Geographic Information System in Cloud Computing โดยนายนตธร ธระธรรมภร 54401611 บณฑตวทยาลยการจดการและนวตกรรม สาขาการจดการโลจสตกส (รนท 10)

ระบบสารสนเทศทางภมศาสตรGIS หมายถงการใชคอมพวเตอรฮารดแวร (Hardware)รวมถงอปกรณตอพวงตางๆ เชน Digitizer, Scanner, Plotter, Printer หรออน ๆและมซอฟทแวร (Software) ทตดตงบนระบบ Hardware เชน โปรแกรม Arc/Info, MapInfo ฯลฯ โดยม Function การท างานและเครองมอทจ าเปนตาง ๆ ส าหรบน าเขาและปรบแตงขอมล, จดการระบบฐานขอมล, เรยกคน, วเคราะห และ จ าลองภาพพรอมทงมขอมลทางภมศาสตร (Geographic Data) โดยมขนตอนและวธการในการจดเกบขอมล การปรบปรงขอมล การค านวณ และการวเคราะหขอมล ใหแสดงผลในรปของขอมลทสามารถอางองไดในทางภมศาสตรทเกดขนบนผวโลกจรงๆมพกดทแนนอนซงจะตองมบคลากร คอ ผปฏบตงานซงเกยวของกบระบบสารสนเทศภมศาสตร เชน ผน าเขาขอมล ชางเทคนค ผดแลระบบฐานขอมล ผเชยวชาญส าหรบวเคราะหขอมล ผบรหารซงตองใชขอมลในการตดสนใจ บคลากรจะเปนองคประกอบทส าคญทสดในระบบ GIS โดยอาศยลกษณะทางภมศาสตรเปนตวเชอมโยงความสมพนธระหวางขอมลตางๆ

หนาทหลก ๆ ของระบบสารสนเทศภมศาสตร มอยดวยกน 5 อยางดงตอไปน 1. การน าเขาขอมล (Input) จะตองท าการเปลยนขอมลทางภมศาสตรตางๆใหมาอยในรปแบบของขอมล

เชงตวเลข (digital format) เชน จากแผนทกระดาษไปสขอมลใน รปแบบดจตอลหรอแฟมขอมลบนเครอง Computer อปกรณทใชในการน าเขาเชน Digitizer Scanner หรอ Keyboard เปนตน

2. การปรบแตงขอมล (Manipulation) ขอมลทมความแตกตางกน เชน ขอมลบางอยางมขนาด หรอสเกล (scale) ทแตกตางกน หรอใชระบบพกดแผนททแตกตางกน ขอมลเหลานจะตองไดรบการปรบใหอยใน ระดบเดยวกนเสยกอนน าเขาสระบบเพอใหเกดความเหมาะสมกบงาน

3. การบรหารขอมล (Management) ระบบ GIS DBMS เปนระบบทไดรบการเชอถอและนยมใชกนอยางกวางขวางทสดคอ DBMS แบบ Relational หรอระบบจดการฐานขอมลแบบสมพทธ (DBMS) ซงมหลกการท างานพนฐานดงนคอ ขอมลจะถกจดเกบ ในรปของตารางหลาย ๆ ตาราง ดงนนระบบจดการฐานขอมลหรอ DBMS จะถกน ามาใชในการบรหารขอมลเพอการท างานทมประสทธภาพ

4. การเรยกคนและวเคราะหขอมล (Query and Analysis) เมอระบบ GIS มความพรอมในเรองของขอมลแลว ขนตอนตอไป คอ การน าขอมลเหลานนมาใชใหเกดประโยชน

5. การน าเสนอขอมล (Visualization) การน าเสนอขอมลทดจะตองน าเสนอในรปแบบ เชน การแสดงชารต (chart) แบบ 2 มต หรอ 3 มต รปภาพจากสถานทจรง ภาพเคลอนไหว แผนท หรอระบบ Multimedia สอตาง ๆ เหลาน จะท าใหผใชเขาใจความหมายและมองภาพของผลลพธทก าลงน าเสนอไดดยงขน อกทงเปนการดงดดความสนใจของผฟงอกดวยจากการด าเนนการเรยกคนและวเคราะหขอมล

GIS เปนเครองมอทใชในการวเคราะหขอมล 2 ประเภท ไดแก 1. ขอมลเชงพนท (Spatial Data)เปนขอมลทสามารถอางองกบต าแหนงทางภมศาสตร (Georeferenced)

ทางภาคพนดน ประกอบดวย 3 รปแบบ คอ จด (point) ไดแกทตงหมบาน ต าบล อ าเภอ จดตดของถนน จดตดของแมน า เปนตน เสน (line) ไดแก ถนน ล าคลอง แมน า เปนตน และพนท หรอรปหลายเหลยม (Area or Polygons) ไดแก พนทเพาะปลกพช พนทปา ขอบเขตอ าเภอ ขอบเขตจงหวด เปนตน

2. ขอมลเชงอธบาย (Attribute Data)เปนขอมลทเกยวของกบคณลกษณะตางๆ ในพนทนนๆ เปนขอมล ทงตวเลขและตวอกษรทจดเกบไดในรปฐานขอมลมาตรฐาน DBMS (Database management system) เชน MySQL, SQL server, ORACLE และ Microsoft Access (Attributes) ไดแก ขอมลชอบานเลขท หม ถนนรหสไปรษณย ชอรานคา เปนตน

การน าระบบ GIS มาใชประโยชนตองน าขอมลทงสองประเภทมาวเคราะหและน าผลของการวเคราะหมาใชประโยชน เชน การใช GIS ก าหนดแผนยทธศาสตรในการวางแผนส าหรบการใชเสนทางใดในการขนสงรวมทงสอดคลองกบปรมาณการขนสงเกดการตดสนใจไดอยางรวดเรว ท าใหประหยดทงเวลาและคาใชจายทตองเสยไปในการวเคราะหขอมลไดมากซงเปนพนฐานทดในการตดสนใจ หรอการวางแผนการขนสง ค านวณเสนทาง เพอจะไดเสนทางทสนทสดเปนหลก หรอใชเสนทางหลวงทส าคญเปนหลก หรอใชปรมาณการขนสงเปนหลก เพอใหไดเสนทางในการขนสงสนคาทดทสดทสด อยางไรกตามการตดสนใจเลอกใชการขนสงชนดใดนนขนอยกบปจจยและองคประกอบตางๆตามความเหมาะสมของธรกจ รวมทงสามารถน า GIS มาพฒนาเครอขายขนสงแบบเบดเสรจ ทจะชวยประหยดเวลาและคาใชจายในการขนสงสนคา เปนการด าเนนงานดานการขนสงทรพยากรทมอยอยางจ ากด เพอใหเกดประสทธภาพอยางเตมท นอกจากนน GIS ยงสามารถวเคราะหทศทางการเคลอนยายและปรมาณการขนสง การพยากรณความตองการดานการขนสงทางบก ทางน า และทางอากาศ ทงภายในประเทศและตางประเทศ เพอใชในการวางแผนจดการเสนทางคมนาคมใหสอดคลองกบปรมาณการขนสงทงในปจจบนและอนาคต เพอใหไดผลลพธทดทสดตามตองการสามารถชวยในการจดการและบรหารขอมลเชงพนท พรอมทงท าใหสามารถเขาใจในความสมพนธของสงตางๆ ในเชงพนทไดเปนอยางด สามารถแสดงเสนทางการขนสงแตละประเภทจากขอมลทเกบไวในฐานขอมลได

GIS จงเปนระบบสารสนเทศทซอฟแวรตองการการประมวลผลขนสง และตองการเครอง Computer ทมสมรรถณะสงเพอมาประมวลผลและวเคราะหขอมลเชงพนททมจ านวนมากมความสมพนธทซบซอน ท าใหตองมการลงทนโครงสรางพนฐานดาน IT สง Cloud Computing จงเปนเทคโนโลยทเขามาชวยใหผใชบรการเขาถง GIS ไดงายขนดวยการลงทนทไมมากใหบรการแบบ on-demand ผานทางอนเตอรเนต โดยผใชงานไมจ าเปนจะตองตดตงระบบของตนเองแตจะใชบรการระบบจากผใหบรการแบบเชาใชตามความตองการซงจะสามารถใชตงแตขอมลไปจนถง Application บนเวบโดยผใชบรการสามารถ Login เพอขอใชบรการระบบ Cloud Computing จากผใหบรการจงนบวาเปนการลดตนทนทงดานฮารดแวร คาลขสทธของซอฟตแวร และโครงสรางพนฐานตาง ๆ ทางดาน IT

Cloud Computing ค านยามจากวกพเดย ทวา “Cloud Computing อางถงทรพยากรส าหรบการค านวณผลทถกเขาถง ซง

โดยทวไปถกเปนเจาของและถกด าเนนการโดยผใหบรการบคคลท 3 (third-party provider) ซงไดรวบรวมพนฐานทจ าเปนทวไปเขาไวดวยกนในต าแหนงทตงของศนยคอมพวเตอร (Data Center) โดยผบรโภคบรการ cloud computing เสยคาใชจายเพอความสามารถการค านวณหรอการประมวลผลตามทตองการ และไมจ าเปนตองรหรอเขาใจในเทคโนโลยทส าคญซงซอนอย อนทถกใชเพอเพมประสทธภาพของเครองแมขาย (server) อยางไรกตามมตวเลอกส าหรบผพฒนาทตองรและตองค านงถงในเทคโนโลยส าคญซงซอนอยในสวนของการบรการแพลตฟอรม (platform services)”

สวนประกอบของเทคโนโลย Cloud Computing 1. Client Cloud ไคลเอนตของคอมพวเตอรฮารดแวรและคอมพวเตอรซอฟตแวร relies บน Cloud

computing ส าหรบแอพพลเคชนทสงให หรอก าหนดการออกแบบส าหรบการรบบรการ Cloud ตวอยางไดแก มอถอ เชน Android, iPhone Windows Mobile, Thin client เชน CheeryPal, Zonbu, ระบบ gOS, Thick client หรอ Web browser เชน Microsoft Internet Explorer, Google Chrome, Mozilla Firefox

2. Service การบรการของ Cloud ประกอบดวย ผลตภณฑ, บรการและ Solution ทสงและใชงานในแบบRealtime โดยผานทางอนเทอรเนต ตวอยางเชน Web Service ทออกแบบมาเพอใหสนบสนนการท างานโตตอบระหวางเครองกบเครองผานทางเนตเวรก ตวอยางของบรการเชน Identity (OAuth, OpenID), Integration (Amazon Simple Queue Service), Payments (Amazon Flexible Payments Service, Google Checkout, Paypal), Mapping (Google Maps, Yahoo! Maps), Search (Alexa, Google Custom Search, Yahoo! BOSS), Others (Amazon Mechanical Turk)

3. Application Cloud computing จะมสถาปตยกรรมซอฟตแวร ไมตองการตดตงและรนแอพพลเคชนบนเครองคอมพวเตอรของลกคา เพอแบงเบาการดแลรกษาซอฟตแวร การจดการ และฝายสนบสนน ตวอยางเชน Peer-to-peer และ volunteer computing (เชน โปรแกรม Bittorrent, BOINC Projects, Skype), เวบแอพพลเคชน (เชน Facebook), การบรการซอฟตแวร (เชน Google Apps, SAP และ Salesforce), Software plus services (เชน Microsoft Online Services)

4. แพลตฟอรมในสวนของ Cloud แพลตฟอรม เชน แพลตฟอรมการใหบรการ, การสงของแพลตฟอรมคอมพวเตอร, บรการของโซลชน ท าใหสะดวกกบผใชบรการ ไมตองไปกงวลเรองราคา การซบซอนในการจดซอและการจดการ ความเขาใจทางดานเลเยอรของฮารดแวรและซอฟตแวร ตวอยางเชน เวบแอพพลเคชนเฟรมเวรก (Python Django (Google App Engine), Ruby on Rails (Heroku), .NET (Azure Services Platform), Web hosting (Mosso), Proprietary (Force.com)

5. แหลงจดเกบขอมล จะสงขอมลไปจดเกบผานทางบรการ ทงการบรการทางดานฐานขอมล ไมวาจะเปนฐานขอมล (Amazon SimpleDB, Google App Engine’s BigTabledatastore), Network เชอมตอกบแหลง

จดเกบ (MobileMeiDisk, NirvanixCloudNAS), การซงกโครไนต (Live Mesh Live Desktop component, MobileMe push functions), เวบเซอรวส (Amazon Simple Storage Services, Nirvanix SDN), การแบกอพ (Backup Direct, Iron Mountain Inc services)

6. พนฐานของโครงสราง Cloud เชน พนฐานของโครงสรางการบรการ, การสงไปยงโครงสรางคอมพวเตอร, สภาพแวดลอมทวไปจะมรปแบบเปนเวอรชวลไลเซชน ตวอยางเชน บรการเตมรปแบบเวอรชวลไลเซชน (เชน GoGrid, Skytap), Grid computing (เชน Sun Grid), Management (เชน RightScale), Compute (เชน Amazon Elastic Compute Cloud), แพลตฟอรม (เชน Force.com)

สามารถจ าแนกชนดของ Cloud Computing ออกไดเปน 3 ประเภทใหญตามรปแบบการบรการไดแก 1. Public Clouds :เปนระบบบรการททวไปเนนไปทการท างานแบบไมเฉพาะเจาะจง เพอบรการลกคา

จ านวนมาก ราคาไมแพงผใชท วไปสามารถเขาถงได 2. Private clouds :เปนระบบทมความเฉพาะเพอท างานส าหรบลกคา โดยเชอมตอการท างานโดยตรง

ผาน Cloud Provider มระบบการจดการขอมล การรกษาความปลอดภยทด 3. Hybrid Clouds: เปนระบบแบบเชอมประสานการท างานของทง Public Clouds และ Private clouds

สามารถสงตอขอมลและค าสงขามระหวาง Application ของ Public Cloud และ Private Cloud ได นอกจากนยงสามารถจ าแนกชน (Layers) ของการท างานบน Cloud Computing ออกไดเปนดงน 1. SaaS (Software as a Service) คอ Cloud Application Layer สวนทน าขอมลจากระบบมาท าการ

ประมวลผลตามค ารองขอผานโปรแกรมประยกต โดยสวนนจะเปนสวนตดตอระหวางผใชกบ cloud computing โดยท างานในลกษณะเวบแอปพลเคชน ซงไมจ าเปนตองตดตงโปรแกรม ตวอยางเชน Hotmail, Gmail, Google Doc, Google Fusion Table, SalesForce, Twitter

2. PaaS (Platform as a Service) คอสวน Cloud Software Environment layer ใหบรการสงแวดลอม เครองมอส าหรบการพฒนา โปรแกรมประยกตบน cloud computing เชน Google App Engine,Heroku,Mosso,Engine Yard,Joyent,force.com(Sale force platform)

3. IaaS (Infrastructure as a Service) คอ Cloud Software Infrastructure layer ส าหรบการสรางระบบ ใชงานแบบ Virtual Machines(VMs) มบรการตางๆสนบสนนการท างานครบถวน เชน Amazon Elastic Compute Cloud(EC2) , SunGrid, Gogrid

4. DaaS (Data as a Storageคอระบบจดเกบขอมล Data storage ทขนาดใหญไมจ ากด รองรบการสบคนและการจดการขอมลขนสง เชน Amazon’s S3

5. CaaS (Composite as a Service) คอสวนของ Composite Service ทท าหนาทรวมโปรแกรมประยกต หรอจดล าดบการเชอมโยงแบบ workflow ขาม network รวมถงการจดการดานความปลอดภย เชน Microsoft Connected Service Framework (CSF)

ปจจบนผพฒนาโปรแกรมภมสารสนเทศ (GIS) ไดเรมปรบเปลยนรปแบบธกจของการขายซอฟตแวร GIS โดยพฒนาโปรแกรม GIS ใหอยในรปแบบ SaaS และเนนไปทการประมวลผลเชงขนาน เพอเพมประสทธภาพในการประมวลผลเชงต าแหนงทมภาระงานมากและซบซอน ลดการตดตงและบ ารงรกษาซอฟตแวร โดยซอฟตแวร GIS ใหมๆจะท างานผานเวบแอปพลเคชน ซงจะท าใหตนทนตอหนวยของซอฟตแวรมราคาถกลง เนองจากผใชไมจ าเปนทจะตองซอซอฟตแวรขนาดใหญ ในกรณทใชงาน Function เบองตนไมมากนก

ปจจบนซอฟตแวร GIS มฟงกชนตางๆและไดมการพฒนาในรปแบบ SaaS (Software as a Service) รองรบการประมวลผลขอมลเชงพนทแบบออนไลน (Online GeoProcessing Service) และสนนสนนการท างานแบบ Internet GIS หรอ WebGIS เพอน าเสนอใหองคกรและผใชไดรบบรการโดยอาศยการท างานบนระบบ Cloud Computing ทมใหบรการในรปแบบ PaaS (Platform as a Service) และ IaaS (Infrastructure as a Service) เชน Amazon S3, Amazon EC2, Gogrid, Google App Engine, Azure Services Platform เปนตน รวมไปถงการพฒนารปแบบการบรการของซอฟตแวรเพอรองรบการท างานของระบบภมสารสนเทศผานเวบเซอรวสแบบสถาปตยกรรมบรการ(Service Orientation Architecture, SOA) บนบรการ Cloud Computing แบบ CaaS (Composite as a Service) ซงจะท าใหการพฒนาระบบภมสารสนเทศในองคกรมรปแบบทเปลยนไป คอมความยดหยนและเพมประสทธภาพการท างาน รวมถงการเพมขดความสามารถในการเชอมโยงระบบภมสารสนเทศและระบบสารสนเทศในองคกรใหสามารถหลอมรวมเปนเนอเดยวกนไดอยางลงตวโดยเทคโนโลย Cloud Computing นไดมการน ามาปฏบตอยางเปนรปธรรมแลว

การใชงานระบบ Computer ทมโครงสรางการประมวลผลขนาดใหญดวยการแบงปนทรพยากรในการประมวลผลรวมกนบนเครอขาย Internet สามารถรองรบการใชงานของผใชจ านวนมากบนเครอขายผานBrowser และผใชงานจายคาบรการการใชหนวยประมวลผลตามการใชงานจรง Computer จงเปนเสมอนโครงสรางสาธารณปโภคพนฐานทองคกรหรอหนวยงานสามารถใชเปนเครองมอในการเขาถงบรการตาง ๆ ไดโดยไรขอจ ากด

และจากแนวโนมการเตบโตการใชงานระบบ GIS Cloud Computing น ยงคงมผพฒนาระบบใหกาวหนาไปอกมาก ผใชงานจะมโอกาสไดเหนบรการฟงกชนตาง ๆ ของเทคโนโลยสารสนเทศทางภมศาสตรบน GIS Cloud Computing อยางเตมรปแบบมากยงขน สามารถแสดงภาพและลกษณะของพนทดงกลาวไดใกลเคยงความเปนจรง มราคาตนทนการใชทถกลง และยงสามารถน ามาประยกตใชงานไดอยางแพรหลายกบทกๆ หนวยงานอกดวย ระบบ GIS Cloud Computing จงชวยสนบสนนการท างานขององคกรไดอยางเหมาะสมและคมคาตอการลงทน

บทสมภาษณ คณใจเจรญ สขาว วศวกรแหลงน า บรษท ธารา คอนซลแตนท จ ากด เปนบรษทวศวกรทปรกษาดานวศวกรรมและสงแวดลอม Q : ทบรษทของคณใชระบบ GIS เกยวของกบงานในดานใดบาง? A : ปกตจะใช GIS ท าแผนทประกอบรายงานตางๆท าแผนทภมประเทศ การใชประโยชนทดน เสนทางคมนาคม เสนล าน า เปนตน Q : แลวในสวนทเกยวของกบทางดาน Transport เกยวของในเรองใดบางครบ?

A : ในเรองของ Transport คงเปนเรองของการออกสนาม GIS ในออฟฟศมไวท าประโยชน 2 ลกษณะ คอ 1. เพอประกอบการท าแผนทรปภาพส าหรบประกอบการท ารายงานผลการศกษาความเหมาะสมตางๆ

เชน ลกษณะภมประเทศ เสนทางคมนาคม การใชประโยชนทดน พนทเสยงภย ชนคณภาพน า เปนตน 2. เพอประกอบการด าเนนงานส ารวจพนทในภาคสนาม คอ การจดท าแผนทเสนทางคมนาคมในพนท

จงหวดตางๆ ทท าการศกษาโครงการ เพอการส ารวจภาคสนาม เชน การส ารวจต าแหนงทตงอาคารส าหรบตรวจวดระดบน าและปรมาณน าฝน การส ารวจหมบานทไดรบประโยชนจากการสรางอางเกบน า การส ารวจหมบานทไดรบการชดเชยพนทท ากน เปนตน โดยจะก าหนดขอบเขตพนทศกษา และก าหนดต าแหนงเบองตนบนแผนท 1:50,000 จากกรมแผนททหาร เพอน าทางเขาพนท คณอนสรณ สสมบา Supermarket Store Manager TESCO LOTUS Q : บรษท TESCO LOTUS ไดน าระบบ GIS มาใชบางรเปลาครบ A : ทาง TESCO เองพฒนาระบบ GIS ตลอดเวลาและน ามาใชเฉพาะภายในองคกรเทานน ซงโดยสวนตวไมไดเกยวของกบการจดท า แตจะ Monitoring อยตลอดเวลา Q : น า GIS ไปใชประโยชนในดานใดบางครบ A : น าระบบ GIS มาใชด าเนนการในดานวเคราะหทางสถตและวดผลกระทบตอการสงเสรมยอดขายและการรายงานผลการวเคราะห, การวางแผนรบ-สงสนคา จดสายรถขนสงของศนยกระจายสนคา รวมทงรบสนคาจากบรษทคคาทอยในเสนทางเดนรถกลบมายงศนยกระจายสนคาดวย, . ตรวจสอบผงเมองและก าหนดกลยทธ Warehouse ใหมๆของ Tesco Lotus ทวประเทศเพอประเมนศกยภาพในการขายของแตละสถานท ท าใหรถงประสทธภาพการขายและน าไปสการ Stock สนคาของแตละสาขา, มความเขาใจถงแนวโนมในพฤตกรรมของลกคาและกจกรรมคแขง

ขอมลอางอง

http://th.wikipedia.org/wiki/%E0%B8%A3%E0%B8%B0%E0%B8%9A%E0%B8%9A%E0%B8%AA%E0%B8%B2%E0%B8%A3%E0%B8%AA%E0%B8%99%E0%B9%80%E0%B8%97%E0%B8%A8%E0%B8%A0%E0%B8%B9%E0%B8%A1%E0%B8%B4%E0%B8%A8%E0%B8%B2%E0%B8%AA%E0%B8%95%E0%B8%A3%E0%B9%8

http://en.wikipedia.org/wiki/Cloud_computing#How_it_works http://www.logisticsdigest.com/article/technology/item/5726-cloud-computing--gis.html http://www.globetech.co.th/index.php?c=main&f=page&page_id=30&article_id=6 http://gisportal.mot.go.th/Default.aspx