gelİr vergİsİ kanununun yÜrÜrlÜkten kaldirilmiŞ … · müellif, mütercim, heykeltraú,...

517

GELİR VERGİSİ KANUNUNUN YÜRÜRLÜKTEN

KALDIRILMIŞ HÜKÜMLERİ

Kanun Numarası : 193

Kabul Tarihi : 31/12/1960

YayımlandığıR. Gazete : Tarihi: 6/1/1961 Sayı : 10700

Yayımlandığı Düstur : Tertip : 4 Cilt : 1 Sayfa: 850

1 – 19/2/1963 tarih ve 202 sayılı Kanun ile yürürlükten kaldırılmış veya değiştirilmiş olan hükümlerin

metinleri.: (Madde numaraları: 3,4,7,8,9,10,11, 12, 13, 18, 19, 21, 23, 34, 37, 40, 46, 47, 52, 53, 54, 55, 56, 57,

58, 59, 64, 65, 67, 68, 69, 70, 73, 74, 81, 82, 85, 86, 87, 88, 89, 90, 92, 93, 94, 96, 103, 105, 109, 110, 111, 112,

114, 117, 118)

Madde 3 bent (2) – (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)

2. Resmi daire ve müesseselere veya merkezi Türkiye'de bulunan teşebbüslere bağlı olup işleri

dolayısıyle yabancı memleketlerde ikamet eden ve bulundukları memleketlerde benzeri bir vergiye tabi olmıyan

Türk vatandaşları.


2. Bir takvim yılı içinde Türkiye'de devamlı olarak altı aydan fazla ikamet edenler (Geçici ayrılmalar

Türkiye'de ikamet süresini kesmez.)

Madde 7 fıkra bir bent (1)–(31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür).

1. Ticari kazançlarda: Kazanç sahibinin Türkiye'de bulunması, Türkiye'de bulunmadığı hallerde

Türkiye'de iş yerinin olması veya daimi temsilci bulundurması ve kazancın bu yerlerde veya bu temsilci

vasıtasiyle veya bizzat yapılan işlerden doğması (Bu şartları haiz olsalar dahi iş merkezi Türkiye'de

bulunmıyanlardan merkezleri hesabına ihraç edilmek üzere Türkiye'de satın aldıkları veya imal ettikleri malları

Türkiye'de satmaksızın yabancı memleketlere gönderenlerin bu işlerden doğan kazançları Türkiye'de elde

edilmiş sayılmaz.

Türkiye'de satmaktan maksat, alıcı veya satıcının Türkiye'de olması veya satış akdinin Türkiye'de inikat

eylemesidir. İş merkezinden maksat ise, iş bakımından muamelelerin bilfiil toplandığı ve idare edildiği

merkezdir.);

Madde 8 fıkra üç bent (2) – (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)

2. Giderleri devamlı olarak kısmen veya tamamen temsil edilen tarafından ödenenler;

Madde 9 bent (1, 2 ve 3)–(31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)

1. Elde, sırtta, başta, el veya ayak ile müteharrik el arabası veya hayvanla taşımak suretiyle köylerde,

mahalle aralarında ve pazarlarda yenilecek, içilecek, yakılacak, zat ihtiyaçlarında veya evlerde kullanılacak

madde ve malzemeleri perakende olarak satanlarla aynı suretle gazete, mecmua, kitap, piyango bileti, kartpostal,

zarf, mektup kağıdı, çocuk oyuncaklarını perakende satanlar;

518

2. Bir işyeri açmaksızın gezici olarak çalışan hallaçlar, kalaycılar, lehimciler, musluk tamircileri,

çilingirler, camcılar, kundura boyacıları, berberler, nalbantlar, fotoğrafçılar, odun ve kömür kıranlar, çamaşır

yıkayıcıları, hamallar;

3. Köylerde gezici olarak her türlü madde, malzeme ve eşyanın perakende satışı ve küçük sanat işleriyle

iştigal edenler (Nüfusu 2 000 den "2 000 dahil"aşağı olan köylerde yukarıda yazılı işleri işyeri açmak suretiyle

yapanlar dabu fıkra hükmünden istifade ederler.);

Bent 6 – (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)

6. Hariçten işçi almamak, muharrik kuvvet kullanmamak kayıt ve şartiyle oturdukları evlerde imal

ettikleri havlu, örtü, çorap, halı, kilim, dokuma mamulleri, örgü dantela, nakış işlerini ve hasır, sepet, süpürge,

yapma çiçek, ip ve urganları dükkan açmaksızın satanlar; (Gelir veya Kurumlar vergilerine tabi mükelleflere bu

gibi işleri ücret mukabilinde yapanlar hariç.);

Madde 10 fıkra üç – (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)

Aile reisi beyanına tabi zirai gelirlerde işletme büyüklüğü ve yıllık satıştutarları aile reisi, eş ve küçük

çocuklar için toplu olarak nazara alınır.Ortaklıklarda da aynı esas caridir. Yarıcılık ortaklık sayılır.

Madde 11 – (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)

Küçük çiftçi muaflığı zirai kazançlara münhasırdır. Bu muaflıktan faydalananlar, varsa, diğer kazanç ve

iratları üzerinden bu kanunun diğer hükümleri gereğince vergiye tabi tutulurlar.

Diğer ticari, sınai ve mesleki kazançları dolayısiyle gerçek usulde Gelir Vergisine tabi bulunanlar küçük

çiftçi muaflığından faydalanamazlar.


Küçük çiftçi muaflığını tayin bakımından, bir takvim yılı için, nazara alınacak işletme büyüklüğü

ölçüleri şunlardır:

1 inci grup: Hububat, afyon, ayçiçeği ziraatinde ekilen arazinin yüzölçümü toplamı 150 dönümü;

2 nci grup: Bakliyat, pamuk, pancar,susam,tütün ve keten ziraatinde ekilen arazinin yüzölçümü toplamı

60 dönümü;

3 üncü grup: Çeltik ve sebze ziraatinde ekilen arazinin yüzölçümü toplamı 30 dönümü;

4 üncü grup: Meyva verebilecek hale gelmiş bağ, incir ve fındık ziraatinde yüzölçümü toplamı 30

dönümü;

5 inci grup: Meyva verebilecek hale gelmiş zeytinliklerde 800 ağacı veya narenciyede 400 ağacı;

6 ncı grup: Diğer meyva ve mahsul ziraatinde ekili arazinin yüzölçümü toplamı 15 dönümü;

7 nci grup: Büyükbaş hayvan sayısı 25 adedi veya küçükbaş hayvan sayısı 100 adedi;

Aşmamak.

Yukarıda yazılı ziraat gruplarından birkaçının bir arada yapılması halinde her bir grup için belirtilmiş

olan ölçüler ayrı ayrı aşılmadığı takdirde muaflık devam eder.

519

Madde 13 fıkra bir – (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)

Küçük çiftçi muaflığından istifade edebilmek için zirai mahsullerin bir takvim yılı içindeki satış

bedelleri tutarının on beş bin lirayı geçmemesi lazımdır.


Müellif, mütercim, heykeltraş, ressam ve bestekarların kitap, resim, heykel ve nota halindeki eserlerini

satmak veya bu eserler üzerinde mevcut haklarınıdevir ve temlik etmek veya kiralamak suretiyle, bir takvim yılı

içinde eldeettikleri gayrisafi kazanç ve iratların 5.000 lirası Gelir Vergisinden müstesnadır.

(Eserlerin neşir, temsil, icra, teşhir gibi suretlerle değerlendirilmesi karşılığında alınan bedel ve ücretler

istisnaya dahildir.)


Bir vergilendirme döneminde elde edilen ve toplamı 10 000 liraya kadar olan zirai safi kazançların 5 000

lirası Gelir Vergisinden müstesnadır.

Gelirleri aile reisi tarafından beyan edilecek olanlar için 10 000 liralık had aile reisi ile eş ve velayet

altındaki küçük çocuklara ait zirai safi kazançların toplamlarına göre hesaplanır. Bu toplam istisna haddini

aşmadığı takdirde aile fertlerinden her biri istisnadan zirai gelirleri nispetindefaydalanırlar.

Ticari veya mesleki kazancı dolayısiyle gerçek usulde Gelir Vergisine tabi olanlar bu istisnadan

faydalanmazlar.


Gayrimenkullerin ve hakların kiralanmasından elde edilen ve bir takvim yılında toplamı 2.500 lirayı

aşmıyan kiralarla bir takvim yılı içinde toplamı10 000 lirayı aşmıyan kiraların 2.500 lirası Gelir Vergisinden

müstesnadır.

Madde 23 bent (2 ve 5) – (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)

2. Gelir Vergisinden muaf veya götürü usulde vergiye tabi çiftçilerin ziraat işlerinde bilfiil çalışan

işçilerin ücretleri;

5. Mahalle ve köy muhtarları ile köylerin katip, korucu, imam, bekçi ve benzeri müstahdemlerinin,

mahalle ve çarşı bekçilerinin ücretleri;


İndirim yalnız aile reisi sıfatiyle vergiye tabi tutulan mükellefler hakkında uygulanır.

Madde 37; fıkra iki bent (5 ve 6) – (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)

5. Kendi nam ve hesaplarına menkul kıymet alım, satımı ile iştigal edenlerin bu faaliyetlerinden;

6. Satın alınan veya trampa suretiyle iktisap olunan arazinin parsellenerek kısmen veya tamamen

satılmasından; elde edilen kazançlar.


5. İşte kullanılan taşıtların giderleri;

Madde 46 – (31/12/1960 tarih ve 193 Sayılı Kanunun hükmüdür.)

47 ve 48 inci maddelerde yazılı şartları topluca haiz olanların ticari ve sınai işlerinden sağladıkları safi

kazançlar, Maliye Bakanlığınca tanzim edilecek iş cetvellerinde belirtilen işe nevilerine göre ve Vergi Usul

Kanunundaki esaslar dairesinde, götürü olarak tesbit olunur.

520

Aynı işlerde ortak olarak çalışanlar hakkında 47 nci maddede yazılı iş yerleri gayrisafi iratları ile 48 inci maddede yazılı iş hacmi, toplu olarak, diğer şartlar, ortakların her biri için ayrı ayrı aranır.

Ortaklarından birisi gerçek usule göre Gelir Vergisine tabi bulunan ortaklarda diğer ortakların

sınai ve ticari kazancı da gerçek usule göre tesbit olunur. Adi ortaklık halinde çalışanlardan aynı zamanda diğer bir şahsi işle de iştigal edenlerin gerçek

veya götürü usullerden hangisine göre vergilendirileceğinin tayininde, şahsi işine ait iş hacmi ve

gayrisafi irat ölçüleri, ortaklığın iş hacmi ve gayrisafi irat ölçülerinden hissesine düşen miktarların da

eklenmesi suretiyle nazara alınır. Ortaklıktan hissesine düşen miktarın tesbitinde, ortaklık mukavelesinde yazılı hisse nispetleri,

böyle bir mukavele yoksa ortak sayısına bölünmek suretiyle bulunacak miktarlar esastır.

Madde 47 fıkra bir bent (3) – (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)

3. Gerçek kazancı veya iradı dolayısiyle yıllık Gelir Vergisi beyannamesi vermek

mecburiyetinde olmamak,


Zirai faaliyetten doğan kazanç zirai kazançtır.

Zirai faaliyet; arazide, deniz, göl ve nehirlerde, ekim, dikim, bakım, üretme, yetiştirme ve ıslah

yollariyle veyahut doğrudan doğruya tabiattan istifade etmek suretiyle nebat, orman, hayvan, balık ve

bunların mahsullerinin istihsalini, avlanmasını, avcıları ve yetiştiricileri tarafından muhafazasını, taşınmasını, satılmasını veya bu mahsullerden sair bir şekilde faydalanılmasını ifade eder.

Bazı nebat ve hayvan nevilerinde istihsalin doğrudan doğruya arazi üzerinde yapılmaması zirai

faaliyetin mahiyetini değiştirmez. Mahsullerin, değerlendirilmeleri maksadiyle ve zirai istihsale müteferri olarak işlenmesi de zirai

faaliyete girer. Ancak, bu ameliye, aynı teşebbüsünbir cüzünü teşkil eden bir işletmede vukua

geliyorsa, işletmenin sınai bir müessese ehemmiyet ve genişliğinde olmaması ve faaliyetini, cüz'ünü

teşkil ettiği teşebbüs mahsullerine hasretmesi şarttır. Satışların dükkan ve mağaza açılarak yapılması halinde, mahsullerin dükkan veya mağazaya

gelinceye kadar geçirdikleri safhalar zirai faaliyet sahasın da kalır. Çiftçiler tarafından doğrudan

doğruya zirai faaliyetleri ile ilgilialım satım işlerinin tedviri için açılan yazıhaneler, faaliyetleri bu mevzua munhasır kalmak şartiyle, dükkan ve mağaza sayılmaz.

Aşım yaptırmak maksadiyle erkek damızlık beslenmesi, çiftçiye ait her türlüziraat makina ve

aletlerinin başka çiftçilerin zirai istihsal işlerinde çalıştırılması da zirai faaliyetlerden sayılır. Yukarıda yazılı faaliyetlerin içinde yapıldığı işletmelere zirai işletme,bu işletmeleri işletenlere,

vergiye tabi olsun veya olmasınlar, çiftçi ve bu faaliyetler neticesinde istihsal olunan maddelere de

mahsul denir.

Kollektif şirketlerle komandit şirketler, zirai faaliyetle iştigal etseler dahi çiftçi addedilmiyecekleri gibi ortakların bu şirketlerden aldıkları hisseler de ticari kazanç sayılır.

521


Yıllık hasılat tutarı 100 000 liradan aşağı olan çiftçilerin kazançları götürü gider esasına, 100 000 lira

veya daha fazla olan çiftçilerin kazançları ise gerçek kazanç esasına göre tesbit olunur.

Bu hükmün tatbikında, ortaklık halindeki işletmelerde ortaklığın satış hasılatı tutarı nazara alınır.

Yeni işe başlıyanların veya muafiyetten mükellefiyete geçenlerin işe başladıkları veya intikalin husule

geldiği yıl içerisindeki kazançları götürü gider usulüne göre tesbit olunur.

Kazançları götürü gider esasına tesbit edilecek çiftçilerden bu usulden faydalanmak istemediklerini yazı

ile vergi dairesine bildirenler, müteakıp vergilendirme dönemi başından; yeni işe başlıyanlar, işe başlama

tarihindenitibaren gerçek kazanç esasına geçebilirler. Bu şekilde gerçek kazanç usulünükabul edenler iki yıl

geçmedikçe bu usulden dönemezler.


Götürü gider usulünde zirai kazanç, mükellefin bildireceği hasılattangötürü olarak hesaplanan gider

tutarının indirilmesi suretiyle vergi dairesincetesbit olunur.

Götürü gider, Vergi Usul Kanununa göre tayin edilen gider emsallarinin hasılat tutarına tatbiki suretiyle

bulunan miktardır.

Zirai faaliyette kullanılan arazi ve binalarla ilgili bulunan aşağıda yazılı giderler hasılattan ayrıca ve

gerçek miktarları üzerinden indirilir:

a) Kiralar;

b) Ayni mahiyetteki vergi, resim ve harçlar.


Gerçek zirai kazanç, 59 uncu maddedeki hükümler mahfuz kalmak şartiyle, zirai işletme hesabı esasına

göre tesbit edilir.

Bu esasa göre zirai kazanç, bir hesap dönemi içinde elde edilen hasılat ile yapılan giderler arasındaki

müspet farktır.


Tahsil edilen veya edilecek olan meblağları ihtiva eden hasılat aşağıda yazılı unsurlardan terekkübeder:

1. Bilcümle mahsullerin satış bedelleri;

2. Mahsullerin, idrak edilmeden evvel veya idrak edildikten sonra, hasara uğraması sebebiyle alınan

sigorta tazminatları;

3. Ziraat makina ve aletlerinin başka çiftçilerin zirai istihsal işlerinde çalıştırılması mukabilinde alınan

ücretler;

4. 57 nci maddede gösterilen iktisadi kıymetlerin satılması halinde, satış bedelleri.

Satılmaksızın mütaakıp yıla devreden mahsul hasılat meyanına ithal edilmez. Bunlar, nevi ve miktar

itibariyle, beyannamede gösterilmekle iktifa olunur.


Tediye edilen veya borçlanılan meblağları ihtiva eden giderler aşağıda yazılı unsurlardan terekkübeder:

522

1. Zirai kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi için yapılan genelgiderler;

2. İşletmede çalıştırılan işçilere, çoban, sığırtmaç ve saireye ödenen ücretler;

3. İşletme için alınan ve işletmeye harcanan borç paraların faizi;

4. Ziraat makina ve aletlerinin çalıştırılması ve bakımı için lüzumlu yakıt, yedek parça ve buna benzer

giderler ile istihsalde kullanılan hayvanların beslenmesi, hastalıklarının tedavisi için yapılan giderler;

5. İşletme için satınalınan gübre, tohum, fide ve benzerinin bedelleri,

6. İşletme ile ilgili olmak şartiyle sözleşmeye, mahkeme ilamına veya kanun emrine dayanarak ödenen

zarar, ziyan ve tazminatlar;

7. İşletmede kullanılan motorlu taşıtların işletme ve bakım giderleri;

8. İşletme ile ilgili olmak şartiyle, ödenen ayni mahiyetteki vergi, resim ve harçlar;

9. Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre ayrılan amortismanlar (İşletmede kullanılan ve değeri 1.000

liraya kadar olan alet ve demirbaşlar amortismana tabi tutulmıyarak doğrudan doğruya gider kaydolunabilirler.)

Götürü gider usulünde yukarıda yazılı giderlerden kabili hesap olmıyanlar nazara alınmaz.


41 inci maddede yazılı giderler hasılattan indirilemez.


Yıllık hasılatının tutarı 500 000 lirayı geçenler bilanço esasına göre defter tutmaya mecburdurlar.

Çiftçiler, diledikleri takdirde, işletme hesabı veya götürü gider usulleri yerine bilanço esasına tabi

tutulmalarını istiyebilirler.

Yazı ile yapılacak talep, mütaakıp vergilendirme dönemi başından, yeni işe başlıyanlarda ise işe başlama

tarihinden itibaren kabul edilir. Talepleri bu suretle kabul edilenler iki yıl geçmedikçe bilanço esasından

dönemezler.

Zirai kazancın bilanço esasına göre tesbitinde ticari kazancın bu husustaki hükümleri uygulanır.


4. Götürü gider usulünü kabul eden gayrimenkul sermaye iradı sahipleri yanında çalışanlar;

Madde 65 –(31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)

Arızi veya devamlı her türlü serbest meslek faaliyetinden doğan kazançlar serbest meslek kazancıdır.

Serbest meslek faaliyeti, bir iş verene bağlı olmaksızın ve sermayeden ziyade şahsi mesaiye, ilmi ve

mesleki bilgiye veya ihtisasa dayanan ve ticarimahiyette olmıyan işlerin ifasıdır.

Tahkim işleri dolayısiyle hakemlerin aldıkları ücretler ile kollektif, adi komandit ve adi şirketler

tarafından yapılan serbest meslek faaliyeti neticesinde doğan kanaçlar serbest meslek kazancı sayılır.

523

Madde 67 fıkra dört – (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)

Serbest meslek erbabı, mesleki kazançlarını, Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre tuttukları "Serbest

meslek kazanç defteri" üzerinden, serbestmeslek erbabı olmıyan diğer serbest meslek kazancı sahipleri ise, aynı

kanuna göre muhafazaya mecbur oldukları vesikalara müsteniden tesbit ederler. (69 uncu madde hükmü

mahfuzdur.)


Serbest meslek kazancının tesbitinde aşağıda yazılı giderler hasılattan indirilir:

1. Mesleki faaliyetin icrasına tahsis edilen iş yerinin kirası (ikametgahlarının bir kısmını iş yeri olarak

kullananların, ikametgahının tamamı için ödedikleri kira ile sair masrafların yarısı indirilebilir);

2. Mesleki faaliyetin elde edilmesi ve idame ettirilmesi için yapılan aydınlatma, ısıtma, telefon, kırtasiye,

muhabere ve saire gibi mütat ve müteferrik giderler ve müstahdem ücretleri;

3. Mesleki faaliyetin ifasında başkalarına gördürülen hizmetler için ödenen paralar;

4. Alınan meslek kitapları, dergiler, gazeteler gibi neşriyat için yapılan giderler ve mesleki teşekküllere

ödenen aidat;

5. Mesleki faaliyetle ilgili seyahat ve ikamet giderleri (Seyahat maksadının gerektirdiği süreye mahsus

olmak şartiyle);

6. Meslekin ifasına lüzumlu aletlerin, eczaların ve sair maddelerin tedariki için yapılan giderler;

7. Mesleki faaliyette kullanılan tesisat ve demirbaş eşya için Vergi UsulKanunu hükümlerine göre

ayrılan amortismanlar (Mesleki faaliyette kullanılan vedeğeri 1 000 liraya kadar olan tesisat ve demirbaşlar

amortismana tabi tutulmıyarak doğrudan doğruya gider kaydolunabilir):

8. Gayrisafi kazancın % 5 ini geçmemek üzere mesleki teşekküller tarafındankurulan emekli

sandıklarına ödenen aidat;

9. Mesleki faaliyet ile ilgili olarak kanun, ilam ve mukaveleye müsteniden ödenen tazminatlar.Sebebi ne

olursa olsun para cezaları ve vergi cezaları gider olarak indirilemez.


Ebeler, sünnetçiler, sağlık memurları, arzuhalciler ve muakkiplerle gerçek kazançlarının tesbitinde

zorluk bulunmasından dolayı Maliye Bakanlığınca tayin edilecek olan ve mesleklerinin ifası yüksek tahsili

icabettirmiyen benzeri serbest meslek erbabının safi kazançları götürü olarak tesbit olunur.

(Bu madde hükmü borsa, ajan ve acentaları, gümrük komisyoncular, dava vekilleri, müşavirler ve musiki

konseri verenlere şamil değildir).


6. Telif hakları (Bu gibi hakların müellifleri tarafından kiralanmasından doğan kazançlar, serbest meslek

kazancıdır.);

1. Gemiler ve gemi payları (Motorlu olup olmamalarına veya tonilatolarına bakılmaz).

524


Kiraya verilen mal ve hakların kira bedelleri ile emsal kira bedellerinden hangisi yüksek ise o miktar

hasılat kaydolunur. Bedelsiz olarak başkalarının intifasına bırakılan mal ve hakların emsal kira bedeli, mezkür

mal vehakların kirası addolunur. Binalarda emsal kira bedeli Vergi Usul Kanununa göre taayyün eden gayrisafi

irattır. Arazide, Vergi Usul Kanununa göre taayyün eden kıymetin % 10'udur. Diğer mal ve haklarda emsal kira

bedeli, bu mal ve hakların maliyet bedelinin bu bedel malüm değilse Vergi Usul Kanununun servetlerin

değerlenmesi hakkındaki hükümlerine göre tayin olunan değerlerinin% 10 udur.

Madde 74 fıkra bir bent (5 ve 10) – (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)

5. Kiraya verilen mal ve haklar için ödenen vergi, resim ve harçlarla (Şerefiyeler dahil) kiraya verenler

tarafından ödenmiş olmak şartiyle belediyelereödenen harcamalara iştirak payları;

10. İkametgahlarını nakledenlerin kiraladıkları konutların kira bedeli (Bu kira, sahip oldukları ve evvelce

oturdukları konutun gayrisafi iradını aştığı takdirde, fazlası indirilmez).

Fıkra üç – (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)

Elde ettikleri yıllık gayrisafi irattutarı 10 000 lirayı geçmiyen mükellefler diledikleri takdirde, kiraya

verilen mal ve hakların umumuna şamil olmaküzere, yukarda zikredilen giderlere karşılık olarak hasılatlarından

bina vearazi için % 40 ını, diğer mal ve haklar için % 20 sini götürü olarak indirebilirler. Götürü gider usulünü

kabul edenler iki yıl geçmedikçe bu usulden vazgeçemezler.


Gayrimenkullerin, hakların ve menkullerin satışından, iştirak hisselerinin devir ve temlikinden doğan

vergiye tabi kazançlar şunlardır:

1. Satınalınan, inşa edilen veya tranpa suretiyle iktisabolunan gayrimenkullerin, gayrimenkul olarak

tescil edilen hakların, gemi ve gemi paylarının, hastalık ve ikametgah nakli veya işin tasfiyesi gibi sebepler

dışında, alım, inşa veya trampa tarihlerinden başlıyarak dört yıl içinde satılmaları, trampa veyaistimlak

edilmeleri halinde elde edilen ve bir takvim yılı içinde 10 000 lirayıaşan kazançlar (Kooperatif şirket ortaklarına

bu sıfatları dolayısiyle şirketçe tahsis olunan gayrimenkuller, ortaklar tarafından tahsis tarihinden satınalınmış

sayılır);

2. Satınalınan menkul kıymetlerin iktisap tarihinden başlıyarak bir yıliçinde veya iktisaptan evvel

satılmalarından elde edilen ve bir takvim yılındaki tutarı 2 000 lirayı aşan kazançlar;

3. Her ne suretle olursa olsun (imtiyaz, ihtira, telif, işletme, ticaret unvanı ve alameti farika gibi) edebi,

sınai ve ticari haklarla maden arama veişletme haklarının satışından, devir ve temlikinden elde edilen ve bir

takvimyılındaki tutarı 5 000 lirayı aşan kazançlar (Edebi haklarınmüellifi tarafından satılmasından doğan

kazançlar serbest meslek kazancıdır);

4. Bir işletmenin faaliyetini durdurduktan sonra kısmen veya tamamen satılmasından, ortaklıklardaki

ortaklık haklarının veya hisselerinin devir ve temlikinden doğan kazançlar.

1, 2 ve 3 numaralı bentlerde yazılı satış hadleri aşıldığı takdirde, kazancın bu hadleri aşan kısmı vergiye

tabidir.

525

Safi kazanç; satış veya devir, temlik ve istimlak bedelinden, maliyet değerleri ile satış ve devir

dolayısiyle yapılan ve satıcının uhdesindekalan giderlerin indirilmesiyle bulunur.

Maliyet değeri tesbit edilemiyen gayrimenkuller için bu değer yerine vergi değeri ticari kazancı bilanço

esasına göre tesbit edilen işletmelerde maliyet bedeli yerine son bilançoda yazılı değerler esas tutulur.

Aşağıda belirtilen şekillerde elde edilen kazançlar, ticari kazanç sayılır ve bunlara ticari kazanç

hakkındaki hükümler uygulanır:

1– Faaliyetine devam eden bir işletmenin (Kısmen veya tamamen) veya işletmeye dahil amortismana

tabi iktisadi kıymetlerin satılmasından doğan kazançlar;

2. İşletmenin bilançosuna dahil gayrimenkullerin, hakların, işletme ve iştirak hisselerinin satış, devir ve

temliklerinden veya istimlak olunmasından doğan kazançlar.


Aşağıda yazılı kazançlar arızi kazançtır:

1. Arizi olarak ticari muamelelerin icrasından veya ticari muamelelere tavassuttan elde edilen ve her bir

muamelede 500 lirayı aşan kazançlar;

2. Ticari bir faaliyetin durdurulması için alınan her türlü paralar ve menfaatler;

3. 500 lirayı aşan peştemallıklar ve gayrimenkulün tahliyesi veya kiracılık hakkının devri için alınan

tazminatlar;

4. Sporculara transfer ücreti veya sair adlarla verilen paralar.

Arızi kazançların safi miktarı aşağıdaki şekilde tesbit olunur:

1. Alım, satım işlerinde: malın satış bedelinden maliyet bedeli ve satış dolayısiyle yapılan giderler

indirilir.

2. Tavassut ve diğer ticari hizmet işlerinde: Tavassut veya hizmet karşılığında alınan paralardan veya

menfaat değerlerinden bu iş dolayısiyle yapılan giderler indirilir;

3. Ticari bir faaliyetin durdurulması için alınan paralar ile ayınların ve elde edilen menfaatlerin değerleri,

peştemallıkların tahliye ve devir tazminatlarının, transfer ücreti ve emsali paraların tutarları, bunların safi miktarı

sayılır;

4. Dar mükellefiyete tabi olanların yabancı memleketlere arızi olarak yaptıkları ulaştırma işlerinden elde

ettikleri kazançlar 45 inci maddedeki esaslara göre tesbit edilir.


Mükellefler ikinci maddede yazılı kaynaklardan bir takvim yılı içinde elde ettikleri kazanç ve iratları (

Götürü usulde tesbit edilen kazanç ve ücretlerdahil) için bu kanunda aksine hüküm olmadıkça yıllık beyanname

vermeye ve bu kazanç ve iratları bir araya getirerek yıllık beyannamelerinde toplamaya mecburdurlar.

İstisna hadleri içinde kalan kazanç ve iratlar için beyanname verilmez.(En az geçim indirimi istisnadan

madut değildir.)

Tacirlerle serbest meslek erbabı, ticari ve mesleki faalilyetlerinden kartemin etmemiş olsalar bile, yıllık

beyanname verirler. Bu hüküm, şirketlerin faaliyet ve tasfiye devrelerine şamil olmak üzere kollektif şirket

ortaklariyle komanditeler hakkında da uygulanır.

526

Yabancı memleketlerde elde edilen kazanç ve iratlar:

1. Mükellefin bunları Türkiye'de hesaplarına intikal ettirdiği yılda;

2. Türkiye'de hesaplara intikal ettirilmemesinin mükellefin iradesi dışındaki sebeplerden ileri geldiği

tevsik olunan hallerde, mükellefin bunlalara tasarruf edebildiği yılda;

Elde edilmiş sayılır.


Aşağıda yazılı hallerde gelir toplanmaz:

a) Tam mükellefiyette, vergiye tabi gelir sadece:

1. Ücretlerden;

2. Götürü olarak tesbit edilen ticari, zirai veya mesleki kazançlardan veya bunlarla ücretlerden ibaret ise;

b) Dar mükellefiyette, vergiye tabi gelir sadece:

1. Ücretlerden;

2. Serbest meslek kazancından;

3. Menkul sermaye iradından;

4. Gayrimenkullerin, hakların, menkul kıymetlerin satışından, ortaklık hisselerinin devir ve temlikinden

elde edilen kazançlardan;

5. Arızi kazançlardan veya bunların bir kaçından ibaret ise.


Tam mükellefiyette, yıllık gayrisafi kazanç ve iratlarının toplamı 5 000 lirayı aşmıyan mükelleflerin, bu

kazanç ve iratlarından tevkif yolu ile vergisi kesilmiş bulunanları beyannameye ithal etmeleri ihtiyaridir.

Ücretler ve götürü usulde tesbit olunan kazançlar ile kazanç ve iratlarınistisna hadleri içinde kalan

kısımları 5 000 liralık haddin hesabında nazara alınmaz.

Ticari, zirai veya mesleki kazançlarını yıllık beyanname ile bildirmek mecburiyetinde olanlar yukarıda

yazılı ihtiyari toplama hakkından faydalanmazlar.

Yıllık gelirinin tamamı tevkif suretiyle vergisi kesilmiş ücret ve toplamı 5 000 lirayı aşmıyan menkul

sermaye iradından ibaret bulunanlar diledikleri takdirde bu ücret ve iratlarını yıllık beyanname ile beyan

edebilirler.


Gelirin (Aile reisi beyanlarında eş ve çocukların geliri dahil) toplanmasında, gelir kaynaklarının bir

kısmında hasıl olan zararlar (81 inci maddenin 1 ve2 numaralı bentlerinde yazılı muamelelerden doğanlar hariç),

diğer kaynakların kazanç ve iratlarına mahsubedilir.

Bu mahsup neticesinde kapatılamıyan zarar kısmı, mütaakıp yılların gelirinden indirilir. Arka arkaya üç

yıl içinde mahsup edilemiyen zarar bakiyesi mütaakıp yıllara naklolunamaz.

Menkul ve gayrimenkul sermaye iratlarında, masraf fazlalığından doğanlar hariç, sermayede vukua

gelen eksilmeler zarar addolunmaz.


2. Kamu menfaatlerine yararlı derneklere makbuz karşılığında yapılan bağış ve yardımlar (Yıllık gelirin

% 5 ini aşmamak şartiyle.)

527


Gelir vergisi ile diğer şahsi vergiler ve her ne şekilde olursa olsun vergi cezaları ve para cezaları Gelir

Vergisinin matrahından ve gelir unsurlarından indirilmez.


Her takvim yılına ait beyanname ertesi yıl başından Mart ayı sonuna kadar:

1. Tam mükellefiyette 106 ncı madde gereğince vergiyi tarha yetkili VergiDairesine;

2. Dar mükellefiyette, Türkiye'de vergi muhatabı mevcutsa, onun Türkiye'de oturduğu yerin, Türkiye'de

vergi muhatabı yoksa iş yerinin (İş yerinin birden fazla ise, vergi muhatabınca tayin edilecek iş yerinin)

bulunduğu mahal vergi dairesine verilir veya taahhütlü olarak posta ile gönderilir.

Takvim yılı içinde memleketi terk edenlerin beyannameleri memleketi terke takaddüm eden 15 gün,

ölüm halinde ölüm tarihinden itibaren 4 ay içinde verilir.


Tam mükellefiyette, aile reisi ile birlikte yaşıyan eşlerin ve velayet altındaki çocukların yıllık beyanname

ile bildirilmesi icabeden belirleri aşağıdaki esaslara göre, aile reisi tarafından tek beyanname ile bildirilir:

1. Eşlerin ve çocukların her birinin geliri beyannamede ayrı gösterilir;

2. Geliri olan eşler beyannameyi ayrıca imzalarlar;

3. Beyannamede gösterilen bütün gelirler birleştirilmek suretiyle toplam yapılır ve bu toplam üzerinden

vergi aile reisi namına tarh olunur.

Eşlerin her biri yalnız kendi gelirine isabet eden vergi kısmından sorumludur. Verginin eşlere isabet

eden kısımları, bunların aile geliri içindekihisseleri nispetinde hesaplanır.

Bu madde hükmünün uygulanmasında, aile reisi eşler için koca, velayet altındaki küçük çocuklar için

baba, baba ölmüş veya velayeti nezedilmişse anadır.

Medeni Kanunun cevaz verdiği hallere munhasır olmak üzere, ayrı yaşıyan eşin geliri hakkında bu

madde hükmü uygulanmaz.


Kamu idare ve müesseseleri, ticaret şirketleri, İktisadi Kamu müesseseleri, dernekler, tesis ve vakıflar,

dernek, tesis ve vakıfların iktisadi işletmeleri, gerçek gelirlerini beyan etmeye mecbur olan tüccar, çiftçi ile

serbest meslekerbabı :

1. Hizmet erbabına ödenen ücretlerden (İstisnadan faydalanan ücretler hariç) ve 82 nci maddenin 4

numaralı bendine giren ödemelerden;

2. 61 inci maddede yazılı olup ücret sayılan ödemelerden (İstisnadan faydalananlar hariç);

3. Yaptıkları serbest meslek işleri dolayısiyle bu işleri icra edenlere yapılan ödemelerden (18 inci

maddede yazılı olanlarla kazançları götürü olarak tesbit edilen serbest meslek erbabına ve noterlere serbest

meslek faaliyetlerinden dolayı yapılan ödemeler hariç);

4. 42 nci madde şümulüne giren işler dolayısiyle bu işleri yapanlara (Kurumlar dahil) ödenen istihkak

bedellerinden;

İstihkak sahiplerinin Gelir vergilerine mahsuben (Avans olarak ödenenler dahil) tevkifat yapmaya

mecburdurlar.

528

Tüccarın ve serbest meslek erbabının yukardaki hükümlere göre yapacakları tevkifat ticari ve mesleki

işlerle ilgili ödemelere munhasırdır.

Tevkifi gereken verginin tediyeyi yapan tarafından deruhte edilmesi halinde bu vergi, bilfiil ödenen

miktar ile tediyeyi yapanın yüklendiği verginin toplamı üzerinden hesaplanır.

Madde 96 – (31/12/1960 tarih 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)

Aşağıda yazılı menkul sermaye iratları vergi tevkifatına tabidir:

1. Sermaye şirketlerinin ve kooperatif şirketlerin safi kazançları (Kooperatif şirketlerde, ortakların

şirketle yaptıkları muamele nispetinde dağıtılacak kazanç kısmı hariç);

2. Adi komandit şirketlerin safi kazançlarından komanditerlere isabet eden kar hisseleri;

3. Gerçek kişilere ödenen tahvilat faizleri ile 1 numaralı bend dışında kalan temettüler (22 nci maddenin

1 numaralı bendinin şümulüne girenler hariç);

4. Gerçek kişilere ödenen mevkuat faizlerinin istisna haddini aşan kısımları,Bu maddenin

uygulanmasında 1 ve 2 numaralı bentlerde sözü geçen safi kazanç, bu kanuna ve Kurumlar Vergisi Kanununa

göre tesbit edilen vergiye tabi safi kazançlardan aşağıda yazılan indirim ve ilaveler yapılmak suretiyle tesbit

olunur:

A) İndirimler:

a) Şirketlerin ödeyecekleri Kurumlar Vergisi (Kurumlar Vergisine tabi olmıyanlar indirim yapamazlar);

b) Genel menfaatlere yararlı derneklere makbuz karşılığında yapılmış olan yardımlar (Kurum kazancının

tesbitinde bu neviden bir indirim yapılmış ise, bu miktar hariç);

c) Ticaret Kanunu ve özel kanunlarındaki mecburiyete dayanarak ayrılmış olan ihtiyat akçeleri ve

provizyonlar;

ç) Ödenmiş olan vergi cezaları;

d) Şirketlerin mali bilançolarına göre tahassul edip 5422 sayılı kanunun 14 üncü maddesinin 7 numaralı

bendi ile bu kanunun 88 inci maddesinin 2 nci fıkrası hükümleri muvacehesinde mahsup edilemiyen geçmiş

yıllar zararları;

e) Vergi tevkifatı yapılmadan evvel ortaklığın safi kazancından ortaklaradağıtılmış olan kar hisseleri;

f) Şirket tarafından bilinmekte ise, Gelir Vergisine tabi olmıyan tüzelkişiliği haiz ortaklara şirketin safi

kazancından isabet eden kar hisseleri;

B) İlaveler:

a) Kurumlar Vergisinden istisna edilmiş olan menkul kıymet faiz ve temettüleri;

b) Kurumlar Vergisinden istisna edilmiş olan iştirak kazançları.

Vergi tevkifatı, yukarıda 1 ve 2 numaralı bendlerde yazılı iratlardan, sermaye şirketleri ile kooperatif

şirketlerce Kurumlar Vergisi Beyannamesinin, adikomandit şirketlerde komanditelerin Gelir Vergisi

beyannamelerinin, verileceği süre içinde, 3 ve 4 numaralı bendlere giren iratlardan da nakten veya

hesabenödenmesi sırasında, tevfikatı yapacak şirketler veya ödeyenler tarafından kesilir. Bu fıkrada sözü geçen

hesaben ödeme, iratları ödeyenleri istihkak sahiplerine karşı borçlu durumda gösteren her türlü muhasebe kayıt

ve muamelelerini ifade eder.

529

Şirketlerin safi kazançları üzerinden tevkif ve vergi dairesine ödenmiş olan mebaliğden, Kurumlar

Vergisine tabi olmıyan ortakların (Kazancı menkulsermaye iradından ibaret olan dar mükellefiyete tabi yabancı

kurumlar hariç) kar hisselerine tekabül eden kısmı tevfikatı yapan şirketin talebi üzerine terkin ve şirkete iade

olunur.

Madde 103 – (31/12/1960 tarih ve193 sayılı Kanunun hükmüdür.)

Gelir Vergisi aşağıdaki nispetlerde alınır:

Verginin

nispeti

Gelir dilimleri %

---------------------------------------------------- ----------------

İlk 2 500 Lira için 10

Sonra gelen 7 500 " " 20

" " 15 000 " " 30

" " 30 000 " " 40

" " 70 000 " " 50

" " 157 500 " " 60

" " 217 500 " " 70

500 000 lira ve daha fazla matrahlara % 60 nispeti uygulanır.


94 üncü maddenin 4 numaralı bendine göre yapılacak tevkifatın nispeti % 3, 3numaralı bendine göre %

15, 96 ncı maddeye göre % 20 dir.


Gelir Vergisi aşağıda yazılı zamanlarda tarh edilir:

1. Beyanname ile bildirilen gelirlerin vergisi, beyannamenin verildiği günde; beyanname posta ile

gönderilmişse, vergiyi tarh edecek daireye geldiği tarihi takibeden 7 gün içinde;

2. Götürü usulde tesbit edilen ücretlerin vergisi, hizmetin ifa olunduğu bütçe yılının 1 inci ayında; bütçe

yılı içinde işe başlıyanların vergileri ise, işe başlama tarihinden itibaren bir ay zarfında;

3. Götürü usulde tesbit edilen ticaret ve serbest meslek kazançlarının vergisi, ticari ve mesleki faaliyetin

icra olunduğu takvim yılından sonra gelen bütçe yılının 1 inci ayında.

2 ve 3 numaralı bentlerde yazılı kazanç ve ücret sahipleri, tarh zamanlarında, vergi karnelerini bağlı

oldukları vergi dairelerine ibraz ve vergilerinitarh ettirmeye mecburdurlar.


1. Bütçe yılı içinde işe başlıyan götürü ücret sahiplerinin vergi matrahı, yıllık götürü matrahtan, işe

başlama ayı tam sayılmak suretiyle o yılın sonuna kadarki, aylara isabet eden miktardır.

Bütçe yılının birinci yarısı içinde işini bırakan götürü ücret sahiplerinden, keyfiyeti, yılın ikinci yarısı

girmeden haber verenlerin ikinci taksite isabet eden vergileri, silinir.

530

2. Takvim yılı içinde işe başlıyan veya işi bırakan götürü ticaret veserbest meslek kazancı sahiplerinin

vergi matrahı, yıllık götürü matrahtan,işe başlama ve işi bırakma ayları tam sayılmak suretiyle, çalışılan aylara

isabet eden miktardır.


Yapılan vergi incelemelerinde, satışlarının % 50 den fazlası perakende olan ticaret erbabı ile yaptıkları

imalatın % 50 sinden fazlasını perakendeolarak satan imalatçılar, otel, pansiyon, bar, gazino, lokanta, kahvehane,

kır bahçesi, plaj ve emsali eğlence ve istirahat yerleri işletenlerin ve her nevitaşıma işleriyle iştigal edenlerin

beyannamelerinde gösterdikleri safi kazançları, Vergi Usul Kanununa göre tesbit edilen ortalama kar hadlerinin,

perakendecilerle imalatçılarda satılan emtianın maliyet bedeline; otel, pansiyon, veduhuliye ile girilen eğlence

yerleri işletenlerde, iş hasılatına; bunlar dışında kalanlarda, işletme giderlerine, tatbikı neticesinde bulunacak

miktarlara nazaran açık bir şekilde düşük bulunduğu takdirde, beyan edilen bu kazançların yerine takdir

komisyonlarınca tesbit edilecek kazançlar esas tutulur.

Komisyonca kazanç takdiri yoluna gidilmesi için,

1. Düşüklüğün, mükellef tarafından haklı sebepler ile izah olunamaması;

2. Düşüklük sebeplerinin, inceleme ile meydana çıkarılamamış bulunması;

Şarttır.

Komisyonca takdir olunacak kazançlar, ortalama kar hadlerinin, perakendecilerin satışlariyle

imalatçıların perakende satışları için, satılan emtianınmaliyet bedeline; otel, pansiyon ve duhuliye ile girilen

eğlence ve istirahatyerleri işletenler için, iş hasılatına; bunlar dışında kalanlar için işletme giderlerine

uygulanması suretiyle elde edilecek miktardan fazla olamaz.

İşletme giderleri, eğlence ve istirahat yerlerinin, eğlence ve istirahat maksatları için açık bulunduğu

müddetle yapılmış olup, hasılatın elde edilmesine matuf bulunan ve umumi masraflarla idare giderleri dışında

kalan giderlerden ibarettir.

Taşıma işlerinde işletme giderleri; yakıt, tamir, bakım, yazıhane ve idarehane giderleri, amortismanlar,

hizmetlilere ödenen ücretler ve işletme ile alakalı vergi, resim, harc ve trafik sigorta primlerinden ibarettir.


Zirai kazançlar üzerinden vergiye tabi bulunanların beyan ettikleri veya götürü gider usulüne göre

hesaplanmış olan kazançları, Vergi Usul Kanunu hükümleri mucibince, yapılan ekim ve sayım beyanları nazara

alınmak (Bu konuda idarece bir tahkikat yapılmışsa bu tahkikat neticeleri ayrıca nazara alınır.) Ve aynı kanunda

sözü edilen zirai kazanç ölçüleri esas tutulmak suretiyle hesaplanacak kazanç miktarlarından açık bir surette

düşük bulunduğu takdirde, bukazançlar yerine takdir komisyonunca tayin olunan kazançlar vergi tarhına esas

alınır.

Komisyonca kazanç takdiri yoluna gidilebilmesi için:

a) Düşüklüğün mükellef tarafından haklı sebeplerle izah olunamaması;

b) Düşüklük sebeplerinin inceleme ile meydana çıkarılamamış bulunması;

Şarttır.

Yukardaki sebepler dolayısiyle komisyonca takdir edilecek kazançlar, mükellefin beyanından az olamaz.

Komisyonlar, takdirlerin icrası sırasında Bakanlar Kurulunun tasdikine iktiran etmiş cetvellerdeki

hadlere istinat etmeye mecburdurlar. Hadisenin arz ettiği hususiyete binaen, cetvellerde yazılı hadlerden gayri

hadlere istinat edilmesi zarureti hasıl olduğu takdirde, komisyonlar, bu durumun mucip sebeplerini belirtmeye ve

tevsike mecburdurlar.

531

Madde 114 fıkra iki – (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)

Ancak, dar mükellefiyete tabi olanlarla, beyan edilecek gelirleri gayrimenkul sermaye iradı, ücret, götürü

usulde tesbit edilen ticari, zirai veya mesleki kazançlardan veya bunların toplamından ibaret olanlar servet

beyanına tabi değildirler.


Yıllık beyanname ve serbest meslek ve ticaret erbabının götürü kazançları üzerinden tahakkuk ettirilen

Gelir Vergisi, biri Mart diğeri Eylül ayında olmak üzere iki eşit taksitte ödenir.


Götürü usulde tesbit edilen ücretlerin vergisi:

1. Ötedenberi işe devam edenlerde, yıllık verginin yarısı bütçe yılının birinci, diğer yarısı, 7 nci ayında;

2. Bütçe yılının birinci yarısı içinde işe başlıyanlarda, yıllık verginin yarısı, verginin karneye yazıldığı

günde, ikinci yarısı ise, bütçe yılının 7 nci ayında;

3. Bütçe yılının ikinci yarısı içinde işe başlıyanlarda, ikinci taksit vergisi, verginin karneye yazıldığı

günde;

Ödenir.


metinleri: (Madde numaraları: 19, 40, 96, 117)


Bir vergilendirme döneminde elde edilen safi zirai kazançların 5 000 lirası Gelir Vergisinden

müstesnadır.

Aile reisi beyanlarından bu istisna, ailereisi, eş ve küçük çocuklarının zirai gelirleri toplamına bir defa

olarak tatbik edilir.


faydalanmazlar.


2. Hizmetli ve işçilerin iş yerinde veya iş yerinin müştemilatında iaşe ve ibate giderleri, tedavi ve ilaç

giderleri, sigorta primleri ve emekli aidatı (Bu primlerin ve aidatın istirdat edilmemek üzere Türkiye'de kain

sigorta şirketlerine veya emekli ve yardım sandıklarına ödenmiş olması ve emekli ve yardımsandıklarının tüzel

kişiliği haiz bulunmaları şartiyle), 28 inci maddede yazılıgiyim giderleri;


2. Dağıtılabilir sayılan menkul sermaye iratlarında vergi tevkifatı; Sermaye şirketleri ile adi komandit ve

kazanç dağıtan kooperatif şirketlerin mali bilançolarına göre tahassül eden safi kazançlarının aşağıdaki (A) ve

(B) bentlerinde yazılı indirim ve ilaveler yapıldıktan sonra kalan miktarıdağıtılabilir menkul sermaye iradı sayılır

ve adi komandit şirketlerde komanditerlerin Gelir Vergisi, diğer şirketlerde şirketlerin Kurumlar Vergisi

beyannamalerinin verileceği süre içinde bu şirketler tarafından vergi tevkifatına tabitutulur.


Yıllık beyanname ile bildirilen gelirler üzerinden tahakkuk ettirilen Gelir Vergisi, biri Mart, diğeri Eylül

ayında; götürü usulde tesbit edilen ticari kazançlarla serbest meslek kazançları üzerinden tahakkuk ettirilen gelir

vergileri ise, biri Nisan diğeri Ekim ayında olmak üzere iki eşit taksitte ödenir.

532

(31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.) Maliye Bakanlığı, gelirlerinin büyük kısmını

zirai kazanç teşkil eden mükellefler hakkında, lüzum görülen hallerde, iki taksitten fazla olmamak üzere,

muayyen istihsal mıntakaları ve ziraat mahsullerine göre, hususi ödeme zamanları tayin edebilir.


metinleri: (Madde numaraları: 12, 13, 19, 48, 81, 91, 111, 113)


Küçük çiftçi muaflığını tayin bakımından, bir takvim yılı için, nazara alınacak işletme büyüklüğü


1 inci grup: Hububat, afyon ve ayçiçeği ziraatinde ekili arazinin yüz ölçümü toplamı 500 dönümü;

2 nci grup: Bakliyat, çeltik, pamuk, pancar, susam, tütün, kendir ve keten ziraatinde ekili arazinin

yüzölçümü toplamı 200 dönümü;

3 üncü grup: Bostan ve sebze ziraatinde ekili arazinin yüz ölçümü toplamı100 dönümü;

4 üncü grup: Meyva verebilecek hale gelmiş bağ, incir ve fındık ziraatinde yüz ölçümü toplamı 100

dönümü;

5 inci grup: Meyva verebilecek hale gelmiş antepfıstığı ve zeytinlikler de 1 200 ağacı, narenciyede 600

ağacı;

6 ncı grup: Diğer meyva ve mahsül ziraatinde ekili arazinin yüz ölçümü toplamı 80 dönümü (Palamut

hariç);

7 nci grup: Büyük baş hayvan sayısı 100 adedi veya küçük baş hayvan sayısı 500 adedi (iş hayvanları ile

iki yaşındaki büyük baş, bir yaşındaki küçük başhayvanlar ve kümes hayvanları hariç;

Aşmamak.

Yukarda yazılı ziraat gruplarından, 7 nci grup hariç ikiden fazlasının bir arada yapılması halinde, her bir

faaliyet grubunda, bu gruplar için yukarıda belirtilmiş olan ölçülerin üçte ikisi ayrı ayrı aşılmadığı takdirde

muaflıkdevam eder (Ancak her bir faaliyet grubu esas ölçüsünün beşte birinden az isebu fıkra hükmü

uygulanmaz).

Yukarda 4, 5 ve 6 ncı gruba giren meyvalı veya meyvasız ağaçlarda meyva ve mahsül verebilecek hale

gelme durumunun başlangıcı Tarım ve Maliye Bakanlıklarınca müştereken tesbit olunur.



bedelleri tutarının 40 000 lirayı geçmemesi şarttır. Buhad, balıkçılar için 50 000 liradır.

(31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.) Arazi üzerinde yapılmıyan zirai faaliyetler ile

kara ve su avcılığında ve 12 nci maddede işletme büyüklüğü ölçüsü gösterilmiyen zirai faaliyetlerde muaflık

yalnız satış tutarı ölçüsünegöre tayin olunur.


Bir vergilendirme döneminde elde edilen safi zirai kazançların 5 000 lirası Gelir Vergisinden

müstesnadır.

533

Bu istisna, aile reisi beyanlarında aile reisi,eş ve küçük çocukların zirai gelirleri toplamına, ortaklıklarda

ise, ortaklık hasılatına bir defa olarak tatbik edilir. Şu kadar ki, bu miktar, birden fazla zirai işletmede ortak

olanlarda her ortak için 5 000 lirayı geçemez.


faydalanmazlar.

Madde 48 fıkra bir bent (1 – 9) – (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)

1. Alım, satım işleri ile imal, inşa, tamir ve küçük sanat işlerinde, bir takvim yılı içinde satınalınan veya

ithal edilen emtianın, iptidai maddenin ve malzemenin mubayaa bedelleri tutarı 40 000 lirayı aşmamak,

2. Bir takvim yılı içinde satılan veya ihrac edilen emtianın, iptidai maddenin ve malzemenin satış

bedelleri tutarı 48 000 lirayı aşmamak;

3. İptidai madde, yardımcı malzeme ve işçilik müşteriye ait olarak ücretli durumuna girmeksizin yapılan

imalat, tamirat, basım, inşaat ve küçük sanat işleri karşılığında bir takvim yılı içinde alınan gayrisafi ücret tutarı

8 000 lirayı aşmamak;

4. İptidai madde ve malzeme müşteriye, işçilik kendisine ait olarak yapılan imalat, tamirat, basım, inşaat

ve küçük sanat işlerinde yıllık gayrisafi hasılat tutarı 30 000 lirayı aşmamak;

5. Bir ve üç numaralı bentlerde yazılı işlerin memzucen yapılması halinde, bir takvim yılı içinde alınan

ücret veya hasılatın altı katı ile mubayaa bedellerinin yıllık tutarı toplamı 45 000 lirayı aşmamak;

6. Bir ve dört numaralı bentlerde yazılı işlerin memzucen yapılması halinde, bir takvim yılında sağlanan

gayrisafi hasılatın üçte bir fazlasiyle emtia, iptidai madde ve malzemenin mubayaa bedellerinin tutarı toplamı 40

000 lirayı aşmamak;

7. Üç ve dört numaralı bentlerde yazılı işlerin memzucen yapılması halinde alınan gayrisafi ücretlerin

tutarlarının dört katı ile sağlanan yıllık gayrisafi hasılatın toplamı 30 000 lirayı aşmamak;

8. Otel, sinema, plaj, dansing ve emsali eğlence ve istirahat yerleri işletenlerde, bu hizmetler karşılığında

bir takvim yılı içinde sağlanan yıllık gayrisafi hasılat tutarı 8 000 lirayı aşmamak;

9. Maden işletmeleri ile taş ve kireç ocaklarında, kum ve çakıl istihsal yerlerinde, tuğla ve kiremit

harmanlarında bir takvim yılı içindeki satışların mecmu bedeli 48 000 lirayı aşmamak;

Madde 81 fıkra dört – (19/2/1963 tarih ve 202 sayılı Kanunun hükmüdür.)

Maliyet değeri tesbit edilemiyen gayrimenkuller için bu değer yerine vergi değeri, ticari kazancı bilanço

esasına göre tesbit edilen işletmelerde maliyet bedeli yerine son bilançoda yazılı değerler esas tutulur.


Tam mükellefiyete tabi olanların yıllık beyannamelerinde gösterecekleri gider bildirimleri şunlardır:

1. İkametgah yıllık kirası;

2. Sayfiye masrafları (Yol masrafları dahil);

3. Hususi otomobil ve sair kara, su ve hava taşıma vasıtaları ve bunların takribi yıllık giderleri (Bu

vasıtalar için ödenen vergi, resim ve harçlar dahil);

534

4. Hizmetçi ve mürebbiye sayısı ve bunların takribi yıllık giderleri;

5. Çocukları ve diğer kimseler için deruhte edilen tahsil masraflarınınyıllık tutarı (Kati miktarının tayini

mümkün değilse takribi miktarı)


Yapılan vergi incelemelerinde, satışlarının % 50 den fazlası perakende olanticaret erbabı ile yaptıkları

imalatın % 50 sinden fazlasını perakende olaraksatan imalatçıların, otel, pansiyon, bar, gazino, lokanta,

kahvehane, kır bahçesi, plaj ve emsali eğlence ve istirahat yerleri işletenlerin ve her nevi taşımaişleriyle iştigal

edenlerin gösterdikleri gayrisafi kazançlar; Vergi Usul Kanununa göre tesbit edilen ortalama kar hadlerinin,

perakendecilerle imalatçılar daperakende satılan emtianın maliyet bedeline, bunlar dışında kalanlarda işletme

giderlerine tatbiki neticesinde bulunacak miktarlara nazaran açık bir şekildedüşük bulunduğu takdirde, beyan

edilen bu kazançların yerine takdir komisyonlarınca tesbit edilecek kazançlar esas tutulur.

Komisyonca kazanç, takdiri yoluna gidilebilmesi için:

1. Düşüklüğün, mükellef tarafından haklı sebeplerle izah olunamaması;

2. Düşüklük sebeplerinin inceleme ile meydana çıkarılamamış bulunması;

Şarttır.

Komisyonca takdir olunacak kazançlar, ortalama kar hadlerinin, tüccar ve imalatçılarınperakende

satışları için, perakende satılan emtianın maliyetbedeline; bunlar dışında kalanlarda işletme giderlerine

uygulanması suretiyleelde edilecek miktarlardan fazla olamaz.

Bu maddede sözü edilen işletme giderlerinin nelerden ibaret olduğu Maliye Bakanlığınca tesbit ve ilan

olunur.

Yukarıdaki hükümlerde yer alan " Perakende satış" tan maksat; satışı yapılan madde ve malzemenin,

aynen veya işlendikten sonra satışını yapan kimseler dışındakilere satılmasıdır.

Madde 113 – (31/12/196O tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)

Mükelleflerin yıllık gelir beyannamelerinde gösterdikleri gelir ile bildirilen veya vergi incelemeleri

sırasında tesbit olunan 91 inci maddeye göre beyanı mecburi giderler arasında, açık bir düşüklük bulunduğu

takdirde, beyan olunan gelir yerine, Takdir Komisyonunca takdir olunacak gelir, tarhiyata esas tutulur.

Bu madde hükmüne göre işin komisyona sevk edilebilmesi ve komisyonca takdir yapılabilmesi için,

1. Beyanname incelenmesinin Maliye Müfettişi veya Hesap Uzmanı tarafından yapılması;

2. Açığın, servetten yapılan sarfiyatla, borçla veya başka bir kaynaktan kapatıldığının, mükellef

tarafından izah olunamaması;

3. Gerçek gelirin, inceleme ile tesbit edilememiş bulunması şarttır.

Vergi incelenmesinde; gerçek gelirin, mükellefin beyanından fazla olduğu tesbit edildiği ahvalde,

giderlerle mukayesede, mükellefin beyanı yerine, tesbit olunan gelir esas tutulur.

Komisyonca takdir olunacak gelir, mükellefin bildirdiği veya inceleme ile tesbit olunan giderden az ve

iki katından çok olamaz.

535


metinleri : (Madde numaraları: 29)

Madde 29 bent (2) –(31/12/1960 tarih ve 193 Sayılı Kanunun hükmüdür.)

2. Subay, astsubay ve erlere (Kıta onbaşı ve çavuşları dahil) ve ordu hizmetinde bulunan sivil

makinistlere, uçuş, dalış gibi hizmetleri dolayısiyle verilen gündelikler, ikramiyeler ve zamlar;


metinleri: (Madde numaraları: 89)


2. Genel bütçeye dahil dairelere, katma bütçeli idarelere, il özel İdareleri ile belediyelere, köylere ve

kamu menfaatlerine yararlı derneklere makbuz karşılığında yapılan bağış ve yardımlar (Bir takvim yılı içinde

yapılan bağışve yardımların toplamı o yıla ait beyan edilecek gelirin % 5 ini aşarsa fazlası indirilmez. Bağış ve

yardımın nakden yapılmaması halinde, bağışlanan veya yardımın konusunu teşkil eden mal veya hakkın

mevcutsa mukayyet değeri, bu değer mevcut değilse Vergi Usul Kanunu hükümleri dairesinde takdir

komisyonlarınca tesbit edilecek değer esas alınır.)


metinleri: (Madde numaraları: Ek 3)

Ek Madde 3 fıkra üç – (19/2/1963 tarih ve 202 sayılı Kanunun hükmüdür.)

Yatırım indiriminin nispeti, yukardaki fıkraya göre indirimden istifade edecek yatırım miktarının % 30

udur. Bu nispet zirai yatırımlar ile bölge kalkınması ile ilgili yatırımlarda % 40, (Geri kalmış bölgelerde bu

nisbet% 50) dir.

7 – 28/12/1967 tarih ye 980 sayılı Kanun ile yürürlükten kaldırılmış veyadeğiştirilmiş olan hükümlerin

metinleri: (Madde numaraları: 31, 34, 36, 63, 104)


Mükelleflerin günde 5, ayda 150, yılda 1800 lirayı aşmıyan gelirleri vergiye tabi tutulmaz.

Mükellef evli ise bu miktara eş için günde 3, ayda 90, yılda 1080 lira, çocukların her biri için günde 2,

ayda 60, yılda 720 lira ilave edilir.

(Haftalık ücretlerde yedi gün üzerinden indirim yapılır).

Ana ve babasını kaybetmiş torunlardan mükellefle birlikte oturan ve GelirVergisine tabi geliri

bulunmıyanlar bu maddenin uygulanmasında öz çocuklar gibi hesaba katılır.

Vergiye tabi gelirler yukarda yazılı hadleri aştığı takdirde gelirin bu kısımları matraha alınmaz.


Aile reisi beyanında indirim, beyan edilen gelire uygulanır.

Aile reisi tarafından kendisinin, eşinin veya çocuklarının geliri dolayısiyle beyanname verilmesine mahal

olmadığı ahvalde indirim, vergiye tabi gelirivarsa aile reisinin bu gelirine, aile reisinin geliri yoksa eşinin vergiye

tabigelirine, eşininde geliri mevcut değilse çocuklardan her hangi birisinin gelirine uygulanır. İndirimin bu fıkra

hükmüne göre, eş veya çocukların gelirine uygulanması halinde de indirim miktarı; aile reisinin durumuna göre

tayin olunur.

536


Muhtelif yerlerden ücret alan hizmet erbabı için indirim bunlardan yalnızen yüksek olanına uygulanır.

Hizmet erbabının vergi karnesi varsa, indirimin uygulanacağı ücret bu karneyi muhafaza eden işverenden aldığı

ücrettir.

En az geçim için indirim, dar mükellefiyete tabi kimselere şamil değildir.


1. Günde 3, ayda 90, yılda 1 080 lira götürü gider;


Vergi, bu meblağlardan 31 inci maddede yazılı indirimler yapıldıktan sonra hesaplanır.


metinleri: (Madde numaraları: 7, 22, 96, 105, 107)


Dar mükellefiyete tabi kimseler bakımından kazanç ve iradın Türkiye'de elde edildiği aşağıdaki şartlara

göre tayin olunur :

1. (19/2/1963 tarih ve 202 sayılı Kanunun hükmüdür.) Ticari kazançlarda :Kazanç sahibinin

Türkiye'de iş yerinin olması veya daimi temsilci bulundurması ve kazancın bu yerlerde veya bu temsilciler

vasıtasiyle sağlanması (Bu şartlarıhaiz olsalar dahi iş merkezi Türkiye'de bulunmıyanlardan, ihraç edilmek

üzereTürkiye'de satın aldıkları veya imal ettikleri malları Türkiye'de satmaksızınyabancı memleketlere

gönderenlerin bu işlerden doğan kazançları Türkiye'de elde edilmiş sayılmaz.

Türkiye'de satmaktan maksat, alıcı veya satıcının veya her ikisinin Türkiye'de olması veya satış akdinin

Türkiye'deinikad eylemesidir. İş merkezinden maksat ise, iş bakımından muamelelerin bilfiil toplandığı ve idare

edildiğimerkezdir.);

2. Zirai kazançlarda : Zirai faaliyetlerin Türkiye'de icra edilmesi;

3. Ücretlerde;

a) Hizmetin Türkiye'de ifa edilmiş veya edilmekte olması ve Türkiye'de değerlendirilmesi;

b) Türkiye'de kain müesseselerin idare meclisi başkanı ve üyelerine, denetçilerine, tasfiye memurlarına

ait hakkı huzur, aidat ikramiye temettü hissesive benzerlerinin Türkiye'de değerlendirilmesi;

4. Serbest meslek kazançlarında: Serbest meslek faaliyetlerinin Türkiye'de icra edilmesi ve Türkiye'de

değerlendirilmesi;

5. Gayrimenkul sermaye iratlarında: Gayrimenkulün Türkiye'de bulunması veya bu mahiyetteki hakların

Türkiye'de kullanılması;

6. Menkul sermaye iratlarında: Sermayenin Türkiye'de yatırılmış olması;

7. Sair kazanç ve iratlarda: Bu kazanç veya iratları doğuran işin veya muamelenin Türkiye'de ifa

edilmesi ve Türkiye'de değerlendirilmesi;

Bu maddenin 3 üncü, 4 üncü ve 7 nci bentlerinde sözü edilen değerlendirmeden maksat, ödemenin

Türkiye'de yapılması veya ödeme yabancı memlekette yapılmışsa, Türkiye'de ödeyenin veya nam ve hesabına

ödeme yapılanın hesaplarına intikal ettirilmesi veya karından ayrılmasıdır.


2. Mevduat ve özel alacaklar karşılığında bir takvim yılında alınan faizlerin 200 lirası (Muhtelif

müesseselerden veya bir müessesenin muhtelif şube veya ajans-

537

larından alınan mevduat faizlerinde bu had her müessese veya her müessesenin muhtelif şube ve ajansları için

ayrı ayrı nazara alınır.)


Aşağıda 1 ve 2 numaralı fıkralarda yazılı dağıtılmış veya dağıtılabilirsayılan menkul sermaye iratları bu

fıkralarda belirtilen esaslar dahilinde vergi tevkifatına tabidir.

1. Dağıtılmış sayılan menkul sermaye iratlarında vergi tevkifatı:

a) Tahvilat faizleri ile mevduat faizlerinin istisna haddini aşan kısımları;

b) Adi komandit şirketlerde, komanditerlerin kar hisseleri;

c) Sermaye şirketleri ile kazanç dağıtan kooperatif şirketlerde, temettü vekar hisseleri;

İstihkak sahibi gerçek kişilere nakden veya hesaben ödendiği anda dağıtılmış ve istihkak sahipleri

bakımından elde edilmiş sayılarak bu sırada ödemeyi yapan tarafından vergi tevkifatına tabi tutulur.

Bu fıkrada sözü edilen hesaben ödeme, iratları ödiyenleri istihkak sahiplerine karşı borçlu durumda

gösteren her türlü kayıt ve muameleleri ifade eder.

2. (27/12/1963 tarih ve 365 sayılı Kanunun hükmüdür.) Dağıtılabilir sayılanmenkul sermaye

iratlarında vergi tevkifatı;

Sermaye şirketleri ile adi komandit ve kazanç dağıtan kooperatif şirketlerin mali bilançolarına göre

tahassul eden safi kazançlarının aşağıdaki (A) ve (B) bendlerinde yazılı indirim ve ilaveler yapıldıktan sonra

kalan miktarı dağıtılabilir menkul sermaye iradı sayılır ve adi komandit şirketlerde komanditelerinGelir Vergisi,

diğer şirketlerde şirketlerin Kurumlar Vergisi beyannamelerinin verileceği süre içinde bu şirketler tarafından

vergi tevkifatına tabi tutulur

A) Şirketlerin kazancından yapılacak indirimler:

a) Gelir Vergisi tevfikatına tabi şirket kazancı dolayısiyle ödenmiş olanveya henüz ödenmemiş olmakla

beraber şirket için borç olarak tahakkuk eden Kurumlar Vergisi;

b) Ticaret Kanunu ve özel kanunlardaki mecburiyete dayanılarak o yıl kazancından ayrılmış olan her

çeşit ihtiyat akçeleri ve provizyonlar;

c) Genel bütçeye dahil dairelere, katma bütçeli idarelere, il özel idareleri ile belediyelere, köylere ve

kamu menfaatlerine yararlı derneklere makbuz karşılığında yapılan bağış ve yardımlar. (Kurum kazancından bu

neviden bir indirimyapılmışsa bu miktar hariç);

d) Ödenmiş olan vergi ve para cezaları ile amme alacaklarının tahsil usulü hakkındaki kanun

hükümlerine göre ödenen cezalar, gecikme zamları ve faizler;

e) Şirketlerin mali bilançolarına göre tahassul edip kurumlar veya Gelir Vergisi Kanunlarının alakalı

hükümleri muvacehesinde fiilen mahsubu yapılmamış geçmiş yıllar zararları;

f) Şirketlerin gerçek kişi olmıyan ortaklarına ait kazanç hisseleri;

g) Bu fıkraya (2 numaralı fıkra) göre vergi tevkifatı yapılmazdan evvel şirket ortaklarına dağıtılmış olup

üzerinden Gelir Vergisi kesilmiş bulunankar hisseleri.

B) Şirketlerin kazancına yapılacak ilaveler:

a) Gelir ve Kurumlar Vergilerinden istisna edilmiş olan menkul kıymet faiz ve temettüleri;

538

b) Kurumlar Vergisinden istisna edilmiş olan iştirak kazançları.

Adi komandit şirketlerin dağıtılabilir kazançlarının tesbitinde, (A) ve(B) bentlerinde gösterilen indirim

ve ilavelerin yapılmasından sonra bulunan miktardan komandite ortakların hissesine isabet eden kar hisseleri

ayrıcadüşülür.

2 numaralı fıkraya göre vergi tevkifatına tabi tutulmuş bulunan şirket kazançlarının sonradan ortaklara

dağıtılması halinde, 1 numaralı fıkraya göreayrıca Gelir Vergisi tevfikatı yapılmaz. Ortaklar, şirketçe kesilmiş

olanbu vergileri, iratların kendilerine intikal ettiği döneme mütaallik yıllık bayannameleri üzerinden

ödeyecekleri Gelir Vergisirden mahsup ederler ve mahsup fazlası varsa umumi hükümler dairesinde hak

sahiplerine iade olunur.

2 numaralı fıkranın (f) bendi hilafına gerçek kişi olmıyan ortakların kazanç hisselerinden bu fıkraya göre

Gelir Vergisi kesilmiş olması halinde, kesilen bu vergiler, istihkak sahibi ortakların yazılı talepleri üzerine Vergi

Usul Kanunu hükümleri dairesinde, terkin ve kendilerine iade olunur.


Gelir Vergisi tevkifatının nispeti, 94 üncü maddenin 4 numaralı bendinde sözü edilen istihkaklarda % 3,

aynı maddenin 3 ve 5 numaralı bentlerinde yer alan ödemelerde % 15, 96 ncı maddede zikrolunan iratlarda % 20

dir.


4. Dar mükellefiyette, mükellefin Türkiye'de daimi temsilcisi mevcutsa mükellef hesabına daimi temsilci

(Türkiye'de birden fazla daimi temsilcinin mevcudiyeti halinde, mükellefin tayin edeceği, tarhiyat tarihine kadar

böyle birtayin yapılmamışsa temsilcilerden her hangi birisi)

Tarhiyata muhatap tutulurlar.


metinleri: (Madde numaraları : 25)


7. İşten çıkma tazminatı (İşten çıkan veya çıkarılanlara verilen tazminatlardır. Şu kadarki, bu suretle

verilen tazminatın miktarı işten çıkan veya çıkarılanın 12 aylığını aştığı takdirde fazlası ücret olarak vergiye tabi

tutulur. Hizmet ifa edilmeksizin ödenen ücretler tazminat sayılmaz);


metinleri : (Madde numaraları: 13)



bedelleri tutarının 30 bin lirayı geçmemesi şarttır. Buhad, balıkçılar için 40 bin liradır.

11 – 17/10/1980 tarih ve 2320 sayılı Kanun ile yürürlükten kaldırılmış veya değiştirilmiş olan

hükümlerin metinleri : (Madde numaraları: 25)


7. İşten çıkma tazminatı (İşten çıkan veya çıkarılanlara verilen tazminatlardır.) Şu kadar ki, bu suretle

verilen tazminatın miktarı işten çıkan veya çıkarılanın (24) aylığını aştığı takdirde fazlası ücret olarak vergiye

tabitutulur. Hizmet ifa edilmeksizin ödenen ücretler tazminat sayılmaz.

539


hükümlerin metinleri : (Madde numaraları: 6, 7, 9, 10, 11, 12, 13, 14, 17, M.17, 18, 19, 20, 21, 22, 23, 24, 25,

29, 31, 32, 33, 34, 35, Ek 2, Ek 3, Ek 4, 40, 42, 44, 45, 46, 47, 48, 53, 54, 55, 56, 57, 59, 61, 62, 68, 69, 70, 73,

74, 75, 76, 77, 80, 81, 82, 85, 86, 87, 88, 89, 94, 96, 99, 101, 102, 103, 104, 105, 108, 109, 111, 112, 113, 114,

115, 116, 117; 121, M. 122)


Türkiye'de yerleşmiş olmıyan gerçek kişiler, sadece Türkiye'de elde ettikleri kazanç ve iratlar üzerinden

vergilendirilirler. Şu kadar ki, mevduat faizleri ile menkul kıymet satışından doğan kazançlar Türkiye'de elde

edilmiş olsa dahi, bunlar vergi mevzuuna alınmaz.


1. Ticari kazançlarda: Kazanç sahibinin Türkiye'de işyerinin olması veya daimi temsilci bulundurması ve

kazancın bu yerlerde veya bu temsilciler vasıtasiyle sağlanması (Bu şartları haiz olsalar dahi iş merkezi

Türkiye'de bulunmıyanlardan, ihraç edilmek üzere Türkiye'de satın aldıkları veya imal ettiklerimalları Türkiye'de

satmaksızın yabancı memleketlere gönderenlerin bu işlerdendoğan kazançları Türkiye'de elde edilmiş sayılmaz.

Türkiye'de satmaktan maksat, alıcı veya satıcının veya her ikisinin Türkiye'de olması veya satış akdinin

Türkiye'de inikat eylemesidir. İş merkezinden maksat ise, iş bakımından muamelelerin bilfiil toplandığı ve idare

edildiği merkezdir.);

Bent 3 alt, bent (b) – (27/3/1969 tarih ve 1137 sayılı Kanunun hükmüdür.)

b) Türkiye'de kain müesseselerin idare meclisi başkanı ve üyelerine, denetçilerine, tasfiye memurlarına

ait hakkı huzur,aidat, ikramiye, temüttü hissesi ve benzerlerinin Türkiye'de değerlendirilmesi;


Ticaret ve sanat erbabından aşağıda yazılı şekil ve suretlerle çalışanlar Gelir Vergisinden muaftır:

1. (19/2/1963 tarih ve 202 sayılı Kanunun hükmüdür.) Motorlu nakil vasıtası kullanmamak şartiyle

gezici olarak veya bir iş yeri açmaksızın perakende ticaret ile iştigal edenler (Halı, kilim, battaniye, mensucat,

trikotaj, saat, kıymetli maden ve madeni eşyalar gibi değeri yüksek olan maddeleri perakende olarak satanlarla

giyilecek eşya ve bakkaliye maddelerinin pazar takibi suretiyle satışını mütat meslek haline getirenler hariç);

2. (19/2/1963 tarih ve 202 sayılı Kanunun hükmüdür.) Bir iş yeri açmaksızın gezici olarak ve

doğrudan doğruya müstehlike iş yapan hallac, kalaycı, lehimci, musluk tamircisi, çilingir, ayakkabı tamircisi,

kundura boyacısı, berber, nalbant, fotoğrafçı, odun ve kömür kırıcısı, çamaşır yıkayıcısı ve hamallar gibiküçük

sanat erbabı (Bu işlerin Gelir ve Kurumlar Vergisi mükelleflerine devamlılık ve bağlılık teşkil etmiyecek şekilde

yapılması muaflığı kaldırmaz);

3. (19/2/1963 tarih ve 202 sayılı Kanunun hükmüdür.) Köylerde gezici olarak her türlü sanat ve

perakende ticaret işleriyle uğraşanlar ile aynı yerlerde aynı işleri bir iş yeri açmak suretiyle yapanlardan 47 ve 48

inci maddelerde yazılı şartları haiz bulunanlar (51 inci madde şümulüne girenler bu muafiyetten

faydalanamazlar.);

540

4. Nehir, göl ve denizlerde ve su geçitlerinde toplamı 50 rüsum tonilatoya (50 rüsum tonilato dahil)

kadar makinasız veya motorsuz taşıma vasıtası işletenler; hayvanla veya bir aded hayvan arabası ile nakliyecilik

yapanlar (Bubentte yazılı ölçüler, birlikte yaşıyan eşlere velayet altındaki çocuklar hakkında veya ortaklık

halindeki işletmelerde, bu kimselerin veya ortaklığın işlettiği vasıtalar toplu olarak nazara alınmak suretiyle

tesbit edilir.);

5. Ziraat işlerinde kullandıkları hayvan, hayvan arabası, motor, traktör gibi vasıtalar veya sandallarla

nakliyeciliği mütat hale getirmeksizin arasıra ücret karşılığında eşya ve insan taşıyan çiftçiler;

6. (19/2/1963 tarih ve 202 sayılı Kanunun hükmüdür.) Hariçten işçi almamak, muharrik kuvvet

kullanmamak kayıt ve şartı ile oturdukları evlerde imal ettikleri havlu, örtü, çarşaf, çorap, halı, kilim, dokuma

mamulleri, örgü, dantel, her nev'i nakış işlerini ve her nevi turistik eşya, hasır, sepet, süpürge, paspas, fırça,

yapma çiçek, ip ve urganları dükkan açmaksızın satanlardan 47 ncimaddenin 1 ve 3 numaralı bentlerinde ve 48

inci maddede yazılı şartları haiz bulunanlar;

Bu bentte yazılı ev sanatlarını munhasıran Tarım Bakanlığınca tesbit edilecek orman köylerinde yapanlar

da 48 inci maddedeki ölçüler iki misli ile nazaraalınır.

7. Yukarıki 1 – 6 No.lu fıkralarda sözü edilen işlere benzerlik gösterdikleri, Danıştayın muvafık

mütalaası üzerine, Maliye Bakanlığınca kabul ve ilanolunan ticaret ve sanat işleri ile iştigal edenler.

Ticari, zirai veya mesleki kazancı dolayısiyle gerçek usulde Gelir Vergisine tabi olanlar esnaf

muaflığından faydalanamazlar.

8. (19/2/1963 tarih ve 202 sayılı Kanunun hükmüdür.) 60 yaşını doldurmuş olmak ve 47 ve 48 inci

maddelerde yazılı şartları haiz bulunmak kaydiyle, küçük sanat erbabı ile gezici surette faaliyette bulunan

perakende ticaret erbabı(51 inci madde şümulüne girenler bu muafiyetten faydalanamazlar.)


Aile reisi beyanına tabi zirai gelirlerde işletme büyüklüğü ve yıllık satış tutarları; aile reisi, eş ve küçük

çocuklar için toplu olarak nazara alınır.


Ticari veya mesleki kazançları dolayısiyle gerçek usulde Gelir Vergisine tabi olanlardan zirai faaliyette

bulunanlar hakkında 12 ve 13 üncü maddelerde yazılı muaflık ölçülerinin yarısı nazara alınır.


Küçük çiftçi muaflığını tayin bakımından, bir takvim yılı içinde nazara alınacak işletme büyüklüğü


1 inci grup: Hububat ziraatinde ekili arazinin yüz ölçümü toplamı 300 dönümü;

2 nci grup: Bakliyat, ayçiçeği, afyon, susam, keten ziraatinde ekili arazinin yüz ölçümü toplamı 220

dönümü;

3 üncü grup : Pamuk ziratinde ekili arazinin yüz ölçümü toplamı 150 dönümü;

4 üncü grup : Pancar, patates, soğan, sarımsak, kavun, karpuz, çeltik, kendir ziraatinde ekili arazinin yüz

ölçümü toplamı 90 dönümü;

5 inci grup : Tütün, çay, sebze ziraatinde ekili arazinin yüz ölçümü toplamı 50 dönümü (Çayda mahsul

verebilecek hale gelmiyenler hariç);

541

6 ncı grup: Meyva verebilecek hale gelmiş bağ, incir ve fındık ziraatinde yüz ölçümü toplamı 150

dönümü;

7 nci grup: Meyva verebilecek hale gelmiş antep fıstığı ve zeytinliklerde1500 ağacı;

8 inci grup: Meyva verebilecek hale gelmiş narenciyede 500 ağacı;

9 uncu grup: Diğer meyva ve mahsul ziraatinde ekili arazinin yüz ölçümü toplamı 75 dönümü (Meyva ve

mahsul verebilecek hale gelmiyenler ile palamut hariç);

10 uncu grup: Büyükbaş hayvan sayısı 50 adedi, (İş hayvanları ile iki yaşındaki büyükbaş hayvanlar

hariç);

11 inci grup: Küçükbaş hayvan sayısı 250 adedi, (Bir yaşındaki küçükbaş hayvanlar ile kümes

hayvanları hariç);

Yukarda yazılı ziraat gruplarının birkaç tanesinin içine giren zirai faaliyetlerin birarada yapılması

halinde, en fazla iki gruba ait işletme büyüklüklerinin bu gruplar için yukarda yazılı hadlerin yarısını aşmadığı

takdirde muaflık devam eder.

Yukarda zikredilen meyveli ve meyvesiz ağaçlarda meyva veya mahsul verebilecek hale gelme durumu

başlangıcı Tarım ve Maliye Bakanlıklarınca müştereken tesbit olunur.


Küçük çiftçi muaflığından faydalanabilmek için zirai mahsullerin bir takvimyılı içindeki satış bedelleri

tutarının 60 000 lirayı geçmemesi şarttır. Bu had, balıkçılar için 75 000 liradır.


12 ve 13 üncü maddelerde yazılı hadleri aşan çiftçiler bu durumun husule geldiği tarihi takibeden takvim

yılı başından itibaren küçük çiftçi muaflığını kaybederler.


İskan Kanunu hükümlerine göre göçmen ve mülteci sayılanlarla yerleştirilenlerin, mezkür kanunda

Kazanç Vergisi muaflığı için konulan kayıt, şart ve sürelerle bir takvim yılı içinde elde ettikleri kazanç ve

iratların 6 000 lirası Gelir Vergisinden müstesnadır.

Bu istisnanın menkul sermaye iradı üzerinden alınacak verginin tevkif yoliyle kesilen kısmına şümulü

yoktur.

Mükerrer Madde 17 – (19/2/1963 tarih ve 202 sayılı Kanunun hükmüdür.)

Götürü usulde vergiye tabi serbest meslek erbabından 60 yaşını doldurmuş olanlar, bu kazançlarına

münhasır olmak üzere, Gelir Vergisinden muaftırlar.


Müellif, mütercim, heykeltraş, ressam ve bestekarların ve bunların kanuni mirasçılarının kitap, resim,

heykel ve nota halindeki eserlerini satmak veya bu eserler üzerinde mevcut haklarını devir ve temlik etmek veya

kiralamak suretiyle bir takvim yılı içinde elde ettikleri hasılatın 10 000 lirası (Yabancı memleketlerde elde edilen

hasılatın ayrıca 40 000 lirası) Gelir Vergisinden müstesnadır.

(Eserlerin neşir, temsil, icra ve teşhir gibi suretlerle değerlendirilmesi karşılığında alınan bedel ve

ücretler istisnaya dahildir.)

542


31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Gelir Vergisi Kanunun 27/12/1963 tarih ve 365 sayılı Kanunla değişik 19

uncu maddesinde yazılı istisna hadleri 10 binlirayı aşmıyan safi kazançlara uygulanmak kaydiyle 2 500 liraya

indirilmiştir.


927 sayılı Kanunun 1 inci maddesine göre verilen sıcak ve soğuk maden suları imtiyazının

işletilmesinden elde edilen kazançlar ihaleyi takip eden yıldan başlıyarak beş yıl süre ile, gelir Vergisinden

müstesnadır.


Gayrimenkul sermaye iratlarında, bir takvim yılı içinde elde edilen toplamı 5 000 lirayı aşmıyan

gayrisafi hasılat Gelir Vergisinden müstesnadır. Elde edilen gayrisafi hasılatın yıllık toplamının 5 000 lirayı

aşması halinde tamamıvergiye tabi tutulur.


Aşağıda yazılı menkul sermaye iratları Gelir Vergisinden müstesnadır:

1. Özel kanunları veya Devletle akdedilmiş mukavelelerle her türlü vergidenistisna edilmiş olan menkul

kıymetlerin faiz, temettü ve ikramiyeleri;

2. (27/3/1969 tarih ve 1137 Sayılı Kanunun hükmüdür.) Tasarruf mevduatı karşılığında bir takvim

yılında alınan faizlerin 500 lirası (Muhtelif müesseselerden veya bir müessesenin muhtelif şube veya

ajanslarından alınan mevduat faizlerinde bu had her müessese veya her müesseseninmuhtelif şube ve ajansları

içinayrı ayrı nazara alınır.)


Aşağıdaki yazılı ücretler Gelir Vergisinden istisna edilmiştir:

1. Dilsiz, meflüç, iki gözü kör, el ve ayaklarının ikisinden veya birinden mahrum, birini veya ikisini

kullanamıyacak derecede el ve ayakları sakat bulunan hizmet erbabının ücretleri (Sakatlık veya malüllüğü resmi

hastanesi veya mümasil sıhhi teşekkülü bulunan yerlerde ilgili mütehassısın baştabiplikçe tasdik edilecek raporu

ile, resmi hastanesi veya mümasil sıhhi teşekkülü olmıyanveya ilgili mütehassısı bulunmıyan yerlerde resmi

tabip raporu ile tevsiki şarttır.);

2. (19/2/1963 tarih ve 202 sayılı Kanunun hükmüdür.) Çiftçilerin ziraat işlerinde bilfiil çalışan

işçilerin ücretleri (Şoför, makinist, bekçi, çoban veamelebaşı ücretleri dahil);

3. Toprak altı işletmesi halinde bulunan madenlerde cevher istihsali ve bununla ilgili diğer bütün işlerde

çalışan işçilerin yer altında çalıştıkları zamanlara ait ücretleri;

4. Ticari ve sınai kazançları vergiden muaf bulunanların bu işlerinde çalıştırılan hizmet erbabının

ücretleri;

5. (19/2/1963 tarih ve 202 sayılı Kanunun hükmüdür.) Mahalle ve Köy muhtarları ile köylerin hatip,

korucu, imam, bekçi ve benzeri müstahdemleri, çiftçimallarını koruma bekçileri ile mahalle ve çarşı bekçilerinin

ücretleri;

6. Hizmetçilerin ücretleri (Hizmetçiler özel fertler tarafından evlerde, bahçelerde, apartmanlarda ve

ticaret mahalli olmıyan sair yerlerde orta hizmetçiliği, uşaklık, sütninelik, dadılık, mürebbiyelik, bahçıvanlık,

kapıcılık gibi özel hizmetlerde çalıştırılanlardır.);

543

7. Sanat okulları ile bu mahiyetteki enstitülerde, ceza ve islah evlerinde, darülacezelerin atelyelerinde

çalışan öğrencilere, hükümlü ve tutuklulara ve düşkünlere verilen ücretler;

8. Hizmet erbabına iş yerinde bedava yemek vermek suretiyle sağlanan menfaatler (Bu yemeklerin iş

veren tarafından hazırlatılması şartiyle);

9. Genel olarak maden işletmelerinde ve fabrikalarda çalışan işçilere ve özel kanunlarına göre

barındırılması gereken memurlarla müstahdemlere konut tedariki ve bunların aydınlatılması, ısıtılması ve

suyunun temini suretiylesağlanan menfaatler;

10. Hizmet erbabının toplu olarak iş yerlerine gidip gelmelerini sağlamak maksadiyle iş verenler

tarafından yapılan taşıma giderleri;

11. Kanunla kurulan veya tüzel kişiliği haiz bulunan emekli sandıkları tarafından ödenen emekli,

malüliyet, dul ve yetim aylıkları (Tüzel kişiliği haiz emekli sandıklarınca ödenen aylıklar, hizmet süresi ve aylık

seviyesi aynı olanDevlet memurlarına ödenen miktardan fazla ise, aradaki fark ücret olarak vergiye tabi tutulur.)

(Genel, katma ve özel bütçelerden ödenen bu nev'i aylıklar dahil).

12. (19/2/1963 tarih ve 202 sayılı Kanunla eklenen hükmüdür.) Ticari veya mesleki kazançları götürü

usulde tesbit edilenlerin yanında iş ve sanat öğrenmek maksadiyle çalışan ve 18 yaşını doldurmamış bulunan

hizmet erbabının bu yerlerden aldıkları ücretleri;

13. (19/2/1963 tarih ve 202 sayılı Kanunla eklenen hükmüdür.) Ücretleri götürü usulde tesbit edilen

hizmet erbabından 60 yaşını doldurmuş bulunanların buücretleri;


Gider karşılığı olarak yapılan aşağıda yazılı ödemeler Gelir Vergisinden istisna edilmiştir.

1. Kamu idareleri ve müesseseleri ve 3659 sayılı Kanuna tabi müesseseler ve kamu menfaatlerine yararlı

dernekler tarafından verilen harcırahlar ve kamu menfaatlerine yararlı dernekler tarafından verilen harcırahlar ve

zaruri yol giderleri (Gündelikler dahil);

2. Yukardaki fıkrada sayılanların dışında kalan müesseseler tarafından idare meclisi başkan ve üyeleri ile

denetçilere, tasfiye memurlarına ve hizmet erbabına verilen gerçek yol giderlerinin tamamı ile yemek ve yatmak

giderlerine karşılık olmak üzere verilen gündelikler (Bu gündelikler aynı aylık seviyesindeki Devlet memurlarına

verilen gündeliklerden fazla ise veya Devletçe verilen gündeliklerin en yüksek haddini aşarsa, aradaki fark ücret

olarak vergiye tabi tutulur.);

3. Kazai veya idari kararlara dayanarak tanıklara ve bilirkişilere verilen ücretler;

4. Özel kanunlarına göre verilen yakıt bedelleri;

5. Özel kanunlarla kurulan komisyonların memur olmıyan üyelerine bu görevleri dolayısiyle yapılan

ödemeler.


3. Kanunla kurulan veya tüzel kişiliği haiz olan emekli, sandıklarınca kendilerine zat aylığı bağlananlara

aylıkları dışında, kanunları veya statüleri gereğince verilen emekli, dul, yetim ve evlenme ikramiyeleri veya iade

olunan mevduatı ve sürelerini doldurmamış bulunanlarla dul ve yetimlerine toptan ödenen tazminatlar

544

(Kamu idare ve müesseseleri ve 3659 sayılı kanuna tabi müesseler dışında kalan tüzel kişiliği haiz emekli

sandıkları tarafından ödenen tazminat ve yardımlar, hizmet süresi ve aylık seviyesi aynı olan Devlet

memurlarına verilen miktardan fazla ise, aradaki fark ücret olarak vergiye tabi tutulur.);


2. Subay, Astsubay ve erlere (Kıta onbaşısı ve çavuşları dahil) ve orduhizmetinde bulunan sivil

makinistlere ve Türk Havayollarında uçuş maksadiyle görevlendirilenlere uçuş, dalış gibi hizmetleri dolayısiyle

verilen gündelikler, ikramiyeler ve zamlar.

Bent (3 ve 4) – (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)

3. Spor müsabakalarına iştirak edenlere verilen ikramiye ve mükafatlar (Sporculara transfer ücreti veya

sair adlarla verilen paralar hariç);

4. Spor kulüplerinin kendi mensuplarına gider karşılığı olmak üzere yaptıkları ödemeler ve maç

hakemlerine verilen paralar.


Mükelleflerin günde 5, ayda 150, yılda 1 800 lirayı aşmıyan gelirleri vergiye tabi tutulmaz.

Mükellef evli ise bu miktara eş için günde 3, ayda 90, yılda 1 080lira, çocukların her biri için günde 2,

ayda 60, yılda 720 lira ilave edilir.

Gerçek ücretlerin vergilendirilmesinde özel indirim olarak günde 5, ayda 150, yılda 1 800 lira yukarki

indirim hadlerine ilave edilir.

(Haftalık ücretlerde 7 gün üzerinden indirim yapılır.)

Ana ve babasını kaybetmiş torunlardan mükellefle birlikte oturan ve Gelir Vergisine tabi geliri

bulunmıyanlar bu maddenin uygulanmasında öz çocuklar gibi hesaba katılır.

Vergiye tabi gelirler yukarıda yazılı hadleri aştığı takdirde bu hadler için hesaplanan vergiler

mükelleflerin vergilerinden indirilir.


31 inci maddede yazılı indirim hadlerinin tayininde mükellefin, gelirin elde edildiği takvim yılı

başındaki medeni hali ve aile durumu esastır.

Şu kadar ki, takvim yılı içinde bu durumda mükellef lehine husule gelen değişiklikler ayrıca nazara

alınır.

En az geçim indiriminin uygulanmasında her ne suretle olursa olsun evlilik bağı kalkmış olanların

gelirlerine, ilk çocuk için eşe ait, diğer çocukların her biri için 31 inci maddede yazılı çocuklara ait indirim

miktarları uygulanır.

İkisi de mükellef olan boşanmış eşlerden her biri hakkında yukarki esaslar, nafakasını sağladıkları çocuk

sayısına göre uygulanır.

31 inci madde ile bu madde gereğince hesaplanacak indirim miktarı 5 çocuklu evli mükelleflere ait

indirim tutarını geçemez.


Yukarki maddelerde sözü edilen çocuk tabiri, mükellefle birlikte oturan veya mükellef tarafından

bakılan (Nafaka verilmek suretiyle bakılanlar dahil) 18 yaşını veya tahsilde olup 25 yaşını doldurmamış evlatları

(Evlat edinilenler dahil) ifade eder.

545


Aile reisi beyanında indirim, beyan edilen gelirin vergisine uygulanır. Beyan edilen gelirin ücretten

ibaret olması halinde indirim hadlerine özel indirim miktarları uygulanır.

Aile reisi tarafından kendisinin, eşinin veya çocuklarının geliri dolayısiyle beyanname verilmesine mahal

olmadığı hallerde indirim vergiye tabi gelirivarsa aile reisinin bu gelirinin vergisine, aile reisinin geliri yoksa

eşine ait gelirin vergisine, eşinin de geliri mevcut değilse çocuklarından herhangibirine ait gelirin vergisine

uygulanır.

Aile reisinin, eşin ve çocukların beyanname verilmesi gerekmiyen geliri ücretten ibaret ise bu gelirin her

birine ayrıca özel indirim uygulanır.

İndirimin bu fıkra hükmüne göre eş veya çocuklara ait gelirin vergisine uygulanması halinde de indirim

miktarı, aile reisinin durumuna göre tayin olunur.


İndirimden faydalanmak isteyenler, Vergi Usul Kanununun esaslarına görevergi karnesi almak ve bunu

saklamak zorundadırlar.

Vergi Usul Kanunu ile karne almaktan muaf tutulmuş olanlardan karne aranmaz.

Ek Madde 2 – (19/2/1963 tarih ve 202 sayılı Kanunun hükmüdür.)

Yatırım indiriminin uygulanmasında aşağıda yazılı şartlar topluca aranır:

1. İndirimin uygulanacağı ticari ve zirai kazanç bilanço esasına göre tesbit edilmiş olmalıdır;

2. Yapılan yatırım, Devlet Planlama Teşkilatının hazırladığı kalkınma planlarına uygun bulunmalıdır;

3. Yatırımlar, istihsali genişletmeye, prodüktiviteyi artırmaya, ihracatıgeliştirmeye, mahsul ve

mamullerin kalitesini ıslaha, kültür seviyesini yükseltmeye, ilmi ve teknik araştırmalara çalışma güvenliğini

sağlamaya, yabancı turist celbini temine matuf olmak üzere, bina (Personel lojmanları dışındaki meskenler

hariç), makina, tesisat, teçhizat, taşıma vasıtası ve benzeri yeni aktif değerlerin tedariki ve kuruluşu ile ilgili

olmalıdır. Arazi tedariki veyedek parça temini ile ilgili yatırımlar bu fıkra şümulüne girmez. Ziraatte

kullanılacak kimyevi gübre ve ilaç tedariki bu fıkraya dahildir;

4. Yapılan yatırım en az 250 bin lira (Devlet Planlama Teşkilatının hazırladığı bölge kalkınma planının

şümulüne giren yatırımlarla memleket ekonomisi bakımından ayrı bir önem ve özellik arz ettiği Yüksek

Planlama Kurulu tarafından kabul edilen faaliyet kollarında 125 bin ve genel olarak ziraatteki yatırımlarda 50 bin

lira) olmalıdır;

5. Yatırıma ait planlara, projelere ve finansman hesaplarına ve projenin tahakkuku için derpiş olunan

müddete ait hususlar Devlet Planlama Teşkilatının mütalaası esas alınmak suretiyle Maliye Bakanlığınca tetik ve

yukarda sözü edilen diğer şartların mevcudiyeti tasdik edilmiş bulunmalıdır.

Tetkik ve tasdik süresi Devlet Planlama Teşkilatında iki ayı ve Maliye Bakanlığında bir ayı geçemez.

İhtiyaç ve sarfı, mahallin en büyük mal memuru ve ziraat teşkilatı tarafından tasdik edilmek şartiyle

ziraatte kullanılacak kimyevi gübre ve ilaç ile ilgili yatırımlarda bu bentte sözü edilen mercilere müracaatta

lüzum yoktur.

546

Bu maddenin 3 numaralı bendinde sözü edilen aktif değerlerin yeni olması, bu değerlerin memleket

içinde kullanılmamış bulunmasını ifade eder.


Yatırım indirimi münhasıran öz sermayeden sağlanan veya karşılanan yatırım miktarına uygulanır. Bu

maddenin uygulanmasında öz sermaye Vergi Usul Kanununun 192 nci maddesinde belirtilen kaynaklardır.

Zirai yatırımlarda, kamu idare ve müesseseleri, bankalar, Türk Ticaret Kanununa veya özel kanunlara

göre kurulan kurumlar, teşekküller ve kooperatifler tarafından çiftçilere verilen krediler, yatırım indirimi ile ilgili

hükümlerin uygulanması bakımından öz sermaye gibi mütalaa edilir.

(28/7/1967 tarih ve 933 sayılı Kanunun hükmüdür.) Yatırım indiriminin nispeti yukardaki fıkraya

göre indirimden istifade edecek yatırım miktarının azami% 80 inidir. Bölgelere ve iktisadi faaliyet sektörlerine

göre uygulanacak nispetler, bu haddi aşmamak üzere yıllık programlarda belirtilir.


Yatırım indiriminin uygulanmasına, yatırım konusunu teşkil eden değerlerin,işletmenin aktifine girdiği

takvim yılından itibaren başlanır ve indirimden faydalanacak miktara baliğ oluncaya kadar devam olunur.

Her yıl yapılacak indirim, o yıl içinde bilançonun aktifinde yer almış olan indirimden faydalanacak aktif

değerlerin toplamında, öz sermaye ile sağlanan veya karşılanan kısmına indirim nispetlerinin uygulanması

suretiyle bulunur. Evvelki yıllarda aynı suretle ayrılmış olup o yılların kazançlarından düşülmemiş bulunan

indirim miktarları mevcutsa bunlar da ayrıca nazara alınır. Bu suretle ayrılmış olan indirimler toplamı, hiçbir

şekilde ve surette, genel yatırım toplamında öz sermaye ile sağlanan veya karşılanan kısmın toplamına indirim

nispetlerinin uygulanması suretiyle bulunacak miktarı aşamaz.


5. İşte kullanılan taşıtların giderleri; (Bu taşıtların aynı zamanda zativeya ailevi ihtiyaçlar için de

kullanılması halinde giderlerinin yarısı);

7. (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.) Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre ayrılan

amortismanlar (Değeri bin lirayı aşmıyan peştemallıklar ile işletmede kullanılan ve değeri bin lirayı aşmıyan alat

ve demirbaşlar amor–tismana tabi tutulmayarak doğrudan doğruya gider yazılabilir.)


Birden fazla takvim yılına sirayet eden inşaat ve onarma işlerinin kar ve zararı aşağıda yazılı usullerden

birine göre tesbit edilir. Mükellefler işin bitiminde bu usullerden birini seçmekte serbesttirler. Tercih edilen usul

aynı yılda biten işlerin hepsine şamil olur. Bu takdirde, her iş beyannameye bağlıayrı bir ek yaprakta gösterilir.

1. Kar veya zarar, işin bittiği yıl kati olarak tesbit edilir ve tamamı oyılın geliri sayılarak, mezkür yıl

beyannamesinde gösterilir.

2. Kar veya zarar, işin bittiği yıl kati olarak tesbit edilir ve işin devam ettiği yıllar zarfında, bu işe ait

olmak üzere, yapılan işçilik ve malzeme sarfiyatının tutarları nispetinde o yıllara dağıtılır ve o yılların kazancı

olarak vergilendirilir. Evvelce başka işler dolayısiyle beyanname verilmiş ise, bu beyannamelerde gösteril-

547

miş bulunan kar veya zararlar bu dağıtıma göre düzeltilir. İkmal veya reddedilecek vergilerin hesabında tevkif

yoliyle ödenmiş olan vergiler ayrıca nazara alınır.

Mükellefler her iki halde de her inşaat ve onarma işinin hasılat ve giderlerini ayrı bir defterde veya

tutmakta oldukları defterlerin ayrı sayfalarında göstermeye ve düzenliyecekleri beyannameleri, işlerin ikmal

edildiği takvim yılını takibeden yılın Mart ayı sonuna kadar vermiye mecburdurlar.

Bu madde şümulüne giren işlerde, geçmiş takvim yıllarına ait tarhiyatın düzeltilmesi ve vergi alacağının

doğumu bakımından zamanaşımı işin neticelendiği tarihi takibeden yıldan başlar.


İnşaat ve onarma işlerinde:

1. Muvakkat ve kati kabul usulüne tabi olan işlerde muvakkat kabulün yapıldığı yıl;

2. Muvakkat ve kati kabul usulüne tabi olmıyan diğer inşaat ve onarma işlerinde işin fiilen tamamlandığı

yıl;

bitim tarihi kabul edilir.

Muvakkat kabulden sonra, kati kabulü sağlamak maksadiyle yapılan giderler dağıtım usulüne tabi

olmaz; bunlar kati kabulün yapıldığı yıl hesaplarına intikal ettirilir.


Dar mükellefiyete tabi olanların Türkiye ile yabancı memleketler arasında, yaptıkları ulaştırma işlerinde

elde ettikleri kazançlar, Kurumlar Vergisine tabi yabancı ulaştırma kurumlarının kazançlarının tayinine ait

esaslara göre tesbit olunur.

Madde 46 – fıkra iki – (19/2/1963 tarih ve 202 sayılı Kanunun hükmüdür.)

Bu suretle tesbit olunacak safi kazançlar 8 000 lirayı geçemez.


Götürü usule tabi olmanın genel şartları şunlardır:

1. Kendi işinde bilfiil çalışmak veya bulunmak (İşinde yardımcı, işçi ve çırak kullanmak, seyahat,

hastalık, ihtiyarlık, askerlik, tutukluluk ve hükümlülük gibi zaruri ayrılmalar dolayısiyle geçici olarak bilfiil

işinin başında bulunmamak, bu şartı bozmaz. Ölüm halinde iş sahibinin dul eşi veya küçükçocukları namına işe

devam olunduğu takdirde, bunların bilfiil işin başındabulunup bulunmamalarına bakılmaz);

2. İş yerlerinin yıllık gayrisafi iratlarının toplamı 180 lirayı aşmamak;

3. (19/2/1963 tarih ve 202 sayılı Kanunun hükmüdür.) Ayrıca ticari, zirai veya mesleki faaliyetleri

dolayısiyle gerçek usulde Gelir Vergisine tabi olmamak.

2 ve 3 numaralı bent hükümleri, takvim yılı başındaki ve yeniden işe başlıyanlarda işe başlama

tarihindeki duruma göre uygulanır.

Gayrisafi iradı belli olmıyan iş yerleri için tadilat komisyonu kararlarının kesinleşmesine kadar, gayrisafi

irad şartı mevcut sayılır.


Götürü usule tabi olmanın özel şartları şunlardır:

Bent (1 – 9) – (26/4/1964 tarih ve 484 sayılı Kanunun hükmüdür.)

1. Alım, satım işleri ile imal, inşa, tamir ve küçük sanat işlerinde, bir takvim yılı içinde satınalınan veya

ithal edilen emtianın, iptidai maddenin ve malzemenin mubayaa bedelleri tutarı 30 000 lirayı aşmamak,

548

2. Bir takvim yılı içinde satılan veya ihracedilen emtianın, iptidai maddenin ve malzemenin satış

bedelleri tutarı 36 000 lirayı aşmamak;



6 000 lirayı aşmamak;


ve küçük sanat işlerinde yıllık gayrisafi hasılat tutarı 22 500 lirayı aşmamak;

5. Bir ve üç numaralı bentlerde yazılı işlerin memzucen yapılması halinde, bir takvim yılı içinde alınan

ücret veya hasılatın altı katı ile mübayaa bedellerinin yıllık tutarı toplamı 33 750 lirayı aşmamak;

6. Bir ve dört numaralı bentlerde yazılı işlerin memzucen yapılması halinde, bir takvim yılında sağlanan

gayrisafi hasılatın üçte bir fazlasiyle emtia, iptidai madde ve malzemenin mübayaa bedellerinin tutarı toplamı 30

000 lirayıaşmamak;

7. Üç ve dört numaralı bentlerde yazılı işlerin memzucen yapılması halinde alınan gayrisafi ücretlerin

tutarlarının dört katı ile sağlanan yıllık gayrisafi hasılatın toplamı 22 500 liayı aşmamak;

8. Otel, sinema, plaj, dansnig ve emsali eğlence istirahat yerleri işletenlerde, bu hizmetler karşılığında bir

takvim yılı içinde sağlanan yıllık gayrisafi hasılat tutarı 6 000 lirayı aşmamak;

9. Maden işletmeleri ile taş ve kireç ocaklarında, kum ve çakıl istihsal yerlerinde, tuğla ve kiremit

harmanlarında bir takvim yılı içindeki satışların mecmu bedeli 36 000 lirayı aşmamak;

10. Sahibi veya işleticisi sıfatiyle birden fazla motorlu kara nakil vasıtası veya beşten fazla araba veya su

üzerinde müteharrik 18 rüsum tonilatodanfazla makinalı, 90 rüsum tonilatodan fazla makinasız nakil vasıtası

işletmemek (Su üzerinde müteherrik vasıtaların memzucen işletilmesi halinde, makinalı olanların rüsum

tonilatoları toplamı beş katı ile makinasızların rüsun tonilatoları toplamı 90 rüsum tonilatoyu aşmamak) ve bir

takvim yılı içinde alınan taşıma ücretleri tutarı 15 000 lirayı aşmamak (Bu bentte yazılı ölçüler, birlikte yaşıyan

eşlerle velayet altındaki çocuklar hakkında veya ortaklık halindeki işletmelerde, bu kimselerin veya ortaklığın

işlettikleri vasıtalar topluolarak nazara alınır).

Taşıma vasıtalarının sahip ve işleticisi durumunda olmaksızın taşıma işi yapanlar tavassut işi yapmış

sayılır.

Tekele tabi maddelerle, damga pulu, milli piyango bileti, akaryakıt, şeker ve bunlar gibi kar hadleri

emsallerine nazaran bariz şekilde düşük olarak tesbit edilmiş bulunan emtiada, ilgili bakanlıkların mütalaası

alınmak suretiyle, bu maddenin 1, 2, 5 ve 6 numaralı bentlerinde yazılı alım, satım hadleri Maliye Bakanlığınca

tayin olunur.


Yıllık hasılat tutarı 150 000 liradan aşağı olan çiftçilerin kazançları götürü gider esasına, 150 000 lira

veya daha fazla olan çiftçilerin kazançları ise gerçek kazanç usulüne (İşletme veya bilanço esasına) göre tesbit

olunur.

549


1. Vergi Usul Kanununa göre zirai kazanç il komisyonlarınca her bölge için tayin edilmiş bulunan götürü

gider emsallerinin mükellefçe beyan edilen hasılat tutarına uygulanması veya,

Fıkra sekiz – (19/2/1963 tarih ve 202 sayılı Kanunun hükmüdür.)

Zirai kazanç il komisyonlarınca tesbit olunan götürü gider emsalleri % 70(Dahil) nispetinden az olamaz.


Yıllık hasılat tutarı 150.000 lira (dahil) ile 500.000 lira (dahil) arasında bulunan çiftçilerin zirai

kazançları, zirai işletme hesabı esasına göre tesbit edilir.

Bu esasa göre zirai kazanç hesap dönemi içinde para ile tahsil edilen veya alacak olarak tahakkuk eden

hasılat ile, ödenen veya borçlanılan giderler arasındaki müspet farktır.

Yıllık hasılatlarının tutarı arka arkaya iki hesap döneminde 500 000 lirayıaşanlar mütaakıp hesap dönemi

başından itibaren kazançlarını bilanço esasına göre tesbit ederler.

Zirai kazançlarını bilanço esasına göre tesbit edenlerden yıllık hasılatlarının tutarı arka arkaya iki hesap

döneminde 500 000 liranın altında kalanlar mütaakıp hesap dönemi başından itibaren kazançlarını zirai işletme

hesabı esasına göre tesbit edebilirler.

Madde 56 fıkra üç ve beş – (19/2/1963 tarih ve 202 sayılı Kanunun hükmüdür.)

Ziraat makina ve aletlerinin başka çiftçilerin zirai işlerinde çalıştırılması karşılığında herhangi bir zati

istihlak maddesi alınması halinde, alınan istihlak maddesinin emsal bedeli hasılat sayılır.

Satılmaksızın mütaakıp yıla devredilen mahsulün değeri hasılat meyanına ithal edilmez. Bunlar, nev'i ve

miktar itibariyle beyannamede gösterilmekte iktifa olunur.


6. Vergi Usul Kanununa göre ayrılan amortismanlar (İşletmede kullanılan ve değeri 1 000 lirayı aşmıyan

makina, alet ve demirbaşlar amortismana tabi tutulmıyarak doğrudan doğruya gider kaydolunabilir.);

11. Aynı zamanda işletmede de kullanılan özel binek otomobillerine ait amortismanların, işletme ve

tamir giderlerinin yarısı. İşletmede istihsal edilip de tohum, yem ve sair suretlerle kullanılan zirai mahsullerin

emsal bedelleri masraf yazılır. (Bu giderlerin sene sonunda bir kalemde yazılması caizdir.)


Yıllık hasılatının tutarı 500 000 lirayı geçenler bilanço esasına göre defter tutmaya mecburdurlar.


Ücret, işverene tabi ve muayyen bir işyerine bağlı olarak çalışanlara hizmet karşılığı verilen para ve

ayınlar ile sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatlerdir.

Bu Kanunun uygulanmasında, aşağıda yazılı ödemeler de ücret sayılır:

1. 23 üncü maddenin 11 numaralı bendine göre istisna dışında kalan emeklilik, malüliyeti, dul ve yetim

aylıkları;

550

2. Evvelce yapılmış hizmetler karşılığında verilen para ve ayınlarla sağlanan menfaatler;

3. Milletvekillerine, il genel meclisi ve belediye üyelerine, kurumların idare meclisi başkan ve üyelerine,

denetçilerine, tasfiye memurlarına ve bunlalara benziyen diğer kimselere bu sıfatları dolayısiyle ve aylık,

ödenek, tahsisat, aidat, huzur hakkı, ücret, ikramiye, prim, temüttü hissesi gibi muhtelifadlarla yapılan ödemeler.

4. (19/2/1963 tarih ve 202 sayılı Kanunla eklenen hükümdür.) Sporculara transfer ücreti veya sair adlarla

yapılan ödemeler ve sağlanan menfaatler.


61 inci maddenin 1,2 ve 3 numaralı bentlerinde yazılı ödemeleri yapanlar bu kanunda yazılı ödevleri

yerine getirmek bakımından, işveren hükmündedir.

Madde 68 bent (7, 8 ve 10) – (19/2/1963 tarih ve 202 sayılı Kanunun hükmüdür.)

7. Mesleki faaliyette kullanılan tesisat ve demirbaş ve eşya için Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre

ayrılan amortismanlar (Mesleki faaliyette kullanılan ve değeri 1000 lirayı aşmıyan tesisat ve demirbaşlar

amortismana tabi tutulmıyarak doğrudan doğruya gider kaydolunabilir.);

8. Serbest meslek faaliyetleri dolayısiyle emekli sandıklarına ödenen giriş, emeklilik aidatı ve yardım

pulları bedelleri (İndirilecek emeklilik aidatı, yıllık gayrisafi kazancın % 5 ini geçemez.);

10. Yukarıdaki bentler dışında, kalan, işle ilgili şehir dahili nakil vasıtaları ücretleri (Özel otomobillerini

işlerinde de kullananların yaptıkları giderlerin yarısı), posta, telgraf, mecmua, gazete, işyeri temizliği, asansörcü

ve odabaşı ücreti gibi müteferrik giderler (Bu bentte yazılı giderlere karşılık olarak mükellefler diledikleri

takdirde 5 000 liradan fazla olmamak üzere gayrisafi hasılatın % 10 unu götürü olarak gider yazabilirler.)

Fıkra iki – (19/2/1963 tarih ve 202 sayılı Kanunun hükmüdür.)

Sebebi ne olursa olsun para cezaları ve vergi cezaları gider olarak indirilemez.

Madde 69 parantez içi hüküm – (19/2/1963 tarih ve 202 sayılı Kanunun hükmüdür.)

(Bu madde hükmü borsa ajan ve acentalarına, gümrük komüsyoncularına dava vekillerine, müşavirlere,

kurumlar ve tüccarlarla serbest meslek erbabının ticarive mesleki işlerini takip eden muakkiplere ve musiki

konseri verenlere şamil değildir.)


5. İmtiyaz, ihtira, işletme hakları ile ticaret unvanı, alameti farika gibi sair bilümum haklar;

Fıkra dört – (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)

Vakfın veya tesisin gelirinden hizmet karşılığı olmıyarak alınan hisselerbu kanunun tatbikinde

gayrimenkul sermaye iradı addedilir.


Kiraya verilen mal ve hakların kira bedelleri emsal kira bedellerinden aşağı olamaz. Bedelsiz olarak

başkalarının intifaına bırakılan mal ve hakların emsal kira bedeli, bu mal ve hakların kirası addolunur. Binalarda

emsal kira bedeli, yetkili özel mercilerce takdir edilmiş kirası, bu suretle takdir edilmiş kira mevcut değilse,

Vergi Usul Kanununa göre taayyün eden gayrisafi irattır. Arazide emsal kira bedeli, Vergi

551

Usul Kanununa göre taayyün eden vergi değerinin % 10 dur. Diğer mal ve haklardaemsal kira bedeli, bu mal ve

hakların maliyet bedelinin ve bu bedel malüm değilse, Vergi Usul Kanununun servetlerin değerlenmesi

hakkındaki hükümlerine göretayin olunan değerlerinin % 10'udur.


Safi iradın bulunması için gayrisafi hasılattan aşağıda yazılı giderler indirilir:

Bent (5 ve 10) – (19/2/1963 tarih ve 202 sayılı Kanunun hükmüdür.)

5. Kiraya verilen mal ve haklar için ödenen vergi, resim, harc ve şerefiyelerle kiraya verenler tarafından

ödenmiş olmak şartiyle belediyelere ödenen harcamalara iştirak payları (Bu kanuna göre Gelir Vergisinden

mahsubu kabul edilenbina, buhran, müdafaa ve arazi vergileri gider olarak indirilmez);

10. Sahibi bulundukları konutları kiraya verenlerin kira ile oturdukları konutların kira bedeli, (Bu kira,

kiraya verilen konutun kira bedelini aştığı takdirde fazlası indirilmez);


Mükellefler (Hakları kiraya verenler hariç) diledikleri takdirde, yukarıda yazılı giderlere karşılık olmak

üzere hasılatlarından % 20 sini götürü olarak indirebilirler. Götürü gider usulünü kabul edenler iki yıl

geçmedikçe bu usulden dönemezler.


Sahibinin ticari, zirai veya mesleki faaliyeti dışında, nakdi sermaye veya para ile temsil edilen

değerlerden müteşekkil sermaye dolayısiyle elde ettiği temettü, faiz, kira ve benzeri iratlar, menkul sermaye

iradıdır.

Kaynağı ne olursa olsun aşağıda yazılı iratlar, menkul sermaye iradı sayılır;

1. Her nevi hisse senetlerinin temettüleri (Müessis ve intifa hisseleri dahil);

2. Her nevi tahvilat faizleri (Yıllık ödeme faizle birlikte tahvilin itfaakçesini de ihtiva ettiği takdirde, itfa

akçesine tekabül eden kısım irat sayılmaz);

3. İştirak hisselerinden doğan kazançlar (Limidet şirket ortaklariyle komanditerlerin kar hisseleri,

kooperatif şirketlerin dağıttıkları kazançlar bu zümreye dahildir. Kooperatif şirketlerin ortakları ile yaptıkları

muamelelerden tahassül eden karların ortaklara, ortaklıkla yaptıkları muameleleri nispetinde tevzii, kazanç

dağıtımı sayılmaz.)

4. Her nevi alacak faizleri (Adi, imtiyazlı, rehinli, senetli alacaklarla cari hesap alacaklarından doğan

faizdir. Hazine tahvili ve bonoları da dahil olmak üzere kamu tüzel kişilerince borçlanılan ve senete bağlanmış

olan meblağlar için verilen faizler dahildir):

5. Mevduat faizleri (Bankalara, tasarruf sandıklarına, tevdiat kabul eden diğer müesseselere yatırılan

vadeli, vadesiz paralara ödenen faizler);

Madde 76 – (31 /12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)

Aşağıda yazılı muameleler karşılğında alınan paralar ve iskonto bedelleri de menkul sermaye iradı

hükmündedir:

1. Esham ve tahvilatın vadesi gelmemiş kuponlarının satılması;

2. İştirak hisselerinin sahibi namına henüz tahakkuk etmemiş olan kar hisselerinin devir ve temliki;

552

3. Her türlü senetlerin iskonto edilmesi.

Menkul kıymetin kuponlu veya kuponsuz olarak satılması, iştirak hisselerinin devir ve temliki, menkul

kıymetlerle iştirak hisselerinin tamamen veya kısmen itfa olunması karşılığında alınan paralarla itfa dolayısiyle

verilen ikramiyeler menkul sermaye iradı sayılmaz.


75 inci maddenin 1 – 5 numaralarında yazılı iratlar, bunları sağlıyan sermaye sahibinin ticari faaliyetine

bağlı bulunduğu takdirde, yalnız ticari kazancın tesbitinde nazara alınır.


Aşağıda yazılı olup geçen bölümlerin dışında kalan kazanç ve iratlar bu bölümdeki hükümlere göre

vergiye tabi gelire dahildir.

1. Gayrimenkullerin ve hakların, menkul kıymetlerin satışından iştirak hisselerinin devir ve temlikinden

doğan kazançlar;

2. Arızi kazançlar.


Gayrimenkullerin, hakların menkul kıymetlerin satışından, iştirak hisselerinin devir ve temlikinden

doğan vergiye tabi kazançlar şunlardır:

1. Satın alınan, inşa edilen veya trampa suretiyle iktisap olunan gayrimenkullerin (Gerçek usulde vergiye

tabi çiftçilerin zirai istihsalde kullandıkları gayrimenkuller dahil), gayrimenkul olarak tescil edilen hakların,

gemi ve gemi paylarının alım, inşa veya trampa tarihlerinden başlıyarak dört yıl içinde satılmaları, trampa veya

istimlak edilmeleri halinde elde edilen ve bir takvim yılı içinde 10 000 lirayı aşan kazançlar (Kooperatif şirket

ortaklarına bu sıfatları dolayısiyle şirketçe tahsis olunan gayrimenkuller, tahsis tarihinde ortak tarafından satın

alınmış sayılır.);

2. Satın alınan menkul kıymetlerin iktisap tarihinden başlıyarak bir yıl içinde veya iktisaptan evvel

satılmalarından elde edilen ve bir takvim yılındaki tutarı 2 000 lirayı aşan kazançlar;

3. Her ne şekil ve suretle olursa olsun; imtiyaz, ihtira, telif, işletme,ticaret unvanı ve alameti farika gibi

edebi, sınai ve ticari haklarla maden arama ve işletme haklarının satışından, devir ve temlikinden elde edilen ve

bir takvim yılındaki tutarı 5 000 lirayı aşan kazançlar (Edebi hakların müellifleri veya bunların kanuni

mirasçıları tarafından satılmasından doğan kazançlar serbest meslek kazancıdır.);

4. Ortaklık haklarının veya hisselerinin devir ve temliklerinden, faaliyetidurdurulan bir işletmenin

kısmen veya tamamen satılmasından doğan kazançlar.

1, 2 ve 3 numaralı bentlerde yazılı hadler aşıldığı takdirde, kazancın bu hadleri aşan kısmı vergiye

tabidir.

Safi kazanç, satış, devir, temlik veya istimlak bedelinden maliyet değerleri ile bu muameleler dolayısiyle

yapılan ve satıcının uhdesinde kalan giderlerinindirilmesiyle bulunur. Zirai istihsalde kullanılan gayrimenkuller

üzerinden amortisman ayrılmışsa bu amortismanların toplamı ayrıca maliyetten düşülür.

(26/6/1964 tarih ve 484 sayılı Kanunun hükmüdür.) Maliyet değerinin mükelleflerce tesbit

edilememesi halinde Vergi Usul Kanununda Yazılı takdir komisyonlarınca tesbit edilecek maliyet değeri, ticari

kazancı bilanço esasına göre tesbit edilen işletmelerde maliyet bedeli yerine son bilançoda yazılı değerler esas

tutulur.

Faaliyetine devam eden ticari bir işletmenin kısmen veya tamamen satılmasından veya ticari işletmeye

dahil amortismana tabi iktisadi kıymetlerin, hakların,

553

işletme ve iştirak hisselerinin satış, devir ve temliklerinden veya istimlak edilmelerinden doğan kazançlar, ticari

kazanç sayılır ve bunlara ticari kazanç hakkındaki hükümler uygulanır.


Aşağıda yazılı kazançlar arızi kazançtır:

1. Arızi olarak ticari muamelelerin icrasından veya ticari muamelelere tavassuttan elde edilen

kazançların,

2. Ticari bir faaliyetin durdurulması için alınan paralar, ayınlar ve sağlanan her türlü menfaatlerin,

3. Peştemallıkların, gayrimenkulün tahliyesi veya kiracılık hakkının devri için alınan tazminatların, 1

000 lirayı aşan kısımları;

4. Arızi olarak yapılan serbest meslek faaliyetleri dolayısiyle tahsil edilen hasılatın yıllık toplamının 1

000 lirayı aşan kısmı.

Arızi kazançların safi miktarı aşağıdaki şekilde tesbit olunur:

1. Alım satım işlerinde: Malın satış bedelinden, maliyet bedeli ve satış dolayısiyle yapılan giderler

indirilir;

2. Tavassut ve diğer ticari hizmet işlerinde, tavassut veya hizmet karşılığında alınan paralardan veya

sağlanan menfaat değerlerinden bu iş dolayısiyleyapılan giderler indirilir;

3. Ticari faaliyetin durdurulması için alınan paralarla ayınların ve sağlanan menfaatlerin değerleri,

peştemallıkların ve tahliye ve devir tazminatlarının tutarları, bunların safi miktarı sayılır. (Bu gelirleri elde

edenler tarafından bu münasebetle ödenmiş giderler varsa tevsik edilmek şartiyle bu giderler nazara alınır.)

4. Dar mükellefiyete tabi olanların yabancı memleketlere arızi olarak yaptıkları ulaştırma işlerinden elde

ettikleri kazançlar 45 inci maddedeki esaslara göre tesbit edilir:

5. Serbest meslek faaliyeti dolayısiyle tahsil edilen hasılattan bu faaliyetdolayısiyle yapılan giderler

indirilir.


İstisna hadleri içinde kalan kazanç ve iratlar için beyenname verilmez (En az geçim indirimi istisnadan

madut değildir.)


Aşağıda yazılı hallerde gelir toplanmaz ve yıllık beyanname verilmez:

a) Tam mükellefiyette vergiye tabi gelir sadece;

1. Ücretlerden;

2. Götürü usulde tesbit edilen ticari veya mesleki kazançlardan veya bu kazançlarla ücretlerden;

(Münhasıran götürü gider usulüne göre tesbit edilen zirai kazancı dolayısiyle yıllık beyanname verenler

1 ve 2 numaralı bentlerde yazılı kazanç ve ücretlerini bu beyannamede toplamazlar.)

b) Dar mükellefiyette vergiye tabi gelir sadece;

1. Ücretlerden;

2. Serbest meslek kazançlarından;

3. Menkul sermaye iratlarından;

554

4. Gayrimenkullerin ve hakların satışından, ortaklık hisselerinin devir ve temlikinden elde edilen

kazançlardan;

5. Arızi kazançlardan;

Veya bunların bir kaçından ibaret ise.


Tam mükellefiyette, vergiye tabi yıllık gayrisafi kazanç ve iratlarının toplamı, 10 000 lirayı aşmıyan

mükelleflerin bu kazanç ve iratlarından tevkif yoluile vergisi kesilmiş bulunanları beyannameye ithal etmeleri

ihtiyaridir.

Ücretler, götürü usulde tesbit olunan ticari ve mesleki kazançlar ile kazanç ve iratların istisna hadleri

içinde kalan kısımları 10 000 liralık haddin hesabında nazara alınmaz.

Ticari, zirai veya mesleki kazançlarını yıllık beyanname ile bildirmek mecburiyetinde olanlar (Götürü

gider usulüne göre tesbit edilen zirai kazançlarıiçin beyanname verenler hariç) yukarda yazılı ihtiyari toplama

hakkından faydalanamazlar.

86 ıncı madde mucibince ücretleri dolayısiyle yıllık beyanname vermiyecekolanlardan bu ücretlerinin

tamamı üzerinden tevkif suretiyle vergi ödemiş bulunanlar, mezkür ücretleri için yıllık beyanname verebilirler.

Geliri telif ve patent haklarının kiralanmasından ibaret olup da, bu gelirin tamamı üzerinden tevkif

suretiyle Gelir Vergisi ödenmiş olan dar mükellefiyete tabi kimselerin bu gelirleri için yıllık beyanname

vermeleri ihtiyaridir.


Gelirin (Aile reisi beyanlarında eş ve çocukların geliri dahil) toplanmasında gelir kaynaklarının bir

kısmından hasıl olan zararlar (54 üncü maddeye göre hesaplanan gider fazlalığından doğanlar dahil, 81 inci

maddede yazılı muamelelerden doğanlar hariç), diğer kaynakların kazanç ve iratlarına mahsubedilir.

Bu mahsup neticesinde kapatılamıyan zarar kısmı, mütaakıp yılların gelirinden indirilir. Arka arkaya beş

yıl içinde mahsubedilemiyen zarar bakiyesi mütaakıp yıllara naklolunamaz.

Menkul ve gayrimenkul sermaye iratlarında, gider fazlalığından doğanlar hariç, sermayede vukua gelen

eksilmeler zarar addolunmaz.


1. Mükellefin şahsına, eşine ve küçük çocuklarına ait hayat, sakatlık, hastalık, analık, doğum, tahsil gibi

şahıs sigortalarının primleri (Her sigortalı için yılda 200 lirayı aşmamak, gelirin elde edildiği yılda ödenmiş

olmak, beyannameye alınmış ücretler varsa bunların safi miktarlarının hesaplanması sırasında ayrıca

indirilmemiş bulunmak şartlariyle; eşlerin ve çocukların kendi gelirleri için ayrı beyanname vermeleri halinde,

bunlara ait sigorta primleri aile reisi gelirinden indirilmez.)

Dar mükellefiyete tabi olanlar sigorta primi indirimi yapamazlar.


Kamu idare ve müesseseleri, iktisadi kamu müesseseleri, sair kurumlar, ticaret şirketleri, dernekler, tesis

ve vakıflar, dernek tesis ve vakıfların iktisadi işletmeleri, gerçek gelirlerini beyan etmeye mecbur olan ticaret ve

serbest meslek erbabı, zirai kazançlarını bilanço veya zirai işletme hesabı esasına göre tesbit eden çiftçiler:

1. Hizmet erbabına ödenen ücretlerden (İstisnadan faydalanan ücretler hariç);

555

2. 61 inci maddede yazılı olup ücret sayılan ödemelerden (İstisnadan faydalananlar hariç);

3. Yaptıkları serbest meslek işleri dolayısiyle bu işleri icra edenlere yapılan ödemelerden (18 inci ve 69

uncu maddelerde yazılı olanlara ve noterlereserbest meslek faaliyetlerinden dolayı yapılan ödemeler hariç);

4. 42 nci madde şümulüne giren işler dolayısiyle bu işleri yapanlara (Kurumlar dahil) ödenen istihkak

bedellerinden;

5. Dar mükellefiyete tabi olanlara, telif ve patent haklarının satışı veya kiralanması dolayısiyle yapılan

ödemelerden;

İstihkak sahiplerinin Gelir Vergisine mahsuben (Avans olarak ödenenler dahil) tevkifat yapmaya

mecburdurlar.

Tüccar, serbest meslek erbabı ve çifçilerin yukardaki hükümlere göre yapacakları tevkifat, ticari, meslek

ve zirai işleri ile ilgili ödemelerine münhasırdır.

Tevkifi gereken verginin tediye yapan tarafından deruhde edilmesi halinde bu vergi, bilfiil ödenen

miktar ile tediyeyi yapanın yüklendiği verginin toplamı üzerinden hesaplanır.


Bu maddenin 1 ve 2 numaralı fıkralarında gösterilen menkul sermaye iratları ile dağıtılmıyan kurum

kazançları Gelir Vergisi tevkifatına tabidir.

1. Menkul sermaye iratlarında:

Aşağıdaki bendlerde gösterilen menkul sermaye iratları gerçek kişilere nakden veya hesaben ödendiği

anda, ödemeyi yapanlar tarafından vergi tevkifatına tabi tutulur:

a) Tahvilat faizleri ile mevduat faizlerinin istisna haddini aşan kısımları;

b) Adi komandit şirketlerde komanditerlerin kar payları;

c) Sermaye şirketleri ile kazanç dağıtan kooperatif şirketlerde kar payları.

Türkiye'de işyeri veya daimi temsilcisi bulunmıyan ve kurumlar dışında kalan tüzel kişilerin mevduat

faizleri hariç olmak üzere yukarda gösterilen menkul sermaye iratları da bu fıkraya göre vergi tevkifatına tabidir.

Bu fıkrada geçen hesaben ödeme tabiri, bu iratları ödeyenleri istihkak sahiplerine karşı borçlu durumda

gösteren kayıt ve muameleleri ifade eder.

2. Dağıtılmıyan kurum kazançlarında:

Sermaye şirketleri ile kazanç dağıtan kooperatif şirketlerin Kurumlar Vergisine matrah olan kurum

kazancından ödenmiş veya ödenmesi gereken Kurumlar Vergisi çıkarıldıktan ve aşağıdaki indirim ve ilaveler

yapıldıktan sonra kalan miktar dağıtılmıyan kurum kazancıdır.

Dağıtılmıyan kurum kazancı, bu şirketlerce Kurumlar Vergisi beyannamesinin verileceği süre içinde

vergi tevkifatına tabi tutulur.

A) İndirimler:

a) Ticaret Kanunu ve özel kanunlardaki mecburiyete dayanılarak o yıl kazancından ayrılmış olan her

çeşit ihtiyat akçeleri ve provizyonlar;

b) Genel bütçeye dahil dairelere, katma bütçeli idarelere, il özel idareleri ve belediyeler ile köylere,

kamu menfaatlerine yararlı derneklere ve Türk Kanunu Medenisine göre kurulan vakıflara makbuz karşılığında

yapılan bağış ve yardımlar.( Kurum kazancından bu neviden bir indirim yapılmışsa bu miktar hariç);

c) Ödenmiş olan vergi ve para cezaları ile Amme Alacaklarının Tahsil Usulü hakkındaki Kanun

hükümlerine göre ödenen cezalar, gecikme zamları ve faizler;

556

d) Şirketlerin mali bilançolarına göre tahassül edip Kurumlar veya Gelir Vergisi Kanunlarının alakalı

hükümleri muvacehesinde fiilen mahsubu yapılamamış geçmiş yıllar zararları;

e) Şirketlerin 1 numaralı fıkraya göre vergi tevkifatına tabi tutarak nakden veya hesaben ödedikleri kar

payları ile Kurumlar vergisi Kanununun 24 üncü madsine göre Kurumlar Vergisi tevkifatına tabi tutulmuş kar

payları;

f) Şirketlerin tam mükellefiyete tabi kurum olan ortaklarına nakden veya hesaben ödedikleri kar payları.

B) İlaveler:

a) Gelir ve Kurumlar vergilerinden istisna edilmiş bulunan menkul sermaye iratları;

b) Kurumlar Vergisinden istisna edilmiş olan iştirak kazançları;

2 numaralı fıkraya göre vergi tevkifatına tabi tutulmuş bulunan dağıtılmıyan kazançların sonradan tam

mükellefiyete tabi ortaklara nakden veya hesben ödenmesi halinde, bunların gerçek kişilere ait olan kısmından

ayrıca vergi tevkifatı yapılmaz; tüzel kişilere ait kar paylarından aynı fıkraya istinaden evvelce tevkif edilmiş

olan vergiler, mahsup hükümleri dairesinde tevkifatı yapan kurumaret ve iade olunur.

2 numaralı fıkraya göre dağıtılmayan kazançlar üzerinden tevkif edilmiş bulunan vergiler, istihkak sahibi

tüzel kişiler veya bunların ortakları tarafından mahsup olunamaz.

1 numaralı fıkra hükmüne göre kesilmiş olan vergiler, istihkak sahibi gerçek kişilerin bu iratların

kendilerine intikal ettiği döneme ilişkin yıllık beyannameler üzerinden ödenmesi gereken Gelir Vergisinden

mahsup edilir; bu mahsup sonucunda kalan kısım, umumi hükümler dairesinde hak sahiplerine iade olunur.

Dar mükellefiyette, gerçek kişilerle TÜrkiye'de işyeri veya daimi temsilcisi bulunmıyan ve kurumlar

dışında kalan tüzel kişilerin kar paylarından, bu maddenin 1 numaralı fıkrasının (c) bendine dayanılarak tevkif

olunacak vergiden bunların sermaye paylarına tekabül eden dağıtılmıyan kazanç kısmı üzerinden tevkifedilmiş

bulunan vergi, tevkifatı yapan kurum tarafından mahsup olunur.

Madde 99 bent (d) alt bent (1) – (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)

1. İstihkak sahibinin adı ve soyadı ile iş adresi;


Dar mükellefiyete tabi mükelleflerden yıllık beyanname vermeye mecbur olmıyanlar:

1. Gayrimenkullerin satışından trampa veya istimlak edilmesinden elde ettikleri kazançlarını,

gayrimenkulün bulunduğu;

2. Gayrimenkul sermaye mahiyetinde olan hakların satışından trampa edilmesinden, devir ve

temlikinden elde ettikleri kazançlarını, satışın, devir ve temlikin Türkiye'de yapıldığı;

3. Bir işletmenin kısmen veya tamamen satılmasından, ortaklıklardaki ortaklık haklarının veya

hisselerinin devir ve temlikinden elde ettikleri kazançlarla ticari bir faaliyetin durdurulması karşılığında veya

gayrimenkulün tahliyesi veya kiracılık hakkının devri için aldıkları paralar, menfaatleri ve peştemallıkları,

işletmenin bulunduğu;

4. Arızi olarak ticari işlerin icrasından elde ettikleri kazançlarını, ticari işin yapıldığı;

557

5. Serbest meslek faaliyetinden doğan ve vergisi tevkif suretiyle alınmamış kazançlarını serbest meslek

işinin yapıldığı;

6. Vergisi tevkif suretiyle alınmamış menkul sermaye iratlarını, ödemeninyapıldığı; Yerin vergi

dairesine bir münferit beyanname ile bildirmeye mecburdurlar.

1, 2, 3, 4 ve 6 numaralı bentlerde yazılı kazanç ve iratlara ait beyannamelerin, bu kazanç ve iratların

iktisap olunduğu; 5 numaralı bente yazılı kazanca ait beyannamenin ise, serbest meslek işinin sona erdiği,

tarihten itibaren 15 gün içinde, ilgili vergi dairesine verilmesi mecburidir.

(19/2/1963 tarih ve 202 sayılı Kanunla eklenen hükümdür.) Geliri, telif ve patent haklarının

satışından ibaret olan ve tamamı üzerinden tevkif suretiyle Gelir Vergisi ödemiş bulunan dar mükellefiyete tabi

kimselerin bu gelirleri için münferit beyanname vermeleri ihtiyaridir.


1. Mükellefin adı ve soyadı, varsa unvanı ile adresi;


Gelir Vergisi aşağıdaki nispetlerde alınır:

Vergi

Gelir dilimleri nispeti %

------------------------------------------------------- --------------

İlk 2 500 lira için 10

Sonra gelen 2 500 " " 15

" " 5 000 " " 20

" " 15 000 " " 25

" " 30 000 " " 35

" " 60 000 " " 45

" " 150 000 " " 55

" " 225 000 " " 60

" " 225 000 " " 65

" " 285 000 " " 68

1 000 000 lira ve daha fazla matrahlara % 60 nisbeti uygulanır.


Gelir vergisinin hesaplanmasında bağlı cetvellerde yazılı gelir kademeleri ile bunların hizasında yazılı

ortalama meblağlar esas tutulur.

(28/12/1967 tarih ve 980 sayılı Kanunun hükmüdür.) Vergi, bu meblağlardan 31 inci maddede yazılı

indirim hadleri için hesaplanan vergiler indirildikten sonra bulunur.

A) Gelirlerini yıllık ve münferit beyanname ile bildirmeye mecbur olan mükelleflerin vergileri (1)

numaralı cetvele;

B) Ücretlerden ve ücret sayılan ödemelerden alınacak vergiler:

1. Aylıklar için (2) numaralı cetvele;

2. Haftalıklar için (3) numaralı cetvele;

3. Gündelikler için (4) numaralı cetvele;

Göre hesaplanır.

Muhtelif ücret ödemelerinde; vergi cetvelleri her ödeme ayrı ayrı gözönünde tutularak uygulanır.

558

Yıllık olarak ödenen ücretlerin vergileri (1) numaralı cetvele göre hesaplanır.

Yıllık verginin hesaplanmasında 50 kuruşa kadar olan matrah ve vergi kesirleri atılır, 50 kuruş ve daha

fazla olan kesirler liraya çıkarılır.

Aylık vergilerin hesaplanmasında, 50 kuruşa kadar olan matrah kesirleri ile 5 kuruştan aşağı olan vergi

kesirleri nazara alınmaz, 50 kuruş ve daha fazla olan matrah kesirleri liraya çıkarılır.

Haftalık ve gündelik vergilerin hesaplanmasında, 50 santimden aşağı olan matrah ve vergi kesirleri atılır.

50 santim ve daha fazla olan kesirler kuruşa çıkarılır.

Gündelik, haftalık, aylık ve yıllık ücret; ücretin günlük, haftalık, aylık veya yıllık bir devre için

hesaplanarak ödenmesini ifade eder.

Saat veya parça başına veya sair esaslara göre hesaplanmakla beraber bir günlük devre için yapılan ücret

ödemeleri gündelik, haftalık devre için yapılan ücret ödemeleri haftalık, aylık devreler için yapılan ücret

ödemeleri aylıksayılır.

Aydan veya haftadan küçük devreler için yapılan ücret ödemeleri gündelik ücret sayılır ve bu suretle

yapılan ödemeler, ödemelerin taallük ettiği gün sayısına bölünerek gündelik ödeme bulunur.

Yukarıda belirtilen şekiller dışında ve devreler tayin edilmeksizin yapılan bilümum ücret ödemeleri

yıllık ödemede sayılır.

(26/6/1964 tarih ve 484 sayılı Kanunla eklenen hükmüdür.) Bu madde hükmünün uygulanmasında,

muhtelif ücret ödemesi, ayrı ayrı işverenler tarafından yapılanödemelerle aynı işveren tarafından başka başka

hizmetler karşılığında yapılan ödemeleri ifade eder.

(26/6/1964 tarih ve 484 sayılı Kanunla eklenen hükümdür.) Aynı işveren tarafından, her ne nam

olursa olsun, başka başka hizmetlerin karşılığını teşkil etmeksizin yapılan ödemeler, muhtelif ücret ödemesi

sayılmaz.

(20/6/1973 tarih ve 1743 sayılı Kanunla eklenen hükümlerdir.)

Kanunlarına ve bunlara dayanılarak çıkarılan tüzük, kararname ve yönetmeliklere uygun bulunmak

kaydıyle, fazla çalışma karşılığı yapılan ödemeler muhtelif ücret ödemesi sayılır.

Muhtelif ücret ödemelerinde uygulanacak Gelir Vergisi nispeti % 25 ten aşağı olamaz. İstihkak sahipleri,

bu ödemelerin asıl ücretleriyle birleştirilerek vergilendirilmesini isteyebilir.


Gelir Vergisi tevkifatının nispetleri:

A) 94 üncü maddenin 4 numaralı bendinde yazılı ödemelerde % 2;

B) 96 ncı maddenin 2 numaralı fıkrasında yazılı dağıtılmıyan kazançlarda % 20;

C) İstihkak sahibinin tam mükellefiyete tabi olması halinde;

a) 94 üncü maddenin 3 numaralı bendinde yazılı berbest meslek işleri dolayısiyle yapılan ödemelerde %

15;

b) 96 ncı maddeye giren menkul sermaye iratlarında % 20;

D) İstihkak sahibinin dar mükellefiyete tabi olması halinde:

a) 96 ncı maddenin 1 numaralı fıkrasına giren menkul sermaye iratlarında % 35;

b) 94 üncü maddenin 3 numaralı bendinde yazılı serbest meslek işleri dolayısiyle yapılan ödemelerde %

20;

c) 94 üncü maddenin 5 numaralı bendinde yazılı ödemelerde % 20 dir.

559


Gelir Vergisinde vergilendirme dönemi geçmiş takvim yılıdır. Şu kadar ki:

1. Mükellefiyetin takvim yılı içinde kalkması halinde, vergilendirme dönemi, takvim yılı başından

mükellefiyetin kalkması tarihine kadar geçen süreye inhisar eder;

2. Götürü usulde tesbit olunan ücretlerde vergilendirme dönemi, hizmetin ifa olunduğu bütçe yılıdır.

Götürü ücretlerini yıllık beyannameye ithal mecburiyetinde olanlar mezkür ücretlerini, bütçe yılının bittiği

takvim yılının gelirimeyanında bildirirler.

3. Tevkif yoliyle ödenen vergilerde, istihkak sahipleri ayrıca yıllık beyanname vermeye mecbur

değillerse tevkifatın ilgili bulunduğu dönemler vergilendirme dönemi sayılır ve kesilen veya kesilmesi icabeden

vergiler yıllık vergininyerine geçer;

4. Münferit beyanname ile bildirilmesi gereken kazançların vergilendirilmesinde, vergilendirme dönemi

yerine kazancın iktisap tarihi esas tutulur.


Gelir Vergisi;

1. Beyanname verilmesi icabeden hallerde, beyannamenin verildiği günde;beyanname posta ile

gönderilmişse, vergiyi tarh edecek daireye geldiği tarihi takibeden yedi gün içinde;

2. Götürü usulde tesbit edilen ücretlerde, hizmetin ifa olunduğu bütçe yılının ikinci ayında, bütçe yılı

içinde işe başlanması halinde, işe başlama tarihinden itibaren bir ay içinde;

3. Götürü usulde tesbit edilen ticaret ve serbest meslek kazançlarında, ticari ve mesleki faaliyetin icra

olunduğu takvim yılından sonra gelen bütçe yılının ikinci ayında,

Tarh edilir.

2 ve 3 numaralı bentlerde yazılı kazanç ve ücret sahiplerinden bu bentlerdebelirtilen tarh zamanlarının

hitamından evvel memleketi terk edenlerin vergileri memleketi terke tekaddüm eden 15 gün içinde tarh olunur.

2 ve 3 numaralı bentlerde yazılı kazanç ve ücret sahipleri, tarh zamanlarında, vergi karnelerini bağlı

oldukları vergi dairelerine ibraz ederek, vergilerini tarh ettirmeye mecburdurlar.


Kısmen veya tamamen perakende satış yapan ticaret erbabı ile imalatçıların;otel, pansiyon, bar, gazino,

lokanta, kahvehane, kır bahçesi, plaj ve emsali eğlence ve istirahat yeri işletenlerin ve her nevi taşıma işleriyle

iştigaledenlerin gösterdikleri gayrisafi kazançlar; Vergi Usul Kanununa göre tesbit edilen ortalama kar

hadlerinin, ticaret erbabı ile imalatçılarda perakende satılan emtianın maliyet bedeline, bunlar dışında kalanlar da

işletme giderlerine uygulanması sonucunda bulunacak miktarlara göre düşük bulunduğu ve düşüklük sebepleri

izah olunmadığı takdirde, beyan edilen gayrisafi kazançlar yerine, bulunan bu miktarlar vergi matrahına esas

tutulur.

Mükellefler düşüklük sebeplerini beyannameleri ile birlikte yazılı olarak izah edebilirler. Beyannameleri

ile birlikte yazılı izahatta bulunmıyanlar, beyannamelerini verdikleri tarihten itibaren altı ay zarfında ve 15

günden az olmamak üzere tayin edilecek süre içinde, izaha davet olunurlar. Süresi içinde cevap verilmediği

takdirde, düşüklük sebepleri izah edilmemiş sayılır.

560

Mükelleflerin verecekleri izahat ve vesikalar; müstakil vergi dairesi olan yerlerde ilgili vergi dairesi

müdürü, olmıyan yerlerde mahallin en büyük malmemuru, bunların mazeretleri halinde tevkil edecekleri zatın

başkanlığında vergi dairesinin ilgili vergi memurundan ve mahalli ticaret odalarınca, olmıyan yerlerde

belediyelerce üç yıl için seçilmiş bir üyeden kurulu komisyon tarafından incelenir.

Mükellef izahatı kısmen veya tamamen kabul edilmediği takdirde, kabul edilmiyen kısım vergi tarhına

esas olur.

Mükelleflerin beyanlarına göre vergi tarh edildikten sonra, yukardaki fıkraya dayanılarak hesaplanacak

gayrisafi kazançlardan doğan ve miktarı 1000 liradan yukarı olan matrah farkları üzerinden ayrıca cezasız olarak

ikmalen vergi tarh olunur.

Bu maddede sözü edilen işletme giderlerinin nelerden ibaret olduğu Maliye Bakanlığınca tesbit ve ilan

olunur.

Yukardaki hükümlerde yer alan "Perakende satış" tan maksat; satışı yapılan madde ve malzemenin

aynen veya işlendikten sonra satışını yapan kimseler dışındakilere satılmasıdır.


Zirai kazançlarını, gerçek usullere veya 54 üncü maddenin 2 numaralı bendine göre tesbit edenlerin

beyan ettikleri hasılat ve giderleri, mezkür, kazançlarını 54 üncü maddenin 1 numaralı bendine göre tesbit

edenlerin beyan ettikleri hasılatları; Vergi Usul Kanunu hükümleri mucibince yapılan ekim ve sayım beyanları

(Bu konuda idarece bir inceleme yapılmışsa ayrıca bu inceleme neticeleri) nazara alınarak aynı kanunda sözü

edilen zirai kazanç ölçüleri esas tutulmak suretiylehesaplanacak hasılat veya giderlere nazaran açık bir surette

farklı bulunduğu takdirde bu hasılat ve giderler yerine takdir komisyonlarınca tayin olunan miktarlar vergi

tarhına esas alınır.

Komisyonca kazanç takdiri yoluna gidilebilmesi için;

1. Düşüklüğün mükellef tarafından haklı sebeplerle izah olunamaması,

2. Düşüklük sebeplerinin inceleme ile meydana çıkarılmamış bulunması,

şarttır.

Bu maddeye göre takdir komisyonunca takdir edilecek hasılat veya giderlermükellefin beyanından az

olamaz.

Komisyonlar takdirlerin icrası sırasında yürürlükte bulunan zirai kazanç ölçülerine istinat etmeye

mecburdurlar. Hadisenin arz ettiği hususiyete binaen,cetvellerde yazılı hadlerden gayri hadlere ve bu meyanda

Devlet istatistiklerine istinat edilmesi zarureti hasıl olduğu takdirde, komisyonlar kararlarında bu durumun mucip

sebeplerini belirtmeye ve tevsike mecburdurlar.


Mükelleflerce yıllık beyannamede gösterilen veya vergi incelemeleri sırasında tesbit olunan gelir,

mükelleflerce bildirilen veya vergi incelemeleri sırasında maddi delillere istinaden tesbit olunan 91 inci maddeye

göre beyanı mecburi giderlerden düşük bulunduğu ve düşüklük miktarı 1000 lirayı aştığı takdirde,aşan miktarın

tamamı, beyannamenin ilgili bulunduğu dönem içinde elde edilmiş ve vergisi ödenmemiş gelir sayılır ve bu

miktar üzerinden ikmalen cezasız vergi tarh olunur.


Yıllık beyanname vermek mecburiyetinde bulunan gerçek kişiler, her yıl verecekleri gelir

beyannamelerinde 116 ncı maddede yazılı servet unsurlarını bildirmeye mecburdurlar.

561

(19/2/1960 tarih ve 202 sayılı Kanunun hükmüdür.) Ancak; dar mükellefiyete tabi olanlarla, beyan

edilecek gelirleri; ücretten, götürü usulde tesbit edilenticari ve mesleki kazançlardan, götürü gider usulüne göre

tesbit olunan ziraikazançlardan, gayrimenkul sermaye iratlarından, mevduat faizlerinden ve yıllık gayrisafi tutarı

5000 lirayı aşmıyan mevduat faizleri dışında kalan menkul sermaye iradından, sair kazanç ve iratlardan veya

bunların bir kaçından veya hepsinden ibaret olanlar servet beyanına tabi değildirler.


Bu bölüm hükümlerine göre bildirilen veya maddi delillere dayanılarak tesbit edilen servetin mecmu

değeri, bir evvelki yıl beyannamesinde gösterilen veya maddi delillere dayanılarak tesbit edilen servetin

değerinden fazla olduğu ve bu fazlalık, iki beyanname arasındaki süre içinde beyan olunan (İkmalen veya re'sen

matrah tesbitleri yapılmışsa bu tesbitler ayrıca nazara alınır) gelir toplamını aştığı takdirde, aşan miktar, gelir

beyannamesinin taallük ettiği devre içinde elde edilmiş ve Gelir Vergisi Ödenmemiş gelir sayılır.

Bu suretle tesbit olunan gelir üzerinden taallük ettiği yıl için ikmalen vergi tarh edilir.

Bu hükme göre ikmalen tarhiyat yapılabilmesi için:

1. Servetteki artışın, Gelir Vergisine tabi gelir unsurlarının dışındaki kaynaklardan tevellüt ettiğinin

mükelleflerce izah ve ispat edilememiş olması,

2. Servet beyanlarının Maliye Müfettişleri veya Hesap Uzmanlarınca incelenmiş bulunması,

Şarttır.

Bu madde gereğince yapılacak tarhiyat dolayısiyle mükellefler adına kaçakçılık cezası kesilmez.

(19/2/1963 tarih ve 202 sayılı Kanunla eklenen hükümdür.) Mükelleflerce yapılmış servet beyanları,

ilk defa servet beyannamesi vermeye mecbur oldukları yıldan evvelki devrelerle ilgili hiçbir muameleye mesnet

teşkil etmez.

Madde 116 II/9 Numaralı bendinden sonra gelen fıkra – (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun

hükmüdür.)

II numaralı fıkranın 5, 6, 8 ve 9 numaralı bentlerde yazılı servet unsurlarından her bende dahil olanların

toplamı ayrı ayrı 5000 lirayı aşmadığı takdirdebeyanı ihtiyaridir.

Madde 117 – (27/12/1963 tarin ve 365 sayılı Kanunun hükmüdür.)

Yıllık beyanname ile bildirilen gelir üzerinden tahakkuk ettirilen Gelir Vergisi Mart, Temmuz ve Kasım

aylarında olmak üzere 3 eşit taksitte; götürüusulde tesbit edilen ticari kazançlarla serbest meslek kazançları

üzerinden tahakkuk ettirilen Gelir Vergileri ise, Nisan ve Ekim aylarında olmak üzere ikieşit taksitte ödenir.

Maliye Bakanlığı, gelirlerinin büyük bir kısmını zirai kazanç teşkil eden mükellefler hakkında lüzum

görülen hallerde, üç taksitten fazla olmamak üzere, belli üretim bölgeleri ve ziraat ürünlerine göre özel ödeme

zamanları tayinedebilir.


Mahsubu yapılan miktar Gelir Vergisinden fazla olduğu takdirde aradaki fark vergi dairesince mükellefe

bildirilir ve mükellefin tebliğ tarihinden itibaren bir yıl içinde müracaatı üzerine kendisine ret ve iade olunur. Bir

yıl içinde müracaat etmiyen mükelleflerin bu farktan doğan alacakları düşer.

562


Gerçek kişilerin sahip oldukları bina ve arazi için ödedikleri Bina, Buhran, Müdafaa ve Arazi vergileri,

aşağıdaki esaslara göre, bunların Gelir Vergisine mahsup edilir:

1. Bu vergiler Gelir Vergisinin bina veya arazi iradına isabet eden kısmından indirilir. İndirilecek miktar

bu kısımdan fazla ise, aradaki fark nazara alınmaz.

2. İndirilecek vergiler hangi yılda ödenmiş ise, mahsup da o yılın geliriüzerinden hesaplanacak olan

Gelir Vergisinden yapılır.

3. Gelir Vergisinin bina veya arazi iradına isabet eden kısmı, bunların gelire olan nisbeti üzerinden

hesaplanır.

4. Bina Vergisinden geçici muafiyete tabi olan binaların hesaplanacak vergileri aynen ödenmiş vergiler

gibi Gelir Vergisinden indirilir.


metinleri: (Madde numaraları: 2, 10, 11, 12, 13, 31, 35, 47, 53, 54, 105, M. 117, Geçici 7)

Madde 2 fıkra üç – (24/12/1980 tarih ve 2361 sayılı Kanunla eklenen hükümdür.)

Bu maddede sayılan kazanç ve iratları elde edenler, 35 inci maddede belirtilen esaslar çerçevesinde vergi

karnesi almak ve istenildiğinde ibraz etmekle mükelleftirler.

Madde 10 fıkra üç – (24/12/1980 tarin ve 2361 sayılı Kanunun hükmüdür.)

Küçük çiftçi muaflığının tayini yönünden miras ortaklığı ve yarıcılık ortaklık sayılır.


Ticari veya mesleki kazançları dolayısiyle gerçek usulde Gelir Vergisine tabi olanlardan zirai faliyette

bulunanlar ile bir biçerdövere veya benzeri mahiyetteki bir motorlu araca veya 25 beygir gücünden fazla bir

yahut toplam güçleri bu haddi aşan fazla traktöre sahip olan çiftçiler küçük çiftçi muaflığından faydalanamazlar.


Küçük çiftçi muaflığını tayin bakımından bir takvim yılı içinde nazara alınacak işletme büyüklüğü

ölçüleri şunlardır.

1 nci grup: Hububat ziraatinde ekili arazinin yüzölçümü toplamı 160 dönüm;

2 nci grup: Bakliyat afyon, susam, keten, kendir ziraatinde ekili arazinin yüzölçümü toplamı 75 dönüm;

3 ncü grup: Ayçiçeği ziraatinde ekili arazinin yüzölçümü toplamı 60 dönüm;

4 ncü grup: Pamuk ziraatinde ekili arazinin yüzölçümü toplamı 25 dönüm;

5 nci grup: Çeltik ziraatinde ekili arazinin yüzölçümü toplamı 25 dönüm;

6 ncı grup: Pancar ziraatinde ekili arazinin yüzölçümü toplamı 30 dönüm;

7 nci grup: Patates, soğan, sarmısak ziraatinde ekili arazinin yüzölçümü toplamı 20 dönüm;

8 nci grup: Çay ziraatinde ekili arazinin yüzölçümü toplamı 15 dönüm (mahsul verebilecek hale

gelmeyenler hariç);

9 ncu grup: Tütün ziraatinde ekili arazinin yüzölçümü toplamı 40 dönüm;

10 ncu grup: Sebze ziraatinde ekili arazinin yüzölçümü toplamı 30 dönüm;

11 nci grup: Sera ziraatinde ekili arazinin yüzölçümü toplamı 1 dönüm;

12 nci grup: Kavun ve karpuz ziraatinde ekili arazinin yüzölçümü toplamı 25 dönüm;

563

13 ncü grup: Meyve verebilecek hale gelmiş fındık ziraatinde ekili arazinin yüzölçümü toplamı 50

dönüm;

14 ncü grup: Meyve verebilecek hale gelmiş bağ ve incir ziraatinde ekili arazinin yüzölçümü toplamı 50

dönüm;

15 nci grup: Meyve verebilecek hale gelmiş antep fıstığında 500 ağaç;

16 ncı grup: Meyve verebilecek hale gelmiş zeytinliklerde 500 ağaç;

17 nci grup: Meyve verebilecek hale gelmiş narenciyede 400 ağaç;

18 nci grup: Meyve verebilecek hale gelmiş elmada 400 ağaç;

19 ncu grup: Muz ziraatinde ekili arazinin yüzölçümü toplamı 2 dönüm;

20 nci grup: Meyve verebilecek hale gelmiş kaysıda 600 ağaç;

21 nci grup: Meyve verebilecek hale gelmiş armut, kiraz, vişne, şeftalide 400 ağaç;

22 nci grup: Diğer meyve ve ürün ziraatinde ekili arazinin yüzölçümü toplamı 40 dönüm (Meyve ve

ürün verebilecek hale gelmeyenler ile palamut hariç);

23 ncü grup: Büyükbaş hayvan sayısı 40 adet (iş hayvanları ile iki yaşından küçük, büyükbaş hayvanlar

hariç);

24 ncü grup: Küçükbaş hayvan sayısı 200 adet (Bir yaşından küçük, küçükbaş hayvanlar ile kümes

hayvanları hariç);

Bakanlar Kurulu , Zirai Kazançlar Merkez Komisyonunun teklifi üzerine, buölçüleri gerekli gördüğü

bölgeler için bir yıl uygulanmış olmak kaydıyla arazi ve ürün türlerine göre % 25 oranını aşmamak üzere

artırmak veya azaltmak suretiyle yeniden tespite yetkilidir. Bu şekilde tespit olunan ölçüler, Resmi Gazete'de

yayımlandığı tarihi takip eden takvim yılı başından itibaren yürürlüğe girer.

Yukarıda yazılı ziraat gruplarının birkaç tanesinin içine giren zirai faaliyetlerin bir arada yapılması

halinde, en fazla iki gruba ait işletme büyüklükleri, bu gruplar için tespit olunan hadlerin yarısını aşmadığı

takdirde muaflıkdevam eder.

Yukarıda zikredilen, meyveli ve meyvesiz ağaçlarda meyve ve ürün verebilecek hale gelme durumu

başlangıcı, Tarım ve Orman Bakanlığı ile Maliye Bakanlığınca müştereken tespit olunur.


Küçük çiftçi muaflığından faydalanabilmek için zirai mahsullerin bir takvim yılı içindeki satış bedelleri

tutarının 250.000 lirayı geçmemesi şarttır.


3. Sakatlık indirimi: Çalışma gücünün asgari % 70'ini kaybetmiş bulunan hizmet erbabı birinci derece

sakat, asgari % 40'ını kaybetmiş bulunan hizmet erbabı ise ikinci derece sakat sayılır ve aşağıda belirtilen

sakatlık indiriminden faydalanırlar.

Sakatlık indirimi aile reisi için tespit edilen özel indirim tutarının;

– Birinci derece sakatlar için bir buçuk katı,

– İkinci derece sakatlar için yarısıdır.

Sakatlık derecelerine göre tespit edilecek indirimler, genel ve özel indirim toplamına eklenerek hizmet

erbabının ücretinden indirilir.

Sakatlık derecelerinin tespit şekli ile uygulamaya ilişkin esas ve usuller Maliye, Sağlık ve Sosyal Yardım

ve Sosyal Güvenlik Bakanlıklarınca bu konuda müştereken hazırlanacak bir yönetmelik ile tespit edilir.

564


A) İndirimden faydalanmak isteyenler Vergi Usul Kanunu esaslarına göre vergi karnesi almak

zorundadırlar.

B) Bu Kanunun 2 nci maddesinde sayılan kazanç ve iratları elde edenler (İstisna veya muafiyetlerden

faydalananlar dahil) işyerlerinin bağlı olduğu, işyerleri bulunmayanlar ikametgahlarının bağlı olduğu vergi

dairesinden karne almak ve Gelir Vergisi yönünden durumlarını ve bu durumda meydana gelen değişiklikleri

karnelerine yazdırmak zorundadırlar.

Bu bentte yazılı vergi karnesinin ihtiva edeceği hususlar ve karne almaya ilişkin şekil ve esaslar Maliye

Bakanlığı tarafından çıkarılacak bir yönetmelikle belirlenir. Yönetmelik esaslarına uymayanlar hakkında Vergi

Usul Kanununa ekli "Usulsüzlük cezalarına ait cetvel" in mükellef grupları sütunun 6 ncı sırasında yazılı birinci

derece usulsüzlük cezası uygulanır.


2. İşyerlerinin Emlak Vergisi tarhına esas olan vergi değerleri toplamı 200.000 lirayı, vergi değeri

bilinmeyen hallerde yıllık kira bedeli toplamı 12.000 lirayı aşmamak (yıllık kira bedelinin emsaline nazaran,

düşük bulunması halinde emsal kira bedeli esas alınır).


Yıllık hasılat tutarı 1.000.000 liradar aşağı olan çiftçilerin kazançları götürü gider esasına1.000.000 lira

veya daha fazla olan çiftçilerin kazançları ise gerçek kazanç usulüne (zirai işletme hesabı veya diledikleri

takdirde bilanço esasına) göre tespit olunur.


1. Vergi Usul Kanununa göre hasılatın elde edildiği yılda geçerli olmak üzere tayin edilmiş bulunan

götürü gider emsallerinin mükellefçe beyan edilen hasılat tutarına uygulanması veya,


6. 94 ncü maddenin 8 numaralı bendinde yazılı kazanç ve iratlardan % 331/3, bu kazanç ve iratların dar

mükelleflere dağıtılması halinde % 60;

Mükerrer Madde 117 fıkra bir – (24/12/1980 tarih ve 2361 sayılı Kanunun hükmüdür.)

Gerçek usulde Gelir Vergisine tabi ticari kazanç sahipleri ile serbest meslek erbabından:

Geçici Madde 7 – (24/12/1980 tarih ve 2361 sayılı Kanunla eklenen hükmüdür.)

213 sayılı Vergi Usul Kanununun 46 ncı maddesinde yer alan, zirai kazançlarda götürü gider emsal

nispetleri yeniden tespit edilinceye kadar (1980 takvim yılı zirai hasılatı da dahil olmak üzere) bütün zirai

mahsuller için % 70 götürü gider nispeti uygulanır.


hükümlerin metinleri: (Madde numaraları: 7, 18, 21, 23, 24, 34, 35, 45, 46, 47, 48, 54, 75, 77, M. 80, 86, 87, 88,

94, 97, 99, 103, 105, 111, 114, 115, M. 117, Geçici 10, 11, 12, 15)


1. Ticari Kazançlarda: Kazanç sahibinin Türkiye'de işyerinin olması veya, daimi temsilci bulundurması

ve kazancın bu yerlerde veya bu temsilciler vasıtasiyle sağlanması;

565


Müellif, mütercim, heykeltraş ressam, bestekar ve mucitlerin ve bunların kanuni mirasçılarının

kitap,resim,heykel ve nota halindeki eserleri ile fakülte, akademi ve yüksekokullarca yayınlanan bilimsel

mahiyetteki makalelerini ve ihtira beratlarını satmak veya bunlar üzerinde mevcut haklarını devir ve temliketmek

veya kiralamak suretiyle bir takvim yılı içinde elde ettikleri hasılatın 200.000 lirası (Yabancı memleketlerde elde

edilen hasılatın ayrıca 400.000 lirası) Gelir Vergisinden müstesnadır.

(Eserlerin neşir, temsil, icra ve teşhir gibi suretlerle değerlendirilmesi istisnaya dahildir.)

Yukarıda yazılı kazançların arızi olarak elde edilmesi istisna hükmünün uygulanmasına engel teşkil

etmez.


Binaların mesken olarak kiraya verilmesinden bir takvim yılı içinde elde edilen ve toplamı 120.000 lirayı

aşmayan gayri safi hasılatın 40.000 lirası Gelir Vergisinden müstesnadır. Elde edilen gayri safi hasılatın 120.000

lirayı aşması halinde tamamı vergiye tabi tutulur.



barındırılması gereken memurlarla müstahdemlere konut tedariki ve bunların aydınlatılması, ısıtılması, ve

suyunun temini suretiyle sağlanan menfaatler;


1. Harcırah Kanunu hükümleri uyarınca yapılan ödemeler;

3. Kazai veya idari kararlara dayanılarak tanıklara verilen ücretler;

Madde 34 fıkra üç – (24/12/1980 tarih ve 2361 Sayılı Kanunun hükmüdür.)

Aile reisinin, eşinin ve çocukların beyanname verilmesi gerekmeyen gelirleri ücretten itibaren ise, bu

gelirin her birine ayrıca 31 nci maddedeki esaslar dairesinde özel indirim ve sakatlık indirimi uygulanır.

Madde 35 bent (B) fıkra iki – (1/5/1981 tarih ve 2454 sayılı Kanunun hükmüdür.)

Bu bentte yazılı vergi karnesininihtiva edeceği hususlar ile karne almayailişkin şekil ve esaslar Maliye

Bakanlığı tarafından çıkarılacak bir yönetmelikle belirlenir.

Madde 45– (24/12/1980 tarih ve 2361 sayılı Kanunun hükmüdür.)

Dar mükellefiyete tabi gerçek kişilerin aşağıdaki kazançları Kurumlar Vergisi Kanununun 18, 19 ve

mükerrer 19 ncu maddeleri hükümlerine göre tayin ve tespit edilir.

1. Türkiye ile yabancı ülkeler arasında yaptıkları ulaştırma işlerinden elde ettikleri kazançlar,

2. Türkiye'de satın aldıkları, imal, istihsal veya istihraç ettikleri malları Türkiye'de satmaksızın yabancı

memleketlere gönderenlerin bu işlerinden doğan kazançlar.


Birinci dereceye giren mükellefler için bu miktar 225.000 liradır. Belediye teşkilatı bulunmayan

köylerdeki götürü mükellefler için bu miktarlar 1/3 oranında uygulanır.

566

Fıkra beş ve yedi – (19/2/1963 tarih ve 202 sayılı Kanunun hükümleridir.)

Aynı işte ortak olarak çalışanlar hakkında 47 nci maddede yazılı iş yerleri gayrisafi iratları ile 48 inci

maddede yazılı iş hacmi ölçüleri toplu olarak, diğer şartlar, ortakların her biri için, ayrı ayrı aranır.

Adi ortaklıklarda ortakların götürü kazanç hissesi ortaklığın girdiği sınıf ve dereceye göre bulunan

kazanca her ortak için % 30 nispetinde bir zam yapıldıktan sonra bulunan miktar, ortaklık mukavelesinde yazılı

hisse nispetlerine, böyle bir mukavele mevcut değilse eşit olarak ortak sayısına bölünmek suretiyle tesbit olunur.


2. İşyerlerinin emlak vergisi tarhına esas olan vergi değerleri toplamı 350.000 lirayı, vergi değeri

bilinmeyen hallerde yıllık kira bedeli toplamı 24.000 lirayı aşmamak (yıllık kira bedelinin emsaline nazaran

düşük bulunması halinde emsal kira bedeli esas alınır.)


Götürü usule tabi olmanın özel şartları şunlardır:

1. Alım satım işleri imal, inşa, tamir ve küçük sanat işlerinde bir takvim yılı içinde satın alınan veya ithal

edilen emtianın, iptidai maddenin ve malzemenin mübayaa bedelleri tutarı 450.000 lirayı aşmamak;

2. Bir takvim yılı içinde satılan veya ihraç edilen emtianın, iptidai maddenin ve malzemenin satış

bedelleri tutarı 540.000 lirayı aşmamak;



90.000 lirayı aşmamak;


ve küçük sanat işlerinde yıllık gayri safi hasılat tutarı 340.000 lirayı aşmamak;

5. Bir ve üç numaralı bentlerde yazılı işlerin birlikte yapılması halinde, bir takvim yılı içinde alınan ücret

veya hasılatın altı katı ile mübayaa bedellerinin yıllık toplamı 510 000 lirayı aşmamak;

6. Bir ve dört numaralı bentlerde yazılı işlerin birlikte yapılması halinde, bir takvim yılında sağlanan

gayri safi hasılatın üçte bir fazlasıyla emtia,iptidai madde ve malzemenin mübayaa bedellerinin tutarı toplamı

450.000 lirayı aşmamak;

7. Üç ve dört numaralı bentlerde yazılı işlerin birlikte yapılması halinde alınan gayri safi ücretlerin

tutarlarının dörtkatı ile sağlanan yıllık gayri safi hasılatın toplamı 340.000 lirayı aşmamak;


bir takvim yılı içinde sağlanan yıllık gayrisafi hasılat tutarı 90.000 lirayı aşmamak;

9. Sahibi veya işleticisi sıfatıyla birden fazla motorlu kara nakil vasıtası veya beşten fazla hayvan arabası

veya su üzerinde hareket eden 18 rüsum tonilatodan fazla makineli, 90 rüsum tonilatodan fazla makinesiz nakil

vasıtası işletmemek (Su üzerinde hareket eden makineli ve makinesiz araçların birlikte işletilmesi halinde,

makineli olanların rüsum tonilatoları toplamının beş katı ilemakinesizlerin rüsum tonilatoları toplamı 90 rüsum

tonilatoyu aşmamak) ve bir takvim yılı içinde alınan taşıma ücretleri tutarı 300.000 lirayı aşmamak

(Nakil vasıtalarının sahip ve işleticisi durumunda olmaksızın taşıma işi yapanlar tavassut işi

567

yapmış sayılır. Yukarıda yazılı ölçüler aile reisi beyanına tabi olan kimselerle ortaklık halindeki işletmelerde bu

kimselerin veya ortaklığın işlettikleri vasıtalar bakımından topluca dikkate alınır.)


emsallerine nazaran bariz şekilde düşük olarak tespit edilmiş bulunan emtiada, ilgili bakanlıkların mütalaası

alınmak suretiyle, bu maddenin 1, 2, 5 ve 6 numaralı bentlerinde yazılı alım satım hadleri Maliye Bakanlığınca

tayin olunur.

Madde 54 fıkra 3 bent (1) – (1/5/1981 tarih ve 2454 sayılı Kanunun hükmüdür.)

1. Hasılata büyük ve küçükbaş hayvanlar (kümes hayvanları dahil) ile kara ve su avcılığı için % 80,

diğer zirai ürünler için % 70 götürü gider emsalinin uygulanması veya,

Fıkra 7 – (19/2/1963 tarih ve 202 sayılı Kanunun hükmüdür.)

Yukarıki 1 numaralı bentte sözü edilen götürü gider emsalinin tesbitinde, 57 nci maddede gösterilen

giderlerden normal, devamlı ve hesabı kabil olanlar (Aynı maddenin 8 numaralı fıkrasının (a), (b) ve (d)

bentlerinde yazılı giderler hariç) nazarı itibara alınır.


1. Her nevi hisse senetlerinin kar payları (kurucu hisse senetleri ve diğer intifa hisse senetlerine verilen

kar payları ve pay sahiplerine hazırlık dönemi için faiz olarak veya başka adlarda yapılan her türlü ödemeler

dahil);


Tam mükellefiyete tabi kurumlarca ödenen Kurumlar Vergisinin yarısı, bu kurumlardan kar payı alan:

1. Tam mükellefiyete tabi gerçek kişilerin,

2. Özel kanunlarla kurulmuş müesseselerden kendi kanunlarına göre Gelir ve Kurumlar Vergisinden

muaf tutulanların,

3. Kollektif ve adi komandit şirketlerin,

4. Eshamlı komandit şirketlerin komandite ortaklarının,

Vergi alacağını teşkil eder.

Vergi alacağı kurumlarca yukarıda 1, 2 ve 3 numaralı bentlerde yazılı gerçek ve tüzelkişilere dağıtılan

kar payları ile eshamlı komandit şirketlere dağıtılan kar paylarından bu şirketlerin komandite ortaklarına isabet

eden kısmının yarısı olarak hesap ve kabul edilir.

Mükerrer Madde 80 fıkra bir bent (2, 3 ve 4) – (24/12/1980 tarih ve 2361 sayılı Kanunun

hükmüdür.)

2. Her ne şekilde olursa olsun edinilen menkul kıymetlerin (Kurucu hisse senetleriyle diğer her türlü

intifa senetleri dahil) edinme tarihinden önce veya sonra elden çıkarılmasından sağlanan ve bir takvim yılındaki

tutarı 50.000 lirayı aşan kazançlar,

3. 70 nci maddenin birinci fıkrasının 5 numaralı bendinde yazılı hakların (ihtira beratları hariç) elden

çıkarılmasından doğan kazançların 50.000 lirayı aşan kısmı,

4. Telif haklarının ve ihtira beratlarının müellifleri, mucitleri ve bunların kanuni mirascıları dışında kalan

kimseler tarafından elden çıkarılmasından doğan kazançların 50.000 lirayı aşan kısmı,

568

Madde 86 bent (a) – (24/12/1980 tarih ve 2361 sayılı Kanunun hükmüdür.)

a) Tam mükellefiyete vergiye tabi gelir:

1. Tamamı tevkif suretiyle vergilendirilmiş bulunan ve gayrisafi tutarları toplamı iki milyon lirayı

aşmayan ücretten, menkul ve gayrimenkul sermaye iratlarından;

2. Götürü usulde tespit edilen ticari veya mesleki kazançlardan veya gayri safi tutarları toplamı iki

milyon lirayı aşmamak şartıyla, bunlarla 1 numaralı bentte sayılanlardan;


Tam mükellefiyette, verngiye tabi yıllık gayri safi kazanç ve iratlarının toplamı iki milyon lirayı

aşmayan mükelleflerin bu kazanç ve iratlarındanvergisi tevkif yoluyla kesilmiş bulunan ücret, menkul ve

gayrimenkul sermaye iratları ile götürü usulde vergilendirilmiş bulunan ticari ve mesleki kazançlarını

beyannameye ithal etmeleri ihtiyaridir. Gelir unsurlarının istisna hadleriiçinde kalan kısımları iki milyon liralık

haddin hesabında nazara alınmaz.


Bu mahsup neticesinde kapatılamayan zarar kısmı, müteakip yılların gelirinden indirilir. Arka arkaya üç

yıl içinde mahsup edilemeyen zarar bakiyesi müteakip yıllara naklonulamaz.

Madde 94 fıkra bir ve bent (7, 8 ve 12) – (24/12/1980 tarih ve 2361 sayılı Kanunun hükmüdür.)

Kamu idare ve müesseseleri, iktisadi kamu müesseseleri, sair kurumlar, ticaret şirketleri, dernekler,

vakıflar, dernek ve vakıfların iktisadi işletmeleri, gerçek gelirlerini beyan etmeye mecbur olan ticaret ve serbest

meslek erbabı, zirai kazançlarını bilanço veya zirai işletme hesabı esasına göre tespit edençiftçiler aşağıdaki

bentlerde sayılan ödemeleri (Avans olarak ödenenler dahil) nakden veya hesaben yaptıkları sırada, istihkak

sahiplerinin Gelir Vergilerine mahsuben tevkifat yapmaya mecburdurlar:

7. Dar mükellefiyete tabi gerçek kişilerle, Türkiye'de işyeri veya daimi temsilcisi bulunmayan ve

kurumlar dışında kalan tüzelkişilere ödenen kar payları ile 75 nci maddenin 2 nci fıkrasının 4 numaralı bendinde

yazılı menkul sermaye iratlarından;

8. Dağıtılsın veya dağıtılmasın kurumların, yabancı memleketlerde elde ettikleri kazançlar ile Türkiye'de

elde ettikleri iştirak kazançları dışında kalan ve kurumlar vergisinden muaf veya müstesna kazanç ve iratlarından

12. Zirai kazanç ölçülerini tespit eden kararnamelerde yer alan zirai ürünlerin alış bedeli üzerinden.

Madde 97 fıkra iki ve üç – (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)

94 üncü maddede yazılı ödemelerden ve 96 ncı maddede yazılı iratlardan yapılan vergi tevkifatı, vergi

kesenin kayıt ve hesaplarında ayrıca gösterilir.

96 ncı maddede yazılı mevduat faizlerinden yapılan vergi tevkifatı takvim yılının sonunda, mevduat

hesabı yıl içinde kapatılmışsa, hesabın kapatıldığı tarihte vergi kesenin kayıt ve hesaplarında gösterilir.


96 ncı maddede yazılı karlar ve iratlar ve bunlardan yapılan vergi tevkifatı nev'i itibariyle icmalen ayrı

bir muhtasar beyannameye alınır.

569


Gelir Vergisine tabi gelirler:

1.000.000 liraya kadar % 40

3.000.000 liranın 1.000.000 lirası için 400.000 lira; fazlası % 45

5.000.000 liranın 3.000.000 lirası için 1.300.000 lira; fazlası % 50




25.000.000 liradan fazlasının 25.000.000 lirası için 16.300.000 lira; fazlası % 66

Nispetinde vergilendirilir.


Gelir Vergisi tevkifatında aşağıdaki nipetler uygulanır.

1. 94 ncü maddenin; 3 numaralı bendinde yazılı ödemelerden, tam mükellefiyete tabi olanlara

yapılanlarda % 15, dar mükellefiyete tabi olanlara yapılanlarda % 30;

2. 94 ncü maddenin 4 numaralı bendinde yazılı ödemelerden % 5;



5. 94 ncü maddenin 7 numaralı bendinde yazılı menkul sermaye iratları ve ödemelerden % 20;

6. (1/5/1981 tarih ve 2454 sayılı Kanunun hükmüdür.) 94 ncü maddenin 8 numaralı bendinde yazılı

kazanç ve iratlardan % 20, (bu tevkifat söz konusu kazanç ve iratların nakden veya hesaben ödenmesi halinde %

33 1/3'e, dar mükelleflere nakden veya hesaben ödenmesi halinde ise % 60'a tamamlanır.);

7. 94 ncü maddenin 9, 10 ve 11 numaralı bentlerinde yazılı ödemelerden % 25,(Bu bentte yazılı nispeti

% 30'a kadar çıkarmaya Bakanlar Kurulu yetkilidir.)


9. 94 ncü maddenin 1 ve 2 numaralı bentlerinde yazılı ücretler ve ücret sayılan ödemelerde vergi

tevkifatı 103 ve 104 ncü maddeler hükümlerine göre yapılır.

Yukarıdaki bentlerde yazılı vergi tevkifatının yapılmasında 96 ncı madde hükmü gözönünde tutulur.

Ücret dışında kalan ödeme, hasılat ve iratlar üzerinden vergi tevkifatı yapılırken lira kesirleri nazara

alınmaz.

Madde 111 bent (B) – (24/12/1980 Tarih ve 2361 sayılı Kanunun hükmüdür.)

B) Otel, motel, tatilköyü, pansiyon, bar, pavyon, dansing, gazino, lokanta, kahvehane, kırbahçesi, plaj,

hamam, kuaför salonu, erkek berberi, güzellik salonları, tamirhaneler ve emsali hizmet işletmeleri sahiplerinin

ve her nevi taşıma işleriyle uğraşanların gösterdikleri gayri safi hasılat aşağıda açıklanan esaslara göre tespit

edilen yıllık asgari gayri safi hasılata göre düşük bulunduğu takdirde beyan olunan gayri safi hasılat yerine bu

suretle tespit edilecek gayri safi hasılat vergi tarhına esas tutulur. Yapılacak tarhiyat sırasında aşağıda

açıklanan esaslara göre tespit edilen gayri safi hasılattan mükelleflerce tevsik edilen giderler (Her

nevi işletme giderleri ile genel giderler) indirilir. Şu kadar ki, bu suretle bulunacak

570

safi kazanç Mükelleflerce tevsik edilen giderler toplamının % 20'sinden düşükolduğu ve bu durum mükelleflerce

haklı sebeplerle izah edilemediği takdirde vergi tarhına esas alınacak miktar giderler toplamının % 20'sidir.

Yukarıda sözü edilen yıllık asgari gayri safi hasılat; iş nevilerine ve işletmelerin özelliklerine göre asgari

2, azami 5 derece üzerinden, her derecede 3 kademe halinde Vergi Usul Kanununun 72 nci maddesinde yazılı

Takdir Komisyonları tarafından her takvim yılı için müteakip yılın sonuna kadar tespit olunur. Mükelleflerin bu

şekilde tespit edilen derece ve kademelerden hangisine gireceği Maliye Bakanlığınca belirlenecek esaslara göre

tayin olunur.


Ancak, dar mükellefiyete tabi olanlarla beyan edilecek gelirleri ücretten, götürü usulde tespit edilen

ticari veya mesleki kazançlardan, götürü gider usulüne göre tespit olunan zirai kazançlardan, sair kazanç ve

iratlardan, gayri safi tutarı, 120.000 lirayı aşmayan gayrimenkul sermaye iradından, bunların bir kaçından veya

hepsinden ibaret olanlar servet beyanına tabi değildir.


2. Servet beyanlarının Maliye Müfettişleri, Hesap Uzmanları ile Maliye Müfettiş ve Hesap Uzman

Muavinleri tarafından incelenmiş bulunması,

Mükerrer Madde 117 fıkra bir – (1/5/1981 tarih ve 2454 sayılı Kanunun hükmüdür.)

Gerçek usulde Gelir Vergisine tabi ticari kazanç sahipleri ile serbest meslek erbabından (18 nci maddede

yazılı olanlarla Noterlik görevini ifa ile mükellef olanlar hariç):

(24/12/1980 tarih ve 2361 sayılı Kanunun hükümleridir.)

5 nci dereceye girenler 50.000,

4 ncü dereceye girenler 100.000,

3 ncü dereceye girenler 200.000,

2 nci dereceye girenler 400.000,

1 nci dereceye girenler 600.000 lirayı; cari takvim yılı kazancının Gelir Vergisinden mahsup edilmek

üzere ve bir önceki yılın Gelir Vergisi ile normaltaksit süreleri içinde üç eşit taksitte ödemek zorundadırlar.

Takvim yılı içinde işe başlayanların, peşin ödeme mükellefiyetleri, işe başlama tarihinden bir tam yıl

geçtikten sonra başlar. Bunların müteakip yıllar için peşin ödeme mükellefiyetleri, bu madde esaslarına göre ve

diğer mükellefler gibidir.

Mükelleflerin yukarıda yazılı derecelerden hangisine girecekleri, işyerinin bulunduğu mahallin özelliği,

ekonomik ve sosyal yapısı, benzeri iş kollarında kamu sektöründe çalışanların ödedikleri vergiler ile benzeri

hususlar dikkatealınarak Vergi Usul Kanununun mükerrer 86 ncı maddesinde gösterilen özel komisyonların da

görüşleri alınarak, Maliye Bakanlığınca hazırlanacak ve Bakanlar Kurulunca onaylanıp yürürlüğe girecek bir

yönetmelikle belirtilir.

Özel Komisyonlar, bu amaçla gerekli gördükleri takdirde meslek kuruluşlarından bilgi alabilir veya bu

kuruluşların temsilcilerini dinleyebilirler.

İl ve ilçe özel komisyonlarının bu yönetmeliğe göre tespit edecekleri derecelere yapılacak itirazlar

Merkez Özel Komisyonu tarafından incelenerek karara bağlanır.

571

Mükelleflerin bu madde uyarınca peşin olarak ödeyecekleri vergiler, ilgili takvim yılına ait beyanname

üzerinden hesaplanan Gelir Vergisine mahsup edilir. Mahsubu yapılan miktar Gelir Vergisinden fazla olduğu

takdirde aradaki farkvergi dairesince mükellefe bildirilir ve mükellefin tebliğ tarihinden itibaren bir yıl içinde

müracaatı üzerine kendisine ret ve iade olunur.

Bu madde kapsamına giren mükelleflerin yukarıda yazılı derecelerden hangisine girecekleri her yılın

Mart ayı başına kadar tespit olunur.

Geçici Madde 10 – (24/12/1980 tarih ve 2361 sayılı Kanunla eklenen hükümdür.)

Gelir Vergisi Kanununun bu Kanunla değiştirilen 111 nci maddesinin (B) fıkrası, bu fıkra kapsamına

giren ticaret erbabının 1980 takvim yılı kazançlarına da uygulanır.


Aynı Kanunun 88 nci maddesinin ikinci fıkrasında zararların mahsubu için yer alan üç yıllık süre,

1/1/1981 tarihinden evvelki tarihlerde tespit edilen ve mahsup edilemeyen zararlar için beş yıl olarak uygulanır.


Gelir Vergisi Kanununun, bu Kanunla değiştirilen 103 ncü maddesindeki vergi nispetleri, anılan

maddedeki esaslar dahilinde, 1/1/1982 tarihinden başlayarak beş yıl içinde her yıl için % 1 indirilir.


Gelir Vergisi Kanununun bu Kanunla değiştirilen 35 nci maddesinin (B) bendinde sözü geçen

Yönetmelik Maliye Bakanlığı tarafından hazırlanarak en geç1/1/1982 tarihine kadar yürürlüğe konulur.


metinleri: (Madde numaraları: M.80, M.81)

Mükerrer Madde 80 fıkra bir bent (1) – (24/12/1980 tarih ve 2361 sayılı Kanunun hükmüdür.)

1. İktisap şekli ne olursa olsun (İvazsız olarak iktisap edilenler hariç) 70 nci maddenin birinci fıkrasının

1, 2, 4 ve 7 numaralı bentlerinde yazılı mal ve hakların, iktisap tarihlerinden başlayarak dört yıl içinde elden

çıkarılmasından doğan kazançlar) Kooperatiflerin ortaklarına bu sıfatları dolayısıyla tahsis ettikleri

gayrimenkuller, tahsis tarihinde ortak tarafından satın alınmış sayılır),

Bu bent kapsamına giren kazançların 125.000 lirası vergiden müstesnadır. Şu kadar ki iktisap tarihinden

itibaren bir yıl içinde elden çıkarılmasından doğan kazançlara bu istisna uygulanmaz. (Binaların elden

çıkarılmasında bu istisna her tam yıl için ayrı ayrı uygulanır),

Mükerrer Madde 81 fıkra iki bent (1) – (24/12/1980 tarih ve 2361 sayılı Kanunun hükmüdür.)

1. Bina ve arazide iktisap bedeli Emlak Alım Vergisine esas olan değere, yapılan giderlerle ödenen aynı

vergi, resim ve harçların eklenmesi suretiyle hesaplanır.

572


hükümlerin metinleri: (Madde numaraları: 18, 21, 24, 31, 40, 68, M.80, M.81, 86, 87, 94, 96, 98, 105, 111, 117,

M.117, 119, M.123 Geçici 12)


Müellif, mütercim, heykeltraş, ressam, bestekar ve mucitlerin ve bunların kanuni mirasçılarının şiir,

hikaye, roman, makale, röportaj, karikatür, film,radyo ve televizyon senaryo ve oyunu gibi eserlerini gazete,

dergi, radyo ve televizyonda yayınlamak veya kitap, resim, heykel ve nota halindeki eserleri ile ihtira beratlarını

satmak veya bunlar üzerinde mevcut haklarını devir ve temliketmek veya kiralamak suretiyle bir takvim yılı

içinde elde ettikleri hasılatın 200.000,– lirası (Yabancı memleketlerde elde edilen hasılatın ayrıca 400.000,–

lirası) gelir vergisinden müstesnadır.


Binaların mesken olarak kiraya verilmesinden bir takvim yılı içinde elde edilen hasılatın 40.000 lirası

Gelir Vergisinden müstesnadır.


2. Özel İndirim: Gerçek ücretlerin vergilendirilmesinde günde (150), ayda meclisi başkanı ve üyeleri ile

denetçilerine, tasfiye memurlarına ve hizmet erbabına (Harcırah Kanununa tabi olsun olmasın her türlü

sözleşmeli personel dahil) verilen gerçek yol giderlerinin tamamı ile yemek ve yatmak giderlerinin karşılık

verilen gündelikler (Bu gündelikler aynı aylık seviyesindeki Devlet memurlarına verilen gündeliklerden fazla ise

veya Devletçe verilen gündeliklerin en yüksek haddini aşarsa, aradaki fark ücret olarak vergiye tabi tutulur. Fiili

yemek ve yatmak giderleri karşılığı yapılan ödemeler de mukayesede esas alınacak gündeliğin tespitinde nazara

alınır.);


2. Özel indirim: Gerçek ücretlerin vergilendirilmesinde günde (150), ayda (4.500), yılda (54.000) lira

ayrıca indirilir, (Karı–kocanın ücretli olarak çalışması halinde genel indirimden istifade etmeyen eşin gerçek

ücretinden yapılacak özel indirim günde (75), ayda (2.250), yılda (27.000) liradır.)


6. İşletme ile ilgili olmak şartiyle: Bina, arazi, gider, istihlak vergileri, damga ve belediye resimleri,

harçlar ve kaydiyeler gibi aynı vergi, resim ve harçlar; Madde 68 fıkra bir bent (2) – (19/2/1963 tarih ve 202

sayılı Kanunun hükmüdür.)

2. Mesleki kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi için ödenen aydınlatma, ısıtma, telefon, kırtasiye

giderleri, müstahdem ücretleri, işyeri ile ilgili ayni vergi, resim ve harçlar;

Mükerrer Madde 80 fıkra bir bent (2) – (1/5/1981 tarih ve 2574 sayılı Kanununun hükmüdür.)

2. Her ne şekilde olursa olsun edinilen menkul kıymetlerin (Kurucu hisse senetleriyle diğer her türlü

intifa senetleri dahil) edinme tarihinden önce veya sonra elden çıkarılmasından sağlanan ve bir takvim yılındaki

tutarı 100.000 lirayı aşan kazançlar,

Mükerrer Madde 81 fıkra iki bent (3) – (24/12/1980 tarih ve 2361 sayılı Kanunun hükmüdür.)

3. Menkul kıymetlerin iktisap tarihinden sonra elden çıkarılması halinde, iktisap tarihinden elden

çıkarma tarihine kadar geçen ilk tam yıldan sonraki her

573

tam yıl için, istisna düşüldükten sonra kalan safi kazancın % 40'ı ayrıca indirilir.Yapılacak indirim istisna

düşüldükten sonra kalan safi kazancın % 80'ini geçemez. İktisap tarihinden elden çıkarma tarihine kadar geçen

sürenin hesabında yıl kesirleri nazara alınmaz. Elden çıkarılan menkul kıymetlerin iktisap tarihleri mükelleflerce

tevsik edilemediği takdirde bu menkul kıymetler iktisap edildikleri yıl içinde elden çıkarılmış sayılırlar.

Madde 86 fıkra bir bent (a) – (31/12/1981 tarih ve 2574 sayılı Kanunun hükmüdür.)

a) Tam mükellefiyette vergiye tabi gelir:

1. Tamamı tevkif yolu ile vergilendirilmiş bulunan ve gayri safi tutarları toplamı üç milyon lirayı

aşmayan ücretler, menkul (mevduat ve tahvilat faizleriile faizsiz olarak verilen krediler karşılığında alınan kar

payları üç milyonliralık haddin hesabında nazara alınmaz.) ve gayrimenkul sermaye iratlarından;

2. Götürü usulde tespit edilen ticari ve mesleki kazançlarla ücretten veya gayri safi tutarları toplamı üç

milyon lirayı aşmamak şartıyla bunlarla 1 numaralı bentte sayılanlardan;


Tam mükelleffiyette, vergiye tabi yıllık gayri safi kazanç ve iratlarının toplamı üç milyon lirayı aşmayan

mükelleflerin bu kazanç ve iratlardan vergisi tevkif yoluyla kesilmiş bulunan ücret, menkul ve gayrimenkul

sermaye iratlarıile götürü usulde vergilendirilmiş bulunan ticari ve mesleki kazançları ile ücretlerini

beyannameye ithal etmeleri ihtiyaridir. Gelir unsurlarının istisna hadleri içinde kalan kısımları üç milyon liralık

haddin hesabında nazara alınmaz.

Fıkra iki ve üç – (24/12/1980 tarih ve 2361 sayılı Kanunun hükmüdür.)

Ticari, zirai (götürü gider usulüne göre tespit edilen zirai kazançları için beyanname verenler hariç) veya

mesleki kazançlarını yıllık beyanname ile bildirmek mecburiyetinde olanlar yukarıda yazılı ihtiyari toplama

hakkından faydalanamazlar.

Geliri telif ve patent haklarının kiralanmasından ibaret olup da bu gelirin tamamı üzerinden tevkif

suretiyle gelir vergisi ödemiş olan dar mükellefiyete tabi kimselerin bu gelirleri için yıllık beyanname vermeleri

ihtiyaridir.

(31/12/1981 tarih ve 2574 sayılı Kanunla eklenen hükümdür.) Yukarıda yer alan şartlarla sınırlı

olmaksızın vergisi tevkif suretiyle alınmış mevduat vetahvilat faizleri ile faizsiz olarak verilen kredilere karşılık

alınan kar paylarının beyanı ihtiyaridir.


8. Dağıtılsın veya dağıtılmasın kurumların, yabancı memleketlerde elde ettikleri kazançlar ile Türkiye'de

elde ettikleri iştirak kazançları dışında kalan ve kurumlar vergisinden muaf veya müstesna kazanç ve iratlarından

(KurumlarVergisi Kanununun 8 nci maddesinin 12 numaralı bendine göre vergiden müstesna tutulan kazançlar

üzerinden yapılacak tevkifat sırasında bu kazanç tutarlarına isabet eden giderler tevkifat matrahından indirilir.)

Bent (9) – (24/12/1980 tarih ve 2361 sayılı Kanunun hükmüdür.)

9. Tahvilat faizlerinden;


Vergi tevkifatı 94 ncü madde kapsamına giren nakden veya hesaben yapılan ödemelere uygulanır. Bu

maddede geçen hesaben ödeme deyimi, vergi tevkifatına tabi kazanç ve iratları ödeyenleri istihkak sahiplerine

karşı borçlu durumunda

574

gösteren her türlü kayıt ve işlemleri veya bu istihkakları ödeyenlerin hesaplarına gider kaydedilmesini ifade eder.


94 ve 96 ncı maddeler gereğince vergi tevkifatı yapmaya mecbur olanlar, biray içinde yaptıkları

ödemeler veya tahakkuk ettirdikleri karlar ve iratlar ile bunlardan tevkif ettikleri vergileri ertesi ayın 20 nci günü

akşamına kadar, ödeme veya tahakkukun yaptığı yerin bağlı olduğu vergi dairesine bildirmeyemecburdurlar.

Mevduat faizlerinden kesilecek vergilerin bildirilmesi için bu süre bir ay uzatılır.

Aynı belediye hudutları içinde muhtelif yerlerde yapılan ödemlerin ve tahakkukların ve bunlara ait

vergilerin bir merkezden bildirilmesi caizdir.

Çalıştırdıkları hizmet erbabının sayısı ona kadar olan iş verenler, 94 üncü maddeye göre yapacakları

bilcümle tevkifatla ilgili muhtasar beyannamelerini, bağlı oldukları vergi dairesine evvelden bildirmek şartiyle

her ay yerine üç ayda bir verebilirler.


7. 94 üncü maddenin 9, 10 ve 11 numaralı bentlerinde yazılı ödemelerden % 25;


Bakanlar Kurulu, Vergi tarifesindeki değişikliklere paralel olarak, bu maddede yeralan tevkifat

nispetlerinin herbirinden ayrı ayrı % 50 yi aşmayacaknispetlerde indirim yapmaya yetkilidir.


A) Kısmen veya tamamen perakende satış yapan ticaret erbabı ile imalatçıların gösterdikleri gayri safi

kazançlar, Vergi Usul Kanununa göre tespit olunan ortalama kar hadlerinin perakende satılan emtianın maliyet

bedeline uygulanmasısonucunda bulunacak miktarlara göre düşük bulunduğu ve düşüklük sebepleri izah

olunamadığı takdirde beyan edilen gayri safi kazançlar yerine bu suretle bulunan miktarlar ikmalen vergi tarhına

esas tutulur.

B) (31/12/1981 tarih ve 2574 sayılı Kanunun hükmüdür.) Otel, motel, tatilköyü, pansiyon, bar,

pavyon, dansing, gazino, lokanta, kahvehane, kırbahçesi, plaj, hamam, kuaför salonu, erkek berberi, güzellik

salonları, tamirhaneler ve emsali hizmet işletmeleri sahiplerinden ve her nevi taşıma işiyle uğraşanlardan, Maliye

Bakanlığınca uygun görülen işkolları veya meslek gruplarında faaliyet gösteren mükelleflerin gösterdikleri gayri

safi hasılat, aşağıda açıklanan esaslara göre tespit edilen yıllık gayri safi hasılata göre düşük bulunduğu takdirde,

beyan olunan gayri safi hasılat yerine bu suretle tespit edilecek gayri safi hasılat vergi tarhına esas tutulur.

Yapılacak tarhiyat sırasında aşağıda açıklanan esaslara göre tespit edilen gayri safi hasılattan mükelleflerce

tevsik edilen giderler (her nevi işletme giderleri ile genel giderler) indirilir. Şu kadar ki, bu suretle bulunacak safi

kazanç mükelleflerce tevsik edilen gider toplamının % 20'sinden düşük olduğu takdirde vergi tarhına esas

alınacak miktar, giderler toplamının % 20'sidir. Ancak bu bent hükmüne göre tarhiyat yapılabilmesi için tespit

edilen farklılık nedeniyle mükelleften izahat istenilmesi ve mükellefin süresi içinde izahat vermemiş olması veya

verdiği izahatın yeterli görülmemesi şarttır.

Yukarıda sözü edilen yıllık asgari gayri safi hasılat; iş nevilerine ve işletmelerin özelliklerine göre 5

derece üzerinden, her derece 5 kademe halinde

575

Vergi Usul Kanununun 72 nci maddesinde yazılı takdir komisyonları tarafından her takvim yılı için müteakip

yılın sonuna kadar tespit olunur. Mükelleflerinbu şekilde tespit edilen derece ve kademelerden hangisine gireceği

Maliye Bakanlığınca belirlenecek esaslara göre tayin olunur.

(24/12/1980 tarih ve 2361 sayılı Kanunun hükmüdür.) Bu maddeye göre tarhiyat yapılabilmesi için

tespit olunacak farkın 10.000 lirayı aşması gerekir.


Yıllık beyanname ile bildirilen gelir üzerinden tahakkuk ettirilen Gelir Vergisi, mart, temmuz ve kasım

aylarında; götürü usulde tespit edilen ticari kazançlar ile serbest meslek kazançları üzerinden tahakkuk ettirilen

Gelir Vergisi ise nisan, ağustos ve aralık aylarında olmak üzere üç eşit taksitte ödenir. Ancak götürü usulde tespit

edilen ticari ve serbest meslek kazanç sahiplerinden takvim yılı içinde işe başlayanlar, diledikleri takdirde,

münhasıran işe başladıkları yıla ait olarak ödemeleri gereken Gelir Vergisini bir sonraki Yılın Gelir Vergisi

taksitleriyle birlikte ve üç eşit taksitte ödeyebilirler.

Maliye Bakanlığı, gelirlerinin büyük kısmını zirai kazanç, teşkil eden mükellefler hakkında, lüzum

görülen hallerde, iki taksitten fazla olmamak üzere, muayyen istihsal mıntakaları ve ziraat mahsullerine göre,

hususi ödeme zamanları tayin edebilir.

(1/5/1981 tarih ve 2454 sayılı Kanunun hükmüdür.) Bu madde ve mükerrer 117 nci madde uyarınca

ödenmesi gereken Gelir Vergisi taksitlerini Kanuni süresinin ilk haftası içinde ödeyen mükelleflerde ödenmesi

gereken verginin% 1'i, ikinci haftasında ödeyen mükelleflerde ise % 0,5'i nisbetinde indirim yapılır. Bu indirim,

vadesinden önceki taksit süresi içinde ödenen Gelir Vergisi taksitleri hakkında da % 2 nispetinde uygulanır.


Gerçek usulde Gelir Vergisine tabi ticari kazanç sahipleri ile serbest meslek erbabı; bir önceki

vergilendirme dönemine ilişkin olarak verdikleri beyanname üzerinden hesaplanan mahsuplardan önceki Gelir

Vergisinin ticari veya mesleki kazanca isabet eden kısmının yüzde otuzunu beyannamede göstermek suretiyle

vecari vergilendirme döneminin Gelir Vergisine mahsup edilmek üzere, bir öncekidönemin Gelir Vergisi ile

birlikte normal taksit süreleri içinde üç eşit tak–sitte peşin vergi olarak öderler. Şu kadar ki, bu suretle peşin

olarak ödenecekmiktar ticari kazanç sahipleri için 30.000 liradan, serbest meslek erbabı için 50.000 liradan az ve

üçmilyon liradan çok olamaz.

18 ve 42 nci madde kapsamına giren kazançlarla noterlik görevini ifa ile mükellef olanların ve ev

pansiyonculuğu ile iştigal edenlerin bu işlerden sağladıkları kazançlar peşin verginin hesabında nazara alınmaz.

Peşin ödemede aile reisi beyanı esas alınır.

Takvim yılı içinde işe başlayan ticari ve mesleki kazanç sahiplerinin peşinvergileri asgari peşin verginin

işe başlanılan ay hariç tutulmak suretiyle hesaplanan ve çalışılan aylara isabet eden miktarıdır. Takvim yılı

içinde işi bırakanların peşin vergileri ise, beyanname üzerinden yüzde otuz esasına göre hesaplanan peşin

verginin işin bırakıldığı ay tam sayılmak suretiyle hesaplananve çalışılan aylara isabet eden miktardır.

576

Mükelleflerin yukarıda belirtilen esaslara göre peşin ödeme beyanında bulunmamaları halinde, vergi

dairesi tarafından hesaplanan peşin vergi kendilerine bildirilir. Mükelleflerin beyanname vermemeleri halinde

ise, geçmiş takvimyılında ödenen peşin vergiden az olmamak üzere asgari peşin verginin iki katıvergi dairesi

tarafından mükelleflere tebliğ edilir. Bu şekilde tarh ve tahakkuk ettirilen peşin vergiye ayrıca ceza uygulanmaz.

Peşin vergiye yapılacak itirazlar tahakkuk ve tahsili durdurmaz.

Cari vergilendirme dönemi içinde elde edilen ticari ve mesleki kazanç üzerinden tevkif edilmiş bulunan

Gelir Vergisi (42 nci maddede belirtilen kazançlardan yapılan tevkifatlar hariç) belgelendirilmek şartiyle peşin

vergiye mahsup edilir. Bu şekilde peşin ödenecek vergiye bu yolla mahsup edilen vergi, beyanname üzerinden

hesaplanan Gelir Vergisine ayrıca mahsup edilmez.

Mükelleflerin bu madde uyarınca peşin olarak ödedikleri vergiler, ilgili takvim yılına ait beyanname

üzerinden hesaplanan Gelir Vergisine mahsup edilir. Mahsubu yapılan miktarın hesaplanan Gelir Vergisinden

fazla olması halinde, aradaki fark müteakip döneme ilişkin olarak ödenmesi gereken peşin vergiye mahsup edilir.

Bu iki mahsuba rağmen arta kalan kısım var ise, bu meblağ vergi dairesince mükellefe bildirilir ve mükellefin

tebliğ tarihinden itibaren bir yıl içinde müracaatı üzerine kendisine ret ve iade olunur.

Peşin ödemeye ilişkin diğer her türlü esas ve usuller Maliye Bakanlığı tarafından tespit edilir.


Vergi tevkifatının yatırılması:

94 ve 96 ncı maddeler gereğince yapılan vergi tevkifatı, vergi kesenler tarafından beyanname verecekleri

süre içinde bağlı bulundukları vergi dairesine yatırılır.


193 sayılı Gelir Vergisi Kanununun 13, 18, 46, 47, 48 ve 53 ncü maddelerinde yer alan maktu hadleri ve

miktarları % 100'e kadar artırmaya Bakanlar Kurulu yetkilidir.

Geçici Madde 12 bent (B) – (31/12/1981 tarih ve 2574 sayılı Kanunun hükmüdür.)

B) 1983 takvim yılına ait Gelir Vergisine tabi gelirler;







25.000.000 liradan fazlasının 25.000.000 lirası için 15.710.000 lira; fazlası % 65


metinleri: (Madde numaraları: 105)


Bakanlar Kurulu bu maddede yer alan tevkifat nispetlerinin her birini ayrı ayrı yarısına kadar indirmeye

veya yukarıdaki nispetleri aşmayacak surette yeniden tespit etmeye yetkilidir.

577


metinleri: (Madde numaraları: 91, 113, 114, 115, 116, M.116)


Yıllık beyanname, mükellefin kimliğine, şahsi ve medeni durumuna, gelir ve giderlerine ve 42–44 üncü

114 üncü maddelere göre yapılacak bildirimlere ait malümatı ve bu kanunun uygulanması bakımından lüzumlu

sair malümatı ihtiva eder.

Yukarıda yazılı esaslar dahilinde, yıllık beyannamelerin şekil, muhteva ve ekleri Maliye Bakanlığınca

tertip ve tanzim olunur. Mükellefler beyanlarını bu beyanname ile yapmaya veya bu beyannamelerde yazılı

bilgilere mütenazır olarak bildirmeye mecburdurlar.

(26/6/1964 tarih ve 484 sayılı Kanunun hükmüdür.) Tam mükellefiyete tabi olanların (Geliri, götürü

gider usulüne göre tesbit edilen zirai kazançlarla sair kazanç ve iratlardan ibaret olanlar, 87 nci madde gereğince

ihtiyari toplamahakkından faydalanan menkul ve gayrimenkul sermaye iradı sahipleri ve ücret erbabı hariç)

yıllık beyannamelerinde gösterecekleri gider bildirimleri şunlardır:

1. İşyeri dışında kalan yerler için ödenen kiralar,

2. Sayfiye giderleri (Yol giderleri dahil),

3. Özel otomobil vesair kara, su ve hava taşıtları ve bunların takribi giderleri (Bunlar için ödenen vergi,

resim ve harçlar dahil),

4. Hizmetçi, mürebbiye, şoför ve bahçıvan gibi özel hizmetlerde çalıştırılanların sayısı ve bunların

takribi giderleri,

5. Öğrenim giderleri (Kati miktarı bilinmiyorsa takribi miktarı),

6. Geçim, ısıtma, aydınlatma, telefon giderleri ile dernek ve kulüplere ödenen aidatların gerçek

miktarları, gerçek miktarları bilinmiyorsa takribi miktarları (İşletmede istihsal olunan zirai mahsullerden

teşebbüs sahibi ile eşi ve velayet altındaki çocukları tarafından istihlak edilenler hariç),

(26/6/1964 tarih ve 484 sayılı Kanunla eklenen hükümdür.)

Yukarıki bendlerde yazılı giderler, eş ve çocuklarla diğer kimseler için yapılan giderler de dahilolmak

üzere bir takvim yılı içinde yapılan giderlerdir.

Ticari kazançlarını bilanço esasına göre tesbit eden mükellefler, beyannamelerine bilanço, kar ve zarar

cetveli bağlamaya ve emtia üzerine iş yapan ticaret erbabı bu hesapların muvazenelerini gösterir malümatı

beyannamelerine dercetmeye veya ayrı bir cetvel halinde beyannamelerini raptetmeye mecburdurlar.

Beyannamelerine dahil kazanç ve iratları üzerinden tevkif suretiyle vergi ödemiş olanlar, vergi

kesenlerin ad ve soyadlarını ve varsa ticaret unvanlarını ve kendilerince malüm ise adreslerini, kesilen vergilerin

miktarlarını gösterirbir cetveli beyannamelerine bağlarlar.

Adi ve kollektif şirket ortakları ile komandit şirketlerde komanditeler beyannamelerine şirketin

bilançosunu, kar ve zarar cetvelini veya işletme hesabı hulasasını bağlarlar ve şirket mukavelesine göre

sermayelerini, şirket karındaki hisselerini beyannamelerinde ayrıca gösterirler.


Mükelleflerce yıllık beyannamede gösterilen veya vergi incelemeleri sırasında tespit olunan gelir,

mükelleflerce ildirilen veya vergi incelemeleri sırasında

578

tespit olunan 91 nci maddeye göre beyanı mecburi giderlerin toplamından düşük bulunduğu ve düşüklük miktarı

10.000 lirayı aştığı takdirde, 10.000 lirayı aşankısmı; beyannamenin ilgili bulunduğu dönem içinde elde edilmiş

ve vergisi ödenmemiş gelir sayılır ve bu miktar üzerinden ikmalen vergi tarh olunur.


Şu kadar ki, incelemede noksan görülen ve kesin miktarı maddi delillere göre tesbit edilemiyen gider

unsurlarının miktarı Takdir Komisyonunca tayin olunur.

Bu hükme göre tarhiyat yapılabilmesi için beyannamede gösterilen giderlerin incelenmesi ve

giderlerdeki fazlalığın servetten yapılan harcama ile, borçla veya başka bir kaynaktan karşılandığının mükellef

tarafından inceleme sırasındaizah olunamaması şarttır.


Yıllık beyanname vermek mecburiyetinde bulunan gerçek kişiler, her yıl verecekleri gelir

beyannamelerinde 116 ncı maddede yazılı servet unsurlarını bildirmeye mecburdurlar.

(31/12/1981 tarih ve 2574 sayılı Kanunun hükmüdür.) Ancak, dar mükellefiyete tabi olanlarla beyan

edilecek gelirleri ücretten, götürü usulde tespit edilenticari ve mesleki kazançlardan; götürü gider usulüne göre

tespit olunan zirai kazançlardan, gayrimenkul sermaye iratlarından, sair kazanç ve iratlardan, bunların bir

kaçından veya hepsinden ibaret olanlar servet beyanına tabi değildir.

Şu kadar ki, servet beyanlarını incelemeye yetkili olanlar, vergi incelemeleri sırasında lüzum gördükleri

takdirde, bu maddeye göre servet beyanında bulunmak zorunda olmayanlardan da geçmiş iki yıla ilişkin olarak

servet beyanında bulunmalarını isteyebilirler. Yazılı olarak yapılan talebe rağmen servet beyanında

bulunmayanlar hakkında Vergi Usul Kanununun 358 ve 360 ncı maddeleri hükümleri uygulanır.


Bu bölüm hükümlerine göre bildirilen veya maddi delillere dayanılarak tespit edilen servetin toplam

değeri, bir evvelki yıl beyannamesinde gösterilen veyamaddi delillere dayanılarak tespit edilen servetin

değerinden fazla olduğu ve bu fazlalık, iki beyanname arasındaki süre içinde beyan olunan (ikmalen veya resen

matrah tespitleri yapılmışsa bu tespitler ayrıca nazara alınır.) gelir toplamını aştığı takdirde aşan miktar, gelir

beyannamesinin taalluk ettiği devre içindeelde edilmiş ve Gelir Vergisi ödenmemiş gelir sayılır.

Bu suretle tespit olunan gelir üzerinden taalluk ettiği yıl için ikmalen vergi tarh edilir.

Bu hükme göre ikmalen tarhiyat yapılabilmesi için:

1. Servetteki artışın, Gelir Vergisine tabi gelir unsurlarının dışındaki kaynaklardan tevellüt ettiğinin

mükelleflerce izah ve ispat edilememiş olması,

2. (31/12/1981 tarih ve 2574 sayılı Kanunun hükmüdür.) Servet beyanlarının Maliye Müfettişleri,

Hesap Uzmanları, Maliye Müfettiş ve Hesap Uzman Muavinleri ile Gelirler Kontrolörleri tarafından incelenmiş

bulunması,

Şarttır.

Bu madde gereğince yapılacak tarhiyat dolayısiyle mükellefler adına kaçakçılık cezası kesilmez.

579

Mükelleflerce yapılmış servet beyanları, ilk defa servet beyannamesi vermeye mecbur oldukları yıldan

evvelki devrelerle ilgili hiçbir muameleye mesnet teşkil etmez.


Servet beyanında aşağıda yazılı servet unsurları gösterilir:

I – Ticari, sınai, zirai ve mesleki işlere tahsis edilen sermaye ile ortaklık ve iştirak hisseleri:

1. Ticari, sınai, zirai ve mesleki işlere ve işletmelere dahil bilümum kıymetlerin (Alacaklar ve borçlar

dahil) cins ve nevileri ile mukayyet değerleri;

2. Ortaklık ve iştirak hisseleri (İştirak edilen müesseseler ile herbirindeki hisse miktarı ve mukayyet

değerleri, hisse nakitten gayri kıymetlerden terekküp ediyorsa miktarları ile birlikte cins ve nevileri.)

II – I numaralı fıkra şümulü dışında kalan:

1. Gayrimenkul mallarla gayrimenkul olarak tescil edilen haklar (Cinsi, bulunduğu ve kayıtlı olduğu

mahal, sicil veya bina vergisi hesap numarası, hisse miktarları, maliyet bedelleri, alım, inşa, tescil ve intikal

tarihleri);

2. Esham ve tahvilat (Cinsi, nev'i, miktarı, herbirinin satınalma bedelleri, satınalma tarihleri);

3. Mevduat kabul eden müesseselerdeki para mevcudu (Bulunduğu müesseseler itibariyle);

4. Mevduat dışındaki para mevcudu (Yerli veya yabancı);

5. Sikke veya külçe halindeki altın ve diğer kıymetli madenler mevcudu (Cinsi, nevi ve miktarları veya

sikletleri ile satınalınma bedelleri, satınalma veya intikal tarihleri);

6. Mücevherat (Cinsi, nev'i, miktarı, satınalma bedelleri, satınalma veyaintikal tarihleri);

7. Kara, deniz ve hava taşıma vasıtaları (Cinsi, nev'i, miktarı, satınalma bedelleri, satınalma veya intikal

tarihleri);

8. Alacaklar (Miktarı, borçluların adı, soyadı ve adresleriyle alacakların senetli veya senetsiz oldukları);

9. Borçlar (Miktarı, alacaklıların adı, soyadı ve adresleriyle borçların senetli veya senetsiz oldukları).

(24/12/1980 tarih ve 2361 sayılı Kanunun hükmüdür.) II numaralı fıkranın 5 ve 6 numaralı

bentlerinde yazılı servet unsurlarından her bende dahil olanların toplamı ayrı ayrı 50.000 lirayı aşmadığı takdirde

beyanı ihtiyaridir.

Servet unsurlarının değer veya bedelleri mevcut değilse veya bilinmemekte ise gerçek bedel veya

değerleri yerine bunların mükelleflerce tahmin olunan değerleri yazılabileceği gibi, mükellefler Vergi Usul

Kanununun 267 nci maddesinegöre bedel takdirini de istiyebilirler.

Yapılan vergi incelemelerinde mükelleflerin tahmininin hatalı olduğu tesbit edilirse, tesbit olunan bedel

esas alınmakla beraber bu tahmin hatasından dolayı mükellefler adına ceza kesilmez.

Aile topluluğuna dahil eş ve çocukların servetleri beyannamede ayrı ayrı gösterilir.

580

Servet beyannamesinde yukarıda yazılı mal ve kıymetlerden bu beyannamenin taallük ettiği devrenin

son gününde Türkiye içinde ve dışında mevcut bulunanları gösterilir.

Servet beyannamelerinin şekli ve servet unsurları dışında kalan başkaca ne gibi bilgileri ihtiva edeceği

Maliye Bakanlığınca tayin ve tesbit olunur.

Mükerrer Madde 116 fıkra dokuz – (31/12/1982 tarih ve 2772 sayılı Kanunun hükmüdür.)

Vergi incelemeleri ile saptanan matrah farkları üzerinden veya 111, 112, mükerrer 112, 113 ve 115 inci

maddelere göre yapılacak tarhiyat, tarhiyata konu olacak farkların bu maddeye göre hesaplanan geliri veya bu

gelire isabet edenvergiyi aşan kısmına inhisar eder. Şu kadar ki, bu maddenin veya 113 ve 115 inci maddenin

uygulanmasında (Vergi incelemeleriyle beyanı zorunlu giderlerin dahayüksek olduğunun belirlenmesi durumu

hariç) mükelleflerce 91 inci madde uyarınca beyan edilen ve hayat standardı göstergeleri arasında yer alan

unsurlara ilişkin gider tutarları, bu maddede belirtilen tutarlara göre düşük ise maddedeki tutarlar; yüksek ise

beyan edilen tutarlar esas alınır.


metinleri: (Madde numaraları: 18, 22, 23, 24, 31, 32, 33, 34, E2, E4, 38, 40, 46, 51, 57, 61,63, 70, 73, 75, 77, M

80, M 81, 85, 86, 87, 89, 93, 94, 103, 105, M.112, M.116, M.122, M.123)


Müellif, mütercim, heykeltraş, ressam, bestekar ve mucitlerin ve bunların kanuni mirasçılarının şiir,

hikaye, roman, makale, röportaj, karikatür, film, radyo ve televizyon senaryo ve oyunu gibi eserlerini gazete,

dergi, radyo ve televizyonda yayınlamak veya kitap, resim, heykel ve nota halindeki eserleri ile ihtira beratlarını

satmak veya bunlar üzerinde mevcut haklarını devir ve temlik etmek veya kiralamak suretiyle bir takvim yılı

içinde elde ettikleri hasılatın 300.000 lirası (Yabancı memleketlerde elde edilen hasılatın ayrıca 600.000 lirası)

Gelir Vergisinden müstesnadır.

Fıkra iki – üç – (31/12/1981 tarih ve 2574 sayılı Kanunun hükmüdür.)

Eserlerin neşir, temsil, icra ve teşhir gibi suretlerle değerlendirilmesi karşılığında alınan bedel ve ücretler

istisnaya dahildir.

Yukarıda yazılı kazançların arızi olarak elde edilmesi istisna hükmünün uygulanmasına engel teşkil

etmez.


Özel kanunlarla veya Devletin, kanunların verdiği yetkiye dayanarak aktettiği mukavelelerle her türlü

vergiden istisna edilmiş olan menkul kıymetlerin faiz, kar payı ve ikramiyeleri ile döviz tevdiat hesapları için

ödenen faizler Gelir Vergisinden müstesnadır.



barındırılması gereken memurlarla müstahdemlere konuttedariki ve bunların aydınlatılması, ısıtılması ve

suyunun temini suretiyle sağlanan menfaatler ile mülkiyeti işverene ait olup vergi değerleri iki milyon lirayı

aşmayan gayrimenkullerin hizmet erbabına konut olarak tahsisi suretiyle sağlanan menfaatler.

581


3. Kazai veya idari kararlara dayanarak tanıklara ve bilirkişilere verilen ücretleri.


Tam mükellefiyete tabi gerçek kişiler aşağıda yazılı indirimlerden yararlanırlar.

1. Genel indirim: Mükelleflerin günde (20), ayda (600), yılda (7.200) lirayı aşmayan gelirleri vergiye

tabi tutulmaz. Mükellef evli ise, bu miktara eş için günde (15), ayda (450), yılda (5.400) lira, çocukların her biri

için günde (5),ayda (150), yılda (1.800) lira ilave edilir.

2. (31/12/1982 tarih ve 2772 sayılı Kanunun hükmüdür.) Özel indirim: Gerçek ücretlerin

vergilendirilmesinde günde (150), ayda (4.500) yılda (54.000) liraayrıca indirilir.

(4/1/1981 tarih ve 2970 sayılı Kanunla eklenen hükümdür.) Bakanlar Kurulu, özel indirim tutarlarını

on katına kadar artırmaya yetkilidir. Bu yetki, kalkınma planı ve yıllık programlarda özel önem taşıdığı belirtilen

sektörler ile kalkınmada öncelikli bölgelerde fiilen çalışanların ücretleri için farklı özel indirim tutarları tespit

edilmek suretiyle de kullanılabilir.

3. (1/5/1981 tarih ve 2454 sayılı Kanunun hükmüdür.) Sakatlık İndirimi: Çalışma gücünün asgari %

80'ini kaybetmiş bulunan hizmet erbabı birinci derece sakat, asgari % 60'ını kaybetmiş bulunan hizmet erbabı

ikinci derece sakat, asgari % 40'ını kaybetmiş bulunan hizmet erbabı ise üçüncü derece sakat sayılır ve aşağıda

belirtilen sakatlık indiriminden faydalanırlar.

Sakatlık indirimi aile reisi için tespit edilen özel indirim tutarının;

– Birinci derece sakatlar için dört katı,

– İkinci derece sakatlar için iki katı,

– Üçüncü derece sakatlar için bir katıdır.

Sakatlık derecelerine göre tespit edilecek indirimler, genel ve özel indirim toplamına eklenerek hizmet

erbabının ücretinden indirilir.

Sakatlık derecelerinin tespit şekli ile uygulamaya ilişkin esas ve usuller Maliye, Sağlık ve Sosyal Yardım

ve Sosyal Güvenlik Bakanlıklarınca bu konuda müştereken hazırlanacak bir yönetmelik ile tespit edilir.


31 nci maddede yazılı genel indirim hadlerinin tayininde mükellefin, gelirin elde edildiği takvim yılı

başındaki medeni hali ve aile durumu esastır.

Şu kadar ki, takvim yılı içinde bu durumda mükellef lehine husule gelen değişiklikler ayrıca nazara

alınır.

Genel indirimin uygulanmasında her ne suretle olursa olsun, evlilik bağı kalkmış olanların gelirlerine, ilk

çocuk için eşe, diğer çocukların herbiri için 31 nci maddede yazılı çocuklara ait indirim miktarları uygulanır.

31 nci madde ile bu madde gereğince hesaplanacak genel indirim 3 çocuklu evli mükelleflere ait indirim

miktarlarını geçemez.

582


Yukarıdaki maddelerde sözü edilen çocuk tabiri, mükellefle birlikte oturan veya mükellef tarafından

bakılan (nafaka verilmek suretiyle bakılanlar dahil) 18 yaşını veya tahsilde olup, 25 yaşını doldurmamış evlatları

(evlat edinilenlerile ana ve babasını kaybetmiş torunlardan mükellefle birlikte oturan ve gelirvergisine tabi

bulunmayanlar dahil) ifade eder.

Fıkra üç ve dört – (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)

Nafakanın ana ve babaya müştereken tahmil edilmesi halinde, çocuk, bunlardan hangisinin velayeti

altında ise onun indirim haddinin tayininde nazara alınır.

Daimi malüliyete düçar olduğu resmi bir hastanenin heyeti sıhhiyesi raporiyle tevsik olunan muhtaç

evlatlar hakkında yaş haddine bakılmaz.


Aile reisi beyanlarında indirim, beyan edilen gelire uygulanır.

Aile reisi tarafından kendisinin, eşinin veya çocuklarının geliri dolayısıyla beyanname verilmesine mahal

olmadığı hallerde indirim; vergiye tabi gelirivarsa aile reisinin bu gelirine, aile reisinin geliri yoksa, eşine ait

gelire, eşinin de geliri mevcut değilse çocuklarından herhangi birine ait gelire uygulanır.

(31/12/1981 tarih ve 2574 sayılı Kanunun hükmüdür.) Aile reisinin, eşinin ve çocuklarının her birinin

gerçek usulde vergiye tabi ücret gelirine ayrıca 31 nci maddede yer alan özel indirim ve varsa sakatlık indirimi

uygulanır.

İndirimin bu fıkra hükmüne göre eş veya çocuklara ait gelire uygulanması halinde de indirim miktarı aile

reisinin durumuna göre tayin olunur.

SEKİZİNCİ BÖLÜM

Ek Madde 2 fıkra bir bent (4, 5 ve 6) – (24/12/1980 tarih ve 2361 sayılı Kanunun hükmüdür.)

4. Yapılan yatırım en az 20.000.000 lira (Devlet Planlama Teşkilatının hazırladığı bölge kalkınma

planının şümulüne giren yatırımlarla memleket ekonomisi bakımından ayrı bir önem ve özellik arz ettiği Yüksek

Planlama Kurulu tarafından kabul edilen faaliyet kollarında 10.000.000 ve genel olarak ziraattekiyatırımlarda

4.000.000 lira) olmalıdır.

5. Yatırıma başlamadan önce Devlet Planlama Teşkilatına başvurularak lüzumlu bilgi ve belgelerin tevdi

edilmiş ve yukarıda belirtilen şartların mevcudiyeti tasdik edilmiş bulunmalıdır.

Araştırma, plan ve proje masrafları ile arazi temini için yapılan giderler hariç olmak üzere, yatırımla

ilgili her türlü harcamalar yatırıma başlandığını gösterir.

6. Yatırım, tasdik edilmiş bulunan şartlar ve süreler dahilinde yapılmış olmalıdır.

Tasdik edilen şartlarda husule gelecek değişikliklerin ve sürelerde vuku bulacak gecikmelerin,

vukuundan itibaren 1 ay içinde Devlet Planlama Teşkilatına bildirilmesi ve onayının alınması şarttır. Devlet

Planlama Teşkilatı, iktisadi veya teknik zaruretlerle veya mücbir sebeplerden ileri gelen değişiklik ve

gecikmeleri kabul edebilir.

583

Müracaatın zamanında yapılmaması veya değişiklik ve gecikmelerin kabul edilmemesi halinde, evvelce

yapılan tasdik hükümsüz addolunur. Tasdik edilen şartlarda ve sürelerde bir defadan fazla değişiklik veya

gecikme vukua gelmesi halinde, yukarıdaki bentlerde belirtilen usul ve esaslara uyularak yeniden yatırım

indirimi belgesi alınması mecburidir.

Ek Madde 4 fıkra iki ve üç – (24/12/1980 tarih ve 2361 sayılı Kanunun hükmüdür.)

Her yatırım için faydalanılacak indirim tutarı, o yatırım içerisinde yer alan indirimden yararlanabilecek

aktif değerlerin kıymetleri toplamına, yatırımindirimi belgesinde yazılı olan indirim nispetinin uygulanması

suretiyle hesaplanır.

Birden fazla yatırım indirimi belgesi almış mükelleflerin safi kazancının kıfayetsizliği sebebiyle önceki

yıllarda tamamen uygulanmamış olan eski yatırımlarla ilgili müdevver indirim tutarlarının mevcut bulunması

halinde, evvela bu indirimler uygulanır, ondan sonra yeni yatırımlara müteallik indirimlerin uygulanmasına

başlanır.


Ticari bilançoya dahil olup iratları vergiden müstesna bulunan menkul kıymetlerin iratları ticari

kazançtan indirilir.


5. İşletmeye dahil olup sadece işte kullanılan taşıtların amortismanları ile giderlerinin tamamı;


Bu suretle tespit olunacak safi kazançlar 225 bin lirayı geçemez. Şu kadar ki, tespit olunacak safi kazanç,

– Beşinci dereceye giren mükellefler için 50.000

– Dördüncü dereceye giren mükellefler için 75.000

– Üçüncü dereceye giren mükellefler için 100.000

– İkinci dereceye giren mükellefler için 150.000 liradan az olamaz.

Birinci dereceye giren mükellefler için bu miktar 225.000 liradır. Belediye teşkilatı bulunmayan

köylerdeki götürü mükellefler için bu miktarlar 1/3 oranında uygulanır.


Birinci dereceye giren mükellefler için bu miktar 225.000 liradır. Münhasıran belediye teşkilatı

bulunmayan köylerde işyeri bulunan ve faaliyet icra edengötürü mükellefler için bu miktarlar 1/3 oranında

uygulanır.


8. Tavassut işi yapanlar.


11. İşletmeye dahil olup sadece işte kullanılan taşıtların amortismanlarıile giderlerinin tamamı.

Madde 61 fıkra üç bent (5) (24/12/1980 tarih ve 2361 sayılı Kanunun hükmüdür.)

5. Bilirkişilere, eksperlere, spor hakemlerine ve her türlü yarışma jürisi üyelerine ödenen veya sağlanan

para, ayın ve menfaatler;


3. Emekli aidatı ve sosyal sigorta primi kesilmiyen hallerd e, ücretin % 5' ini geçmemek

şartiyle, hayat, ölüm, kaza, hastalık, sakatlık ve işsizlik gibi şahıs sigor -

584

taları için hizmet erbabı tarafından doğrudan doğruya veya vasıta ile ödenen primler (Sigortanın Türkiye'de kain

veya Türkiye'de temsil edilen bir şirket nezdinde akdedilmiş olması şartiyle.)


5. Arama, işletme ve imtiyaz hakları ve ruhsatları ihtira beratı, alametifarika, marka, ticaret unvanı, her

türlü teknik resim, desen, model, plan ilesinema ve televizyon filmleri, ses ve görüntü bantları, sanayi ve ticaret

ve bilim alanlarında elde edilmiş bir tecrübeye ait bilgilerle gizli bir formül veyabir imalat usulü üzerindeki

kullanma hakkı veya kullanma imtiyazı gibi haklar (Bu hakların kullanılması için gerekli malzeme ve teçhizat

bedelleri de gayrimenkul sermaye iradı sayılır);

Bent (8) – (19/2/1963 tarih ve 202 sayılı Kanunla eklenen hükümdür.)

8. Motorlu nakil ve cer vasıtaları ile her türlü motorlu araç, makina ve tesisat.


Yukarıda yazılı mallar ve haklar ticari veya zirai bir işletmenin bilançosuna dahil bulunduğu takdirde

bunların iratları ticari ve zirai kazancın tesbitine müteallik hükümlere göre hesaplanır.

Tüccarlara ait olsa dahi, bilançoya dahil bulunmayan gayrimenkullerle haklar hakkında bu bölümdeki

hükümler uygulanır.


Kiraya verilen mal ve hakların kira bedelleri emsal kira bedelinden düşükolamaz. Bedelsiz olarak

başkalarının intifaına bırakılan mal ve hakların emsal kira bedeli, bu mal ve hakların kirası sayılır. Bina ve

arazide emsal kira bedeli, yetkili özel mercilerce takdir edilmiş kirası, bu suretle takdir edilmiş kira mevcut

değilse, Vergi Usul Kanununa göre belirlenen vergi değerinin % 7'sidir. Diğer mal ve haklarda emsal kira bedeli,

bu mal ve hakların maliyet bedelinin, bu bedel bilinmiyorsa, Vergi Usul Kanununun servetlerin

değerlenmesihakkındaki hükümlerine göre belli edilen değerlerinin % 10'udur.

Fıkra iki bent (2) – (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)

2. Gayrimenkullerin mal sahiplerinin usul veya füruunun ikametine tahsis edilmesi (Usul veya fürudan

her birinin ikametine birden fazla konut tahsisedilmişse bu konutların yalnız birisi hakkında emsal kira bedeli

hesaplanmaz);

Madde 75 fıkra iki bent (2, 4, 5, 6, 11 ve 12) – (24/12/1980 tarih ve 2361 sayılı Kanunun

hükmüdür.)

2. İştirak hisselerinden doğan kazançlar (Limited şirket ortaklarının ve komanditerlerin kar payları ile

kooperatiflerin dağıttıkları kazançlar bu zümreye dahildir. Kooperatiflerin ortakları ile yaptıkları muamelelerden

doğan karların ortaklara, kooperatifle yaptıkları muameleler nispetinde tevzii, kazanç dağıtımı sayılmaz).

Adi komandit şirketlerde komanditerlerin kar payları, şirket karının ilişkin bulunduğu takvim yılında

elde edilmiş sayılır.

4. Kurumlar Vergisi Kanunu uyarınca yıllık veya özel beyanname veren dar mükellefiyete tabi

kurumların ticari bilançolarına göre doğan kardan Kurumlar Vergisi düşüldükten sonra kalan kısım;

585

5. Her nevi tahvil faizleri (yıllık ödeme faizle birlikte tahvilin itfa bedelini de ihtiva ettiği takdirde

tahvilin itfa edilen kısmı irat sayılmaz.);

6. Her nevi alacak faizleri (adi, imtiyazlı, rehinli, senetli alacaklarlacari hesap alacaklarından doğan

faizler. Hazine tahvili ve bonoları da dahil olmak üzere kamu tüzelkişilerince borçlanılan ve senede bağlanmış

olan meblağlar için verilen faizler dahil);

11. 77 nci maddede yazılı vergi alacağı;

12. Faizsiz olarak kredi verenlere ödenen kar payları.


Tam mükellefiyete tabi kurumlarca ödenen Kurumlar Vergisinin yarısı bu kurumlardan kar payı alan:

1. Tam mükellefiyete tabi gerçek kişilerin,

2. Gelir ve Kurumlar Vergisinden muaf tutulanların,

3. Kollektif ve adi komandit şirketlerin,

4. Eshamlı komandit şirketlerin komandite ortaklarının.

Vergi alacağını teşkil eder.

Vergi alacağı kurumlarca yukarıda 1, 2 ve 3 numaralı bentlerdeyazılı gerçek ve tüzel kişilere dağıtılan

kar payları ile eshamlı komandit şirketlere dağıtılan kar paylarından bu şirketlerin komandite ortaklarına isabet

eden kısmının 1/3'ü olarak hesap ve kabul edilir.

Mükerrer Madde 80 fıkra bir bent (2) – (31/12/1982 tarih ve 2772 sayılı Kanunun hükmüdür.)

2. Her ne şekilde olursa olsun iktisap edilen menkul kıymetlerin (kurucu hisse senetleriyle diğer her türlü

intifa senetleri dahil) iktisap tarihindenitibaren bir yıl içinde veya iktisaptan evvel elden çıkarılmasından

sağlanan kazançların bir takvim yılındaki tutarının 100.000 lirayı aşan kısmı,

Mükerrer Madde 81 – (24/12/1980 tarih ve 2361 sayılı Kanunla eklenen hükmüdür.)

Değer artışında safi kazanç, elden çıkarılan mal ve hakların iktisap bedeli ile, elden çıkarma karşılığında

alınan para ve ayınlarla sağlanan ve para iletemsil edilebilen her türlü menfaatlerin tutarı arasındaki müspet

farktır. Hasılatın ayın ve menfaat olarak sağlanan kısmının tutarı Vergi Usul Kanununun değerleme ile ilgili

hükümlerine göre tayin ve tespit olunur.

Bu maddenin uygulanmasında mal ve hakların iktisap bedeli, bunların iktisapedilmesi için yapılan her

türlü ödemelerin giderlerin ve ödenen vergi, resim veharçların toplamını ifade eder. Şu kadar ki;

2. Menkul kıymetlerin elden çıkarılmasında iktisap bedelinin tevsik edilememesi halinde Vergi Usul

Kanununun 266 ncı maddesinde yazılı itibari değer iktisap bedeli olarak alınır. İvazsız olarak iktisap edilen

menkul kıymetlerin elden çıkarılmasında iktisap bedeli Veraset ve İntikal Vergisine esas olan matraha buiktisap

dolayısiyle ödenen vergilerin eklenmesiyle bulunan miktardır.

4. (31/12/1981 tarih ve 2574 sayılı Kanunun hükmüdür.) Ticari kazancı bilanço esasına göre tespit

edilen işletmelerde iktisap bedeli yerine son bilançoda yazılı değerler esas tutulur.


İstisna hadleri içinde kalan kazanç ve iratlar için beyanname verilmez (31 nci maddedeki indirimler

istisnadan madut değildir.)

586

Madde 86 bent (a) alt bent (1 ve 2) – (31/12/1982 tarih ve 2772 sayılı Kanunun hükmüdür.)

1. Ücretlerden (Birden fazla işverenden ücret alan ve ücretlerinin yıllık gayrisafi tutarları toplamı üç

milyon lirayı aşan hizmet erbabının ücretleri hariç);

2. Tamamı tevkif yolu ile vergilendirilmiş bulunan ve gayrisafi tutarları toplamı üç milyon lirayı

aşmayan menkul ve gayrimenkul sermaye iratlarından.

Madde 87 fıkra bir ve iki – (31/12/1982 tarih ve 2772 sayılı Kanunun hükmüdür.)

Tam mükellefiyette, vergiye tabi yıllık gayrisafi kazanç ve iratlarının toplamı üç milyon lirayı aşmayan

mükelleflerin bu kazanç ve iratlarından vergisi tevkif yoluyla kesilmiş bulunan ücret, menkul ve gayrimenkul

sermaye iratlarıile götürü usulde vergilendirilmiş bulunan ticari, mesleki kazançlarını ve ücretlerini

beyannameye ithal etmeleri ihtiyaridir.

Ücretler (Birden fazla işverenden ücret alan ve ücretlerinin yıllık gayrisafi tutarları toplamı üç milyon

lirayı aşan hizmet erbabının ücretleri hariç), götürü usulde tespit olunan ticari vemesleki kazançlar ile kazanç ve

iratların istisna hadleri içinde kalan kısımları üç milyon liralık haddin hesabında nazara alınmaz.


1. Mükellefin şahsına, eşine ve küçük çocuklarına ait hayat, sakatlık, hastalık, analık, doğum, tahsil gibi

şahıs sigortalarının primleri (Her sigortalı için yılda 3.000 lirayı aşmamak, gelirin elde edildiği yılda ödenmiş

olmak, beyannameye alınmış ücretler varsa bunların safi miktarlarının hesaplanması sırasında ayrıca

indirilmemiş bulunmak şartlariyle; eşlerin ve çocukların kendi gelirleri için ayrı beyanname vermeleri halinde,

bunlara ait sigorta primleri aile reisi gelirinden indirilmez.)


2. (13/7/1967 tarih ve 903 sayılı Kanunun hükmüdür.) Genel bütçeye dahil dairelere, katma bütçeli

idarelere, il özel idareleri ile belediyelere, köylereve kamu menfaatlerine yararlı derneklere ve Türk Kanunu

Medenisi gereğince kurulan vakıflara makbuz karşılığında yapılan bağış ve yardımlar. (Bir takvim yılı içinde

yapılan bağış ve yardımların toplamı o yıla ait beyan edilecek gelirin % 5'ini aşarsa fazlası indirilmez. Bağış ve

yardımın nakden yapılmaması halinde, bağışlanan veya yardımın konusunu teşkil eden mal veya hakkın

mevcutsa mukayyet değeri bu değer mevcut değilse Vergi Usul Kanunu hükümleri dairesinde takdir

komisyonlarınca tespit edilecek değer esas alınır.)

Madde 93 fıkra beş – (19/2/1963 tarih ve 202 sayılı Kanunun hükmüdür.)

Çocukluk hali, bu kanunun 33 üncü maddesi hükmüne göre tayin olunur.


Fıkra bir – (31/12/1981 tarih ve 2574 sayılı Kanunun hükmüdür.) Kamu İdare ve müesseseleri,

iktisadi kamu müesseseleri, sair kurumlar, ticaret şirketleri, dernekler, vakıflar dernek ve vakıfların iktisadi

işletmeleri, menkul kıymetler yatırım fonu yönetenler, gerçek gelirlerini beyan etmeye mecbur olan ticaret

veserbest meslek erbabı, zirai kazançlarını bilanço veya zirai işletme hesabı esasına göre tespit eden çiftçiler

aşağıdaki bentlerde sayılan ödemeleri (avans olarak ödenenler dahil) nakden veya hesaben yaptıkları sırada,

istihkak sahiplerinin Gelir Vergilerine mahsuben tevkifat yapmaya mecburdurlar.

587

1. Hizmet erbabına ödenen ücretlerden (İstisnadan faydalanan ücretler hariç);

2. 61 nci maddede yazılı olup ücret sayılan ödemelerden (İstisnaden faydalananlar hariç);

3. Yaptıkları serbest meslek işleri dolayısıyle bu işleri icra edenlere yapılan ödemelerden (18 nci ve 69

ncu maddelerde yazılı olanlara ve noterlere serbest meslek faaliyetlerinden dolayı yapılan ödemeler hariç);

4. 42 nci madde şümulüne giren işler dolayısıyla bu işleri yapanlara (Kurumlar dahil) ödenen istihkak

bedellerinden;

5. Dar mükellefiyete tabi olanlara, telif ve patent haklarının satışı dolayısıyla yapılan ödemelerden;

6. 70 nci maddede yazılı mal ve hakların kiralanması karşılığı yapılan ödemelerden;

7. (31/12/1981 tarih ve 2574 sayılı Kanunun hükmüdür.) Dar mükellefiyete tabi gerçek kişilerle,

Türkiye'de işyeri veya daimi temsilcisi bulunmayan ve kurumlar dışında kalan tüzelkişilere ödenen kar payları

ile dağıtılsın veyadağıtılmasın 75 nci maddenin ikinci fıkrasının 4 numaralı bendinde yazılı menkul sermaye

iratlarından;

8. (31/12/1982 tarih ve 2772 sayılı Kanunun hükmüdür.) Dağıtılsın veya dağıtılmasın (Kurumlar

Vergisi Kanununun 8 inci maddesinin 3 numaralı bendinde yazılı kazançların dağıtılmaması hali hariç)

kurumların yabancı memleketlerde elde ettikleri kazançlar ile Türkiye'de elde ettikleri iştirak kazançları dışında

kalan ve Kurumlar Vergisinden muaf veya müstesna kazanç ve iratlarından (KurumlarVergisi Kanununun 8 inci

maddesinin 12 numaralı bendine göre vergiden müstesna tutulan kazançlar üzerinden yapılacak tevkifat sırasında

bu kazanç tutarına isabet eden giderler tevkifat matrahından indirilir);

9. (31/12/1982 tarih ve 2772 sayılı Kanunun hükmüdür.) Tahvilat faizlerinden (Tam mükellef kurumlara

ödenenler dahil);

10. Mevduat faizlerinden;

11. Faizsiz olarak kredi verenlere ödenen kar paylarından;

12. (13/12/1981 tarih ve 2574 sayılı Kanunun hükmüdür.) Çiftçilerden satınalınan zirai mahsullerin

alış bedeli üzerinden;

Tüccar, serbest meslek erbabı ve çiftçilerin yukarıdaki hükümlere göre yapacakları tevkifat ticari,

mesleki ve zirai işleriyle ilgili ödemelerine münhasırdır.


Gelir Vergisine tabi gelirler;







25.000.000 liradan fazlasının 25.000.000 lirasıiçin 13.210.000 lira; fazlası % 55



Gelir Vergisi tevkifatında aşağıdaki nispetler uygulanır.

1. 94 üncü maddenin 3 numaralı bendinde yazılı ödemelerden; tam mükellefiyete tabi olanlara

yapılanlarda % 15, dar mükellefiyete tabi olanlara yapılanlarda % 30;

588

2. 94 üncü maddenin 4 numaralı bendinde yazılı ödemelerden % 5;



5. 94 üncü maddenin 7 numaralı bendinde yazılı menkul sermaye iratları ve ödemelerden % 20;

6. 94 üncü maddenin 8 numaralı bendinde yazılı kazanç ve iratlardan % 20 (bu tevkifat söz konusu

kazanç ve iratların nakden veya hesaben ödenmesi halinde % 33 1/3'e, dar mükelleflere nakden veya hesaben

ödenmesi halinde ise % 60'a tamamlanır.

7. (31/12/1982 tarih ve 2772 sayılı Kanunun hükmüdür.) 94 üncü maddenin;

a) 9 numaralı bendinde yazılı ödemelerden,

aa) Nama yazılı tahvil faizlerinden % 40,

bb) Diğerlerinden % 40

b) 10 numaralı bendinde yazılı ödemelerden,

aa) Nama yazılı mevduat hesaplarına yürütülen faizlerden % 40,

bb) Diğerlerinden % 40,

c) 11 numaralı bendinde yazılı ödemelerden % 40,

8. 94 üncü maddenin 12 numaralı bendinde yazılı büyük ve küçükbaş hayvanlar (kümes hayvanları

dahil) ve bunların mahsulleri ile kara ve su avcılığı mahsulleri için yapılan ödemelerden % 2; diğer zirai

mahsuller için yapılan ödemelerden % 5;

9. 94 üncü maddenin 1 ve 2 numaralı bentlerinde yazılı ücretler ve ücret sayılan ödemelerde vergi

tevkifatı 103 ve 104 üncü maddeler hükümlerine göre yapılır.


(4/1/1984 tarih ve 2970 sayılı Kanunun hükmüdür.) Bakanlar Kurulu, bu maddede yer alan tevkifat

nispetlerinin her birini ayrı ayrı sıfıra kadar indirmeye veya yukarıdaki nispetleri aşmayacak surette yeniden

tespit etmeye yetkilidir.

Ücret dışında kalan ödeme, hasılat ve iratlar üzerinden vergi tevkifatı yapılırken lira kesirleri nazara

alınmaz.

Mükerrer Madde 112 – (24/12/1980 tarih ve 2361 sayılı Kanunla eklenen hükmüdür.)

Gelir Vergisine tabi çiftçilerin verecekleri yıllık Gelir Vergisi Beyannamelerinde gösterdikleri zirai

kazançlar üzerinden hesaplanan yıllık Gelir Vergileri (Yıllık beyannamelerde çeşitli kaynaklardan kazanç ve irat

gösterilmesi halinde yıllık verginin zirai kazanca isabet eden kısmı) aşağıda yazılı birimleregöre bulunan

miktarlardan az olamaz. Az olduğu takdirde bu miktarlara yükseltilir. Ancak çiftçilerin 94 üncü maddenin 12

numaralı bendi uyarınca tevkif yoluyla öd-dikleri verginin bu maddeye göre hesaplanacak asgari zirai

vergiden yüksekolması halinde tevkif yoluyla ödenen miktar asgari zirai vergi addolunur.

1 nci grup: Hububat ziraatinde ekili arazinin:

Her bir dönümü için dönümünden 100 lira,

2 nci grup: Bakliyat, afyon, susam, keten, kendir ziraatinde ekili arazinin:


3 ncü grup: Ayçiçeği ziraatinde ekili arazinin:


4 ncü grup: Pamuk ziraatindeki ekili arazinin:

589


5 nci grup: Çeltik ziraatinde ekili arazinin:


6 ncı grup: Pancar ziraatinde ekili arazinin:


7 nci grup: Patates, soğan, sarmısak ziraatinde ekili arazinin:


8 nci grup: Çay ziraatinde ekili arazinin (Çayda ürün verebilecek hale gelmeyenler hariç):

Her bir dönümü için dönümünden 1.000 lira,

9 ncu grup: Tütün ziraatinde ekili arazinin:


10 ncu grup: Sebze ziraatinde ekili arazinin:


11 nci grup: Sera ziraatinde ekili arazinin:


12 nci grup: Kavun ve Karpuz ziraatinde ekili arazinin:

Her bir dönüm için dönümünden 700 lira,

13 ncü grup: Meyve verebilecek hale gelmiş fındık ziraatinde:


14 ncü grup: Meyve verebilecek hale gelmiş bağ, incir ziraatinde:


15 nci grup: Meyve verebilecek hale gelmiş antepfıstığı ziraatinde:

Her bir ağaç için ağacından100 lira,

16 ncı grup: Meyve verebilecek hale gelmiş zeytinliklerde:

Her bir ağaç için ağacından 40 lira,

17 nci grup: Meyve verebilecek hale gelmiş narenciyede:


18 nci grup: Meyve verebilecek hale gelmiş elmada:


19 ncu grup: Muz ziraatinde ekili arazinin:


20 nci grup: Meyve verebilecek hale gelmiş kaysıda:


21 nci grup: Meyve verebilecek hale gelmiş şeftali, armut, kiraz, vişnede:


22 nci grup: Diğer meyve ve ürün ziraatinde ekili arazinin (Meyve ve ürün verebilecek hale gelmeyenler

ve palamut hariç):


23 ncü grup: Büyükbaş hayvanlarda (İş hayvanları ile iki yaşından küçük büyükbaş hayvanlar hariç):

Her bir büyükbaş hayvan için hayvan başına 200 lira,

24 ncü grup: Küçükbaş hayvanlarda (Bir yaşından küçük küçükbaş hayvanlarla kümes hayvanları hariç):

Her bir küçübaş hayvan için hayvan başına 30 lira,

Yangın, yer sarsıntısı yer kayması, su baskını, kuraklık, don, muzır hayvanve haşaret istilası, dolu ve

kasırga, hayvanlarda salgın hastalıklar, mantar vevirüs hastalıkları ve bunlara benzer afetler yüzünden mahsul ve

hayvanların en az üçte

590

birinin kaybedilmesi halinde mükellefin o sene için tahakkuk etmiş asgari vergisinin tamamı terkin olunur.

Hasarın varlığı ve zarar derecesi, mahalli idare heyetleri tarafından yapılacak tahkikatla tespit olunur.

Ortaklıklarda asgari vergi, işletme sahibi ortaklardan hisseleri nispetinde alınır.

Mükerrer Madde 116 fıkra bir ve Hayat Standardı Göstergeleri ve fıkra üç ve dört – (31/12/1982 tarih ve 2772

sayılı Kanunla eklenen hükümdür.)

Gerçek usulde Gelir Vergisine tabi ticari, zirai ve mesleki kazanç sahiplerinin beyan ettikleri gelir (Zarar beyan

edilmesi hali dahil); 120.000 liraya (Zirai kazanç sahipleri ile ikinci sınıf tacirler için 90.000 liraya) aşağıda belirtilen hayat

standardı göstergelerine göre belirlenen ilavelerin yapılmasından sonra bulunacak tutardan düşük olduğu takdirde, bu şekilde

tespit olunan tutardan 31 inci maddedeki indirimler yapıldıktan sonra kalan miktar vergi tarhına esas alınır.

Hayat Standardı Göstergeleri İlave Edilecek Tutar

---------------------------------------------------------------------------------------- ---------------------------

1. Mükellefin kendisine, eşine, çocuklarına ve bakmakla yükümlü olduğu diğer kişilere ait özel binek otomobillerinin her biri

için (İşletmelerinde kayıtlı olanlar dahil);

a) Silindir hacmi 1600 (dahil) cc'ye kadar olanlarda 60.000 Lira

b) Silindir hacmi 1601 (dahil) cc'den 1900 cc'ye kadar olanlarda 90.000 Lira

c) Silindir hacmi 1901 (dahil) cc'den fazla olanlarda 180.000 Lira

2. Mükellefin kendisi, eşi, çocukları ve bakmakla yükümlü olduğu diğer kişiler tarafından bizzat kullanılan birden fazla

binalardan (Bağımsız bölümler, katlar, sayfiye ve dinlenme evleri dahil);

a) Mülkiyeti yukarıda sayılan kişilere ait olanların her biri için Yıllık emsal kira

bedelinin yarısı

b) Kiralanmış olanlardan (tatil amacı ile gidilen otel, motel ve benzerle-

ri dahil) her biri için 60.000 Lira

3. Mükellefin kendisine, eşine, çocuklarına ve bakmakla yükümlü olduğu diğer kişilere ait (İşletmeye kayıtlı olanlar dahil)

her bir;

a) Hava taşıtı, yat, kotra, sürat teknesi için 600.000 Lira

b) On beygir gücü üstünde motorlu diğer özel tekneler için 120.000 Lira

4. Özel hizmetlerde devamlı ve ücret karşılığı çalıştırılan;

a) Şoför,mürebbiye, aşçı, hizmetçi, bahçivan ve benzerlerinin her biri için 120.000 Lira

b) Kaptan, pilot ve benzerlerinin her biri için 600.000 Lira

5. Yarış atı yetiştirenlerde her bir yarış atı için (taylar dahil) 120.000 Lira

6. Turistik amaçlı yurt dışı seyahatlerde, seyahate katılan mükellefin kendisi eşi,çocukları vebakmakla yükümlü olduğudiğer

kişilerden her bi-

rinin her seyahati için 180.000 Lira

Yukarıda yer alan tutarlar asgari hadlerdir. Bu tutarların beş katı ise, uygulanacak azami hadleri teşkil eder.

Bakanlar Kurulu, bu maddede belirtilen tutarları, azami hadleri aşmamak şartıyla, her yıl için % 25'ine kadar

artırmaya yetkilidir. Bu artırımda, bir önceki yıl uygulanan tutarlar esas alınır.

591


75 nci madde gereğince menkul sermaye iradı sayılan 77 nci maddedeki vergi alacağı, aşağıdaki esaslara

göre Gelir Vergisine mahsup veya sahiplerine iadeolunur:

1. 77 nci maddenin birinci fıkrasının 1 numaralı bendinde yazılı gerçek kişilerin vergi alacağı, yıllık

beyanname ile bildirilmek kaydiyle beyanname üzerinden hesaplanan Gelir Vergisine mahsup edilir.

2. 77 nci maddenin birinci fıkrasının 2 numaralı bendinde yazılı kuruluşların vergi alacağı, bunların kar

paylarını aldıkları tarihten itibaren 1 yıliçinde müracaatları üzerine kendilerine ret ve iade olunur.

3. 77 nci maddenin birinci fıkrasının 3 numaralı bendinde yazılı kollektif ve adi komandit şirketlerin

vergi alacakları bunların kar paylarını aldıkları tarihten itibaren 1 yıl içinde müracaatları üzerine kendilerine ret

veiade olunur. Mezkür şirketler bu vergi alacaklarını geri aldıkları yıl hasılat kaydetmeye mecburdurlar.

4. 77 nci maddenin birinci fıkrasının 4 numaralı bendinde yazılı eshamlı komandit şirketlerin komandite

ortaklarının vergi alacağı anılan şirketlerin kar paylarını aldıkları tarihten itibaren 1 yıl içinde müracaatları

üzerine, bunların vasıtası ile kendilerine ret ve iade olunur. Komandite ortaklar bu vergi alacaklarını şirkete

iadenin yapıldığı yıla ait beyannamelerine ithal ederler.

Yukarıdaki 1 numaralı bende göre mahsubu yapılan vergi alacağı miktarı, gelir vergisinden fazla olduğu

takdirde aradaki fark, 121 nci maddenin ikincifıkrası hükmü dairesinde mükellefe red ve iade olunur. 2, 3 ve 4

numaralı bentlere göre ret ve iade olunacak vergi alacakları için mezkür bentlerde yazılı sürelerde gerekli

müracaatı yapmayanlarla, müracaatları üzerine vergi dairesince kendilerine tebligatta bulunulduğu tarihten

itibaren 1 yıl içinde vergi alacaklarını geri almak için yazılı şekilde başvurmayanların hakları düşer.


13, 17, 18, 21, 46, 47, 48 ve 53 üncü maddelerde yer alan maktu hadlerin ve miktarların her birini ayrı

ayrı veya toplu olarak üç misline kadar artırmaya Bakanlar Kurulu yetkilidir.


metinleri: (Madde numaraları: 13, Ek 3)

Madde 13 fıkra bir – (1/5/1981 tarih ve 2454 Sayılı Kanunun hükmüdür.)

Küçük çiftçi muaflığından faydalanabilmek için zirai mahsullerin bir takvim yılı içindeki satış bedelleri

tutarının 500.000 lirayı geçmemesi şarttır. (1)

Yatırım indiriminin konusu ve nispeti başlıklı Ek Madde 3 fıkra üç – (24/12/1980 tarih ve 2361

Sayılı Kanunun hükmüdür.)

Yurt dışında kullanılmış olsa dahi Devlet Planlama Teşkilatınca uygun görülen deniz (yüzer havuzlar

dahil) ve hava araçlarının ithali halinde, bu aktif kıymetler yatırım indirimi uygulaması bakımından yeni

addolunur.

——————————

(1) Bu fıkrada yazılı 500.000 liralık had, 30/12/1983 tarih ve 18267 sayılıResmi Gazete'de yayımlanan 23/11/1983 tarih ve

83/7518 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile 1.500.000 liraya; 10/12/1986 tarih ve 19307 Sayılı Resmi Gazete'de

yayımlanan 1/12/1986 tarih ve 86/11239 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile 1986 yılı içinde 2.000.000 liraya, 1987 ve

müteakip yıllar için 2.500.000 liraya yükseltilmiştir.

592


metinleri: (Madde numaraları : 51)

Madde 51 – bend (8) – (4/12/1985 tarih ve 3239 sayılı Kanunun hükmüdür.)

Tavassut işi yapanlar (PTT Acentaları ile dayıbaşılar hariç) (1)

22 – 3.12.1988 tarih ve 3505 sayılı Kanun ile yürürlükten kaldırılmış veya değiştirilmiş olan hükümlerin

metinleri: (Madde numaraları: 94. 98. Mük. 116)

Madde 94 bent (B) – (4/12/1985 tarih ve 3239 sayılı Kanunun hükmüdür.)

B) Dahili tevkifat:

Gerçek usulde gelir vergisine tabi ticari, zirai ve mesleki kazanç sahipleri ile adi ortaklıklar, kollektif

şirketler ve adi komandit şirketler aşağıda belirtilen esaslara göre dahili tevkifat yaparak vergi dairesine öderler.

Dahili tevkifatın tarh, tahakkuk ve ödenmesi ile dahili tevkifata ilişkin diğer hususlar hakkında dahili

tevkifatın tarhına esas alınan tutarların ilgili bulundukları kanun hükümleri uygulanır. Şu kadar ki, adi

ortaklıklar, kollektif şirketler ve adi komandit şirketlerce yapılan dahili tevfikat, hisseleri oranında ortakları (adi

komandit şirketlerde komanditer ortaklar dahil) tarafından yapılmış sayılır. Kurumlar Vergisi Kanunu uyarınca

eshamlı komandit şirketlerce yapılan dahili tevkifatın komandite ortağın kar payı oranında hesaplanan tutarı,

komandite ortağın dahili tevkifatı addolunur.

Dahili tevfikat yapmakla mükellef tutulanların yapacakları dahili tevkifat;

a) Katma değer vergisine tabi olanların adlarına tarh ve tahakkuk ettirilen katma değer vergisinin;

1/1/1986 – 31/3/1986 dönemi için % 20'si,

1/4/1986 – 30/6/1986 dönemi için % 30'u,

1/7/1986 – 30/9/1986 dönemi için % 40'ı,

1/10/1986 tarihinden (bu tarih dahil) sonraki dönemler için % 50'si,

b) Banka ve sigorta muameleleri vergisine tabi olanların adlarına, tarh ve tahakkuk ettirilen banka ve

sigorta muameleleri vergisinin;

1/1/1986 – 31/3/1986 dönemi için % 20'si,

1/4/1986 – 30/6/1986 dönemi için % 30'u,

1/7/1986 – 30/9/1986 dönemi için % 40'ı,

1/10/1986 tarihinden (Bu tarih dahil) sonraki dönemler için % 50'si,

c) Katma değer vergisine özel matrah şekilleri ile tabi tutulan mallarla temel gıda maddelerinin satışını

yapan mükelleflerin sözkonusu malların alış ve satış bedelleri arasındaki farkın;

1/1/1986 – 31/3/1986dönemi için % 2'si,

1/4/1986 – 30/6/1986dönemi için % 3'ü,

1/7/1986 – 30/9/1986dönemi için % 4'ü.

1/10/1986 tarihinden (Bu tarih dahil) sonraki dönemler için % 5'i,

d) Diğerlerinde, yapılan teslimler karşılığı alınan bedelin;

1/1/1986 – 31/3/1986 dönemi için % 05'i,

1/4/1986 – 30/6/1986 dönemi için % 1'i,

1/7/1986 – 30/9/1986 dönemi için % 1,5'i,

1/10/1986 tarihinden (Bu tarih dahil) sonraki dönemler için % 2'si oranında yapılır.

——————————

(1) Bu bend için 4/12/1985 tarih ve 3239 sayılı Kanunun geçici 1 inci maddesine bakınız.

592-1

Bakanlar Kurulu, yukarıda yeralan oranları gelir unsurları ve faaliyet türleri itibariyle farklılaştırmaya

veya sıfıra kadar indirmeye yetkilidir (1).


Çalıştırdıkları hizmet erbabının sayısı yirmi ve daha az olan işverenler, 94 üncü maddeye göre

yapacakları bilcümle tevkifatla ilgili muhtasar beyannamelerini, bağlı oldukları vergi dairesine evvelden

bildirmek şartıyla her ay yerine Şubat, Mayıs, Ağustos ve Kasım aylarının 20 nci günü akşamına kadar

verebilirler.

Mük. Madde 116 fıkra yedi – (31/12/1982 tarih ve 2772 sayılı Kanunun hükmüdür.)

Mükellefler kendilerine, eşlerine, çocuklarına ve bakmakla yükümlü oldukları diğer kişilere ait olup,

yıllık beyannamede toplanması zorunlu olmayan vergiye tabi gelirleri bulunduğunu belgelendirdikleri takdirde

bu esasa göre yapılan tarhiyat Vergi Usul Kanununun düzeltme hükümleri çerçevesinde düzeltilir.

23 – 14.6.1989 tarih ve 3571 sayılı Kanun ile yürürlükten kaldırılmış veya değiştirilmiş olan hükümlerin

metinleri: (Madde numarası: 94)

Madde 94 fıkra (A), bent (9)'un birinci paragrafında yer alan parantez içi hüküm– (4/12/1985 –

3239 sayılı Kanunun hükmüdür.)

(2499 sayılı Kanuna göre kurulan menkul kıymet yatırım fonları dışındaki tam mükellef kurumlara

ödenenler dahil).

24 – Anayasa Mahkemesi'nin 7/11/1989 tarih ve E.: 1989/6, K.: 1989/42 sayılı Kararıyla iptal edilmiş

olan hükümlerin metinleri. (Madde numaraları: Mükerrer Madde 120, Geçici Madde 32.)

Mükerrer Madde 120 fıkra dört – (3/12/1988 tarih ve 3505 sayılı Kanunun hükmüdür.)

Yeni işe başlayan mükelleflerde, bir önceki yıl gelirleri için uygulanan ve mükellefin durumuna uyan

hayat standardı temel gösterge tutarı üzerinden hesaplanan gelir vergisinin, ikinci fıkrada yer alan oranla

çarpılması suretiyle bulunan tutarın 1/12'si, müteakip yılın Mart ayına kadar olan ay sayısı (işe başlanılan ay

hariç) ile çarpılmak suretiyle geçici vergi hesaplanır. Bu tutar, işe başlanılan ayı takip eden ayın 20'sine kadar,

vergi dairesince tahakkuk fişi ile tahakkuk ettirilir; ilk taksidi aynı süre içinde, diğer taksitleri ise her ayın 20 nci

günü akşamına kadar eşit taksitler halinde ödenir.

Geçici Madde 32 – (3/12/1988 tarih ve 3505 sayılı Kanunun hükmüdür.)

1/1/1988 – 31/12/1997 tarihleri arasında, Gelir Vergisi Kanununun mükerrer 116 ncı maddesinin birinci

fıkrasında yer alan temel gösterge ve hayat standardı göstergeleri dört kat artırılmak suretiyle dikkate alınır. Aynı

maddenin birinci (Eki tablonun hayat standardı göstergeleri ile ilgili bölümde yer alan hükümlerhariç), ikinci,

üçüncü, dördüncü ve yedinci fıkraları yerine ise aşağıdaki hükümler uygulanır.

——————————

(1) Bu fıkrada yeralan vergi tevkifatı nisbetleri Bakanlar Kurulunun 20.12.1985tarih ve 85/10175 sayılı kararı ile tesbit

edilmiş ve metne işlenmiştir. Diğer taraftan 31.12.1987 tarih ve 19681 mükerrer, 19.2.1988 tarih ve 19730,

20.2.1988 tarih ve 19731 sayılı Resmi Gazete'lerde yayımlanan sırayla; 87/12467, 88/12567, 88/12645 sayılı

Kararnamelerle 85/10175 sayılı Kararnamede değişiklikler yapılmıştır.

592-2

Gerçek usulde gelir vergisine tabi ticari kazanç sahipleri ile serbest meslek erbabının zarar beyanı da

dahil olmak üzere, bu faaliyetlerinin her biri ile ilgili olarak beyan ettikleri kazançları, bu madde ile artırılan

temel göstergetutarlarına, hayat standardı göstergelerine göre belirlenen ilavelerin yapılması suretiyle bulunacak

tutardan düşük olduğu takdirde; bu esasa göre belirlenen tutar, vergi tarhına esas gelirin hesaplanmasında ilgili

kazanç tutarı olarak dikkate alınır. Ancak temel göstergeler yukarıda belirtilen her kazanç için ayrıayrı, hayat

standardı göstergeleri bir defa (aile reisi beyanları dahil) uygulanır.

Yıl içinde işe başlayan ve işi bırakan mükellefler için faaliyette bulunulan süreler gözönünde tutulur. Yıl

içinde işe başlayan mükelleflerde temel gösterge tutarlarının yarısı dikkate alınır.

Bakanlar Kurulu, bu maddede yeniden tespit edilen temel gösterge tutarları ile hayat standardı gösterge

tutarlarını yarısına kadar indirmeye veya on katına kadar artırmaya, kazanç ve faaliyet konuları ile birinci ve

ikinci derecede kalkınmada öncelikli yörelerde farklı miktarlar tespit etmeye yetkilidir. (1)

——————————

(1) Bakanlar Kurulunun 28/12/1988 gün ve 88/13642 sayılı Kararıyla, bu maddedeki hayat standardı temel gösterge ve

hayat standardı gösterge tutarları 1988 ve müteakip yıl gelirlerine uygulanmak üzere yeniden tespit edilmiştir.

593

Hayat standardı esasının uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar, Maliye ve Gümrük Bakanlığınca tesbit

edilir.


hükümlerin metinleri. (Madde numaraları: 46, 49, 103, Mükerrer 123).


Bu suretle tespit olunacak safi kazançlar 450 bin (2.250.000) lirayı geçemez. Şu kadar ki tespit olunacak

safi kazanç,

– Beşinci dereceye giren mükellefler için 100.000 (500.000)

– Dördüncü dereceye giren mükellefler için 150.000 (750.000)

– Üçüncü dereceye giren mükellefler için 200.000 (1.000.000)

– İkinci dereceye giren mükellefler için 300.000 (1.500.000) liradan az olamaz.(1)


Birinci dereceye giren mükellefler için bu miktar 450.000 (2.250.000) liradır. Münhasıran belediye

teşkilatı bulunmayan köylerde işyeri bulunan ve faaliyet icra eden götürü mükellefler için bu miktarlar 1/3

oranında uygulanır. (1)


Özel şartları gösterilmiyen işlerle uğraşanların götürü usulden faydalanıp faydalanamıyacakları 47 nci

maddede yazılı genel şartlara göre tayin olunur.

Madde 103 fıkra bir ve iki – (4/12/1985 tarih ve 3239 sayılı Kanunun hükmüdür.)

Gelir vergisine tabi gelirler;

3.000.000 liraya kadar

(8.000.000 liraya kadar) % 25

6.000.000 liranın 3.000.000 lirası için, 750.000 lira, fazlası

(16.000.000 liranın 8.000.000 lirası için, 2.000.000 lira, fazlası) % 30

12.000.000 liranın 6.000.000 lirası için, 1.650.000 lira, fazlası






48.000.000 liradan fazlasının 48.000.000 lirası için, l9.350.000 lira, fazlası

(128.000.000 liradan fazlasının 128.000.000 lirası için, 51.600.000 lira,fazlası) % 50

nispetinde vergilendirilir.

Yukarıda, yer alan gelir dilimlerinin hizasındaki vergi nispetini topluca yüzde on indirmeye veya

yukarıdaki nispetlere yükseltmeye Bakanlar Kurulu yetkilidir (2).

——————————

(1) İkinci ve Üçüncü fıkralarda yer alan safi kazanç tutarları, 4/12/1985 tarih ve 3239 sayılı Kanunun 49 uncu maddesiyle

bir kat arttırılmış ve metne işlenmiştir. Bu kanunla getirilmiş olan miktar aynen bırakılmış; 27/12/1989tarih ve

89/14913 sayılı Kararname ile 1/1/1990 tarihinden geçerli olmak üzere tesbit edilen miktarlar ise metne parantez içinde

siyah punto ile işlenmiştir. Kalkınmada öncelikli yörelerde uygulanacak özel indirim tutarları için 89/14913 sayılı

Kararnameye, daha önce kararname ile yapılan değişiklik için ise bu Kanunun sonundaki "KARARNAMELER İLE

YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER CETVELİ" ne bakınız.

(2) Bu maddeye kanunla getirilmiş olan miktarlar aynen bırakılmış; 27/12/1989 tarih ve 89/14913 sayılı Kararname ile

1/1/1990 tarihinden geçerli olaraktesbit edilen miktarlar ise metne parantez içinde siyah punto ile işlenmiştir.

594


Bu Kanunun;

a) 13, 17, 21, 24 (3 numaralı bendi), ek 2 (4 numaralı bendi), 46, 47, 48, 53 ve 68 (10 numaralı bendi)

inci maddelerinde yer alan maktu hadlerin ve miktarların herbirini ayrı ayrı veya toplu olarak her defasında

Kanunda yazılı had ve miktarlardan fazla olmamak üzere on katına,

b) 103 üncü maddesinde yer alan gelir dilimleri tutarlarını 86 ve 87 inci maddelerinde belirtilen hadlerle

birlikte üç katına,

Kadar artırmaya Bakanlar Kurulu yetkilidir.

(Ek: 3/12/1988 – 3505/16 md.) 46 ncı maddede yer alan safi kazanç tutarlarının tespiti ile ilgili yetki

Bakanlar Kurulunca, birinci ve ikinci derecede kalkınmada öncelikli yörelerde farklı miktarlar tespit edilmek

suretiyle de kullanılabilir.


metinleri. (Madde numaraları : 31, Mükerrer 39, 75, 94 geçici 28.)

Madde 31 fıkra bir bent (1) altbent – (4/12/1985 tarih ve 3229 sayılı Kanunun hükmüdür.)

Bakanlar Kurulu, özel indirim tutarlarını 15 katına kadar artırmaya yetkilidir. Bu yetki, kalkınma planı

ve yıllık programlarda özel önem taşıdığı belirtilen sektörler ile kalkınmada öncelikli bölgelerde fiilen

çalışanların ücretleri için farklı özel indirim tutarları tespit edilmek suretiyle de kullanılabilir.


Ticari işlemeye dahil olup iratları vergiden müstesna bulunan menkul kıymetlerin iratları, kurumlardan

elde edilen Kurumlar Vergisine tabi tutulmuş veya üzerinden vergi tevkifatı yapılmış kar payları ile Hazine

bonosu ve Devlet tahvil faizleri ticari kazançtan indirilir.

Madde 75 fıkra iki bent 5 – (4/12/1985 tarih ve 3239 sayılı Kanunun hükmüdür.)

Her nevi tahvil faizleri ve hazine bonosu faizleri ile gelir ortaklığı senetlerinden sağlanan gelirler

(ödeme, bu menkul kıymetlerin gelirleriyle birlikte tahvil, hazine bonosu ve gelir ortaklığı senedinin itfa bedelini

de ihtiva ettiği takdirde, tahvil ile hazine bonosu ve gelir ortaklığı senedininitfa edilen kısmı irat sayılmaz.);

Madde 94 fıkra (A) bent 9 – (4/12/1985 tarih ve 3239 sayılı Kanunun hükmüdür.)

75 inci maddenin 5 numaralı bendinde yazılı menkul sermaye iratlarından (Değişik : 14/6/1989 – 3571/9

md.) (Tam mükellef kurumlara ödenenler dahil),

a) Devlet tahvili ve Hazine bonosu faizlerinden, 0 (sıfır),

b) Gelir ortaklığı senetlerinden sağlanan gelirlerden, 0 (sıfır),

c) Nama yazılı tahvil faizlerinden, (% 10),

d) Hamiline yazılı tahvil faizlerinden, (% 10),

e) Diğerlerinden, (% 10),

Madde 94 fıkra (A) bent 5 – (4/12/1985 tarih ve 3239 sayılı Kanunun hükmüdür.)

Bakanlar Kurulu bu maddede yer alan tevkifat nispetini, her bir bentte yer alan ödemeler için ayrı ayrı

sıfıra kadar indirmeye veya bir katına kadar artırmak suretiyle yeniden tesbit etmeye yetkilidir. Bu yetki, tam ve

dar mükellefler için farklı oranlar tespit edilmek suretiyle de kullanılabilir.

594-1

Geçici Madde 28 fıkra b – (19/6/1987 tarih ve 3393 sayılı Kanunun hükmüdür.)

Toplu Konut ve Kamu Ortaklığı İdaresi Başkanlığınca çıkarılan ve Gelir Vergisi Kanununun 75 inci

maddesinin 5 numaralı bendinde yer alan menkul kıymetlerden sağlanan gelirler (dövize, altına veya bir başka

değere endeksli menkul kıymetlerin itfası sırasında oluşan değer artışı gelirleri dahil) 31/12/1993 tarihine kadar

Gelir Vergisi Kanununun 3239 sayılı Kanunla değişik 94 üncü maddesinin (A) fıkrasının 9 numaralı bendinin (b)

alt bendi uyarınca tevkifata tabi tutulur. Bu gelirler 31/12/1993 tarihine kadar Gelir VergisiKanununun mükerrer

39 uncu maddesine göre, ilgili yıl ticari kazancıdan indirilir.

27 – 12/11/1991 tarih ve E.1991/7, K.1991/43 sayılı Anayasa Mahkemesi Kararıyla iptal edilmiş

hükümlerin metinleri (Madde Numarası: Geçici 35 inci madde)

Geçici Madde 35, fıkra 3 – (15/12/1990 tarih ve 3689 sayılı Kanunun hükmüdür.)

Mükellefler, kendilerine, eşlerine ve çocuklarına ait gelir vergisine tabi gelirleri (hamiline yazılı

mevduatlardan ve menkul kıymetlerden elde edilen gelirler hariç) bulunduğunu belgelendirdikleri takdirde,temel

gösterge tutarlarına isabet eden kısmı hariç olmak üzere, bu esasa göre yapılan tarhiyat,Vergi UsulKanununun

düzeltme hükümleri çerçevesinde düzeltilir. Şu kadar ki mükellefler, 506 sayılı Kanunun geçici 20 nci

maddesine göre kurulanlar dahil olmak üzere, kanunla kurulu sosyal güvenlik kurumlarından kendilerine ait

emekli, maluliyet, dul ve yetim aylığı aldıklarını belgelendirdikleri takdirde,hayat standardı esasına göre yapılan

tarhiyatın temel gösterge tutarının emekli, maluliyet,dul ve yetim aylığı tutarına isabet eden kısmı düzeltilir.


hükümlerin metinleri. (Madde numaraları: 9, Mükerrer Madde 20, 24, Ek Madde 1, 2, 3, Mükerrer Madde 39,

46, 48, 50, 51, 64, 69, 75, 85, 86, 87, 94, 103, Mükerrer Madde 123, Geçici Madde 19, 23, 35, 37.)

Madde 9, son fıkra – (4/12/1985 tarih ve 3239 sayılı Kanunun hükmüdür.)

Bir işyeri açmaksızın münhasıran gezici olarak milli piyango bileti satanlar, yukarıdaki şartlarla sınırlı

olmaksızın gelir vergisinden muaftır. Bu muaflığın, 94 üncü madde uyarınca tevkif suretiyle ödenen vergiye

şümulü yoktur.


Okul, kreş ve spor tesisleri ile 50 yatak (kalkınmada öncelikli yörelerde 35 yatak) kapasitesinden az

olmamak üzere,yurt ve sağlık tesislerinin (huzurevleri dahil) işletilmesinden elde edilen kazançlar, ilgili

bakanlığın görüşü alınmak suretiyle Maliye ve Gümrük Bakanlığının belirleyeceği usul ve esaslar dahilinde 5 yıl

süreyle Gelir Vergisinden müstesna tutulurlar. İstisna, kuruluşların faaliyete geçtiği tarihten itibaren başlar.

Bu kuruluşların kalkınmada öncelikli yörelerde kurulması halinde bunlardan elde edilecek kazançlar

yukarıdaki şartlar dahilinde 10 yıl süreyle gelir vergisinden müstesna tutulur.


3. Kazai veya idari kararlara dayanılarak tanıklara,bilir kişilere ve resmi arabuluculara bu sıfatları

dolayısıyla ödenen ve yıllık tutarı 360.000 (1.000.000) liraya aşmayan ücretler. (1)

Ek Madde 1 – (19/2/1963 tarih ve 202 sayılı Kanunun hükmüdür.) (2)

——————————

(1) Bu bentte yeralan Kanunla getirilen miktar aynen bırakılmış, 22/12/1992 tarih ve 92/3892 sayılı Kararname ile 1993

yılı gelirlerine uygulanmak üzere tespit edilen miktar, metne siyah puntolarla işlenmiştir. Daha önceki değişiklikler

için,bu Kanunun sonundaki "ÇEŞİTLİ MEVZUAT İLE YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER CETVELİ"ne bakınız.

(2) Altı ek maddeyi kapsayan bu bölüm 19/2/1963 tarih ve 202 sayılı Kanunun 16 ncı maddesi ile eklenmiştir.

594-2

Ticari veya zirai kazançları üzerinden vergiye tabi mükelleflerin (Adi, kolektif ve adi komandit şirketler

dahil) yaptıkları yatırımlar, bu bölümde yazılı kayıt ve şartlar dahilinde, ilgili kazançlarından indirilir.


Yatırım indiriminin uygulanmasında aşağıdaki yazılı şartlar topluca aranır.

1. İndirimin uygulanacağı ticari ve zirai kazanç bilanço esasına göre tespit edilmiş olmalıdır.

2. Yapılan yatırım,Devlet Planlama Teşkilatının hazırladığı kalkınma planlarına uygun bulunmalıdır.

3. Yatırımlar,istihsali genişletmeye, prodüktiviteyi artırmaya, ihracatı geliştirmeye, mahsul ve

mamullerin kalitesini ıslaha, enerji tasarrufunu sağlamaya kültür seviyesini yükseltmeye,ilmi ve teknik

araştırmaları geliştirmeye, çalışma güvenliği veya yabancı turist celbini temine matuf olmalıdır.

4. Yapılan yatırım en az 40 000 000 (1.000.000.000) lira (Devlet Planlama Teşkilatının hazırladığı bölge

kalkınma planının şümulüne giren yatırımlarla memleket ekonomisi bakımından ayrı bir önem ve özellik arz

ettiği Yüksek Planlama Kurulu tarafından kabul edilen faaliyet kollarında 20 000 000 (250.000.000) ve genel

olarak ziraatteki yatırımlarda 4 000 000 (100.000.000) lira) olmalıdır. (1)

5. (Değişik: 4/12/1985 – 3239/46 md.) Yatırıma başlamadan önce Devlet Planlama Teşkilatına

başvurularak gerekli bilgi ve belgelerin tevdi edilmiş ve yukarıda belirtilen şartların mevcudiyeti tasdik

edilerek.Yatırım Teşvik ve Yatırım İndirimi Belgesi verilmiş olmalıdır. Araştırma, plan ve proje masrafları ile

arazi temini için yapılan giderlerhariç olmak üzere, yatırımla ilgili her türlü harcamalar yatırıma başlandığını

gösterir.

6. (Değişik: 4/12/1985 – 3239/46 md.) Yatırım, tasdik edilmiş bulunan şartlar ve süreler dahilinde

yapılmış olmalıdır.

Tasdik edilen şartlarda meydana gelecek değişikliklerin ve sürelerde doğabilecek gecikmelerin

vukuundan itibaren bir ay içinde Devlet Planlama Teşkilatına bildirilmesi ve onayının alınması şarttır. Devlet

Planlama Teşkilatı, iktisadi veya teknik zaruretlerle veya mücbir sebeplerden ileri gelen değişiklik ve

gecikmeleri kabul edebilir.

Müracaatın zamanında yapılmaması veya değişiklik ve gecikmelerin kabul edilmemesi halinde evvelce

yapılan tasdik hükümsüz addolunur.

(Ek: 4/12/1985 – 3239/46 md.) Devlet Planlama Teşkilatı, yukarıdaki şartlar çerçevesinde vereceği

Yatırım Teşvik ve Yatırım İndirimi Belgesinin bir örneğini Maliye ve Gümrük Bakanlığına gönderir. Yatırım

Teşvik ve Yatırım İndirimi Belgesindeki vize ve iptaller de ayrıca bildirilir.

(Ek: 4/12/1985 – 3239/46 md.) Yatırım indiriminden yararlanma şartları ve uygulama esasları ile diğer

hususlar Maliye ve Gümrük Bakanlığı ile Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığınca müştereken belirlenir.


Yatırım indirimine, kaynağı ne olursa olsun ek 2 nci maddede yazılı şartları haiz bulunan yatırımlarla

ilgili harcamalardan; bina, makine, tesisat,araç ve benzeri amortismana tabi aktif değerlerin yeni olanlarının

maliyet bedelleri esas teşkil eder.

Aktif değerlerin yeni olmasından maksat,bunların yurt içinde veya dışında daha önce hiçbir şekilde

kullanılmamış bulunmasıdır.

——————————

(1) Bu bende 3239 sayılı Kanunla getirilmiş olan miktarlar aynen bırakılmış, 15/12/1990 tarih ve 3689 sayılı Kanunla

gelen Geçici 36 ncı maddesi ile tespit edilen miktarlar metne siyah punto ile işlenmiştir.

594-3

(Değişik: 12/6/1987 – 3380/3 md.) Yurt dışında kullanılmış olsa dahi Devlet Planlama Teşkilatınca

uygun görülen makine ve tesislerin ithali halinde, bu aktif kıymetler yatırım indirimi uygulaması bakımından

yeni addolunur.

Personel lojmanları inşası ve tefrişi, arazi veya arsa tedariki, yedek parça temini,esas proje dışında

münferit tesisat, makine, araç mübayaası için yapılanharcamalara indirim uygulanmaz. İnşa edilmiş olarak veya

inşa halinde satın alınan binaların satın alma bedeli üzerinden yatırım indirimi yapılmaz.

Yatırım indiriminin nispeti yukarıdaki fıkraya göre indirimden istifade edecek yatırım miktarının

%30'udur.Bu nispet, zirai yatırımlar ile bölge kalkınması ile ilgili yatırımlarda %40 kalkınmada öncelikli

bölgelerde yapılan yatırımlarda ise %60 dır.

(Ek: 4/1/1984–2970/2 md.) Bakanlar Kurulu, kalkınmada öncelikli bölgelerde yapılan yatırımlar için

indirim nispetini %100'e kadar artırmaya veya yukarıdaki nispetten aşağı olmamak üzere yeniden tespit etmeye

yetkilidir.


Ticari faaliyete bağlı olarak elde edilen aşağıda yazılı gelirler ticari kazançtan indirilir:

1. Geliri vergiden müstesna bulunan menkul kıymetlerin iratları,

2. Devlet tahvili ve Hazine bonosu faizleri,

3. Kurumlardan elde edilen ve Türkiye'de kurumlar vergisine veya 94 üncü maddenin (a) fıkrasının 8 ve

15 numaralı bentlerine göre vergi tevkifatına tabitutulmuş kar payları,

4. Yatırım fonları katılma belgelerine ve yatırım ortaklıkları hisse senetlerine ödenen kar payları,

5. Toplu Konut İdaresi ile Kamu Ortaklığı İdaresince çıkarılan, Gelir Vergisi Kanununun 75 inci

maddesinin 5 numaralı bendinde yer alan menkul kıymetlerdensağlanan iratlar.

Madde 46 – (19/2/1963 tarih ve 202 sayılı Kanunun hükmüdür.) (1) (2)

47 ve 48 inci maddelerde yazılı şartları topluca haiz olanların ticari vesınai işlerinden sağladıkları safi

kazançlar, Maliye Bakanlığınca tanzim edilecek cetvellerde belirtilen iş nevilerine göre ve Vergi Usul

Kanunundaki esaslardairesinde, götürü olarak tesbit olunur.

(Değişik: 15/12/1990–3689/3 md.) Bu suretle tespit olunacak safi kazanç;

– 5 inci dereceye giren mükellefler için asgari ücretin yıllık brüt tutarının % 15'inden,

– 4 üncü dereceye giren mükellefler için asgari ücretin yıllık brüt tutarının % 25 inden,

– 3 üncü dereceye giren mükellefler için asgari ücretin yıllık brüt tutarının % 30'undan,

– 2 nci dereceye giren mükellefler için asgari ücretin yıllık brüt tutarının % 45'inden,

Az olamaz.

(Değişik: 15/12/1990–3689/3 md.) Birinci dereceye giren mükellefler için bu miktar, asgari ücretin

yıllık brüt tutarının % 70'idir.

(Ek: 15/12/1990–3689/3 md.) Yukarıdaki fıkralarda yer alan safi kazanç tutarlarının tespitinde, takvim

yılı başında geçerli olan ve sanayi kesiminde çalışan 16 yaşından büyük işçiler için uygulanan asgari ücretin

yıllık brüt tutarı esas alınır.

Mükellefin Vergi Usul Kanununa göre tesbit edilmiş olan derecelerden hangisine gireceği Maliye

Bakanlığınca tesbit olunacak esaslar dahilinde vergi dairesi tarafından tayin edilir.

(Değişik: 31/12/1981–2574/9 md.) Aynı işte ortak olarak çalışanlar hakkında 47 nci maddede yazılı

Emlak Vergisi tarhına esas olan vergi değerleri toplamı (vergi değeri bilinmeyen hallerde yıllık kira bedeli

toplamı) ile 48 nci maddede yazılı iş hacmi ölçüleri toplu olarak, diğer şartlar ortakların herbiri için ayrı ayrı

aranır.

Ortaklarından birisi gerçek usule göre Gelir Vergisine tabi bulunan ortaklıklarda diğer ortakların ticari

kazancı da gerçek usulde tesbit olunur.

——————————

(1) Bu madde ile ilgili olarak kalkınmada öncelikli yörelerde uygulanacak özel indirim tutarları için 89/14913 sayılı

Kararnameye, daha önce kararname ile yapılan değişiklik için ise bu Kanunun sonundaki "ÇEŞİTLİ MEVZUAT İLE

YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER CETVELİ"ne bakınız.

(2) Bu maddenin uygulamasında 28/1/1993 tarih ve 21479 sayılı R.G.'de yayımlanan 170 no'lu Genel Tebliğe,önceki

değişiklikler için de bu Kanunun sonundaki "ÇEŞİTLİ MEVZUAT İLE YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER CETVELİ"ne

bakınız.

594-4

(Değişik: 31/12/1981–2574/9 md.) Adi ortaklık halinde çalışanlardan aynı zamanda diğer şahsi bir işle

de iştigal edenlerin gerçek veya götürü usullerdenhangisine göre vergilendirileceği, 47 nci maddenin 2 numaralı

bendi ile 48 nci maddede yer alan ölçülerden şahsi işine ait olanlara ortaklıklardan hissesine düşen miktarların

eklenmesi suretiyle tespit olunur. Şahsi işin mevcut olmamasıhalinde bu ölçülerden muhtelif ortaklıklardaki

hisselerin toplanması ile iktifa olunur.

Adi ortaklıklarda ortakların götürü kazanç hissesi, ortaklığın girdiği sınıf ve dereceye göre bulunan


hisse nispetlerine,böyle bir mukavele mevcut değilse eşit olarak ortak sayısına bölünmek suretiyle tesbit

olunur.(1)

(Ek fıkralar: 15/12/1990–3689/3 md.)

Bu maddeye göre tespit edilen safi kazanç tutarları;

– Kalkınmada birinci derecede öncelikli yörelerde faaliyette bulunan mükellefler için %50, kalkınmada

ikinci derecede öncelikli yörelerde faaliyette bulunan mükellefler için % 40, öncelikli normal yörelerde faaliyette

bulunan mükellefler için % 25 oranında,

– Münhasıran belediye teşkilatı bulunmayan köylerde (belediyelerin mücavir alan sınırları hariç) işyeri

bulunan ve faaliyet gösteren mükellefler için ayrıca 2/3 oranında,

İndirilerek uygulanır.

İkinci ve üçüncü fıkralarda yazılı esaslara göre tespit edilen safi kazanç tutarlarının, asgari ücrete bağlı

olarak artması halinde; yeni takdirler yapılıncaya kadar, takdir komisyonlarınca tespit edilen her bir dereceye ait

götürüticaret ve serbest meslek kazançlarına, asgari ücretteki artış oranlarında ilave yapılır.

Götürü safi kazanç tutarlarının hesaplanmasında, 10 000 liraya kadar olan tutarlar dikkate alınmaz.

Madde 48, fıkra iki–(15/12/1990 tarih ve 3689 sayılı Kanunun hükmüdür.)

Sanayi kesiminde çalışan 16 yaşından büyük işçiler için geçerli olan asgari ücret tutarının takvim yılı

içinde artırılması halinde, yıllık alış,satış ve hasılat hadleri,bu ücretteki artış oranında artırılmak suretiyle

uygulanır. Bu surette tespit edilen yıllık alış, satış ve hasılat hadlerini takvim yılı sonu itibariyle aşmayan ve

götürü usule tabi olmanın diğer şartlarını taşıyan mükelleflerin, bu usulde vergilendirilmelerine devam olunur.

Madde 50 –(31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)

Götürü usule tabi olmanın şartlarından her hangi birini takvim yılı içinde kaybedenler, ertesi takvim yılı

başından itibaren gerçek usulde vergilendirilirler.

Götürülük şartlarını haiz olanlardan, bu usulden faydalanmak istemediklerini yazı ile bildirenler,

taleplerini takibeden takvim yılı başından; yeni işe başlıyanlar, işe başlama tarihinden itibaren; gerçek usulde

teklif olunurlar

Götürülük şartlarını kaybetmek suretiyle veya kendi talepleri üzerine gerçek usulde teklif edilecek

olanlar, aynı işe devam ettikleri müddetçe bu usulden dönemezler.

Madde 51, bent (4) – (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)

4. Gelir ve Kurumlar Vergisine tabi inşaat,onarım ve ulaştırma mütaahhitlerine karşı derece derece

tahadüdatta bulunanlar,

Madde 51, bent (12) – (24/12/1980 tarih ve 2361 sayılı Kanunun hükmüdür.)

12. Maliye Bakanlığınca teklif edilen ve Bakanlar Kurulunca kararlaştırılan iş grupları veya sektörler

itibariyle gerçek usulde vergilendirilmesi gerekli görülenler. (2)

——————————

(1) 4/12/1985 tarih ve 3239 sayılı Kanunun Geçici 1 inci maddesine bakınız.

(2) Bu bentte sözü edilen, gerçek usulde vergilendirilmesi gerekli görülenlerle ilgili olarak, 25/10/1982 tarih ve 8/5521

sayılı ve 30/1/1992 tarih ve 92/2683 sayılı Kararnamelere bakınız. (R.G.: 28/11/1982– 17882 ve12/2/1992–21140.)

594-5

Madde 64, fıkra bir – (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)

Aşağıda yazılı hizmet erbabının safi ücretleri, Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre götürü olarak tespit

edilir.

Madde 69, son fıkra – (24/12/1980 tarih ve 2361 sayılı Kanunun hükmüdür.)

Safi kazançları götürü usulde tespit ve vergilendirilmesinde 46 ncı maddede belirtilen (47 ve 48 ncı

maddelere yapılan atıflar hariç) usul ve esaslar uygulanır.

Madde 75, bent (4) – (4/12/1985 tarih ve3239 sayılı Kanunun hükmüdür.)

4. Kurumlar Vergisi Kanunu uyarınca yıllık beyanname veren dar mükellefiyete tabi kurumların ticari

bilançolarına göre doğan kardan, yabancı ulaştırma kurumları ile özel beyanname veren dar mükellefiyete tabi

kurumların, Kurumlar Vergisine matrah olan kurum kazancından Kurumlar Vergisi düşüldükten sonra kalan

kısım;

Madde 85,fıkra iki –(4/12/1985 tarih ve 3239 sayılı Kanunun hükmüdür.)

İstisna hadleri içinde kalan kazanç ve iratlar (31 inci maddedeki indirimler istisnadan madut değildir.) ile

75 inci maddesinin ikinci fıkrasının 1, 2 (adikomandit şirketlerde komanditerlerin kar payları hariç), 3, 5, 7, 12

nci bentlerinde yazılı iratlar için beyanname verilmez. Diğer gelirler nedeniyle beyanname verilmesi halinde de

bu gelirler beyannameye ithal edilmez.

Madde 86 – (24/12/1980 tarih ve2361sayılı Kanunun hükmüdür.) (1)

Aşağıda yazılı hallerde gelir toplanmaz ve yıllık beyanname verilmez.

a) (Değişik : 31/12/1982 – 2772/8 md.) Tam mükellefiyette vergiye tabi gelir sadece;

1. (Değişik : 4/12/1985 – 3239/61 md.) Ücretlerden (Birden fazla işverenden ücret alan ve ücretlerinin

yıllık gayri safi tutarları toplamı dokuz milyon (96.000.000) lirayı aşan hizmet erbabının ücretleri hariç);

Kültür ve Turizm Bakanlığınca belirlenen tiyatrolarda, radyo ve televizyon yapımlarında çalışan bu

tiyatro sanatçılarına, münhasıran bu işyerlerindeki çalışmaları karşılığında ödenen ücretler ile sporculara ödenen

transfer ücretleri ve tam mükellefiyete tabi kişilerin yanında çalışan gemi adamlarına, münhasıran uluslararası

sularda geçen hizmetleri karşılığında ödenen ücretler, dokuz milyon liralık haddin hesabında nazara alınmaz.

2. (Değişik: 4/12/1985 – 3239/61 md.) Tamamı tevkif yolu ile vergilendirilmiş bulunan ve gayri safi

tutarları toplamı dokuz milyon lirayı aşmayan gayrimenkul sermaye iratlarından; 3. Götürü usulde tespit edilen

ticari ve mesleki kazançlardan veya bu kazançlarla 1 ve 2 numaralı bentlerde sayılanlardan;

b) Dar mükellefiyette vergiye tabi gelir sadece;

1. Ücretlerden;

2. Serbest meslek kazançlarından;

3. Menkul sermaye iratlarından;

4. Değer artışı kazançlarından;

5. Arızi kazançlardan;

veya bunların bir kaçından ibaret ise

——————————

(1) Bu maddede Kanunla getirilmiş olan miktarlar aynen bırakılmış, 22/12/1992 tarih ve 92/3892 sayılı Kararname ile

1993 ve müteakip takvim yıllarına ait gelirlere uygulanmak üzere tespit edilen miktarlar metne siyah puntolarla

işlenmiştir. Daha önceki değişiklikler için,bu Kanunun sonundaki "ÇEŞİTLİ MEVZUAT İLE YAPILAN

DEĞİŞİKLİKLER CETVELİ"ne bakınız.

594-6

Madde 87,fıkra bir iki ve son – (4/12/1985 tarih ve 3239 sayılı Kanunun hükmüdür.)

Tam mükellefiyette,vergiye tabi yıllık gayri safi kazanç ve iratlarının toplamı dokuz milyon lirayı

aşmayan mükelleflerin bu kazanç ve iratlarından vergisi tevkif yoluyla kesilmiş bulunan ücret ve gayrimenkul

sermaye iratları ile götürü usulde vergilendirilmiş bulunan ticari, mesleki kazançlarını ve ücretlerini

beyannameye ithal etmeleri ihtiyaridir.

Ücretler (birden fazla işverenden ücret alan ve ücretlerinin yıllık gayrisafi tutarları toplamı dokuz milyon

lirayı aşan hizmet erbabının ücretleri hariç), götürü usulde tespit olunan ticari ve mesleki kazançlar,kazanç ve

iratların istisna hadleri içinde kalan kısımları ile 75 inci maddenin ikinci fıkrasının 1, 2 (adi komandit şirketlerde

komanditerlerin kar payları hariç), 3, 5, 7, 12 nci bentlerinde yazılı iratlar dokuz milyon liralık haddin hesabında

nazara alınmaz. (1)

Kültür ve Turizm Bakanlığınca belirlenen tiyatrolarda radyo ve televizyon yapımlarında çalışan bu

tiyatro sanatçılarına,münhasıran bu işyerlerindeki çalışmaları karşılığı ödenen vergisi tevkif suretiyle alınmış

ücretler ile sporculara ödenen vergisi tevkif suretiyle alınmış transfer ücretleri ve tam mükellefiyete tabi kişilerin

yanında çalışan gemi adamlarına münhasıran uluslararasısularda geçen hizmetleri karşılığında ödenen vergisi

tevkif suretiyle alınmış ücretlerin beyanı yukarıda yazılı şartlarla sınırlı olmaksızın ihtiyaridir.

Madde 94 – ( 4/12/1985 tarih ve3239 sayılı Kanunun hükmüdür.)

A) Kazanç, ücret, menkul ve gayrimenkul sermaye iratlarında vergi tevkifatı; (2)

Kamu idare ve müesseseleri, iktisadi kamu müesseseleri, sair kurumlar, ticaret şirketleri, iş ortaklıkları,

dernekler, vakıflar, dernek ve vakıfların iktisadi işletmeleri, yatırım fonu yönetenler, gerçek gelirlerini beyan

etmeye mecbur olan ticaret ve serbest meslek erbabı, zirai kazançlarını bilanço veyazirai işletme hesabı esasına

göre tespit eden çiftçiler aşağıdaki bentlerde sayılan ödemeleri (avans olarak ödenenler dahil) nakden veya

hesaben yaptıklarısırada, istihkak sahiplerinin gelir vergilerine mahsuben tevkifat yapmaya mecburdurlar. (3)

1. Hizmet erbabına ödenen ücretler ile 61 inci maddede yazılı olup ücret sayılan ödemelerden (istisnadan

faydalananlar ile 2 numaralı bentte sayılanlar hariç) 103 ve 104 üncü maddelere göre,

2. a) Kültür ve Turizm Bakanlığınca belirlenen tiyatrolarda, radyo ve televizyon yapımlarında çalışan bu

tiyatro sanatçılarına münhasıran bu işyerlerindeki çalışmaları karşılığı yapılan ücret ödemelerinden, (% 10),

b) Sporculara transfer ücreti olarak yapılan ödemelerden,(% 15),

c) Tam mükellefiyete tabi kişilerin yanında çalışan gemi adamlarına münhasıran uluslararası sularda

geçen hizmetleri karşılığı yapılan ücret ödemelerinden (% 10),

3. Yaptıkları serbest meslek işleri dolayısıyla bu işleri icra edenlere yapılan ödemelerden (69 uncu

maddede yazılı olanlara ve noterlere serbest meslek faaliyetlerinden dolayı yapılan ödemeler hariç),

——————————

(1) Bu maddede Kanunla getirilmiş olan miktarlar aynen bırakılmış,22/12/1992 tarih ve 92/3892 sayılı Kararname ile 1993

ve müteakip takvim yıllarına aitgelirlerine uygulanmak üzere tespit edilen miktarlar ise metne siyah puntolarla

işlenmiştir. Daha önceki değişiklikler için bu Kanunun sonundaki "ÇEŞİTLİ MEVZUAT İLE YAPILAN


(2) Bu maddede yer alan 17/11/1992 tarih ve 92/3802 sayılı Kararname ile tespit edilen vergi tevkifatı oranları metne siyah

punto ile işlenmiştir.(Ayrıntılı bilgi ve uygulanma tarihleri için Bkz. R.G. 31/12/1992 – 21452) oranlarda daha önce

yapılan değişiklikler için bu Kanunun sonundaki "ÇEŞİTLİ MEVZUAT İLE YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER CETVELİ"ne

bakınız.

(3) Bu fıkrada yeralan "...menkul kıymetler yatırım fonu yönetenler..." ifadesi, 25/6/1992 tarih ve 3824 sayılı Kanunun 6

ncı maddesiyle "...yatırım fonu yönetenler..." şeklinde değiştirilmiş olup, metne işlenmiştir.

594-7

a) 18 inci madde kapsamına giren serbest meslek işleri dolayısıyla yapılan ödemelerden, (% 10),

b) Diğerlerinden, ( % 20),

4. 42 nci madde kapsamına giren işler dolayısıyla bu işleri yapanlara (kurumlar dahil) ödenen istihkak

bedellerinden,(% 5),

5. Dar mükellefiyete tabi olanlara, telif ve patent haklarının satışı dolayısıyla yapılan ödemelerden, (%

25),

6. a) 70 inci maddede yazılı mal ve hakların kiralanması karşılığı yapılan ödemelerden, (%20),

b) Vakıflar (Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti tanınanlar hariç) ve derneklere ait gayrimenkullerin

kiralanması karşılığında, bunlara yapılan kiraödemelerinden, (% 15),

c) (Ek:14/6/1989 – 3571/9 md.) Kooperatiflere ait gayrimenkullerin kiralanması karşılığında bunlara

yapılan kira ödemelerinden, (% 20),

7. Dar mükellefiyete tabi gerçek kişilerle, Türkiye'de işyeri veya daimi temsilcisi bulunmayan ve

kurumlar dışında kalan tüzelkişilere ödenen kar payları ile dağıtılsın veya dağıtılmasın 75 inci maddenin ikinci

fıkrasının 4 numaralı bendinde yazılı menkul sermaye iratlarından, ("0" sıfır)

8. Kurumlar Vergisi Kanununun 8 inci maddesinin 11 ve 16 numaralı bentlerinde yazılı kurumlara,

kurumlar vergisinden muaf veya müstesna tutulan kazançlar üzerinden sermayeye iştirak nispetinde hesaplanan

kar payları hariç olmaküzere, dağıtılsın veya dağıtılmasın kurumlar vergisine tabi kurumların KurumlarVergisi

Kanununun 8 inci maddesinin 2, 3, 11 ve 16 numaralı bentleri dışında kalan kurumlar vergisinden muaf veya

müstesna kazanç ve iratlarından (Kurumlar Vergisi Kanununun 8 inci maddesinin 12 numaralı bendine göre

vergiden müstesna tutulan kazançlar üzerinden yapılacak tevkifat sırasında bu kazanç tutarınaisabet eden

giderler tevkifat matrahından indirilir).

9. (Değişik: 25/6/1992 – 3824/6 md.) 75 inci maddenin ikinci fıkrasının 5 numaralı bendinde yazılı

menkul sermaye iratlarından (Tam mükellef kurumlara ödenenler dahil);

a) Devlet tahvili faizlerinden, ("0" sıfır)

b) Hazine bonosu faizlerinden, ("0" sıfır)

c) Toplu Konut İdaresi ile Kamu Ortaklığı İdaresince çıkarılan menkul kıymetlere sağlanan gelirlerden,

("0" sıfır)

d) Nama yazılı tahvil faizlerinden,(% 10)

e) Hamiline yazılı tahvil faizlerinden, (% 10)

f) Diğerlerinden. (% 10)

10. Mevduat faizlerinden; (Ek:14/6/1989 – 3571/9 md.) (Tam mükellef kurumlara ödenenler dahil),

a) Döviz tevdiat hesaplarına yürütülen faizler ile özel finans kurumlarınca döviz katılma hesaplarına

ödenen kar paylarından, (% 10),

b) Nama yazılı mevduat hesaplarına yürütülen faizlerden, (% 10),

c) Sırdaş hesaplara yürütülen faizlerden, (% 10),

d) Diğerlerinden, (% 10),

11. Faizsiz olarak kredi verenlere ödenen kar payları ile kar ve zarar ortaklığı belgesi karşılığı ödenen

kar payları ve özel finans kurumlarınca kar ve zarara katılma hesabı karşılığında ödenen kar paylarından,

(Ek:14/6/1989 – 3571/ 9 md.) (Tam mükellef kurumlara ödenenler dahil), (% 10)

594-8

12. Bir işyeri açmaksızın münhasıran gezici olarak milli piyango bileti satanlara ödenen komisyon bedeli

üzerinden, (% 25),

13. Çiftçilerden satın alınan zirai mahsuller için yapılan ödemelerden;

a) Hayvanlar ve bunların mahsulleri ile kara ve su avcılığı mahsulleri için(% 2).

b) Diğer zirai mahsuller için, (% 4).

14. (Ek: 24/3/1988 – 3418/26 md.) PTT acenteliği yapanlara, bu faaliyetleri nedeniyle ödenen komisyon

bedeli üzerinden, (% 25)

15. (Ek: 3/12/1988 – 3505/13 md.) Gelir Vergisi Kanununun mükerrer 39 uncu maddesine göre ticari

kazançtan (kurumlar dahil) indirilen gelirler arasında yer alan;

a) Hazine bonosu faizlerinden, (% 15)

b) Devlet tahvili faizlerinden, (% 10)

c) Toplu Konut ve Kamu Ortaklığı İdaresi Başkanlığınca çıkarılan ve Gelir Vergisi Kanununun 75 inci

maddesinin 5 numaralı bendinde yer alan menkul kıymetlerden sağlanan iratlardan, (% 10)

d) (Ek: 25/6/1992–3824/6 md.) Yatırım fonları ve yatırım ortaklıklarından sağlanan;

(i) Kurumlar Vergisi Kanununun 8 inci maddesinin 12 numaralı bendinin (a) alt bendinde yazılı olan

menkul kıymetler yatırım fonları ile yatırım ortaklıklarının katılma belgeleri veya hisse senetlerinden elde edilen

kar paylarından,(% 10)

(ii) (i) alt bendi dışında kalan menkul kıymetler yatırım fonları ile menkul kıymetler yatırım

ortaklıklarının katılma belgeleri veya hisse senetlerinden elde edilen kar paylarından, (% 35)

(iii) Risk sermayesi yatırım fonları veya ortaklıklarının katılma belgeleri veya hisse senetlerinden elde

edilen kar paylarından, (% 10)

(iv) Gayrimenkul yatırım fonları veya ortaklıklarının katılma belgeleri veya hisse senetlerinden elde

edilen kar paylarından, (% 10)

% 25 vergi tevkifatı yapılır.

Tüccar, serbest meslek erbabı ve çiftçilerin yukarıdaki hükümlere göre yapacakları tevkifat; ticari,

mesleki ve zirai işleriyle ilgili ödemelerine münhasırdır.


Bu maddenin 8 numaralı bendine göre üzerinden vergi tevkifatı yapılan kurum kazancından kar payı

alanlara, tevkif suretiyle alınan vergi ret ve iade olunmaz.

(Değişik: 25/6/1992–3824/6 md.) Bakanlar Kurulu, bu maddede yer alan tevkifat nispetini, herbir

ödeme ve gelir için ayrı ayrı sıfıra kadar indirmeye veya bir katına kadar artırmak suretiyle yeniden tespit etmeye

yetkilidir. Bu yetki;

– Tam ve dar mükellefler ile gerçek ve tüzelkişiler itibariyle,

– 8 numaralı bent kapsamına giren kurumlar vergisinden muaf veya müstesna kazanç ve iratların her biri

için iş ve mükellef grupları, sektörler ve faaliyet konuları, kazancın elde edildiği ülkeler ve menkul kıymet

gelirlerinde menkul kıymetin türlerine göre,

– 9, 10 ve 11 numaralı bentlerde yer alan kazanç ve iratlardan, mevduat veya menkul kıymetin vadesi ve

menkul kıymetlerin türlerine göre,

Farklı oranlar tespit edilmek suretiyle de kullanılabilir.

(Ek : 5/11/1986–3319/1 md.) Bakanlar Kurulu bu maddede yer alan tevkifat nisbetini kara, deniz ve

hava ulaştırması işiyle iştigal eden dar mükellefler için, ülkeler itibariyle ve karşılıklı olmak şartıyla ayrı ayrı

veya topluca sıfıra kadar indirmeye veya bir katına kadar arttırmak suretiyle yeniden tespit etmeye yetkilidir.

594-9

(Ek : 3/12/1988–3505/13 md.) Bakanlar Kurulu, 15 numaralı bent hükmüne göre yapılacak vergi

tevkifatı ile ilgili olarak; bankalar, özel finans kurumları,sigorta şirketleri ve diğer mükellefler için farklı oranlar

tespit etmeye yetkilidir. Bu yetki, dövize, altına veya başka bir değere endeksli menkul kıymet gelirleri için

farklı oranlar tespit edilmek suretiyle de kullanılabilir.

B) (Mülga: 3/12/1988–3505/34 md.) Cari vergilendirme dönemi içinde elde edilen ticari zirai ve

mesleki kazançüzerinden bu maddenin (A) fıkrası uyarınca tevkif edilmiş bulunan gelir vergisiödendiği

belgelendirilmek kaydıyla ödenmesi gereken dahili tevkifattan mahsup edilir.

Mükelleflerin bu madde uyarınca dahili tevkifata ait ödemelerinin toplamı cari takvim yılına ait yıllık

gelir vergisi beyannamesi üzerinden hesaplanan gelir vergisine mahsup edilir. Mahsubu yapılan miktarın

hesaplanan gelir vergisinden fazla olması halinde aradaki fark müteakip dönemlere ilişkin olarak yapılması

gereken dahili tevkifata ait ödemeye mahsup edilir.

Maliye ve Gümrük Bakanlığı bu fıkra hükmünün uygulanmasına ait usul ve esasları tespit etmeye

yetkilidir. Vergi tevkifatı yapılırken lira kesirleri nazara alınmaz.

Madde 103, fıkra bir (15/12/1990 tarih ve 3689 sayılı Kanunun hükmüdür.)

Gelir Vergisine tabi gelirler; (1)

12,000,000 liraya kadar % 25

(32,000,000)

24,000,000 liranın 12,000,000 lirası için, 3,000,000 lira, fazlası % 30

(64,000,000) (32,000,000) (8,000,000)


(128,000,000) (64,000,000) (17,600,000)


(256,000,000) (128,000,000) (40,000,000)


(512,000,000) (256,000,000) (91,200,000)

192,000,000 (512,000,000) liradan fazlasının 192,000,000 (512,000,000) lirası için, 77,400,000 (206,400,000) lira

fazlası % 50



1. Bu Kanunun; 13, 17, 21, 24 (3 numaralı bendi), ek 2 (4 numaralı bendi), 47, 53, 68 (10 numaralı

bendi), mükerrer 80 (2, 3 ve 4 numaralı bentleri), 111 ve 112 nci maddelerinde yer alan maktu had ve miktarların

her birini ayrı ayrı veya topluca 5 katına kadar artırmaya Bakanlar Kurulu yetkilidir.

2. Bakanlar Kurulu, 1 inci fıkrada yazılı yetkilerini kullanmadığı takdirde, her bir takvim yılında

uygulanacak bu maktu had ve miktarlar, önceki yılda uygulanan maktu had ve miktarlara bu yıla ilişkin olarak

Vergi Usul Kanunu uyarıncabelirlenen yeniden değerleme oranında artış yapılmak suretiyle tesbit edilir.

——————————


1993 ve müteakip takvim yılları gelirlerine uygulanacak tarifler metne siyah puntularla işlenmiştir; Bu

maddedekioranlarda Kararnameler ile yapılan değişiklikler için bu Kanunun sonundaki "KARARNAMELER İLE


594-10

3. Bu Kanunun,103 üncü ve geçici 37 nci maddelerinde yer alan gelir dilimleri tutarlarını,86 ve 87 nci

maddelerinde belirtilen hadlerle birlikte 3 katına kadar artırmaya Bakanlar Kurulu yetkilidir.

4. Bu maddeye göre,maktu had ve miktarların tespitinde 10 000 liraya kadar tutarlar nazara alınmaz.


Gerçek usulde vergiye tabi çiftçilerin ziraat işlerinde bilfiil çalışan işçilerin (şoför ve makinist hariç)

ücretleri vergi karnesi uygulamasının başlayacağı 1/1/1982 tarihine kadar Gelir Vergisinden müstesnadır.

Geçici Madde 23, ikinci cümle – (4/12/1985 tarih ve 3239 sayılı Kanunun hükmüdür.)

Şu kadar ki, bu Kanunla Kurumlar Vergisi Kanununa eklenen geçici 11 inci madde hükmü uyarınca

Kurumlar Vergisinden müstesna tutulan kazançların dağıtımı halinde, bu kazançlar üzerinden % 25 oranında

Gelir Vergisi tevkifatı yapılır.

Geçici Madde 35, fıkra (2) bent f – (15/12/1990 tarih ve 3689 sayılı Kanunun hükmüdür.)

f) Götürü usulden gerçek usule geçen mükellefler de dahil olmak üzere, yeni işe başlayan mükelleflerde

temel gösterge tutarı,işe başlanılan yılda mükellefin faaliyette bulunduğu yörede uygulanan temel gösterge

tutarının yarısı olarak dikkate alınır. Bu tutar,mükellefin faaliyette bulunduğu yörede uygulanan 1 incidereceye

ait götürü safi kazanç tutarından daha düşük olamaz.

Geçici Madde 37 – (15/12/1990 tarih ve 3689 sayılı Kanunun hükmüdür.) (1)

1) 1/1/1991 – 31/12/2000 tarihleri arasında,münhasıran kalkınmada öncelikli yörelerde sürekli olarak

fiilen çalışan ve ücret gelirinin tamamını bu yörelerde elde eden hizmet erbabının ücretleri için aşağıdaki vergi

tarifeleri uygulanır.

2) Kalkınmada birinci derecede öncelikli yörelerde çalışan hizmet erbabının ücretleri;

48.000.000 liraya kadar % 20,

(128.000.000)

48.000.000 liradan fazlasının 48.000.000 lirası için 9.600.000 lira, fazlası % 30,

(128.000.000) (128.000.000) (25.600.000)


3) Kalkınmada ikinci derecede öncelikli yörelerde çalışan hizmet erbabının ücretleri;

12.000.000 liraya kadar olan % 20,

(32.000.000)

24.000.000 liranın 12.000.000lirası için 2.400.000 lira, fazlası % 25,

(64.000.000) (32.000.000) (6.400.000)

48.000.000 liranın 24.000.000lirası için 5.400.000 lira, fazlası % 30,

(128.000.000) (64.000.000) (14.400.000)

96.000.000 liranın 48.000.000 lirası için 12.600.000 lira, fazlası % 35,

(256.000.000) (128.000.000) (33.600.000)

96.000.000 liradan fazlasının 96.000.000 lirası için 29.400.000 lira, fazlası % 40,

(256.000.000) (256.000.000) (78.400.000)


4) Kalkınmada birinci derecede öncelikli yörelerde çalışan hizmet erbabının aynı zamanda veya biribirini

takip eden vergilendirme dönemlerinde, kalkınmada ikinci derecede öncelikli yörelerde de çalışması halinde,bu

hizmet erbabının ücretlerine,bu maddenin 3 numaralı fıkrasında yer alan vergi tarifesi uygulanır.

——————————


1993 ve müteakip takvim yılı ücretlerinde uygulanmak üzere tespit edilen miktarlar ise metne siyah

puntolarlaişlenmiştir.Daha önceki değişiklikler için bu Kanunun sonundaki "ÇEŞİTLİ MEVZUAT İLE YAPILAN

DEĞİŞİKLER CETVELİ"ne bakınız.

594-11

5) 1 numaralı fıkra kapsamına giren hizmet erbabından, ücretlerini verdikleri yıllık beyannamede

toplamak zorunda olanlar hakkında,Gelir Vergisi Kanununun 103 üncü maddesinde yer alan vergi tarifesi

uygulanır.

Şu kadar ki,kalkınmada öncelikli yörelerdeki yıllık beyanname ile beyan etmek zorunda olduğu

geliri,münhasıran ücretten ibaret olan hizmet erbabının;eldeettiği ücret geliri için bu maddede yazılı vergi tarifesi

uygulanır.


metinleri.(Madde numarası: 40)

Madde 40, bent 5 – (4/12/1985 tarih ve 3239 sayılı Kanunun hükmüdür.)

5.İşletmeye dahil olup işte kullanılan taşıtların giderleri (bu taşıtların aynı zamanda zati veya ailevi

ihtiyaçlar için de kullanılması halinde giderlerinin yarısı).


metinleri. (Madde numaraları: 23, Ek Madde 2, 3, Madde 38, 46, 51, 75, 94, 111, 119, Mükerrer madde 123

Geçici madde 39)


8. Hizmet erbabına işyerinde veya müştemilatında bedava yemek vermek suretiyle sağlanan menfaatler

(Bu amaçla da olsa hizmet erbabına nakit ve ayın olarak yapılan ödemeler vergiye tabi tutulur);

Ek Madde 2 fıkra bir bent (4) – (26/12/1993 tarih ve 3946 sayılı Kanunun hükmüdür.)

4. Yatırıma,başlamadan önce Hazine ve Dış Ticaret Müsteşarlığına başvurularak gerekli bilgi ve

belgelerin tevdi edilmiş ve yukarıda belirtilen şartların mevcudiyeti tasdik edilerek,Yatırım Teşvik Belgesi

verilmiş olmalıdır.

Araştırma, plan ve proje masrafları ile arazi temini için yapılan giderler hariç olmak üzere,yatırımla ilgili

her türlü harcamalar yatırıma başlandığını gösterir.


Yatırım indirimine, kaynağı ne olursa olsun, ek 2 nci maddede yazılı şartları haiz bulunan yatırımlarla

ilgili harcamalardan; bina(sadece turizm işletmeleri için), makine, tesisat, araç (sadece işletmenin esas faaliyet

konusu ile ilgili olanlar) ve benzeri amortismana tabi aktif değerlerin yeni olanlarının maliyet bedelleri esas

teşkil eder.

Aktif değerlerin yeni olmasından maksat, bunların yurt içinde veya dışında daha önce hiçbir şekilde

kullanılmamış bulunmasıdır.Yurt dışında kullanılmış olsa dahi Hazine ve Dış Ticaret Müsteşarlığınca uygun

görülen makina ve tesislerin ithali halinde, bu aktif kıymetler yatırım indirimi uygulaması bakımından yeni

addolunur.

Arazi veya arsa tedariki, yedek parça temini, esas proje dışında münferit makina, tesisat, araç mübayaası

için yapılan harcamalara indirim uygulanmaz. Turizm işletmelerinde inşa edilmiş olarak veya inşa halinde satın

alınan binaların satın alma bedeli üzerinden yatırım indirimi yapılmaz.

Petrol Kanununa göre yürütülen arama ve sondaj faaliyetleri için yapılan veaktifleştirilen

harcamalardan,ilgili bakanlığın görüşü alınmak suretiyle, MaliyeBakanlığınca belirlenenler,yatırım indirimi

uygulaması bakımından yatırım harcaması sayılır.

Maliye Bakanlığı, yukarıda yer alan harcamalardan hangilerinin yatırım indirimine konu olacağını

belirlemeye yetkilidir.

Yatırım indiriminin nispeti,yatırım miktarının % 20'sidir. Bakanlar Kurulubu oranı, kalkınmada öncelikli

yöreler ile kalkınma planı ve yıllık programlarda özel önem taşıdığı belirtilen sektörlerde yapılan yatırımlar için

% 70 oranınakadar artırmaya veya kanuni orandan az olmamak üzere yeniden tespit etmeye yetkilidir.

594-12

Bakanlar Kurulunca tespit edilen yeni oranlar, Bakanlar Kurulu Kararının Resmi Gazetede

yayımlandığı tarihten itibaren yapılan harcamalara uygulanır.

Madde 38 son fıkra – (26/12/1993 tarih ve 3946 sayılı Kanunun hükmüdür.)

Gayrimenkullerin ve menkul kıymetlerin alım-satımı ile devamlı olarak uğraşanlar hariç olmak

üzere,bilanço esasına göre defter tutan mükelleflerin iktisap tarihinden itibaren en az iki tam yıl süre ile

aktiflerinde yer alan gayri menkul ve iştirak hisselerinin elden çıkarılmasında maliyet bedeli,bunların iktisap

edildiği ve elden çıkarıldığı yıllar hariç olmak üzere her takvim yılı için Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre

belirlenen yeniden değerleme oranında artırılarak kazancın tespitinde dikkate alınır.

Madde 46 fıkra iki 5 ve 4 üncü dereceye ait hükümler (26/12/1993 tarih ve 3946 sayılı Kanunun

hükmüdür.)

– 5 inci dereceye giren mükellefler için % 15'i,

– 4 üncü dereceye giren mükellefler için % 30'u,


Her türlü taahhüt işleri yapanlar ile bu kişilere derece derece taahhütte bulunanlar,

Madde 75 fıkra iki bent (4) parantez içi hükmü – (26/12/1993 tarih ve 3946 sayılı Kanunun

hükmüdür.)

(Kurumlar Vergisi Kanununun 8 inci maddesinin 1 ve 6 numaralı bentlerine göre kurumlar vergisinden

müstesna tutulan kazançlar ile yatırım indirimi tutarı hariç)

Madde 94 fıkra bir bent (10), (11), (13) – (26/12/1993 tarih ve 3946 sayılı Kanunun hükmüdür.)

10. Bir işyeri açmaksızın münhasıran gezici olarak milli piyango bileti satanlara yapılan komisyon, prim

ve benzeri ödemelerden,

11. Çiftçilerden satın alınan zirai mahsüller için yapılan ödemelerden;

a) Hayvanlar ve bunların mahsulleri ile kara ve su avcılığı mahsülleri için,

b) Diğer zirai mahsuller için,

13. Götürü usule tabi olan ticaret ve serbest meslek erbabına,esnaf muaflığından yararlananlara ve diğer

kişilere mal ve hizmet alımları için gider pusulası karşılığında yapılan ödemelerden,

Madde 94 fıkra beş alt bent dört,beş – (26/12/1993 tarih ve 3946 sayılı Kanunun hükmüdür.)

– 11 numaralı bent gereğince zirai mahsul bedelleri üzerinden yapılacak vergi tevkifatında, zirai

mahsulün ticaret borsalarında tescil ettirilerek satılıp satılmadığına veya destekleme kapsamında alım yapan

kurumlar ile diğerlerine göre,

– 13 numaralı bentte yer alan ödemelerde ödeme yapılan kişilerin mükellef olup olmadıklarına veya

ödemenin konusunun emtia veya hizmet alımı emtia vehizmet alımının birlikte olmasına göre,


Kısmen veya tamamen perakende satış yapan ticaret erbabı ile imalatçıların gösterdikleri gayrisafi

kazançlar, Vergi Usul Kanununa göre tespit olunan ortalama kar hadlerinin parakende satılan emtianın maliyet

bedeline uygulanması suretiyle bulunacak miktarlara göre düşük olduğu takdirde, beyan edilen gayrisafi

kazançlar yerine, bu suretle bulunan miktarlar ikmalen vergi tarhına esas alınır. Perakende satıştan maksat;satışı

yapılan madde veya malzemenin aynen veya işlen– dikten sonra satışını yapan kimseler dışındakilere

satılmasıdır.

594-13

Otel, motel, tatilköyü, pansiyon, bar, pavyon, dansing, gazino, lokanta kahvehane, kırbahçesi, plaj

hamam, kuaför salonu, erkek berberi, güzellik salonları, tamirhaneler ve emsali hizmet işletmeleri sahiplerinin ve

her nevi taşıma işiyle uğraşanların gösterdikleri gayrisafi hasılat,inceleme elemanlarınca yıl içinde

yapılantespitler esas alınarak hesaplanacak asgari gayrisafi hasılata göre düşük olduğu takdirde, beyan olunan

gayrisafi hasılat yerine, bu suretle tespit edilecek asgari gayrisafi hasılat vergi tarhına esas tutulur. Şu kadar ki,bu

suretle bulunacak safi kazanç, mükelleflerce tevsik edilen mutad giderler toplamının % 20'sinden düşük olduğu

takdirde, vergi tarhına esas alınacak miktar, bu giderler toplamının% 20'sidir.

Bu maddeye göre tarhiyat yapılabilmesi için tespit olunacak farkın 300.000 (1.000.000) lirayı aşması ve

tespit edilen bu farklılık nedeniyle mükelleften izahat taleb edilmesine rağmen,mükellefin süresi içinde izahat

vermemiş olması veya verdiği izahattın yeterli görülmemesi şarttır.(1)


94 ve 96 ncı maddeler gereğince yapılan vergi tevkifatı,vergi kesenler tarafından beyanname verecekleri

süre içinde bağlı bulundukları vergi dairesine yatırılır.Ancak,94 üncü maddenin 8 numaralı bendinde yazılı

kazanç ve iratların dağıtılmaması halinde yapılacak vergi tevkifatı;biri beyanname verme süresinde diğerleri

Kurumlar Vergisinin ikinci ve üçüncü taksitleriyle birlikte olmak üzere üç eşit taksitte ödenir.

Mükerrer Madde 123 fıkra (4) – (26/12/1993 tarih ve 3946 sayılı Kanunun hükmüdür.)

4. Bu Kanunun 103 üncü maddesinde yer alan vergi tarifesinin, her bir takvim yılında uygulanacak gelir

dilimleri,önceki yılda uygulanan gelir dilimi tutarlarına bu yıla ilişkin olarak Vergi Usul Kanunu uyarınca

belirlenen yeniden değerleme oranında artış yapılmak suretiyle tespit edilir. Bu gelir dilimlerine karşılık gelen

vergi oranlarını, her bir dilim için ayrı ayrı veya topluca 10 puana kadar artırmaya veya indirmeye Bakanlar

Kurulu yetkilidir.

Geçici madde 39 fıkra (4) – (26/12/1993 tarih ve 3946 sayılı Kanunun hükmüdür.)

4) Gerçek usulde tespit edilen ticari kazancı olan eşin, bu kazançlarının safi tutarı ve ücretlerinin brüt

tutarının yıllık toplamı, 16 yaşından büyük sanayi kesiminde çalışan işçiler için uygulanan asgari ücretin yıllık

brüt tutarının 4 katını aşmaması şartıyla, bu kazanç ve ücretlerin aile reisi beyanına dahil edilmesi ihtiyaridir.

Bu fıkra hükümleri, 1994–1999 takvim yılı gelirlerine uygulanır. Bu fıkranın uygulanmasında, asgari

ücretin takvim yılı sonunda geçerli olan tutarı esasalınır.


metinleri.(Madde numaraları:Geçici md.35.)

Geçici Madde 35 fıkra 2 bent (f) – (26/12/1993 tarih ve 3946 sayılı Kanunun hükmüdür.)

İlk defa işe başlayan mükelleflerde işe başlanılan yılda, götürülük şartlarını haiz olanlardan kendi isteği

ile götürü usulden gerçek usule geçen mükelleflerde ise, gerçek usulde vergilendirmeye başlandığı yıldan

itibaren üç yıl süre ile faaliyette bulunulan yörede uygulanan temel gösterge tutarının yarısı uygulanır.

——————————

(1) Bu maddede yeralan miktarlar 26/12/1993 tarih ve 3946 sayılı Kanun ile 1/1/1993 tarihi itibariyle geçerli olan hadlere

yükseltilmiş 8/12/1994 tarih ve 94/6300 sayılı Kararname ile 1995 yılı gelirlerine uygulanmak üzere tespit edilen

miktarlar ise metne parantez içinde siyah punto ile işlenmiştir. Daha önce Kararname ile yapılan değişiklik için bu

Kanunun sonundaki"KARARNAMELER İLE YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER CETVELİ" ne bakınız.

594-14


metinleri. (Madde numaraları: 10, 11, 12, 13, 14, 17, 21, 23, 25, 53, 54, 60, 74, 85, 86, 87, 92, 93, 94, 107, 112,

Mük. 112, 117, Ek Madde 4)


Küçük Çiftçi Gelir Vergisinden muaftır.

Çiftçilerin bu vergi karşısında küçük çiftçi olup olmadıkları 12 nci ve 13 üncü maddelerde yazılı işletme

büyüklüğüne ve yıllık satış tutarı esaslarına göre tayin olunur. Bu şartlardan her hangi birini haiz bulunmıyanlar

küçük çiftçi muaflığından faydalanamazlar.

(Değişik : 19/2/1963–202/6 md.) Aile reisi beyanına tabi zirai gelirlerde işletme büyüklüğü ve yıllık

satış tutarları; aile reisi, eş ve küçük çocuklar için toplu olarak nazara alınır.

(Değişik : 19/2/1963–202/6 md.) Ortaklıklarda küçük çiftçi muaflığı, ortaklığın işletme büyüklüğü ve

yıllık satış tutarı ölçülerine göre tayin edilir. Ortaklığın birden fazla işletmeye taallük etmesi veya işletmelerin

ayrı ayrı mahallerde bulunması durumu değiştirmez.

(Değişik : 19/2/1963–202/6 md.) 52 nci maddede yazılı tek işletmelerde işletme birden fazla ortaklıklara

ait olsa bile muaflık ölçüleri bu ortaklıklara aitişletme büyüklüğü ve yıllık satış tutarları toplanmak suretiyle

nazara alınır.

(Değişik : 19/2/1963–202/6 md.) Her biri 12 ve 13 üncü maddelerde yazılı ölçülerin altında kalan birden

fazla zirai işletmede ayrı ayrı şahıslarla ortaklığı bulunanların işletme büyüklüğü ve satış ölçülerinin tesbitinde

ortaklık payları toplamı nazara alınır.

(Değişik : 19/2/1963–202/6 md.) Gerek şahsi işletmesi gerek dahil bulunduğu ortaklıklar müstakillen

muaflıktan faydalandığı halde, kendisine ait işletmeninve ortaklıklardaki paylarının toplamı muaflık ölçülerini

aşan çiftçiler muaflıktan faydalanamazlar. Payları toplamı muaflık ölçülerini aşmıyan diğer ortakların

muaflıkları devam eder.

(Değişik : 1/5/1981–2454/2 md.) Yarıcılık ortaklık sayılır.

Madde 11 – (19/2/1963 tarih ve 202 sayılı Kanunun hükmüdür.) Küçük çiftçi muaflığı zirai

kazançlara münhasırdır. Bu muaflıktan faydalananlar, diğer kazanç ve iratları üzerinden bu kanun hükümleri

gereğince vergiyetabi tutulurlar.

(Değişik : 1/5/1981–2454/3 md.) Ticari veya mesleki kazançları dolayısıyla gerçek usulde Gelir

Vergisine tabi olanlardan zirai faaliyette bulunanlar ilebir biçerdövere veya benzeri mahiyetteki bir motorlu

araca veya birden fazla traktöre sahip olan çiftçiler küçük çiftçi muaflığından faydalanamazlar.

(Ek : 24/12/1980–2361/6 md.) Küçük çiftçi muaflığının, bu Kanunun 94 ncü maddesi uyarınca tevkif

suretiyle ödenecek vergiye şümulü yoktur.


Küçük çiftçi muaflığını tayin bakımından bir takvim yılı içinde nazara alınacak işletme büyüklüğü

ölçüleri şunlardır: (1)

1 inci Grup: Hububat ziraatinde ekili arazinin yüzölçümü toplamı 310 (610) dönüm;

2 nci Grup: Bakliyat, afyon, susam, keten, kendir ziraatinde ekili arazinin yüzölçümü toplamı 140 (210)

dönüm;

3 üncü Grup: Ayçiçeği ziraatinde ekili arazinin yüzölçümü toplamı 130 (500) dönüm;

4 üncü Grup: Pamuk ziraatinde ekili arazinin yüzölçümü toplamı 50(200) dönüm;

——————————

(1) Bu maddede kanunla getirilmiş olan, miktarlar aynen bırakılmış; 14/7/1987tarih ve 87/11986 sayılı Kararname ile

1/1/1987 tarihinden geçerli olmak üzere tesbit edilen miktarlar ise metne parantez içinde siyah punto ile işlenmiştir.

594-15

5 inci Grup: Çeltik ziraatinde ekili arazinin yüzölçümü toplamı 40 (115) dönüm;

6 ncı Grup: Pancar ziraatinde ekili arazinin yüzölçümü toplamı 50 (150) dönüm;

7 nci Grup: Patates, soğan, sarmısak ziraatinde ekili arazinin yüzölçümü toplamı 40 (125) dönüm;

8 inci Grup: Çay ziraatinde ekili arazinin yüzölçümü toplamı 20 (20) dönüm (Mahsul verebilecek hale

gelmeyenler hariç);

9 uncu Grup: Tütün ziraatinde ekili arazinin yüzölçümü toplamı 50 (200) dönüm;

10 uncu Grup: Sebze ziraatinde ekili arazinin yüzölçümü toplamı 40 (150) dönüm;

11 inci Grup: Sera ziraatinde ekili arazinin yüzölçümü toplamı 1,5 (5) dönüm;

12 nci Grup: Kavun ve karpuz ziraatinde ekili arazinin yüzölçümü toplamı50 (135) dönüm;

13 üncü Grup: Meyve verebilecek hale gelmiş fındık ziraatinde ekili arazinin yüzölçümü toplamı 60

(220) dönüm;

14 üncü Grup: Meyve verebilecek hale gelmiş bağ ve incir ziraatinde ekili arazinin yüzölçümü toplamı

80 (170) dönüm;

15 inci Grup: Meyve verebilecek hale gelmiş antep fıstığında 750 (750) ağaç;

16 ncı Grup: Meyve verebilecek hale gelmiş zeytinliklerde 1 200 (1200) ağaç;

17 nci Grup: Meyve verebilecek hale gelmiş narenciyede 475 (475) ağaç;

18 inci Grup: Meyve verebilecek hale gelmiş elmada 700 (700) ağaç;

19 uncu Grup: Muz ziraatinde ekili arazinin yüzölçümü toplamı 3 (3) dönüm;

20 nci Grup: Meyve verebilecek hale gelmiş kayısıda 750 (750) ağaç;

21 inci Grup: Meyve verebilecek hale gelmiş armut, kiraz, vişne, şeftalide 700 (700) ağaç;

22 nci Grup: Diğer meyve ve ürün ziraatinde ekili arazinin yüzölçümü toplamı 50 (50) dönüm (Meyve

ve ürün verebilecek hale gelmeyenler ile palamut hariç);

23 üncü Grup: Büyükbaş hayvan sayısı 50 (80) adet (İş hayvanları ile iki yaşından küçük büyükbaş

hayvanlar hariç);

24 üncü Grup: Küçükbaş hayvan sayısı 250 (315) adet (Bir yaşından küçük küçükbaş hayvanlar ile

kümes hayvanları hariç).

Bakanlar Kurulu, Zirai Kazançlar Merkez Komisyonunun teklifi üzerine, bu ölçüleri gerekli gördüğü

bölgeler için bir yıl uygulanmış olmak kaydıyla arazi ve ürün türlerine göre on katını aşmamak üzere artırmak ve

azaltmak suretiyleyeniden tespite yetkilidir. Bu şekilde tespit olunan ölçüler, Resmi Gazete'deyayımlandığı tarihi

takip eden takvim yılı başından itibaren yürürlüğe girer. (1)

Yukarıda yazılı ziraat gruplarının birkaç tanesinin içine giren zirai faaliyetlerin bir arada yapılması

halinde, en fazla iki gruba ait işletme büyüklükleri, bu gruplar için tespit olunan hadlerin yarısını aşmadığı

takdirde muaflık devam eder.

Yukarıda zikredilen, meyveli ve meyvesiz ağaçlarda meyve ve ürün verebilecekhale gelme durumu

başlangıcı, Tarım ve Orman Bakanlığı ile Maliye Bakanlığınca müştereken tesbit olunur.

——————————

(1) Bu fıkradaki "% 25 oranını" ibaresi, 19/6/1987 tarih ve 3393 sayılı Kanunun 10 uncu maddesiyle "on katını" şeklinde

değiştirilmiş ve metne işlenmiştir.

594-16

Madde 13 – (12/6/1987 tarih ve 3380 sayılı ve 26/6/1964 tarih ve 484 sayılı Kanunların

hükümleridir.)

(Değişik birinci fıkra: 12/6/1987–3380/2 md.) Küçük çiftçi muaflığından faydalanabilmek için zirai

mahsullerin bir takvim yılı içindeki satış bedelleri tutarının 60.000.000 (864.000.000) lirayı geçmemesi şarttır. (1)

(Değişik: 26/6/1964–484/2 md.) Arazi üzerinde yapılmıyan zirai faaliyetler ile kara ve su avcılığında ve

12 nci maddede işletme büyüklüğü ölçüsü gösterilmiyen zirai faaliyetlerde muaflık yalnız yıllık satış tutarı

ölçüsüne göre tayin olunur.

Madde 14 –(31/12/1960 tarih ve 193 sayılı ve 24/12/1980 tarih ve 2361 sayılı Kanunların

hükümleridir.)

(Değişik birinci fıkra: 24/12/1980–2361/9 md.) 12 veya 13 ncü maddelerde yazılı hadleri aşan çiftçiler

bu durumun meydana geldiği takvim yılı başından itibaren küçük çiftçi muaflığını kaybederler.

Bu suretle mükellefiyete girenler muafiyet şartlarının kalktığı tarihten itibaren keyfiyeti vergi dairesine

bildirmeye ve mükellefiyetle ilgili ödevlerini Vergi Usul Kanunundaki esaslara göre yerine getirmeye

mecburdurlar.

Mükellef durumunda iken muaflık şartlarını iktisabedenler mütaakıp vergilendirme dönemi başından

itibaren küçük çiftçi muaflığından faydalanırlar.


İskan Kanunu hükümlerine göre göçmen ve mülteci sayılanlarla yerleştirilenlerin, mezkür Kanununda

kazanç vergisi muaflığı için konulan kayıt,şart ve sürelerle bir takvim yılı içinde elde ettikleri kazanç ve iratların

2.800.000 (31.100.000) lirası Gelir Vergisinden müstesnadır.

Bu istisnanın menkul sermaye iradı üzerinden alınacak verginin tevkif yolu ile kesilen kısmına şümulü

yoktur.


Binaların mesken olarak kiraya verilmesinden bir takvim yılı içinde elde edilen hasılatın 3.600.000

(41.400.000) lirası Gelir Vergisinden müstesnadır. (1)

Madde 23 bent 2,4,11 – (24/12/1980 tarih ve 2361 sayılı Kanunun hükmüdür.)

2. Gelir Vergisinden muaf veya götürü gider usulünde vergiye tabi çiftçilerin ziraat işlerinde bilfiil

çalışan işçilerin ücretleri (Bekçi ve çoban ücretleri dahil);

4. Ticari ve sınai kazançları vergiden muaf bulunanların bu işlerinde çalıştırılan hizmet erbabının

ücretleri;

11. Kanunla kurulan veya tüzel kişiliği haiz bulunan emekli sandıkları tarafından ödenen emekli,

maluliyet, dul ve yetim aylıkları (Tüzelkişiliği haiz muhtelif emekli sandıkları tarafından ödenen aylıklar

toplamı; hizmet süresi ve aylık seviyesi aynı olan Devlet memurlarına ödenen miktarlardan fazla ise, aradaki

fark ücret olarak vergiye tabi tutulur.) (Genel, katma ve özel bütçelerdenödenen bu nevi aylıklar dahil.);

——————————

(1) Bu maddede yeralan miktar;26/12/1993 tarih ve 3946 sayılı Kanun ile1/1/1993 tarihi itibariyle geçerli olan hadlere

yükseltilmiş, 31/12/1996 tarih ve 22864 sayılı R.G.'de yayımlanan 200 no'lu Genel Tebliğ ile 1996 yılı hasılatına

uygulanmak üzere tesbit edilen miktar ise metne parantez içinde siyah punto ile işlenmiştir. Daha önce Kararname ile

yapılan değişiklik için bu Kanunun sonundaki "KARARNAMELER İLE YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER

CETVELİ"nebakınız.

594-17

Madde 25 bent 3 – (24/12/1980 tarih ve 2361 sayılı Kanunun hükmüdür.)

Kanunla kurulan veya tüzelkişiliği haiz olan emekli sandıklarınca kendilerine zat aylığı bağlananlara


olunan mevduatı ve sürelerini doldurmamış bulunanlarla dul ve yetimlerine toptan ödenentazminatlar (Kamu

idare ve müesseseleri ile kanunla kurulan sosyal güvenlik kurumları dışında kalan tüzelkişiliği haiz emekli

sandıkları tarafından ödenen tazminat ve yardımlar, hizmet süresi ve aylık seviyesi aynı olan Devlet memurlarına

verilen miktardan fazla ise, aradaki fark ücret olarak vergiye tabi tutulur. Bu mukayesede gerek muhtelif emekli

sandıklarından,gerek aynı emekli sandığından muhtelif zamanlarda alınan ikramiye ve tazminatlar topluca

dikkate alınır.)

Ek Madde 1 – (26/12/ 1993 tarih ve 3946 sayılı Kanunun hükmüdür.)

Dar mükellefiyete tabi olanlar dahil, ticari veya zirai kazançları üzerinden vergiye tabi mükelleflerin (adi

ortaklıklar, kollektif ve adi komandit şirketler ile kurumlar vergisi mükellefleri dahil) yaptıkları yatırımlar, bu

bölümde yazılı kayıt ve şartlar dahilinde, ilgili kazançlarından indirilir.

Ek Madde 2 , fıkra bir bent (3) – (26/12/1993 tarih ve 3946 sayılı Kanunun hükmüdür.)

3. Yapılan yatırım; ticari ve sinai yatırımlar için en az 3 000 000 000 lira, zirai yatırımlar için en az 500

000 000 (5.000 000 000) lira olmalıdır.

Ek Madde 3, fıkra beş – (25/5/1995 tarih ve 4108 sayılı Kanunun hükmüdür.)

Yatırım indirim nispeti, yatırım miktarının % 30'udur. Bakanlar Kurulu bu oranı, kalkınmada öncelikli

yöreler ile kalkınma planı ve yıllık programlardaözel önem taşıdığı belirtilen sektörlerde yapılan yatırımlar için

% 100 oranına kadar artırmaya veya kanuni orandan az olmamak üzere yeniden tespit etmeye yetkilidir.

Ek Madde 4 – (24/12/1980 tarih ve 2361 sayılı Kanunun hükmüdür.) Yatırım indiriminin

uygulanmasına, yatırım konusunu teşkil eden aktif değerlere ilişkin harcamaların yapıldığı takvim yılından

itibaren başlanır ve indirimden faydalanacak miktara ulaşıncaya kadar devam olunur. (Ek: 25/5/1995–4108/17

md.) İlgili yıl kazancından indirilemeyen yatırım indirimi tutarı, izleyen ilk üç yılda Vergi Usul Kanunu

hükümlerine göre bu yıllar için belirlenen yeniden değerleme oranında artırılarak dikkate alınır. (Teşvik Belgesiz

yatırımlar bu maddedeki yeniden değerleme hükümlerinden faydalanamaz.)

Her yatırım için faydanılacak indirim tutarı, o yatırım içerisinde yer alan indirimden yararlanabilecek

aktif değerlerin kıymetleri toplamına, "Yatırım Teşvik ve Yatırım İndirimi Belgesinde" yazılı olan indirim

nispetinin uygulanması suretiyle hesaplanır.

Birden fazla "Yatırım Teşvik ve Yatırım İndirimi Belgesi" almış mükelleflerin safi kazancının

kifayetsizliği sebebiyle önceki yıllarda tamamen uygulanmamış olan eski yatırımlarla ilgili müdevver indirim

tutarlarının mevcut bulunması halinde, evvela bu indirimler uygulanır, ondan sonra yeni yatırımlara müteallik

indirimlerin uygulanmasına başlanır. (1)

Madde 40, fıkra (5) parantez içi hüküm – (24/6/1994 tarih ve 4008 sayılı Kanunun hükmüdür.)

(Nakliyecilikte kullanılanlar hariç olmak üzere, binek otomobillerinin ve zati ve ailevi ihtiyaçlar için de

kullanılan diğer taşıtların giderlerinin yarısı),

Madde 40, fıkra (7) parantez içi hüküm – (24/12/1980 tarih ve 2361 sayılı Kanunun hükmüdür.)

(Nakliyecilikte kullanılanlar hariç olmak üzere, binek otomobillerinin ve zati ve ailevi ihtiyaçlar için de

kullanılan diğer taşıtların amortismanlarının yarısı),

——————————

(1) Bu ek maddenin, 2 ve 3 üncü fıkralarında yeralan "Yatırım Teşvik ve Yatırım İndirimi Belgesi" İbareleri, 4/12/1985

tarih ve 3239 sayılı Kanunun 46 ncı maddesiyle getirilmiş olup metne işlenmiştir.

594-18

Götürü usulde ticari kazancın tesbiti: (1)

Madde 46 – 26/12/1993 tarih ve 3946 sayılı Kanunun hükmüdür.)

47 ve 48 inci maddelerde yazılı şartları topluca haiz olanların ticari vesınai işlerinden sağladıkları safi

kazançlar, Maliye Bakanlığınca tanzim edilecek cetvellerde belirtilen iş nevilerine göre götürü olarak tesbit

olunur.

Bu suretle tespit olunacak safi kazanç asgari ücretin yıllık brüt tutarının;

– (5 ve 4 üncü dereceler Mülga: 25/5/1995–4108/40 md.)

– 3 üncü dereceye giren mükellefler için % 50'si,

– 2 nci dereceye giren mükellefler için % 90'ı,

– 1 nci dereceye giren mükellefler için % 140'ı dır. Bakanlar Kurulu,bu oranları iki katına kadar

artırmaya veya kanuni oranlarına kadar indirmeye yetkilidir. Bu yetki, iş grupları, sektörler, il ve ilçeler

büyükşehir belediyeleri dahil olmak üzere il ve ilçelerin belediye sınırları (mücavir alanlar dahil) belediyelerin

nüfusları yöreler itibariyle veya sabit bir iş yerinde faaliyet yapılıp yapılmadığına göre topluca veya ayrı ayrı

kullanılabilir.

Bakanlar Kurulu ayrıca, bu maddeye göre tespit edilen safi kazanç tutarlarını,

– Kalkınmada birinci derecede öncelikli yörelerde faaliyette bulunan mükellefler için %

50'ye,kalkınmada ikinci derecede öncelikli yörelerde faaliyette bulunan mükellefler için % 40'a kadar indirmeye,

– Münhasıran belediye teşkilatı bulunmayan köylerde (belediyelerin mücaviralan sınırları hariç) işyeri

bulunan ve faaliyet gösteren mükellefler için % 70'e kadar indirmeye,

Yetkilidir. (1)

Birinci fıkrada yazılı safi kazanç tutarları, mükelleflerin götürü matrahları addolunur.

Götürü safi kazanç tutarlarının tespitinde, takvim yılı başında geçerli olanve sanayi kesiminde çalışan 16

yaşından büyük işçiler için uygulanan asgari ücretin yıllık brüt tutarı esas alınır.Asgari ücrette artış yapılmayan

yıllarda, takvim yılı başında geçerli olan safi kazanç tutarları,o yıla ilişkin olarak Vergi Usul Kanunu uyarınca

belirlenen yeniden değerleme oranında artırılarak,ertesi takvim yılında uygulanacak götürü safi kazanç tutarları

hesaplanır.

Safi kazanç tutarlarının hasaplanmasında 100.000 liraya kadar olan tutarlar dikkate alınmaz.

Aynı işte ortak olarak çalışanlar hakkında 47 nci maddede yazılı Emlak Vergisi tarhına esas olan vergi

değerleri toplamı (vergi değeri bilinmeyen hallerde yıllık kira bedeli, her ikisinin de belli olmaması halinde,

takdir komisyonlarınca takdir edilecek kira bedeli toplamı) ve 48 nci maddede yazılı iş hacmi ölçüleritoplu

olarak, diğer şartlar ortakların herbiri için ayrı ayrı aranır.

Ortaklarından birisi gerçek usule göre Gelir Vergisine tabi bulunan ortaklıklarda diğer ortakların ticari

kazancı da gerçek usulde tesbit olunur.

Adi ortaklık halinde çalışanlardan aynı zamanda diğer şahsi bir işle de iştigal edenlerin gerçek veya

götürü usullerden hangisine göre vergilendirileceği, 47 nci maddenin 2 numaralı bendi ile 48 nci maddede yer

alan ölçülerden şahsiişine ait olanlara ortaklıklardan hissesine düşen miktarların eklenmesi suretiyle tespit

olunur. Şahsi işin mevcut olmaması halinde bu ölçülerden muhtelif ortaklıklardaki hisselerin toplanması ile

yetinilir.

Adi ortaklıklarda ortakların götürü kazanç hissesi, ortaklığın girdiği sınıf ve dereceye göre bulunan


hisse nispetlerine, böyle bir mukavele mevcut değilse eşit olarak ortak sayısına bölünmek suretiyletespit olunur.

——————————

(1) Bu maddede yeralan götürü safi kazanç tutarlarının hesaplanmasına esas oranlar, 1/1/1998 tarihinden geçerli olmak

üzere 3/4/1998 tarih ve 98/10885sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile tespit edilmiştir. (Bkz.R.G.: 16/4/1998– 23315) 1998

yılı vergilendirme dönemi gelir vergisi tarhiyatında dikkate alınacak olan dereceler karşılığı safi kazanç tutarları için

16/12/1997 tarih ve 23202 Mükerrer sayılı R.G.'de yayımlanan 204 Seri No'lu Gelir Vergisi Genel Tebliği'ne, daha

önceki değişiklikler için de Kanunun sonundaki "ÇEŞİTLİ MEVZUAT İLE YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER CETVELİ"ne

bakınız.

594-19

Mükelleflerin birinci fıkrada yazılı derecelerden hangisine gireceği,vergi dairesi tarafından tayin edilir.

Ancak, vergi dairesi ilgili meslek kuruluşunun görüşünü isteyebilir.

Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esasları tayin ve tespite Maliye Bakanlığı yetkilidir.

Madde 47, fıkra bir bend (2) – 31/12/1981 tarih ve 2574 sayılı Kanunun hükmüdür.)

2. (Değişik: 31/12/1981–2574/10 md.) İşyerlerinin Emlak Vergisi tarhına esas olan vergi değerleri

toplamı 12.000.000 (120.000.000) lirayı, vergi değeri bilinmeyen hallerde yıllık kira bedeli toplamı 1.800.000

(18.000.000) lirayı aşmamak(Yıllık kira bedelinin emsaline nazaran düşük bulunması halinde emsal kira bedeli

esas alınır.) (1)


Götürü usule tabi olmanın özel şartları şunlardır: (2)

1. Alım satım işleri ile imal, inşa, tamir ve küçük sanat işlerinde bir takvim yılı içinde satın alınan veya

ithal edilen emtianın, iptidai maddenin ve malzemenin mübayaa bedelleri tutarı 180.600.000 lirayı aşmamak;

2. Bir takvim yılı içinde satılan veya ihraç edilen emtianın, iptidai maddenin ve malzemenin satış

bedelleri tutarı 240.600.000 lirayı aşmamak;

3. İptidai madde yardımcı malzeme ve işçilik müşteriye ait olarak ücretliduruma girmeksizin yapılan

imalat, tamirat, basım, inşaat ve küçük sanat işlerikarşılığında bir takvim yılı içinde alınan gayri safi ücret tutarı

59.600.000lirayı aşmamak;


ve küçük sanat işlerinde yıllık gayri safi hasılat tutarı 180.600.000 lirayı aşmamak;

5. Bir ve üç numaralı bentlerde yazılı işlerin birlikte yapılması halinde, bir takvim yılı içinde alınan ücret

veya hasılatın altı katı ile mübayaa bedellerinin yıllık toplamı 240.600.000 lirayı aşmamak;

6. Bir ve dört numaralı bentlerde yazılı işlerin birlikte yapılması halindebir takvim yılında sağlanan gayri

safi hasılatın üçte bir fazlasıyla emtia, iptidai madde ve malzemenin mübayaa bedellerinin tutarı toplamı

180.600.000 lirayı aşmamak;

7. Üç ve dört numaralı bentlerde yazılı işlerin birlikte yapılması halinde alınan gayri safi ücretlerin

tutarlarının dört katı ile sağlanan yıllık gayrisafi hasılatın toplamı 180.600.000 lirayı aşmamak;


bir takvim yılı içinde sağlanan yıllık gayri safi hasılat tutarı 59.600.000 lirayı aşmamak;

——————————

(1) Bu fıkrada yeralan miktarlar 26/12/1993 tarih ve 3946 sayılı Kanun ile 1/1/1993 tarihi itibariyle geçerli olan hadlere

yükseltilmiş 9/12/1997 tarih ve 97/10351 sayılı Kararname ile 31/12/1997 tarihinden geçerli olmak üzere tespit edilen

miktarlar ise metne parantez içinde siyah punto ile işlenmiştir.Daha önce Kararname ile yapılan değişiklik için

Kanunun sonundaki "KARARNAMELER İLE YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER CETVELİ"ne bakınız.

(2) Bu maddenin birinci fıkrası 1–9 numaralı bentlerinde yer alan yıllık alış, satış ve hasılat hadleri 26/12/1993 tarih ve

3946 sayılı Kanunun 10 uncu maddesi ile 31/12/1993 tarihi itibariyle uygulanan tutarları üzerinden bir kat artırılmış ve

metne işlenmiştir. Bu miktarlar 30/12/1993 tarih ve 93/5142 sayılı Kararname ile mücavir alan sınırları dahil olmak

üzere, büyükşehir içinde faaliyette bulunan mükellefler için % 50 oranında artırılmıştır. (R.G.: 31/12/1993–21805

Mük.) Daha sonra bu hadler: 12/1/1995tarih ve 95/6430 sayılı Kararname ile büyükşehir belediyesi olan

illerin,büyükşehir belediye sınırları içinde (mücavir alan sınırları dahil) faaliyette bulunan mükellefler dışında kalan

mükellefler için uygulanmak üzere% 100 oranında artırılmıştır. (Bkz. R.G.: 1/4/1995–22245). Bu hadlerin 1998 takvim

yılındaki uygulaması için 16/12/1997 tarihli ve 23202 Mükkerrer sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Maliye

Bakanlığı'nın 204 seri numaralı tebliğine, daha önce yapılan değişiklikler içinde Kanunun sonundaki

"KARARNAMELER İLE YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER CETVELİ"ne bakınız.

594-20

9. Sahibi veya işletici sıfatıyla birden fazla motorlu kara nakil vasıtası ve beşten fazla hayvan arabası

veya su üzerinde hareket eden 18 rüsum tonilatodan fazla makineli, 90 rüsum tonilatodan fazla makinesiz nakil

vasıtası işletmemek (Su üzerinde hareket eden makineli ve makinesiz araçların birlikte işletilmesi halinde,

makineli olanların rüsum tonilatoları toplamının beş katı ile makinesizlerin rüsum tonilatoları toplamı 90 rüsum

tonilatoyu aşmamak) ve bir takvim yılı içinde alınan taşıma ücretleri tutarı 120.200.000 lirayı aşmamak (Nakil

vasıtalarının sahip ve işleticisi durumunda olmaksızın taşıma işi yapanlar tavassut işi yapmış sayılır.Yukarıda

yazılı ölçüler aile reisi beyanına tabi olankimselerle ortaklık halindeki işletmelerde bu kimselerin veya ortaklığın

işlettikleri vasıtalar bakımından topluca dikkate alınır.)

10. (Ek:15/12/1990 – 3689/4 md.) 1–9 numaralı bentler kapsamına girmeyen işleri yapanlardan; hizmet

işletmelerinde 8 numaralı bentte, diğerlerinde ise 1 ve 2 numaralı bentlerde yer alan hadleri aşmamak.


emsallerine nazaran bariz şekilde düşük olarak tespitedilmiş bulunan emtiada, ilgili bakanlıkların mütaalası

alınmak suretiyle, bu maddenin 1, 2, 5, ve 6 numaralı bentlerinde yazılı alım satım hadleri Maliye Bakanlığınca

tayin olunur. (1)

(Ek:15/12/1990–3689/4 md.: Değişik:26/12/1993 – 3946/10 md.) Yıllık alış, satış ve hasılat hadleri;

sanayi kesiminde çalışan 16 yaşından büyük işçileriçin geçerli olan asgari ücret tutarının takvim yılı içinde

artırılması halindebu ücretteki artış oranında,asgari ücretin artırılmadığı yıllarda ise Vergi Usul Kanunu

hükümleri uyarınca belirlenen yeniden değerleme oranında artırılmak suretiyle tespit edilir. Bu surette tespit

edilen yıllık alış, satış ve hasılat tutarları, ertesi takvim yılında uygulanır. Şu kadar ki, götürü safi kazanç

tutarlarının tespitine ilişkin 46 ncı maddede yazılı oranların Bakanlar Kurulunca artırılması halinde, safi kazanç

tutarları artırılan mükellefler için bu maddede yazılı yıllık alış,satış ve hasılat tutarlarını da bir katına kadar

artırmaya Bakanlar Kurulu yetkilidir.

(Ek:15/12/1990–3689/4 md.) Bu maddeye göre alış, satış ve hasılat hadlerinin tespitinde, 100 000 liraya

kadar olan tutarlar nazara alınmaz.


Götürü usule tabi olmanın şartlarından herhangi birini takvim yılı içinde kaybedenler, ertesi takvim yılı

başından itibaren gerçek usulde vergilendirilirler. Şu kadar ki, 48 inci maddede yazılı yıllık alış,satış ve hasılat

hadlerinin bir katını aşanlar bu hadleri aştıkları tarihten itibaren gerçek usulde vergilendirilirler.

Götürülük şartlarını haiz olanlardan, bu usulden yararlanmak istemediklerini yazı ile bildirenler,

taleplerini takip eden ay başından veya taleplerini izleyen takvim yılı başından, yeni işe başlayanlar ise işe

başlama tarihinden itibaren gerçek usulde vergilendirilirler.

Herhangi bir şekilde gerçek usulde vergilendirilecek olanlar ve gerçek usulde vergilendirilen

mükellefler, bir daha hiçbir şekilde götürü usule dönemezler. Bu kişilerin aynı türden iş yapan eş ve çocukları da

bu faaliyetleri nedeniyle götürü usulden yararlanamazlar.


Zirai kazancın tesbit şekilleri:

Madde 53 – (Değişik: 1/5/1981–2454/9 md.)

Yıllık hasılatları tutarı yüzyirmi milyon (1 milyar 728 milyon) liradan aşağı olan çiftçilerin kazançları

götürü gider esasına, yüzyirmi milyon lira (1 milyar 728 milyon) veya daha fazla olan çiftçilerin kazançları ise

gerçek kazanç usulüne (zirai işletme hesabı veya diledikleri takdirde bilanço esasına)göre tespit olunur. (2)

——————————

(1) Fıkrada sözü edilen emtia ile ilgili alım satım hadleri için, 16/12/1997 tarih ve 23202 Mükerrer sayılı R.G.'de

yayımlanan 204 no.lu G.V.GenelTebliğine, önceki değişiklikler için ise Kanunun sonundaki "ÇEŞİTLİ MEVZUAT İLE


(2) Bu fıkrada yeralan miktarlar 26/12/1993 tarih ve 3946 sayılı Kanun ile 1/1/1993 tarihi itibariyle geçerli olan hadlere

yükseltilmiş 31/12/1996 tarih ve 22864 sayılı R.G.'de yayımlanan 200 no'lu Genel Tebliğ ile 1996 takvim yılı gelirlerine

uygulanacak hasılat tutarları metne parantez içinde siyah punto ile işlenmiştir. Daha önce Kararname ile yapılan

değişiklik içinbu Kanunun sonundaki "KARARNAMELER İLE YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER CETVELİNE"ne bakınız.

594-21

(Değişik fıkralar: 19/2/1963 – 202/22 md.) Bu hükmün tatbikınde, aile reisi ile birlikte yaşıyan eş ve

velayet altındaki çocuklara ait işletmeler ile ortaklık halindeki işletmelerde, satış hasılatı tutarı toplu olarak

nazara alınır.

Yeni işe başlayanların veya muafiyetten mükellefiyete geçenlerin işe başladıkları veya mükellefiyete

geçtikleri yıl içerisindeki kazançları götürü gider usulüne göre tesbit olunur.

Kazançları götürü gider usulune göre tesbit edilecek çiftçiler, yazılı olarak vergi dairesine bildirmek

şartiyle müteakkıp vergilendirme dönemi başından; yeni işe başlıyanlar, işe başlama tarihinden itibaren gerçek

kazanç usulüne geçebilirler. Bu şekilde gerçek kazanç usulünü kabul edenler iki yıl geçmedikçe bu usulden

dönemezler.

(Ek:4/12/1985–3239/51 md.) Şu kadar ki; satış hasılatlarının tamamı üzerinden tevkif suretiyle Gelir

Vergisi alınmış olan çiftçiler, yıllık satış hasılatları tutarına bakılmaksızın diledikleri takdirde götürü gider

usulüne geçebilirler.


Götürü gider usulü:

Madde 54 – (Değişik: 19/2/1963–202/23 md.)

Götürü gider usulünde safi zirai kazanç, mükellefin beyan edeceği hasılattan götürü olarak hesaplanan

gider tutarının indirilmesi suretiyle vergi dairesince tesbit olunur.

Götürü gider usulünde hasılat, 56 ncı maddede yazılı (Bu madddenin 4 ve 5 numaralı bentlerinde yazılı

olanlar hariç) unsurlardan terekküp eder.

Bu usulde götürü gider:

1. (Değişik: 31/12/1981–2574/12 md.) Vergi Usul Kanununun 45 inci maddesinde yer alan götürü gider

emsallerinin mükellefçe beyan edilen hasılata uygulanması veya,

2. Mükellefçe, beyan olunan hasılatın elde edilmesi için yapıldığı bildirilen ve 57 nci maddede sayılan

(Bu maddenin 10 numaralı bendinde yazılı olanlar hariç) gerçek giderlerin toplanması,

Suretiyle tesbit olunur.

Mükellefler bu usullerden herhangi birisinin kendilerine uygulanmasını seçmekte serbest olup bu seçimi

yıllık beyannamelerinde belirtirler. Şu kadarki,yıllık beyannamelerin verilmesinden sonra mükellefler seçtikleri

usulden o yıl için dönemezler.

Yıllık beyannamede götürü gider usullerinden hangisinin seçildiği belirtilmediği takdirde mükellef

birinci usulü seçmiş sayılır.

Götürü giderlerin yukarıki 1 numaralı bende göre tesbiti halinde; tevsik edilmek ve beyannamede

gösterilmek şartiyle, zirai faaliyette kullanılan arazi ve binalarla ilgili kiralar, ayni vergi, resim ve harclarla

işletme için alınanve işletmeye harcanan borç paraların faizleri hasılattan ayrıca ve gerçek miktarları üzerinden

indirilir.

(Yedinci fıkra mülga: 1/5/1981–2454/10 md.)

(Sekizinci fıkra mülga: 24/12/1980–2361/38 md.)

(Ek: 24/12/1980–2361/38 md.) Gerçek kazanç usulünden götürü gider usulüne geçen çiftçilerin önceki

yıllardan devreden ürünlerinin satış hasılatına götürü gider uygulanmaz. Bir evvelki yıldan devreden ürünlerin

maliyet bedelleri ve satıldığı yıl yapılan gerçek giderler, tevsik edilmek ve beyannamede gösterilmek şartıyla bu

ürünlere isabet eden satış hasılatından indirilir ve busuretle bulunan safi kazanç matraha eklenir.


Götürü gider usulüne tabi olanlardan hasılatlarının tutarı 53 üncü maddedeki muayyen haddi aşanlar

mütaakkıp vergilendirme dönemi başından itibaren gerçek kazanç esasına tabi tutulurlar.

Gerçek kazanç esasına tabi olanlardan hasılatlarının tutarı aynı haddin dununda kalanlar müteakkıp

vergilendirme dönemi başından itibaren götürü gider usulüne tabi tutulurlar. (53 üncü maddenin son fıkrası

hükmü mahfuzdur.)

Madde 64, son fıkra–(26/12/1993 tarih ve 3946 sayılı Kanunun hükmüdür.)

Her bir dereceye ait götürü ücret, 46 ncı maddede dereceler karşılığı gösterilen Safi Kazancı % 50 sidir.

594-22

Madde 68 fıkra bir bend (10) – (24/12/1980 tarih ve 2361 sayılı Kanunun hükmüdür.)

10. Yukarıdaki bentler dışında kalan, işle ilgili şehir dahili nakil vasatıları ücretleri ile posta, telgraf ve

odabaşı ücreti gibi müteferrik giderler (bu bentte yazılı giderlere karşılık olmak üzere mükellefler diledikleri

takdirde 300.000 (3.400.000) liradan fazla olmamak kaydıyla gayri safihasılatlarının % 10'unu götürü olarak

gider yazabilirler.) (1)

Madde 69 – (19/2/1963 tarih ve 202 sayılı Kanunun hükmüdür.) (2)

Ebeler, sünnetçiler, sağlık memurları, arzuhalciler ve gerçek kazançlarının tesbitinde zorluk

bulunmasından dolayı Maliye Bakanlığınca tayin edilecekolan ve mesleklerine ifası yüksek tahsili icap

ettirmiyen benzeri serbest meslek erbabının safi kazançları götürü olarak tesbit olunur.

(Değişik : 24/12/1980 – 2361/48 md.) Bu madde hükmü borsa ajan ve acentalarına, gümrük

komisyoncularına, dava vekillerine, müşavirlere, diş protezcilerine, kurumlar ve tüccarlarla serbest meslek

erbabının ticari ve mesleki işlerini takip eden muakkiplere ve konser veren müzik sanatçılarına şamil değildir.

(Ek: 24/12/1980 – 2361/48 md.; Değişik: 26/12/1993 – 3946/15 md.) Safi kazançların götürü usulde

tespit ve vergilendirilmesinde, 46 ve 47 nci maddeler ile 48 inci maddenin 8 numaralı bendi ve 50 nci madde ve

51 inci maddenin 12 numaralı bendi hükümleri uygulanır.

Madde 74 fıkra bir bent 4 – (24/12/1980 tarih ve 2361 sayılı Kanunun hükmüdür.)

4. Kiraya verilen mal ve haklar dolayısiyle yapılan ve bunlara sarf olunan borçların faizleri;

Madde 75 fıkra iki bent (4) ve (5) – (Değişik hükümler.)

4. (Değişik: 26/12/1993 – 3946/16 md.) Kurumlar Vergisi Kanunu uyarınca yıllık veya özel beyanname

veren kurumların, indirim ve istisnalar. (Değişik:25/5/1995 – 4108/22 md.) (Kurumlar Vergisi Kanununun 8 inci

maddesinin 1 ve 6numaralı bentlerine göre kurumlar vergisinden müstesna tutulan kazançlar hariç) düşülmeden

önceki kurum kazancından, hesaplanan kurumlar vergisi düşüldükten sonra kalan kısım;

5. (Değişik: 25/6/1992 – 3824/4 md.) Her nevi tahvil faizleri ve hazine bonosu faizleri ile Toplu Konut

İdaresi ve Kamu Ortaklığı İdaresince çıkarılan menkul kıymetlerden sağlanan gelirler (Ödeme, menkul

kıymetlerin gelirleriylebirlikte menkul kıymetlerin itfa bedelini de ihtiva ettiği takdirde, menkul kıymetlerin itfa

bedelini de ihva ettiği takdirde, menkul kıymetlerin itfa edilen kısmı irat sayılmaz. Ancak, döviz cinsinden yahut

dövize, altına veya başka bir değere endeksli menkul kıymetlerin itfası sırasında oluşan değer artışları irat

sayılır.)

Mükerrer Madde 75 son fıkra–(26/12/1993 tarih ve 3946 sayılı Kanunun hükmüdür.)

Yatırım fonlarının katılma belgeleri ile yatırım ortaklıklarının hisse senetlerinden elde edilen kar payları

için vergi alacağı hesaplanmaz.


Aşağıda yazılı olup geçen bölümlerin dışında kalan kazanç ve iratlar bu bölümdeki hükümlere göre

vergiye tabi gelire dahildir:

1. Değer artışı kazançları;

2. Arızi kazançlar.

——————————

(1) Bu bentte yeralan miktar, 26/12/1993 tarih ve 3946 sayılı Kanun ile1/1/1993 tarihi itibariyle geçerli olan hadlere

yükseltilmiş, 31/12/1996 tarih ve 22864 sayılı R.G.'de yayımlanan 200 No'lu Genel Tebliğ ile1996 takvim yılına ait

kazançların tespitinde dikkate alınmak üzere belirlenen miktar metne parantez içinde siyah punto ile işlenmiştir. Daha

önce Kararname ile yapılan değişiklik için Kanunun sonundaki "KARARNAMELER İLE YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER

CETVELİ"NE BAKINIZ.

(2) Bu maddenin uygulanmasında 16/12/1997 tarih ve 23202 mükerrer sayılı R.G.'de yayımlanan 204 no'lu tebliğe bakınız

594-23

Mükerrer Madde 80 – (Ek: 24/12/1980 tarih ve 2361 sayılı Kanunun hükmüdür.)

Aşağıda yazılı mal ve hakların elden çıkarılmasından doğan kazançlar değer artışı kazançlarıdır. (1)

1. (Mülga: 21/1/1982–2588/18 – C md.)

2. (Değişik: 4/12/1985–3239/58 md.) Borsada kayıtlı olanlar ve ivazsız olarak iktisap edilenler hariç,

menkul kıymetlerin iktisap tarihinden başlayarak bir yıl içinde veya iktisaptan evvel elden çıkarılmasından

sağlanan kazançların bir takvim yılındaki tutarının 500.000 (5.500.000) lirayı aşan kısmı,

3. (Değişik: 31/12/1981–2574/15 md.) 70 inci maddenin birinci fıkrasının 5 numaralı bendinde yazılı

hakların (ihtira beratları hariç) elden çıkarılmasından doğan kazançların 500.000 (5.500.000) lirayı aşan kısmı,

4. (Değişik: 31/12/1981–2574/15 md.) Telif haklarının ve ihtira beratlarının müellifleri, mucitleri ve

bunların kanuni mirasçıları dışında kalan kimseler tarafından elden çıkarılmasından doğan kazançların 500.000

(5.500.000) lirayı aşan kısmı,

5. Ortaklık haklarının veya hisselerinin elden çıkarılmasından doğan kazançlar,

6. Faaliyeti durdurulan bir işletmenin kısmen veya tamamen elden çıkarılmasından doğan kazançlar.

7. (Ek: 4/12/1985–3239/58 md.) İktisap şekli ne olursa olsun (ivazsız olarak iktisap edilenler hariç) 70

inci maddenin birinci fıkrasının 1, 2, 4 ve 7 numaralı bentlerinde yazılı mal (gerçek usulde vergiye tabi çiftçilerin

zirai istihsaldekullandıkları gayrimenkuller dahil) ve hakların, iktisap tarihinden başlayarak dört yıl içinde elden

çıkarılmasından doğan kazançlar (Kooperatiflerin ortaklarına bu sıfatları dolayısıyla tahsis ettikleri

gayrimenkuller, tahsis tarihinde ortak tarafından satın alınmış sayılır.) (2)

Bu maddede geçen "elden çıkarma" deyimi, yukarıda yazılı mal ve hakların satılması, bir ivaz

karşlığında devir ve temliki, trampa edilmesi, takası, kamulaştırılması, devletleştirilmesi, ticaret şirketlerine

sermaye olarak konulmasını ifade eder.

Faaliyetine devam eden ticari bir işletmenin kısmen veya tamamen satılmasından veya ticari işletmeye

dahil amortismana tabi iktisadi kıymetlerle birinci fıkrada yazılı hakların elden çıkarılmasından doğan kazançlar

ticari kazançsayılır ve bunlara ticari kazanç hakkındaki hükümler uygulanır.


Aşağıda yazılı hallerde değer artışı kazancı hesaplanmaz ve vergilendirilmez:

1. Ferdi bir işletmenin sahibinin ölümü halinde, kanuni mirasçılar tarafından işletmenin faaliyetine

devam olunması ve mirasçılar tarafından işletmeye dahil iktisadi kıymetlerin kayıtlı değerleriyle (bilanço esasına

göre defter tutuluyorsa bilançonun aktif ve pasifiyle bütün halinde) aynen devir alınması;

2. Kazancı bilanço esasına göre tespit edilen ferdi bir işletmenin bilançosunun bir sermaye şirketine aktif

ve pasifiyle bütün halinde devrolunması, devralan şirketin bilançosuna aynen geçirilmesi ve devredilen ferdi

işletmenin sahip veya

——————————

(1) Bu maddede yeralan miktar;26/12/1993 tarih ve 3946 sayılı Kanun ile1/1/1993 tarihi itibariyle geçerli olan hadlere

yükseltilmiş, 31/12/1996 tarih ve 22864 sayılı R.G.'de yayımlanan 200 no'lu Genel Tebliğ ile 1996 yılı hasılatına

uygulanmak üzere tesbit edilen miktar ise metne parantez içinde siyah punto ile işlenmiştir. Daha önce Kararname ile

yapılan değişiklik için Kanunun sonundaki "KARARNAMELER İLE YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER CETVELİ"ne bakınız.

(2) Bu bentte yeralan "bir yıl " ifadesi, 25/6/1992 tarih ve 3824 sayılı Kanunun 5 inci maddesiyle "dört yıl" olarak


594-24

sahiplerinin şirketten, devir bilançosuna göre hesaplanan öz sermayesi tutarında ortaklık payı alması (Bu ortaklık

payını temsil eden hisse senetlerinin nama yazılı olması şarttır.);

3. Kollektif ve adi komandit şirketlerin bu maddenin 2 numaralı bendinde yazılı şartlar dahilinde nev'i

değiştirerek sermaye şirketi haline dönüşmesi (Kollektif ve adi komandit şirketlerin şekil değiştirerek anonim

şirket haline dönüşmesi halinde şekil değiştiren kollektif ve adi komandit şirketlerin ortaklarının anonim

şirketteki ortaklık paylarını gösteren hisse senetlerinin nama yazılı olması şarttır.).


Değer artışında safi kazanç, elden çıkarma karşılığında alınan para ve ayınlarla sağlanan ve para ile

temsil edilebilen her türlü menfaatlerin tutarından, elden çıkarılan mal ve hakların maliyet bedelleri ile elden

çıkarma dolayısıyla yapılan ve satıcının uhdesinde kalan giderlerin ve ödenen vergi ve harçların indirilmesi

suretiyle bulunur. Hasılatın ayın ve menfaat olarak sağlanan kısmının tutarı Vergi Usul Kanununun değerleme

ile ilgili hükümlerine göre tayin ve tespit olunur.

Maliyet bedelinin mükelleflerce tespit edilememesi halinde maliyet bedeli yerine; Vergi Usul Kanunu

hükümlerine göre, takdir komisyonlarınca tespit edilecek bedel, kazancı bilanço veya işletme hesabı esasına göre

tespit edilen işletmelerde ise son bilançoda veya envanter kayıtlarında gösterilen değer esas alınır.

İşletmeye dahil amortismana tabi iktisadi kıymetlerin elden çıkarılması halinde, iktisadi kıymetlerin

maliyet bedeli yerine, amortismanlar düşüldükten sonra kalan net değeri esas alınır.

Menkul kıymetlerin elden çıkarılmasında, iktisap bedelinin tevsik edilememesi halinde, Vergi Usul

Kanununun 266 ncı maddesinde yazılı itibari değer iktisap bedeli olarak kabul edilir.

(Ek : 24/3/1988 – 3418/25 md.) : Dar mükelleflerin (kurumlar dahil), yabancı sermaye mevzuatına göre

ilgili mercilerden izin almak suretiyle, Türkiye'ye bizzat getirdikleri nakdi veya ayni sermaye karşılığında iktisap

ettikleri menkul kıymetler ile iştirak hisselerini elden çıkarmalarından doğan değer artışı kazançlarının

hesabında, kur farkından doğan kazançlar dikkate alınmaz. Şu kadarki, bu mükelleflerin Türkiye'de elde ettikleri

kazançların, münhasıran bu menkul kıymet veya iştirak hisseleri dolayısıyla elde edilen menkul sermaye

iratlarından ve bu kıymet veya hisselerin elden çıkarılmasından doğan değer artışı kazançlarından ibaret olması

şarttır. Bu mükelleflerin, Türkiye'de menkul kıymet alım satımıyla devamlı olarak uğraşmaları halinde, kur

farkından doğan kazançlar da ticari kazancın hesabında dikkate alınır.

(Ek : 24/3/1988 – 3418/25 md.) : Kur farkından doğan kazançların hesabında, menkul kıymet veya

iştirak hisselerinin iktisabına tahsis edilen yabancı sermayenin, bu kıymet veya hisselerin iktisap tarihindeki T.C.

Merkez Bankası döviz alış kuruna göre hesaplanan Türk Lirası karşılığı ile bu kıymet veya hisselerin elden

çıkarılması tarihindeki aynı miktar yabancı sermayenin T.C. Merkez Bankası döviz alış kuruna göre hesaplanan

Türk Lirası karşılığı arasındaki fark esas alınır.

(Ek : 26/12/1993 – 3946/18 md.) Bu kanunun mükerrer 80 inci maddesinin birinci fıkrasının 7 numaralı

bendinde belirtilen değer artış kazancının hesabında iktisap bedeli, gayrimenkul ve bu nitelikteki hakların iktisap

edildiği ve elden çıkarıldığı takvim yılları hariç olmak üzere, her takvim yılı için Vergi Usul Kanunu

hükümlerine göre belirlenen yeniden değerleme oranında artırılarak tespit edilir.


Vergiye tabi arızi kazançlar şunlardır:

1. Arızi olarak ticari muamelelerin icrasından veya bu nitelikte muamelelere tavassuttan elde edilen

kazançlar;

——————————

(1) Bu maddede Kanunla getirilmiş olan miktar aynen bırakılmış, 8/12/1994tarih ve 94/6300 sayılı Kararname ile 1995

takvim yılı kazançlarına uygulanmak üzere tespit edilen miktar metne parantez içinde siyah puntolarla işlenmiştir. Daha

önceki değişiklikler için Kanunun sonundaki "ÇEŞİTLİ MEVZUAT İLE YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER CETVELİ"ne

bakınız.

594-25

2. Ticari veya zirai bir işletmenin faaliyetiyle serbest meslek faaliyetinin durdurulması veya terk

edilmesi, henüz başlamamış olan böyle bir faaliyete hiç girişilmemesi, ihale, artırma ve eksiltmelere iştirak

edilmemesi karşılığında elde edilen hasılat;

3. Gayrimenkullerin tahliyesi veya kiracılık hakkının devri karşılığında alınan tazminatlar ile

peştemallıklar (kiracıya ait tesisat ve malların tahliyeve devri sırasında kiralayana veya yeni kiracıya devrinden

doğan kazançlar dahil);

4. Arızi olarak yapılan serbest meslek faaliyetleri dolayısiyle tahsil edilen hasılat;

5. Gerçek usulde vergiye tabi mükelleflerin terk ettikleri işleriyle ilgili olarak sonradan elde ettikleri

kazançlar (zarar yazılan değersiz alacaklarla,karşılık ayrılan şüpheli alacakların tahsili dahil);

6.Dar mükellefiyete tabi olanların 45 inci maddede yazılı işleri arızi olarak yapmalarından elde ettikleri

kazançlar.

Yukarıda yazılı kazançlardan 1 – 4 numaralı bentlerde yazılı olanların (henüz başlamamış olan ticari,

zirai veya mesleki bir faaliyete hiç girişilmemesi ile ihale, artırma ve eksiltmelere iştirak edilmemesi karşılığında

elde edilen kazançlar hariç) 10 000 (100.000) lirayı aşan kısmı, diğerlerinde tamamıvergiye tabidir.

Bu maddede geçen hasılat deyimi, alınan para ve ayınlarla diğer suretlerle elde edilen ve para ile temsil

edilebilen menfaatleri ifade eder.

Arızi kazançların safi miktarı aşağıdaki şekilde tespit olunur.

1. Bu maddenin birinci fıkrasının 1 numaralı bendinde yazılı işlerde satış bedelinden, maliyet bedeli ve

satış dolayısiyle yapılan giderler indirilir;

2. Bu maddenin birinci fıkrasının 2, 3, 4 ve 5 numaralı bentlerinde yazılı işlerde,elde edilen hasılattan

tevsik edilmek kaydiyle yapılan giderler indirilir;

3. Bu maddenin birinci fıkrasının 6 numaralı bendinde yazılı işlerde, 45 inci madde hükümleri uygulanır.


Mükellefler, ikinci maddede yazılı kaynaklardan bir takvim yılı içinde eldeettikleri kazanç ve iratları

(Götürü usulde tesbit edilen kazanç ve ücretler dahil) için bu kanunda aksine hüküm olmadıkça yıllık beyanname

vermeye ve bu kazanç ve iratları yıllık beyannamelerinde toplamaya mecburdurlar.

(Değişik : 26/12/1993 – 3946/19 md.) İstisna hadleri içinde kalan kazanç ve iratlar için yıllık

beyanname verilmez.

Tacirlerle çiftçiler ve serbest meslek erbabı ticari, zirai ve mesleki faaliyetlerinden kazanç temin

etmemiş olsalar bile, yıllık beyanname verirler. Bu hüküm şirketlerin faaliyet ve tasfiye devrelerine şamil olmak

üzere kollektif şirket ortakları ile komanditeler hakkında da uygulanır.

Yabancı memleketlerde elde edilen kazanç ve iratlar:

1. Mükellefin bunları Türkiye'de hesaplarına intikal ettirdiği yılda;

2. Türkiye'de hesaplara intikal ettirilmemesinin mükellefin iradesi dışındaki sebeplerden ileri geldiği

tevsik olunan hallerde; mükellefin bunlara tasarruf edebildiği yılda;

Elde edilmiş sayılır.


Aşağıda yazılı hallerde gelir toplanmaz ve yıllık beyanname verilmez.

1. Yabancı memleketlerde elde edilenler hariç olmak üzere, tam mükellefiyette vergiye tabi gelir sadece;

——————————

(1) Bu maddenin uygulanmasında 10/3/1991 tarih ve 20810 sayılı R.G.'de yayımlanan 166 no'lu tebliğe

bakınız.

(2) Bu maddede Kanunla getirilmiş olan miktarlar aynen bırakılmış, 9/12/1997 tarih ve 97/10351 sayılı

Kararname ile 1998 ve müteakip takvim yıllarına ait gelirlere uygulanmak üzere tespit edilen hadler

metne parantez içindesiyah puntolarla işlenmiştir.

594-26

a) Tevkif süretiyle vergilendirilmiş ücretlerden (birden fazla işverenden ücret alan ve ücretlerinin yıllık

gayri safi tutarları toplamı 225 milyon (2.250.000.000) lirayı aşan hizmet erbabının ücretleri hariç),

b) Tamamı tevkif yoluyla vergilendirilmiş bulunan ve gayri safi tutarları toplamı 225 milyon

(2.250.000.000) lirayı aşmayan arızı serbest meslek kazançları, menkul ve gayrimenkul sermaye iratları ve vergi

alacağı dahil olmak üzere kurumlardan elde edilen kar paylarından,

c) Götürü usulde vergilendirilen ücretler, ticari ve mesleki kazançlardan,

d) Yukarıda sayılan kazanç ve iratların bir kaçı veya tamamından ibaret ise.

2. Dar mükellefiyette vergiye tabi gelir sadece;

a) Tamamı tevkif suretiyle vergilendirilmiş ücretler, serbest meslek kazançları, menkul ve gayrimenkul

sermaye iratları ile kurumlardan elde edilen kar paylarından,

b) Değer artışı kazançları veya arızı kazançlardan,

c) Yukarıda sayılan kazanç ve iratların bir kaçı veya tamamından ibaret ise,

Madde 87 – (26/12/1993 tarih ve 3946 sayılı, 31/12/1982 tarih ve 2772 sayılı, 4/12/1985 tarih ve 3239

sayılı Kanunların hükümleridir.)

(Değişik birinci fıkra: 26/12/1993 – 3946/21 md.) Tam mükellefiyette, vergiye tabi yıllık gayri safi

kazanç ve iratlarının toplamı 225 milyon (2.250.000.000) lirayı aşmayan mükelleflerin, bu kazanç ve iratlarından

vergisi tevkif yoluyla kesilmiş bulunan ücretler, arızi serbest meslek kazançları, menkul ve gayrimenkul sermaye

iratları, vergi alacağı dahil olmak üzerekurumlardan elde edilen kar payları, götürü usulde vergilendirilmiş

bulunan ticari, mesleki kazançlar ve ücretlerini beyannameye ithal etmeleri ihtiyaridir.

(Değişik: 26/12/1993–3946/21 md.) Ücretler (birden fazla işverenden ücret alan ve ücretlerinin yıllık

gayri safi tutarları toplamı 225 milyon (2.250.000.000) lirayı aşan hizmet erbabının ücretleri hariç), götürü

usulde tespit olunan ticari ve mesleki kazançlar, kazanç ve iratların istisna hadleri içinde kalan kısımları 225

milyon (2.250.000.000) liralık haddin hesabında nazara alınmaz.

(Değişik: 31/12/1982 – 2772/9 md.) Ticari, zirai (götürü gider usulüne göre tespit edilen zirai kazançları

için beyanname verenler hariç) veya mesleki kazançlarını yıllık beyanname ile bildirmek mecburiyetinde olanlar

yukarıda yazılı ihtiyari toplama hakkından faydalanmazlar.

(Değişik: 31/12/1982 – 2772/9 md.) Geliri telif ve patent haklarının kiralanmasından ibaret olup da, bu

gelirin tamamı üzerinden tevkif suretiyle gelir vergisi ödemiş olan dar mükellefiyete tabi kimselerin bu gelirleri

için yıllık beyanname vermeleri ihtiyaridir.

(Ek: 4/12/1985–3239/62 md.; Mülga : 26/12/1993–3946/38 md.)

Madde 89 fıkra bir bend (2) – (4/12/1985 tarih ve 3239 sayılı Kanunun hükmüdür.)

2. Genel bütçeye dahil dairelere, katma bütçeli idarelere, il özel idareleri ile belediyelere, köylere ve

kamu menfaatlerine yararlı derneklere ve TürkKanunu Medenisi gereğince kurulan vakıflara makbuz

karşılığında yapılan bağış ve yardımlar. (Bir takvim yılı içinde yapılan bağış ve yardımların toplamı o yıla ait

beyan edilecek gelirin % 5'ini aşarsa fazlası indirilmez.)

Genel bütçeye dahil dairelere, katma bütçeli idarelere, il özel idarelerine, belediyeler veya köylere

bağışlanan okul, cami, kreş ve spor tesisleri ile 50 yatak (kalkınmada öncelikli yörelerde 35 yatak)

kapasitesinden az olmamak üzere yurt, huzurevi ve sağlık tesislerinin inşası dolayısıyla yapılan harcamalar veya

bu tesislerin inşaası için bu kuruluşlara yapılan her türlü bağış veyardımlar ile mevcut tesislerin, faaliyetlerini

devam ettirebilmeleri için yapılan her türlü nakdi ve ayni bağış ve yardımlar. Bilimsel araştırma vegeliştirme

faaliyetlerinde bulunan kurum ve kuruluşlara yapılan her türlü bağış ve yardımlar. (Şu kadar ki, bu fıkrada geçen

bağış ve yardımların miktarıile bu bağış ve yardımların yapılacağı yerler ve tahsis edileceği kuruluşlar Bakanlar

Kurulunca çıkartılacak bir yönetmelikle belirlenir.)

594-27

Bağış ve yardımın nakden yapılmaması halinde, bağışlanan veya yardımın konusunu teşkil eden mal

veya hakkın mevcutsa mukayyet değeri, bu değer mevcut değilse Vergi Usul Kanunu hükümleri dairesinde

Takdir Komisyonunca tespit edilecek değer esas alınır.

Mükelleflerin, yılı içinde yaptıkları kendi araştırma ve geliştirme harcamaları tutarını geçmemek üzere

ilgili dönemde ödemeleri gereken yıllık gelir vergisinin % 20'sinin kanuni süresinde tahsilinden vazgeçilerek, bu

orana isabet eden vergi üç yıl süre ile faizsiz olarak ertelenebilir. Ertelenen bu vergi üç yıl içinde gelir vergisinin

ödenme taksitleri ile birlikte eşit taksitler halinde ödenir.

Bu uygulamanın usul ve esasları Maliye ve Gümrük Bakanlığınca tayin ve tespit olunur.


Bir takvim yılına ait beyanname ertesi yılın Mart ayı içinde:

1. Tam mükellefiyette, vergiyi tarha yetkili vergi dairesine;

2. Dar mükellefiyette, Türkiye'de vergi muhatabı mevcutsa, onun Türkiye'de oturduğu yerin, Türkiye'de

vergi muhatabı yoksa iş yerinin (İş yeri birden fazla ise, bu iş yerlerinden herhangi birisinin) bulunduğu mahal

vergi dairesineverilir veya taahhütlü olarak posta ile gönderilir.


Tam mükellefiyette, eşlerin ve velayet altındaki çocukların yıllık beyanname ile bildirilmesi icabeden

gelirleri (Medeni Kanunun cevaz verdiği hallere munhasır olmak üzere ayrı yaşıyan eşlerin gelirleri hariç)

aşağıdaki esaslaragöre aile reisi tarafından tek beyanname ile bildirilir.

1. Eşlerin ve çocukların her birinin geliri beyannamede ayrı gösterilir.

2. Geliri olan eşler beyannameyi ayrıca imzalarlar.

3. Beyannamede gösterilen bütün gelirler birleştirilmek suretiyle toplam yapılır ve bu toplam üzerinden

vergi aile reisi namına tarh olunur.

Eşlerin her biri yalnız kendi gelirine isabet eden vergi kısmından veyabunlara tekabül eden cezalardan

sorumludur.Verginin eşlere isabet eden kısımları, bunların aile geliri içindeki hisseleri nispetinde hesaplanır.

Anonim ve limited şirketlerden alınan kar hisseleri ile komanditerlerin komandit şirketlerden aldıkları

kar hisseleri hariç olmak üzere, eşlerin veçocukların aşağıda yazılı iratları hakkında yukarıki hükümler

uygulanmaz:

1. Karı koca arasında mal ayrılığı usulünün cari bulunması halinde, karının, evlenmeden evvel mevcut

veya evlilik esnasında miras veya vasiyet yoliyle iktisap ettiği mallardan dolayı sağladığı menkul ve

gayrimenkul sermaye iratları (Evlenmeden evvel kocadan veya kocasının yardımı ile başkalarından iktisapedilen

mal ve hakların iratları hariç);

2. Çocukların üçüncü bir şahıstan miras veya vasiyet yoliyle iktisap ettikleri mallardan dolayı

sağladıkları menkul ve gayrimenkul sermaye iratları;

3. Karı ve çocukların 1/1/1947 tarihinden evvel iktisap ettikleri mallardan dolayı sağladıkları menkul ve

gayrimenkul sermaye iratları.

Bu madde hükmünün uygulanmasında; aile reisi, eşler için koca, çocuklariçin baba, baba ölmüş veya

velayeti nez'edilmişse anadır.

(Değişik: 4/12/1985 – 3239/64 md.) Çocuk tabiri, mükellefle birlikte oturan veya mükellef tarafından

bakılan (nafaka verilmek suretiyle bakılanlar dahil)18 yaşını doldurmamış evlatları ifade eder.

594-28

Madde 94 fıkra bir bend (6) alt bend (b) – (26/12/1993 tarih ve 3946 sayılı Kanunun hükmüdür.)

b) Dağıtılsın veya dağıtılmasın 75 inci maddenin ikinci fıkrasının 4 numaralı bendinde yazılı menkul

sermaye iratlarından (Yatırım fonları ve ortaklıklarıhariç);

i) Halka açık anonim şirketlerde,

ii) Diğerlerinde,

Fıkra bir bend (7) alt bend (c) – (26/12/1993 tarih ve 3946 sayılı Kanunun hükmüdür.)

c) Toplu Konut İdaresi İle Kamu Ortaklığı İdaresince çıkarılan menkul kıymetlere sağlanan gelirlerden,

Fıkra bir bend (10) – (25/5/1995 tarih ve 4108 sayılı Kanunun hükmüdür.)

Başbayiler hariç olmak üzere Milli Piyango İdaresince çıkartılan biletleri satanlar ile diğer kişilerce

çıkartılan bu nitelikteki biletleri satanlara yapılan komisyon, prim ve benzeri ödemelerden, (1)

Madde 94 fıkra bir 7, 8, 9, 14 numaralı bentlerin parantez içi hükümleri (26/12/1993 tarih ve 3946

sayılı Kanunun hükmüdür.)

(tam mükellef kurumlara ödenenler dahil);

(bankalar dışında kalan tam mükellef kurumlara ödenenler dahil);

(tam mükellef kurumlara ödenenler dahil);

(Bankalar dışında kalan tam mükellef kurumlara ödenenler dahil),

(Fıkra bir bent (2) parantez içi hüküm.

(69 uncu maddede yazılı olanlara ve noterlere serbest meslek faaliyetlerinden dolayı yapılan ödemeler

hariç);

Fıkra bir bent (13) parantez içi hükmü.

Götürü usule tabi olan ticaret ve serbest meslek erbabı ile esnaf muaflığından

Madde 101 – fıkra bir – (24/12/1980 tarih ve 2361 sayılı Kanunun hükmüdür.)

Dar mükellefiyete tabi mükelleflerden yıllık beyanname vermeye mecbur olmayanlar: (1)

1) Mükerrer 80 inci maddenin 1 numaralı bendi ile 82 nci maddenin 3 numaralı bendinde sayılan

kazançlarını; gayrimenkulün bulunduğu,

2) Mükerrer 80 inci maddenin 2, 3 ve 4 numaralı bentlerinde sayılan kazançlarını; mal ve hakların

Türkiye'de elden çıkarıldığı,

3) Mükerrer 80 inci maddenin 5 ve 6 numaralı bentlerinde sayılan kazançlarla ticari veya zirai bir

işletmenin faaliyetinin durdurulması veya terkedilmesi karşılığında elde ettikleri hasılatları; işletmenin

bulunduğu,

4) 82 nci maddenin 1, 4 ve 6 numaralı bentlerinde sayılan kazançlarla serbest meslek faaliyetinin

durdurulması veya terkedilmesi karşılığında elde edilen hasılatları ve vergisi tevkif suretiyle alınmamış serbest

meslek kazançlarını; faaliyetin ifa edildiği veya yolcu veya yükün taşıta alındığı,

5) 82 nci maddenin 5 numaralı bendinde sayılan kazançlarla ticari, zirai veya mesleki bir faaliyete hiç

girişilmemesi veya ihale, artırma ve eksiltmelere iştirak edilmemesi karşılığında elde ettikleri hasılatları ve

vergisi tevkif suretiyle alınmamış menkul sermaye iratlarını ödemenin Türkiye'de yapıldığı,

Yerin vergi dairesine münferit beyanname ile bildirmeye mecburdurlar.

——————————

(1) 12/8/1998 tarih ve 98/11601 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile (R.G.: 6/9/1998–23455);

a) Baş bayiler hariç, Milli Piyango İdaresince çıkarılan biletleri satanlarile diğer kişilerce bu nitelikli biletleri

satanlara yapılan Komisyon prim ve benzeri ödemelerden % 20,

b) 4077 sayılı Kanuna göre gerçek ve tüzel kişilerin mallarını iş akti ile bağlı olmaksızın bunlar adına kapı kapı

dolaşarak tüketiciye satanlara bufaaliyetleriyle ilgili olarak yapılan komisyon, prim ve benzeri ödemelerden % 20

vergi tevkifatının yapılacağı 29.7.1998 tarihinden geçerli olmaküzere hüküm altına alınmıştır.

594-29

Madde 103 – fıkra bir – (26/12/1993 tarih ve 3946 sayılı Kanunun hükmüdür.)

Gelir Vergisin etabi gelirler; (1)

75.000.000 liraya kadar ............................................................ % 25

(750.000.000)

150.000.000 liranın 75.000.000 lirası için, 18.750.000 lira, fazlası % 30

(1.500.000.000) (750.000.000) (187.500.000)


(3.000.000.000) (1.500.000.000) (412.500.000)


(6.000.000.000) (3.000.000.000) (937.500.000)

1.200.000.000 liranın 600.000.000 lirası için, 213.750.000 lira, fazlası % 45

(12.000.000.000) (6.000.000.000) (2.137.500.000)

2.400.000.000 liranın 1.200.000.000 lirası için, 483.750.000 lira, fazlası % 50

(24.000.000.000) (12.000.000.000) (4.837.500.000)

2.400.000.000 liradan fazlasının 2.400.000.000 lirası için, 1.083.750.000 lira, fazlası % 55

(24.000.000.000) (24.000.000.000) (10.837.500.000)


Madde 107 fıkra bir bent 2 – (31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)

2. Aile reisi beyanlarında, gelir sahibi eş ve çocuklar hesabına aile reisi;

Madde 108 fıkra bir, bent (2) ve (3) (24/12/1980 tarih ve 2361 sayılı Kanunun hükmüdür.)

2. Götürü usulde tespit olunan ticari kazançlar ile serbest meslek kazançlarında vergilendirme dönemi,

faaliyetin icra olunduğu takvim yılıdır;

3. Götürü usulde tespit olunan ücretlerde vergilendirme dönemi, hizmetin ifa olunduğu bütçe yılıdır.

Götürü ücretlerini yıllık beyannameye ithal mecburiyetinde olanlar mezkür ücretlerini,bütçe yılının bittiği

takvim yılının geliri meyanında bildirirler;

Madde 109 fıkra bir, bend (3) – (24/12/1980 tarih ve 2361 sayılı Kanunun hükmüdür.)

3. Götürü usulde tespit edilen ticari kazançlar ile serbest meslek kazançlarında, faaliyetin icra olunduğu

takvim yılının Nisan ayında,takvim yılı içinde işe başlanılması halinde, işe başlama tarihinden itibaren bir ay

içinde.

Madde 110 fıkra (2) – (19/2/1963 tarih ve 202 sayılı Kanunun hükmüdür.)

2. Takvim yılı içinde işe başlıyan veya işi bırakan götürü ticaret ve serbest meslek kazancı sahiplerinin

vergi matrahı,yıllık götürü matrahtan işe başlanılan ay hariç tutulmak ve işin bırakıldığı ay tam sayılmak

suretiyle, çalışılan aylara isabet eden miktardır.

Madde 112– (24/12/1980 tarih ve 2361 sayılı Kanunun hükmüdür.)

Zirai kazançlarını bilanço veya zirai işletme hesabı esasına göre tespit edenlerin beyan ettikleri hasılat ve

giderler ile götürü gider usulüne göre tespit edenlerin beyan ettikleri hasılat, Vergi Usul Kanunu uyarınca

yapılan ekim ve sayım beyanları (Bu konuda idarece bir inceleme yapılmışsa ayrıca bu inceleme sonuçları)

Dikkate alınarak, aynı Kanunda sözü edilen zirai kazanç ölçüleri esas tutulmak suretiyle hesaplanacak hasılat

veya giderlere göre 300.000 (3.400.000) liradan fazla bir farklılık gösterdiği ve bu farklılık mükellef tarafından

haklı sebeplerle izah

——————————

(1) Bu maddeye Kanunla getirilmiş olan miktarlar aynen bırakılmış, 9/12/1997 tarih ve 97/10351 sayılı Kararname ile 1998

takvim yılı gelirlerine uygulanmak üzere tespit edilen miktarlar ise metne parantez içinde siyah puntolar ile işlenmiştir.

Daha önce Kararnameler ile yapılan değişiklikler içinde Kanunun sonundaki "KARARNAMELER İLE YAPILAN


594-30

edilemediği takdirde, bu hasılat ve giderler yerine vergi incelemesi sırasında zirai kazanç ölçülerine göre tespit

edilen hasılat ve giderler ikmalen vergi tarhına esas alınır.

Birinci fıkra uyarınca yapılacak tarhiyatta, hasılatın elde edildiği yıl için tespit edilmiş zirai kazanç

ölçüleri esas alınır. (1)


Çiftçilerin bu Kanunun 94 üncü maddesine göre zirai mahsullerinin satış hasılatı üzerinden tevkif

yoluyla ödedikleri vergi asgari zirai vergi addolunur.

Ortaklıklarda tevkif suretiyle alının vergi, ortaklara hisseleri nispetinde paylaştırılır.

Mükerrer Madde 116 – (Ek:31/12/1982–2772 Sayılı Kanunun hükmüdür.)

Gerçek usulde Gelir Vergisine tabi ticari,zirai ve mesleki kazanç sahiplerinin beyan ettikleri gelir (Zarar

beyan edilmesi hali dahil); 800.000 liraya (Zirai kazanç sahipleri ile ikinci sınıf tacirler için 450.000

liraya)aşağıda belirtilen hayat standardı göstergelerine göre belirlenen ilavelerin yapılmasından sonra bulunacak

tutardan düşük olduğu takdirde,bu şekilde tespit olunan tutardan 31 inci maddedeki indirimler yapıldıktan sonra

kalan miktar vergi tarhına esas alınır. (Ek:4/12/1985 – 3239/68 md.) Şu kadar ki;ticari,zirai ve mesleki kazanç

sahiplerinin bu faaliyetleri dolayısıyla hayat standardı esasına göre vergi tarhına esas alınacak geliri, yukarıda

yazılı tutarlardan aşağı olamaz.


-------------------------------------------------------------------------------------- ---------------------------

1. Mükellefin kendisine, eşine, çocuklarına ve bakmakla yükümlü olduğu diğer kişilere ait özel binek otomobi llerinin her

biri için (İşletmelerinde kayıtlı olanlar dahil);

a) Silindir hacmi 1600 (dahil) cc'ye kadar olanlarda 120.000 lira

b) Silindir hacmi 1601 (dahil) cc'den 1900 cc'ye kadar olanlarda 180.000 lira

c) Silindir hacmi 1901 (dahil) cc'den fazla olanlarda 360.000 lira

2. Mükellefin kendisi, eşi, cocukları ve bakmakla yükümlü olduğu diğer

kişiler tarafından bizzat kullanılan birden fazla binalardan (Bağımsız bölümler,

katlar, sayfiye vedinlenme evleri dahil):

a) Mülkiyeti yukarıda sayılan kişilere ait olanların her biri için Yıllık emsal kira

bedelinin yarısı

b) Kiralanmış olanlardan (tatil amacı ile gidilen otel, motel ve benzer-

leri dahil) her biri için 120.000 lira

3. Mükellefin kendisine, eşine, çocuklarına ve bakmakla yükümlü olduğu

diğer kişilere ait (İşletmeye kayıtlı olanlar dahil) her bir

a) Hava taşıtı, yat kotra, sürat teknesi için 1.200.000 lira

b) On beygir gücü üstünde motorlu diğer özel tekneler için 240.000 lira

4. Özel hizmetlerde devamlı ve ücret karşılığı çalıştırılan:

a) Şoför, mürebbiye, aşçı, hizmetçi bahçivan ve benzerlerinin her biri

için 240.000 lira

——————————

(1) a – Bu maddede yeralan miktarlar 4/12/1985 tarih ve 3239 sayılı Kanunla yükseltilmiş ve metne işlenmiştir.

b – Bu maddenin uygulamasında bu Kanunun Geçici 35 inci maddesi ile 31/12/1996 tarih ve 22864 sayılı R.G.'de

yayımlanan 200 no'luGenel Tebliğe, daha önceki değişiklikler için de Kanunun sonundaki "ÇEŞİTLİ MEVZUAT İLE


594-31


------------------------------------------------------------------------------------- --------------------------

b) Kaptan, pilot ve benzerlerinin her biri için 1.200.000 lira

5. Yarış atı yetiştirenlerde her bir yarış atı için (taylar dahil) 240.000 lira

6. Turistik amaçlı yurt dışı seyahatlerde, seyahate katılan mükellefin kendisi,

eşi, çocukları ve bakmakla yükümlü olduğu diğer kişilerden

her birinin her seyati için 360.000 lira

(Değişik: 4/12/1985–3239/68 md.) Yukarıda yer alan tutarlar asgari hadlerdir. Bu tutarların on katı ise,

uygulanacak azami hadleri teşkil eder.

(Değişik: 4/12/1985–3239/68 md.) Bakanlar Kurulu, bu maddede belirtilen tutarları, azami hadleri

aşmamak şartıyla, herbirini ayrı ayrı veya topluca her yıl artırmaya yetkilidir. Bu yetki kazanç ve faaliyet

konuları itibariylede kullanılabilir.

Yıl içinde işe başlayan veya işi bırakan mükellefler için faaliyette bulunulan süreler göz önünde tutulur.

Bu madde birden fazla takvim yılına sirayet eden inşaat ve onarma işlerinde işin devam ettiği yıllar ve

bu yıllar için geçerli olan gösterge tutarları göz önüne alınarak topluca uygulanır.

Bu maddeye göre yapılacak tarhiyata itiraz, tahakkuk eden verginin tahsilini durdurmaz. Ancak,

Danıştay ve vergi mahkemelerince bu davalar öncelikle ele alınır ve dosyanın tekemmül ettiği tarihten itibaren

en geç bir ay içinde karara bağlanır.

(Yedinci fıkra Mülga: 3/12/1988–3505/34 md.)

88 inci maddeye göre yapılacak zarar mahsubu ile 89 uncu maddeye göreyapılacak indirimler yalnızca

bu madde gereğince tespit edilecek geliri aşan gelir kısmı için mümkündür.

(Değişik: 18/4/1984–2995/2 md.) Vergi incelemeleri ile tespit edilen matrah farkları üzerinden veya

111, 112, mükerrer 112 nci maddelere göre yapılacak tarhiyat, tarhiyata konu olacak farkların bu maddeye göre

hesaplanan geliri veya bu gelire isabet eden vergiyi aşan kısmına inhisar eder.

Madde 117 başlık ve fıkra bir – (31/12/1982 tarih ve 2772 sayılı Kanunun hükmüdür.)

Yıllık beyana tabi gelirlerle götürü tespit olunan ticari ve mesleki kazançlar üzerinden tahakkuk eden

vergilerde ödeme:Yıllık beyanname ile bildirilen gelir üzerinden tahhakuk ettirilen Gelir Vergisi Mart, Haziran

ve Eylül aylarında;götürü usulde tespit edilen ticari kazançlar ile serbest meslek kazançları üzerinden tahakkuk

ettirilen Gelir Vergisi ise Nisan, Ağustos ve Kasım aylarında olmak üzere üç eşit taksitte ödenir. Ancak,

kazançları götürü usulde tespit edilen ticari ve mesleki kazanç sahiplerindentakvim yılı içinde işe başlayanlar,o

yıla ait Gelir Vergisini bir sonraki yılınGelir Vergisi taksitleriyle birlikte ve üç eşit taksitte ödeyebilirler.

Mükerrer Madde 120 – ( 3/12/1988tarih ve 3505 sayılı Kanunun hükmüdür.) (1)

Gerçek usulde gelir vergisine tabi ticari kazanç sahipleri ile serbest meslek erbabı,cari vergilendirme

döneminin gelir vergisine mahsup edilmek üzere, geçici vergi öderler.

Geçici vergi tutarı, içinde bulunulan yılda verilen yıllık beyanname üzerinden hesaplanan gelir

vergisinin, ticari ve mesleki kazanca (Bu Kanunun 42 nci maddesi kapsamına giren kazançları elde edenlerin ve

noterlik görevini ifa ile mükellef olanların bu işlerden sağladıkları kazançlar hariç) isabet eden kısmının %

50 sidir. Bu oranı, % 100'e kadar artırmaya veya % 25'e kadar indirmeye Bakanlar Kurulu yetkilidir.

Geçici vergi, yıllık gelir vergisi beyanna-

——————————

(1) Bu maddede geçici oranı 30/12/1993 tarih ve 93/5243 sayılı Kararname ile kanuni had olan % 50 olarak tespit

edilmiştir. Daha önce yapılan değişiklikler için Kanunun sonundaki "KARARNAMELER İLE YAPILAN


594-32

mesi ile beyan edilir ve ıllık gelir vergisi ile birlikte tarh ve tahakkuk ettirilir. Geçici verginin ilk taksidi yıllık

beyannamenin verildiği Mart ayında, diğer taksitleri ise her ayın 20 nci günü akşamına kadar olmak üzere 12 eşit

taksitle ödenir.

(Ek:26/12/1993 – 3946/24 md.) Kurumlar da dahil olmak üzere, mükellefler dilerlerse, ilgili hesap

döneminde üçer aylık bilanço ve gelir tablosuna göre hesaplanan kazançlarının % 25'ini geçici vergi olarak

öderler.Bu usulde hesaplanan geçici vergi,üçer aylık dönemleri takip eden ayın 20 nci günü akşamına kadar gelir

veya kurumlar vergisi bakımından bağlı olunan vergi dairesine beyan edilir ve aynı süre içinde ödenir. Bu usulü

seçen mükellefler hakkında ikinci fıkra hükümleri uygulanmaz. Bu usulü seçen mükellefler iki yıl geçmeden bu

usulden dönemezler.

(Ek:26/12/1993 – 3946/24 md.) Yapılan incelemeler sonucunda, geçmiş dönemlere ait geçici verginin

eksik beyan edildiğinin tespiti halinde, eksik beyan edilen bu kısım için resen veya ikmalen geçici vergi tarh

edilir. Ancak, yıllık beyanname verme süresi geçtikten sonra geçici verginin aslı aranmaz,bu vergiye gecikme

faizi ve ceza uygulanır.

Bir önceki takvim yılında tahakkuk eden geçici vergi,yıllık beyanname üzerinden hesaplanan gelir

vergisinden mahsup edilir. Mahsup edilemeyen tutar, içinde bulunulan yıla ilişkin olarak ödenecek geçici

vergiye,artan kısmı diğer vergi borçlarına mahsup edilir. Bu mahsuplara rağmen kalan geçici vergi tutarı,

mükellefin o yıl sonuna kadar yazılı olarak talep etmesi halinde kendisine red ve iade edilir.

(Dördüncü fıkra iptal: Ana.Mah.'nin 7/11/1989 tarih ve E.1989/6, K.1989/42 sayılı Kararıyla)

İşin bırakılması halinde,işin bırakıldığı ayı takip eden aylara ilişkin geçici vergi taksitleri

ödenmez.Geçici verginin yıllık tutarı ile işin bırakıldığı aya kadar (bu ay dahil) olan tutarı arasındaki fark, vergi

dairesince terkin edilir.

Cari vergilendirme dönemine ilişkin ödenmemiş geçici verginin; aynı dönemde ticari ve mesleki

kazançlar üzerinden tevkif yolu ile ödenen gelir vergisi (42 nci maddede belirtilen kazançlardan yapılan tevkifat

hariç) kadarlık kısmı, terkin edilir. Terkin işleminin yapılabilmesi için tevkif yoluyla ödenen verginin

belgelendirilmesi şarttır.

Geçici vergiye yapılacak itirazlar, geçici verginin tahsilini durdurmaz.

Geçici vergiye ilişkin usul ve esaslar Maliye ve Gümrük Bakanlığı tarafından tespit edilir.

Mükerrer Madde 121fıkra (A) – (26/12/1993 tarih ve 3946 sayılı Kanunun hükmüdür.)

A) Götürü usule tabi ticaret ve serbest meslek erbabına bu faaliyetleri ile ilgili olarak yapılan

ödemelerden 94 üncü madde uyarınca tevkif edilen vergiler, bu mükelleflerin ertesi takvim yılına götürü usulde

tespit edilen kazançları üzerinden hesaplanan gelir vergisinden mahsup edilir.

Tevkif yoluyla kesilen verginin, götürü usulde tespit edilen kazançlar üzerinden hesaplanan vergiden

fazla olması veya mükellefin işini terk etmesi halinde,bu tutar mükellefe iade edilmez.


1. Bu Kanunun; 13, 17, 21, 47, 53, 68, Mükerrer 80 111 ve 112 nci maddelerinde yer alan maktu had ve

tutarlar, 1.1.1993 tarihi itibariyle geçerli olan had ve tutarlarına yükseltilmiştir.

2. Bu Kanunun 13, 17, 21, 23/8, ek 2, 47, 53, 68, mükerrer 80, 82, 86, 87, 111 ve 112 nci maddelerinde

yer alan maktu had ve tutarların her birini ayrı ayrı veya topluca 10 katına kadar artırmaya Bakanlar Kurulu

yetkilidir. (1)

3. Bakanlar Kurulu, 47, 86 ve 87 nci maddelerde yazılı hadler hariç olmaküzere, 2 nci fıkrada yazılı

yetkilerini kullanmadığı takdirde, her bir takvimyılında uygulanacak maktu had ve tutarlar, önceki yılda

uygulanan maktu had ve tutarlara bu yıla ilişkin olarak Vergi Usul ve Kanunu uyarınca belirlenen yeniden

değerleme oranında artış yapılmak suretiyle tespit edilir.

——————————

(1) Bu fıkraya "...21..." ifadesinden sonra gelmek üzere 25/5/1995 tarih ve 4108 sayılı Kanunun 26 ncı maddesi ile

"...23/8..." ifadesi eklenmiş ve metne işlenmiştir.

594-33

4.(Değişik: 25/5/1995–4108/26 md.) Bu Kanunun 103 üncü maddesinde yer alan vergi tarifesinin ilk

gelir dilimi tutarını 10 katına kadar artırmaya ve tarifenin diğer gelir dilimlerini de ilk dilim tutarının katları

şeklinde belirlemeye Bakanlar Kurulu yetkilidir. Bu yetki kullanılmadığı takdirde, tarifenin ilk dilim tutarı

hakkında bu maddenin 3 numaralı fıkrası uygulanır ve tarifenin diğer gelir dilimlerinin tutarları ilk dilimin

katları şeklinde yeniden düzenlenir. Vergi tarifesinin gelir dilimlerine karşılık gelen vergi oranlarını, her bir

dilim için ayrı ayrı veya topluca 10 puana kadar artırmaya veya indirmeye Bakanlar Kurulu yetkilidir.

5. Bu maddeye göre, maktu had ve tutarların tespitinde 100 000 liraya, 103 üncü maddede yer alan gelir

dilimleri tutarlarının tespitinde ise10 000 000 liraya kadar olan tutarlar nazara alınmaz.


Menkul kıymet sahiplerinin, menkul kıymet alım satımına yetkili olan bankalar ve aracı kurumlar (borsa

komisyoncuları dahil) vasıtasıyla menkul kıymetlerini elden çıkarmak suretiyle sağladıkları kazançlar, (Ek:

26/12/1993 – 3946/27 md. Gelir Vergisi Kanunun 75 inci maddesinin ikinci fıkrasının 5 numaralı bendinde yer

alan menkul kıymetlerin elden çıkarılmasından sağlanan kazançlar hariç) 31/12/1999 tarihine kadar gelir

vergisinden müstesnadır. Kendi nam ve hesaplarına menkul kıymet alım satımıyla devamlı olarak uğraşanların

bu faaliyetlerinden elde ettikleri kazançlar,istisna kapsamında değildir. (1)

(Ek: 25/6/1992–3824 md.) Türkiye'de veya yabancı memlekette kurulmuş bir ticari işletmeye dahil

menkul kıymetlerin elden çıkarılmasından sağlanan kazançlar istisna kapsamında değildir.

(Ek: 26/12/1993–3946/27 md.) Menkul kıymetler yatırım fonları ve ortaklıkları, risk sermayesi yatırım

fonları ve ortaklıkları ve gayrimenkul yatırım fonları ve ortaklıklarından sağlanan kar payları hakkında da

yukarıdaki fıkralar hükümleri uygulanır.

Geçici Madde 39 fıkra (5) – (26/12/1993 tarih ve 3946 sayılı Kanunun hükmüdür.)

5) Yıllık beyanname ile beyanı gereken ve Gelir Vergisi Kanununun 75 incimaddesinin ikinci fıkrasının

5, 6, 7, 12 ve 14 numaralı bentlerinde yazılı menkul sermaye iratlarının aşağıda belirtilen indirim oranının

uygulanması suretiylebulunacak kısmı, 31.12.1999 tarihine kadar gelir vergisinden müstesnadır. Bu istisna, Gelir

Vergisi Kanununun 75 inci maddesinin ikinci fıkrasının 5 numaralıbendinde yazılı menkul kıymetlerin alım–

satımından doğan kazançlar hakkında da uygulanır; Ancak, döviz cinsinden açılan hesaplara ödenen faiz ve kar

payları hakkında uygulanmaz. Bu istisnanın,ticari işletmelere dahil bu tür gelirlere şumulü yoktur.

İndirim oranı,Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre o yıl için tespit edilmiş olan yeniden değerleme

oranının son oniki aylık dönemde 1 yıl vadeli Devlet tahvili için uygulanan ortalama faiz oranına bölünmesi

suretiyle Maliye Bakanlığınca bulunur.

Bu istisnanın, tevkif yoluyla kesilen vergiye şumulü yoktur.


Sporculara transfer ücreti olarak yapılan ödemeler, 1.5.1994–31.12.2000 tarihleri arasında gelir

vergisinden müstesnadır. Bu ücretler üzerinden %15 oranında gelir vergisi tevkifatı yapılır. Bu istisnanın tevkif

yoluyla ödenen gelir vergisine şümulü yoktur.

Bakanlar Kurulu %15 oranını, %25 oranına kadar artırmaya veya kanuni oranına kadar indirmeye

yetkilidir.


Gelir Vergisi Kanununun mükerrer 81 inci maddesine 3946 sayılı Kanunla eklenen son fıkra hükmü,

1.1.1993 tarihinden itibaren iktisap edilen mal ve hakların elden çıkarılmasından doğan kazançlar hakkında

uygulanır. Bu tarihtenönce iktisap edilen mal ve haklara Gelir Vergisi Kanununun mükerrer 80 incimaddesinin

3824 sayılı Kanunla değişmeden önceki hükümleri uygulanır.

——————————

(1) Bu fıkrada yer alan "31/12/1993" ifadesi 25/6/1992 tarih ve 3824 sayılı Kanunun 7 nci maddesi ile "31/12/1999" olarak


594-34


metinleri. (Madde numaraları: 9, 18, 51, 86.)


Ticari, zirai veya mesleki kazancı dolayısı ile gerçek usulde Gelir Vergisine tabi olanlar ile yukarıda

sayılan işleri Gelir ve Kurumlar Vergisi mükelleflerine devamlılık ve bağlılık arz edecek şekilde yapanlar esnaf

muaflığından faydalanamazlar.

Madde 9 fıkra dört (birinci cümleden sonra gelen hükümler) (22/7/1998 tarih ve 4369 sayılı

Kanunun hükmüdür.)

Belediyelerce esnaf muaflığı belgesi bir takvim yılı için verilir. Esnaf muaflığı belgesinin şekil ve

muhtevasını tayin ve tespite ve uygulamaya ilişkin usulleri belirlemeye Maliye Bakanlığı yetkilidir.


Ödeme kaydedici cihazları kullanan mükellefler

Madde 86 fıkra bir bent (1) alt bent (a) ve (b) – (27/7/1998 tarih ve 4369 sayılı Kanunun

hükmüdür.)

a) Tek işverenden alınan tevkif suretiyle vergilendirilmiş ücretlerden;

b) Birden fazla işverenden alınan, tevkif suretiyle vergilendirilmiş ve yıllık gayrisafi tutarları toplamı

103 üncü maddede yazılı tarifenin birinci veikinci gelir dilimleri toplamının yarısını aşmayan ücretlerden;

Madde 18, fıkra bir – (4/12/1985 tarih ve 3239 sayılı Kanunun hükmüdür.)

Müellif, mütercim, heykeltraş, hattat, ressam, bestekar ve mucitlerin ve bunların kanuni mirasçılarının

şiir, hikaye, roman, makale, bilimsel araştırma ve incelemeleri, röportaj, karikatür, fotoğraf, film, video band,

radyo ve televizyon senaryo ve oyunu gibi eserlerini, gazete, dergi, radyo, televizyon ve videoda yayınlanmak

veya kitap, resim, heykel ve nota halindeki eserleri ile ihtira beratlarını satmak veya bunlar üzerindeki mevcut

haklarını devir ve temlik etmek veya kiralamak suretiyle elde ettikleri hasılat Gelir Vergisinden müstesnadır.


hükümlerin metinleri. (Madde numarası: 94)

Madde 94 fıkra bir bent (6) alt bent (b/ii) – (22/7/1998 tarih ve 4369 sayılı Kanunun hükmüdür.)

ii) Dağıtılsın dağıtılmasın kurumlar vergisine tabi kurumların, Kurumlar Vergisi Kanununun 8 inci

maddesinin 1 numaralı bendi dışında kalan kurumlar vergisinden müstesna kazanç ve iratlarından,

35 – 20/6/2001 tarihli ve 4684 sayılı Kanunla değiştirilmiş olan hükümlerin metinleri. (Madde

numarası: 58)

Madde 38 fıkra üç – (25/5/1995 tarihli ve 4108 sayılı Kanunun hükmüdür.) Mükelleflerin iktisap

tarihinden itibaren en az iki tam yıl süreyle işletmelerinde kayıtlı bulunun gayrimenkul, iştirak hisseleri ve

amortismana tabi diğer iktisadi kıymetleri elden çıkarmaları halinde, bu iktisadi kıymetlerin maliyet bedeli

bunların iktisap edildiği ve elden çıkarıldıkları yıllar hariç olmak

594-35

üzere her takvim yılı için Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre belirlenen yeniden değerleme oranında

artırılarak kazancın tespitinde dikkate alınabilir. Bu hüküm 39 uncu madde gereğince işletme hesabı esasına göre

ticari kazancın tespitinde de uygulanır. Bilanço esasında defter tutan mükellefler tarafından artırılan maliyet

bedeline tekabül eden kazançlar, bilançonun pasifinde özel bir fon hesabında gösterilir. Bu fon, sermayeye ilave

dışında herhangi bir suretle başka bir hesaba nakledildiği veya işletmeden çekildiği takdirde, o yılın kazancına

dahil edilerek vergiye tabi tutulur. Sözkonusu iktisadi kıymetlerin alım satımı ile devamı olarak uğraşanlar, alım

satımını yaptıkları iktisadi kıymetler için bu hükümden yararlanamazlar. Şu kadar ki, inşaat yapımına tahsis

edilen arsa ve arazilere ilişkin olarak inşaatın bitim tarihine kadar geçen süre için bu fıkra hükmüne göre maliyet

bedeli artırımı yapılabilir. Ancak, inşaatın tamamlanmasından önce satışı yapılan gayrimenkuller için maliyet

artırımı satışın yapıldığı tarihe kadar uygulanır. Bu fıkra hükmünün uygulanmasına ilişkin usul ve esasları tespit

etmeye Maliye Bakanlığı yetkilidir.

36 – 28/6/2001 tarihli ve 4697 sayılı Kanunla değiştirilmiş veya yürürlükten kaldırılmış hükümlerin

metinleri. (Madde numaraları: 23, 25, 63, 86, 89)

Madde 23 bend 11 – (22/7/1998 tarihli ve 4369 sayılı Kanunun hükmüdür.)

11. Kanunla kurulan veya tüzel kişiliği haiz bulunan emekli sandıkları ile on yıl süre ile prim veya aidat

ödenmiş olmak kaydıyla Türkiye’de kain ve merkezi Türkiye’de bulunan sigorta şirketleri ve yardım sandıkları

tarafından ödenen emekli, maluliyet, dul ve yetim aylıkları (Tüzel kişiliği haiz muhtelif emekli sandıkları ile

sigorta şirketleri ve yardım sandıkları tarafından ödenen aylıklar toplamı, en yüksek Devlet memuruna ödenen en

yüksek ödeme tutarından fazla ise aradaki fark ücret olarak vergiye tabi tutulur.) (Genel, katma ve özel

bütçelerden ödenen bu nevi aylıklar dahil);


3. Kanunla kurulan veya tüzel kişiliği haiz olan emekli sandıklarınca kendilerine zat aylığı bağlananlara


olunan mevduatı ve sürelerini doldurmamış bulunanlarla dul ve yetimleine toptan ödenen tazminatlar ile on yıl

süre ile prim veya aidat ödenmiş olmak kaydıyla Türkiye’de kain ve merkezi Türkiye’de bulunan sigorta

şirketleri ve yardım sandıkları tarafından iade olunan mevduat veya toptan yapılan ödeme tutarı (Kamu idare ve

müesseseleri ile kanunla kurulan sosyal güvenlik kurumları ışında kalan tüzel kişiliği haiz emekli sandıkları

ile sigorta

şirketleri ve yardım sandıkları tarafından ödenen tazminat, yardım ve toptan yapılan ödemeler en yüksek Devlet

memuruna ödenen en yüksek ödeme tutarından fazla ise aradaki fark ücret olarak vergiye tabi tutulur. Bu

mukayesede gerekli muhtelif emekli sandıkları ile sigorta şirketleri ve yardım sandıklarından muhtelif

zamanlarda alınan ikramiye, tazminat ve toptan yapılan ödemeler topluca dikkate alınır.);

594-36


2. Emekli aidatı veya sosyal sigorta primleri (Emekli Sandığının veya Sosyal Sigorta Kurumunun

Türkiye’de olması şartiyle);


3. Mükellefin şahsına, eşine ve küçük çocuklarına ait hayat, ölüm, kaza, hastalık, sakatlık, işsizlik,

analık, doğum ve tahsil gibi şahıs sigortaları için hizmet erbabı tarafından ödenen primler (Sigortanın Türkiye’de

kain ve merkezi Türkiye’de bulunan bir sigorta şirketi nezdinde akdedilmiş olması ve sigorta priminin ödendiği

ayda elde edilen ücret üzerinden, kanunla kurulu sosyal güvenlik kurumlarına hizmet erbabı hissesi olarak

hesaplanan prim veya aidatın aylık tutarını aşmaması şartıyle),

Madde 86 fıkra bir bend 1 alt bend (c) – (31/12/1960 tarihli ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)

c) Tevkif yoluyla vergilendirilmiş bulunan ve gayrisafi tutarları toplamı 103 üncü maddede yazılı

tarifenin birinci ve ikinci gelir dilimleri toplamının yarısını aşmayan nenkul sermaye iratlarından ve vergi alacağı

dahil kurumlardan elde edilen kâr paylarından;


1. Beyan edilen gelirin % 5’ini ve her bir kişi için asgari ücretin yıllık tutarını aşmamak şartıyla

mükellefin şahsına, eşine ve küçük çocuklarına ait hayat, ölüm, kaza, hastalık, sakatlık, analık doğum ve tahsil

gibi şahıs sigortalarının primleri (Sigortanın Türkiye’de kain ve merkezi Türkiye’de bulunan bir sigorta şirketi

nezdinde aktedilmiş ve gelirin elde edildiği yılda ödenmiş olmak, beyannameye alınmış ücretler varsa bunların

safi miktarlarının hesaplanması sırasında ayrıca indirilmemiş bulunmak şartıyla; eşlerin ve çocukların kendi

gelirleri için ayrı beyanname vermeleri halinde, bunlara ait sigorta primleri aile reisi gelirinden indirilmez.)



metinleri. (Madde numarası:75)

Madde 75 ikinci fıkra (7) numaralı bent parantez içi hüküm – (31/12/1960 tarihli ve 193 sayılı

Kanunun hükmüdür.)

(Bankalara, bankerlere, tasarruf sandıklarına, tevdiat kabul eden diğer müesseselere yatırılan vadeli,

vadesiz paralara ödenen faizler ile bunlar dışında kalan kişi ve kuruluşlardan devamlı olarak para toplama işi ile

uğraşanların her ne şekil ve ad altında olursa olsun toplanan paralara sağladıkları gelirler ve menfaatler de

mevduat faizi sayılır.);

594-37


metinleri. (Madde numarası:,1, 2, 80, 81, 82, Mükerrer 81)

Madde 1 – (22/7/1998 tarihli ve 4369 sayılı Kanunun hükmüdür.)

Gerçek kişilerin gelirleri (Gelir Vergisi) ne tabidir.

Gelir,bir gerçek kişinin bir takvim yılı içinde elde ettiği, tasarruf veya harcamasına kaynak teşkil eden

her türlü kazanç ve iratların safi tutarıdır.

Gelirin unsurları:


Gelire giren kazanç ve iratlar şunlardır:

1. Ticari kazançlar;

2. Zirai kazançlar;

3. Ücretler;

4. Serbest meslek kazançları;

5. Gayrimenkul sermaye iratları;

6. Menkul sermaye iratları;

7. Kaynağı ne olursa olsun diğer her türlü kazanç ve iratlar.

Bu kanunda aksine hüküm olmadıkça, yukarıda yazılı kazanç ve iratlar gelirin tesbitinde gerçek ve safi

miktarları ile nazara alınır.


Bu Kanunun 2 nci maddesinin 1-6 numaralı bentlerinde yazılı gelir unsurları ile ilişkilendirilemeyen

gelirler, kaynağı ne olursa olsun diğer kazanç ve irat olarak bu bölümde yer alan hükümlere göre vergilendirilir.

Vergiden muaf esnafın bu faaliyetinden elde ettiği gelirin, alış ve gider belgelerinde yer alan tutarın iki

katını; kazançları gerçek usulde vergilendirilmeyen çiftçilerin bu faaliyetlerinden elde ettikleri gelirin aldıkları

müstahsil makbuzlarında yer alan satış tutarları toplamını aşan kısmı da diğer kazanç ve irat sayılır.

Bu madde hükmüne göre vergilendirme yapabilmek için bir takvim yılı içinde elde edilen diğer kazanç

ve iratlar kapsamındaki gelirin, 103 üncü maddede yazılı tarifenin birinci ve ikinci gelir dilimleri toplamının

yarısını aşması şarttır.

Bu madde kapsamındaki kazanç ve iratların elde edildiği yılın tespit edilememesi veya mükellef

tarafından ispat edilememesi halinde, harcamanın yapıldığı veya tasarrufun varlığının tespit edildiği yıldan bir

önceki yılın geliri sayılır.


Aşağıdaki yazılı hallerde diğer kazanç ve iratlar vergilendirilmez:

1. Ferdi bir işletmenin sahibinin ölümü halinde, kanuni mirasçılar tarafından işletmenin faaliyetine

devam olunması ve mirasçılar tarafından işletmeye dahil iktisadi kıymetlerin kayıtlı değerleriyle (Bilanço

esasına göre defter tutuluyorsa bilançonun aktif ve pasifiyle bütün halinde) aynen devir alınması;

2. Kazancı bilanço esasına göre tespit edilen ferdi bir işletmenin bilançosunun bir sermaye şirketine aktif

ve pasifiyle bütün halinde devrolunması, devralan şirketin bilançosuna aynen geçirilmesi ve devredilen ferdi

işletmenin sahip veya sahiplerinin şirketten, devir bilançosuna göre hesaplanan öz sermayesi tutarında ortaklık

payı alması (Bu ortaklık payını temsil eden hisse senetlerinin nama yazılı olması şarttır.);

3. Kollektif ve adi komandit şirketlerin bu maddenin 2 numaralı bendinde yazılı şartlar dahilinde nevi

değiştirerek sermaye şirketi haline dönüşmesi (Kollektif ve adi komandit şirketlerin şekil değiştirerek anonim

şirket haline dönüşmesi halinde şekil değiştiren kollektif ve adi komandit şirketlerin nama yazılı olması şarttır.);

4. Veraset yoluyla veya ivazsız olarak meydane gelen intikaller;

5. İktisap şekli ne olursa olsun, hisse senetleri ve portföyünün en az % 51'i Türkiye'de kurulmuş bulunan

şirketlerin hisse senetlerinden oluşan menkul kıymetler yatırım fonlarının katılma belgelerinin, iktisap tarihinden

başlayarak bir yıldan fazla süre ile elde tutulduktan sonra elden çıkarılması.

Diğer kazanç ve iratların matrahı


594-38

1) Mal ve hakların elden çıkarılmasından elde edilen diğer kazanç ve iratların safi tutarı, elden çıkarma

karşılığında alınan para ve ayınlarla sağlanan ve para ile temsil edilebilen her türlü menfaatlerin tutarından, elden

çıkarılan mal ve hakların maliyet bedelleri ile elden çıkarma dolayısıyla yapılan ve satıcının uhdesinde kalan

giderlerin ve ödenen vergi ve harçların indirilmesi suretiyle bulunur. Hasılatın ayın ve menfaat olarak sağlanması

halinde bunların rayiç değerleri esas alınır.

Maliyet bedelinin mükelleflerce tespit edilememesi halinde maliyet bedeli; Vergi Usul Kanunu

hükümlerine göre takdir komisyonlarınca takdir edilir. Faaliyeti durdurulan bir iktisadi işletmenin kısmen veya

tamamen elden çıkarılmasında, elden çıkarılan iktisadi kıymetlerin maliyet bedeli olarak kazancı bilanço veya

işletme hesabı esasına göre tespit edilen işletmelerde son bilançoda veya envanter kayıtlarında gösterilen değer

esas alınır. İktisadi kıymetlerin amortismana tabi olması halinde, iktisadi kıymetlerin maliyet bedeli yerine

amortismanlar düşüldükten sonra kalan net değeri esas alınır.

Menkul kıymetlerin elden çıkarılmasıda, iktisap bedelinin tevsik edilememesi halinde, iktisap tarihindeki

rayiç bedel iktisap bedeli olarak kabul edilir. Aynı yıl içinde birden fazla menkul kıymet alınıp satılması halinde,

bunların kazancı birlikte hesaplanır. Alım satımın birinden doğan zarar, diğerinin karından mahsup edilir.

Dar mükelleflerin (kurumlar dahil), yabancı sermaye mevzuatına göre ilgili mercilerden izin almak

suretiyle, Türkiye'ye bizzat getirdikleri nakdi veya ayni sermaye karşılığında iktisap ettikleri menkul kıymetler

ile iştirak hisselerini elden çıkarmalarından doğan kazançların hesabında, kur farkından doğan kazançlar dikkate

alınmaz. Şu kadar ki, bu mükelleflerin Türkiye'de elde ettikleri kazançların, münhasıran bu menkul kıymet veya

iştirak hisseleri dolayısıyla elde edilen menkul sermaye iratlarından ve bu kıymet ve hisselerin elden

çıkarılmasından doğan kazançlardan ibaret olması şarttır. Bu mükelleflerin, Türkiye'de menkul kıymet alım-

satımı ile devamlı olarak uğraşmaları halinde, kur farkından doğan kazançlar da ticari kazancın hesabında

dikkate alınır.

Kur farkından doğan kazançların hesabında, menkul kıymet veya iştirak hisselerinin iktisabına tahsis

edilen yabancı sermayenin bu kıymet ve hisselerin iktisap tarihindeki T.C. Merkez Bankası döviz alış kuruna

göre hesaplanan Türk Lirası karşılığı ile bu kıymet ve hisselerin elden çıkarılması tarihindeki aynı miktar

yabancı sermayenin T.C. Merkez Bankası döviz alış kuruna göre hesaplanan Türk Lirası karşılığı arasındaki fark

esas alınır.

Mal ve hakların elden çıkarılmasında iktisap bedeli, elden çıkarılan mal ve hakların, elden çıkarıldığı ay

hariç olmak üzere Devlet İstatistik Enstitüsünce belirlenen toplan esya fiyat endeksindeki artış oranında

artırılarak tespit edilir.

Menkul kıymetlerin elden çıkarılması halinde kazanç, yıl içinde elde edilen toplam gelirden, bu

Kanunun 76 ncı maddesinde belirtilen indirim oranının uygulanması suretiyle bulunacak kısmın düşülmesi

suretiyle hesaplanabilir. Bu durumda iktisap bedeli endekslenmez.

Bu maddede geçen "elden çıkarma" deyimi, mal ve hakların satılması, bir ivaz karşılığında devir ve

temliki, trampa edilmesi, takası, kamulaştırılması, devletleştirilmesi, ticaret şirketlerine sermaye olarak

konulması ve mal ve haklar üzerindeki tasarruf edebilme hakkının herhangi bir şekilde devredilmesini ifade eder.

Yukarıda belirtilen haller dışında elde edilen diğer kazanç ve iratların safi tutarı, elde edilen hasılat veya

satış bedelinden, tevsik edilmek kaydıyla yapılan gider veya maliyet unsurlarının indirilmesi suretiyle bulunur.

2) Bu Kanunun 2 nci maddesinin 1-6 bentleri veya bu maddenin 1 numaralı bendinde belirtilen gelirlerle

ilişkilendirilmeyen ve harcandığı veya tasarruf edildiği tespit edilen tutarlar safi irat olarak kabul edilir.

Tasarrufun varlığının bir mal veya hak iktisabı olarak tesbiti halinde, bu mal veya hakkın maliyet bedeli (maliyet

bedeli bilinmiyorsa iktisap tarihindeki rayiç bedeli), mal veya hakkın iktisap tarihi bilinmiyorsa bir önceki yılın

son günündeki rayiç bedeli vergiye tabi matrah kabul edilir.

3) Dar mükellefiyete tabi olanların 45 inci maddede yazılı işleri arızi olarak yapmalarından elde ettikleri

kazançlar hakkında söz konusu madde hükümleri uygulanır.

594-39


metinleri. (Madde numaraları: Mükerrer 21, Madde 23,31, Ek Madde 1, 2, 3, 4, 5, 6, 63,66,75, Mükerrer 75,

Mükerrer 80,86,92, 94, 103,117, 119, Mükerrer 120, Mükerrer 121, Mükerrer 123 )

Mükerrer Madde 21 – (Ek : 28/6/2001 tarihli ve 4697 sayılı Kanunun hükmüdür.)

Bireysel emeklilik sisteminden emeklilik hakkı kazananlar ile bu sistemden vefat, maluliyet veya tasfiye

gibi zorunlu nedenlerle ayrılanlara yapılan ödemelerin %25’i, Türkiye’e kain ve merkezi Türkiye’de bulunan

diğer sigorta şirketlerinden on yıl süreyle prim ödeyenler ile vefat, maluliyet veya tasfiye gibi zorunlu nedenlerle

ayrılanlara yapılan ödemelerin % 10’u ve tek primli yıllık gelir sigortalarından yapılan ödemeler gelir

vergisinden müstesnadır.

İstisna edilen tutar üzerinden 94 üncü maddenin birinci fıkrasının (15) numaralı bendine göre tevkifat

yapılmaz.

Madde 23 fıkra bir (14) numaralı bent – (4/12/1985 tarihli ve 3239 sayılı Kanunun hükmüdür.)

14. Kanuni ve iş merkezi Türkiye'de bulunmayan dar mükellefiyete tabi işverenlerin yanında çalışan

hizmet erbabına, işverenin Türkiye dışında elde ettiği kazançları üzerinden döviz olarak ödediği ücretler.

İndirim hadleri:


Gerçek ücretlerin vergilendirilmesinde aşağıdaki indirimler uygulanır.

1. Özel indirim : Günde 200 (1.500.000) ayda 6.000 (45.000.000) yılda 72.000 (540.000.000) liradır.(1)

(Değişik: 25/6/1992 - 3824/2 md.) Bakanlar Kurulu, özel indirim tutarlarını, sanayi kesiminde çalışan

16 yaşından büyük işçiler için uygulanan asgari ücret tutarına kadar artırmaya yetkilidir. Bu yetki, sürekli olarak

fiilen, kalkınmada birinci ve ikinci derecede öncelikli yörelerde çalışanlar ile bu yörelerdeki il ve ilçelerde

çalışanlar ve kalkınmada birinci ve ikinci derecede öncelikli yöreler veya diğer yörelerde çalışan asgari

ücretlilere farklı özel indirim tutarları tespit edilmek suretiyle de kullanılabilir.(2)

2. Sakatlık indirimi: Çalışma gücünün asgari % 80'ini kaybetmiş bulunan hizmet erbabı birinci derecede

sakat, asgari % 60'ını kaybetmiş bulunan hizmet erbabı ikinci derece sakat, asgari % 40'ını kaybetmiş bulunan

hizmet erbabı ise üçüncü derece sakat sayılır ve aşağıda belirtilen sakatlık indiriminden faydalanırlar.

Sakatlık indirimi özel indirim tutarının;

– Birinci derece sakatlar için sekiz katı,

– İkinci derece sakatlar için dört katı,

– Üçüncü derece sakatlar için iki katıdır.

– Sakatlık derecelerine göre tespit edilecek indirimler, özel indirime eklenerek hizmet erbabının

ücretinden indirilir.

Sakatlık derecelerinin tespit şekli ile uygulamaya ilişkin esas ve usuller Maliye ve Gümrük, Sağlık ve

Sosyal Yardım ve Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlıklarınca bu konuda müştereken hazırlanacak bir

yönetmelik ile tespit edilir.

–––––––––––––

(1) Metne siyah puntolarla işlenen miktarlar,1/1/2003 yılı takvim gelirlerine uygulanmak üzere yürürlüğe konulan

24/12/2002 tarihli ve 2002/5000 sayılı Bakanlar Kurulu Kararının hükmüdür.

(2) Bakanlar Kurulunun 24/12/2002 tarih ve 2002/5000 sayılı Kararı ile; Adıyaman, Batman, Bingöl, Bitlis, Diyarbakır,

Elazığ, Hakkari, Mardin, Muş, Siirt, Şırnak, Tunceli ve Van illerinde 2003 yılında uygulanmak üzere günde (2.100.000),

ayda (63.000.000), yılda (756.000.000) lira olarak yeniden tespit edilmiştir.

594-40

Aile reisinin, eşinin ve çocuklarının herbirinin gerçek usulde tespit edilen ücret gelirine bu maddede yer

alan özel indirim ve sakatlık indirimi uygulanır.

SEKİZİNCİ BÖLÜM

Yatırım İndirimi

Yatırım indiriminin mahiyeti:

Ek Madde 1 – (22/7/1998 tarihli ve 4369 sayılı Kanunun hükmüdür.)

Dar mükellefiyete tabi olanlar dahil, ticari veya zirai kazançları üzerinden vergiye tabi mükelleflerin (adi

ortaklıklar, kollektif ve adi komandit şirketler ile kurumlar vergisi mükellefleri dahil), yatırım indiriminden

faydalanması kabul edilmiş bulunan yatırımları kapsamında

yaptıkları ve müteakip vergilendirme döneminde yapmayı öngördükleri yatırım harcamaları bu bölümde yazılı

şartlar dahilinde ilgili kazançlarından indirilir.

Yatırım Teşvik Belgesi aranmaksızın yapılan yatırımlarda yatırım indirimi, harcamanın yapıldığı yıl

kazancından başlayarak uygulanır.

Yatırım indiriminin şartları:

Ek Madde 2 – (26/12/1993 tarihli ve 3946/7 sayılı Kanunun hükmüdür.)

Yatırım indiriminin uygulanmasında aşağıda yazılı şartlar topluca aranır:

1. İndirimin uygulanacağı ticari ve zirai kazanç bilanço esasına göre tespit edilmiş olmalıdır.

2. Yatırımlar,kalkınma planları ve yıllık programlarda belirtilenlerden Maliye Bakanlığı ile Hazine

Müsteşarlığı tarafından müştereken seçilen sektörler veya konularda yapılmalıdır.

3. (Değişik: 22/7/1998 - 4369/30 md.) Yapılan yatırım ticari ve sınai yatırımlar için en az elli milyar

(280.000.0000.000) lira, zirai yatırımlar için en az on milyar (57.000.000.000) lira olmalıdır. Kalkınmada

öncelikli yörelerde bu tutarların yarısı dikkate alınır.

4. (Değişik: 25/5/1995 - 4108/17 md.) Yatırıma,başlamadan önce Hazine Müsteşarlığına başvurularak

gerekli bilgi ve belgelerin tevdi edilmiş ve yukarıda belirtilen şartların mevcudiyeti tasdik edilerek, Yatırım

Teşvik Belgesi verilmiş olmalıdır. Şu kadar ki, Yatırım Teşvik Belgesi aranmaksızın yatırım indirimi

uygulanacak yatırım türü veya miktarlarını (bu fıkranın 3 numaralı bendinde yer alan miktarları aşmamak ve bu

miktarların yarısından aşağı olmamak üzere) yöreler veya sektörler itibariyle ayrı ayrı belirlemeye ve bu hükmün

uygulamasına ilişkin usul ve esasları tespite Maliye Bakanlığı ile Hazine Müsteşarlığı müştereken yetkilidir.

Araştırma,plan ve proje masrafları ile arazi temini için yapılan giderler hariç olmak üzere, yatırımla ilgili

her türlü harcamalar yatırıma başlandığını gösterir.

5. Yatırım,tasdik edilmiş bulunan şartlar ve süreler dahilinde yapılmış olmalıdır.

Tasdik edilen şartlarda meydana gelecek değişikliklerin ve sürelerde doğabilecek gecikmelerin

vukuundan itibaren üç ay içinde Hazine Müsteşarlığına bildirilmesi ve onayının alınması şarttır.

Müracaatın zamanında yapılmaması veya değişikliklerin kabul edilmemesi halinde,evvelce yapılan

tasdik hükümsüz addolunur ve yatırım indiriminden yararlanma hakkı ortadan kalkar.

Hazine Müsteşarlığı yukarıdaki şartlar çerçevesinde vereceği Yatırım Teşvik Belgesinin bir örneğini

Maliye Bakanlığına gönderir.Belgedeki vize ve iptaller de ayrıca bildirilir.

Yatırım indiriminden yararlanma şartları ve uygulama esasları ile diğer hususlar Maliye Bakanlığı ile

Hazine Müsteşarlığınca müştereken belirlenir.

Yatırım indiriminin konusu ve nispeti:


Yatırım indirimine, kaynağı ne olursa olsun, ek 2 nci maddede yazılı şartları haiz bulunan yatırımlarla

ilgili harcamalardan; bina,makina,araç (sadece işletmenin esas faaliyet konusu ile ilgili olanlar) ve benzeri

amortismana tabi aktif değerlerin yeni olanlarının maliyet bedelleri esas teşkil eder.

594-41

Aktif değerlerin yeni olmasından maksat, bunların yurt içinde veya dışında daha önce hiçbir şekilde

kullanılmamış bulunmasıdır.Yurt dışında kullanılmış olsa dahi Hazine Müsteşarlığınca uygun görülen makina ve

tesislerin ithali halinde, bu aktif kıymetler yatırım indirimi uygulaması bakımından yeni addolunur.

Personel Lojmanları inşası (kalkınmada öncelikli yörelerde yapılanlar hariç) ve tefrişi, arazi veya arsa

tedariki, yedek parça temini, esas proje dışında münferit tesisat, makina, araç mübayaası için yapılan

harcamalara yatırım indirimi uygulanmaz. İnşa edilmiş olarak veya inşa halinde satın alınan binaların satın alma

bedeli üzerinden yatırım indirimi yapılmaz.

Petrol Kanununa göre yürütülen arama ve sondaj faaliyetleri için yapılan ve aktifleştirilen

harcamalardan, ilgili bakanlığın görüşü alınmak suretiyle, Maliye Bakanlığınca belirlenenler,yatırım indirimi

uygulaması bakımından yatırım harcaması sayılır.

Beşinci fıkra (Değişik: 22/7/1998 - 4369/30 md.) Yatırım indirimi oranı, yatırım tutarının % 40'ıdır.

Bakanlar Kurulu bu oranı kalkınma planı ve yıllık programlarda özel önem taşıdığı belirtilen sektörlerde yapılan

yatırımlar için % 100'e, 250 milyon ABD Doları karşığı Türk Lirasını aşan sınai yatırımlarda %200'e kadar

artırmaya veya kanuni orandan az olmamak üzere yeniden tespit etmeye yetkilidir. Bu oran, organize sanayi

bölgelerinde ve kalkınmada öncelikli yörelerde % 100 olarak uygulanır.

Bakanlar Kurulunca tespit edilen yeni oranlar, Bakanlar Kurulu Kararının Resmi Gazetede yayımlandığı

tarihten itibaren yapılan harcamalara uygulanır.

Yatırım indiriminin başlangıcı ve uygulama süresi:


Yatırım indiriminin uygulanmasına, yatırım teşvik belgesinin alındığı tarihte beyanname verme süresi

geçmemiş hesap döneminden itibaren başlanır ve indirimden yararlanılacak miktara ulaşıncaya kadar devam

olunur.

Yapılan yatırım harcamalarının ilgili yıl kazancından indirilemeyen kısmı, izleyen yıllarda Vergi Usul

Kanunu hükümlerine göre bu yıllar için belirlenen yeniden değerleme oranında artırılarak dikkate alınır. (Teşvik

belgesiz yatırımlar bu maddedeki yeniden değerleme hükümlerinden yararlanamaz).

Her yatırım için faydalanılacak indirim tutarı o yatırım içerisinde yer alan indirimden yararlanabilecek

aktif kıymetlerin değerleri toplamına, Yatırım Teşvik Belgesinde yer alan indirim oranının uygulanması suretiyle

hesaplanır.

Birden fazla Yatırım Teşvik Belgesi almış mükelleflerin safi kazancının yetersizliği nediniyle

yararlanılamayan indirim tutarının bulunması halinde, öncelikle önceki yıllarda tamamen uygulanmamış olan

eski yatırımlarla ilgili devreden indirimler, daha sonra yeni yatırımlara ilişkin indirimler, önceki dönemlerde

yapılan ve indirilemeyen tutarın bulunmaması halinde ise bir yıl sonra yapılacak yatırımlarla ilgili indirimler

uygulanır.

Teşvik belgeli yatırımlarda, yapılması öngörülen ve önceki hesap dönemi kazancına ilişkin olarak

yatırım indirimine konu edilen yatırım harcamalarının öngörülen tutarın yüzde onunu geçen bir oranda düşük

olması halinde, eksik yapılan yatırım harcaması dolayısıyla zamanında tahakkuk ettirilmemiş vergiler 6183 sayılı

Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunun 48 inci maddesine göre belirlenen tecil faizi ile birlikte

cezasız tahsil olunur.

594-42

Yatırım indirimine mevzu aktif değerlerin satış ve devri:


Yatırım indirimine mevzu aktif değerlerin satış veya devri halinde aşağıdaki şekilde muamele yapılır:

a) Satan veya devreden yönünden:

Komple tesislerde yatırım tamamlandıktan, diğerlerinde istimal ve istihsale başlandıktan sonra yatırıma

mevzu aktif değerlerin topluca satış veya devri halinde satıcı yönünden bir muamele uygulanmaz.

Komple tesislerde yatırım tamamlanmadan, diğerlerinde istimal ve istihsale başlanmadan yatırıma

mevzu aktif değerlerin topluca satış veya devri halinde, yatırım indirimi dolayısiyle zamanında tahakkuk

ettirilmemiş olan vergiler tahakkuk ettirilerek tahsil olunur.

b) Satın veya devir alan yönünden:

Yatırım indiriminden kısmen faydalanmış veya hiç faydalanmamış aktif değerleri kısmen veya tamamen

satın veya devir alan kimse (Yatırım indiriminden faydalanma şartları mevcut olmak kaydiyle) işbu indirimden

faydalanır. Daha önce indirimden hiç faydalanılmamış olması halinde, faydalanılacak miktar, satan veya devir

edene tanınan yatırım indiriminin miktarına ve satın ve devir alanın faydalanabileceği indirim nisbetlerine göre

hesaplanır.Bahis konusu aktif değerler için daha önce yatırım indiriminden istifade edilmiş se, satın veya devir

alan, aynı değer üzerinden hesaplanacak bakiye indirim kısmından faydalanır. Ancak bu bakiye kısım, bahis

konusu aktif değerler için daha önce istifade edilmiş indirimlerin satın veya devir alanın istifade edebileceği

nispete göre hesaplanacak indirimden tenzili suretiyle bulunacak miktarı aşamaz.

c) Şartların ihlali halinde yapılacak muamele:

Yatırım indirimine mevzu aktif değerlerin (Yatırımın hangi safhasında olursa olsun) yatırımla güdülen

gaye dışında parça parça satılması veya ek 2 nci maddedeki şartlardan herhangi birinin ihlali halinde, yatırım

indirimi dolayısiyle zamanında tahakkuk ettirilmemiş vergiler yönünden vergi ziyaı hadis olmuş sayılır.

Bu maddeye göre zamanında alınamıyan vergiler ile vergi cezalarında zamanaşımı,verginin tarhını veya

cezanın kesilmesini gerektiren durumun husule geldiği tarihi takibeden yılın başından itibaren başlar.

Muhasebe usulü:


Mükellefler muhasebelerini, yatırım indiriminden istifade ettikleri miktarların seneler itibariyle takibini

temin edecek tarzda tanzim ederler.

Her yıl istifade edilen yatırım indirimi miktarı yıllık beyannamelerde ayrıca gösterilir.

Madde 63 fıkra bir 5 numaralı bent-(26/12/1993 tarihli ve 3946 sayılı Kanunun hükmüdür.)

5.Mükellefin kendisi, eşi ve çocukları ile ilgili eğitim, sağlık, gıda, giyim ve kira harcamalarının yıllık

toplam tutarının 1/3'ü.

Şu kadar ki indirim konusu harcamaların Türkiye’de yapılması, gelir veya kurumlar vergisi

mükellefiyeti bulunan gerçek veya tüzelkişilerden alınacak belgelerle tevsik edilmesi ve bu belgelerin işverene

verilmesi şarttır.Bu suretle hesaplanan indirim tutarı, harcamanın yapıldığı yıla ait ücretin yıllık vergi matrahının

% 35’ini geçemez.Bu indirim de dikkate alınmak suretiyle hesaplanan vergi ile mükellefin o yıl içinde tevkif

suretiyle ödediği vergi tutarı arasındaki fark, ücretlinin ertesi yılda ödeyeceği gelir vergisinden mahsup edilir

veya işverenler aracılığı ile kendisine nakden iade edilir.Bakanlar Kurulu bu bentte yeralan % 35 nispetini sıfıra

kadar indirmeye kanuni oranına kadar arttırmaya veya harcama konuları, harcama ve ücret tutarları itibariyle

farklı oranlar tespit etmeye yetkilidir. (1)

Ücretlilerin harcama belgelerinin işverene ibrazı, beyanı ve verginin iadesine ilişkin süreleri tespit

etmeye, iadeyi nakden veya mahsuben yaptırmaya, bu uygulamanın usul ve esaslarını tayin ve tespite Maliye

Bakanlığı yetkilidir.

–––––––––––

(1) 1.4.1994 tarih ve 94/5371 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla;ücretlilerin eğitim,sağlık,gıda,giyim ve kira harcamalarına

ilişkin özel gider indirimi 1994 yılına ait ücret gelirlerinin vergi matrahına uygulanmak üzere % 23 olarak tespit

edilmiştir.(Bkz.R.G.:5.4.1994-21896)

594-43

Madde 66 fıkra bir 4 numaralı bent-(22/7/1998 tarihli ve 4369 sayılı Kanunun hükmüdür.)

4.Dava vekilleri, müşavirler, diş protezcileri, kurumlar ve tüccarlarla serbest meslek erbabının ticari ve

mesleki işlerini takip edenler ve konser veren müzik sanatçıları;

Madde 75 fıkra iki (4) numaralı bend- (22/7/1998 tarihli ve 4369 sayılı Kanunun hükmüdür.)

4. Kurumlar Vergisi Kanunu uyarınca yıllık veya özel beyanname veren dar mükellef kurumların,

indirim ve istisnalar (Kurumlar Vergisi Kanununun 8 inci maddesinin 1 numaralı bendinde yazılı kazançlar

hariç) düşülmeden önceki kurum kazancından, hesaplanan kurumlar vergisi ve fon payı düşüldükten sonra kalan

kısım,

Madde 75 fıkra iki (13) numaralı bent- (26/12/1993 tarihli ve 3946 sayılı Kanunun hükmüdür.)

13. Mükerrer 75 inci maddede yazılı vergi alacağı.

Mükerrer Madde 75 – (26/12/1993 tarihli ve 3946 sayılı Kanunun hükmüdür.)

Tam mükellefiyete tabi kurumlarca;

1. Tam mükellefiyete tabi gerçek kişilere dağıtılan kar paylarının,

2. Adi ortaklıklara, kollektif ve adi komandit şirketlere dağıtılan kar paylarının,

3. Eshamlı komandit şirketlere dağıtılan kar paylarından bu şirketlerin komandite ortaklıklarına isabet

eden kısmın,

1/5'i, bunların vergi alacağını teşkil eder. (1) (2)

(Son fıkra Mülga: 22/7/1998 - 4369/82 md.)

Mükerrer Madde 80 fıkra bir (1) numaralı bend- (7/1/2003 tarihli ve 4783 sayılı Kanunun

hükmüdür.)

1. İvazsız olarak iktisap edilenler ile üç ay süreyle elde tutulan ve Türkiye’de kurulu menkul kıymet

borsalarında işlem gören hisse senetleri hariç, menkul kıymetlerin elden çıkarılmasından sağlanan kazançlar.

Beyanname verilmeyen haller:


Aşağıda yazılı hallerde yıllık beyanname verilmez:

1. Tam mükellefiyette vergiye tabi gelir (yabancı memleketlerde elde edilenler hariç) sadece:

a) (Değişik: 11/8/1999 - 4444/1 md.) Tevkif suretiyle vergilendirilmiş ücretlerden,

b) (Mülga: 11/8/1999 - 4444/1 md.)

c) (Değişik : 28/6/2001 - 4697/6 md.) 75 inci maddenin ikinci fıkrasının (15) numaralı bendinde yer

alan menkul sermaye iratları ile tevkif yoluyla vergilendirilmiş bulunan ve gayrisafi tutarları toplamı 103 üncü

maddede yazılı tarifenin birinci ve ikinci gelir dilimleri toplamının yarısını aşmayan menkul sermaye iratlarından

ve vergi alacağı dahil kurumlardan elde edilen kâr paylarından;

d) Tevkif yoluyla vergilendirilmiş bulunan ve gayrisafi tutarları toplamı 103 üncü maddede yazılı

tarifenin birinci ve ikinci gelir dilimleri toplamının yarısını aşmayan gayrimenkul sermaye iratlarından;

e) Gerçek usulde vergilendirilmeyen zirai kazançlardan;

f) Kazanç ve iratların istisna hadleri içinde kalan kısımlarından;

g) Yukarıda sayılan kazanç ve iratların bir kaçı veya tamamından;

İbaret ise.

2. Dar mükellefiyette vergiye tabi gelir sadece:

a) Tevkif suretiyle vergilendirilmiş ücretler, serbest meslek kazançları, menkul ve gayrimenkul sermaye

iratları ile kurumlardan elde edilen kar paylarından;

b) Diğer kazanç ve iratlardan;

c) Yukarıda sayılan kazanç ve iratların birkaçı veya tamamından;

İbaret ise.

–––––––––––––––––––––

(1) Bu fıkrada yeralan "...1/3'ü..." ibaresi, 22/7/1998 tarih ve 4369 sayılı Kanunun 81 inci maddesiyle "1/5'i" olarak

değiştirilmiş ve bu değişikliğin 1/1/2000 tarihinden sonra elde edilen kar paylarına uygulanacağı aynı Kanunun 86/h

maddesi ile hüküm altına alınmıştır.

(2) Bu maddede yer alan vergi alacağı oranının, menkul kıymet yatırım fonları katılma belgeleri kar payları için, 1/5 olarak

uygulanacağı; 29/6/1999 tarih ve 4393 sayılı "1999 Mali Yılı Bütçe Kanunu"nun 69/f-(2) maddesiyle hüküm altına

alınmıştır.

594-44

Diğer gelirler nedeniyle beyanname verilmesi halinde de 1 ve 2 numaralı bentlerde belirtilen gelirler

beyannameye ithal edilmez.

Madde 92 fıkra bir - (22/7/1998 tarihli ve 4369 sayılı Kanunun hükmüdür.)

Bir takvim yılına ait beyanname:

1. Gelirin sadece gayrimenkul sermaye iradından ibaret olması halinde izleleyen yılın ocak ayı içinde,

2. Gelirin sadece basit usulde tespit edilen ticari kazançlardan ibaret olması halinde izleyen yılın şubat

ayı içinde,

3. Diğer hallerde izleyen yılın mart ayı içinde,

Tam mükellefiyette vergiyi tarha yetkili vergi dairesine, dar mükellefiyette Türkiye'de vergi muhatabı

mevcutsa onun Türkiye'de oturduğu yerin, Türkiye'de vergi muhatabı yoksa işyerinin (işyeri birden fazla ise bu

işyerinden herhangi birisinin) bulunduğu yer vergi dairesine verilir veya taahhütlü olarak posta ile gönderilir.

Madde 94 fıkra bir (6) numaralı bendinin (b) alt bendi ile dördüncü fıkra- (26/12/1993 tarihli ve

3946 sayılı Kanunun hükmüdür.)

b) (Değişik: 22/7/1998-4369/48 md.) (i) Kurumlar vergisinden istisna kazançlara isabet eden kısım

düşüldükten sonra, 75 inci maddenin ikinci fıkrasının 1, 2 ve 3 numaralı bentlerinde yazılı kar paylarından

(Karın sermayeye ilavesi kar dağıtımı sayılmaz.) (kurumlar ile gelir ve kurumlar vergisi, mükellefi olmayanlara

ve muaf olanlara ödenenler dahil),

l) Halka açık anonim şirketlerde,

2) Diğerlerinde,

ii) (Değişik : 23/11/2000 - 4605/4 md.) Kurumlar Vergisi Kanununun 8 inci maddesinin (1) numaralı

bendinde yer alan iştirak kazançları istisnasından yararlanan kazançlar hariç, yatırım indirimi istisnasından

yararlanan kazançlar dahil olmak üzere; dağıtılsın dağıtılmasın, kurumlar vergisine tabi kurumların, kurumlar

vergisinden müstesna kazanç ve iratlarından (İstisna uygulamasının zarar doğurması halinde bu zarara isabet

eden tevkifat, istisnadan kaynaklanan zararın indirildiği dönemde yapılır. Tevkifat uygulamasında mahsup edilen

zarar tutarının öncelikle istisna uygulamasından kaynaklandığı kabul edilir.),

iii) Dağıtılsın dağıtılmasın Gelir Vergisi Kanununun 75 inci maddesinin ikinci fıkrasının 4 numaralı

bendinde yazılı menkul sermaye iratlarından indirim ve istisnalar düşüldükten sonra kalan kısmından,

Bu alt bendin (i) ve (ii) alt bentleri uyarınca yapılan tevkifat, beyanname üzerinden hesaplanan gelir

vergisine mahsup edilemez.

Bu maddenin 6 numaralı bendinin (a) ve (b) alt bentlerine göre üzerinde vergi tevkifatı yapılan kurum

kazancından kar payı alanlara, tevkif suretiyle alınan vergi red ve iade olunmaz.

Esas tarife:

Madde 103 – (31/12/1960 tarihli ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.) (Değişik birinci fıkra:

22/7/1998 - 4369/50 md.) Gelir Vergisine tabi gelirler;

2.000.000.000 liraya kadar % 15

(5.000.000.000 liraya kadar)

5.000.000.000 liranın 2.000.000.000 lirası için 300.000.000 lira fazlası % 20

(12..000.000.000 liranın 5.000.000.000 lirası için 750.000.000 lira fazlası)

10.000.000.000 liranın 5.000.000.000 lirası için 900.000.000 lira fazlası % 25

(24.000.000.000 liranın 12.000.000.000 lirası için 2.150.000.000 lira fazlası)

25.000.000.000 liranın 10.000.000.000 lirası için 2.150.000.000 lira fazlası % 30


50.000.000.000 liranın 25.000.000.000 lirası için 06.650.000.000 lira fazlası % 35


594-45

50.000.000.000 liranın 50.000.000.000 lirası için 15.400.000.000 lira fazlası

(120.000.000.000 liradan fazlasının 120.000.000.000 lirası için 36.950.000.000 lira, fazlası) % 40

Oranında vergilendirilir.

(İkinci fıkra mülga: 15/12/1990 - 3689/5 md.)

(Ek: 5/11/1986 - 3319/2 md.) Bakanlar Kurulu, kara, deniz ve hava ulaştırması işiyle iştigal eden ve 45

inci maddeye göre vergilendirilen dar mükellefler için, ülkeler itibariyle ve karşılıklı olmak şartıyla, bu maddede

yer alan gelir dilimlerinin hizasındaki vergi nispetlerini ayrı ayrı veya topluca sıfıra kadar indirmeye veya bu

maddede yer alan vergi nispetlerinin bir katını geçmemek üzere yeni bir tarife tespit etmeye ve vergilendirmenin

usul ve esaslarını belirlemeye yetkilidir.

117 nci madde- (31/12/1960 tarihli ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.)

( Değişik birinci fıkra: 22/7/1998 – 4369/51 md.)

1 - Ocak ayı içerisinde verilmesi gereken beyanname ile bildirilen gelir üzerinden tahakkuk ettirilen gelir

vergisi ocak, nisan, temmuz aylarında;

2 - Şubat ayı içerisinde verilmesi gereken beyanname ile bildirilen gelir üzerinden tahakkuk ettirilen

gelir vergisi şubat, mayıs, ağustos aylarında;

3 - Mart ayı içerisinde verilmesi gereken beyanname ile bildirilen gelir üzerinden tahakkuk ettirilen gelir

vergisi mart, haziran, eyyül aylarında;

Olmak üzere üç eşit taksitte ödenir.

(Değişik: 24/12/1980 - 2361/82 md.) Maliye Bakanlığı,gelirlerin büyük bir kısmını zirai kazanç teşkil

eden mükellefler hakkında lüzum görülen hallerde,üç taksitten fazla olmamak üzere,belli üretim bölgeleri ve

ziraat ürünlerine göre, özel ödeme zamanları tayin edebilir.

(Son fıkra mülga: 31/12/1982 - 2772/20 md.)

Madde 119 ikinci cümle-(25/5/1995 tarihli ve 4108 sayılı Kanunun hükmüdür.)Ancak, 94 üncü

maddenin birinci fıkrasının 6 numaralı bendinin (b) alt bendinde yazılı menkul sermaye iratlarının dağıtılmaması

halinde yapılacak vergi tevkifatı; biri beyanname verme süresinde, diğerleri kurumlar vergisinin ikinci ve üçüncü

taksitlerinin ödeme süreleri içinde olmak üzere üç eşit taksitte ödenir.

Mükerrer Madde 120 fıkra bir son cümle– (22/7/1998 tarihli ve 4369 sayılı Kanunun hükmüdür.)

Geçici vergi matrahının hesabında, yıllık beyannamede kazancın yetersiz olması nedeniyle

indirilemeyen tutar hariç, harcama yapılmadıkça yatırım indirimi uygulanmaz.

Götürü mükelleflerdeki vergi tevkifatı ile vergi alacağının mahsubu:

Mükerrer Madde 121 – ( 26/12/1993 tarihli ve 3946 sayılı Kanunun hükmüdür.)

A) (Mülga: 22/7/1998 - 4369/82 md.)

B) 75 inci madde gereğince menkul sermaye iradı sayılan mükerrer 75 inci maddedeki vergi alacağı,

aşağıdaki esaslara göre gelir vergisine mahsup edilir.

1. Mükerrer 75 inci maddenin 1 numaralı bendinde yazılı gerçek kişilerin vergi alacağı,yıllık beyanname

ile bildirilmek kaydıyla beyanname üzerinden hesaplanan gelir vergisine mahsup edilir.

2. Mükerrer 75 inci maddenin 2 numaralı bendinde yazılı adi ortaklıklar, kollektif ve adi komandit

şirketlerin vergi alacağı, kar paylarının alındığı yıl, ortaklık ve şirketlerce hasılat olarak kaydedilir. Bu vergi

alacağı,ortaklarca verilecek yıllık gelir vergisi beyannamelerinde hisseleri oranında mahsup edilir.

594-46

3. Mükerrer 75 inci maddede yazılı eshamlı komandit şirketlerin komandite ortaklarının vergi alacağı,

anılan şirketlerin kar paylarını aldıkları yıl komandite ortaklar tarafından hisseleri oranında elde edilmiş ticari

kazanç olarak kabul edilir ve verecekleri gelir beyannamelerinde mahsup edilir.

Bu fıkraya göre yapılan mahsup sonucu kalan vergi alacağı tutarı, hiçbir şekilde iade edilmez ve

mükellefin diğer vergi borçlarına mahsup edilmez.

C) Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esasları, tayin ve tespite Maliye Bakanlığı yetkilidir.

Mükerrer Madde 123 – (22/7/1998 tarihli ve 4369 sayılı Kanunun hükmüdür.)

1. Bu Kanunun Mükerrer 111 inci maddesinde yer alan maktu had ve tutarlar, 1/1/1998 tarihi itibariyle

geçerli olan had ve tutarlarına yükseltilmiştir.

2. Bu Kanunun 21, 23/8, Ek 2,47 ve 48 inci maddelerinde yer alan maktu had ve tutarlar, her yıl bir

önceki yıla ilişkin olarak Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre belirlenen yeniden değerleme oranında artırılmak

suretiyle uygulanır. Bu şekilde hesaplananmaktu had ve tutarların yüzde beşini aşmayan kesirler dikkate

alınmaz. Bakanlar Kurulu, bu surette tespit edilen had ve tutarları yarısına kadar artırmaya veya indirmeye

yetkilidir.

3. Bu Kanunun 103 üncü maddesinde yer alan vergi tarifesinin gelir dilim tutarları hakkında, bu

maddenin 2 numaralı fıkrası uygulanır vergi tarifesinin gelir dilimlerine karşılık gelen kanuni vergi oranlarını,

her bir dilim için ayrı ayrı veya topluca beş puana kadar indirmeye veya kanuni hadlerine kadar yükseltmeye

Bakanlar Kurulu yetkilidir

40 – 16/1/2003 tarihli ve E.:2001/36, K.:2003/3 sayılı Anayasa Mahkemesince iptal edilen hükmün

metni. (Madde numarası:58)

Madde 58 (2) sayılı fıkranın (k) bendi- (23/11/2000 tarihli ve 4605 sayılı Kanunun hükmüdür.)

Ticari ve mesleki kazanç sahiplerinin tedavi maksadıyla yapacağı yurt dışı seyahatler ile bir defaya

mahsus olmak üzere yapılan hac seyahatleri için hayat standardı ilave göstergeleri uygulanmaz.

Şu kadar ki, tedavi maksadıyla yapılan seyahatlerin ilgili sağlık kurullarından alınacak raporlarda tevsik

edilmesi şarttır.

41–17/12/2003 tarihli ve 5024 sayılı Kanunla değiştirilmiş veya yürürlükten kaldırılmış hükümlerin

metinleri. (Madde numaraları: 19, 38, 41, 43, 57 )

Madde 19 fıkra (2) ve (3) – (9/4/2003 tarihli ve 4842 sayılı Kanunun hükmüdür.)

2. Yatırım indirimi istisnası tutarının hesaplanmasında amortismana tâbi iktisadî kıymetin maliyet

bedeli esas alınır.

3. Yatırım indirimi istisnası uygulamasına, istisnaya konu iktisadî kıymete ilişkin harcamaların

yapıldığı yılda başlanır ve indirilecek tutara ulaşılıncaya kadar devam olunur.

Yatırım harcamalarının yapıldığı yıla ilişkin vergi matrahının tespitinde, kazancın yetersiz olması

nedeniyle dikkate alınamayan istisna tutarı, izleyen yıllarda Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre bu yıllar için

belirlenen yeniden değerleme oranında artırılarak dikkate alınır.

Madde 38 fıkra dört (20/6/2001 tarihli ve 4684 sayılı Kanunun hükmüdür.)

Mükelleflerin iktisap tarihinden itibaren en az iki tam yıl süreyle işletmelerinde kayıtlı bulunan

gayrimenkul, iştirak hisseleri ve amortismana tabi diğer iktisadi kıymetleri elden çıkarmaları halinde, bu iktisadi

kıymetlerin maliyet bedeli bunların elden çıkarıldıkları ay hariç olmak üzere Devlet İstatistik Enstitüsünce

belirlenen toptan eşya fiyat endeksindeki artış oranında artırılarak kazancın tespitinde dikkate alınabilir. Rüçhan

hakkı kullanılmak suretiyle edinilen iştirak hisseleri ile iştirak edilen kurumun ihtiyat akçeleri, banka

provizyonları ve Vergi Usul Kanununa göre ayrılan yeniden değerleme fonlarının sermayeye ilavesi dolayısıyla

bedelsiz alınan iştirak hisselerinin en az iki yıl öncesinde iştirak edilen şirketlere ait olması halinde, rüçhan

594-47

hakkı kullanılmak suretiyle edinilen veya alınan bu iştirak hisseleri iki yıl önce iktisap edilmiş sayılır. Rüçhan

hakkı kullanılmak suretiyle veya bedelsiz olarak edinilen hisseler için maliyet bedeli artırımı, bu hisselerin itibari

değeri üzerinden bunların edinilmesine yol açan sermaye artırımının tescili tarihinden itibaren uygulanır. Bu

hüküm 39 uncu madde gereğince işletme hesabı esasına göre ticari kazancın tespitinde de uygulanır. Bilanço

esasında defter tutarı mükellefler tarafından artırılan maliyet bedeline tekabül eden kazançlar, bilançonun

pasifinde özel bir fon hesabında gösterilir. Bu fon, sermayeye ilave dışında herhangi bir suretle başka bir hesaba

nakledildiği veya işletmeden çekildiği takdirde, o yılın kazancına dahil edilerek vergiye tabi tutulur. Söz konusu

iktisadi kıymetlerin alım satımı ile devamlı olarak uğraşanlar, alım satımını yaptıkları iktisadi kıymetler için bu

hükümden yararlanamaz. Şu kadar ki, inşaat yapımına tahsis edilen arsa ve arazilere ilişkin olarak inşaatın bitim

tarihine kadar geçen süre için bu fıkra hükmüne göre maliyet bedeli artırımı yapılabilir. Ancak, inşaatın

tamamlanmasından önce satışı yapılan gayrimenkuller için maliye artırımı satışın yapıldığı tarihe kadar

uygulanır. Bu fıkra hükmünün uygulanmasına ilişkin usul ve esasları tespit etmeye Maliye Bakanlığı yetkilidir.

Madde 38 fıkra beş: (9/4/2003 tarihli ve 4842 sayılı Kanunun hükmüdür.)

Sürekli olarak işlenmiş altın alım-satımı ve imali ile iştigal eden mükellefler, altın satış tarihindeki

İstanbul Altın Borsasında oluşan has altın değeri ile satılan mamulün has altın maliyet bedeli arasında oluşan

farkı, maliyet bedeline ilave ederler. Söz konusu fark, bilançonun pasifinde özel bir fon hesabında izlenir. Bu

fon, sermayeye ilave dışında herhangi bir suretle başka bir hesaba nakledildiği veya işletmeden çekildiği

takdirde, o yılın kazancına dahil edilerek vergiye tâbi tutulur. Bu mükelleflerin kullandıkları yabancı kaynaklara

ait gider ve maliyet unsurlarının sadece ilgili dönemde ayrılan fonu aşan kısmı gider kabul edilir.

Madde 41 fıkra bir bent (8)- (24/6/1994 tarihli ve 4008 sayılı Kanun hükmüdür.)

Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre, dönem sonu stoklarını son giren ilk çıkar yöntemine göre

değerleyen veya amortismana tabi iktisadi kıymetlerini yeniden değerlemeye tabi tutanların, işletmede

kullandıkları yabancı kaynaklara ilişkin faiz, komisyon, vade farkı, kar payı, kur farkı ve benzeri adlar altında

yaptıkları giderler ve maliyet unsurları toplamına (yatırımın maliyetine eklenenler hariç) aşağıdaki indirim

oranının uygulanması suretiyle bulunacak kısmın % 25'i

İndirim oranı, Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre o yıl için tespit edilmiş olan yeniden değerleme

oranının, ilgili kuruluşlardan alınan bilgilere göre Maliye Bakanlığınca o yıl için hesaplanan ortalama ticari kredi

faizi oranına bölünmesi suretiyle bulunur.

Sanayi siciline kayıtlı imalatçıların imalat faaliyetlerinde kullandıkları yabancı kaynaklara ait gider ve

maliyet unsurlarına bu bent hükmü uygulanmaz.

Bu bendin birinci paragrafında yer alan % 25 oranını,% 100'e kadar artırmaya Bakanlar Kurulu;bendin

uygulanmasına ilişkin usul ve esasları belirtmeye ise Maliye Bakanlığı yetkilidir.

Madde 43 fıkra bir bent (1) ve (2)–(31/12/1960 tarih ve 193 sayılı Kanun hükmüdür.)

1. Yıl içinde birden fazla inşaat ve onarma işinin birlikte yapılması halinde, her yıla ait müşterek genel

giderler tahsil olunan istihkak bedellerinin birbirine olan nispeti dahilinde;

2. Yıl içinde tek veya birden fazla inşaat ve onarma işinin bu madde şümulüne girmeyen işlerle birlikte

yapılması halinde, her yıla ait müşterek genel giderler tahsil olunan istihkak bedelleriyle diğer işlere ait satış

veya hasılat tutarlarının birbirine olan nispeti dahilinde;

Madde 57 son fıkra: (25/5/1995 tarihli ve 4108 sayılı Kanunun hükmüdür.)

Yetişmesi uzun zaman alan ve kesilip satılmak üzere yetiştirilen ağaçların bu maddede yazılı

giderlerinden, Vergi Usul Kanununun 283 üncü maddesi uyarınca aktifleştirilen kısmı, ağaçların satıldığı yıl

hariç olmak üzere her takvim yılı için Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre belirlenen yeniden değerleme

oranında artırılarak kazancın tespitinde dikkate alınır.

42–25/12/2003 tarihli ve 5035 sayılı Kanunla değiştirilmiş veya yürürlükten kaldırılmış hükümlerin

metinleri. (Madde numaraları: 68, 94 )


Serbest meslek kazancının tesbitinde aşağıda yazılı giderler hasılattan indirilir:

1. Mesleki faaliyetin icrasına tahsis edilen işyeri kirası (İkametgahlarının bir kısmını işyeri olarak

kullananlar, ikametgahın tamamı için ödedikleri kira ile ısıtma ve aydınlatma gibi sair masrafların yarısını

indirebilirler. İşyeri kendi mülkü olanlar kira yerine amortismanı, ikametgahı kendi mülkü olup bunun bir

kısmını işyeri olarak kullananlar amortismanın yarısını gider yazabilirler);

594-48

2. (Değişik: 31/12/1982 - 2772/6 md.) Mesleki kazancın elde edilmesi ve idame ettirilmesi için ödenen

aydınlatma, ısıtma, telefon, kırtasiye giderleri, müstahdem ücretleri, meslek, ilan ve reklam vergileri ile işyeriyle

ilgili ayni vergi, resim ve harçlar;

3. Mesleki faaliyetin ifasında başkalarına gördürülen hizmetler için ödenen paralar;

4. Alınan meslek kitapları ve meslek dergileri için ödenen bedeller ve mesleki teşekküllere ödenen aidat;

5. Mesleki faaliyetle ilgili seyahat ve ikamet giderleri (Seyahat maksadının gerektirdiği süre ile sınırlı

olmak şartiyle);

6. Meslekin ifasına lüzumlu aletlerin, eczaların ve sair maddelerin tedariki için yapılan giderler;

7. (Değişik: 24/12/1980 - 2361/47 md.) Mesleki faaliyette kullanılan tesisat ve demirbaş eşya için Vergi

Usul Kanunu hükümlerine göre ayrılan amortismanlar (Amortismana tabi iktisadi kıymetlerin elden çıkarılması

halinde mezkür kanunun 328 inci maddesine göre hesaplanacak zararlar dahil);

8. (Değişik: 24/12/1980 - 2361/47 md.) Serbest meslek faaliyetleri dolayısıyla emekli sandıklarına

ödenen giriş ve emeklilik aidatları;

9. Mesleki faaliyetle ilgili olarak kanun, ilam ve mukavelenameye göre ödenen tazminatlar;

10. (Değişik: 22/7/1998 - 4369/37 md.) İşle ilgili olarak şehir içi ulaşım, posta, telgraf ve odabaşı

ücretleri gibi müteferrik giderler ile envantere dahil olan binek otomobillerinin giderleri ve Vergi Usul Kanunu

hükümlerine göre ayrılan amortismanları.

(Değişik: 24/12/1980 - 2361/47 md.) Her türlü para cezaları ve vergi cezaları ile serbest meslek

erbabının suçlarından doğan tazminatlar gider olarak indirilemez.

Madde 94 fıkra bir (6) numaralı bendinin (c) alt bendi-(22/7/1998 tarihli ve 4369 sayılı Kanunun

hükmüdür.)

Vakıflar ve derneklerin (kanunla kurulan dernek ve vakıflar ile sendikalar, meslek odaları ve bunların üst

kuruluşları, borsalar ve siyasi partiler hariç,)iktisadi işletmelerinden elde edilenler dışında kalan ve tevkifata tabi

tutulmamış olan her türlü gelirlerinden (dernek ve vakıflara kuruluşları sırasında tahsis edilen sermaye, üyelerine

emeklilik aylık ve ikramiyesi vermek üzere çalışan vakıfların aidat gelirleri hariç, sıfır oranda tevkitafata tabi

tutulmuş gelirleri ile bağış ve yardımlar dahil);

i) Bakanlar Kurulu'nca vergi muafiyeti tanınan vakıflar ve kamu menfaatlerine yararlı sayılan dernekler

için (Bu bent gereğince yapılan tevkifat binde birden fazla olamaz.)

ii) Diğer vakıf ve dernekler için (Bu bent gereğince yapılan tevkifat yüzde birden fazla olamaz.),

43 – 16/7/2004 tarihli ve 5228 sayılı Kanunla yürürlükten kaldırılmış veya değiştirilmiş hükümlerin

metinleri. (Madde numarası: 89.)

Sigorta primi, teberru ve diğer indirimler : (1)


Mükellefler yıllık beyanname ile bildirecekleri gelirlerden aşağıdaki indirimleri yapabilirler:

(Değişik Bentler: 4/12/1985 - 3239/63 md.):

1. (Değişik : 28/6/2001 - 4697/7 md.) Beyan edilen gelirin % 10’unu (bireysel emeklilik sistemi

dışındaki şahıs sigorta primleri için, beyan edilen gelirin % 5’ini) ve asgari ücretin yıllık tutarını aşmamak

şartıyla, mükellefin şahsına, eşine ve küçük çocuklarına ait hayat, ölüm, kaza, hastalık, sakatlık, analık, doğum

ve tahsil gibi şahıs sigorta primleri ile bireysel emeklilik sistemine ödenen katkı payları (Sigortanın veya

emeklilik sözleşmesinin Türkiye’de kain ve merkezi Türkiye’de bulunan bir sigorta veya emeklilik şirketi

nezdinde akdedilmiş olması, prim ve katkı tutarlarının gelirin elde edildiği yılda ödenmiş olması ve ücret geliri

elde edenlerin ücretlerinin safi tutarının hesaplanması sırasında ayrıca indirilmemiş bulunması şartıyla; eşlerin

veya çocukların ayrı beyanname vermeleri halinde, bunlara ait prim ve katkı payları kendi gelirlerinden

indirilir.),

Bakanlar Kurulu bu bentte yer alan % 10 oranını % 20 oranına kadar (bireysel emeklilik sistemi

dışındaki şahıs sigorta poliçeleri için % 10 oranına kadar) artırmaya ve belirtilen haddi asgari ücretin yıllık

tutarının iki katını geçmemek üzere yeniden belirlemeye yetkilidir. ______________________________

(1) Madde başlığı, 22/7/1998 tarih ve 4369 sayılı Kanun ile değiştirilmiştir.

594-49

2. (Değişik: 22/7/1998 - 4369/46 md.) Genel bütçeye dahil dairelere, katma bütçeli idarelere, il özel

idareleri ve belediyelere, köylere ve kamu menfaatine yararlı derneklere, Bakanlar Kurulunca vergi muafiyeti

tanınan vakıflara ve bilimsel araştırma ve geliştirme faaliyetlerinde bulunan kurum ve kuruluşlara, müzelere,

sinema, tiyatro, opera, bale, klasik müzik, klasik Türk müziği ve plastik sanatlar alanındaki üretim ve etkinlikler

ile bu alanlarda kurulacak özel araştırma, eğitim ve uygulama merkezlerine, Kültür Bakanlığınca da desteklenen

veya desteklenmesi uygun görülen uluslararası sanatsal organizasyonlara özel ve tüzel kişiler tarafından makbuz

karşılığında yapılan bağış ve yardımlar (Bir takvim yılı içinde yapılan bağış ve yardımların toplamı o yıla ait

beyan edilecek gelirin % 5' ini, kalkınmada öncelikli yöreler için % 10'unu aşarsa fazlası indirilmez).

(Ek alt bent: 9/4/2003-4842/10 md.) Yukarıda sayılan kamu idare ve müesseselerine bağışlanan okul,

sağlık tesisi ve yüz yatak (kalkınmada öncelikli yörelerde elli yatak) kapasitesinden az olmamak üzere öğrenci

yurdu inşaası dolayısıyla yapılan harcamalar veya bu tesislerin inşaası için bu kuruluşlara yapılan her türlü bağış

ve yardımlar ile mevcut tesislerin faaliyetlerini devam ettirebilmeleri için yapılan her türlü nakdi ve ayni bağış

ve yardımların tamamı yıllık beyanname ile bildirilecek gelirlerden indirilir.(2)

(Ek alt bent: 25/12/2003-5035/14 md.) Vakıflar Genel Müdürlüğünün idaresinde ve denetiminde

bulunan mazbut vakıflar ile belediyeler dahil diğer kamu kurum ve kuruluşları adına kayıtlı olan, Kültür ve

Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulu nezdinde eski eser tescilli abide eserlerin; bakımı, onarımı, restore edilmesi

ve yaşatılması amacıyla abide eserin kayıtlı olduğu kurum ve kuruluşlara yapılan bağış ve yardımların tamamı

yıllık beyanname ile bildirilen gelirden indirilir.

(Ek alt bent: 25/12/2003-5035/14 md.) Fakirlere yardım amacıyla gıda bankacılığı faaliyetinde bulunan

dernek ve vakıflara Maliye Bakanlığınca belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde bağışlanan gıda maddelerinin

maliyet bedelinin tamamı, yıllık beyanname ile bildirilen gelirden indirilir.

Bağış ve yardımın nakden yapılmaması halinde, bağışlanan veya yardımın konusunu teşkil eden mal

veya hakkın varsa mukayyet değeri, yoksa Vergi Usul Kanunu hükümleri dairesinde takdir komisyonunca tespit

edilecek değer esas alınır.

Mükelleflerin, yılı içinde yaptıkları kendi araştırma ve geliştirme harcamaları tutarını geçmemek üzere

ilgili dönemde ödemeleri gereken yıllık gelir vergisinin % 20'sinin kanuni süresinde tahsilinden vazgeçilerek, bu

orana isabet eden vergi üç yıl süre ile faizsiz olarak ertelenebilir. Ertelenen bu vergi üç yıl içinde gelir vergisinin

ödenme taksitleri ile birlikte eşit taksitler halinde ödenir.

Bu uygulamanın esas ve usulleri Maliye Bakanlığınca tayin ve tespit olunur.

3. (Ek: 22/7/1998 - 4369/46 md.) Mesleki faaliyet icra eden veya basit usulde vergilendirilenlerden

tüccar ve ücretli durumuna girmeksizin yapılan imalat, tamirat ve küçük sanat işleriyle uğraşan özürlülerin gelir

vergisi matrahına esas kazançlarına, bu Kanunun 31 inci maddesinde yer alan esaslara göre hesaplanan yıllık

indirim uygulanır. Bu indirim, bakmakla yükümlü olduğu özürlü kişi bulunan serbest meslek erbabı ve ücret

geliri elde edenler için de uygulanır. İndirim, hizmet erbabının tevkifat matrahına uygulanır.(3)

4. (Ek bent: 9/4/2003-4842/10 md.) Beyan edilen gelirin % 5'ini aşmaması, Türkiye'de yapılması ve

gelir veya kurumlar vergisi mükellefiyeti bulunan gerçek veya tüzel kişilerden alınacak belgelerle tevsik

edilmesi şartıyla, mükellefin kendisi, eşi ve küçük çocuklarına ilişkin olarak yapılan eğitim ve sağlık harcamaları

(mükerrer 121 inci madde çerçevesinde eğitim ve sağlık harcamaları nedeniyle vergi indiriminden yararlanan

ücretliler, aynı harcamalarını bu hükümden yararlanarak matrahlarından indiremezler).

5. (Ek bent: 4/3/2004-5105/4 md.) 3289 sayılı Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğünün Teşkilat ve

Görevleri Hakkında Kanun ile 17.6.1992 tarihli ve 3813 sayılı Türkiye Futbol Federasyonu Kuruluş ve Görevleri

Hakkında Kanun kapsamında yapılan sponsorluk harcamalarının; amatör spor dalları için tamamı, profesyonel

spor dalları için % 50'si.

——————————

(2) Bu alt bentte geçen “okul” ibaresi, 30/7/2003 tarihli ve 4962 sayılı Kanunun 17 nci maddesiyle, “okul, sağlık tesisi”

olarak değiştirilmiş ve metne işlenmiştir.

(3) Bu bendde yer alan " bu Kanunun 31 inci maddesinin 2 numaralı bendinde" ibaresi, 9/4/2003 tarihli ve 4842 sayılı

Kanunun 36 ncı maddesiyle, "bu Kanunun 31 inci maddesinde" olarak 1/1/2004 tarihinden geçerli olmak üzere


594-50

44 – 30/12/2004 tarihli ve 5281 sayılı Kanunla yürürlükten kaldırılmış veya değiştirilmiş hükümlerin

metinleri. (Madde numaraları: 76, 80,103,104.)

Madde 76 fıkra iki - 22/7/1998 tarihli ve 4369 sayılı Kanunun hükmüdür.)

75 inci maddenin ikinci fıkrasının 5, 6, 7, 12 ve 14 numaralı bentlerinde yer alan menkul sermaye

iratlarına (döviz cinsinden açılan hesaplara ödenen faiz ve kar payları, dövize, altına veya başka bir değere

endeksli menkul kıymetler ile döviz cinsinden ihraç edilen menkul kıymetlerden elde edilenler hariç) aşağıda

belirtilen indirim oranının uygulanması suretiyle bulunacak kısım, bu iratların beyanı sırasında indirim olarak

dikkate alınır. Bu hükmün tevkif yoluyla kesilen vergiye şümulü yoktur. Bu indirim, menkul kıymetler yatırım

fonları ve ortaklıkları, risk sermayesi yatırım fonları ve ortaklıkları ve gayrimenkul yatırım fonları ve

ortaklıklarından sağlanan kar payları hakkında da uygulanır. Ticari işletmelere dahil bu tür gelirler hakkında

indirim uygulanmaz. İndirim oranı, Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre o yıl için tespit edilmiş olan yeniden

değerleme oranının, aynı dönemde Devlet tahvili ve Hazine bonosu ihalelerinde oluşan bileşik ortalama faiz

oranına bölünmesi suretiyle Maliye Bakanlığınca tespit edilir.

Mükerer madde 80 fıkra bir bent (1) – (9/4/2003 tarihli ve 4842 sayılı Kanunn hükmüdür.)

1.İvazsız olarak iktisap edilenler, Türkiye'de kurulu menkul kıymet borsalarında işlem gören ve üç aydan

fazla süreyle elde tutulan hisse senetleri ile tam mükellef kurumlara ait olan ve bir yıldan fazla süreyle elde

tutulan hisse senetleri hariç, menkul kıymetlerin elden çıkarılmasından sağlanan kazançlar (Üç aylık süreyi bir

yıla kadar çıkartmaya veya tekrar kanunî süreye kadar indirmeye Bakanlar Kurulu yetkilidir.).

Mükerer madde 80 fıkra üç – (7/1/2003 tarihli ve 4783 sayılı Kanunun hükmüdür.)

Bir takvim yılında elde edilen değer artışı kazancının on milyar liralık kısmı gelir vergisinden

müstesnadır. (1)

Madde 103 fıkra bir – ( 9/4/2003 tarihli ve 4842 sayılı Kanunun hükmüdür.)

Gelir vergisine tâbi gelirler;

5.000.000.000 liraya kadar %20

12.000.000.000 liranın 5.000.000.000 lirası için 1.000.000.000 lira, fazlası %25




120.000.000.000 liradan fazlasının 120.000.000.000 lirası için 42.950.000.000 lira, fazlası %45


Madde 104 fıkra son – (24/12/1980 tarihli ve 2361 sayılı Kanunun hükmüdür.)

Verginin hesaplanmasında matrahın ve verginin lira kesirleri nazara alınmaz.

____________________

(1) Bu fıkrada yer alan değer artışı tutarı, 2005 takvim yılı gelirlerine uygulanmak üzere 20/12/2004 tarihli ve 2004/8295

sayılı Bakanlar Kurulu Kararının Eki Kararın 7 nci maddesiyle 13.000 Yeni Türk Lirası olarak tespit edilmiştir.

(2) Bu fıkrada yer alan miktarlar 2004 takvim yılı için; 30/12/2003 tarihli ve 25332 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan

10/12/2003 tarihli ve 2003/6578 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile aşağıdaki şekilde tespit edilmiştir.Daha önce yapılan

değişiklikler için, Kanunun sonundaki "ÇEŞİTLİ MEVZUAT İLE YAPILAN DEĞİŞİKLİKLER CETVELİ"ne bakınız.

6.000.000.000 liraya kadar % 20

14.000.000.000 liranın 6.000.000.000 lirası için 1.200.000.000 lira, fazlası % 25




140.000.000.000 liradan fazlasının 140.000.000.000 lirası için 50.100.000.000 lira, fazlası % 45

594-51

45 – 22/12/2005 tarihli ve 5436 sayılı Kanunla yürürlükten kaldırılmış veya değiştirilmiş hükümlerin metinleri.

(Madde numarası: Geçici Madde 67)

Geçici Madde 67 (1) numaralı fıkra ikinci paragraf- (30/12/2004 tarihli ve 5281 sayılı Kanunun hükmüdür.)

Aynı menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası aracından değişik tarihlerde alımlar yapıldıktan sonra bunların bir

kısmının elden çıkarılması halinde, ilk giren ilk çıkar yöntemi kullanılmak suretiyle, tevkifat matrahının tespitinde dikkate

alınacak alış bedeli belirlenir. Bir menkul kıymet ve diğer sermaye piyasası aracının alımından önce elden çıkarılması

halinde, elden çıkarılma tarihinden sonra yapılan ilk alım işlemi esas alınarak üzerinden tevkifat yapılacak tutar tespit edilir.

Alış ve satış işlemleri dolayısıyla ödenen komisyonlar ile Banka ve Sigorta Muameleleri Vergisi tevkifat matrahının

tespitinde dikkate alınır.

4) numaralı Fıkra - 75 inci maddenin ikinci fıkrasının (7), (12) ve (14) numaralı bentlerinde yazılı menkul sermaye

iratlarından ödemeyi yapanlarca % 15 oranında vergi tevkifatı yapılır. Bu iratlar üzerinden 94 üncü madde veya Kurumlar

Vergisi Kanununun 24 üncü maddesi kapsamında ayrıca tevkifat yapılmaz.

13) numaralı Fıkra- Türkiye’de kurulu vadeli işlem ve opsiyon borsalarında yapılan işlemlerden 2006 yılında elde

edilen kazançlar için (1) numaralı fıkrada belirtilen tevkifat oranı sıfır olarak uygulanır.

17) numaralı Fıkra- Bu madde hükümlerinin uygulanmasına ilişkin esas ve usulleri belirlemeye Maliye Bakanlığı

yetkilidir.


(Madde numaraları 19, 103.)

Madde 19- ( 9/4/2003 tarihli ve 4842 sayılı Kanunun hükmüdür.) (1)

1. Dar mükellefiyete tâbi olanlar dahil, ticarî veya ziraî kazançları bilanço esasına göre tespit edilen vergiye tâbi

mükellefler (adi ortaklıklar, kollektif ve adi komandit şirketler ile kurumlar vergisi mükellefleri dahil) faaliyetlerinde

kullanmak üzere satın aldıkları veya imal ettikleri amortismana tâbi iktisadî kıymetlerin maliyet bedellerinin % 40'ını vergi

matrahlarının tespitinde ilgili kazançlarından yatırım indirimi istisnası olarak indirim konusu yaparlar.

Petrol Kanunu ve Maden Kanununa göre yürütülen arama ve sondaj faaliyetleri için yapılan ve aktifleştirilen

harcamalar yatırım indirimi istisnası uygulamasından yararlanır.

2. (Değişik: 17/12/2003-5024/6 md.) Yatırım indirimi istisnası uygulamasına, istisnaya konu iktisadî kıymete ilişkin

harcamaların yapıldığı yılda başlanır ve indirilecek tutara ulaşılıncaya kadar devam olunur. Yatırım harcamalarının yapıldığı yıla ilişkin vergi matrahının tespitinde, kazancın yetersiz olması nedeniyle dikkate

alınamayan istisna tutarı, izleyen dönemlerde, bu dönemlerde Devlet İstatistik Enstitüsü Toptan Eşya Fiyatları Genel

Endeksinde meydana gelen artış oranında artırılarak dikkate alınır. 3. (Değişik: 17/12/2003-5024/6 md.) Enflasyon düzeltmesi uygulanan dönemlerde, yatırım indirimi istisnası

tutarının hesaplanmasında amortismana tâbi iktisadî kıymetin aktife alındığı hesap dönemi sonundaki düzeltilmiş değeri esas

alınır. Ancak iktisadî kıymetin aktife alındığı hesap döneminden önceki hesap dönemlerinde gerçekleşen harcamalar,

gerçekleştirildikleri dönem sonundaki düzeltilmiş değerleri ile dikkate alınır. İzleyen dönemlerde enflasyon düzeltmesi

nedeniyle bu harcamalardan kaynaklanan farklar üzerinden yatırım indirimi istisnası hesaplanmaz. 4. Aşağıda belirtilen iktisadî kıymetler ile ilgili olarak yatırım indirimi hesaplanmaz.

–––––––––––––––––––

(1) Bu maddede yer alan ticari ve zirai kazançlarda yatırım indirimi istisnasına ilişkin asgari tutar, 2005 takvim yılında uygula nmak üzere 10.000 Yeni Türk

Lirası olarak, 20/12/2004 tarihli ve 2004/8295 sayılı Bakanlar Kurulu Kararının Eki Kararın 1 inci maddesiyle tespit edilmiştir.

594-52

- Bedeli 5 milyar liradan az olan iktisadî kıymetler (iktisadî ve teknik bakımdan bütünlük arz eden iktisadî kıymetler

haddin aşılıp aşılmadığının tespitinde bir bütün olarak dikkate alınır.).(1)

- Yurt içinde veya dışında daha önce kullanılmış olan iktisadî kıymetler (yüzer havuzlar ile oniki yaşından küçük

gemiler hariç).

- Gayri maddi haklar ile ekonomik ömrü 5 yıldan daha kısa olan özel maliyet bedelleri (yatırım indiriminden

yararlanan iktisadî kıymetlerin kullanılabilmesi için gerekli olan bilgisayar programları hariç). (2)

- Mal ve hizmet üretimi ile doğrudan ilgili olmayan; alet, edevat, mefruşat ve büro demirbaşları.

- Bedelsiz olarak iktisap edilen iktisadî kıymetler.

- Satın alma suretiyle iktisap edilen veya inşa edilen binalar (mal ve hizmet üretim yeri olarak kullanılmak üzere inşa

edilenler hariç).

- Arazi veya arsalar.

- Binek otomobili ve benzeri kara taşıtları, yat, kotra, tekne ve benzeri motorlu deniz araçları ile uçak ve helikopter gibi hava

taşıtları (işletmenin esas faaliyet konusu ile ilgili olanlar hariç).

- Yurt dışındaki yatırımlarda kullanılmak üzere alınan iktisadî kıymetler.

5. Yatırım indirimi istisnasına konu iktisadî kıymetleri aktife alındıkları tarihten itibaren iki yıl içinde elden çıkaran

mükellefler, bu iktisadî kıymetlerle ilgili olarak yatırım indirimi istisnası uygulama haklarını kaybederler. Bu durumda daha

önce yararlanılan yatırım indirimi istisnası için herhangi bir işlem yapılmaz.

6. Mükellefler kayıtlarını, hesaplanan ve yararlanılan yatırım indirimi istisnası tutarlarının yıllar itibariyle takibini

yapacak şekilde tutarlar.

7. Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esasları belirlemeye Maliye Bakanlığı yetkilidir.

Madde 103 – ( 9/4/2003 tarihli ve 4842 sayılı Kanunun hükmüdür.)

(Değişik birinci fıkra: 30/12/2004-5281/29 md.) Gelir vergisine tâbi gelirler;

6.600 Yeni Türk Lirasına kadar % 20

15.000 Yeni Türk Lirasının 6.600 lirası için 1.320 lira, fazlası % 25



78.000 Yeni Türk Lirasından fazlasının 78.000 lirası için 24.720 lira, fazlası % 40


Ücret gelirlerinin vergilendirilmesinde, yukarıdaki tarifede yer alan vergi oranları beş puan indirilmek suretiyle

uygulanır. ––––––––––––––––––––––––––––– (1) Bu tutar 2004 takvim yılı için Bakanlar Kurulunun 10/12/2003 tarihli 2003/6578 sayılı Kararı ile 6.000. 000.000 TL.olarak tespit edilmiştir. (2) Bu bentde yer alan “Gayri maddî haklar“ ibaresi, 16/7/2004 tarihli ve 5228 sayılı Kanunun 59 uncu maddesiyle “Gayri maddi hak lar ile ekonomik ömrü 5

yıldan daha kısa olan özel maliyet bedelleri” olarak değiştirilmiş ve metne işlenmiştir.

594-53


(Madde numaraları: Geçici Madde 67.)

Geçici Madde 67 Fıkra bir paragraf altı- (30/12/2004 tarihli ve 5281 sayılı Kanunun hükmüdür.) Sermaye

Piyasası Kanununa göre kurulan menkul kıymetler yatırım fonlarının (borsa yatırım fonları hariç) katılma belgelerinin ilgili

olduğu fona iadesi, menkul kıymetler yatırım ortaklıklarının hisse senetlerinin alım satımı, Hazine tarafından yurt dışında

ihraç edilen menkul kıymetlerin alım satımı, itfası sırasında elde edilen getirileri ile bunların dönemsel getirilerinin

tahsilinde, tam mükellef kurumlara ait olup, İstanbul Menkul Kıymetler Borsasında işlem gören ve bir yıldan fazla süreyle

elde tutulan hisse senetlerinin elden çıkarılmasında ve hisse senetleri kâr paylarının hisse sahipleri adına tahsilinde bu fıkra

hükümleri uygulanmaz. (Ek hüküm: 22/12/2005-5436/14 md.) Tam mükellef kurumlara ait olup, İstanbul Menkul

Kıymetler Borsasında işlem gören ve bir yıldan fazla süreyle elde tutulan hisse senetlerinin elden çıkarılmasından elde edilen

gelirler için, Gelir Vergisi Kanununun Mükerrer 80 inci madde hükümleri uygulanmaz. (1)

48- 21/2/2007 tarihli ve 5582 sayılı Kanunla yürürlükten kaldırılmış veya değiştirilmiş hükümlerin metinleri. (Madde

numaraları: 75 ve 94.)

Madde 75 fıkra iki bent 1. ( 31/12/1981 tarihli ve 2574 sayılı Kanunun hükmüdür.) Her nevi hisse senetlerinin

kar payları (kurucu hisse senetleri ve diğer intifa hisse senetlerine verilen kar payları ve pay sahiplerine hazırlık dönemi için

faiz olarak veya başka adlarla yapılan her türlü ödemeler ile Sermaye Piyasası Kanununa göre kurulan yatırım fonları katılma

belgelerine ödenen kar payları dahil); (2)

Madde 75 fıkra iki bent 5. ( 22/7/1998 tarihli ve 4369 sayılı Kanunun hükmüdür.) Her nevi tahvil faizleri ve

Hazine bonosu faizleri ile Toplu Konut İdaresi, Kamu Ortaklığı İdaresi ve Özelleştirme İdaresince çıkarılan menkul

kıymetlerden sağlanan gelirler (Döviz cinsinden yahut dövize, altına veya başka bir değere endeksli menkul kıymetlerin itfası

sırasında oluşan değer artışları irat sayılmaz);

49 – 28/3/2007 tarihli ve 5615 sayılı Kanunla yürürlükten kaldırılmış veya değiştirilmiş olan hükümlerin metinleri. (Madde

numarası: 9, 99, Mükerrer Madde 121.)

Madde 9 fıkra bir bent (6)- (31/12/1960 tarihli ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.) Hariçten işçi almamak,

muharrik kuvvet kullanmamak kayıt ve şartı ile oturdukları evlerde imal ettikleri havlu, örtü, çarşaf, çorap, halı, kilim,

dokuma mamulleri örgü, dantel, her nevi nakış işlerini ve her nevi turistik eşya, hasır, sepet, süpürge, paspas, fırça, yapma

çiçek, ip ve urganları dükkan açmaksızın satanlardan 47 nci maddenin 1 ve 3 numaralı bentlerinde yazılı şartları haiz

bulunanlar;

––––––––––––––––––––

(1) 22/12/2005 tarihli ve 5436 sayılı Kanunun 14 üncü maddesiyle bu parağrafta yer alan "tam mükellef kurumlara ait olan ve iki yıldan" ibaresi, "tam mükellef

kurumlara ait olup, İstanbul Menkul Kıymetler Borsasında işlem gören ve bir yıldan" şeklinde değiştirilmiş ve metne işlenmişt ir.

(2) Bu fıkrada yer alan "Menkul Kıymetler Yatırım Fonları" ifadesi, 25/6/1992 tarih ve 3824 sayılı Kanunun 4 üncü maddesi ile "Sermaye

Piyasası Kanununa göre kurulan yatırım fonları" şeklinde değiştirilmiş olup, metne işlenmiştir.

594-54


Muhtasar beyannamede aşağıdaki malümatın gösterilmesi lazımdır:

a) Tevkifat yapanın adı ve soyadı veya unvanı ile adresi;

b) Muhtasar beyannamenin ilgili bulunduğu ay veya aylar;

c) Aylık ücret bordrolarının icmali:

1. Hizmet erbabının sayısı;

2. Hizmet erbabına verilen ücretler tutarı;

3. Ücretlerden yapılan vergi tevkifatının tutarı (Üç aylık muhtasar beyannamelerde her aya ait bordronun icmali ayrı

gösterilir);

d) Vergi tevkifatına tabi diğer ödemeler:

1. (Değişik: 24/12/1980 - 2361/67 md.) İstihkak sahibinin adı ve soyadı ile iş adresi, varsa bağlı bulunduğu vergi

dairesi ve mükellef hesap numarası;

2. Ödemenin nev'i;

3. Ödemenin miktarı;

4. Ödemeden yapılan vergi tevkifatı;

e) Muhtasar beyannamenin tanzim tarihi ve yetkili imza.

(Değişik: 31/12/1981 - 2574/22 md.) Tevkifata tabi menkul sermaye iratları ile bunlardan yapılan vergi tevkifatı

nev'i itibariyle icmalen ayrı bir muhtasar beyannameye alınır.

Mükerrer Madde 121- (9/4/2003 tarihli ve 4842 sayılı Kanunun hükmüdür.)

Gerçek ücretlerin vergilendirilmesinde, mükellefin kendisi, eşi ve çocukları ile ilgili eğitim, sağlık, gıda, giyim ve

ikamet edilen konuta ait kira harcamalarının yıllık toplam tutarının;

- 3 milyar liraya kadar % 8'i ,

- 6 milyar liranın 3 milyar lirası için % 8'i, aşan kısmı için % 6'sı,

- 6 milyar liradan fazlasının, 6 milyar lirası için % 7'si, aşan kısmı için % 4'ü,

Ücretlinin ertesi yılda ödeyeceği gelir vergisinden mahsup edilir veya işverenler aracılığı ile kendisine nakden iade

edilir.

Şu kadar ki; harcamaların Türkiye'de yapılması, gelir veya kurumlar vergisi mükellefiyeti bulunan gerçek veya tüzel

kişilerden alınan belgelerle tevsik edilmesi ve bu belgelerin işverene verilmesi şarttır. Mahsup hakkı kazanılan tutarın

hesaplanmasında dikkate alınan harcama tutarı, vergi matrahının toplamını geçemez.

Ücretlilerin harcama belgelerinin işverene ibrazı, beyanı ve verginin mahsup veya iadesine ilişkin süreleri tespit

etmeye, iadeyi nakden veya mahsuben yaptırmaya, (…)ve uygulamanın usul ve esaslarını belirlemeye Maliye Bakanlığı

yetkilidir.

50 – Anayasa Mahkemesi’nin 15/10/2009 tarihli ve E.: 2006/119, K.: 2009/145 sayılı Kararı ile iptal edilmiş olan

hükümlerin metinleri. (Madde numarası: 67.)

Madde 67 – fıkra (1) – paragraf bir - son cümle -(27/6/2006 tarihli ve 5527 sayılı Kanunun hükmüdür.) Dar

mükellef gerçek kişi ve kurumlar için bu oran % 0 olarak uygulanır. (1)

––––––––

(1) 27/6/2006 tarihli ve 5527 sayılı Kanunun 1 inci maddesiyle eklenen bu cümle, Anayasa Mahkemesi’nin 15/10/2009 tarihli ve E.:

2006/119, K.: 2009/145 sayılı Kararı ile iptal edilmiş olup, Kararın Resmi Gazete’de yayımlandığı 8/1/2010 tarihinden başlayarak altı ay

sonra yürürlüğe girmesi hüküm altına alınmıştır.

594-55

51 – 23/7/2010 tarihli ve 6009 sayılı Kanunla yürürlükten kaldırılmış veya değiştirilmiş olan hükümlerin metinleri.

(Madde numarası: 103.)

Madde 103 – (30/3/2006 tarihli ve 5479 sayılı Kanunun hükmüdür.) (1)(2)

Gelir vergisine tabi gelirler;

7.000 (8.800 TL) YTL’ye kadar % 15

18.000 (22.000 TL) YTL’nin 7.000 (8.800 TL) YTL’si için 1.050 (1.320 TL) YTL, fazlası % 20

40.000 (50.000 TL) YTL’nin 18.000(22.000 TL) YTL’si için 3.250 (3.960 TL)YTL, fazlası % 27

40.000 (50.000 TL) YTL’den fazlasının 40.000(50.000 TL) YTL’si için 9.190 (11.520 TL) YTL, fazlası % 35

oranında vergilendirilir.


(Madde numaraları: 9, 46, 94.)

Madde 9 – birinci fıkra – 8 numaralı bent - (31/12/1960 tarihli ve 193 sayılı Kanunun hükmüdür.) 8.

Yukarıdaki 1 - 7 numaralı bentlerde sözü edilen işlere benzerlik gösterdikleri, Danıştay'ın muvafık mütalaası üzerine, Maliye

Bakanlığınca, kabul ve ilan olunan ticaret ve sanat işleri ile iştigal edenler. (3)

Madde 46 – altıncı fıkra - (22/7/1998 tarihli ve 4369 sayılı Kanunun hükmüdür.) Basit usule tabi olmanın

şartlarından herhangi birini takvim yılı içinde kaybedenler, ertesi takvim yılı başından itibaren gerçek usulde

vergilendirilirler. Basit usulün şartlarına haiz olanlardan, bu usulden yararlanmak istemediklerini yazı ile bildirenler, bu

talepleri doğrultusunda takip eden ay başından veya izleyen takvim yılı başından, yeni işe başlayanlar ise işe başlama

tarihinden itibaren gerçek usulde vergilendirilirler. Herhangi bir şekilde gerçek usulde vergilendirilecek olanlar ve gerçek

usulde vergilendirilen mükellefler, bir daha hiç bir şekilde basit usule dönemezler. Bu kişilerin aynı türden iş yapan eş ve

çocukları da bu faaliyetleri nedeniyle basit usulden yararlanamazlar.

Madde 94 – birinci fıkra – 10 numaralı bent – (a) alt bendi - (22/7/1998 tarihli ve 4369 sayılı Kanunun

hükmüdür.) a) Baş bayiler hariç olmak üzere Milli Piyango İdaresince çıkarılan biletleri satanlar ile diğer kişilerce çıkartılan

bu nitelikteki biletleri satanlara yapılan komisyon, prim ve benzeri ödemelerden,

–––––––––––––

(1) Bu maddede Kanunla getirilen miktarlar aynen bırakılmış olup, 1/1/2010 tarihinden itibaren uygulanacak olan 29/12/2009 tarihli ve

27447 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Maliye Bakanlığının 273 Seri No.’lu Tebliği ile getirilen miktarlar parantez içerisinde siyah

puntoyla işlenmiştir.

(2) Anayasa Mahkemesi’nin 15/10/2009 tarihli ve E.: 2006/95, K.: 2009/144 sayılı Kararı ile, bu maddede yer alan “40.000 YTL’den

fazlasının 40.000 YTL’si için 9190 YTL,” ifadesinden sonra gelen “… fazlası % 35 oranında …” ibaresi, “ücret gelirleri” yönünden iptal

edilmiş olup, Kararın Resmi Gazete’de yayımlandığı 8/1/2010 tarihinden başlayarak altı ay sonra yürürlüğe girmesi hüküm altına

alınmıştır.

(3) 4/6/2008 tarihli ve 5766 sayılı Kanunun 8 inci maddesiyle 1/7/2008 tarihinden geçerli olmak üzere ; (6) numaralı bentten sonra gelmek

üzere (7) numaralı bent eklenmiş ve sonraki bentte yer alan "1-6 numaralı" ibaresi "1-7 numaralı" şeklinde değiştirilerek bent numarası

buna göre teselsül ettirilmiştir.

594-56


(Madde numaraları: 22, 75, 94.)

Madde 22 – (1) numaralı fıkra - (9/4/2003 tarihli ve 4842 sayılı Kanunun hükmüdür.) 1. Bireysel emeklilik

sisteminden emeklilik hakkı kazananlar ile bu sistemden vefat, malûliyet veya tasfiye gibi zorunlu nedenlerle ayrılanlara

yapılan ödemelerin % 25'i, Türkiye'de kâin ve merkezi Türkiye'de bulunan diğer sigorta şirketlerinden on yıl süreyle prim

ödeyenler ile vefat, malûliyet veya tasfiye gibi zorunlu nedenlerle ayrılanlara yapılan ödemelerin % 10'u ve tek primli yıllık

gelir sigortalarından yapılan ödemelerin tamamı gelir vergisinden müstesnadır.

İstisna edilen tutar üzerinden 94 üncü maddenin birinci fıkrasının (15) numaralı bendine göre tevkifat yapılmaz.

Madde 75 – ikinci fıkra – 15 numaralı bent - (28/6/2001 tarihli ve 4697 sayılı Kanunun hükmüdür.) 15. Tüzel

kişiliği haiz emekli sandıkları, yardım sandıkları ile emeklilik ve sigorta şirketleri tarafından;

a) On yıl süreyle prim, aidat veya katkı payı ödemeden ayrılanlara yapılan ödemeler,

b)On yıl süreyle katkı payı ödemiş olmakla birlikte bireysel emeklilik sisteminden emeklilik hakkı kazanmadan

ayrılanlar ile diğer sandık ve sigortalardan on yıl süreyle prim veya aidat ödeyenlere ve vefat, maluliyet veya tasfiye gibi

zorunlu nedenlerle ayrılanlara yapılan ödemeler,

c)Bireysel emeklilik sisteminden emeklilik hakkı kazananlar ile bu sistemden vefat, maluliyet veya tasfiye gibi

zorunlu nedenlerle ayrılanlara yapılan ödemeler.

Madde 94 – birinci fıkra – 15 numaralı bent – c alt bendi - (28/6/2001 tarihli ve 4697 sayılı Kanunun

hükmüdür.) c) 75 inci maddenin ikinci fıkrasının (15) numaralı bendinin (c) alt bendinde yer alan menkul sermaye

iratlarından

54- 10/9/2014 tarihli ve 6552 sayılı Kanun ile yürürlükten kaldırılmış veya değiştirilmiş olan hükümlerin metinleri.


Madde 89-birinci fıkra- 10 numaralı bent- (22/12/2005 tarihli ve 5436 sayılı Kanunun hükmüdür.) Bakanlar

Kurulunca yardım kararı alınan doğal afetler dolayısıyla Başbakanlık aracılığıyla makbuz mukabili yapılan aynî veya nakdî

bağışların tamamı.


(Madde numarası: 22, 23, 89.)

Madde 22 – (1) numaralı fıkra – (13/6/2012 tarihli ve 6327 sayılı Kanunun hükmüdür.) Tek primli yıllık gelir

sigortalarından yapılan ödemelerin tamamı gelir vergisinden müstesnadır.

Madde 23 – birinci fıkra (14) numaralı bent – (30/7/2003 tarihli ve 4962 sayılı Kanunun hükmüdür.) Kanunî ve

iş merkezi Türkiye'de bulunmayan dar mükellefiyete tâbi işverenlerin yanında çalışan hizmet erbabına, işverenin Türkiye

dışında elde ettiği kazançları üzerinden döviz olarak ödediği ücretler;

594-57

Madde 89 – birinci fıkra- (9) numaralı bent- (16/7/2004 tarihli ve 5228 sayılı Kanunun hükmüdür.)

Mükelleflerin, işletmeleri bünyesinde gerçekleştirdikleri münhasıran yeni teknoloji ve bilgi arayışına yönelik araştırma ve

geliştirme harcamaları tutarının % 100’ü oranında hesaplanacak “Ar-Ge indirimi. (1)



Madde 25- birinci fıkra -7 numaralı bent - (17/10/1980 tarihli ve 2320 sayılı Kanunun hükmüdür.) 1475 ve 854

sayılı kanunlara göre ödenmesi gereken kıdem tazminatlarının tamamı ile 5953 sayılı Kanuna göre ödenen kıdem

tazminatlarının hizmet erbabının 24 aylığını aşmayan miktarları (hizmet ifa etmeksizin ödenen ücretler tazminat sayılmaz.)

_____________

(1) 28/2/2008 tarihli ve 5746 sayılı Kanunun 5 inci maddesiyle; bu bentte yer alan "araştırma ve geliştirme harcamaları tutarının % 40’ı

oranında" ibaresi "araştırma ve geliştirme harcamaları tutarının %100’ü oranında" şeklinde değiştirilmiş ve metne işlenmiştir .

596

193 Sayılı Kanunun Çeşitli Maddelerindeki Oran ve Miktarlarda

KARARNAMELER İLE YAPILAN

DEĞİŞİKLİKLER CETVELİ

Değişiklik Yapan Yayımlandığı

Kararnamenin Resmi Gazete'nin

Tarihi Numarası Tarihi Numarası Değişiklik Gören Madde

-------------- -------------- ------------ ------------------- -------------------------------

20/12/1983 83/7511 26/12/1983 18263 18, 21

23/12/1983 83/7518 30/12/1983 18267 13, 53

20/12/1985 85/10172 26/12/1985 18970 47, 48

20/12/1985 85/10175 26/12/1985 18970 94

1/12/1986 86/11239 10/12/1986 19307 13

12/12/1986 86/11307 23/12/1986 19320 46, 47, 48

21/12/1986 86/10380 22/2/1986 19027 94

25/3/1986 86/10415 7/3/1986 19040 94

9/12/1986 86/11306 23/12/1986 19320 Mükerrer 116

23/12/1986 86/11330 31/12/1986 19328 45, 75, 94

12/3/1987 87/11565 14/3/1987 19400 94

27/4/1987 87/11812 6/6/1987 19479 75,94

14/7/1987 87/11987 27/8/1987 19557 94

16/12/1987 87/12338 28/12/1987 19678 45, 75, 94

30/12/1987 87/12467 31/12/1987 19681 Mükerrer 31, 46 48, 86, 87, 94, 103, Mükerrer 116

30/12/1987 87/12478 19/1/1988 19699 94

22/1/1988 88/12567 19/2/1988 19730 94

19/2/1988 88/12645 20/2/1988 19731 94

25/5/1988 88/12966 9/5/1988 19837 75, 94

28/12/1988 88/13642 30/12/1988 20035 21, 31, 46, 48, 53, 68/10, 86, 87, 103, Mükerrer 116, Geçici 32

28/12/1988 88/13644 30/12/1988 20035 94

25/3/1989 89/13876 25/3/1989 20119 Mükerrer 120

16/6/1989 89/14258 25/7/1989 20232 13, 53

21/7/1989 89/14365 19/8/1989 20257 94

27/12/1989 89/14913 30/12/1989 20388 17, 21, 31, 46, 48, 68/10, 86, 87, 103, Mükerrer 120

27/12/1989 89/14919 30/12/1989 20388 94

15/12/1990 3689 20/12/1990 20731 13, 17, 21, 24, Ek 2, 47, 53, 68/10, Mük. 80, 86, 87, 103, 111, 112.

12/8/1991 91/2074 16/8/1991 20962 94.

2/10/1991 91/2345 31/10/1991 21037 17

26/12/1991 91/2569 31/12/1991 21098 13, 21, 24/3, 31, 47/2, 53, 68/10, Mükerrer 80, 86, 87, 103, 111, 112 ve

Geçici 37

26/12/1991 91/2564 31/12/1991 21098 Mük. 94

30/1/1992 92/2682 12/2/1992 21140 94

20/5/1992 92/3078 28/5/1992 21241 94, 103

22/12/1992 92/3892 31/12/1992 21452 13, 17, 21, 24/3, 31, 47/2, 53, 68/10, Mükerrer 80, 86, 87, 103, 111,

112 ve Geçici 37

Tebliğ 165 6/3/1991 20806 Geçici 35.

" 168 15/3/1992 21172 48, Geçici 35.

" 170 28/1/1993 21479 48, Geçici 35.

597

193 SAYILI KANUNA EK VE DEĞİŞİKLİK GETİREN MEVZUATIN

YÜRÜRLÜĞE GİRİŞ TARİHİNİ GÖSTERİR LİSTE

Kanun Yürürlüğe

No. Farklı tarihte yürürlüğe giren maddeler giriş tarihi

--------------- -------------------------------------------------------------- -------------------

35 – 28/2/1962

39 – 6/3/1962

202 – 28/2/1963

365 Md. 1 1/1/1964

Md. 4 1/3/1964

Diğer hükümleri 31/12/1963

484 – 8/7/1964

642 – 1/1/1965

784 – 30/11/1966

876 – 13/6/1967

890 Md. 1 1/1/1967

Md. 2 1/1/1966

903 Md. 4, 5 1/3/1968

Diğer maddeleri 24/7/1967

933 – 11/8/1967

980 – 1/1/1968

1132 – 1/1/1969

1137 – 31/3/1969

1631 – 1/1/1972

1743 – 1/7/1973

1927 Md. 1 1/2/1974


1981 – 1/1/1975

2026 – 1/1/1976

2320 Md. 1, 2 12/9/1980


2361 – 1/1/1981

2454 Md. 13 5/5/1981

Md. 6 ve Geçici Madde 19 1/6/1981

Diğer hükümleri 1/1/1981

2574 Md. 6, 9, 12, 16, 19, 21, 22, 25, 30 1/1/1981

tarihinden geçerli

olmak üzere 5/1/1982

598

Kanun Yürürlüğe

No. Farklı tarihte yürürlüğe giren maddeler giriş tarihi

--------------- ------------------------------------------------------------ --------------------

Md.5, 14 1/1/1981 tarihinden

(Gelir Vergisi Kanununun 24/1 ve 77/2'deki değişiklik- geçerli olmak üzere

leri.) 5/1/1982

Md. 14 ile yapılan diğer değişiklikler 1/1/1983

2588 Md. 1, 2, 4, 5, 6, 7, 8, 14, 16 Bölge idare ve vergi mahkemelerinin

göreve başladıkları tarihte

Md. 9, 10, 11, 12, 15, 17, 18 Emlak vergisi,1980

Genel beyan dönemini izleyen ilk

genel beyan döneminin rastladığı

bütçe yılının başında

Md. 3, 13 1/3/1982


2772 – 1/1/1983 tarihinden

geçerli olmak üzere 31/12/1982

2970 – 1/1/1984

2995 – 27/4/1984

3239 1. Bu kanunun birinci bölümünün araziye ait, asgari ölçüde birim değer tesbiti için

yeniden kurulan TAKDİR KOMİSYON'ları ve arazi ile ilgili diğer hükümleri ve

yoklamadan maksat ve yoklama memurlarına ilişkin hükümleri. 11/12/1985

Arsalara ait asgari ölçüde birim değer tesbiti için yeniden kurulan Takdir

Komisyonları ile ilgili hükümleri. 1/3/1986

2. Bu kanunun beşinci bölümünün, 96. maddesiyle

492 sayılı kanunun 8 sayılı tarifesine eklenen telsiz 7/10/1983 tarihinden

harçlarına ait hükümleri (Yıllık Harçlara ait hükümleri geçerli olmak üzere

hariç) 11/12/1985

3. Bu kanunun 107, 115, 119, 126, 132, 133, 134, 135 1/1/1986 tarihinden

ve geçici 2, 3, ve 4. maddeleri. geçerli olmak üzere

11/12/1985

5. Bu kanunun diğer hükümleri. 1/1/1986

85/10172

sayılı Bak.

Kur. Kar. – 31/12/1985

85/10175

sayılı Bak.

Kur. Kar. – 1/1/1986

3393 11 ve 12 nci maddeleri 1/1/1987


gelİr vergİsİ kanununun yÜrÜrlÜkten kaldirilmiŞ … · müellif, mütercim, heykeltraú,...

Documents