen om de realiteit onverbloemd onder ogen te zien, die mij troosten en stimuleren om mij toe te vertrouwen aan de realiteit en aan het verlangen naar toekomst. Om zo het leven, de pijn, de teleurstelling te verzachten. Wat ik hoop is dat deze teksten mij flexibel en eigenzinnig houden om mijn eigen leven kleur te geven, om zelf keuzes te maken. Welk lied helpt om mijn eigen verzuchtin-gen te relativeren? Wat helpt om deze

levenshouding te voeden waardoor ik open en eigenwijs in het leven blijf staan?Momenteel is mijn favoriet Brigitte Kaandorp. “Ik heb een heel zwaar leven ... nee echt heel zwaar ...” Zij bezingt in dit lied op satirische toon haar eigen levenslot, haar eigen verzuchtingen, haar eigen moeite met de zwaarte van het bestaan. Het lied en de komische manier van haar presentatie laten mij lachen, het verlicht, het geeft letterlijk lucht, het verdrijft iedere vorm van zelfmedelijden.

Je gevecht van afwijzen en uitproberen - jezelf overwinnen - combineert momenten van sombere vertwijfeling met inspirerende vreugde.


Zwaar levenIk heb een heel zwaar levenEcht heel zwaarAlles is voor mij ontzettend moeilijkIk heb echt een heel zwaar levenNee, nee maar echt waarHet leven is voor mij gewoon ontzettend zwaar

Bij mij gaat nooit eens iets vanzelfdaarom ben ik vaak zo moeHeel veel dingen zijn zo moeilijkdat ik ze gewoon niet doeEn doe ik wel een keertje iets,wordt het heel vaak niet gewaardeerdEn daarom gaan veel andere dingenautomatisch ook verkeerd

Ik kan vaak ergens niet mee helpenwant dan heb ik ergens pijnDat vind ik zelf ook heel vervelenddat ik er dan niet bij kan zijnIk sta natuurlijk ook veel lieveraltijd voor de mensen klaarMaar ja ze moeten maar begrijpenmijn bestaan is heel erg zwaar

Ik heb een heel zwaar levenNee, maar echt heel zwaarMoeilijk moeilijk moeilijk moeilijk moeilijkIk heb echt een heel zwaar levenNee, nee maar echt waarHet leven is voor mij gewoon ontzettend zwaar

Ik zeg ook best wel vaak een afspraakop het laatste moment afDan hebben mensen al gekookt, maar jaik ben opeens bekafIk vind ja ze moeten maar begrijpendat ik een heel zwaar leven hebHet is bij hun gewoon vaak vloeden bij mij gewoon vaak eb

Soms dan sta ik bij de kassaAlles moet daar vlug vlug vlugEn dan ben ik iets vergetenmoet ik helemaal terugAlle mensen moeten wachtenen dat vinden ze niet fijnMaar ja dan zien ze ook een keertjehoe het is om mij te zijn

Ik heb een heel zwaar levenEcht heel zwaarMoeilijk moeilijk moeilijk moeilijk moeilijkIk heb echt een heel zwaar levenNee, nee, nee maar echt waarHet leven is voor mij gewoon ontzettend zwaar

Ik neem het leven heus zoals het komtMaar ja, vaak komt het niet(Nee, nee)En dan zit ik maar te wachtenen dat geeft mij veel verdrietHet geluk wordt heel veel mensenzomaar gratis toegespeeldIk begrijp ook niet dat God de boelzo ongelijk verdeelt

En straks lig ik op mijn sterfbeden dan lig ik in mijn grafEn dan denk ik: pff, ‘t is zwaar geweestGelukkig is het afEn ze zullen bij hun praatjes ook wel zeggen: het is waarO, wat was het leven van die vrouwverschrikkelijk zwaar

Uit de voorstelling: ‘Cabaret voor begin-ners’ door Brigitte Kaandorp.

Dit is waarom ik van kleinkunst houd en vooral van grappige vrouwen. Bri-gitte Kaandorp staat hoog op mijn lijstje van topvrouwen. Voor de spiegel van mijn badkamer, met de deur her-


metisch gesloten, zing ik met regelmaat dit lied van haar. Ik trek dan á la me-vrouw Kaandorp wat rare, overdreven gezichten en geef mijzelf op deze ma-nier een vette knipoog: Ik heb een heel zwaar leven ... moeilijk moeilijk moei-lijk, en lach mijzelf hartelijk toe.

Ik geef het toe: mijn ziel heeft zuurstof nodig. Ouder worden of fysiek beperkt raken betekent dat ik vaker onzeker be-gin te worden. Dingen die ik deed toen ik jonger was, lijken mij nu vaak doodeng of niet meer aantrekkelijk. Toen ik 20 was, trok ik met een tentje in mijn plunjezak door Spanje. Toen ik 30 was, reisde ik in mijn eentje door Zuid-Afrika, jarenlang boekte ik met plezier een ticket naar mijn vrienden in Ierland. Nu ik minder ge-makkelijk loop, zie ik meer ‘beren op de weg’, waardoor het bijna aantrekkelijker lijkt om maar gewoon thuis te blijven in mijn eigen vertrouwde omgeving.

Wat ik als troostend ervaar zijn behalve teksten en verhalen die mijn situatie doen relativeren, mijn contacten met steeds meer ‘lotgenoten’. Toen ik jong was, behoorde ik met mijn beperkin-gen tot de uitzonderingen, nu ik ruim de 50 ben gepasseerd en fysiek beperk-ter raak, valt het mij op dat ik steeds meer mensen ontmoet die op de één of andere manier met een lichamelijk ongemak moeten leven. Mijn conclusie is dan ook dat ik in de loop der jaren steeds normaler aan het worden ben.

Lachen in mijn tentAls ik in Genesis 18 lees dat Sara op zeer hoge leeftijd moest lachen in haar tent, omdat het aan haar was om te ge-loven dat zij nog moeder zou worden, dan vind ik dit een verhaal van hoop en kracht, van levenskunst.

Het valt niet mee om ook op oudere leef-tijd of om als fysiek beperkte vrouw te blijven geloven dat het leven je nog iets te bieden heeft. In kleinkunst Nederland lopen voor mij een paar helden rond. Ten eerste is dat Brigitte Kaandorp met onder andere haar ‘Zware’ leven, moeilijk moei-lijk moeilijk. Het is niet voor niets dat zalen vol theaterbezoekers met overgave en plezier dit lied luidkeels meezingen en dat het op YouTube al meer dan een miljoen keer bekeken is. Een andere held is Vincent Bijlo. Als een ware clown weet hij met zijn handicap te spelen. Hoe leuk is het, om ‘ik zie, ik zie wat jij niet ziet’, als blinde met een zaal vol ‘zienden’ te spelen! Zowel Brigitte als Vincent maken geen grappen over anderen, maar maken zelf deel uit, zijn zelf ervaringsdeskun-digen van wat zij aanklagen. Ik vergelijk het met grappen maken als Belg in een zaal vol Belgen. Daar is lef en moed voor nodig. Humor gevuld met zelfspot geeft lucht, geeft kracht om als een herboren mens een weg van bevrijding te gaan. De zin van mijn leven ligt niet alleen ver-scholen in mijzelf maar zet mij in bewe-ging naar de ander.

Een Chinese wijsheid verwoordt het aldus:“De kern van levenskunst, van mooi ouder worden is: iemand hebben om van te houden, iets zinvols om te doen en iets om op te hopen. Dat is alles wat een mens nodig heeft. Goed ouder worden is een kunst die je niet kunt af-kijken bij een ander, je zult er zelf iets voor moeten doen.”

Retraite�rustpunt�in�de�zomer,�met�Holkje�van�der�Veer28�augustus�tot�1�septemberInformatie�en�aanmelding:�kloosterhuissen.nl


essaydoor: theo menting, lekendominicaan en

medewerker dominicanenklooster huissen

Waar is de gulle lach tot op heden gebleven?Wim Sonneveld en Fons Jansen – Grootmeesters van de lach

Wim SonneveldOp 8 maart 1974 overleed hij: Wim Sonneveld. Met Wim Kan en Toon Hermans mocht hij zich rekenen tot ‘de Grote Drie’ van het Nederlands caba-ret. Wie kent niet zijn prachtige liedjes als ‘Het dorp’, ‘Margootje’, ‘Zo heerlijk rustig’? En wie herinnert zich niet zijn conferences ‘Croquetten’, ‘De gulle lach’, ‘Opa’ en natuurlijk ‘De stalmeester’?

We kennen hem als ‘Frater Venantius’ en professor Higgins in de musical ‘My fair Lady’. Hoewel ... de vraag is of de ‘jonge’ generatie hem nog kent, über-haupt van hem gehoord heeft. Toch is Wim Sonneveld heel bepalend geweest voor de ontwikkeling van het Neder-lands cabaret. Daarmee trad hij in de voetsporen van zijn vroegere werkge-ver Louis Davids, bekend van het toen wereldberoemde Kurhauscabaret in Scheveningen, en van Jean Louis Pi-suisse, die de basis hebben gelegd voor het cabaret in Nederland.Was het cabaret in de beginjaren nog vooral entertainment en volksvermaak, met veel show en elementen uit de re-

vue (dans, zang, korte sketches), naar-mate de samenleving veranderde werd het cabaret kritischer, politieker en ‘he-dendaagser’. De crisis in de jaren dertig, de oorlog en later de woelige zestiger jaren, waren van grote invloed op het cabaret.Het waren Toon Hermans en Wim Kan die het voor het eerst aandurfden om een avond lang alleen op het podium te staan. De ‘one-man-show’ was gebo-ren. Wim Sonneveld bracht ook al snel een avondvullend programma, maar durfde het niet alleen. Marijke Merc-kens, Ina van Faasen, Corrie van Gorp en Willem Nijholt vergezelden hem.

De man van de gulle lachWim Sonneveld is de geschiedenis in-gegaan als de veroorzaker van de gulle lach. Zijn conferences, waarvoor met name Simon Carmiggelt en Michel van der Plas tekenden, brachten typische ‘Hollandse typetjes’ voor het voetlicht, waarin menigeen zich herkende. Deze conferences hadden nog sterk de sfeer van de joodse gein: de kunst om alle-daagse gebeurtenissen om te vormen


tot moppen. Sterke verhalen, waarin de humor het voor het elkaar krijgt om te zorgen voor een gulle lach, zonder dat er sprake is van belediging of kwetsing. Sonneveld verstond de kunst om het leven van alledag te kleuren met humor en gein. Hij waagde zich niet of nau-welijks aan politieke statements, com-mentaren of kritische beschouwingen. Iedereen moest zich kunnen herken-nen in wat hij voorstelde.Zo vol zijn conferences waren van hu-mor en gein, zo melancholiek waren zijn liedjes. Naar het voorbeeld van de Franse chansons zong hij weemoedig over de grote thema’s van het leven. Ook hier geen politiek of maatschap-pijkritiek, maar liedjes over liefde, le-ven en de kleine ongemakken die we allemaal wel een keer ondervinden.

Wim Sonneveld overleed op het hoog-tepunt van zijn carrière aan een hart-aanval. Nederland verloor een van de grootste cabaretiers uit de geschiede-nis. Toon Hermans en Wim Kan ble-ven over. Was Wim Kan een groot-meester van het politieke cabaret, met als hoogtepunt zijn oudejaars-conference, Toon Hermans de clown die op meesterlijke wijze met niets de zaal minutenlang kon doen schateren, Wim Sonneveld daarentegen bracht een mengeling van melancholie en gein in zijn liedjes, zijn sketches en conferences.

Fons JansenHoewel hij al heel vroeg toneelaspi-raties had, verbood zijn vader hem ten strengste om ook maar iets in die richting te gaan doen. Streng katho-liek opgevoed, volgde Fons Jansen zijn opleiding op het Ignatiuscollege in Amsterdam onder de disciplinaire

tucht van de paters jezuïeten. Hij werd uiteindelijk nieuwslezer bij de Radio Nieuwsdienst en vormingsleider op het militair vormingscentrum ‘de Waal-heuvel’ in Ubbergen. Daarnaast gaf hij verschillende lezin-gen over huwelijk, seksualiteit en gezin.En dan gebeurt er iets opmerkelijks. Zijn lezingen en voordrachten waren altijd voorzien van een vrolijke toon, woordspelingen en geniepige kritische opmerkingen. De respons dat Jansen kreeg van zijn toehoorders, deed hem besluiten alsnog zijn jeugdliefde, het theater, op te pakken.In 1962 brak hij door met zijn the-aterprogramma ‘De lachende kerk’. Precies op het juiste moment wist hij de katholieke kerk, de katholieke leer en vooral de uiting daarvan in het al-ledaagse leven op een bijzonder hu-moristische wijze op de hak te nemen.

Marius van Dokkum | Dansje in de kerk | 2005


De katholieke kerk, aan de vooravond van het Tweede Vaticaans Concilie, was met name in Nederland volop in beweging. Er broeide van alles, niet in het minst beïnvloed door de bewegin-gen in de maatschappij van die dagen. De katholieken waren de starheid beu, leden onder gezag, gewoonte en tradi-tie en zagen reikhalzend uit naar iets nieuws. Fons Jansen bracht dat. Met zijn programma wist hij de katholie-ken te bevrijden van een vastgelopen en vastgeroest geloofsleven, waarin het alleen nog maar draaide om uiter-lijk vertoon, het naleven van wetten en regels zonder daarbij na te denken. Jansen gaf, via de lach, het denken weer terug.Al spoedig volgde: ‘Hoe meer zielen’, waarin de cabaretier ook de protes-tantse kerken humorvol bekeek. Een ‘oecumenisch’ programma dus. De thema’s huwelijk en gezin, waarover hij eerst zovele lezingen en voordrachten gaf, kwamen terecht in het programma ‘Drie maal andermaal’.

De man van de woordspelingenFons Jansen is de grote kunstenaar van het woord en vooral de woordspe-ling. Hij wist op geniale wijze de grote thema’s van kerk, geloof en later de politiek en de maatschappij, kritisch te benaderen door er vele (woord)grap-pen over te maken. In tegenstelling tot Wim Sonneveld lag zijn kracht juist in die kritische benadering van kerk en

maatschappij. Zijn laatste programma, ‘Zullen we handhaven’, waarin hij al-lang de kerk achter zich had gelaten, gaat geheel over de (Nederlandse) sa-menleving en zijn kritische kijk op de politiek van die tijd, de jaren tachtig en negentig van de vorige eeuw.

Maar evenals Wim Sonneveld bleef zijn werkwijze beperkt tot woordgrappen, een aantal sterke typetjes (de school-jongen, de cameraman, de begrafenis-ondernemer) en liedjes. Ook hij vond het niet nodig om beledigend of kwet-send op te treden. De huidige generatie zal zijn cabaret, net als die van Son-neveld, heden ten dage zeer netjes, be-schaafd, te soft en saai vinden. Vandaag de dag zijn we gewend aan snelheid, sarcasme en satire, waarin samenleving en hele bevolkingsgroepen niet altijd gespaard worden.Het huidige cabaret gaat enerzijds ver-der op de ontwikkeling die door de ge-neratie van Hermans, Kan, Sonneveld en Jansen zijn ingezet, anderzijds is er een grote stroming van met name stand-up-comedians, die vooral poli-tiek, cultuur, seksualiteit en minderhe-den tot onderwerp van hun program-ma’s hebben.

Gelachen wordt er nog steeds in de ca-baretvoorstellingen. En gelukkig maar, want we kennen ook in deze tijd een aantal vooraanstaande cabaretiers die de kunst verstaan om de humor en de gein in te zetten als wapen tegen onver-schilligheid en saaiheid.Want, waar zouden we zijn zonder de lach? Dan zuchten we wellicht onder een dictatuur, waarin de lach verboden is. Dan verzuchten we hoofdschud-dend ‘waar is de gulle lach tot op heden gebleven?’

Vandaag de dag zijn we gewend aan snelheid, sarcasme en satire, waarin samenleving en hele bevolkingsgroepen niet altijd gespaard worden.


interviewdoor: holkje van der veer, agoge en theologein gesprek met: harm duco schut

Te gast in het klooster

Van ‘ruis’ ontdoenHarm kwam vermoeid en met de be-hoefte om zijn leven ‘te zuiveren’, van ‘ruis’ te ontdoen naar het klooster. In de afgelopen tijd heeft hij stage gelo-pen bij het NTGent waar hij de rol van Christian speelde in het stuk Cyrano. In deze drukke en intensieve tijd ont-stond het verlangen om zich eens terug te trekken om meer bij zichzelf, meer tot inkeer te komen. Tijdens een ge-sprek met zijn tegenspeler Bert Luppes (onder meer bekend van de Tv-serie ‘Overspel’) over wat te doen tijdens zijn Globetijd, ontstond het idee om zich te melden bij een klooster. Bert is bekend met het kloosterleven, hij ver-blijft regelmatig in een gastenverblijf. Zijn ervaringen zijn positief, hij vindt het een goede manier om zowel tot rust te komen alsook er geconcentreerd te

werken. Juist het ritme van de dag, het wat eentonige leven helpt om in ba-lans te komen. Na wat geblader in een gids waarin de verschillende klooster-gastenverblijven beschreven staan, viel voor Harm al snel de keuze op Huissen.

In alle eenvoudHarms wens voor deze kloostertijd was om zo ascetisch mogelijk te le-ven. Om via een eenvoudig leven zichzelf te zuiveren. Om vier weken minder gericht te zijn op andere mensen, meer alleen te zijn, gezond te eten (veel groenten), geen alco-hol te gebruiken, niet te roken, geen tv te kijken en ook zijn activiteiten op de sociale media als Facebook en Whatsapp even stil te leggen. Tijd om wat meer te sporten, wat over de dijk te lopen, met regelmaat te slapen

Harm Duco Schut is 25 jaar, zit in het derde jaar van de theaterschool in Maastricht en was in de maand april, de Globemaand, te gast in het dominicanenklooster in Huissen. De Globemaand is een begrip in

Maastricht. In deze maand zijn de meeste docenten betrokken bij de audities voor het nieuwe eerste jaar. Alle leerlingen van de hele school krijgen dan de tijd om ‘uit te vliegen’, om zonder begeleiding een eigen project ter hand te nemen. Dit project kan om het even waar ook ter wereld plaatsvinden. Bij terugkomst op school presenteert ieder zijn bevindingen en creatieve creaties. Harm trok vorig jaar naar Schotland om daar aan een film te werken en dit jaar is hij neergestreken in het klooster om liedjes te schrijven.


en te ontspannen, in de hoop om wat nieuwe creatieve energie op te doen.

Met zo min mogelijk bagage trok Harm het klooster in. Behalve wat kleding nam hij zijn elektronische piano en een doos vol inspiratiemateriaal mee. In de doos zaten wat losse papiertjes en wat kleine spulletjes die hij de afgelopen tijd verzameld had. Harm heeft zichzelf vanaf dag één he-lemaal ondergedompeld in het Huis-sense kloosterleven. Dat betekent iede-re ochtend en avond naar de kapel gaan voor het gebed en met de communiteit mee aan tafel eten.

Lastig wennenHarm zegt: “Ik had er ook voor kunnen kiezen om bij iemand in een tuinhuisje te gaan kamperen, dan was het toch een hele andere periode geworden. Ik ben blij dat ik naar het klooster gegaan ben, het ritme van de dag helpt om niet in een groot leeg gat te vallen waardoor het ver-leidelijk is om niets te doen. Maar mak-kelijk om te wennen aan dit leven was het niet. Het religieuze in het klooster, ik had het natuurlijk wel kunnen verwach-ten, maar ik had er niet zo bij stilgestaan. Eigenlijk ben je hier best wel veel met het religieuze bezig.” Harm noemt zich-zelf niet religieus en zeker niet kerkelijk. In zijn jeugd is hij wel eens in een kerk geweest, zo rond Kerst of Pasen, maar veel heeft hij er niet van mee gekregen. Eenmaal in het klooster is de confron-tatie met het religieuze best groot. Er wordt niet alleen twee maal per dag in de kapel gebeden, maar ook voor en na de maaltijd. Eigenlijk speelt dat religieuze aspect de hele dag een rol en dat is is best wel wennen. Zegt Harm: “Voor mij zijn die teksten in de kapel niet makkelijk. Vooral in de eerste week voelde ik veel

weerstand. God wordt aangesproken als ‘Heer’ en het lijkt alsof wij mensen zo af-hankelijk zijn. Ook staan er best wel ne-gatieve gedachtes in.”

Harm vertelt over zijn ervaringen: “Na een week moest ik door een dieptepunt heen. Ik moest een eigen houding zien te vinden om het in de kapel prettig te hebben. Maar ook het idee over hoe en met welke verlangens ik naar het kloos-ter gekomen was moest ik bijstellen. De ascese die ik mijzelf had opgelegd, zat mij in de weg omdat deze niet realistisch was. Mijn hele idee waarom ik hier was en wat ik uit deze maand wilde halen, was aan herziening toe. Een gesprek met Henk Jongerius heeft mij geholpen om opnieuw mijn energie terug te vinden door mijn houding te herzien. Hij heeft mij laten inzien dat er verschillende ma-nieren zijn om in de kapel aanwezig te zijn. Het is niet goed als ik mijzelf een maand lang ga zitten ergeren in de kerk. Ik heb er na een week voor gekozen om van deze gebedsmomenten een medita-tief moment te maken. Nu ga ik graag naar de kapel, het zingen en de stiltes helpen om mijn eigen gedachtes de ruimte te geven. Het is gelukt om mijzelf in een sfeer te zetten waardoor ik meer tot mijzelf kom, waardoor ik het een fijn moment vind. De stiltes gebruik ik om over mijn eigen dingen na te denken.”

“Ook het leven als gast was even wen-nen. In een klooster, in deze commu-niteit met oudere mannen heb je ge-schreven en ongeschreven regels. Juist de ongeschreven regels zoals bijvoor-beeld wie aan tafel mag opstaan om de waterkan bij te vullen, leer je hier gewoon in de praktijk van het dagelijks samenleven. Soms levert dat komische momenten op, soms ook lastige.”


Een gunstige uitwerkingIk spreek Harm in de laatste dagen van zijn verblijf in het klooster. Ik vraag hem hoe hij hier zal vertrekken. Harm zegt: “Deze kloostertijd is voor mij belangrijk geweest. Er hangt hier een warme, liefdevolle sfeer in huis waar-door ik mij veilig gevoeld heb. Veel van ‘de ruis’, de drukte die in mijzelf zat, is verdwenen. Ik ben rustiger geworden, heb een beter contact met mijn gevoel gekregen. Dit alles heeft ook weer zijn

weerslag op mijn werk, op de liedjes die ik hier geschreven heb. Ik heb het idee dat wat ik gemaakt heb, goed samenvalt met wie ik ten diepste van binnen ben.

Of ik langere tijd in een klooster zou willen verblijven? “Ik geloof het niet, ik ben iemand die van afwisseling houdt … het leven in een klooster is voor mij te saai, ik ben bang dat ik op de lange duur heel onge-lukkig zou worden.”

Symposium vrij vertellen van herstelverhalen

Donderdag 25 september 2014 in het Dominicanenklooster van Huissen

Voor wie?

Professionals en cliënten vanuit de GGZ , lichaamsgerichte therapeuten, geestelijk verzorgers, ervaringsdeskundigen, studenten, belangstellenden.

Tarief en aanmelding

Toegangsprijs € 85,00 (inclusief lunch en BTW). Voor cliënten en studenten is reductie mogelijk.Aanmelding en informatie over accreditatie via www.kloosterhuissen.nl

Meer informatie

Neem voor meer informatie contact op met een van de initiatiefnemers: Margreet Roos, geestelijk verzorger GGZ Bavo-Europoort, [email protected] Pete Pronk, verhalenverteller, [email protected], www.petepronk.nl Aalt Bakker, directeur Dominicanenklooster Huissen, [email protected]

Jouw verhaal doet er toeHet vertellen en vormgeven van je eigen levensverhaal blijkt met name voor mensen die in de psychiatrie zijn terechtgekomen een sleutel tot herstel te zijn. Tijdens deze dag vertellen bevlogen professionals en ervaringsdeskundigen uit de psychiatrie met hun verhalen hoe dit gestalte kan krijgen. En laat zangeres Frédérique Spigt op geheel eigen wijze horen hoe een eigen verhaal uit kan groeien tot een lied.

Ochtendprogramma 10.00 - 12.30 uur

Ontvangst, opening en muziek Verhaal door Liesbeth Woertman,

hoogleraar psychologie (UU) Verhaal door Wilma Boevink,

ervaringsdeskundige (Trimbos) Muzikaal verhaal door Frédérique Spigt, zangeres Vertelling door Pete Pronk, verhalenverteller

Lunch en informatiemarkt 12.30 - 13.30 uur

Middagprogramma 13.30 - 16.00 uur

Workshops o.a. De themaweek ‘Vrij vertellen van je eigen

herstelverhaal’ Verhalen verbeelden (schilderen) Beeldend vertellen en stemexpressie Eigen verhalen in beweging Kunstzinnige therapie Je eigen wijze lied

Afsluiting en muziek

Afronding en drankje

Liesbeth Woertman Wilma Boevink Frederique Spigt Pete Pronk(advertentie)

mijm

eringen bij een liedtekst


Cl audia de Breij

Als de oorlog komt,En als ik dan moet schuilen,Mag ik dan bij jou?Als er een clubje komt,Waar ik niet bij wil horen,Mag ik dan bij jou?Als er een regel komtWaar ik niet aan voldoen kanMag ik dan bij jou?En als ik iets moet zijn,Wat ik nooit geweest ben,Mag ik dan bij jou?

Mag ik dan bij jou schuilen,Als het nergens anders kan?En als ik moet huilen,Droog jij m’n tranen dan?Want als ik bij jou mag,Mag jij altijd bij mij.Kom wanneer je wilt,Ik hou een kamer voor je vrij.

Als het onweer komt,En als ik dan bang ben,Mag ik dan bij jou?Als de avond valt,En ’t is mij te donker,Mag ik dan bij jou?Als de lente komt,En als ik dan verliefd benMag ik dan bij jou?Als de liefde komt,En ik weet het zeker,Mag ik dan bij jou?

Als het einde komt,En als ik dan bang ben,Mag ik dan bij jou?Als het einde komt,En als ik dan alleen ben,Mag ik dan bij jou?

ma

g ik da

n bij jo

u?

27nr 2 • 2014 geloven onderwegbezinning bezieling beweging –

Wat een mooi voorbeeld dat er in deze tijden ook nog prachtige muziek en teksten worden gemaakt. Zelfs onze dochter Linde, die vaak een ander genre uit haar slaapkamer laten komen, beaamt dit. Maar ik moest niet teveel achter die tekst zoeken, zei ze. Het was gewoon heel mooi. Dat is het zeker. Ontroerend als er iemand voor je is én als jij dat voor een ander kunt zijn. Een vriend, een partner of een ouder. Iemand die er gewoon is en die, als het nodig is, voor je vecht en die met je huilt en lacht. De tekst gaat nog meer leven als het overeenstemt met je eigen ervaringen. Als je in het lied gebeurtenissen in je eigen leven herkent en als je er een gezicht bij ziet. Prachtig. Kom wanneer je wilt. Ik hou altijd een kamer voor je vrij. Dat vonden we samen heel mooi.

linde en aalt bakker

Wat een rijke tekst. Het eerste wat me invalt is: ik ben doorgaans de ik-persoon, degene die ontferming nodig heeft. Dat ik die ook kan geven, dat ik mijn armen kan uitspreiden en open huis kan zijn, die gedachte komt te weinig bij me op. Zoals wij denk ik allemaal vaker drukker zijn met onze kwetsbaarheid dan met onze kracht.

Ik associeer die open armen met God, of wat-wij-god-noemen. Die associatie wordt sterker aan het einde van de tekst: de hoop op ontferming aan het einde van mijn leven. Zo wordt dit lied haast als een middeleeuws minnelied, waarin de geliefde en de Geliefde ineenvloeien.

arjan broers,journalist, zingever, zinkrijger

Gewoon een schouder om tegen aan te hangen.Gewoon een hand die je vast mag houden.Gewoon iemand die je in je ogen kijkt.Gewoon even dat besef: ik ben er voor jou.

theo menting,lekendominicaan


Doorkruist land – de contemplatieve weg

Toen ik meer dan 30 jaar geleden aangeraakt werd door de stilte en verliefd werd op wat ik in die stilte mocht ervaren, kon ik niet vermoeden dat ik aan het begin stond van een lange

bewustwordingsreis om zelf eens die onvoorwaardelijke liefde te worden die me tot deze weg geroepen heeft.Deze reis duurt tot de dood en waarschijnlijk nog daarna. Want als we de ‘goddelijke komedie’ van Dante (1265 – 1325) mogen geloven, is een onvoorwaardelijk ‘ja’ tegen de God van liefde wel bepalend hoe we het rijk der hemelen zullen binnen gaan.

Onze innerlijke levensreisIn de stille dagen van de contemplatie beginnen we heel bewust aan deze reis of we zetten hem voort. We leggen let-terlijk het ego het zwijgen op en treden daarmee een ander universum dan het louter materiële binnen. In mijn boek ‘Doorkruist land’ beschrijf ik deze con-templatieve weg die een heel leven be-slaat. Het geeft de verschillende etap-pes weer van de innerlijke reis. Het is geen lineaire reis maar toch kun je verschillende fasen onderscheiden. Het verloopt meer concentrisch waarbij telkens een diepere laag in ons wordt aangeraakt en getransformeerd. Ik be-schrijf er eveneens in hoe er krachten zijn in en buiten ons die tegenwerken, waarbij onze luiheid en onwetendheid

wel de meest in het oog springende zijn.Het bijzondere aan dit boek is dat het een diepere verborgen laag bevat. On-zichtbaar op het eerste gezicht. Het is door mij niet bewust gepland, maar voor mijzelf wel een teken dat niet mijn ego dit geschreven heeft.

Geocentrisch wereldbeeldOp dit boek kun je het geocentrisch we-reldbeeld leggen. Nu zullen sommigen tegenwerpen dat dit volledig absurd is, want dat wereldbeeld is gedateerd en wetenschappelijk van nul en generlei waarde. Inderdaad, lang na Galileo en Copernicus is het rond de tijd van de Reformatie volledig verworpen. Haar verwerping had echter weinig met we-

essaydoor: miek pot, historica, ex-non, trainster en astrologe


tenschappelijke juistheid/onjuistheid te maken. In de Oudheid kende men ook al het heliocentrische wereldbeeld en toch bleef men het geocentrische gebruiken.Volgens mij had de verwerping ervan veel meer te maken met de verschui-ving van de focus. Van een geestelijke/spirituele focus kwam nu de materie centraal te staan met alle gevolgen van dien. Om het in filosofische termen uit te drukken, van het essentiële gingen we over naar het accidentele.

Verdeling in sferenHet geocentrische model deelt de kos-mos in sferen. De sfeer van de vaste sterren staat het dichtst bij het Godde-lijke. De sfeer die dan komt is de sfeer van Saturnus: de poortwachter tussen hemel en aarde. Het is de planeet van de rechtvaardigheid en de discipline. Saturnus is de waker op de nauwe weg van het Evangelie en daarom niet ge-liefd in onze permissieve tijd. Onze tijd is zelfs sterk anti-saturnaal. De dood is een taboe, we doen er alles aan om onze aardse levensreis te rekken en over waarden wordt meer gesproken dan dat ze geleefd worden.De eerste etappe is dus die van Satur-nus. We beginnen bewust aan onze aardse levensreis. We gaan ons focus-sen, disciplineren en ons ego begren-zen. De tweede etappe is die van de planeet Mars. Mars is de strijder onder de planeten en dat is nodig in deze fase waarin we onze innerlijke ‘demonen’ tegenkomen. Hier wordt onze persoon-lijke jihad gestreden met de ondermij-nende gedachten en de heftige fixaties op emotioneel vlak. We komen oog in oog te staan met vooral de tegenwer-kende krachten in onszelf. We ontdek-ken dat we tegelijkertijd engel en duivel

zijn. Dit beslaat zelfs twee etap-pes.De vierde etap-pe is de fase van de kleine weldoener Ve-nus. Ons hart opent zich. We worden ons gewaar van die onvoorwaarde-lijke liefde die eens volledig ons deel zal zijn. Daarmee komen er onder invloed van de grote hemelse weldoener Jupiter, momenten van eenheid en het samenvallen met de Goddelijke essentie. Glimpen van gelukzaligheid vallen ons toe in deze vijfde etappe. We worden stilletjes aan klaargemaakt voor het uiteindelijke grote werk van de Goddelijke alchemie.

In de smeltkroes van de ‘donkere nacht’ wordt het edele metaal omgevormd tot het goddelijke goud. Onze menselijke natuur wordt getransformeerd in dit aardse hellevuur waardoor we met Pau-lus kunnen zeggen: “Wij zijn goden”. Dit zijn de niveaus van de twee grote lich-ten aan het hemelse firmament: de Zon en de Maan. De Zon staat voor God en de goddelijke essentie. De Maan staat voor het aardse en vertegenwoordigt meer de accidentele hoedanigheden. Zij krijgt haar licht van de Zon. Hoe deze uiteindelijke transformatie er in laatste instantie uit kan zien beschrijf ik in de zevende etappe van het boek.Hiermee is dit boek dus onbewust eveneens een ode geworden aan een model vanwaaruit onze voorouders hun aardse levensreis aanschouwden


en het aanvaardden als zijnde deel van een Hoger Plan.

Ik vind het altijd indrukwekkend om vanuit die optiek onze aardse levens-reis te bekijken. Voor mijn gevoel klopt deze blik en is het jammer dat we he-den ten dage vaak uitsluitend met die aardse, materiële zogenaamd weten-schappelijke blik kijken. De klassieke beschrijvingen van de kosmos geven zo veel meer betekenis aan alles en vooral aan ieders individuele leven.

Concentrische sferenDe klassieke beschrijvingen gaan altijd van buiten naar binnen, alsof ze een ui afpellen. Dat is omdat de schepping uit een serie concentrische sferen bestaat. De buitenste sfeer is die van de dieren-riem. Het is een onzichtbare sfeer die eigenlijk manifesteert wat niet mani-festeerbaar is: de scheppende kosmos. Het komt tot uitdrukking in het ‘dro-ge, vochtige, koude, en warme’. Dit zijn vier manifestaties die elk weer uiteen-vallen in een ‘uitgaand’, een ‘uitbrei-dend’ en een ‘terugkerend’ principe. Drie maal vier geeft twaalf. Dat zijn de tekens van de dierenriem. Er werd een beeld aan elk teken gegeven dat de natuur van dat teken weerspiegelt, dankzij die goddelijke wijsheid die on-eindig is. Dit is de blauwdruk van de Schepping. Dierenriem verhoudt zich tot sterrenbeeld, als essentie tot ma-teriële vorm. Desalniettemin hebben ze dezelfde naam en dat is van grote betekenis. Want in de klassieke opvat-ting bevat onze naam (voornaam) op mysterieuze wijze onze essentie. Door bijvoorbeeld het dragen van de naam van een heilige delen we in de essentie van die heilige.

De rol van de contemplatieWat heeft dit alles met contemplatie te maken? In de contemplatie komen we tot deze blik vanuit de diepte en we-ten we dat we deel van die oneindige kosmos zijn, dat we de middelen - dat wil zeggen de krachten - in ons hebben om deze weg te gaan en te volharden, dat het de moeite waard is en dat dit de weg is die ons uiteindelijk vervul-ling geeft, die betekenis aan ons leven geeft.

Onze cultuur is een echte Venuscul-tuur, genieten, genieten en nog eens genieten. Op zich niets mis mee maar zonder Saturnus, Mars, Jupiter, de goddelijke alchemie van de Zon en de Maan brengt het ons niets, is het een doodlopend straatje.Mijn wens is dat ‘Doorkruist land’ waar niet expliciet over deze dieperliggende laag wordt gesproken, mag bijdragen aan een groter bewustzijn en meer on-voorwaardelijke liefde op deze aarde. Een bewustzijn dat zich deel weet van een groter geheel en daar ook mede verantwoordelijkheid voor draagt. In de mate dat we als individu daar voor kiezen, kunnen we als mensheid een grote stap vooruit zetten.

In de contemplatie gaan we deze weg.

8-daagse�contemplatie�van��21�tot�28�juli�en�5-daagse�con-templatie�van�13�tot�17�oktober�en�van�15�tot�22�december,�onder�leiding�van�Miek�PotInlichtingen�en�inschrijving:�kloosterhuissen.nl

bezinning bezieling beweging – nr 2 • 2014 geloven onderweg 31

Mindful omgaan met verlies

Elke ochtend liep hij naar de kerk, mijn opa. Af en toe ging ik met hem mee. Ik denk niet dat mijn opa zozeer voor de inhoud van de mis ging, ik herinner me hem niet als een zeer gelovige man. Ik denk nu dat hij juist

ging om de dag in stilte en rust met zichzelf te beginnen. En ook ik vond dat soms blijkbaar fijn. Ik was een rustig kind, ik hield van de stilte en de rituelen in de kerk.Mijn opa had toen al veel verlies geleden. Twee oorlogen had hij overleefd, zijn oudste dochter had hij, toen zij eenentwintig was, verloren aan TBC; zijn ouders, broers en zussen waren dood; zijn vrouw moest hij al jaren missen; en zijn werk was hij aan het afbouwen: het runnen van een café (met biljart) annex kapperszaak.

Het woord rouwbegeleiding bestond in die tijd nog niet; laat staan het woord mindfulness. Het leven ging altijd door en je moest er maar het beste van zien te maken. Als ik aan mijn opa denk, zie ik een levensgenieter. Hij kon ont-zettend genieten van de goede kleine dingen in zijn leven: een praatje op straat, zijn sigaartje, een uitje met ons. De kracht om ondanks alles werkelijk te kunnen genieten, denk ik nu, haalde hij voor een groot deel uit zijn uurtje ’s ochtends in de kerk, met zichzelf en met God.

Toen ik tien jaar was en opa tachtig, kreeg mijn moeder borstkanker. Zij stierf twee ziektejaren later. Dit was ui-teraard voor mij een ingrijpend verlies, maar ook voor opa. Trouw (aan zich-zelf?) bleef hij regelmatig naar de kerk gaan. Een jaar later overleed hij.

Eenvoud, stilteDe eenvoud, de stilte: het heeft mij ook altijd getrokken. Jarenlang heb ik het echter niet serieus genomen. Ik moest van mezelf hard werken, mijn best doen, presteren, een plek in de wereld

essaydoor: mieke ankersmid, agoge


veroveren. Pas later ben ik toegekomen aan mijn eigen jong verlies en mijn ver-late rouw en aan mijn eigen behoefte aan rust en stilte tussendoor.Inmiddels ga ik al vijfentwintig jaar wekelijks naar yogales, verblijf ik soms een paar dagen in een klooster of neem ik deel aan een retraite. Sinds een jaar of zeven ervaar ik dat het me ook echt lukt om mindfulness te integreren in mijn leven.

VoorbeeldEen van mijn mindfulness-leraren is ook een man van in de tachtig: Thich Nhat Hanh. Met name door zijn grote eenvoud spreekt hij me enorm aan. Van oorsprong is hij een boeddhistische monnik uit een zenklooster in Midden-Vietnam. Tijdens de Vietnamoorlog zette hij zich onvermoeibaar in voor de vrede. Voor hem betekent boeddhisme: wakker zijn, weet hebben van wat er zich afspeelt in je lichaam, in je gevoel, in je geest en in de wereld. Als je wak-ker bent, kun je niet anders dan met mededogen handelen om het leed dat je om je heen ziet, te helpen verlichten.

Zonder oordeelEen van de belangrijkste aspecten van mindfulness is het zonder oordeel kij-ken naar wat er vanbinnen gebeurt en dat er te laten zijn; je open stellen voor wat je waarneemt in je lichaam; even stilstaan bij wat je voelt, hoe je je voelt; met aandacht je adem in en uit voelen

stromen; dansen met wat er vanbinnen is. Het doel is niet zozeer ontspanning, maar vooral om met milde aandacht aanwezig te zijn bij wat jij doormaakt. Als je een ingrijpend verlies meemaakt, als gevolg van het overlijden van een dierbare, een scheiding, ontslag op je werk, verlies van gezondheid, zijn er emoties; misschien emoties die je nog niet zo kende van jezelf of in een heftig-heid die je nog niet kende.Met mededogen zijn bij wat er is: pijn, boosheid, irritatie, angst – al die gevoe-lens die je eigenlijk liever niet hebt. Maar ze zijn er en ze willen gevoeld worden. Als je je gevoelens afwijst, verbreek je de relatie met jouw levensstroom en is er geen ruimte voor verandering.Kun je voor jezelf zo’n ruimte creëren waarin er plaats is voor pijnlijke, maar ook voor warme, prettige gevoelens? Mateloos veel mededogen met wat jou gebeurt in dit leven? Daar is tijd en rust voor nodig en misschien iemand die jou helpt om deze tijd en aandacht voor jouw proces serieus te nemen. Het vraagt moed om het leven te accepte-ren zoals het is: vergankelijk.

Rouwen met milde open aandachtSteeds meer ervaar ik dat mindfulness helpt bij verlies en rouw. Verschillende yoga-, meditatie- en creatieve oefenin-gen helpen nabestaanden om beter in contact met hun lichaam en gevoelens te komen. Belangrijk voor de integratie van rust, open aandacht en stilte in de begelei-ding van verlies en rouw is om niet zo-zeer in het verhaal, de woorden van het trauma te gaan, maar via de lichaams-sensaties op te sporen wat deze trau-matische gebeurtenis in het lichaam teweeg heeft gebracht. Wat het in ons

Het doel van mindfulness is niet zozeer ontspanning, maar vooral om met milde aandacht aanwezig te zijn bij wat je doormaakt.


neurosysteem vast heeft gezet en wat er nodig is om dit te herstellen. Ons denken overheerst meestal en brengt ons vaak nog verder in de misère; luis-teren naar de stem van ons lichaam kan ons helpen bij herstel.

Mijn ervaring is dat rouwenden door lichaamsgerichte en meditatieve oefe-ningen meer rust en ruimte in zichzelf kunnen ervaren, dat zij zich bewuster worden van hun draagvermogen en deze draagkracht kunnen vergroten.Een vrouw die een jaar geleden haar dochter verloor, zegt:

“Ik dacht dat dit lot veel te zwaar was voor mij; dat ik dit echt niet aankon. Onder andere door elke dag de oefening van de bodyscan te doen, kom ik in contact met de pijn van het gemis en mijn immense verdriet hierover, maar ook met ‘het is zoals het is’ en met mijn kracht dit te leren dragen.”

Verlies is als een wond die aandacht nodig heeft en die tijd vraagt om te genezen. Wij zijn vaak bezig met “wan-neer is het over?” In meditatie leer je dat gevoelens ko-men en ook weer gaan. Dan kun je erop leren vertrouwen dat ook de zware tij-den weer voorbij gaan, minder worden. Zoals de seizoenen, zoals eb en vloed. Altijd in beweging, adem in en adem uit. Zo kun je weer in contact komen met leven.

VeiligheidVoor het toelaten van de pijn, de emo-ties, heb je veilige plekken nodig: een veilige plek in jezelf, een veilige plek bij anderen. Een plek waar je je niet groot hoeft te houden, maar waar je alles kunt zeggen en kunt laten zijn. Waar geen oordeel geveld wordt, waar je niet snel-ler hoeft dan je kunt, waar aandacht is voor jouw pijn, voor jouw unieke weg door deze pijn heen. Helpen bij rouw is onder andere een veilige plek bieden voor de kwetsbare mens die een ingrij-pend verlies heeft geleden.

Voor het toelaten van pijn en emoties heb je een veilige plek nodig, in jezelf of bij anderen, waar je je niet groot hoeft te houden.

Mieke�Ankersmid�is�ruim�20�jaar�werkzaam�op�het�gebied�van�verlies�en�rouw.�Het�hart�van�haar�werk�ligt�bij�het�begelei-den�van�mensen�die�op�jonge�leeftijd�een�ouder�zijn�verloren�en�de�verlate�rouw�daarvan�later�tegenkomen.�

Weekendworkshop�in�Huissen�“Mindful�omgaan�met�Verlies”:Van�vrijdagavond�15�augustus�t/m�zondag�17�augustus�2014.Informatie�en�aanmelding:��www.kloosterhuissen.nl


essaydoor: nineke verhoofstad & lisanne van geffen

Young & Fair in het Dominicanenklooster

“Vers gebakken traditioneel Paasbrood? Daar kunnen we zeker voor zorgen”, vertelt kok Amos. Gejuich is te horen vanuit de eetzaal en een daverend applaus van de deelnemers aan de Young & Fair

Masterclass volgt. Dag twee van het masterclassweekend is bezig aan het avondprogramma. De deelnemers krijgen een briefing van de koks over de zojuist geserveerde avondmaaltijd en over wat er de laatste dag nog verwacht kan worden uit de keuken van het Dominicanenklooster. Een plek waarin - zo vertellen de koks - bijna alleen maar met lokale en biologische producten wordt gekookt. Gedurende het weekend bereiden zij er voor de deelnemers vegetarische maaltijden. Een bewuste keuze voor studenten, starters en young professionals die zich een weekend lang verdiepen in eerlijke handel en duurzame ontwikkeling.

Midden april 2014 vond voor de twee-de maal de Young & Fair Masterclass plaats in het Dominicanenklooster in Huissen. Net als vorig jaar heeft de masterclass het doel om studenten, starters en young professionals te in-formeren en inspireren over duurzame ontwikkeling en eerlijke handel. In onze ogen is de transitie naar een eer-lijkere en duurzamere wereld namelijk meer dan nodig en is er alleen de vraag hóe we dit kunnen realiseren. En waar kan dit beter worden besproken dan in een klooster waar het belang van res-pect voor anderen en de natuur wordt erkend en nageleefd?!

Tijdens dit zeer geslaagde master-classweekend zijn er vier trajecten aan-geboden: Innovatie, Eerlijke Economie, Marketing & Fairtrade en Politiek & Lobby. Binnen elk traject zijn er meer-dere experts die de stand van zaken be-schreven, is er ruimte voor verdieping door middel van discussies en is er een workshop die de opgedane kennis in praktijkvoorbeelden omzet.In dit artikel worden enkele van de vele sessies aangestipt, om zo een indruk te geven van wat de Young & Fair Master-class inhoudt.


De C van ConflictmineralenEuroparlementariër Judith Sargen-tini (GroenLinks) trapt het weekend af met een lezing over het belang van Europese samenwerking voor een eer-lijkere en duurzame wereld. Zo werkt de politica aan Europese regels die bij-dragen aan conflictvrije mineralen, die nu nog amper te vinden zijn in elektro-nica. Vele mineralen die noodzakelijk zijn voor onze computers, telefoons enzovoorts worden namelijk gedolven in oorlogsgebieden en onder slechte werkomstandigheden. Ze stelt dat, als de keten transparant wordt, inkopers weten waar hun grondstoffen vandaan komen; dan kunnen ze kiezen of ze ke-tens met oneerlijke handel of slechte arbeidsomstandigheden willen steunen of tegengaan. Aanvullend legt ze uit waarom dit makkelijker gezegd is dan gedaan, want ondanks verschillende goede initiatieven (zoals de Fair Phone) blijkt het transparant krijgen van de volledige keten toch een moeilijke op-gave, bijvoorbeeld door de corruptie en het gebrek aan internationale regels.

Aan het einde van haar lezing bladert een van de deelnemers in het voor-af uitgereikte, 1 cm dikke Europees woordenboekje en is benieuwd of het woord ‘conflictmineralen’ er eigenlijk in staat. Nee, helaas ‘conflictmineralen’ ontbreekt en Sargentini grapt dat ze het PR-team hier eens stevig over zal aanspreken. Helaas is dit ook typerend voor de huidige situatie, want hoewel de Europese verkiezingen eraan ko-men, is dit een onderwerp dat de agen-da van de komende verkiezingen niet lijkt te halen. Optimistisch voegt Judith daaraan toe dat het daarom “juist inspi-rerend is om te spreken voor een groep jonge mensen over een onderwerp dat

haar na aan het hart ligt”. De lezing blijkt een goede opwarmer voor de rest van het weekend. En ondanks het feit dat Judith op tijd moet vertrekken om haar trein te halen, schuwt ze er niet voor om tot de allerlaatste minuut de vragen van onze deelnemers te beant-woorden.

Na de lezing lopen de deelnemers in groepjes vanuit de zolder naar de bi-bliotheek van het klooster, waar deel twee van het avondprogramma van start gaat; de pubquiz. Er klinken bij het betreden van de bibliotheek ooh’s en aah’s en er wordt ruim met compli-menten over de mooie zaal gestrooid. Vele nieuwsgierige blikken gaan al richting de boeken en het kost wat moeite om de aandacht te verleggen naar de pubquiz. Uiteindelijk buigen de deelnemers zich over ingewikkelde en minder ingewikkelde ‘eerlijke’ vra-gen. Onder het genot van een heerlijk versbereid hapje en een drankje wordt de avond afgesloten.

Eerlijke Initiatieven en Gelukkige WinnaarsHet is 08.00 uur en het luiden van de klok van de kapeltoren klinkt in en rondom het klooster. Bij het betreden van de kapel zitten de verschillende


deelnemers samen met de domini-canen klaar voor de ochtendviering. Hoewel een aantal deelnemers maar een paar uurtjes heeft geslapen, willen velen dit absoluut niet missen en zijn ze extra vroeg opgestaan. Na de viering staat het ontbijtbuffet al klaar en vanuit verschillende tafels klinken opgewekte stemmen. De eerste sessie van het tra-ject zal zo direct beginnen, maar eerst wordt er uitgebreid genoten van al het lekkers van het ontbijtbuffet. Doordat alles rondom het eten perfect wordt verzorgd, kan de organisatie in alle rust de laatste voorbereidingen treffen.

En dan is het zover, de start van de eerste sessie. In het traject Politiek en Lobby wordt deze geleid door Mark Hillen van Social Enterprise NL. De organisatie is het landelijk platform dat sociale ondernemingen vertegenwoor-digt, verbindt en ondersteunt. Hun doel is om deze sector in Nederland te versterken en zo de maatschappelijke impact van deze bedrijven te vergro-ten. Erg inspirerend zijn vooral ook de vele initiatieven die worden besproken, zoals een taxibedrijf met uitsluitend elektrische auto’s.

Na een overheerlijke lunch start de tweede sessie. In het traject Marketing & Fairtrade komen onder anderen en-kele mensen van Tony’s Chocolonely spreken over hun grote succes om een 100% slaafvrije chocoladereep op de markt te brengen. Verassend vertellen ze dat zij hun concurrenten aanmoedi-gen om gebruik te maken van hun in-spanningen en de eerlijke keten ook te gebruiken. Dat hun markt zo langzaam wordt overgenomen, maakt ze niet uit; zij richten zich ondertussen gewoon op een nieuwe markt, suiker bijvoorbeeld.

In de avond genieten we van een mooi verhaal van Michel Daniëls alvorens we beginnen aan het avondeten. Na het eten en wat rusten verzamelen we ons opnieuw in de bibliotheek waar de Recycle Bingo plaatsvindt. Iedere deelnemer heeft iets meegenomen wat een tweede leven verdient. Boeken tot schilderijen worden gewonnen door de gelukkige Bingowinnaars.

Slotdag: creatief aan de slag met frisse ideeënOp zondag hebben we bezoek van de nationale journalistiek; dagblad Trouw kwam langs om een column te schrij-ven over de masterclass. Vol enthou-siasme volgde de journalist de work-shop van het traject Innovatie, waar hem de charme van het klooster niet is ontgaan. Zo werden de deelnemers extra creatief wanneer zij met behulp van rietjes, koffiefilters, ballonnen en aluminiumfolie een prototype van een ecosysteem hebben gemaakt, terwijl zij genoten van orgelmuziek op de achter-grond.

Niet alleen in het klooster vinden workshops plaats, maar ook op an-dere locaties in Huissen. Zo gaat een aantal deelnemers voor het traject Marketing & Fairtrade op bezoek bij de wereldwinkel in Huissen. Hier krij-gen zij inzage in het marketingbeleid om vervolgens zelf aan de slag te gaan met frisse ideeën voor een advies aan de winkel. In de middag is er voor de deelnemers nog een allerlaatste sessie met mede oprichter Michel Scholte van True Price. Een organisatie die voor verschillende organisaties een eerlijke prijs berekent, waarin de sociale en de milieukosten van producten, bedrijven en investeringen wordt meeberekend.

❍ Ja, ik neem een abonnement op Geloven Onderweg en betaal het eerste jaar slechts € 15,–❍ Ja, ik neem een abonnement op Geloven Onderweg voor € 25,– en ontvang de cd Jaargetijden❍ Ja, ik neem een abonnement op Geloven Onderweg voor € 25,– en ontvang het boek Catechismus van de compassiemijn gegevens zijn:

naam voorletters m/v*

straat + huisnr.

postcode woonplaats

telefoonnummer

geboortedatum emailadres

Voorwaarden Deze aanbieding is geldig zolang de voorraad strekt. Prijswijzigingen voorbehouden. Het abonnement geldt minimaal voor een jaar en kan tot uiterlijk een maand voor het eind van deze periode worden opgezegd. Na de actieperiode wordt het abonnement automatisch omgezet in een abonnement voor onbepaalde tijd welke op ieder moment opzegbaar is met een opzegtermijn van drie maanden. U kunt gebruik maken van deze aanbieding indien u de afgelopen 6 maanden geen abonnement op Geloven Onderweg heeft gehad. Het cadeau-abonnement stopt automatisch na een jaar.

betaling:Ik machtig Stichting Dominicanenklooster Huissen om eenmalig het abonnementsgeld af te schrijven van mijn rekening:

iban rekeningnummer (volledig invullen)

handtekening

Neem nu een jaarabonnement op Geloven�Onderweg voor slechts�€�15,– of ontvang een gratis�cd*�of�boek**

het abonnement is bestemd voor:

naam voorletters m/v*

straat + huisnr.

postcode woonplaats

telefoonnummer

geboortedatum emailadres

❍ Ja, ik geef iemand een abonnement op Geloven Onderweg en betaal daarvoor slechts € 15,–**❍ Ja, ik geef iemand een abonnement op Geloven Onderweg voor € 25,– en ontvang zelf de cd Jaargetijden**❍ Ja, ik geef iemand een abonnement op Geloven Onderweg voor € 25,– en ontvang zelf het boek Catechismus van de

compassie** ** Het abonnement stopt automatisch.

* doorhalen wat niet van toepassing is

*Dubbel�cd�Jaargetijden�25 schriftliederen voor het liturgisch jaarHenk Jongerius en Jan Raas(winkelwaarde 22,50)

**Catechismus�van�de�compassie�Over twaalf kernwaarden uit het ChristendomChristiane Berkvens-Stevelinck en Ad Alblas(winkelwaarde 19,50)

dominicaans tijdschrift voor bezinning, bezieling en beweging

onderweggeloven

Sipke Draisma

Renée van Riessen

Erna Bakker

Wout Huizing

4winter 2013 - 2014 | jaargang 131

Als een onbeschreven blad


dominicaans tijdschrift voor bezinning, bezieling en beweging

onderweggeloven

Julika Marijn

Etty Hillesum

Svetlana van Wielink

Anne Stael

1voorjaar 2014 | jaargang 132

Nieuw leven, waarhet vrouwelijkeen het mannelijke elkaar versterken


Stuur deze bon in een envelop zonder postzegel naar: geloven onderweg, stichting dominicanenklooster huissen, antwoordnummer 2900, 6800 vk huissen

Incassant ID: NL19ZZZ999999991662

agenda voor onderweg

retraiteretraite

retraitecreativiteit

retraiteretraite

retraiteSchilderweekend - Het landschap van je levenJe levenslijn gaat niet altijd als een rechte weg, maar soms over bergen, door dalen en langs kronkelende rivieren. Aan de hand van onze levensverhalen gaan we een landschap creëren dat ieders eigen-wijze weg in beeld brengt. Verhelderend, ver-rassend, inspirerend en creatief. Naast schilderen ook meditatie, stiltewandeling, lichaamswerk, kleien, collages en gesprekken.

vrijdag 4 juli 19.30 uur tot zondag 6 juli 2014 14.00 uur Martina Heinrichs, theologe en Gitta Nieuwenburg, kunstenares A € 189,- B €239,- C €289,- 14121

Lichter leven, leven in het LichtDe begijn Marguerite Porete en de dominicaan Meister Eckhart over zielen zonder zorg. Een weekend rond twee verwante middeleeuwse mystici en de vraag naar onbekommerd leven in God.

vrijdag 4 juli 10.00 uur tot zondag 6 juli 2014 14.00 uur Evert van den Berg en Dorry de Beijer, beiden lekendominicaan en

Leo Oosterveen o.p. dominicaan en theologisch leerhuiswerker A € 199,- B €249,- C €299,- 14075

Licht op de levensfasen, spelen met je verhalenElke levensfase brengt mogelijkheden en vragen. Steeds vind je jouw antwoord. In deze zomermidweek verkennen we dit met spel en beweging. Vanuit lichtheid en benieuwdheid geef je vorm aan wat was, wat is of wat je nog te wachten staat.

maandag 7 juli 14.00 uur tot donderdag 10 juli 2014 14.00 uur Bart Spijkerboer, theaterdocent, groepstrainer en speler A € 289,- B €359,- C €399,- 14181

Zomerweek Beaufort Een bijzondere week bij de Dominicanessen van Notre Dame de Beaufort in Bretagne. We genieten van deze unieke plek en van de intensiteit van gezang en de vieringen. We mediteren en lezen teksten van Anthony de Mello, die op een verrassende manier schrijft over het gebed.

dinsdag 15 juli 18.00 uur tot maandag 21 juli 2014 09.30 uur Henk Jongerius, Dominicaan en meditatieleraar en Michel Daniëls, Leken-

dominicaan en gastheer A € 429,- B € 499,- C € 599,- 14041

Fietspelgrimage Samen onderwegMet elkaar en al fietsend gaan we op weg langs kloosters en pleisterplaatsen, soms in stilte, soms in gesprek. Met een bezinningsmoment aan het begin en eind van elke dag. De dagelijkse fietsroutes zijn tussen de 20 km en 70 km lang. Voor bagagevervoer is gezorgd.

zaterdag 19 juli 17.00 uur tot zaterdag 26 juli 2014 17.00 uur Piet Elands, vrijwilliger en fietspelgrim, Hans Vlaskamp, werkzaam in het

Bisdom Munster A € 475,- B € 515,- C € 575,- 14042

8-daagse Contemplatie - Kijken vanuit de diepteDeze contemplatieretraite is een pelgrimeren door je innerlijke landschap. Net als op een uiterlijke pelgrimstocht komen we van alles tegen, leuke en minder leuke dingen. We gaan ‘op weg’ en laten ons verrassen. Onze blik verdiept zich en we ‘kijken’ anders waardoor we meer en intenser gaan waarnemen. Het pelgrimeren transformeert ons op een dieper niveau.

maandag 21 juli 16.00 uur tot maandag 28 juli 2014 10.30 uur Miek Pot, contemplatielerares, schrijfster en ex-non A € 489,- B € 599,- C € 699,- 14040

Individuele retraite Rust en ruimte in de zomerEen paar dagen voor jezelf. Verstillen, tot rust komen en genieten in het klooster. Ervaar de kracht van rust en het kloosterritme. Met maaltijden, vieringen en medi-taties en mogelijkheid voor een gesprek. Geen vast programma en volop tijd voor eigen invulling, zoals lezen, wandelen of fietsen. Gun jezelf rust en ruimte!

maandag 21 juli 11.00 uur tot donderdag 24 juli 2014 11.00 uur vrijdag 22 augustus 11.00 uur tot maandag 25 augustus 2014 11.00 uur € 277,- (incl. 1pk, maaltijden en koffie en thee) 14190 (juli) 14191 (aug)

retraitem

uziekstudie

muziek

workshop

studie

Jona op herhaling - Lessen in bijbels profetismeJona is een profeet. Hij is klein van gestalte, eigenwijs en heeft last van zijn ego. Zijn naam betekent duif. Hij stapt parmantig door het leven. Dit kleine bijbelboek houdt ons een grote spiegel voor.

vrijdag 1 augustus 15.00 uur tot maandag 4 augustus 2014 14.00 uur Ernst Marijnissen, dominicaan en schrijver A € 165,- B € 215,- C € 255,- 14144

Zomerzingen - Stemexpressie en zingenVoel de vibratie van jouw stem in je lichaam, geef er klank aan en zing voluit. Ervaar de vreugde van het samen zingen met meerstemmige liederen. Een week samen klinken en zingen, eenvoudig en speels.

maandag 4 augustus 14.00 uur tot vrijdag 8 augustus 2014 15.30 uur Frohmut Knie, stem- en zangdocente en dirigente A € 349,- B € 399,- C € 449,- 14087

Zomerworkshop De Kunst van het luisterenKlank- en waarnemingsgeoriënteerd zingen volgens de Lichtenberger MethodeBedoeld voor iedereen die vragen en interesse heeft in het fenomeen klank/stem en bereid is zich door een proces van zijn of haar eigen zintuiglijke waarneming te laten leiden. Maak kennis met uw klank en wordt meester in de kunst van het luisteren.

vrijdag 8 augustus 16.00 uur tot woensdag 13 augustus 2014 14.00 uur Rob Liethoff, docent klank- en waarnemingsgeoriënteerd zingen A € 575,- B € 645,- C € 695,- 14161

Mindful omgaan met verliesStilstaan bij wat er in je omgaat als gevolg van een ingrijpend verlies in je leven (kort of langer geleden) kan helpen om een balans te vinden tussen de aandacht voor verlies en voor herstel. Mindfulness-oefeningen kunnen jouw draagkracht in het omgaan met verlies vergroten.

vrijdag 15 augustus 19.30 uur tot zondag 17 augustus 2014 14.00 uur Mieke Ankersmid, mindfulness-trainer 14033

Bijspijkerdagen Recente ontwikkelingen in theologie en religiestudiesBent u ook altijd zo druk bezig: een preek schrijven, een cursus geven of de orga-nisatie draaiende houden? En komt u tijd te kort om eens in een goed studieboek te duiken en een nieuw onderwerp te verkennen? In drie dagen de belangrijkste recente ontwikkelingen in theologie en religiestudies opsnuiven, met workshops, lezingen en collegiaal contact.

donderdag 21 augustus 09.30 uur tot zaterdag 23 augustus 2014 16.00 uur Diverse sprekers, coördinatie door Martina Heinrichs, theologe A € 199,- B € 259,- C € 299,- 14077

Retraite Rustpunt in de zomerZomerse dagen in het klooster. Voel de ruimte, de vrijheid van het kloosterleven!Aandacht voor rust en ontspanning , met de mogelijkheid voor creativiteit en een zinvol gesprek.

donderdag 28 augustus 11.00 uur tot maandag 1 september 2014 14.00 uur Holkje van der Veer, dominicanes, pastoraal vormingswerkster en auteur en

Janneke Bron, cantor en pastor A € 299,- B € 349,- C € 399,- 14163

Zomerlieddag Als daar muziek voor isEen lieddag in samenwerking met het Nieuw Liedfonds, opgericht vanuit de Amsterdamse Dominicuskerk ter stimulering van meer teksten en muziek van vrouwen in de liturgie. We zingen liederen uit de bundel ‘Als daar muziek voor is’, onlangs uitgegeven door het Nieuw Liedfonds.

zaterdag 30 augustus 2014 10.30 tot 16.00 uur € 25,- (incl. koffie/thee/lunch en programmaboek, koffie/thee, lunch) 14096

muziek

Stadsdam 1 | Postbus 59 | 6850 AB Huissen | T. 026 - 326 44 22 | www.kloosterhuissen.nl

Als de oorlog komt,En als ik dan moet schuilen,Mag ik dan bij jou?Als er een clubje komt,Waar ik niet bij wil horen,Mag ik dan bij jou?Als er een regel komtWaar ik niet aan voldoen kanMag ik dan bij jou?En als ik iets moet zijn,Wat ik nooit geweest ben,Mag ik dan bij jou?

Mag ik dan bij jou schuilen,Als het nergens anders kan?En als ik moet huilen,Droog jij m’n tranen dan?Want als ik bij jou mag,Mag jij altijd bij mij.Kom wanneer je wilt,Ik hou een kamer voor je vrij.

Als het onweer komt,En als ik dan bang ben,Mag ik dan bij jou?Als de avond valt,En ’t is mij te donker,Mag ik dan bij jou?Als de lente komt,En als ik dan verliefd benMag ik dan bij jou?Als de liefde komt,En ik weet het zeker,Mag ik dan bij jou?

Als het einde komt,En als ik dan bang ben,Mag ik dan bij jou?Als het einde komt,En als ik dan alleen ben,Mag ik dan bij jou?

Cla

ud

ia d

e Breij

ma

g ik da

n bij jo

u?

geloven onderweg 2014 kwartaal 2

Documents