gen el görelilik
DESCRIPTION
Gen el Görelilik. MSGS Ü Felsefe Bölümü 7 Mayıs 2013 Cemsinan Deliduman. A ğırlık ve İvmelenme. duran veya sab it hızla hareketli asansör. aşağıya ivmelenen asansör. yukarıya ivmelenen asansör. düşen asansör. normalden ağır. normalden hafif. normal ağırlık. ağırlıksız. - PowerPoint PPT PresentationTRANSCRIPT
MSGSÜ Felsefe Bölümü
7 Mayıs 2013
Cemsinan Deliduman
duran veya sabit hızla hareketliasansör
yukarıyaivmelenen
asansör
aşağıyaivmelenen
asansördüşenasansö
rnormal ağırlık normalden ağır normalden hafif
ağırlıksız
Jale’nin bakış açısı Zeki’nin bakış açısı
Zeki
Zeki
Jale
Jale
Dünyanın üzerinde kapalı bir oda Yerçekimi ivmesiyle ivmelenen kapalı bir oda
durağan
ivmelenen
aynıymış gibihissedilmez aynıymış gibi
hissedilmez
ivmelenen
durağan
çekim alanı içindedurağan
çekim alanı dışındadurağan
çekim alanı içindeivmelenen
çekim alanı dışındaivmelenen
aynı gibihissedilir
aynı gibihissedilir
İvmelenen bir uzay gemisine giren ışık eğri bir yol izliyormuş gibi görünür. O halde yerçekimi de ışığı bükebilmelidir.
Gerçekte A konumundaolan bir yıldız, ışık büküldüğü için, Dünya’dan bakıldığında B noktasındaymış gibigörünür.
Bütün cisimlerdiğer cisimlerinyanından geçerkeneğri bir yolizler.
c : Çembersel yörüngee : Eliptik yörüngeu : Kapalı olmayan yörünge
Güneş’in etrafındaki uzay-zamanGüneş beyaz cüce olduğunda
etrafındaki uzay-zaman
Güneş kara delik olduğunda etrafındaki uzay-zaman
Kuramınız doğrulanmasaydı ne düşünürdünüz?“O zaman sevgili Tanrı için üzülürdüm – [çünkü] kuram doğru.”
Gravite merceğinden dolayı, teleskoplar bazı yıldızların birden fazla görüntüsünü görürler.
Dünya
Uzay kütle yakınında sıkışır,kütleden uzakta gevşer.
Zaman kütle yakınında gevşer,kütleden uzakta sıkışır.
Uzay Zaman
Bu olay diğer gezegenlerin Merkür üzerindeki etkilerini hesaba katarak açıklanamadı. Açıklama Einstein tarafından genel görelilik kuramı içinde verildi. Bu, Newton’ın kuramının uygulanabilirliliğinin sınırını göstermiştir.
Gezegen
Günberiilerler
Güneş
Sonuç: Su yüzeyinin şekli (düz mü eğri mi olduğu) su ve kovanın göreli hareketlerince belirlenmez.
Soru: Öyleyse su yüzeyinin şeklini belirleyen nedir?Newton’ın cevabı: Kova+Su sisteminin mutlak uzaya
göre olan mutlak hareketi.
I. Kova+su sistemi evrendeki diğer maddeye göre dönmektedir.
II. Evrendeki diğer madde kova+su sistemine göre ters yönde dönmektedir. Kova+su sistemi hareketsizdir.
Mach: II numaralı durum ve I numaralı durum eşdeğerdirler. Merkezkaç kuvvetleri evrendeki diğer madde nedeniyledir. Mutlak uzay yoktur.
Mach: Bir cismin harekete olan direnci (eylemsizliği), evrendeki geri kalan maddenin, cismin bu hareketiyle bozulacak olan dengeleri korumaya çalışması nedeniyledir.
Einstein (1920’den önce): Uzay-zaman, madde tarafından belirlenir ve madde olmadan kendi başına varolamaz. Yani maddeden bağımsız mutlak uzay olamaz.
Olbers Paradoksu: Maddesel evren sonsuzsa, gece neden karanlık?
Mutlak uzay sonsuz büyüklükte ve düzlem (Öklid) geometrisine sahip.
Sabit yıldızların birbirleri üzerine düşmelerini ne engelliyor?
Maddesel uzay mutlak uzayla aynı büyüklükte olmalı.
Örnek: Dünya’nın Haritası Dünya’nın yüzeyini silindir
üzerine izdüşürün. Dünya’nın üzerindeki her
nokta için silindir üzerine harita noktası belirleyin.
Küre üzerindeki uzaklıkları silindir üzerine taşımak için kurallar yazın.
Dönüşüm faktörlerine metrik alanı (g μν) denir.
zaman
uzay
Evrenin durağan olması ve yıldızların birbirleriüzerine çökmemesi içinkozmolojik sabite (Λ)ihtiyaç vardır.
İvmelenme = Maddenin etkisi + Kozmolojik sabit = 0
Einstein’ın silindir uzay-zamanı
De Sitter’ın hiperbolik uzay-zamanı
bir zaman birimi
zaman dönüştürmefaktörü
köşe noktası
1920: Einstein Mach prensibini terkediyor. Maddeye karşılık olan alanlar yanında metrik alan da bağımsız olarak varolmalı. (Metrik alan yeni görelilik eteri mi?)
1920-1955: Einstein’ın yeni projesi: Birleşik alanlar kuramı. Elektromanyetik alan ile gravite alanını birleştirme çabası.
Her yönde aynı frekans
Yüksek frekans:daha tiz ses
Düşük frekans:daha boğuk ses
Durağan
Hareketli
Uzak galaksilerdengelen ışığın frekansıolması gerekendendüşük görünür.Bu nedenle bütün ışık ışınları kırmızıyakaymış görünürler.Öyleyse bu galaksilerbizden uzaklaşıyorolmalılar.
Text
Evren durağan değil genişliyor. Öyleyse kozmolojik sabite ihtiyaç yok.
Öklid Geometrisi Riemann Geometrisi Lobachevski Geometrisi
Düz geometriye sahipaçık evren
Riemann geometrisinesahip kapalı evren
Lobachevski geometrisinesahip açık evren
İvmelenengenişleme
Yavaşlayangenişleme
Genişleyen Evren
Zam
an
(~
15
milyar
yıl )
sabit zaman yüzeyi
sabit geçenzaman yüzeyi
Dış
zam
an
%73 Kara Enerji %23 Kara Madde
%3,6 Galaksiler arası Gaz
%0,4 Yıldızlar ve Gezegenler
Kara deliğin yaydığıışık kara delikten çıkamadığı için kara deliği teleskoplagöremeyiz. Ancak kara deliğe düşenmaddenin yaptığı ışıma görülebilir.
Sıkıştırılır
Gerilir
Kara Delik Olay Ufku
Kara Delik Olay Ufku
Dışarıdan bakan gözlemciye göre, düşen kişinin zamanı giderek daha fazla yavaşlayıp tam olay ufkunda duracaktır.
Gelecek
Geçmiş
Kapalı zaman eğrisi
Kurt DeliğiKurt Deliği dışındakieğri uzay-zaman
Hiperuzay
Zamanda yolculuk mümkün mü?Paradokslara ne engel olacak? Kronoloji koruma hipotezi (Hawking): Evren bizim henüz
bilmediğimiz bir sebepten ötürü kurt deliklerine izin vermez.
Kader: Zaman yolculuğu mümkündür, ancak olan veya olacak olan hiçbir şeyi değiştiremezsiniz. Uzay-zamanın şekli önceden belirlenmiştir.
Paralel Evrenler: Her nedenin yol açabileceği olası sonuçların hepsi için anında paralel evrenler yaratılır. Geçmişi değiştirirseniz paralel bir evrene geçersiniz.
Kuantum Mekaniği: Kuantum etkileri kapalı zaman eğrileri üzerindeki cisimlerin özelliklerinin değişmesine izin vermez.
Eşdeğerlik İlkesiIşığın bükülmesiUzay-zamanın eğriliğiGravite merceğiZaman uzamasıMetrik alanEinstein’ın durağan
evreniKozmolojik sabit
De Sitter’in hiperbolik uzay-zamanı
Doppler etkisiHubble yasasıBüyük patlamaFriedmann evrenleriKara delikKurt deliğiKapalı zaman eğrileri