TÜRKİYE İŞ KURUMU GENEL MÜDÜRLÜĞÜİNSAN KAYNAKLARI DAİRESİ BAŞKANLIĞI

GÖREVDE YÜKSELME SINAVI

EĞİTİM MATERYALİ

2013

İ Ç İ N D E K İ L E R

Aktif İşgücü Hizmetleri /4

Destek Hizmetleri /28

Fon Yönetimi ve Aktüerya /42

İstihdam Hizmetleri /47

İş ve Meslek Danışmanlığı /158

İşgücü Piyasası ve İstatistik /182

İşsizlik Sigortası /202

Bütçe /221

Performans Programı /232

Harcırah Kanunu /235

İç Mali Kontrol /251

Taşınır Mal Yönetmeliği /280

İdari Para Cezaları /293

ÖNEMLİ NOTLAR:

Bu materyal, 1.2.2013 tarihi itibari ile güncel mevzuat dikkate alınarak Genel Müdürlük ana hizmet birimleri tarafından hazırlanmıştır.

Materyalde yer alan bilgiler ile mevzuat hükümleri arasında tereddüt oluşması halinde, mevzuat hükümleri dikkate alınacaktır.

Sınavda, bu materyal dışında anlatılan konularla ilgili Kanun, Yönetmelik ve diğer mevzuatlardan da sorumlu olunulacaktır.

Mevzuatta bu tarihten itibaren meydana gelecek değişikliklerden de sınavda sorumlu olunacaktır.

1

Sorumlu Olunan Sınav Konuları ve Mevzuat

1- GÖREVDE YÜKSELME SINAVI EĞİTİM MATERYALİ

2- KANUNLAR Türkiye İş Kurumu Kanunu İş kanunu Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun İş Sağlığı Ve Güvenliği Kanunu Toplu İş İlişkileri ve Sendikalar Kanunu Yabancıların Çalışma İzinleri Hakkında Kanun İşsizlik Sigortası Kanunu Özelleştirme Uygulamaları Hakkında Kanun Bilgi Edinme Hakkı Kanunu Kabahatler Kanunu Denetimli Serbestlik ve Yardım Merkezleri ile Koruma Kurulları Kanunu

3- YÖNETMELİKLER Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğü Görev-Yetki ve Sorumluluk Yönetmeliği Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüklerinin Görev, Yetki, Sorumlulukları İle Hizmet

Merkezlerinin Kuruluş Esasları Hakkında Yönetmelik Bilgi Edinme Hakkı Kanununun Uygulamasına İlişkin Esas Usuller Hakkında Yönetmelik Denetimli Serbestlik ve Yardım Merkezleri ile Koruma Kurulları Yönetmeliği Disiplin Amirleri Yönetmeliği Türkiye İş Kurumu Genel Kurulunun Toplanma ve Çalışma Usul ve Esasları Hakkında

Yönetmelik İl İstihdam ve Mesleki Eğitim Kurulları Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik İşgücü Piyasası Bilgi Danışma Kurulu Çalışma Usul Ve Esasları Hakkında Yönetmelik İşgücü Uyum Hizmetleri Yönetmeliği İşsizlik Sigortası Fonu Kaynaklarının Değerlendirilmesine İlişkin Usul Ve Esaslar

Hakkında Yönetmelik Kamu İdarelerince Hazırlanacak Faaliyet Raporları Hakkında Yönetmelikler Kamu İdarelerince Hazırlanacak Performans Programları Hakkındaki Yönetmelikte

Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik Kamu Kurum ve Kuruluşlarına Eski Hükümlü veya Terörle Mücadelede Malul

Sayılmayacak Şekilde Yaralananların İşçi Olarak Alınmasında Uygulanacak Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik

Kamu Kurum ve Kuruluşlarına İşçi Alınmasında Uygulanacak Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik

Kısa Çalışma Ve Kısa Çalışma Ödeneği Hakkında Yönetmelik Korumalı İşyerleri Hakkında Yönetmelik Muhasebe Uygulama Yönetmeliği Özel İstihdam Büroları Yönetmeliği Özürlü ve Eski Hükümlü Çalıştırmayan İşverenlerden Ceza Olarak Kesilen Paraları

Kullanmaya Yetkili Komisyonun Kuruluşu İle Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik

Özürlülük Ölçütü,Sınıflandırması ve Özürlülere Verilecek Sağlık Kurulu Raporları Hakkında Yönetmelik

Sakatların Devlet Memurluğuna Alınma Şartları İle Hangi İşlerde Çalıştırılacakları Hakkında Yönetmelik

Seferberlik ve Savaş Halinde Uygulanacak İnsan Gücü Planlaması Esasları Hakkında Yönetmelik

2

Sosyal Güvenlik Kurumları Harcama Belgeleri Yönetmeliği Sosyal Güvenlik Kurumuna Yapılan Sigortalı ve İşyeri bildirimlerinin Bazı Kurumlara

Yapılması Gereken Bildirimler Yerine Geçmesine Dair Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik

Tarımda İş Aracılığı Yönetmeliği Taşınır Mal Yönetmeliği Terör Eylemleri Nedeniyle Şehit ve Malul Yakınlarının ve Çalışabilecek Durumdaki

Malullerin Kamu Kurum ve Kuruluşlarında İstihdamı Hakkında Yönetmelik Türk Soylu Yabancıların Türkiye'de Meslek ve Sanatlarını Serbestçe Yapabilmelerine,

Kamu veya Özel Kurum,Kuruluş veya İşyerlerinde Çalıştırılabilmelerine Dair Kanunun Uygulanması Hakkındaki Yönetmelik

Ücret Garanti Fonu Yönetmeliği Yabancıların Çalışma İzinleri Hakkında Kanunun Uygulama Yönetmeliği Yönetim Kurulunun Toplanma ve Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik Yurt Dışında İşe Yerleştirme Hizmeti Hakkında Yönetmelik Yurt İçinde İşe Yerleştirme Hizmetleri Hakkında Yönetmelik

4- DİĞER MEVZUAT İş Sağlığı ve Güvenliğine İlişkin İşyeri Tehlike Sınıfları Tebliği Bazı Alacakların Yeniden Yapılandırılması Hakkında 6111 Sayılı Kanun Genel Tebliği 4904 Sayılı Türkiye İş Kurumu Kanununun 20 nci Maddesine ve 4857 Sayılı İş

Kanununun 108 inci Maddesine İstinaden Uygulanacak İdari Para Cezaları Hakkında Tebliğ

Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğü İç Denetim Birim Yönergesi Türkiye İş Kurumu Ön Mali Kontrol İşlemleri Yönergesi Türkiye İş Kurumu Ön Ödeme Usul ve Esasları Hakkında Yönerge 442 Seri Nolu Tahsilat Genel Tebliği (İdari Para Cezaları ile İlgili)

3

AKTİF İŞGÜCÜ HİZMETLERİ

1.GİRİŞ

4

Ülkemizde yatırımların mevcut işgücü arzını karşılamadaki yetersizliği, yatırımların bölgesel dağılımındaki eşitsizliği, mevcut mesleki eğitimin işgücü piyasasının ihtiyaç duyduğu işgücünü karşılamadaki eksikliği, sermaye yoğun yatırımların önem kazanmasıyla üretim biçiminin yapısal değişikliği, yeni teknolojilerin giderek daha yoğun bir şekilde kullanılması, işgücünün mevcut mesleki bilgi ve becerisinin geçersiz hale gelmesine neden olmakta, bu unsurlar işgücünün yeni beceriler kazanmasını gerektirmektedir. Bu nedenle, yaşam boyu eğitim anlayışı çerçevesinde İŞKUR’un sunduğu işgücü uyum hizmetleri daha da önem arz etmekte, İl Müdürlüklerimizin eğitim ve istihdam konusunda ilgili kurum ve kuruluşlarla işbirliği yapmalarını zorunlu kılmaktadır.

2. YÜRÜTÜLMEKTE OLAN AKTİF İŞGÜCÜ PROGRAMLARI

2.1.KURSLAR

Herhangi bir mesleği olmayan, mesleğinde yetersiz olan veya mesleği iş piyasasında geçerli olmayan -hükümlüler dahil- işsizlerin; işgücü piyasasında ihtiyaç duyulan mesleklerde yetiştirilip, becerileri geliştirilerek veya meslekleri değiştirilerek istihdam edilebilirliklerini arttırmak amacıyla düzenlenen mesleki eğitim ve/veya mesleki rehabilitasyon faaliyetleridir.

2.1.1 KURUM KAYNAKLI KURSLAR

2.1.1.1 İŞGÜCÜ YETİŞTİRME KURSLARI(1) Kursun;

a) İşyerlerince veya işyerleri ile işbirliği halinde teklif veren hizmet sağlayıcı kurum veya kuruluşlarca birlikte düzenlenmesi halinde kursiyerlerin en az yüzde ellisinin istihdam edilmesi gerekir. İstihdam edilecek kursiyerler kurs bitiminde yapılacak sınav tarihinden itibaren, en geç otuz gün içinde işe başlatılır. Ancak kurslardan sonra İşbaşı Eğitim Programlarına devam eden kursiyerlerin istihdam yükümlüğüne ilişkin iş ve işlemler, işbaşı eğitim programının bitiminden itibaren başlatılacak şekilde yürütülür. Kursiyerler üç aydan az olmamak üzere en az düzenlenen kurs süresi kadar istihdam edilmelidir. Kursiyerlerin istihdam süresi aynı kursiyerin kesintili veya kesintisiz olmak üzere altı ay içinde toplam kurs süresi (üç aydan az olmamak koşuluyla) kadardır. Bu altı aylık süre, kurs bitimini müteakip yapılacak sınav tarihinden itibaren başlar.

b) Yükleniciler, yükümlülüğünün yerine getirilmesine ilişkin belgeleri (işe giriş bildirgesi, hizmet döküm belgesi, imzalı ücret bordrosu ve/veya banka şubesinden alınan ödeme dekontu/ekstresini) 6 ay içerisinde İl/Şube Müdürlüklerine ibraz etmek zorundadır. Kursun başlama tarihinden önceki bir yıl içerisinde çalışmış oldukları işyerinde işe yerleştirilenler istihdam yükümlülüğünün yerine getirilmesi hesaplanırken dikkate alınmazlar.

c) Formal eğitim kurumları tarafından düzenlenmesi halinde kursiyerlerin en az yüzde yirmisi, sınav tarihinden itibaren üç ay içerisinde ve üç aydan az olmamak üzere en az düzenlenen kurs süresi kadar istihdam edilir. İl müdürlüğünce uygun görülen zorunlu hallerde (Deprem, sel gibi doğal afetler ve ekonomik kriz vb) formal eğitim kurumlarında düzenlenen eğitimler sonucunda istihdamından sorumlu olunan kursiyerlerin yüzde yirmisi bir başka meslek veya alanda istihdam edilebilir. Kursiyerlerin eğitim aldıkları alanda istihdamlarının kabulü, eğitim aldıkları ve istihdam edildikleri mesleğin Türk Meslekler Sözlüğündeki dörtlü birim (ünite) grup kodu ile belirlenecektir

d) Formal eğitim kurumları ile düzenlenen kurslarda otuz gün içinde işe başlatılmış olmak koşulu aranmaz. Formal eğitim kurumlarıyla düzenlenen eğitimler sonucu kursun

5

başlama tarihinden önceki bir yıl içerisinde çalışmış oldukları işyerinde işe yerleştirilenler istihdam yükümlülüğünün yerine getirilmesi hesaplanırken dikkate alınmazlar. Yükleniciler, yükümlülüğünün yerine getirilmesine ilişkin belgeleri (işe giriş bildirgesi, hizmet döküm belgesi, imzalı ücret bordrosu ve/veya banka şubesinden alınan ödeme dekontu/ekstresini) 6 ay içerisinde İl/Şube Müdürlüklerine ibraz etmek zorundadır.

(2) Kursa başlayan sayısı, kursun başlangıcından toplam kurs süresinin 1/10'una tekabül eden sürenin dolduğu süreye kadar kesinleşmiş olan kursiyer sayısıdır. İstihdam taahhüdü belirtilen 1/10’luk sürenin bittiği tarih esas alınarak belirlenen kursiyer sayısı üzerinden hesaplanır (Örneğin 60 günlük bir kursta 6 ncı günün sonundaki kursiyer sayısı başlayan sayısı olarak değerlendirilir).(3) İstihdam edilenlerin ayrılması durumunda, istihdam yükümlülüğü belirlenen asgari süreler içerisinde mezun kursiyerler arasından, yeterli olmaması halinde diğer kursiyerler arasından, bunun da yeterli olmaması halinde aynı/yakın alanlarda eğitim almış kişiler öncelikli olmak üzere Kuruma kayıtlı işsizler arasından tamamlanır. İstihdam yükümlülüğü veya taahhüdü, başlangıçta kursa katılanların sayısına göre tespit edilir. (4) 1 inci ve 2 nci maddede belirtilen istihdam yükümlülüğü, kesintili veya kesintisiz olabilir.(5) Birinci fıkranın (a) bendinde belirtilen otuz günlük süre Genel Müdürlükçe uygun görülen hallerde iki katına kadar uzatılabilir.(6) Kursun işyeri ya da işyeri ortaklığında/konsorsiyumunda düzenlenmesi halinde istihdam yükümlülüğünün yerine getirilebilmesi için kursiyerlerin “4.1.1.1.3 İşbirliği Yapılacak/Hizmet Satın Alınacak Kurumlar ve Kuruluşlar” başlığı altında yer alan 1 inci fıkranın “ç” bendinde belirtilen özel sektör işyerlerinde istihdam edilmesi gerekir. Formal eğitim kurumlarının ortağı olduğu kurslarda, gerçekleştirilen kursun ortağı olan formal eğitim kurumunda/kurumlarında istihdam edilen kursiyerler istihdam yükümlülüğünün yerine getirilmesinde dikkate alınmaz.(7) Kursun işyeri olmaksızın formal eğitim kurum/kurumlarınca düzenlenmesi halinde istihdam yükümlülüğünün yerine getirilebilmesi için kursiyerlerin ilgili kurum/kuruluşun kendi bünyesi dışında istihdam edilmesi zorunludur.” Kursların formal eğitim kurumları ve özel sektör işyeri/işyerleri ile iş ortaklığı veya konsorsiyum oluşturmak suretiyle gerçekleştirilmesi halinde istihdam yükümlülüğünün iş ortaklığına yada konsorsiyuma katılan formal eğitim kurumu dışındaki özel sektör iş yerlerinde gerçekleştirilmesi zorunludur. (8) UMEM projesi kapsamındaki kurslarda istihdam yükümlülüğü UMEM Protokolü hükümlerine tabidir.(9) İstihdam ifadesinden; eğitim alınan meslekte veya alanda tam zamanlı işe yerleştirilme anlaşılmalıdır. Part-time, periyodik çalışma, yevmiyeli eleman, ekstra eleman gibi çalışma durumunda istihdam yükümlülüğü yerine getirilmiş sayılmaz.(10) Kursiyerlerin eğitim alınan meslek veya alanda istihdamından yüklenici veya yükleniciler sorumludur.(11) İstihdam edileceklerin belirlenmesinde ve istihdam edilenlerin istihdam edildiği işyerinden ayrılması durumunda istihdam yükümlülüğü veya taahhüdü istihdam edilenlerin ayrılmasından itibaren yüklenicinin istihdam etme süresine en fazla bir ay eklenilerek bulunan süre bitimine kadar diğer kursiyerler arasından, yeterli olmaması halinde Kuruma kayıtlı işsizler arasından tamamlanır. İstihdam yükümlülüğü veya taahhüdü, başlangıçta kursa katılanların sayısına göre tespit edilir.(12) İstihdam yükümlülüğünün hiç yerine getirilmemesi halinde yüklenici hakkında yasaklılık hükümleri uygulanır.

(13) İstihdam yükümlülüğünün kısmen yerine getirilmemesi halinde ise; istihdam edilmeyen

6

her bir kursiyer için, -kursiyer zaruri gideri ile sigorta prim giderleri hariç toplam kurs giderinin mezun kursiyer sayısına bölünmesi ile bulunan- kişi başı ortalama birim maliyet yüklenicilerden geri alınır ve/veya varsa bunların alacaklarından mahsup edilir. Bloke tutar ödenmez. Geri alınacak ve/veya mahsup edilecek tutar, toplam kurs giderinden fazla olamaz. Yasal faiz bu hesaplamanın dışında tutulacaktır. Yüklenici hakkında bir yıl süreyle yeni sözleşme/protokol imzalanmaz. (14) Süresi dolduktan sonra yükümlülüğünü yerine getiren yüklenicinin durumunu belgelemesi ve konunun değerlendirilerek uygun bulunması halinde yasaklılığı İl/Şube Müdürlüğünce sistem üzerinden kaldırılır. Bu hususa ilişkin durum tutanak ve eki belgelerle dosyada muhafaza edilir. Bloke tutar hiçbir şekilde geri ödenmez. (15) Bireysel göndermede istihdam taahhüdünün/yükümlülüğünün bulunduğu durumlarda istihdam yükümlülüğü, her bir yükleniciyle imzalanan sözleşmenin bitiş tarihine kadar gönderilen toplam kursiyer sayısı üzerinden hesaplanır. Ancak sözleşme süresi 6 ayı geçen hizmet alımlarında 6 ncı ayın sonunda mezun kursiyerlerin istihdam durumları İl/Şube Müdürlükleri tarafından değerlendirilir.(16) Vakıflar, dernekler, meslek odaları ve birlikleri ile sendikalar ancak kuruluş amaçları doğrultusunda eğitim düzenleyebilirler. (Örnek Ayakkabıcılar Odası sadece ayakkabıcılık ve benzeri konularda kurs düzenler.) Durumun tespiti teklif sahibi kurum/kuruluşlarca ibraz edilecek vakıf senedi, kuruluş tüzüğü vb belgelere dayalı olarak yapılır. (17) Vakıflar, dernekler, meslek odaları ve birlikleri ile sendikalar teklif verdikleri ve düzenleyecekleri eğitime ilişkin mülkiyeti kendine ait eğitim mekânlarının Milli Eğitim Bakanlığı’nın belirlediği standartlarda teknik altyapı ve donanıma sahip olmalıdır. Bu husus İl müdürlüğünce, eğitim verilecek mekânın içyapı (Metrekare olarak, havalandırma, aydınlatma gibi) ve donanım (sıra, bilgisayar vb.) acısından yeterli olup olmadığı tespit edilir.(18) 5580 sayılı yasaya göre Milli Eğitim Bakanlığı tarafından verilen kurs açma iznine sahip olan kurumlar sadece izin alınan konularda kurs düzenleyebilir. Bu kurumlarla düzenlenecek eğitimlerde ders ve bina kontenjanı dikkate alınır. Bu kurumların Talim Terbiye Kurulu tarafından onaylanan programları uygulamaları durumunda ayrıca MEB onayı aranmaz. Ancak bu kapsamda Sürücü Belgesi, ÖSS, KPSS, ALES vb. kurslar finanse edilemez. (19) Kurslar, Bakanlığımız ile Milli Eğitim Bakanlığı arasında imzalanan 23/03/2006 tarihli İşgücü Yetiştirme ve Uyum Hizmetleri İşbirliği Protokolü hükümlerine uygun yürütülmelidir. Özel kanunları ve/veya uluslararası sözleşme/anlaşmalar ile izin verilen kurum/kuruluşlar ve üniversiteler eliyle yürütülen eğitimler ile uluslararası kaynak kullanılarak ve/veya özel düzenlemeye istinaden gerçekleştirilen faaliyetlerde eğitim süreleri, eğitim programları ve program içerikleri ile mezuniyet belgeleri bu zorunluluk dışındadır.2.1.1.2 HİZMET SATIN ALINMASI2.1.1.2.1 İşlem Basamakları1- Kurs/Programlara ilişkin işlem basamakları aşağıdaki gibidir:

a. İşgücü piyasası ihtiyaç analizlerinin İŞKUR ve\veya İl İstihdam ve Mesleki Eğitim Kurulu (İİMEK) tarafından yapılması/yaptırılması,

b. Eğitim verilecek mesleklerin belirlenmesi,c. İŞKUR İl Müdürlükleri tarafından Yıllık İşgücü Eğitim Planının hazırlanması,d. İŞKUR İl Müdürlükleri tarafından Yıllık İşgücü Eğitim Planının İİMEK onayına sunulması,e. Planın İİMEK tarafından onaylanması,f. Onaylanmış olan Yıllık İşgücü Eğitim Planında yer alan ve yakın zamanda eğitim

düzenlenmesi öngörülen mesleklere ilişkin yaklaşık maliyetlerin belirlenmesi, g. Eğitim verilecek mesleklere ilişkin olarak İŞKUR İl/Şube Müdürlüklerince hizmet alımı

amacıyla ilana çıkılması, (EK 5-4)h. Hizmet alınabilecek kurum/kuruluşlardan başvuru alınması, (EK 5-5),

7

i. Tekliflerin değerlendirilmesi; Değerlendirmeler her bir meslek itibarıyla ayrı ayrı yapılır. Teklifler Teknik Teklif Formundaki bilgiye göre “işbirliği” ve “hizmet alımı” olarak

ikiye ayrılır. İşbirliği çerçevesindeki Değerlendirmeler, istihdam taahhüdü olan veya istihdam

taahhüdü görece daha yüksek olan teklifler öne çıkarılacak şekilde yapılır. MEB’e bağlı kurum/kuruluşlar hizmet alımı çerçevesinde teklif veremezler. İşbirliği teklifleri sadece Teknik Teklifleri dikkate alınarak aşağıdaki şekilde

değerlendirilir;1. İlana tabi olarak ya da ilana tabi olmaksızın, işbirliği çerçevesinde sadece kursiyer

giderlerini (kursiyer zaruri gideri ve sigorta prim gideri) içeren teklifler en az %50 istihdam taahhütlü olması kaydıyla doğrudan başlatılır. Aynı çerçevede formal eğitim kurumlarınca verilen tekliflerde istihdam oranı en az %20 olarak uygulanır.

2. MEB’e bağlı kurum/kuruluşlar ile sadece işbirliği yoluyla kurs düzenlenebilir. Bu kurum/kuruluşlarla yapılacak kurslarda İMEP Protokolündeki usuller uygulanır. Ancak bu çerçevede iletilen tekliflerde %20 istihdam garantisi aranacaktır.

3. UMEM projesi kapsamındaki kurslar kendi usul ve esaslarına göre yürütülecektir. 4. İl Müdürlüğüne ayrılan yıllık eğitim bütçesinin %5’ine kadar olan kısmı için, Hayat

Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü ve Meslekî ve Teknik Eğitim Genel Müdürlüğüyle (Halk Eğitim veya Mesleki Eğitim Merkezleri ile Milli Eğitim Bakanlığına bağlı Sağlık Meslek, Kız Meslek, Turizm Meslek ve Ticaret Meslek) UMEM kapsamındaki okullar hariç istihdam taahhüdü aranmaksızın kurs düzenlenebilir. İl Müdürlüğü bütçesinden ayrılacak miktara ilişkin oranı, iki katına kadar arttırmaya Yönetim Kurulu yetkilidir.

5. Sadece kursiyer giderleri içeren teklifler hariç, öncelik hizmet alımına verilir. Hizmet alımı kapsamında hiç teklif gelmemesi veya yeterli teklif gelmemesi halinde, yeterli olmayan kısım için işbirliği teklifleri değerlendirmeye alınır.

j. Hizmet alımı çerçevesindeki teklifler (i) bendi hükümleri saklı kalmak üzere Kalite Bazlı Değerlendirme Rehberine göre değerlendirmeye alınır.

k. Teklifleri uygun görülen hizmet sağlayıcı kurum/kuruluşlarla İŞKUR İl/Şube Müdürlüklerince sözleşme imzalanması,

l. Kursiyerlerin seçimi,m. İŞKUR’a kayıtlı işsizlerin eğitim almak üzere sözleşme imzalanan kurum/ kuruluşlara

gönderilmesi,n. Kursları başarıyla bitiren kursiyerlere belge verilmesinin sağlanması.o. Kurslardan mezun olan kişiler aynı meslekte veya alanda olmak kaydıyla işbaşı eğitim

programlarına devam edebilirler. Bu durumda, kurs ve işbaşı eğitim programlarının toplam süresi takvim günü olarak altı ayı geçemez. Ayrıca istihdam yükümlüğüne ilişkin iş ve işlemler, işbaşı eğitim programının bitiminden itibaren uygulanır.

2- İl/Şube Müdürlüklerince kurs dosyalarında bulundurulması zorunlu olan belgeler; a- Yaklaşık maliyet tabloları,b- İlan metni,c- Teklif(ler) ve Ekleri,d- Sözleşme metni,e- Kursiyer seçim tutanağı,f- Kursiyer taahhütnameleri,g- Kursiyer devam çizelgeleri,h- Eğitici/öğreticilerin özgeçmişleri ve diğer belgeleri,

8

i- Eğitim programlarıdır.

2.1.1.3 Kurs/Programlara İlişkin Özel Hükümler1. Kadınlara yönelik düzenlenen kurs/programlarda kadınları güçlendirmeye yönelik ders konuları da eklenecek olup ilgili giderler hizmet alımı kapsamında finanse edilecektir. Dolayısıyla bu konuların ders programlarına eklenmesi, eğitici/öğreticilerin temini ve konuların işlenmesi yüklenicinin; ancak rutin eğitimin bir parçası olarak işlenen bu derslerin usulüne uygun verilip verilmediği hususu ise İl Müdürlükleri/İŞKUR Hizmet Merkezlerin ile Denetleme Kurullarının sorumluluğundadır. 2. Kurs ve programlardan yararlanma koşullarını karşılayanlar arasından, hizmetin gereğine göre kursiyer ve katılımcıların belirlenmesine ilişkin öncelik sıralaması yapmaya, kurs ve programlara ilişkin diğer usul ve esasları belirlemeye Kurumun Yönetim Kurulu yetkilidir.3. Sağlık sektörüne yönelik olarak düzenlenen kurslara ilişkin eğitim programları Sağlık Bakanlığı tarafından uygulanmakta olan mevzuat çerçevesinde Milli Eğitim Bakanlığına onaylatılacaktır.

2.1.1.4 İşbirliği Yapılacak/Hizmet Satın Alınacak Kurumlar ve Kuruluşlar1- İşgücü eğitimi hizmetlerinin yürütülmesinde işbirliği yapılabilecek veya hizmet satın alınabilecek hizmet sağlayıcılar şunlardır:a) Milli Eğitim Bakanlığına bağlı eğitim ve öğretim kurumları,b) Üniversiteler,c) 14/06/1973 tarihli ve 1739 sayılı Milli Eğitim Temel Kanununa ve 08/02/2007 tarihli ve 5580 sayılı Özel Öğretim Kurumları Kanununa dayanılarak  kurulan özel öğretim kurumları ve özel eğitim  işletmeleri, ç) Özel sektör işyerleri,d) Eğitim için Milli Eğitim Bakanlığı tarafından belirlenen standartlarda mülkiyeti kendine ait mekân ve donanıma -teklif verdiği tarihte- sahip vakıflar, dernekler, meslek odaları ve birlikleri ile sendikalar, e) Kamu kurum ve kuruluşları, döner sermayeli kuruluşlar, özel kanunla kurulan banka ve kuruluşlar ile bunlara bağlı işyerleri.2- Milli Eğitim Bakanlığına bağlı eğitim ve öğretim kurumları ile düzenlenecek kurslarda Hizmet Alımı yöntemi kullanılmayıp, sadece işbirliği yöntemi kullanılacaktır.

2.1.1.5 Hizmet Alım Usulü1- İl/Şube Müdürlüklerince; 25/06/2003 tarihli ve 4904 sayılı Kurum Kuruluş Kanunun 3 üncü maddesinin (b) ve (c) bentlerinde sayılan görevlerine ilişkin hizmet alımları ile 25/08/1999 tarihli 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunun 48 inci maddesinin yedinci fıkrasında sayılan görevlere ilişkin hizmet alımları kalite bazlı değerlendirme kriterlerine bağlı olarak yapılır (EK 5-5)2- İl/Şube Müdürlüğü gerek görmesi halinde eğitim verilecek mekân, makine, donanımın nicelik ve nitelikçe uygunluğunu yerinde inceler. 3- İşyerleriyle düzenlenilen kurslarda kursiyer sayısı, işyerinin istihdam ettiği kişi sayısı ve istihdam kapasitesi dikkate alınarak belirlenir.

2.1.1.5.1. Doğrudan Temin Usulüyle Hizmet Alımı1- Doğrudan temin usulüyle hizmet satın alınarak düzenlenecek kurslar için aşağıdaki işlem basamakları takip edilir;

9

a- Yıllık İşgücü Eğitim Planı baz alınarak eğitim hizmeti alınacak meslek/meslekler belirlenir.

b- Eğitim(ler)den yararlanacak kursiyer sayısı belirlenir.c- Düzenlenecek kurslara ilişkin yaklaşık maliyet tespit edilir.

2-İl/Şube Müdürlükleri Yıllık İşgücü Eğitim Planında yer alan ve hizmet alınacak meslek(ler) ve eğitim alacak kursiyer sayıları için ilana çıkarak (EK 5-4) hizmet sağlayıcılardan bu bölümde ve Hizmet Alım Dokümanında (EK 5-5, EK 5-6, EK 5-7) yer alan şartlar çerçevesinde teklif alırlar.

a- Kalite bazlı değerlendirmeyi (EK 5-5) geçen hizmet sağlayıcılardan hizmet alımı yapılır. Kalite bazlı değerlendirmeden geçerli puan alamayan hizmet sağlayıcılardan hizmet alımı yapılamaz.

b- Yaklaşık birim maliyet tutarına katma değer vergisi, her fiili kurs günü için kursiyerlere yapılan zaruri ödemeler ile sigorta prim giderleri eklenir.

c- Sözleşme düzenlenirken, sözleşmenin idari bölümü ile ilgili 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanununun, “Sözleşmede Yer Alması Zorunlu Hususlar” başlıklı 7 nci maddesinde belirtilen hususlara riayet edilmelidir.

d- Sözleşme imzalandıktan sonra eğitim başlatılır.3- Hizmet satın alınarak düzenlenen kurslarda birim maliyet tüm giderleri kapsadığından, eğitici/öğretici ücreti de dahil olmak üzere ilave olarak hiçbir gider ödenmez.

2.1.1.5.2. Bireysel Gönderme Yoluyla Hizmet Alımı1- Bireysel gönderme; kuruma kayıtlı işsizlerin, grup oluşturulması için asgari sayı olan on kişinin bulunamadığı durumlarda işgücü eğitim hizmetlerinden yararlandırılmasını teminen sözleşme imzalanan yüklenicilere gönderilmesini ifade eder. 2- Bireysel gönderme sözleşmesi, eğitim merkezi olan formal eğitim kurum/kuruluşlarıyla yapılabilir.3- Bireysel gönderme sözleşmeleri; kursiyer başı birim maliyet üzerinden, kursiyer başı ders saat maliyetine göre takvim yılı esasına göre yapılır. Hizmet sağlayıcının kabul etmesi durumunda -sözleşmenin bitim tarihi dikkate alınmaksızın- aynı birim maliyet üzerinden 31 Aralık’a kadar kursiyer gönderimi yapılabilir.4- İl Müdürlüğü/İŞKUR Hizmet Merkezleri aynı meslekte aynı birim maliyet üzerinden birden fazla hizmet sağlayıcı ile bireysel gönderme sözleşmesi imzalayabilir. Bu uygulamada esas olan, kuruma başvuran işsizin zaman kaybetmeden, grup şartına bağlı kalmaksızın işgücü piyasası ve kendi ihtiyacına uygun bir mesleki eğitime yönlendirilmesidir.

2.1.1.5.3. İşbirliği Yoluyla Hizmet Alımı1- İl/Şube Müdürlüklerince; 4.1.1.1.3 üncü maddede belirtilen kurum/kuruluşlarla işbirliği usulü ile her fiili kurs günü için kursiyerlere yapılan zaruri ödemeler ve sigorta prim giderlerini içerecek şekilde kurs düzenlenebilir.2- İşbirliği yoluyla gerçekleştirilen kurslara ilişkin iş ve işlemler “4.1.1 İşgücü Yetiştirme Kursları” başlığı altındaki hükümlere tabidir.3-Kurum; kursiyer zaruri gideri, sigorta prim gideri ile eğitici gideri ve temrin giderlerinin bir veya birkaçını ya da tamamını içerecek şekilde işbirliği usulüyle kurs düzenleyebilir. Bu kapsamda ödenecek eğitici ücreti Milli Eğitim Bakanlığı tarafından belirlenen gündüz ek ders saat ücretinin iki katını geçemez.4- Milli Eğitim Bakanlığına bağlı kuruluşlarla doğrudan temin kapsamında hizmet alımı yapılamaz. Söz konusu kurum/kuruluşlarla düzenlenecek eğitimler öncelikle kursiyer zaruri gideri ve sigorta prim giderleri ödenerek işbirliği yoluyla gerçekleştirilir. Kursun bu şekilde gerçekleştirilememesi durumunda İMEP kapsamında ilave olarak eğitici ücreti ödenerek,

10

bunun da mümkün olmaması durumunda ise temrin gideri de ödenerek kurs düzenlenir. UMEM projesi kapsamındaki okullarda UMEM projesi dışında kurs düzenlenemez.

a- İMEP ve UMEM Protokolü kapsamında işbirliği yapılan kuruma; kursiyerlere yapılan zaruri ödemeler ile sigorta prim giderleri ilave olarak eğiticiler için her kurs ders saati için MEB tarafından belirlenen gündüz ek ders saat ücretinin iki katına kadar olan tutar ödenmek suretiyle kurs açılabilir.

b- Eğitimin başlatılıp devam ettirilebilmesi için gerekli olan temrinlik malzeme alımı, protokolle belirlenir. Temrin malzemelerinin maliyetine ilişkin teklifler kursun başladığı tarihteki kursiyer sayısı üzerinden hesaplanan toplam kursiyer zaruri giderinin % 20’sini geçmeyecek şekilde ve eğitim verilecek mesleğin özelliklerine göre işbirliği yapılan kuruluşça belirlenerek, İl Müdürlüklerine/İŞKUR Hizmet Merkezlerine sunulur. Sunulan teklifler İl/Şube Müdürlüğünce değerlendirilir. Uygun görülen temrinlik malzemelerin alımı yüklenici kurum/kuruluş tarafından yapılır. Fatura yüklenici adına kesilir. Alıma ilişkin faturanın yüklenici tarafından ibrazı ve alınan malzemelerin İl Müdürlüklerince/İŞKUR Hizmet Merkezlerince yerinde görülüp, tutanağa bağlanmasını müteakip defaten ödenebilir. Temrinlik malzemeye ilişkin ödemeler SGK Harcama Belgeleri Yönetmeliğinde geçen belgeler karşılığı yapılır.

5- Üniversitelerle- kursiyer zaruri gideri ve sigorta prim giderlerine ilave olarak, eğiticiler için her kurs ders saati için MEB tarafından belirlenen akademik unvanlara göre gündüz ek ders saat ücretinin iki katına kadar olan tutar ödenmek suretiyle- işbirliği kapsamında kurs açılabilir. Eğiticilere yapılacak ödemelerde fiili olarak derse giren eğiticinin unvanı esas alınır. Bu çerçevede düzenlenen kurslarda temrin gideri ödenmez.

2.1.1.6 KURSLARIN UYGULAMA ESASLARI2.1.1.6.1. Kurs Süresinin Belirlenmesi1- Kursiyerlere gerekli bilgi ve becerilerin kazandırılması için gerekli toplam kurs süresi, kursun düzenleneceği meslek konusunda Milli Eğitim Bakanlığı’nın belirlediği süre, meslek standartları, işgücü piyasası ihtiyaçları, işbirliği yapılacak/hizmet alınacak kurum/kuruluşların eğitim imkânları ve kursiyerlerin nitelikleri göz önünde bulundurularak belirlenir. Bu çerçevede, kursiyerlerin eğitim durumları da dikkate alınarak ilde aynı mesleklerde verilen eğitimlerin sürelerinde yaklaşık bir standart sağlanacaktır.2- Teorik ve pratik programlardan oluşan kurs süresi (Dış kaynaklı projeler dahil), günlük en az 5 en fazla 8 saat olmak üzere haftalık 40 saat, takvim günü olarak toplam 6 aydan fazla olamayacaktır. Saatten anlaşılması gereken MEB tarafından belirlenmiş olan ders saat süresidir. Milli, dini bayramlar ile resmi tatillerde eğitim yapılmayacaktır. Ancak resmi tatillerde geçen süreler 6 ayın hesabında dikkate alınmaz. 3- Özürlülere yönelik kurslarda kursiyerlerin katılabilecekleri günlük azami eğitim sürelerinin belgelendirilmesi şartıyla yukarıda belirtilen günlük eğitim süreleri dikkate alınmaz.4- Kursların mesai saatleri içerisinde yapılması esastır. Ancak İl Müdürlüklerinin/İŞKUR Hizmet Merkezlerinin uygun görüldüğü takdirde denetim imkânları da göz önünde bulundurularak mesai saatleri ve günleri dışında da kurs düzenlenebilir.5- Kamu kurum ve kuruluşlarıyla protokol düzenlenmesi halinde yukarıda yer alan günlük eğitim sürelerine ilişkin düzenlemeler dikkate alınmayabilir.

2.1.1.6.2.Kurs Programları ve Bölümleri1- Kurs programları, Milli Eğitim Bakanlığı’nca onaylanan eğitim programlarına göre hazırlanır ve yürütülür. Tüm kurs programları; yüklenicilerle veya işbirliği yapılan kuruluşlarla sözleşme/protokol imzalanmadan önce Milli Eğitim İl Müdürlüklerine veya Milli Eğitim İl

11

Müdürlüklerinin belirlediği okul/kurum müdürlüklerine onaylattırılacaktır. Onay verilmeyen eğitim programları uygulamaya konulmayacaktır. Eğitim programları, her kurs için ayrı ayrı onaylanabileceği gibi toplu olarak da onaylatılabilecektir. Milli Eğitim Bakanlığına bağlı eğitim ve öğretim kurumları ile Milli Eğitim Bakanlığının verdiği izinle çalışan kurum ve kuruluşların gerçekleştirecekleri kurslara ilişkin eğitim programlarının onay işlemleri kendi mevzuatlarına göre yapılacaktır. 2- Özel kanunları veya uluslararası sözleşme/anlaşmalar ile izin verilen kurum/kuruluşlar ve üniversiteler kurs programlarına ilişkin onay işlemlerini kendi mevzuatları çerçevesinde yapar.  3- Kurs programları, teorik ve pratik olmak üzere iki bölümden oluşmaktadır. Teorik bölüm, meslekle ilgili temel bilgi kazandırmayı amaçlar. Pratik bölüm ise; işyerleri, atölyeler, laboratuvarlar ve derslik ve benzeri mekânlarda fiilen uygulanarak, teorik bölümde verilen bilgilerin işte uygulanmasını, mesleki beceri kazandırılmasını ve iş hayatına uyum sağlanmasını amaçlar. Mesleğin özelliğine göre işletmelerde düzenlenen kurslarda teorik ve pratik bölümler birlikte uygulanabilir. Pratik bölümün işyerleri, atölyeler, laboratuvarlar, derslik ve benzeri mekânlarda uygulanması için görevlendirilen eğiticiler/öğreticiler, kursiyerlerin eğitim esnasında izlenmesi, ortaya çıkabilecek sorunların giderilmesi, kursiyerlere verilen bilgilerin ve kazandırılan becerilerin geliştirilmesi ve kursiyerlerin iş hayatına uyumlarının sağlanması ile ilgili her türlü görevleri yürüteceklerdir.

2.1.1.6.3. Eğiticilerin/Öğreticilerin Seçimi, Görevlendirilmeleri ve İzinleri 1- Kurslarda; Milli Eğitim Bakanlığına bağlı kurum ve kuruluşlarda görev alan öğretmenler, üniversitede çalışan öğretim görevlileri, 5580 sayılı Kanun kapsamında açılan özel öğretim kurumlarında görev alan eğitmenler ve usta öğreticilik belgesine sahip olanlar görev alabilir. 2- İşyeri eğitimlerinde; ön lisans ve üzeri eğitime sahip olanlar ve/veya en az usta öğreticilik belgesine sahip olanlar eğitici/öğretici olarak görev alabilir.3- Özel kanunları veya uluslararası sözleşme/anlaşmalar ile izin verilen kurum ve kuruluşlar ve üniversiteler eğiticilerinin seçimine ilişkin işlemlerini kendi mevzuatları uyarınca yapar.  4- Bir kursun teorik veya pratik eğitim bölümünde görevlendirilen eğiticiler/öğreticiler, aynı gün ve saatte bir başka kursun teorik veya pratik eğitim bölümünde görevlendirilemezler.5- Mazeretleri İl Müdürlüklerince/İŞKUR Hizmet Merkezlerince uygun görülen sebeplere istinaden eğitici/öğreticilere eğitim süresi ve kursiyerlerin olası mağduriyetlerine neden olmayacak şekilde makul bir süreyle izin verilebilir. İzin verilen dönemde asgari nitelikleri taşıyan başka bir eğitici/öğreticiyle eğitime devam edilmesi veya ara verilmesi hususu İl Müdürlüklerinin/İŞKUR Hizmet Merkezlerinin takdirindedir.

2.1.1.6.4. Kursiyerlerde Aranan Özellikler1- Kurslara katılmak için;

a) Kuruma kayıtlı işsiz olmak, b) 15 yaşını tamamlamış olmak, c) Mesleğin gereklerine uygun olarak yüklenici tarafından belirlenen ve Kurumca onaylanan

özel şartlara sahip olmak,ç) Kurumca düzenlenen kurslara aynı meslekte daha önce veya farklı meslekte ise son yirmi

dört ay içinde katılmamış olmak,şartları aranır. Ancak, aynı meslekte olsa dahi istihdam garantili kurs, alınan mesleki eğitimin devamı, tamamlayıcısı, aynı mesleği geliştirmeye yönelik üst düzeyde bir kurs olması koşuluyla kurslardan üç defa yararlanılabilir. Bu durumda ikinci katılımda kursiyer zaruri giderinin yarısı ödenir. Üçüncü katılımda ise ödeme yapılmaz ve iki kurs arasında en az üç aylık süre bulunur.

12

2- Ceza infaz kurumlarında bulunan hükümlüler için kuruma kayıtlı olma şartı aranmaz. Ancak bu kursiyerlere ilişkin bilgiler il müdürlük/hizmet merkezlerince sisteme girilir.3- Kursiyerlerin en az ilköğretim okulunu bitirmiş olmaları esastır. Ancak 1996–1997 eğitim-öğretim yılı ile daha önceki dönemlerde ilkokulu bitirmiş olanlar, okuma yazmayı gerektirmeyen, el becerilerine dayalı mesleklerde açılacak kurslarda ise yeterli sayıda kursiyer bulunamadığı takdirde, okuryazar olanlar ile okuryazar olmayan özürlülerden, eğitilebilir durumdaki özürlüler de katılabilir. 4- Kursiyerlerin, açık öğretim ve yüksek öğrenimdeki ikinci öğretim hariç öğrenci olmaması gerekir. Beklemeli öğrenciler, kayıtlarını dondurmuş olanlar ve ikinci öğretime devam eden öğrencilerin eğitimlere katılmalarına, kurs sonunda da istihdam edilmelerine engel teşkil etmediği hususunda, İl/Şube Müdürlüklerinin uygun değerlendirilmesi halinde bu kişilerin kurs ve programlardan yararlandırılmasına imkan tanınır.5- 5510 sayılı Kanunun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin dördüncü alt bendinde belirtilenler (Tarımsal faaliyette bulunanlar) ile isteğe bağlı sigortalı sayılanlar, yeşil kartlılar, özürlü maaşı alanlar, dul ve yetim aylığı alanlar kurslardan yararlanabilir.

2.1.1.6.5. Kursiyer Sayısı, Kursiyer Adaylarının Seçimi ve Çalışanların Kurslara Katılması1- Kurs gruplarının; eğitici/öğretici sayısı, eğitim yerinin kapasitesi ve donanımı dikkate

alınarak en az 10 en fazla 25 kişiden oluşması esastır. Ancak, Üniversiteler veya Sürekli Eğitim Merkezleri ile Kamu kurum ve kuruluşlarıyla düzenlenecek eğitimlerde kursiyer sayısı Genel Müdürlükçe belirlenir.

2- İl Müdürlüklerince/İŞKUR Hizmet Merkezlerince, istihdamında zorluk çekilen özürlülere, hükümlü/eski hükümlülere, kadınlara, uzun süreli işsizlere ve gençlere yönelik kurslarda alt sınır dikkate alınmayabilir.

3- Bireysel göndermede hizmet sağlayıcının eğitim verdiği grubun toplam sayısı (eğitim kurumunun kendi öğrencileri ve kurum tarafından gönderilen işsizler dahil) 25’i geçemez.

4- Mesleğin özelliğine uygun nitelikleri taşıyan Kuruma kayıtlı işsizler ile günlük müracaatçılar arasından, tarafsızlık ve fırsat eşitliği ilkesine riayet edilerek asil ve yeteri kadar yedek kursiyer yüklenici ve Kurum personeli tarafından belirlenecektir.

5- Kursiyerlerin kayıtları sistem üzerinden tutulur. 6- Eğitimin başladığı tarihten itibaren bir yıl öncesine kadar yüklenicinin işyerinde çalışmış

kişiler, yüklenici tarafından işyerlerinde düzenlenen kurslara katılamazlar. Formal eğitim kurumlarıyla düzenlenen eğitimler sonucu eğitimin başladığı tarihten itibaren bir yıl önceki işyerinde işe yerleştirilenler istihdam yükümlülüğü hesaplanırken dikkate alınmazlar.

7- Formal eğitim kurumları dışındaki kurum/kuruluşlarla düzenlenen kurslara, bu kurum/kuruluşun işçileri mesleki bilgi ve becerilerini geliştirmek, yeni teknolojilere uyum sağlamak amacıyla kursiyer olarak katılabilir. Ancak, bu kursiyerlerin kurs giderleri, kursiyer başına birim maliyet dikkate alınarak işverenler tarafından karşılanır. Kurumca kursiyerlere herhangi bir ödeme yapılmaz. Ayrıca bu madde kapsamında kuruluşun işçisi olarak eğitimlere katılan kişiler, istihdam yükümlülüğü açısından değerlendirmeye alınmaz.

2.1.1.6.6. Kurs Başladıktan Sonra Kursiyer Değişimi Asil kursiyerler ile yedek kursiyerlerin isimleri liste halinde İl/Şube Müdürlüklerince uygun görülen yöntemle ilan edilecektir. Kursa katılmayanların veya kurstan ayrılanların yerine, kursun başlangıcından itibaren toplam kurs süresinin 1/10'una tekabül eden süre içinde yedek listeden yeni kursiyer alınabilecektir. Asil kursiyer sayısının belirlenen yedek kursiyerler ile tamamlanamaması durumunda, eksik kontenjan Kurum kayıtlarından veya uygun bulunan günlük müracaatçılardan tamamlanır.

13

2.1.1.7 KURS GİDERLERİ VE ÖDENMESİ1- Kurs giderleri; birim maliyet, her fiili kurs günü için kursiyerlere yapılan ödemeler ile sigorta prim giderinden oluşur.2- Kurumca düzenlenen tüm kurslarda yüklenici ve kursiyerlere yapılacak tüm ödemeler banka/PTT hesabı üzerinden ödenir.2.1.1.7.1 Birim maliyetBirim maliyet; kurs için gerekli olan temrin malzemesi, eğitici, iş danışmanlığı, kurs yeri ve mesleki rehabilitasyon giderleri, yüklenici kârı giderlerinden oluşur. 2.1.1.7.2. Kursiyer Zaruri Giderlerinin Ödenmesi1- Kurslara katılan kursiyerlerin her birine, katıldıkları her fiili eğitim günü için, miktarı Kurum Yönetim Kurulunca belirlenen kursiyer zaruri gideri ödenecektir. 2- Her fiili kurs günü için kursiyerlere yapılacak ödemeler, İl/Şube Müdürlükleri tarafından banka/PTT aracılığı ile kursiyerlerin kendi adlarına açılacak hesaba her ay sonunda ödenecektir. 3- Herhangi bir nedenle kurstan ayrılan ve/veya ilişiği kesilen kursiyerlere eğitime katılmış oldukları gün üzerinden kursiyer zaruri gideri ödemesi yapılacaktır..4- 18 yaşından küçük kursiyerler ile zihinsel özürlülere yönelik olarak düzenlenen kurslarda her fiili kurs günü için ödemeler; veli/kayyum/vasileri tarafından kursiyerler adına açılmış banka/PTT hesabına yapılacaktır.5- Cezaevlerinde bulunan tutuklu ve hükümlülere yönelik düzenlenen “kurslara” katılan kursiyerlerin her fiili kurs günü için ödemeleri, cezaevlerinin mevzuatına ve özel şartlarına göre yapılacaktır.2.1.1.7.3 Birim Maliyet Giderlerinin Ödenmesi1- Hak edişler, takvim ayı baz alınarak düzenlenecektir. Hak ediş belgeleri İl/Şube

Müdürlüğüne intikal ettirildikten sonra incelemeye müteakip banka/PTT aracılığı ile hizmet sağlayıcıya ödenecektir.

2- Hizmet satın alınarak düzenlenen –bireysel gönderme de dahil- kurslarda; yükleniciye yapılan ödemeler fiili kursiyer sayısı üzerinden, kursun uygulandığı takvim ayı içerisinde kursiyerlerce alınan toplam kurs ders saati ve kursiyer başı ders saat maliyetinin çarpılmasıyla bulunan meblağ üzerinden hesaplanarak yüklenici tarafından İl/Şube Müdürlüğüne sunulur. Dolayısıyla kursiyerlerce yapılan devamsızlık süreleri hak edişe esas ay içerisindeki toplam ders saat süresini azaltacağından, hak edişler de aynı oranda azalacaktır.

3- Aylık hak edişlere göre yükleniciye ödenmesi gereken tutarın yüzde 20’si bloke edilerek ödenecektir.

4- Ödeme gerekli değerlendirmeler yapılarak Sosyal Güvenlik Kurumları Harcama Belgeleri Yönetmeliği’nde belirtilen belgeler karşılığında gerçekleştirilir. Ödemeler yapılırken yüklenicinin vergi, SGK Prim ve İPC borcu olup olmadığı –mümkünse- sistem üzerinden, değilse getirilen belgeler üzerinden değerlendirilir.

5- Düzenlenen kursa ait son hak ediş ödemesi, kursiyerler için hazırlanan MEB onaylı kurs bitirme belgelerinin il müdürlüğüne/hizmet merkezine teslim edilmesinden sonra yapılır.

6- Bireysel katılımcılar için yapılacak ödemelerde fiili devam durumu esas alınır. Kursiyerlerin her hangi bir nedenle kursa katılmadıkları gün için kursiyere ve yükleniciye her hangi bir ödeme yapılmaz.

7- Muayene ve Kabul Komisyonları tarafından verilecek raporların olumsuz olması ya da yüklenicilerin kusurlarından dolayı kursların iptal edilmesi durumlarında bloke tutar ödenmeyecek, iptal edilen kursa ilişkin kursiyer zaruri gideri ile kursiyer sigorta prim giderleri hariç tüm giderler yükleniciden tahsil edilecektir. Ayrıca bu yükleniciler için

14

yasaklılık hükümleri uygulanacaktır.8- Kurslar tamamlandıktan sonra istihdam yükümlülüğünün yerine getirilmiş olması halinde

bloke tutar ödenecek, aksi takdirde ödenmeyecektir. 2.1.1.7.4. Sigorta Prim Giderinin ÖdenmesiKurslara katılan kursiyerlere ilişkin sigorta prim giderleri Kurum tarafından ödenir. 2.1.1.7.5 İşbirliği ve İMEP Kapsamında Açılan Kurslarda Eğitici Ücretlerinin Ödenmesiİşbirliği ve İMEP kapsamında düzenlenen eğitimlerde eğitici/öğretici ücretleri işbirliği yapılan kurum/kuruluşun hesabına brüt olarak aktarılacaktır. Eğiticilerin/öğreticilerin istihdam edilmelerine ilişkin tüm yasal yükümlülükler işbirliği yapılan kurum/kuruluş tarafından yerine getirilecektir.

2.1.2 ÖZÜRLÜ VE HÜKÜMLÜ/ESKİ HÜKÜMLÜ MESLEKİ EĞİTİMİ VE REHABİLİTASYONU

2.1.2.1 İşbirliği ve Mesleklerin Belirlenmesi1- Özürlülere yönelik gerçekleştirilecek mesleki eğitim ve rehabilitasyon programlarının belirlenmesinde İl Müdürlüklerince/İŞKUR Hizmet Merkezlerince -özürlülerin ilgi ve yetenekleri doğrultusunda- özürlüler yararına kurulmuş bulunan dernek, vakıf ve mesleki rehabilitasyon merkezleriyle sürekli temas kurularak, özürlülerin mesleklere göre nitelikleri tespit edilecektir. İl İstihdam ve Mesleki Eğitim Kurullarının görüş ve talepleri de dikkate alınarak özürlü gruplarına yönelik projelerin uygulanması kararlaştırılacaktır.2- İl Müdürlüklerince/İŞKUR Hizmet Merkezlerince; hükümlü/eski hükümlülere yönelik kurs düzenlenmesinde genel olarak 4.1.1.1.3 üncü maddede belirtilen kurum/kuruluşların yanı sıra Adalet Bakanlığı’na bağlı ceza infaz kurumları ile işbirliği yapılacaktır. İl İstihdam ve Mesleki Eğitim Kurullarının da talepleri dikkate alınarak hükümlü/eski hükümlülerin çalışabilecekleri meslekler tespit edilip kurs/programlar düzenlenecektir.2.1.2.2 Kursiyer Seçimi ve Şartları1- İl Müdürlüklerince/İŞKUR Hizmet Merkezlerince, iş arayan veya kendi işini kurmak isteyen kayıtlı özürlülerin çalışabilecekleri meslekler dikkate alınarak düzenlenecek kurs/programlara, öncelikle iş piyasasında ihtiyaç duyulan alanlarda mesleği olmayanların katılımı sağlanacaktır. 2022 sayılı yasaya göre özürlü maaşı alanlar da kurslara katılabilirler. Daha önce düzenlenmiş bir kurs/projeye katılan özürlüler, ilk kursa başlanma tarihinden itibaren 24 ay geçmeden yeni bir kurs/projeye katılamayacaklardır. Ancak; aynı meslekte olsa dahi istihdam garantili kurs, alınan mesleki eğitimin devamı, tamamlayıcısı, aynı mesleği geliştirmeye yönelik üst

düzeyde bir kurs olması koşuluyla kurslardan üç defa yararlanılabilir. Bu durumda ikinci katılımda kursiyer zaruri giderinin yarısı ödenir. Üçüncü katılımda ise ödeme yapılmaz ve her bir kurs arasında en az üç aylık süre bulunur.Çalışamaz raporu olan özürlüler kurslara katılamazlar.

2.1.2.3 Kursların Uygulanması 1- Özürlülere yönelik düzenlenecek kurs/programlarda istihdam garantisi aranmayabilir. İstihdam garantisi aranması ve/veya istihdam taahhüdünde bulunulması halinde; bu çerçevede düzenlenen kurslar genel hükümlere tabi olarak yürütülür. İl Müdürlüklerince/Hizmet Merkezlerince; özürlülere yönelik düzenlenecek kurs/programlar, 4.1.2.1 inci maddede

15

belirtilen usul ve esasların yanı sıra, Kursların uygulanmasına ilişkin genel usul ve esaslara göre yapılacaktır. 2- Hükümlülere ve eski hükümlülere yönelik düzenlenecek projelerde istihdam garantisi aranmayacaktır. İl Müdürlüklerince/İŞKUR Hizmet Merkezlerince; hükümlülere ve eski hükümlülere yönelik düzenlenecek kurs, 4.1.2.1 inci maddede belirtilen usul ve esasların yanı sıra, genel usul ve esaslara göre uygulanacaktır.3- Kurum kaynaklarından karşılanmak üzere sadece kursiyer zaruri gideri ve sigorta prim giderleri ödenmek suretiyle işbirliği kapsamında kurs düzenlenebilir. Ancak diğer giderleri içeren kursların ceza paraları fonundan düzenlenecektir. Bu projeler değerlendirilmek üzere Genel Müdürlüğe gönderilecektir.

2.2 CEZA PARALARI KAYNAKLI KURSLAR2.2.1. Genel Esaslar1- 4857 sayılı İş Kanunu ile bu Kanuna dayanılarak çıkartılan “Özürlü ve Eski Hükümlü Çalıştırmayan İşverenlerden Ceza Olarak Kesilen Paraları Kullanmaya Yetkili Komisyonun Kuruluşu ile Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik” hükümleri gereğince kurulan “Ceza Paralarını Kullandırmaya Yetkili Komisyon” tarafından, özürlülere, hükümlü/eski hükümlülere yönelik düzenlenmeleri uygun görülerek onaylanan “Projelerin” giderleri, özürlü çalıştırmayan işverenlerden ceza olarak kesilip Kurumumuza aktarılan “ceza paralarından” karşılanacaktır.2- Ceza Paralarını Kullandırmaya Yetkili Komisyon, “ceza paralarının nerelere ve ne kadar verileceği hakkında karar vermek üzere” her yılın Ocak, Nisan, Temmuz ve Ekim aylarındaki olağan toplantılarını ve ayrıca ihtiyaç duyulması halinde olağanüstü toplantılarını yapar. 3- İl Müdürlükleri, ilgili Yönetmelikte belirtilen proje teklifi hazırlayabilecek gerçek veya tüzel kişiler tarafından hazırlanan “Proje Tekliflerini”, anılan Komisyonun görüşlerine ve değerlendirmelerine sunulmak üzere kuruluşun özürlü derneği olup olmadığının kontrol edilmesi ve geçmişte uyguladığı projeler hakkındaki görüşüyle Genel Müdürlüğe göndereceklerdir. 4- 5253 sayılı Dernekler Kanunun 2/h maddesi gereğince şubelerin tüzel kişiliği olmaması nedeniyle şubelerin proje teklifleri doğrudan kabul edilmeyecek olup, şubenin bağlı olduğu derneğin Merkez Yönetim Kurulundan karar alınması ve onay yazısı istenecektir.5- Düzenlenecek olan kurslarda işbirliği protokolü/hizmet sözleşmesi imzalanmadan önce kesinlikle alım yapılmayacaktır.6- Ceza Paraları kaynaklı kurslarda istekli STK’dan Kurum kaynaklı kursların düzenlenebilmesi için STK’ların eğitim mahalline ilişkin olarak sahip olmaları gereken asgari standartlara sahip olma zorunluluğu aranmayacaktır. Ancak İl Müdürlüklerince/ İŞKUR Hizmet Merkezlerince eğitim düzenlenecek mahallin eğitime uygun olmadığı yolunda tutanak tutulması halinde konu Genel Müdürlüğe iletilecek ve Genel Müdürlükten alınan talimata göre iş ve işlemler tesis edilecektir.

3. GİRİŞİMCİLİK PROGRAMLARI3.1 GENEL ESASLAR1- Kuruma kayıtlı işsizlere yönelik olarak kendi işlerini kurmalarına yardımcı olmak amacıyla

girişimcilik programları düzenlenebilir. 2- Girişimcilik programları düzenlenmesi konusunda, İl İstihdam ve Mesleki Eğitim

16

Kurullarının kararları doğrultusunda Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğü/İŞKUR Hizmet Merkezi yetkilidir. Yılın son İl İstihdam ve Mesleki Eğitim Kurulu toplantısında bir sonraki yıl için tespit edilecek sayıda girişimcilik programı açılması yönünde gündem oluşturulur ve alınacak kararlar doğrultusunda iş ve işlemler yürütülür.

3- Girişimcilik programına katılacaklar, girişimcilik eğitimi almak isteyen işsizler (emekli olanlar hariç) arasından eğitim durumları, mesleki deneyimleri, mali yeterlilikleri gibi kriterlere bakılarak Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğü/İŞKUR Hizmet Merkezi ve yüklenici işbirliğinde belirlenir. (Örneğin Eğitim seviyesi yüksekokul ve üstü olanlara, daha önce işletmesi olanlara, işletme kurmak için gerekli olan oda kaydı, ticaret sicil kaydı gibi sabit masraflar için gerekli giderleri karşılayabileceklere vb. öncelik verilmesi gibi)

4- Girişimcilik programları öncelikli olarak 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu 22 nci madde (ı) bendi ve ilgili mevzuat hükümleri çerçevesinde satın alınır.

5- Girişimcilik programlarının uygulaması “Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı (KOSGEB) ile Türkiye İş Kurumu (İŞKUR) arasındaki Uygulamalı Girişimcilik Eğitimi (UGE) İşbirliği Protokolünde” belirlenen esaslar çerçevesinde olmalıdır.

6- Uygulamalı Girişimcilik Eğitimi İşbirliği Protokolünde ve İşlemler El Kitabı Girişimcilik Programları bölümünde düzenleme olmayan durumlarda İşlemler El Kitabının Kurslar ile ilgili bölümündeki hükümler kullanılır.

7- Girişimcilik programları bölümündeki ekler (Devam Çizelgesi hariç), KOSGEB resmi internet sitesinden indirilerek kullanılacaktır. Ekler kullanılırken ekin içeriğinde değişiklik yapılmaksızın İŞKUR ve KOSGEB logoları eklenilecektir. Eklerde yer alan “Eğitimi Düzenleyen Kurum/Kuruluş Adı:” kısmına “Çalışma ve İş Kurumu ...... İl Müdürlüğü/İŞKUR Hizmet Merkezi” ibaresi yazılacaktır.

8- Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğünün/İŞKUR Hizmet Merkezinin görev alanında ikamet edenlerden gerekli şartları taşıyarak girişimcilik programına katılmak üzere sisteme kayıt yaptıran sayısı bir sınıf mevcudunun üst limitini aştığında ilgili Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğünce/İŞKUR Hizmet Merkezince gerekli iş ve işlemler başlatılacaktır.

3.2 EĞİTİM PROGRAMI VE SÜRESİEğitim programı aşağıda belirtilen içeriği ve şartları taşıması gerekir. Eğitim programı ana modül ve destek modüllerden oluşur. Ana modül içeriğinin aşağıda belirtilen asgari içerik ve süreleri taşıyıp taşımadığının tespiti için sözleşme imzalanacak olan yüklenici adayı tarafından sunulan eğitim programına paralel olarak Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüklerince/İŞKUR Hizmet Merkezlerince doldurulmuş imzalanmış olan EK 5-18 “UGE Eğitim Plan” formu ile birlikte EK 5-15 “UGE Başvuru Formu” KOSGEB Hizmet Merkezine onaylatılır. Başvurular eğitim başlamadan önce yapılmalıdır.Onay için gönderilen programlar en geç 10 (on) iş günü ön değerlendirmeden sonra 5 (beş) iş günü içerisinde Hizmet Merkezince onaylanır ya da düzeltme talep edilir. İl/Şube Müdürlüklerince düzeltme talep edilen programlarda gerekli düzeltmeler yapıldıktan sonra tekrar başvuru yapabileceği gibi varsa bir sonraki hizmet sağlayıcının eğitim programını değerlendirilmek üzere Hizmet Merkezine gönderebilir.

Ana modüllerin eğitim süresi toplamı 70 saattir. Eğitim süresi sınıf içi eğitim ve atölye çalışmalarını kapsar. Eğitim sonunda, girişimci adaylarının kendi iş fikirlerine yönelik iş planlarını hazırlayabilecek bilgi ve deneyimi kazanmaları hedeflenmektedir.Ana modüller aşağıda belirtilen konu başlık ve sürelerini içermelidir:

17

Modül 1: Girişimcilik özelliklerinin sınanması, iş fikri geliştirme ve yaratıcılık egzersizleri- 8 (sekiz) saat,

Modül 2: İş planı kavramı ve öğeleri (pazar araştırma, pazarlama planı, üretim planı, yönetim planı, finansal plan) - 18 (on sekiz) saat,

Modül 3: İş planı öğelerinin pekiştirilmesine yönelik atölye çalışmaları (pazar araştırma, pazarlama planı, üretim planı, yönetim planı, finansal plan) - 24 (yirmi dört) saat,

Modül 4: İş planının yazılması ve sunumunda dikkat edilecek hususlar - 20 (yirmi) saat.Eğitimlerde; örnek olay, egzersiz vb. uygulamalı ve interaktif teknikler kullanılır. Atölye çalışmalarında, katılımcıların gerçekleştirdiği inceleme/araştırma çalışmaları eğitmenin sunacağı diğer örneklerle birlikte değerlendirilir. Eğitim programının KOSGEB Hizmet Merkezi tarafından onaylanabilmesi için yukarıda sayılan kapsamı içermesi yeterlidir. Ancak, İŞKUR sektörel ve yerel düzeyde belirlenen ihtiyaçlar doğrultusunda eğitim programına destek modüller (örneğin; işçi alma, çalıştırma, çalışanların maliyet ve performansını ölçme, e-ticaret, dış ticaret vs, sınıf içi ve/veya atölye çalışması şeklinde) ekleyebilir. Destek modüller için farklı eğitmenler seçilebilir. Destek modüllerin eğitim süresi toplamı en fazla 12 saat olabilir. Destek modül eğitim programı ve eğitmenleri KOSGEB Hizmet Merkezine onaylatılmaz. Bir günde en az 5 en fazla 8 saat eğitim verilebilir.Ana modüllerin tek bir eğitmen tarafından verilmesi şarttır. Bu eğitmenin KOSGEB Hizmet Merkezi tarafından onaylanması için sözleşme imzalama aşamasındaki yüklenici adayınca verilen eğitmen özgeçmiş ve bilgilerine paralel Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğünce/İŞKUR Hizmet Merkezince doldurulmuş imzalanmış olan EK 5-16 “UGE Eğitmen Bilgi Formu” Hizmet Merkezine onay için gönderilir. Her bir eğitim için yapılan başvuruda en fazla 3 (üç) eğitmen değerlendirilmek üzere gönderilebilir.Başvuruların onaylanması için eğitmenin en az 4 (dört) yıllık Üniversite mezunu olması ve EK 5-19 “UGE Eğitmen Değerlendirme Formu’ndaki” kriterler üzerinden en az 70 (yetmiş) puan alması gereklidir. Yeterli puanı alarak onaylanan eğitmenlerle, onay tarihinden itibaren 6 (altı ) ay süresince girişimcilik eğitimi düzenlenebilir.Destek modülleri verecek eğitmenlerde en az 4 (dört) yıllık üniversite mezunu olması şartından başka aranılacak şartlar destek modülünün içeriğine göre İl/Şube Müdürlüğünce belirlenir ve KOSGEB onayı aranmaz.Hizmet Merkezleri başvuru tarihini müteakip en geç 10 (on) iş günü ön değerlendirme yaptıktan sonra 5 (beş) iş günü içinde Eğitmen değerlendirmesini tamamlar ve değerlendirme sonucunu gerekçesiyle Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğü’ne/İŞKUR Hizmet Merkezi’ne yazılı olarak bildirilir. Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğü/İŞKUR Hizmet Merkezi reddedilen başvurulardaki eksiklikleri yükleniciye tamamlatarak yeniden başvuru yapabileceği gibi varsa bir sonraki hizmet sağlayıcının eğitmenini/eğitmenlerini değerlendirilmek üzere KOSGEB Hizmet Merkezine gönderebilir.

Bir eğitim programı çerçevesinde aynı tarihlerde birden fazla sınıfın açılması gerektiği ve/veya eğitici değişikliği gereken eğitimlerde Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğü/İŞKUR Hizmet Merkezi, KOSGEB Hizmet Merkezi tarafından daha önce uygun bulunan (6 (altı) ayı geçmemiş olmak şartıyla) aynı yükleniciye ait eğitmenlerden her bir sınıf için bir eğiticiyi belirler ve ilgili sınıfın eğitimi başlamadan 5 (beş) gün önce KOSGEB Hizmet Merkezine eğitici, eğitim programı ve katılımcılarla ilgili yazılı olarak bilgi verir.

18

Yüklenicinin eğitmen başvurusunun tek eğitmen için onaylandıktan sonraki gerekçe göstererek yapacağı eğitmen değişikliği taleplerinde, yüklenicinin Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğüne/İŞKUR Hizmet Merkezine gerekçesini belirttiği yazısı ile birlikte vereceği yeni eğiticiye ait özgeçmiş ve bilgilere paralel Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğü/İŞKUR Hizmet Merkezi tarafından doldurulup imzalanmış EK 5-16’de yer alan “UGE Eğitmen Bilgi Formu’nu”, KOSGEB Hizmet Merkezine yazılı olarak iletir. KOSGEB Hizmet Merkezi tarafından gerekçenin uygun görülmesi halinde, değerlendirme kriterleri esas alınarak, önerilen eğitmen 5 (beş) gün içerisinde kabul veya reddedilir. Bu değerlendirme sürecinde devam eden eğitimler askıya alınır. Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğü/İŞKUR Hizmet Merkezi, aynı program dâhilinde en çok 1 (bir) kez eğitmen değişikliği yapabilir.

3.3 HİZMET ALIMI1- Hizmet alımı konusunda Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlükleri yetkilidir. İŞKUR Hizmet

Merkezleri, Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğünün onayı ile hizmet alımı yapabilirler. Hizmet alımı yapılacak kurum/kuruluşlar ile EK 5-17 “UGE Hizmet Sözleşmesi” imzalanır.

2- Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğünce/İŞKUR Hizmet Merkezince öncelikli olarak hizmet alımı yapılacak kurum/kuruluşların, hizmet sağlayıcı kurum/kuruluşların taşıması gereken özelliklere uygunlukları değerlendirilir.

3- Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlükleri/İŞKUR Hizmet Merkezleri ve KOSGEB Hizmet Merkezleri tarafından yapılan değerlendirme sonrasında eğitim programının ve eğitmenin/eğitmenlerin gerekli yeterliliğe ve girişimcilik eğitiminin verilebilmesi için gerekli şartlara sahip olup olmadığı belirlenir.

4- Girişimcilik eğitimi konusunda yeterli niteliklere ve belirlenen şartlara sahip olan kurum/kuruluşlardan hizmet alınabilecek yaklaşık maliyet Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüklerince/İŞKUR Hizmet Merkezlerince belirlenir.

5- Belirlenen yaklaşık maliyet esas alınmak üzere birden fazla kurum/kuruluştan doğrudan temin yöntemiyle hizmet satın alınabilir.

3.3.1 Hizmet Sağlayıcıların Taşıması Gereken Özellikler1- Eğitim hizmeti alınacak kurum/kuruluşlar:

a) Milli Eğitim Bakanlığına bağlı eğitim ve öğretim kurumları,b) Üniversiteler,c) 14/6/1973 tarihli ve 1739 sayılı Milli Eğitim Temel Kanununa ve 8/2/2007 tarihli ve

5580 sayılı Özel Öğretim Kurumları Kanununa dayanılarak  kurulan özel öğretim kurumları ve özel eğitim  işletmeleri,

d) Eğitim için MEB mevzuatı “ÖZEL ÖĞRETİM KURUMLARINA AİT STANDARTLAR YÖNERGESİ” Beşinci Bölümde belirtilen gerekli mekan ve donanıma sahip, i. dernek, vakıf, işçi, işveren, esnaf ve meslek kuruluşları, meslek birlikleri ve benzeri

kurum ve kuruluşlar ile Özel sektör işyerleri, ii. Kamu kurum ve kuruluşları, döner sermayeli kuruluşlar, özel kanunla kurulan banka

ve kuruluşlar ile bunlara bağlı işyerleri olması gerekmektedir.

e) Hizmet sağlayıcıların taşıması gereken kriterler gerekli görüldüğü durumlarda Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğü/İŞKUR Hizmet Merkezi tarafından yerinde denetlenebilir.

2- Ana modül eğitimlerini verecek eğiticilerde KOSGEB tarafından yapılan değerlendirmede en az 70 puan alması gerekir. Yapılacak eğitici değişikliklerinde de ayrılan eğiticinin yerine en az aynı niteliklere haiz, KOSGEB Hizmet Merkezi tarafından onaylanmış yeni eğitici belirlenmesi zorunludur.

19

3- 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu gereğince ihaleye katılamayacak olanlar, ihaleden yasaklılar ve Kurum mevzuatı gereğince yasaklı olanlardan girişimcilik eğitimi satın alınamaz.

4- Mahkemeye intikal etmiş uyuşmazlıklarda karar kesinleşinceye kadar, aynı yükleniciden hizmet alınmayacaktır.

3.4 KATILMA ŞARTLARIGirişimcilik programına katılmak için;

1. Kuruma kayıtlı işsiz olmak (emekli olanlar hariç)2. 18 yaşını tamamlamış olmak, 3. Girişimcilik programından daha önce yararlanmamış olmak,

şartları aranır.Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğünün/İŞKUR Hizmet Merkezinin organize edeceği; İŞKUR, yüklenici ve katılım sağlayan KOSGEB Hizmet Merkezi temsilcisiyle yapılacak seçmeler sonucunda girişimcilik programına katılmaya hak kazanan katılımcı listesi belirlenir.3.5 KATILIMCI SAYISI1- Eğitim programlarına katılanların sayısı 10 kişiden az, 25 kişiden fazla olamaz.2- Katılımcı sayısının 25’i aşması durumunda talebi karşılamak üzere aynı program dâhilinde birden fazla sınıf açılabilir.3- Katılımcıların kayıtları sistem üzerinden tutulur. 3.6 DEVAM DURUMU1- Katılımcıların eğitimlere devam etmeleri zorunludur. Kabul edilebilir mazereti olan

katılımcılara, eğiticiler/öğreticiler tarafından, yazılı olarak mazeret izni verilebilir. Bu izinler, devam çizelgelerinin arkasına uygun bir şekilde yazılır (EK 5-9). Ancak, bu izin sürelerinin toplamı, doktor raporu ile tevsik edilebilen sağlık izni de dahil, hangi sebeple olursa olsun toplam eğitim süresinin 1/10’unu aşamaz. Bu sürenin aşımı halinde, katılımcıların eğitimle ilişikleri kesilir.

2- Program başlangıcından itibaren ilk 1/10’luk eğitim süresi içerisinde ilişiği kesilen katılımcıların yerine alınan katılımcıların devamsızlık hakkı toplam eğitim süresinin 1/10’u kadardır. Katılımcıların eğitimin 1/10’undan fazlasına devam edememesi doktor raporu ile tevsik edilmesi durumunda ilişikleri kesilir fakat daha sonra açılacak girişimcilik programlarına başvurabilirler.

3- Kursların uygulanma süreleri içinde kullanılmak üzere, Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüklerince/İŞKUR Hizmet Merkezlerince mühürlenmiş (EK 5-9) Devam Çizelgesi düzenlenecek (KOSGEB logosu eklenilecektir.) ve bu çizelgelerin giriş-çıkış sütunları kursiyerler tarafından, kontrol kısmı ise eğitim sırasında eğitmenler/öğreticiler tarafından her gün imzalanacaktır. Kurstan ayrılan, ilişikleri kesilen veya kayıtları silinen devam çizelgeleri,  bu işlemlerden sonra, diğer  kursiyerlerin devam çizelgeleri ise,  günlük düzenlenerek program sonunda Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüklerince/İŞKUR Hizmet Merkezlerince gönderilecektir. Kurs bitiminde bu çizelgeler kurs dosyasında muhafaza edilecektir.

4- Ayrıca yüklenici tarafından kursun başlangıcından bitişine kadar olan süre içerisinde kursiyerlerin devam durumları haftalık olarak İŞKUR internet sayfası üzerinden sisteme girilir. Haftalık hafta içinde başlatılan kurslarda dahil olmak üzere devam durumlarının sisteme girilmesi ilgili hafta sonu en geç cumartesi akşamı 23:59’a kadar gerçekleştirilir.

5- Kursiyerlerin devam durumlarının sisteme girilmesini sağlamak üzere ilgili işlemin gerçekleştirilmesiyle sınırlı olmak üzere yükleniciye sisteme giriş yetkisi verilir.

6- Eğitimlerden Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüklerince/İŞKUR Hizmet Merkezlerince uygun görülen mazereti olmaksızın ayrılan katılımcılar veya ilişiği kesilen katılımcılar 24

20

ay boyunca herhangi bir kurs ve programdan yararlanamazlar. İşsizlik sigortasından yararlananlar girişimcilik programları dışında bu kapsamda değerlendirilmez.

3.7 KARŞILANABİLECEK GİDERLER1- Eğitimlere katılacak her bir katılımcı başına belirlenen ders saat ücreti üzerinden

hesaplanan eğitim gideri,2- Eğitim programına katılanlara eğitimlere katıldıkları her bir fiili gün için yapılan kursiyer

zaruri ödemeleri,3- Eğitim süresince 31.5.2006 tarihli ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası

Kanununun 5 inci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendi kapsamında eğitime katılanlar için ödenecek olan sigorta primleri,

toplamından oluşur.

3.8 HİZMET BEDELİNİN ÖDENMESİ1- UGE Hizmetin sözleşme hükümlerine uygun olarak yerine getirilmesi koşuluyla, hizmet

bedeli girişimcilik programının tamamlandığında yüklenici tarafından hazırlanan hak ediş doğrultusunda ödenir.

2- Hak edişler; programın uygulandığı takvim ayı içerisinde katılımcılarca alınan toplam eğitim ders saati ve katılımcı başı ders saat maliyetinin çarpılmasıyla bulunan meblağ üzerinden hesap edilerek yüklenici tarafından Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüklerine/İŞKUR Hizmet Merkezlerine sunulur. Gerekli değerlendirmeler yapılarak ödeme Sosyal Güvenlik Kurumları Harcama Belgeleri Yönetmeliği’nde belirtilen belgeler karşılığında gerçekleştirilir. Dolayısıyla katılımcılarca yapılan devamsızlık süreleri hak edişe esas ay içerisindeki toplam ders saat süresini azaltacağından, hak edişler de aynı oranda azalacaktır.

3- Kurumca düzenlenen eğitim programlarında yüklenici ve katılımcılara yapılacak tüm ödemeler banka/PTT hesabı üzerinden ödenir.

4. İŞBAŞI EĞİTİM PROGRAMLARI

4.1. GENEL ESASLAR

1- Kurumca; kayıtlı işsizlerin mesleki yeterliklerini geliştirebilecekleri İşbaşı Eğitim Programları düzenlenebilir.

2- Programdan yararlanacak işyerlerinin Kuruma kayıt olması zorunludur. 3- İşbaşı Eğitim Programları işveren(ler)in kendisi dışında 31/5/2006 tarihli ve 5510 sayılı

Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununda 4. Maddesinin (a) fıkrasında tanımlanan sigortalılar kapsamında en az 2 çalışanı bulunan işyerlerinde düzenlenir.

4- Katılımcıların, a- İşbaşı eğitim programlarının başlamadan önceki son 3 aylık dönemde işyerine ait

Sigortalı Hizmet Listesinde kayıtlı sigortalılar dışında olması, b- Bu programın başlama tarihinden önceki son 3 aylık dönemde, işyerine ait Sigortalı

Hizmet Listesinde bildirilen sigortalı sayısının ortalamasına ilave olması,

21

c- Programa başlayacak kişilerin, işveren(ler)in 1. derece kan hısmı olmamasıgerekir. 5- İşyerleri, yararlanıcıların başvurduğu mesleklere yönelik işbaşı eğitimini söz konusu

mesleklerde mevcut çalışanları aracılığıyla işyerinde fiilen sağlamakla yükümlüdür. Katılımcılara sözleşme (EK 5-23) hükümlerine aykırı herhangi bir iş yaptırılmayacaktır.

6- Katılımcıların programa devam etmeleri zorunludur. Kabul edilebilir mazereti olan katılımcılara, işveren ya da işveren vekili tarafından, mazeret izni verilebilir. Bu izinler, katılımcıların devam çizelgelerinin (EK 5-9) arkasına uygun bir şekilde yazılır. Ancak, bu izin sürelerinin toplamı, doktor raporu ile tevsik edilebilen en fazla 5 günlük sağlık izni dışında, hangi sebeple olursa olsun toplam program süresinin 1/10’unu aşamaz. Bu sürenin aşımı halinde, katılımcıların programla ilişikleri kesilir.

7- İşyerleri iş sağlığı ve güvenliği konusunda gerekli önlemleri almak zorundadır. 8- Katılımcıların eğitim aldığı sırada iş kazası olması ve katılımcı ya da katılımcıların iş

kazasına maruz kalmaları durumunda kaza, katılımcıların programa katıldıkları iş yerinin işverenleri tarafından, kazanın olduğu yerdeki yetkili kolluk kuvvetlerine derhâl, Sosyal Güvenlik Kurumuna ise en geç kazadan sonraki 3 iş günü içinde bildirilir.

9- Sözleşmenin feshedilmesi durumunda, İl Müdürlüğü/Hizmet Merkezinin uygun görmesi halinde; katılımcılar yeni bir işyerinde işbaşı eğitimine devam edebilirler. Ancak devam edilecek işbaşı eğitim programı ile yapılan işbaşı eğitim programının toplam süresi 24 ay içerisinde 6 aylık süreyi aşamaz.

10- İşbaşı eğitim programı kamu kurum/kuruluşlarında uygulanmaz. Kamu kurum/ kuruluşlarının payının %50’nin altında olduğu iktisadi teşekküllerde işbaşı eğitim programı düzenlenebilir.

11- İşbaşı eğitim programlarının düzenlendiği işyerlerinden hiçbir surette vergi, SGK prim ve prime ilişkin borcu ile SGK’ca kesilmiş idari para cezası olmadığına dair belge istenmez.

12- Bir işyerinde işbaşı eğitim programının düzenlenme şartlarından biri olan katılımcıların “son 3 aylık dönemde işyerine ait Sigortalı Hizmet Listesinde bildirilen ortalama sigortalı sayısına ilave olması” hususu işbaşı eğitim programı başlangıcında kontrol edilecektir. Bu kapsamda “ortalama sigortalı sayısına ilave olması” hususu aynı il sınırları içinde, aynı işverene bağlı işyerlerinde çalışan toplam sigortalı sayısına göre değerlendirilecektir.

13- Programın devamı sırasında işyerindeki sigortalı sayısının bir ay süreyle başlangıçtaki sayıya ulaşmaması halinde, azalan çalışan sayısı kadar işbaşı eğitim programı katılımcısının çalışmasına son verilecektir. Hangi katılımcının çalışmasına son verileceğine işveren karar verecektir.

14- Çalışan sayısındaki azalmanın işyeri tarafından en geç beş işgünü içinde Kuruma bildirilmesi gerekmektedir. Çalışan sayısındaki azalmanın Kuruma bildirilmemesi ve durumun Kurumca tespit edilmesi halinde; bir aylık süre bitimi ile (azalmanın tamamlanması gereken süre) azalmanın İl Müdürlüğünce tespit edildiği tarih aralığında katılımcıya yapılan her türlü ödeme yasal faizi ile birlikte işyerinden tahsil edilecektir.

15- Aynı ay içinde işbaşı eğitim programına başlamış olan katılımcıların en az yüzde ellisinin programın sona ermesinden itibaren işverenin kendi işyerinde veya başka işyerinde aynı meslekte en az altmış gün süre ile istihdam edileceği taahhüdü verilmesi halinde; başlangıçtaki sigortalı sayısının, emeklilik, askerlik, tutukluluk/gözaltı, hamilelik/ doğum ve uzun süreli hastalık gibi nedenlerle azalması durumunda azalan çalışan sayısı kadar katılımcının çalışmasına son verilmeyecektir. Bu taahhüdün yerine getirilmediğinin tespiti halinde, katılımcıya yapılan her türlü ödeme yasal faizi ile birlikte işverenden tahsil edilecektir.

16- Yeni katılımcı talebi ile gelen işveren, başvuru tarihinden geriye doğru son bir yılda işbaşı eğitim programını tamamlayan katılımcılardan en az yüzde yirmisinin kendi işyerinde

22

veya başka işyerinde aynı meslekte en az altmış gün istihdam etmiş olması gerekmektedir. En fazla iki katılımcının bulunduğu programlarda, istihdam edilecek katılımcı sayısı bir kişidir. İşveren başvuru esnasında programı tamamlayan katılımcıların istihdamını gösterir SGK İşe Giriş Bildirgesi ve Hizmet dökümünü il müdürlüğüne ibraz etmek zorundadır. İstihdam edilmesi gereken katılımcı sayısının belirlenmesinde tüm kesirler bir üst sayıya tamamlanır. Aynı meslekten anlaşılması gereken, Türk Meslekler Sözlüğündeki dörtlü birim (ünite) grup kodun içindeki mesleklerdir.

17- Programların, katılımcı adayları ve işyerlerinin tip sözleşmeyi (EK 5-23) imzalayarak İl Müdürlükleri/Hizmet Merkezlerine onaylatması şeklinde uygulanması esastır. Bu durumda İl Müdürlükleri/Hizmet Merkezleri katılımcı adayıyla işveren tarafından imzalanan İşbaşı Eğitim Programı Sözleşmesinin usule uygun şekilde doldurulup/doldurulmadığı ve tarafların programdan yararlanma şartlarını taşıyıp taşımadıklarının teyidiyle sorumludur. Herhangi bir uygunsuzluğun tespiti halinde sözleşme onaylanmayacaktır. Bu süreçte İl Müdürlüğü/Hizmet Merkezinin işyeri tarafından belirlenen ve yararlanma şartlarını taşıyan katılımcıya/katılımcılara ilişkin herhangi bir değerlendirme yapma yetkisi bulunmamaktadır. Yani katılımcıların kim olacakları hususunda 6.1.4 ve 6.2’de belirtilen katılım şartları dışında herhangi bir değerlendirme yapmaksızın, program(lar)ı başlatacaktır.

18- İşverenin çalıştırmak istediği katılımcıları Kurumdan talep etmesi halinde İl Müdürlüğü/Hizmet Merkezi “işverenin aradığı vasıflara uygun” adayların sistem üzerinden ve/veya günlük müracaatçılardan oluşan adayları işverene takdim eder. İşveren tarafından seçmelerin Kurumumuzca yapılmasının talep edilmesi halinde programa konu alana uygun katılımcılar İl Müdürlüğü/Hizmet Merkezince seçilecektir.

19- İşyerleri kısa çalışma ödeneğinden yararlanırken işbaşı eğitim programlarından yararlanamazlar.

20- İşveren katılımcıların bir kısmını veya tamamını sözleşme süresinin bitiminden önce işe alabilir. Bu durum sözleşme hükümlerine aykırılık olarak değerlendirilemez.

21- Katılımcıların bir kısmının veya tamamının işveren tarafından işe alınması ve/veya –herhangi bir nedenle- katılımcı sayısında azalma olması halinde, işveren yeni katılımcı talebinde bulunabilir. Ayrıca işyerleri programın her safhasında katılımcı talebinde bulunabilir. Bu halde talep normal bir talep gibi işleme alınarak, işverenin geriye dönük son6 aylık sigortalı sayısı üzerinden çalıştırabileceği kişi sayısı hesaplanır, -varsa- mevcut katılımcılar hariç geriye kalan kişi sayısınca katılımcıya izin verilir.

22- İşsizlik ödeneği alan kişiler de katılımcı olabilirler.23- Katılımcıların işbaşı eğitim programından usulüne uygun şekilde yararlanmalarını teminen

işyeri tarafından en az bir sorumlunun belirlenmesi gerekir. Bu kişilerde usta öğretici olma şartı aranmaz.

24- Herhangi bir mesleki eğitim ve vasıf içermeyen konularda katılımcı çalıştırılamaz (beden işçisi, temizlik görevlisi, taşıma işçisi, çaycı, vb.).

25- Yüklenici tarafından programın başlangıcından bitişine kadar olan süre içerisinde katılımcıların devam durumları haftalık olarak İŞKUR internet sayfası üzerinden sisteme girilir. Devam durumlarının sisteme girilmesi ilgili hafta sonu en geç Cumartesi akşamı 23:59’a kadar gerçekleştirilir. Yüklenici tarafından katılımcı devam durumlarının belirtilen gün ve saatte sisteme girilmemesi halinde yüklenici hakkında program bitiminden itibaren 6 ay yasaklılık hükümleri uygulanır. Böyle bir durumda sisteme giriş işlemi İl Müdürlüğü/Hizmet Merkezince yapılır.

26- İşbaşı Eğitim Programının süresi –6 ayı aşmamak üzere- tamamen taraflarca belirlenecek, süreye ilişkin olarak –bu yönde bir talep gelmesi durumu hariç- İl Müdürlüğü/Hizmet Merkezince herhangi bir değerlendirme yapılmayacaktır.

23

27- Programlarda esas olan –işyerinin yararlanabileceği katılımcı sayısının hesaplanmasında karışıklığa meydan verilmemesini teminen- sözleşmenin İl Müdürlüğü/Hizmet Merkezine ibraz edildiği tarih itibariyle başlatılmasıdır. Ancak istisnai olarak İl Müdürlüğünün “iş yoğunluğu” gerekçesiyle hemen başlatılamayan Programlar –bir sonraki aya sarkmamak kaydıyla- daha sonraki günlerde başlatılabilir.

28- İşyerinin Program çerçevesinde yararlanabileceği kişi sayısı hesaplanırken, başvuru yapılan tarih ve dolayısıyla aydaki sigortalı sayısı, önceki üç ayın ortalama sigortalı sayısına kıyaslanır. Talep edilen kişiler önceki üç ayın ortalama sigortalı sayısına ilave ise sözleşme onaylanarak Program başlatılır, değilse teklif reddedilir.

29- Reddedilen tekliflere ilişkin bilgiler, beş işgünü içinde resmi yazıyla teklif sahiplerine iletilmek üzere postaya verilir.

30- Son 3 aya ait sigortalı sayısının ortalaması alınırken bütün kesirler bir üst sayıya tamamlanır.

31- İşveren, işyerini veya bir bölümünü iştiraki olan veya diğer işverenlere devrettiğinde, devam etmekte olan işbaşı eğitim programı ve istihdam yükümlülüğü de o işyeri veya ilgili bölümü yönünden, devralan işverene aktarılır.

4.2 İŞBAŞI EĞİTİM PROGRAMLARINA KATILMA ŞARTLARI1- İşbaşı eğitim programlarına katılabilmek için a) Kuruma kayıtlı işsiz olmak,b)İşverenin 1.dereceden kan hısmı olmamak,c) 15 yaşını tamamlamış olmak d ) Öğrenci olmamak (Açık öğretim, beklemeli öğrenciler, kayıtlarını dondurmuş olanlar ve ikinci öğretime devam eden öğrencilerin programlara katılmalarına, program sonunda da istihdam edilmelerine engel teşkil etmediği hususunda, İl Müdürlükleri/Hizmet Merkezlerinin uygun değerlendirmeleriyle katılımcı olabilirler).şartları aranır,4.3 İŞBAŞI EĞİTİM SÖZLEŞMESİNİN İMZALANMASI1- Katılımcılar; işbaşı eğitim yapacakları işyerlerini, kendileri belirleyecektir. İşbaşı eğitim için

belirlenen işyeri, katılımcının eğitimini tamamlayacak niteliğe sahip olmalıdır. Dolayısıyla mezun olunan ya da ilgi duyulan alandaki işyerleri tercih edilecektir.

2- Ağır ve tehlikeli işler sınıfına giren mesleklerde düzenlenecek programlara katılabilmek için Ağır ve Tehlikeli İşler Tebliğinin öngördüğü belgelere sahip olmak gerekir.

3- İl Müdürlüklerince/İŞKUR Hizmet Merkezlerince ilan edilen işyerleri de Kurum’dan katılımcı talebinde bulunabileceklerdir.

4- EK 5-23’te yer alan işbaşı eğitim sözleşmesini işbaşı eğitim yapılacak işyerinin yetkili temsilcisi ile katılımcı imzalayacaktır.

5- İşbaşı eğitim sözleşmesi İl Müdürlüğü/Hizmet Merkezlerince uygun görülmesi halinde geçerlilik kazanacaktır.

6- Sözleşme işbaşı eğitim süresinin bitimi ile kendiliğinden sona erer. 7- Sözleşme metninin ilgili mevzuat hükümlerine, Türkiye İş Kurumu tarafından belirlenen tip

sözleşme metnine uygunluğundan ve bu sözleşme ile Kuruma verilen bilgi ve belgelerin doğruluğundan sözleşmede imzaları bulunan işveren ve katılımcı doğrudan sorumludur.

8- İşveren, sözleşme bitiş tarihinden önce katılımcıları işe alması halinde bu kişiler yerine yeni katılımcı talebinde bulunabilir.

4.4 İŞBAŞI EĞİTİM PROGRAMLARI KAPSAMINDA KARŞILANABİLECEK GİDERLER1- Katılımcılara, işbaşı eğitim programına katıldığı her bir fiili gün için yapılan kursiyer zaruri giderlerinden,

24

2- Programlara devam edilen süre içinde 31/5/2006 tarihli ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 5 inci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendi kapsamında her bir katılımcı için tahakkuk edecek sigorta primlerinden oluşur.4.5 İŞBAŞI EĞİTİM PROGRAMLARININ SÜRESİ1- Program süresi, haftalık 45 saatten ve toplamda 6 aydan fazla olmayacaktır.2- İl Müdürlüklerinin denetim sorumluluklarına halel getirmemek kaydıyla, çalışma saatleri serbest şekilde belirlenebilecektir.4.6 FESİH ve YASAKLILIK HÜKÜMLERİ1- İyi niyet ve ahlak kurallarına aykırılık ile tarafların görev ve sorumluluklarına aykırı

davranmaları hallerinde taraflardan her biri sözleşmeyi fesih yetkisine sahiptir. 2- İşveren; kötü niyetini, sözleşmeden doğan yükümlülükleri ve/veya işyerine sadakat

yükümlüğünü yerine getirmemesini, işyeri huzurunu bozucu tavır ve davranışlarını vb. gerekçe göstererek katılımcı(ları) programdan çıkarabilir. Ancak iddiaların doğruluğu İl Müdürlüğü/İŞKUR Hizmet Merkezince yerinde inceleme yoluyla kontrol edilip, tutanağa bağlanır.

3- Katılımcılar; işverenin kötü niyetini, sözleşmeden doğan yükümlülüklerini yerine getirmemesini, işle ilgisi olmayan sorumluluk(lar) yüklemesini, onur ve haysiyetini yaralayıcı tavır ve davranışlar sergilemesini vb. gerekçe göstererek programdan ayrılabilir. Ancak iddiaların doğruluğu İl Müdürlüğü/İŞKUR Hizmet Merkezince yerinde inceleme yoluyla kontrol edilip, tutanağa bağlanır.

4- İl Müdürlüğünce hakkında iki defa tutanak tutulan işveren ve/veya katılımcılar için yasaklılık hükümleri uygulanır. İşverenle herhangi bir şekilde iki yıl süreyle yeni sözleşme/protokol imzalanmaz, henüz başlamamış programlar başlatılmaz. Katılımcı 24 ay süreyle işbaşı eğitim programlarından yararlandırılmaz.

5- Tarafların mücbir sebepler nedeniyle fesih hakkı saklıdır.6- Sözleşmenin feshedilmesi halinde durum taraflarca 5 işgünü içerisinde yazılı olarak ve

gerekçeleriyle Kuruma bildirilir.7- Gerçeğe aykırı beyanda bulunulduğunun, devamsızlık süresine uyulmadığının tespiti

halinde Kurumca sözleşme feshedilir.8- İşveren tarafından katılımcının sözleşme bitiş tarihinden önce işe alınması fesih olarak

değerlendirilmeyecek ve işveren hakkında herhangi bir işlem yapılmayacaktır. 4.7.KATILIMCI SAYISI 1- Katılımcı sayısı, mevcut çalışan sigortalı sayısının 1/10’undan fazla olamaz. Katılımcı sayısının tespitinde bütün kesirler bir üst sayıya tamamlanır. 2 ile 10 arası sigortalı çalışanı olan işyerleri programlardan 1 (bir) katılımcı yararlandırabilirler. 2- Katılımcı sayısının tespitinde ibraz edilen sigortalı hizmet belgelerindeki toplam işçi sayısı dikkate alınır. Bu çerçevede son üç aylık ortalama çalışan sayısı, işyerinde yarı zamanlı-periyodik-kısmi çalışanlar ile izinli-raporlu sayısına bakılmaksızın toplam üzerinden hesaplanır.3- İşbaşı eğitim programına katılacak kişi sayısı belirlenirken -Özürlü ve Eski Hükümlü kotalarının hesaplamasında baz alınan kriterlere paralel şekilde- aynı tüzel kişilik ve aynı vergi numarası altındaki değişik sigorta sicil numaralarına sahip bütün işyerlerinin anlaşılması gerekmektedir. Aynı il sınırları içinde –değişik alanlarda faaliyet gösteren- birden fazla işyeri ve bu işyerlerine bağlı şubeleri bulunan işverenin yararlanabileceği katılımcı sayısı da toplam sigortalı sayısına göre hesaplanacaktır. Toplam sigortalı sayısı işveren tarafından başvuru sırasında İl Müdürlüğüne iletilen sigorta tahakkuk belgelerindeki sigortalı sayısı üzerinden hesaplanacaktır.

25

4- İşbaşı eğitim programı için yapılan başvuru ile program başlangıcının aynı ayda olmaması ve program başlama tarihinin sonraki aya/aylara sarkması halinde başvuru yapılan tarihteki duruma göre değil, içinde bulunulan aya göre işlem yapılacaktır5- İçinde bulunulan ayın Sigorta Hizmet Belgelerinin izleyen ay alınabilmesi nedeniyle başvuru yapılan ay ve önceki ay için işyerinden sigortalı sayısına ilişkin taahhütname alınacaktır4.8 İŞBAŞI EĞİTİM GİDERLERİNİN ÖDENMESİ 1- Kurumca düzenlenen programlarda katılımcılara yapılacak tüm ödemeler banka/PTT hesabı üzerinden yapılır.2- Katılımcılara programa katıldıkları her fiili gün için kursiyer zaruri gideri ödenir. Ödemeler aylık yapılır.3- Programlara katılan katılımcılara SGK prim giderleri Kurum tarafından ödenir.4- Sözleşmenin Kurum tarafından belirlenen esaslara uygun olmadığının, yanlış bilgi ve belgelerin düzenlenerek Kurumun yanıltıldığının tespit edilmesi halinde sözleşme Kurumca feshedilir, feshe neden olan eylemin katılımcı tarafından yapılması halinde programdan ilişiği kesilen katılımcı 24 ay içerisinde işbaşı eğitim programlarından yararlanamaz; işveren tarafından yapılması halinde ise işveren hakkında yasaklılık hükümleri uygulanır ve programa katılan katılımcılara ait kursiyer zaruri giderleri ve SGK prim giderleri işverenden tahsil edilir.

5. ÇALIŞANLARIN MESLEKİ EĞİTİMİ5.1.GENEL ESASLAR1) 4857 sayılı kanunun 85 inci maddesi çerçevesinde ağır ve tehlikeli işlerde çalışacak

kişilerin sahip olmaları gereken sertifikaların verilmesini teminen çalışanlara yönelik eğitim programları düzenlenebilir.

2) Ağır ve tehlikeli işler kapsamındaki mesleklerde çalışan kişilere yönelik olarak sertifika programı çerçevesinde 10 kişiden az gruplara mesleki eğitim düzenlenebilir. Ancak bu kapsamda düzenlenen programlara ilişkin olarak Kurum herhangi bir gideri karşılamaz.

3) Programlar, İl Müdürlüklerinin/İŞKUR Hizmet Merkezlerinin kurumsal kapasitesi göz önünde bulundurularak düzenlenir.

4) Programlar, Milli Eğitim Bakanlığı İl Müdürlüğü veya programa konu alanda eğitim vermeye yetkili kurum/kuruluşların onayına istinaden düzenlenir.

5) Bu programlar çerçevesinde katılımcılara ve hizmet sağlayıcılara iş kazası ve meslek hastalığı primi dahil hiçbir gider ödenmeyecektir.

6) Programlar; sistem üzerinden takip edilecek olup, katılımcıların/eğitim talebinde bulunan işyerlerinin sisteme kayıt olmaları zorunludur.

7) Bu kapsamda yapılacak olan eğitimlerde kurslara ilişkin olarak belirlenen grup oluşturma şartı aranmaz

8) Programlar sonucunda yapılan sınavda başarılı olan katılımcılara kurs bitirme belgesi verilir.

9) Programı tamamlamadan ayrılan kursiyer 24 ay beklemek şartına bakılmaksızın düzenlenecek yeni programdan yararlanabilir.

10) Programlara ilişkin denetimler 4904 sayılı Yasanın 13 üncü maddesi hükmü uyarınca oluşturulan Denetim Kurulları ile Kurum tarafından yapılır.

6. ÖZEL POLİTİKA GEREKTİREN GRUPLARA UYGULANACAK PROGRAMLARÖzel politika gerektiren gruplar için uygulanacak aktif işgücü programları çerçevesinde Genel Müdürlük ile yapılacak protokol ve projelerde İşgücü Uyum Hizmetleri Yönetmeliği hükümleri uygulanmaz. Buna ilişkin usul ve esaslar, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca belirlenir. Bu

26

amaç için ayrılacak kaynak, aktif işgücü programları için Kuruma tahsis edilen kaynağın yüzde beşini geçemez. 

. 

27

DESTEK HİZMETLERİ

GÖREV, YETKİ VE SORUMLULUKLAR1-) 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu, 4734 sayılı Kamu İhale Kanunu ve 4735 sayılı Kamu İhale Sözleşmeleri Kanunu hükümleri çerçevesinde; kiralama ve satın alma

28

işlerini yürütmek, temizlik, güvenlik, aydınlatma, ısıtma, onarım, taşıma, lojman, tabldot, sosyal tesisler, misafirhane, kreş ve benzeri hizmetleri yapmak veya yaptırmak,2-) Genel evrak, arşiv, basım, iletişim, haberleşme, yazışma (haberleşme ve konu kodları) ve dosyalama usulleri, Elektronik Belge Yönetim Sistemi (EBYS) ile e- imza faaliyetlerini düzenlemek, yönetmek ve yürütmek,3-) Kurumumuz Merkez Birimleri taşınırlarının satın alınmasını müteakip ambar giriş- çıkışlarını yapmak, Kurumun demirbaş, kırtasiye, mefruşat, tesisat ve hizmet ihtiyaçlarını tespit etmek, bu konudaki talepleri değerlendirmek ve gerekli işlemleri yapmak,4-) Kurumun taşınmazlarına ilişkin yapım, bakım, kamulaştırma, tapu, vergi, sigorta işlemlerini ilgili mevzuat çerçevesinde yürütmek,5-) Kurumun Sivil Savunma, Seferberlik ve Koruyucu Güvenlik Hizmetlerini planlamak ve yürütmek,6-) Seferberlik ve savaş halinde insangücü özel planlamasına yönelik araştırma ve diğer çalışmaları yapmak veya yaptırmak,7-) Kurum personeli ve bakmakla yükümlü olduğu aile fertlerinin sağlık hizmetlerini yürütmek,8-) Genel Müdür tarafından verilen diğer görevlerle mevzuatta öngörülen benzeri nitelikteki görevleri yapmak.

KAMU İHALE KANUNU KAPSAMI VE UYGULAMALARIA) KAMU İHALE KANUNUN KAPSAMI

1. Kamu Harcaması Gerektiren Mal Veya Hizmet Alımları İle Yapım İşleri2. Sadece Sözleşmelerin İmzalanmasına Kadar Olan İhale Süreci

B) KAMU İHALE KANUNUNUN TEMEL İLKELERİ SAYDAMLIK REKABET EŞİTLİK GÜVENİRLİK GİZLİLİK KAMUOYU DENETİMİ İHTİYAÇLARIN UYGUN ŞARTLARLA ZAMANINDA KARŞILANMASI KAYNAKLARIN VERİMLİ KULLANILMASI

İDARELERCE UYULMASI GEREKEN KURALLAR1. Aralarında doğal bağlantı olmadığı sürece mal alımı, hizmet alımı ve yapım işleri bir

arada ihale edilemez.2. Eşik değerin altında kalmak amacıyla, mal veya hizmet alımlarıyla yapım işleri

bölünemez.3. Ödeneği bulunmayan işler için ihaleye çıkılamaz.4. Yapım işlerinde uygulama projesi olmadan ihaleye çıkılamaz.5. Öngörülen ödeneklerin kullanılmasına imkân verecek süre dikkate alınarak, idarelerce

ihaleler zamanında yapılmalıdır.6. Tespit edilen yaklaşık maliyet isteklilere duyurulmaz.7. İhale dokümanı hazırlanmadan ihaleye çıkılmaz.8. ÇED (Çevre Etki Değerlendirme) raporu gerekli olan işlerde ihaleye çıkılabilmesi için

ÇED olumlu belgesinin (Çevre ve Şehircilik Bakanlığı) alınmış olması zorunludur.

29

9. Doğrudan temin ve pazarlık usulüne ilişkin parasal limitler dâhilinde yapılacak harcamaların yıllık toplamı, idarelerin bütçelerine bu amaçla konulacak ödeneklerin %10'unu Kamu İhale Kurumunun uygun görüşü olmadıkça aşamaz.

10. İhale günü tatil gününe rastlamışsa ihale, tatili takip eden ilk iş gününde aynı yer ve saatte yapılır ve bu saate kadar verilen teklifler kabul edilir. İlândan sonra çalışma saati değişse de ihale ilân edilen saatte yapılır.

C) İHALE KOMİSYONUİhale yetkilisi, biri başkan olmak üzere, ikisinin ihale konusu işin uzmanı olması şartıyla, ilgili idare personelinden en az dört kişinin ve muhasebe veya malî işlerden sorumlu bir personelin katılımıyla kurulacak en az beş ve tek sayıda kişiden oluşan ihale komisyonunu, yedek üyeler de dahil olmak üzere görevlendirir.

İhaleyi yapan idarede yeterli sayı veya nitelikte personel bulunmaması halinde, bu Kanun kapsamındaki idarelerden komisyona üye alınabilir.           Gerekli incelemeyi yapmalarını sağlamak amacıyla ihale işlem dosyasının birer örneği, ilân veya daveti izleyen üç gün içinde ihale komisyonu üyelerine verilir.           İhale komisyonu eksiksiz olarak toplanır. Komisyon kararları çoğunlukla alınır. Kararlarda çekimser kalınamaz. Komisyon başkanı ve üyeleri oy ve kararlarından sorumludur. Karşı oy kullanan komisyon üyeleri, gerekçesini komisyon kararına yazmak ve imzalamak zorundadır.

Komisyon üyelerinden asil üye ve yedeğinin bulunmaması durumunda, diğer yedek üyelerden biri komisyona dâhil edilir.           İhale komisyonunca alınan kararlar ve düzenlenen tutanaklar, komisyon başkanı ve üyelerinin adları, soyadları ve görev unvanları belirtilerek imzalanır.

İHALE İŞLEM DOSYASIİhalesi yapılacak her iş için bir işlem dosyası düzenlenir. Bu dosyada ihale yetkilisinden alınan onay belgesi ve eki, yaklaşık maliyete ilişkin hesap cetveli, ihale dokümanı, ilân metinleri, adaylar veya istekliler tarafından sunulan başvurular veya teklifler ve diğer belgeler, ihale komisyonu tutanak ve kararları gibi ihale süreci ile ilgili bütün belgeler bulunur.

İHALE DOKÜMANININ İÇERİĞİ• İsteklilere talimatları da içeren idari şartnameler,• Sözleşme tasarısı,• Teknik şartname,• Standart formlar,• Gerekli diğer belge ve bilgiler bulunur.

D) YAKLAŞIK MALİYETMal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin ihalesi yapılmadan önce idarece, her türlü fiyat araştırması yapılarak katma değer vergisi hariç olmak üzere yaklaşık maliyet belirlenir ve dayanaklarıyla birlikte bir hesap cetvelinde gösterilir. Yaklaşık maliyete ihale ve ön yeterlik ilânlarında yer verilmez, isteklilere veya ihale süreci ile resmî ilişkisi olmayan diğer kişilere açıklanmaz.Yaklaşık Maliyete İlişkin Hususlar1. Yaklaşık maliyetin tespit edilmesi zorunludur.2. Gerçekçi fiyatlarla belirlenmesi esastır.

30

3. Katma değer vergisi hariç olmak üzere hesaplanır.4. Yaklaşık maliyet ilân edilmez.5. İsteklilere veya ihale süreci ile resmi ilişkisi olmayan diğer kişilere açıklanmaz.6. Tüm iletişim araçları kullanılarak fiyatlar tespit edilir ve sürekli güncellemesi yapılır.7. İhale onay belgesine yaklaşık maliyet mutlaka eklenmelidir.8. İhale usulüne göre ihale ilân süresi, yaklaşık maliyete göre belirlenir.9. İdarelerce belirlenen yaklaşık maliyet, dayanaklarıyla birlikte bir hesap cetvelinde

gösterilir.10. Fiyat araştırmasının birim fiyat üzerinden mi, götürü bedel üzerinden mi yapılacağı idarece

belirlenir.Yaklaşık maliyet hesabında esas alınacak fiyatlara) Kamu idare ve müesseselerince hizmetin niteliğine göre belirlenmiş fiyatlar,b) İhaleyi yapan idare veya diğer idarelerce gerçekleştirilmiş aynı veya benzer hizmetlerdeki

fiyatlar ve ücretler,c) İlgili meslek odalarınca belirlenmiş fiyatlar,d) İhale konusu hizmeti oluşturan iş kalemlerine ilişkin fiyatların (a), (b) ve (c) bentlerine göre

tespit edilememesi halinde, yapılacak fiyat araştırması kapsamında; o hizmete ilişkin alınacak fiyat tekliflerinin ortalaması alınmak suretiyle veyahut konusunda uzman bilirkişi ve ekspertizlerden soruşturularak oluşturulacak fiyatlar, esas alınır.

Yaklaşık Maliyetin Üzerindeki Tekliflerİhale komisyonu;a)Yaklaşık maliyet tespit edilirken değerlendirilmeyen her hangi bir husus olup olmadığını,b)Yaklaşık maliyet güncellenerek tespit edilmiş ise, güncellemenin doğru yapılıp yapılmadığını,c)Verilen teklif fiyatlarının piyasa rayiç fiyatlarını yansıtıp yansıtmadığını,Sorgulayarak verilen teklifleri yaklaşık maliyete göre mukayese eder ve bütçe ödeneklerini de göz önünde bulundurarak verilen teklif fiyatlarını uygun bulması halinde ekonomik açıdan en avantajlı teklifi belirleyerek işin ihalesine veya verilen teklif fiyatlarını uygun bulmaması halinde ihalenin iptaline karar vermek hususunda takdir hakkına sahiptir.Yaklaşık maliyetin üzerinde olmakla birlikte teklifin kabul edilebilir nitelikte görülmesi halinde idarenin ek ödeneğinin bulunması veya ilgili mali mevzuatı gereği ödenek aktarımının mümkün olması durumlarında teklifler kamu yararı ve hizmet gerekleri de dikkate alınarak kabul edilebilir.

İHALEYE KATILIMDA YETERLİK KURALLARIİhaleye katılacak isteklilerden, ekonomik ve malî yeterlik ile mesleki ve teknik yeterliklerinin belirlenmesine ilişkin olarak aşağıda belirtilen bilgi ve belgeler istenebilir:

a)Ekonomik ve malî yeterliğin belirlenmesi için;1) Bankalardan temin edilecek isteklinin malî durumu ile ilgili belgeler, 2) İsteklinin, ilgili mevzuatı uyarınca yayınlanması zorunlu olan bilançosu veya bilançosunun gerekli görülen bölümleri, yoksa bunlara eşdeğer belgeleri,      3) İsteklinin iş hacmini gösteren toplam cirosu veya ihale konusu iş ile ilgili taahhüdü altındaki ve bitirdiği iş miktarını gösteren belgeler.   b) Mesleki ve teknik yeterliğin belirlenmesi için;       1) İsteklinin, mevzuatı gereği ilgili odaya kayıtlı olarak faaliyette bulunduğunu ve teklif vermeye yasal olarak yetkili olduğunu kanıtlayan belgeler,            

31

2)  İstekli tarafından kamu veya özel sektöre bedel içeren bir sözleşme kapsamında taahhüt edilen ihale konusu iş veya benzer işlere ilişkin olarak;a) Son onbeş yıl içinde geçici kabulü yapılan yapım işleri ile kabul işlemleri tamamlanan yapımla ilgili hizmet işleriyle ilgili deneyimi gösteren belgeler,b) Son onbeş yıl içinde geçici kabulü yapılan yapım işleri ile kabul işlemleri tamamlanan yapımla ilgili hizmet işlerinde sözleşme bedelinin en az % 80'i oranında denetlenen ya da yönetilen işlerle ilgili deneyimi gösteren belgeler,c) Devam eden yapım ve yapımla ilgili hizmet işlerinde; ilk sözleşme bedelinin tamamlanması şartıyla, son onbeş yıl içinde gerçekleşme oranı toplam sözleşme bedelinin en az % 80'ine ulaşan ve kusursuz olarak gerçekleştirilen, denetlenen veya yönetilen işlerle ilgili deneyimi gösteren belgeler,d) Son beş yıl içinde kabul işlemleri tamamlanan mal ve hizmet alımlarına ilişkin deneyimi gösteren belgeler,e) Devredilen işlerde sözleşme bedelinin en az % 80’inin tamamlanması şartıyla, son onbeş yıl içinde geçici kabulü yapılan yapım işleri ile kabul işlemleri tamamlanan yapımla ilgili hizmet işleri ve son beş yıl içinde kabul işlemleri tamamlanan mal ve hizmet alımlarıyla ilgili deneyimi gösteren belgeler.3) İsteklinin üretim ve/veya imalat kapasitesine, araştırma-geliştirme faaliyetlerine ve kaliteyi sağlamasına yönelik belgeler,         4) İsteklinin organizasyon yapısına ve ihale konusu işi yerine getirmek için yeterli sayıda ve nitelikte personel çalıştırdığına veya çalıştıracağına ilişkin bilgi ve/veya belgeler,        5) İhale konusu hizmet veya yapım işlerinde isteklinin yönetici kadrosu ile işi yürütecek teknik personelinin eğitimi ve mesleki niteliklerini gösteren belgeler, 6) İhale konusu işin yerine getirilebilmesi için gerekli görülen tesis, makine, teçhizat ve diğer ekipmana ilişkin belgeler,            7) İstekliye doğrudan bağlı olsun veya olmasın, kalite kontrolden sorumlu olan ilgili teknik personel veya teknik kuruluşlara ilişkin belgeler,           8) İhale konusu işin ihale dokümanında belirtilen standartlara uygunluğunu gösteren, uluslar arası kurallara uygun şekilde akredite edilmiş kalite kontrol kuruluşları tarafından verilen sertifikalar,            9) İdarenin talebi halinde doğruluğu teyit edilmek üzere, tedarik edilecek malların numuneleri, katalogları ve/veya fotoğrafları.İhale konusu işin niteliğine göre yukarıda belirtilen bilgi veya belgelerden hangilerinin yeterlik değerlendirmesinde kullanılacağı, ihale dokümanında ve ihale veya ön yeterliğe ilişkin ilân veya davet belgelerinde belirtilir.

E) İHALE DIŞI BIRAKILACAK OLANLAR1-İflas eden, tasfiye halinde olan, işleri mahkeme tarafından yürütülen, konkordato ilân eden, işlerini askıya alan veya kendi ülkesindeki mevzuat hükümlerine göre benzer bir durumda olanlar.2- İflası ilân edilen, zorunlu tasfiye kararı verilen, alacaklılara karşı borçlarından dolayı mahkeme idaresi altında bulunan veya kendi ülkesindeki mevzuat hükümlerine göre benzer bir durumda olanlar.3- Türkiye'nin veya kendi ülkesinin mevzuat hükümleri uyarınca kesinleşmiş sosyal güvenlik prim borcu olanlar.4- Türkiye'nin veya kendi ülkesinin mevzuat hükümleri uyarınca kesinleşmiş vergi borcu olanlar.

32

5- İhale tarihinden önceki beş yıl içinde, mesleki faaliyetlerinden dolayı yargı kararıyla hüküm giyenler.6- İhale tarihinden önceki beş yıl içinde, ihaleyi yapan idareye yaptığı işler sırasında iş veya meslek ahlakına aykırı faaliyetlerde bulunduğu bu idare tarafından ispat edilenler.7- İhale tarihi itibariyle, mevzuatı gereği kayıtlı olduğu oda tarafından mesleki faaliyetten men edilmiş olanlar.8- Bu maddede belirtilen bilgi ve belgeleri vermeyen veya yanıltıcı bilgi ve/veya sahte belge verdiği tespit edilenler.9- 11 inci maddeye göre ihaleye katılamayacağı belirtildiği halde ihaleye katılanlar.               10- 17 nci maddede belirtilen yasak fiil veya davranışlarda bulundukları tespit edilenler.Kurum, Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığının uygun görüşünü alarak sosyal güvenlik prim borcunun kapsamı ve tutarını; Gelir İdaresi Başkanlığının uygun görüşünü alarak vergi borcu kapsamına girecek vergileri; tür ve tutar itibariyle belirlemeye yetkilidir.Bu madde kapsamında istenen belgelerden hangilerinin taahhütname olarak sunulabileceği Kurum tarafından belirlenir. Gerçeğe aykırı hususlar içeren taahhütname sunulması veya ihale üzerinde kalan istekli tarafından taahhüt altına alınan durumu tevsik eden belgelerin sözleşme imzalanmadan önce verilmemesi halinde bu durumda olanlar ihale dışı bırakılarak geçici teminatları gelir kaydedilir.

F) İHALEYE KATILAMAYACAK OLANLARAşağıda sayılanlar doğrudan, dolaylı veya alt yüklenici olarak, kendileri veya başkaları adına hiçbir şekilde ihalelere katılamazlar:a) Bu Kanun ve diğer kanunlardaki hükümler gereğince geçici veya sürekli olarak idarelerce veya mahkeme kararıyla kamu ihalelerine katılmaktan yasaklanmış olanlar ile 12/04/1991 tarihli ve 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanunu kapsamına giren suçlardan veya örgütlü suçlardan veyahut kendi ülkesinde ya da yabancı bir ülkede kamu görevlilerine rüşvet verme suçundan dolayı hükümlü bulunanlar.b) İlgili mercilerce hileli iflas ettiğine karar verilenler.c) İhaleyi yapan idarenin ihale yetkilisi kişileri ile bu yetkiye sahip kurullarda görevli kişiler.d) İhaleyi yapan idarenin ihale konusu işle ilgili her türlü ihale işlemlerini hazırlamak, yürütmek, sonuçlandırmak ve onaylamakla görevli olanlar.           e) (c) ve (d) bentlerinde belirtilen şahısların eşleri ve üçüncü dereceye kadar kan ve ikinci dereceye kadar kayın  hısımları ile evlatlıkları ve evlat edinenleri.           G) İHALE İLAN SÜRELERİ VE KURALLARI İLE ÖN İLAN          Bütün isteklilere tekliflerini hazırlayabilmeleri için yeterli süre tanımak suretiyle;a) Yaklaşık maliyeti 8 inci maddede yer alan eşik değerlere eşit veya bu değerleri aşan ihalelerden;               1) Açık ihale usulü ile yapılacak olanların ilânları, ihale tarihinden en az kırk gün önce,        2) Belli istekliler arasında ihale usulü ile yapılacak olanların ön yeterlik ilânları, son başvuru tarihinden en az ondört gün önce,3) Pazarlık usulü ile yapılacak olanların ilânları, ihale tarihinden en az yirmibeş gün önce, Kamu İhale Bülteninde en az bir defa yayımlanmak suretiyle yapılır. Yaklaşık maliyeti eşik değerlere eşit veya bu değerleri aşan belli istekliler arasında yapılacak ihalelerde ön yeterlik değerlendirmesi sonucunda yeterliği belirlenen adaylara ihale gününden en az kırk gün önce davet mektubu gönderilmesi zorunludur.b) Yaklaşık maliyeti 8 inci maddede belirtilen eşik değerlerin altında kalan ihalelerden;

33

1) Yaklaşık maliyeti Seksensekizbin beşyüzyetmişsekiz Türk Lirasına kadar olan mal veya hizmet alımları ile Yüzyetmişyedibin yüzaltmışüç Türk Lirasına kadar olan yapım işlerinin ihalesi, ihale tarihinden en az yedi gün önce ihalenin ve işin yapılacağı yerde çıkan gazetelerin en az ikisinde, 2) Yaklaşık maliyeti Seksensekizbin beşyüzyetmişsekiz Türk Lirası ile Yüzyetmişyedibin yüzaltmışüç Türk Lirası arasında olan mal veya hizmet alımları ile Yüzyetmişyedibin yüzaltmışüç Türk Lirası* ile Birmilyon dörtyüzyetmişaltıbin dörtyüzyirmibir Türk Lirası arasında olan yapım işlerinin ihalesi, ihale tarihinden en az ondört gün önce Kamu İhale Bülteninde ve işin yapılacağı yerde çıkan gazetelerin birinde,3) Yaklaşık maliyeti Yüzyetmişyedibin yüzaltmışüç Türk Lirasının üzerinde ve eşik değerin altında olan mal veya hizmet alımları ile Birmilyon dörtyüzyetmişaltıbin dörtyüzyirmibir Türk Lirasının üzerinde ve eşik değerin altında olan yapım işlerinin ihalesi, ihale tarihinden en az yirmibir gün önce Kamu İhale Bülteninde ve işin yapılacağı yerde çıkan gazetelerin birinde, En az birer defa yayımlanmak suretiyle ilân edilerek duyurulur.Yaklaşık maliyeti 8 inci maddede yer alan eşik değerlerin altında kalan belli istekliler arasında yapılacak ihalelerde ön yeterlik ilânlarının son başvuru tarihinden en az yedi gün önce (b) bendindeki süre hariç diğer usullere göre yapılması ve ön yeterlik değerlendirmesi sonucunda yeterliği belirlenen adaylara ihale gününden önce (b) bendindeki sürelere göre davet mektubu gönderilmesi zorunludur.

İHALE SAATİNDEN ÖNCE İHALENİN İPTAL EDİLMESİ İdarenin gerekli gördüğü veya ihale dokümanında yer alan belgelerde ihalenin yapılmasına engel olan ve düzeltilmesi mümkün bulunmayan hususların bulunduğunun tespit edildiği hallerde ihale saatinden önce ihale iptal edilebilir.Bu durumda, iptal nedeni belirtilmek suretiyle ihalenin iptal edildiği isteklilere hemen ilân edilerek duyurulur. Bu aşamaya kadar teklif vermiş olanlara ihalenin iptal edildiği ayrıca tebliğ edilir. İhalenin iptal edilmesi halinde, verilmiş olan bütün teklifler reddedilmiş sayılır ve bu teklifler açılmaksızın isteklilere iade edilir. İhalenin iptal edilmesi nedeniyle isteklilerce idareden herhangi bir hak talebinde bulunulamaz.İhalenin iptal edilmesi durumunda, iptal nedenleri gözden geçirilerek yeniden ihaleye çıkılabilir.

H) YASAK FİİL VEYA DAVRANIŞLAR İhalelerde aşağıda belirtilen fiil veya davranışlarda bulunmak yasaktır:a) Hile, vaat, tehdit, nüfuz kullanma, çıkar sağlama, anlaşma, irtikap, rüşvet suretiyle veya başka yollarla ihaleye ilişkin işlemlere fesat karıştırmak veya buna teşebbüs etmek. b) İsteklileri tereddüde düşürmek, katılımı engellemek, isteklilere anlaşma teklifinde bulunmak veya teşvik etmek, rekabeti veya ihale kararını etkileyecek davranışlarda bulunmak.    c) Sahte belge veya sahte teminat düzenlemek, kullanmak veya bunlara teşebbüs etmek.             d) Alternatif teklif verebilme halleri dışında, ihalelerde bir istekli tarafından kendisi veya başkaları adına doğrudan veya dolaylı olarak, asaleten ya da vekaleten birden fazla teklif vermek.           e) 11 inci maddeye göre ihaleye katılamayacağı belirtildiği halde ihaleye katılmak.Bu yasak fiil veya davranışlarda bulunanlar hakkında bu Kanunun Dördüncü Kısmında belirtilen hükümler uygulanır.

I) UYGULANACAK İHALE USULLERİ

34

İdarelerce mal veya hizmet alımları ile yapım işlerinin ihalelerinde aşağıdaki usullerden biri uygulanır:a)Açık ihale usulü.b)Belli istekliler arasında ihale usulü.c)Pazarlık usulü.Açık ihale usulü ile Belli istekliler arasında ihale usulü temel ihale usulleridir. Pazarlık usulü, Kanunda belirtilen durumların oluşması durumunda başvurulabilecek ihale usulüdür.

D) DOĞRUDAN TEMİNAşağıda belirtilen hallerde ihtiyaçların ilân yapılmaksızın ve teminat alınmaksızın doğrudan temini usulüne başvurulabilir:a) İhtiyacın sadece gerçek veya tüzel tek kişi tarafından karşılanabileceğinin tespit edilmesi.b) Sadece gerçek veya tüzel tek kişinin ihtiyaç ile ilgili özel bir hakka sahip olması.  c) Mevcut mal, ekipman, teknoloji veya hizmetlerle uyumun ve standardizasyonun sağlanması

için zorunlu olan mal ve hizmetlerin, asıl sözleşmeye dayalı olarak düzenlenecek ve toplam süreleri üç yılı geçmeyecek sözleşmelerle ilk alım yapılan gerçek veya tüzel kişiden alınması.    

d) Büyükşehir belediyesi sınırları dahilinde bulunan idarelerin Kırkdörtbin ikiyüzseksenyedi Türk Lirası, diğer idarelerin Ondörtbin yediyüzellibeş Türk Lirası aşmayan ihtiyaçları ile temsil ağırlama faaliyetleri kapsamında yapılacak konaklama, seyahat ve iaşeye ilişkin alımlar.

e) İdarelerin ihtiyacına uygun taşınmaz mal alımı veya kiralanması.f) Özelliğinden ve belli süre içinde kullanılma zorunluluğundan dolayı stoklanması ekonomik

olmayan veya acil durumlarda kullanılacak olan ilaç, aşı, serum, anti-serum, kan ve kan ürünleri ile ortez, protez gibi uygulama esnasında hastaya göre belirlenebilen ve hastaya özgü tıbbî sarf malzemeleri, test ve tetkik sarf malzemeleri alımları.           

g) Milletlerarası tahkim yoluyla çözülmesi öngörülen uyuşmazlıklarla ilgili davalarda, Kanun kapsamındaki idareleri temsil ve savunmak üzere Türk veya yabancı uyruklu avukatlardan ya da avukatlık ortaklıklarından yapılacak hizmet alımları.           

h) 8/01/1943 tarihli ve 4353 sayılı Kanunun 22 ve 36 ncı maddeleri uyarınca Türk veya yabancı uyruklu avukatlardan hizmet alımları ile fikri ve sınai mülkiyet haklarının ulusal ve uluslararası kuruluşlar nezdinde tescilini sağlamak için gerçekleştirilen hizmet alımları.           

ı)Türkiye İş Kurumunun, 25/6/2003 tarihli ve 4904 sayılı Kanunun 3 üncü maddesinin (b) ve (c) bentlerinde sayılan görevlerine ilişkin  hizmet alımları ile 25/8/1999 tarihli ve 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanununun 48 inci maddesinin yedinci fıkrasında sayılan görevlerine ilişkin hizmet alımları,           

i) Seçim dönemi bitmeden önce seçimlerin yenilenmesine veya ara seçime ya da Anayasa değişikliğinin halkoyuna sunulmasına karar verilen hallerde; Yüksek Seçim Kurulu tarafından yapılacak filigranlı oy pusulası kağıdı ve filigranlı oy zarfı kağıdı alımı ile oy pusulası basım hizmeti alımı, mahalli seçimlerde ise İl Seçim Kurulu başkanlıkları tarafından alınacak oy pusulası basım hizmeti alımı. 

Bu maddeye göre yapılacak alımlarda, ihale komisyonu kurma ve 10 uncu maddede sayılan yeterlik kurallarını arama zorunluluğu bulunmaksızın, ihale yetkilisince görevlendirilecek kişi veya kişiler tarafından piyasada fiyat araştırması yapılarak ihtiyaçlar temin edilir.

İHALE İLÂNLARINDA BULUNMASI ZORUNLU HUSUSLAR

35

İhale dokümanında belirtilmeyen hususlara ilânlarda yer verilemez. İhale ilânlarında aşağıdaki hususların belirtilmesi zorunludur:a) İdarenin adı, adresi, telefon ve faks numarası.            b) İhalenin adı, niteliği, türü, miktarı.            c) Mal alımı ihalelerinde teslim yeri, hizmet alımı ve yapım ihalelerinde ise işin yapılacağı yer.            d) İhale konusu işe başlama ve işi bitirme tarihi.            e) Uygulanacak ihale usulü, ihaleye katılabilme şartları ve istenilen belgelerin neler olduğu.          f) Yeterlik değerlendirmesinde uygulanacak kriterler.            g) İhalenin sadece yerli isteklilere açık olup olmadığı ve yerli istekliler lehine fiyat avantajı uygulanıp uygulanmayacağı.           h) İhale dokümanının nerede görülebileceği ve hangi bedelle alınacağı.           i) İhalenin nerede, hangi tarih ve saatte yapılacağı.            j) Tekliflerin ihale saatine kadar nereye verileceği.           k) Teklif ve sözleşme türü.           l) Teklif edilen bedelin % 3'ünden az olmamak üzere, isteklice belirlenecek tutarda geçici teminat verileceği.m) Tekliflerin geçerlilik süresi.          n) İhaleye konsorsiyumların teklif verip veremeyeceği.

TEKLİFLERİN HAZIRLANMASI VE SUNULMASITeklif mektubu ve geçici teminat da dahil olmak üzere ihaleye katılabilme şartı olarak istenilen bütün belgeler bir zarfa konulur. Zarfın üzerine isteklinin adı, soyadı veya ticaret unvanı, tebligata esas açık adresi, teklifin hangi işe ait olduğu ve ihaleyi yapan idarenin açık adresi yazılır. Zarfın yapıştırılan yeri istekli tarafından imzalanır ve mühürlenir.Teklif mektupları yazılı ve imzalı olarak sunulur. Teklif mektubunda ihale dokümanının tamamen okunup kabul edildiğinin belirtilmesi, teklif edilen bedelin rakam ve yazı ile birbirine uygun olarak açıkça yazılması, üzerinde kazıntı, silinti, düzeltme bulunmaması ve teklif mektubunun ad, soyad veya ticaret unvanı yazılmak suretiyle yetkili kişilerce imzalanmış olması zorunludur.  Mal alımı ihalelerinde, ihale dokümanında alternatif teklif verilebileceğine dair hüküm bulunması halinde, alternatif tekliflerde aynı şekilde hazırlanarak sunulur.Teklifler ihale dokümanında belirtilen ihale saatine kadar sıra numaralı alındılar karşılığında idareye verilir. Bu saatten sonra verilen teklifler kabul edilmez ve açılmaksızın iade edilir. Teklifler iadeli taahhütlü olarak da gönderilebilir. Posta ile gönderilecek tekliflerin ihale dokümanında belirtilen ihale saatine kadar idareye ulaşması şarttır. Postadaki gecikme nedeniyle işleme konulmayacak olan tekliflerin alınış zamanı bir tutanakla tespit edilir.Verilen teklifler, zeyilname düzenlenmesi hali hariç, herhangi bir sebeple geri alınamaz ve değiştirilemez. Tekliflerin geçerlilik süresiTekliflerin geçerlilik süresi ihale dokümanında belirtilir. İdarece ihtiyaç duyulması halinde bu süre, teklif ve sözleşme koşulları değiştirilmemek ve isteklinin kabulü kaydıyla, en fazla   ihale dokümanında belirtilen teklif geçerlilik süresi kadar uzatılabilir.

GEÇİCİ TEMİNAT

36

İhalelerde, teklif edilen bedelin % 3'ünden az olmamak üzere, istekli tarafından verilecek tutarda geçici teminat alınır. İhale dokümanında belirtilmesi şartıyla, danışmanlık hizmeti ihalelerinde geçici teminat alınması zorunlu değildir.Teminat olarak kabul edilecek değerlerTeminat olarak kabul edilecek değerler aşağıda gösterilmiştir:a) Tedavüldeki Türk Parası.           b) Bankalar ve özel finans kurumları tarafından verilen teminat mektupları.c) Hazine Müsteşarlığınca ihraç edilen Devlet İç Borçlanma Senetleri ve bu senetler yerine düzenlenen belgeler.İlgili mevzuatına göre Türkiye’de faaliyette bulunmasına izin verilen yabancı bankaların düzenleyecekleri teminat mektupları ile Türkiye dışında faaliyette bulunan banka veya benzeri kredi kuruluşlarının kontrgarantisi üzerine Türkiye’de faaliyette bulunan bankaların veya özel finans kurumlarının düzenleyecekleri teminat mektupları da teminat olarak kabul edilir.  (c) bendinde belirtilen senetler ve bu senetler yerine düzenlenen belgelerden nominal değere faiz dahil edilerek ihraç edilenler, anaparaya tekabül eden satış değeri üzerinden teminat olarak kabul edilir.Teminat mektupları dışındaki teminatlar ihale komisyonlarınca teslim alınamaz. Bunların saymanlık ya da muhasebe müdürlüklerine yatırılması zorunludur. İhale üzerinde kalan istekli ile ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibi istekliye ait teminat mektupları ihaleden sonra saymanlık ya da muhasebe müdürlüklerine teslim edilir. Diğer isteklilere ait teminatlar ise hemen iade edilir. İhale üzerinde kalan istekli ile sözleşme imzalanması halinde, ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibine ait teminat sözleşme imzalandıktan hemen sonra iade edilir.Teminatlar, teminat olarak kabul edilen diğer değerlerle değiştirilebilir.Her ne suretle olursa olsun, idarece alınan teminatlar haczedilemez ve üzerine ihtiyati tedbir konulamaz.Teminat mektupları Bu Kanun kapsamında verilecek teminat mektuplarının kapsam ve şeklini tespite Kamu İhale Kurumu yetkilidir.

32 nci maddeye göre belirlenen tekliflerin geçerlilik süresinden en az otuz gün fazla süreli olmak kaydıyla, geçici teminat mektuplarında süre belirtilir. Teklif geçerlilik süresinin uzatılması halinde, geçici teminat mektuplarının süresi de aynı süre ile uzatılır. Kesin teminat mektuplarının süresi ihale konusu işin bitiş tarihi dikkate alınmak suretiyle idare tarafından belirlenir. İlgili mevzuatına aykırı olarak düzenlenmiş teminat mektupları kabul edilmez.

TEKLİFLERİN ALINMASI VE AÇILMASITeklifler ihale dokümanında belirtilen ihale saatine kadar idareye verilir. İhale komisyonunca ihale dokümanında belirtilen saatte kaç teklif verilmiş olduğu bir tutanakla tespit edilerek, hazır bulunanlara duyurulur ve hemen ihaleye başlanır. İhale komisyonu teklif zarflarını alınış sırasına göre inceler. 30 uncu maddenin birinci fıkrasına uygun olmayan zarflar bir tutanak ile belirlenerek değerlendirmeye alınmaz. Zarflar isteklilerle birlikte hazır bulunanlar önünde alınış sırasına göre açılır.İsteklilerin belgelerinin eksik olup olmadığı ve teklif mektubu ile geçici teminatlarının usulüne uygun olup olmadığı kontrol edilir. Belgeleri eksik veya teklif mektubu ile geçici teminatı usulüne uygun olmayan istekliler tutanakla tespit edilir. İstekliler ile teklif fiyatları ve yaklaşık maliyet tutarı açıklanır. Bu işlemlere ilişkin hazırlanan tutanak ihale komisyonunca imzalanır. Bu aşamada; hiçbir teklifin reddine veya kabulüne karar verilmez, teklifi oluşturan belgeler

37

düzeltilemez ve tamamlanamaz. Teklifler ihale komisyonunca hemen değerlendirilmek üzere oturum kapatılır. Tekliflerin değerlendirilmesi İhale komisyonunun talebi üzerine idare, tekliflerin incelenmesi, karşılaştırılması ve  değerlendirilmesinde yararlanmak üzere net olmayan hususlarla ilgili isteklilerden yazılı olarak tekliflerini açıklamalarını isteyebilir. Ancak bu açıklama, hiçbir şekilde teklif fiyatında değişiklik yapılması veya ihale dokümanında yer alan şartlara uygun olmayan tekliflerin uygun hale getirilmesi amacıyla istenilmez ve yapılmaz. Tekliflerin değerlendirilmesinde, öncelikle belgeleri eksik olduğu veya teklif mektubu ile geçici teminatı usulüne uygun olmadığı 36 ncı maddeye göre ilk oturumda tespit edilen isteklilerin tekliflerinin değerlendirme dışı bırakılmasına karar verilir. Ancak, teklifin esasını değiştirecek nitelikte olmaması kaydıyla, belgelerde bilgi eksikliği bulunması halinde idarece belirlenen sürede isteklilerden bu eksik bilgilerin tamamlanması yazılı olarak istenir. Belirlenen sürede bilgileri tamamlamayan istekliler değerlendirme dışı bırakılır ve geçici teminatları gelir kaydedilir. Bu ilk değerlendirme ve işlemler sonucunda belgeleri eksiksiz ve teklif mektubu ile geçici teminatı usulüne uygun olan isteklilerin tekliflerinin ayrıntılı değerlendirilmesine geçilir. Bu aşamada, isteklilerin ihale konusu işi yapabilme kapasitelerini belirleyen yeterlik kriterlerine ve tekliflerin ihale dokümanında belirtilen şartlara uygun olup olmadığı ile birim fiyat teklif cetvellerinde aritmetik hata bulunup bulunmadığı incelenir. Uygun olmadığı belirlenen isteklilerin teklifleri ile birim fiyat teklif cetvellerinde aritmetik hata bulunan teklifler değerlendirme dışı bırakılır.

AŞIRI DÜŞÜK TEKLİFLER İhale komisyonu verilen teklifleri 37 nci maddeye göre değerlendirdikten sonra, diğer tekliflere veya idarenin tespit ettiği yaklaşık maliyete göre teklif fiyatı aşırı düşük olanları tespit eder. Bu teklifleri reddetmeden önce, belirlediği süre içinde teklif sahiplerinden teklifte önemli olduğunu tespit ettiği bileşenler ile ilgili ayrıntıları yazılı olarak ister. İhale komisyonu; a) İmalat sürecinin, verilen hizmetin ve yapım yönteminin ekonomik olması,            b)  Seçilen teknik çözümler ve teklif sahibinin mal ve hizmetlerin temini veya yapım işinin yerine getirilmesinde kullanacağı avantajlı koşullar,           c) Teklif edilen mal, hizmet veya yapım işinin özgünlüğü,          Hususlarında belgelendirilmek suretiyle yapılan yazılı açıklamaları dikkate alarak, aşırı düşük teklifleri değerlendirir. Bu değerlendirme sonucunda, açıklamaları yeterli görülmeyen veya yazılı açıklamada bulunmayan isteklilerin teklifleri reddedilir. İhale komisyonu, aşırı düşük tekliflerin tespiti ve değerlendirilmesinde Kurum tarafından belirlenen kriterleri esas alır. Kurum bu maddenin uygulanmasında; aşırı düşük tekliflerin tespiti, değerlendirilmesi ve ekonomik açıdan en avantajlı teklifin belirlenmesi amacıyla sınır değer veya sorgulama kriterleri ya da ortalamalar belirlemeye yetkilidir.

BÜTÜN TEKLİFLERİN REDDEDİLMESİ VE İHALENİN İPTALİİhale komisyonu kararı üzerine idare, verilmiş olan bütün teklifleri reddederek ihaleyi iptal etmekte serbesttir. İhalenin iptal edilmesi halinde bu durum bütün isteklilere derhal bildirilir. İdare bütün tekliflerin reddedilmesi nedeniyle herhangi bir yükümlülük altına girmez. Ancak, idare isteklilerin talepte bulunması halinde, ihalenin iptal edilme gerekçelerini talep eden isteklilere bildirir.

İHALENİN KARARA BAĞLANMASI VE ONAYLANMASI

38

37 ve 38 inci maddelere göre yapılan değerlendirme sonucunda ihale, ekonomik açıdan en avantajlı teklifi veren isteklinin üzerinde bırakılır.Ekonomik açıdan en avantajlı teklif, sadece fiyat esasına göre veya fiyat ile birlikte işletme ve bakım maliyeti, maliyet etkinliği, verimlilik, kalite ve teknik değer gibi fiyat dışındaki unsurlar da dikkate alınarak belirlenir. Ekonomik açıdan en avantajlı teklifin fiyat dışındaki unsurlar da dikkate alınarak belirleneceği ihalelerde, ihale dokümanında bu unsurların parasal değerleri veya nispi ağırlıkları belirlenir.Bu Kanunun 63 üncü maddesine göre ihale dokümanında yerli istekliler lehine fiyat avantajı sağlanacağı belirtilen ihalelerde, bu fiyat avantajı da uygulanmak suretiyle ekonomik açıdan en avantajlı teklif belirlenerek ihale sonuçlandırılır. En düşük fiyatın ekonomik açıdan en avantajlı teklif olarak değerlendirildiği ihalelerde, birden fazla istekli tarafından aynı fiyatın teklif edildiği ve bunların da ekonomik açıdan en avantajlı teklif olduğu anlaşıldığı takdirde, ikinci fıkrada belirtilen fiyat dışındaki unsurlar dikkate alınmak suretiyle ekonomik açıdan en avantajlı teklif belirlenerek ihale sonuçlandırılır. İhale komisyonu gerekçeli kararını belirleyerek, ihale yetkilisinin onayına sunar. Kararlarda isteklilerin adları veya ticaret unvanları, teklif edilen bedeller, ihalenin tarihi ve hangi istekli üzerine hangi gerekçelerle yapıldığı, ihale yapılmamış ise nedenleri belirtilir.İhale yetkilisi, karar tarihini izleyen en geç beş iş günü içinde ihale kararını onaylar veya gerekçesini açıkça belirtmek suretiyle iptal eder. İhale; kararın onaylanması halinde geçerli, iptal edilmesi halinde ise hükümsüz sayılır.İhale kararları ihale yetkilisince onaylanmadan önce idareler, ihale üzerinde kalan istekli ile varsa ekonomik açıdan en avantajlı ikinci teklif sahibi isteklinin ihalelere katılmaktan yasaklı olup olmadığını teyit ettirerek buna ilişkin belgeyi ihale kararına eklemek zorundadır. İki isteklinin de yasaklı çıkması durumunda ihale iptal edilir.

KESİNLEŞEN İHALE KARARLARININ BİLDİRİLMESİ İhale sonucu, ihale kararının ihale yetkilisi tarafından onaylandığı günü izleyen en geç üç gün içinde, ihale üzerinde bırakılan dahil olmak üzere, ihaleye teklif veren bütün isteklilere bildirilir. İhale sonucunun bildiriminde, tekliflerin değerlendirmeye alınmama veya uygun bulunmama gerekçelerine de yer verilir.İhale kararının ihale yetkilisi tarafından iptal edilmesi durumunda da isteklilere gerekçeleri belirtilmek suretiyle bildirim yapılır.İhale sonucunun bütün isteklilere bildiriminden itibaren; 21 inci maddenin (b) ve (c) bentlerine göre yapılan ihalelerde beş gün, diğer hallerde ise on gün geçmedikçe sözleşme imzalanamaz.

SÖZLEŞMEYE DAVET 41 inci maddede belirtilen sürelerin bitimini, ön mali kontrol yapılması gereken hallerde ise bu kontrolün tamamlandığı tarihi izleyen günden itibaren üç gün içinde ihale üzerinde bırakılan istekliye, tebliğ tarihini izleyen on gün içinde kesin teminatı vermek suretiyle sözleşmeyi imzalaması hususu bildirilir. Yabancı istekliler için bu süreye oniki gün ilave edilir. Sözleşmenin imzalanacağı tarihte, ihale sonuç bilgileri Kuruma gönderilmek suretiyle ihale üzerinde kalan isteklinin ihalelere katılmaktan yasaklı olup olmadığının teyit edilmesi zorunludur.43 üncü madde hükmü gereğince sözleşmeden önce kesin teminat alınmayan danışmanlık hizmet ihalelerinde sözleşmeye davet ise, kesin teminat istenilmeksizin birinci fıkra hükümlerine göre yapılır.KESİN TEMİNAT

39

Taahhüdün sözleşme ve ihale dokümanı hükümlerine uygun olarak yerine getirilmesini sağlamak amacıyla, sözleşmenin yapılmasından önce ihale üzerinde kalan istekliden ihale bedeli üzerinden hesaplanmak suretiyle % 6 oranında kesin teminat alınır. Yapım işlerinde, 38 inci maddeye göre gerekli değerlendirmeler yapıldıktan sonra, ihalenin aynı madde uyarınca hesaplanan sınır değerin altında teklif veren isteklilerden biri üzerinde bırakılması halinde, kesin teminat sınır değerin yüzde altısı oranında alınır.Ancak, danışmanlık hizmet ihalelerinde ihale dokümanında belirtilmesi kaydıyla, kesin teminat sözleşme yapılmadan önce alınmayabilir. Bu durumda, düzenlenecek her hakedişten % 6 oranında yapılacak kesintiler teminat olarak alıkonulur.

 İHALENİN SÖZLEŞMEYE BAĞLANMASIYapılan bütün ihaleler bir sözleşmeye bağlanır. Sözleşmeler idarece hazırlanır ve ihale yetkilisi ile yüklenici tarafından imzalanır. Yüklenicinin ortak girişim olması halinde, sözleşmeler ortak girişimin bütün ortakları tarafından imzalanır. İhale dokümanında aksi belirtilmedikçe sözleşmelerin notere tescili ve onaylattırılması zorunlu değildir.  İhale dokümanında belirtilen şartlara aykırı sözleşme düzenlenemez.

SÖZLEŞME TÜRLERİ        Kamu İhale Kanununa göre yapılan ihaleler sonucunda; a) Yapım işlerinde; uygulama projeleri ve bunlara ilişkin mahal listelerine dayalı olarak, işin tamamı için isteklinin teklif ettiği toplam bedel üzerinden anahtar teslimi götürü bedel sözleşme, b) Mal veya hizmet alımı işlerinde, ayrıntılı özellikleri ve miktarı idarece belirlenen işin tamamı için isteklinin teklif ettiği toplam bedel üzerinden götürü bedel sözleşme,        c) Yapım işlerinde; ön veya kesin projelere ve bunlara ilişkin mahal listeleri ile birim fiyat tariflerine, mal veya hizmet alımı işlerinde ise işin ayrıntılı özelliklerine dayalı olarak; idarece hazırlanmış cetvelde yer alan her bir iş kaleminin miktarı ile bu iş kalemleri için istekli tarafından teklif edilen birim fiyatların çarpımı sonucu bulunan toplam bedel üzerinden birim fiyat sözleşme,d) Yapım işlerinde; niteliği itibarıyla iş kalemlerinin bir kısmı için anahtar teslimi götürü bedel, bir kısmı için birim fiyat teklifi alma yöntemleri birlikte uygulanmak suretiyle gerçekleştirilen ihaleler sonucunda karma sözleşme,e) Çerçeve anlaşmaya dayalı olarak idare ile yüklenici arasında imzalanan münferit sözleşme,düzenlenir.   Çerçeve anlaşma ve münferit sözleşmede belirtilmesi zorunlu olan hususları belirlemeye Kurum yetkilidir.

SÖZLEŞMEDE YER ALMASI ZORUNLU HUSUSLARBu Kanuna göre düzenlenecek sözleşmelerde aşağıdaki hususların belirtilmesi zorunludur:a) İşin adı, niteliği, türü ve miktarı, hizmetlerde iş tanımı.b) İdarenin adı ve adresi.c) Yüklenicinin adı veya ticaret unvanı, tebligata esas adresi.        d) Varsa alt yüklenicilere ilişkin bilgiler ve sorumlulukları.        e) Sözleşmenin bedeli, türü ve süresi.      f) Ödeme yeri ve şartlarıyla avans verilip verilmeyeceği, verilecekse şartları ve miktarı.        g) Sözleşme konusu işler için ödenecekse fiyat farkının ne şekilde ödeneceği.      

40

h) Ulaşım, sigorta, vergi, resim ve harç giderlerinden hangisinin sözleşme bedeline dahil olacağı.        i) Vergi, resim ve harçlar ile sözleşmeyle ilgili diğer giderlerin kimin tarafından ödeneceği.       j) Montaj, işletmeye alma, eğitim, bakım-onarım, yedek parça gibi destek hizmetlerine ait şartlar.        k) Kesin teminat miktarı ile kesin teminatın iadesine ait şartlar.        l) Garanti istenilen hallerde süresi ve garantiye ilişkin şartlar.        m) İşin yapılma yeri, teslim etme ve teslim alma şekil ve şartları.        n) Gecikme halinde alınacak cezalar.o) Mücbir sebepler ve süre uzatımı verilebilme şartları, sözleşme kapsamında yaptırılacak iş artışları ile iş eksilişi durumunda karşılıklı yükümlülükler.        p) Denetim, muayene ve kabul işlemlerine ilişkin şartlar.        r) Yapım işlerinde iş ve işyerinin sigortalanması ile yapı denetimi ve sorumluluğuna ilişkin şartlar.        s) Sözleşmede değişiklik yapılma şartları.        t) Sözleşmenin feshine ilişkin şartlar.      u) Yüklenicinin sözleşme konusu iş ile ilgili çalıştıracağı personele ilişkin sorumlulukları.        v) İhale dokümanında yer alan bütün belgelerin sözleşmenin eki olduğu.        y) Anlaşmazlıkların çözümü.

SONUÇ BİLDİRİMİBu Kanun kapsamında yer alan idarelerin yapım işleri ile mal ve hizmet alımlarının sonuçları, 42 nci maddeye göre gönderilenler hariç, en geç onbeş gün içinde Kuruma bildirilir. Bu sonuçlardan Kanun kapsamındaki ihalelere ilişkin olanlar Kurum tarafından Kamu İhale Bülteninde yayımlanır. Sonuç bildirimlerinde yer verilecek bilgiler ile savunma, güvenlik ve istihbarat alanlarında görev yapan idarelerin Kanun kapsamında yaptıkları mal ve hizmet alımları ile yapım işlerine ilişkin ihale sonuçlarından hangilerinin yayımlanacağı ilgili idarenin görüşü alınarak Kurum tarafından belirlenir.

KAMU İHALE KURUMU HAKKINDAKurumun ilişkili olduğu Bakanlık Maliye bakanlığıdır. Kurumun merkezi Ankara'dadır. Kurum görevini yerine getirirken bağımsızdır. Hiçbir organ, makam, merci ve kişi Kurumun kararlarını etkilemek amacıyla emir ve talimat veremez.

41

FON YÖNETİMİ VE AKTÜERYA

42

İŞSİZLİK SİGORTASI FONU4447 Sayılı İşsizlik Sigortası Kanununun gerektirdiği görev ve hizmetler için malî kaynak sağlamak, piyasa şartlarında kaynakları değerlendirmek, Kanunun öngördüğü ödemelerde bulunmak üzere "İşsizlik Sigortası Fonu" kurulmuştur. İşsizlik sigortası primlerinin toplanmasından Sosyal Sigortalar Kurumu, diğer her türlü hizmet ve işlemlerin yapılmasından Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğü görevli, yetkili ve sorumludur.İşsizlik sigortasının gerektirdiği ödemeleri, hizmet ve yönetim giderlerini karşılamak üzere, 4447 Sayılı Kanunun 46 ncı maddesi kapsamına giren tüm sigortalılar, işverenler ve Devlet, işsizlik sigortası primi öder. İşsizlik sigortası primi, sigortalının 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 80 ve 82 nci maddelerinde belirtilen prime esas aylık brüt kazançlarından % 1 sigortalı, % 2 işveren ve %1 Devlet payı olarak alınır. İsteğe bağlı sigortalılardan işsizlik sigortası primini ödeyenlerden ise % 1 sigortalı ve % 2 işveren payı alınır.Sosyal Güvenlik Kurumu bir ay içinde tahsil ettiği primler ile gecikme cezası, gecikme zammı ayrı ayrı göstermek suretiyle tahsil edildiği ayı izleyen ayın onbeşine kadar Fona aktarır. İŞKUR, Sosyal Güvenlik Kurumunun ay itibarıyla Fona intikal ettirdiği işçi ve işveren paylarını dikkate alarak Devlet payını Hazine Müsteşarlığından talep eder. Hazine Müsteşarlığı talep edilen miktarı talep tarihini izleyen onbeş gün içinde Fona aktarır.İlk işsizlik sigortası prim kesintisi ve aktarımı; 1 Haziran 2000 tarihinden itibaren Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı tarafından prim kesintileri başlamış ve fon hesaplarına aktarımı Temmuz 2000’de yapılmıştır.

FONUN YÖNETİMİ4904 sayılı Türkiye İş Kurumu Kanununda 665 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile yapılan değişiklikle İşsizlik Sigortası Fonunun Yönetim Kurulu kararları çerçevesinde değerlendirilmesine ilişkin işlemleri yapmak, Fon hareketlerini izlemek ve Fonun değerlendirilmesi ile ilgili olarak finansal piyasaları takip etmek, Fonun aktüeryal işlemlerini yürütmek amacıyla Fon Yönetimi ve Aktüerya Dairesi Başkanlığı kurulmuştur. Bu görevler bu tarihten önce İşsizlik Sigortası Dairesi Başkanlığı tarafından yerine getirilmiştir.Fon, Kurum Yönetim Kurulunun kararları çerçevesinde işletilip yönetilmektedir. 4904 sayılı Kurumumuzun kuruluş kanununda, Yönetim Kurulunun görev ve yetkileri arasında;Fon kaynaklarını piyasa şartlarında değerlendirmek,Fon gelir ve giderlerinin denetlettirilmesini ve denetim raporlarının kamuoyuna açıklanmasını sağlamak.Fona ilişkin aktüeryal projeksiyonları yaptırmak.Günlük fon hareketlerinin izlenmesini, kayıtlarının tutulmasını ve genel kabul görmüş muhasebe standartlarına uygun olarak muhasebeleştirilmesini temin etmek.şeklinde sayılmıştır.

FONUN GELİR ve GİDERLERİ4447 Sayılı İşsizlik Sigortası Kanunun 53 maddesinde fonun gelir ve giderleri belirlenmiştir. Ayrıca İşsizlik Sigortası kanununa eklenen geçici ve ek maddeler ile giderler artırılmıştır.

43

Gelirler;İşsizlik sigortası primlerinden,Primlerin değerlendirilmesinden elde edilen kazanç ve iratlardan,Fonun açık vermesi durumunda Devletçe sağlanacak katkılardan, 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu gereğince sigortalı ve işverenlerden alınacak ceza, gecikme zammı ve faizlerden, Diğer gelir ve kazançlar ile bağışlardan,oluşmaktadır.Giderler;Sigortalı işsizlere verilen ödeneklerden, (İşsizlik ödeneği, Kısa Çalışma Ödeneği ve Ücret Garanti Fonu ödemesi)5510 sayılı Kanun gereği ödenecek sigorta primlerinden,4447 sayılı kanunun 48 inci maddesinin yedinci fıkrasında sayılan hizmetlere ilişkin giderlerden, “Meslek geliştirme, edindirme ve yetiştirme eğitimi (13/2/2011 tarih ve 6111 sayılı kanunun 69 maddesin ile yapılan değişiklik) Fonun bir önceki yıl prim gelirlerinin % 30’u; işgücünün istihdam edilebilirliğini artırmak, çalışanların vasıflarını yükselterek işsizlik riskini azaltmak ve teknolojik gelişmeler nedeniyle işsiz kalması beklenenlerin başka alanlara yönlendirilmesini sağlamak, istihdamı artırıcı ve koruyucu tedbirler almak ve uygulamak, işe yerleştirme ve danışmanlık hizmetleri temin etmek, işgücü piyasası araştırma ve planlama çalışmaları yapmak amacıyla kullanılabilir. Bu oranı % 50’ye  kadar  çıkarmaya  Bakanlar Kurulu yetkilidir. Ancak, işsizlik ödeneğinden yararlanmakta olanlara yönelik hizmetler için bu sınırlama dikkate alınmaz.” İşsizlik sigortası hizmetlerinin yerine getirilebilmesi için Yönetim Kurulunun onayı üzerine Kurum tarafından yapılan giderler ile hizmet binası kiralanması, hizmet satın alınması, bilgisayar, bilgisayar yazılım ve donanımı alım giderlerinden,4447 sayılı kanunun Geçici 6 ncı, madde kapsamında yapılan ödemeler,Güneydoğu Anadolu Projesi kapsamındaki yatırımlara öncelikli olmak üzere ekonomik kalkınma ve sosyal gelişmeye yönelik altyapı yatırımlarının finansmanı için 2008 yılına münhasıran 1.300.000.000.-TL aktarılmıştır. Fon tarafından tahsil edilen nema gelirlerinin 2009-2010 yıllarında dörtte üçü, 2011-2012 yıllarında dörtte biri tahsil edilen ayı izleyen ayın 15’ine kadar Hazine Müsteşarlığı İç Ödemeler Muhasebe Birimi hesaplarına aktarılmaktadır.4447 sayılı kanunun Geçici 7 nci ve Geçici 10 ncu maddeleri kapsamındaki teşvik giderlerinden,Kısa çalışma başvurularında talebin uygunluğunun tespiti için Bakanlık tarafından 6245 sayılı Harcırah Kanunu kapsamında yapılan giderlerden,Ancak, 30.04.2011 tarih ve 27920 Sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanan Kısa Çalışma ve Kısa Çalışma Ödeneği Hakkında Yönetmeliğim 5. Maddesi ile Kısa çalışma başvurusunun ve uygunluk tespitine ilişkin işlemlerin İŞKUR tarafından yapılacağı hüküm altına alınması nedeniyle belirtilen tarihten sonra harcama yapılmamıştır.4447 Sayılı Kanunun 50 nci Maddesinin Beşinci Fıkrasında öngörülen İşsizlik ödeneği alan sigortalıların istihdamına ilişkin sigorta prim giderlerinden,4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunun 1. Ek Maddesi gereği, işverenlerce işsizlik sigortası primi olarak yapılan ödemelerin yıllık toplamından % 1 olarak ayrılan Ücret Garanti Fonu miktarından, oluşmaktadır.

FON KAYNAKLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ VE SAKLANMASI

44

Fon kaynaklarının değerlendirilmesine ilişkin usul ve esaslar; Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Maliye Bakanlığı, Hazine Müsteşarlığı, T.C. Merkez Bankası ve Sermaye Piyasası Kurulu Başkanlığının müştereken hazırladıkları ve Bakanlar Kurulunca çıkarılan 01.09.2004 tarih ve 25570 sayılı Resmi Gazete’ de yayımlanarak yürürlüğe giren İşsizlik Sigortası Fonu Kaynaklarının Değerlendirilmesine İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelikle belirlenmiştir. Fon, Kurum Yönetim Kurulunun kararları çerçevesinde işletilir ve yönetilirFonun yönetiminde Genel esaslar;Fon kaynaklarının piyasa şartlarında değerlendirilmesi esastır. Fon kaynakları, riskin dağıtılması esası ve Fonun aktüeryal dengeleri dikkate alınmak suretiyle yönetilir. Bu çerçevede, piyasa koşulları, yatırım araçlarının riskleri, vadeleri ve Fonun nakit akış durumu dikkate alınır.Fon portföyünde yer alan varlıklar, Fon giderlerini karşılamak amacıyla, yatırımların vadesi ve getiri durumları dikkate alınarak mümkün olan en az getiri kaybı ile nakde dönüştürülür. Portföye alınan varlıklar alım fiyatları ile kayda geçirilir. Yabancı para cinsinden varlıkların alım fiyatı satın alma günündeki yabancı para cinsinden değerinin T.C. Merkez Bankası döviz alış kuru ile çarpılması suretiyle bulunur. Mevduat, ters repo ve Devlet borçlanma senetlerinde, anaparaya günlük olarak faiz tahakkuk ettirilir. Yatırım fonlarına anapara ile ilan edilen günlük değer arasındaki fark tahakkuk ettirilir. Ödünç verilen kıymetler portföydeymiş gibi değerlenmeye devam eder. Ödünç gelirleri tahsil edildiği anda portföye dahil edilir.Fon Kaynaklarının Değerlendirildiği Yatırım araçlarıDevlet borçlanma senetleri;Fon kaynakları Hazine Müsteşarlığının iç ve dış borçlanma programı çerçevesinde, ihale, halka arz ve benzeri yöntemlerle ihraç edilen Devlet borçlanma senetlerine yatırılabilir. Fon, doğrudan ihale yöntemiyle ihraç edilen Devlet iç borçlanma senetlerini, her ihraçta oluşan ortalama faizden alır. Ayrıca, Fon, Devlet iç borçlanma senetlerinin alım satımını, bankalar aracılığıyla İstanbul Menkul Kıymetler Borsası tahvil ve bono piyasasından da yapabilir. Fon, dış borçlanma programı çerçevesinde ihraç edilen Devlet tahvillerinin alım ve satımını bankalar aracılığı ile yapabilir. Ters repo işlemleri;Fon, ters repo işlemlerini doğrudan veya bankalar aracılığıyla İstanbul Menkul Kıymetler Borsası nezdinde yapabilir. Mevduat;Fon kaynaklarının bankalar nezdinde açtırılacak Türk Lirası ve döviz mevduat hesaplarında değerlendirilmesinde, Türkiye Bankalar Birliğince ilan edilen bir önceki yıl sonu bilançolarındaki aktif büyüklüklerine göre ilk on sırada bulunan ticaret bankalarından faiz oranlarına ilişkin teklifler alınır ve mevduatın hangi bankada değerlendirileceğine karar verilir.Yatırım fonları; Fon kaynakları, 2499 sayılı Sermaye Piyasası Kanununa göre oluşturulan yatırım fonu katılma belgeleri vasıtasıyla değerlendirilebilir. Fon portföyüne ilişkin diğer işlemlerRepo işlemleri Fon, repo işlemlerini doğrudan bankalarla veya bankalar aracılığıyla İstanbul Menkul Kıymetler Borsası nezdinde yapabilir. Ödünç menkul kıymet işlemleri Fon, portföyündeki Devlet iç borçlanma senetlerini bankalara veya bankalar aracılığı ile ödünç piyasasında gelir elde etmek amacı ile ödünç verebilir.

Fon portföyünün saklanması: 45

Menkul kıymetler, Sermaye Piyasası Kurulunca yetki verilmiş olan merkezi saklama kuruluşlarında bankalar aracılığı ile saklanır. Portföy sınırları: Tek bir banka nezdinde tutulacak Türk Lirası ve döviz mevduat tutarı, Fonun portföy değerinin % 5'ini geçemez. Yatırım fonu katılma belgelerinin toplam değeri Fon portföy değerinin %10'unu; her halükarda tek bir kurucu tarafından kurulan yatırım fonu katılma belgelerinin toplam değeri ise Fon portföy değerinin % 3'ünü geçemez.Portföydeki Devlet iç borçlanma senetlerinin en fazla %25'i ödünç verilebilir. Ödünç verme işlemi en fazla doksan işgünü süre ile yapılabilir. Fon portföyünden ödünç verme işlemi, ödünç verilen kıymetlerin nominal tutarı ile ödünç işleminden elde edilecek gelirler toplamının en az %100'ü tutarında nakit veya Devlet iç borçlanma senetlerinin teminat olarak Fon adına saklayıcıda bloke edilmesi şartıyla yapılabilir. Teminatın piyasa değerinin, ödünç verilen kıymetlerin nominal tutarı ile ödünç işleminden elde edilecek gelirler toplamının %100'ünün altına düşmesi halinde teminatın %100'e tamamlanması sağlanır. Portföy sınırlamalarına ilişkin oranlar ay sonları itibarıyla kontrol edilir. Söz konusu oranların hesabında, mevduat ve yatırım fonu katılma belgeleri tutarlarının ay içinde yatırımda kaldığı gün sayısı ile çarpımı sonucu bulunan miktarın, ödünç verilen Devlet iç borçlanma senetlerinin ise ay içinde ödünç verildikleri gün sayısı ile çarpımı sonucu bulunan miktarın aylık ortalamaları esas alınır. Portföy sınırının aşılması halinde, takip eden ayın ilk on günü içinde düzeltilir. Ücret Garanti Fonu: Ay içinde Sosyal Sigortalar Kurumundan aktarılan işsizlik sigortası primlerinin işveren payından, aylık olarak % 1 oranında Ücret Garanti Fonu ayrılır. Ücret Garanti Fonu, İşsizlik Sigortası Fonu ile aynı usul ve esaslar çerçevesinde değerlendirilir.

FONUN DENETİMİ VE PERİYODİK RAPORLAR Fon, Sayıştay’ın vize ve tesciline tabi değildir. Sayıştay tarafından denetlenir. Fon bütçe kapsamı dışında olup, gelirlerinden vergi kesintileri hariç hiç bir şekilde kesinti yapılamaz ve Genel Bütçeye gelir kaydedilemez. Fonun gelir ve giderleri üçer aylık dönemler halinde 1.6.1989 tarihli ve 3568 sayılı Kanuna göre ruhsat almış, denetim yetkisine sahip meslek mensubu yeminli malî müşavirlere denetlettirilerek denetim raporlarının sonuçları ilân edilir. Yılın son üç aylık dönemine ilişkin olanı Fonun aktüeryal denge yönünden de denetimini kapsayacak şekilde yapılır.Fonun portföyündeki yatırım araçlarının hareketleri ve performanslarına ilişkin bilgileri içeren haftalık, aylık, yıllık raporlar Fon Yönetimi ve Aktüerya Dairesi Başkanlığı tarafından hazırlanarak Kurum Yönetim Kurulunun bilgisine sunulur.Ayrıca; kamuoyunu bilgilendirmek amacıyla, hazırlanan İşsizlik Sigortası Fonu Aylık Basın Bülteni her ayın ilk haftasında Kurumumuzun internet sayfasında yayımlanmaktadır.

46

İSTİHDAM HİZMETLERİ

47

İŞ ARAYAN HİZMETLERİGenel Bilgiler

GirişKurumumuzun yeniden yapılandırma süreci ile birlikte, İl Müdürlükleri ve Hizmet

Merkezlerinde sunulan hizmetlerin kapsamı genişletilmiştir. İl Müdürlükleri ve Hizmet Merkezlerimiz yalnızca personelin bir araya geldiği ve çalıştığı bir mekân olmaktan çıkacak, iş arayan ve işverenlerden oluşan müşteriler için de bir buluşma ve faaliyet alanı olacaktır. İl Müdürlükleri ve Hizmet Merkezleri yerel işgücü piyasasına dahil iş arayan ve işveren kesiminin ulaştığı bir kamusal buluşma noktası, iş ve eğitim imkanları hakkındaki tüm bilgilerin sunulduğu bir bilgi merkezi olarak tasarlanacaktır.

İş arayanlar, İl Müdürlükleri veya Hizmet Merkezlerimize geldiklerinde ihtiyaçları olan tüm bilgiyi alabilmelidir. İşsizler Kurumda oturabilmeli, başvurularını yapabilmeli, işverenleri arayabilmeli ve de işe yerleştirme memuru ya da İş ve Meslek danışmanıyla görüşebilmelidir. İl Müdürlükleri ve Hizmet Merkezleri iş arayanların “çalışma yeri” olacaktır. Bu durum iş arayanları kendi istekleri doğrultusunda hareket edebilen ve bilgi toplayabilen yetişkinler olarak görmemizi sağlayacaktır. İş arayan kişilerin çoğu açık işler ve iş imkanları hakkında mevcut tüm bilgileri öğrenmek ve kararlarını kendileri vermek isterler. Öte yandan, yardım almadan kendi başına iş bulamayan kişileri de desteksiz bırakmamak gerekir. Kurumumuz, bilgi taraması yapma ya da karar verme konusunda kendi başına hareket etmeye alışkın olmayan kişileri desteklemeli ve yönlendirilebilmelidir.

Kişilerle tanışma sırasında ilk izlenim her zaman çok önemlidir. Aynı şey binalar için de geçerlidir.

Yararlanıcıların, İl Müdürlükleri veya Hizmet Merkezlerimize girdiğinde edindiği ilk izlenim nedir?

İyi bir şekilde karşılandıklarını hissediyorlar mı? Giriş, yararlanıcının içeri rahatlıkla girebileceği hissini veriyor mu? İl Müdürlükleri ve Hizmet Merkezlerimiz yararlanıcıların kendilerini rahat

hissetmelerini ve ihtiyaç duydukları hizmetlere kolayca erişmelerine imkân sağlıyor mu?

Başarılı bir izlenim yaratabilmenin en iyi yolu hoş bir kişisel karşılamadır. İlk danışma personeli olarak görevlendirilecek personelin, yararlanıcıların nasıl karşılanması gerektiği konusunda ayrıntılı olarak bilgilendirilmesi gerekmektedir. Personel, yararlanıcıları dostça karşılamalı, gülümsemeli ve göz teması kurmalı; yararlanıcılarla ilgilenerek onları doğru servise yönlendirmelidir. Bu karşılama kadar önemli olan bir diğer konu, ilan panolarının iyi bir şekilde yerleştirilmiş olması ve yararlanıcıları aradıkları hizmete doğru ve kolay biçimde yönlendirilebilmesidir.

Self-Servis İmkânlarıKapsamlı bilgi sunulması halinde iş arayanlar işe uygun olup olmadıklarına çoğunlukla

kendi başlarına karar verebilirler. Açık işlerde iş tanımı yapılır ve daha fazla bilgi almak isteyen kişiler için işverenin istemesi halinde telefon ya da e-posta adresi verilir; buna göre, uygun niteliklere sahip olduğunu düşünen kişiler bu iş için başvurularını yapar. İş arayanlara uygun açık işleri araştırma olanağı sunduğumuzda ve işverenlerle doğrudan irtibat kurmalarına yardımcı olduğumuzda, “self-servis” hizmeti vermiş oluruz.

Birçok ülkede iş arayanların %70’i işlerini self-servis yardımıyla bulmaktadır. Tüm İl Müdürlükleri ve Hizmet Merkezlerinin Self-Servis alanı oluşturması, iş arayanları kendi başlarına etkin olmaya teşvik etmesi son derece önem taşımaktadır.

Açık işlere ilişkin bilgiler ilan panolarında, Kamu İstihdam Kurumları (KİK) tarafından yayımlanan dergilerde ya da giderek daha fazla önem kazanan KİK web sitelerinde yayımlanmaktadır. KİK’ler bu bilgilerin doğru olduğunu ve işyerlerinin güvenilir ve yasal olduğunu teyit etmektedir.

48

KİK’ler aynı zamanda, iş arayana daha fazla yardımcı olmak için değişik görevlerin neler olduğu, niteliklerin nasıl kıyaslanabileceği gibi ek bilgiler de sunmaktadır. Bu doğrultuda, İl Müdürlükleri ve Hizmet Merkezlerimiz açık işlerini ve Kurumun sunduğu diğer hizmetleri tanıtmak amacıyla yerel basın, televizyon, radyo ve belediyelerin basılı yayınlarında yer almasını sağlayacak girişimlerde bulunacaktır. İl Müdürlükleri ve Hizmet Merkezleri kendilerinin belirleyeceği aralıklarla yukarıda belirtilen bilgileri içerecek basın bülteni hazırlayarak yapacakları basın toplantısıyla kamuoyuyla paylaşacaklardır. Bu toplantı yılda iki defadan az olmayacaktır.

İşgücü Piyasası ve Eğitim İmkânları Hakkında Bilgi İl Müdürlükleri ve Hizmet Merkezleri giriş alanını, faaliyet alanındaki işgücü piyasasına

ilişkin bilgi merkezi olduğunu gösterecek biçimde düzenlemelidir. İşverenler ve iş arayanlar, işgücü piyasası, eleman arayan işyerleri, iş arayanlar ve eğitim imkânları hakkındaki her türlü güncel bilgiye kolayca ulaşabilmelidir.

Yeni elemana ihtiyaç duyan işverenler işyerlerini tanıtıcı materyallerini, başvuru formlarını İl Müdürlükleri ve Hizmet Merkezlerine bırakmaya, aynı zamanda işgücü ihtiyaçlarını Kurumdan karşılamaya ikna edilmelidir.

Diğer bölgelerde ya da ülkelerdeki çalışma imkânları hakkında da genel bilgiler sunulmalıdır.

İş Arayanlar İçin “Çalışma Yerleri” İş bulmak için iş arayan kişinin girişimde bulunması gerekir. İl Müdürlükleri ve Hizmet

Merkezleri bu kişilerin aktif biçimde iş aramalarını sağlamak üzere uygun çalışma alanı sunmalıdır. İş arayanlar bu alanda başvurularını yazabilmeli, dosyalar üzerinden bilgi taraması yapabilmeli, işverenlere telefon edebilmelidir. Bunun için en başta yeterli sayıda masa ve sandalye olmalıdır. İş arayanlara, işverenlerle İl Müdürlükleri ve Hizmet Merkezlerinde mevcut veya yalnız bu iş için ayrılan telefonlardan şehir içi ücretsiz görüşme yaptırılmalıdır. Bunlara ek olarak, bu alanda iş arayan kişilerin bir personel desteğiyle rahatlıkla yararlanabilecekleri bir fotokopi makinesi ve bir faks cihazı imkânlar ölçüsünde bulundurulmalı veya mevcut olandan yararlandırılmalıdır.

İş arayanlar genellikle kayıt yaptırmak için sıraya girmektedir. Sıralar uzadıkça, iş arayanlar sıralarını kaybetmemek için uzun süre ayakta beklemek zorunda kalmakta ve bu durum Kurumumuz hakkında olumsuz bir imaj yaratmaktadır. İş arayan kişilerin çoğu, İl Müdürlükleri ve Hizmet Merkezlerinde bir sıra sistemi kurulmasından memnuniyet duyacaktır. Bu sistem, imkânlar ölçüsünde bankalarda kullanılan, sıranın cihaz tarafından düzenlendiği otomatik bir numaratör sistemi olmalıdır. Ancak, bunun yapılamaması halinde, görevlendirilen bir personel tarafından bekleme listesi oluşturulması ve sırası gelen kişinin anons edilmesi sağlanmalıdır. Sıra sistemi iş arayanları ayakta beklemekten kurtaracak ve beklerken Kurumu tanıtıcı broşürler, açık işler, eğitim imkânları ve Kurumun sunduğu diğer hizmetler hakkında bilgi edinme imkanına sahip olacaktır.

Kayıt ve İşe Gönderme-Yerleştirme Hizmetleri AlanıYeni iş arayanların kayıt işlemi self-servis alanına yakın bir yerde yapılacaktır. Kayıt için

bekleyen iş arayanlar zamanlarını self-servis alanında sunulan bilgileri okuyarak ve kayıt işlemine hazırlanarak geçirebilir.

İş arayan kayıtları mahremiyeti gözetir biçimde yapılacaktır. İş arayan kişinin geçmişi ile ilgili sorunları varsa (özürlü, sabıka kaydı, vb.) bu tür bilgiler herkesin duyabileceği bir ortamda paylaşılmayacak, imkânlar dâhilinde özürlü ve eski hükümlülerin kayıt ve gönderme işlemleri bu alanda eğitim almış veya bu konuda deneyimli personel tarafından yürütülecektir. Bu durumda, kayıt alanı gerektiğinde daha korunaklı bir bölgede yüz yüze görüşme yapmaya imkân sağlamalıdır. İş arayanla yüz yüze görüşme ihtiyacının doğduğu durumlarda kayıt işlemi uygun bir mekânda sürdürülecektir. İşe yerleştirme hizmetlerinin sunulduğu servislerde kayıt

49

ve self-servis alanının yakınında olacak şekilde bir yerleşim planı yapılacaktır. Böylelikle personel her iki alanda da çalışabilecek, bunun yanı sıra yeni kayıt olmuş iş arayanları hemen işe yerleştirme hizmetine alabilecek ve onlarla uygun işleri birlikte inceleyebilecektir.

İşe yerleştirme memurlarının; (a) Bilgisayar yardımıyla yapılan eşleştirmeler ve iş arayanları bu işlere yönlendirme(b) Telefon ya da posta yoluyla gelen açık işleri kaydetme (c) İşveren ziyaretlerini planlama vb. görevleri bulunmaktadır. Bu görevleri yerine getirirken de yararlanıcılar tarafından

rahatsız edilmemeleri gerekmektedir. Bu görevlerin girişe yakın odalar yerine, yararlanıcıların geldiği alandan farklı bir yerde yapılması daha uygundur. İşe yerleştirme memurlarının ikili işlev sürdürmesini sağlamak için, biri kayıt alanı yakınında biri de girişten daha uzak bir alanda olmak üzere iki çalışma yerlerinin olması gerekir. Bu elbette her memurun ikişer masası olması gerektiği anlamına gelmemektedir. Bu görevlerde çalışan personelin esnek olması ve çalışma yerlerini birbirleriyle paylaşması gerekir.

Hizmet Sunumuİl/Şube Müdürlükleri yerel işgücü piyasasının ihtiyaçlarını da göz önünde bulundurarak,

iş arayanlara Kurumumuzun kendilerine nasıl yardım edebileceğini anlatan broşürler hazırlayarak iş arayanlara verecektir.

Broşürde şu konulardan bahsedilebilir: a) İş arayanla görüşme,b) İş arayana uygun iş imkânlarının netleştirilmesi; İş Arama Planı,c) Açık işler hakkında bilgi,d) Gelen açık işlerle eşleştirme, e) Self-servis imkânları, f) Uygun bir iş bulma konusunda yardım ve danışmanlık hizmetleri, g) İş arama becerileri eğitimi,h) İş ve Meslek Danışmanlığı Hizmetleri,i) Mesleki Eğitim,

İş arayanların kendilerini görüşmeye en iyi şekilde hazırlayabilmeleri için kayıt görüşmesi sırasında kendisine yöneltilecek sorular da ilan panosunda önceden duyurulmuş olmalıdır. Kayıt için bekleyen iş arayanların sayısı fazlaysa, beklerken doldurmaları amacıyla kayıt formunun kopyalarını dağıtılması kayıt işlemlerini hızlandırmak açısından yararlıdır.

170 Nolu İletişim Merkezi 170 nolu Çalışma ve Sosyal Güvenlik İletişim Merkezi hattı iş arayan ve işverenlerin

Kurumumuzla ilgili sorularına cevap vermek amacıyla etkin olarak kullanılmaktadır. İşveren ve iş arayanlar dış kullanıcı olarak sisteme girerken karşılaşacakları sorunlar ve

Kurum hizmetlerimizle ilgili yardıma ihtiyaç duyacakları konular hakkında 170 nolu İletişim Merkezini arayacaklardır. İletişim Merkezi çalışanları bu yönde gelen soruları cevaplandırılır.

İletişim Merkezi personeli, gelen soruyu cevaplayamaması durumunda sistem üzerinden birimlerimize yönlendirilecektir. Yetkilendirilen Kurum personeli, Çalışma ve Sosyal Güvenlik İletişim Merkezi Başvuru Takip Ekranından her gün düzenli olarak birimlerine yönlendirilen soru olup olmadığını kontrol edecek, kendi birimine yönlendirilen soru varsa en kısa sürede sistem üzerinden cevaplandıracaktır.

Kayıt İşlemleriİş aramanın ilk adımı kayıttır. Kurum hizmetlerinden yararlanmak isteyen iş arayanların

Kurum portalına üye olarak veya şahsen Kurum ünitelerine başvurarak kaydolmaları zorunludur. Başarılı bir eşleştirme için elinizde hem açık iş hem de iş arayan kişi hakkında tam ve doğru bilgilerin bulunması zorunludur. Bu nedenle gerek kendi kendine gerekse Kurum personeli eşliğinde, kayıt yaptıracakların kendileri ile ilgili bilgileri tam ve doğru olarak

50

yansıtmaları uygun işe yerleştirilmelerinde oldukça önemlidir. İş arayanların eğitim, mesleki ve diğer bilgilerini tam ve eksiksiz olarak kaydetmeleri için gerekli bilgilendirmeler yapılacak ve ilan panolarına konuyla ilgili uyarıcı ve bilgilendirici duyurular asılacaktır. İş arayanın kayıt işlemi kayıt memurlarınca idari bir görev olarak değil bir görüşme olarak algılanmalı ve iş arayanların kayıtlarının doğru ve eksiksiz olarak alınması için azami çaba gösterilmelidir.

İş arayan kişinin tüm niteliklerini ve aradığı işle ilgili tercihlerini en iyi şekilde sunmasına imkan tanıyan, kısacası iyi bir şekilde gerçekleştirilmiş kayıt görüşmesi, Kurumumuz hizmetleri arasında en önemli işlemlerden biridir. Burada edinilen bilgi tüm eşleştirme işlemlerinin temelini oluşturur.

Kayıt EsaslarıKayıt yaptırmak isteyenler, Kurum ünitelerine şahsen başvurabilecekleri gibi internet

aracılığı ile de kayıtlarını gerçekleştirebilirler. Kayıt işlemi, internet aracılığı ile iş arayanın kendisi tarafından veya Kurum memuru tarafından bilgisayarda yapılacak, zorunlu durumlarda, matbu form üzerinde kayıt alınacak ve daha sonra bilgisayara aktarılacaktır.

İş arayanın T.C. Kimlik Numarasına göre kaydı alınacaktır. T.C. vatandaşı dışında oturma ve çalışma izni almış kişilerin kayıtlarında Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğünce verilen Kimlik Numarası kullanılacaktır.

Kayıt yapılırken (*) olan alanlar doldurulması zorunlu alanlardır.Kayıt sırasında en fazla 5 meslekten kayıt alınacaktır.

Kayıt Şartları14 yaşını doldurmuş olmak. T.C. kimlik numarası, yabancılar için İçişleri Bakanlığı tarafından verilen yabancı kimlik

numarasına sahip olmak.Özürlüler için "Sağlık Kurulu Raporu"na, eski hükümlüler için "Durum Bildirme

Formu"na, terörle mücadelede malul sayılmayacak şekilde yaralananlar için “sağlık kurulu raporu” ve “komutanlık yazısı”na, öncelik hakkına sahip olanlar için de bu durumlarını belgelemek için “Öncelikli Gönderme Hakkına Sahip Olanların Kayıt İşlemleri” başlığında yer alan belgelerden birine sahip olmak.

Kayıt İçin Gerekli BelgelerKayıt için beyan esas alınır. Beyanlarının gerçek dışı olmasından Kuruma hiçbir

sorumluluk yüklenemez. T.C. Kimlik Numarasını gösterir bir belgenin ibraz edilmesi yeterli olup, ibraz edilememesi veya bilinmemesi durumunda ilgili internet sitesinden sorgulanmak suretiyle tespit edilir. Kurum portalına üye olan kullanıcılar verdikleri her bilginin doğru ve geçerli olduğunu kabul eder. Yanlış bilgi ve beyanlardan dolayı oluşabilecek sorunlardan Kurum sorumlu değildir.

Kamu kurum ve kuruluşlarının normal, özürlü ve eski hükümlü/terörle mücadelede malul sayılmayacak şekilde yaralanan işçi taleplerine öncelikli olarak müracaat edecek olanlar İl Müdürlükleri veya Hizmet Merkezlerine gelerek Kurum personeli aracılığı ile kayıt olunması halinde öncelik hakkı içeren belgeleri ibraz edecektir. Belgeleri ibraz edememesi halinde belgeleri ibraz edilene kadar kayıtları normal kayıt olarak işlem görecektir. Ayrıca, internet üzerinden kayıt yaptıranlar ise durumlarını kanıtlayan belgeleri İl Müdürlükleri veya Hizmet Merkezlerine getirerek bu durumlarını belgelendirmeleri zorunludur. Aksi takdirde sistemde normal kayıt olarak işlem görecektir.

Özürlüler; İl Müdürlükleri veya Hizmet Merkezlerine bizzat başvurduğunda Sağlık Kurulu Raporu aslı veya onaylı örneğini ibraz etmesi gerekir. Bunun yanında, internet üzerinden özürlü olarak kayıt yaptırmak isteyen kişiler sağlık kurulu raporunu Kuruma getirerek bu durumlarını onaylatmak zorundadır. Onay işlemi yaptırmayan özürlüler normal statüde işlem görecektir. Özürlülük hakkından yararlanmak amacıyla başka kamu kurum ve kuruluşunun

51

yönlendirmesiyle hastanelerden alınmış, %40 ve üzeri özürlü olduğunu belgeleyen raporlara istinaden de kayıtları alınacaktır.

Eski Hükümlüler; İl Müdürlükleri veya Hizmet Merkezlerine bizzat başvurduğunda Cumhuriyet Başsavcılığından alınmış salıverilen hükümlülere ait durum bildirme formu ile durumlarını belgelendirmeleri gerekmektedir. Bunun yanında, İnternet üzerinden eski hükümlü olarak kayıt yaptırmak isteyen kişiler yukarıda belirtilen belgeyi Kuruma getirerek bu durumlarını onaylatmak zorundadır. Onay işlemi yaptırmayan eski hükümlüler normal statüde işlem görecektir.

Terörle mücadelede malul sayılmayacak şekilde yaralananlar; İl Müdürlükleri veya Hizmet Merkezlerine bizzat başvurduğunda 1111 sayılı Askerlik Kanunu veya 1076 sayılı Yedek Subaylar ve Yedek Askeri Memurlar Kanunu kapsamına giren ve askerlik hizmetini yaparken 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanununun 21 inci maddesinde sayılan terör olaylarının sebep ve tesiri sonucu malul sayılmayacak şekilde yaralananların askeri hastanelerce kendilerine verilen sağlık kurulu raporu ve terörle mücadelede yaralandığını gösteren komutanlık yazısı ile durumlarını belgelendirmeleri gerekmektedir. Bunun yanında, İnternet üzerinden terörle mücadelede malul sayılmayacak şekilde yaralanan olarak kayıt yaptırmak isteyen kişiler yukarıda belirtilen belgeyi Kuruma getirerek bu durumlarını onaylatmak zorundadır Onay işlemi yaptırmayan terörle mücadelede malul sayılmayacak şekilde yaralananlar normal statüde işlem görecektir. Terörle mücadelede malul sayılmayacak şekilde yaralananlar, öncelikli statüde de kayıt yaptırabileceklerdir.

Onay işlemi gerektiren özürlü, terörle mücadelede malul sayılmayacak şekilde yaralanan, eski hükümlü ve öncelikli belgelerin en az şef düzeyinde personel tarafından görülecek ve bu personel tarafından sistem üzerinde onaylanacaktır. Ayrıca, bu belgeler tarayıcıdan taranmak suretiyle kişinin kaydına eklenerek belgenin aslı kişiye iade edilecektir.

Özürlü Olarak Kayıt Yaptırmak Üzere Sağlık Kurulu Raporu Almak İsteyenlere Yönelik İşlemler

Doğuştan veya sonradan; bedensel, zihinsel, ruhsal, duyusal ve sosyal yeteneklerini çeşitli derecelerde kaybetmesi nedeniyle toplumsal yaşama uyum sağlama ve günlük gereksinimlerini karşılamada güçlükleri olan ve korunma, bakım veya rehabilitasyon, danışmanlık ve destek hizmetlerine ihtiyaç duyan kişilerin, özür durumuna göre tüm vücut fonksiyon kayıplarının en az %40’ından yoksun olduklarını, Sağlık Bakanlığı tarafından belirlenerek internet sitesinde yayımlanan yetkili sağlık kuruluşlarının birinden alacakları özürlü sağlık kurulu raporu ile belgelemeleri gerekmektedir.

Yetkili sağlık kuruluşlarınca istihdam amacıyla verilecek Özürlü Sağlık Kurulu Raporlarında, ayrıntılı teşhis ve özür durumuna göre tüm vücut fonksiyon kaybı oranının yazılmasıyla birlikte, kişinin sağlığına etkisi dikkate alınarak çalışamayacağı işlerin niteliği genel olarak belirtilir. Ancak, %40 ve üzeri tüm vücut fonksiyon kaybı bulunan ve çalışıp-çalışamayacağına ilişkin bilgi olmayan raporlar tüm işlerde çalışabilecek olarak değerlendirilerek kayıtları alınacaktır.

Özürlü vatandaşlarımızın mağduriyetlerinin önlenmesi ve ikinci kez aynı işleme tabi tutulmamaları için anılan Yönetmelikle belirlenen yetkili sağlık kuruluşlarından aldıkları sağlık kurulu raporu mevcut ve bu raporlarda tüm vücut fonksiyon kaybı oranı, sürekli-süreksiz, bilgilerin olması halinde bu raporlar da kayıt esnasında dikkate alınacaktır. Raporlarda herhangi bir işte çalışamaz bilgisi olanların özürlü kaydı alınmayacaktır. Süreksiz raporlarda da rapor tarihi dikkate alınarak özürlülük derecesinin kalktığı tarihten itibaren iş arayan kaydı sistem tarafından otomatik olarak normale dönüştürülecek, özürlülüğünün devam ettiğine dair yeni bir rapor getirmesi halinde özürlü kaydı bu rapor doğrultusunda güncellenecektir.

Sağlık Kurulunca, özürlüye süreli olarak sağlık kurulu raporu verilmesi halinde, özürlü; süre bitiminde özrünün devamına ilişkin yeni bir rapor getirene kadar normal statüde iş arayan olarak işlem görür. Bu işlemler sistem tarafından otomatik olarak gerçekleştirilecektir.

52

Eski Hükümlü Olarak Kayıt Yaptıracaklarla İlgili HususlarKasten işlenen bir suçtan dolayı bir yıl veya daha fazla süreyle hapis cezasına hüküm

giyenler ile Devlet memuru olmaya engel bir suçtan hüküm giyenler, cezasını infaz kurumlarında tamamlayanlar, cezası ertelenenler ve koşullu salıverilenler ya da özel kanunlarda belirtilen şartlardan dolayı istihdam olanağı bulunmayanlar veya ömür boyu kamu hizmetlerinden yasaklı bulunanlar bu durumlarını Cumhuriyet Başsavcılığından alınan “Tahliye Edilen Hükümlüye Ait Durum Bildirim Formu” ile durumlarını belgelendirenler eski hükümlü sayılacak olup ilgili mevzuat hükümlerinden yararlanacaktır.

Öncelikli Gönderme Hakkına Sahip Olanların Kayıt İşlemleriTerörle mücadele sırasında malul sayılmayacak şekilde yaralananlar ile terörle

mücadelede üstün başarılarından dolayı komutanlarınca takdire layık görülen yedek subay, erbaş ve erler.

a) Terörle mücadele sırasında malul sayılmayacak derecede yaralananlar, askeri hastanelerce kendilerine verilen sağlık kurulu raporu ve terörle mücadelede yaralandığını belgeleyen komutanlık yazısı ile birlikte kayıt yaptırmaları gerekir. Terörle mücadele sırasında malul sayılmayacak derecede yaralananların rapor tarihi belge tarihi olarak kabul edilecektir.

b) Terörle mücadelede üstün başarılarından dolayı komutanlarınca takdire layık görülen yedek subay, erbaş ve erlerin işe göndermede öncelik kaydı yapılırken, öncelik belgesinde aşağıdaki hususların varlığı araştırılacaktır:

Belgenin içeriğinden, iç güvenlik harekâtı/operasyonu ve/veya terörle mücadelede gösterdiği üstün başarı nedeniyle takdire/taltife layık görüldüğü anlaşılacaktır.

Belgenin; Kara, Deniz ve Hava Kuvvetleri Komutanlıklarına bağlı birliklerde görev yapan yedek subay, erbaş ve erler için asgari Tugay Komutanı, Tugay Komutanı Vekili veya Kurmay Başkanı olması, Jandarma Genel Komutanlığına bağlı birliklerde görev yapan yedek subay, erbaş ve erler için düzenlenen belgelerin asgari Alay Komutanı veya İl Jandarma Komutanınca imzalanması/onaylanması gerekmektedir.

Alt birliklerce düzenlenmiş olsa dahi, yukarda belirtilen makamlara uygun görüşle sunulan ve onaylanan belgeler de öncelik belgesi olarak kabul edilecektir.

Yukarıdaki koşulları sağlayan belgenin adının Takdir ya da Üstün Başarı Belgesi vb. olup olmadığına bakılmaksızın, iş arayanın öncelik kaydı yapılacaktır. Ancak, söz konusu makamlar tarafından belge üzerinde sonradan yapıldığı anlaşılan tasdik mahiyetindeki onaylanan belgeler kabul edilmeyecektir.

Burada açıklanan hususlar dışında öncelik kaydı yaptırmak üzere ünitelerimize müracaat eden kişilerin ibraz ettikleri işe göndermede öncelik belgelerinin içeriğinde tereddüt oluşması durumunda Genel Müdürlüğe (İstihdam Dairesi Başkanlığı) resmi yazı yazılacaktır.

Terörle mücadelede göstermiş oldukları üstün başarı nedeniyle takdire layık görülenlerin belge tarihi, işe göndermede öncelik tarih olacaktır. Bu belgede tarih olmaması halinde askerlik terhis tarihi belge tarihi olarak kabul edilecektir.

Tabii afetlerden zarar gören afetzedeler.Tabii afetlerden zarar görenlerin öncelikli olarak işe gönderilme ve işe alınma hakları

bulunmaktadır. Bu öncelikten faydalanacak afetzedelerle ilgili aşağıdaki şekilde işlem yapılır. a) Gerek ikametgah olarak kullanılan binalar ile diğer binalardaki hasar ve gerekse istihsal araç ve kaynaklarının kaybı yüzünden geçim imkanını kaybeden afetzedeler, valiliklerce tespit olunur. b) Tespit olunan bu afetzedelerin isimleri ile ikamet adreslerini gösterir listeler, valiliklerce tasdik edilerek Kuruma bildirilir. c) Bu kapsamda yer alanların afetin meydana geldiği yerdeki ünitemize müracaat ederek istenilen belgelerle birlikte kayıt yaptırmaları ve o üniteye intikal edecek kamu taleplerine öncelikli olarak gönderilmeleri gerekmektedir. Öncelik hakkı tanınması uygulamasının

53

başlatılması ve anılan haktan yararlanmalarına ilişkin süre Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca belirlenir. d) Tabii afetlerden zarar görenlerden öncelikli olarak işe gönderilenlerin belge tarihi olarak Valiliklerden almış oldukları belgenin üzerindeki tarih yazılacaktır.

3213 sayılı Maden Kanunu kapsamına giren madenlerin çıkartılması veya bunun için gerekli olan işletme ve arama faaliyetleri sebebiyle taşınmaz malları tamamen kamulaştırılanlar.a) 3213 sayılı Maden Kanunu kapsamına giren madenlerin çıkartılması veya bunun için gerekli olan işletme ve arama faaliyetleri sebebiyle taşınmaz malları tamamen kamulaştırılanlara, kamulaştırmayı yapan kamu kurum ve kuruluşlarının kamulaştırmanın yapıldığı yerdeki işçi taleplerine göndermede öncelik tanınır. Maden Kanunu kapsamı dışındaki taşınmaz malları kamulaştırılanlar bu düzenleme kapsamında değildirler.

b) Öncelik tanınacak kişiler bu durumlarını, kamulaştırmayı yapan kamu kurum ve kuruluşundan alacağı kamulaştırma tarihi, kamulaştırma yapılan yerin tapu kayıtlarındaki; ili, ilçesi, mahallesi, köyü, mevkii, pafta no, ada no, parsel no, vasfı, yüzölçümü, sahibi ve tapuda kayıtlı yerin tamamen kamulaştırıldığı hususlarını içeren bir belge ile belgelendirmesi gerekir. Öncelik tarihi kamu kurum ve kuruluşundan alınacak belge tarihi olacaktır.

c) Bu belgeyi alanlar, bulundukları yerdeki Kurum ünitesine başvurarak kayıt yaptırmak zorundadır.

d) Hak sahibinin, öncelik hakkından yararlanmak istememesi hâlinde, hak sahibi yerine eşi veya çocuklarından biri de hak sahibinin Kurumda imzalayacağı muafakatname ile bu haktan yararlanabilir. Hak sahibinin kendisi, eşi ve çocuğu dışındaki yakınları bu haktan yararlanamaz.

e) 3213 Sayılı Maden Kanunu kapsamında arazisi kamulaştırılması sebebiyle Kurumumuza öncelikli statüde kayıt olmaya hak kazanan kişinin kamulaştırma tarihinden önce öldüğünün vukuatlı nüfus kayıt örneğinden tespit edilmesi durumunda; mirasçıları olan eşi ve çocuklarının mahkemeden alacakları veraset ilamına göre arazi sahibi olarak değerlendirilerek her birinin öncelik hakkından yararlandırılması gerekmektedir. Mirasçıların öncelik hakkından yararlanmak istememesi hâlinde ise yerlerine eşi veya çocuklarından biri Kurumda imzalayacakları muafakatname ile bu haktan yararlanabileceklerdir. Hak sahibinin, kamulaştırma tarihinden sonra ölümü durumunda ise; eşi veya diğer çocuklarının muafakatname vermesi halinde çocuklarından biri öncelik hakkından yararlanabilecektir.

Kamu kurum ve kuruluşlarının sürekli (daimi) işçi kadrolarında çalışırken;a) Deneme süresi içerisinde işten ayrılanlar hariç, disiplin soruşturması veya 4857 sayılı İş Kanununun 25 inci maddesinin birinci fıkrasının (II) numaralı bendi gereğince hizmet akdinin feshi dışında bir neden ile iş akdi kendi isteğiyle veya işveren tarafından feshedilenler.

b) Özelleştirme vb. nedeniyle işten çıkarılanlar 4857 sayılı kanuna göre kamu kuruluşlarında belirsiz süreli (daimi) bir işe yerleşinceye kadar öncelik hakkı devam edecektir.

c) İşten ayrılanlarda belge tarihi iş akitlerinin fesih edilerek kamu işçisi niteliğinin kaybedildiği tarih olarak sisteme girilecektir. Örneğin; A kamu işyeri 07.08.2012 tarihinde özelleşmiş ve B özel sektör işyerine geçmiştir. A kamu işyerinde çalışan işçiler B özel sektör işyerinde çalışmaya devam etseler dahi bu kişilerin öncelikli olarak kayıt yaptırmak istemeleri halinde, bu kişilerin öncelik tarihi kamu işçisi niteliğinin kaybedildiği tarih olan 07.08.2012 tarihi olarak sisteme girilecektir.

Kayıtların Geçerlilik Süresi ve İşlemden KaldırılmasıKayıtların aktif olarak işlemde kalma süresi, son işlem tarihinden itibaren iki yıldır. Kayıtları işlemden kaldırılan iş arayanlar internet üzerinden Kurum portalına girerek iş

arama durumu menüsünden kaydını aktif duruma getirebilirler veya İl Müdürlükleri/Hizmet Merkezlerine şahsen, telefon, faks, e-mail vb. iletişim araçlarıyla müracaat etmeleri halinde

54

kayıtları yetkili Kurum personelince, sistemden müracaatçı adına işlem yapılarak müracaat tarihinden itibaren aktife alınır.

Bu süre içinde Kurumca işe yerleştirilenler ve iş aramaktan vazgeçtiğini beyan edenler ile kayıt esnasında beyan edilen iletişim bilgileri ile kendisine ulaşılamayanlar, mevcut kayıtlarını güncelleyene kadar iş arayan olarak değerlendirilmez.

Aktif olarak işlemde kalma süresi içinde işlem görmeyen veya diğer nedenlerle geçersiz hale gelen kayıtlar, kişi tarafından güncelleninceye kadar iş arayan olarak değerlendirilmeyecektir.

İş aramaktan vazgeçenler, iş arama durumu menüsüne girerek kayıtlarını işlemden kaldırabilecekleri gibi bu taleplerini İl Müdürlükleri/Hizmet Merkezlerine ileterek yetkili kurum personelince de kayıtlarının işlemden kaldırılmasını sağlayabileceklerdir.

Öncelikli Hak Kaybı ve Hak Kaybına Neden Olmayan Mücbir SebeplerÖncelikli olanlardan başvurdukları geçici veya sürekli (daimi) statüdeki taleplere

işverence davet edildikleri halde, mücbir sebepler dışında icabet etmeyen, icabet etmekle birlikte sınava katılmayan, işi reddeden veya kamuda sürekli (daimi) statüde işe yerleşenlerin öncelik hakkı ortadan kalkar ve bu haktan ikinci kez yararlanamaz.

Mücbir sebep; önceden tahmin edilemeyen ve herhangi bir kimse tarafından alınacak tedbirlere rağmen önüne geçilmesine imkân bulunmayan, beklenmedik, harici ve kendisinin iradesi dışında meydana gelen olaylardır. Önceliklileri hak kaybına uğratmayan;

a) Eş, çocuk, anne, baba veya kardeşlerinden birinin vefatı (olayın olduğu tarihten itibaren 5 işgünü geçmemek kaydıyla) ya da doktor raporu ile kanıtlanmak kaydıyla kendisinin veya bu maddede sayılanlardan birinin hastalık hali,

b) Yangın, yer sarsıntısı, sel baskını gibi doğal afetler, c) Herhangi bir nedenle ulaşımın imkânsız hale gelmesi, d) Kanuni bir ödevin yerine getirilmesi, e) Muvazzaf askerlik hizmetinin yerine getirilmesi, f) Gözaltına alınma hali, g) Tutukluluk ve hükümlülükte geçen süreler, h) Savaş, sıkıyönetim, olağanüstü hal gibi durumlar, i) Salgın hastalık nedeniyle karantina,gibi sebeplerle işverenin davetine icabet etmeyen, davete icabet etmekle birlikte sınava

katılmayan öncelikliler durumlarını belgelemeleri kaydıyla öncelikli hakları kaldırılmayacaktır.

Uygun Bir İş Bulma Konusunda Yardım ve DestekSelf-servis imkanlarından iş arayanların tümünün etkin bir biçimde yararlanabileceği

düşünülmemelidir. İl/şube müdürlüklerimizden uzakta yaşayan ya da gazete veya internet erişimi olmayan kişilerin iş bulma konusunda yardım almaya ihtiyaçları vardır. İş arayanların çoğu ne tür işlere başvurabilecekleri ve işverenlere kendilerini nasıl tanıtmaları gerektiği konularında desteğe ihtiyaç duyar.

İl/şube müdürlüklerimizce, tüm iş arayanlara kendilerine ilişkin gerçekçi bir değerlendirme yapabilmeleri, kendilerine uygun işlerin neler olduğu ve bu tür işleri bulmak için neler yapmaları gerektiği konularında danışmanlık hizmeti verilecektir.

Bu türden danışmanlık hizmetleri şunlar olabilir.a) Farklı işler ve aranan nitelikler hakkında bilgi.b) Mevcut eğitim imkânları ve becerilerin arttırılmasına yönelik diğer imkanlar

hakkında bilgi.c) Potansiyel işverenlerin nasıl bulunacağı hakkında bilgi.d) Eğitim imkânları hakkında bilgi.e) Özgeçmiş yazma konusunda bilgi/eğitim. f) İş arayanlara iş görüşmesi eğitimi.

55

İş Arayanların Düzenli Takibi İş arayanların Kuruma kaydolduktan sonra koşulları ya da tercihleri değişebilir. İş arayan

geçen süre içinde yeni beceriler edinebilir, kısa süreli bir iş deneyimi kazanabilir ya da başka bir bölgede çalışmaya karar verebilir. Eşleştirme işlemlerinde son derece önemli olan bu değişiklikler hakkında kayıtlı oldukları İl Müdürlükleri/Hizmet Merkezleri kayıtlarını güncellememiş olabilirler.

İş Danışmanları, dezavantajlı grupları (özürlüler, eski hükümlüler, 6 aydan daha uzun süreli Kurumda kayıtlı olup, henüz işe yerleştirilmemiş işsizler, ilk kez iş hayatına atılacak genç işsizler, üst makamlara veya Kurumumuza iş talebi ile dilekçeli olarak müracaat eden işsizler) düzenli olarak İl Müdürlükleri/Hizmet Merkezlerine davet edip, iş bulma konusunda ne tür çaba gösterdiklerini belirleyecekler. iş arayanın da mutabakatı sağlanarak İşlemler El Kitabının 6.9 maddesi çerçevesinde oluşturulacak İstihdam ve Eğitim Planı üzerinde yapılan zamanlamaya uygun olarak takip edilecektir. Böylelikle iş arayanlara iş danışmanları ve işe yerleştirme memurlarıyla programlı yüz yüze görüşme hizmeti sunulacaktır. Ayrıca, iş arayan dezavantajlı grupların takipleri de kendi içlerinde oluşturulacak gruplarla düzenli grup toplantıları yapılarak takip edilecektir.

Dilekçeli Başvurulara Yapılacak İşlemler Cumhurbaşkanlığı, Başbakanlık, Bakanlıklar, TBMM ile valiliklerden Kurumumuza intikal

eden iş talebi ile ilgili dilekçelere aşağıda belirtilen işlemler yapılacaktır. İl Müdürlükleri/Hizmet Merkezleri, kendilerine doğrudan, Başbakanlık Bilgi Edinme

Merkezi (BİMER) ya da Genel Müdürlükten intikal eden dilekçelerin sahiplerini en uygun iletişim araçlarıyla belirlenecek gün ve saatte Kuruma davet edecektir. Bireysel veya grup görüşmesi yoluyla Kurumdan talep ve beklentileri dilekçe sahipleriyle bir kez daha değerlendirilip Kurumun kendilerine sunabilecekleri hizmetler hakkında bilgilendirilecektir. Bu hizmetler İş Danışmanlarınca gerçekleştirilecektir.

Yapılan grup veya bireysel görüşmeler sonucunda dilekçe sahiplerinin Kuruma kayıtları yok ise kayıt yaptırmaları sağlanacaktır. Yapılan görüşme sonucunda dilekçe sahiplerinin durumları analiz edilerek bunlara bireysel olarak bir mesleki eğitim ve istihdam planı hazırlanarak iş arayanla birlikte müzakere edilerek somutlaştırılacaktır.

Yapılan görüşmeler sonucunda herhangi bir mesleği olmayanlar veya bir mesleği olmasına rağmen iş piyasasında geçerliliğini yitirmiş olması nedeniyle iş bulmakta zorlananlar Kurumun düzenlediği/düzenleyeceği meslek edindirme, değiştirme, geliştirme kurslarına yönlendirilecektir. İşverenle görüşmeye gönderilip sürekli reddedilenler, ilk kez iş hayatına atılacaklar, uzun süreli işsiz grubunda olanlara iş arama becerileri eğitimi düzenlenerek, açık işlere ulaşma, işverenle görüşme, özgeçmiş yazma vb. konularda eğitileceklerdir.

Görüşmeler sonucunda doğrudan iş isteyenlere veya kurslara katıldıktan sonra kursları başarıyla tamamlayanlara, iş arama becerileri eğitimine katılanlara işe yerleştirme memurlarınca iş araştırması yapılarak bir işe yerleştirilmeleri konusunda azami çaba gösterilecektir.

Durumlarına uygun açık iş bulunması halinde işyerine takdim edilecektir. Uygun açık iş yoksa kendisine iş araştırması yapılmaya devam edileceği, bu nedenle Kurumumuzla ilişkisini kesmemesi gerektiği hatırlatılacaktır.

Genel Müdürlükçe gönderilen dilekçelere ilişkin yapılan tüm çalışmalar birer aylık periyotlarda raporlaştırılarak, Genel Müdürlüğün yazısıyla ilgi kurulmak suretiyle; yapılan işlemler, dilekçe sahibinin ad ve soyadı gibi bilgileri de içerecek şekilde takip eden ayın ilk haftasında dilekce.istihdam@iskur.gov.tr adresine gönderilecektir. Ayrıca, daha önce Genel Müdürlülüğümüze bildirilmiş olup, ancak daha sonra İl Müdürlükleri/Hizmet Merkezlerince işe yerleştirilenler de Genel Müdürlük yazısıyla ilgi kurularak belirtilen e-mail adresine gönderilecektir.

56

Grup Faaliyetleri Grup faaliyetleri, İş Danışmanlarınca iş arayana destek vermek ya da durumlarını takip

etmek amacıyla düzenlenebilir. Bu faaliyetler, işgücü piyasası, farklı meslekler, eğitimler ya da işyerleri hakkında bilgi vermek amacıyla da düzenlenebilir.

İl Müdürlükleri/Hizmet Merkezleri imkânlar dâhilinde iş arayan gruplarıyla faaliyet yapabilecekleri toplantı salonları oluşturacaklardır. Bu imkânları bulunmayan İl Müdürlükleri/Hizmet Merkezleri işçi ve işveren örgütleri gibi sivil toplum kuruluşları, belediye ya da devlet kurumlarıyla işbirliği yaparak, uygun toplantı mekanları sağlayarak bu hizmeti sunacaktır.

Bilgilendirme toplantıları için katılımcı sayısı fazla olabilir. Bu durumda grupların beklentileri analiz edilerek homojen gruplar oluşturabilirler. İş Danışmanları aşağıda sunulan başlıklar ve benzeri konularda bilgi sunmak amacıyla toplantı düzenler:

(a) Yerel işgücü piyasası(b) Belli işveren/ işyerinin eleman ihtiyacı (c) Yurtdışında çalışma imkânları (d) Kendi işini kurmak için gerekenler (e) İşsizlik sigortası (f) Özürlü, eski hükümlü ve terörle mücadelede malul sayılmayacak şekilde

yaralananların istihdamla ilgili hakları(g) İş arayan işsizlere yönelik eğitim hizmetleri(h) Nasıl iş aranır? (i) İşverenle iş görüşmesi nasıl yapılır? (j) Yeni bir meslek nasıl seçilir?(4) Grup bilgilendirme faaliyeti düzenlerken katılımcıların nitelikleri göz önünde

bulundurulmalı, ne tür bilgilere ihtiyaç duydukları, verilmek istenen mesajın etkili ve anlaşılır biçimde nasıl sunulabileceği belirlenmeli, mümkün olması halinde bilgiler basılı materyallerle desteklenmelidir.

Bireysel GörüşmelerBir İş Danışmanıyla görüşme yapmak uzun süre işsiz kalan birçok kişi için faydalı

sonuçlar verecektir. Uzun süreli işsizlerin büyük çoğunluğu için işgücü piyasasının zorlukları ve fırsatları konusunda bilgi sahibi bir uzmanla görüşmek rahatlatıcı ve sorunlarını çözmelerine yardımcı olur. Kurumumuz memurları iş arayanın tüm sorunlarını çözemese de, kişinin sorunlarını gözden geçirerek olası çözümler üzerinde durmalarına yardım edebilir. Bunun yanı sıra iş arayana işgücü piyasasındaki yeni fırsatlar bulması konusunda da destek verebilir.

65 Yaşını Doldurmuş Muhtaç, Güçsüz ve Kimsesiz Türk Vatandaşları ile Özürlü ve Muhtaç Türk Vatandaşlarına Aylık Bağlanması Hakkında Yapılacak İşlemler

20.06.2006 tarih ve 26204 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 65 Yaşını Doldurmuş Muhtaç, Güçsüz ve Kimsesiz Türk Vatandaşları ile Özürlü ve Muhtaç Türk Vatandaşlarına Aylık Bağlanması Hakkında Yönetmeliğin 7 nci maddesi hükmüne göre aylık talebinde bulunanlar veya gerekli hallerde bunların veli yada vasileri tarafından doldurulup imzalanan başvuru formları; tüm vücut fonksiyonlarını %40 ile %69 arasında özürlü olduklarını yetkili sağlık kuruluşlarının birinden alacakları özürlü sağlık kurulu raporu ile kanıtlayan özürlülerin, bu işlem ile ilgili olarak il/şube müdürlüğüne başvurmaları durumunda kendilerine ilgili kurumca özürlü aylığı bağlanabilmesi için Kurumda iş aradıklarına ilişkin kayıtlarının bulunup bulunmadığı, Yönetmelikte belirtilen başvuru formunun Kurumumuzla ilgili bölümüne işlenerek, İl Müdürlükleri/Hizmet Merkezlerince onaylanacaktır.

57

Yurt Dışında Çalışanların Yakınlarına İş Aradıklarına Dair Belge Verilmesi Yurtdışında çalışan işçilerin, eş ve diğer yakınlarına vergi indiriminden yararlanmaları

amacıyla Kurumumuza kayıtlı olanlara veya kayıt yaptıranlara müracaatları halinde İl Müdürlükleri/Hizmet Merkezlerince iş aradıklarına ilişkin belge düzenlenecektir.

İŞVEREN HİZMETLERİİşveren Hizmetlerinin İstihdam Hizmetleri Açısından Önemi

Birçok ülkede olduğu gibi Ülkemizde de, işverenler giderek artan bir şekilde açık işlerini internet yoluyla duyurma eğilimindedirler. Buna rağmen bir Kamu İstihdam Kurumu olarak Kurum, işverenlerle doğrudan temas kurmayı sürdürmek zorundadır.

Çünkü Kurum; Yerel işgücü piyasasını daha iyi kavramak,Daha fazla açık iş alarak işe yerleştirme sayısını artırmak,Diğer hizmetleri hakkında işverenleri bilgilendirmek, İşverenlerin, hizmetlerinden daha fazla yararlanmasını sağlamak,Kuruma verilmeyen diğer açık işlerinde Kurum internet sayfasında yayınlanmasını

sağlamak,Belirli özellikteki işyerleri ile hizmetleri geliştirmek ve bunların Kurum hizmetlerinden

daha fazla yararlanmasını sağlamak için işverenden sorumlu bir personeli işveren temsilcisi olarak görevlendirmek,

Personellerin işveren hizmetleri için daha fazla zaman ayırmalarını hedeflemek,yoluyla işverenlerin hizmetlerden daha fazla sayıda ve daha etkin olarak yararlanması, iş

arayanlar için daha uygun işler bulunması, aktif işgücü programları için daha geniş bir hizmet sağlayıcıya sahip olma imkanına sahip olacaktır.

İşveren Hizmetlerinin Kapsamı

Kurumun işveren hizmetleri kapsamında, aşağıda sıralanan hizmet ya da etkinlikler vb. yer alabilir.

İşyeri ziyaretleri, İşvereni Kurum hizmetleri hakkında bilgilendirmek, İşverene yükümlülükleri ve hakları ile ilgili olarak danışmanlık yapmak, İşveren kaydı,Açık işlerin alınması,Açık işlerin karşılanması,Karşılanamayan açık işlerle ilgili olarak işverenle özel çalışma yapmak,Aranan niteliklerde işgücü yetiştirilmesine yönelik işverenlerle işbirliği yapmak, İşverenin Kurumun sunduğu diğer hizmetlere ilişkin taleplerini karşılamak, İşgücü/iş arayanların arzına yönelik analizler yapmak, İşgücü piyasası beklentilerine yönelik analizler yapmak,Analiz sonuçlarını işverenlerle paylaşmak, İşgücü yetiştirme alanında bir hizmet sağlayıcı olarak işverenden etkin olarak

yararlanmak,Kurumda ya da Kurum dışında işverenlerle toplu görüşme ve işverenlere yönelik toplu

bilgilendirme.

İşveren Hizmetlerinde Kullanılacak Araçlar

İşverenlerle ilişkiler genellikle işyerine ziyaret aracılığıyla kurulacaktır. İşverenlerden bilgi talep etmek, bilgi almak, randevu istemek veya işverene bazı bilgileri vermek için telefon, faks, posta ya da diğer iletişim araçlarıyla temas da kurulabilir.

58

A) Ziyaret: İşyerlerinin belirlenmesi, işyerleri ile ilişki kurulması ve geliştirilmesi, Kurum faaliyet ve hizmetlerinin tanıtılması, işyerlerinin istihdam gelişiminin izlenmesi, işyerlerinin Kurum görevleri ile ilgili ihtiyaçlarının belirlenmesi, bilgi toplanması, işyerlerinin yasal yükümlülüklerinin yerine getirilmesinin sağlanması ve hizmette etkinliğin arttırılması amacıyla, yetkili Kurum personelinin işveren veya temsilcisiyle işyerinde bizzat yaptığı görüşmelerdir.

B) Temas: Ziyaret ve alınan talebin tahkikiyle birlikte, işgücü piyasası ile ilgili olarak işverenden telefon, faks, e-mail, mektup (yazı) gibi iletişim araçları vasıtasıyla bilgi edinilmesi veya işverene bilgi verilmesi amacıyla işveren ya da temsilcisiyle kurulan iletişimdir. İşverenle temas, telefon görüşmesi, elektronik iletişim (e-posta) veya posta yoluyla kurulabilir.

a) Telefon görüşmesi: Bu yöntem iş geliştirilmesi, işçi talebi derlenmesi ve mevcut açık işlerdeki son değişiklikler konusunda bilgi edinmenin en hızlı yoludur. Aynı zamanda, bir kez sağlanmış olan ilişkinin canlı tutulmasına da olanak sağlar.

b) Elektronik iletişim (e-posta): İşveren kayıtları esnasında e-mail adresleri alınarak, işverenlerden bilgi isteme ve işverenlerle iletişim e-mail yoluyla da yapılabilir. Telefon görüşmesi ile birlikte e-posta ile kurulan iletişim, alınan ya da sağlanan bilginin, ziyaretlere ilişkin olarak randevu taleplerinin veya verilen randevuların sağlıklı olarak teyidi açısından en etkili ve pratik yoldur.

c) Posta: İşyerlerine yazılan resmi yazılar ile yeni veya genişletilmiş, değiştirilmiş hizmetler konusundaki bildiri ve ilanlardır. Herhangi bir hizmete ya da hizmetle ilgili bir işleme resmi boyut ve kanıt niteliği kazandırılması gereken durumlarda başvurulabileceği gibi, yeni veya genişletilmiş, değiştirilmiş hizmetleri tanıtmak için de kullanılabilecek bir araçtır. Kırtasiyecilik ve bürokrasiyi artıracağı, zaman kaybettireceği düşünüldüğünden, yukarıda sayılan haller dışında kullanılmaması tercih edilmelidir.

İşverenle İlişki Kuracak Personelin Sahip Olması Gereken Bilgiler

İşverenle ilişkilerde devamlılık temelinde işverenlerin açık işgücü taleplerinin alınması, işgücü talebine en uygun işgücünün sağlanması, Kurum hizmetlerinin tanıtılması ve piyasadaki gelişmeler konusunda işverenle Kurum arasında karşılıklı bilgi alışverişinin yapılması Kurum açısından çok önemlidir. Bu bakımdan işyeri ziyareti, telefon görüşmesi, elektronik posta ya da posta yollarından hangisiyle yapılmış olursa olsun işverenle iletişime geçecek personelin yapacağı görüşmelerde EK 1.2-3’te yer alan konularda yeterli düzeyde bilgi sahibi olması hem Kurumun personelinin işini kolaylaştıracak hem de işveren üzerinde olumlu bir etki bırakacaktır.

Başarılı İşveren Hizmetleri İçin Kurulması Gereken Sistemler

İşveren Hizmetlerinin Sektörel Bazda Oluşturulması Uygulamada yeknesaklığın sağlanması ve işe yerleştirme hizmetlerinde verimliliğin ve

etkinliğin artırılması amacıyla İl Müdürlükleri/Hizmet Merkezlerinde oluşturulan Kayıt, Yönlendirme, Talep, İşveren / İş Piyasası- Özürlü-Eski Hükümlü vb. servisler birleştirilerek İşe Yerleştirme Servisi altında sektörel bazda gruplar oluşturulacaktır.

Bu servislerdeki işe yerleştirme süreçleri, sektörel bazda oluşturulan gruplardaki personel tarafından tamamlanacaktır.

Sektörel bazda gruplar oluşturulurken söz konusu ilin ekonomik gelişmişliği, sektörlerin gelişmişlik düzeyi, Kurumda çalışan personel sayısı vb. kriterler dikkate alınarak bir veya birkaç sektör bir araya getirilmek suretiyle gruplar oluşturulabilecektir.

Birçok işyeri, İl Müdürlükleri/Hizmet Merkezlerinde kendilerinden sorumlu bir personelin bulunmasından dolayı memnuniyet duyacaktır.

Sorumlu personelin, firmaların insan kaynakları sorumlusu ile iyi ilişkiler kurması ve bu işyerlerine aday gönderilmesinden sorumlu ilk kişinin kendisi olması gerekir. Bu personel işletmelere Kurum hizmetlerini tanıtacak, planlı ve plansız ziyaretler gerçekleştirecek ve

59

işletmenin çalışma koşulları, çalışan sayısı, bunların mesleki dağılımı ve personel politikaları gibi konular hakkında bilgi sahibi olacaktır. Ayrıca, işverenin özürlü-eski hükümlü /Terörle mücadelede malul sayılmayacak şekilde yaralanan kontenjanlarını takip edecek ve işgücü istemlerini karşılama konusunda işverene destek vereceklerdir. Bilgi ve tecrübe haricinde sorumlu personelin; etkili iletişim, satış ve müzakere becerilerine sahip olması veya bu konuda eğitim alması sağlanacaktır.

Açık İşlerde Seçenekli Hizmet Sunumuİşverenlerin istek ve ihtiyaçlarına bağlı olarak, Kurumumuz açık işleri en uygun biçimde

ele alacaktır. Bazı işverenler aday seçimini, Kurum tarafından bir ön incelemeye tabi tutulduktan sonra veya sadece kendileri yapmayı tercih edebilir. Bazıları da, iş ilanında firma bilgilerini de gizleyerek, tüm işlemlerin Kurumumuz tarafından yürütülmesini isteyebilir. İşveren, açık iş ilanını firma bilgilerini gizlemeden, dolayısıyla tüm adayların doğrudan işyerine de başvurmalarını sağlayacak biçimde yayımlanmasını isterse, ilanın bu isteğe uygun biçimde hazırlanması gerekir. Bu durumda, iş ve aranan nitelikler hakkındaki bilgiler ayrıntılı biçimde belirlenecek, tanımlanacak ve bu şekilde uygun olmayan adayların başvurmasının önüne geçilecektir.

İşveren bilgilerinin, yalnızca uygun adaylara verilmesini isterse, açık iş bilgileri firma ismi belirtilmeden yayımlanacaktır. Adayların ön ve nihai seçimini yapma işlemi Kurumumuza bırakıldıysa, işverenin aradığı nitelikler net olarak kavranacak ve uygun nitelikteki adayları belirlemek için zaman harcanacaktır. İşyeri hakkında Kurumda yeterli bilgi yoksa açık işe adayları yönlendirme sürecini başlatmadan önce işyeri ziyaret edilerek ya da başka yöntemlerle gerekli bilgiler edinilecektir.

Normal işe yerleştirme: İl Müdürlükleri/Hizmet Merkezleri, istenen nitelikteki adayı 2 ile 5 gün içinde bulacaktır.

Hızlı işe yerleştirme: İl Müdürlükleri/Hizmet Merkezleri işe en uygun adayı 1 gün içinde bulacaktır.

İşveren Ziyaretleri Eylem Planıİşveren ziyaretleri, modern bir istihdam kurumunun temel faaliyetlerindendir. Bu tür

hizmetler İl Müdürlükleri/Hizmet Merkezlerinin, işgücü piyasasının gelişimi hakkında daha iyi bilgi sahibi olmasını ve işverenlerle diyalogunu geliştirmesini sağlar.

İyi işveren ilişkileri için İşveren Ziyaretleri Eylem Planı oluşturulacak ve ziyaretler bu Plan çerçevesinde gerçekleştirilecektir. İşveren Ziyaretleri Eylem Planının nihai amacı, iş arayanların işe yerleştirilmesi ve işverenlerin işçi gereksinimlerinin, gerektiğinde mesleki eğitim uygulamak suretiyle karşılanmasıdır. (bkz. işveren ziyaretleri eylem planı oluşturulmasının unsurları için EK 1.2-1; işveren ziyaretine ilişkin yöntem için EK 1.2-3)

İşveren Ziyaretleri Eylem Planının uygulanabilirliği, hedeflenen ziyaretlerin ne düzeyde etkili olduğu ve katkı sağladığı; işverenlerden alınan talepler, işe yerleştirme sayısı, düzenlenen mesleki eğitimler ve eğitim sonrası işe yerleştirilenlerin sayısı gibi ölçütlerle İstihdam Dairesi Başkanlığınca değerlendirilecektir. Bu nedenle, 1 Ocak – 30 Haziran ilk dönem, 1 Temmuz – 31 Aralık ikinci dönem olacak şekilde 6 aylık İşveren Ziyaretleri Eylem Planı oluşturulacaktır. İşveren Ziyaretleri Eylem Planı (EK 1.2-4), Hedeflenen Ziyaretlerin Aylara Göre Dağılımı (FORM 1.2-5) ve Hedeflenen Ziyaretlerin Sektör ve İşveren Büyüklüğüne Göre Dağılımı (FORM 1.2-6) ile birlikte ilgili dönemin başlangıç tarihinden bir ay önce istihdamuzman@iskur.gov.tr adresine elektronik ortamda gönderilecektir.

İşveren Grup Toplantıları İl Müdürlükleri/Hizmet Merkezleri bir Yerel İşverenler Grubu oluşturmalıdır. İşveren

temsilcileri, İl Müdürlükleri/Hizmet Merkezleri ile bu grup arasında sürekli bir iletişim ağı kurmalıdırlar. İl Müdürlükleri/Hizmet Merkezleri grup ile temasa geçerek yerel ihtiyaçlara

60

cevap veren hizmetleri sunabilmelidir. Bu gruplar, İl Müdürlükleri/Hizmet Merkezleri ile etkileşimi ve sunulan hizmetin gereksinimlerine cevap verecek nitelikte olmasını sağlar.

İşveren Grup Toplantıları, yılda en az iki kez işverenlerin Kurumdan beklentilerini belirlemek ve İl Müdürlükleri/Hizmet Merkezleri ile işverenler arasındaki hizmetleri güçlendirmek amacıyla yapılır. İl Müdürlükleri/Hizmet Merkezleri ile iyi ilişkileri olan ve hizmetlerinden yararlanan işverenler, henüz ilişki kurulmamış olanlarla birlikte bu toplantılara çağrılarak, işverenlerin beklentilerinin neler olduğu belirlenebilir. Bu toplantılar sadece Kurum binasında değil, daha uygun ve yeterli büyüklükteki bir yerde de yapılabilir.

İşverenle başarılı bir bağlantı kurulması ve sonuçlandırılması hizmeti, İl Müdürlükleri/Hizmet Merkezlerinin tüm personelinin desteğine bağlıdır. İşveren hizmetlerinin gerekliliği ve bu çaba için ayrılabilecek kısıtlı kaynaklar göz önünde bulundurulduğunda, işveren toplantısı gibi faaliyetlerin gerçekleştirilmesi, işverenin Kurumla yakın işbirliği içerisinde çalışmasını sağlar. Bu tür toplantılarda işverenlerin görüşleri alınarak Kurumun sunduğu hizmetler iyileştirilebilir.

İşveren Şikâyet ve Eleştirileri İşverenlerin İl Müdürlükleri/Hizmet Merkezlerinden şikâyetçi olması ve eleştirilerde

bulunması durumunda, Kurumun çalışmalarına ilişkin şikâyet ve eleştirilere olumlu bir tavırla karşılık verilecektir. İşveren tarafından ileri sürülen sorunlara karşı içten bir anlayış ve duyarlılık göstermek olumlu bir yaklaşımdır. Bu yaklaşım, aynı zamanda Kurumun işverene nasıl yardımcı olabileceğini de göstermelidir.

İşgücü taleplerine uygun olmayan adayların yönlendirilmesi veya hiç adayın yönlendirilmemesi gibi hizmet sunumuna ilişkin şikâyetler ile verilen hizmetle doğrudan ilişkili olmayan eleştiriler birbirinden ayrılmalıdır.

a) Şikâyetler, önceden belirlenmiş kurallar çerçevesinde ele alınacaktır. İşverenin şikâyet konusunu içeren bir kayıt tutulacak, Kurum tarafından şikâyet ile ilgili ne yapıldığı işverenle paylaşılacaktır.

b) Kurum hizmetlerine yönelik olumsuz eleştirilerin giderilmesi için belirgin yaklaşımlar yoktur. Çoğunlukla takip edilmesi gereken en iyi yol, işverenin ziyaret edilerek Kurum hakkındaki yanlış fikirlerini değiştirmeye çaba göstermektir.

İşveren KaydıKurum hizmetlerinden yararlanmak isteyen işverenler, Kurum portalına üye olabilir veya

şahsen başvurabilirler. İşveren olarak kayıt için, Sosyal Güvenlik Kurumu işyeri sicil numarasının olması gerekmektedir.

Kurumumuzun, özel ve kamu işletmeleri ile temasa geçmesi için, işletmelerin Kurum internet sitesine kayıt yaptırmasına en üst düzey destek verilecektir.

İşverenden Talep Edilecek ve İşverene Verilecek Belgeler

İşveren Bilgi Formu (FORM 1.2-1) İşyerlerinin, iktisadi faaliyet kolları itibarıyla iller bazında izlenmesi büyük önem arz

etmektedir. Yeni açılan, kapanan işyerleri ile istihdamını artıran ve azaltan işyerlerinin belirlenmesi, bu işyerlerinde çalışanların mesleki dağılımlarının, diğer bir ifadeyle daralan ve gelişen sektörlerin bilinmesi için Kurumun hizmetlerini işletmelere göre planlayabilmesi, geliştirmesi ve uyarlaması gereklidir.

Öte yandan elde edilecek verilerin analiz edilmesi, istihdam ve eğitim politikalarının oluşumuna katkı sağlayacaktır. İşgücü piyasasına girecek gençlerin ve yetişkinlerin mesleki eğitime ve iş olanaklarına yönlendirilmesinde faydalı olacaktır.

Kurum portalının Online İşlemler bölümünde yer alan İşveren Bilgileri kısmı, işyerinin kimlik bilgilerini kapsar. Bunlar, Kuruma kaydolmak için başvuran işyerlerinin kayıt sırasında verdiği bilgileri içerir.

İşveren Bilgileri, işyeri hakkında aşağıdaki bilgileri içerir:61

İşyerinin; Adı veya unvanı, Ana Faaliyet grubu, Alt Faaliyet grubu, En Çok Faaliyet Gösterilen Sektör, Yasal durumu (Kamu-Özel), SGK Numarası, Taşeron Firma ise Aracı Kodu, Vergi numarası (Vergi Kimlik Numarası), Kuruluş tarihi, Kayıt tarihi, İletişim bilgileri (adresi, posta kodu, telefon numarası, faks numarası, e-mail adresi,

internet adresi), Özelleştirme, Kapanma, Devir, Koruma Bilgileri,Bağlantı kurulacak kişiler (T.C Kimlik no, ad-soyadı, görevi, telefon numarası), Yasal temsilci bilgileri (T.C Kimlik no, ad-soyadı, görevi, telefon numarası)İşveren Bilgi Formu, yerel düzeyde veri tabanının oluşturulmasında kullanılır. Bu formla

kaydedilen işyerlerinin izlenmesi ve Kurum hizmetlerinin bu işyerlerine de sunulması sağlanır. Kuruma kaydolacak işyerleri İşyeri Bilgi Formunu internet, posta kanalı veya elden Kuruma iletebilirler. 15/08/2008 tarihinde yayınlanan Türkiye İş Kurumu Hizmetlerinin Elektronik Ortamda Yürütülmesi Hakkında Yönetmelik kapsamında, işlemlerin hızlı yürütülebilmesi açısından İl Müdürlükleri/Hizmet Merkezleri işverenleri internet üzerinden kayıt yaptırmaya teşvik etmekle yükümlüdür.

Aylık İşgücü Çizelgesi (FORM 1.2-2)Aylık İşgücü Çizelgesi, yerel düzeyde istihdamın ve işgücü hareketlerinin güncel ve

güvenilir bir şekilde izlenmesini ve değerlendirilmesini sağlar. Bu form ile 1+ istihdamlı kamu işyerleri ile 10+ istihdamlı özel sektör işyerlerinden, o ay içerisinde aşağıdaki bilgiler ayrıntılı olarak toplanacaktır. (4904 Sayılı Türkiye İş Kurumu Kanunu’nun 21. Maddesi gereği).

İşyerlerinde beklenen istihdam artış ya da düşüşleri, işgücü planlaması için önemlidir. İşgücündeki potansiyel artış ve düşüşler ile toplu işten çıkarmalar ve işyeri kapanmaları konusundaki bilgiler, Kurum hizmetlerinin gerçekleştirilmesinde kolaylık sağlar. Ayrıca işgücü çizelgesi ile işyerinde istihdamı zorunlu olanların takip edilmesi sağlanır. İşgücü çizelgesi, farklı iş alanlarında çalışan sayılarındaki değişikliklerin aylık olarak izlenmesine yardımcı olur.

İnternet üzerinden işgücü çizelgesi doldurulurken sırasıyla işyeri gelişimi, çizelge detayları, mesleklere göre dağılım, muafiyet bilgileri, istihdam bilgileri ve karşılanmasında güçlük çekilen meslekler bölümü doldurulur. İşveren bilgileri bölümünde;

Geçen ay sonu itibariyle çalışanlar,Ay içinde işe alınan ve ayrılan işçi sayısı,Ay sonu itibarıyla çalışanlar, Çalışan işçi sayısı (Belirsiz süreli, Belirli Süreli ve Kısmi Zamanlı İş Sözleşmesine göre),Özürlü, eski hükümlü ve terörle mücadelede malul sayılmayacak şekilde yaralanan

sayısı, İhtiyaç duyulan işgücünden karşılanmasında güçlük çekilen meslekler bulunmaktadır.Form 1.2-2’ye işlenecek ilgili ayın verileri, en geç takip eden ayın sonuna kadar işveren

veya Kurum İl/Şube Müdürlüklerince sisteme girilir.Muafiyet bilgilerinde eski hükümlü, özürlü muafiyeti olan kişi sayısına ilişkin sayısal

veriler sisteme girilir ve muaf tutulan personel de dikkate alınarak sistem eski hükümlü, özürlü kontenjanlarını yeniden belirler.

İstihdam bilgilerinde ise, işgücü çizelgesiyle alınan bilgiler sisteme girilir. Karşılanmasında güçlük çekilen meslek bilgilerinde meslekler, cinsiyet bazında ayrıntılı olarak sisteme girilir.

62

Teşekkür Belgesi İşgücü ihtiyaçlarını Kurumumuz aracılığıyla karşılayan ve Kurumla işbirliği içinde olan

özel sektör işyerlerine İl Müdürlükleri tarafından düzenlenerek İl Müdürü tarafından imzalanan teşekkür belgesi verilebilir.

İl Müdürlüklerince bir sonraki yıl için kaç adet teşekkür belgesine ihtiyaç duyulacağının tespit edilerek, her yılın aralık ayı içerisinde İstihdam Hizmetleri Dairesi Başkanlığından talepte bulunulacaktır.

Kayıtlı Yabancı İşçilerYabancı işçi çalıştırmak isteyen işverenlerin, çalıştırmak istediği meslek ve niteliklerde

Kurumda kayıtlı iş arayan olup olmadığını öğrenmek istemeleri halinde, İl Müdürlükleri/Hizmet Merkezlerimizce Kurum portalından ülke bazında sorgulama yapılarak, gerekli bilgiler işverene verilecektir.

İşverenin Yasal Yükümlülüklerinin Takibine İlişkin İşlemler

Zorunlu İstihdamın Takibi (FORM 1.2-3)Tüm işyerlerine ilişkin istihdamı zorunlu olanların listesi İşgücü Çizelgelerinden

alınacaktır. 4857 Sayılı İş Kanununun 30. Maddesi gereğince; İşverenler, elli veya daha fazla işçi

çalıştırdıkları özel sektör işyerlerinde yüzde üç özürlü, kamu işyerlerinde ise yüzde dört özürlü ve yüzde iki eski hükümlü işçiyi veya 21/6/1927 tarihli ve 1111 sayılı Askerlik Kanunu veya 16/6/1927 tarihli ve 1076 sayılı Yedek Subaylar ve Yedek Askeri Memurlar Kanunu kapsamına giren ve askerlik hizmetini yaparken 12/4/1991 tarihli ve 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanununun 21 inci maddesinde sayılan terör olaylarının sebep ve tesiri sonucu malul sayılmayacak şekilde yaralananları meslek, beden ve ruhi durumlarına uygun işlerde çalıştırmakla yükümlüdürler. Aynı il sınırları içinde birden fazla işyeri bulunan işverenin, bu kapsamda çalıştırmakla yükümlü olduğu işçi sayısı, toplam işçi sayısına göre hesaplanır.

Bu kapsamda çalıştırılacak işçi sayısının tespitinde belirli ve belirsiz süreli iş sözleşmesine göre çalıştırılan işçiler esas alınır. Kısmi süreli iş sözleşmesine göre çalışanlar, çalışma süreleri dikkate alınarak tam süreli çalışmaya dönüştürülür. Oranın hesaplanmasında yarıma kadar kesirler dikkate alınmaz, yarım ve daha fazla olanlar tama dönüştürülür. İşyerinin işçisi iken sakatlananlara öncelik tanınır.

İl Müdürlükleri/Hizmet Merkezleri, işyerlerine ait işgücü çizelgelerinden elde edecekleri bilgilere dayanarak o işyerinin özürlü ve eski hükümlü/terörle mücadelede malul sayılmayacak şekilde yaralanan kontenjanlarını takip edecek ve açıkların kapatılması için önlemler alacaklardır. Ayrıca, İl Müdürlükleri/Hizmet Merkezleri (bağlı üniteler dâhil) işyeri bazında özürlü, eski hükümlü ve terörle mücadelede malul sayılmayacak şekilde yaralananların işyerinde işe başlama ve ayrılış tarihleri, meslekler, özür grubu ve suç çeşitleri itibarıyla izlemesini yapacaklardır. Buna ek olarak, işverenlerin yasal yükümlülüklerini yerine getirmelerine destek vereceklerdir.

Aynı il hudutları içerisinde aynı işverene bağlı birden fazla işyeri olması ve aynı ilde birden fazla Kurum ünitesinin bulunması durumunda, söz konusu işverene bağlı işyerlerinin özürlü ve eski hükümlü/terörle mücadelede malul sayılmayacak şekilde yaralanan kontenjan hesaplaması, o ilde bu işyerlerinin merkezi hangi ünitemizin hizmet alanında ise, o ünitemiz tarafından izlenecek ve yükümlülüğün yerine getirilmesi temin edilecektir.

Toplam çalışan sayısından özürlü, eski hükümlü ve terörle mücadelede malul sayılmayacak şekilde yaralanan olarak çalışanlar düşülmek suretiyle kalan sayı üzerinden kontenjan hesabı yapılır. Özel sektör işyerlerinde eski hükümlü çalıştırma zorunluluğu kaldırılmıştır. Ancak, eski hükümlü çalıştırma zorunluluğu kaldırılmadan önce özel sektörde eski hükümlü olarak çalışan ve Kurumda tescilli olanlar, özürlü kontenjan hesaplamasında, söz konusu eski hükümlüler ve özürlüler toplam çalışan sayısından düşülmek suretiyle kontenjan hesabı yapılır.

63

Toplu İşten Çıkarmaların Takibi (FORM 1.2-4)4857 sayılı İş Kanunu’nun 29. Maddesine göre işveren; ekonomik, teknolojik, yapısal ve

benzeri işletme, işyeri veya işin gerekleri sonucu toplu işçi çıkarmak istediğinde, bunu en az otuz gün önceden bir yazı ile işyeri sendika temsilcilerine, ilgili Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğüne1 bildirir.

İşyerinde çalışan işçi sayısı: a) 20 ile 100 işçi arasında ise, en az 10 işçinin,b) 101 ile 300 işçi arasında ise, en az yüzde on oranında işçinin,c) 301 ve daha fazla ise, en az 30 işçinin,işine 4857 sayılı Kanunun 17. Maddesi uyarınca ve bir aylık süre içinde aynı tarihte veya

farklı tarihlerde son verilmesi toplu işçi çıkarma sayılır.Birinci fıkra uyarınca yapılacak bildirimde, işçi çıkarmanın sebepleri, bundan etkilenecek

işçi sayısı ve grupları ile işe son verme işlemlerinin hangi zaman diliminde gerçekleşeceğine ilişkin bilgilerin bulunması zorunludur.

Bildirimden sonra işyeri sendika temsilcileri ile işveren arasında yapılacak görüşmelerde, toplu işçi çıkarmanın önlenmesi ya da çıkarılacak işçi sayısının azaltılması yahut toplu işten çıkarmanın olumsuz etkilerinin en aza indirilmesi konuları ele alınır. Görüşmelerin sonunda, toplantının yapıldığını gösteren bir belge düzenlenir.

Fesih bildirimleri, işverenin toplu işçi çıkarma isteğini Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğüne bildirmesinden otuz gün sonra hüküm doğurur.

İşyerinin bütünüyle kapatılarak kesin ve devamlı suretle faaliyete son verilmesi halinde, işveren sadece durumu en az otuz gün önceden ilgili Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüğüne bildirmek ve işyerinde ilan etmekle yükümlüdür. İşveren, toplu işçi çıkarmanın kesinleşmesinden itibaren altı ay içinde aynı nitelikteki iş için yeniden işçi almak istediği takdirde nitelikleri uygun olanları tercihen işe çağırır.

Mevsim ve kampanya işlerinde çalışan işçilerin işten çıkarılmaları hakkında, işten çıkarma bu işlerin niteliğine bağlı olarak yapılıyorsa, toplu işçi çıkarmaya ilişkin hükümler uygulanmaz.

İşveren toplu işçi çıkarılmasına ilişkin hükümleri 4857 sayılı Kanunun 18, 19, 20 ve 21. Madde hükümlerinin uygulanmasını engellemek amacıyla kullanamaz; aksi halde işçi bu maddelere göre dava açabilir.

İşgücü piyasasına hâkim olabilmek ve Kurum hizmetlerini etkin bir şekilde sunabilmek için ünitelerimiz, hizmet alanı içerisinde oluşan istihdam hareketlerini sürekli ve aktif bir biçimde izleyeceklerdir. Bu bağlamda, (2) nci fıkrada belirtilen aralıklarda işçi çalıştıran işyerlerinin 4857 sayılı Kanununun 29. Maddesi gereğince çıkaracakları işçi sayısı, çıkarılacak kişilerin T.C. Kimlik numarası, adı, soyadı, adresi, doğum yeri ve tarihi, cinsiyeti, öğrenim durumu, meslek adı ve işten çıkarma nedenini toplu işten çıkarma bölümüne yansıtılacaktır. Toplu işten çıkarmalara ilişkin bilgiler sisteme girilecektir. Diğer taraftan, işçi çalıştıran kamu kesimi işyerleri ile özel sektör işyerlerinin, ünitelerimize her ay bildirmek zorunda oldukları işgücü bilgileri kurum personelince incelenerek işçi çıkışının yapılıp yapılmadığı belirlenecektir. İşçi çıkışı olduğunun anlaşılması halinde bu çıkışlar, İş Kanununun 29. Maddesi çerçevesinde işveren tarafından; işyerinin bulunduğu kurum ünitesine herhangi bir bildirimde bulunulup bulunulmadığı belirlenecektir. Bulunmuş ise İş Kanunu’nun ilgili maddesinin kapsamında değerlendirmeye tabi tutulacak ve toplu işten çıkarma kapsamına girip girmediği belirlenecektir. İşveren bildirdiği miktardan daha fazla sayıda işçiyi işten çıkartmış ve bildirimde bulunmamış ise, işveren hakkında 4857 sayılı Kanununun 100. Maddesi çerçevesinde işlem yapılacaktır.

1 Diğer mevzuatta Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Bölge Müdürlüğüne yapılan atıflar Çalışma ve İş Kurumu il müdürlüğüne, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Bölge Müdürüne yapılan atıflar Çalışma ve İş Kurumu il müdürüne, Türkiye İş Kurumu il müdürlüğüne yapılan atıflar Çalışma ve İş Kurumu il müdürlüğüne, Türkiye İş Kurumu il müdürüne yapılan atıflar Çalışma ve İş Kurumu il müdürüne yapılmış sayılır.” denildiğinden ilgili ifadeler düzenlenmiştir. Tekrar yol açmamak için ve Türkiye İş Kurumuna ifadesine yer verilmemiştir.

64

Güvenlik ve Gizlilik

Bilgiye Erişim 4904 Sayılı Kanunun 21. Maddesi uyarınca, Kurum tarafından kamu veya özel sektör

işyerlerinden iş ve işgücü konularında bilgi istenildiğinde, belirtilen süre içinde bilgi verilmesi zorunludur. İşverenlerden toplanan bilgiler, Kurum hizmetleri dışında başka bir amaçla kullanılmayacaktır.

Bilgilerin “Hizmete Özel” Oluşuİşverenlerden toplanan bilgiler hizmet sunumunun desteklenmesi için kullanılacaktır.

Ancak, işletmenin onayı alınarak bu bilgiler mesleki eğitim kurumları ile paylaşılabilir. İstihdam eğilimleri, yeni ve gelişen iş alanları, işgücü eğitimi gereksinimleri, hali hazırda istihdam edilenlerin sayısı ve meslek dağılımı vb. bilgilerin elde edinilmesinde, güvenlik önlemleri ve gizliliğe kesinlikle uyulacaktır. Bunlar kullanılarak yapılacak analizlerde işyeri kimliğinin belli olmamasına özen gösterilecektir.

İşveren Ziyaretleri Eylem Planının Unsurları

1) Eylem Planı DönemiHer yıl, birincisi ilk altı ayda, ikincisi son altı ayda olmak üzere 2 Eylem Planı

uygulanacaktır;Eylem Planının zamanlaması aşağıdaki şekilde yapılacaktır.Etkili hazırlık faaliyetleri için 1-1,5 ay (bu dönemde de aktif işyeri ziyaretleri yapılabilir)Takip faaliyetleri ve sonuçların izlenmesinin yanında aktif ziyaret faaliyetleri için 3 ay

(planlama, değerlendirme ve iyileştirmenin daha kısa sürede yapılması durumunda aktif ziyaretler için ayrılan süre daha uzun olabilir.)

Geri kalan dönemde bir sonraki eylem planı için değerlendirme ve iyileştirme planlaması için 1-1,5 ay (bu dönemde de aktif işyeri ziyaretleri yapılabilir)

Eylem planına paralel olarak 50+ istihdamlı işletmeler (daha sonra 10+ olarak genişletilecektir) bazında işgücü piyasasındaki gelişmeler altışar aylık dönemler halinde izlenecektir.

2) Eylem Planının İçeriğia) Hedef/Görev: İl İşgücü piyasasında; büyüklük, işgücü talebi, nitelikli personel ihtiyacı

açısından önemli bir rolü olan özel işletmelerin, açık işlerinin ve mesleki eğitim ihtiyaçlarının alınması amacıyla ziyaret edilmesi.

b) Faaliyet Dönemi: Eylem Planının hangi altı aylık dönem için yapılacağı. (Örnek; 1 Temmuz – 31 Aralık 2010)

c) Ortalama Ziyaret Süresi: Örnek; 4 saat (hazırlık ve takip aşamaları dahil)ç) Görev için ayrılmış personel sayısı ve isimleri:Toplam tahsis edilen adam gün sayısı Personel İsimleri d) Hedefler (söz konusu sure içinde yapılacak ziyaretlerin sayısı)Toplam ziyaret sayısı (gerçekçi ve ulaşılabilir olmalıdır) Personel başına ziyaret sayısı Personel başına/aylık ziyaret sayısı Personel başına/haftalık ziyaret sayısıe) Sorumlu YöneticilerEn az Şube Müdürü düzeyinde, sorumlu yöneticinin adı soyadı.

65

3) İşletmelerin Seçilmesi: İl Müdürlükleri faaliyet alanındaki tüm işyerlerinin ziyareti, zaman personel ve bütçe yetersizliği nedeniyle mümkün olmadığından, işletmeler EK 1.2-2’de yer alan yöntemle; yapısı, büyüklükleri, bulunduğu sektör, istihdam kapasiteleri, kurum hizmetlerinden yararlanabilme düzeyi vb. kriterler göz önünde bulundurularak 5 kategoride sınıflandırılarak eylem planlarına dahil edilecektir.

4) Ziyaret Planı: Seçilen işletmelerin aylara ve personele tahsis edilmesi.

5) Etkili İşveren Ziyareti İçin Bilinmesi Gerekenler:İşveren hizmetleri aşağıdaki bilgilerle desteklenmelidir:Meslek, nitelik ve yeterlilik düzeyleri bakımından erişilebilir aktif iş arayanlar İşverenin mevcut ya da önceki işgücü talepleri İşverenin ürettiği ürünler, verdiği hizmetler ya da yürüttüğü projelerÜretim süreçleri Yurt içi ya da yurtdışında istihdam yaratma kapasitesi İstihdam edilen personel türü (vasıfsız, yarı vasıflı ve vasıflı) İşverenin faaliyet alanına ilişkin il/bölge düzeyinde ekonomik veriler İşverenin faaliyet gösterdiği alana ilişkin ulusal ekonomik veriler.Sorumlu personel işverenle görüşme yapmadan önce, karşılanan ve açık olan işgücü

talepleri, mevcut işgücü piyasası bilgisi ve işveren talebinin çok olduğu mesleklerdeki başvuru sayısı gibi bilgileri edinmelidir.

İşveren hizmetleri faaliyetlerinin amaçları çok iyi belirlenmelidir. Amaç, işvereni Kurum çalışmaları konusunda bilgilendirmek, işverene hizmet vermek veya işgücü piyasasının mevcut durumu hakkında bilgi toplamak veya vermek olabilir.

Yeni bir işverenle bağlantı planlanırken ve bu konuda hazırlık yapılırken, sorumlu personel işletme hakkında mümkün olduğunca çok bilgi toplamalıdır. İşveren hakkında ve yaptığı iş konusunda bir şeyler bildiğini gösterebilen bir görevli, kuşkusuz işveren üzerinde büyük etki bırakacaktır. Bilgi ve tecrübenin yanında bir ziyaret memurunun sahip olması gereken veya eğitim alması gereken temel beceriler; etkili iletişim, dinleme, satış, sunum ve müzakere becerileri olarak sayılabilir.

İşverenle hizmetlerini yürüten görevlilerin, söz konusu işyerinin işgücü talebinde bulunup bulunmadığını, işverenin henüz karşılanamayan bir açık işinin olup olmadığını ve bu konularda o tarihe kadar yapılmış işlerin gelişimi hakkında yeterince bilgi sahibi olmalıdır.

Bir işveren ziyaret edilecekse, sorumlu personel ziyaret öncesinde mutlaka randevu alınması gerektiğini unutmamalıdır. Görüşme konusunda önceden bilgilendirilen işveren de görüşme sırasında talep edecekleri konusunda daha iyi hazırlanma olanağı bulmuş olur. Görüşmeye giden görevli, istendiğinde gösterebileceği kimlik belgesini (Kurum Kimlik Kartı) beraberinde götürecektir.

İşveren hizmetlerinin tümü İşveren Bağlantı Formu’na işlenerek belgelendirilmelidir. Bu form, işveren kayıtlarıyla birlikte dosyalanmalı ve bir sonraki ziyaretin zamanında yapılması için faaliyet takvimine işlenmelidir. Bu bilgilerin tümü işverenle görüşen görevli tarafından bilgisayara girilecektir.

İşveren Ziyareti Eylem Planına Dahil Edilecek İşletmelerin Seçilmesi

İl/Şube Müdürlüğünün, tüm işyerlerini ziyaret etmesi zaman ve bütçe yetersizliği nedeniyle mümkün olmadığından, aşağıda önerilen yöntem ile en yüksek potansiyele sahip işyerleri seçilecektir.

66

1) Genel İlkeler İşgücü piyasasında önde gelen işyerleri ya da işgücü piyasasına büyük etki edebilecek

işyerleri belirlenecek ve onlara uygun politikalar uygulanmaya başlanacak,En iyi ilişki olan işyerleriyle ilişki sıkı tutulacak, İşe eleman alma olasılığı ya da potansiyeli yüksek olan işyerleri belirlenecek, İşverenden sorumlu personel arasında işyerlerine ilişkin bilgi paylaşımı sağlanacak.

2) Yönteminin amaçları İş arayanların; özellikle de engelliler, eski hükümlüler gibi özel gruplardan iş

arayanların işe yerleştirilmesine yönelik çalışmaları daha da geliştirmek. Deneyimli memurları sektörler esasında görevlendirmek. Zamanı en iyi şekilde kullanmak.

3) İşverenlerin 5 gruba ayrılması a) Kutup Yıldızı İşyerleri: İşgücü piyasasının lider firmaları ya da piyasa üzerinde büyük etki sahibi firmalardır. İyi bir üne sahip ve iyi tanınan bu tür işyerleriyle ilişkileri güçlendirmek İŞKUR’un

kamuoyundaki ve hizmet sunumuyla ilgili imajını güçlendirecektir. b) Altın Müşteriler: Kolay ulaşılabilen, İŞKUR’un düzenli müşterisi olan ve yüksek işe alım potansiyeline sahip

işyerleridir. İŞKUR’un işe yerleştirme faaliyetlerine en çok yardımcı olacak işyeri kategorisidir.c) Gizli Hazineler:Önemli işe alım potansiyeli olan ve İŞKUR’un henüz güçlü ilişkiler kurmadığı işyerleridir. ç) İyi Dostlar:Diğer büyük işyerlerine kıyasla daha az işe alım potansiyeline sahip ancak İŞKUR ile iyi

ilişkileri olan işyerleridir. d) Diğer İşyerleri: İşe alım potansiyeli olmayan ya da İŞKUR’un tanımadığı işyerleridir.

4) İşveren grubuna göre uygulanacak yöntemler a)Kutup Yıldızı İşyerleri:Daha güçlü ve uzun ömürlü ilişkiler kurmaya çalışılacaktır.Kişisel iletişim kurulacak ve işyerine özel bir sorumlu personel görevlendirilecek, söz

konusu sorumlu personel en azından bu işyerine her altı ayda bir ziyaret yapacaktır. Her bir ziyaretin ya da görüşmenin ardından alınan yeni bilgiler (gelecekteki işe alım olanakları ve mevcut eleman alımlarının sonuçları vb.) takip edilecektir.

Bu gruptaki işyerleri tüm müşteri memnuniyeti anketlerine dahil edilecektir. b)Altın Müşteriler:Daha güçlü ve uzun ömürlü ilişkiler kurmaya çalışılacaktır. Kişisel iletişim kurulacak ve işyerine özel bir sorumlu personel görevlendirilecek,

sorumlu personel en azından bu işyerine her altı ayda bir ziyaret yapacaktır. İŞKUR bu kategorideki işyerlerini düzenli müşterileri olarak gördüğünden, iş arayanları

daha fazla işe yerleştirme imkanlarını artırmak amacıyla hizmet kalitesi yüksek tutulacaktır. c)Gizli Hazineler: Bu işyerleri hakkındaki bilgiyi artırmak için her fırsat değerlendirilecek; iletişim

kurulacak ve onlarla toplantı yapmak için fırsatlar değerlendirilecek.Onları altın müşterilerinizden biri yapmak için, bu işyerleriyle müdür düzeyinde

görüşülecek ve görüşmenin ardından işyerine özel bir sorumlu personel görevlendirilecektir.Bu kategorideki işyerleri uygun olan tüm etkinliklere (açılışlar, sergiler vb.) davet

edilecektir.

67

ç)İyi Dostlar: En az yılda bir kez ziyaret edilerek bu tür işyerleri hakkındaki bilgiler güncellenecek.

Bunun yanı sıra, bu işyerlerini ziyaret etmek için ayırabileceğiniz zaman kısıtlıysa, yılda iki kez İŞKUR’un sunduğu hizmetler hakkında yazılı bilgiler gönderilecektir.

d) Diğer İşyerleri:Sadece İŞKUR’un tanımadığı işyerlerine odaklanılacak ve bu işyerlerinin işe alım

potansiyelleri olup olmadığına bakılacaktır. Güçlü bir işe alım potansiyeli gördüğünüz zaman bu işyerinin kategorisini değiştiriniz.

İşveren Ziyaretine İlişkin Yöntem

1) İşveren Ziyaretine Hazırlıkİşveren ziyaretleri gerçekleştirilmeden önce hazırlık yapılması işverenle yapılacak

görüşmelerde Kurum personeli işini kolaylaştırarak, işveren üzerinde olumlu bir etki bırakacaktır. Bu bakımdan İl Müdürlükleri/Hizmet Merkezleri tarafından aşağıda yer alan konularla ilgili genel bir rapor hazırlanmalıdır.

İlin ve ülkenin genel ekonomik durumu İlin ve ülkenin işgücü piyasası hakkında bilgiler Yöredeki güncel istihdam eğilimleri, özellikle işyerinin bulunduğu sektördeki eğilimler Sektör içinde çok olan ya da az sayıda bulunan işgücü arzı İşyerinin yöredeki ya da kendi sektörü içindeki ağırlığı İşverenin çalıştığı alandaki işgücünün niteliğinde ve araçlarındaki gelişmeler hakkında

bilgi toplanması İstihdama ilişkin mevzuat bilgisi İşverenlere kamudan sağlanan teşvik ve yardımların ilgili bilgilerin toplanması Hizmet paketinin oluşturulmasıKurum tarafından sunulan hizmetlere ilişkin broşürlerKurumun sunduğu aktif işgücü programlarının işvereni ilgilendiren boyutları Açık işleri karşılama, işçi seçme ve eşleştirme yöntemleriKuruma kayıtlı işgücünün mesleki durumlarını gösteren veriler İşverenin faaliyet alanı ile ilgili Kuruma kayıtlı işsizlerin bilgileri

2) İlk Kez Gerçekleştirilecek İşveren Ziyareti Öncesi İşverenle ile daha önceden kurulan bağlantılar, temaslar gözden geçirilmeli İşyerinden randevu alınmalı Ziyaretin yaklaşık süresi konusunda anlaşmaya varılmalı İşverenin faaliyeti hakkında genel bilgi alınmalıHizmet paketi içeriği gözden geçirilmeli İşverenin faaliyet alanı ilgili bilgiler tasnif edilmeli

3) Sonraki İşveren Ziyareti Öncesi İşverenle ile daha önceden kurulan bağlantılar gözden geçirilmeli İşyerinden randevu alınmalı Ziyaretin yaklaşık süresi konusunda anlaşmaya varılmalı İşverenin ihtiyaçları öğrenilmeliDaha önceki ziyaretten elde edilen bilgiler gözden geçirilmeli

68

4) İşveren Ziyareti Sırasındaİşveren ziyareti sırasında Kurum personelinin işveren üzerinde bırakacağı etki ve elde

edeceği bilgiler, işverenle hizmetlerin sağlam bir temele oturmasını ve hizmetlerin devamlılığını sağlayacaktır.

a) Kurum personeli ilk ziyaretinde aşağıdaki bilgileri toplamalıdır. İşletmenin genel durumu İşletmenin faaliyeti Piyasa durumu (ihracat, ithalat, toptan, perakende vs.) Çalışan sayısı (Vasıflı, vasıfsız işçiler, idari hizmetlerde çalışanları, yöneticileri,

çalışanların meslekleri bakımından) Çalıştırdığı ve çalıştırmak istediği işgücünün nitelikleri, İşverenin işçilerine yönelik eğitim talebi İşgücü piyasasındaki beklentiler (Önümüzdeki 3 ay içinde ve yıl içindeki) İşverenin işgücü ihtiyacındaki değişiklikleri mevcut işçileri yeniden eğiterek mi

karşılıyor/yeni personel istihdam ederek mi karşılıyor? Personele ilişkin sorunları İşletmenin yasal düzenlemelere ilişkin bilgi eksikliği var mı?b) Kurum personeli sonraki ziyaretinde aşağıdaki bilgileri toplamalıdır. İşletmenin genel durumu Çalışan sayısı (Vasıflı, vasıfsız işçiler, idari hizmetlerde çalışanları, yöneticileri,

çalışanların meslekleri bakımından) İşverenin işçilerine yönelik eğitim talebi İşgücü piyasasındaki beklentileri (Önümüzdeki 3 ay içinde ve yıl içindeki) Personele ilişkin sorunları İşletmenin ihtiyaçlarını karşılayacak alternatif hizmet önerilerinin düşünülmesi ve

hazırlanması

5) İşveren Ziyareti Sonrasında İşverene ilişkin veriler girilmeli ve açık işlerin kaydedilmeli İşverene istediği nitelikteki işgücü sağlanmalı Kararlaştırılan hizmetler en kısa süre içinde ve istenen kalitede verilmeliElde edilen bilgiler diğer personel ile paylaşılmalıdır.İşverene Sunulacak Hizmet Paketi

1) Verilmesi Gerekli Standart/Minimum Hizmetlera) Aracılık/işe yerleştirme hizmetleri – açık işlerin alınması ve karşılanmasıNormal işe yerleştirme (İl Müdürlükleri/Hizmet Merkezleri, istenen nitelikteki adayı 2

ile 5 gün içinde bulacaktır.)Hızlı işe yerleştirme (İl Müdürlükleri/Hizmet Merkezleri işe en uygun adayı 1 gün içinde

bulacaktır.) b) Açık işlerin duyurulması E-istihdam modülünün tanıtılması,Açık işlerini İŞKUR kanalıyla duyurmak isteyen işletmelere yardımcı olmak c) Mesleki rehberlik ve eğitimMesleki eğitim olanakları hakkında işletmelere yol göstermek İşletmelerin beklenti ve eğitim ihtiyaçlarının öğrenilmesi sonucunda bunlara yönelik

olarak ilgili kurumlarla eğitim programları hazırlanması

2) İsteğe Bağlı Verilebilecek HizmetlerMevzuat değişiklikleri hakkında bilgi (kısa çalışma, işsizlik ödeneği, istihdam teşvikleri,

işgücü yetiştirme hizmetleri) ve İŞKUR hizmetleri

69

Toplu işten çıkarma yapacak işletmeler için bu işgücünü büyümekte olan sektör ve branşlara yönlendirme konusunda hizmet verilmesi

İŞKUR hizmetleri için daha etkili işbirliği ve koordinasyon sağlamak amacıyla paydaş ve işletmelerle iletişim ağı toplantıları yapılması

Çok sayıda eleman alacak işletmeler için ofis alanı sağlanması, Personel eğitimi konusunda rehberlik Mesleki eğitim ve öğretim kurumları ile bağlantı kurulmasına yardımcı olmakBenzer eğitim ihtiyaçları olan işletmeler arasında bağlantı kurulmasına yardımcı olmak İş rotasyonu – sabit personel eğitimdeyken bunların yerini alacak işsizlerin eğitimi İşe alınacak işsizlerin eğitimi Açık işlerin iş merkezlerinde duyurulması – Sadece açık işlerle çalışan iş merkezleri Toplu işten çıkarma durumunda işgücü piyasası mevzuatı hakkında bilgi Seçilen branş ve sektördeki işverenlerle kahvaltı veya öğle yemeği toplantılarıNitelikli işgücü arayan aynı tür işletmeler için mini fuarlar,Aynı bölgede kurulacak yeni işletmeler için bilgilendirme toplantıları, İŞKUR’un işletmenin tüm açık işlerini karşılama vaadinde bulunduğu protokoller

yapılması

70

İŞGÜCÜ İSTEMİ, EŞLEŞTİRME VE İŞE YERLEŞTİRME

ÖZEL SEKTÖRE YÖNELİK İŞLEMLERÖzel Sektörün İşgücü İhtiyacının Kuruma Yönlendirilmesi İçin Yapılacak İşlemler

İşverenlerin bir istihdam kurumundan beklentisi genellikle ihtiyaç duydukları doğru işgücünün bulunması konusunda yardım alabilmektir. Çoğu zaman yeni eleman alımını kısa sürede yaparken, bazen de doğru elemanı bulabilmek için beklemeyi tercih ederler.

İşverenlerin beklediği bir diğer hizmet de aday seçimlerinde, randevuların düzenlenmesinde ve eğitim verilmesinde destek sağlanmasıdır. Yaşadıkları yerde aradıkları niteliklere uygun adaylar bulunamaması durumunda başka bölgelerde hatta başka ülkelerde uygun aday arayışına girebilirler.

Yapılan işgücü piyasası araştırmalarında özel sektör işverenlerin, Kurumumuza yalnızca yasal olarak çalıştırılması zorunlu kişilerin istihdam edilmesi için başvurdukları ancak özel sektörün yasal zorunluluk olmaması nedeniyle normal işgücü ihtiyaçlarını Kurumumuzdan karşılamada yeterince istekli olmadıkları görülmektedir. Ülkemizdeki işsizliğin tüm iş arayan kategorilerinde yüksek olduğu düşünüldüğünde, bu oldukça olumsuz bir durumdur.

Kurumumuzun işgücü piyasasındaki istihdam payı oldukça düşüktür. Bu payın yükseltilmesi, çok daha fazla sayıda iş arayanın iş bulabilmesi ve nitelikli iş arayanların da Kuruma daha fazla kaydolmasına bağlıdır. Daha fazla açık iş almak için işveren ziyaretlerinin ve Kurum hizmetlerinin tanıtımının yapılması bir gerekliliktir. Kurumumuz personeli işverene sistemli ve planlı ziyaretlerde bulunmaya başladığında, açık işler dikkate değer biçimde artmaktadır. İşverenler genellikle Kurumumuz hizmetleri hakkında daha fazla şey öğrenmekten ve kendilerine ilgi gösterilmesinden büyük memnuniyet duymaktadır. Bunun yanı sıra Kurumumuz personeli de işyerlerinin koşulları hakkında daha fazla bilgi toplamakta, böylelikle de açık işlere uygun aday yerleştirme becerilerini artırmaktadırlar.

İl Müdürlükleri/Hizmet Merkezleri özel sektörün normal açık işgücü ihtiyacını karşılama oranını artırmak için aşağıda belirtilen hizmetleri en etkin şekilde sunması gerekmektedir.

Bunu yapmanın yolları ise şunlardır: (a) Özel sektör işverenleri işgücü ihtiyaçlarını doğrudan, eş-dost vasıtası, özel istihdam

büroları aracılığıyla ya da gazete ilanı yoluyla karşılayabileceği gibi Kurum aracılığı ile de temin edebileceklerinden, ihtiyaç duydukları işgücünün açık iş şeklinde Kurumumuza yönlendirilmesi için il/şube müdürlüklerimiz Kurum faaliyetlerini en etkili şekilde tanıtacaktır.

(b) Afiş, broşür vb. materyaller hazırlamak, işyeri ziyaretleri planlamak suretiyle Kurum portalının tanıtımı ve kullanımı konusunda işverenler bilgilendirilecektir.

(c) Özel sektör iş ilanları, günlük ulusal-mahalli gazetelerden veya bunların web sayfalarından ve Kuruma kayıtlı işyerlerinin web sayfalarından takip edilerek, panolarda ve self -servislerde iş arayanlara duyurulması sağlanacaktır. İşverenlerle kurulacak temas sonucu bunların işgücü istemine dönüştürülmesine ve mevzuat dahilinde Kurum kayıtlarından karşılanmasına çalışılacaktır. Ancak, işgücü istemine dönüştürülememesi halinde söz konusu iş ilanları ünite panosuna iş arayanların görebileceği şekilde asılacaktır.

(d) Özel sektörden açık iş alınması ve alınan açık işin en kısa sürede karşılanmasında her il/şube müdürlüğü kendi işgücü piyasalarının özelliklerini dikkate alarak gerekli tedbirleri almak ve usuller geliştirmek konusunda yetkilidir. İşverenin acil işgücü istemleri, talep ilan edilmek koşuluyla seçme-davet işlemi yapılmaksızın günlük müracaatçılardan ve talebe uygun kayıtlılara en seri şekilde telefon vb. iletişim araçları kullanılmak suretiyle ulaşılarak karşılanabilecektir.

71

İşgücü İstemleri

İşgücü istemleri, işverenlerin açık işlerini karşılamak üzere İl Müdürlükleri/Hizmet Merkezlerimize bildirdikleri, işgücü kayıtlarıdır. İşverenler işgücü istemlerini Kurumun İnternet portalına üye olmak suretiyle doğrudan sisteme kayıt ederek karşılayabilecekleri gibi Kuruma her türlü iletişim kanallarını/araçlarını kullanmak suretiyle ileterek İl Müdürlüğü/Hizmet Merkezi personeli aracılığıyla da karşılayabilirler. İşverenin işgücü istemleri esas olarak, Kurumumuz internet portalına üye olmak suretiyle karşılanacaktır. Ancak işverenin bu hizmetleri Kurum personeli aracılığıyla yerine getirilmesini talep etmesi halinde, yazılı olarak (işgücü istem formu, talep şartlarını içeren yazı vb.) işgücü talebi alınarak açık işle ilgili işlemler İl Müdürlüğü/Hizmet Merkezi personeli tarafından işveren adına sisteme girilerek yapılacaktır.

Özel işyerlerine yapılacak işyeri ziyaretlerinde, İş Kanunun "Eşit davranma ilkesi" başlıklı 5’inci maddesine göre; işverenin, biyolojik veya işin niteliğine ilişkin sebepler zorunlu kılmadıkça iş ilişkisinde cinsiyete dayalı ayırım yapamayacağı, aksi durumda aynı Kanunun 99. maddesinde belirtilen yaptırımla karşı karşıya kalacağı uygun bir şekilde işverenin dikkatine sunulacaktır. İşveren, cinsiyet ayrımcılığı içeren talep vermemesi hususunda bilgilendirilecektir.

Özel sektör işverenleri tarafından alınan işgücü taleplerine, İl Müdürlükleri/Hizmet Merkezlerimizce talep dosyaları açılmayacak olup, bu konudaki tüm işlemler bilgisayar ortamında gerçekleştirilecektir. İşverenlerle yapılan yazışmalar işverenler için açılan işlem dosyalarında saklanacaktır.

Açık İşlerin Duyurulması

Tüm açık işler ilan panolarında görünür biçimde sunulacaktır. Açık işleri uzun bir liste halinde bir sayfaya basarak panoya asmak yeterli değildir. Bunun yerine her bir açık iş ayrı sayfaya basılmalı ve işin özellikleri ile aranan nitelikler hakkında mümkün olduğunca bilgi verilmelidir. İş arayanların kendi niteliklerine uygun iş ilanlarını bulmalarını kolaylaştırmak için, sektörleri birbirinden ayrıştıracak şekilde renkli başlıklar kullanılarak ilan edilecektir.

Açık işler iş arayanlar tarafından kolayca görülebilecek şekilde ilan panolarına asılacaktır. Bu yüzden iş ilanlarını yalnızca tek bir panoya asmak yetmez. Bunun yerine her bir açık iş ilanının hem bina içinde hem de dışarıda bulunan panolara asılması gerekir. İl Müdürlükleri/Hizmet Merkezlerimiz çok katlı bir binada hizmet veriyorsa ve birden fazla bekleme yeri varsa, açık iş ilanlarının asıldığı panolar mümkün olduğunca farklı yerlere yerleştirilecektir. Zaman içinde bilgisayarlar/kioskların kamuya açık kullanımı yaygınlaştıkça, ilan panoları önemini yitirecektir. Yine de iş arayanların çoğu için ilanları kağıttan okumak bilgisayar ekranından okumaktan daha kolay olacaktır. Ayrıca açık işlerin self-servis alanlarında da masaların üzerinde bulundurulması sağlanacaktır.

Özel sektörden alınan işgücüne ilişkin ilanlarda işverenlerin isteği doğrultusunda işverenin unvanı, adresi ve telefon bilgileri açık olarak yayımlanacaktır. Böylece işverenin isim ve adres bilgileri iş arayanlara açık olacak, iş arayanların doğrudan iş yeri ile bağlantı kurmasına imkan sağlanacaktır. İşverenin, iletişim bilgilerinin gizlenmesini ve iş arayan kişinin açık iş için uygun aday olup olmadığının işe yerleştirme memuru tarafından değerlendirmek suretiyle gönderilmesini istemesi halinde, işverenin isteği doğrultusunda işe yerleştirme hizmetleri gerçekleştirilecektir.

Özel sektörden alınan taleplerin, ilan panoları ve Kurum web sayfasındaki ilanında cinsiyet ayrımı belirtilmeyecek, bu talepler için başvuranlara talep koşulları bildirilecek, ancak başvuranın yine de işverenle görüşmek istemesi halinde, işverenle görüşülerek, işverenin istemesi halinde göndermesi yapılacaktır.

Açık iş ilanında, açık işin hangi İl Müdürlükleri/Hizmet Merkezleri tarafından yayınlandığı ve talebi veren işyerinden sorumlu personelin adı, soyadı ve iletişim bilgileri (iş telefonu, faks, e-posta adresi) yer alacaktır.

72

Masraf Karşılığı

Özel sektör işyerlerinin her türlü işgücü istemlerinden masraf karşılığı alınmayacaktır.

Eşleştirme ve İşe Yerleştirme

İşe yerleştirmenin esası eşleştirme işlemidir. Bu işlemin amacı, iş isteyenlerin meslek ve nitelikleri dikkate alınarak işverenlerin işgücü taleplerinde aradığı koşullara en uygun kişilerin seçilmesidir. İşverenlerin işgücü ihtiyacı ile iş arayanların iş ihtiyacını eşleştirme işlemi, kamu istihdam kurumunun en temel hizmetidir. Birçok ülkede Kurumumuz gibi kamu istihdam kurumlarının çok çeşitli görevleri bulunmaktadır. Ancak temel hizmet olarak eşleştirme, iş arayan ve işverenlere sunabileceğimiz en önemli hizmettir ve bu göreve büyük dikkat ve öncelik verilmesi gerekir.

Modern istihdam kurumlarında bilgi işlem sistemi hızlı ve uygun eşleştirmenin yapılmasında çok değerli bir araçtır. Ancak, işlerimizi yapmak için bilgi işlem sistemine güvendiğimiz sürece sisteme girilen bilginin doğru olması büyük önem taşımaktadır. İşveren ya da iş arayan tarafından özel isteklerde bulunulduğunda, bilgisayar üzerinden yapılan eşleştirmeler işe yerleştirme memurlarınca kontrol edilmelidir. Uygun kriterler esasında doğru eşleştirmenin yapılabilmesi için işgücü piyasası hakkında bilgi sahibi olmak ve bilgi işlem sistemini iyi kullanabilmek gerekir.

Eşleştirme işleminin ardından iş arayan kişiye uygun açık işler bulunduğu takdirde, görevli personel tarafından bu kişiye her bir açık iş ve işveren hakkında mümkün olduğunca fazla bilgi verilmesi gerekir. İş arayan kişi için, aranan nitelikler, yapılacak görevler, ücret ve çalışma koşulları gibi konular hakkında bilgi sahibi olmak son derece önemlidir. İşyerinin nerede olduğu ve ulaşımın nasıl olacağı hakkında bilgi almak isteyenler bile olacaktır. Bu konularla ilgili her türlü bilgi görevli personel tarafından iş arayanlara verilmelidir.

Eşleştirme

Uygun elemanı işverene takdim etmek amacıyla, açık iş koşulları değerlendirilerek seçme işlemi yapılır. Seçme işlemi sistem tarafından belirlenen oranlarda otomatik olarak yapılır. İş istemi ile açık işin birbirine uygunluk derecesinin artırılması için, bazı ek özellikler de göz önünde bulundurulacaktır.

Eşleştirme sürecinde açık işlerin aradığı özellikler hakkında tam bilgi sahibi olunması son derece önemlidir. İşveren açık işin detaylı bir tanımını yapmak için İl Müdürlükleri/Hizmet Merkezlerinin yardımına ihtiyaç duyabilir. Bu nedenle açık işler alınırken işin nitelikleri, işverenin beklentileri detaylandırılacaktır. Aranan özellikler açık biçimde tanımlanarak, İş arayanların söz konusu açık işin kendilerine uygun olup olmadığına karar vermeleri sağlanacaktır.

İşgücü talebi İl Müdürlükleri/Hizmet Merkezlerine bildirildiğinde, işyerinden sorumlu personel tarafından açılan yada sistem üyeliği olan işverenlerin kendilerinin açtığı talepler işgünü başlangıcında kontrol edilerek uygun adayların belirlenmesine yönelik eşleştirme çalışması derhal başlatılacaktır. Uygun adayların bulunamaması halinde, görevli personeller işverenle bağlantı kurarak başka adaylar bulmanın yollarını arayacaktır. Eşleştirme çalışmasında yürütülen işlemler ve elde edilen sonuç, işyerinden sorumlu işe yerleştirme memuru/iş danışmanı tarafından işverene bildirilecektir.

Açık İşlerin Takibi

Kaydı alınan açık işlerin takibinin yapılması son derece önemlidir. (Gönderilen adaylar işverenle görüşmeye gitti mi? İşveren doğru adaylarla görüştü mü? İşe almaya karar verdiği bir aday oldu mu? vb. sorulara cevap bulmak amacıyla telefon, e-posta, ziyaret vb. araçlarla işverenle sürekli temas halinde olunacaktır.) Açık iş kaydını alan memurun bu tür bir takibi ne

73

zaman ve nasıl yapacağını işverenle birlikte kararlaştırması gerekir. İşe Yerleştirme Memuru/İş Danışmanı il/şube müdürlüğündeki uygun iletişim araçlarıyla önceden kararlaştırılmış bir tarihte işverenle görüşerek bu görevi yerine getirecektir.

İşverenden açık iş alındığı zaman işverene talebinin işleme konulduğu ve işgücü talebinin karşılanması yönünde çalışmaların başlatıldığına ilişkin en geç 2 işgünü içerisinde işyerinden sorumlu personel tarafından bilgi verilecek, talep karşılanıncaya kadar işverenle aynı personel tarafından temas sürdürülecektir.

Eşleştirme Kaynakları

Kurumun eşleştirme kaynağı esas olarak Kurumda kayıtlı olup aktif olarak iş arayanlardır. İşverenden alınan açık işlerinin yaygın şekilde duyurusunun sağlanması daha fazla iş arayanın sisteme kayıt olarak iş aramasını sağlayacak, diğer yandan işverenlerinde açık işlerini Kuruma ileterek çift yönlü etkileşimle Kurumun işgücü piyasasında etkinliğini ve işe yerleştirmedeki payını artıracaktır.

Gerek iş arayanlar, gerekse işverenler beklentilerine uygun olarak il bazında, belirli iller bazında veya ülke bazında işverenler açık işlerine, iş arayanlar ise mesleklerine uygun eşleşme işlemlerini karşılıklı olarak gerçekleştirebilecektir.

Eşleştirmede Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar

İşin gerektirdiği becerilerle başvuranların niteliklerini ve meslek becerilerini karşılaştırmak.

İş arayanın işverenin talep ettiği meslekteki deneyim süresini dikkate almak. İş arayanın belli tipteki araç ve gereçleri kullanma deneyimini, işverence istenen deneyim

koşulları ile karşılaştırmak. İş arayanın, işin gerektirdiği normal becerileri aşan özel becerileri (ek özellikleri) varsa

bunları da kaydetmek. İstenen ücretle teklif edilen ücreti karşılaştırmak. İşveren talebinin özellikleri ile iş arayanın çalışmak istemediği ülke, il, ilçe tercihlerini

karşılaştırmak. Yurtdışında çalışmak isteyen iş arayanlar için de, yurtiçi işçi istemlerinde kullanılan

eşleştirme yöntemini kullanmak.

Eşleştirme işlemleri

Eşleştirme işlemleri, işverenin veya onun adına işlem yapacak Kurum personelinin Kurum portalına iş aramak amacıyla başvuru/kayıt yaptıranlardan açık işine en uygun kişilerin seçilmesi süreciyle başlar.

Aynı şekilde iş arayanlar veya iş arayan adına işlem yapacak yetkili Kurum personeli iş arayanın profiline uygun açık işleri sistemden sorgulayarak kendi mesleğine ve beklentilerine uygun açık işleri seçerek, talep detayını da incelemek suretiyle başvuru yapar.

İşveren veya yetkili Kurum personeli talep koşullarına uygun olarak seçilenler ile başvuranların detaylı özgeçmişlerini inceleyerek görüşmeye davet edilip edilmemesine karar verir.

Davet İşlemleri

Görüşülmesine karar verilen iş arayanlar sisteme üye olurken belirttikleri tercihleri doğrultusunda (Cep telefonuna mesaj, e-mailine mesaj, telefon, faks, posta vb.) hizmet gereklerine en uygun olan iletişim araçları kullanılarak belirlenen gün, saat ve adreste görüşülmek üzere davet edilir. Cep telefonuna veya e-posta adreslerine mesaj yoluyla yapılacak davetler Portal tarafından otomatik olarak yapılacaktır. Cep telefonu veya e-posta

74

adresi olmaması nedeniyle posta ile davet edilenlerin davet işlemleri İl Müdürlükleri/Hizmet Merkezlerimizce yapılacaktır.

Görüşme yeri işverenin isteği doğrultusunda Kurumda olabileceği gibi, işverenin bürosunda veya belirleyeceği bir adreste yapılabilir.

İşsizlik sigortasından yararlanan iş arayanların davet işlemleri İl Müdürlükleri/Hizmet Merkezlerimizce İadeli –taahhütlü posta ile yapılacaktır.

Özel Sektörde Özürlü İstihdamına İlişkin İşlemler

4857 sayılı iş kanunun 30 maddesinde “İşverenler çalıştırmakla yükümlü oldukları işçileri Türkiye İş Kurumu aracılığı ile sağlarlar.” hükmüne istinaden Kurum aracılığı ile ilgili süreç Yurt İçi İşe Yerleştirme Yönetmeliğinin 15 inci maddesinde oluşturulmuştur. Buna göre;

(a) Özel sektör işvereni, özürlü açığını yükümlülüğün doğduğu andan itibaren otuz gün içinde karşılamak zorundadır.  

(b) Kamu ve özel sektör işverenleri, çalıştırmakla yükümlü bulundukları işçileri, yükümlülüğün doğmasından itibaren beş iş günü içinde niteliklerini de belirterek Kurumdan talep eder.

(c) Kurum, özel sektör işvereninin özürlü talep tarihinden itibaren en geç on gün içinde, başvuranlardan nitelikleri uygun özürlüleri durumlarını ve niteliklerini belirten belgelerle birlikte işverene gönderir.

(d) İşveren özürlü açığını, en geç on beş gün içinde, Kurum tarafından gönderilenler ya da Kurum portalında kayıtlı diğer özürlü iş arayanları bizzat seçerek İşe alınanları ve alınmayanları, alınmayış nedenlerini de belirterek Kuruma bildirir.

(e) İşveren kendi imkanlarıyla temin edeceği özürlüler arasından açık işi karşılar.Yukarıda belirtilen Yönetmelik hükümlerinin yerine getirilmesinde aşağıdaki usul

uygulanacaktır:a) Talepler alınırken ayrıntılı (ücret, çalışma koşulları, servis, yemek, işin mahiyeti vb.)

bilgiler bulunmalıdır. Talep verilme aşamasında işyerinden sorumlu personelce, Kuruma kayıtlı özürlülerin özür durumları ile meslek profilleri hakkında işverene rehberlik edilerek, taleplerin Kurum kayıtlarından karşılanacak düzeyde verilmesi sağlanır. İşgücü istemleri işveren tarafından sisteme kayıt edildi ise sistem üzerinden işleme konulmadan önce, Kurum personeli tarafından talep şartları ve mevzuat açısından karşılanıp karşılanamayacağı değerlendirilerek, karşılanamayacak taleplerin esnetilerek verilmesi için işverenle görüşülür. Uygun bulunan veya işverenle görüşülerek uygun hale getirilen talepler, en az şube müdürü düzeyinde bir personel tarafından onaylanır. Mevzuata uygun olmayan talepler işverence düzeltilmeden onaylanmayacaktır.

(b) Özürlü kontenjan açığı dolayısıyla Kuruma talepte bulunan işverenden talep alınırken, özürlüler ile Kurumda ya da Kurum tarafından uygun görülecek başka bir yerde toplu görüşme yapmak suretiyle seçme yapılacağı belirtilir.

(c) Görüşme yeri, tarihi ve saati, işgücü istem formunda mutlaka belirtilir. Bu formda işveren veya vekilinin imza ve kaşesi mutlaka bulunmalıdır. Ayrıca, görüşme yeri, tarihi ve saati ile, bu görüşmeye katılmak isteyen özürlülerin belirli bir tarihe kadar işveren sorumlusu personel ile iletişime geçerek katılacaklarını bildirmeleri gerektiği, talep ilanının “genel açıklama” kısmında belirtilir.

(d) Görüşmede; görüşmeye katılan işveren veya vekili/vekilleri, işyerinden sorumlu İl/Şube Müdürlüğü personeli, davet veya günlük müracaat sonucunda işverenle görüşmeyi kabul eden özürlüler hazır bulunurlar. İşverenin özürlü ile görüşme sonuçları “İşveren-Özürlü İş Görüşme Formuna işlenir. Bu form işveren ile işyerinden sorumlu İl Müdürlüğü/Hizmet Merkezi personeli tarafından imzalanır.

(e) İşverenin görüşmenin yapılacağı gün, yer ve saatte hazır bulunmaması halinde durum İl/Şube Müdürü ve işyerinden sorumlu Kurum personeli ve görüşmeye katılan özürlüler tarafından tutanak altına alınır.

75

(f) Görüşmeye katılacak özürlü bulunamaması, hiçbir özürlünün görüşmeye gelmemesi veya görüşmeye katılan özürlülerin işi reddetmesi nedeniyle, özürlü açığının kapatılamaması durumunda işverene herhangi bir idari para cezası uygulanmaz. Katılımın az olması nedeniyle sadece katılan sayısı kadar açığın kapatılması halinde, boş kalan kontenjan için de idari para cezası uygulanmaz. Karşılanamayan açık kontenjanlar için, talep koşulları yeniden gözden geçirilip, yeni bir talep açılarak yukarıda belirtilen süreç doğrultusunda, İl Müdürlükleri/Hizmet Merkezlerimiz ve işveren tarafından özürlü açığının kapatılması için çaba sarf edilmeye devam edilir.

Özürlü işgücü istemlerinin işlemde kalma süresi talebin işleme girdiği tarihten itibaren otuz gündür. Bu süreden sonra ilgili talep sistem tarafından pasif konuma getirilecek, talebe herhangi bir başvuru yapılamayacak, ancak işverene gönderilenlerin sonuçları işveren veya kurum personeli tarafından işlenerek en geç onbeş gün içerisinde talep kapatılacaktır. Bu süre içerisinde kapatılmayan talepler sistem tarafından otomatik olarak iptal edilecektir.

İşverenlerin açık özürlü kontenjanları sıkı bir şekilde takip edilmeli, kontenjan açığı tespit edilen işverenin özürlü alımı ile ilgili olarak yapmış olduğu işlemler (davet, görüşme ve bunların sonuçları) mutlaka kayıt altına alınmalıdır.

Alınan tüm önlemlere rağmen yükümlülüğünü yerine getirmeyen işverene 4857 sayılı İş Kanununun 101 inci maddesine istinaden çalıştırmadığı her özürlü ve çalıştırmadığı her ay için il müdürünce idari para cezası uygulanmalıdır. Buna rağmen kontenjan açığını kapatmayan işverene kontenjan açığını kapatıncaya kadar idari para cezası kesmeye devam edilmelidir.

Kurumca işverene talep koşullarına uygun özürlü işçi gönderilememesi veya gönderilenlerin işi reddetmesi halinde işyerine özürlü işçi bulunana kadar idari para cezası uygulanmaz.

Kurum aracılığı olmadan özürlü istihdam eden özel sektör işvereni, özürlünün işe başlama tarihinden itibaren bu durumu en geç on beş iş günü içinde Kuruma bildirmesi ve tescil ettirmesi zorunludur. Kurum tarafından tescili yapılmayan işçi özürlü statüsünde değerlendirilmeyecektir.

Çalışırken özürlü olan ve iş akdi feshedilmeyenler için tescil talebinde bulunulması halinde gerekli belgelerine istinaden Kuruma başvuru tarihi baz alınarak özürlü olarak tescilleri yapılır.

İşgücü İstemlerinin Kapatılması veya İptali

İşgücü taleplerine ilişkin bilgiler ilan edilip; açık işlere gönderme yapılıp başvuru süresi sona erdikten sonra talep sonuçları işveren veya kurum personeli tarafından işlenmek suretiyle kapatılacaktır. Kurumca gönderilenler veya sistem üzerinden başvurup işverenle görüşen adayların sonuçlarının işlenerek talebin kapatılması için işveren önceden bilgilendirilmelidir. İşveren açık işini talebe başvuranlar dışından karşılamış ise bu durumu da Kuruma bildirmeli ve talep işlemden kaldırılmalıdır.

Özel sektör işverenlerinden alınan normal işgücü istemlerinin işlemde kalma süresi talebin işleme girdiği tarihten itibaren otuz gündür. Bu süreden sonra ilgili talep sistem tarafından pasif konuma getirilecek, talebe herhangi bir başvuru yapılamayacak, ancak işverene gönderilenlerin sonuçları işveren veya kurum personeli tarafından işlenerek en geç onbeş gün içerisinde talep kapatılacaktır. Bu süre içerisinde kapatılmayan talepler sistem tarafından otomatik olarak iptal edilecektir.

Karşılanmasında Güçlük Çekilen İşgücü İstemleri

Karşılanmasında güçlük çekilen işgücü istemleri, açık işler listesinde ilan edilir. Bu durum, işyerinden sorumlu personelce izlenir. İstenen nitelikleri taşıyan iş arayanlar Kuruma başvurdukça işveren durumdan haberdar edilir, işin hala açık olup olmadığı öğrenilir. İşgücü açığı halen karşılanamamışsa, istenilen nitelikleri taşıyan iş arayanlar ilgili işverene yönlendirilir.

76

Özürlü İstihdam Eden Özel Sektör İşyerlerine Yönelik Teşviklere İlişkin İşlemler

4857 sayılı Kanunun 30 uncu maddesinde düzenlenen teşvikten yararlanmak isteyen işverenlerin başvurması halinde sistemde yer alan (Form 4) sistem tarafından otomatik olarak oluşturularak onaylanıp işverene verilecektir.

KAMU SEKTÖRÜNE YÖNELİK İŞLEMLERKamu Kurum ve Kuruluşlarının İşgücü İstemleri ve İlanı

Kamu kurum ve kuruluşları işçi ihtiyaçlarını, iş kolu, meslek pozisyonu, öğrenim, iş tecrübesi, ücret, sosyal yardımlar gibi ayrıntılarla yazılı veya elektronik ortamda işçinin çalıştırılacağı işyerinin bulunduğu yerdeki Kurum il veya şube müdürlüğünden talep etmek ve Kamu Kurum ve Kuruluşlarına İşçi Alınmasında Uygulanacak Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin 2 nci maddesinin ikinci fıkrası ile 8 inci maddesindeki hükümleri saklı kalmak üzere Kurum il veya şube müdürlüğü tarafından gönderilenler arasından karşılamak zorundadır.

Kamu kurum ve kuruluşlarının sürekli (daimi) ve geçici işgücü ihtiyaçları; Orta Öğretim (Lise ve Dengi Okul) ve üstü eğitime sahip işçi talepleri için ÖSYM Başkanlığınca yapılacak KPSS sonuçlarına göre, ilköğretim ve daha alt eğitim düzeyindeki talepler ile eğitim şartı aranmaksızın kömür ve maden işletmelerinin yeraltı işlerinde çalıştırılacaklar için ise noter huzurunda çekilecek kura ile belirlenir.

Kamu işyerleri, işgücü istemlerine müracaatlar için süre 10 gündür. Kamu kurum ve kuruluşları sürekli (daimi) işçi taleplerini il düzeyinde, geçici işçi

taleplerini ise il veya ilçe düzeyinde verirler. Talepler Kurum internet sayfasında ve Kurum panolarında ilan edilecek olup ayrıca Resmi Gazete’de yayımlanmayacaktır. Kamu kurum ve kuruluşlarının il düzeyinde verilen sürekli (daimi) veya geçici işçi taleplerinin karşılanamaması hâlinde ulusal düzeyde; ilçe düzeyinde verilen geçici işçi taleplerinin karşılanamaması hâlinde, önce il düzeyinde sonra ulusal düzeyde karşılanması yoluna gidilir. Geçici olarak alınacak işçiler; Büyükşehir sınırları içerisindeki merkez ilçelerde alınacaksa önce ilçe düzeyinde, karşılanamazsa il düzeyinde, Büyükşehir belediyelerine alınacaklar ise il düzeyinde karşılanacaktır.

Ancak, Kamu Kurum ve Kuruluşlarına İşçi Alınmasında Uygulanacak Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmeliğin 2 nci maddesinin ikinci fıkrasının (d) bendi saklı kalmak kaydıyla, sürekli (daimi) işçi olarak istihdam edilecek müfettiş, kontrolör, denetmen, denetçi ve uzmanların yardımcı ve stajyerleri ile mühendis, aktüer ve hukuk müşaviri talepleri, işçinin istihdam edileceği ilin potansiyeli göz önünde bulundurularak, ulusal düzeyde de verilebilir.

Normal işgücü talebine işverenin istemesi halinde özürlü olarak kayıt yaptıranlar da müracaat edebilirler.

Kamu işyerlerinden alınan işgücü taleplerine, il/şube müdürlüklerince talep dosyaları açılmayacak olup, bu konudaki tüm işlemler bilgisayar ortamında gerçekleştirilecektir. İşverenlerle yapılan yazışmalar işverenler için açılan işlem dosyalarında arşiv yönergesindeki sürelerle saklanacaktır.

İl Şube Müdürlüğünce Yapılması Gereken İşlemler

Taleplerin Onayında ve İlanında Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar

Taleplerin; ortaöğretim, ön lisans ve lisans düzeyinde olanlar için eğitim aralığı olmaksızın tek eğitim seviyesinde, kuraya tabi olan vasıfsız işgücü talepleri için ise okur-yazar, ilköğretim (ilkokul, ortaokul) eğitim seviyelerinden biri veya birkaçını kapsayacak şekilde alınması gerekir. İşverenin istemesi halinde daha üst seviyedeki eğitim düzeyinden kişilerin de kuraya tabi taleplere müracaat edebilecekleri şekilde eğitim aralığı belirlenebilir.

Kamunun işgücü taleplerinde cinsiyet ayrımcılığı, azami yaş ve askerlikle ilgili kısıtlamalar getiren işgücü istemleri onaylanmayacaktır. Ancak, müfettiş, kontrolör, denetmen, denetçi, uzman gibi kariyer mesleklerin yardımcıları ve stajyerleri için verilecek işgücü taleplerine başvurularda yaş sınırı getirilebilecektir.

77

Taleplerde istenilen işgücünün mesleği ile işçide aranan diğer şartların ve istenilen belgeler arasında kabul edilebilir bir tutarlılığın bulunması gerekir. (Örneğin E sınıf ehliyetli şoför talebi için bilgisayar sertifikası ve kazan ateşçisi belgesinin istenmemesi,)

Taleplerde eski hükümlüler arasında suç tiplerine göre, özürlüler arasında da zorunlu olduğu işverence belgelenmediği ve işin niteliği gerektirmediği sürece özür gruplarına göre ayrım yapılmayacak, adayların başvuru koşullarını kısıtlayıcı nitelikler taşıyan işgücü istemleri kabul edilmeyecektir. İşverenin özür grupları arasında ayrım yapmakta ısrar etmesi halinde, işin niteliğinin belirlenmesine ve işgücü talebinde özür grubunda ayrıma gidilmesinin uygun olup olmadığına, il/şube müdürünün başkanlığında, talebi veren işveren ve Sakatlar Konfederasyonundan birer temsilcinin katılımıyla oluşturulacak komisyonla belirlenecektir. Komisyon kararı tutanak altına alınarak saklanacaktır.

İşgücü taleplerinde eğitim durumları belirlenirken mesleğe uygun olan okul ve bölümler kısıtlanamayacaktır. (Örnek; İşverenin elektrik teknisyeni mesleğinde, sadece endüstri meslek liselerinin elektrik bölümü mezunu istemesi halinde, bu talep işleme konulmayacak, işverenle görüşülerek “ortaöğretim kurumlarının elektrik programlarının herhangi birinden mezun olmak” şeklinde talep düzeltilecektir.) Ayrıca, işyerinin belirttiği okul/bölümlere Milli Eğitim Bakanlığı merkez veya taşra teşkilatlarından, ÖSYM-YÖK veya üniversitelerden alınacak denklik belgesi ile başvurmak isteyen benzer bölüm mezunlarının da başvurusu alınacaktır.

İşgücü talebinde açık iş sayısı ve işçinin istihdam edileceği işyerinin ad ve adresi yer almak zorundadır. Eksik bilgiler olması halinde talep işleme konulmayarak işverenden eksik bilgileri tamamlaması istenecektir.

Açık iş için durumu uygun adayların, kurum internet sayfasında ilan tarihinden itibaren 10 gün içinde kayıtlı bulundukları veya talebin verildiği Kurum il/şube müdürlüklerine şahsen veya internet üzerinden başvurmaları gerektiği, kuraya tabi taleplerde kuranın hangi gün, saat ve adreste çekileceği belirtilecektir. Kura çekiliş tarihi ile yazılı veya sözlü sınav tarihleri aynı tarihte olmayacak, talep sahibi kamu kurum ve kuruluşunca kura sonucu belirlenen kişilere sonraki bir tarihte yazılı veya sözlü sınav yapılması için işverence tebligat yapılacaktır.

Kamu işyerlerinin işgücü istemleri işveren tarafından sisteme kayıt edildi ise Kurum personeli tarafından talep şartları mevzuat açısından incelenecek ve uygun bulunması halinde en az şube müdürü düzeyinde bir personel tarafından onaylanacaktır. Mevzuata uygun olmayan taleplerin işverence düzeltilmesi istenilerek uygunluk sağlandıktan sonra onay verilecektir.

Yayınlanacak işgücü taleplerinde “Gerçeğe aykırı belge verenler ya da beyanda bulunanların başvurusunun geçersiz, işe alınması işleminin iptaline ilişkin Kurumun ve talep sahibi kamu kurum ve kuruluşunun yasal işlem yapma hakkı saklıdır.” ibaresinin yer alması zorunludur.

Talebi alan İl Müdürlükleri/Hizmet Merkezlerimizce; a) KPSS kapsamında başvuranlardan açık iş sayısının üç katı,b) Müfettiş, kontrolör, denetmen, denetçi, uzman gibi kariyer mesleklerin yardımcıları ve

stajyerleri için verilecek işgücü talepleri için açık iş sayısının beş katı,belirleme yapılacağı; önceliklilerden talep şartlarına uygun olanlardan da öncelik hakkını

sağlayan belge tarihleri dikkate alınarak bu fıkranın a bendi için açık iş sayısının üç, b bendi için ise açık iş sayısının beş katı sayıda bir belirleme yapılacağı; Maden Kanunu kapsamında öncelikli başvuranların tamamının gönderileceği ve bunlara yazılı veya sözlü sınavın yeri ve zamanının talebi veren kamu kurum ve kuruluşu tarafından da duyurulacağı, hususlarının ilanda yer alması zorunludur. Kuraya tabi taleplerde ise kuranın hangi gün, saat ve adreste çekileceği ilanda yer alacaktır.

Kurum portalında teknik sorunlar nedeniyle ortaya çıkan, işgücü talebine ek gönderme yapılamaması, nihai listelerin oluşturulamaması, nihai listenin yeniden düzenlenmesi gibi yapılması istenilen teknik işlemler doğrudan İşgücü Piyasası Bilgi Hizmetleri Dairesi Başkanlığına iletilecek ve sorunun çözümlenmesi talep edilerek sorun giderilmeye çalışılacaktır.

78

İşgücü Taleplerine Müracaat

Açık iş için durumu uygun adayların, taleplerin Kurum internet sayfasında ilan tarihinden itibaren 10 gün içinde Kurum İl Müdürlükleri/Hizmet Merkezlerine şahsen veya internet üzerinden başvurmaları gerekmektedir. Kamu kurum ve kuruluşlarının sürekli (daimi), geçici işgücü taleplerine yapılan başvurularda kişilerin Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sisteminde kayıtlı olan adresleri dikkate alınır.

KPSS kapsamında olan sürekli (daimi) veya geçici normal işgücü taleplerine durumu talep şartlarına uyan ve geçerli KPSS sınavından en az 60 puan almış olanların müracaatları kabul edilecektir. KPSS kapsamında olan özürlü ve eski hükümlü/terörle mücadelede malul sayılmayacak şekilde yaralanan taleplerinde ise durumları talep şartlarına uygun olmak kaydıyla o anda geçerli olan KPSS’ye girmiş olmaları yeterli olup müracaatların kabulünde puan barajı aranmadan başvuruları kabul edilecektir.

KPSS lisans, önlisans ve ortaöğretim olmak üzere üç düzeyde yapıldığından KPSS kapsamında olan işgücü talepleri bu eğitim düzeylerinin sadece birisinden alınacak ve bu düzeyde bir eğitim kurumundan mezun olanların müracaatları kabul edilecektir.

Adaylar, en son katıldıkları geçerli olan KPSS puanı ile müracaat edebilirler.KPSS kapsamında Kamu kurum ve kuruluşlarına sürekli (daimi) işçi olarak girmiş

olanların, deneme süresi sonunda da çalışmaya devam etmeleri hâlinde, aynı tarihli KPSS puanları ile bir başka kamu kurum ve kuruluşunun sürekli (daimi) işçi talebine başvuruları kabul edilmez.

KPSS’ye girdiği eğitim düzeyinde birden fazla okul bitirenlerin, talep şartlarına hangi okul/yüksekokul/fakülte uygun ise KPSS sınav sonuç belgesindeki mezun olduğu okul/yüksekokul/fakülteye bakılmaksızın işgücü talebi başvuruları kabul edilecektir. Örneğin; KPSS sınavına düz lise mezunu olarak girip (ortaöğretim düzeyinde), daha sonra fark derslerini vererek EML mezunu olan kişiler, aynı KPSS sınav sonuç belgesiyle diğer koşulları taşıması kaydıyla EML mezunu eğitim düzeyindeki taleplere de başvurmak istemeleri halinde müracaatları kabul edilecektir.

Müracaat tarihleri çakışan, aynı kamu kurum ve kuruluşunun birden fazla işgücü talebine durumu uyan iş arayanın, tercihi doğrultusunda sadece bir talebe müracaatı kabul edilecektir.

Hem özürlü, hem de eski hükümlü durumunda bulunanların işe başvuruları iş arayanın tercihi doğrultusunda değerlendirilecektir.

İşgücü talebine durumu uyan ve müracaatları kabul edilen adaylar başvuru belgesini sistemden bizzat alabileceği gibi, Kuruma şahsen müracaat etmesi halinde Kurum personeli tarafından da çıktısı ilgiliye verilebilecektir.

Kamu kurum ve kuruluşlarından alınan taleplerin son başvuru tarihinde Kurum portalının hizmet dışı kalması nedeniyle başvuruların alınamaması durumunda sorunların ortadan kalktığı tarihi takip eden üçüncü işgünü sonuna kadar başvuru süresi, talep sahibi il/şube müdürlüğünce en az şube müdürü düzeyinde yetkilendirilecek personel tarafından uzatılacak ve başvurular bu tarihin sonuna kadar kabul edilecektir.

KPSS’de Geçerli Olan Puanlar

B grubu kadrolar için yapılan sınavda;a) Eğitim düzeyi itibarıyla lisans ve lisansüstü programlardan mezun olanlar için

verilmiş işgücü taleplerinde KPSSP1, KPSSP2 ve KPSSP3 puan türlerinden sadece biri, b) Önlisans programlarından (2 yıllık yüksek okul) mezun olanlar düzeyinde

verilmiş işgücü taleplerinde KPSSP93 puan türü,c) Ortaöğretimden (lise ve dengi okul) mezun olanlar düzeyinde verilmiş işgücü

taleplerinde KPSSP94 puan türü,dikkate alınacaktır.

79

Müfettiş, kontrolör, denetmen, denetçi, uzman gibi kariyer mesleklerin yardımcıları ve stajyerleri için verilecek işgücü taleplerinde kullanılacak KPSS puan türü, sadece bir puan türünden olmak koşuluyla talebi veren kamu kurum ve kuruluşunca belirlenecektir.

KPSS kapsamındaki taleplerle ilgili aday listelerinin belirlenmesi

KPSS kapsamındaki taleplerle ilgili aday listeleri belirlenirken ortaöğretim ve daha yüksek eğitim düzeyindeki taleplere, talep şartlarına uygun adaylar arasından, en yüksek puandan başlanmak üzere açık iş sayısının üç katı; sürekli (daimi) işçi statüsünde istihdam edilecek, müfettiş, kontrolör, denetmen, denetçi ve uzmanların yardımcı ve stajyerlerine yönelik talepler için, en yüksek puandan başlanmak üzere açık iş sayısının beş katı olarak belirlenecek listeler kamu kurum ve kuruluşuna gönderilir.

Birinci fıkraya göre oluşturulan listelere, açık iş sayısı oranlarına bakılmaksızın en son adayın almış olduğu puanla aynı puana sahip olan adaylar da eklenir.

Kuraya Tabi Talepler, Müracaatların Kabulü ve Kura Çekimi

İlköğretim (ilkokul-ortaokul) mezunu, okur-yazar ve okuryazar olmayanlar ile eğitim şartı aranmaksızın kömür ve maden işletmelerinin yeraltı işlerinde çalıştırılacaklara ilişkin talepler KPSS kapsamı dışında olup kuraya tabi olarak işe yerleştirilirler.

İlköğretim ve altı düzeyinde bir eğitim gerektiren ve kuraya tabi olan işgücü taleplerine şartları uyan ve müracaatları kabul edilenlerin tamamı noter huzurunda kura çekimi için işverene gönderilir. Talebi veren kamu kurum ve kuruluşunun istemesi halinde ortaöğretim ve üstü bir eğitim düzeyine sahip olanlar da kuraya tabi işgücü taleplerine müracaat edebilirler.

Kamu kurum ve kuruluşları, Kurumun gönderdiği listeleri esas almak suretiyle talep sayısının üç katı oranında yazılı veya sözlü sınava katılacakları noter huzurunda kura çekimi yaparak belirler. Ayrıca, yazılı veya sözlü sınava katılmayacaklar da göz önünde bulundurularak ayrı bir kurayla talep sayısının üç katı oranında yedek bir liste oluşturulur. Yazılı veya sözlü sınava katılmayan olması halinde yedek listedeki sıra esas alınarak ilgili kamu kurum ve kuruluşunca sınava davet edilir.

Talep sahibi kamu kurum ve kuruluşunca oluşturulan sınav kurulunca yapılacak yazılı veya sözlü sınav sonrası asil ve yedek olarak ataması yapılacaklar belirlenir.

Kuraya tabi özürlü taleplerine eğitim durumlarına bakılmaksızın zihinsel özürlüler de istemeleri hâlinde başvurabilir.

Öncelikli Gönderme Hakkına Sahip Olanlara Yapılacak İşlemler

Öncelikli gönderme hakkına sahip olup da durumu talep şartlarına uygun olanlardan öncelik hakkı sahipliğine ilişkin belgenin tarihi esas alınarak ve eski tarihli belgelerden başlanmak suretiyle;

a) KPSS kapsamındaki işgücü istemlerinde açık iş sayısının üç katı, b) Sürekli (daimi) işçi statüsünde istihdam edilecek, müfettiş, kontrolör, denetmen, denetçi ve uzmanların yardımcı ve stajyerlerine yönelik talepler için açık iş sayısının beş katı,

c) Kuraya tabi taleplerde ise durumu talep şartlarına uygun olan önceliklilerin tamamı kura çekilmek üzere, isim ve adresleri ile durumlarına ilişkin açıklayıcı bilgilerle birlikte, ayrı bir liste halinde kamu kurum ve kuruluşuna bildirilir.

Maden Kanunu kapsamında arazisi kamulaştırılanlardan durumu talep şartlarına uygun olup da başvuranların tamamı sınav için işverene gönderilir.

Örnek 1: Kamulaştırma yapan A kuruluşunun 5 kişilik mühendis talebine liste oluşturulurken; a) KPSS kapsamındakilerden 15 kişi, b) Arazisi kamulaştırılanların dışındaki önceliklilerden 15 kişi, c) Arazisi kamulaştırılanlardan durumu talep şartlarına uygun olanlardan başvuranların tamamı, ayrı listeler halinde sınav için işverene gönderilir.

80

Örnek 2: Kamulaştırma yapan A kuruluşunun kuraya tabi 5 kişilik beden işçisi talebine liste oluşturulurken; a) Durumu talep şartlarına uyup da başvuranların tamamı, b) Arazisi kamulaştırılanların dışındaki önceliklilerden durumu talep şartlarına uygun olup da başvuranların tamamı, kura çekiminde talep sayısının üç katı oranında ayrı ayrı liste oluşturmak üzere A kuruluşuna gönderilir. c) Arazisi kamulaştırılanlardan ise durumu talep şartlarına uygun olanlardan başvuranların tamamı kuraya tabi olmaksızın işyerinde yapılacak sınava esas olmak üzere gönderilir.

Öncelik hakkına sahip olanlardan, başvuruda bulundukları sürekli veya geçici işgücü talebine işverence davet edildikleri hâlde mücbir sebepler dışında icabet etmeyen, sınava katılmayan, işi reddeden veya kamuda sürekli işçi statüsünde işe yerleşenlerin öncelik hakkı ortadan kalkar. Öncelik hakkından ikinci kez yararlanılamaz.

Öncelik hakkından yararlanarak kamu işyerlerinde yerleşenlerin deneme süresi sona ermeden işten ayrılmaları halinde öncelik hakları devam eder.

Öncelik durumları Kurumdan kaynaklanan sebeplerle geçersiz hale düşenlerin öncelikli kayıtları il/şube müdürü tarafından görevlendirilen en az şube müdürü unvanına sahip personeller tarafından güncelleştirilerek aktif hale getirilmesi işlemi yapılacaktır.

Memurluğa alınmada öğrenim şartının, işçi olarak alınmada ise mesleki niteliğin ön koşulu olması, kamu kurum ve kuruluşlarından alınan işgücü taleplerine öncelikli olarak gönderileceklerde KPSS’ye girme şartının bulunmaması, dolayısıyla seçme kriteri olarak KPSS puanı dikkate alınamamaktadır. Bu nedenle daha üst düzeyde eğitimi bitiren önceliklilerin talepte istenilen koşulları sağlaması durumunda alt eğitim düzeyindeki taleplere müracaat edebilir.

Sınava Katılacakların Talep Sahibi Kamu Kurum ve Kuruluşuna Bildirilmesi

Talebi alan Kurum ünitesince 10 günlük başvuru süresinin bitiminde sistem tarafından otomatik olarak oluşan nihai listeler ilgili kamu kurum ve kuruluşuna son başvuru tarihini izleyen günden itibaren 5 iş günü içerisinde elektronik ortamda veya yazılı olarak bildirebileceği gibi sisteme üye talep sahibi kamu kurum ve kuruluşu tarafından sistem üzerinden alınmasına izin verilir.

Kamu kurum ve kuruluşuna gönderilmek üzere hazırlanan nihai listeler adayların isimleri, baba adı, puanları, öncelik durumları ve belge tarihleri yer alacak şekilde son başvuru tarihini izleyen günden itibaren 5 işgünü içerisinde Kurumun internet sayfasında yayınlanır.

Ek Liste Gönderme

Talepte bulunan kamu kurum ve kuruluşları, Kurum tarafından gönderilen listelerdeki adayların genel ve özel şartları taşıyıp taşımadığını, sınavdan önce inceler; başvuru sahiplerine ilişkin ispatlayıcı belgeleri saklar. Kamu kurum ve kuruluşları istemeleri halinde, durumu talep şartlarına uymayan adayları, isimleri ve belgeleriyle birlikte Kuruma ileterek, durumu uymayan aday sayısı kadar ve aynı listeden, sıra gözetilerek bir defaya mahsus olmak üzere ek liste gönderilmesi talebinde bulunabilir. Ek listede bulunanların belgeleri il/şube müdürlüğü tarafından kontrol edildikten sonra durumu talep şartlarına uyanlar gönderilecektir.

Kamu kurum veya kuruluşlarının yapacağı sınava, Kurum tarafından gönderilenlerden, açık iş sayısının altında katılım olması hâlinde, sınav yapılmadan önce kamu kurum ve kuruluşlarının talebi üzerine, başvuru yaptığı hâlde gönderilen KPSS kapsamındaki listeye giremeyen en yüksek puanlı kişiden başlanmak suretiyle, Kurum tarafından açık iş sayısının üç katını tamamlayacak şekilde yeni bir liste gönderilir.

Yazılı veya sözlü sınava katılmayan öncelikli gönderilenler arasından ise kamu kurum ve kuruluşunun talebi üzerine açık iş sayısının üç katını tamamlayacak şekilde belge tarihi dikkate alınarak ve belgeleri il/şube müdürlüğü tarafından kontrol edilerek ek gönderme yapılacaktır.

81

Taleplerin Karşılanamaması ve İkinci Kez Gönderme Yapılamayacağı

Durumu talepte belirtilen şartlara uygun olanlar arasından, Kurum tarafından en az açık iş sayısı kadar aday bildirilmesine rağmen, kamu kurum ve kuruluşlarınca yerleştirme yapılmayarak iptal edilen talepler için, aynı şartlarda ve aynı yıl içinde Kurumdan yeniden işçi talebinde bulunulamaz.

Kamu kurum ve kuruluşlarının talep ettiği açık iş sayısı kadar ya da açık iş sayısından daha az adayın gönderilmesi, gönderilen adayların sınava katılmaması veya işi reddetmesi nedeniyle açık işlerin karşılanamayan kısmı, il düzeyinde verilen sürekli veya geçici işçi talepleri için ulusal düzeyde; ilçe düzeyinde verilen geçici işçi taleplerinin karşılanamaması hâlinde ise önce il düzeyinde sonra ulusal düzeyde karşılanması yoluna gidilir. Bu şekilde de açık işin karşılanamaması hâlinde, KPSS şartı aranmaksızın Kuruma kayıt tarihi esas alınarak açık iş sayısının üç katına kadar aday kamu kurum ve kuruluşuna gönderilir. Buna rağmen karşılanamayan talepler için, talep sahibi kamu kurum ve kuruluşu ile görüşülerek, talep şartları değiştirilmek suretiyle yeniden talepte bulunulması sağlanır.

Kurumca, açık iş sayısının en az üç katı oranında durumu talep şartlarına uygun adaylardan liste gönderilen işgücü ihtiyacı için ilgili kamu kurum ve kuruluşunca ikinci kez gönderme yapılması istenemez.

Açık İş Sayısının Üzerinde İşçi Alınması

Kamu kurum ve kuruluşunun normal, özürlü ve eski hükümlü/terörle mücadelede malul sayılmayacak şekilde yaralanan daimi ve geçici işgücü taleplerinde, Kurum ünitelerince gönderilenlerden almak koşulu ile açık iş sayısından fazla işçiyi işe başlatması halinde talebin alındığı yılda geçerli olan normal statüdeki işçiler için masraf karşılığı tahsil edilmek suretiyle tescilleri yapılacaktır.

Kamu Kurum ve Kuruluşlarınca Yapılacak İşlemler

Kuraya Tabi Taleplerde Kura Çekimi

Kamu kurum ve kuruluşlarınca kendilerine bildirilen kuraya tabi taleplerdeki kura çekimi;

a) Durumu talep şartlarına uygun olup da başvuranların tamamı talep sayısının üç katı oranında asıl ve üç katı oranında yedek liste,

b) Önceliklilerden durumu talep şartlarına uygun olup da başvuranların tamamı talep sayısının üç katı oranında asıl ve üç katı oranında yedek liste,

İşverence sınava davet edilmek üzere ayrı ayrı noter huzurunda kura çekilerek belirlenir. İşveren kura çekimini izlemek isteyen müracaatçılar için gerekli tedbirleri alır.

Tebligat

Sınav gün, saat ve yeri, kamu kurum ve kuruluşlarınca, Kurum tarafından gönderilen nihai listelerde yer alanlar ile kura sonucu belirlenen başvuru sahiplerine, sınav gününden en az beş gün önce ulaşacak şekilde iadeli taahhütlü posta ile tebliğ edilir.

Sınav

Kamu kurum ve kuruluşları KPSS puan sıralaması /noterce çekilen kura sonucu belirlenen listelerdeki adaylar arasından yapacağı sınav ile işe alacaklarını belirler. Sınav; yazılı veya sözlü yöntemlerinden biri veya ikisi kullanılarak, meslekî bilgi ve becerilere ilişkin konulardan yapılır.

82

Sınav, kamu kurum ve kuruluşlarınca, Kurum tarafından gönderilen listelerin ulaşmasını müteakip otuz gün içinde yapılır.

Özürlülere yönelik sınavlar, özür grupları ve ulaşılabilirlikleri göz önüne alınarak uygun ortamlarda yapılır. Sınavın şekli ve soruları, meslekî bilgi ve görevle ilgili bilgi ve becerilerine ilişkin konularda işitme ve/veya dil ve konuşma, zihinsel özürlüler için öğrenme ve algılama düzeyleri ile dil gelişimleri ve sözel iletişim güçlükleri esas alınmak suretiyle belirlenir.

Sınav kurulu ve görevleri

Sınav kurulu kamu kurum veya kuruluşlarının atamaya yetkili amirinin görevlendireceği bir başkan ve dört üyeden oluşur. Oluşturulacak sınav kurulunda üyelerden biri; özürlüler için Türkiye Sakatlar Konfederasyonunca, eski hükümlüler için ise Adalet Bakanlığı Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürlüğünce belirlenir. Özürlü ve eski hükümlüler için oluşturulacak sınav kurulu üyelerine toplantı gün, saat ve yeri, toplantı gününden en az beş gün önce yazılı olarak bildirilir.

Sınav kurulu; sınavın yapılacağı yerleri önceden belirler, sözlü sınavlar hariç olmak üzere sınav sorularını ve cevap anahtarlarını hazırlar ve mühürlü bir zarfta saklar, sınav sonuçlarını değerlendirir.

Adayın başarı puanı; a) Hem yazılı hem de sözlü sınav yapılması hâlinde, KPSS puanının yüzde ellisi, yazılı

sınav puanının yüzde otuzu, sözlü sınav puanının yüzde yirmisi; sadece yazılı ya da sadece sözlü sınav yapılması hâlinde KPSS puanının yüzde yetmişi, yazılı veya sözlü sınav puanının yüzde otuzudur.

b) Öncelikliler ile kuraya tabi talepler için başarı puanı sınav kurulunca sınavdan önce tutanak ile belirlenir. Bu husus nihai liste gönderilirken İl Müdürlükleri/Hizmet Merkezlerimizce ilgili kamu kuruluşuna bildirilir.

Sınav kurulu tarafından, başvuruda refakatçi talebinde bulunan özürlüler için, özür gruplarının özellikleri dikkate alınarak refakatçi görevlendirilir.

Sınav sonuçlarının açıklanması

Yapılan sınav sonucunda, asıl ve yedek liste belirlenir. Sınav sonuçları, sınavın bitiminden itibaren yedi gün içinde talepte bulunan kamu kurum ve kuruluşları tarafından herkesin görebileceği bir yere asılmak, varsa internet sitesinde ilan edilmek suretiyle açıklanır. Sonuçlar sınava giren adaylara ayrıca yazılı olarak bildirilir. Sınavda başarılı olan adayların sınav sonuçları iadeli taahhütlü posta ile gönderilir.

Sınav sonuçlarına itiraz

Adaylar, sonuçların tebliğinden itibaren yedi iş günü içinde sınav kuruluna itiraz edebilir. Yapılan itirazlar, sınav kuruluna ulaştığı tarihten itibaren on gün içinde sonuçlandırılarak, nihaî karar itiraz sahibine iadeli taahhütlü posta ile bildirilir.

Yedek listeden işçi alımı

Sınavda başarılı olup da işe başlamayanlar ile deneme süresi içinde işten ayrılanların yerine, yedek listenin ilk sırasındaki kişiden başlanmak suretiyle yerleştirme yapılır.

Sınav sonuçlarının ve yerleştirmelerin Kuruma bildirilmesi

Kamu kurum ve kuruluşları, sınavı asıl ve yedek olarak kazananlar ile başarısız olanları ve varsa sınava katılmayanları, sınav sonucunun açıklanmasını izleyen onbeş gün içinde liste hâlinde Kuruma bildirir. Kurum personelince sonuçlar sisteme işlenir.

Asıl ve yedek listeden işe yerleştirilenler, yerleştirmeyi takip eden onbeş gün içinde Kuruma yazılı olarak bildirilir

83

Masraf Karşılığı Alınması İle İlgili İlke ve Kurallar

“Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğü Masraf Karşılıklarının Tespiti ve Uygulanmasına İlişkin Yönetmelik” gereği, Kurum tarafından yapılan hizmetler karşılığında kamu kurum ve kuruluşlarının normal sürekli (daimi)-geçici işgücü taleplerinden Kurum Yönetim Kurulunca belirlenen miktarda masraf karşılığı alınacaktır.

Aşağıda belirtilen;a) Kamu kurum ve kuruluşlarının 15 gün ve daha az süreli tarım içi açık işlere ilişkin

işgücü istemlerinden,b) Milli Eğitim Bakanlığına bağlı Halk Eğitim Merkezlerindeki usta eğitici ve öğreticilere

ait işgücü istemlerinden, c) Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumuna bağlı, yetiştirme yurtlarındaki kişilerin

istihdamlarına yönelik işgücü istemlerinden, masraf karşılığı alınmayacaktır.İşsizlik Ödeneği ve İş Kaybı Tazminatı alan iş arayanların kamuda işe yerleşmesi ve kamu

işvereninin de istemesi halinde bu kapsamda alınan işçi sayısı kadar masraf karşılığı iade edilir. İş Kaybı Tazminatı alanlardan işe yerleştirilenler için işverenden alınması gereken masraf karşılığı, ilgili Kurum ünitesince İşsizlik Sigortası Dairesi Başkanlığının bilgisi dahilinde, İdari ve Mali İşler Dairesi Başkanlığı tarafından, ilgili Banka şubesinde açılmış olan iş kaybı tazminatı hesabından tahsil edilecektir.

Kanunlar, Bakanlar Kurulu Kararları, İl Özel İdare Kurulları ve protokollere istinaden kamu kurum ve kuruluşları arasında işçi devri yapıldığında, devreden ve devralan işyerlerinin kamu kurumu olması ve esasen devir işlemine konu olan işçileri Kurumumuz kanalıyla temin edilmesi, dolayısıyla ilk defa işe alınışlarında da masraf karşılığı tahsil edilmiş olması gerektiği hususları dikkate alınarak devir edilen işçilerin tescilleri yapılarak, herhangi bir masraf karşılığı tahsil edilmeyecektir. Ancak, devredilen işçilerin ilk işe alımının Kurum aracılığı olmaksızın yapıldığının tespit edilmesi halinde İşlemler El Kitabı’nın 12’nci Bölüm’üne göre idari para cezası uygulanacak ve tescil işlemleri yapılmayacaktır.

Özürlü, Eski Hükümlü ve Terörle Mücadelede Malul Sayılmayacak Şekilde

Yaralananların Tescili

Kamu kurum ve kuruluşlarına özürlü ve eski hükümlü dışında bir statüde Kurum kanalıyla işe yerleştirilenlerden çalışırken özürlü olan ve işyerinden ayrılmayanlar ile sonradan eski hükümlü veya terörle mücadelede malul sayılmayacak şekilde yaralanan kapsamına giren ve iş akdi feshedilmeyenler hakkında, ilgili kamu kurum ve kuruluşu tarafından tescil talebinde bulunulması halinde, bunların belgelenmesi koşuluyla, Kurum kanalıyla başlangıçta işe yerleştirildikleri kapsamda (sürekli (daimi) işçi olarak işe yerleştirilmiş ise bu kapsamda, geçici işçi olarak işe yerleştirilmiş ise geçici işçi kapsamında) özürlü, eski hükümlü veya terörle mücadelede malul sayılmayacak şekilde yaralanan olarak tescilleri yapılacaktır.

Kamu kurum ve kuruluşlarının sürekli (daimi) normal statüdeki bir işgücü talebine özürlü, eski hükümlü veya terörle mücadelede malul sayılmayacak şekilde yaralanan olarak gönderilmiş ve işe alınmış olanlar işveren tarafından özürlü, eski hükümlü ve terörle mücadelede malul sayılmayacak şekilde yaralanan olarak tescillerinin yapılması istenilmesi halinde, söz konusu kişilerin tescilleri yapılacaktır.

Kurum aracılığı olmaksızın işe alınan ve ilgili kamu kurum ve kuruluşunca özürlü, eski hükümlü veya terörle mücadelede malul sayılmayacak şekilde yaralanan statüsünde tescilinin yapılması istenilen özürlü, eski hükümlü ve terörle mücadelede malul sayılmayacak şekilde yaralanan tescil işlemleri yapılmayacaktır.

84

Kamu Kurum ve Kuruluşlarına Kurum Harici Alınacak İşçiler

Kuruma Talep Verilmeksizin İşe Alınmada İstisnalarAskerlik veya kanunî bir görev nedeniyle işten ayrılan işçilerden bu durumlarının sona

ermesinden itibaren iki ay içinde işe girmek için başvuranlar.Kamu kurum ve kuruluşları adına mecburî hizmetle yükümlü olanlar. 4857 sayılı İş Kanununun 29 uncu maddesine göre, toplu işçi çıkarmanın

kesinleşmesinden itibaren altı ay içinde aynı nitelikteki iş için yeniden işe alınacaklar. 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanununun ek 1 inci maddesinde sayılanlar.2828 sayılı Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Kanununun ek 1 inci

maddesinde sayılanlar.2821 sayılı Sendikalar Kanununun 29 uncu maddesine göre sendikaların yönetim

kademesinde görev alıp, bu görevi sona erenlerden tekrar işe başlayanlar, Kurum kanalıyla işe alınmış olmaları kaydıyla, hizmet akitleri askıya alınmış olan ve aynı

kapsam ve statüde işe başlatılacak geçici işlerde çalışanlar.Bu maddenin 4 üncü ve 5 inci bentleri dışındaki işçi alımlarının aynı kamu kurum ve

kuruluşuna yapılması zorunludur.

Kurum Aracılığı Dışında İşçi Alan Kamu İşyerleri Hakkında Yapılacak İşlemler Kurum aracılığı olmaksızın işçi aldığı belirlenen kamu kurum ve kuruluşları, ilgili

yönetmelikler doğrultusunda, işçi isteklerini Kuruma bildirmeleri ve Kurum tarafından gönderilenler arasından karşılamaları gerektiği hususunda yazılı olarak uyarılacaktır.

Kurumumuz izni dışında işçi aldığı tespit edilen kamu işyerlerinden işçilerin atama ve işe başlama tarihleri ya da sigorta bildirimleri istenecek her fiil için 4904 sayılı Türkiye İş Kurumu Kanununun 20/d maddesi uyarınca idari para cezası uygulanacaktır.

Kurumca uygulanan idari para cezalarını yatırmış olsalar dahi tescil başvuruları kabul edilmeyecektir.

Kurumumuz dışında işçi alan Kamu Kurum ve Kuruluşlarının bağlı oldukları üst makamlara bildirilerek haklarında yasal işlem yapılması Genel Müdürlüğümüzce istenileceğinden dolayı, idari para cezasını ödemiş olsa bile belgeler İstihdam Dairesi Başkanlığına gönderilecektir

ORTAK HUSUSLARKabul Edilmeyecek İşgücü İstemleri Kanuni sakıncaları bulunan, (İş Kanunu, Umumi Hıfzısıhha Kanunu’nun 174, 175, 176’ncı

maddeleri, 2559 sayılı Polis Vazife ve Salahiyetleri Kanununun 12’nci maddesi) Ahlaka uymayan bazı sakıncaları olan,Tespit edilmiş asgari ücretten düşük ücret teklif edilen, Kamunun işgücü taleplerinde cinsiyet ayrımcılığı, yaş ve askerlikle ilgili kısıtlamalar

getiren işgücü istemleri kabul edilmeyecektir.

Özürlü, Eski Hükümlü ve Terörle Mücadelede Malul Sayılmayacak Şekilde Yaralananların İşe Yerleştirilmesi

Çalıştırma yükümlülüğü İşverenler; a) 50 veya daha fazla işçi çalıştırdıkları, özel sektör işyerlerinde yüzde üç özürlü, kamu

işyerlerinde ise yüzde dört özürlü ile yüzde iki eski hükümlü veya terörle mücadelede malul sayılmayacak şekilde yaralanan işçiyi,

b) Tarım ve orman işlerinin yapıldığı işyerlerinde 51 veya daha fazla işçi çalıştıran tarım ve orman işletmeleri 4857 sayılı İş Kanununa tabi olduklarından özel sektör işyerlerinde yüzde üç özürlü, kamu işyerlerinde ise yüzde dört özürlü ile yüzde iki eski hükümlü veya terörle mücadelede malul sayılmayacak şekilde yaralanan işçiyi,

meslek, beden ve ruhi durumlarına uygun işlerde çalıştırmakla yükümlüdürler.

85

Çalıştırılacak özürlü, eski hükümlü ve terörle mücadelede malul sayılmayacak şekilde yaralanan işçi sayısının tespiti

Zorunlu çalıştırılacak özürlü ve eski hükümlü/terörle mücadelede malul sayılmayacak şekilde yaralanan işçi sayısının tespitinde belirli veya belirsiz süreli iş sözleşmesine göre çalıştırılan tüm işçiler esas alınır. Kısmi süreli iş sözleşmesine göre çalışanlar çalışma süreleri dikkate alınarak tam süreli çalışmaya dönüştürülür ve işyerindeki tam süreli çalışan işçi sayısına ilave edilir. İşyerinde kısmi süreli olarak çalıştırılan özürlü, eski hükümlü ve terörle mücadelede malul sayılmayacak şekilde yaralanan işçi bulunması halinde bunlar da çalışma süreleri dikkate alınarak tam süreli çalışmaya dönüştürülür ve toplam işçi sayısından düşülür. Oranın hesaplanmasında yarıma kadar kesirler dikkate alınmaz. Yarım ve daha fazla olan kesirler tama dönüştürülür.

İşyerlerindeki işçi sayısının tespitinde yer altı ve su altı işlerinde çalışanlar hesaba katılmaz.

10/6/2004 tarihli ve 5188 sayılı Özel Güvenlik Hizmetlerine Dair Kanuna göre kurulan özel güvenlik şirketleri ile kurumların kendi ihtiyacı için kurduğu güvenlik birimlerinde güvenlik elemanı olarak çalışan işçiler özürlü ve eski hükümlü/terörle mücadelede malul sayılmayacak şekilde yaralanan işçi sayısının tespitinde dikkate alınmaz.

5953 sayılı Basın Mesleğinde Çalışanlarla Çalıştıranlar Arasındaki Münasebetlerin Tanzimi Hakkında Kanun kapsamında gazete ve televizyonlarda çalışanların zorunlu istihdam için çalışan sayısının hesaplanmasına dahil edilmemesi, ancak bu işyerlerinde 4857 sayılı İş Kanunu hükümlerine göre çalışanların kontenjan hesaplamasına dahil edilmesi gerekmektedir.

Özürlü, eski hükümlü ve terörle mücadelede malul sayılmayacak şekilde yaralananların talebi halinde, işyerlerinde kısmi süreli çalışma yapan işveren tarafından özürlü ve eski hükümlüler kısmi süreli iş sözleşmesiyle de istihdam edilebilir. Zorunlu çalıştırma yükümlülüğü, kısmi süreli çalıştırma ile karşılanmak istendiğinde, kısmi süreli işçi sayısı birinci fıkrada belirtilen usul ile belirlenir.

Aynı il sınırları içinde birden fazla işyeri bulunan işverenin bu kapsamda çalıştırmakla yükümlü olduğu işçi sayısı, toplam işçi sayısına göre hesaplanır.

Çalıştırılan özürlü, eski hükümlü ve terörle mücadelede malul sayılmayacak şekilde yaralanan işçiler, toplam işçi sayısının hesabında dikkate alınmaz.

Kontenjanların hesaplanması

Aynı il sınırları içinde aynı gerçek veya tüzel kişi yahut tüzel kişiliği olmayan kurum ve kuruluşlara ait birden fazla işyerinin bulunması halinde, çalıştırmakla yükümlü olunan özürlü ve eski hükümlü/terörle mücadelede malul sayılmayacak şekilde yaralanan (özel sektör için sadece özürlü) işçi sayısı bu işyerlerinde çalışan toplam işçi sayısına göre hesaplanır. Ancak, aynı gerçek veya tüzel kişi yahut tüzel kişiliği olmayan kurum ve kuruluşlara ait olmasına rağmen ayrı ayrı tüzel kişiliği bulunan kuruluşlarda çalışan işçi sayıları birlikte dikkate alınmaz.

Örnek 1- Aynı gerçek veya tüzel kişiler tarafından kurulmuş ve aynı il sınırları içinde faaliyet gösteren Güneş İnşaat ve Ticaret Anonim Şirketinde 35, Nazar Müşavirlik Taahhüt ve Ticaret Anonim Şirketinde 40 işçi çalışıyorsa, her bir şirket ayrı ayrı yükümlülük sahibi olacağından, her iki şirketin de zorunlu istihdam etme yükümlülüğü bulunmamaktadır.

Örnek 2 – Tarım ve Köyişleri Bakanlığının Adana’da bulunan taşra teşkilatından; İl Müdürlüğünde 25 işçi, ilçe müdürlüklerinde toplam 38 işçi, Köy Grubu Tarım Merkezlerinde 15 işçi, Çukurova Tarımsal Araştırma Enstitüsü Müdürlüğünde 0, Zirai Mücadele Araştırma Enstitüsü Müdürlüğünde 1, Veteriner Kontrol ve Araştırma Enstitüsü Müdürlüğünde 1, Zirai Üretim İşletmesi ve Personel Eğitim Merkezi Müdürlüğünde 0, İl Kontrol Laboratuvar Müdürlüğünde 2 işçi çalışmaktadır. Tarım ve Köyişleri Bakanlığının Adana kontenjanı bu tüzel kişiliğin Adana’da bulunan adları geçen işyerlerinde çalışan toplam işçi sayısı birlikte dikkate alınarak (toplam 82 işçi), hesaplanacaktır. 4857 sayılı İş Kanununun 30 uncu maddesinde

86

belirlenen oranlara göre, anılan Bakanlık Adana ilinde 82 x % 4 = 3,28 = 3 (yarımın altı atıldığından) özürlü ve 82 x % 2 = 1,64 = 2 (yarım ve üzeri tama iblağ edildiğinden) eski hükümlü veya terörle mücadelede malul sayılmayacak şekilde yaralanan işçi çalıştıracaktır.

Çalıştırılacak özürlü ve eski hükümlü/terörle mücadelede malul sayılmayacak şekilde yaralanan işçi sayısının tespitinde belirsiz süreli iş sözleşmesine ve belirli süreli iş sözleşmesine göre çalıştırılan tüm işçiler esas alınır. Niteliği itibarıyla 30 işgününden fazla devam eden işlerde aynı gerçek veya tüzel kişi yahut tüzel kişiliği olmayan kurum ve kuruluşlarda çalışan tüm işçiler kontenjan hesaplamasına dahil edilir.

Yer altı ve su altı işlerinde çalıştırılan işçiler özürlü işçi sayısının tespitinde, özürlü ve eski hükümlü çalıştırılması özel kanunla yasaklanmış işyerlerinde çalıştırılan işçiler toplam işçi sayısının hesabında dikkate alınmaz. İşyerinde çalışan özürlü, eski hükümlü ve terörle mücadelede malul sayılmayacak şekilde yaralanan işçiler, toplam işçi sayısından düşülür.

Özürlü ve eski hükümlülerin işyerlerinde tam süreli olarak çalıştırılmaları esastır. Ancak, işyerlerinde kısmi süreli işçi çalıştıran işverenler, özürlü ve eski hükümlüleri istemeleri halinde kısmi süreli olarak istihdam edebilirler.

Örnek 1 - Aynı il sınırları içerisinde bir özel sektör işverenine ait 3 işyeri ve bu işyerlerinde 2’si özürlü olmak üzere toplam 153 işçi çalışmaktadır. Söz konusu işverenin kontenjan hesaplaması yapılırken öncelikle çalışan özürlüler toplam çalışan işçi sayısından düşülecektir (153-2=151). Özürlü kontenjanı hesaplanırken toplam 151 işçi üzerinden hesaplanacaktır. 4857 sayılı İş Kanununun 30 uncu maddesinde belirlenen oranlara göre, işyeri 151 x % 3 = 4,53 ( yarım ve üzeri tama iblağ edildiğinden) = 5 özürlü işçi çalıştırması gerekmektedir. 2 özürlü çalıştırdığından 3 özürlü kontenjan açığı vardır.

Kısmi süreli çalışanların hesaplanması

İşyerinde kısmi süreli iş sözleşmesine göre çalışanlar da varsa bunlar çalışma süreleri dikkate alınmak suretiyle aylık fiili çalışma saati olan 195 saat üzerinden tam süreli çalışmaya dönüştürülerek, işyerinde tam süreli olarak çalışan işçi sayısına ilave edilir. Bu hesaplama sonucunda bulunacak işçi sayısında yarıma kadar olan kesirler dikkate alınmaz. Yarım ve daha fazla olan kesirler tama dönüştürülür.

Örnek 1- Bir işyerinde 60 kişi tam süreli, 4 kişi de kısmi süreli olarak çalışmaktadır. Kısmi süreli çalışan 4 kişi günde 5’er saatten ayda 26 gün çalışıyor. Buna göre 4X5= 20X26= 520:195= 2.6 = 3 (yarım ve üzeri tama iblağ edildiğinden), 3 kişinin daha toplam çalışan sayısına ilave edilmesi gerekir. Bu işyerinde 60+3=63 kişi üzerinden o yıl için belirlenen oranda çalıştırılması gereken özürlü ve eski hükümlü/terörle mücadelede malul sayılmayacak şekilde yaralanan (özel sektör için sadece özürlü) kontenjanı hesaplanmalıdır.

Örnek 2 -Bir işyerinde 148 kişi tam süreli, 52 kişi de kısmi süreli olarak çalışmaktadır. Kısmi süreli çalışan 52 kişi günde 3’er saatten ayda 26 gün çalışıyor. Buna göre 52X3=156X26= 4056:195= 20.8 = 21(yarım ve üzeri tama iblağ edildiğinden), 21 kişinin daha toplam çalışan sayısına ilave edilmesi gerekir. Bu işyerinde 148+21=169 kişi üzerinden o yıl için belirlenen oranda çalıştırılması gereken özürlü ve eski hükümlü/terörle mücadelede malul sayılmayacak şekilde yaralanan (özel sektör için sadece özürlü) kontenjanı hesaplanmalıdır.

Kurum aracılığı

Kamu ve özel sektör işverenleri, çalıştırmakla yükümlü oldukları işçileri Kurum aracılığıyla sağlar.

Kurum aracılığı olmadan özürlü istihdam eden özel sektör işvereni, özürlünün işe başlama tarihinden itibaren bu durumu en geç on beş iş günü içinde Kuruma bildirmesi ve tescil ettirmesi zorunludur. Kurum tarafından tescili yapılmayan işçi özürlü statüsünde değerlendirilmez.

İşyerinin işçisi iken özürlü duruma düşenlere öncelik tanınır.

87

Özürlü ve eski hükümlü /terörle mücadelede malul sayılmayacak şekilde

yaralanan talebi

Kamu ve özel sektör işverenleri, çalıştırmakla yükümlü bulundukları işçileri, yükümlülüğün doğmasından itibaren beş iş günü içinde niteliklerini de belirterek Kurumdan talep ederler. Bu süre içerisinde talep vermediği tespit edilen işverenler iadeli taahhütlü posta yoluyla yazılı olarak tebliğ tarihinden itibaren beş iş günü içerisinde talep vermesi için uyarılır. Bu uyarıya rağmen belirtilen süre içerisinde talep vermeyen işverenlere İşlemler El Kitabının 12 nci bölümü doğrultusunda idari para cezası uygulanır.

Kuruma talep veren özel sektör işverenleri talep verdiği tarihten itibaren Kurumca gönderilenler veya kendi temin edeceği özürlüler arasından en geç bir ay içerisinde açığını kapatmak zorundadır. İşverenlerin 15 günlük değerlendirme süresi sonunda sonuçları bildirerek açığını kapatmaması halinde takip eden iki işgünü içerisinde işverenler iadeli taahhütlü posta yoluyla yazılı olarak uyarılacaktır. İşveren tebliğ tarihinden itibaren beş iş günü içerisinde talebini sonuçlandırarak açığını kapatması istenecek, buna rağmen de açığını kapatmayan işverenlere İşlemler El Kitabının 12 nci bölümü doğrultusunda idari para cezası uygulanacaktır.

Taleplerde, işyerinde yapılan işin gerektirdiği ağırlıklı vasıfların üstünde istihdamı zorlaştırıcı şartlar öne sürülemez.

Özürlü statüsündeki işçi taleplerinde, işin niteliği gerektirmediği sürece, özürlülük oranına üst sınır getirilemez ve özür grupları arasında ayrım yapılamaz. İşverenin işin niteliği gereği özür grupları arasında ayrım yapmak istemesi halinde İşlemler El Kitabının 2.2.2.1 nolu “Taleplerin Onayında ve İlanında Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar” başlığının 4 üncü fıkrası doğrultusunda işlem yapılacaktır.

Kamu Kurum ve Kuruluşlarının eski hükümlü/terörle mücadelede malul sayılmayacak şekilde yaralanan statüsündeki işçi taleplerine hem eski hükümlü hem de terörle mücadelede malul sayılmayacak şekilde yaralanan adaylar müracaat edebilirler. Nihai listeler hem eski hükümlü hem de terörle mücadelede malul sayılmayacak şekilde yaralanan adaylardan oluşturulacak olup, talep sahibi kamu kurumu tarafından İşlemler El Kitabının 2.3.2.9. nolu “Eski hükümlülerin çalıştırılmayacakları işyerleri” başlığında belirtilen durum haricinde herhangi birinin başvurusunu engelleyici şart öne sürülemez.

İşyeri ve çalışma koşullarının özürlülere göre hazırlanması

İşverenler, işyerlerini özürlülerin çalışmalarını kolaylaştıracak ve işin özürlü çalışana uygunluğunu sağlayacak şekilde hazırlamak, sağlıkları için gerekli tedbirleri almak, mesleklerinde veya mesleklerine yakın işlerde çalıştırmak, işleriyle ilgili bilgi ve yeteneklerini geliştirmek, çalışmaları için gerekli araç ve gereçleri sağlamak zorundadırlar.

Uygun koşulların varlığı halinde çalışma sürelerinin başlangıç ve bitiş saatleri iş kanunlarında belirtilen sürelerden az olmamak koşuluyla, özürlünün durumuna göre belirlenebilir.

Özürlülerin çalıştırılamayacakları işler

Yer altı ve su altı işlerinde özürlü işçi çalıştırılamaz.Özürlüler, sağlık kurulu raporunda çalıştırılamayacakları belirtilen işlerde çalıştırılamaz.

Eski hükümlülerin çalıştırılmayacakları işyerleri

Eski hükümlülerin, herhangi bir sınırlama olmaksızın kamuya ait işyerlerinde çalıştırılmaları esastır. Ancak, kamu güvenliği ile ilgili hizmet üreten işyerlerinde eski hükümlü çalıştırılamaz. Bu kapsamdaki işyerleri ilgisine göre, Adalet, Milli Savunma, İçişleri ve Milli Eğitim Bakanlıklarının görüşleri alınarak Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından tespit edilir.

88

Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından eski hükümlü çalıştırma yükümlülüğünden muaf tutulan kamu güvenliği ile ilgili hizmet üreten işyerlerinde çalıştırma yükümlülüğü terörle mücadelede malul sayılmayacak şekilde yaralananlar arasından karşılanır.

Denetim ve idari para cezası

Yurtiçinde İşe Yerleştirme Hizmetleri Hakkında Yönetmelik kapsamındaki işyerlerinde çalıştırılacak özürlü, eski hükümlü ve terörle mücadelede malul sayılmayacak şekilde yaralanan işçilerle ilgili yapılacak denetim, 4857 sayılı İş Kanununun öngördüğü çalışma hayatının denetimi ve teftişi esaslarına göre yapılır.

Uygun bildirimde bulunmayan veya bildirimde bulunmakla birlikte 4857 sayılı İş Kanununun 30 uncu maddesi gereği kontenjan açığını kapatmayan işverenler için açık kontenjanın oluştuğu tarihten itibaren, özel sektörde her özürlü ve her ay itibarıyla, kamuda ise her özürlü ve her eski hükümlü/terörle mücadelede malul sayılmayacak şekilde yaralanan açık kontenjanı için her ay itibarıyla, 4857 Sayılı Kanunun 108 inci maddesi ile verilen yetkiye dayanılarak Kurum İl Müdürünce, aynı Kanunun 101 inci maddesinde belirtilen miktarda idari para cezası uygulanacaktır.

Kurum tarafından, kamu ve özel kesim işyerlerinden iş ve işgücü konularında bilgi istenildiğinde, belirtilen süre içinde bilgi verilmesi zorunludur. Bu bildirim yükümlülüğüne aykırı hareket eden özel kesim işyerlerine 4904 sayılı Türkiye İş Kurumu Kanununun 20 nci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendi gereğince idari para cezası verilir. Toplanan bilgiler, Kurum hizmetlerinden başka amaçla kullanılamaz.

İdari Para cezasının uygulanmasına ilişkin işlemler, İşlemler El Kitabının 12’nci bölümünde yer alan usul ve esaslara göre yapılacaktır.

Birden fazla ilde işyerleri bulunan işverenlere uygulanacak 4857 Sayılı Kanunun 101 inci maddesi kapsamındaki idari para cezaları, işyerlerinin merkezinin bulunduğu yerdeki Çalışma ve İş Kurumu il müdürünce verilecektir. Kontenjanlar, işyerinin bulunduğu ildeki İl Müdürlüğünce takip edilecek ve kontenjan açıklarının kapatılması için gerekli prosedür yerine getirilecektir. Ancak, idari para cezası uygulanması gerektiğinde tüm bilgi ve belgeler işyerinin merkezinin bulunduğu İl Müdürlüğümüze gönderilecek ve İl Müdürü tarafından idari para cezası uygulanacaktır. Ayrıca, uygulanan idari para cezalarının takip ve tahsil işlemleri de idari para cezasını uygulayan İl Müdürlüğünce yerine getirilecektir.

Ayrımcılık Yasağına İlişkin Hükümler

İşe alınmada; iş seçiminden, başvuru formları, seçim süreci, teknik değerlendirme, önerilen çalışma süreleri ve şartlarına kadar olan aşamaların hiçbirinde özürlüler, eski hükümlüler ve terörle mücadelede malul sayılmayacak şekilde yaralananlar aleyhine ayrımcı uygulamalarda bulunulamaz.

Çalışan özürlü, eski hükümlü ve terörle mücadelede malul sayılmayacak şekilde yaralananlar aleyhine sonuç doğuracak şekilde, diğer kişilerden farklı muamelede bulunulamaz.

Ayrımcılık veya farklı muamele gösteren kamu kurum ve kuruluşları ile işverenler için 26/9/2004 tarihli ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun 122 nci maddesi hükümleri uygulanır.

89

ÖZEL İSTİHDAM BÜROLARI

İLGİLİ MEVZUATKurumumuzca, yurt içi ve yurt dışında iş ve işçi bulmaya aracılık faaliyetinde

bulunacak olan özel istihdam bürolarının seçimi, izin verilmesi, izinlerin yenilenmesi, iptali ile çalışma ve denetimine ilişkin işlemler;1-665 sayılı KHK (02.11.2011 tarih ve 28103 sayılı Resmi Gazete) ile değişik 4904 sayılı Türkiye İş Kurumu Kanunu, (Md. 3/d, 17-20)2-Özel İstihdam Büroları Yönetmeliği (01.08.2008 tarih ve 26954 sayılı Resmi Gazete), 3-Kurumca Uygulanacak İdari Para Cezalarına İlişkin Tebliğ (06.08.2008 tarih ve 26959 sayılı Resmi Gazete),4-Türkiye İş Kurumu Yurtdışında İşe Yerleştirme Hizmetine Dair Yönetmelik (16.02.2008 tarih ve 26789 sayılı Resmi Gazete),hükümleri gereğince aşağıda belirtildiği şekilde yerine getirilmektedir. Büroların yurt dışı istihdam faaliyetleri ile ilgili işlemleri ise, “İşlemler El Kitabı 3. Bölüm” de yer alan “Yurtdışı İle İlgili İşlemler” e ait düzenlemelere göre yürütülmektedir.

ÖZEL İSTİHDAM BÜROSU BAŞVURULARININ ALINMASIÖzel istihdam bürosu açabilmek için Kuruma ibraz edilecek belgelerÖzel istihdam bürosu açmak için “Özel İstihdam Bürosu İzin Başvuru Formu” (Ek:8.13-1) doldurularak, form ekinde yer alan aşağıdaki belgelerin Kurum İl Müdürlükleri/Hizmet Merkezlerine ibraz edilmesi gerekmektedir:a) Yetkili kişiye ait T.C. kimlik numarası beyanı (Başvuru Formu üzerine yazılacaktır), yabancılar için başvuru yapılan büroda çalışmak üzere Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığından alınan çalışma izin belgesinin örneği,b) Yetkili kişiye ait en az lisans düzeyinde öğrenim belgesinin örneği, yurtdışındaki okullardan mezun olanlar için yeminli mütercimlerce Türkçeye tercüme edilmiş diploma örneği, c) Tacir sıfatı taşıyan yetkili kişiye ait müflis veya konkordato ilan etmemiş olduğuna ilişkin ticaret sicil memurluğundan veya ticaret mahkemelerinden alınmış belge, tacir sıfatı taşımayanlar için beyan,ç) Temsil ve ilzama yetkili kişi/kişilerinin adli sicil kaydının bulunmadığına dair beyan/beyanlar, d) Özel İstihdam Büroları Yönetmeliğinin 7 nci maddesinde belirtilen kriterlere uygun olarak büroda çalışacak olan nitelikli uzman personelin, imzalı özgeçmişi, diploma örneği ve sahip olduğu belgeler,e) İş ve işçi bulmaya aracılık faaliyetinin yapılması için tahsis edilmiş, iş arayanla görüşme yapılabilecek şartları haiz fiziki bir mekâna (kira kontratı vb.) ve/veya internet sayfasına sahip olduklarını gösterir belge ve teknik donanıma sahip olunduğuna dair beyan (Teknik Donanım Listesi vb.)f) Gerçek ve tüzel kişiler için kuruluş ve değişikliklere ilişkin ticaret veya esnaf sicili gazeteleri, şirket niteliği taşımayan diğer tüzel kişiler ve gerçek kişiler için noter onaylı kuruluş sözleşmesi ya da yerine geçen belge,g) Yetkili kişi/kişilere ait imza sirküleri,h) Kurumca hazırlanan örneğe uygun kesin ve süresiz banka teminat mektubu ya da teminat olarak yatırılan nakit Türk Lirasına ilişkin makbuz,ı) Masraf karşılığının yatırıldığına ilişkin makbuz.

90

Başvuruların alınmasında dikkat edilecek hususlarBaşvuruların alınması esnasında belgelerin tam olmasına ve mevzuata uygunluğuna dikkat edilecek, eksiklik bulunan başvurular alınmayacaktır. Başvuruların alınmasında aşağıda yer alan hususlara dikkat edilecektir.a) Başvuru esnasında, asıl olmayan ve beyan içeren belgelerde büro kaşesinin bulunması zorunludur. Ayrıca; asılları görüldükten sonra örnekleri alınacak belgelerin üzerine Kurum tarafından “aslı gibidir” kaşesi basılarak teslim alınacaktır. Teminat mektubunun ise mutlaka aslı alınacaktır. Başvuru formu gerçek veya tüzel kişiliği temsil ve ilzama yetkili kişi tarafından imzalanacak, yetkili kişi dışındaki kişilerce imzalanmış başvurular ise kabul edilmeyecektir.b) T.C. kimlik numarası, çalışma izin belgesinin örneği, öğrenim belgesinin örneği, özgeçmiş, iflâs veya konkordato kaydı olmadığına dair belge/beyan, adli sicil belgesi ile imza sirküleri, başvuru yapan gerçek kişi adına veya tüzel kişiliği temsile yetkili kişi/ kişiler adına olmalıdır. Tüzel kişiliği idare, temsil ve ilzama yetkili birden fazla kişinin olması durumunda her biri için ayrı ayrı bu belgeler alınacaktır.c) T.C. kimlik numarası, http://tckimlik.nvi.gov.tr/Web internet adresinden doğrulanacak ve bir örneğinin çıktısı alınacaktır. İhtiyaç duyulması halinde nüfus cüzdanı örneği istenecektir.ç) Şirket niteliğindeki, tüzel kişi başvurularında yetkili kişi/kişilerin adının ticaret sicili gazetesinde yayımlanmış olması gerekmektedir. Ancak, anonim şirketler ile şirket niteliği taşımayan diğer tüzel kişilerde noterden onaylı yönetim kurulu (ya da karar almaya yetkili organ) kararı ile temsilci belirlenebilir. Esnaflar için yetkili adı, esnaf sicil gazetesinde yer alacaktır.d) Gerçek kişiler ve şirketler için kuruluş sözleşmesinin yayımlandığı ticaret veya esnaf sicili gazetesi, diğer tüzel kişiler için kuruluş sözleşmesi veya yerine geçen belgede “iş ve işçi bulmaya aracılık faaliyeti” yetkisinin bulunup bulunmadığı kontrol edilecektir. Bu faaliyete yer vermemiş firmaların başvurusu alınmayacaktır. Ticaret/esnaf sicil gazetelerinde, Özel İstihdam Büroları Yönetmeliğinin 5. maddesinde belirtildiği üzere “yurt içi ve yurt dışında iş ve işçi bulmaya aracılık faaliyeti ile işgücü piyasası, istihdam ve insan kaynaklarına yönelik hizmetlerde bulunabilirler” hükmüne aykırı faaliyet alanı olmaması gerekmektedir. Yönetmelikte yer alanlar dışında faaliyeti bulunan büroların başvuruları kabul edilmeyecektir. Bununla ilgili olarak şirket unvanında da Yönetmeliğe uygun olmayan faaliyet alanlarının ve unvan isimlerinin bulunması halinde başvuru kabul edilmeyecektir. (Örneğin Sanayi, İnşaat, Reklam, Taşımacılık vb. ) e) Yetkili kişiler ve büroda çalışacak nitelikli uzman personelin özgeçmiş belgelerinde, personelin eğitim durumu (okul, kurs vs.), iş deneyimi gibi bilgilerin olması gerekmektedir. Büroyu temsile yetkili kişi aynı zamanda nitelikli personel olarak da değerlendirilebilir. Başvuruların kabul edilebilmesi için nitelikli personelin, “en az ön lisans mezunu” veya “iş ve işçi bulma, istihdam, insan kaynakları gibi alanlarda sertifikalı bir eğitim almış olması” ya da “bu alanlarda tecrübeli olması” gerekmektedir. Nitelikli personel için bu kriterlere ait belgeler de Kuruma ibraz edilecektir.

91

f) Başvuruda bulunan gerçek veya tüzel kişilerin, “münhasıran iş ve işçi bulmaya aracılık faaliyetinin yapılması için tahsis edilmiş, iş arayanla görüşme yapılabilecek şartları haiz fiziki bir mekâna ve/veya İnternet sayfasına sahip olmaları” ve “iş arayanlara, işe yerleştirmelere ve açık işlere ilişkin kayıtların ve istatistikî bilgilerin elektronik ortamda derlenmesine, kayıt ve muhafazasına ve elektronik iletişime uygun teknik donanıma” sahip olması gerekmektedir. Bu hususlar İl Müdürlükleri/Hizmet Merkezlerimizce görevlendirilecek personel tarafından işyerinde/internet sayfasında bizzat tespit edilecek ve değerlendirilecektir.g) Gerçek kişilerden de faaliyet alanının ilan edildiği esnaf veya ticaret sicil gazetesi istenecektir. Daha önce izin verilen gerçek kişi büroların izin yenileme başvurularında da esnaf veya ticaret sicil gazetesi istenecektir. h) Başvuru esnasında ticaret veya esnaf sicili gazetesinin örneğinin alınması esas olmakla birlikte, Kurum tarafından görülen eksikliklerin giderilmesi amacıyla yapılan değişiklikler için, ticaret sicili gazetesi yayınlanana kadar geçecek sürenin beklenmemesi amacıyla, sicil memurluklarınca düzenlenen değişikliklerin kabul edildiğini gösterir onay belgesi (onay belgesindeki noter sayı ve tarihleri ile damgaların geçerliliği kontrol edilerek) alınabilir. ı) Teminat mektuplarında; teminat miktarının yıl için geçerli olan rakamı içermesi, kesin ve süresiz ifadesinin yer alması ve 4904 sayılı Kanun ile ilgili diğer mevzuata uygunluğunu temin ettiğine dair ifadelerin bulunması zorunludur. (örnek, Ek:8.13-3)Banka teminat mektubu yerine, teminat tutarı kadar Türk Lirası nakit olarak Kurumun banka hesabına ya da Kurum kasasına yatırılabilir.i) İzin için başvuruda bulunmakla birlikte, henüz faaliyet izni verilmeyen başvuru sahiplerinden ve halen izinli olarak faaliyetine devam edip de, dosyasında imza sirküleri bulunmayan bürolardan da, imza sirküleri istenecektir.j) Haklarında herhangi bir nedenle idari para cezası uygulanan kişilere ait ilk ve yenileme başvuruları, idari para cezaları tahsil edildikten sonra (Hukuk Müşavirliğince takibi sürenler dahil) değerlendirilmeye alınacaktır. Hukuk Müşavirliğince takibi süren idari para cezalarının tahsil edildiği Hukuk Müşavirliğine de bildirilecektir.k) Başvuru esnasında alınan masraf karşılıkları, izin belgesi teslim tarihine kadar emanet hesapta tutulacaktır.l) Bürolar tarafından kullanılan internet adresleri mutlaka başvuru anında Kuruma bildirilecektir. İzin başvurusu esnasında, unvandan farklı internet adresi bildirilmesi halinde veya izin sonrasında da internet adresi kullanılmaya başlanılacak ya da değiştirilecek olması halinde mutlaka Kuruma aynı şekilde bildirim yapılacak ve durum belge ile kanıtlanacaktır. m) Adli sicil kaydı için yetkili kişilerden alınan beyan yeterli olacak, ancak yetkili kişiye/kişilere ait, beyanın teyidi için, başvurunun alınmasından itibaren en geç 3 işgünü içinde mahalli adlî sicillerde Cumhuriyet Başsavcılıklarından, asliye mahkemelerinin bulunmadığı ilçelerde kaymakamlıklardan, merkezî adlî sicilde ise Adalet Bakanlığı Adlî Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğünden yazılı olarak istenilecektir. Alınan belgede 4904 sayılı Kanunun 17 inci maddesinin (b) bendi hükmüne aykırılığın görülmesi halinde başvuru iade edilecek, izin süreci tamamlandıktan sonra tespit edilmesi halinde ise gerekli yasal işlemler yapılacaktır. n) Tacir sıfatı taşımayan büro yetkilileri (şirket ortağı olmayan kişiler) ile şirket dışındaki tüzel kişiliklerin yetkililerinden, iflas ve konkordato belgesi yerine “müflis veya konkordato ilan etmemiş olduğuna ilişkin” beyan metni ibraz etmeleri halinde ayrıca belge istenilmeyecektir.o) Büroların Kurumla yaptıkları tüm yazışmalarda büro kaşesinin bulunması zorunludur. Bürolardan alınan her türlü yazıda büro kaşesi aranacaktır.

92

Kat’i (kesin) ve süresiz banka teminat mektubuTeminat mektupları, il müdürlüğünce tutanak karşılığında alınacaktır. Öncelikle başvuru evrakı, ilgili servis tarafından kontrol edilecek, bir eksiklik bulunmaması durumunda teminat mektubu muhasebe servisince tutanak karşılığı teslim alınacak ve Kurum kasasında veya bankada saklanacaktır. Teminat iadelerinde de tutanak düzenlenecektir. Alınan teminatın kesin ve süresiz banka teminat mektubu olması esas olmakla birlikte, başvuru aşamasında veya teminat tamamlamak için Türk Lirası olarak nakit teminat da alınabilecektir.Bürolardan başvuru esnasında alınan teminat miktarı, Maliye Bakanlığınca her yıl ilan edilen yeniden değerleme oranı nispetinde belirlenmektedir. İl müdürlüklerince ocak ayı içerisinde bürolara yazı yazılarak; aradaki fark miktarı ve bu farkın şubat ayı sonuna kadar ek teminat mektubu ya da aynı miktarda Türk Lirası olarak Kuruma teslim edilmesi/yatırılması gerektiği bildirilecektir. Şubat ayı sonuna kadar da bildirilen fark tutarındaki ilave teminat teslim alınacaktır. Şubat ayı sonunda teminatın tamamlandığına dair belgenin Kuruma ibraz edilmemesi halinde; 4904 sayılı Kanunun 20 nci maddesinin (b) bendi uyarınca 15 gün içinde ek teminat mektubunu veya Türk Lirasını Kuruma ibraz etmeleri gerektiği, aksi takdirde idari para cezası uygulanacağı tebliğ edilecek, tebliğe rağmen ek teminatı süresi içinde Kuruma ibraz etmeyen bürolara idari para cezası uygulanacaktır. Uygulanan idari para cezasına rağmen ek teminatı Kuruma ibraz etmeyen bürolar hakkında, aynı fiilin tekrarı nedeniyle tekrar idari para cezası uygulanması gerekeceğinden, ilgili bürolara 4904 sayılı Kanunun 20 nci maddesinin ikinci fıkrası gereğince üç kez idari para cezası uygulanması halinde iznin iptalinin söz konusu olabileceği bilgisi verilecektir. Teminat tamamlamalarda yeni mektubun da şekil ve içerik olarak uygun olup olmadığı kontrol edilecek, eksiklik varsa uygunluğu sağlanacaktır. Teminat tamamlama esnasında sadece ilave miktar kadar yeni teminat istenecek, bir öncekileri geri alarak son rakama göre yenisini vermek isteyen bürolardan yeni tutarı içeren teminat mektubu alındıktan sonra eski teminat mektubu tutanakla iade edilecektir. Teminatların tamamlanmasında ek teminat mektubu alınması esas olmakla birlikte, büroların ek teminatı Türk Lirası olarak vermek istemeleri halinde nakit olarak da ek teminat alınacaktır.Herhangi bir şekilde unvan değiştiren büroların teminat mektupları izin yenileme başvurularında yeni unvanlarına göre düzenlenecektir.Özel istihdam büroları hizmetleri kapsamında alınan teminat mektupları (veya nakitler) “müşteri mülkü” kapsamındadır. Teminatlar; yönetmelik, genelge ve talimatlar doğrultusunda önemle saklanacak, gerekli koşullar oluştuğunda Özel İstihdam Büroları Yönetmeliğinin 10 uncu maddesi uyarınca iadesi yapılacaktır.Alınan teminat (teminat mektubu ya da nakit TL), büro yetkilisine ya da noterden yetki verdiği kişiye, yetkili kişiye ulaşılamaması ya da yetkili kişinin Kuruma gelmekten imtina etmesi durumunda; genel kurul veya yönetim kurulu ya da mahkeme kararıyla yetki verilen şirket ortaklarından herhangi birine bir tutanakla iade edilecektir. Ayrıca, teminat iade edilmeden önce izin belgesi mutlaka geri alınacak ve üzerine kırmızı kalemle GEÇERSİZ yazılacaktır. Türk Lirası olarak alınan teminatlar, emanet hesapta tutulacaktır.

BAŞVURULARIN DEĞERLENDİRİLMESİ VE İZİN VERİLMESİBaşvuruların Kurum İl Müdürlükleri/Hizmet Merkezlerimizce değerlendirilmesi

93

Özel istihdam bürosu açma başvurusu alan İl Müdürlükleri/Hizmet Merkezlerimizce başvuruda bulunan her özel istihdam bürosu açma talebi için ayrı bir dosya oluşturulacak, büro açılabilmesi için alınan teminat mektubunun bir örneği ile diğer belgeler bu dosyalarda muhafaza edilecektir. Dosyada yer alan belgeler Türkiye İş Kurumu Arşiv Hizmetleri Yönergesi gereğince “süresiz” saklanacaktır.

İl Müdürlükleri/Hizmet Merkezlerimizce yapılan değerlendirme sonucunda başvuru koşullarına uygun bulunmayan hususlar nedenleri ile birlikte ilgililerine bildirilerek bir ay içinde eksiklikleri tamamlamaları istenilecektir. Bildirilen süre içerisinde (geçerli bir neden olmaksızın) eksikliklerin tamamlanmaması ve başvuru yapan işyerinin aracılık faaliyeti yürüttüğünün tespit edilmesi halinde izinsiz iş ve işçi bulmaya aracılık faaliyeti nedeniyle idari para cezası uygulanacaktır.Hizmet Merkezlerimizce alınan başvurular için teminat mektubunun fotokopisi Hizmet Merkezlerimizce, aslı ise il müdürlüğünce teslim alınacaktır. İl Müdürlükleri/Hizmet Merkezlerimizce yapılan değerlendirme sonucunda; başvurunun aranılan koşulları taşıması durumunda, iki personel tarafından özel istihdam bürosu olarak faaliyet gösterilecek işyerine gidilerek bir tespit ve değerlendirme yapılacak ve Başvuru Değerlendirme Tutanağı (Ek:8.13-2) hazırlanacaktır.

Başvuruların Evrak Doküman Yönetim Sistemine (EDYS) eklenmesiŞube müdürlüklerine yapılan ve mevzuata uygun bulunmayan başvurular il müdürlüğüne gönderilmeyecek, eksiklikler tespit edilerek mevzuata uygun hale getirilmesi sağlanacaktır. Mevzuata uygun bulunan başvurular da ise “Başvuru Formu” ve “Başvuru Değerlendirme Tutanağı” başvurunun kayıt altına alındığı tarihten itibaren 7 iş günü içersinde, uygunluk görüşü ile birlikte aşağıda yer alan açıklamalar doğrultusunda İl Müdürlüğüne gönderilecektir. Gönderilen belgelerin okunur olmasına dikkat edilecektir. (Ek: İş Akış Şeması)Başvuruların gönderilmesi aşamasında;a) Başvurunun il müdürlüğüne gönderilmesine ilişkin üst yazı ve Başvuru Değerlendirme Tutanağı düzenlenecek ve imzalanacaktır.b) Bürolardan alınan ve aslı gibidir kaşesi basılan belgeler ile şube müdürlüğünce hazırlanan ve imzalanan yazı ve formlar, tarayıcıdan (scanner) geçirilerek “pdf” ve “siyah-beyaz” olarak üzerinde değişiklik yapılamayacak şekilde bilgisayara kaydedilecektir. c) EDYS üzerinde kayıt no alındıktan sonra belgeler ve Başvuru Değerlendirme Tutanağı, EDYS’ye eklenecek ve sistem üzerinde il müdürlüğüne havale edilecektir. İl müdürlüğünce izin işlemleri tamamlandıktan sonra EDYS üzerinden evrak numarası arşive gönderilecektir.ç) EDYS üzerinden havale edilen başvuru evrakı ayrıca posta ya da faks yolu ile gönderilmeyecektir. d) İzin sonrası işlemler ilgili şube müdürlüklerince (teminat farkı tamamlatma takibi il müdürlüklerince) yürütülecek ve başvuruyu alan ilgili şube müdürlüğü evrakları Türkiye İş Kurumu Arşiv Hizmetleri Yönergesi doğrultusunda dosyasında muhafaza edecektir.

94

Başvurunun il müdürlüğüne yapılması halinde de, evraklar tarayıcıdan (scanner) geçirilip “pdf” ve “siyah-beyaz” olarak üzerinde değişiklik yapılmayacak şekilde bilgisayara kaydedilecektir. EDYS üzerinde kayıt no alındıktan sonra belgeler EDYS’ye eklenecek ve Türkiye İş Kurumu Arşiv Hizmetleri Yönergesi doğrultusunda dosyasında muhafaza edilecek ve EDYS üzerinden arşive gönderilecektir.

Başvuruların İl Müdürlüğünce değerlendirilmesi, masraf karşılığının hesaba kaydedilmesi ve izin belgesi teslimi

İl müdürlüğü tarafından yapılan değerlendirme sonrasında (Ek:8.13-4) başvurular il müdürünün oluruna sunulacaktır (Ek:8.13-15). İl müdürlüğünce faaliyette bulunmasına izin verilen ya da izni yenilenen bürolara verilecek izin belgeleri düzenlenerek il müdürünce imzalanacak ve soğuk damga basılacaktır.

Belgenin imzalanmasından ve soğuk damga basılmasından sonra, il/şube müdürlüklerince 3 gün içinde talep sahibine yazı ya da faks ile bilgi verilecektir.

İl/şube müdürlüğünce, “Özel İstihdam Bürosu İzin Belgesi” almaya hak kazanan büro yetkilisine veya Kuruma hitaben yazılan dilekçede yükümlü kıldığı kişiye, işyerlerine asılmak üzere “Özel İstihdam Bürosu İzin Belgesi” ve “Ücret Alınamayacağı Levhası” (Ek:8.13-5) ile istatistik tablo örnekleri (Ekler:8.13-06/07) bir tutanakla (Ek:8.13-8) teslim edilecektir. (İmzalar başvuru anında verilen imza sirkülerinden kontrol edilecektir.)

Web sayfası bulunan firmaların, faaliyetlerine başladıkları tarihte “Türkiye İş Kurumu’nun ...... tarih ve ...... numaralı izin belgesi ile faaliyet göstermektedir. 4904 sayılı Kanun uyarınca iş arayanlardan ücret alınması yasaktır” ibaresini ve ÖİB logosunu (Ek:8.13-18) web sayfalarının alt kısmına herkesin görebileceği bir şekilde koymaları ve izni veren il müdürlüğünün iletişim bilgilerine de yer vermeleri zorunludur. İzin belgesi teslim edilirken bu bilgilerin web sayfasında yer alıp almadığı kontrol edilecektir.

İzni iptal edilen ya da faaliyetine kendi isteği ile son veren büroların ise web sayfalarında yer alan bu ibarelerin kaldırılması sağlanacaktır.

İl müdürlüğünce izin verilmesi uygun görülmeyen ya da il müdürlüğü tarafından yapılan değerlendirmede eksiklik tespit edilen başvurular, başvurunun alındığı il/şube kanalıyla firmaya intikal ettirilecektir. İl/şube müdürlüğünce başvuru sahibine, iadeli taahhütlü posta yolu ile izin taleplerinin kabul edilmeme nedenleri ve tebliğ tarihinden itibaren en fazla bir ay içinde eksiklikleri tamamlamaları gerektiği bildirilecektir. Bildirilen süre içerisinde geçerli bir neden olmaksızın eksikliklerin tamamlanmaması ve başvuru yapan işyerinin aracılık faaliyeti yürüttüğünün tespit edilmesi halinde izinsiz iş ve işçi bulmaya aracılık faaliyeti nedeniyle idari para cezası uygulanacaktır.

Başvuru esnasında emanet hesaba alınan masraf karşılıkları, izin belgesinin tesliminde ana hesaba alınacaktır. Yapılan bildirime rağmen izin belgesini 15 gün içinde teslim almayan bürolardan alınan ve emanet hesapta bulundurulan masraf karşılıkları da ana hesaba alınacaktır.

Başvurusu uygun bulunmayanların (belge tamamlayacaklar hariç) ve il müdürlüğünce izin verilmeden önceki tarihlerde başvurudan vazgeçenlerin masraf karşılıkları büro yetkilisine veya Kuruma hitaben yazılan dilekçede yükümlü kıldığı kişiye makbuz karşılığında teslim edilecektir.

Özel istihdam bürosu izin belgesi ve teslim dosyası istemleri İstihdam Hizmetleri Dairesi Başkanlığına iletilecektir.

INTERNET’TE ARACILIK, MERKEZ BÜROYA BAĞLI ŞUBE AÇILMASIInternet kanalıyla faaliyet gösterecek bürolar

95

Mevcut işyeri yanı sıra veya sadece internet üzerinden iş ve işçi bulma aracılığı faaliyetinde bulunmak isteyenlerin Kurumdan özel istihdam bürosu izin belgesi almış olmaları gerekmektedir. Bu şekilde faaliyet göstereceklerin başvuruları Madde 8.2’ye göre alınacaktır. Sadece internet üzerinden faaliyet gösterecek kişilerin işyerine ilişkin değerlendirmede internet sayfasının içeriği değerlendirilecektir.

İnternet üzerinden faaliyet gösteren bürolar, internet sitelerinin ana sayfasında “Türkiye İş Kurumu’nun ...... tarih ve ...... numaralı izin belgesi ile faaliyet göstermektedir. 4904 sayılı Kanun uyarınca iş arayanlardan ücret alınması yasaktır” ibaresi ile izni veren il müdürlüğünün iletişim bilgilerine ve ÖİB logosuna (Ek:8.13-18) yer vereceklerdir. İzni iptal edilen ya da faaliyetine kendi isteği ile son veren büroların ise web sayfalarında yer alan bu ibarelerin kaldırılması sağlanacaktır.

İl/şube müdürlüklerince, büroların internet sayfaları incelenerek, Kuruma bilgisi verilmeyen şubelerinin bulunup bulunmadığı kontrol edilecek, aynı ilde şubesi bulunanlar için Madde 8.4-2’de yer alan hükümlere göre işlem yapılacak, büroların farklı bir ilde faaliyet gösteren şubesi olduğunun tespiti halinde, ilgili il müdürlüğüne gerekli bilgiler gönderilecektir.

Faaliyetine son veren ya da izni iptal edilen büroların internet sayfalarının da kapatılması gerektiği için bu husus izlenecek ve iş ve işçi bulmaya aracılık faaliyetinin devam ettiğinin tespiti halinde izinsiz iş ve işçi bulmaya aracılık faaliyeti nedeniyle idari para cezası uygulanacaktır.

Özel istihdam bürosu şube açılışıÖzel istihdam büroları, bulundukları yerin ticaret siciline kayıtlı olmak ve Kuruma

bilgi vermek kaydıyla aynı ilde veya başka bir ilde şube açabilir. Özel istihdam bürolarının şube başvuruları, şubenin faaliyet göstereceği il/ilçede

bulunan Kurum birimlerine yapılacaktır.Kurum bilgisi olmaksızın faaliyet gösteren özel istihdam bürosu şubesinin tespit

edilmesi halinde bu işyerlerine, Özel İstihdam Büroları Yönetmeliğinin 6 ncı maddesinin iki veya üçüncü fıkrasında yer alan hükümlere göre 15 gün içinde Kuruma tescil/izin başvurusu yapmaları gerektiği bildirilecek ve süre sonunda gerekli işlemi yapmayan işyerlerine 4904 sayılı Kanunun 20/h maddesi gereğince idari para cezası uygulanacaktır.

Büroların farklı bir ilde faaliyet gösteren şubelerinin tespiti halinde de merkez büroya şubeleri için Özel İstihdam Büroları Yönetmeliğinin 6 ncı maddesinin iki veya üçüncü fıkrasında yer alan hükümlere göre 15 gün içinde, Kuruma tescil/izin başvurusu yapmaları gerektiği bildirilecek, ayrıca ilgili il müdürlüğüne gerekli bilgiler gönderilecektir. İlgili il/şube müdürlüğünce yukarıdaki paragrafta yer alan esaslara göre şube tescil işlemi ya da idari para cezası uygulaması yapılacak, yapılan işlemler ile sonuçları merkez büronun bulunduğu il müdürlüğüne bildirilecektir.

Bildirime tabi olanlarŞubelerin açılışı esnasında, faaliyetin yürütüleceği ildeki esnaf odalarında veya

ticaret memurluklarında kayıtlı olunduğuna dair esnaf ya da ticaret sicili gazetesinin aslı veya ticaret sicil tasdiknamesi şubenin bulunduğu Kurum birimine ibraz edilecektir. Bu durumda, daha önce izin alan merkez özel istihdam bürosunun unvanı ile şube adı veya unvanının aynı olması gerekmektedir.

Bu şekilde alınan şube açılışları için masraf karşılığı alınmayacaktır.Şubeler için Yönetmeliğin 7 nci maddesinde yer alan kriterlere uygun işyeri,

nitelikli personel ve teknik donanıma ait belge ve beyan da Kuruma ibraz edilecektir.

96

İl müdürlüğünce, şubeler için esnaf/ticaret sicil gazetesi alındıktan sonra aynı gün Ek:8.12-12’de yer alan yazı örneği düzenlenerek büro yetkilisine elden imza karşılığı teslim edilecek veya şube adresine iadeli taahhütlü posta ile gönderilecektir. Şube için ayrıca izin belgesi düzenlenmeyeceğinden, merkez birimlerinin izin belgesinin renkli bir örneği ile ücret alınmayacağı levhasının şubeye asılması gerektiği hakkında bilgi verilecektir.

İzne tabi olanlarÖzel istihdam büroları, Kurumdan izin almak şartıyla sistem ve markalarını Özel

İstihdam Büroları Yönetmeliğinin 6 ncı maddesinin birinci fıkrasında sayılan koşulları yerine getiren üçüncü kişilere kullandırma veya temsilcilik verme yoluyla şube açabileceklerdir.

Büroların bu şekilde şube açma başvurularında Madde 8.2-1‘de yer alan belgelerin yanısıra;

i-Şube olacak gerçek ya da tüzel kişinin ticaret sicil gazetesi ii-Sistem-marka kullandırma ya da temsilcilik sözleşmesi örneğiKurum il/şube müdürlüğüne ibraz edilir.Başvurular şube bürosunun bulunduğu adreste yetkili il/şube müdürlüğüne

yapılabilir. Başvurular, il müdürlüğüne yapılmış ise il müdürlüklerince, şube müdürlüğüne yapılmış ise şube müdürlüklerince değerlendirildikten sonra il müdürlüğüne bildirilecektir.

İl müdürlüğünce yapılan değerlendirme sonrasında, izin belgesi verilmesi uygun görülenler il müdürünün oluruna sunularak Madde 8.3-3’de yer alan işlemler yapılacaktır.

İL MÜDÜRLÜĞÜNCE VERİLEN İZİNLERİN YENİLENMESİ-YENİLENMEMESİİznin yenilenmesiÖzel istihdam bürolarının izinleri üç yıl geçerlidir. Özel istihdam bürolarının üç yıllık faaliyet dönemi sonunda izinlerinin

yenilenebilmesi için; iznin sona ereceği tarihten en az bir ay önce, yenileme için gerekli belgelerle birlikte, il/şube müdürlüğüne yazılı talepte bulunulması gerekmektedir. İl/şube müdürlüklerince de izin yenileme başvurularının süresi içinde yapılması için gerekli tedbirler alınacaktır.

İznin yenilenebilmesi için, iznin verilmesinde aranan şartların mevcut olması, yeniden değerleme oranında artırılmış teminat miktarına ulaşacak miktarda ilave teminatın verilmesi, yenileme masraf karşılığının yatırılması, başvuru formu (Ek:8.13-1) ve izin yenileme değerlendirme formu (Ek:8.13-9) ile değişikliklere ilişkin belgelerin, Kuruma ibraz edilmesi gerekmektedir.

Haklarında herhangi bir nedenle idari para cezası uygulanan bürolara ait izin yenileme başvuruları, idari para cezaları tahsil edildikten sonra değerlendirilecektir. Büronun izninin yenilenmesi, il müdürünün oluruna sunulacak (Ek:8.13-15), il müdürünün oluruna göre il/şube müdürlüklerince Madde 8.3-2’de belirtilen işlemler yapılacak ve eski izin belgesi bürodan alınarak, üzerine kırmızı kalemle GEÇERSİZ yazılıp dosyasında muhafaza edilecektir.

İzin alan bürolar ticaret unvanlarında değişiklik yapmaları halinde, ticaret sicil gazetesi ve teminat mektubunu yeni unvana göre düzenleyerek izin yenileme başvurusunda bulunacaklardır.

Özel istihdam bürosu şubelerinin faaliyet süresi, merkez büronun izin süresinin bitiş tarihi ile aynıdır. Merkez büronun izni yenilendiğinde şubelerinin de faaliyet

97

sürelerinin yenilenmesi gerekmektedir. Bu nedenle, şubesi bulunan büroların merkezinin bulunduğu il müdürlüklerince, ilgili birimlere merkez büronun izninin yenilendiği bildirilecektir. Bilgi alan birimlerce, özel istihdam bürosu şubelerinin yeni faaliyet dönemi tescili için ticaret/esnaf sicil gazete örneği istenilecektir.

Süresi içinde yapılan başvurularda:

İzin verilmesinde alınan bilgi ve belgelerde değişiklik olması halinde (unvan, faaliyet alanı, yetkili kişi, nitelikli personel, işyeri, internet adresi vb.) değişiklikler kontrol edilerek aranan şartlara uygunluğu sağlandıktan sonra, izin yenileme talebi il müdürlüklerine yapılmış ise il müdürlüklerince, şube müdürlüklerine yapılmış ise şube müdürlüklerince değerlendirilecek ve il müdürlüğüne gönderilecektir.

İzin yenileme başvurularında, büroya ilişkin bilgi ve belgelere ait açıklamalara “İzin Yenileme Değerlendirme Formu (Ek:8.13-9)” üzerinde detaylı olarak yer verilecektir. Başvuruya ilişkin belgeler şube müdürlüğüne verilmiş ise belgeler incelendikten sonra “Değerlendirme Formu” ile birlikte Madde 8.3-2’de belirtildiği gibi EDYS üzerinden il müdürlüğüne gönderilecek, başvuru il müdürlüğüne yapılmış ise il müdürlüğünce değerlendirilecektir. Kurumda mevcut bulunan belgelerde değişiklik olmaması halinde bürolardan izin yenileme esnasında ayrıca belge istenilmeyecektir.

Kurum tarafından izin verilen ve Özel İstihdam Büroları Yönetmeliğinin 5 inci maddesinde yer alan faaliyet alanları dışında unvan ve faaliyet alanı bulunan büroların izin yenilemelerinde, faaliyet alanlarında ticaret sicili gazetelerinde herhangi bir tadil yapmalarına gerek bulunmamakla birlikte, unvanda bulunan farklı alanlara ait ifadelerin çıkarılması gerekmektedir. Yönetmelikte yer alan faaliyet alanları dışındaki alanlarda faaliyet göstermeyeceklerine dair yetkili kişi tarafından imzalanan taahhütname alınacaktır.

Süresi içinde yapılmayan başvurularda:

Süresi içinde yapılmayan başvurular nedeniyle izin süresinin bitimi tarihi itibariyle izni yenilenmeyenler, yeni izin dönemine kadar geçen süre içinde özel istihdam bürosu faaliyetinde bulunamazlar. İzin süresinin sona erme tarihinden sonra yenileme başvurusunda bulunulması halinde, özel istihdam bürosu açma şartlarının mevcut olduğunu gösterir belgeler (ilk başvuru gibi) Kuruma ibraz edilecektir.

İzin yenileme başvurularında, büroya ilişkin bilgi ve belgelere ait açıklamalara “İzin Yenileme Değerlendirme Formu (Ek:8.13-9)” üzerinde detaylı olarak yer verilecektir. Başvuruya ilişkin belgeler şube müdürlüğüne verilmiş ise belgeler incelendikten sonra “Değerlendirme Formu” ile birlikte Madde 8.3-2’de belirtildiği gibi EDYS üzerinden il müdürlüğüne gönderilecek, başvuru il müdürlüğüne yapılmış ise il müdürlüğünce değerlendirilecektir.

Kurum tarafından izin verilen ve Özel İstihdam Büroları Yönetmeliğinin 5 inci maddesinde yer alan faaliyet alanları dışında unvan ve faaliyet alanı bulunan büroların izin yenilemelerinde, ticaret sicili gazetelerinde faaliyet alanlarında ve unvanda bulunan farklı alanlara ait ifadelerin çıkarılması gerekmektedir.

İznin yenilenmemesi

İzin belgesini yenilemek üzere başvuran büroların izinleri, Madde 8.5-1’de yer alan şartların yerine getirilmemiş olması ya da yerine getirilmiş olmakla birlikte il müdürlüğünce yapılan değerlendirme sonucunda yeterli bulunmaması durumunda yenilenmeyecektir.

98

Yenileme talebi uygun bulunmayan özel istihdam bürolarına, yenilememe yazısı elden bir tutanakla veya iadeli taahhütlü posta ile bildirilecek ve yazının teslim alındığına ilişkin belge büroya ait dosyada muhafaza edilecektir. Yenileme talebinde bulunmayan ya da yenileme talebi uygun bulunmayan bürolara daha önce verilmiş izin belgesi de il/şube müdürlüklerince teslim alınarak, üzerine kırmızı kalemle GEÇERSİZ yazılacak ve dosyasında muhafaza edilecektir. Aynı zamanda Yönetmelik hükümlerine göre teminatları iade edilerek, portal üzerinden büro kapatma işlemi yapılacaktır.

Merkez büronun izni yenilenmediğinde, şubesinin bulunduğu Kurum birimlerine, merkez büronun izninin yenilenmediği ve dolayısıyla şubelerinin de iş ve işçi bulmaya aracılık faaliyetinde bulunamayacağı bildirilecektir. Bilgi alan il/şube müdürlükleri de bu durumu yazılı olarak hemen özel istihdam bürosu şubesine iletecektir.

İzin süresi bitmesine rağmen, yenileme talebinde bulunmayan bürolardan, izin belgesi teslim alınacak ve Özel İstihdam Büroları Yönetmeliğinin 10 uncu maddesine istinaden teminat mektubu iade edilecektir. Bu tarihten sonra büro tarafından iş ve işçi bulmaya aracılık faaliyetlerinin sürdürülüp sürdürülmediği takip edilecek ve aracılık faaliyetinin sürdürüldüğünün tespit edilmesi halinde 4904 sayılı Kanunun 20/h maddesi gereğince idari para cezası uygulanacaktır.

Teminatı iade edilen büroların, tekrar izin başvurusunda bulunmaları halinde, başvuru yeni başvuru olarak değerlendirilecek ve işlemler Madde 8.2’ye göre yürütülecektir.

İzni yenilenmeyen büroların ve şubelerinin, bu tarihten itibaren altı aylık süre içinde faaliyete devam edip etmedikleri takip edilecektir. Altı aylık sürenin başında ve sonunda olmak üzere en az iki kez yapılan izleme faaliyetlerinin sonucunda iş ve işçi bulmaya aracılık faaliyeti yürütüldüğüne dair herhangi bir bulgu tespit edilemediğine ilişkin tutanak olması halinde bu kişilere yönelik izleme faaliyetine son verilecektir.

İZNİN İPTALİKurum tarafından özel istihdam bürosu açmak üzere verilen izinler 4904 sayılı

Kanunun 18 inci maddesinde ve 20 nci maddesinin ikinci fıkrasında yer alan hükümler doğrultusunda iptal edilecektir.

Bürolara 4904 sayılı Kanunun 20 nci maddesinin (a), (b), (c), (f), (g) ve (j) bentlerinde yer alan fiilleri nedeniyle uygulanan idari para cezalarının takibinde izin verilen ya da yenilenen süreler dikkate alınmadan toplamda üç adet idari para cezası uygulanması halinde izinlerin iptali söz konusudur.

Ayrıca, büroların izin aldıkları ya da izinlerini yeniledikleri izin tarihinden itibaren ilk 18 ay içinde işe yerleştirme faaliyetinde bulunup bulunmadıkları Kurum Portalından takip edilecek ve işe yerleştirme yapılmadığının tespit edilmesi halinde iznin iptal edilmesi konusunda işlem yapılacaktır.

Bu nedenle, bürolara uygulanan idari para cezalarına ilişkin uygulamalar ile ilk 18 ay içerisinde işe yerleştirme yapıp yapmadığı il/şube müdürlüklerince merkez büro ve şubeleri dâhil titizlikle takip edilecektir.

İptal işlemine konu olacak fiillere ilişkin edinilen bilgi ve belgeler ile uygulanan idari para cezalarına ilişkin evraklar şube müdürlüklerince il müdürlüğüne gönderilecek, il müdürlüklerine yapılan başvurularda da başvuruyu alan il müdürlüklerince mevzuat hükümleri doğrultusunda iptal işlemi yapılacaktır.

İznin iptal edilmesi hususu (Ek:8.13-16) il müdürünün oluruna sunulacaktır.İptal yazısı, izni iptal edilen özel istihdam bürolarına, il/şube müdürlüklerince

elden bir tutanakla veya iadeli taahhütlü posta ile bildirecek ve yazının teslim alındığına ilişkin belge mutlaka büroya ait dosyada muhafaza edilecektir. Daha önce verilmiş izin belgesi de teslim alınarak dosyasında saklanacaktır.

99

İznin iptali kararının ilgililere tebliğinden sonra iptal kararına itiraz edilmemesi veya itiraz edilmiş olmakla birlikte itirazın ret edilmesini müteakip teminat Kuruma gelir kaydedilecektir. Gelir kaydedilen teminat ilgilinin hiçbir borcuna mahsup edilemeyecektir.

Merkez büronun izni iptal edildiğinde, şubesinin bulunduğu birimlere; merkez büronun izninin iptal edildiği ve dolayısıyla şubelerinin de iş ve işçi bulmaya aracılık faaliyetinde bulunamayacağı ilgili birimce bildirilecektir. Bilgi alan il/şube müdürlükleri de bu durumu şubeye yazılı olarak hemen iletecektir.

İzni iptal edilen büroların ve şubelerinin bu tarihten itibaren altı aylık süre içinde faaliyete devam edip etmedikleri takip edilecektir. Altı aylık sürenin başında ve sonunda olmak üzere en az iki kez yapılan izleme faaliyetlerinin sonucunda iş ve işçi bulmaya aracılık faaliyeti yürütüldüğüne dair herhangi bir bulgu tespit edilmediğine ilişkin tutanak olması halinde bu kişilere yönelik izleme faaliyetine son verilecektir.

KARARLARA KARŞI İTİRAZÖzel istihdam büroları, izin başvurusu ve yenileme taleplerinin reddi ile iptal

kararlarına karşı, kararın tebliğ tarihinden itibaren 15 gün içinde Kuruma itiraz edebileceklerdir. İtirazlar 30 gün içinde sonuçlandırılacaktır. İtiraz yoluna başvurulmuş olması, ilgililerin yargı yoluna gitme haklarını ortadan kaldırmayacaktır.

Şube müdürlüklerine yapılan itirazlara ilişkin tüm bilgi ve belgeler şube müdürlüğünün görüşü ile birlikte il müdürünün oluruna sunulmak üzere il müdürlüğüne gönderilecek, il müdürlüklerine yapılan başvurularda da itiraza ilişkin tüm bilgi ve belgeler il müdürünün oluruna sunulacaktır.

İptal kararını tebliğden imtina eden bürolar hakkında 7201 sayılı Tebligat Kanunu ve 6099 sayılı Kanunla yapılan değişiklikler esas alınacaktır. (Madde 8.10-3)

FAALİYETİNE KENDİ İSTEĞİ İLE SON VEREN BÜROLARFaaliyetine kendi isteği ile son vermek isteyen özel istihdam bürolarının temsil ve

ilzama yetkili kişisinin vereceği dilekçe ile Kuruma başvurması halinde, haklarında uygulanmış ve tahsil edilmemiş (hukuk müşavirliğince takip edilenler dâhil) Kurum alacağının bulunmaması ve kapatma talebi tarihinde Bakanlık müfettişliğince devam etmekte olan inceleme/soruşturma olmaması şartıyla Özel İstihdam Büroları Yönetmeliğinin 10 uncu maddesine istinaden işlem yapılacaktır. Bürolara verilen izin belgesi, teminatın iadesi esnasında geri alınarak Portalda büro kapatma işlemi yapılacaktır.

Faaliyetine son vermek isteyen bürolardan masraf karşılığı veya idari para cezası gibi Kurum alacağı mevcutsa (Hukuk Müşavirliğince takip edilenler dâhil) öncelikle bunlar tahsil edilecektir.

Kendi isteği ile faaliyetine son veren büroların ve şubelerinin bu tarihten itibaren altı aylık süre içinde faaliyete devam edip etmedikleri takip edilecektir. Altı aylık sürenin başında ve sonunda olmak üzere en az iki kez yapılan izleme faaliyetlerinin sonucunda iş ve işçi bulmaya aracılık faaliyeti yürütüldüğüne dair herhangi bir bulgu tespit edilmediğine ilişkin tutanak olması halinde bu kişilere yönelik izleme faaliyetine son verilecektir.

ÖZEL İSTİHDAM BÜROLARININ KURUMA BİLGİ VERMELERİÖzel istihdam bürosu başvuru sahiplerinden alınan bilgi ve belgeler ile bürolardan

alınan istatistikler “Hizmete Özel” olarak kullanım kapsamındadır ve Kurum hizmetlerinden başka amaçla kullanılamaz.

100

Bürolardan alınan iletişim bilgileri ve istatistikî bilgiler il/şube müdürlüklerinde yetkilendirilen personel tarafından Portala girilecektir.

Kurum internet ana sayfasında yayımlanmayan herhangi bir konu hakkında üçüncü kişilere bilgi verilmez (Portalda yer alan bilgiler Kurum içi kullanıma dâhildir, Kurum dışına verilemez).

Bürolardan istenilecek bilgilerin 4904 sayılı Kanun ve buna bağlı çıkarılan yönetmeliklerde yer alan konular dâhilinde ve yetkisinde olmasına dikkat edilecek, kanun ve yönetmelikte yer alan konular dışında ayrıca bilgi-belge istenmeyecektir.

İstatistik Tabloları

Özel istihdam büroları, işgücü piyasasının izlenmesi için gerekli olan; iş arayanlar, açık işler ve işe yerleştirmelerle ilgili bilgileri hemen portala gireceklerdir. Ancak, girilen bilgilere ilişkin sistem tarafından oluşturulan üçer aylık dönemlere ait (Ocak, Şubat, Mart), (Nisan, Mayıs, Haziran), (Temmuz, Ağustos, Eylül), (Ekim, Kasım, Aralık) raporlar ise Kurum Portalında yer alan programı kullanılarak, nisan, temmuz, ekim ve ocak ayının 1-20’si arasında Kuruma gönderilecektir.

Özel istihdam bürolarının, istatistiki bilgilerini süresi içinde Portala girip girmedikleri İl/şube müdürlüklerince takip edilecektir. İstatistikî bilgilerini giren büroların bilgileri kontrol edilecek ve varsa eksiklikler büronun e-posta adreslerine gönderilerek gerekli düzeltmelerin yapılması sağlanacaktır. Süresi içinde girilmeyen bilgiler için sürenin bitiş tarihinden sonraki gün ilgili büroya, öncelikle yazılı tebliğ gönderilecek, tebliğe rağmen istatistikî bilgilerini tebliğ tarihinden itibaren 15 gün içinde Kuruma göndermeyen bürolara 4904 sayılı Kanunun 20/b maddesi gereğince idari para cezası uygulanacaktır.

Şubesi bulunan bürolara ait istatistikî bilgiler merkez birim ve her bir şube için ayrı ayrı kayıt edilecektir. Büroların şubelerine uygulanan idari para cezaları derhal büronun merkez biriminin bulunduğu Kurum birimine bildirilecektir.

Yukarıda verilen dönem içerisinde izin almış olup henüz üç aylık faaliyet süresini tamamlamayan bürolar da, faaliyet süreleri içerisinde yer alan istatistikî bilgilerini yine dönem sonunu takip eden ayın 20’sine kadar Kuruma gönderecektir. Konuyla ilgili olarak il/şube müdürlüklerince belge tesliminde bu konuda büro yetkililerine bilgi verilecektir. Ancak, üç aylık izin süresi tamamlanmamış bürolar için idari para cezası uygulanmayacaktır.

İl müdürlüklerimizce, büroların istatistikî bilgilerini Portal üzerinden gönderebilmeleri amacıyla gerekli bilgilendirme ve takip işlemleri yapılacaktır.

Değişikliklerin Kuruma Bildirilmesi

Özel istihdam büroları, izin aldıktan sonra unvan, faaliyet alanı, yetkili kişi, nitelikli personel, posta adresi, internet sayfası ve elektronik posta adreslerindeki değişiklikleri 10 gün içinde başvurusunu yaptığı Kurum il veya şube müdürlüğüne bildirmek, uygulamanın takibi için gerekli olan diğer bilgi ve belgeleri de talep edilmesi halinde Kuruma vermek zorundadır.

İl/şube müdürlüklerince alınan bilgiler (şubeler dâhil) öncelikle 4904 sayılı Kanun ile Özel İstihdam Büroları Yönetmeliği açısından değerlendirilecek ve varsa eksiklikler bir ay içinde tamamlatılacaktır. Süresi içinde mevzuata uygunluk sağlanamaması halinde “başvuru şartlarının kaybedilmesi” söz konusu olacağından, şube müdürlüklerine yapılan başvurularda durum il müdürlüğüne bildirilecek, il müdürlüklerine yapılan başvurularda ise durum il müdürlüğünce değerlendirilecektir.

101

Bürolardan alınan telefon, posta, internet ve e-posta değişiklikleri il/şube müdürlüklerinde yetkilendirilen personel tarafından (bu konuda yetki sorunu olması halinde il müdürlüklerinde görevli sistem sorumluları ile irtibata geçilecektir) aynı gün Portalda güncellenecektir.

İl/şube müdürlüklerince yılda en az bir kez bürolar ile toplantı yapılacaktır. Toplantı tarihi ve gündemi, en az 15 gün önce bürolara ve İstihdam Hizmetleri Dairesi Başkanlığına bildirilecektir. Uygun görülmesi halinde Genel Müdürlükten de katılım sağlanacaktır. Toplantıda mevzuat ile çalışma usul ve esasları hakkında bilgi verilecek, karşılıklı görüş alışverişinde bulunulacaktır. Toplantı sonrasında bürolardan alınan görüş ve öneriler (Ek:8.13-10) raporlaştırılarak Başkanlığa bildirilecektir.

İl İstihdam ve Mesleki Eğitim Kurulunun Ankara ve İstanbul da ki toplantılarına, özel istihdam büroları derneklerinden bir temsilcinin, diğer illerde ise işe yerleştirme sayısı, işe yerleştirilenlerin meslek çeşitliliği sayısı gibi kriterlerle, işgücü piyasası hakkında katkı sağlayabileceği düşünülen bir ya da iki temsilcinin katılımının sağlanmasına çalışılacaktır.

DENETİM-İZLEME VE İDARİ PARA CEZALARIDenetim ve İzleme

Kurumca izin verilen büroların faaliyetleri Bakanlığımız İş Müfettişlerince denetlenecektir. İş müfettişlerince yapılan denetleme sonrasında hazırlanan rapora istinaden Başkanlıkça verilen talimatlar uygulanacak, aksine bir talimat bulunmaması halinde ayrıca araştırma inceleme yapılmayacaktır.

İl müdürlüklerince de internet ve yerel gazeteler ile (Ankara, İstanbul ve İzmir İl Müdürlükleri yerel gazeteler hariç) ulusal gazetelerin seri ilanlar bölümü (Hürriyet, Sabah, Posta gazetelerinin İnternet sayfalarında yer alan seri ilanlar/sarı sayfalar bölümünden de görülebilir) ve insan kaynakları ekleri dâhil olmak üzere izlenerek, izinsiz iş ve işçi bulmaya aracılık faaliyeti içeren ilanlar takip edilecek ve ilgililer ile irtibata geçilerek (işyeri ziyareti, web adresinden takip vb.) mevzuat hakkında bilgi verilip yapılan işlemler tutanak ile kayıt altına alınacaktır.

Gerçek veya tüzel kişilerin iş ve işçi bulmaya aracılık faaliyetinde bulunduklarına dair kabahatin işlendiğini ortaya koyan somut bilgi ve belgenin olmaması ve/veya tespit edilememesi halinde durum kayıt altına alınan tutanakta açıklanacak ve ilgililer izlemeye alınacaktır. İzleme süresinde ilgililerin aracılık faaliyetini yaptıklarına ilişkin somut bilgi ve belgelere ulaşılması halinde de Tespit Tutanağı (Ek:8.13-17) düzenlenerek idari para cezası uygulanacaktır.

Gerçek veya tüzel kişilerin iş ve işçi bulmaya aracılık faaliyetinde bulunduklarına dair kabahatin işlendiğini ortaya koyan somut bilgi ve belgenin olması ve/veya tespit edilmesi halinde Tespit Tutanağı (Ek:8.13-17) düzenlenerek idari para cezası uygulanır. Ayrıca, bu kişilerin (gerçek/tüzel kişiler) özel istihdam bürosu olmak istemeleri halinde tutanak tarihinden itibaren bir ay içinde özel istihdam bürosu izni almak için Kuruma başvuru yapmaları ve izin verilene kadar aracılık faaliyetinde bulunmamaları, aracılık faaliyetinde bulunmak istememeleri halinde ise faaliyetlerini sonlandırmaları (internet siteleri de dahil) bildirilecek ve izlemeye alınacaktır.

İl/şube müdürlüklerince gazeteler üzerinden yapılan izlemelerde, izinsiz özel istihdam bürosu faaliyeti yapan kişi ve firmaların takip edildiği, bu kapsamda izinsiz faaliyet gösteren kaç kişi ve firmanın tespit edildiği ve bunlar hakkında yapılan işlemler aylık olarak düzenlenecek raporlarla kayıt altına alınacaktır.

Ayrıca, Başkanlıkça isim ve/veya adresleri bildirilen kişiler hakkında verilen izleme talimatları doğrultusunda, yine gazete ve internet üzerinden izleme yapılarak,

102

izinsiz iş ve işçi bulmaya aracılık faaliyeti yaptığı tespit edilenlere idari para cezası uygulanacaktır.

İl müdürlüklerince, herhangi bir nedenle izlemeye alınan kişiler; internet, işyeri ziyareti ve gazete ilanları ile altı aylık sürenin başında ve sonunda olmak üzere en az iki kez takip edilecektir. İzleme faaliyetlerinin sonucunda, iş ve işçi bulmaya aracılık faaliyeti yürütüldüğüne dair herhangi bir bulguya rastlanılmadığı takdirde, durum bir tutanakla tespit edilecek ve bu kişilere yönelik izleme faaliyetine son verilecektir.

Emniyet müdürlüklerince, denetim birimlerince veya buna benzer resmi kurum/kuruluşlarca, çalışma izni bulunmayan yabancı uyruklu kişilerin iş bulmalarına aracılık faaliyetinde bulunduğu somut belge veya açık/net bir ifade ile belirlendiği tespit edilen izinli bürolar hakkında doğrudan 4904 sayılı Kanunun 20/j maddesine istinaden işlem yapılması, izinsiz olarak faaliyet gösterenler hakkında ise 4904 sayılı Kanunun 20/h veya 20/j maddelerine göre hesaplanacak idari para cezası miktarlarından sadece yüksek olanın uygulanması gerekmektedir (Ek:8.12-13).

Resmi makamlardan intikal etmeyen tespit, şikâyet ve ihbarlar için de somut bir belge elde edilememesi halinde, Bakanlığımız İş Teftiş Kurulu Başkanlığınca gerekli incelemenin yapılmasını teminen konuya ilişkin bilgi ve belgelerin İstihdam Hizmetleri Dairesi Başkanlığına iletilmesi gerekmektedir.

İl/şube müdürlüklerince izin alan büroların işyerleri ve internet sayfalarında, Kurumdan alınan izin belgesi ile iş arayanlardan ücret alınmayacağı bilgisine ve logoya yer verip vermedikleri kontrol edilecek ve Özel İstihdam Büroları Yönetmeliğinin 11 inci maddesinde yer alan hükümlere uymayan bürolara hatırlatma yazısı gönderilecektir. Yapılan hatırlatmaya rağmen yükümlülüklerini yerine getirmeyen büroların izin yenileme başvurusunda bulunmaları halinde, yenileme talebi ile birlikte bu bilgi de değerlendirilecektir.

İdari para cezaları

İl/şube müdürlüğünce dayanağı belirtilmek suretiyle; özel istihdam büroları hakkında 4904 sayılı Kanunun 20 nci maddesinde yer alan idari para cezalarına ilişkin hususlar İşlemler El Kitabının 12 nci bölümü çerçevesinde ve 12 nci bölüm ekinde yer alan örnek metin ve miktarlara göre uygulanacaktır.

Uygulanan idari para cezalarının, miktarı, tarihi, tahsil durumu (ödendi/ödenmedi) ve kaçıncı kez idari para cezası uygulandığına dair bilgiler Portala derhal eklenecektir. Uygulanan idari para cezalarının süresi içerisinde ödenmesi halinde Başkanlığa herhangi bir bildirimde bulunulmayacaktır. Ancak, söz konusu idari para cezalarının Hukuk Müşavirliği nezdinde yasal yollardan takibinin gerektiği hallerde ve hukuki süreç devam ederken idari para cezasının ödenmesi halinde gerekli bilgi ve belgeler yazı ekinde Başkanlığa bildirilecektir.

İzin alan veya izinsiz faaliyet gösteren kişilere yönelik idari para cezası uygulamaları Portal üzerinden takip edilecektir. Ayrıca, özel istihdam bürolarına idari para cezası uygulandıktan sonra, yazının tebliğine rağmen tahsil edilememesi halinde Başkanlığımıza gönderilmeden önce Hukuk Bilgi Sistemine (SVR) kayıt edilmesi gerekmektedir (Ek:8.12-14).

Büroların şubelerinin idari para cezası gerektiren fiillerinin tespit edilmesi halinde, idari para cezası uygulanarak, büronun merkez biriminin bulunduğu Kurum birimine, idari para cezası uygulandığı derhal bildirilecektir.

Tebligat

103

Kurumdan izin alan bürolarla ilgili olarak yapılacak tebliğlerde, 7201 sayılı Tebligat Kanunu ve bu kanunda 6099 sayılı Kanunla yapılan değişiklikler esas alınacaktır.

7201 sayılı Tebligat Kanununun 10 uncu, 28 inci ve 31 inci maddeleri gereği, büronun Kuruma bildirdiği adresinde bulunması ve tebligatı alması esas olmakla birlikte, yetkililerine Kurumda da tebligat yapılabilecek, bunun mümkün olmaması halinde ise ilânen tebligat yapılacaktır. Tüm çabalara rağmen tebligat yapılamaması durumunda ise “uygun bir işyerine sahip olma” koşulunun sonradan kaybedilmesi nedeniyle büronun izninin iptal edilebilmesi için 8.6. İznin İptali başlıklı madde hükmü doğrultusunda işlemler yapılacaktır.

KURUM PORTALINA KAYIT VE TAKİPÖzel istihdam bürolarına ilişkin Kurum web sayfasında yapılan ilanlar ile bürolara

uygulanan yaptırımlara ilişkin idari para cezası uygulamaları, kendi isteği ile faaliyetine son vermek isteyenlerin durumu, izin iptal koşulları, mahkemelere bilgi verilmesi ve denetim gibi işlemlerde Portal üzerindeki kayıtlar esas alınacaktır.

Bu nedenle, aşağıda yer alan hususlar dikkate alınarak, her bir büro ve izinsiz olarak faaliyet gösteren kişi ve kuruluşlara ilişkin kayıtların gecikme olmaksızın ve eksiksiz olarak kayıt edilmesi gerekmektedir.

Şubesi bulunan özel istihdam bürolarının “idari para cezalarına ilişkin kayıtları” büronun merkez biriminin bulunduğu il/şube müdürlüğü personelince yapılacaktır.

İşveren ve özel istihdam bürosu kaydıÖzel istihdam bürosu izni verilenlerin, izin belgesi teslimi esnasında öncelikle

“işveren kaydı” yapılacak ve “İŞKUR Numarası” tutanağa yazılarak büroya teslim edilecektir. Aynı zamanda, büronun özel istihdam büroları kayıt modülüne kaydı yapılacak ve izin faaliyet aralığına ilişkin izin başlangıç tarihi manuel girilip bitiş tarihinin ise sistem tarafından otomatik olarak verilmesi sağlanarak büro kaydı aktif hale getirilecektir.

Yeni büro kayıtlarında; izin olurunu takip eden haftanın ilk mesai gününün (pazartesi günü) “izin başlangıç tarihi” olarak portala işlenecektir.

İzin yenileme kayıtlarında ise; büronun izninin bittiği tarihten önce izin oluru alınmış ise izin bitiş tarihini takip eden gün izin başlangıç tarihi olarak, izin oluru iznin bittiği tarihten sonra alınmış ise izin olurunun alındığı tarih izin başlangıç tarihi olarak portala işlenecektir.

Büroların, işveren kaydı yapılması esnasında “tercih edilen iletişim adresi” bölümüne yetkili kişiye ait e-posta veya GSM numarası yazmaları gerektiği hakkında bilgi verilecek ve bu bilgiler kontrol edilecektir.

Özel istihdam bürolarının şubeleri için de, Portal üzerinden şube açılışı yapılıp sistem tarafından verilecek otomatik şube numarasının merkez büronun uzantısı olup olmadığı kontrol edilecektir. İzin almaksızın faaliyet gösteren gerçek ve tüzel kişiler için de aynı şekilde işveren kaydı yapılacaktır. T.C. Kimlik Numarası bilinmeyenler için il/şube müdürünün T.C. Kimlik Numarası kaydedilecektir. Özel istihdam büroları menüsünde bu bürolar için izinsiz (kayıt dışı) seçeneği seçilecek ve sistemin büro numarası vermemesi sağlanacaktır.

Özel istihdam büroları işlemleri kaydı Yeni büro kayıtlarında, merkez kaydı yapılacak ise özel istihdam büro tipi

“merkez” olarak seçilecek ve gelen ekranda büro olarak kaydı yapılan işverenin İŞKUR numarası girilerek işveren bilgileri getirilip “izin no getir” butonu tıklanarak izin numarası alınacaktır.

104

Şube kayıtlarında ise; özel istihdam büro tipi “şube” olarak seçilecek ve gelen ekranda öncelikle merkez büronun işkur numarası girilip işveren bilgileri getirilecektir. Sonrasında şubenin işkur numarası girilerek işveren bilgileri getirilip “izin no getir” butonu tıklanarak şube numarası alınacaktır.

“Özel İstihdam Bürosu” sayfasında, izin belge tarihi, İl müdürlüğü onay tarihi ve sayısı, izin belgesi teslim tutanağı tarihi ve sayısı, yetkili/yetkililerin adı-soyadı, görev bitiş tarihleri ve öğrenim durumları ile nitelikli personelin adı-soyadı ve öğrenim durumları (öğrenim durumları ilkokul ve ortaöğretim olanların sahip olduğu sertifika vb.) kaydedilecek ve “İzin Durumu” “aktif” olarak seçilecektir. Büroların izin yenilemesi durumunda bu bölüme son dönem bilgileri kaydedilerek güncellenecektir.

Büronun faaliyetine son vermesi ya da izninin iptal edilmesi halinde işlemin gerçekleştiği gün, izin durumu butonundan uygun olan (kapattı/iptal edildi) seçilecektir.

“İzin Bilgisi” sayfasında, büronun ilk izin dönemi ile izin yenileme dönemlerinin sistem tarafından verilip verilmediği takip edilecektir.

“İdari Para Cezası Bilgileri” sayfasında, işlemin her basamağı ayrı ayrı kaydedilerek takip edilecektir. Uygulamanın başladığı 2004 yılından itibaren uygulanan idari para cezaları da Kurum Portalına kaydedilecektir.

Bürolara uygulanan idari para cezalarına ait işlemler ayrı ayrı, (uygulama tarihi, tebliğ tarihi, ödeme durumu ve Genel Müdürlüğe bildirme işlemleri) Kurum Portalında işlemin yapıldığı gün kaydedilecektir. Bürolara uygulanan idari para cezaları iznin iptalinde dikkate alınacağı için bu hususta gecikmeye meydan verilmeyecektir.

Denetleme şekli sadece iş müfettişlerince yapılan denetimler için seçilerek kaydedilecektir.

Açıklama bölümüne idari para cezasına konu olan olayın özeti yazılacaktır. İdari para cezasının sadece ödenmemesi ya da adresinde bulunamaması gibi durumlarda ve Hukuk Müşavirliğince takibi sürenlerin ödenmesi halinde Genel Müdürlüğe yazı ile bildirilecek olup önceki aşamalarda Genel Müdürlüğe bilgi verilmeyecektir.

Büroların şubelerine uygulanan idari para cezaları, merkez büronun bulunduğu il müdürlüğünce (varsa diğer birimlerden gelen bilgiler de) merkez büronun Portalda bulunan sayfasına kaydedilecektir. Merkez ve şubelere uygulanan idari para cezalarının toplamda üç adet olması halinde merkezin bulunduğu il müdürlüğüne durum bildirilecektir.

İl müdürlüklerinden bildirilen idari para cezasının ödenmeme durumu Başkanlık tarafından Hukuk Müşavirliğine bildirilecek ve Portala kaydedilecektir.

“Denetim Bilgileri” İstihdam Hizmetleri Dairesi Başkanlığı tarafından, Performans Bilgilerine ait sayfalar ise il müdürlükleri tarafından Portala kaydedilecektir.

“Büro kapatma sayfası”nda büronun kendi isteği ile faaliyetine son vermesi, iznini yenilememesi ya da iznin iptali halinde il/şube müdürlüklerince kapatma tarihi ve nedeni seçilerek kapatma işlemi yapılacaktır.

Özel istihdam büroları yetkililerinin ticaret sicil gazetesinde yer alan görev sürelerinin bitim tarihleri Kurum Portalına kaydedilecek ve süre sonunda bürolar tarafından yapılacak değişiklikler, Yönetmelik hükümleri çerçevesinde kontrol edilecektir.

Portal’da yapılan her kayıt işleminden sonra “İŞLEM SONU” ve “DEĞİŞİKLİKLERİ KAYDET” butonu ile işlem sonuçlandırılacaktır.

İç iletişimİstihdam Hizmetleri Dairesi Başkanlığınca, özel istihdam bürolarına ilişkin

uygulama esnasında bilgi alışverişini sağlamak üzere merkez ve il müdürlüklerinde görevli personelin isimlerinin yer aldığı “ozelistburo” e-posta grubu oluşturulmuştur. E-posta grubuna ekleme ya da çıkarma yapılmasının istenilmesi halinde isimler derhal

105

“ozelistburo” mail grubuna bildirilecek ve İstihdam Hizmetleri Dairesi Başkanlığı tarafından gerekli değişiklikler yapılacaktır.

Portal ile Kurum internet sayfasında işlem yapacak personelin değişmesi halinde de, yeni görevlendirilen personel isimleri, il müdürlüklerinde görevli sistem sorumluları tarafından derhal güncellenecektir. Ayrıca, daha önce özel istihdam bürosu bulunmayan il müdürlüklerince başvuru alınması durumunda, özel istihdam bürosu hizmetlerini yerine getirmek üzere personel görevlendirilmesi yapılacaktır. Bu kişilerin Portal ile Kurum internet sayfasında işlem yapabilmeleri için sistem sorumluları tarafından yetkilendirme yapılacak ve isimlerin “ozelistburo” e-posta grubuna da eklenebilmesi için anılan gruba mail atılacaktır.TEMİNAT MEKTUBU VE MASRAF KARŞILIĞI MİKTARI

Özel istihdam bürolarından alınacak teminat mektubu ile masraf karşılığı miktarları Kurum Internet sayfasında “Özel İstihdam Büroları Hakkında Açıklamalar” başlığında yer almaktadır.

106

TARIM ARACILIĞI

Tanımlar:İşçi: Tarım işinde mevsimlik gezici olarak çalışan işçileri,İşveren: Mevsimlik gezici tarım işçilerini çalıştıran işverenleri,İşyeri: Konaklama yerinin mücavir alanında bulunan tarım işinin yapıldığı işyerini,Konaklama yeri: Tarım işçilerinin konakladığı ve tarım işyeri ile aynı mücavir alan

sınırlarında bulunan yerleri,Kurum: Türkiye İş KurumunuMahalli Mülki İdare Amirliği: İşyeri ile konaklama yerinin sınırları içinde

bulunduğu il valiliğini veya ilçe kaymakamlığını ifade eder.Tarım Aracıları: Tarımda iş ve işçi bulma aracılığı görevini yapmak üzere Türkiye

İş Kurumu tarafından izin verilen gerçek veya tüzel kişilerdir.

Tarım Aracıları İzin Başvuruları4904 Sayılı Türkiye İş Kurumu Kanununun 3/d maddesi ile 27/05/2010 tarih ve

27593 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Tarımda İş Aracılığı Yönetmeliği kapsamında tarımda iş ve işçi bulma aracısı olarak faaliyette bulunmak isteyen gerçek kişiler ile tüzel kişiler; izin almak üzere aşağıda yer alan bilgi ve belgelerle birlikte, Türkiye İş Kurumu (İŞKUR) il müdürlüklerine başvurabileceklerdir.

Tarım Aracılığında Aranan NiteliklerAracılık yapacak gerçek kişiler ile tüzel kişileri idare, temsil ve ilzama yetkili

kişilerde aşağıdaki nitelikler aranır:a) Türk vatandaşı olmak ve 18 yaşını bitirmiş olmak,b) Kamu haklarından yoksun bulunmamak,c) Türk Ceza Kanunun 53 üncü maddesinde belirtilen süreler geçmiş olsa bile;

kasten işlenen bir suçtan dolayı bir yıl veya daha fazla süreyle hapis cezasına ya da affa uğramış olsa bile devletin güvenliğine karşı suçlar, Anayasal düzene ve bu düzenin işleyişine karşı suçlar, devlet sırlarına karşı suçlar ve casusluk, zimmet, irtikap, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik, güveni kötüye kullanma, hileli iflas, ihaleye fesat karıştırma, edimin ifasına fesat karıştırma, suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama veya kaçakçılık suçlarından mahkum olmamak,

d) En az ilkokul mezunu olmak (27 Mayıs 2010 tarihinden önce izin almış olan ve halen aktif olan aracıların izin yenilemelerinde bu şart aranmaz)

e) Ayrıca, Kurumca belirlenen miktardaki masraf karşılığının (2012 yılı için 110 TL) yatırılması ve tüzel kişilerce şirket kuruluş sözleşmesinin yayımlandığı ticaret sicil gazetesinin bir örneğinin Kuruma ibraz edilesi şarttır.

Tarım Aracısı Başvuru Koşulları Başvurular Kuruma şahsen veya iadeli taahhütlü posta yolu ile yapılabilir. Kaymakamlık ya da diğer resmi mahalli birimler tarafından tarım

aracılarından alınan belgelerin toplu olarak Kuruma gönderilmesi ile de başvuru yapılabilir.

Bu durumda izin belgeleri ilgili mahalli birime gönderilir ve izin belgeleri imzaları karşılığı tarım aracılarına verilir. İzin belgelerinin teslim alındığına ilişkin imzalar Kuruma gönderilir.

107

Tarım aracıları da kendi aralarında imza karşılığı yetki verdikleri kişi aracılığı ile toplu başvuru yapabilir ve izin belgelerini teslim alabilirler. Yetki verilen kişi tarafından izin belgelerinin teslim alındığına ilişkin imzalar Kuruma gönderilir.

Kuruma doğrudan yapılan başvuruların alınmasıTarımda iş ve işçi bulma izni almak için Başvuru Formu veya Toplu Başvuru Formu

ve Yetkili Atama Formu ekinde aşağıdaki belgelerin Kurum il müdürlüğüne ibraz edilmesi gerekmektedir:

a) Yetkili kişiye ait T.C. kimlik numarası beyanı. T.C. kimlik numarası. Bu hususta beyan alınması esas olmakla birlikte ihtiyaç duyulması halinde nüfus cüzdanı fotokopisi istenebilir.

b) Gerçek kişiler ile tüzel kişiliği temsil ve ilzama yetkili kişiye ait en az ilkokul (ilköğretim) düzeyinde öğrenim belgesinin veya sürücü belgesi örneği, (Yönetmeliğin yayımlandığı 27 Mayıs 2010 tarihinden önce izin almış olanlardan, aracılık görevini devam ettirdikleri sürece bu şart aranmaz).

c) Tüzel kişilerce şirket kuruluş sözleşmesinin yayımlandığı ticaret sicil gazetesinin bir örneği.

d) Gerçek kişiler ile tüzel kişiliği temsil ve ilzama yetkili kişiye ait imza sirküleri. Gerçek kişiler için Kurumda imza örneği alınacaktır. Tüzel kişileri temsil ve ilzama yetkili kişiler için ise imza sirküleri istenilecektir.

e) İki adet vesikalık fotoğraf (bir tanesi izin belgesine yapıştırılacak)f) Masraf karşılığı (her başvuru sahibi için ayrı dekont) g) 14.2-1 maddenin (ç) bendinde yer alan suçlara ilişkin adli sicil kaydının

olmadığına ilişkin beyan (Başvuru formu üzerinde). Adli sicil kaydı için beyan alınan durumlarda yetkili kişiye/kişilere ait beyanın

teyidi için başvurunun alınmasından itibaren en geç 3 işgünü içinde mahalli adlî sicillerde Cumhuriyet Başsavcılıklarından, asliye mahkemelerinin bulunmadığı ilçelerde kaymakamlıklardan, merkezî adlî sicilde ise Adalet Bakanlığı Adlî Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğünden yazılı olarak istenilecek, beyanın aksine, tarım aracısı olma şartına uymayan sicil kaydının bulunması halinde aracı izni iptal edilecektir.

Toplu ya da iadeli taahhütlü posta ile yapılan başvuruların alınmasıKurum Internet sayfasında yayımlı bulunan Tarım Aracısı Başvuru Formu veya

Tarım Aracısı Toplu Başvuru ve Yetkili Atama Formu (Ek 2) ile aşağıdaki belgeler iadeli taahhütlü posta ile ilgili Kurum il/şube müdürlüğüne gönderilir.

a. Gerçek kişi ya da tüzel kişiliği temsil ve ilzama yetkili kişiye ait T.C. kimlik numarası beyanı.

b. Gerçek kişi ya da tüzel kişiliği temsil ve ilzama yetkili kişiye ait en az ilkokul (ilköğretim) düzeyinde öğrenim belgesinin veya sürücü belgesi örneği, (Yönetmeliğin yayımlandığı 27 Mayıs 2010 tarihinden önce izin almış olanlardan, aracılık görevini devam ettirdikleri sürece bu şart aranmaz)

c. Tüzel kişilerce şirket kuruluş sözleşmesinin yayımlandığı ticaret sicil gazetesinin aslı veya noterden onaylı örneği,

d. Gerçek kişiler ile tüzel kişiliği temsil ve ilzama yetkili kişiye ait imza sirküleri,e. Masraf karşılığının Kurum hesabına yatırıldığını gösteren banka dekontu (her

başvuru sahibi için ayrı dekont)f. İki adet vesikalık fotoğraf (bir tanesi izin belgesine yapıştırılacak)g. 14.2-1 maddenin (ç) bendinde yer alan suçlara ilişkin adli sicil kaydının

olmadığına ilişkin beyan (Başvuru formu üzerinde).

108

Adli sicil kaydı için beyan alınan durumlarda yetkili kişiye/kişilere ait beyanın teyidi için başvurunun alınmasından itibaren en geç 3 işgünü içinde mahalli adlî sicillerde Cumhuriyet Başsavcılıklarından, asliye mahkemelerinin bulunmadığı ilçelerde kaymakamlıklardan, merkezî adlî sicilde ise Adalet Bakanlığı Adlî Sicil ve İstatistik Genel Müdürlüğünden yazılı olarak istenilecek, beyanın aksine, tarım aracısı olma şartına uymayan sicil kaydının bulunması halinde aracı izni iptal edilecektir.

Tarımda İş Ve İşçi Bulma Aracılarının YükümlülükleriTürkiye İş Kurumundan izin alan tarım aracıları 27.05.2010 tarih ve 27593 sayılı

Resmi Gazetede yayımlanan Tarımda İş Aracılığı Yönetmeliği hükümleri doğrultusunda aşağıda yer alan yükümlülüklere uymayı kabul ve taahhüt etmiş sayılırlar.

1- Kurumdan izin alınmadan aracılık yapılamaz. Bu yükümlülüğe uymayanlara 4904 sayılı Türkiye İş Kurumu Kanununun 20 inci maddesinin birinci fıkrasının (d) bendi uyarınca Türkiye İş Kurumunca idari para cezası verilir.

2- Aracılık belgeleri üç yıl süre ile geçerlidir. Bu süre sonunda aracılığı sürdürmek isteyenlerin belgeleri, izinlerinin bitmesinden önceki bir ay içinde başvurması halinde izin yenileme masraf karşılığının yatırılması ve uygun görülmesi halinde üçer yıllık olarak Kurum tarafından yenilenir. İzin süresinin bitiminden sonraki yapılan başvurularda ise ilk defa izin alma şartları ve masraf karşılığı miktarı uygulanır.

Geçerlilik süresi sona eren aracı belgesini yeniletmeden tarımda iş ve işçi bulma aracılığı yaptığı tespit edilenlere 4904 sayılı Türkiye İş Kurumu Kanununun 20 inci maddesinin birinci fıkrasının (d) bendi uyarınca Türkiye İş Kurumunca idari para cezası verilir.

Tüzel kişiliği temsil ve ilzama yetkili kişinin değişmesi durumunda, eski aracı belgesi teslim alınarak, yenileme masraf karşılığının alınmasını müteakip yeni yetkili adına aracı belgesi düzenlenir.

3- Aracılık, yalnız aracılık belgesi almış olanlarca yapılır; başkasına devredilemez, vekalet yoluyla da yürütülemez.

4- Aracılık yapmak üzere, izin verilen gerçek veya tüzel kişiler;a) Bu yükümlülüğe uymayanlara Türkiye İş Kurumu Kanununun 20 inci

maddesinin birinci fıkrasının (d) bendi uyarınca Türkiye İş Kurumunca idari para cezası verilir.

b) İşçilerden ücret almayacaklar, hizmetlerinin karşılığını yalnız işverenlerden isteyecekler, Kurumca onaylanmış bu sözleşmelerde gösterilen dışında, harç, masraf ve ücret alamayacaklardır.

c) İşçilere işe başlamadan önce yapılacak iş, ücret ve diğer hususlar hakkında gerekli bilgileri vereceklerdir.

ç) İşçilerin, konaklama yeri ile işyeri arasında uygun araçlarla güvenilir bir şekilde ulaşımının sağlanması hususunda işverenle birlikte doğrudan kontrol ve gözetim yapacaklardır.

d) Ücretlerin kararlaştırılan ödeme biçimine göre (günlük, haftalık, aylık, parça başına, götürü, vs. ) işverence her işçinin kendisine ödenmesini sağlayacaklardır.

e) İşçilerin günlük brüt kazançları 4857 sayılı İş Kanununun 39 uncu maddesinde belirtilen asgari ücretin altında olmayacaktır.

f) İşçilerin barınma yerlerini, yeme ve yatma durumlarını sağlığa ve barınma koşullarına uygun biçimde sağlamak için mahalli mülki idare amirlikleri nezdinde gerekli başvuruları yaparak takip edeceklerdir.

109

5- Ücret ve çalışma koşulları ile karşılıklı yükümlülüklerin aracı, işveren ve işçiler arasında yazılı sözleşmelerle belirlenmesi zorunludur.

6- Ücretler kararlaştırılan ödeme biçimine göre işverence her işçinin kendisine ödenir.

7- Aracılar, yaptıkları çalışmalara ilişkin olarak;Kurum tarafından bildirilen tarihlerde ve Kuruma rapor vermek zorundadır. Bu

yükümlülüğe uymayan tarım aracısına Türkiye İş Kurumu tarafından 4904 sayılı Türkiye İş Kurumu Kanununun 20 inci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendi uyarınca idari para cezası verilir. Bu raporun içeriği ve biçimi Tarım Aracısı Çalışma Raporu Örneği ‘ne uygun olmak zorundadır.

8- Tarım aracıları Türkiye İş Kurumu tarafından istenilen bilgi ve belgeleri istenilen süre içerisinde Kuruma vermek zorundadır. Bu yükümlülüğe uymayan tarım aracısına Türkiye İş Kurumu tarafından 4904 sayılı Türkiye İş Kurumu Kanununun 20 inci maddesinin birinci fıkrasının (e) bendi uyarınca idari para cezası verilir.

9- Tarım aracıları izin alırken Kuruma ibraz ettikleri bilgilerde ve tüzel kişi temsil ve ilzama yetkili kişide değişiklik olduğunda Kuruma bildirmek zorundadır.

10- Tarımda İş Aracılığı Yönetmeliğinin 14. Maddesi çerçevesinde;a) Aranılan niteliklerin yitirilmesib) İzin almak için Kuruma ibraz edilen belgelerin ve bilgilerin doğru olmadığının

anlaşılması halinde,c) Kurum tarafından yapılacak denetimler ile mahalli mülki idare amirlerince

yapılacak denetimler sonrasında aracılık yapmasında sakınca görülmesi halinde,d) Aracılık yetkisinin başkasına devredilmesi halinde,e)Aracı çalışma raporunun iki kez süresi içinde verilmemesi (aykırı ilk fiilde idari

para cezası uygulanacak, fiilin ikinci tekrarında ise idari para cezası ile birlikte aracılık izni iptal edilecektir.)

f) Kurum tarafından yapılacak denetimler ile mahalli mülki idare amirlerince yapılacak denetimler sonrasında veya iş bulduğu işçilerden ücret aldığı tespit edilmesi halinde,

Aracıların izin belgeleri iptal edilir.İzni iptal edilen aracılardan, bu maddenin;1-(a), (b) ve (c) bentleri gereğince izni iptal edilenlere daha sonra aracılık izni için

başvurmaları halinde izin verilmez.2-(d) bendi gereğince izni iptal edilenlere daha sonra aracılık izni için

başvurmaları halinde 1 yıl süreyle izin verilmez.3-(e) bendi gereğince izni iptal edilenlere daha sonra aracılık izni için

başvurmaları halinde 2 yıl süreyle izin verilmez.4-(f) bendi gereğince izni iptal edilenlere daha sonra aracılık izni için başvurmaları

halinde 3 yıl süreyle izin verilmez.İzin süreniz……………………… (Kurumca bildirilecek) tarihinde sona erecektir.

Tarımda aracılık faaliyetine devam etmek istemeniz halinde …………………..(Kurumca bildirilecek) tarihine kadar izin yenileme başvurusu yapmanız gerekmektedir.

Aracı BelgesiTarım aracılığı yapmak üzere başvuran ve Kurum tarafından tarımda iş ve işçi

bulma aracılığı yapması uygun görülen gerçek veya tüzel kişilere, Kurum il veya şube müdürlüklerince yazılı olarak bilgi verilir. Talepleri uygun bulunan gerçek veya tüzel kişilerden Kurumca belirlenen masraf karşılığının tahsil edilmesini müteakip Tarımda İş ve İşçi Bulma Aracısı Belgesi verilir. Tüzel kişiler için bu belgede, tüzel kişiliği idare, temsil ve ilzama yetkili kişiler de gösterilir.

110

Aracı Belgesinin Geçerlilik SüresiAracılara verilen tarımda iş ve işçi bulma belgeleri bir yıl süre ile geçerlidir. Bu

süre sonunda aracılığı sürdürmek isteyenlerin belgeleri izin yenileme masraf karşılığının yatırılması ve uygun görülmesi halinde birer yıllık olarak Kurum tarafından yenilenir.

Aracılığın DevredilemeyeceğiAracılık, yalnız aracı belgesi almış olanlarca yapılır; başkasına devredilemez,

vekâlet yoluyla da yürütülemez.

Aracılık Belgesinin İptali27 Mayıs 2010 tarih ve 27593 sayılı Yönetmeliğin; a) 6 ncı maddesinde yazılı nitelikleri yitiren veya başlangıçta bu nitelikleri

taşımadığı sonradan anlaşılan,b) 10 uncu maddesi hükümlerine uymayıp aracılığı başkasına devreden,c) 13 üncü maddesinde yer alan iki kez süresi içinde vermeyen ve/veya raporda

gerçeğe aykırı bilgi veren,d) 15 inci maddesine göre yapılacak denetim sonucunda aracılık yapmasında

sakınca görülen veya iş bulduğu işçilerden ücret aldığı tespit edilen,aracıların belgeleri Kurumca iptal edilir.

Tarım Aracılarının Sözleşme Düzenleme, Rapor Verme Zorunluluğu Ve Denetlenmesi

Tarım aracıları 27 Mayıs 2010 tarih ve 27593 sayılı Yönetmeliğin 12 inci maddesi gereği;

Ücret ve çalışma koşulları ile karşılıklı yükümlülüklerinin aracı, işveren ve işçiler arasında yazılı sözleşmelerle belirlenmesi zorunludur. Aracının olmadığı yerlerde sözleşme işveren ile işçiler arasında imzalanır. İşveren veya aracı Yönetmelik ekinde yer alan sözleşmelerin birer örneğini düzenleme tarihinden itibaren on iş günü içinde onaylanmak üzere Kuruma ulaştırmak zorundadır.

İşçilerin günlük brüt kazançları, 4857 sayılı İş Kanununun 39 uncu maddesinde belirtilen asgari ücretin altında olamaz, ücretler kararlaştırılan ödeme biçimine göre işverence her işçinin kendisine ödenir.

Aynı yönetmeliğin 13 üncü maddesi gereğince; Tarım Aracıları, yaptıkları çalışmalara ilişkin olarak yılda bir kez Kuruma rapor

vermek zorundadır. Bu raporun içeriği ve biçimi ile verileceği tarih Kurumca belirlenir.

Aracıların görevlerini bu Yönetmelikte bildirilen hususlara uygun olarak yapıp yapmadıkları Türkiye İş Kurumu ile mahalli mülki idare amirlerince denetlenir.

İdari Para CezalarıTarım aracıları ile ilgili olarak uygulanacak idari para cezaları 4904 sayılı Türkiye

İş Kurumu Kanununun 20 maddesinin (d) ve (e) bentlerinde ve 5326 sayılı Kabahatler Kanununun 32 inci maddesinde belirlenmiştir.

YURTDIŞI İSTİHDAM İLE İLGİLİ HİZMET VE İŞLEMLER1- GİRİŞ

Yurtdışı işlemleri; Türk ve yabancı firmaların yurtdışındaki işlerinde çalıştırmak amacıyla verdikleri işgücü istemlerinin karşılanmasını; yurtdışında çalışmak için

111

başvuran iş arayanların işlemlerinin yerine getirilmesini; firmaların işgücü ihtiyaçlarını karşılayabilmeleri için ilan izninin verilmesini; özel istihdam bürolarının yurtdışı istihdam hizmetlerinin düzenlemesine ilişkin işlemlerini; yurtdışı hizmet akitlerinin düzenlenmesi ve onaylanmasını; işçi ve işçi ailelerinin pasaport işlemlerini kapsar.

2- TANIMLAR

a) Dış temsilcilik: Türkiye’nin yurt dışında bulunan büyükelçilik, daimi temsilcilik, temsilcilik, elçilik, ortaelçilik, büyükelçilik ve elçilik büroları, daimi maslahatgüzarlıkları ile başkonsolosluk, konsolosluk, muavin konsolosluk, konsolosluk ajanlığı ve büyükelçilik konsolosluk şubeleri ile fahri başkonsolosluk ve fahri konsolosluklar, müşavirlik ve ataşelikleri,

b) Firma: Yurt dışındaki işleri için Türkiye’den işçi götürecek olan Türk veya yabancı uyruklu firmayı,

c) Hizmet akdi: Örneği Kurumca hazırlanan Türk veya yabancı uyruklu firma ile işçi arasında veya vekilleri arasında imzalanan bireysel hizmet akdini,

d) İş Alındı Belgesi: İşin üstlenildiği ülkedeki dış temsilciliklerimiz tarafından taahhüt işi üstlenen firmalar için düzenlenen belgeyi,

e) Uygun Görüş Belgesi: Taahhüt işleri dışındaki işler ve yatırımlar için dış temsilciliklerimizce düzenlenen belgeyi, ifade eder.

3- YURTDIŞI HİZMETLERİ İLE İLGİLİ ESASLAR1- Yurtdışı ile ilgili iş ve işlemler aksine bir hüküm olmadıkça il/şube

müdürlüklerince yerine getirilir.2- Yurtdışı iş arayan kayıt, işgücü istemleri, seçme, davet ve gönderme hizmetleri

aksine bir hüküm olmadığı sürece İşlemler El Kitabı’nın yurt içi işlemleri ile ilgili kısımlarına göre yapılır.

3- Firmaların, il/şube müdürlükleri ya da özel istihdam büroları kanalıyla veya kendilerinin doğrudan temin ettikleri işçilerle veya tayin ettikleri vekil arasında örneği Kurumca hazırlanan yurtdışı hizmet akdinin imzalanması ve il/şube müdürlüklerine onaylattırılması zorunludur.

4- Türk firmaları hizmet akitleri onaylanmadan önce işçilerin sosyal güvenliklerinin sağlandığına ilişkin belgeyi il/şube müdürlüklerine ibraz etmek zorundadır.

5- Kuruma intikal eden yurtdışı işgücü istemlerinin karşılanabilmesi için il/şube müdürlükleri mevzuatta belirtilen usul ve esaslara aykırı olmamak kaydıyla gerekli tedbirleri almak konusunda yetkilidir.

6- İl/şube müdürlüklerine işlem yaptırmak üzere başvuran her firma için dosya açılır.

4- YURTDIŞI İŞGÜCÜ İSTEMLERİFirmalar, yurtdışı iş gücü istemlerini Kurum kayıtlarından karşılamak veya

yurtdışından aldıkları işlere kendi işçilerini götürmek ve sözleşmelerini onaylatmak için doğrudan il/şube müdürlüklerine başvururlar.

5- FİRMALARIN İBRAZ EDECEKLERİ BELGELERİşgücü isteminin karşılanması ya da ilan izni için firmaların aşağıda belirtilen

belgeleri il/şube müdürlüklerine ibraz etmeleri gerekmektedir.

5.1- Türk Firmalarından İstenilecek Belgeler1- Ticaret sicil gazetesi örneği (bir defaya mahsus olmak üzere)

112

2- Taahhüt işleri için işin alındığı ülkedeki dış temsilciliğimizce ya da ülkemizdeki yetkili kamu kurumundan alınacak yazı veya İş Alındı Belgesi.

3- Taahhüt işleri dışındaki işler için işyerinde çalıştırılacak işçi sayısını belirten dış temsilciliğimizden alınacak yazı veya Uygun Görüş Belgesinin aslı veya dış temsilciliğimizce gönderilen faks.

4- Yurtdışında yapı, tesis, bakım, onarım işleri; sınaî ve teknolojik imalât, tesisat ve montaj işleri; işletme, yönetim, bakım ve idame işleri; proje, mühendislik, müşavirlik işleri yapacak olan firmalardan; Bayındırlık ve İskân Bakanlığından alınan Yurt Dışı Müteahhitlik Belgesi veya Yurt Dışı Geçici Müteahhitlik Belgesi (Genel Müdürlükçe belirlenen ülkelerden Irak için bu belge istenmez.).

5- Firmaların yürürlükte bulunan sosyal güvenlik mevzuatı hükümleri gereğince işçilerin sosyal güvenliğini sağladığına ilişkin belge.

6- Firma yetkililerinin noterce onaylanmış imza sirküleri, işlemlerin vekil aracılığıyla yapılacağı hallerde vekaletname veya yetki belgesinin aslı ya da aslı görüldükten sonra Kurum tarafından onaylanacak örneği (bir defaya mahsus olmak üzere).

7- İsrail İş ve İşçi Bulma Başmüdürlüğünce düzenlenen ve İçişleri Bakanlığınca onaylanan Yabancı İşçi Getirme İzni- Şerut Ha Taasuka (Sadece İsrail’de iş alan firmalardan),

5.2- Yabancı Uyruklu Firmalardan İstenilecek Belgeler1- Firmanın kuruluşuna dair belgenin dış temsilciliklerimizce onaylı örneği veya

yeminli tercüme bürolarınca yapılmış Türkçe çevirisi (bir defaya mahsus olmak üzere).

2- Taahhüt işleri için işin alındığı ülkedeki dış temsilciliğimizce ya da ülkemizdeki yetkili Kamu Kurumundan alınacak yazı veya İş Alındı Belgesi ile taahhüt işleri dışındaki işler için işyerinde çalıştırılacak işçi sayısını belirten dış temsilciliğimizden alınacak yazı veya Uygun Görüş Belgesinin aslı veya dış temsilciliğimizce gönderilen faksı.

3- İsrail Müteahhitler ve İnşaatçılar Birliğince düzenlenen Müteahhit Çalışma Ruhsatı (Sadece İsrail’de iş alan firmalardan ).

4- İsrail firmasınca düzenlenen ve Türkiye’den işçi getirme konusunda verilen Vekaletname- İpuy Koah (Sadece İsrail’de iş alan firmalardan ).

6- İŞGÜCÜ İSTEMLERİ İÇİN İLAN İZNİ VERİLMESİ1- İl/şube müdürlüklerince 5.1’de (Sosyal güvenliğin sağladığına ilişkin belge hariç)

ve 5.2’de belirtilen belgeler ve yayımlanacak ilan metnini ibraz etmiş firmalara işgücü istemlerini gazete, internet veya benzeri araçlarla karşılayabilmeleri için ilan izni verilir. Ancak yapılacak ilanda iznin hangi il/şube müdürlüğünden alındığı ve verilen iznin tarih ve sayısı belirtilir.

2- Diğer taraftan, yurtdışından alınan iş ile ilgili henüz anlaşma imzalanmamış olması halinde, söz konusu işin alındığına ilişkin herhangi bir belgenin (işi alan ile işi yaptıracak firma arasındaki yazışma vb.) il/şube müdürlüğüne ibraz edilmesi halinde gerekli değerlendirmeler il/şube müdürünce yapılarak, alınan işle ilgili ön hazırlık yapılması amacıyla yönetici konumunda eleman temini için ilan izni verilebilir.

3- Firmaların yayımlayacakları ilanın bir örneği ile il/şube müdürlüklerine başvurmaları; ayrıca, ilan yabancı dilde yayımlanacak ise Türkçe metninin de başvuru esnasında verilmesi gerekir.

113

4- Verilecek ilan izninin süresi alınan işin süresinden fazla olamaz. Aynı işle ilgili olmak ve alınan izindeki metin ile aynı olmak şartı ile izin süresince birden fazla ilan verilebilir.

5- Yayımlanan ilan metni ile firmaların il/şube müdürlüklerine verdikleri ilan metni arasında farklılıklar olması halinde, firmadan, il/şube müdürlüklerine verilen metne uygun olarak ilanın yeniden yayımlatılması istenir ve tekrarı halinde bir daha ilan için izin verilmez.

7- ÖZEL İSTİHDAM BÜROLARI1- İşgücü istemi özel istihdam büroları aracılığıyla karşılanacaksa, özel istihdam

bürolarının 5.1 ve 5.2’de belirtilen belgeleri bulundurmaları ve il/şube müdürlüğünce istenilmesi halinde ibraz etmeleri gerekir.

2- Özel istihdam bürolarının yurtdışındaki işler için yayımlayacağı ilanlar izne tabi değildir. Ancak, 5.1 ve 5.2’de belirtilen belgelerin il/şube müdürlüğünce istenilmesi halinde ibraz edilmesi gerekir.

3- Özel istihdam büroları, il/şube müdürlüğünce onaylanan hizmet akitlerini saklamak ve bir nüshasını işçiye bir nüshasını da Kuruma vermek zorundadır.

4- Özel istihdam bürosunda imzalanan hizmet akitlerinin 15 gün içerisinde işçiler yurtdışına çıkmadan önce il/şube müdürlüklerine onaylatılması gerekmektedir.

8- HİZMET AKİTLERİ İLE İLGİLİ İŞLEMLERFirmaların, Kurum ya da özel istihdam büroları kanalıyla veya kendilerinin

doğrudan temin ettikleri işçileri için, örneği Genel Müdürlükçe (İstihdam Dairesi Başkanlığı) hazırlanan hizmet akdini imzalamaları ve il/şube müdürlüklerine onaylatmaları zorunludur.

8.1- Hizmet Akitlerinin Düzenlenmesi1- Hizmet akitlerinin işçi, işveren veya vekili tarafından imza edilmiş

olmasına ve iki dilde imzalanması gereken sözleşmelerin de Türkçe ve yabancı dil karşılıklarının yazılmış olmasına dikkat edilir.

2- Sözleşmede belirlenen ücret Türkiye’de 16 yaşından büyükler için belirlenmiş olan brüt asgari ücretten düşük olamaz.

8.2- Hizmet Akitlerinin Onaylanması

1- Tarafların yurtdışı hizmet akitlerinin imzalanması esnasında hazır bulunması esas olmakla birlikte, kendi olanağıyla iş bulan işçiler, işveren tarafından adlarına düzenlenmiş vekâletnameleri ibraz etmeleri halinde işveren tarafı bulunmasa dahi hem kendi hem de işveren adına hizmet akdini imzalayabilirler.

2- İşveren vekili, firma adına yetkili olduklarını belgelemek suretiyle sözleşmeyi imzalayabilir, bu belgelerle sözleşmeyi işveren veya işveren vekili olarak imzalayan kişinin yetki belgesi (şirket kararı, vekâletname vb) ve imza sirküsü firma dosyasında muhafaza edilir. (Vekâletnamelerde “Kurum nezdinde hizmet akitlerini imzalamaya, ücretleri belirlemeye ve diğer tüm işlemleri yapmaya yetkilidir.” ibaresinin bulunması gerekir.)

3- Hizmet akdinde taraflarca doldurulacak kısımların eksiksiz ve okunaklı olmasına; kaşelerin, imzaların ve mühürün belirgin olmasına dikkat edilir. Sözleşmelerin yazımında yapılacak hatalar okunacak biçimde çizilir ve

114

doğrusu yazılarak, onaylayan il/şube müdürlüğü personeli tarafından parafe edilerek mühürlenir.

4- Bakanlıklararası Hac ve Umre Kurulu Kararı Doğrultusunda Hac Döneminde Suudi Arabistan’da Çalışacak Geçici İşçiler İle İlgili Tebliğ kapsamında yurtdışına gidecek geçici işçiler için, işverenle tüm işçileri temsilen bir işçi arasında tek bir hizmet akdi imzalanabilir.

5- Hizmet akitlerinin seri numaralarının bulunmaması halinde her nüshaya, "İşverene, Kuruma, İşçiye ve vize işlemleri için düzenlenmişse, ayrıca Konsolosluğa ait" olduğunu gösteren kaşe basılır.

6- Özel istihdam bürolarınca, işçi ve işverenlere il/şube müdürlüklerinde imzalatılan hizmet akitlerinin aynı gün, özel istihdam bürolarında imzalanan hizmet akitlerinin ise en geç 15 gün içerisinde (İşçiler yurtdışına çıkmadan önce) il/şube müdürlüklerine onaylatılması zorunludur.

7- Üç nüsha olarak düzenlenen hizmet akitleri işçi, işveren veya vekili tarafından il/şube müdürlüğü yetkililerinin huzurunda imzalanabileceği gibi, işçi ve işveren tarafından Kurum dışında imzalanmış olarak işveren veya vekilince getirilmesi halinde de son sayfasına, tarih kaşesi basılıp mühürün üstüne isim ve unvan belirtilmek suretiyle bir yetkili tarafından imza edilerek onaylanabilir.

8- Onay işlemi tamamlanan sözleşme taraflarca il/şube müdürlüğünde imzalanmış ise bir nüshası işveren veya vekiline bir nüshası işçiye verilir, diğer bir nüshası ise il/şube müdürlüğünde kalır. İşçi ve işveren tarafından il/şube müdürlüğü dışında imzalanmış olarak getirilen sözleşmeler ise “İşçi ve işverence hariçte imzalanmıştır.” şerhi ile onaylanmasına müteakip bir nüshası işveren veya vekiline verilir, bir nüshası işçinin sözleşmede belirtilen yazışma adresine il/şube müdürlüğünce taahhütlü olarak postalanır, diğer bir nüshası ise il/şube müdürlüğünde kalır.

9- İşverenlerin Kurum kanalı dışında götürdükleri veya mahallinden temin ettikleri işçileri hizmet akdini imzalatmaksızın çalıştırdıkları işçiler için hizmet akdi imzalatmak amacıyla il/şube müdürlüğüne müracaatları halinde sözleşmesiz olarak çalıştırılan işçi sayısı da belirtilmek suretiyle konu Genel Müdürlüğe intikal ettirilir.

8.3- Firmaların İşçi Götürebilecekleri SüreTürk ve yabancı firmalara İş Alındı Belgesi veya Uygun Görüş Belgesi’nde işin

yapılacağı süre içerisinde götürmek istedikleri işçi sayısında herhangi bir sınırlama getirilmeyecektir. Bu süre dışında işçi götürmek isteyen firmalar işin yapıldığı ülkedeki yurtdışı temsilciliklerinden alacağı bir belge ile söz konusu işin devam ettiğini belgelendirmesi koşuluyla, işin süresi uzatılır.

9- KENDİ İMKÂNLARIYLA İŞ BULANLARYurtdışındaki firmalardan, şahsi başvuruları sonucu iş bulan ve bu ülkelerdeki

yetkili makamlardan çalışmalarına imkân veren gerekli izni (çalışma, oturma iznini gösteren vize) almış olanlar kendi imkânları ile iş bulan olarak değerlendirilir. Hizmet akdi düzenlenmeksizin pasaportlarına işçi kaşesi basılmasını istemeleri halinde işçi kaşesi basılır.

115

10- BLOK VİZE BELGELERİYLE İLGİLİ İŞLEMLER 1- Suudi Arabistanlı işverenler, ülkemizden karşılayacakları işçi ihtiyaçlarını

mesleklere göre belirleyerek, ülkemizdeki Ankara veya İstanbul Konsolosluklarından birine intikal ettirmektedirler. İlgili konsolosluklarca işveren veya vekillerine, alt kısmında meslek ve işçi sayılarının ayrı ayrı kayıt edildiği ve Kuruma hitaben doldurularak, mühürlenip onaylanan tek tip blok vize belgeleri verilmektedir.

2- Konsolosluklardan il/şube müdürlüklerine işveren veya vekilleri aracılığıyla intikal eden bu belgelerde; belgenin hicri veya miladi olarak tarihi ve sayısı yer almakta; ayrıca, işveren veya vekillerinin isimleri, doğum yeri ve tarihleri, işyerinin adı ve nerede faaliyet gösterdiği, ticaret sicil numarası ve götürülecek işçilerin meslekleri ile toplam sayıları kayıtlı bulunmaktadır.

3- İl/şube müdürlüklerince yapılacak işlemler;a) İşveren veya vekilinin ibraz ettiği blok vize belgesi, usulüne uygun ise bir

form dilekçe ekinde işleme alınır. b) İşveren veya vekilinin kimliği; pasaport, hüviyet cüzdanı veya kimliği

gösterir diğer belgeler vasıtasıyla kontrol edildikten sonra açık adresi ile birlikte kaydedilir ve blok vize belgesinin aslı alınarak dosyaya konulur.

c) İşveren veya vekili, götürülecek işçilerin elçililiklerden çalışma vizelerini aldıktan sonra iş sözleşmeleri) işçi ve işveren tarafından imzalandıktan sonra il/şube müdürlüklerince sisteme kayıt yapılıp yapılmadığı kontrol edilerek sevkleri gerçekleştirilir.

d)Suudi Arabistan Krallığı’nın Ankara ve İstanbul Konsolosluklarından verilen blok vize belgelerindeki vize süreleri 2 yıl geçerli olduğundan miladi takvime göre iki yıllık süre hesaplanır.

e) Blok vize belgesine istinaden, form dilekçede isimleri belirtilen kişilerin hizmet akitleri düzenlenir, pasaport ve sevk işlemleri gerçekleştirilir.

11- İDARİ PARA CEZALARIİl/şube müdürlükleri tarafından aşağıda belirtilen eylemleri gerçekleştiren kişi ya

da firmalara uygulanacak idari para cezası uygulaması, İşlemler El Kitabının 12 nci Bölümünde belirtilen hükümler doğrultusunda gerçekleştirilir.

a) 4904 sayılı Kanunun 3/d maddesine aykırı olarak, Kurum izni olmaksızın yurtdışında kendi iş ve faaliyetleri için çalıştıracakları işçileri yurtdışına götürenler.

b) 4904 sayılı Kanununun 3/d maddesine aykırı olarak, Kurumdan izin almaksızın yurtdışına götürülecek işçilerin teminine yönelik olarak (yazılı araçlarla ya da radyo, televizyon, video, internet, kablolu yayın veya elektronik bilgi iletişim araçları ile) ilan verenler.

c) Kurumdan izin almasına rağmen izin aldığı işle ilgili olarak yurtdışına götürdüğü işçilerinin hizmet akitlerini Kuruma onaylatmayanlar (izinsiz götürdüğü her bir işçi için).

d) 4904 sayılı Kanununun 3/d maddesine aykırı olarak, yurtdışı iş ve işçi bulma faaliyetlerine ilişkin hizmet akitlerini Kuruma onaylatmayanlara.

e) 4904 sayılı Kanunun 17 nci maddesine aykırı olarak, yurtdışı iş ve işçi bulma faaliyetlerine ilişkin hizmet akitlerini Kuruma onaylatmayan özel istihdam büroları.

116

12- HİZMET AKDİNİN UYGULANMASINDAN DOĞAN ANLAŞMAZLIKLAR1- İşçi ve işveren arasındaki hizmet akdinin uygulanmasından doğacak

anlaşmazlıkların giderilmesi hizmet akdinde gösterilen yetkili mercilerce çözüme kavuşturulur.

2- Çalıştırılmak üzere yurtdışına götürülen işçilerin mağdur edildiğine dair resmi makamlardan gelen veya yurt dışına götürmek maksadıyla işçilerden menfaat temin edildiğine dair belgeler mevcut olması durumunda işveren böyle bir mağduriyetin veya menfaat temininin mevcut olmadığını ispat etmedikçe hizmet akitleri onaylanmaz.

3- Mahkeme kararlarıyla, işçi simsarlığı ve benzeri nedenlerle ceza alan gerçek veya tüzel kişilerin veya bunların vekillerinin yurt dışına işçi götürme talepleri kabul edilmez.

13- İSTİSNA AKDİ’NE İLİŞKİN İŞLEMLER Türkiye de mukim bir firma ile Almanya Federal Cumhuriyeti’nde mukim bir firma

arasında, istisna  akdine dayanarak, geçici bir iş için gönderilen, Türk işçilerine ilişkin İstisna akdi işlemleri, 18 Kasım 1991 tarihinde imzalanan, “Türk Firmaları İşçilerinin İstisna Akdi Çerçevesinde İstihdamına İlişkin Anlaşma” ve anlaşmanın uygulanması hakkındaki “24.04.2004 tarihli ve 25442 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan Tebliğ” hükümleri doğrultusunda yürütülmektedir.

13.1- İl/Şube Müdürlüklerince Yapılacak İşlemler İstisna Akdi Kapsamında Almanya Federal Cumhuriyeti’ne (AFC) ilk kez işçi

götürecek Türk firmalarından aşağıdaki belgeler istenilecektir. a) Başvuru formu b) Türkiye de mukim bir firma ile Almanya Federal Cumhuriyeti’nde mukim

bir firma arasında, istisna  akdine dayanarak, geçici bir iş yapmak üzere imzalanan, alınan işin süresi, işin maliyeti ve işin adresinin açıkça belirtildiği, Türk Konsolosluğundan veya yeminli tercüme bürosundan onaylı iş sözleşmesinin Türkçe çevirisi ile Almanca orijinali (Almanca orijinali, kota tahsisi yapıldıktan sonra fotokopisi alınarak kota ile birlikte firma yetkilisine iade edilir.)

c) Firma yetkililerinin noterden onaylı imza sirküleri örneği d) Firmanın kuruluşuna ilişkin Ticaret Sicil Gazetesinin aslı veya noterden

onaylı örneği (ilk kuruluş gazetesi ve değişiklik olmuşsa son hali) e) Alman firmasının kuruluş kaydını gösterir belgenin yeminli tercüme

bürosundan onaylı Türkçe çevirisi, (bu belge, iş alınan Alman firması değişmediği sürece bir defaya mahsusu alınır. Ancak Alman firmasının değişmesi halinde, yeni Alman firmasının kuruluş kaydı ilgili kota dosyasına konulur).

İl/şube müdürlüklerince, daha önce kota tahsisi yapılmış olan firmalardan, sonraki kota taleplerinde sadece iş sözleşmelerine istinaden işlemleri yapılacaktır.

13.2- Kota Tahsisinde Uyulması Gereken Kurallar1- İstisna akdi kapsamında faaliyette bulunan her firma için ayrı klasör

oluşturulacaktır. Bu klasörde firmanın her kotası için ayrı dosya açılacaktır. Bu klasörde; proje dosyalarıyla birlikte, ayrı bir dosyanın içersinde ticaret sicil gazetesi ve imza sirküleri bulundurulacaktır.

117

2- Kotalar için açılan dosyada, kota başvuru formu (adam/ay çalışma planı gerekiyorsa bu plan), iş sözleşmeleri (Türkçe çevirisinin aslı ile Almanca iş sözleşmesinin fotokopisi) ve Alman firmasının kuruluş kaydını gösterir belgenin Türkçe çevirisi ve bu belgelere dayanılarak düzenlenen Kota tahsis belgesi fotokopisinin bulunması gerekmektedir. Başvuru formunda çalıştırılacak işçi sayısı, kota hesabı yapıldıktan sonra eklenecektir.

3- İş sözleşmesinde işin süresi, işin maliyeti ve işin adresi ile ilgili bilgilerin yer alması zorunludur. Bunların yer almaması veya eksik olması halinde sözleşme kabul edilmez. Ayrıca, bu kısımlarla ilgili Türkçe ve Almanca sözleşme arasında tutarsızlık olmasında ise Almanca sözleşme dikkate alınır.

4- Kota tahsis belgesi tek nüsha olarak düzenlenir. İl/şube müdürlüklerince, en az şube müdürü seviyesinde yetkilendirilmiş personelin imzasıyla Kurum mührü basılarak, firma yetkilisine verilir.

5- Tek nüsha olarak düzenlenen Kota Tahsis Belgesi, herhangi bir nedenle Alman yetkili makamlarına verilmeden, yeniden düzenlenmesinin gerekmesi halinde, daha önce düzenlenmiş Kota Tahsis Belgesi gerekçesi üzerine yazılarak iptal edilip, yeniden düzenlenir.

6- İlk kez Kota tahsisi yapılacak firmaların, SGK numarası esas alınarak, portal üzerinden kayıtlarının yapılması zorunludur.

7- Kota tahsisinin Kurum portalı üzerinden yapılması gerekmekte olup, sistem tarafından otomatik olarak her proje için verilen sıra numarası aynı zamanda kota numarasıdır.

8- Kota hesaplanmasında, hesabın küsuratlı çıkması durumunda, 0,5 ve yukarısı tama yuvarlanır. Firmaların hak ettiği kota sayısının tama yuvarlanması dışında, hak edilen sayıdan fazla kota tahsisinde bulunulmaz.

9- Firmaların, AFC’den almış oldukları ön çalışma izni garanti belgesi, işçi adına düzenlenmekte ve işçinin çalışacağı proje adresi, bu izin belgesinde yer almakta olup, sevkleri bu adresten yapılacaktır.

10- Firmalar, işçilerini götürmek üzere sözleşme imzaladığı halde zaman zaman vize retleriyle karşılaşmakta olup, vize alınamadığının “Vize Red Belgesi” ile kanıtlaması halinde, firma ön çalışma izni garanti belgesini almış olduğu diğer işçilerini götürebilir.

11- Türk firmasının talep etmesi halinde daha önce tahsis edilmiş kotalar, işçi sayısının değiştirilmesi ve/ veya işin süresinin değiştirilmesi şeklinde yeniden düzenlenebilir.

12- Düzenlenecek kotalarda adam/ay çalışma planı istenilmesi halinde istenilen çalışma tarihleri bir birlerini takip etmeli ve tarihler arasında boşluk olmamalıdır. Aksi bir durumu sistem kabul etmeyeceğinden, kota tahsisi mümkün olmayacaktır.

13.3- Kotaların Düzenlenmesine İlişkin İşlemlerKotalar adam/ay çalışma planı olan ve olmayan olmak üzere iki şekilde

düzenlenmektedir.

1- Adam/ay çalışma planı olmayan kota hesaplanırken işin bedelin net ya da brüt olması, hesaplanacak adam sayısına etki etmektedir. Ay hesabında 30 gün bir ay olarak kabul edilecek, artık günler de (30’dan az olan günler; 3, 15, 20 ve 23 gün gibi) dikkate alınacaktır.

118

Adam/ay çalışma planı olmayan kotada, adam sayısı, aşağıdaki örnek 1 ve 2’deki gibi hesaplanacaktır.

ÖRNEK 1) Net bedeli 100.000 Avro olan ve 3 ayda yapılması gereken bir iş için, adam sayısı aşağıdaki gibi hesaplanacaktır. (3.200 Avro sabit rakamdır.)

İşin bedeli / ay / 3200 = Adam Sayısı

100 000 / 3 / 3200 = 10.41, Adam Sayısı

10 kişi tahsis edilmesi gerekmekte olup, 0.5 ten küçük olan küsuratlar dikkate alınmayacaktır.

ÖRNEK 2) Alınan işin brüt bedeli 100 000 Avro olup, 3 ayda yapılması gereken bir işin, adam sayısı aşağıdaki gibi hesaplanacaktır.

İşin bedeli /Ay Sayısı/Sabit Ücret= Adam Sayısı

100 000 € % 90 = 90 000 € (adam sayısı hesaplanırken işin brütten, net bedele dönüştürülmesi gerekmektedir.)

90 000 / 3 / 3200 = 9,375 Adam Sayısı

9 kişilik kota tahsisi yapılması gerekmekte olup, küsurat 0,5 ten küçük olduğu için dikkate alınmayacaktır.

ÖRNEK 3) Alınan işin bedeli, brüt 100.000 Avro olup, 3 ay 18 günde yapılması gereken bir işin, adam sayısı aşağıdaki gibi hesaplanacaktır.

Ay sayısı = 3 + (18 / 30) = 3,6

İşin bedeli / Ay Sayısı / Sabit Ücret= Adama Sayısı

100.000 Avro % 90 = 90 000 € (adam sayısı hesaplanırken işin brütten, net bedele dönüştürülmesi gerekmektedir.)

90.000 / 3,6 / 3.200 = 7,8125 Adam Sayısı

Küsurat 0,5 ten büyük olduğu için 8 kişilik kota tahsisi yapılması gerekmektedir.

119

2-Adam/ay çalışma planı olan kotanın, adam sayısının hesaplanmasında, dikkat edilmesi gereken nokta, çalışılacak sürenin maliyeti, alınan işin maliyetine eşit veya maliyetinin altında olması gerekmektedir. Adam/ay çalışma planı hesaplama yöntemi aşağıdaki gibidir.

ÖRNEK 1) Bir firma aşağıdaki gibi bir adam/ ay çalışma planı ve 128 000 Euro’luk iş için, kota tahsisi istemesi halinde;

a) 01.10.2009-31.10.2009 tarihleri arası (bir ay için) 5 Adam isteniyor

b) 01.11.2009-31.12.2009 tarihleri arası (iki ay için) 13 “ “c) 01.01.2010-31.01.2010 tarihleri arası (bir ay için) 9 “ “

Adam Sayısı X Ay Sayısı X 3200 = çalışılacak sürenin maliyeti

a) 5 X 1 X 3.200 = 16.000 Avrob) 13 X 2 X 3.200 = 83.200 Avroc) 9 X 1 X 3.200 = 28.800 Avro

+________________________

Çalışılacak sürenin toplamı bedeli=128 000 Avro

13.4- Kota Tahsisi Sonrası İl/Şube Müdürlüklerince Yapılacak İşlemler.1- Kota tahsisi sonrası AFC makamlarından ön çalışma izni alan firmalar

izninin aslı ile birlikte, isimleri bulunan işçilerin sevk işlemlerini yaptırmak üzere il/şube müdürlüğüne başvuracaklardır.

2- Ön çalışma iznini ibraz eden firmanın işçileri için hizmet akdi düzenlemeden önce her bir işçi için SGK’ca düzenlenen AT/1 ve AT/11 formülerlerini ibraz etmesi ve bir nüshasının firma dosyasında muhafaza edilmesi gerekir. Ancak, son 1 (bir) yıl içerisinde 30 günlük prim ödeme süresi tamamlanmadığından AT/11 formüleri hazırlanamayan işçiler için il/şube müdürlüklerince, 30 günlük prim ödeme süresi tamamlanıncaya kadar, özel sigorta şirketlerine yaptırılacak sağlık sigortasına dair poliçe ile işçinin sigortalılık süresini gösterir SGK’dan alınacak belge aranacaktır. Poliçe ve SGK’dan alınacak sigortalılık süresini gösteren belgelerin birer nüshası firma dosyasında muhafaza edilecektir. Yaptırılacak hastalık sigortasının işler bakımından yasal bir Alman hastalık sigortasıyla denk olması gerekir.

3- Kurumumuzda işlemleri tamamlanan firmaların ibraz ettikleri ön çalışma iznine hizmet akdi düzenlenen işçiler belirtilmek suretiyle “.............. işçinin işlemleri yapılmıştır.“ ibaresi bulunan kaşe basılarak tarih bildirilip imzalanır ve mühürlenir. Firma, bununla işçilerine vize almak üzere Alman Büyükelçilik veya Konsolosluğuna müracaat eder. İmzalandıktan sonra ön çalışma izninin bir fotokopisi firma işlem dosyasında saklanır.

4- İstisna akdi kapsamında kota alan firmaların kotalarının takibinde; Almanya’ya çalışmak üzere giden işçilerden dönüş yapan işçilerin dönüş belgesi (Ambmeldug), işçinin vizesinin red olduğuna dair belge ve firmalar

120

gitmekten vazgeçenlerin vazgeçtiklerini il/şube müdürlüğüne belgelemesi halinde bu kişilerin yerine başka işçi götürebilir.

5- Anlaşma çerçevesinde ülkemize tanınan yıllık ortalama kotanın gerektiği şekilde kullanılabilmesi için il/şube müdürlükleri tarafından, görev alanları içindeki sanayi ve/veya ticaret odaları, esnaf ve sanatkârlar odaları gibi meslek kuruluşları, işveren sendikaları vb. kurum ve kuruluşlara istisna akdi anlaşmasının tanıtım ve bilgilendirilmesi yapılır.

14- PASAPORT İŞLEMLERİ1- Pasaport işlemleri; yurtdışında işçi olarak çalışan/çalışacak kişilerin

pasaportuna “İşçidir” kaşesinin, bunların eş ve çocuklarının pasaportlarına “İşçi Ailesi” kaşesinin Kurumca basılmasını, ayrıca emniyet müdürlüklerine “Pasaport Yazısı” yazılması işlemlerini kapsamaktadır.

2- İşçi ve yakınlarına verilen pasaportlar, umuma mahsus pasaport statüsüne girmektedir. “İşçi” ve “İşçi Ailesi” kaşeleri sadece umuma mahsus pasaportların numaralı sayfalarından birine basılır, ayrıca kaşenin altına o günkü tarih kaşesi basılıp mühürlenir. Mühürün üstüne isim ve unvan kaşesi basılarak, Kurum yetkilisi tarafından imza edilir.

14.1- İşçi Bir yabancı ülkede iş sözleşmesiyle bir işverene bağlı olarak çalışan; pasaportunda

ya da kart, yazı şeklinde olup pasaportuna işlenemeyen çalışması ve ikameti (oturması), bulunanlar ile aynı zamanda yabancı pasaporta sahip olanlar işçi olarak kabul edilir.

14.2- İşçi Yakını Olarak Pasaport ÇıkarttıracaklarAşağıda belirtilenler işçi yakını olarak değerlendirilerek pasaport işlemleri yapılır.

a) Yurtdışında çalışanların veya çalışacak olanların eşleri.b) Yurtdışında çalışanların veya çalışacak olanların, cinsiyetine bakılmaksızın

18 yaşını doldurmamış çocukları.c) Yurtdışında çalışanların veya çalışacak olanların 18 yaşını doldurmuş,

ancak, mahkeme kararı ile kısıtlı (mahcur) olduklarını belgelenen çocukları.

d) Yurtdışında çalışanların veya çalışacak olanların 18 yaşını doldurmuş, ancak, öğrenimine devam eden bekar çocukları (Öğrenci olduklarını belgelemeleri halinde 25 yaşına kadar “işçi çocuğu” işlemi yapılır.).

14.3- İşçi Yakınları (Eş ve Çocuklar) İle İlgili İşlemler İşçi yakınlarının pasaport işlemleri aşağıda belirtilen esaslar çerçevesinde

gerçekleştirilir: a) Yurtdışına ilk defa gidecek olan işçiler, ilk gidişlerinde veya izinli

geldiklerinde; eş ve 18 yaşından küçük çocuklarını işçi yakını olarak yanlarında götürebilecekleri gibi sonradan da yanlarına aldırabilirler.

b) İşçilerin, yakınlarını beraberlerinde götürebilmeleri için pasaportları veya ellerindeki resmi belgelerle yurtdışında işçi olarak çalıştıklarını veya bu amaçla alınmış bir çalışma ve/veya oturma iznine ya da çalışmak amacıyla verilmiş bir giriş vizesine sahip olduklarını kanıtlamaları gerekir. Bunlarla ilgili kaşe veya belgelerin asıllarına veya resmi makamlarca onaylanmış, örneklerine ya da doğrudan resmi makamlardan Kurumumuza faks kanalıyla gelen belgelere dayanılarak da işlem yapılır.

c) İşçilerin yakınlarını sonradan yanlarına aldırabilmeleri için de; çalıştıkları ülkedeki büyükelçilik veya konsolosluklarımızca, yoksa akredite olan (Temsilciliğimiz bulunmayan ülkedeki haklarımızı koruyan diğer bir ülkedeki) büyükelçilik veya konsolosluklarımızca düzenlenen bir taahhütnameyi yanına davet edeceği yakınına göndermesi gerekir.

121

(Doğrudan resmi makamlardan Kurumumuza faks kanalıyla gelen belgelere dayanılarak da işlem yapılacaktır.) İşçi çocuğu için taahhütname yeterli sayılarak; ayrıca, annenin veya babanın muvafakatına ilişkin herhangi bir belge istenilmez. Eş ve çocuklarını yanına aldırmak isteyen işçilerin gerekli olan konsolosluk belgesini Türkiye’ye göndermelerinden sonra doğacak çocuklarının da işçi yakını olarak yurtdışına çıkış işlemleri yeni bir konsolosluk belgesi aranmaksızın yapılır.

d) İşçinin yanına çocukları ile birlikte "İşçi Yakını" olarak giden eşin, daha sonra tekrar Türkiye'ye gelip, daha önce işçi yakını olarak götürdüğü çocuklarına ilaveten 18 yaşını doldurmamış diğer çocuklarını da götürmek istemesi halinde, pasaportunda geçerli bir oturma izni görüldüğü takdirde işçi olarak çalışan eşten konsolosluk belgesi (muvafakatname, taahhütname) istenilmeden çocukların “İşçi Yakını” olarak işlemleri yapılır. İşçi yakını gidecek eşin bakacak kimsesi bulunmayan veya bakıma muhtaç olan 18 yaşını doldurmamış çocuklarını da götürmek istemesi halinde gönderilen taahhütname veya muvafakatnamede bu hususa yer verilmemiş olsa bile, çocuklar gidecek olanın pasaportunun refakat bölümüne kaydedilebilecek veya bunlar için yeni pasaport çıkartılabilecektir.

e) Taahhütname veya muvafakatnameler, düzenlendikleri tarihten itibaren 6 (altı) ay geçerlidir.

f) Yabancı ülkelerin kendi makamlarınca düzenlenmiş taahhütname ve muvafakatnameler, aynı şekilde yabancı ülke noterleri tarafından düzenlenen ve notere ait imzanın (metne şamil olmamak kaydıyla da olsa) Dış Temsilciliğimizce onaylandığı taahhütname veya muvafakatnamelere göre de işlem yapılır.

g) Taahhütname veya muvafakatnamelere göre işlem yapılırken, bu belgelerin fotokopileri alınarak, üzerlerine aslının görüldüğüne ilişkin kayıt düşüldükten sonra bunlar il/şube müdürlüğünde muhafaza edilecektir. Belge aslı, üzerine “Bu belgeye dayanılarak gerekli işlem yapılmıştır.” şeklinde kayıt düşülerek onaylanır.

h) Ellerinde taahhütname veya muvafakatname olmamakla birlikte, yabancı ülkelerin yetkili makamlarınca, Türkiye’deki dış temsilciliklerince bu konuda düzenlenmiş bir belge olanların ya da pasaportlarında işçi ailesi, aile birleşmesi vb. şeklinde kayıt olup, işçi yakını olarak gideceklerine ilişkin vize ya da geçici oturma izni almış olanların, işçiye yakınlık derecelerinin tespitinden sonra başka bir belge aranmaksızın işlemleri gerçekleştirilir.

i) Türk vatandaşlığının yanı sıra bir başka ülkenin vatandaşlığına da kabul edilmiş ya da bu ülkenin vatandaşlığını kazanmış olanların durumlarını ispat edici bir belgeyi (pasaport, vatandaşlık belgesi vb.) ibraz eden kişilerin, vatandaşlık bağıyla bağlı bulundukları diğer ülkede oturma ve çalışma izinlerinin bulunduğu kabul edilerek, yukarıdaki açıklamalar ışığında işlemleri gerçekleştirilir. Bu işlemler Türk pasaportuna yapılacak, diğer ülke pasaportlarına "İşçi" ya da "İşçi Eşi ve Çocukları" ibaresi Kurumca işlenmez.

j) Yabancı uyruklu bir bay veya bayanla evlenen Türk işçisinin eşi için işçi yakını işlemi, şayet Türk uyruğuna geçmişse ve bunu Türk Makamlarından aldığı resmi bir belge ile kanıtlıyor ise işçi yakını olarak gerekli işlemleri

122

il/şube müdürlüklerince yapılır. Şayet Türk uyruğuna geçmemiş ise işlem yapılmaz.

k) Yabancı uyruklu ile evli bir Türk uyruklunun işçi yakını olarak gerekli pasaport işlemleri; eşinin yabancı uyruklu ve evlilik durumunu belgelendirmesi halinde il/şube müdürlüklerince yapılır.

l) Bulundukları ülkenin yetkili makamlarından siyasi sığınma isteğinde bulunmuş olanların ve yakınlarının müracaatlarını müteakip yapılan pasaport işlemleri esnasında bu durumun tespit edilmesi halinde il/şube müdürlüklerince herhangi bir işlem yapılmaz.

m) Türk Vatandaşlığı Kanununun 20 nci maddesine göre başka bir ülkenin vatandaşlığına geçmek üzere kendilerine Bakanlar Kurulu'nca vatandaşlıktan çıkma izni verilenler, nüfus kayıtları kapatılıncaya kadar Türk vatandaşıdır. Durumlarını nüfus kayıtları ile belgeleyen vatandaşlarımızın eş ve çocukları ile ilgili olarak işçi yakını işlemleri yapılır.

n) Çocuğun ana ve babasının boşanması halinde, mahkeme çocuğun velayetini eşlerden hangisine vermiş ise, onun muvafakatını gösterir resmi makamlardan onaylı belge ile boşanma ilamının örneğinin müracaat evrakına eklenmesi zorunludur. Velayete sahip kişi, çocuğu yurtdışına götürmek istemesi durumunda, diğer taraf çocuğu görme hakkına sahip olsa bile, muvafakatı aranmayacaktır.

14.4- Pasaport Yazısı 1- Pasaport yenilenmesi, pasaport değiştirilmesi veya pasaport uzatılması

için iki nüsha olarak düzenlenen pasaport yazılarının Valilik Makamı İl Emniyet Müdürlüğüne (Pasaport Şube Müdürlüğüne) gidecek nüshasının fotoğraflı olması gerekir (Fotoğrafın üzeri, baş kısmına gelmeyecek şekilde mühürlü ve imzalı olacaktır).

2- Kendi imkânlarıyla iş bularak Türk ve yabancı firmalarla yurtdışına gidecek işçiler, pasaportları olmasa dahi iş sözleşmesi onayı yaptırma hakkına sahiptir. Bu hizmet akdini herhangi bir il/şube müdürlüğüne ibraz eden işçinin pasaport temin, temdit ve pasaportun meslek hanesini değiştirme işlemlerinde yardımcı olunarak; emniyet müdürlüklerine gerekli bilgi yazılı olarak intikal ettirilir.

123

İŞÇİ ŞİKAYETLERİ

İŞÇİ ŞİKÂYETLERİNİN İNCELENMESİ

4857 sayılı İş Kanununun 91. maddesinde yer alan ”iş sözleşmesi fiilen sona eren işçilerin kanundan, iş ve toplu iş sözleşmesinden doğan bireysel alacaklarına ilişkin şikâyetleri çalışma ve iş kurumu il müdürlüklerince incelenir” hükmüne istinaden iş sözleşmesi sona eren işçilerin işverenden alacağı olduğuna dair şikâyetleri il müdürlüklerince incelenmektedir.

Bu kapsamda işçi şikâyetleri, Kuruma bizzat yapılan başvurular ile alınmakla birlikte, Bilgi Edinme Kanunu, BİMER veya ALO 170 hattına yapılan başvurular ile de alınabilmektedir.

Başvuruların alınmasında dikkat edilen hususlarİşçi şikayetlerinin alınması aşamasında aşağıdaki hususlara dikkat edilmelidir:a-Dilekçe sahibinin adı- soyadı, adresi veya imzası bulunmayan, belli bir konuyu

içermeyen ya da yargı mercilerinin görevine giren konularla ilgili dilekçeler cevaplandırılmaz. Ancak, bu unsurları ihtiva etmemekle birlikte, olayla ilgili inandırıcı bilgi ve belgeler eklenmiş veya somut nitelikte bilgi, bulgu ya da olaylara dayandığı görülürse dilekçe işleme tabi tutulur. Yargı mercilerinin görevine giren konularda kişilere gerekçesi bildirilir.

b-ALO 170 İletişim Merkezine ihbar ve şikâyette bulunanların isimlerini bildirmekten kaçınmaları halinde ihbar ve şikâyete konu olan olay hakkında somut ve ayrıntılı bilgi vermişlerse bu bilgiler yeterli sayılır.

c-Dilekçede tam olarak ne istenildiği belirli olmayan veya işyeri unvanı ve adresi eksik ya da belirsiz olan dilekçeler işleme alınmaz, bununla birlikte başvuru sahibine Bireysel İş Uyuşmazlığı Hakkında Başvuru Dilekçesi örneği gönderilerek eksiklikleri tamamlatılır ve şikayet incelemeye alınır.

İnceleme yapılmayacak başvurularAşağıda sayılan durumlarda, alınan şikâyetler için bir inceleme yapılmayacak olup,

kişiye neden inceleme yapılmadığı ve varsa yargıya başvuru hakkı bulunduğuna dair bilgi verilmektedir. Alınan şikâyet dilekçesi başka bir kurumun görev alanında ise dilekçe ilgili kuruma Kurum aracılığı ile gönderilmektedir.

İnceleme yapılmayacak durumlar:a-Şikâyet konusunun başka bir kurumun görev alanında bulunması halinde, b-İş Kanununun kapsamında bulunmayan kişiler hakkında,c-Kişinin İş Kanununun 18. maddesi uyarınca iş güvencesi kapsamına girmesi

halinde, ç-Şikâyet konusu ile ilgili daha önce yargıya başvurulmuş olması halinde, d-İşçinin işyerinden kendi isteği ile istifa ettikten sonra, ihbar ve kıdem tazminatı

için talepte bulunması halinde, e-İşçinin daha önce incelenen şikâyet dilekçesinin sonuçlandırılmasından sonra

aynı konuyla ilgili tekrar inceleme talebinde bulunması halinde, f-İş sözleşmesi devam eden işçilerin kanundan, iş ve toplu iş sözleşmesinden doğan

bireysel alacaklarına ilişkin şikâyetleri olması halinde,g-İşçinin sigortasız çalıştırıldığı iddiası (herhangi bir bireysel alacağı olmaması

halinde) ile yapılan başvurularda.

Kayıt dışı ile mücadele124

Gerek Kuruma yapılan başvuru anında gerekse başvuru inceleme ve sonuçlandırma aşamasında kayıt dışı çalışma-çalıştırma ile ilgili edinilen bilgiler derhal Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirilmektedir. Bu kapsamda aşağıdaki yer alan durumlarda SGK ile irtibata geçilmektedir.

a-İşçinin sigortasız çalıştırıldığı iddiası ile yapılan başvurular, Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) il müdürlükleri ya da merkez müdürlüklerine iletilir.

b-İşçi şikâyetlerinin incelenmesi sonucunda kayıt dışı işçi çalıştırıldığı tespit edilen işyerleri derhal ilgili SGK il müdürlükleri ile iş teftiş grup başkanlıklarına bildirilir.

c-İşçi şikâyeti ile ilgili inceleme yapılması sırasında işyerinin SGK kaydı bulunmadığının tespit edilmesi halinde ilgili İş Teftiş Grup Başkanlığı ve SGK yanı sıra ilgili kurum ve kuruluşlara da (belediye, vergi dairesi vs.) bilgi verilir.

İşçi şikayetlerinin incelenmesinin genel esaslarıİşçi şikâyetlerinin incelenmesi esnasında aşağıda yer alan genel esaslara dikkat

edilmektedir.a-İl müdürlüklerine intikal eden şikâyetler, başvuru tarih ve sırasına göre 15 gün

içerisinde incelenip sonuçlandırılmaktadır. b-İşverenin davetini gerektirmeyen bireysel alacaklar öncelikle işveren ile telefon

görüşmesi ya da yazışma yapılarak, bu yöntemle sonuçlandırılamayan başvurular ise işverenlerin il müdürlüklerine davet edilmesi ile sonuçlandırılır.

c-İl müdürlükleri tarafından yapılan inceleme sonucu neticelenen başvurular bir tutanağa bağlanır.

ç-İnceleme ile sonuçlandırılamayan başvurularla ilgili olarak şikâyetçiye istediği takdirde yargı organlarına müracaat edebileceği bildirilir.

d-Şikâyetten vazgeçme veya talebin yargıya intikal ettiğinin belirlenmesi halinde, dilekçe işlemden kaldırılır.

e-Şikâyetler, yazışma yolu ile ya da işvereni davet yolu ile olmak üzere başlıca iki usulle incelenir.

Yazışma Yolu İle İnceleme Esaslarıİşçi şikâyetlerinin bazıları işvereni davet etmeksizin yazışma yolu ile de

incelenebilir. Yazışma yolu ile incelenebilecek şikâyetler için bazı belgelerin ibraz edilmesi gerekmektedir.

Bunlar;a-İşçinin emeklilik belgesi,b-Askerlik belgesi,c-Kadın işçinin evlilik belgesid-Deneme süreli iş sözleşmesi yapılmışsa bu süreye ilişkin belge,e-İşçinin ölümüyle mirasçılarının ölüm belgesiYukarda sayılan belgelerin ibrazı hallerinde ücret alacakları (aylık ücret, yıllık izin

ücreti, ikramiye vb) ile kıdem tazminatı alacağı yazışma yoluyla işverenden talep edilebilir. Yazışma yoluyla incelemelerde, işverenden gelen bilgi ve belgeler, belgelerin geçerliliği (imza, geçerli form vs) dikkat edilmesi gereken önemli bir husustur.

Yapılan yazışmaya rağmen, işverenden belirtilen süre içinde herhangi bir bilgi gelmemesi halinde davet yolu ile inceleme yapılır.

İşvereni Davet Yolu İle İnceleme EsaslarıYazışma yolu ile incelenemeyecek şikâyetler, işveren Kuruma davet edilerek

incelenir. İşverenlerin il müdürlüğüne davet edilmesi, il müdürü imzasıyla 7201 sayılı

125

Tebligat Kanununa göre yazılı olarak yapılır. Davet yazıları tebliğ ve tebellüğ belgesi ile il müdürlüğünde elden de verilebilir.

İşverenin davet edilmesi usulü ile incelemede, işçi şikâyeti başvurusunu sonuçlandırmada zaman kaybı yaşamamak için davet edilecek işverene yazı gönderildikten sonra, davet gününden bir-iki gün önce iletişime geçilerek davet hakkında bilgi verilmesi ve davete icabet etmesi gerektiği dikkat edilmesi gereken bir husustur.

Davet yazısında belirtilen gün ve saatte işveren veya vekilinin gelmemesi halinde işverene İş Kanununun 107. maddesi uyarınca idari para cezası öngörülmektedir. Ancak, il müdürlüklerince düzenlenen davet yazılarının işverene davet gününde veya davet gününden sonra tebliğ edilmesi veya işverenin mücbir sebeple (kaza, hastalık, ölüm v.b) davet edilen gün ve saatte gelmemesi halinde işverene idari para cezası uygulanmaması gerekmekte olup, yeni bir davet günü kararlaştırılmalıdır.

Davet günü, şikâyetçi işçinin iddia konuları hakkında davet edilen işveren/vekilin görüşleri alındıktan sonra, şikâyet konularına ilişkin istenilen kayıt ve belgelerin incelenir ve şikâyete ilişkin hususlarda edinilen bilgiler tutanak ile kayıt altına alınır. Tutanakta yer verilen bilgilere ilişkin belgeler de tutanağa eklenir. Bu konuda dikkat edilmesi gereken husus; inceleme işlemleri belgelerin asılları üzerinden yapılacak olup, işveren tarafından ibraz edilen belgelerin örneği tutanağa eklenmelidir.

Tutanak hazırlamada dikkat edilecek hususlarİşvereni davet yoluyla yapılan inceleme aşamalarında hazırlanacak tutanak

aşağıda yer alan esaslara uygun olmalıdır:a-İşverenin kimlik bilgileri, tüzel kişinin unvan ve adresi, işveren vekilinin kimlik

bilgileri, vekâletname, imza sirküleri tutanağa eklenmelidir.b-Tutanakta ayrıca kayıt ve belgelerde ödenmediği tespit edilen hususlarla ilgili

hakların ödenip ödenmeyeceği iddia konusu ile ilgili düşünceleri bulunmalıdır.c-İşverenin/vekilinin tespit edilen hakları ödeyeceğini beyan etmesi halinde

beyanı tutanağa yazılarak ibraz edilen kayıt ve belgelere göre inceleme yapılır.ç-İşveren/vekilinin işçinin tespit edilen haklarının ödenmeyeceğini beyan etmesi

halinde, beyanı tutanağa yazılır. Bu durumda işçiye yapılacak bildirimde tespit edilen haklarının ödenmesi için işverene müracaat etmesi ödenmemesi halinde isterse yargıya başvurması bildirilir.

d-Tutanak işveren/vekili ile imza altına alınmalı ve tutanağın bir sureti işveren/vekiline verilmelidir. İşverenin bazı hususlarda imzadan imtina (kaçındığı) etmesi halinde bu bilgiler de tutanağa yazılır. İşveren/vekili tutanağın bütününü imzalamaktan imtina ederse tutanağın bir sureti işveren/vekiline verilmez.

e-Davete icabet etmeyen işveren veya işveren vekilleri için gerekli idari para cezasına dayanak oluşturmak üzere bir tutanak düzenlenir.

İncelemenin sonuçlandırılması ve dikkat edilecek hususlarİlgili personel tarafından yapılan işlemler ve edinilen bilgi belgelerin yer aldığı

değerlendirme raporu hazırlanır ve dosyada tutulur. Bu rapora dayanılarak ulaşılan sonuç taraflara bildirilir.

İşçinin şikâyet konularıyla ilgili belge ve kayıt üzerinde yapılan incelemede bireysel alacakları ile ilgili bir tespitin yapılması halinde işverene işçinin haklarının ödenmesi hususunda yazı yazılacaktır.

İşçilerin şikâyet konularının çözümlenmesi ya da çözümlenememesi veya işveren/vekilinin davete icabet etmemesi halinde işçilere yazılı olarak yargıya başvurabilecekleri hususunda bilgi verilir, işverene/vekiline yasal işlem uygulandığı bildirilir.

126

İnceleme ile görevli personelin dikkat etmesi gereken hususlarİnceleme sürecinde işçi ile işveren/vekilinin bir araya getirilmemesine özen

gösterilecektir.İncelemeyle görevli personel, görev ve yetkilerini kullanırken işverenin ve

işyerinin meslek sırları, çalışma şartları, ekonomik ve ticari durumları hakkında inceleme ve tespitler sırasında gördükleri hususları gizli tutmak zorundadırlar. Görevleri ile ilgili kişilerin özel hizmet ve ikramlarını kabul edemezler. Bunlarla resmi iş ilişkisi dışında bir ilişki kuramaz, çıkar birliği sağlayamaz ve borç alıp veremezler.

İncelemeyle görevli memurlar görevlerini yerine getirirken işveren, işveren vekili, işçi ve üçüncü şahıslara karşı nezaket kurallarına uygun olarak davranmak, giyim kuşam ve hareketlerinde devlet memuru olmanın gerektirdiği güven ve saygıyı uyandırmak zorundadırlar.

İncelemeyle görevli personel eşlerine, üçüncü dereceye kadar (bu derece dâhil) kan ve sıhrî hısımlarına ait veya bunların yönetimleri altındaki yahut kendilerinin veya bunların ortağı bulundukları işyerlerine ilişkin işçilerin şikâyetlerini inceleyemezler.

YABANCI ÇALIŞMA İZNİ

İLGİLİ MEVZUAT

1-4817 sayılı Yabancıların Çalışma İzinleri Hakkında Kanun2-Yabancıların Çalışma İzinleri Hakkında Kanunun Uygulama Yönetmeliği 3-Doğrudan Yabancı Yatırımlarda Yabancı Uyruklu Personel İstihdamı Hakkında

Yönetmelik

YABANCILARA ÇALIŞMA İZNİ VERİLMESİ

1-4817 sayılı Kanunun kapsamıKanun; Türkiye’de bağımlı ve bağımsız çalışan yabancıları, bir işveren yanında

meslek eğitimi gören yabancıları ve yabancı çalıştıran gerçek ve tüzel kişileri kapsamaktadır.

Söz konusu Kanunda;1)Doğumla Türk vatandaşlığını kazanmış olup bakanlar kurulu kararı ile çıkma

izni almak suretiyle vatandaşlıktan çıkanlar (Mavi Kart hamilleri),2)Basın Kanununa göre çalıştırılacak muhabirler ile yabancı basın yayın

kuruluşlarının temsilcileri,3)Bakanlıklar ile kamu kurum ve kuruluşlarınca kanunla verilen yetkiye

dayanarak çalışma izni verilen veya istihdam edilenler,4)Karşılıklılık ilkesi, uluslararası hukuk ve Avrupa Birliği hukuku esasları dikkate

alınmak suretiyle çalışma izninden muaf tutulan yabancılar, kapsam dışı tutulmuşlardır. Bu kişiler için çalışma izni alınmasına gerek

bulunmamaktadır.

2-Çalışma izni alma ve bildirim yükümlülüğü Türkiye’nin taraf olduğu ikili ya da çok taraflı sözleşmelerde aksi öngörülmedikçe,

yabancıların Türkiye’de bağımlı veya bağımsız çalışmaya başlamadan önce izin almaları gerekir.

1)Çalışma izni alan işverenler;a)Yabancının çalışmaya başladığı tarihten itibaren en geç on beş gün içerisinde,

127

b)Çalışma izninin verildiği tarihten itibaren otuz gün içerisinde çalışmaya başlamaması halinde bu sürenin bitiminden itibaren en geç on beş gün içerisinde,

c)Herhangi bir nedenle hizmet akdinin sona erdiği tarihten itibaren en geç on beş gün içerisinde,

2)Bağımsız çalışan yabancılar, çalışmaya başladıkları tarihten ve çalışmanın bitiminden itibaren en geç on beş gün içerisinde,

durumu Bakanlığa bildirmekle yükümlüdürler.

3-Çalışma izin türleri A)Süreli çalışma izni; Türkiye’nin taraf olduğu ikili ya da çok taraflı sözleşmelerde

aksi öngörülmedikçe, iş piyasasındaki durum, çalışma hayatındaki gelişmeler, istihdama ilişkin sektörel ve ekonomik değişiklikler dikkate alınarak, yabancının ikamet izninin süresi ile hizmet akdinin veya işin süresine göre, belirli bir işletme ve belirli bir meslekte çalışmak üzere en çok bir yıl süreyle verilecektir.

Bir yıllık çalışmadan sonra bu süre, aynı işyeri veya aynı işletme ve aynı meslekte çalışmak üzere üç yıla kadar, bu süre sonunda da aynı meslekte ancak bu defa dilediği işverenin yanında çalışmak üzere altı yıla kadar uzatılabilecektir.

Türkiye’ye çalışmak üzere gelen bir yabancının beraberinde veya daha sonra getirmiş olduğu eş ve bakmakla yükümlü olduğu çocuklarına da yabancının kendisi ile birlikte en az beş yıl kanuni ve kesintisiz ikamet etmiş olmaları kaydıyla süreli çalışma izni verilebilecektir.

B)Süresiz çalışma izni; yine Türkiye’nin taraf olduğu ikili ya da çok taraflı sözleşmelerde aksi öngörülmedikçe, Türkiye’de en az sekiz yıl kanuni ve kesintisiz ikamet eden veya toplam altı yıllık kanuni çalışması olan yabancılara, iş piyasasındaki durum ve çalışma hayatındaki gelişmeler dikkate alınmaksızın ve belirli bir işletme, meslek, mülki veya coğrafi alanla sınırlandırılmaksızın verilebilecektir.

C)Bağımsız çalışma izni; bağımsız çalışacak yabancılara Türkiye’de en az beş yıl kanuni ve kesintisiz ikamet etmiş olmak koşulu ile çalışma izni verilebilecektir.

Ç)İstisnai hallerde çalışma izinleri; Türkiye’nin taraf olduğu ikili ya da çok taraflı sözleşmelerde aksi öngörülmedikçe; 4817 sayılı Kanunun 8’inci maddesinde sıralanan yabancılara bu kanunla belirlenen sürelere tabi olmaksızın daha esnek bir çalışma izni verilmesi hususunu düzenlemiştir.

4-Yabancılara yasaklanan meslekler Kanunlarla Türk vatandaşlarına hasredilen ve yabancıların çalışmalarının yasak

olduğu meslek ve görevler:a)Dişçilik, ebelik, hastabakıcılık (Tababet ve Şuabatı Sanatlarının Tarzı İcrasına

Dair Kanun uyarınca)b)Eczacılık (Eczacılar ve Eczaneler Hakkında Kanun uyarınca)c)Veterinerlik (Veteriner Hekimleri Birliği Kanunu uyarınca)ç)Özel hastanelerde sorumlu müdürlük (Hususî Hastaneler Kanunu uyarınca)d)Avukatlık (Avukatlık Kanunu uyarınca)e)Noterlik (Noterlik Kanunu uyarınca)f)Özel veya kamu kuruluşlarında güvenlik görevlisi (Bazı Kurum ve Kuruluşların

Korunması ve Güvenliklerinin Sağlanması Hakkında Kanun uyarınca)g)Kara suları dahilinde balık, istiridye, midye, sünger, inci, mercan ihracı, dalgıçlık,

arayıcılık, kılavuzluk, kaptanlık, çarkçılık, katiplik, tayfalık vb (Kabotaj Kanunu uyarınca)h)Gümrük müşavirliği (4458 sayılı Gümrük Kanununun 227 nci maddesi

gereğince)128

5-Çalışma izin başvuruları genel esasları Çalışma izin başvuruları yabancının Türkiye'de ikamet edip etmediğine bağlı olarak 2

türlü yapılabilmektedir.Türkiye’de ikamet eden ve en az altı ay süreli geçerli ikamet izni olan (öğrenciler

hariç) yabancılara ilişkin çalışma izin başvuruları doğrudan Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına yapılabilir.

Bu kapsamda olmayan yabancıların ise öncelikte Türkiye'nin dış temsilcilikleri kanalıyla başvuru yapması gerekmektedir.

Uygulama Yönetmeliğinin 5. maddesinde yapılan ve 31/7/2010 tarih ve 27658 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan değişiklik ile Bakanlığımıza yapılacak çalışma izin başvurularının elektronik ortamda yapılması ve kağıt ortamında imzalanarak Yönetmelik ekinde belirlenen diğer belgelerle birlikte şahsen veya posta ile Bakanlığımıza ulaştırılması gerekmektedir.

Çalışma izin başvuruları işverenlerin PTT şubelerinden 1 TL karşılığında alacakları e-devlet şifresi ile www.turkiye.gov.tr üzerinden yapılmaktadır. Yabancılara e-devlet şifresi verilmemektedir.

A)Yurtdışından Yapılacak Başvurular

a)Türkiye dışında ikamet eden yabancılar, Türkiye'deki bir işveren ile imzalayacakları iş sözleşmesini, davet mektubunu veya Atama yazısını ibraz ederek çalışma izni başvurularını bulundukları ülkelerdeki T.C. dış temsilciliklerine yaparlar. Temsilcilikler bu başvuru esnasında yabancı şahsa müracaatın kabul edildiğine dair bir referans numarası verirler.

b)Temsilcilikler bu başvuruları e-telgraf olarak Dışişleri Bakanlığı kanalıyla Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına iletirler.

c)Dış temsilciliğimize yapılan başvuruyu takip eden 10 işgünü içinde Türkiye’deki işverenin söz konusu yabancıyı çalıştırmak üzere internet üzerinden online çalışma izin başvurusu yapması gerekmektedir.

d)Başvuru evraklarının Bakanlığımıza tesliminin Dış temsilciliğimize yapılan başvuruyu takip eden 10 işgünü içinde yapılması zorunlu olup, bu sürenin aşılması halinde çalışma izin başvurusu gerçekleşmiş kabul edilememektedir. Bu durumda işlemlerin yasal prosedüre uygun olarak tekrarlanması gerekmektedir.

B)Yurtiçinden yapılacak başvurular

a)Türkiye’de ikamet eden ve en az altı ay süreli geçerli ikamet izni olan (Öğrenciler hariç) yabancılara ilişkin çalışma izin başvuruları doğrudan Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına yapılabilmektedir.

b)Bu başvurular yabancı şahısları çalıştırmak isteyen işverenler tarafından yapılmaktadır. Yabancıların herhangi bir işyeri göstermeksizin yapacakları başvurular kabul edilmemektedir.

C)Çalışma izninden muaf tutulanlar

Yabancıların Çalışma İzinleri Hakkında Kanun Uygulama Yönetmeliğinin 55’inci maddesi ile yabancıların hangi hallerde ve ne kadar süre ile çalışma izninden muaf tutulacakları belirlenmiştir.

129

Buna göre: çalışma izni almalarına gerek bulunmayan yabancılar aşağıda belirtilmiştir.

a)Türkiye’nin taraf olduğu ikili ya da çok taraflı sözleşmelerle çalışma izninden muaf tutulanlar,

b)Bilimsel, kültürel ve sanatsal faaliyetler amacıyla bir aydan az, sportif faaliyetler amacıyla dört aydan az süre ile geçici olarak Türkiye’ye gelecek yabancılar,

c)Türkiye’ye ithal edilen makine ve teçhizatın montajı, bakım ve onarımı, kullanımına ilişkin eğitiminin verilmesi amacıyla; üç ayı aşmamak üzere gelen yabancılar,

ç)İthal edilen mal ve hizmetlerin kullanılmasına ilişkin eğitim amacıyla üç ayı aşmamak üzere gelen yabancılar,

d)Fuar ve sirklerde gösteri ve benzeri görevli olarak altı ayı geçmemek üzere gelen yabancılar,

e)Üniversiteler ile kamu kurum ve kuruluşlarına bilgi ve görgülerini artırmak amacıyla iki yılı geçmemek üzere gelen yabancılar,

f)Sosyo-kültürel ve teknolojik alanlar ile eğitim konularında altı ayı aşmayan bir sürede Türkiye’ye önemli hizmet ve katkı sağlayabilecekleri ilgili mercilerce bildirilenler,

g)Avrupa Birliği Eğitim ve Gençlik Programları kapsamında gelecek yabancılar,h)Uluslararası stajyer öğrenci programları çerçevesinde staj görecek yabancılar,ı)Görev süresi sekiz ayı geçmemek kaydıyla Türkiye’ye gelen tur operatörü temsilcisi

yabancılar,i)Futbol Federasyonunca veya Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğünce talepleri uygun

bulunan yabancı futbolcular ile diğer sporcu ve antrenörler,j)Türkiye Avrupa Birliği Mali İşbirliği Programları kapsamında yürütülen projelerde

görevlendirilen yabancı uzmanlar, k)Türk Uluslararası Gemi Siciline kayıtlı ve kabotaj hattı dışında çalışan gemilerde

görev yapan yabancı gemi adamları,

6-Çalışma izinlerinin uzatılmasıÇalışma izninin bittiği tarihten geriye doğru en fazla iki aylık sürede olmak

kaydıyla, izin süresi sona ermeden uzatma başvurusunda bulunulması gerekmektedir.Çalışma izninin süresinin bitiminden itibaren en geç onbeş gün içinde yapılan

uzatma başvuruları da değerlendirmeye alınmaktadır.Onbeş günlük bu süreden sonra yapılan uzatma başvuruları, ilk defa başvuru

yapan yabancılara uygulanan esaslara tabidir. Çalışma izni uzatma başvurusu bulunan yabancılar, çalışma izin süresinin sona

erdiği tarihten itibaren kırkbeş günü geçmemek ve yaptığı işin mahiyeti değişmemek kaydıyla aynı işyeri ve meslekte çalışmaya devam edebilir.

Bu süre içerisindeki çalışma kanuni çalışma olarak kabul edilir ve yabancının, ilgili mercilerin ve işverenin yükümlülükleri aynı şekilde devam eder. Uzatma başvurusu bulunanlar elektronik ortamda İçişleri Bakanlığına bildirilir.

7-Çalışma izninin verilmesia)Çalışma izin başvuruları Bakanlığımız tarafından 4817 sayılı Kanun, uygulama

Yönetmelikleri ve ilgili diğer mevzuat kapsamında incelenir, durumu uygun görülen yabancılara gerekli hallerde ilgili kurumların da görüşleri alınarak çalışma izni verilir.

b)Çalışma izinleri işverene, İçişleri Bakanlığına, ilgili valiliğe (il emniyet md.) ve SGK il müdürlüğüne bildirilmektedir.

c)Bu izinler, çalışma vizesi ile ikamet izninin alınması halinde geçerlidir. Çalışma izin belgesini alan yabancıların, bu belgeyi aldıkları tarihten itibaren en geç doksan gün içinde ön başvuru yaptıkları T.C. dış temsilciliğine müracaat ederek Çalışma Vizesi

130

talebinde bulunmaları, ülkeye giriş yaptıkları tarihten itibaren en geç otuz gün içinde İçişleri Bakanlığına (İl Emniyet Müdürlüklerine) ikamet tezkeresi almak için başvurmaları zorunludur.

ç)Çalışma izni verilen tüm yabancılar ulusal sosyal güvenlik sistemimize dahil olurlar. Bu şekilde yabancıların da sağlık ve sosyal güvenlik haklarından yararlanmaları sağlanmaktadır. Yabancılar için başvuru esnasında Bakanlığımıza beyan edilen ücret üzerinden sosyal güvenlik primi ödenmesi gerekmektedir.

d)Türkiye'nin sosyal güvenlik sözleşmesi imzalamış olduğu ülke vatandaşları için çalışma izin döneminde primlerinin kendi ülkelerinde ödendiğini kanıtlamaları halinde SGK’ya ayrıca prim ödenmeyecektir.

İZİNSİZ YABANCI İSTİHDAMININ DENETİMİ VE İDARİ PARA CEZALARI4817 sayılı Kanunun 20. maddesi gereğince yabancıların ve işverenlerin Kanundan

doğan yükümlülüklerini yerine getirip getirmedikleri Bakanlık iş müfettişleri ve SGK müfettişleri tarafından denetlenmektedir.

4817 sayılı Kanun gereğince yapılacak teftiş, denetim ve soruşturmalar 4857 sayılı İş Kanununda yer alan teftiş, denetim ve soruşturma hükümlerine göre yapılmakta ve bu hükümlere göre ilgili yaptırımlar uygulanmaktadır.

Ayrıca, kolluk kuvvetlerinin de kendi mevzuatları gereğince işyerlerinde yapacakları her türlü denetim, inceleme ve kontrol sırasında yabancı çalıştıran işverenler ile yabancıların Kanundan doğan yükümlülükleri yerine getirmediklerini tespit etmeleri halinde durumu Bakanlığa bildirmektedirler.

Kolluk kuvvetlerinin kendi mevzuatları gereğince işyerlerinde yapacakları her türlü denetim, inceleme ve kontrol sırasında yabancı çalıştıran işverenler ile yabancıların 4817 sayılı Kanundan doğan yükümlülükleri yerine getirmediklerini tespit etmeleri halinde Bakanlıkça hazırlanan Tutanak örneğini doldurmaları ve ilgili diğer tüm belge örnekleriyle birlikte bir üst yazı ekinde ilgili il müdürlüğümüze bildirmeleri gerekmektedir.

ÇALIŞMA VE İŞ KURUMU İL MÜDÜRLÜKLERİNCE YAPILAN İŞLEMLER

1-İdari işlemlerGenel ve özel bütçeli idarelerin teftiş ve denetim elemanları ile kolluk

kuvvetlerinin kendi mevzuatları gereğince işyerlerinde yapacakları her türlü denetim, inceleme ve kontrol sırasında yabancı çalıştıran işverenler ile yabancıların bu Kanundan doğan yükümlülükleri yerine getirmediklerini tespit etmeleri ve durumun çalışma ve iş kurumu il müdürlüklerine bildirilmeleri halinde, il müdürlüğünce gönderilen tutanaklara ve denetim raporlarına göre doğrudan idari yaptırım uygulanmaktadır.

Genel ve özel bütçeli idarelerin teftiş ve denetim elemanları ile kolluk kuvvetleri veya ilgili kurumlar tarafından gönderilen denetim raporları ve tutanaklar, idari yaptırım uygulanmasına esas teşkil edecek yeterli bilgi içermedikleri sonucuna varıldığında, tamamlanmak üzere ilgili kuruma iade edilmektedir.

2-İlgili kurumlarla yazışmaKolluk kuvvetlerince tutularak il müdürlüklerine intikal eden tutanaklarda

herhangi bir eksiklik tespit edilmesi halinde söz konusu eksikliğin giderilebilmesini teminen durum ilgili mülki amirliğe intikal ettirilmektedir.

Hiçbir incelemeye tabi tutulmadan çalışma ve iş kurumu il müdürlüklerine intikal eden ihbar niteliğindeki başvurular ise incelenmek üzere ilgili iş teftiş grup

131

başkanlıklarına veya Sosyal Güvenlik Kurumu Rehberlik ve Teftiş Kurulu Başkanlığına gönderilmektedir.

Haklarında idari para cezası uygulanacak yabancıların Türkiye dışında bulunmaları halinde idari para cezası tebliği yapılabilmesi için tüm yazı ve belgeler Çalışma Genel Müdürlüğüne gönderilmektedir.

TÜRKİYE İŞ KURUMU GENEL KURULU

Genel kurulun oluşumuGenel Kurul Bakanın veya görevlendireceği kişinin başkanlığında;a) Adalet, Milli Savunma, İçişleri, Dışişleri, Maliye, Milli Eğitim, Bayındırlık ve

İskan, Sağlık, Ulaştırma, Tarım ve Köy İşleri, Çalışma ve Sosyal Güvenlik, Sanayi ve Ticaret, Enerji ve Tabii Kaynaklar, Kültür ve Turizm, Çevre ve Orman bakanlıkları ile Avrupa Birliği Genel Sekreterliği, Hazine, Dış Ticaret, Devlet Planlama Teşkilatı müsteşarlıkları, Devlet Personel, Özelleştirme İdaresi, Devlet İstatistik Enstitüsü, GAP Bölge Kalkınma İdaresi, Küçük ve Orta Ölçekli Sanayi Geliştirme ve Destekleme İdaresi, Özürlüler İdaresi başkanlıkları, Milli Prodüktivite Merkezi, Kadının Statüsü ve Sorunları Genel Müdürlüğü, Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Genel Müdürlüğü, Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Fonu, Sosyal Sigortalar Kurumu, Bağ-Kur ve Kurumdan iştirak edecek Genel Müdür düzeyinde birer,

Not: 6223 sayılı Kanun’a istinaden çıkarılan KHK’lara göre kurulan Bakanlıklar ile bağlı/ilgili kuruluşlar nedeniyle yukarıda listede adı geçen bazı kurum ve kuruluşların adı değişmiş, bazılarının yerine yenileri kurulmuştur. Bu konudaki mevzuat düzenlemesi yapılmadığından 2011 yılında yapılan Genel Kurul toplantısına şu kurum ve kuruluşlardan birer üye davet edilmiştir: Avrupa Birliği Bakanlığı, Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığı, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı (Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü, Özürlü ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müd), Çevre ve Şehircilik Bakanlığı, Başbakanlık (Özelleştirme İdaresi Başkanlığı), Milli Eğitim Bakanlığı, Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı, Milli Eğitim Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı, Orman ve Su İşleri, Maliye Bakanlığı, Dışişleri Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı, Milli Savunma Bakanlığı, Ulaştırma Bakanlığı, Ekonomi Bakanlığı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı (Sosyal Güvenlik Kurumu başkanlığı, Çalışma Genel Müdürlüğü, Devlet Personel Başkanlığı), Adalet Bakanlığı, Kalkınma Bakanlığı (Türkiye İstatistik Kurumu, Sosyal Sektörler ve Koordinasyon genel Müdürlüğü), Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Türkiye İstatistik Kurumu Başkanlığı, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Hazine Müsteşarlığı. b)Üye sayıları itibariyle en fazla üyeye sahip ilk üç sıradaki İşçi

Konfederasyonlarınca üye sayıları oranları dikkate alınarak belirlenecek on yedi, üye sayısı itibariyle en fazla üyeye sahip İşveren Konfederasyonunca belirlenecek on, Türkiye Ticaret, Sanayi, Deniz Ticaret Odaları ve Ticaret Borsaları Birliğinden beş, Türkiye Esnaf ve Sanatkarları Konfederasyonundan üç, Türkiye Sakatlar Konfederasyonundan her özür grubunu temsilen birer olmak üzere toplam dört, Türkiye Ziraat Odaları Birliğinden iki, Yüksek Öğretim Kurulunca belirlenecek dört öğretim üyesi, Kurumda temsil yetkisine sahip kamu görevlileri sendikasınca belirlenecek bir,

temsilciden oluşur.

132

GörevleriGenel Kurulun görevleri şunlardır:a) Devletin ekonomik ve sosyal politikalarına uyumlu ulusal istihdam politikasının

oluşturulmasına yardımcı olmak, uygulanan politikalardaki dönem içindeki gelişmeleri değerlendirmek,

b) İstihdamın korunmasına, geliştirilmesine, yaygınlaştırılmasına ve işsizliğin önlenmesi faaliyetlerine yardımcı olmak ve önerilerde bulunmak,

c) Kurumun dönem faaliyet raporunu görüşmek, Kurumun hizmetlerini iyileştirici önerilerde bulunmak.

Genel kurula katılacak üyelerin bildirilmesiBakanlık, her olağan toplantıdan en az 30 gün önce Genel Kurulun toplantı gün,

saat ve yeri ile Genel Kurula gönderecekleri üye sayısını kurum ve kuruluşlara yazıyla bildirir.

Genel Kurula temsilci gönderecek Bakanlık, kurum ve kuruluşlar, toplantı tarihinden en az 15 gün önce Genel Kurula gönderecekleri üyelerin ve bunların yedeklerinin adlarını, mesleklerini, iş ve ikametgah adreslerini Bakanlığa yazı ile bildirirler.

Olağanüstü Genel Kurul toplantılarında yukarıdaki süreler 1/3 ‘e kadar indirilebilir.

Genel Kurul temsilcileri iki yıl süre ile görev yaparlar. Herhangi bir nedenle bu görevleri sona erenlerin yerlerine kalan süreyi tamamlamak üzere Genel Kurula temsilci veren Bakanlık, kurum ve kuruluşlarca yeni temsilci görevlendirilir.

Genel kurul toplantısıGenel Kurul, iki yılda bir Kasım ayı içinde Bakanın çağrısı üzerine olağan

toplantısını yapar. Bakan, gerekli görmesi halinde Genel Kurulu olağanüstü toplantıya çağırabilir.

Genel Kurulun gündemi Bakanlıkça hazırlanır.Gündem, Genel Kurul tarihinden en az 5 gün önce üyelere gönderilir.

Genel kurul başkanlığıBakan, Genel Kurulun tabii Başkanıdır. Bakan uygun gördüğü takdirde

görevlendireceği bir kişi Genel Kurula başkanlık eder.

Çalışma grupları ve komisyonlarGenel Kurul çalışmalarının sağlıklı ve verimli geçmesi için, gerek görülmesi

halinde, Genel Kurulda temsil edilen Bakanlık, kurum ve kuruluşların uzmanlarından, aralarından birisi başkan olarak belirlenmek üzere Genel Kurul tarihinden önce çalışma grupları kurulur.

Toplantı ve karar yeter sayısıGenel kurul toplantıları, üye tam sayısının salt çoğunluğu ile yapılır. İlk toplantıda

çoğunluk sağlanamazsa ikinci toplantıda salt çoğunluk aranmaz. Genel Kurul kararları, toplantıda hazır bulunan üyelerin oy çokluğu ile alınır.

Oyların eşitliği halinde başkanın oy kullandığı yönde karar verilmiş sayılır.

133

KararlarGenel Kurul görüşmelerinin sonuçları raporla tespit edilir. Bu raporlar, Divan

Başkanlığınca imzalanarak en geç iki ay içinde Bakanlığa ve Genel Kurul temsilcilerine gönderilir. Genel Kurul kararları, Kurum ve diğer ilgili kurum ve kuruluşların politika oluşturma ve uygulamalarında öncelikle dikkate alınır.

İL İSTİHDAM VE MESLEKİ EĞİTİM KURULLARI

GENEL BİLGİLER

KURULUN GELİŞİMİİŞKUR’un 2003 yılında yeniden yapılandırılması ile birlikte Kurum teşkilat

yapısına sosyal taraflarında katılımı sağlanmış; böylece sosyal tarafların İŞKUR’da temsili merkezde Genel Kurul ve Yönetim Kurulu ile yerelde ise İl İstihdam ve Mesleki Eğitim Kurulları aracılığıyla gerçekleştirilmiştir.

Bilindiği üzere 2008 yılına kadar birbiriyle bağlantılı ve ayrılmaz bir nitelik taşımasına rağmen yerelde il istihdam kurulu ve il mesleki eğitim kurulları birbirlerinden bağımsız olarak toplanmakta ve faaliyetlerini yürütmekteydi. Ancak; 2008 yılında 5763 sayılı Kanunun 21’inci maddesi ile yerel düzeyde işsizlikle mücadelede etmek, istihdamı geliştirerek il ekonomisine katkı sağlamak, eğitim-istihdam ilişkisini güçlendirmek, insan kaynaklarının geliştirilmesine destek olmak ve yerelde güçlendirilmiş sosyal diyalog mekanizması kurmak için bu kurullar birleştirilerek İl İstihdam ve Mesleki Eğitim Kurullarına dönüştürülmüştür.

KURUL MEVZUATIİŞKUR için İl İstihdam ve Mesleki Eğitim Kurullarının çalışma usul ve esasları

ilişkin mevzuatı; 4904 sayılı Türkiye İş Kurumu Kanunu, 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanunu, 21/10/2008 tarih ve 27031 sayılı İl İstihdam Ve Mesleki Eğitim Kurulları Çalışma

Usul Ve Esasları Hakkında Yönetmelik,Ve son olarak Türkiye İş Kurumu İşlemler El Kitabı’nın 13’üncü Bölümündenoluşmaktadır.

İL İSTİHDAM VE MESLEKİ EĞİTİM KURULLARIKurulun OluşumuKurul valinin başkanlığında aşağıda sayılan üyelerden oluşur: Belediye Başkanı, büyükşehir belediyesi bulunan illerde Büyükşehir Belediye

Başkanı veya genel sekreteri veya yardımcısı, İl Özel İdaresi Genel Sekreteri, İl Milli Eğitim Müdürü, İl Bilim, Sanayi ve Teknoloji Müdürü (665 sayılı KHK ile üye olmuştur,

Yönetmelik ve İşlemler El Kitabında daha düzenleme yapılmamıştır.), Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürü, İl Gümrük ve Ticaret Müdürü (665 sayılı KHK ile üye olmuştur, Yönetmelik ve

İşlemler El Kitabında daha düzenleme yapılmamıştır.),2

2 665 sayılı KHK’da İl Gümrük ve Ticaret Müdürü Kurula üye haline getirilmiştir. Ancak; taşra yapılanmasında böyle bir unvanda il müdürlüğü kurulmamıştır. Bu nedenle 03/02/2012 tarihli ve 23518 sayılı Genel Müdürlük talimatıyla “Gümrük ve Ticaret Bölge Müdürlerinin” ve “Gümrük Müdürlerinin” toplantılara çağrılmaması kararı alınmıştır. Ayrıca 665 sayılı KHK ile Sanayi ve Ticaret İl Müdürü Kurul üyeliğinden çıkarılmıştır (Ancak,

134

İl Ticaret ve/veya Sanayi Odası Başkanı, İşçi, işveren konfederasyonları ile Türkiye Sakatlar Konfederasyonundan birer

temsilci, İl Esnaf ve Sanatkârlar Odaları Birliği Başkanı, İlde bulunan fakülte veya yüksek okulların Çalışma Ekonomisi ve Endüstri

İlişkileri Bölümü veya Mesleki Teknik Eğitim Bölümlerinden valinin belirleyeceği bir öğretim üyesi,

Kalkınma Ajansı temsilcisi (665 sayılı KHK ile üye olmuştur, Yönetmelik ve İşlemler El Kitabında daha düzenleme yapılmamıştır.).

Mevzuat açısından Kurul üyeleri arasından sayılmasalar bile; 2010/14 sayılı Başbakanlık Genelgesi ile ilde kadın konusunda faaliyette bulunan

STK’lardan bir temsilcinin toplantıya davet edilmesi zorunludur.Organize Sanayi Bölge Müdürlerinin de toplantılara katılmalarının sağlanması

Kurulun çalışmaları açısından faydalı olacaktır. Kurul başkanının gerekli görmesi hâlinde konuyla ilgili kurum ve kuruluşlardan

bir temsilci kurula bilgi vermek veya görüş bildirmek amacıyla çağrılabilir.Kurulun Görevleri İlin istihdam ve mesleki eğitim politikasını oluşturmak. İlin muhtelif sektör ve branştaki işgücü ve mesleki eğitim ihtiyacını belirlemek

üzere işgücü piyasası analizleri yapmak-yaptırmak, İl düzeyinde işgücü piyasası bilgi sistemi ile izleme–değerlendirme sistemini

oluşturup uygulamak, bu amaçla gerektiğinde ilgili alan uzmanlarından komisyonlar oluşturmak, bunların görev tanımları çerçevesinde hazırladıkları raporları değerlendirmek, yayınlamak ve gerektiğinde ilgili Bakanlık, kamu kurum ve kuruluşlarına sunmak,

Mesleki eğitim, işgücü ve istihdam konularında kurum ve kuruluşlardan gelecek görüş ve önerileri incelemek, değerlendirmek ve sonuçlandırmak,

Mesleki ve teknik eğitim uygulamalarında ortaya çıkan uyuşmazlıkların çözümüne yardımcı olmak,

Mesleki ve teknik eğitimin geliştirilmesine ilişkin tam gün tam yıl eğitim uygulaması ile ilgili görüş bildirmek,

Çıraklık ve mesleki eğitim kapsamı dışında çocuk çalıştırılmasının önüne geçilmesi konusunda gerekli çalışmaları yapmak,

İl düzeyinde istihdamı koruyucu, geliştirici ve işsizliği önleyici tedbirleri belirlemek ve gereği için ilgili kurum ve kuruluşlara bildirmek,

İşgücü piyasası araştırma sonuçları da dikkate alınarak İl Milli Eğitim Müdürlüğü ve Kurum tarafından hazırlanan işgücü yetiştirme faaliyetlerine ilişkin planları onaylamak ve bunların uygulama sonuçlarını izlemek;

İşgücü ihtiyaç analizleri sonuçlarını da dikkate alarak, ilde bulunan tüm mesleki ve teknik eğitim veren okul veya kurumların bünyesinde yer alacak alan ve dalların belirlenmesi, kısa, orta ve uzun vadede ilin mesleki ve teknik eğitim okul yatırımlarının planlanması ile beraber eğitimi yapılacak alan ve dal ihtiyaçlarını belirleyerek, Millî Eğitim Bakanlığına görüş sunmak,

Deprem, sel ve yangın gibi doğal afet sonucu yörede faal durumdaki işletmelerin eğitim olanakları dikkate alınarak, işletmede mesleki eğitime alınacak ve beceri eğitimi yapacak öğrenci sayısının belirlenmesine ilişkin oranların oluşturulması konusunda 3308 sayılı Mesleki Eğitim Kanununun 18 inci maddesine göre görüş bildirmek,

Yönetmelik ve İşlemler El Kitabında daha değişiklik yapılmamıştır) . 135

Alınan kararların il seviyesinde eksiksiz yerine getirilmesi için gerekli tedbirleri almak.

Kurul ToplantılarıKurul; her yıl Ocak, Nisan, Temmuz ve Ekim aylarında toplanır. Ayrıca, başkanın

çağrısı üzerine olağanüstü de toplanabilir. Kurul, üye sayısının salt çoğunluğu ile toplanır.

Toplantı tarihi, gündemi ve yeri Kurul üyelerine, toplantı tarihinden 10 gün önce hazırlanan dokümanlarla birlikte sekreterya tarafından bildirilir.

Kurul KararlarıKararlar toplantıya katılan üyelerin oy çokluğuyla alınır. Oyların eşitliği hâlinde

kurul başkanının kullandığı oy yönünde çoğunluk sağlanmış sayılır. Alınan kararlar bağlayıcıdır.

Kurul tarafından alınan kararlar il düzeyiyle sınırlı; Kalkınma Planları, Orta Vadeli Program, Yıllık programın hedefleriyle uyumlu; ilin işgücü piyasası ihtiyaçlarını göz önünde bulunduran; istihdamı koruyucu, geliştirici ve işsizliği önleyici; verilerle desteklenen ve gerekçelendirilen istihdam ve mesleki eğitim alanında ulusal düzeyde sadece çözüm önerileri getirebilen nitelikte olmalıdır. Ayrıca; alınan kararlara ilişkin sorumlu kurum ve kuruluşları belirlenerek eylem planı hazırlanır, uygulamaları ve sonuçları takip edilir.

Kurul Toplantılarına KatılımKurul toplantılarına asil üyelerin katılmaları esastır. Asil üyelerin toplantılara

katılamadığı durumlarda aşağıdaki hususlar dikkate alınmalıdır:Vali, belediye başkanı (Büyükşehir belediyesi bulunan illerde büyükşehir

belediye başkanı veya genel sekreteri ya da genel sekreter yardımcısı), il özel idaresi genel sekreteri, il millî eğitim müdürü, İl Bilim, Sanayi ve Teknoloji Müdürü, İl Gümrük ve Ticaret Müdürü, Kurum il müdürü, il ticaret ve sanayi odası başkanı veya başkanları, il esnaf ve sanatkârlar odaları birliği başkanının; kurumlarında asli görevlerinin başında olmamaları halinde yerlerine sadece kurumlarında bulundukları makama vekâlet edenler Kurul toplantılarına katılabilir.

İşçi konfederasyonları, işveren konfederasyonu, Türkiye Sakatlar Konfederasyonu ve kalkınma ajansı tarafından bildirilen asil üyenin katılamadığı durumlarda toplantılara kurumlarının daha önceden bildirdiği yedek üye katılabilir.

İlde bulunan yüksek öğretim kurumlarının çalışma ekonomisi ve endüstri ilişkileri bölümü veya mesleki teknik eğitim bölümlerinden bir öğretim üyesinin toplantılara katılamaması durumunda görevlendirilecek üyenin söz konusu bölümlerden bir öğretim üyesi olması gerekir. Söz konusu bölümlerden görevlendirilecek üyelerin üniversitelerin akademik personel kapasitesi dikkate alınarak en az doçent seviyesinde olmasına dikkat edilir.

Mazeretsiz Kurul Toplantılarına KatılmamaHerhangi bir nedenle üyeliği sona erenler, onbeş gün içinde Kurum İl Müdürlüğüne

bildirilir.Kurul üyelerinden toplantılara mazeretsiz olarak üst üste üç kez katılmayan

üyelerin bu durumu merkez teşkilatlarına bildirilmek üzere Kurum İl Müdürlüğü tarafından İstihdam Dairesi Başkanlığına üst yazı ile bildirilir.

KURULUN ORGANLARIYürütme KuruluBeş kişiden oluşan yürütme kurulu, kurulun icra organıdır. Kurum İl Müdürlüğü ve

il millî eğitim müdürlüğünün dışındaki diğer üç kurum ve kuruluş, kurul üyesi olan

136

kurum ve kuruluşlar3 arasından iki yılda bir, kurulun ilk olağan toplantısında, toplantıya katılanların salt çoğunluğu ile belirlenir. Yürütme Kurulu üyesi kurum ve kuruluşlar, bir asil ve bir yedek üyelerini sekreteryaya bildirir.

Yürütme Kurulunda temsil edilecek kurum ve kuruluşların Kurul üyesi dışında bir personelini Yürütme Kurulu üyeliği için görevlendirebilirler.

İl İstihdam ve Mesleki Eğitim Kurulu mevzuatı Valilinin statüsünü Kurula başkanlık yapmak olarak belirlenmiş, Valiliği Kurul üyesi kurum ve kuruluşlar arasından saymamıştır. Bu nedenle Vali yürütme kurulunda görev alamaz.

Yürütme Kurulu, kendi üyeleri arasından Başkan ve Başkan Yardımcısını belirler. Başkan ve yardımcısının görev süresi iki yıldır. Görev süreleri dolmadan başkan veya yardımcısının bu görevlerinden ayrılmaları hâlinde kalan süre için yerlerine yenileri seçilir.

Yürütme Kurulunun GörevleriKurulun ilin istihdam ve mesleki eğitim politikasını oluşturabilmesi için gerekli

bilgi ve dokümanları hazırlamak, İşgücü piyasası araştırmalarını da dikkate alarak yerel düzeyde istihdam ve

mesleki eğitim politika önerilerini belirlemek, İlin işgücü piyasası analizlerini yapmak/yaptırmak konusunda Kurulun vereceği

görevleri yerine getirmek,Mesleki ve teknik eğitim çerçeve programlarının işgücü piyasası araştırma

sonuçlarına göre, ilin ihtiyaçları doğrultusunda düzenlenmesi için Kurula görüş ve öneriler sunmak,

Mesleki ve teknik eğitim uygulamalarında ortaya çıkan uyuşmazlıkların çözümü için Kurula görüş ve öneriler sunmak,

Mesleki ve teknik eğitim, işgücü ve istihdam konularında kurum ve kuruluşlardan gelen görüş ve öneriler doğrultusunda gerekli çalışmaları yaparak Kurula görüş sunmak,

Kurul tarafından alınan kararlar ile il düzeyinde uygulanmak üzere ilgili kurum ve kuruluşlara bildirilen istihdamı koruyucu, geliştirici ve işsizliği önleyici tedbirlerin uygulanmasını izlemek, gerektiğinde kurumlar arasında koordinasyonu sağlamak,

Kurulda alınan kararlara ilişkin eylem planlarını Kurulda temsilcisi bulunan kurum ve kuruluşlarla işbirliği içinde hazırlayarak Kurul Başkanının onayına sunmak ve onaylanan eylem planları doğrultusunda sorumlu kuruluşlar tarafından hazırlanan faaliyet planlarının uygulanmasını izlemek, sonuçları hakkında Kurula bilgi vermek,

İl Millî Eğitim Müdürlüğü ve Kurum tarafından hazırlanan işgücü yetiştirme faaliyetlerine ilişkin planları inceleyerek Kurulun onayına sunmak,

Kurul toplantıları için gündem hazırlamak, Yıllık faaliyet raporlarını hazırlayarak Kurulun onayına sunmak. İşletmelerin sektörel düzeyde ihtiyaç duyduğu konular başta olmak üzere il

düzeyinde istihdam ve eğitim konularında inceleme ve araştırma yapmak üzere alt komisyonlar oluşturulmasını Kurula önermek

Gündem maddelerine ilişkin olarak gerekli bilgi ve materyalleri hazırlamak Kurul Başkanının görüşünü de alarak bir sonraki Kurul toplantısının tarihini

belirlemek

3 Belediye; İl Özel İdaresi, İl Milli Eğitim Müdürlüğü, İl Bilim, Sanayi ve Teknoloji Müdürü, İl Gümrük ve Ticaret Müdürü, Çalışma İs Kurumu İl Müdürlüğü, İl Ticaret ve/veya Sanayi Odası, İşçi ve işveren konfederasyonları, Türkiye Sakatlar Konfederasyonu, İl Esnaf ve Sanatkârlar Odaları, Çalışma Ekonomisi ve Endüstri İlişkileri Bölümü veya Mesleki Teknik Eğitim Bölümlerinden bir öğretim üyesi, kalkınma ajansı temsilcisi

137

Yürütme Kurulu ToplantılarıYürütme Kurulu, ayda bir kez bir önceki toplantıda belirlenen gün ve saatte en az

üç üyenin katılımı ile toplanır. İhtiyaç olması halinde olağanüstü de toplanabilir.Kararlar oy çokluğu ile alınır.

Yürütme Kurulu toplantılarına asil üyelerin katılması esastır. Ancak; mazeretleri nedeniyle toplantıya katılamayan asil üyelerin yerine sadece sekreteryaya bildirilen yedek üyeler toplantılara katılır.

Faaliyet Raporu Yürütme Kurulu tarafından Kuruldaki Üniversite temsilcisinin desteği ile

hazırlanan faaliyet raporu, İşlemler El Kitabında belirtilen formata uygun olmalıdır. Yıllık hazırlanan Faaliyet raporu izleyen yılın Ocak ayında Kurulun onayına sunulur. Onaylanan rapor Kurum İl Müdürlüğü tarafından en geç Şubat ayında portala kaydedilir ve elektronik ortamda İstihdam Hizmetleri Dairesi Başkanlığına gönderilir.

İstihdam Hizmetleri Dairesi Başkanlığa gelen Faaliyet Raporları birleştirilerek Kurum Yönetim Kuruluna sunulur ve Yönetim Kurulunda değerlendirildikten sonra Mart ayı içerisinde ilgili bakanlıklar ile kurum ve Kuruluşlara ve talep eden sosyal taraflara gönderilir.

Mazeretsiz Kurul Toplantılarına KatılmamaHerhangi bir nedenle üyeliği sona erenler, onbeş gün içinde Kurum İl Müdürlüğüne

bildirilir.Yürütme Kurulu üyelerinin yıl içinde yapılan toplantılara mazeretsiz üç kez

katılmamaları halinde; İl milli eğitim müdürlüğü ve Kurum İl Müdürlüğü temsilcilerinin yerine kendi

Kurumlarınca başka üyeler görevlendirilir.Diğer üyeler için yapılacak ilk Kurul toplantısında Kurula üye verecek kurum ve

kuruluşlar seçilir.Mazeretsiz üç kez katılmamaları nedeniyle temsili sona erdirilen ilgili

kurum/kuruluş iki yıl süre ile Yürütme Kurulunda temsil edilemez.

Denetim Kurulu Denetim Kurulu; Kurul başkanının onayıyla, biri Kurum İl Müdürlüğü temsilcisi,

diğeri Kuruldaki diğer kurum ve kuruluş temsilcileri arasından seçilecek bir üye olmak üzere iki üyeden oluşur. Denetimlerin aksamadan yapılabilmesi için Kurum İl Müdürlüğü kurul üyesi kurum ve kuruluşlar içerisinden yedek üyeleri de belirler. Üye Kurum ve kuruluşlarca belirlenen asil ve yedek denetim kurulu temsilcileri sekreterya tarafından Kurul Başkanına sunulur. Kurum İl Müdürlüğü temsilcisi hariç asil ve yedek üyelerin aynı kurumlardan olma zorunluluğu yoktur.

İhtiyaç duyulması hâlinde birden fazla Denetim Kurulu oluşturulabilir.

Denetim Kurulunun GörevleriKurum İl Müdürlüklerince yürütülen işgücü uyum faaliyetleri ve sonuçları Milli

Eğitim Bakanlığı ve Kurumun denetim yetkisi saklı kalmak kaydıyla Denetim Kurulu tarafından denetlenir.

Denetim Kurulunun ÇalışmasıDenetimler iki üye ile yapılır. Yedek üye ancak yedeği olduğu asil üyenin mazereti

nedeniyle fiili olarak denetim yapamaması durumunda denetim yapabilir.

138

Kurs yöneticisi, yöneticisi olduğu kurs haricindeki diğer kurslarda denetim kurulu üyesi olarak denetim yapabilir.

Denetim Kurulu, ihbar, şikâyet gibi nedenlerle yapılacak olağanüstü denetimler dışında işgücü yetiştirme kurslarını ayda bir denetler.

Denetim ProgramıKurum İl Müdürlüğü, aylık denetim programı oluşturur ve Kurul Başkanının

onayından sonra üye Kurum/Kuruluşlara bildirir. Aylık denetim programı hangi kursun, ne zaman ve hangi Denetim Kurulu üyeleri tarafından denetleneceğine ilişkin bilgileri içermek zorundadır.

Programda herhangi bir değişiklik olması durumunda da Kurul Başkanının onayı alınmalıdır. Denetim Kurulu, ihbar, şikâyet gibi nedenlerle yapılacak olağanüstü denetimler dışında işgücü yetiştirme kurslarını ayda bir denetler.

Denetim RaporuDenetim raporlarında, denetimi yapılan yüklenicilerde hizmet sözleşmesinde

belirtilen hususlara ilişkin tespit edilen eksiklikler, uygun bulunmayan işlem ve hareketler, eğitimin durdurulması veya kapatılmasına ilişkin öneriler de dâhil olmak üzere alınması gerekli görülen önlem ve öneriler ile varsa suç sayılan hususlar belirtilir.

Denetim Kurulunca hazırlanan denetim raporları Kurum İl Müdürlüğüne iletilir. Kurum İl Müdürlüğü yapılacak ilk toplantıda denetim raporunu Kurula sunar.

Kurum İl Müdürlüğü tarafından gerekli görülmesi hâlinde raporda belirtilen eksikliklerin tamamlanması ve tavsiyelerin yerine getirilmesi için raporun bir özeti yükleniciye tebliğ edilir. Yüklenici tebligatta belirtilen hususları verilen süre içerisinde tamamlar. Konusu suç teşkil eden hususlar gecikmeksizin kurul başkanına bildirilir ve kurul başkanının onayı ile yetkili mercilere suç duyurusunda bulunulur.

Mazeretsiz Denetime KatılmamaHerhangi bir nedenle üyeliği sona erenler, onbeş gün içinde Kurum İl Müdürlüğüne

bildirilir.Denetim Kurulu üyelerinin yıl içinde yapılan denetimlere mazeretsiz iki kez,

katılmamaları halinde; Kurum İl Müdürlüğünün teklifi ve Kurul başkanının onayı ile yeni üyeler

görevlendirilir. Denetim Kurulu üyeliğinden çıkarılanlar, iki yıl geçmedikçe yeniden üye olarak

görevlendirilemez.SekreteryaSekreterya hizmetleri Kurum İl Müdürlüğü ile il millî eğitim müdürlüğünce kendi

görev alanları ile sınırlı olmak üzere müştereken yürütülür. Bu amaçla müştereken çalışacak yeterli sayıda personel yedekleriyle birlikte, Kurul Başkanı onayı ile görevlendirilir.

Kurulun toplantı organizasyonlarına ilişkin sekreterya hizmetleri Kurum İl Müdürlüğü tarafından yürütülür.

Toplantıya ilişkin tüm dokümanlar, Kurum Arşiv Yönergesinde belirtilen süreler göz önünde bulundurularak Kurum İl Müdürlüğünde muhafaza edilir.

Sekreteryanın görevleri kısaca:Toplantı tarihi, gündemi ve yeri Kurul üyelerine, toplantı tarihinden on gün önce

hazırlanan dokümanlarla birlikte bildirmek,Üye kurum ve kuruluşlarca belirlenen asil ve yedek denetim kurulu temsilcilerini

Kurul Başkanına sunmak,139

Kurul, Yürütme Kurulu toplantılarına üyelerin katılımını Dış Toplantı Katılım Formu aracılığıyla takip etmektir.

TOPLANTI VE DENETİM ÜCRETLERİKurum tarafından; Kurul üyelerine yılda dörtten fazla olmamak üzere her toplantı

için 2500 (Kanun ve Yönetmelikteki üst sınır 3000 ancak, Yönetim Kurulu kararı gereği 2500), Yürütme Kurulu üyelerine ayda ikiden fazla olmamak üzere her toplantı için, 2000 (Kanun ve Yönetmelikteki üst sınır 3000 ancak, Yönetim Kurulu kararı gereği 2000) gösterge rakamının memur aylık katsayısıyla çarpımı sonucu bulunacak tutar üzerinden toplantı ücreti ödenir. Denetim Kurulu üyelerine ise ayda otuz işgücü yetiştirme kursunu geçmemek üzere denetlenen kurs başına 200 (Kanun ve Yönetmelikteki üst sınır 300 ancak, Yönetim Kurulu kararı gereği 200) gösterge rakamının memur aylık katsayısıyla çarpımı sonucu bulunacak tutar üzerinden denetim ücreti ödenir. Bu ödemeler, damga vergisi hariç herhangi bir vergiye tabi tutulmaz.

Kurul, Yürütme Kurulu ve Denetim Kurulu üyelerine 10/2/1954 tarihli ve 6245 sayılı Harcırah Kanununun hükümlerine göre harcırah ödenmesi Kurumumuz tarafından yapılır.

Ücretlerin Ödenmesinde Dikkat Edilecek HususlarKurul ve Yürütme Kurulunun yapacağı olağanüstü toplantılar için üyelere ödeme

yapılmaz.Asil, asil yerine katılan vekil ve yedek üyeler dışında toplantılara ve denetimlere

katılan katılımcılara kesinlikle herhangi bir ödemede bulunulmayacaktır. Kurul toplantılarına asil üyelerin katılamamaları halinde vekillere4, Yürütme Kurulu toplantılarına ve denetimlere asil üyelerin yerine önceden belirlenen yedek üyelerin katılması halinde toplantı ve denetim ücretleri yedek üyelere ödenecektir.

Birden fazla kurul üyesi olanlar bu ödemelerin en fazla birinden yararlanır.Denetimlerde bir denetim kurulu üyesinin ay içerisinde 30’dan fazla denetim

ücreti alamaz.Kadın STK temsilcine, Organize Sanayi Bölge Müdürlerine, Kurula bilgi vermek

veya görüş bildirmek amacıyla çağrılan kurum ve kuruluş temsilcisine ve Yürütme Kurulunun önerisiyle oluşturulan alt komisyonlarda görev alanlara ödeme yapılamaz.

Vali’nin yerine toplantıya katılan Vali Yardımcısına Valinin vekili olmadıkça herhangi bir ödemede bulunulmaz. Ancak, Valinin görevinin başında bulunmadığı durumda Valilik makamına vekâlet eden Vali Yardımcısına toplantıya katılımı halinde toplantı ücreti ödenir.

Ödenecek günlük harcırah, gündelik, konaklama ve belgelenmesi koşuluyla yol masrafından oluşur ve ödenecek gündelik miktarı, memur olanlar için kadrosuna göre, memur olmayanlar için ise 4üncü dereceye kadar olan memur gündeliği kadardır. Gündelik ödemeleri Harcırah Kanununa göre yapılır.

Üyelere ödenecek günlük harcırahta esas alınacak memuriyet mahali, üyenin asıl görevli olduğu yani çalıştığı yerdir. Dolayısıyla, çalışmaların üyelerin görevli olduğu yerlerde yapılması halinde üyelere günlük harcırah ödenir.

Portaldan alınacak Kurul, Yürütme Kurulu ve Denetim Kurulu üyelerine ait katılım ve denetim raporları incelenerek üyelerin ödemesi yapılır.

4 Vali, belediye başkanı (Büyükşehir belediyesi bulunan illerde büyükşehir belediye başkanı veya genel sekreteri ya da genel sekreter yardımcısı), il özel idaresi genel sekreteri, il millî eğitim müdürü, İl Bilim, Sanayi ve Teknoloji Müdürü, İl Gümrük ve Ticaret Müdürü, Kurum il müdürü, il ticaret ve sanayi odası başkanı veya başkanları, il esnaf ve sanatkârlar odaları birliği başkanının; kurumlarında asli görevlerinin başında olmamaları halinde yerlerine sadece kurumlarında bulundukları makama vekâlet edenler

140

Ücretlerin ÖdenmesiÜcretlerin Hesaplanmasıİşgücü Yetiştirme Kursları, Ceza Paraları Kaynaklı Kurslar; Girişimcilik

Programları, Çalışanların Mesleki Eğitimi ve Özel Politika Gerektiren Gruplara Uygulanacak Programlar kapsamındaki kursların denetimi genel mevzuat çerçevesinde yapılacak olup, açılan her bir grup için bir kurs üzerinden hesaplanarak denetim yapılacaktır.

Toplum Yararına Çalışma Programları ve İşbaşı Eğitim Programlarında (İEP) denetim ücreti denetlenen kişi başına hesaplanacaktır. Ancak İşbaşı Eğitim Programlarında 15 katılımcının denetimi 1 kurs, Toplum Yararına Çalışmada ise 25 katılımcının denetimi 1 kurs sayılacaktır.

Uzmanlaşmış Meslek Edindirme Merkezleri (UMEM) Projesi kapsamında düzenlenen kursların denetiminin hesaplanması, UMEM (Kurs) ve UMEM (İEP) olmak üzere iki farklı şekilde yapılacaktır.

a) UMEM (Kurs): İşgücü yetiştirme, ceza paraları kaynaklı kurslarda olduğu gibi açılan her bir grup için bir kurs üzerinden hesaplanarak denetim yapılacaktır.b) UMEM (İEP): İşbaşı Eğitim Programlarında olduğu gibi denetlenen kişi sayısı üzerinden yapılacak ve 15 katılımcının denetimi 1 kurs sayılacaktır.Yönetim Kurulunca değiştirilmediği sürece hesaplamalarda kurs denetim ücret

göstergesi 200 olarak dikkate alınacaktır. Memur aylık maaş katsayısı ise Bakanlar Kurulu Kararı ile belirlenen rakamdır.

Kurul Üyesine Ödenecek Ücret

Bir Kurul üyesinin bir yıl içinde 4 defa katıldığını düşünürsek üyenin hak edeceği ücret aşağıdaki gibi hesaplanır.

GK= Kurul Toplantıları için Gösterge Rakamı (2500)K= Memur Aylık Maaş Katsayısı (0,07) 5

S= Kurul Toplantı Sayısı (4)6

Formül=G K x K x S

Ödenecek Ücret =2500 x 0,07 x 4= 700 TL

Yürütme Kurulu Üyesine Ödenecek Ücret

Bir Yürütme Kurulu üyesine bir yıl içinde 12 defa katıldığını düşünürsek üyenin hak edeceği ücret aşağıdaki gibi hesaplanır.

GY= Yürütme Kurulu Toplantıları için Gösterge Rakamı (2000)K= Memur Aylık Maaş Katsayısı (0,07)S= Yürütme Kurulu Toplantı Sayısı (12)7

Formül=G Y x K x S

Ödenecek Ücret =2000 x 0,07 x 12= 1680 TL

5 Memur aylık maaş katsayısı ise Bakanlar Kurulu Kararı ile belirlenen rakamdır. Örnekler kolaylık olması için 0,07 olarak belirlenmiştir.6 Olağan Kurul Toplantısı sayısı 4’ü geçemez.7 Olağan Yürütme Kurulu Toplantısı sayısı 12’yi geçemez.

141

Denetim Kurulu Üyesine Ödenecek Ücret

a) İşgücü Yetiştirme Kursları, Ceza Paraları Kaynaklı Kurslar; Girişimcilik Programları, Çalışanların Mesleki Eğitimi ve Özel Politika Gerektiren Gruplara Uygulanacak Programlar Kapsamındaki Kursların Denetimi:

Ücretin Hesaplanması = Ks SK x x GG= Yönetim Kurulunca Belirlenen Kurs Denetim Ücret Göstergesi (200)K= Memur Aylık Maaş Katsayısı (0,07*)SKs= Denetlenen Kurs Sayısı* Hesaplamalarda kolaylık olması için bütün örneklerde Memur Aylık Maaş

Katsayısı 0,07 alınmıştır. Örnek 1: Ceza Paraları Kaynaklı Kurslar kapsamında 10 tane kursun denetlenmesi

ile ilgili denetim ücretinin hesaplanması

= 10 x 0,07 x 200

= 140 TL

b) İşbaşı Eğitim Programı Denetimi:

Ücretin Hesaplanması= KxSGxK

15SK= Denetlenen Katılımcı Sayısı

Örnek 2: İşbaşı Eğitim Programı kapsamında 50 katılımcının denetlenmesi ile ilgili denetim ücretinin hesaplanması

=50 x

150,07x 200

= 46,67 TL

c) TYÇP Denetimi:

Ücretin Hesaplanması = KxSGxK

25SK= Denetlenen Katılımcı Sayısı

Örnek 3: 200 kişilik TYÇP kapsamında katılımcıların denetlenmesi ile ilgili denetim ücretinin hesaplanması

=200 x

250,07x 200

= 112 TL

ç) UMEM (Kurs-İEP) Denetimleri:1) UMEM (Kurs) Denetimi:Ücretin Hesaplanması = Ks SK x x GSKs= Denetlenen UMEM (Kurs) Sayısı

Örnek 4: UMEM (Kurs) kapsamında 20 kursun denetiminin yapılması ile ilgili denetim ücretinin hesaplanması

142

= 20 x 0,07 x 200

= 280 TL2) UMEM (İEP) Denetimi:

Ücretin Hesaplanması =

GxK15

xS K

SK= Denetlenen UMEM (İEP) Katılımcı Sayısı

Örnek 5: UMEM (İEP) kapsamında 50 katılımcının denetlenmesi ile ilgili denetim ücretinin hesaplanması

=

200 x 0,0715

x 50= 46,67 TL

Ücreti Ödenmesinde Aranacak BelgelerKurul ve Yürütme Kurulu üyelerine ödenecek toplantı ücretleri ile denetim kurulu

üyelerine ödenecek denetim ücretlerinin, harcamalarda ödeme belgesine bağlanacak kanıtlayıcı belgeleri şunlardır:

Kurul ve Yürütme Kurul toplantılarında katılımcılara imzalatılacak KYS Dış Toplantı Katılım Formu

Kurum ve kuruluşların asil temsilcilerinin8 asli görevlerinin başında olmamaları nedeniyle Kurul ve Yürütme Kurulu toplantılarına yerlerine katılanların bulundukları makama vekâlet ettiklerini gösteren belge.

Kurum ve kuruluşların asil temsilcileri9 ile yedek üyelerin kendi kurumlarınca kurullarda görevlendirme yazıları.

Denetimlerde kullanılacak denetim formu (EK-3) ile Kurul Başkanının görevlendirme onayı.

BÜTÇEKurulun yönetim ve denetim faaliyetleri, işgücü piyasası araştırma ve planlama

çalışmaları için Kurum tarafından ödenek tahsis edilir. Bu ödeneğin miktarı, aktif işgücü programları için Kurum tarafından Kurum İl Müdürlüğüne tahsis edilen toplam ödeneğin yüzde beşini geçemez.

Kurullar, yönetim ve denetim faaliyetleri, işgücü piyasası araştırma ve planlama ve benzeri çalışmalar için kendilerine tahsis edilen bütçeyi;

İl Müdürlükleri, toplantı, denetim ücretlerini Kurum İl Müdürlüklerimiz bütçesinin 43.04.00.62-04.1.2.00-8-01.1 "Ek Çalışma Karşılıkları" tertibinden,

İşgücü piyasası araştırma ve planlama giderlerini bütçenin 43.04.00.62-04.1.2.00-8-03.5 “Araştırma ve Geliştirme Giderleri” tertibinden,

Yollukları ise bütçenin 43.04.00.62-04.1.2.00-8-03.3 "Yolluklar" tertibinden, ödeyeceklerdir.

8 Vali, belediye başkanı (Büyükşehir belediyesi bulunan illerde büyükşehir belediye başkanı veya genel sekreteri ya da genel sekreter yardımcısı), il özel idaresi genel sekreteri, il millî eğitim müdürü, İl Bilim, Sanayi ve Teknoloji Müdürü, İl Gümrük ve Ticaret Müdürü, Kurum il müdürü, il ticaret ve sanayi odası başkanı veya başkanları, il esnaf ve sanatkârlar odaları birliği başkanı.9 İşçi konfederasyonu temsilcisi, işveren konfederasyonu temsilcisi, Türkiye Sakatlar Konfederasyonu temsilcisi, Çalışma ekonomisi ve endüstri ilişkileri bölümü veya mesleki teknik eğitim bölümlerinden bir öğretim üyesi, kalkınma ajansı temsilcisi.

143

HİZMET NOKTALARI

BELEDİYE HİZMET NOKTALARI

Vatandaşa en yakın yerde hizmet sunumunu ilke edinmiş olan Kurumumuz, iş arayanların ve işverenlerin Kurum ünitesine gelmeksizin sunulan hizmetten internetin olduğu her yerden yararlanabilmesine olanak sağlayan e-İŞKUR’u (www.iskur.gov.tr) 2008 yılında hizmete açmış ve e-İŞKUR ile iş arayanlar ve işverenler, Kurumun sunduğu hizmetlerden web sayfamız aracılığı ile elektronik ortamda yararlanması amaçlanmıştır.

Ancak, özellikle bilgisayar kullanmayı bilmeyen çok sayıda vatandaşımız İl/Şube Müdürlüklerimize gelerek çalışanlarımız aracılığı ile hizmetlerimizden yararlanmayı tercih etmektedirler. Bu durum bazı vatandaşlara kendilerine uzak olan Kurum ünitemize gelmesi yönünde hem maddi külfete hem de başka zorluklara sebebiyet vermektedir.

Bilindiği üzere, Ülkemizin en önemli sorunları arasında olan istihdam ve işsizlik konusunda Kurumumuz birçok proje ve çalışmayı hayata geçirmiştir. Bu çalışmalardan biri de, Yerel yönetimler ile merkezi yönetimin işbirliği yapmasının ve vatandaşlara kendilerine en yakın noktalardan hizmet verilmesinin uygun olacağı düşüncesinden hareketle hazırlanan Protokol Metninin, Kurumumuz İl Müdürlükleri ile Belediyeler arasında  imzalanması Makamın 04.01.2010 tarih ve 1198 sayılı Oluru ile kabul edilmiştir.

İl, İlçe ve Belde Belediyeler ile irtibata geçilerek e-İŞKUR üzerinden bazı hizmetlerimizin, Belediyelerin kendi bünyelerinde oluşturacakları birimlerde görevlendirilecek Belediye personellerine, İşgücü Piyasası Bilgi Hizmetleri Dairesi Başkanlığınca şifre verilmek suretiyle işlem yapma yetkisi verilmiştir. Belediyeler konu ile ilgili olarak bilgilendirilmiş, Protokol hükümlerini kabul eden Belediyelerle Protokol imzalanmış, imzalanan Protokol gereğince Belediyelerce belirlenecek görevli personellere Genel Müdürlüğümüzce hazırlanmış eğitim dökümanları doğrultusunda, İl Müdürlükleri uygun görülen personel tarafından eğitim verilmiştir. Hizmet verilecek birimlerin oluşturulması, bu birimlerin ve birimlerde görevlendirilecek personellerle koordinasyonu sağlanması ve karşılaşılan sorunların giderilmesine yardımcı olacak Kurum irtibat personelinin belirlenmesi ile birlikte bu hizmet yürütülmeye başlanmıştır.

Söz konusu gelişmelerin ardından Türkiye çapında hızla yaygınlaşan İŞKUR hizmet noktaları(belediye) 2012 yılı sonu itibariyle 1435’e ulaşmıştır.

BELEDİYE TÜRÜ TOPLAM SAYI Protokol YapılanBÜYÜKŞEHİR 16 7İL 65 21BÜYÜKŞEHİR İLÇE 143 112İLÇE 749 543BELDE 1.977 752TOPLAM 2.950 1.435

SOSYAL YARDIM – İSTİHDAM BAĞLANTISI Ülkemizde yürütülmekte olan sosyal yardım programları ile istihdam arasında

bağlantı kurulması ve sosyal yardım sisteminin yeniden yapılandırılması amacıyla 1 Nisan 2010 tarihinde yapılan Ekonomi Koordinasyon Kurulu toplantısında “Sosyal Yardım Sisteminin İstihdam ile Bağlantısının Kurulması ve Etkinleştirilmesi Eylem

144

Planı”  kabul edilmiştir. Kabul edilen Eylem Planını, DPT sorumlu ve ilgili kurum ve kuruluşlara gönderilmiştir.

Eylem planında, Kurumumuz ile sosyal yardım veren kurumlar arasında protokol yapılarak sosyal yardım başvurusunda bulunan ya da sosyal yardım almakta olan hanelerdeki çalışabilecek durumdaki kişilerin İŞKUR’a kayıtlarının yapılması ve diğer hizmetlerden yararlanılması sağlanarak sosyal yardım ile istihdam arasında bağlantı kurulmak istenmiştir.

Protokol yapılacak Kurumlar; Sağlık Bakanlığı, SGK Başkanlığı, Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Genel Md., Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Genel Md. İle Vakıflar Genel Müdürlüğü’dür.

Eylem planı doğrultusunda protokol yapılacak kurumlarla irtibat kurulmuş ve protokol yapılması çalışmalarına başlanmıştır. Yapılacak protokollerde amaç, sosyal yardım sisteminin yeniden yapılandırılması için sosyal yardım başvurusunda bulunan ya da sosyal yardım almakta olan hanelerdeki çalışabilecek durumdaki kişilerin İŞKUR’a kayıtlarının yapılması ve diğer hizmetlerden yararlanılması sağlanarak sosyal yardım ile istihdam arasında bağlantı kurulmasıdır.

İl/Şube Müdürlüklerimiz, ilgili kurumların il ve ilçelerde bulunan ve görevlendirilen personellere belediyelerde olduğu gibi e-İŞKUR sistemini kullanmak amacıyla yetkilendirecek ve eğitecektir. Ayrıca ilgili kişilerden taahhütname alınacak ve görev tanımı verilecektir.

İlgili kurumların sorumlulukları, sosyal yardım başvurusu yapan veya yardım almakta olan hanelerindeki çalışabilecek durumdaki kişileri e-İŞKUR üzerinden kayıt etmek ve durumlarını güncellemektir. Diğer hizmetleri kullanıp kullanmamak ihtiyari olup, bu durum protokoller henüz hazırlık aşamasında olduğu için tam olarak belirginleşmemiştir. Protokoller yapıldığında İl/Şube Müdürlüklerimiz detaylı olarak bilgilendirilecektir.

Eylem planında verilen bir diğer görev; sosyal yardım yararlanıcıları için istihdama yönelik özel programların geliştirilecek olmasıdır. Sosyal yardım yararlanıcıları İl/Şube Müdürlüklerimiz tarafından; mesleki eğitim, işe yerleştirme, rehberlik-danışmanlık, toplum yararına çalışma gibi istihdam hizmetlerine yönlendirilecektir. Bu kapsamda, İl İstihdam ve Mesleki Eğitim Kurullarında sosyal yardım başvurusunda bulunanlara yönelik mesleki eğitim programları sunulması sağlamak için yıllık eğitim programları belirlenirken bu kesim de dikkate alınacak ve bunlara yönelik özel programlar belirlenecektir.

Eylem planında Kurumumuza verilen diğer bir görev de; sosyal yardım başvurusu dolayısıyla ilgili kurumlarca kaydedilen/yönlendirilen kişilerle temasa geçecek olmasıdır. Sosyal yardım başvurusunda bulunan ya da sosyal yardım almakta olan hanelerdeki çalışabilecek durumdaki kişilerin Kuruma kaydedilmesi/yönlendirilmesi halinde bu kişilerle en geç 2 hafta içinde irtibata geçilecek, bu kişilerin beceri düzeyleri test edilecek, bu kapsamda kişiler ihtiyaç duydukları eğitim programlarına yönlendirilecek ve iş arama desteği verilecek ya da açık işlere yönlendirilerek işe yerleştirilmesi sağlanacaktır.

Sosyal Yardım Kurumlarıyla Yapılan Protokoller Sonucu Oluşturulan İŞKUR Hizmet Noktaları

Hizmet Noktası Bulunan YerHizmet Noktası

SayısıSosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Genel Müdürlüğü 973Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu 92

145

Sosyal Güvenlik Kurumu 35Vakıflar Genel Müdürlüğü 25

TOPLAM 1.125

KISA ÇALIŞMA ÖDENEĞİ

GENEL BİLGİLERKısa çalışma ve kısa çalışma ödeneği uygulaması, 22 Mayıs 2003 tarihinde kabul

edilen 4857 sayılı İş Kanunu’nun 65 inci maddesinin yürürlüğe girmesi ile başlamıştır. 2008 yılında yapılan yasal düzenleme ile kısa çalışma ve kısa çalışma ödeneği

uygulamasına ilişkin hükümler İş Kanunundan çıkartılarak 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu kapsamına alınmıştır; böylelikle İş Kanunun kapsamı dışında yer alan bir hizmet akdine tabi çalışanların da kısa çalışma ve kısa çalışma ödeneği uygulaması kapsamına alınması sağlanmıştır.

Kısa çalışma ödeneği, genel ekonomik kriz, sektörel veya bölgesel kriz veya zorlayıcı nedenlerle işyerinde geçici olarak en az dört hafta işin durması veya kısa çalışma hallerinde, 4447 sayılı Kanunu’na göre sigortalı sayılan kişilerin çalıştırılmadıkları süre için en fazla üç ay süre ile (Bakanlar Kurulu kararı ile 6 aya kadar uzatılabilir.) İşsizlik Sigortası Fonu’ndan ödenmektedir.

Genel Ekonomik Kriz: Ulusal veya uluslararası ekonomide ortaya çıkan olayların, ülke ekonomisi ve dolayısıyla işyerini ciddi anlamda etkileyip sarstığı durumlardır.

Bölgesel Kriz: Ulusal veya uluslararası olaylardan dolayı belirli bir il veya bölgede faaliyette bulunan işyerlerinin ekonomik olarak ciddi şekilde etkilenip sarsıldığı durumlardır.

Sektörel Kriz: Ulusal veya uluslararası ekonomide ortaya çıkan olaylardan doğrudan etkilenen sektörler ve bunlarla bağlantılı diğer sektörlerdeki işyerlerinin ciddi anlamda sarsıldığı durumlardır.

Zorlayıcı Sebepler: İşverenin kendi sevk ve idaresinden kaynaklanmayan, önceden kestirilemeyen, bunun sonucu olarak bertaraf edilmesine olanak bulunmayan, dışsal etkilerden ileri gelen, geçici olarak çalışma süresinin azaltılması veya faaliyetin tamamen veya kısmen durdurulması ile sonuçlanan deprem, yangın, su baskını, salgın hastalık, seferberlik ve benzeri nedenlerdir.

Kısa Çalışma: Üç ayı geçmemek üzere; işyerinde uygulanan çalışma süresinin, işyerinin tamamında veya bir bölümünde geçici olarak en az üçte bir oranında azaltılmasını veya süreklilik koşulu aranmaksızın en az dört hafta süreyle faaliyetin tamamen veya kısmen durdurulmasıdır.

KISA ÇALIŞMA ÖDENEĞİ BAŞVURU SÜRECİ Kısa çalışma ödeneğine başvurmak isteyen işveren il müdürlüklerine Kısa Çalışma

Talep Formunu doldurarak başvuruda bulunur. İl müdürlükleri işverenlerce eksik ya da yanlış doldurulmuş formları düzelttirerek İstihdam Hizmetleri Dairesi Başkanlığına gönderir.

Genel ekonomik, sektörel veya bölgesel krizin varlığı yönünde Yönetim Kurulu kararı alınmadan, genel ekonomik, sektörel, bölgesel kriz veya zorlayıcı sebeplerle bağdaşmadığı halde, nakit darlığı, ödeme güçlüğü, pazar daralması ve stok artışı gibi sebeplere dayalı olarak yapıldığı tespit edilen başvurular Kurum tarafından reddedilir.

146

Genel ekonomik, sektörel veya bölgesel krizin varlığının işçi ve işveren sendikaları konfederasyonlarınca iddia edilmesi veya bu yönde kuvvetli emarenin bulunması halinde konu, Yönetim Kurulunca değerlendirilerek karara bağlanır. Zorlayıcı sebeplerden dolayı yapılan başvurular için Yönetim Kurulu Kararı aranmaz.

Genel ekonomik, sektörel veya bölgesel kriz nedeni ile yapılan başvurularda Yönetim kurulu tarafından kriz kararı verilmesi halinde ve zorlayıcı neden ile yapılan başvuruların uygunluk incelemeleri İstihdam Hizmetleri Dairesi Başkanlığı tarafından yapılmaktadır.

Kısa çalışma ödeneği talebi uygun görülen dosyalar ödemeleri yapılmak üzere İşsizlik Sigortası Dairesi Başkanlığına gönderilmektedir.

KISA ÇALIŞMA KAPSAMINDA SUNULAN EK HİZMETLER Kısa çalışma ödeneğinden yararlanan kişilere ödenek aldıkları süre için,

31/5/2006 tarihli ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu gereği Genel Sağlık Sigortası Primleri, İşsizlik Sigortası Fonu tarafından Sosyal Güvenlik Kurumuna aktarılır.

Bakmakla yükümlü oldukları kişiler genel sağlık sigortası kapsamında sağlık hizmetlerinden yararlanabilmektedirler.

KISA ÇALIŞMA ÖDENEĞİNDEN YARARLANMA KOŞULLARI; İşverenin kısa çalışma talebinin yapılan incelemede uygun bulunması, Kısa çalışma uygunluk raporu ekindeki listede işçinin adının bulunması, İşçinin kısa çalışmanın başladığı tarihte, 4447 sayılı Kanunun 50 nci maddesine

göre çalışma süreleri ve işsizlik sigortası primi ödeme gün sayısı bakımından işsizlik ödeneğine hak kazanmış olması,gerekmektedir.

KISA ÇALIŞMA ÖDENEĞİ ÖDEME SÜRESİKısa çalışma ödeneğinin süresi üç ayı aşmamak kaydıyla kısa çalışma süresi

kadardır. Yapılan ödemeler başlangıçta belirlenen işsizlik ödeneği süresinden düşülür. Kısa çalışma ödeneğinin süresini altı aya kadar uzatmaya ve işsizlik ödeneğinden mahsup edilip edilmeyeceğini belirlemeye Bakanlar Kurulu yetkilidir.

Kısa çalışma ödeneği, işyerinde uygulanan haftalık çalışma süresini tamamlayacak şekilde çalışılmayan süreler için verilir.

Zorlayıcı sebeplerle işyerinde kısa çalışma yapılması halinde, ödemeler 22/5/2003 tarihli ve 4857 sayılı İş Kanununun 24 üncü maddesinin (III) numaralı bendinde ve 40 ıncı maddesinde öngörülen bir haftalık süreden sonra başlar.

KISA ÇALIŞMA ÖDENEĞİNİN ÖDENMESİ Kısa çalışma ödeneği, işçinin kendisine, aylık olarak her ayın sonunda ödenir. Kısa çalışma ödeneği nafaka borçları dışında haciz veya başkasına devir veya

temlik edilemez. İşverenin hatalı bilgi ve belge vermesi nedeniyle yapılan fazla ödemeler yasal faizi

ile birlikte işverenden tahsil edilir. Kişinin hatasından kaynaklanan fazla ödemeler ise yasal faizi ile birlikte işçiden tahsil edilir.

KISA ÇALIŞMA ÖDENEĞİ MİKTARI

Günlük kısa çalışma ödeneği; sigortalının son oniki aylık prime esas kazançları dikkate alınarak hesaplanan günlük ortalama brüt kazancının % 60’ıdır. Bu şekilde

147

hesaplanan kısa çalışma ödeneği miktarı, 4857 sayılı Kanunun 39 uncu maddesine göre 16 yaşından büyük işçiler için uygulanan aylık asgari ücretin brüt tutarının % 150’sini geçemez.

En Düşük Yapılacak Ödeme Miktarı

En Yüksek Yapılacak Ödeme Miktarı

1. Dönem

(01.01.2013-31.06.2013) 582,70 1.456,76

2. Dönem

(01.07.2013-31.12.2013) 608,25 1.520,62

KISA ÇALIŞMA ÖDENEĞİNİN KESİLMESİKısa çalışma ödeneği almakta iken;

Kısa çalışma uygulamasının erken sona ermesi, Geçici iş göremezlik ödeneği alması, Silah altına alınması, Kısa çalışma döneminde işçinin başka bir işyerinde işe başlaması, Kısa çalışma döneminde işçinin iş akdinin sonlandırılması, Yaşlılık aylığı almaya başlaması, Herhangi bir kanundan doğan çalışma ödevi nedeniyle işinden ayrılması,

hallerinde ödemeler kesilir. Kısa çalışma ödeneğinin kesildiği süre içerisinde ödenmesi öngörülen sigorta primi ödenmez.

KISA ÇALIŞMANIN ERKEN SONA ERMESİİşveren, ilan ettiği süreden önce, normal faaliyetine başlamaya karar vermesi

halinde durumu; Kurum birimine, varsa toplu iş sözleşmesi tarafı sendikaya ve işçilere altı işgünü önce yazılı olarak bildirmek zorundadır. Bildirimde belirtilen tarih itibariyle kısa çalışma sona erer.

TOPLUM YARARINA ÇALIŞMA PROGRAMLARI (TYÇP)

1- TYÇP, işsizliğin yoğun olduğu dönemlerde işsizlerin kısa süreli istihdam ve eğitimini amaçlayan, doğrudan veya yüklenici eli ile toplum yararına bir iş ya da hizmetin gerçekleştirilmesini sağlayan programlardır.

2- Bu faaliyetler, genellikle ekonomik kriz, özelleştirme, ekonomik yapılanma, doğal afetler ve işsizliğin yoğun olduğu dönemlerde Kuruma kayıtlı işsizlerin, çalışma yaşamından uzun süre ayrı kalarak maddi sıkıntıya düşmelerini önlemek, çalışma alışkanlık ve disiplinlerini yitirmemelerini, kısa süreli istihdam ve eğitimlerini sağlamak için yürütülürler.

AMAÇ

Bu Bölümün amacı; toplum yararına çalışma programlarının düzenlenme usul ve esaslarının belirlenmesidir.

148

HİZMET ALIMI VE UYGULAMA

1- Programlara ilişkin hizmet alımları; Türkiye İş Kurumu İl/Hizmet Merkezlerince 4734 Sayılı Kamu İhale Kanunu 22 nci madde (ı) bendi hükmü uyarınca “Doğrudan Temin” yöntemiyle yapılacaktır. Bu çerçevede yapılacak alımlarda, ihale komisyonu kurma zorunluluğu bulunmaksızın, ihale yetkilisince görevlendirilecek kişi veya kişiler tarafından ilana çıkmak suretiyle (EK 5-27) hizmet satın alınır. Program kapsamında teminat istenip istenmeyeceği İl Müdürlüklerinin tasarrufuna bırakılmıştır. Ancak teminat istenmesi durumunda 4734 sayılı Kamu İhale Kanununun teminata ilişkin hükümlerine uyulması gerekmektedir.

2- Programlara ilişkin hizmet alımlarında yetki ve sorumluluk İl/Şube Müdürlüklerindedir.

3- İl Müdürlüklerince/İŞKUR Hizmet Merkezlerince yıl içinde gerçekleştirilecek her tür Program Yılık İşgücü Eğitim Planına bağlı olarak yürütülür. İl İstihdam ve Mesleki Eğitim Kurulları yıl içinde  ihtiyaç ortaya çıktığında Programlara ilişkin Yıllık İşgücü Eğitim Planında değişiklikler yapabilir. Yapılan değişiklikler İl Müdürlüğünce Genel Müdürlüğe bildirilir.

4- Program, imzalanan toplam sözleşme bütçesinin 4904 sayılı Kurum Kuruluş Kanunun 6 ncı maddesi dördüncü fıkrasının (k) bendi hükmü uyarınca Kurum Yönetim Kurulunun yetkisine giren eşik değeri aşması halinde Kurum Yönetim Kurulu, eşik değerin altında kalması halinde ise İl Müdürlüklerinin onayı ile başlatılacaktır. Ancak işbirliği mahiyetinde olan, kamu kurum kuruluşlarının yüklenici olduğu; idari gider ve/veya kar kalemlerinin ödenmediği programlarda bu hükme uyulmaz.

SAĞLANABİLECEK HİZMETLER

1- Düzenlenen tüm programlar kamu yararına yönelik olmak zorundadır. 2- Aşağıda belirtilen alanlar programlara konu olabilecektir;

a- Çevre temizliği,b- Kamusal altyapının yenilenmesi,c- Milli Eğitim Bakanlığına bağlı resmi okullarda çevre düzenlemesi, bakım

onarım ve temizlik işleri yapılması,ç- Restorasyon, tarihi ve kültürel mirasın korunması,d- Ağaçlandırma, park düzenlemeleri, e- Vadi ve dere ıslahı,f- Erozyon engelleme çalışmaları.

3- Program düzenlenecek alanlar belirlenirken, -il geneli ihtiyaçlar göz önünde bulundurmak şartıyla- öncelik kamunun ortak kullandığı alanlar olmak üzere, kamu yararının daha yüksek olduğu programlara verilecektir. Bu çerçevede düzenlenecek programlar proje bazlı olarak hazırlanacak teklifler üzerinden değerlendirilecek olup belirli bir mesleğe yönelik programlar değerlendirilmeyecektir

4- Kaynağın sadece bir kamu kurum/kuruluşunun görev alanına giren programlara tahsis edilmeyip, konular arasında çeşitliliğe imkan verecek şekilde düzenlenmesine özen gösterilecektir.

PROGRAM SÜRESİ

Programların azami uygulama süresi 9 aydır. TYÇP’den yararlanma süresi bir yıl içerisinde dokuz aydan fazla olamaz. TYÇP’nin

aynı kurum/kuruluş ile yeniden düzenlenmesi halinde, işbirliği yapılan 149

kurum/kuruluşun olumlu görüşü ve il müdürlüğünün onayı ile katılımcılar TYÇP’den tekrar yararlanabilir. Farklı iki program arasında ise en az altı aylık süre bulunmalıdır. Örneğin bir kurs programını bitiren kursiyer ancak kurs bitiminden altı ay sonra TYÇP programının katılımcısı olabilir.

TYÇP’de çalışma süresi haftalık en fazla kırk beş saattir. Programlar işin özelliğine göre tam zamanlı ya da kısmi zamanlı düzenlenebilir. Ancak, programlardan daha fazla işsizin yararlanabilmesi için yapılacak işin ya da programın özelliğine göre öncelikle kısmi zamanlı çalıştırma koşulu aranmaktadır. Kısmi zamanlı çalıştırmada çalıştırılan günlük saatin bir aylık toplam süresi 7,5 saate bölünmek suretiyle o ay kaç gün çalışıldığı hesaplanacak ve bu süre üzerinden ücret ve diğer ödemeler (SGK primi vs.) gerçekleştirilecektir.

KATILIMCILARA İLİŞKİN HÜKÜMLER1 Programlara Katılma Şartları1- TYÇP’ye katılmak için;

a) Kuruma kayıtlı işsiz olmak, b) 18 yaşını tamamlamış olmak, c) Emekli, malul, dul ve yetim aylığı almamak

şartları aranır. 2- TYÇP’lere talebin fazla olması durumunda, katılımcılar il

müdürlüğünün/hizmet merkezinin belirleyeceği yöntemle seçilir.

2 Katılımcı Sayısı

Programlarda katılımcı sayısı uygulanacak Programın niteliğine, uygulanacak alanın genişliğine ve/veya program için ayrılan kaynağın miktarına göre belirlenir. Ancak bu sayı 5’ten az olamaz.

3 Katılımcıların Seçimi ve Sınırlılıklar

1- Katılımcıların programın uygulandığı mahalle en yakın bölgeden seçilmesi esastır. Bu çerçevede; katılımcılar, katılıma ilişkin koşulları taşımak kaydıyla Kuruma kayıtlı işsizler arasından eşitlik prensibine bağlı olarak, Programın konusuna uygun eğitim, yaş, cinsiyet ve mesleki nitelikleri bulunanlar arasından belirlenecektir.

2- İl Müdürlüğü; sözleşme konusu işin niteliğine ve özelliğine uygun katılımcıları belirleyebilmek; dezavantajlı grupların (uzun süreli işsizler, kadınlar, eğitim seviyesi düşük olanlar, mesleki eğitim veya rehabilitasyon kurslarını tamamlayamayacak olanlar ve istihdam olanakları düşük durumda olanlar gibi) istihdam edilebilirliklerini artırmak ve desteklemek; aktif işgücü programları (girişimcilik, işbaşı eğitim, işgücü yetiştirme kursları) için kursiyer temininde muhtemel sorunları önlemek; illerin sosyo-ekonomik farklılıklarını gözeten uygulamaları gerçekleştirilebilmek ile programların aksamasına ve başarısız olmasına sebep olabilecek kişileri engelleyebilmek amacıyla gerek görmesi halinde noter kurasına başvurmayabilir.

İl Müdürlüğünce katılımcıların noter kurası ile belirlenmesi halinde; katılımcıların %80’i kura ile % 20’si ise İl Müdürlüğünce tespit edilecek dezavantajlı gruplardan belirlenebilecektir. Noter ücreti, harç ve vergiler yüklenici tarafından ödenecektir. Sözleşmedeki katılımcı sayısının ¼’ünden az olmamak üzere yedek katılımcı belirlenebilecektir. Katılımcıların seçimi yüklenici ile birlikte Kurum temsilcisinin katılımıyla mahallindeki adaylar arasından sahada yapılacaktır.

150

Programların başlama gününden itibaren asil ve yedek katılımcıların programlara katılmamaları halinde yukarıda belirtilen şartları haiz günlük müracaatçılardan katılım sağlanacaktır

3- Katılımcıların seçim işleminin yapılmasından sonra program başlamadan önce tüm nihai katılımcıların gerekli koşulları taşıyıp taşımadığı kontrol edilecektir. Gerekli kontrol işlemleri tamamlanmadan program başlatılmayacaktır. Durumları belirtilen şartlara uymayan katılımcıların yerine aynı kontrol işlemleri tamamlandıktan sonra yenileri alınacaktır.

4- Katılımcılarının günlük devam durumları takip edilecek (Ek 5-9) katılımcılar, mazeretsiz olarak program süresinin 1/20’si kadar ücretsiz izin kullanabileceklerdir. Bunun dışında katılımcılar hakkında 4857 sayılı İş Kanunu hükümleri uygulanır. Ayrıca katılımcılar program süresinin 1/20’si kadar belgelemek koşuluyla mücbir sebeplerle (sağlık sorunları, evlenme, doğum ve birinci derece yakınlarının vefatı gibi) ücretli olarak izin kullanabileceklerdir. Yüklenici ve Kurum tarafından uygun görülen mazeretlere dayalı olarak söz konusu sürelerin aşımı halinde katılımcıların, Kurumun bilgisi ve izni dahilinde, programla ilişiği kesilecektir. Ancak bu çerçevede 4857 sayılı İş Kanunu “İşverenin haklı nedenle derhal fesih hakkı” başlıklı 25 inci maddesi hükmü saklıdır.

5- Programdan ayrılan ya da ilişiği kesilen katılımcının yerine şartları uyan yeni katılımcılar alınabilecektir.

6- Program başlamadan önce katılımcılara “Katılımcı Duyurusu” okunur ve katılımcıların imzaları alınır. (EK 5-28)

7- Düzenlenen programlar, ilgili kurumlarda halen çalışmakta olan işçilerin teklif edilen program nedeniyle işten çıkarılmalarına neden olmamalıdır. Böyle bir durumun tespiti halinde teklifi veren kurum/kuruluşla iki yıl boyunca program düzenlenmeyecektir. Bu durumda yüklenici ile ilgili kamu kurumu aynı kuruluş ise yapılan ödemelerin tamamı geri alınacaktır.

8- Hizmet için son teklif verme tarihinden önceki bir yıl içerisinde ve hizmetin fiilen başlayacağı tarihe kadar Yüklenicinin veya bağlı ve yan kuruluşların çalışanı olan kişiler programlardan yararlanamazlar. Bu süreler esas olmak üzere; verilen hizmetin türü ne olursa olsun böyle bir durumun tespit edilmesi halinde, ilgili her bir katılımcı için yapılan tüm ödemeler ödemenin yapıldığı tarihten itibaren yasal faizi ile birlikte Yükleniciden tahsil edilecek ve hizmetlerle ilişiği kesilecektir.

9- TYÇP hizmetlerinde program başlamadan önce hizmetlerden yararlanmak üzere seçilen tüm katılımcılar (yedeklerin başlama durumuna göre sonra verilebilir), sözleşme tarihinden önceki bir yıllık süreyi içeren Sosyal Güvenlik Kurumu İl/Şube Müdürlüğünden onaylı hizmet dökümlerini, yüklenici ise kendi işyerleri, bağlı yan kurum/kuruluşlara ve varsa bu işyerlerinde alt hizmet sözleşmesiyle faaliyet yürüten kurum/kuruluşlara ait işyeri Sosyal Güvenlik Kurumu (SGK) sicil numaralarını İl/Şube Müdürlüğüne teslim edecektir. Teslim alınan bu bilgi ve belgeler üzerinden katılımcıların yukarıdaki bentte yer alan şartlara uygunluğu incelenecek ve inceleme neticesinde katılımcı listesi sonuçlandırılacaktır. Ayrıca yüklenici, sözleşme tarihiyle Programın başlayacağı tarih arasında kalan dönemde seçilen katılımcıları hiçbir şekilde çalıştırmayacağını içeren bir taahhütnameyi İl/Şube Müdürlüğüne teslim edecektir.

10- Maliye Bakanlığının; 4 Aralık 2007 tarih ve 26720 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan “Gelir Vergisi Genel Tebliği” çerçevesinde katılımcıların durumuna uygun olarak hesaplanacak olan asgari geçim indirimi miktarının durumlarını gösterir belgelere bağlı olarak yükleniciler tarafından katılımcılara ödenmesi sağlanacaktır.

11- Katılımcıların ilişiklerinin kesilmesi sırasında programların belirli süreli olması ve programların özelliği sebebiyle 4857 sayılı Kanunun 17 inci maddesinde yer

151

alan belirsiz süreli sözleşmelere ilişkin olarak belirlenmiş olan bildirim süreleri uygulanmayacaktır.

12- Programlara katılanlar imkânlar ölçüsünde iş danışmalığı faaliyetlerinden yararlandırılabilir.

HİZMET SAĞLAYICILARA İLİŞKİN HÜKÜMLER1 Teklif Verebilecek Kuruluşlar

1- Programlara teklif verebilecek kuruluşlar;a- Sivil Toplum Kuruluşları (STK),b- Özel işyerleri,c- Yerel kamu kurumlarıdır.

2- Sivil Toplum Kuruluşları (STK) ve özel işyerlerinden hizmet alımı yapılarak gerçekleştirilecek olan TYÇP hizmetlerinde izin/yetkilendirme belgesi aranmayacak, yapılan değerlendirme sonucunda koşulları uygun olan kurum/kuruluşlardan hizmet alımı yapılacaktır. Ancak bu tür hizmet alımları öncesinde faaliyetin ilgili olduğu Kamu kurum/kuruluşundan İŞKUR tarafından hizmet alımı yapılacak kurum/kuruluşların program dahilinde faaliyet göstermelerinde herhangi bir sakınca olmadığına dair genel taahhütname alınacaktır. - Bu taahhütnamede hizmet alımı yapılabilecek kurum/kuruluşlara ilişkin herhangi bir bilgiye yer verilmeyecektir.

3- Hizmet sağlayıcı kurum/kuruluşların kuruluş amaçları hizmetin konusuna uygun olmalı, bu kurum/kuruluşlar hizmetin gerektirdiği yeterlilik ve deneyime sahip olmalıdır. İl Müdürlükleri/İŞKUR Hizmet Merkezleri bu hususları kurum/kuruluşların tekliflerine ek olarak ilettikleri tüzük vb. belgelerine bakarak, tecrübe ve kurumsal kapasitelerini göz önünde bulundurarak tespit edilir.

4- Hizmet sağlayıcıların fiziksel donanımlarının uygunluğu hizmetin gerektirdiği durumlarda İl Müdürlüklerince/İŞKUR Hizmet Merkezlerince yerinde tespit edilmelidir.

2 Yeterlilik Bilgi ve Belgeleri

1-Tüm hizmet sağlayıcılar, aşağıda belirtilen yeterlilik bilgi ve belgelerini tekliflerine ek olarak İl/Şube Müdürlüklerine ileteceklerdir;

a- Teklifi imzalamaya yetkili kişilere ait yetki belgesi (Noter onaylı imza sirkülerinde, Ticaret Sicil Gazetesi vb. belgelerde firmayı temsil ve ilzama yetkili olduğu belirtilmiş ise verilmeyebilir.), (kamu kurum/kuruluşlarından istenmez)

b- Teklifi imzalamaya yetkili kişilere ait imza sirküleri, c- Hizmet sağlayıcının, esas iştigal alanını gösteren (ticaret veya sanayi odasına ve/veya ilgili meslek örgütüne kayıtlı olduğunu gösterir belge, kuruluş belgeleri, faaliyet izin belgeleri, Vergi Levhası, SGK kaydı, ilgili kamu kurum/kuruluşlarından alınan işyeri açma belgeleri v.b. belgelerden hizmet sağlayıcının durumuna uygun olanlar) belgelerin kopyaları, ç- Hizmet sağlayıcı STK ise; kuruluş ve/veya faaliyette bulunmalarına izin veren

belgenin (Vakıf senedi, dernek tüzüğü vb.) kopyası, d- Hizmet sağlayıcının hizmetin verilmesine ilişkin makine, donanım ve araçların mülkiyetine sahip olmaması halinde; bu ekipmanları program başladığında temin edeceğini -mali boyutunu içerecek şekilde- gösteren taahhüt,e- Konsorsiyum halinde teklif veren hizmet sağlayıcıların kendi aralarında imzaladıkları, konsorsiyum üyeleri arasında verilecek hizmetlerin paylaşımı ve her bir konsorsiyum üyesinin yükümlülükleri ve Kurum ile yapılacak işlemlerde

152

konsorsiyumun nasıl temsil edileceğinin yetkilendirilmiş bir konsorsiyum lideri aracılığı ile veya hep birlikte açık olarak belirlenmiş olduğu konsorsiyum protokolü. (Başka kurum/kuruluşlarla hizmetlerin verilmesi konusunda işbirliği yaparak teklif veren STK’lara ait konsorsiyum protokollerinde başta hizmetlerin yürütülmesi ve sonuçlandırılması olmak üzere tüm yükümlülüklerde tarafların eşit sorumluluklara sahip oldukları belirtilmelidir. Bu protokolün son teklif verme tarihi öncesi taraflar arasında (kendi aralarında) yapılmış olması yeterli olacaktır.)f- Hizmet sağlayıcının “işçi ücretlerinin” düzenlenen bordrolar karşılığı, “SGK primleri ve diğer yasal kesintilerin” ise ödendiğini gösterir belge karşılığı yapılacağını bildiğine ve bu çerçevede “katılımcıların bir aylık SGK primleri ve buna bağlı giderlerini ödeyebilecek mali güce sahip olduğuna” ilişkin taahhütname (TYÇP’lerin kamu kurum ve kuruluşlarıyla düzenlenmesi halinde işçi ücretlerine ilişkin istihkakların kuruma gönderilmesine müteakip programa ilişkin giderler Kurum tarafından kamu kuruluşunun hesabına aktarılır.)2- Hizmet sağlayıcının hizmetin verilmesine ilişkin makine, donanım ve araçların

mülkiyetine sahip olmaması halinde sözleşme imzalanmadan önce bu ekipmanların temin edildiğine dair belgelerin İl/Şube Müdürlüklerine teslim edilmesi gerekmektedir.

3- Belirtilen tüm belgelerin hizmet sağlayıcıyı temsile yetkili olan tarafından imzalanmış olması gerekmektedir.

3 Program Düzenleyemeyecek Kurum/Kuruluşlar ve Sınırlamalar

1- Daha önce işgücü uyum faaliyetlerinde işbirliği/hizmet alımı yapılan ve yükümlülüğünü yerine getirmediği Kurumca tespit edilen kurum/kuruluşlarla aşağıdaki bentlerde belirtilen süreler geçmeden/şartlar oluşmadan işbirliği/hizmet alımı yapılmayacaktır.

2- Yüklenicilerin hizmetlerin verilmesine ilişkin taahhütlerini yerine getirmemeleri ve Kurum tarafından verilen ihtara rağmen zamanında gerekli düzeltmeleri yapmamaları nedeniyle, Hizmet Sözleşmesinin “Sözleşmenin Değiştirilmesi ya da İptal Edilmesi” maddesi kapsamında iptal edilecektir.

3- Hile, çıkar sağlama, irtikap, rüşvet, sahte belge/teminat düzenlemek veya bunlara teşebbüs etmek gibi fiil ve davranışlarda bulunduğu tespit edilen yükleniciler; hizmet alım ilanının verildiği tarih, sözleşmenin imzalandığı tarih, fiilin tespit edildiği tarih veya yargı kararının verildiği tarih arasından duruma uygun olanından itibaren 2 (iki) yıl süreyle teklifleri kabul edilmeyecek ve değerlendirmeye alınmayacaktır.

4- İhtilafların yargıya intikal etmesi ve yargı kararlarının yükleniciler aleyhine sonuçlanması durumunda yukarıda 1 inci ve 2 nci bentlerde sayılan hallerden yüklenicilerin durumuna uygun olan yasaklılık süreleri, nihai yargı kararlarının Kuruma tebliğ tarihinden itibaren başlatılarak uygulanır. Ayrıca, dava sonucu öngörülen cezai yaptırım yerine getirilmeden yükleniciler değerlendirilmeye alınmayacaktır.

5- İl/Şube Müdürlüğünün değerlendirmelerinden sonra, uygun bulunan yükleniciler sözleşme imzalanması için çağrı yapıldığı halde;

a- 10 gün içinde sözleşme imzalamaktan imtina eden,b- Sözleşme imzaladığı halde süresi içinde hizmetleri başlatmayan,

kurum/kuruluşlar sözleşme çağrısının yapıldığı tarihten itibaren iki yıl süreyle teklif veremeyeceklerdir.

6- Kendi kusurundan kaynaklanmayan ve İl Müdürlüklerince/İŞKUR Hizmet Merkezlerince uygun görülebilir mazeretleri nedeniyle 5 inci maddenin (a) ve (b) bentlerinde belirtilen yükümlülüklerini yerine getiremeyen kamu kurum/kuruluşları

153

teklif veremeyecek hizmet sağlayıcılar kapsamında değerlendirilmeyebilir.7-Hizmet sağlayıcılar hizmet alım ilan tarihinde birden fazla proje teklifi

verebilecekler ve uygun bulunması halinde cari yıl için aynı alanda birden fazla Program uygulayabilecektir.

8-Yüklenici hak edişleri izleyen ayın 7 inci gününe kadar İl Müdürlüklerine/İŞKUR Hizmet Merkezlerine teslim eder.

9-Ödemeler aylık hak edişler doğrultusunda İl Müdürlüklerince/İŞKUR Hizmet Merkezlerince bekletilmeksizin yapılacaktır.

10-Düzenlenecek programların konusu hiçbir zaman özel mülkiyet ya da özel kullanıma tahsis edilmiş alanlar olamayacağı gibi program çerçevesinde herhangi bir ad altında bina/mesken/konut yapılamaz.

11-Programların başlatılması aşamasında belirlenen sayıda katılımcı bulunamaması halinde ya da programların yürütülmesi sırasında yüklenicinin kusuru dışında, katılımcı sayısında azalma olması halinde hizmetin gereği şekilde ifasına engel olmamak kaydıyla programlara devam edilebilecektir.

KARŞILANABİLECEK GİDER KALEMLERİ

1- Program çerçevesinde karşılanabilecek giderler; ücret, vergi ve sosyal güvenlik giderlerinden oluşan sanayi sektöründe çalışan 16 yaşından büyük işçiler için uygulanan cari brüt asgari ücrete (Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı İnternet Sitesinden alınabilir.) göre hesaplanan toplam işçi ücret gideri ile idari giderler ve kardan oluşur. Kısa Vadeli Sigorta Kolları Prim Tarifesine uygun olarak brüt asgari ücret üzerinden hesaplanarak toplam işçi maliyetlerine dahil edilmesi ve yüklenicilere ödenmesi gerekmektedir.

2- İşçi Ücret Gideri; ücret, vergi ve sosyal güvenlik giderlerinden oluşan sanayi sektöründe çalışan 16 yaşından büyük işçiler için uygulanan cari brüt asgari ücrete göre hesaplanan toplam işçi ücret gideri, (Katılımcılara TYÇP süresince cari asgari ücret üzerinden çalışma süresine göre hesap edilecek ücret ödenecektir.)

3- İdari giderler; ücret, vergi ve sosyal güvenlik giderlerinden oluşan sanayi sektöründe çalışan 16 yaşından büyük işçiler için uygulanan cari brüt asgari ücrete göre hesaplanan toplam işçi ücret giderinin en fazla %10’undan oluşup, Programın yürütülmesi için gerekli olan ekipman giderlerini ifade eder. Programın yürütülmesi için gerekli olan ekipmandan anlaşılması gereken ise; "Programa konu hizmetin iş sağlığı ve güvenliğine uygun şekilde yürütülebilmesi için katılımcıya sağlanması gereken elbise, eldiven, kask, gözlük, ayakkabı/çizme gibi zaruri giderler” dir. Ancak işin yürütümüne esas malzemeler bu kapsama girmez. Örneğin kaldırım düzenleme çalışmasında; kullanılan taş, beton harcı, kazma, kürek, el arabası vb. kalemler bu kapsamda değerlendirilemez. Söz konusu Program ağaçlandırma alanında yapılacak bir program ise; fidanlar, gübre ve toprak bu kapsamda değerlendirilemez. İdari giderlere ilişkin ödemeler SGK Harcama Belgeleri Yönetmeliğinde belirtilen belgelerden birisi karşılığında yapılır.

4- Kar; yüklenicinin hizmete konu işi sürdürmesini sağlayacak personel muhasebe gibi işletme giderleri kalemlerini içeren meblağı ifade eder. Bu gider; ücret, vergi ve sosyal güvenlik giderlerinden oluşan sanayi sektöründe çalışan 16 yaşından büyük işçiler için uygulanan cari brüt asgari ücrete göre hesaplanan toplam işçi ücret giderinin %10’unu geçmeyecek şekilde ödenir. Yüklenicilerce oluşturulacak “hizmet bedeli” ifadesini içeren ve SGK Harcama Belgeleri Yönetmeliğinde belirtilen belgelerden birisi karşılığı olarak ödenir.

154

5- Kamu kurum ve kuruluşlarının yüklenici olduğu programlarda kâr ve idari gider ödenmez.

6- Katılımcıların Sosyal Güvenlik ve Genel Sağlık Sigorta Prim ödemeleri ile diğer yasal yükümlülükleri; kısmi zamanlı çalışma durumunda, tam zamanlı çalışmada yapılan ödeme esas alınarak hesaplanan sonuç üzerinden yapılır.

7- SGK’nın Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliğinin 108 inci madde 3 üncü fıkrasında “İş sözleşmesi saat ücreti karşılığı yapılmış ise kısmi süreli çalışan sigortalıların ay içinde çalıştığı toplam sürenin, 4857 sayılı İş Kanununa göre günlük olağan çalışma süresi olan 7,5 saate bölünmesiyle, sigortalı için bildirilmesi gereken prim ödeme gün sayısı hesaplanır. Bu şekilde yapılacak hesaplamalarda 7,5 saatin altındaki çalışmalar 1 güne tamamlanır” denilmektedir. Dolayısıyla ayda toplam 63 saat kısmi zamanlı çalışan bir katılımcı için 9 tam günlük (63/7,5 = 8.4) sigorta primi ödenir.

DEĞERLENDİRME

Programlara ilişkin hizmet alımlarında; projelerin değerlendirilmesinde kamu yararı görece olarak daha yüksek olan projeler ve bu projelerin etkinliği ve kamu yararı olgusu ön planda tutulmalıdır.

SÖZLEŞMENİN/PROTOKOLÜN İMZALANMASI

1- İl/Şube Müdürlükleri değerlendirme sonucu uygun gördükleri hizmet sağlayıcılar ile sözleşme/protokol imzalayacaklardır. (EK 5-29)

2- Sözleşme/protokoller, düzenlenecek TYÇP’nin tüm unsurlarını kapsamalı, toplam sözleşme bütçesi kalemler itibariyle tek tek belirtilmelidir. Ayrıca sözleşme/protokolde iş akış çizelgeleri aylık olarak düzenlenmeli ve yükleniciler bu iş akış çizelgelerinde belirtilen iş ve sürelerle bağlı olmalıdırlar.

3- Sözleşme/protokolün imzalanması için gerekli olabilecek tüm masraflar ve vergiler v.s. yüklenici tarafından karşılanacaktır. Sözleşmenin noter aracılığı ile imzalanması zorunluluğu yoktur.

4. İşbirliği kapsamında kamu kurum/kuruluşları ile idari gider ve kar ödenmeden düzenlenen programlarda protokol imzalanır. EK 5-29’de bulunan “Tip Sözleşme” protokol şeklinde düzenlenir.

ÖDEME

1- Yüklenici hak edişleri izleyen ayın 7 inci gününe kadar İl Müdürlüklerine/İŞKUR Hizmet Merkezlerine teslim edecektir. Ödemeler aylık hak edişler doğrultusunda İl Müdürlüklerince/İŞKUR Hizmet Merkezlerince 15 gün içerisinde yapılacaktır.

2-Aylık hak ediş cari ay boyunca çalışılan toplam saat veya gün esas alınarak düzenlenir.

3- Hak ediş belgelerine maaş bordrosu, (varsa) idari giderler ve kar için fatura ve fatura yerine geçen belgeler eklenerek İl Müdürlüğüne teslim edilir.

4- Yüklenici tarafından düzenlenerek Kuruma ibraz edilen hak edişler, İl Müdürlükleri/İŞKUR Hizmet Merkezleri tarafından yapılan inceleme sonrasında uygun görülmesi durumunda hiçbir surette kesinti yapılmaksızın ödenir. Eğitim Hizmetleri Sözleşmesinden doğan taahhüdün yerine getirilmesine ilişkin vergi, resim ve harç giderleri sözleşme bedeline dahildir. Fakat ilgili mevzuat gereğince hesaplanacak katma değer vergisi sözleşme bedeline dahil olmayıp, bu vergi tutarı İdare tarafından

155

yükleniciye ilaveten ödenecektir.5- Programların Kamu kurum/kuruluşlarıyla düzenlenmesi halinde işçi

ücretlerine ilişkin istihkakların İl/Şube Müdürlüğüne gönderilmesini müteakip programa ilişkin giderler Kurum tarafından kamu kuruluşunun hesabına aktarılır.

KONTROL VE DENETİM

Programlara ilişkin denetimler 4904 sayılı Yasanın 13 üncü maddesi hükmü uyarınca oluşturulan Denetim Kurulları ile Kurum tarafından yapılır.

TANINIRLIK VE GÖRÜNÜRLÜK

1- TYÇP faaliyetleri kapsamında yürütülen tüm faaliyetlerde Kurumun tanınırlığına ilişkin önlemleri almak ve bu çerçevedeki iş/işlemleri yürütmek yüklenicinin görevidir.

2- Hizmet sağlayıcı TYÇP’nin başladığı ilk gün itibarıyla ve program süresince yürütülen tüm faaliyetlerde programın ve İŞKUR’ un tanınırlığına ve görünürlüğüne ilişkin önlemleri almak, bu çerçevedeki iş/işlemleri yürütmek zorundadır. Kurum personelince yapılacak denetimler ile 4904 sayılı Yasanın 13 üncü maddesi hükmü uyarınca oluşturulan Denetim Kurulları tarafından gerçekleştirilecek çalışmalarda tanınırlık ve görünürlük konusunda hizmet sağlayıcının yükümlülüğünü yerine getirip getirmediği kontrol edilir.

3- Tanınırlıkla ilgili olarak yüklenici tarafından;a) Faaliyetin gerçekleştirildiği bina ya da alanın uygunluğuna göre, mümkün ise

binanın/alanın girişine mümkün değil ise faaliyetin gerçekleştirildiği alanın herkesin görebileceği uygun bir yerine İŞKUR logosunun bulunduğu 50*100 cm ebadından küçük olmamak üzere “BU BİNADA/KURUMDA/ALANDA gerçekleştirilen ………..10 faaliyeti TOPLUM YARARINA ÇALIŞMA PROGRAMLARI KAPSAMINDA, TÜRKİYE İŞ KURUMU TARAFINDAN FİNANSE EDİLMEKTEDİR11” ibaresinin yer aldığı programın türüne göre levha veya afiş asılacaktır. Ağaçlandırma, park düzenlemesi, park yapımı, çevre düzenlemesi, kültürel mirasın korunması gibi kalıcı hizmetlerin gerçekleştirilmesi durumunda faaliyetin tamamlanma aşamasında ibare “4” no’lu dipnota uygun olarak değiştirilerek afiş yerine tabela konulacaktır.

b) Levha(lar)da yer alan logo ve ibareler levha(lar)ın büyüklüğüyle orantılı olarak görülür ve anlaşılır şekilde yazılır.

c) Bu hususlara ilave olarak programa ilişkin herhangi bir şekilde yazılı, görsel, işitsel, sanal vb yollarla haber, bildiri, duyuru, çağrı vb. yapılması durumunda finansmanın Türkiye İş Kurumu tarafından sağlandığı hususu görülür ve anlaşılabilir şekilde belirtilir.

4- Tanınırlık ve görünürlük kurallarına riayet etmediği yolunda Kurumca ve/veya Denetim Kurulunca hakkında tutanak tutulan yüklenici için 2 yıl boyunca yasaklılık hükümleri uygulanır.

10 Faaliyetin türüne göre “AĞAÇLANDIRMA”, TEMİZLİK”, “ÇEVRE DÜZENLEMESİ” vb. ibarelerinden uygun olan/olanları yazılacaktır.11 Ağaçlandırma, Park düzenlemesi, park yapımı, çevre düzenlemesi, kültürel mirasın korunması gibi kalıcı hizmetlerin gerçekleştirilmesi durumunda program sonunda “EDİLMEKTEDİR” ibaresi “EDİLMİŞTİR” şeklinde değiştirilerek tabelanın kalıcı olması sağlanacaktır.

156

157

İŞ VE MESLEK DANIŞMANLIĞI

Başkanlığımız 665 Sayılı KHK ile 4904 Sayılı Türkiye İş Kurumu Kanunu’nda yapılan değişiklikle kurulmuştur. Başkanlığa bağlı 2 şube müdürlüğü bulunmaktadır.

İş ve Meslek Dairesi Başkanlığının Görevleri :

Kuruma kayıtlı iş arayanlara ve işverenlere iş ve meslek danışmanlığı hizmetleri verilmesi,Öğrencilere ve iş arayanlara mesleki rehberlik hizmetleri sunulması,İl/şube müdürlüklerinde görevli iş ve meslek danışmanlarının çalışmalarının koordine edilmesi ve belirlenen hedeflere ulaşım durumunun izlenmesi,Yeni meslek araştırmaları için mesleklerin belirlenmesi ve danışmanların görevlendirilmesi,Mevcut meslek bilgi dosyalarının güncelleştirilmesi ve kullanıma hazır hale getirilmesi,İş ve meslek danışmanlığı hizmetlerinin istatistiksel olarak raporlaştırılmasının sağlaması (portal çalışmalarına katılmak),Danışmanlık hizmetlerinde kullanılacak materyallerin hazırlanması, çeşitlendirilmesi ve bunların güncellenmesi,

158

Danışmanlık hizmetlerinde kullanılacak ölçme teknik ve araçlarının belirlenmesini sağlanması ve il/şube müdürlüklerinde kullanılacak şekilde alt yapının hazırlanması,Meslek Danışma Komisyonu (MEDAK) çalışmalarının koordine edilmesi ve yürütülmesi,İş ve meslek danışmanlarının hizmet içi eğitimlerini düzenlenmesi ve/veya koordine edilmesi, İş ve meslek danışmanlığı  hizmetleri çerçevesinde Avrupa Rehberlik Merkezi (EUROGUIDANCE)  faaliyetlerinin yürütülmesi, İş analizlerinin yapılması, yaptırılması,Standart meslek tanım ve görevlerinin çıkarılması.İŞ VE MESLEK DANIŞMANLIĞI HİZMETLERİ1.Tanımlar ve Kısaltmalarİş ve Meslek Danışmanı (Danışman): Öğrencilerin meslek seçimlerine, Kuruma kayıtlı iş arayanların iş bulmalarına, mesleki uyum problemlerini gidermelerine, mesleki becerilerini geliştirmelerine, mesleklerini/işlerini değiştirmelerine, işverenlerin ise mevzuat çerçevesinde bilgilendirilmeleri ile taleplerini karşılamalarına sistemli olarak yardım eden kişi.Ulusal Meslek Standardı: Bir mesleğin başarı ile icra edilebilmesi için Mesleki Yeterlilik Kurumu (MYK) tarafından kabul edilen gerekli bilgi, beceri, tavır ve tutumların neler olduğunu gösteren asgari normlar. 07.06.2011 tarihli ve 27957 sayılı Resmi Gazetenin mükerrer sayısında “İş ve Meslek Danışmanı Ulusal Meslek Standardı” yayınlanmıştır.Ulusal Yeterlilik: MYK tarafından yetkilendirilmiş belgelendirme kuruluşlarınca yapılan değerlendirmelerle tespit edilen ve MYK tarafından onaylanarak ulusal yeterlilik çerçevesine yerleştirilen, bireyin sahip olması gereken bilgi, beceri ve yetkinlik. İş ve Meslek Danışmanı Ulusal Meslek Standardının yayınlanmasını takiben “İş ve Meslek Danışmanı Ulusal Yeterliliği”, İş ve Yönetim Sektör Komitesince değerlendirilmiş ve MYK Yönetim Kurulu tarafından 19.07.2011 tarihli ve 2011/50 sayılı Karar ile kabul edilmiştir.Avrupa Rehberlik Merkezi(EUROGUİDANCE) :Rehberlik ve danışmanlık hizmetlerini desteklemek ve duyurmak için oluşturulmuş Avrupa programıdır. Bilgi ve iyi örneklerin paylaşılmasıyla rehberlik ve danışmanlık hizmetlerini Avrupa boyutunda destekler.Danışan: Meslek seçme, iş arama, iş ve meslek değiştirme sürecinde destek almak üzere danışmana başvuran kişi.Danışan (İş Arayan) portföyü: Bir danışmanın hizmet verdiği/vereceği danışanların tamamı.İşveren portföyü: Bir danışmanın hizmet verdiği işverenlerin tamamı.Bireysel görüşme: İş ve meslek danışmanının iş arayanlarla ve meslek seçme aşamasında olanlarla yaptığı görüşme.Danışma noktası: Kuruma gelen kişileri ilgili birimlere yönlendiren ilk irtibat noktası.Dezavantajlı gruplar: İstihdam bakımından özel düzenleme/uygulama gerektiren gruplar (özürlüler, eski hükümlüler, 6 aydan daha uzun süreli Kurumda kayıtlı olup henüz işe yerleştirilmemiş işsizler, ilk kez iş hayatına atılacak genç işsizler, kadınlar vb.)Ortak Klasör: Kurumun elektronik posta sisteminde “İş Danışmanlığı” adı altındaki iletişim grubu.MBRD: Mesleki Bilgi, Rehberlik ve Danışmanlık. MEDAK: Meslek Danışma Komisyonu.

159

Yasal Dayanaklar25/06/2003 tarih ve 4904 sayılı Türkiye İş Kurumu Kanununun 3’üncü ve 9’uncu maddeleri ile 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanununun 48’inci maddesi,24/05/2011 tarihli İş ve Meslek Danışmanı Ulusal Standardı (MYK) (EK:1), 19/07/2011 tarihli İş ve Meslek Danışmanı Ulusal Yeterliliği (MYK) (EK:2), 657 sayılı Kanunun 4/B maddesi ve 06/06/1978 tarih ve 7/15754 sayılı Kararnamenin değişik 14. maddesi.Türkiye İş Kurumu Görev Yetki ve Sorumluluk Yönetmeliğinin 11 ve 23. maddeleri. Uluslararası Çalışma Teşkilatı (ILO) tarafından onaylanmış olan İş ve İşçi Bulma Servisi Kurulması Hakkındaki 88 sayılı Sözleşmenin 6. maddesi, Uluslararası Çalışma Teşkilatı (ILO) tarafından onaylanmış olan İnsan Kaynaklarının Değerlendirilmesinde Mesleki Eğitim ve Yönlendirmenin Yeri Hakkındaki 142 sayılı Sözleşmenin 3/1 ve 3/2. maddesi, Avrupa Sosyal Şartının 1.bölümün 9. maddesi ile 2. bölümünün 1/4. maddesi.3. İş ve Meslek Danışmanlığı 3.1 AmaçMeslek seçme aşamasında olan, mesleki becerilerini geliştirmek isteyen, mesleğini veya işini değiştirmek isteyen, iş bulmada sıkıntıları bulunan, meslek edinme veya iş seçmede güçlükleri olan, mesleki/işe uyum problemleri bulunan bireyler ile işverenlere danışmanlık hizmetleri vermektir.3.2 Hedef Kitleİş arayanlar,Dezavantajlı gruplar,Kurumdan değişik yollarla (dilekçe, e-posta vb.) iş talebinde bulunanlar, Özelleştirme, işyerinin kapanması veya ekonomik durgunluk nedeniyle işini kaybetmiş olanlar, İşsizlik ödeneği alanlar,Sosyal yardım alanlar,Meslek seçme aşamasında olanlar, mesleki becerilerini geliştirmek isteyen, iş bulmada ya da mesleğini değiştirme ve uyum sağlamada zorluğu olanlar,Rehber öğretmenler,Mevcut mesleki eğitim imkânları hakkında bilgi isteyenler,İşgücü yetiştirme kurslarına katılmak isteyenler,İş aramada yönlendirmeye ihtiyaç duyan ve bu nedenle iş arama becerileri eğitiminden yararlanabilecek kişiler,Kendi işini kurmak isteyenler,Alan/dal seçimi yapacak öğrenciler,İşverenler,Ortaokul ve lise sonrası eğitim programı tercihlerinde bilgi ve yardıma ihtiyacı olan öğrenciler. 3.3 Danışan (İş Arayan) Portföyü İşlemleriİŞKUR’a kayıtlı iş arayanlar danışmanlara (varsa beyan edilen adresin bağlı olduğu hizmet merkezi baz alınarak); yaş, öğrenim seviyesi, sosyal durum, işgücü ve iş arama durumları dikkate alınarak sistem tarafından eşit şekilde dağıtılır. Bu çerçevede;

160

Kişinin beyan ettiği adres başvurduğu hizmet merkezinin görev alanına giriyorsa; Danışma noktasında yapılacak sistem sorgusunda kişinin atanmış bir danışmanı varsa ona yönlendirilir. İMD danışan sorgula ekranında çıkan işlem sonucuna göre kişinin danışmanı yoksa o an için uygun olan danışmana yönlendirilir ve kişi o danışmanın portföyüne eklenir. Kişinin beyan ettiği adres başvurduğu hizmet merkezinin görev alanına girmiyorsa; o an için uygun olan danışmana yönlendirilir ve kişinin o gün için tüm işlemleri yapılır. Danışman kişiyi başka bir hizmet merkezinin danışanı olduğu ve bundan sonra bağlı olduğu hizmet merkezinden danışmanlık hizmeti alması gerektiği konusunda bilgilendirir. Bir danışan başka bir hizmet merkezinden en fazla iki kere danışmanlık hizmeti alabilir. İkinci defadan sonra başka hizmet merkezine başvuran kişilerin danışan ekranları sistem tarafından kapatılacağı için kişi sadece kendi hizmet merkezinden danışmanlık hizmeti alabilir. Kişi eğer isterse dilekçe ile başvurarak danışmanlık hizmeti alacağı hizmet merkezini değiştirmek isteyebilir.Sadece kamu taleplerine başvurular ve işsizlik sigortası ile ilgili işlemler, herhangi bir kısıta tabi olmaksızın, kişi hangi hizmet merkezine başvurmuş olursa olsun yerine getirilir. Ancak, bu kişilerin danışmanlık ile ilgili diğer işlemleri a ve b maddelerinde belirtilen hususlara göre yürütülecektir. Sistem üzerinden yeni kayıt olanlar, hizmet noktaları tarafından yeni kaydı alınanlar ile beyan ettiği adresin görev alanına girdiği hizmet merkezi/il müdürlüğünden farklı bir hizmet merkezi/il müdürlüğünce kaydı alınanlar oluşturulacak bir havuzda toplanarak; iş arayanların özürlü statüsünde, eski hükümlü statüsünde, normal statüde iş arayan kategorileri dikkate alınarak, yine beyan edilen adres doğrultusunda, sistem tarafından otomatik olarak danışmanlara eşit şekilde dağılımı yapılır.İş arayanın beyan ettiği adres, hizmet merkezinin görev alanında ise danışan, kaydı alan danışmanın portföyüne eklenir. Danışman yerinde olmadığı zamanlarda portföyünden bir danışanın gelmesi halinde başka bir danışman yardımcı olabilir, ancak ilk görüştüğü danışmanın portföyünde kalması esastır.Danışanın beyan ettiği adresinin değişmesi halinde yeni beyan ettiği adresine uygun olan il müdürlüğü/hizmet merkezinde görevli danışmanın portföyüne eklenir.Danışanın farklı bir danışmandan -geçerli bir nedene dayanarak- hizmet almak istemesi durumunda, danışmanın bağlı olduğu şefin onayıyla, danışmanı değiştirilebilir, ancak bu işlem sistem üzerinde gerekçesi belirtilerek yapılır. Aynı işlem danışmanın danışanını değiştirmek istemesi üzerine de yapılabilir.İl müdürlüğünde/hizmet merkezinde danışman sayısının artması halinde, mevcut danışmanların portföylerine eklenen son kişiden başlamak üzere, danışman sayısının azalması halinde ise eksilen danışmanın ya da danışmanların portföylerinin tamamı, özürlü statüsünde, eski hükümlü statüsünde, normal statüde iş arayan kategorileri dikkate alınarak, sistem tarafından otomatik olarak danışmanlara eşit şekilde dağılımı yapılır. Danışmanın çeşitli nedenlerle 60 takvim gününden daha fazla görevi başında olamayacağı hallerde, durumun gecikme olmaksızın İMD şef sayfasından, sisteme girilmesi gerekmektedir. Bu giriş yapıldıktan sonra söz konusu danışmanın portföyü diğer danışmanlara sistem tarafından otomatik olarak dağıtılır.

161

İşveren Portföyü İşlemleriİşyerinin sektörü, büyüklüğü ve coğrafi konumları dikkate alınarak danışmanlara eşit bir şekilde il müdürlüğü/hizmet merkezince dağıtılır. Her danışmanın işveren portföyünde tüm sektörlerden ve büyüklükten işyerinin eşit şekilde yer alması sağlanır. İl müdürlüğü/hizmet merkezi görev alanına giren yeni açılan işyerlerinin dağılımı birim şefi tarafından yapılır, kapanan işyerleri ise sistemden otomatik olarak kaldırılır.İşverenin farklı bir danışmandan -geçerli bir nedene dayanarak- hizmet almak istemesi durumunda, danışmanın bağlı olduğu şefin onayıyla, danışmanı değiştirilebilir, ancak bu işlem sistem üzerinde gerekçesi belirtilerek yapılır. Aynı işlem danışmanın işverenini değiştirmek istemesi üzerine de yapılabilir.İş ve Meslek Danışmanlığı SüreciBireysel görüşme iş arayan kaydıyla başlar.Bireysel görüşme sonrası uygun olan açık işlere başvurmayı kabul eden kişinin danışman tarafından başvurusu yapılarak işyerine gönderilmesi sağlanır. Bireysel görüşme sonrası danışanın uygun kurslara/mesleki eğitim faaliyetlerine yönlendirme/seçim/başvuru yapması sağlanır. Danışmanlarca iş arama becerileri seminerleri verilir.İş arayan kayıtlı olduğu hizmet merkezi dışında başka bir hizmet merkezinden işe gönderilme talebinde bulunabilir; işveren talebi uygunsa gönderme yapılabilir. Ancak kurs/mesleki eğitim faaliyetleri talebinde bulunursa kayıtlı olduğu hizmet merkezindeki iş ve meslek danışmanı ile bireysel görüşme yapması gerekmektedir. Özel sektör işyeri ziyaretleriyle işverenlerin kurum hizmetleri, işveren yükümlülükleri ve teşvikler hakkında bilgilendirilmeleri ile özel sektör işgücü, işbaşı eğitim ve mesleki eğitim taleplerinin alınması ve uygun adayların seçim ve başvuru işlemleri danışmanlar tarafından yapılır. İl müdürlüğü tarafından yapılan plan çerçevesinde işyeri ziyareti yaparak ya da diğer araçlar yoluyla işverenin işgücü, mesleki eğitim ve işbaşı eğitim talepleri alınır. Portföyündeki işverenlerden alınan mesleki eğitim talepleri danışmanlarca ilgili birime aktarılır.Portföyündeki işverenin aylık işgücü çizelgelerinin zamanında sisteme girilmesini sağlarİşveren taleplerinde etkinliği sağlamak amacıyla işverenin durumuna göre farklı hizmet paketleri sunulmasını sağlar.

İl Müdürü/İl Müdür Yardımcısı/Şube Müdürünün Görev ve Sorumluluklarıİl müdürlüğünde/hizmet merkezlerinde Danışmanlık ve İşe Yerleştirme Servisi kurulmasından, danışmanların Danışmanlık ve İşe Yerleştirme Servis şefine bağlı olarak yalnızca bu serviste, ilgili mevzuat ve İş ve Meslek Danışmanı Ulusal Meslek Standardı çerçevesinde çalıştırılmasından sorumludur. Ayrıca;İl müdürlükleri için belirlenen iş ve meslek danışmanlığı yıllık hedeflerine ulaşılmasının sağlanmasından,İşveren portföylerinin sektör ve işyeri büyüklüğü ve coğrafi konumları dikkate alınarak danışmanlara eşit bir şekilde dağıtılmasından,Danışmanların yapacağı Aylık Çalışma Programları ile İşveren Ziyareti Eylem Planının onaylanmasından ve izlenmesinden, İl İstihdam ve Mesleki Eğitim Kurulunda, MBRD hizmetleri kapsamında alınan kararların planlanması, uygulanması, izlenmesi, sonuçlarının takip edilmesini sağlamaktan,

162

okullarda yapılacak MBRD hizmetlerini organize etmek üzere alt çalışma grubu oluşturmaktan,Danışmanların çalışma ortamı ve koşullarının İş ve Meslek Danışmanı Ulusal Meslek Standardına uygun olarak düzenlenmesinden, Ölçme araçlarının uygulanabileceği test ortamının sağlanmasından (oda, bilgisayar, yazıcı vb.),Bünyesinde MBM olmayan il müdürlükleri/hizmet merkezlerinde danışmanlık hizmetlerinin etkin ve verimli olarak sürdürülebilmesi amacıyla olanaklar dahilinde MBM kurulmasını sağlamaktan,Danışmanlık hizmetlerinin amacına uygun olarak yürütülmesinden,Ücretsiz periyodik yayınların temininden sorumludurlar.5. Danışmanlık ve İşe Yerleştirme Servis Şefinin Görev ve Sorumluluklarıİş ve Meslek Danışmanları Danışmanlık ve İşe Yerleştirme servislerinde şeflere bağlı olarak çalışırlar.Günlük müracaatçı olarak Kuruma başvuran iş arayanların, kaydı alan danışmanın portföyüne eklenmesi nedeniyle, her danışmana eşit sayıda günlük müracaatçı dağılımından, İşveren portföylerinin sektör ve işyeri büyüklüğü ve coğrafi konumu dikkate alınarak danışmanlara eşit bir şekilde dağıtılmasından ve bu dengenin devamlılığından,Geçerli bir nedene dayanarak, iş arayanın/işverenin farklı bir danışmandan hizmet almak istemesi ya da danışmanın iş arayan/işverenini değiştirmek istemesi durumlarında gerekli değişikliklerin sistem üzerinde gerekçesi belirtilerek yapılmasından,Danışmanların yapacağı Aylık Çalışma Programlarının ve İşveren Ziyareti Eylem Planının izlenmesinden, Danışmanların çalışmalarının Kurum portalına zamanında aktarılmasının sağlanmasından sorumludur.6. İş ve Meslek Danışmanının Görev ve Sorumlulukları 6.1 İş ve meslek danışmanlığı görüşmeleri öncesi hazırlık yapmakDanışan portföyü ile ilgili açık iş ilanlarını kontrol etmek,Meslekleri/mesleki eğitim imkânlarını araştırmak, Danışan randevusu vermek, Danışan hakkında ön bilgi toplamak,Görüşme yapacağı yerin uygunluğunu sağlamak, 6.2 İş ve meslek danışmanlığı görüşmelerini yürütmekDanışanı karşılamak, Görüşme süreci hakkında bilgi vermek, Danışan beklentilerini tanımlamak,Danışan hakkında ayrıntılı bilgi almak,6.3 Gerekli ölçme ve değerlendirme faaliyetlerini yürütmekTest için hazırlık yapmak, Test (kişilik, yetenek, beceri, ilgi vb.) uygulamalarını yapmak,Kişisel değer analizi yapmak,

163

Test sonuçlarını yorumlamak, Danışanı test sonuçları hakkında bilgilendirmek,6.4 Gerekli analizleri yapmakDanışanın eğitim ihtiyaç analizini yapmak,Danışan hakkında toplanan bilgileri analiz etmek,Danışana analiz sonuçlarını doğrulatmak, İş ve meslek danışmanlığı görüşmelerini sonuçlandırmakAnaliz sonuçlarını değerlendirmek,Danışanı uygun meslek/iş/eğitim ile eşleştirmek,Danışanı yönlendirmek,Eylem planı oluşturmak,Görüşmeyi değerlendirmek,Danışan portföyünü yönetmekDanışan veri tabanını oluşturmak, Dezavantajlı grupların iş yapma özelliklerini belirlemek,Danışanda yetkinlikleri hakkında farkındalık yaratmak,Danışanın iş arama becerilerini geliştirmek,Danışanın iş görüşmesi becerilerini geliştirmek,Danışanda kendi işini kurma konusunda farkındalık yaratmak,Temel çalışma mevzuatı hakkında bilgi vermek,Eylem planını izlemek,İşverenlere yönelik danışmanlık faaliyetlerini yürütmekİşyeri ziyareti hazırlıkları yapmak,İşyeri ziyareti yapmak,İşverenin kısa, orta ve uzun vadede eleman ihtiyacını tespit etmek,Firmanın işe alım yöntemlerini tespit etmek,İşyeri ziyareti raporu hazırlamak,Personel seçimi ön elemesi yapmak,İşe yerleşen bireylerin işe uyum takibini yapmak,6.8 Eğitim ve öğretim kurumları ile danışmanlık faaliyetlerini yürütmekEğitim ve öğretim kurumu ziyaret hazırlıkları yapmak,Eğitim ve öğretim kurumu ziyareti yapmak,Rehber öğretmenlerle çalışmalar yapmak,Öğrenciler ve velileri ile grup görüşmeleri yapmak,6.9 Tanıtım ve işbirliği faaliyetlerini yürütmekTanıtım materyali hazırlamak,Kariyer ve istihdam fuarlarına katılmak,İşverenler, eğitim kurumları ve ilgili sosyal taraflarla sürekli iletişim içinde olmak,6.10 İş ve meslek danışmanlığı faaliyetlerini raporlamakPeriyodik iş ve meslek danışmanlığı faaliyetleri raporu hazırlamak,Hizmetin geliştirilmesi ve iyileştirilmesine yönelik önerilerde bulunmak,

164

6.11 Mesleki gelişime ilişkin faaliyetleri yürütmek a) Mesleki ve kişisel gelişimi konusunda çalışmalar yapmak, b) Mesleği ile ilgili yayınları, teknolojik gelişmeleri takip etmek,6.12 Mesleki Bilgi, Rehberlik ve Danışmanlık (MBRD) Hizmetlerine İlişkin İşbirliği Protokolü ile ilgili görevleri yürütmek26.10.2004 tarihli Mesleki Bilgi, Rehberlik ve Danışmanlık Hizmetleri İşbirliği Protokolüne bağlı olarak imzalanan 18.03.2009 tarihli Mutabakat Belgesine göre;İllerde MBRD hizmetlerine ilişkin işbirliği ve koordinasyonun etkin bir şekilde sağlanması, resmi ve özel okullarda, Kurumumuzda vb. yerlerde yürütülecek hizmetlerinin planlanması, uygulanması ve sonuçlarının değerlendirilmesi için yapılan İl İstihdam ve Mesleki Eğitim Kurulu çalışmalarına katılır. İl İstihdam ve Mesleki Eğitim Kurulunda, MBRD Hizmetleri kapsamında alınan kararların planlanması, uygulanması, izlenmesi, sonuçlarının takip edilmesi ile okullarda yapılacak MBRD hizmetlerini organize etmek üzere Alt Çalışma Grubunda yer alır.Alt çalışma grubu;İŞKUR il müdürü/il müdür yardımcısı/şube müdürü ile iş ve meslek danışmanları, İl Milli Eğitim Müdürlüğü Özel Eğitim Rehberlik ve Psikolojik Danışma Bölümü görevlileri, Birden fazla rehberlik ve araştırma merkezi (RAM) olan illerdeki tüm RAM müdürleri ile ilköğretim, ortaöğretim ve mesleki teknik eğitim okullarını temsilen birer rehber öğretmen,İl düzeyinde örgütlenme durumu dikkate alınarak MBRD Hizmetleri İşbirliği Protokolüne taraf kurum ve kuruluşların temsilcilerinden oluşur. Alt çalışma grubu her yıl ekim ve şubat aylarında toplanır. Her toplantıda bir önceki dönemde yapılan çalışmalar gözden geçirilerek değerlendirilir, bir sonraki dönemde yapılacak çalışmalar planlanır ve raporlanır. Hazırlanan bu raporların bir nüshası MEDAK’ta paylaşılmak üzere İŞKUR Genel Müdürlüğüne gönderilir.Ekim ayı toplantısında bir önceki eğitim-öğretim döneminde planlanan ve gerçekleştirilen çalışmalar değerlendirilerek Çalışma Grubu Raporu hazırlanır. Söz konusu çalışma grubu tarafından aynı toplantıda yeni başlayan I. eğitim-öğretim yılı ile ilgili olarak il düzeyinde MBRD hizmetlerinin hangi okullarda yürütüleceği, okullarda yapılacak çalışmaların zamanı, toplantıda alınan kararlar ve öneriler kararlaştırılarak iki nüsha Çalışma Grubu Programı hazırlanır.Şubat ayı toplantısında eğitim-öğretim yılının I. döneminde planlanan ve gerçekleştirilen çalışmalar değerlendirilerek Çalışma Grubu Raporu hazırlanır. Bu toplantıda ayrıca II. eğitim-öğretim yılı ile ilgili olarak il düzeyinde MBRD hizmetlerinin hangi okullarda yürütüleceği, okullarda yapılacak çalışmaların zamanı, toplantıda alınan kararlar ve öneriler kararlaştırılarak iki nüsha Çalışma Grubu Programı hazırlanır.Çalışma Grubu Raporunda, dönem içinde yapılan çalışmalar, çalışmalarda kullanılan materyal ve araçlar, çalışmalarda ihtiyaç duyulan veriler ve karşılaşılan güçlükler ile önerilere değinilir.Çalışmaların sağlıklı bir şekilde yürütülmesi ve yaygınlaştırılması için il bünyesinde yeni açılan okullar, meslek liseleri, yaygın eğitim kurumları, özel meslek kursları vb. değişiklik ve gelişmeler ile sınavla öğrenci alan tüm okulların başvuru ve kayıt şartlarına ilişkin açıklama ve bilgiler alt çalışma grubu tarafından sağlanır.

165

TOBB, TİSK ve TESK ile işbirliği yapılarak çırak öğrenci ihtiyaçlarının Kuruma bildirilmesi ve çırak adayları ile işverenlerin bir araya getirilmesine yardımcı olur. Kurumca hayat boyu öğrenme ve rehberlik anlayışı çerçevesinde yürütülen Avrupa Rehberlik Merkezi (EUROGUİDANCE) faaliyetleri hakkında danışanları bilgilendirir. Meslek Bilgi Merkezi (MBM) ile ilgili görevleri yürütmekMeslek bilgi dosyaları ile genel eğitim-öğretim bilgi dosyaları, bölgesel eğitim-öğretim bilgi dosyaları, mesleki eğitim yerleri ve çalışma hayatıyla ilgili bilgileri içeren diğer MBM bilgi kaynaklarını ihtiyaç sahiplerinin kullanımına sunar. Bulunduğu ildeki bölgesel mesleki eğitim olanaklarını tespit eder. Bu bilgileri düzenler ve MBM’lerde kullanıma sunar ve günceller. Genel Müdürlükçe gönderilen, MEDAK tarafından onaylanmış veya revize edilmiş meslek bilgi dosyaları ile genel eğitim-öğretim bilgi dosyalarının revize edilmiş sayfalarını ilgili dosyalara yerleştirir. Eski sayfaları Türkiye İş Kurumu Arşiv Yönergesinin 21. maddesine göre ayıklama ve imhaya tabi tutar.İl müdürlüğünün/hizmet merkezlerinin yazılı basın aboneliği varsa yazılı basında çıkan meslekler, mesleki eğitim yerleri ve çalışma hayatıyla ilgili bilgileri, ileriye yönelik çalışmalarda kullanılmak üzere yazılı basının adını, yayın tarihini belirterek kupürleştirip basın dosyası oluşturur.7. İş ve Meslek Danışmanlığı Hizmetlerinin Sunulmasında Uygulanan Yöntemler7.1.Bireysel görüşmeler İş bulmada güçlükleri olanlara, meslek edinmek, değiştirmek ve/veya mesleğinde ilerlemek isteyenlere, mesleki uyum problemleri yaşayanlar ile meslek seçimi aşamasında bulunan bireylere farkındalık sağlamak amacıyla bireysel danışmanlık görüşmeleri yapar, gerek gördüğünde ölçme ve değerlendirme araçlarını danışana uygular. Test sonuçlarını danışanla birlikte değerlendirir. Değerlendirme sonucunda danışanı uygun meslek/iş/eğitim/kursa yönlendirir. Danışanın eylem planını hazırlar.7.2.Sınıf görüşmeleri Ortaokul 7 ve 8. sınıflar ve lise 9 ve 12. sınıflarda, öğrencilere meslek seçiminin önemi ve meslek seçiminde dikkat edilecek noktalar anlatılır, meslekler hakkında bilgilendirilir, mesleki eğitim olanakları ve bir üst eğitim-öğretim seçenekleri hakkında detaylı bilgiler verilir.7.3. Grup görüşmeleri Meslek danışmanlığı grup görüşmesi: Eğitim kurumu toplantı salonu, meslek bilgi merkezi vb. yerlerde öğrencilerden oluşturulan gruplara, meslek seçiminin önemi ve meslek seçiminde dikkat edilecek noktaların anlatıldığı, meslekler hakkında bilgilendirmenin yapıldığı, mesleki eğitim olanakları, bir üst eğitim-öğretim seçenekleri vb. anlatıldığı grup çalışmasıdır.İş arama becerilerinin geliştirilmesi grup görüşmesi: İŞKUR, eğitim kurumu, askeri birlik, cezaevi vb. yerlerde iş arama becerileri eğitimine ihtiyaç duyan gruplara ve Kurumca düzenlenen mesleki eğitim kurslarını bitirenlere iş arama becerilerinin geliştirilmesi semineri verilir. Danışmanlık ve Kurum hizmetlerinin tanıtımının yapıldığı grup görüşmesi: Eğitim kurumu, İŞKUR MBM, RAM, işyeri vb. yerlerde gerçekleştirilen ve danışmanlık ile diğer Kurum hizmetlerinin tanıtımının yapıldığı grup görüşmesidir.Velilerle yapılan grup görüşmesi: Okulda gerçekleşen, meslek seçiminin öneminin velilere anlatıldığı grup çalışmasıdır.

166

Rehber öğretmenlerle yapılan grup görüşmesi: Rehberlik ve araştırma merkezleri ile temasa geçilerek, rehber öğretmenlerden oluşturulan gruplara yönelik, iş ve meslek danışmanlığı hizmetlerinin anlatıldığı (okullarda yürütülen çalışmalar ile meslek ve eğitim bilgi dosyaları hakkında detaylı açıklamaların yapıldığı)grup toplantılarıdır.Diğer grup görüşmesi: Yukarıda belirtilmeyen gruplarla gerçekleştirilen çalışmalardır.8.Danışan Eylem Planı OluşturulmasıKuruma başvuran kişilerin iş ve meslek danışmanı tarafından özgeçmişi (iş arayan kaydı) oluşturulduktan sonra, yapılan bireysel görüşme doğrultusunda danışanın iş bulma/meslek seçimi sürecinde eksikliklerini gidermeye yönelik eylem planını danışman danışanla birlikte oluşturur. Danışmanlık görüşmelerinde eylem planı oluşturabilmek için;İlk adım olarak danışman, iş bulma, meslek edinme, meslek değiştirme, işe uyum vb. konularda danışana yardımcı olur. Konuyla ilgili sorunun nedeni belirlendikten sonra danışman, danışanın gereksinim duyduğu yardımın niteliğini tespit eder. İş bulma, meslek edinme, meslek değiştirme, işe uyum sorunlarına çözüm bulmak için çalışır.İkinci adım planlama dönemidir. Danışman bu dönemde elde edilen bilgileri bir araya toplamak, iş bulmak, meslek edinmek, meslek değiştirmek ve işe uyum konularında hedefler oluşturmak ve bu hedeflere ulaşmak için atılması gereken adımları belirler. Bu dönem tek bir bireysel görüşme ile tamamlanabileceği gibi danışanın ihtiyacına göre birden fazla görüşme de gerekebilir.Üçüncü adımda danışman, kısa ya da uzun dönemli hedefler için belirlenen iş olasılıklarını ve mesleki olasılıkları ele alarak analiz etmesi konusunda danışana yardımcı olur. Son aşama olan değerlendirme sürecinde danışman, danışanın niteliklerini tanımlamada ölçme ve değerlendirme araçlarından yararlanması gerektiğini düşünüyorsa test uygulamak üzere belirli bir gün ve tarihe randevu verilmedir.Eylem planı başvuranla birlikte hazırlandıktan sonra planın uygulama aşamasına geçilerek çalışma sonucunda elde edilen bilgiler değerlendirilir, danışan ilgi ve niteliklerine uygun açık iş talebi/kurs var ise uygun işe/kursa gönderilir. İş ve Meslek Danışmanlığı Uygulama Modülünde yer alan eylem planı doldurulur ve bir nüshası danışana verilir. Danışman, danışanla birlikte hazırladığı eylem planında belirtilen zamanlamaya uygun olarak çalışmalarını sürdürür.8.1İşgücü piyasasında geçerli mesleki becerileri, iş deneyimi ya da mesleki eğitimi olmayan kişilere uygulanacak danışmanlık hizmetleriKuruma başvuran kişiler danışmanlık hizmetleri almak üzere iş ve meslek danışmanına yönlendirilir. Danışman o an için uygunsa ilk görüşmeyi yapar, uygun değilse bireysel danışmanlık görüşmesi için randevu verir. İlk görüşmede danışman, başvuranın meslek edinmenin iş sahibi olmak için ne denli önemli olduğunu anlamasına yardımcı olur. İş ve meslek danışmanı, başvurandan meslek bilgi merkezinde basılı olarak bulunan dokümanları veya Kurum web sitesindeki “Meslekleri Tanıyalım” ve “Genel Eğitim - Öğretim Bilgi Dosyaları” bölümlerini incelemesini isteyebilir.Başvuranın meslek edinme gerekliliğinin farkına varması durumunda, hangi mesleğe yatkın olduğunu anlayabilmek için ilgileri ve yetenekleri araştırılır. Başvuranın ilgilerini ve yeteneklerini belirlemek üzere danışman başvurana, hoşlandığı ve hoşlanmadığı,

167

başarılı olduğu veya olmadığı işler ve sahip olduğu mesleki nitelikleri hakkında sorular sorar. Bu konuda daha ayrıntılı bilgi edinmek gerekirse başvurana ölçme araçları uygulanır. Danışman ve danışan ölçme araçlarının sonuçlarını birlikte değerlendirir. Değerlendirme sonuçlarına göre başvuranın meslekler hakkında bilgilenmesini sağlamak üzere danışman başvuranı meslek bilgi merkezine yönlendirir. İş arayan için uygun olan mesleki eğitim seçenekleri belirlenerek, her seçenek hakkında bilgi verilir ve karar vermesine yardımcı olunur. Belli bir eğitim alanının belirlenmesinden sonra danışman başvuranı, uygun işgücü yetiştirme kursu varsa gönderir veya ilgili eğitim kurumlarına yönlendirir.Benzer özgeçmişleri ve ihtiyaçları olan kişilerin sayısı grup oluşturmaya yeterli ise iş arama becerileri semineri vermek, ölçme-değerlendirme araçlarını uygulamak ve yönlendirmek amacıyla grup danışmanlığı oturumları düzenler.İşyerlerinden bildirilen çırak talepleri, ilgililerce iş ve meslek danışmanına havale edilir. İşyerlerinde mesleki eğitim görmek isteyen çırak adayının iş ve meslek danışmanı ile bireysel görüşme yaparak hangi meslekte eğitim alacağı ve çalışacağı belirlenir. Uygun eşleştirme çalışmaları yürütülür.8.2.İşgücü piyasasında geçerli mesleki becerileri, iş deneyimi ya da mesleki eğitimi olan kişilere uygulanacak danışmanlık hizmetleriKaydı yapılan ve uygun iş imkânları araştırıldığı halde bulunamayan ve yakın gelecekte mesleği ile ilgili bir iş bulması olanaklı görünmeyen başvurana iş ve meslek danışmanlığı hizmeti verilir. İş ve meslek danışmanı, iş arayanı kabul ederek isteklerini ve beklentilerini dinler ve iş arayanın yeni bir meslek edinmesi ya da iş aramaya başlaması konusunda kendisine yardımcı olur.Teknolojik gelişmeler sonucu kişinin mesleğinde bazı yenilikler olmuşsa ve iş bulması yeni beceriler kazanmasını gerektiriyorsa, danışman kişiye eğitim ve destek alabileceği yerler hakkında bilgi verir.Alternatif mesleklerde danışanın gidebileceği açık iş varsa iş ve meslek danışmanı işyerine gönderir.Danışan işten çıkarılmış ise işten çıkarılma nedenleri üzerinde görüşülür. Danışan özelleştirme veya işyerinin kapanması sonucu işten çıkarılmışsa danışman yeni iş alanları, mevcut seçenekler ve iş bulma olasılığının daha yüksek olduğu sektörler ve iller konusunda danışana bilgi verir.İşten çıkarılan kişide umutsuzluk ve özgüven eksikliği söz konusu ise danışman bireysel veya grup görüşmesi yoluyla danışanı yeni iş bulma fırsatları ile iş arama becerileri hakkında bilgilendirerek iş arama konusunda motivasyonunu yükseltir.Kendi işini kurmak isteyenlere ilgili kurumlar ve süreç hakkında temel bilgi verir.İş ve meslek danışmanı, ne tür bir iş istediği konusunda yeterli bilince sahip olmayanları iş hayatının gerekleri konusunda aydınlatarak kendi istek ve ihtiyaçlarının farkına varmalarına yardımcı olur.İş ve meslek danışmanı, işe başvurmada ve kendini işverenlere tanıtmada güçlükleri olanlara, iş arama planı geliştirebilme ve gerçekleştirebilmeleri amacıyla iş arama becerileri semineri için randevu vererek yardımcı olur.

168

9.Danışmanlık Hizmetleri ile İlgili İlkelerDanışmanlık hizmetleri yürütülürken aşağıdaki ilke ve kuralların göz önünde bulundurulması gerekir:Danışmanlık hizmetlerinden faydalanma gönüllülük esasına dayanır. Hizmetin niteliği gereği doğan zorunluluklar bu ilkenin dışındadır.Danışanlar istedikleri mesleği seçmekte özgürdürler ve seçtikleri mesleğe uygun eğitimi almak isteyebilirler.Danışmanlık hizmetleri, kişilerin serbest karar verme haklarını sınırlayamaz. Danışmanlar iş arayanların gelecekleriyle ilgili daha bilinçli kararlar vermelerine yardımcı olacak bilgileri sağlarlar. Fakat danışan adına karar veremezler.Danışmanlık hizmetlerinin yürütülmesinde, din, dil, ırk, cinsiyet ve siyasi görüş ayrımı yapılamaz.Kişiler hakkında edinilen bilgiler gizlidir. Hizmet amacı dışında başka kişi ve kurumlara verilemez.Danışmanlık hizmetlerinin yürütülmesinde, ilgili kuruluş ve kişilerle işbirliği yapılması esastır.Hizmetlerin etkin ve verimli sunulabilmesi için danışmanlık servisi ve diğer tüm servisler arasında iletişim ve eşgüdüm esastır.Danışmanlık hizmetleri ücretsiz yapılır.10.İş ve Meslek Danışmanlığı Hizmetlerinde Kullanılan Ölçme Araçları İş ve meslek danışmanlığı hizmetinin bireysel danışmanlık görüşmesinin kendini tanıma sürecinde özellikle mülakat tekniklerinden yararlanılmaktadır. Kişilerin özelliklerinin tanımlanmasına yardımcı olmak amacı ile İŞKUR Mesleki Yönelim Bataryası ve Genel Yetenek Test Bataryası gibi ölçme ve değerlendirme araçlarından da yararlanılmaktadır.10.1.İŞKUR Mesleki Yönelim BataryasıGenel yetenek, mesleki eğilim ve kişilik testlerinden oluşan bir batarya olup bilgisayarda uygulanmaktadır. Buradan alınan sonuçlar ile adaylar meslek kursuna veya uygun olması halinde açık iş pozisyonlarına yönlendirilebilir. Test toplam 330 sorudan oluşmaktadır. Genel uygulama süresi 1 ila 1,5 saat sürmektedir. Test 3 aşamalı bir uygulamayı gerektirmektedir.Aşama: “Genel Yetenek Testi”Bu testle (1) sözel, (2) sayısal, (3) şekil-uzay ilişkisi kurabilme ve (4) göz-el koordinasyonu yetenekleri ölçülmektedir. Bu uygulama aşamasında toplam 50 soru bulunmaktadır. Uygulama süresi 25 dakikadır. Bu aşamada alınan puanlara baktığımızda 0–40 arası puan alanlar vasıfsız, 41–70 puan alanlar teknik/ara eleman ve 71–100 puan alanlar ise beyaz yakalı olarak değerlendirilecektir. Bu puanlama İLK SONUÇTUR.Aşama: “Mesleki Eğilim Envanteri”Bu aşamada adayın mesleki eğilimi belirlenir. Bu aşamada adayın 120 soruyu cevaplaması beklenir. Uygulamada süre kısıtlaması yoktur. Genel Yetenek Testinden aldığı puanlar ile Mesleki Eğilim Testinden aldığı puanlar karşılaştırılır. Buradan elde edilen sonuçlar İKİNCİ SONUÇTUR. Buna göre 1 ve 2. sonuçlarla belirlenmiş/sınıflandırılmış olan tablolar (Tablo 1, 2 ve 3) dikkate alınarak uygun meslek grubuna ulaşılır. Bu karşılaştırma ile ÜÇÜNCÜ SONUCA ulaşılır. Aşama: “Kişilik Testi”

169

Üçüncü sonuçlardan sonra 3. aşamaya geçilir. Adayın mesleki temel kişilik özellikleri ölçülür. Bu aşamada adayın 160 soruyu cevaplaması beklenir. Süre kısıtlaması yoktur. Doğru meslek ve mesleki eğitime yönlendirmede en uygun kişilik özelikleri belirlenir. Kişilik özellikleri kişilik envanteri boyutları tablosunda gösterilmektedir. Buradan elde edilen sonuçlar DÖRDÜNCÜ SONUÇTUR.Toplam sonuca 3 ve 4. sonuçların birlikte değerlendirilmesi ile ulaşılır. Buna göre adayın, mesleki eğilim ve kişilik özellikleri açısından en uygun meslek grubunda değerlendirilmesi sağlanır.10.2.Genel Yetenek Test Bataryası (GYTB)Genel Yetenek Test Bataryası mesleklerin gerektirdiği yeteneklerin ölçülmesi amacıyla Amerikan Çalışma Bakanlığı tarafından geliştirilmiş objektif bir test aracıdır. Amerika Birleşik Devletleri Çalışma Bakanlığından temin edinilerek adaptasyonu İŞKUR tarafından yapılan ve Kurumda kullanılmaya başlanan, norma dayalı ölçme ve değerlendirme araçlarından Genel Yetenek Test Bataryası (GYTB), İsim Karşılaştırma, Hesap, Üç Boyutlu Uzay, Kelime Dağarcığı, Alet Eşleme, Aritmetik Akıl Yürütme, Şekil Eşleme, İşaretleme, Yerleştirme, Döndürme, Birleştirme ve Ayırma olmak üzere sekizi kâğıt-kalem, dördü aletli on iki bölümden oluşmakta olup, gruba uygulanmaktadır. GYTB ile büro algısı, sayısal yetenek, sözel yetenek, şekil-uzay algısı, motor koordinasyon, el ve parmak becerisi yetenekleri ölçülebilmektedir. Uygulama süresi ortalama 2,5 saattir.10.2.1Genel Yetenek Test Bataryasının (GYTB) uygulama prosedürüGYTB, Kurumumuz İş ve Meslek Danışmanlığı hizmetlerini desteklemek, meslek seçme aşamasında bulunan öğrencilere ve iş arayanlara bilinçli iş ve meslek seçiminde yardımcı olmak amacıyla kullanılmaktadır.10.2.2.GYTB ne zaman ve kimlere uygulanırGYTB, iş ve meslek danışmanlığı hizmetlerinin tamamlayıcı bir parçası olup, bu hizmetleri desteklemek ve etkinliğini artırmak amacıyla kullanılır.GYTB bireysel danışmanlık görüşmeleri sürecinde danışanın kendini tanıması ve objektif bir şekilde değerlendirmesi konusunda tereddüde düşüldüğünde uygulanır ve danışmanlık görüşmesiyle bir bütün olarak değerlendirilir. Buna göre bireysel danışmanlık görüşmesi gerçekleştirilmeden sadece GYTB’nin uygulanması sağlıklı ve güvenilir bir sonuca ulaşmayı engeller.GYTB, ihtiyaç duyulması halinde özellikle ilköğretim okulu ikinci kademe öğrencilerine, orta öğretim öğrencilerine, temel eğitim sonrası iş hayatına atılmak isteyen ve mesleki eğitim merkezi (çıraklık) eğitimine yönelebilecek gençlere ve yetişkinlere uygulanır. Ayrıca işyerlerine işe uygun kişilerin seçilmesi çalışmalarında da GYTB’den yararlanılabilir.Norma dayalı objektif bir ölçme aracı olan GYTB’yi herkes uygulayamaz. Bu test, iş ve meslek danışmanlığı hizmetinin yürütüldüğü il müdürlüklerinde, GYTB uygulama eğitimi almış personel tarafından uygulanır. 10.2.3. GYTB’nin uygulama aşamalarıGYTB uygulaması, GYTB El Kitabında belirtilen genel kurallar doğrultusunda gerçekleştirilir.GYTB’nin test alanlara grup halinde uygulanması tercih edilir. Bu nedenle test uygulanacak yerin buna uygun olması gerekir.Test uygulamasının ardından test alana bireysel danışma görüşmesi için randevu verilir.

170

GYTB uygulanan danışanla yapılan bireysel görüşmede test uygulaması sonucunda elde edilen yetenek profili incelenerek, kişinin hangi yeteneklerinin üst düzeyde hangi yeteneklerinin daha alt düzeyde olduğu belirlenir. Test alanlar buna göre GYTB’nin sonuçlarını yorumlayabilecek, bunları iş, meslek veya eğitimle ilişkilendirebilecek bir danışmandan yardım görürler. Ancak son karar daima danışana aittir.Test sonuçları gizlidir ve sadece test alana verilir.GYTB uygulamalarında test materyalinin gizliliği çok önemlidir. Bu nedenle test kitapçıkları ve aletli testlerin gizliliği ilkesine azami şekilde uyulmalı ve GYTB materyali kilit altında muhafaza edilmelidir.Test sonuçlarının genel normlara yansıtılabilmesi için uygulama sonuçlarını içeren “Test Sonuçları Kartı”nın fotokopileri, hizmete özel olarak Genel Müdürlüğe gönderilir.

Meslek Bilgi Merkezleri (MBM)

Meslekler, mesleki eğitim yerleri ve çalışma hayatıyla ilgili bilgileri içeren bilgi kaynaklarının bulunduğu ve bu kaynakların ihtiyaç sahiplerinin kullanımına sunulduğu merkezlerdir. Fiziki yönden yeterli, uygun nitelikte ve yeterli sayıda personeli bulunan il müdürlükleri/hizmet merkezleri bünyesinde MBM’ler kurulmuştur. 11.1. Meslek Bilgi Merkezi Bilgi Kaynakları Meslek Bilgi Dosyaları:Meslek bilgi dosyaları, Kurumumuzca geliştirilen, meslekler hakkında her kesimden bireyin bilgi edinmek üzere başvurabileceği, bir meslekle ilgili olarak; mesleğin adı, tanımı, görevler, mesleğin gerektirdiği özellikler, çalışma ortamı ve koşulları, meslek eğitimi, çalışma alanları ve iş bulma olanakları, eğitim süresince ve eğitim sonrası kazanç, meslekte ilerleme, ek bilgiler, yararlanılan bilgi kaynakları ile daha ayrıntılı bilgi için başvurulacak yerler gibi standart başlıklarından oluşan meslekleri tanıtıcı bilgi kaynaklarıdır.Genel Eğitim-Öğretim Bilgi Dosyaları:İlköğretimden sonra öğrencilerin devam edebilecekleri eğitim-öğretim kurumlarının tanıtımına ilişkin olarak hazırlanan eğitim-öğretim bilgi dosyalarıdır. Bu dosyalar eğitim kurumunun amacı ve şekli, eğitim süresi, giriş koşulları, eğitim kurumunda bulunan bölümler vb. başlıklar altında hazırlanmıştır.Genel eğitim-öğretim bilgi dosyaları, İş ve Meslek Danışmanlığı Dairesi Başkanlığına bağlı Mesleki Rehberlik ve Danışmanlık Şube Müdürlüğü tarafından hazırlanır.Bölgesel Eğitim-Öğretim Bilgi Dosyaları:Ortaöğretim düzeyinde mesleki eğitim sunan örgün eğitim kurumları (meslek liseleri ile çok programlı liseler) ile mesleki eğitim merkezleri ve halk eğitim merkezleri gibi yaygın eğitim kurumlarına yönelik olarak bölgesel eğitim-öğretim kurumları bilgi dosyası il müdürlükleri/hizmet merkezlerinde çalışan iş ve meslek danışmanları tarafından hazırlanır. Bölgesel eğitim-öğretim bilgileri İş ve Meslek Danışmanlığı Uygulama Modülüne kaydedilir ve kullanıma sunulur. Diğer Bilgi Kaynakları:MBM’lerde ayrıca, meslekler hakkında bilgi edinmek isteyenlerin yararlanabileceği, meslek özetlerinin yer aldığı tanıtım kitapçıkları, hizmet tanıtım kitapçıkları, afiş, broşür vb. tanıtım materyalleri bulunmaktadır.

171

11.2.Meslek Bilgi Dosyalarının Düzenlenmesi Meslek bilgi dosyaları MBM’lerde, mesleğin eğitiminin verildiği eğitim kurumları dikkate alınarak, fakülteler, yüksekokullar, meslek liseleri, mesleki eğitim merkezleri (çıraklık eğitimi)ve meslek kursları olmak üzere 5 bölüm halinde ve her bölüm kendi içinde alfabetik sıraya göre düzenlenmiştir. Fakülteler Bölümü:Bu bölüm lise ve dengi okul mezunlarının devam edebileceği, öğrencilerini merkezi sistemle yapılan sınav sonuçlarına, bazı alanlarda ise merkezi sınav ve özel yetenek sınavı sonuçlarına göre alan, en az dört yıllık lisans düzeyinde eğitim gerektiren mesleklerin yer aldığı meslek bilgi dosyalarından oluşmaktadır.Yüksekokullar Bölümü: Lise ve dengi okul mezunlarının devam edebileceği, öğrencilerini merkezi sistemle yapılan sınavla veya sınavsız olarak alan ve en az iki yıllık ön lisans öğrenimi gerektiren mesleklere yönelik olarak hazırlanan meslek bilgi dosyalarından oluşmaktadır.Meslek Liseleri Bölümü:Bu bölüm, meslek liselerinde eğitimi verilen mesleklere yönelik olarak hazırlanan meslek bilgi dosyalarından oluşmaktadır. Mesleki Eğitim Merkezleri Bölümü (Çıraklık Eğitimi): Bu bölüm, mesleki eğitim merkezlerinde eğitimi verilen mesleklere yönelik olarak hazırlanan meslek bilgi dosyalarından oluşmaktadır. Meslek Kursları Bölümü:Bu bölüm, halk eğitim merkezleri, pratik kız sanat okulları, Türkiye İş Kurumu, belediyeler vb. ile özel kurum ve kamu kurum ve kuruluşlarınca düzenlenen ve mesleki eğitime yönelik kurslarda eğitimi verilen meslekleri tanıtıcı meslek bilgi dosyalarından oluşmaktadır. 11.3.Genel Eğitim-Öğretim ve Bölgesel Eğitim-Öğretim Dosyalarının Düzenlenmesi Genel Müdürlükçe hazırlanarak, ilgili il müdürlüklerine/hizmet merkezlerine gönderilen genel eğitim-öğretim bilgi dosyaları, her bir eğitim kurumu için ayrı ayrı olmak üzere il müdürlükleri/hizmet merkezleri bünyesinde kurulan MBM’lerde kullanıcıların hizmetine sunulur.Bölgesel eğitim-öğretim bilgilerinin araştırması İş ve meslek danışmanlarınca yapılıp (ziyaret ederek veya telefonla) İş ve Meslek Danışmanlığı Uygulama Modülüne kaydedilerek çıktısı bu konuda bilgi edinmek isteyenlerin kullanımına sunulur. 11.4.Dokümantasyon Bölümünün Oluşturulması Danışmanlar ile diğer il müdürlüğü/hizmet merkezi çalışanları, çeşitli kurum ve kuruluşlardan temin ettikleri meslekler, çalışma hayatı ve eğitim kurumlarıyla ilgili kitap, kitapçık, katalog, afiş, broşür ve benzeri dokümanları çalışmalarda kullanılmak üzere MBM Dokümantasyon Bölümünde muhafaza ederler.11.5.Meslek Bilgi Merkezi Kaynaklarından Nasıl Yararlanılır?Bireysel ve randevu alarak gruplar halinde yararlanılır.MBM’ye başvuran kişiler meslek bilgi dosyaları, genel eğitim-öğretim bilgi dosyaları ile bölgesel eğitim-öğretim bilgi dosyalarını yerinde incelerler. Her türlü kurum ve kuruluşun talep yazısı, kişilerin talep dilekçeleri, şahsen ve e-posta talepleri karşılığında meslek tanıtım kitapçıkları ile afiş ve broşürler verilir. Ayrıca Kurum tarafından düzenlenen organizasyonlarda, Kurum hizmetlerini tanıtmak amacıyla düzenlenen

172

etkinliklerde ve Kurumca katılım sağlanan organizasyon ve etkinliklerde danışmanlık hizmetlerini tanıtım materyalleri katılımcılara verilir.Mevcut meslek bilgi merkezlerine çevre illerden meslekleri tanıtıcı materyal talebi gelebilir. Bu tür talepler ilgili il müdürlüğü/hizmet merkezince karşılanacak olup, yeterli materyalin olmaması durumunda Genel Müdürlükten talepte bulunulur.Meslek alanlarını tanıtıcı kitapçıkların ticari amaçla kullanılmaması şartıyla çoğaltılmasına izin verme sorumluluğu ilgili il müdürlüğüne/hizmet merkezine aittir.12.Meslek Araştırmaları Yeni araştırılacak meslekler il müdürlüklerinden gelebilecek görüş ve öneriler de dikkate alınarak Mesleki Rehberlik ve Danışmanlık Şube Müdürlüğünün değerlendirmesi ile tespit edilir. Araştırmaya mayıs ayında başlanarak, ekim ayında tamamlamak üzere il müdürlüklerine/hizmet merkezlerine gönderilir.İş ve meslek danışmanları tarafından her yıl yukarıda belirtilen standart başlıklarda, mesleğin icra edildiği işletme/işyeri, meslek mensubu, mesleğin eğitiminin verildiği eğitim yeri, meslek kuruluşları ve odaları, internet, meslek bilgi formu ve açıklamaları vb. kaynaklardan elde edilen bilgilerden yararlanılarak hazırlanan taslak meslek bilgi dosyası ve meslek bilgi formu İş ve Meslek Danışmanlığı Dairesi Başkanlığına gönderilir. Taslak meslek bilgi dosyaları formu Mesleki Rehberlik ve Danışmanlık Şube Müdürlüğünce incelenir ve MEDAK üyesi kuruluş temsilcilerine MEDAK toplantısında sunulur. Üye kuruluşlar kendi teşkilatları içerisinde uygun gördükleri birimlere bu meslekleri inceletir ve sonuçta yapılan geniş katılımlı toplantıda, meslek bilgi dosyaları çok yönlü değerlendirmeye tabi tutulur. Tüm görüşler değerlendirilip, ortak bir karara varılması sonucunda MEDAK toplantısında bu dosyalar onaylanır. Meslek bilgi merkezlerinde MEDAK onayından geçen meslek bilgi dosyaları kullanılmaktadır.Güncelleştirme işlemi her yıl ağustos-aralık ayları arasında İş ve Meslek Danışmanlığı Dairesi Başkanlığı Mesleki Rehberlik ve Danışmanlık Şube Müdürlüğünce yapılır. Meslek bilgi dosyalarının güncelleştirme çalışmasında da değişir sayfa düzeni örnek formatına aynen uyulur Dosyalar genellikle 14-18 yaş grubu tarafından incelendiğinden, anlatım dili buna göre seçilir, ayrıca teknik deyimler kullanılması gerektiğinde mutlaka açıklamaya yer verilir. Meslek bilgi dosyalarında bulunan “eğitim süresince ve eğitim sonrası kazanç” bölümünde asgari ücret baz alınarak yorum getirilir. (Örn: Enflasyon göz önünde bulundurularak asgari ücretin 2-3 katı) 13.Meslek Danışma Komisyonu (MEDAK)Başkanlığı ve sekreteryası Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı adına Kurumumuz tarafından yürütülen MEDAK, Mesleki Bilgi, Rehberlik ve Danışmanlık Hizmetlerinde İşbirliği Protokolünün tarafları arasında gerekli işbirliği ve koordinasyonu sağlar. Protokol tarafları: MEB Milli Eğitim Bakanlığı,ÇSGB Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı,TÜİK Türkiye İstatistik Kurumu Başkanlığı,YÖK Yüksek Öğretim Kurulu Başkanlığı,KOSGEB Küçük ve Orta Ölçekli İşletmeleri Geliştirme ve Destekleme İdaresi Başkanlığı,MYK Mesleki Yeterlilik Kurumu,TOBB Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği,TİSK Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu,

173

TESK Türkiye Esnaf ve Sanatkârları Konfederasyonu,TÜRK-İŞ Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu,Kalkınma Bakanlığı,Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı,

MEDAK toplantılarında, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığını Kurumumuz, Milli Eğitim Bakanlığını Mesleki ve Teknik Eğitim Genel Müdürlüğü, Hayat Boyu Öğrenme Genel Müdürlüğü, Özel Eğitim Rehberlik ve Danışma Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Yüksek Öğretim Kurulunu Yüksek Öğretim Kurulu Başkanlığı (YÖK) ile bağlı Ölçme, Seçme ve Yerleştirme Merkezi Başkanlığı (ÖSYM), Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığını ise Verimlilik Genel Müdürlüğü temsil etmektedir. Çalışmaların özelliğine göre MEDAK harici kamu kurumu veya özel kurum ve kuruluşlar, ihtiyaç duyulması halinde, MEDAK’a davet edilir. Protokol taraflarınca MEDAK için daimi temsilci üye/üyeler ile mazeret halleri için yedek üye/üyeler görevlendirilir. MEDAK en az üç ayda bir toplanır. Toplantılarda kararlar görüş birliği temelinde alınır. Ancak bunun mümkün olmadığı durumlarda karara, daimi üyelerin salt çoğunluğunun oyu ile varılır.MEDAK, MBRD hizmetlerinin geliştirilmesi ve yaygınlaştırılmasına ilişkin tüm hususları gözden geçirir ve bu konuda karar alınmasını sağlar. Meslek bilgi merkezlerinde kullanıma sunulacak meslek bilgi dosyalarını onaylar. MBRD hizmetlerinin geliştirilmesi amacı ile il istihdam ve mesleki eğitim kurullarında alınan kararlar MEDAK’ta paylaşılır. Bu toplantıda, il istihdam ve mesleki eğitim kurullarında alınan kararları paylaşmak üzere İstihdam Hizmetleri Dairesi Başkanlığından da bir görevli yer alır. Ayrıca komisyonda MBRD hizmetlerine ilişkin ortak dil ve terminoloji ile mesleki rehberlik alanında politika ve uygulama stratejileri oluşturulur. Komisyon üyesi kurum ve kuruluşlar kendi çalışma alanları doğrultusunda MBRD hizmetlerine ilişkin ulusal ve uluslararası kurum ve kuruluşlarla yaptıkları çalışmaları MEDAK’ta paylaşır. Çalışmalar gerekli durumlarda işbirliği içinde yürütülür.

İŞ ANALİZİ VE MESLEK ARAŞTIRMA HİZMETLERİ

Uluslararası Meslek Sınıflandırma Sistemine (ISCO-O8)’e göre meslek kodu verilir ve Türk Meslekler Sözlüğü (TMS) kapsamına almak suretiyle istihdam hizmetlerinde kullanılmak üzere sözlük hazırlanır.

1. Türk Meslekler Sözlüğü (TMS)İşgücü piyasasındaki iş ve mesleklerin Uluslararası Standart Meslek Sınıflama Sistemi’ne (ISCO) göre sınıflandırıldığı ve iş ve mesleklerin standart görev tanımlarının yer aldığı Türk Meslekler Sözlüğü (TMS) ülkemizin önemli ve bu alandaki yegane kaynağıdır. TMS’de yer alan her bir iş ve meslek “Meslek Bilgi Yaprakları” şeklinde düzenlenmiştir.

174

TMS, Kurumumuz istihdam hizmetlerinde kullanılmaktadır. İşgücü piyasasının ihtiyaçlarına cevap verecek şekilde hazırlanmış olan TMS ile Kurumumuzun asli görevlerinden işe yerleştirmenin esası olan eşleştirme işlemi (uygun işe uygun işçinin gönderilmesi) yapılmaktadır. TMS’de yer almayan bir meslekte gerek “iş arayan kaydı” gerekse “işsizlik sigortası başvuru kaydı” sağlıklı bir şekilde yapılamamaktadır.Ayrıca, TMS ülke çapında ortak, dolayısıyla standart bir meslek terminolojisi ve tanım birliği sağlaması yönüyle de akademik ve bilimsel kurum ve kuruluşların, işgücü ekonomisi ile ilgili çevrelerin, istatistiki bilgi derleyen kurum ve kuruluşların, insan gücü kaynaklarının geliştirilmesi ile ilgili olanların, insan gücü - işgücü ve eğitim plancılarının ve uygulayıcılarının çalışmalarında yararlanabilecekleri bir kaynaktır.1.1 Meslek Bilgi Yaprağı: “Meslek Adı”, “Meslek Tanımı”, “Mesleğin Kodu” ile “Görev ve İşlemler” başlıklarının yer aldığı ve TMS’de yer alan her bir iş ve meslek için standart tanım ve görevleri içeren form.

1.2 Meslek Bilgi Yapraklarının Hazırlanma Süreci:TMS, İş ve Meslek Danışmanlığı Dairesi Başkanlığı İş Analizi ve Meslek Araştırma Şube Müdürlüğü tarafından aşağıdaki şekilde oluşturulmaktadır.İş gücü piyasasında var olan ve TMS’de yer almayan iş ve meslekleri tespit etmek amacıyla İş Analizi ve Meslek Araştırma Şube Müdürlüğü ve İl Müdürlüklerimizde bu konuda eğitim almış personel tarafından meslek araştırma ve bilgi toplama çalışmaları yapılır.Araştırma sonuçlarına göre elde edilen bilgiler İş Analizi ve Meslek Araştırma Şube Müdürlüğü çalışma grubu tarafından değerlendirilir ve TMS’ye eklenmesi gereken iş ve meslekler tespit edilir.Tespit edilen iş ve meslekler hakkında detaylı bilgi elde etmek amacıyla İş Analizi ve Meslek Araştırma Şube Müdürlüğü ve İl Müdürlüklerimizde bu konuda eğitim almış personel tarafından kamu ve özel kesime ait örnek olarak seçilen işyerlerinde iş analiz çalışmaları yapılır.İş analizlerini yapan personel tarafından mesleklerin tanım ve görevlerini içeren “Taslak Meslek Bilgi Yaprakları” hazırlanır.Hazırlanan “Taslak Meslek Bilgi Yaprakları” İş Analizi ve Meslek Araştırma Şube Müdürlüğü çalışma grubu tarafından değerlendirilir.Taslak meslek bilgi yaprakları değerlendirilirken gerektiğinde ilgili kişi ve kurumlar ile görüşülerek bilgi ve görüş alınır.Son şekli verilen “Meslek Bilgi Yapraklarına” Uluslararası Standart Meslek Sınıflama Sistemi (ISCO)’ya uygun olarak meslek kodu verilir.Kanun, tüzük, yönetmelik vb. mevzuatla tanımlanmış ve TMS’nin genel yapısına uygun olan iş ve meslekler çalışma grubu tarafından değerlendirilerek Meslek Bilgi Yaprakları hazırlanır ve ISCO’ya göre meslek kodları verilir.Meslek Danışma Komisyonu (MEDAK) tarafından onaylanan Meslek Bilgi Dosyalarında yer alan bilgilerin İş Analizi ve Meslek Araştırma Şube Müdürlüğü çalışma grubu tarafından Meslek Bilgi Yaprakları hazırlanır ve ISCO’ya göre meslek kodları verilir.Kamu ve özel işletmeler, sendikalar, meslek odaları vb. kurum ve kuruluşlar tarafından iş analizleri ile hazırlanan görev (iş) tanımlarından elde edilen bilgiler ile iş ve mesleklerle ilgili yazılı, görsel, basılı dokümanlardan elde edilen bilgiler çalışma grubu

175

tarafından değerlendirilerek Meslek Bilgi Yaprakları hazırlanır ve ISCO’ya göre meslek kodları verilir.Çalışma grubu tarafından ISCO’ya göre meslek kodu verilen “Meslek Bilgi Yaprakları” TMS’ye dahil edilir.TMS’deki mevcut meslek bilgi yapraklarının meslek araştırma ve bilgi toplama çalışmaları yapılarak sürekli güncelliği sağlanır.

1.3 Türk Meslekler Sözlüğü’nün Hazırlanmasında Kullanılan Kaynaklar:İş Analizi ve Meslek Araştırma Şube Müdürlüğü ve İl Müdürlüklerimizde görevli iş analizi konusunda eğitim almış personel tarafından iş analizleri ile elde edilen bilgiler.Meslek, iş ve unvanlar hakkında çıkartılmış kanun, tüzük, yönetmelik, vb. mevzuat.Meslek Danışma Komisyonu (MEDAK) tarafından onaylanan Meslek Bilgi Dosyaları.Kamu ve özel işletmeler, sendikalar, meslek odaları vb. kurum ve kuruluşlar tarafından iş analizleri ile hazırlanan görev (iş) tanımlarından elde edilen bilgiler.İş ve mesleklerle ilgili yazılı, görsel, basılı dokümanlar.

2. İş Analiziİşlerin doğru, etkin ve ayrıntılı bir biçimde değerlendirilmesi amacıyla, işin ayrı ayrı niteliğini, niceliğini, gereklerini, sorumluluklarını, çalışma şartlarını bilimsel yöntemlerle incelemeye ve bilgi toplamaya yarayan bir tekniktir.

2.1 Kullanılan İş Analizi Yöntemleri:a) Gözlem Yöntemi: Analizcinin işçiyi ve işçinin yaptığı işi gözlemlemesidir. Bir işin yapıldığı yerde, yapıldığı sırada ve yapıldığı şartlar içinde, ne yapıldığı, nasıl yapıldığı, niçin yapıldığı vb. durumunun gözlenerek saptanması işlemidir. Çalışma şartlarının, analizciye işçi ile doğrudan temas kurma imkânı vermediği belirli iş yerleri için bu yöntem kullanılır.b) Gözlem ve Mülakat Yöntemi (Karma Yöntem): Analizci işin genel mahiyetini, kapsamını ve diğer işlerle ilgili münasebetini gözlemleyerek öğrenir. İş sıralarının birbirini takip etmesi, uzun sürmesi gözlemi zorlaştırabilir. Bu takdirde işçi ile doğrudan temas kurularak yüz yüze görüşme yapılır ve iş hakkında gerekli tüm bilgiler toplanır.

2.2 İş Analizi Yapılmasının Amacıİşgücü piyasasında icra edilen, TMS’de olmayan yeni meslekleri eklemek suretiyle TMS’yi güncellemek ve İşgücü piyasasından talep gelmesi halinde masraf karşılığı alınarak iş analizi yapmak.

2.2.1 Türk Meslekler Sözlüğü’nün Hazırlanmasına Yönelik Yapılan İş Analizleri:İşgücü piyasasında icra edilen meslekler ile teknolojik gelişmelere bağlı olarak ortaya çıkan yeni meslekleri tespit ederek, TMS’ye meslek eklemek veya mevcut meslekleri güncellemektir.İş Analizi, İş Analizi ve Meslek Araştırma Şube Müdürlüğü bünyesinde çalışan iş analiz uzmanlarınca TMS’ye eklenmesi planlanan meslekleri icra eden kişilerle, yaptıkları işler hakkında yüz yüze görüşerek ve yaptıkları işleri gözlemleyerek, mesleğin standart tanım ve görevlerini ortaya çıkarmaya ve mesleği benzer mesleklerden ayıran özellikleri

176

belirlemeye yönelik bilgilerin İş Analiz Formuna ayrıntılı olarak yazılması şeklinde yapılır. Toplanan bu bilgiler ile mesleğin standart tanımı ve görevleri hazırlanır ve ISCO’ya göre kod yapıları belirlenerek Meslek Bilgi Yaprağı oluşturulur.İş analizlerinin yapılması, standart meslek tanım ve görevlerin hazırlanması ve bu çalışmaların, gelişmeler takip edilerek TMS’ye yansıtılması İŞKUR’ un önemli çalışmaları arasında yer almaktadır.

2.2.2 Masraf Karşılığı Yapılan İş Analizleri:Kamu ve özel kesime ait işletmelerden talep edilmesi halinde masraf karşılığı alınarak iş analiz çalışmaları yapılmaktadır. İş analizinden elde edilen bilgiler doğrultusunda işyerine ait iş tanımları; iş gerekleri hazırlanmaktadır. Kurumumuza başvuran kamu ve özel kesime ait tüm işletmeler masraf karşılığı ödeyerek bu hizmetten yararlanabilir. Masraf Karşılığı miktarı Kurum Yönetim Kurulunca belirlenir.

2.3 İş Analiz Çalışmalarında Dikkat Edilecek Hususlar:İş analiz çalışmasını başlatmak için söz konusu işletmenin ilgili birimi ile iletişim kurulacak ve yapılması düşünülen çalışma hakkında genel bilgi verildikten sonra iş analizi hazırlık çalışmasına başlanarak işyerine uygun bir çalışma planı hazırlanacaktır.İşyeri hakkında yeterli bilgi ve donanıma sahip olan analizcinin, işyerine sağlayacağı güven, bilgi toplamasını kolaylaştıracaktır. Analizci, amacının işyerine ait gizli bilgilere ulaşmak değil, işle ilgili yaşayan gerçekleri ve işe ait işlem basamaklarını ortaya çıkarmak olduğunu asla unutmayacaktır. Aksi durumda, çalışanların ve işyeri yetkililerinin analizi yapan hakkında yanlış izlenim edinmelerine yol açacak ve analizci istenilen bilgiye ulaşmada güçlüklerle karşılaşacaktır.Analizci, randevu için ya doğrudan işçiyle ya da işçinin amiri ile görüşerek görüşme saatini ayarlayacaktır.İşyerinde aynı işi yapan işçilerin gözlemlenmesi sırasında, yapılan iş aynı olmasına rağmen farklı işin yapıldığının tespit edilmesi mümkündür. İşçilerden birisinin işini çok iyi bilmesi, diğerinin daha az bilmesi rastlanabilir bir durumdur. Böyle bir durumda, her iki işçiyle de iş analizi yapılmalıdır.Analizci yapacağı çalışmada en uygun ortamı yakalamak durumundadır. Çalışma ortamındaki uygunluk, bilgi alış verişini kolaylaştıracaktır.Çalışmaya katılan kişilerin güven ve işbirliğini kazanabilmek için, görev süresince asla işi bilen biri gibi davranmamalıdır ve “dostça ikna” yaklaşımını benimsemelidir. Sabırlı ve anlayışlı olmalı, aldığı bilgilerin gerçek bilgiler olmadığını bilse bile şüphelerini ifade etmemeli, istediği bilgileri alamaması durumunda bilgilere ulaşmak için görüşme yaptığı işçiyi, arzu ettiği mecraya getirmek için mutlaka alternatif yöntemler geliştirmelidir.Analizci iyi bir dinleyici olmalı, işçiye karşı daima anlayışlı olmalıdır. Çalışma koşulları ve personel konusunda, amirler ile işçiler arasında var olabilecek ihtilaflar ve özellikle ödemeler hakkında asla fikir beyanında bulunmamalıdır.Analizci analiz yapacağı işyerinin özelliklerini dikkate alarak giymesi gereken koruyucu elbiseyi (çelik miğfer, palto, kauçuk çizme v.b) giymelidir. Aksi durumda kendi güvenliğini tehlikeye düşüreceğini aklından çıkarmamalıdır.

177

İş analizinin sonunda işi yapan işçinin; ne yaptığı, nasıl yaptığı, niçin yaptığı soruları sorgulanır ve analizci tarafından bu sorulara işçiyle birlikte cevaplar aranır. İş analizinin kısaca işe ait gerekliliklerin ortaya çıkarılması olduğu unutulmamalıdır.İş analizi yapılmak üzere seçilen işyeriyle iletişim kurulmasında İl Müdürlüklerimize çok önemli görevler düşmektedir. Bu nedenle, İl Müdürlüklerimiz söz konusu çalışmayla ilgili olarak gerekli aktivitenin sağlanması ve sürekliliği bakımından çalışmanın her aşamasında aktif olarak yer alacaktır. İl Müdürlüklerinin görevlerini hassasiyetle yerine getirmeleri halinde, işçi ve işverenin konuya yaklaşımında belirgin bir iyileşme olacağı, daha yapıcı ve destekleyici olacakları bilinmektedir.İl Müdürlükleri; iş analiz çalışmalarında görevlendirilen personele iş piyasası araştırması ve analiz çalışması için öncelik tanıyacaklardır. İş analizi çalışma grubunu mümkün olduğunca yeni personelle takviye edilmesi hususunda gerekli önlemleri alacaklardır.Analizci işe ait bilgileri aldıktan sonra, soruları ve sorulara aldığı yanıtları son bir kez daha gözden geçirecektir. İş açıkça teşhis edilmiş midir? İşin ismi, işin standart tanımını gösteren işe ait giriş cümlesi, işçi ne yapar? nasıl yapar? ve niçin yapar? sorularına verilen cevapların yeterince açık olup olmadığı, değerlendirilerek iş mi analiz edilmiştir? yoksa işçi mi analiz edilmiştir? sorularının cevapları aranır. Bu kontroller de yapıldıktan sonra analizci, çalışmasını tamamlamış olur. Yapılan analizlerin liste dökümü çıkartılır ve tamamlanan iş analizlerinin birer örneği talep edilmesi halinde işverene bırakılır.

3. İşlemlerTMS’ye yeni meslek ekleme çalışmaları İş Analizi ve Meslek Araştırma Şube Müdürlüğü ve iş analizi eğitimi almış personelin bulunduğu İl Müdürlüklerimizce aşağıda belirtilen işlem sırasına uygun olarak yürütülür:İş Analizi ve Meslek Araştırma Şube Müdürlüğü, çalışma yapılacak yıla ait ilk üç aylık dönemde (ocak-şubat-mart) TMS’ye eklenecek yeni mesleklerin tespiti, planlanması vb. çalışmalarını yürütür.Çalışmayı yürüten İl Müdürlükleri belirlenen hedefler doğrultusunda, takip eden yıl için TMS’ye eklemeyi planladıkları yeni meslek adlarını, İş ve Meslek Danışmanlığı Dairesi Başkanlığına üç aylık dönem içerisinde bildirir.İl Müdürlüklerince İş ve Meslek Danışmanlığı Dairesi Başkanlığına gönderilen TMS’ye eklenmek üzere çalışma yapılması planlanan yeni mesleklerin listesi İş Analizi ve Meslek Araştırma Şube Müdürlüğü’nde kontrol edilerek, İl Müdürlüklerine bildirilir.İl Müdürlükleri çalışmalarını “en geç Eylül ayı içerisinde İş ve Meslek Danışmanlığı Dairesi Başkanlığında olacak şekilde belirli aralıklarla planlar ve yapar.İl Müdürlüklerince gönderilen Taslak Meslek Bilgi Yaprakları çalışma grubunca incelenir, ISCO’ya göre kodlaması yapılır. Meslek tanımları ve işlem basamaklarına son şekli verilir. Çalışma grubu tarafından TMS’ye alınması uygun bulunmayan Taslak Meslek Bilgi Yaprakları iptal edilir. Bu doğrultuda İl Müdürlüklerine gerektiğinde iptal edilen mesleklerin yerine yeni çalışmalar yapmaları konusunda bilgi verilir.Kanun, tüzük, yönetmelik vb. mevzuatla tanımlanmış meslekler, Meslek Danışma Komisyonu (MEDAK) tarafından onaylanan Meslek Bilgi Dosyaları, kamu ve özel işletmeler, sendikalar, meslek odaları vb. kurum ve kuruluşlar tarafından iş analizleri ile hazırlanan görev (iş) tanımları, iş ve mesleklerle ilgili yazılı, görsel, basılı

178

dokümanlarından elde edilen bilgiler merkez personeli çalışma grubu tarafından değerlendirilir, uygun bulunanların Meslek Bilgi Yaprakları hazırlanır.Gerektiğinde, İş ve Meslek Danışmanlığı Dairesi Başkanlığı tarafından herhangi bir ilde yapılacak iş analizi çalışmaları için merkez ve İl Müdürlüklerindeki iş analizi eğitimi almış personel görevlendirilebilir.Son şekli verilen Meslek Bilgi Yaprakları Kurumumuz WEB ana sayfamızda yayınlanır.

4.Taslak Meslek Bilgi Yapraklarını Değerlendirme KriterleriGenel Müdürlük personelince hazırlanan ve İl Müdürlüklerimizden gönderilen “Taslak Meslek Bilgi Yaprakları” İş Analizi ve Meslek Araştırma Şube Müdürlüğü çalışma grubu tarafından aşağıdaki kriterlere göre değerlendirilir.

İncelenen mesleğin Türk Meslekler Sözlüğü’nde yer almasıMesleklerin aynı isimle veya farklı isimle TMS’de yer alıp almadığına bakılır. Araştırılması planlanan mesleklerin listesi hazırlanırken ismen kontrolü yapılmış olsa dahi, kod verme çalışmaları esnasında görev tanımı incelenerek farklı bir isimle TMS’de yer alıp almadığına bakılır, incelenen Taslak Meslek Bilgi Yaprağı TMS’de mevcut ise iptal edilir.

Mesleğin ismi ile meslek tanımının uyumlu olmasıMesleğin ismi ile görev tanımında yapılan meslek tarifinin uyumlu olmasına dikkat edilir. Örneğin meslek ismi “....mühendisi” ama içeriğinde anlatılan mühendisi değil de teknisyeni, memuru, işçiyi anlatıyorsa yada mesleğin ismi “.... işçisi” ama içeriğinde anlatılan ustayı, teknisyeni, mühendisi tarif ediyorsa bu mesleğin ismiyle görev tanımı uyumsuz bulunarak iptal edilir.

“Meslek tanımı” ile “Görev ve İşlemler” in uyumlu olmasıMesleğin tanımında tarif edilen işin görev ve işlemler kısmında tarif edilen işlerle uyumlu olmasına dikkat edilir.

Meslek tanımının mesleği yeterince ifade edip etmemesi, yeterli olup olmaması Meslek bilgi yaprağında mesleğin tanımı okunduğunda meslek hakkında bir fikir verebilmeli, çok teknik bir iş değilse, “meslek tanımı” okunduğunda mesleğin ne olduğunun açıkça anlaşılır olması gerekir.

Mesleğe ait “Görev ve İşlemler” kısmının mesleği yeterince ve doğru anlatıp anlatmaması Okunduğunda bu mesleği icra eden kişinin yaptığı işlerin genel olarak anlaşılması gerekir.

Meslek Bilgi Yaprağının “analizin yapıldığı iş yerine özgü görevler” içerip içermemesi, iş piyasasında kabul görmüş bir tanım olup-olmamasıYapılan tanımların çalışılan işyerine özel görevler içerip içermediğine bakılır. Örneğin “Bahçıvan” çalıştığı yerdeki personel yetersizliğinden veya işverenin talimatlarına istinaden “telefonlara bakmak, garajdaki arabaların güvenliğinden sorumlu olmak, su faturasını yatırmak” gibi görevleri yürütüyor olabilir ancak, bahçıvanın meslek bilgi yaprağında sadece bahçe işleri ile ilgili görevleri yer almalıdır.

179

İçeriğinde marka ve özel isim içeren ifadelerin bulunmaması Meslek Bilgi Yapraklarının herhangi bir kısmında ticari marka, özel isim içeren ifadelerin bulunmaması gerekir.

Meslek KodlarıTMS’de yer alan iş ve meslekler, Uluslararası Standart Meslek Sınıflama Sistemi (ISCO) esas alınarak kodlanır. Gruplandırma ve kodlama yapıldıktan sonra meslek 6’lı kod yapısı ile gösterilir. İlk dört rakam mesleğin ait olduğu grubu, altılı rakam ise mesleği göstermektedir.Örnek:Sosyal Medya Uzmanı 2432.06•Ana Grup 2•Alt-Ana Grup 24•Grup 243•Birim (Ünite) Grubu 2432•Gruptaki Meslek Kodu 2432.06Mesleklere meslek kodları verilirken sırasıyla; Ana Grup, Alt Ana Grup, Grup, Birim Grubu, Gruptaki Meslek Kodu dikkate alınarak meslek kodları oluşturulur.

6.Türk Meslekler Sözlüğü’ndeki Ana Gruplar:Ana Grup 0: Silahlı Kuvvetlerle ilgili mesleklerAna Grup 1: YöneticilerAna Grup 2: Profesyonel Meslek MensuplarıAna Grup 3: Teknisyenler, Teknikerler ve Yardımcı Profesyonel Meslek MensuplarıAna Grup 4: Büro Hizmetlerinde Çalışan ElemanlarAna Grup 5: Hizmet ve Satış ElemanlarıAna Grup 6: Nitelikli Tarım, Ormancılık ve Su Ürünleri ÇalışanlarıAna Grup 7: Sanatkârlar ve İlgili İşlerde ÇalışanlarAna Grup 8: Tesis ve Makine Operatörleri ve MontajcılarAna Grup 9: Nitelik Gerektirmeyen Meslekler

7.Türk Meslekler Sözlüğünün YayınlanmasıKurumumuzun istihdam hizmetlerinde kullanılan 173 ve 190 yayın numaralı TMS, 01/08/2002 tarihi itibariyle yürürlükten kaldırılmış ve 6’lı kod yapısına göre hazırlanan TMS, Meslek Bilgi Yaprakları halinde makineli klasörlere takılarak değiştirilebilir ve güncellenebilir hale getirilmişti. Ancak, TMS’nin ihtiyaçlara daha iyi cevap verebilmesi amacı ile Kurumumuzun kullandığı WEB Portalında TMS, sekmesinde sözlük içerisine yeni meslek ekleme, silme veya güncelleme gibi işlemler en kısa sürede yapılarak kullanıma sunulmaktadır.TMS’ye Kurum içi veya Kurum dışı isteyen tüm kullanıcılar www.iskur.gov.tr adresinden ulaşabilmektedir.

180

181

İŞGÜCÜ PİYASASI VE İSTATİSTİK

4904 Sayılı Kurumumuz Kuruluş Kanunun 9 uncu Maddesinde (Değişik: 11/10/2011-KHK -665/20 md. (d) bendi) Başkanlığımızın görevleri;

1-İşgücü piyasası verilerini yerel ve ulusal bazda derlemek, analiz etmek, yorumlamak ve yayınlamak, 2-Yerel düzeyde yapılan işgücü piyasası araştırma ve analizlerini koordine etmek ve bu konuda standardizasyon sağlamak,3-Kurum hizmetlerinin performans ölçümlerine ilişkin işlemleri yapmak,4-Kurum istatistiklerini derlemek ve diğer hizmet birimlerinin kullanımına sunmak,5-işgücü piyasası bilgi sistemini oluşturmak, İşgücü Piyasası Bilgi Danışma Kurulu çalışmalarını koordine etmek,

182

6-Genel Müdür tarafından verilen diğer görevleri yapmak, şeklinde belirlenmiştir.

Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğü Görev, Yetki ve Sorumluluk Yönetmeliğinin 11 inci Maddesinde ise Başkanlığımızın görev, yetki ve sorumlulukları;

a) İşgücü piyasasını izlemek, işgücü piyasasına ilişkin verileri yerel ve ulusal düzeyde derlemek, analiz etmek ve yorumlamak,b) İşgücü piyasası araştırmaları yapmak, yaptırmak ve sonuçlarını kamuoyu ile paylaşmak, c) Yerel düzeyde gerçekleştirilen işgücü piyasası araştırma ve analizlerini koordine etmek ve bu konuda gerekli standardizasyonu sağlamak,ç) Kurum hizmetlerine ilişkin istatistiklerin periyodik olarak hazırlanmasını ve yayınlanmasını sağlamak,d) Kurum hizmetlerine ilişkin veri taleplerini mevzuat çerçevesinde karşılamak,e) Kurumumuz istatistik kapasitesinin geliştirilmesi doğrultusunda gerekli tedbirleri almak / alınmasını sağlamak,f) Resmi İstatistik Programı kapsamında Kurumumuzca üretilmesi gerekli olan resmi istatistiklerin uluslararası kalite ve standartlarda üretilebilmesi için çalışmaları yürütmek, g) Uluslararası kurum kuruluşlarca üretilen işgücü piyasasına ilişkin verilerden ihtiyaç duyulanları takip etmek,ğ) İl müdürlükleri faaliyetlerinin performans ölçümlerine ilişkin işlemleri yapmak, h) Birimler tarafından kendi görev alanıyla ilgili istenen analiz sonuçları ve istatistiksel bilgileri vermek,ı) İşgücü Piyasası Bilgi Sistemini oluşturmak,i) İşgücü Piyasası Bilgi Danışma Kurulu çalışmalarını koordine etmek ve sekretaryasını yapmak,j) Genel Müdür tarafından verilen diğer görevlerle mevzuatta öngörülen benzeri nitelikteki görevleri yapmak.Şeklinde belirtilmiştir.

Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüklerinin Görev, Yetki, Sorumlulukları İle Hizmet Merkezlerinin Kuruluş Esasları Hakkındaki Yönetmeliğin İl müdürlüğünün ve hizmet merkezlerinin görevlerinin düzenlendiği 7 nci maddesinin Kurum hizmet alanına ilişkin görevleri başlıklı b bendinin 23, 24, 25, 26, 27 ve 28. alt maddelerinde Başkanlığımız görev alanına giren konular aşağıda belirtilmiştir. Yerel düzeyde işgücü piyasası araştırmaları yapmak/yaptırmak, sonuçlarını süresinde Genel Müdürlüğe göndermek,Genel Müdürlüğün yapmış olduğu ulusal düzeydeki işgücü piyasası araştırmalarına ve özel araştırmalara il düzeyinde katkı sağlamak,Yerel düzeyde işgücü piyasasını izlemek, verilerini analiz etmek ve yorumlamak,İllerdeki işyerlerinin istihdam artışı ve azalışlarını sektörler ve işyeri büyüklükleri itibariyle raporlamak,Kurumun görev alanına giren konularda yerel düzeyde istatistiksel veri taleplerini karşılamak.Güncel ve güvenilir verileri oluşturmak, yürütülen hizmetlere ilişkin verileri zamanında sisteme girmek,

183

I-İŞGÜCÜ PİYASASINDA KULLANILAN TEMEL KAVRAMLAR

- Çalışma Çağındaki Nüfus- Kurumsal Olmayan Nüfus- İşgücü- İşgücüne katılma Oranı- İstihdam- Eksik İstihdam- Kayıtdışı İstihdam- İşsiz- İşgücüne Dahil Olmayanlar- Bağımlılık oranı

ÇALIŞMA ÇAĞINDAKİ NÜFUS = İŞGÜCÜ + İŞGÜCÜNE DAHİL OLMAYANLAR Türkiye İstatistik Kurumu tanımlarına göre Türkiye için, çalışma çağındaki nüfus kurumsal olmayan sivil nüfus içerisindeki 15 ve daha yukarı yaştaki nüfus olarak tanımlanmıştır. Yaş kriteri ülke koşullarına göre belirlenmekte ve temelde zorunlu eğitimin tamamlanma yaşı esas alınmaktadır.KURUMSAL OLMAYAN NÜFUS: Üniversite yurtları, yetiştirme yurtları (yetimhane), huzurevi, özel nitelikteki hastahane, hapishane, kışla vb. yerlerde ikamet edenler dışında kalan nüfustur. İŞGÜCÜ: İstihdam edilenler ile işsizlerin oluşturduğu nüfusu kapsar. İşgücü bir ülkedeki emek arzını insan sayısı yönünden ifade edilen bir kavramdır. Başka bir tanımlama ile bir ülkedeki nüfusun üretici durumunda bulunan yani ekonomik faaliyete katılan kısmıdır. İşgücü, bir ülkede çalışma çağında yani 15 ve üzeri yaşta olan, istihdam edilenler ile işsizlerin toplamını ifade etmektedir. Mevcut dönemde istihdam edilenlerin yanısıra, istihdam edilmek arzusunda olan işsizler de işgücü içinde değerlendirilmektedir.İŞGÜCÜ = İSTİHDAM + İŞSİZ

İŞGÜCÜNE KATILMA ORANI: İşgücünün, kurumsal olmayan çalışma çağındaki nüfus içindeki oranıdır. Bu oran aktif nüfus içerisinde işgücünün nispi ağırlığını gösterir.

İşgücüİşgücüne Katılma Oranı = ---------------------- X 100 Kurumsal Olmayan Çalışma Çağındaki Nüfus

İSTİHDAM: TÜİK’in tanımına göre işbaşında olanlar ve işbaşında olmayanlar grubuna dahil olan kurumsal olmayan çalışma çağındaki nüfus, istihdam edilen nüfustur.

184

İşbaşında olanlar: Ücretli, maaşlı, yevmiyeli, kendi hesabına, işveren ya da ücretsiz aile işçisi olarak referans dönemi içinde en az bir saat bir iktisadi faaliyette bulunan kişilerdir. İşbaşında olmayanlar: İşi ile bağlantısı devam ettiği halde, referans haftası içinde çeşitli nedenlerle işinin başında olmayan kendi hesabına ve işverenler istihdamda kabul edilmektedir. Ücretli ve maaşlı çalışan ve çeşitli nedenlerle referans döneminde işlerinin başında bulunmayan fertler; ancak 3 ay içinde işlerinin başına geri döneceklerse veya işten uzak kaldıkları süre zarfında maaş veya ücretlerinin en az % 50 ve daha fazlasını almaya devam ediyorlarsa istihdamda kabul edilmektedir Üretici kooperatifi üyeleri ile mesleki bilgilerini artırmak amacıyla belirli bir menfaat (ayni ya da nakdi gelir, sosyal güvence, yol parası, cep harçlığı vb.) karşılığında çalışanlar (çırak, stajyer vb.) istihdamda kabul edilmektedirler.

İSTİHDAM ORANI: İstihdamın, kurumsal olmayan çalışma çağındaki nüfus içindeki oranıdır.

İstihdam edilenler İstihdam oranı = -------------------------- X 100 Kurumsal Olmayan Çalışma Çağındaki Nüfus

EKSİK İSTİHDAM: Uluslararası Çalışma Örgütü tarafından düzenlenen 16. Çalışma İstatistikçileri Konferansında, mevcut eksik istihdam tanımı, yaşanan ölçüm zorlukları nedeniyle yeniden ele alınarak, eksik istihdam sorununu daha net ortaya koyabilecek “zamana bağlı eksik istihdam” ve “yetersiz istihdam” kavramlarına geçilmesine karar verilmiştir. Zamana bağlı eksik istihdam: Referans haftasında istihdamda olan, esas işinde ve diğer işinde/işlerinde fiili olarak 40 saatten daha az süre çalışmış olup, daha fazla süre çalışmak istediğini belirten ve mümkün olduğu taktirde daha fazla çalışmaya başlayabilecek olan kişilerdir. Yetersiz istihdam: Zamana bağlı eksik istihdam kapsamında yer almamak koşuluyla, referans haftasında istihdamda olan, son 4 hafta içinde mevcut işini değiştirmek için veya mevcut işine ek olarak bir iş aramış olan ve böyle bir iş bulduğu takdirde 2 hafta içinde çalışmaya başlayabilecek olan kişilerdir.

KAYIT DIŞI İSTİHDAM : Referans haftasında yaptığı işten dolayı herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşuna kayıtlı olmayanlardır.

İŞSİZ: TÜİK’e göre Referans dönemi içinde istihdam halinde olmayan kişilerden iş aramak için son üç ay içinde iş arama kanallarından en az birini kullanmış ve 2 hafta içinde işbaşı yapabilecek durumda olan kurumsal olmayan çalışma çağındaki tüm kişiler işsiz nüfusa dahildirler. Ayrıca, üç ay içinde başlayabileceği bir iş bulmuş ya da kendi işini kurmuş ancak işe başlamak ya da işbaşı yapmak için çeşitli eksikliklerini tamamlamak amacıyla bekleyenler de işsiz nüfus kapsamına dahildirler.

185

İŞSİZLİK ORANI: İşsiz nüfusun işgücü içindeki oranıdır.

İşsiz İşsizlik Oranı = -------------------------- X 100 İşgücü

İŞGÜCÜNE DAHİL OLMAYANLAR: İşsiz veya istihdamda bulunmayan kurumsal olmayan çalışma çağındaki nüfustur. İşgücüne dahil olmayanlar aşağıdaki gruplara ayrılmıştır. 1. İş aramayıp çalışmaya hazır olanlar: Çeşitli nedenlerle bir iş aramayan, ancak 2 hafta içinde işbaşı yapmaya hazır olduğunu belirten kişilerdir. İki alt başlıkta ele alınmaktadır: İş bulma ümidi olmayanlar: Daha önce iş aradığı halde bulamayan veya kendi vasıflarına uygun bir iş bulabileceğine inanmadığı için iş aramayan ancak işbaşı yapmaya hazır olduğunu belirten kişilerdir. Diğer: Mevsimlik çalışma, ev kadını olma, öğrencilik, irad sahibi olma, emeklilik ve çalışamaz halde olma gibi nedenlerle iş aramayıp ancak işbaşı yapmaya hazır olduğunu belirten kişilerdir. 2. Mevsimlik çalışanlar: Mevsimlik çalışması nedeniyle iş aramayan ve iş başı yapmaya da hazır olmayan kişilerdir. 3. Ev işleriyle meşgul: Kendi evinde ev işleriyle meşgul olması nedeniyle iş aramayan ve iş başı yapmaya da hazır olmayan kişilerdir. 4. Eğitim/Öğretim: Bir öğrenim kurumuna devam etmesi nedeniyle iş aramayan ve iş başı yapmaya da hazır olmayan kişilerdir. 5. Emekli: Bir sosyal güvenlik kuruluşundan emekli olduğu için iş aramayan ve iş başı yapmaya da hazır olmayan kişilerdir. 6. Çalışamaz halde: Bedensel özür, hastalık veya yaşlılık nedeniyle iş aramayan ve iş başı yapmaya da hazır olmayan kişilerdir. 7. Diğer: Ailevi ve kişisel nedenler ve bunun dışındaki diğer nedenler ile iş aramayan ve iş başı yapmaya da hazır olmayan kişilerdir.

BAĞIMLILIK ORANIBir ülkenin nüfusunun tamamı tüketicidir. Ancak çalışma çağındakiler hem tüketici hem de üreticidirler. Üretim ve tüketim dengesini sağlamak için üretime katılanların kendileriyle birlikte katılmayanlara da yetecek kadar üretimde bulunmaları gerekir. Bunun ölçüsü bağımlılık oranıdır. Bağımlılık oranı, çalışma çağındaki kişilere bağımlı olan nüfusun kaba bir ölçüsüdür. Çalışma Çağı Dışındaki NüfusBağımlılık oranı = ------------------------------------------ X 100 Çalışma Çağındaki Nüfus

Bağımlılık oranını iki farklı bileşene ayırmak mümkündür. Bunlar; çocuk bağımlılık oranı ve yaşlılık bağımlılık oranıdır.

186

Çocuk bağımlılık oranı, 15 yaşın altındaki çocuk sayısının çalışma çağındaki nüfusa, yani 15-64 yaş grubundaki nüfusa oranıdır.

15 yaşın altındaki nüfusÇocuk Bağımlılık Oranı =-------------------------------- X100 Çalışma çağındaki Nüfus

Yaşlılık bağımlılık oranı ise, 65 ve üstü yaş grubunun 15-64 yaş grubuna oranıdır.

64 yaş üzerindeki NüfusYaşlılık Bağımlılık Oranı =------------------------------ Çalışma Çağındaki Nüfus

II– İŞGÜCÜ PİYASASI VERİLERİNİ YEREL VE ULUSAL BAZDA DERLEMEK, ANALİZ ETMEK, YORUMLAMAK VE YAYINLAMAK,

Çağdaş istihdam kurumları, istihdam politikalarının geliştirilmesinden ve uygulanmasından sorumludurlar. Güncel ve güvenilir işgücü piyasası bilgilerinin varlığı ekonomik gelişmenin ve etkin istihdam politikaları uygulamanın ön koşuludur. Yeni oluşan bir piyasa ekonomisi için, iş dünyasındaki değişiklikleri ve gelişmeleri izleyebilme açısından işgücü piyasası bilgileri vazgeçilemez niteliktedir. Çağdaş bir istihdam kuruluşu, güncel işgücü piyasası bilgilerini toplayıp değerlendirebilmeli ve sonuçlarından yararlanabilmelidir. Esas amaç, işgücü piyasası bilgilerini toplama, birleştirme, işleme ve çözümleme konusunda gerekli araç ve yöntemlerin geliştirilmesidir.İşgücü Piyasasında etkin olabilmek için işgücü piyasası verilerini iyi analiz etmek gerekmektedir. İşgücü piyasası ile ilgi verileri TÜİK, İŞKUR, SGK, Milli Eğitim Bakanlığı vb Kurumlar üretmektedir. Bu veriler tek başına çok fazla anlam ifade etmemektedir. İşgücü piyasası ile ilgili veriler iyi bir şekilde analiz edilip yorumlandığında değerli hale gelip politika üreticilerine daha büyük bir katma değer sağlayacaktır. İssizliğin azaltılması ve istihdamın arttırılması istihdam politikalarının oluşturulmasına bağlı bulunmaktadır. Bu politikaların belirlenmesinde etken olan güncel ve güvenilir işgücü piyasası bilgilerinin (enformasyon sisteminin) varlığı büyük önem arz etmektedir. İşgücü piyasasına yönelik bilgilerin derlenmesi, değerlendirilmesi ve yorumlanarak kullanıcıların istifadesine sunulması faaliyetleri, istihdam ve eğitim politikalarının oluşturulması konusunda istihdam Kurumlarına önemli görevler düşmektedir. İstihdam kurumları; bir ekonomide meydana gelen ve/veya gelebilecek Sosyo-ekonomik değişme gelişmelerin istihdam üzerindeki etkilerini ortaya çıkartmak ve alınması gerekli önlemleri belirlemek üzere işgücü piyasasını sürekli izlerler ve istihdam politikalarının oluşmasına katkı sağlarlar.

187

III–İŞGÜCÜ PİYASASI ARAŞTIRMALARI

İşgücü piyasası araştırmaları ile işgücü piyasasında meydana gelen değişme ve gelişmeler izlenecektir. Bu değişme ve gelişmelerin işgücü ihtiyacı üzerindeki etkisi ortaya çıkartılacak ve alınması gerekli politikalar belirlenecektir. Buna bağlı olarak, işgücü piyasasında ihtiyaç duyulan meslekleri belirlemek ve bu mesleklerde istenen becerileri tespit etmek ve önümüzdeki dönemlerde istihdam artışı veya azalışı beklenen meslekleri tahmin etmek için işgücü piyasası araştırmaları yapılacaktır. Ayrıca bu çalışmalar sonucunda Açık iş oranı da ortaya konulmaya çalışılacaktır.Kurum kanunu gereği ve Türkiye İş Kurumu Stratejik Planı’nda (2011-2015) belirtildiği üzere İşgücü Piyasası Araştırmaları Türkiye geneli için en az yılda iki kez, yerel düzeyde en az yılda bir kez yapılacaktır. Bu çalışmaların yapılmasında metodolojinin belirlenmesinde İşgücü Piyasası ve İstatistik Daire Başkanlığı yetkilidir. İşgücü Piyasası Araştırmaları mümkün olduğunca Bilimsel Yöntemlerle ve Türkiye geneli, İl düzeyi veya sektörel düzeyde anlamlı sonuçlar elde edilecek şekilde yapılmaya çalışılacaktır.Yapılacak çalışmalarda sektör, meslek, eğitim gibi göstergelerin sınıflandırmalarında ulusal ya da uluslararası sınıflandırmalara dikkat edilecektir. İşgücü Piyasası Araştırmalarında meslek sınıflaması ISCO 08’e (detayda Türk Meslekler Sözlüğüne) göre, iktisadi faaliyet kolları sınıflaması ise, EFİS’e ( Nace Rev. 2) göre yapılacaktır.İşgücü piyasası içerisinde Türkiye Geneli ve Yerel Düzeyde yapılması gereken çalışmalardan ayrı farklı konularda özel işgücü piyasası araştırmaları yapılabilecektir. Bu çalışmaların metodolojisi İşgücü Piyasası ve İstatistik Daire Başkanlığınca belirlenecektir. İşgücü Piyasası Analizleri (İPA) dışındaki tematik araştırmalar yıl içerisinde isteğe bağlı olarak yapılan araştırmalar olacaktır. Birden fazla konuda birden fazla dönemde araştırmalar yapılabilir. Örneğin; İl Müdürlüğü sektörel çalışmalar yapabilecektir.Araştırmalar Makam Olur’u alınarak başlatılacaktır. Dikkat edilmesi gereken en önemli husus, her araştırma için o araştırmaya özel hazırlanan “Araştırma El Kitabı”nın incelenerek araştırma süreçlerine başlanmasıdır. El Kitapları dışında Olur, Olur’un ekleri ve bu Olur’a istinaden gönderilen yazı ve e-mailler yönlendirici olarak dikkate alınacaktır.Genel Müdürlüğün Olur’u dışında, il müdürlükleri, yerel düzeyde yaptıracakları tüm araştırmaların yöntem ve amaçlarını araştırmaya başlamadan önce Daire Başkanlığına gönderecektir. Tüm araştırmaların sonuç raporları basın ve kamuoyu ile paylaşılmadan önce Daire Başkanlığına gönderilecektir. Daire Başkanlığının onayına istinaden çalışma sonuçları İl Müdürlüklerince belirlenen yöntemle kamuoyu ile paylaşılacaktır.Kurum kanunu gereği, İl İstihdam ve Mesleki Eğitim Kurulları Çalışma Usul ve Esasları Hakkında Yönetmeliği ve Türkiye İş Kurumu Stratejik Planı’nda (2011-2015) il genelini kapsayan bir işgücü piyasası analizi çalışmasının yılda en az bir kere yapılması hedeflenmiştir. Çalışmaların yapılabilmesi için İl İstihdam ve Mesleki Eğitim Kurulundan karar almaları gerekmektedir. Analiz kapsamında işgücü piyasasının arz ve talebine ilişkin temel veriler derlenip kullanıcı kurum ve kuruluşların bilgisine sunulacaktır.Bu kapsamda yapılacak çalışmaların metodolojisi İşgücü Piyasası ve İstatistik Daire Başkanlığınca belirlenecek olup, İl Müdürlükleri belirlenen bu metodoloji çerçevesinde çalışmalarını yürütebileceklerdir. Bu kapsamda yapılacak analiz çalışması, güncelleştirilmiş “Ziyaretçi ve Koordinatör El Kitabı” ve “İşgücü Piyasası Analizi El Kitabı” doğrultusunda hazırlanmalıdır. El Kitapları

188

okunmadan, uygulamaya başlanmamalıdır. Bu amaçla yapılacak işyeri ziyaretleri genel işyeri ziyaretleri kapsamında değerlendirilecektir. Bu çalışmalar kapsamında soru formu, veri giriş programı, ziyaret edilecek işyeri listeleri, araştırmanın süresi İşgücü Piyasası ve İstatistik Daire Başkanlığınca gönderilebilecektir.Yerel Düzeyde işgücü piyasası araştırmaları Genel Müdürlüğün talimatı ve İşgücü Piyasası ve İstatistik Daire Başkanlığının belirlediği metodoloji dikkate alınarak il müdürlükleri işgücü piyasa araştırmalarını iki şekilde yapabileceklerdir. Hizmet satın alma yoluylaKendi İmkânlarıylaİl Müdürlükleri İşgücü çalışmasına başlamadan önce yapacakları çalışmanın amaç, kapsam, yöntem, soru formu, metodoloji veya hizmet satın alarak yapacaklar ise şartname örneği konusunda Genel Müdürlüğümüze (İşgücü Piyasası ve İstatistik Daire Başkanlığına) bilgi vereceklerdir. Anket uygulaması kapsamında gerek duyarlarsa; İl Müdürlükleri, Genel Müdürlüğümüzden (İşgücü Piyasası ve İstatistik Dairesi Başkanlığı) yardım talebinde bulunacaklardır. Buna bağlı olarak il müdürlüklerimiz,PlanlamaDeğerlendirmeAnaliz ve RaporlamaAşamalarında yardım talebinde bulunabilecekler ya da yapılan çalışma örneklerini yollayarak görüş sorabileceklerdir. Ayrıca hizmet satın alınarak yapılan çalışmaların sonuç raporlarının teslim alınmasında yine İl Müdürlükleri Daire Başkanlığından yardım talep edebileceklerdir. Hizmet satınalma yöntemiyle yapılan çalışmalarda Daire başkanlığının onayı olmadan sonuç raporları açıklanmayacaktır. Bu kapsamda hazırlanacak olan Haber Bülteni ve Rapor İl Müdürlüğü’nün personeline ve İİMEK üyelerine mutlaka duyurulacaktır. İl Müdürlükleri bu çalışmalarda belirlenen metodolojiye uygun olarak “Ziyaretçi ve Koordinatör El Kitabı” ve “İşgücü Piyasası Analizi El Kitabı”nda belirlenen görev ve sorumlulukları yerine getirecektir.Yürütme Kurulunun yukarıdaki kapsamda yaptıracağı/yapacağı çalışmalara ilişkin Kurulun onayına sunulmak üzere hazırlayacağı raporda yapılacak olan çalışmada;• Konu,• Amaç,• Planlanan hedefler,• Kapsam ve uygulanacağı alan (anket uygulanacaksa tam sayım mı yoksa örnekleme yöntemi mi kullanılacağı eğer örnekleme yöntemi kullanılacaksa örneklemin nasıl belirleneceği),• Kullanılacak Yöntem (veri toplama, analiz v.b),• Zaman Planlaması,• Bütçe,• Bütçe kalemleri ve harcama planı,• Aynı konuda benzer çalışmaların bulunup bulunmadığının belirlenmiş olması,• Görev alacak personelin görev ve unvanlarıYer almalıdır.

189

Anket Uygulamaları; İstihdamın ve işsizliğin dengeli seyrettiği dönemde yapılmasına dikkat edilir. Bu dönem genellikle (Mart-Mayıs) ve (Eylül-Kasım) ayları olarak alınır bu dönemlerde ne işsizlik fazla, ne de istihdam artışı yaşanmaktadır. Kısacası mevsimlik etkilerin az olduğu aylar göz önünde bulundurulmaktadır.

İl Müdürlükleri yapacakları Araştırmalarda;Araştırmanın AmacıKapsam ve ÇerçeveAraştırma Yönteminin SeçimiÖrneklem Tasarımı, Örneklem Büyüklüğünün Tespit Edilmesi ve Örneğin Seçilmesi,Ana Kütlenin TanımlanmasıÇerçevenin BelirlenmesiÖrneklem Yönteminin SeçimiÖrneklem Hacminin BelirlenmesiÖrneklem SeçimiSoru Kâğıdı TasarımıPre-test(Soru kâğıdının testi)Pilot Çalışma(araştırma sürecinin test edilmesi)Anketör El Kitabının HazırlanmasıAnketör EğitimiSaha çalışmasıVeri Girişi ve verilerin kontrolüTahmin ve güven Aralıklarının Belirlenmesi(Araştırmanın Örnekleme Yöntemiyle Belirlenmesi)Veri Analizi RaporlamaBasım ve Yayın Aşamalarını takip edeceklerdir.Araştırmalarda standart birliğinin sağlanması ve ortak metodolojinin oluşturulması için bir anket geliştirilmiştir.

İşgücü Piyasası Bilgileri Soru Kağıdı (ANKET)

I - Çalışan SayısıKadın Erkek

II- Açık İş SayısıMesleklerin sayısıİstenen BeceriEğitim Düzeyi

190

Arama Kanallar(İş)

III- Teminde Güçlük Çekilen MesleklerMesleklerin sayısıTemininde Güçlük Çekilen Meslekler

IV- İstihdam Beklentileri 6- 12 Aylık

IV.İŞGÜCÜ PİYASASI BİLGİ DANIŞMA KURULU ÇALIŞMA USUL VE ESASLARI   02.03.2004 tarih ve 25390 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanmış, yönetmelik gereğince, kurulun amacı, işgücü piyasası ile ilgili bilgi ihtiyaçlarının tespit edilmesi, derlenmesi ve dağıtılması faaliyetlerinin izlenmesi ve geliştirilmesi, işgücü piyasasına ilişkin ortak veri tabanının oluşturulması, çeşitli kurum ve kuruluşlarca oluşturulmuş ve oluşturulacak veri tabanlarının uyumlaştırılması ve geliştirilmesi, veri üretiminde norm ve standart birliğinin sağlanması için ilgili kurum ve kuruluşlar arasında sürekli diyalog ve işbirliği ortamı oluşturmak amacıyla tavsiyelerde bulunacak İşgücü Piyasası Bilgi Danışma Kurulunu oluşturmak ve bu Kurulun çalışma usul ve esaslarını düzenlemektir.İşgücü piyasası ile ilgili veri üreten veya kullanan kamu kurum ve kuruluşları ile kamu kurumu niteliğindeki kuruluşlar, işçi, işveren ve kamu çalışanları sendikaları konfederasyonları, meslek kuruluşları ve benzeri kuruluşlar tarafından üretilecek ve kullanılacak işgücü piyasası bilgilerini kapsamaktadır.. Danışma Kurulu Çalışma Usul ve Esasları Hakkında yönetmelik 4904 sayılı Türkiye İş Kurumu Kanununun 3 üncü maddesinin (b) bendi ile 32 nci maddesinin (h) bendine dayanılarak hazırlanmıştır.

Danışma Kurulu ve Yürütme Komitesinin Oluşumu, Görevleri, Toplantıları Danışma Kurulunun Oluşumu Danışma Kurulu; Maliye Bakanlığı, Milli Eğitim Bakanlığı, Tarım ve Köy işleri Bakanlığı, Kültür ve Turizm Bakanlığı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Sanayi ve Ticaret Bakanlığı, Hazine Müsteşarlığı, Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı, Dış Ticaret Müsteşarlığı, Devlet Personel Başkanlığı, Yükseköğretim Kurulu Başkanlığı, Devlet İstatistik Enstitüsü Başkanlığı, Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığı, Sosyal Sigortalar Kurumu Başkanlığı, Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğü, Emekli Sandığı Genel Müdürlüğü, Bağ-Kur Genel Müdürlüğü, Milli Prodüktivite Merkezi, Türkiye ve Ortadoğu Amme İdaresi Enstitüsü, Türkiye Ticaret, Sanayi, Deniz Ticaret Odaları ve Ticaret Borsaları Birliği, Türkiye Esnaf ve Sanatkârları Konfederasyonu, Türkiye İşveren Sendikaları Konfederasyonu, Türkiye İşçi Sendikaları Konfederasyonu, Türkiye Devrimci İşçi Sendikaları Konfederasyonu, Hak İşçi Sendikaları Konfederasyonu, Memur Sendikaları Konfederasyonu, Kamu Emekçileri Sendikaları Konfederasyonu, Türkiye Kamu Çalışanları Sendikaları Konfederasyonu ve Türkiye Ziraat Odaları Birliği temsilcilerinden oluşur. Bu kurum ve kuruluşlar Kurulda birer üye ile temsil edilir. Toplantılara Kurum Genel Müdürü veya görevlendireceği bir Genel Müdür Yardımcısı başkanlık eder.Toplantılara gündem gereği, gerekli görülen kuruluşların temsilcileri ve belirli konularda kendi alanlarında uzman kişiler çağrılabilir.

191

NOT: Kurum ve kuruşlar ile bağlı bakanlıkların ismi değişmiş olup, söz konusu yönetmelik değişikliği çalışmaları yürütülmektedir.

Danışma Kurulunun görevleri Danışma Kurulu aşağıdaki görevleri yerine getirir: İşgücü piyasasına ilişkin oluşturulmuş ve oluşturulacak veri tabanlarının uyumlaştırılması, ulusal ve uluslararası alandaki norm ve standart birliğinin sağlanması amacıyla önerilerde bulunmak, İşgücü piyasası bilgi kullanıcılarının istatistik alanındaki ihtiyaçlarını dikkate alarak, ilgili kurum ve kuruluşlara önerilerde bulunmak, İşgücü piyasasında ihtiyaç duyulan konularda işgücü piyasası veri üreticilerine önerilerde bulunmak, İşgücü piyasasındaki eğilimleri gösteren temel bilgilerin duyurulması için İşgücü Piyasası Bülteni hazırlanması konusunda Kuruma önerilerde bulunmak, Kuruluşların kendi amaç ve fonksiyonları doğrultusunda oluşturacağı, işgücü piyasası veri tabanları konusunda kuruluşlara önerilerde bulunmak, İşgücü piyasasına ait verilerin toplanması ve dağıtılmasındaki öncelikler konusunda veri üreticilerine önerilerde bulunmak, Ülkenin istihdam ve eğitim ihtiyaçlarını etkileyecek uzun dönemli işgücü piyasası gelişmeleri konusunda araştırma programlarının düzenlenmesi ve uygulanması konusunda ilgili kuruluşlara önerilerde bulunmak, Çalışma programını ve takvimini belirlemek.

Danışma Kurulu Toplantıları Danışma Kurulu, Nisan ve Ekim aylarında olmak üzere altı ayda bir olağan toplanır. Gerektiğinde Başkanın daveti üzerine olağanüstü toplantı yapar. Toplantılar salt çoğunlukla yapılır. Toplantı günü ve gündemi Kurum tarafından üyelere en az on gün önceden duyurulur. Toplantı yeri Kurum merkezidir. Kurum merkezi dışında da toplantı yapılabilir. Danışma Kurulu toplantılarında yapılan müzakereler tutanakla tespit edilir ve rapora bağlanır.

Yürütme Komitesinin Oluşumu Yürütme Komitesi, Maliye Bakanlığı, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı, Devlet Planlama Teşkilatı Müsteşarlığı, Devlet İstatistik Enstitüsü Başkanlığı, Devlet Personel Başkanlığı, Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğü, Türkiye Esnaf ve Sanatkârları Konfederasyonu, Türkiye Ticaret, Sanayi, Deniz Ticaret Odaları ve Ticaret Borsaları Birliği, en fazla üyeye sahip İşçi Sendikaları Konfederasyonu, İşveren Sendikaları Konfederasyonu ve Kamu Görevlileri Sendikaları Konfederasyonu ile Türkiye Ziraat Odaları Birliği temsilcilerinden oluşur. Bu kurum ve kuruluşlar Komitede birer üye ile temsil edilir. Toplantılara Kurum Genel Müdürü veya görevlendireceği bir Genel Müdür Yardımcısı başkanlık eder.   Yürütme Komitesinin Görevleri

192

Yürütme Komitesi aşağıdaki görevleri yerine getirir: Danışma Kurulunun çalışma programı ve takvimi ile olağan ve olağanüstü toplantı ihtiyaçlarını dikkate alarak, Danışma Kurulunun ve Yürütme Komitesinin toplantılarının tarihini ve gündemini belirlemek, Danışma Kurulu tavsiye ve önerilerinin uygulanması için gerekli çalışmaları yapmak, Danışma Kurulu toplantı tutanaklarına ve konu ile ilgili raporlara nihai şeklini vermek, Danışma Kurulu tavsiye ve önerilerini takip etmek ve bu konularda Danışma Kuruluna rapor sunmak, İhtiyaç duyulan konularda çalışma yapmak üzere Danışma Kurulu üyeleri arasından alt çalışma grupları oluşturmak.

Yürütme Komitesi Toplantıları Yürütme Komitesi, ilki Ocak ayı olmak üzere iki ayda bir olağan toplanır. Gerektiğinde Başkanın daveti üzerine olağanüstü toplantı yapar. Toplantılar salt çoğunlukla yapılır. Toplantı günü ve gündemi Kurum tarafından üyelere en az on gün önceden duyurulur. Toplantı yeri Kurum merkezidir. Kurum merkezi dışında da toplantı yapılabilir. Yürütme Komitesi toplantı sonuçları rapora bağlanır. İşgücü Piyasası Bilgi Danışma Kurulu ve Yürütme Komitesinin çalışmaları Genel Müdürlüğümüz İşgücü Piyasası Bilgi Hizmetleri Dairesi Başkanlığınca yerine getirilir. 

V- İL MÜDÜRLÜKLERİNİN PERFORMANSININ HESAPLANMASI;

İl Müdürlüklerinin sundukları hizmetler gereği kapasitelerinin ne kadarını kullandıklarının ölçülmesiyle test edilir. Bu ölçme işlemi, ilgili Daire Başkanlıklarınca belirlenen ve Makamca onaylanan kriterler yardımıyla hesaplanır. Öncelikle her bir kriterlere göre ayrı ayrı hesaplanan değerler daha sonra ağırlık oranlarına göre genel performans değerlerinin hesaplama işlemi yapılır. Nihai olarak hazırlanan raporda ise her bir kıstas ve genel performanslar için İl Müdürlüklerinin aldıkları yüzdelere göre sıralamaları yapılır. Performans ölçüm işlemi; Ocak-Mart, Ocak-Haziran, Ocak-Eylül ve yıllık olmak üzere, Ocak-Aralık ayları itibarıyla yılda dört defa hesaplanmaktadır. (Daire Başkanlığımızca dönem bitimini takip eden 2 ay içerisinde hesaplama yapılmaktadır.)

2012 YILI İLLERİN PERFORMANS KRİTERLERİ

Kurs Sayısı (sadece TYÇP hariç) / Personel Sayısı 3%

Kursiyer Sayısı (TYÇP dahil ) / Nüfus (15+ Nüfus) 7%Kurstan İşe Yerleştirme (sadece TYÇP hariç)/Kursiyer sayısı (sadece TYÇP hariç) 12%

Hedefe Ulaşma {Katılımcı Sayısı (sadece TYÇP hariç)} 10%

Bitiren Kursiyer Sayısı / Başlayan Kursiyer Sayısı 3%

Hedefe Ulaşma (işe yerleştirme) 20%

Hedefe Ulaşma (Açık İş) 20%

Hedefe Ulaşma {İş Danışmanlığı (sadece Bireysel)} 5%

Kayıtlı İşsiz / Personel Sayısı 6%

193

Hedefe Ulaşma (İşyeri Ziyareti) 6%

Başvuru sayısı (İÖ, İKT, KÇÖ, ÜGF bildirgeleri)/Personel Sayısı 2%

Kesme Gün Sayısı (İÖ, İKT) / Kesme İşlem Sayısı 4%Aynı ay içinde onaylanan başvuru sayısı (İö, ikt, kçö, ügf)/ Toplam Başvuru Sayısı 2%

100%

Performansların hesaplanmasında hedefe ulaşma kriterleri Stratejik plan doğrultusunda İl Müdürlüklerine verilen hedeflere ulaşma oranlarını ifade etmektedir. VI- KURUM İSTATİSTİKLERİNİ DERLEMEK VE DİĞER HİZMET BİRİMLERİNİN KULLANIMINA SUNMAK,

  İŞGÜCÜ İSTATİSTİKLERİ

Bugün çağdaş istihdam kurumlarının dört temel fonksiyonları vardır. Bunlardan birisi de işgücü piyasası enformasyon hizmetleri çerçevesinde, işgücü piyasasına ilişkin verilerin derlenmesi, değerlendirilmesi ve kullanıcılara sunumudur. Son yıllarda özellikle gelişmiş ülke istihdam kurumlarının faaliyetlerinin yoğunlaştığı bir fonksiyon olarak işgücü piyasası enformasyon hizmeti birinci plana çıkmaktadır. Bunun en önemli nedeni, diğer piyasalar gibi işgücü piyasalarının da, doğru bilginin, zamanında tüm taraflara ulaşması ile daha etkin çalışma yapılabilmesidir. Diğer bir nedeni de; enformasyon teknolojilerinin gelişimi ve bilginin süratle dağılımı ve kullanıcıların kolay ulaşımı ile çalışanların ve işverenlerin günümüzde bilgi kullanımı konusunda daha yetenekli ve istekli hale gelmeleri ve bilgi talebinde bulunmalarıdır.

Bu bilgilerin kullanıcılar açısından anlamlı olabilmesi istatistikî yayınların kaynağını teşkil eden verilerin sağlıklı olarak girilmesine bağlı bulunmaktadır. Toplanılan bilgilerin; il, coğrafi bölge ve ülke genelinde değerlendirilebilmesi ve bu verilerin ulusal ve uluslararası alanda karşılaştırmaya imkân tanıyacak şekilde uluslararası standartlara uygun meslek ve iktisadi faaliyet kodlarının kullanılmasını gerekli kılmaktadır.

İstatistiğin temelini oluşturan işgücüne ait verilerin il düzeyinde (bağlı üniteleri dahil) bilgisayar ortamında tam ve sağlıklı olarak girilmesi, yayınlanacak olan aylık istatistik bültenlerinin ve istatistik yıllığının kalitesini artırır.

İl müdürlüklerince (bağlı üniteler dâhil), tüm iş arayanlara ve işyerlerine ilişkin kayıtların Türkiye genelinde otomasyon ortamında gerçekleştirilmesi nedeniyle, Aylık İstatistik Bülteni ve İstatistik Yıllığına ait veriler, bilgisayar ortamından Genel Müdürlükçe çekilir ve değerlendirerek kullanıcılara sunulur.

Aylık İstatistik Bülteni; içinde bulunulan ay ile bir önceki yılın aynı ayına ait veriler ve içinde bulunulan yıla ait dönemsel olan aşağıdaki verilerden oluşur.İl Müdürlüklerimizce gerçekleştirilen ve sisteme kayıt edilen faaliyetlerden; Başvuru, Açık İş, İşe Yerleştirme, İşverene Takdim, Kayıtlı İşgücü ve İşsizler, Yurt Dışı Başvuru ve Göndermeler, Aktif İşgücü Programları, İş ve Meslek Danışmanlığı Faaliyetleri, İşsizlik Sigortası Faaliyetleri ve Özürlü-Eski Hükümlü Kontenjanlarına ait temel veriler tablolaştırılmakta ve Bilgi İşlem Dairesi Başkanlığı aracılığıyla Kurumumuz internet sayfasında izleyen ayın en geç 15’ine kadar yayınlanır.

194

Yukarıda belirtilen aylık istatistiklerimizden, Açık İş ve Kayıtlı İşsiz istatistikleri Resmi İstatistik Programına kayıtlı olup Uluslararası Veri Yayınlama Takvimine göre olağanüstü durumlar haricinde 15. günü hafta içine isabet eden aylarda her ayın 15’i saat 10.00’a kadar; 15. günü hafta sonuna isabet eden aylarda ise takip eden ilk mesai gününde yine saat 10.00’a kadar Kurumumuz web sitesinde yayınlanmaktadır. Yayın tarihinin elde olmayan nedenlerle gecikecek olduğu durumlarda ise yayın tarihinden 2 gün önce Türkiye İstatistik Kurumunun belirlediği Resmi İstatistik Programı resmi e-postası olan rip@tuik.gov.tr adresine gecikme nedeni ve söz konusu istatistiklerin ne zaman yayınlanacağına ilişkin bilgilendirme maili gönderilmektedir.Aylık İstatistik bülteninde buluna tablolar:Başvuru (toplam iş arayanlar)Açık iş (kamu, özel, tarım dışı, tarım içi),İşverene takdim (kamu, özel),İşe yerleştirme (kamu, özel, tarım dışı, tarım içi),Özürlü yerleştirme (kamu, özel),E.Hükümlü yerleştirme (kamu, özel),Kayıtlı işgücü,Kayıtlı işsiz,Yurt dışı (Başvuru, gönderme),Başvuru, işe yerleştirme ve işsizlerin mesleklere göre dağılımı,Başvuru, işe yerleştirme ve işsizlerin yaş gruplarına göre dağılımı,Başvuru, işe yerleştirme ve işsizlerin eğitim düzeylerine göre dağılımı,Özürlülerle, eski hükümlülerin açık kontenjan durumları,Sıra bekleyen özürlü ve eski hükümlüler,Kurum il müdürlüklerine göre genel veriler,Ay içerisinde alınan ve karşılanan açık işler (ekonomik faaliyet alanlarına göre),Yurtdışına gönderilen işçilerin ülkeler itibariyle dağılımı,Özel sektöre yapılan işe yerleştirmeler (sektörlere göre),Kayıtlı işsizlerin bekleme süreleri,İşgücü yetiştirme kursları ve mesleki iyileştirme faaliyetleri,Sanayide eğitim semineri faaliyetleri,Ay içerisinde iş ve meslek danışmanlığı faaliyetleri,Meslek Danışma Merkezi (M.D.M) faaliyetleri,Özelleştirme nedeniyle işten çıkartılanlara yapılan iş kaybı tazminatı (İKT)ödemeleri,

İstatistik Yıllığı; yıl içerisinde Kurumun genel istatistikî verilerini detaylı kapsar. Kurumumuz faaliyetlerinin izlenmesi ve değerlendirilmesi amacıyla İl Müdürlüklerimizce gerçekleştirilen ve sisteme kayıt edilen faaliyetlerden; Başvuru, Açık İş, İşe Yerleştirme, İşverene Takdim, Kayıtlı İşgücü ve İşsizler, Yurt Dışı Başvuru ve Göndermeler, Aktif İşgücü Programları, İş ve Meslek Danışmanlığı Faaliyetleri, İşsizlik Sigortası Faaliyetleri ve Özürlü-Eski Hükümlü Kontenjanlarına ait temel veriler tablolaştırılmakta ve Bilgi İşlem Dairesi Başkanlığı aracılığıyla Kurumumuz internet

195

sayfasında, en geç 30 Haziran’a kadar yayınlandıktan sonra ihalesi Destek Hizmetleri Dairesi Başkanlığı tarafından gerçekleştirilmek suretiyle kitap olarak basıldıktan ve CD olarak çoğaltıldıktan sonra ilgili kurum ve kuruluşlara yine Destek Hizmetleri Dairesi Başkanlığı aracılığıyla dağıtımı yapılmaktadır.Yukarıda belirtilen yıllık istatistiklerimizden İşsizlik Sigortası Başvuruları Resmi İstatistik Programına kayıtlı olup Uluslararası Veri Yayınlama Takvimine göre olağanüstü durumlar haricinde Haziran Ayının 30. günü hafta içine isabet eden yıllarda her yılın Haziran Ayı’nın 30’u saat 10.00’a kadar; Haziran Ayının 30. günü hafta sonuna isabet eden yıllarda ise takip eden ilk mesai gününde yine saat 10.00’a kadar Kurumumuz web sitesinde yayınlanmaktadır. Yayın tarihinin elde olmayan nedenlerle gecikecek olduğu durumlarda ise yayın tarihinden 2 gün önce Türkiye İstatistik Kurumunun belirlediği Resmi İstatistik Programı resmi e-postası olan rip@tuik.gov.tr adresine gecikme nedeni ve söz konusu istatistiklerin ne zaman yayınlanacağına ilişkin bilgilendirme maili gönderilmektedir.

Yıllıkta bulunan tablolar şunlardır; Yıl içerisinde yapılan çalışmalar (mesleklere ve illere göre),Yıl içerisinde yapılan başvurular (mesleklere, illere, yaş gruplarına ve eğitim düzeylerine göre),Yıl içerisinde alınan ve karşılanan açık işler (meslekler, iller ve ekonomik faaliyetlere göre),Yıl içerisinde alınan açık işler (kamu-özel mesleklere göre),Yıl içerisinde alınan açık işler (kamu-özel illere göre),Yıl içerisinde alınan açık işler (tarım dışı-tarım içi illere göre),Yıl içerisinde alınan ve karşılanan ve iptal edilen açık işler (illere göre), Yıl içerisinde işverene yapılan takdimler (iller ve mesleklere göre),Yıl içerisinde işverene yapılan takdimden, iş kabul etmeyen ve işverence kabul edilmeyenler (illere göre),Yıl içerisinde yapılan işe yerleştirmeler (kamu-özel, meslekler, illere göre),Yıl içerisinde yapılan işe yerleştirmeler (tarım dışı-tarım içi, sürekli-süreksiz, ferdi-toplu, yaş grubu, eğitim düzeylerine göre),Yıl içerisinde yapılan işe yerleştirilenlerin değişik yönlerden görünümü, Yılsonunda kayıtlı işgücü ve bunlardan işsizler (meslekler ve illere göre),

Yılsonunda kayıtlı işsizler (yaş grupları ve eğitim düzeylerine göre),Yıl içerisinde özürlü ve eski hükümlü genel çalışmaları (illere göre),Yıl içerisinde özürlü başvuru ve işe yerleştirme (özür gruplarına göre),Özürlü ve eski hükümlü genel çalışmaları (yıllara göre),Yıl içerinde yapılan yurt dışı başvuru, gönderme (ülkelere ve illere göre),Yıl içerinde yapılan yurt dışı, gönderme (ülkelere ve illere göre),Yurtdışına gönderme (yıllara ve ülkelere göre),

196

Yıl içerisinde yurtdışına yapılan göndermelerin Kurum kanalı, kendi imkanı ve firmalar itibariyle dağılımı,Son 14 yıl içindeki genel faaliyetlerin mukayesesi (yıllara göre),Kurumuz genel çalışmaları (aylar, son 3 yıllık meslek ve illere göre dağılım),Yıl içerisinde yapılan işgücü yetiştirme kursları (meslek ve illere göre),Yıl içerisinde yapılan özelleştirme sonucu iş kaybı tazminatı ödemeleri,Yıl içerisinde yapılan iş ve meslek danışmanlığı faaliyetleri,Yıl içerisinde yapılan iş ve meslek danışma merkezi faaliyetleri,Son 10 yıllık iş ve meslek danışmanlığı faaliyetleri,Yıl içerisinde Kurum tarafından yapılan genel çalışmalar (coğrafi bölgelere göre ve kalkınmada öncelikli illere kapsamında; meslek, il ve ekonomik faaliyet kollarına göre),Kurumumuzun kuruluşundan bu güne kadar genel faaliyetleri,Yer almaktadır.İl Müdürlüklerinin Görev ve SorumluluklarıKurum istatistiklerimizin zamanında ve doğru bir şekilde yayınlanarak hizmete sunulabilmesi, verilen derlenmesi ve analizi için, İl Müdürlüklerimizce gerçekleştirilen faaliyetlerin veri tabanına zamanında ve doğru olarak girişinin yapılması bağlıdır. Bu kapsamda sorumluluk İl Müdürlüklerine aittir.

RESMİ İSTATİSTİKLERUlusal ve uluslararası düzeyde ihtiyaç duyulan her alanda, güncel, güvenilir, zamanlı, şeffaf, tarafsız ve sadece tek bir Resmi İstatistik üretilmesini sağlamak, Resmi İstatistikleri bir çatı altında toplayarak ve kurumlar arasında etkili bir koordinasyon sağlayarak etkin bir işbölümü yapmak, Mevcut kaynakları azami fayda çerçevesinde kullanarak mükerrerlik ve gereksiz maliyetlerden kaçınmaktır.

RESMİ İSTATİSTİK NEDİR?Kurum ve kuruluşların Programda yer almayan istatistikî konulardaki çalışmaları, Gerçek kişiler veya özel hukuk tüzel kişiliğine sahip kuruluşlarca yapılan sayım veya araştırmalara ait sonuçlar. Program dönemi için öngörülmemiş, ancak dönem içinde kurum/kuruluşlarca üretilmesine ihtiyaç duyulan istatistiklerin yıllık güncelleme tarihine kadar TÜİK ile işbirliği yapılmak suretiyle resmi istatistik niteliği kazanması sağlanabilir.

SINIFLAMAKüreselleşmenin hedeflendiği günümüz koşullarında ve içinde bulunduğumuz bilgi çağında farklı dilleri konuşan ya da farklı amaçlara sahip bilgi kullanıcılarının iletişimi, ortak bir dil olan sınıflamalar ve kodlama sistemleri sayesinde sağlanmaktadır.İstatistikte veri kaynaklarından birisi olan ve kayıt sistemlerinin temelini oluşturan idari kayıtlardaki verilerin istatistik alanındaki kullanımı ancak uluslararası yöntem ve sınıflamaların idari amaçla derlenen bilgilerde kullanımı ile söz konusudur. Bu nedenle Türkiye İstatistik Kurumu, kendi amaçları için istatistik üreten ve idari amaçla kayıt tutan diğer kamu kurum ve kuruluşlarına uluslar arası yöntem ve istatistikî sınıflamaları kullanmaları konusunda destek sağlamaktadır.

197

SINIFLAMA NEDİR?Sınıflama, verilerin uyumlu bir şekilde toplanmasında, işlenmesinde ve sunulmasında kullanılan ortak bir dil olarak tanımlanabilir.

SINIFLAMALARA NEDEN İHTİYAÇ DUYULURÜlkelerin ekonomik ve sosyal yapılarının incelenmesi için istatistiki bilgilere gereksinim duyulur. Ancak bu bilgilerin anlamlı olabilmesi, belli standartlara dayanılarak düzenlenmiş olmalarına bağlıdır.Farklı dilleri konuşan ya da farklı amaçlara sahip bilgi kullanıcılarının iletişimi, ortak bir dil olan sınıflamalar ve kodlama sistemleri sayesinde sağlanmaktadır.

SINIFLAMALARLA İLGİLİ TANIMLARSınıflandırma: Bu terim, sınıflandırılacak bir birime veya gözleme sınıflama kodu verilmesini ifade eder. (Örn: Yapısal İş İstatistiklerde gözlem birimi veya sınıflandırılan birim Girişim’dir.)Kategori: Kategori, bir sınıflamanın herhangi bir düzeyindeki maddeleri ifade etmek için kullanılan tanıtımlık bir terimdir. Bu maddeler tipik olarak tabulasyon kategorileri, kısımlar, alt kısımlar, bölümler, alt bölümler, gruplar, alt gruplar, sınıflar ve alt sınıflardır.Hiyerarşi: Sınıflamanın en genelden en ayrıntılı ayrıntı düzeyine doğru düzenlendiği sınıflama yapısını ifade eder. Her bir sınıflama seviyesi sınıflamanın bir sonraki en düşük seviyesindeki kategoriler bazında ifade edilir.İstatistiksel birimlerin ana faaliyetleri ve diğer faaliyetlerini belirlemede kullanılan sınıflamalardır. Temel olarak uluslararası alanda kullanılan dört faaliyet sınıflaması vardır.

FAALİYET SINIFLAMASINACE REV 2Yapısı:Seviye 1: 21 Kısım, A’ dan U’ ya kadar alfabetik harflerle tanımlanmıştır.Seviye 2: 88 Bölüm, iki basamaklı nümerik kodlarla tanımlanmıştır.

Seviye 3: 272 Grup, üç basamaklı nümerik kodlarla tanımlanmıştır.Seviye 4: 615 Sınıf, dört basamaklı nümerik kodlarla tanımlanmıştır.Tüm ekonomik faaliyetlerin uluslararası standart sanayi sınıflaması, ISIC Avrupa topluluğunda ekonomik faaliyetlerin istatistikî sınıflaması, NACE kanda, Meksika ve Amerika birleşik devletlerinde kullanılan ekonomik faaliyet sınıflaması, NAICS Avustralya ve yeni Zelanda’da kullanılan standart sanayi sınıflaması, ANZSIC

VII- İŞGÜCÜ PİYASASI BİLGİ SİSTEMİİŞGÜCÜ PİYASASI BİLGİLENDİRME HİZMETLERİ (ENFORMASYON)Ekonomik kalkınma çabalarının önündeki engellerden birisi de işgücü piyasası hakkında yeterli bilgi sahibi olmamaktır. İşgücü Piyasasında Emeğini arz etmek isteyenler (iş

198

arayan) ile İşgücünü talep eden, yani işgücünü çalıştırmak isteyenler (işverenler) işgücü piyasasında yeterli bilgiye sahip olmadıklarından dolayı aranılan nitelikte iş ve işgücünü zamanında karşılayamamaktadırlar. Bu nedenle; iş arayanların, meslek ve yeteneklerine uygun işlerden yeterince haber olamadıkları, bundan dolayı da mesleklerine uygun işleri bulamadıkları, diğer taraftan da, işverenlerinde aradıkları nitelikte işgücünü zamanında temin edemediklerinden dolayı üretim kaybına yol açtığı gözlemlenmektedir. Öte yandan, son yıllarda dünyada yaşanan ekonomik krizin etkisiyle işsizlik sayılarında yükselen bir artış görülmektedir. Bu durum ülkemizi de etkilemiş ve işsizlik sayısında giderek artışlar olmuştur. İşsizliği azaltmak ve sosyal sıkıntıların önüne geçmek için işsiz kişilerin bir an önce çalışma yaşamına katılmaları yönünde çalışmalar yapmaktır. Bu bağlamda; Türkiye’de İşgücü Piyasası Enformasyon sisteminin İşgücü Hareketliliği üzerindeki etkisini ortaya koyarak, bu bağlantının İşsizlik ve İstihdam üzerindeki etkisini araştırmaktır.

İŞGÜCÜ PİYASASI BİLGİ SİSTEMİNİN OLUŞTURULMASISosyoekonomik bir yapıda zaman içerisinde meydana gelişme ve değişmelerin etkisinin ortaya çıkartılması gerekmektedir. Bu etkinin, işgücü üzerindeki yansımalarının ortaya konulması istihdam ve eğitim politikaları oluşturulması açısından önem arz etmektedir. Bu nedenle, işgücü piyasasına ilişkin verilerin derlenmesi değerlendirilmesini, verilerin analiz edilerek kullanılması gerekmektedir.

Bu bağlamda, işgücü piyasasına ilişkin sosyo-ekonomik göstergelerin derlenerek veri bankası oluşturulması gerekmektedir. Bu veri bankasında veriler Ulusal, Coğrafi bölgesel, yerel ve sektörel temelde tutulabilir. Günümüzde farklı Kurum ve Kuruluşlar tarafından işgücü piyasası ile ilgili veriler üretilmektedir. Ancak bu verilerin bir yerde toplandığı bir kaynak bulunmamaktadır. Bu ihtiyaçtan yola çıkaracak işgücü piyasası ile ilgili verilerin bir kaynakta toplanacağı bir işgücü piyasası bilgi sistemi tasarlanmıştır. Bilgi sistemi oluşturmak için öncelikle bu sistemde hangi verilere yer verileceği kararlaştırılmalıdır. Daha sonrada bu verilerin tek kaynakta nasıl toplanacağı konusunda ilgili taraflar ile anlaşma sağlanmalıdır. Bahsedilen şekilde işgücü piyasası bilgi sisteminin İŞKUR koordinasyonunda ve İŞKUR’un veri tabanında oluşturulmasına karar alınmış ve çalışmalar İşgücü Piyasası ve İstatistik Dairesi Başkanlığının koordinasyonunda devam etmektedir.İşgücü piyasası bilgi sistemi içerisinde olması beklenen göstergelere aşağıda yer verilmiştir.

G Ö S T E R G E L E RİŞGÜCÜ PİYASASI:İşgücüne katılma Oranıİstihdam Oranıİşsizlik OranıSektörlere Göre İstihdamMesleklere Göre İstihdamKısmi ÇalışanlarÇalışılan SaatlerKayıt Dışı İstihdamİşsizlik

199

Genç İstihdamıUzun Dönemli İşsizlikEksik İstihdamİşgücüne Dahil Olmayan NüfusVERİMLİLİKİşgücü VerimliliğiİŞYERLERİGirişim Sayısı,Girişim TürüYerel BirimAçılan İşyerleriKapanan İşyerleriFaaliyet Değiştiren GirişimFaaliyet Değiştiren Yerel BirimAktif Olmayan GirişimlerAktif Olmayan Yerel BirimMevsimlik Girişimler,Mevsimlik Yerel BirimlerSOSYAL GÜVENLİKKayıtlı ÜcretlilerBağımlılarEmeklilerİşsizlik Ödeneği AlanlarEĞİTİMOkuryazarlıkEğitim SeviyesiOkul Sayıları-Okul tiplerine göre(üniversiteler dahil)Öğrenci sayılarıYeni Kayıt OlanlarMezun OlanlarOkul TerkleriOkuldan AtılanlarİŞGÜCÜ TALEBİAçık İş dağılımları (Kayıtlı-İptal)İstihdam dağılımları (Kayıtlı-İptal)Temininde güçlük çekilenler(Kayıtlı-İptal)İŞGÜCÜ ARZIKayıtlı İşsizlerAçılan KurslarKursa Katılanlarİşe Yerleştirme

200

Yıllık AkışSOSYAL DİYALOĞİşveren ve İşçi Konfederasyonuna Kayıtlı SayısıAnlaşmazlıklar (Çözülen ve Çözülmemiş Olanlar)Tolu Sözleşmeliler sayısıToplu Sözleşmelilere Katılanların SayısıDİGER EKONOMİK GÖSTERGELERTüketici Fiyatları İndeksiÜretici Fiyatlar İndeksiYatırımlar ve TeşviklerNÜFUSNüfus SayısıNüfusun Yaş Gruplarına Göre DağılımlarıNüfusun Cinsiyete Göre DağılımlarıNüfusun İllere ve Coğrafi Bölgelere Göre DağılımlarıNüfusun Eğitim Durumlarına Göre Dağılımlarıİç Göçler Dış Göçlerİçe Göçler

201

İŞSİZLİK SİGORTASI

İŞSİZLİK SİGORTASITanımİşsizlik sigortası; bir işyerinde çalışırken, çalışma istek, yetenek, sağlık ve yeterliliğinde olmasına rağmen, kendi istek ve kusuru dışında işini kaybedenlere, uğradıkları gelir kayıplarını kısmen de olsa karşılayarak kendilerinin ve aile fertlerinin zor duruma düşmelerini önleyen, sigortacılık tekniği ile faaliyet gösteren, Devlet tarafından kurulan zorunlu bir sigorta koludur. İşsizlik sigortası primlerinin toplanmasından, sigortalı ve işyeri bazında kayıtların tutulmasından, toplanan primler ile uygulanacak gecikme cezası ile gecikme zammının Fona aktarılmasından, teminat ve hak edişlerin prim borcuna karşılık tutulmasından, yersiz olarak alınan primlerin iadesinden Sosyal Güvenlik Kurumu görevli, yetkili ve

202

sorumludur. Diğer her türlü hizmet ve işlemlerin (işsizlik ödeneği ödeme, mesleki eğitim, işe yerleştirme, sağlık güvencesinin devamı vs) yapılmasından Türkiye İş Kurumu Genel Müdürlüğü görevli, yetkili ve sorumludur.

İşsizlik Sigortasının Kapsamında Olanlar5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi ile ikinci fıkrası kapsamında olanlardan bir hizmet akdine dayalı olarak çalışan sigorttalılar,506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununun geçici 20 nci maddesinde açıklanan sandıklara tabi sigortalılar, İstekleri halinde; 4857 sayılı Kanuna göre kısmi süreli iş sözleşmesi ile çalışan sigortalılar,Ticari taksi, dolmuş ve benzeri nitelikteki şehir içi toplu taşıma aracı işyerleri ile Kültür ve Turizm Bakanlığınca belirlenecek alanlarda kısmi süreli iş sözleşmesiyle bir veya birden fazla kişi tarafından çalıştırılan ve çalıştıkları kişi yanında ay içerisinde çalışma gün sayısı 10 günden az olan kişiler,işsizlik sigortasının kapsamında bulunmaktadır.İşsizlik Ödeneğinden Yararlanma Koşulları4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanununa göre, işsizlik sigortası kapsamında bir işyerinde çalışırken; çalışma istek, yetenek, sağlık ve yeterliliğinde olmasına rağmen, kendi istek ve kusuru dışında işini kaybedenler; hizmet akdinin feshinden önceki son 120 gün içinde prim ödeyerek sürekli çalışmış olmak kaydıyla son üç yıl içinde en az 600 gün süre ile işsizlik sigortası primi ödemiş olmak ve hizmet akdinin feshinden sonraki 30 gün içinde en yakın İŞKUR birimine şahsen ya da elektronik ortamda başvurarak iş almaya hazır olduğunu bildirmek koşulu ile işsizlik sigortası hizmetlerinden yararlandırılmaktadır.İşsizlik ödeneğine hak kazanabilmek için hizmet akdinin grev, lokavt veya kanundan doğan ödevler nedeniyle askıya alınmamış olması gerekmektedir.

İşsizlik Sigortası Prim Miktarı 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanununun 80 ve 82 nci maddelerinde belirtilen prime esas aylık brüt kazançlar üzerinden; Sigortalı % 1, İşveren % 2, Devlet %1 oranında prim ödemektedir. İsteğe bağlı sigortalı olarak işsizlik sigortası primini ödeyenlerden ise % 1 sigortalı ve % 2 işveren payı alınır. İşçinin sigortalılık durumunun herhangi bir nedenle sona ermesi durumunda; o ana kadar, işçiden ve işverenden kesilmiş bulunan işsizlik sigortası primleri ile Devlet katkı payı iade edilmez. İşverenler, işsizlik sigortasına ilişkin prim yükümlülükleri nedeniyle sigortalıların ücretlerinden herhangi bir indirim veya kesinti yapamazlar.İşsizlik sigortasına işverenlerce ödenen primler kazancın tespitinde gider olarak kabul edilir, sigortalılarca ödenen primler de gerçek ücretin hesaplanmasında gelir vergisi matrahından indirilir.Sigortalı İşsizlere İşsizlik Sigortası Kapsamında Verilen Hizmetlerİşsizlik ödeneği ödenir.

203

İşsizlik ödeneği ödenen süre boyunca; genel sağlık sigortası primleri, Sosyal Güvenlik   Kurumu’na yatırılır.Meslek geliştirme, edindirme ve yetiştirme eğitimi verilir.İşsizlik ödeneği alan sigortalı işsizlerin yeni bir iş bulmalarına yardımcı olunur.

İşsizlik Ödeneği Miktarı ve Ödenmesine İlişkin EsaslarGünlük işsizlik ödeneği, sigortalının son dört aylık prime esas kazançları dikkate alınarak hesaplanan günlük ortalama brüt kazancının yüzde kırkıdır. Bu şekilde hesaplanan işsizlik ödeneği miktarı, 4857 sayılı İş Kanununun 39 uncu maddesine göre onaltı yaşından büyük işçiler için uygulanan aylık asgari ücretin brüt tutarının yüzde seksenini geçemez. İşsizlik ödeneği her ayın sonunda aylık olarak işsizin kendisine ödenir. İlk işsizlik ödeneği ödemesi ise ödeneğe hak kazanılan tarihi izleyen ayın sonuna kadar yapılır.İşsizlik ödeneği damga vergisi hariç herhangi bir vergi ve kesintiye tabi tutulmaz.İşsizlik ödeneği, nafaka borçları dışında haciz veya başkasına devir ve temlik edilemez. Sigortalının kusurundan kaynaklandığı belirlenen fazla ödemeler yasal faizi ile birlikte geri alınır.Ölen sigortalı işsizlere ait fazla ödemeler geri tahsil edilmez.İşsizlik Ödeneği SüresiHizmet akdinin sona erdiği tarihten önceki son 3 yıl içinde; 600 gün süreyle işsizlik sigortası primi ödemiş olanlara  180 gün,  900 gün süreyle işsizlik sigortası primi ödemiş olanlara  240 gün, 1080 gün süreyle işsizlik sigortası primi ödemiş olanlara 300 gün,

süre ile işsizlik ödeneği ödenir. Sigortalı, işsizlik ödeneğinden yararlanma süresini doldurmadan işe girer ve işsizlik sigortası ödeneğinden yararlanmak için Kanunun öngördüğü şartları yerine getiremeden işsiz kalırsa, daha önce hakettiği işsizlik ödeneği süresini dolduruncaya kadar bu haktan yararlanmaya devam eder. Kanunun öngördüğü şartları yerine getirmek suretiyle yeniden işsiz kalınması halinde ise sadece bu yeni hak sahipliğinden doğan süre kadar işsizlik ödeneği ödenir.

İşsizlik Sigortası BaşvurusuSigortalı işsizler işsizlik ödeneği için, iş sözleşmesinin sona erdiği tarihi izleyen günden başlayarak 30 gün içinde şahsen veya elektronik ortamda İŞKUR’a başvurabilirler. Mücbir sebepler dışında 30 gün içerisinde başvurulmaması halinde, başvuruda gecikilen süre, toplam hak sahipliği süresinden düşülmektedir. Yasal başvuru süresinin son gününün resmi tatile rastlaması halinde, izleyen ilk işgünü mesai saati bitiminde son bulur.İş kaybı tazminatı için yapılan başvurular işsizlik ödeneği talep başvurusu yerine de geçer.Mücbir Başvuru

204

Sigortalı işsizin, işsizlik ödeneği için Kuruma müracaat etmesini engelleyen mücbir sebepler; önceden tahmin edilemeyen ve herhangi bir kimse tarafından alınacak tedbirlere rağmen önüne geçilmesine imkân bulunmayan, beklenmedik, harici ve kendisinin iradesi dışında meydana gelen olaylardır. Sigortalı işsiz, mücbir sebepleri belgelendirmek zorundadır. Sigortalı işsiz;Eş, çocuk, anne, baba veya kardeşlerinden birinin vefatı (olayın olduğu tarihten itibaren 5 işgünü geçmemek kaydıyla) ya da doktor raporu ile kanıtlanmak kaydıyla kendisinin veya bu maddede sayılanlardan birinin hastalık hali,Yangın, yer sarsıntısı, sel baskını gibi doğal afetler, Herhangi bir nedenle ulaşımın imkansız hale gelmesi, Kanuni bir ödevin yerine getirilmesi, Muvazzaf askerlik hizmetinin yerine getirilmesi, Gözaltına alınma hali, Tutukluluk ve hükümlülükte geçen süreler, Savaş, sıkıyönetim, olağanüstü hal gibi durumlar, Salgın hastalık nedeniyle karantina,İşe iade dava kararlarının kesinleştiği tarihe kadar geçen dönem, gibi mücbir sebeplerle Kuruma geç başvurabilir. Mücbir neden yasal başvuru süresi içinde başlamış olmalıdır. Mücbir nedenin başladığı tarih başvuru süresini durduran bir durum olarak kabul edilir ve mücbir nedenin başladığı tarihten bittiği tarihe kadar geçen süre toplam hak sahipliği süresinden düşülmez. Herhangi bir askeri veya kanuni ödev dolayısıyla işinden ayrılan sigortalı işsizler bu ödevin sona ermesinden itibaren mücbir sebepler hariç 30 gün içinde Kuruma başvurmak zorundadır. Askerlik nedeniyle yapılan fesihlerde mücbir sebepler dışında 90 gün içinde askere gidilmiş olması gerekir.

İşten Ayrılma Bildirimiİşverenlerce, işten ayrılma bildirgeleri iş sözleşmesi 01 Ağustos 2009 tarihinden önce sona erenler için Kurumumuza, 01 Ağustos 2009 tarihi ve sonrasında feshedilenler için Sosyal Güvenlik Kurumuna (SGK) verilir. İsten ayrilma bildirgeleri SGK’ya fesih tarihini izleyen gunden itiberen10 gun icinde verilir.

Yapılan Başvuruların Sonuçlandırılmasıİssizlik odenegi icin yapilan basvurularin kaydedilmesi (sahsen veya elektronik) sonucu sistemde kaydedilmiş talep dilekçeleri olusur. Fesih tarihini izleyen günden başlayarak onbirinci günden itibaren, talep dilekçesindeki T.C. Kimlik Numarası ve fesih tarihi ile SGK’ya bildirilmiş olan Sigortalı İşten Ayrılış Bildirgesindeki veriler Kurumumuz veri tabanında otomatik olarak eşleşmektedir. Kurumumuzca yapılan onaylama işleminden sonra sigortalı işsizlerin işsizlik sigortası hak sahiplikleri belirlenir, ilgiliye hak kazanıp kazanmadığına ilişkin sonuç talep ettigi iletisim kanalı yoluyla bildirilir.

İtirazlara İlişkin Yapılacak İşlemlerİşsizlik sigortası uygulamasına ilişkin işlemlere karşı sigortalıların ve işverenlerin yapacakları itirazlardan Sosyal Güvenlik Kurumuna verilen görevlerle ilgili olanlar adı

205

geçen Kuruluşa, diğerleri ise İŞKUR’a yapılır. İtirazların, işlemin tebliğ tarihinden itibaren 15 gün içinde yapılması ve 30 gün içinde sonuçlandırılması zorunludur. Yapılan itirazlar daha önce yapılmış bulunan işlemlerin uygulanmasını geciktirmez. İtiraz yoluna başvurulmuş olması ilgililerin yargı yoluna başvurma haklarını ortadan kaldırmaz.Ödenek miktarı ve süresine yapılan itirazlar; SGK kayıtları esas alınarak sonuçlandırılır.Sigortalı işsizin talebi; SGK kayıtlarına göre bildirge oluşmaması nedeniyle reddedilmiş ve ilgili tarafından bu nedenle itiraz edilmiş ise; SGK kayıtlarında fesih bildirimi yapılıp yapılmadığı sorgulanır; SGK kayıtlarında fesih bildirimi yapılmış ise (talep dilekçesinde bildirilen fesih tarihi farklı ise SGK kayıtlarındaki fesih tarihi olarak güncellenir) bildirge oluşturularak itiraz sonuçlandırılır. SGK kayıtlarında bir fesih bildirimi yapılmamış ise veya fesih nedeninin İşsizlik Sigortası Kanunu kapsamında olmadığı durumlarda ilgililerden feshin Kanun kapsamında yapıldığını kanıtlayan somut bir belge ibraz etmesi talep edilir. Sigortalı işsizin;İhbar ve/veya kıdem tazminatının ödendiğini fesih tarihinden sonraki tarihte tanzim edilmiş banka dekontu veya bordro ile ispatlaması halinde (ibranameye veya işçi/işverenin söz konusu tazminatları aldım/ödedim türündeki beyan veya yazılı bildirimlerine itibar edilmez.) ilgili işsizlik sigortası işlemlerinden yararlandırılır. Çalışma hayatını inceleme ve denetleme yetkisine haiz müfettişlerce tanzim edilmiş rapor ile feshin Kanun kapsamında yapıldığını ispatlaması halinde, söz konusu rapor işverene gönderilerek ilgili hakkında raporda belirtildiği üzere işlem yapılıp yapılmayacağının yazımızın tebliğ tarihinden itibaren 15 gün içinde gönderilmesi talep edilir. İşveren tarafından raporda belirtildiği üzere işlem yapılacağının bildirilmesi halinde işsizlik ödeneği ödeme işlemleri yerine getirilir. Ancak, feshin Kanun kapsamında yapıldığına ilişkin bir veriye ulaşılamaması halinde, ilgiliye “feshin Kanun kapsamında yapıldığını ispatlayan somut bir belge ibraz edilmesi halinde talebinin tekrar değerlendirileceği” bilgilerini de içeren red kararı imza karşılığı veya iadeli taahhütlü posta yoluyla tebliğ edilir.

Son 120 Gün Koşulunun İncelenmesi

Hizmet akitleri 4447/51 inci madde kapsamında sona eren sigortalı işsizin, hizmet akdinin sona ermesinden önceki son 120 gün içinde, hizmet akdi devam etmekle birlikte; (01) istirahat, (02) ücretsiz/aylıksız izin (SGK kayıtlarındaki 19, 20 ve 21 numaralı kodlar bu kapsamda değerlendirilir), (03) disiplin cezası, (04) gözaltına alınma, (05) hükümlülükle sonuçlanmayan tutukluluk hali, (06) kısmi istihdam, (07) puantaj kayıtları, (08) grev, (09) lokavt, (10) genel hayatı etkileyen olaylar, (11) doğal afet, (16) fesih tarihinde çalışmamış, (17) ev hizmetlerinde 30 günden az çalışma ve (18) kısa çalışma ödeneği gerekçelerinden biri nedeniyle işyerinde faaliyetin durdurulması veya işe ara verilmesi halinde, son 120 günün hesabında prim yatırılmayan bu süreler kesinti sayılmaz. Prim yatırılmayan süreler için SGK kayıtları esas alınır, ayrıca belge istenmez. SGK kayıtlarında (12) birden fazla veya (14) diğer nedenler olarak belirlenen eksik gün gerekçeleri için işveren ile irtibata geçilir ve işveren tarafından gerekçenin (15) devamsızlık gerekçesi olmadığının bildirilmesi veya ücretsiz izin anlamına gelen bir ifadeye yer verilmesi hallerinde söz konusu gerekçeler son 120 günün hesabında kesinti sayılmaz. Hizmet akdinin askıya alınması hali ücretsiz izin olarak değerlendirilir.

206

Eksik gün nedeni olarak “(16) fesih tarihinde çalışılmamış” gerekçesinin bildirildiği hallerde fesih tarihinden önceki gün baz alınarak 120 gün fiilen hesaplanır.Ay içinde prim yatırılmamış gün olsa da ilgili ayda aynı döneme rastlamamak kaydıyla toplamda 30 gün prim var ise son 120 günde kesinti sayılmaz.

İşsizlik Sigortası Hizmetlerine Hak Kazanabilecek Fesih Nedenleri

4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanununa göre, işsizlik sigortası kapsamında bir işyerinde çalışırken iş sözleşmeleri aşağıda belirtilen hallerden birisine dayalı olarak, çalışma istek, yetenek, sağlık ve yeterliliğinde olmasına rağmen, kendi istek ve kusuru dışında işini kaybedenler, iş sözleşmesinin feshinden önceki 120 günü sürekli olmak üzere, son üç yıl içinde en az 600 gün süre ile işsizlik sigortası prim ödemiş olmak ve iş almaya hazır olmak kaydıyla işsizlik sigortası hizmetlerinden yararlanırlar.

4857 sayılı İş Kanunun 17. maddesi veya 854 sayılı Deniz İş Kanunun 16. maddesi ya da 5953 sayılı Basın Mesleğinde Çalışanlarla Çalıştıranlar Arasındaki Münasebetlerin Tanzimi Hakkında Kanunun 6. maddesinin dördüncü fıkrasında belirtilen bildirim önellerine uygun olarak hizmet akdi işveren tarafından sona erdirilenler.Hizmet akdi, süresi belirli olsun veya olmasın sürenin bitiminden önce veya bildirim önelini beklemeksizin 4857 sayılı İş Kanunun 24. maddesinin (I), (II) ve (III) numaraları bentlerine veya 854 sayılı Deniz İş Kanununun 14. maddesinin (II) ve (III) numaralı bentlerine veya 5953 sayılı Basın Mesleğinde Çalışanlarla Çalıştıranlar Arasındaki Münasebetlerin Tanzimi Hakkında Kanunun 7. maddesi ile 11. maddesinin birinci fıkrasına göre sigortalı tarafından feshedilenler.Hizmet akdi, süresi belli olsun veya olmasın sürenin bitiminden önce veya bildirim önelini beklemeksizin 4587 sayılı İş Kanununun 25. maddesinin (I), (III) ve (IV) numaralı bentlerine veya 854 sayılı Deniz İş Kanununun 14. maddesinin (III) numaralı bendine veya 5953 sayılı Basın Mesleğinde Çalışanlarla Çalıştıranlar Arasındaki Münasebetlerin Tanzimi Hakkında Kanunun 12. maddesinin birinci fıkrasına göre işveren tarafından feshedilenler.Hizmet akdinin belirli süreli olması halinde, bu sürenin bitimi nedeniyle işsiz kalmak, 854 sayılı Deniz İş Kanununun 7. maddesinin (II) numaralı bendinde belirtilen hizmet akdinin belirli bir sefer için yapılmış olması nedeniyle sefer sonunda işsiz kalanlar.      İşyerinin el değiştirmesi veya başkasına geçmesi, kapanması veya kapatılması, işin veya işyerinin niteliğinin değişmesi nedenleriyle işten çıkarılmış olanlar, 854 sayılı Deniz İş Kanununun 14. maddesinin (IV) numaralı bendindeki nedenlerle işsiz kalanlar.24/11/1994 tarihli ve 4046 sayılı Özelleştirme Uygulamalarının Düzenlenmesine ve Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunun 21. maddesi kapsamında işsiz kalanlar.Yukarıdaki belirtilen iş kanunları kapsamına girmeyen sigortalılardan hizmet akitleri, 6356 Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu kapsamında yapılmış olan toplu iş sözleşmeleri veya toplu iş sözleşmesi bulunmayan hallerde Borçlar Kanunu hükümleri doğrultusunda (a), (b), (c), (d) ve (e) bentlerindeki hükümlere paralel olarak sona ermiş olanlar.

Mahkemelik Başvurular

207

A- Tazminat ve Alacak Davaları

Sigortalı işsizlerin mahkeme kararı ile birlikte Kurumumuza başvurmaları halinde aşağıda belirtildiği üzere işlem yapılmaktadır.

a) Sigortalı işsizin işveren aleyhine açmış olduğu davanın işçi lehine sonuçlanması halinde (işçi lehine ihbar ve/veya kıdem tazminatına hükmedilmiş olması veya mahkeme kararında 4447/51 inci madde kapsamında fesih işleminin yapıldığı yönünde bir ifadeye yer verilmesi),Mahkeme kararı kesinleşmiş olmalıdır. Mahkeme kararının kesinleşip kesinleşmediği söz konusu kararın altına ilgili mahkeme tarafından eklenen kararın kesinleştiğine dair bir ibareden anlaşılmaktadır. Sigortalı işsizler, mahkeme kararının kesinleştiği tarihten itibaren 30 gün içinde başvuruda bulunmak zorundadır. Sigortalı işsizlerin kesinleşmiş mahkeme kararından önce yaptıkları başvurular süresinde yapılmış kabul edilir. İlk mahkemenin verdiği kararın temyiz edilmesi halinde, sigortalı işsizlerin başvuru süresi Yargıtay kararının ilgililere tebliğ tarihinden başlar.Tarafların anlaşması üzerine hakim tarafından konusuz kaldığına dair bir karar verilmesi halinde, feshin Kanun kapsamında yapıldığı taraflarca tanzim edilmiş anlaşma tutanakları veya bir protokolden anlaşılıyorsa veya ihbar/kıdem tazminatının ödendiğini gösterir bordro veya banka dekontundan anlaşılıyorsa bu kapsamdakiler için de konusuz kalmış olan mahkeme kararının kesinleşmesi aranır ve mahkemelik bildirge işlemi yapılır. Mahkemelik bildirgelerle ilgili olarak, hizmet akdinin sona erdiği tarihten itibaren çalışılmayan dönemler için geriye dönük toplu ödeme yapılır.

b) Sigortalı işsizin Kurumumuz aleyhine açmış olduğu davanın işçi lehine sonuçlanması halinde, Mahkeme kararının kesinleşmesi beklenmeden işlemler başlatılır.Sigortalı işsiz söz konusu kararla birlikte istediği zaman başvurabilir, süre aranmaz.Mahkeme kararında ödenmesi gereken işsizlik ödeneği miktarına yer verilmiş ise SGK kayıtlarında aksi veriler yer alsa bile söz konusu miktarın ödenmesi gerekir.

B- İşe İade Dava Kararları

4857 sayılı İş Kanununun 20. maddesi hükmüne göre işe iade edilmesine yönelik mahkeme kararı ile birlikte başvuranlarla ilgili olarak aşağıda belirtildiği üzere işlem yapılır.Kesinleşmiş mahkeme kararına göre işe iade edilmesine karar verilen sigortalı işsizin işe başlatılıp başlatılmadığı işveren nezdinde sorgulanır ve aşağıdaki işlemler yapılır.a) İşveren işe başlatmamış ve geçersiz sayılan feshe göre işsizlik ödeneği ödenmiş ise, işe başlatılmayanların bildirgeler mahkeme kararına göre geriye dönük yatırılan dört aylık primlerin son günü fesih tarihi kabul edilerek veriler bu doğrultuda yeniden güncellenir. Ancak, işveren tarafından mahkeme kararına göre yatırması gereken primleri yatırmamış ise bildirge üzerinde her hangi bir işlem yapılmaz. SGK kayıtları kontrol edilerek geriye dönük dört aylık primlerin yatırıldığının tespit edilmesi halinde

208

gerekli güncellemeler yapılır. Oluşabilecek fazla, eksik veya normal ödemeler birbiriyle mahsuplaştırılarak aylar itibarıyla düzenli olarak ödenmeye devam edilir.b) İşveren işe başlatmamış ve geçersiz sayılan feshe göre işsizlik ödeneği ödenmemiş ise, işveren tarafından mahkeme kararına göre yatırılan geriye dönük dört aylık primlerin son günü fesih tarihi kabul edilir, ilgilinin başvuru tarihi sisteme girilerek bildirge kaydedilir. Ödemeler fesih tarihinin izleyen günden itibaren yapılır.c) İşveren işe başlatmış ancak geçersiz sayılan feshe göre işsizlik ödeneği ödenmiş ise, işe başlatılanların bildirgeleri “Gerekçeli İptal” yapılır. Oluşan fazla ödemeler (işe iade işlemi sigortalı işsiz tarafından Kurumumuza bildirilmiş ise yasal faiz uygulanmadan, Kurumumuzca tespit edilmiş ise yasal faizi ile birlikte) tahsil edilir.d) İşveren işe başlatmış ve geçersiz sayılan feshe göre işsizlik ödeneği ödenmemiş ise, ilk fesih geçersiz kılındığı ve sigortalı da işe başlatıldığından işsizlik ödeneği bakımından herhangi bir işlem yapılmaz.

Sigortalı işsizin başvuru süresi ile ilgili olarak; işverenin işe başlatmayacağını bildirdiği tarihten itibaren 30 gün içinde, tespiti mümkün olmayan hallerde mahkeme kararının kesinleştiği tarihten itibaren 70 gün (Kesinleşen karardan itibaren sigortalının işverene işe başlamak için başvuru süresi 10 gün, işverenin başlatma süresi bir ay ve son olarak 4447 sayılı Kanun gereği ilgilinin Kurumumuza başvuru süresi 30 gündür ve toplamda 70 gün) içinde başvurması halinde sigortalı işsizin süresinde başvurduğu kabul edilmektedir. Ancak söz konusu süreyi geçirenler için geç kaldıkları süre toplam hak sahipliği süresinden düşülecek şekilde ödeme planı oluşturulur.

Kesinleşen mahkeme veya özel hakem kararının tebliğinden itibaren on işgünü içinde işe başlamak için işverene başvurmayanlar için ilk fesih geçerli olmaktadır. İlk feshi Kanun kapsamında olan sigortalı işsizler için yukarıda yer verilen başvuru esasları göz önünde bulundurularak ödeme işlemleri yerine getirilir.

Banka Disketi Oluşturulması ve Ödeme İşlemleriBanka disketi her ay düzenli olarak, ayın son gününden önceki üçüncü işgününde yapılır. Disketin söz konusu tarihten önce/sonra yapılabileceği bir durum oluşması halinde disketin oluşturulacağı tarih İşsizlik Sigortası Dairesi Başkanlığı tarafından e-mail ortamında duyurulur.İlk işsizlik ödeneği ödemesi, başvuruyu izleyen ayın sonuna kadar yapılır. Sigortalı işsizlerden işlemleri sonuçlandırılabilenler başvurdukları ay sonunda ödeneklerini alabilir. İşsizlik ödeneği herhangi bir vergi ve kesintiye tabi tutulamaz, nafaka borçları dışında haciz veya başkasına devir veya temlik edilemez. Ancak, İcra Müdürlüklerinin Kurumumuza göndermiş oldukları yazıya istinaden haciz işlemleri yerine getirilir. Ayrıca, ölen sigortalı işsizlerden yapılan fazla ödemeler tahsil edilmez.

İşsizlik Ödeneğinin Kesilmesi ve Başlatılmasıİşsizlik ödeneği alırken çalışmaya başlayanların (bir gün dahi olsa), işe girdiği tarihi takip eden günden başlayarak 15 gün içinde Kuruma bilgi vermeleri gerekmektedir. Bu durumun tespiti, SGK kayıtları kontrol edilmek suretiyle Kurum personeli tarafından veya yerinde inceleme yapılmak suretiyle çalışma hayatını inceleme ve denetleme yetkisine haiz müfettişlerce veya kamu idarelerinin denetim elemanları tarafından yapılabilmektedir.

209

İşsizlik sigortası ödeneğinden faydalanırken aynı zamanda gelir getirici bir işte çalışan sigortalıların tespitinin yapılmasında, sosyal güvenlik denetmenleri ve sosyal güvenlik kontrol memurları da görevlendirilebilir. a) Yeni İşe Girme: Sigortalı işsiz işsizlik ödeneği aldığı dönem içinde işe girmesi ve bu durumu Kurumumuza bildirmesi veya Kurumumuzca tespit işlemi yapılması halinde ödeneği durdurulur. Tekrar işsiz kalması durumunda başvuru tarihi itibariyle başlatılır. b) Gelir Getirici İşte Çalışıyor Olma: Sigortalı işsiz işsizlik ödeneği aldığı dönem içinde kayıt dışı çalışması ve bu durumun çalışma hayatını inceleme ve denetleme yetkisine haiz müfettişlerce veya kamu idarelerinin denetim elemanları tarafından tespit edilmesi halinde ödeneği kesilir. Tekrar işsiz kalması durumunda ödenek başlatılmaz. c) Geçici İş Görmezlik: Sigortalı işsiz işsizlik ödeneği aldığı dönem içinde geçici iş göremezlik raporu alması halinde raporun başlangıç tarihi itibariyle ödeneği durdurulur bitiş tarihi itibariyle yeniden başlatılır.d) İş Almaya Hazır Olmama: Sigortalı işsiz işsizlik ödeneği aldığı dönem içinde iş almaya hazır olmaması (yurt dışına çıkması, kendi isteği, vb.) halinde ödeneği durdurulur, iş almaya hazır olması durumunda başvuru tarihi itibariyle ödeneği tekrar başlatılır.e) Önerilen işi Kabul Etmeme: Sigortalı işsiz işsizlik ödeneği aldığı dönem içinde mesleklerine uygun, son çalıştığı işin ücret ve çalışma koşullarına yakın ve ikamet edilen yerin belediye mücavir alanındaki Kurumca önerilen işi kabul etmemesi halinde ödeneği kesilir ve haklı bir gerekçesi yoksa tekrar başlatılmaz. f) Eğitimi Reddetme: Sigortalı işsiz işsizlik ödeneği aldığı dönem içinde önerilen mesleki eğitimi kabul etmemesi halinde ödeneği kesilir. Ödeneğin kesilme gerekçesinin ortadan kalkması halinde, işsizlik ödeneği ödenmesine sigortalı işsizin başvurduğu tarih itibariyle yeniden başlanır. Ancak bu suretle yapılacak son işsizlik ödeneği ödemesinin tarihi, eğitim teklifinden önceki son ödeme kararında belirtilen tarihten sonraki bir tarih olamaz.g) Davete Gelmeme: Sigortalı işsiz işsizlik ödeneği aldığı dönem içinde davete icabet etmemesi halinde ödeneği kesilir. Ödeneğin kesilme gerekçesinin ortadan kalkması halinde, işsizlik ödeneği ödenmesine sigortalı işsizin başvurduğu tarih itibariyle yeniden başlanır. Ancak bu suretle yapılacak son işsizlik ödeneği ödemesinin tarihi, davetten önceki son ödeme kararında belirtilen tarihten sonraki bir tarih olamaz.h) Kursa Devamsızlık: Sigortalı işsiz işsizlik ödeneği aldığı dönem içinde kursa devamsızlığı halinde ödeneği kesilir. Ödeneğin kesilme gerekçesinin ortadan kalkması halinde, işsizlik ödeneği ödenmesine sigortalı işsizin başvurduğu tarih itibariyle yeniden başlanır. Ancak bu suretle yapılacak son işsizlik ödeneği ödemesinin tarihi, daha önceki son ödeme kararında belirtilen tarihten sonraki bir tarih olamaz.İ) Emeklilik Aylığı Almaya Başlama: İşsizlik ödeneği aldığı dönem içinde herhangi bir sosyal güvenlik kuruluşundan yaşlılık aylığı almaya başlayanların ödenekleri “Emeklilik” gerekçesiyle yaşlılık aylığı almaya başladığı tarih itibariyle kesilir. Tekrar başlatılmaz. Herhangi bir Sosyal Güvenlik Kurumundan yaşlılık aylığı dışında gelir alanların ödenekleri kesilmez. J) Ölüm: Sigortalı işsiz işsizlik ödeneği aldığı dönem içinde ölmesi durumunda ödeneği ölüm tarihi itibariyle kesilir.k) Askerlik: Sigortalı işsiz işsizlik ödeneği aldığı dönem içinde askere gitmesi halinde ödeneği kesilir. Askerlik dönüşü başvuru tarihi itibariyle tekrar başlatır. l) İsteğe bağlı sigortalı olanların (işsizlik primi ödeyenler hariç) ödeneği kesilmez.

210

Önerilen İşin Reddedilmesinde Haklı Nedenler İşveren tarafından sigortalı işsizin, mesleğine uygun son çalıştığı işin ücret ve

çalışma koşullarına yakın olmayan bir işte çalıştırılmak istenmesi, İşveren tarafından sigortalı işsizin eğitim durumuna, yaşına, cinsiyetine, fizik ve

sağlık durumuna uygun olmayan bir işte çalıştırılmak istenmesi, Hizmet akdinin çalışma koşulları itibarıyla, iş yasalarında belirlenmiş olan

hükümlere aykırı koşullar (asgari ücretten daha az bir ücret verilmesi, günlük ve/veya haftalık çalışma süresinin aşılması, fazla çalışma yer almasına rağmen ücretin öngörülmemiş olması, yıllık ücretli izin verilmemesi ya da yasanın belirlediğinden daha az verilmesi gibi) içermesi,

Sigortalı işsizin ikamet ettiği yerin belediye mücavir alanı sınırları dışında bir iş olması,

Sigortalı işsizin, önerilen işyerinden 4857 sayılı İş Kanununun 24/II maddesinde belirtildiği gibi kabul edilebilir haklı sebeple ayrılmış olması (Kişinin o işyerinde çalıştığının SGK kayıtlarından veya işyerinden alınan yazı ile belgelenmesi),

Mücbir sebepler gibi haklı nedenlerle önerilen işin kabul edilmemesi halinde, işsizlik ödeneği kesilmez.

Çağrılara Cevap Verilmemesinde Haklı Nedenler Sigortalı işsiz tarafından doğru adres verilmiş olmasına rağmen davet

mektubunun zamanında sigortalı işsize ulaşmaması, Kurum birimi tarafından istenilen belgeleri göndermiş olmasına rağmen sigortalı

işsizin kusuru olmaksızın belgelerin Kurum birimine ulaşmaması, (sigortalı işsizin belgelendirmesi gerekmektedir.)

Mücbir sebepler gibi haklı nedenlerle çağrılara cevap veremeyenlerin ve bu haklı nedenleri belgeleyenlerin,

işsizlik ödeneği kesilmez.

Meslek Geliştirme, Değiştirme ve Edindirme Eğitimi Kurum tarafından önerilen meslek geliştirme, edindirme ve yetiştirme eğitimini haklı bir neden göstermeden reddeden veya kabul etmesine karşın devam etmeyenlerin ya da kendi kusuru nedeniyle eğitimle ilişkisi kesilenlerin işsizlik ödeneği kesilir. Bu kapsamda sigortalı işsizlerden; kursu kabul etmesine rağmen başlamaması, eğitimi yarıda bırakması hallerinde ödeneklerinin kesileceğini, oluşacak fazla ödemelerin yasal faizi ile ödeyeceğine dair bir taahhütname alınır. Ödenekleri “Kursu Red” gerekçesiyle kesilenler, reddettikleri kursa katılmaları halinde ilgililerin ödenekleri yanlış kesme gerekçesiyle tekrar başlatılır.Kurumumuzdan işsizlik ödeneği alan sigortalı işsizler için düzenlenecek olan mesleki eğitimlerle ilgili olarak; sigortalı işsizler, söz konusu meslekte açılan kursu tercih edip etmediğine bakılmaksızın durumlarına uygun kurslara gönderilebilir, tercihinin alınmış/alınmamış olması ilgililere kursa katılmama hakkını vermez. İşsizlik sigortası kapsamında olsun ya da olmasın sigortalı işsizlere gönderilecek olan davet yazıları iadeli taahhütlü posta yoluyla gönderilir. Kurs davet yazılarının sigortalı işsizlere tebliğ edilmiş olması kaydıyla, sigortalı işsizin Kurumumuzca yapılan davete mücbir sebepler dışında icabet etmemesi durumunda,

211

işsizlik ödeneği belirlenen görüşme tarihi itibarıyla kesilir. Görüşme tarihi veya bu tarihten sonra tebliğ işlemi yapılmış ise işsizlik ödeneği kesilmez. Bu nedenle görüşme tarihinden önce tebliğ işlemi yapılacak şekilde davet işleminin yapılmasına dikkat edilir.Görüşmeye gelen sigortalı işsizler kursa katılacaklarını ifade etmelerine rağmen kurs başlama tarihinde kursa katılmazlar ise, ilgililerin ödenekleri kurs başlama tarihi itibarıyla “Eğitimi Ret” gerekçesiyle kesilir.Kuruma bildirilmiş olan adrese gönderilmiş olmasına rağmen çeşitli nedenlerle (adresten taşınmış, tanınmıyor vs) davet mektubu iade edilenlerle ilgili olarak, PTT tarafından davet kartı üzerine iade tarihi yazılmış ise bu tarih, iade tarihi yazılmamış ise davet kartının Kuruma intikal ettiği tarih itibarıyla ilgililerin ödenekleri “Davete Gelmeme” gerekçesiyle kesilir. Sigortalı işsizler adına gönderilen kurs/iş davet kartlarının “bekleme müddeti bitti iade” gerekçesiyle iade edilmesi halinde; davet kartı öngörülen görüşme tarihinden önce Kuruma intikal etmiş ise ilgiliye telefon veya e-mail yoluyla tebliğe çalışılır ve bu durum bir tutanakla kayıt altına alınır. Yapılan görüşmeye rağmen davete icabet etmeyenlerin ödenekleri öngörülen görüşme tarihi itibarıyla, davet kartı öngörülen görüşme tarihinden sonra iade edilenlerin ödenekleri ise, PTT tarafından davet kartı üzerine iade tarihi yazılmış ise bu tarih, iade tarihi yazılmamış ise davet kartının Kuruma intikal tarihi itibarıyla “Davete Gelmeme” gerekçesiyle kesilir. Sigortalı işsizin; ikamet ettiği yerin belediye mücavir alanı sınırları (belediye mücavir alanı, büyükşehir belediyesi olanlar için büyükşehir belediye mücavir alanı) dışındaki bir kursu reddetme hakkı bulunmaktadır. Ancak, ikamet edilen yer ile kurs yeri arasına mutat şehir içi araçlarla olmak kaydıyla en fazla iki araç ile ulaşılabiliyorsa sigortalı işsizin eğitimi reddetme hakkı bulunmamaktadır. Yetkili kurum, kuruluş ve kişiler tarafından tanzim edilmiş olan sağlık raporları; kursta yapılabilecek devamsızlık süresinden daha fazla süreli bir istirahat içermesi (kurs dönemine rastlaması gerekir) veya ilgili mesleğin/mesleki eğitimin icra edilmesine engel teşkil edebilecek bir ibareyi ihtiva etmesi durumlarında kursa katılmamakta haklı bir gerekçe olarak kabul edilmektedir. Sigortalı işsizin önerilen kurs tarihine yakın veya kurs dönemine rastlayan bir tarihte başka bir belediye mücavir alanı içine taşınacağı, emekli olacağı, ameliyat olacağı ve benzeri durumlarla kursa katılamayacağını bildirmesi haklı bir gerekçe olarak kabul edilir. Ancak sigortalı işsizlerin bu durumlarını kurs bitmeden belgelendirmesi gerekir. Aksi halde, ödeneği görüşme tarihi itibarıyla “Eğitimi Ret” gerekçesiyle kesilir.Sigortalı işsizlerin 4857 sayılı İş Kanununun 74 üncü maddesinde yer alan doğumdan önceki ve sonraki dönemlere ait yasal izin süreleri ile mesleki eğitim döneminin çakışması halinde kursu reddetme hakkı bulunmaktadır. Ancak 74 üncü maddede belirtilen süre boyunca ödenekler raporlu olmaları veya iş almaya hazır olmamaları gerekçeleriyle kesilir.Sigortalı işsizler; uzun süreli tedavi gerektiren kanser, verem ve akıl hastalıkları gibi hastalıkları ile anne, baba, eş ve çocuklardan birinin başka birinin bakımına muhtaç olduklarını belgelendirmeleri halinde bu durum kursa katılmama için haklı bir gerekçe olarak kabul edilir. Eğitime davet edilen sigortalı işsizlerin kendi imkânları ile mesleki eğitim kursuna devam ettikleri/edecekleri gerekçesiyle eğitimi reddetmeleri durumunda (Kamu kurumlarınca düzenlenen kurslar veya 5580 sayılı Kanuna tabi faaliyet gösteren firmalarca düzenlenen kurslar dâhil) belgelendirmeleri kaydıyla işsizlik ödenekleri kesilmez.

212

Kural olarak hangi mesleğe sahip olursa olsun sigortalı işsizler mesleğin gerektirdiği eğitim düzeyi, yaş, cinsiyet, fizik ve sağlık durumuna uygun olmak kaydıyla her kursa gönderilebilir. Ancak, verilecek mesleki beceri ile kursa davet edilen sigortalı işsizin istihdam edilebilirliliği arasında kuvvetli bir ilişki olmadığına komisyonca (her birimde işsizlik sigortası servisi ve işgücü yetiştirme servisinde görevli personellerin de katılımıyla en az üç kişilik bir komisyon oluşturulur) kanaat getirilmiş olması halinde kursa gitmeme talebi kabul edilebilir. Örneğin, bilgisayar mühendisi veya banka müdürü olarak çalışırken işsiz kalan bir sigortalı işsizin çocuk bakıcılığı veya kaynakçı kurslarına davet edilmesi halinde ilgili kursa gitmek istememesi durumunda talebi kabul edilir. Haklı bir gerekçe ileri sürmeden kursa katılmak istemediğini bildirenlerin ödenekleri bildirim tarihi itibarıyla “Eğitimi Ret” gerekçesiyle kesilir. Eğitimin haklı nedenler olmaksızın reddedilmesi durumunda Eğitimi Ret (ER) kodu işlenir ve işsizlik ödenekleri kesilir. Ödeneğin kesilme gerekçesinin ortadan kalkması halinde (kursa gitmeye hazır olduğunu bildirmesi), işsizlik ödeneği ödenmesine başvuru tarihi itibariyle yeniden başlanır. Bu suretle yapılacak yeniden başlatmalarda hak kaybı söz konusudur ve hak kaybı söz konusu olan başlatmalarda ilgililerden herhangi bir belge talep edilmez. İşe girdiği gerekçesiyle kurstan ayrıldığını ileri sürenlerin kesme nedenleri SGK kayıtlarından durumun doğrulanması halinde “Yeni İşe Girme” gerekçesiyle güncellenir.

Geçici İş Göremezlik Ödeneği Alma DurumuGeçici iş göremezlik ödeneği almaya hak kazanan (yetkili sağlık kuruluşlarından sağlık raporu alan) sigortalı işsizlerin işsizlik ödeneklerinin ödenmesi, bu durumun devamı süresince durdurulur ve sigortalı işsize konu hakkında bilgi verilir. İlgililerin ödenekleri bu durumların başladığı tarih itibarıyla kesilir, bittiği tarih itibarıyla (bu dönemde işsizlik ödeneğinin kesilmesini gerektiren bir durumun olup olmadığı SGK hattından kontrol edilmek suretiyle) tekrar başlatılır. Tespit işlemi Kurumumuz tarafından yapılanlar için söz konusu dönemde ödenen işsizlik ödeneklerinin sadece yasal faizi tahsil edilir.

Sigorta Primleriİşsizlik ödeneği alınan dönem boyunca ilgililer adına genel sağlık sigortası primi SGK’ya aktarılır. Genel sağlık sigortası prim miktarı, prime esas alt kazanç miktarının (asgari ücret) yüzde 12’sidir.

Sağlık Hizmetlerinden Yararlanmaİşsizlik ödeneği ödendiği sürece, Kurumumuz tarafından SGK’ya sigortalı işsiz adına genel sağlık sigortası primi yatırılmaktadır. SGK işsizlik ödeneği alınan süre boyunca sigortalı ile geçindirmekle yükümlü olduğu kişilerin sağlık giderlerini karşılamaktadır.

İdari Para Cezaları (İPC)İşten ayrılma bildirgeleri işverenlerce; iş sözleşmesi 01.08.2009 tarihinden önce sona erenler için Kurumumuza, 01.08.2009 tarihi ve sonrasında feshedilenler için Sosyal Güvenlik Kurumuna (SGK) gönderilmektedir. Bu nedenle, fesih tarihi 01.08.2009 ve daha sonraki bir tarih olan hallerde işten ayrılma bildirgesi Kurumumuza gönderilmemekte ve Kurumumuzca da süresinde gönderilmediği gerekçesiyle idari para

213

cezası uygulanmamaktadır. Ancak, fesih tarihi 01.08.2009 tarihinden önce olan hallerde uygulanması gereken idari para cezaları devam etmektedir.

İş Kaybı Tazminatı ve İşsizlik Ödeneğine Birlikte Hak Kazanılması4046 sayılı Kanun kapsamında özelleştirme nedeniyle işsiz kalanlardan iş kaybı tazminatı ve işsizlik ödeneğini birlikte almaya hak kazananlara öncelikle iş kaybı tazminatı ödenir. Ödenen iş kaybı tazminatı süresi hak kazanılan toplam işsizlik ödeneği süresinden düşülerek kalan süre kadar işsizlik ödeneği ödenir. İş kaybı tazminatı için yapılan başvurular aynı zamanda işsizlik ödeneği talep başvurusu yerine geçer.Hizmet akitleri 4046 sayılı Kanuna göre sona erenlerin, iş kaybı tazminatı hizmetlerinden yararlanabilmeleri için hizmet akitlerinin sona erdiği tarihi izleyen günden itibaren 30 gün içinde Kuruma başvurmaları zorunludur. Mücbir sebep olmaksızın başvuru süresini geçirenler, iş kaybı tazminatından yararlanamazlar. Bu durumda; başvuruda gecikilen süre işsizlik ödeneği ödenecek toplam süreden düşülerek kalan süre kadar işsizlik ödeneği ödenir. Sigortalı İşsizlere Yapılan Fazla Ödemelerin TahsiliYapılan bir ödemenin fazla ödeme olduğunun tespiti halinde; ödemeyi banka hesaplarından çekenlerden anapara, yasal faiz ve varsa masrafları, çekmeyenler ile çekmeden önce Kuruma bilgi verenlerden sadece ana para tahsil edilir. Ödemeyi çekip en geç 3 işgünü içinde Kurum hesabına yatıranlar da ödemeyi çekmeyenler gibi değerlendirilir.Fazla ödeme, işverenin kusurundan (Sosyal Güvenlik Kurumuna verilen Sigortalı İşten Ayrılış Bildirgesinde hak sahipliğine esas teşkil eden bilgilerde Kurumun yanıltılması gibi) kaynaklanıyor ise anapara sigortalı işsizden, yasal faizi ve varsa masrafları işverenden tahsil edilir. Hesaptan çekilmeyen ödemeler için faiz uygulanmaz.

KISA ÇALIŞMA ÖDENEĞİ

4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanununun Ek 2 nci maddesine göre; Genel ekonomik, sektörel veya bölgesel kriz ile zorlayıcı sebeplerle işyerindeki haftalık çalışma sürelerinin geçici olarak önemli ölçüde azaltılması veya işyerinde faaliyetin tamamen veya kısmen geçici olarak durdurulması hallerinde, işyerinde üç ayı aşmamak üzere kısa çalışma yapılabilir.Kısa çalışma: Üç ayı geçmemek üzere; işyerinde uygulanan çalışma süresinin, işyerinin tamamında veya bir bölümünde geçici olarak en az üçte bir oranında azaltılmasını veya süreklilik koşulu aranmaksızın en az dört hafta süreyle faaliyetin tamamen veya kısmen durdurulmasını,Genel ekonomik kriz: Ulusal veya uluslararası ekonomide ortaya çıkan olayların, ülke ekonomisi ve dolayısıyla işyerini ciddi anlamda etkileyip sarstığı durumları,

214

Sektörel kriz: Ulusal veya uluslararası ekonomide ortaya çıkan olaylardan doğrudan etkilenen sektörler ve bunlarla bağlantılı diğer sektörlerdeki işyerlerinin ciddi anlamda sarsıldığı durumları,Bölgesel kriz: Ulusal veya uluslararası olaylardan dolayı belirli bir il veya bölgede faaliyette bulunan işyerlerinin ekonomik olarak ciddi şekilde etkilenip sarsıldığı durumları,Zorlayıcı sebepler: İşverenin kendi sevk ve idaresinden kaynaklanmayan, önceden kestirilemeyen, bunun sonucu olarak bertaraf edilmesine olanak bulunmayan, dışsal etkilerden ileri gelen, geçici olarak çalışma süresinin azaltılması veya faaliyetin tamamen veya kısmen durdurulması ile sonuçlanan deprem, yangın, su baskını, salgın hastalık, seferberlik ve benzeri nedenleri, ifade eder. Amaç ve DayanakKısa çalışma, çalışanların işten çıkartılmadan ekonomik, sektörel veya bölgesel kriz ile zorlayıcı nedenlerin yaşandığı dönemlerin atlatılması amacıyla yapılan bir uygulamadır. Kısa çalışma uygulaması ile; firma açısından tekrar işe alma, eğitim ve iş uyum için gerekli olan bir takım giderlerin önlenmesi, işçi açısından ise çalışılmayan dönemde gelir devamlılığının sağlanması amaçlanmıştır.Kısa çalışma ve kısa çalışma ödeneği uygulaması, 22 Mayıs 2003 tarihinde kabul edilen 4857 sayılı İş Kanunu’nun 65 inci maddesinin yürürlüğe girmesi ile başlamıştır. 2008 yılında yapılan yasal düzenleme ile kısa çalışma ve kısa çalışma ödeneği uygulamasına ilişkin hükümler İş Kanunundan çıkartılarak 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu kapsamına alınmıştır. Böylelikle İş Kanunun kapsamı dışında yer alan bir hizmet akdine tabi çalışanların da kısa çalışma ve kısa çalışma ödeneği uygulaması kapsamına alınması sağlanmıştır.İşverenlerin Kısa Çalışma Talebinde BulunmasıGenel ekonomik, sektörel veya bölgesel kriz ile zorlayıcı sebeplerle işyerinde kısa çalışma yapılmasını talep eden işveren, Kurum birimine, varsa toplu iş sözleşmesi tarafı sendikaya yazılı bildirimde bulunur. İşveren bildiriminde;Genel ekonomik, sektörel veya bölgesel kriz ile zorlayıcı sebeplerin işyerine etkilerini ve zorlayıcı sebebin ne olduğunu,İşyerinin unvanını, adresini, varsa toplu iş sözleşmesi tarafı sendikayı, sosyal güvenlik işyeri sicil numarasını,Varsa iddiasını kanıtlayıcı somut belgeleri,belirtmek zorundadır.Kısa Çalışma Talebinin Değerlendirilmesiİşverenin kısa çalışma talebi, öncelikle Kurum tarafından sebep ve şekil yönünden değerlendirilir. Genel ekonomik, sektörel veya bölgesel krizin varlığı, işçi ve işveren sendikaları konfederasyonlarının iddia etmesi ya da bu yönde kuvvetli emarenin bulunması halinde, durum Kurum Yönetim Kurulu tarafından karara bağlanır.Genel ekonomik, sektörel veya bölgesel kriz ile zorlayıcı sebeplerle bağdaşmadığı halde, nakit darlığı, ödeme güçlüğü, pazar daralması ve stok artışı gibi sebeplere dayalı olarak yapıldığı tespit edilen başvurular Kurum tarafından reddedilir.

215

Genel ekonomik, sektörel veya bölgesel kriz ile zorlayıcı sebeplerle yapılan başvuruların uygunluk tespiti, Kurum yetkililerince ivedilikle yapılır. İnceleme sonucu, Kurum tarafından işverene bildirilir. İşveren durumu, işyerinde işçilerin görebileceği bir yerde ilan eder ve varsa toplu iş sözleşmesine taraf işçi sendikasına bildirir. İlan yoluyla işçilere duyuru yapılamadığı durumlarda, kısa çalışmaya tabi işçilere yazılı bildirim yapılır.Kısa çalışma ödeneği ödemesi işverenlerin Kurumumuza gönderdikleri listelerin veri tabanına eklenmesi yöntemiyle yapılmaktadır.İşverenler tarafından Kısa Çalışma Bildirim Listesinde işçilerin bildirilmiş olması ilgililer tarafından Kurumumuza başvuru yapıldığı kabul edilir.Kısa Çalışma Ödeneğinden Yararlanma ŞartlarıKısa çalışma talebinin uygun bulunması ve kısa çalışma yapması uygun görülenler arasında ilgilinin isminin yer almış olması,Kısa çalışmanın başladığı tarih itibarıyla iş sözleşmesinin feshi dışında işsizlik ödeneğine hak kazanma koşullarını (son 120 gün içinde prim ödeyerek çalışmış olmak kaydıyla son üç yıl içinde en az 600 gün süre ile işsizlik sigortası primi ödemiş olması) sağlamış olması,gerekmektedir. Kısa Çalışma Ödeneğinin KesilmesiKısa çalışma ödeneği alanların;

Kısa çalışma yapılan işyerinden ayrılması (işten çıkış), Yaşlılık aylığı almaya başlaması, Herhangi bir sebeple silah altına alınması, Herhangi bir kanundan doğan çalışma ödevi nedeniyle işinden ayrılması, Geçici iş göremezlik ödeneğinin başlaması durumunda geçici iş göremezlik

ödeneğine konu olan sağlık raporunun başladığı tarih itibariyle, İlan edilen süreden önce, normal faaliyete başlanılması,

hallerinde kısa çalışma ödeneğinin kesilmesi gerekmektedir.

Kısa Çalışma Ödeneği MiktarıGünlük kısa çalışma ödeneğinin miktarı, 22/5/2003 tarihli ve 4857 sayılı İş Kanununun 39 uncu maddesine göre 16 yaşından büyük işçiler için uygulanan aylık asgari ücretin brüt tutarının % 150’sini geçmemek üzere, sigortalının son on iki aylık prime esas kazançları dikkate alınarak hesaplanan günlük ortalama brüt kazancının % 60’ıdır. Kısa Çalışma Ödeneğinin ÖdenmesiKısa çalışma ödeneğinin süresi üç ayı aşmamak kaydıyla kısa çalışma süresi kadardır. Ödeneğin süresi; herhalde hak edilen işsizlik ödeneği süresini aşamaz. Kısa çalışma ödeneği olarak yapılan ödemeler başlangıçta belirlenen işsizlik ödeneği süresinden düşülür. Kısa çalışma ödeneğinin süresini altı aya kadar uzatmaya ve işsizlik ödeneğinden mahsup edilip edilmeyeceğini belirlemeye Bakanlar Kurulu yetkilidir.Kısa çalışma ödeneği, işyerinde uygulanan haftalık çalışma süresini tamamlayacak şekilde çalışılmayan süreler için verilir. Kısa çalışma ödeneği, işçinin kendisine, PTT aracılığı ile aylık olarak her ayın sonunda ödenir.

216

Kısa çalışma ödeneği, ekonomik gelişmelerin işyerinin faaliyetleri üzerine etkileri doğrultusunda uygunluk tespitinde belirtilen süreyi aşmamak kaydıyla fiilen gerçekleşen kısa çalışma süresi üzerinden verilir.Zorlayıcı sebeplerle işyerinde kısa çalışma yapılması halinde, ödemeler 22.05.2003 tarihli ve 4857 sayılı İş Kanununun 24 üncü maddesinin (III) numaralı bendinde ve 40 ıncı maddesinde öngörülen bir haftalık süreden sonra başlar. İşçinin kısa çalışma ödeneği aldığı süre için, 31.05.2006 tarihli ve 5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu gereği Genel Sağlık Sigortası Primleri, İşsizlik Sigortası Fonu tarafından Sosyal Güvenlik Kurumuna aktarılır.Kısa çalışma ödeneği nafaka borçları dışında haciz veya başkasına devir veya temlik edilemez. Ancak, İcra Müdürlüklerinin Kurumumuza göndermiş oldukları yazıya istinaden haciz işlemleri yerine getirilir.İşverenin hatalı bilgi ve belge vermesi nedeniyle yapılan fazla ödemeler, yasal faizi ile birlikte işverenden, işçinin kusurundan kaynaklanan fazla ödemeler ise yasal faizi ile birlikte işçiden tahsil edilir.

İŞ KAYBI TAZMİNATI

İş Kaybı Tazminatının Kapsamı4046 sayılı Özelleştirme Uygulamaları Hakkında Kanun gereğince, Özelleştirme kapsamına alınan kuruluşlarda iş kanunlarına tabi olarak çalışırken; bunların özelleştirmeye hazırlanmaları, özelleştirilmesi, küçültülmesi, faaliyetlerinin durdurulması, kapatılması veya tasfiye edilmesi nedenleriyle; bu kuruluşların sermayelerindeki kamu payının % 50’nin altına düşmesinden, anonim şirket haline dönüştürülmeyenlerin ise devir–teslim tarihinden itibaren bir yıl içinde, hizmet akitlerinin haklı neden olmaksızın işveren tarafından feshedilmesi veya haklı nedenlerle kendileri tarafından feshedilmesi sonucu işsiz kalanlar bu Kanunda belirtilen tazminat ve diğer hizmetlerden yararlanırlar.

217

Hizmet Akdi Süresi ve Ödeme Gün SayılarıHizmet akdinin sona erdiği tarihte aynı işveren ile hizmet akdi kesintisiz en az;  550 günden beri devam edenlere 90 gün,1100 günden beri devam edenlere 120 gün, 1650 günden beri devam edenlere 180 gün, 2200 günden beri devam edenlere 240 gün süre ile iş kaybı tazminatı verilir (Aynı işverene bağlı olarak, hizmet akdi belirli sürelerle askıya alınmak suretiyle istihdam olunan geçici, mevsimlik işçiler dahil).Başvuru Süresinin KontrolüSigortalı işsizin, hizmet akdinin sona erdiği tarihi izleyen günden itibaren 30 gün (Son gün resmi tatile rastlaması halinde tatil bitimini izleyen ilk işgünü) içerisinde şahen veya elektronik ortamda Kuruma başvurması gerekmektedir. Mücbir sebep olmaksızın başvuru süresini geçirenler iş kaybı tazminatından yararlanamazlarİşten Ayrılma Nedeninin İncelenmesiİş akdi fesh edilen işçinin iş kaybı tazminatına hak kazanabilmesi için işten çıkış nedeninin 4046 sayılı Kanunun 21. Maddesinde belirtilen hükümlere uygun olması gerekir. Hizmet Akdi Süresinin Kontrolü Silah altına alınanların görevlerinin bitiminde süresi içinde işe başlamaları halinde askerlikte geçen süreleri, hizmet akdi yönünden kesinti kabul edilmeyecektir. Primini borçlananlar için bu süre iş kaybı tazminatı ödeme süresine esas hizmet akdi süresi hesaplamalarında dikkate alınacaktır. 550 günden beri devam edenlere 90 gün,1100 günden beri devam edenlere 120 gün, 1650 günden beri devam edenlere 180 gün, 2200 günden beri devam edenlere 240 gün Hizmet akdi süresinin aynı işveren ile kesintisiz en az 550 gün ve daha yukarı olması (satışta ve birleşmelerde aynı işveren olmayabilir) gerekmektedir. Hizmet akdinin başladığı ve sona erdiği tarihler arasında işverenin (Kamuda birleşmeler hariç) değişmemiş olması veya satış ve devir halinde işyeri çalışanları ile birlikte devredilmesi halinde işveren aynı işveren olarak kabul edilecektir. Kıdem Tazminatına Hak Kazanılıp Kazanılmadığının Belirlenmesi4046 sayılı Yasa kapsamında Hizmet akdi sona erdirilenlerin, hizmet akitleri tabi oldukları iş kanunları ve toplu iş sözleşmeleri gereğince kıdem tazminatına hak edip etmediği tespit edilir. Kıdem tazminatını hak etmeyenler iş kaybı tazminatı yararlandırılmazlar. İşçilerin kıdem tazminatına hak kazanılan gün sayıları işverenden yazılı olarak temin edilir. Yaşlılık Aylığına Hak Kazanılıp Kazanılmadığının Belirlenmesiİş akdi fesh edilen işçilerin hizmet akitlerinin sona erme tarihi itibariyle, 5510 sayılı Sosyal Sigortalara Kanunu hükümleri gereğince yaş, hizmet ve prim ödeme sürelerine göre yaşlılık aylığına hak kazananlar iş kaybı tazminatı hizmetlerinden yararlanamazlar.Tazminat Tutarıİş kaybı tazminatı, günlük net asgari ücretin iki katıdır. Özelleştirme uygulamaları sonucu işini kaybeden özürlülere günlük net asgari ücretin dört katı olarak ödenir.İş Kaybı Tazminatının Kesilmesi ve Durdurulma

218

İş kaybı tazminatı almakta olan kişilerin, yaşlılık aylığına hak kazandığının tespit edilmesi, işe girmesi ve vefat etmesi hallerinde olayın vuku bulduğu tarih itibariyle tazminatları kesilir ve tekrar başlatılmaz. Ayrıca, askere gidenlerin tazminatları askerlik nedeniyle durdurulur ancak, askerlik terhis tarihinden itibaren 30 gün içinde başvurmaları halinde, terhis tarihi itibariyle ödemeleri yeniden başlatılır. İş kaybı tazminatı aldığı sürede sağlık raporu alan veya geçici iş göremezlik ödeneğinden yararlanan işçilere İKT ödemesi hiçbir kesintiye tabi tutulmadan ödenir. Sosyal Güvenlik primlerinin ödenmesiİş kaybı tazminatı ödenen sürelere ait işçilerin (asgari ücretin 2 katı, Özürlülerde 4 katı üzerinden) brüt kazancından,Malüllük, Yaşlılık ve Ölüm Sigortası primi : %20,Genel Sağlık Sigortası primi : % 12Olmak üzere % 32’si Sosyal Güvenlik Kurumuna ay sonunda Kurumumuzca ödenir.

ÜCRET GARANTİ FONUYasal Dayanak4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanununun Ek 1 inci maddesi gereği; işverenin konkordato ilan etmesi, işveren için aciz vesikası alınması, iflası veya iflasın ertelenmesi nedenleri ile işverenin ödeme güçlüğüne düştüğü hallerde geçerli olmak üzere, işçilerin iş ilişkisinden kaynaklanan üç aylık ödenmeyen ücret alacakları Ücret Garanti Fonundan ödenir.Başvuruların KabulüÖdeme aczine düşen işverenden ücret alacağı bulunan işçilerin, Kurum birimine şahsen veya vekili aracılığıyla (noter tasdikli vekaletnameye haiz vekil) başvurmaları gerekir. Başvuranların Talep Dilekçesini doldurmaları sağlanır. Başvurulan Kurum birimi, işverenin başka bir Kurum biriminin görev alanında olması nedeniyle nakil yapamaz, başvuruları inceleyip sonuçlandırır.

219

Hak Sahipliğinin Kontrolüİşçi Alacak Belgesinde ücret alacağının bulunduğu dönemde işçinin, 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu kapsamında çalışıyor olması,İşverenin, konkordato ilan edilmesi, aciz vesikası alınması, iflası veya iflasın ertelenmesi nedenleri ile ödeme güçlüğüne düşmüş olması, İşçinin ödenmeyen ücret alacağının, işverenin ödeme güçlüğüne düşmesinden önce oluşmuş olması,İşçinin, işverenin ödeme güçlüğüne düşmesinden önceki son bir yıl içinde aynı işyerinde çalışmış olması, gerekmektedir. Belgelerde Ödeme Güçlüğüne Düşme Tarihinin Belirlenmesiİflas halinde, mahkemece verilen iflas kararı tarihi, İflasın ertelenmesi halinde, mahkemece verilen iflasın ertelenmesi kararı tarihi, Konkordato halinde, konkordato mühlet kararı tarihi, Aciz vesikası veya aciz vesikası hükmündeki haciz tutanağı alınması halinde ise bu belgelerin düzenlenme tarihi, işverenin ödeme güçlüğüne düştüğü tarihi ifade eder. Ücretin Kontrolü İşçi alacak belgesindeki miktarlar SGK aktif hizmet dökümünden kontrol edilir.5510 sayılı Kanunun 82 nci maddesi uyarınca belirlenen günlük kazanç üst sınırını aşmamak üzere, İşçi alacak belgesi ve SGK hizmet dökümündeki hangi miktar az ise ona göre ödeme yapılacaktır.Ücret Alacaklarında Zaman aşımı İş Kanununa göre ücret alacakları 5 yıllık dönemde talep edilmediği takdirde zamanaşımına uğramaktadır. İşçi Alacak Belgesindeki ücret alacaklarının da işverenin ödeme güçlüğüne düştüğü tarihten geriye dönük 5 yıl içinde oluşması gerekmektedir. Bundan önceki alacaklar için Fondan ödeme yapılması mümkün bulunmamaktadır.

220

BÜTÇE

221

Bütçenin TanımıBelirli bir dönemdeki gelir ve gider tahminleri ile bunların uygulanmasına ilişkin hususları gösteren ve usulüne uygun olarak yürürlüğe konulan belgedir.

Bütçe;Genel olarak, devletin gelir ve giderlerini gösteren bir belgedir.Hukuki açıdan, yasama organının yürütme organına verdiği yetkiyi gösteren bir kanunundur.Ekonomik olarak, ne kadar kaynak toplanacağını ve toplanan bu kaynakların nerelere sarf edileceğini gösteren bir belgedir.Mali yıl bütçesi, stratejik plan ve performans programları dikkate alınarak, bütçe yılı ve izleyen iki yılın gelir ve gider tahminleri ile birlikte hazırlanır.Plan ve programların gerekleri ile fayda ve maliyet unsurları göz önünde tutularak verimlilik, tutumluluk ilkeleri ile uluslararası standartlara uygun olarak hazırlanır ve uygulanır.Gider, gelir ve finansmanın ekonomik sınıflandırması bölümlerinden oluşur.Gider bütçesi, kurumsal, fonksiyonel, finansman tipi ve ekonomik sınıflandırma olmak üzere dört bölüme ayrılır. Gider bütçesinde finansman tipi sınıflandırma tek düzeyden, diğer sınıflandırmalar dört düzeyden oluşur. Gelir bütçesi ve finansmanın ekonomik sınıflandırması cetvelleri de dört düzeyden oluşur.

Bütçe çeşitleriGenel yönetim kapsamındaki idarelerin bütçeleri1-Merkezi yönetim bütçesi,2-Sosyal güvenlik kurumu bütçesi3-Mahalli idareler bütçesiolarak hazırlanır ve uygulanır. Kamu idarelerince bunlar dışında herhangi bir ad altında bütçe oluşturulamaz.

1-Merkezi yönetim bütçesiGenel bütçe: Devlet tüzel kişiliğine dahil olan ve 5018 sayılı Kanuna ekli (I) sayılı cetvelde yer alan kamu idarelerinin bütçesidir.Özel bütçe: Bir bakanlığa bağlı veya ilgili olarak belirli bir kamu hizmetini yürütmek üzere kurulan, gelir tahsis edilen, bu gelirlerden harcama yapma yetkisi verilen, kuruluş ve çalışma esasları özel kanunla düzenlenen ve 5018 sayılı Kanuna ekli (III) cetvelde yer alan her bir kamu idaresinin bütçesidir.(c) Düzenleyici ve denetleyici kurum bütçesi: Özel kanunlarla kurul, kurum veya üst kurul şeklinde teşkilatlanan ve 5018 sayılı Kanuna ekli (III) sayılı cetvelde yer alan her bir düzenleyici ve denetleyici kurumun bütçesidir.

222

2-Sosyal güvenlik kurumu bütçesiSosyal güvelik hizmeti sunmak üzere, kanunla kurulan ve 5018 sayılı Kanuna ekli (ıv) sayılı cetvelde yer alan her bir kamu idaresinin bütçesidir.

5018 sayılı Kanuna Göre Kurumumuzun Hukuki Durumu5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununa göre, Kurumumuz Genel Yönetim kapsamında Sosyal Güvenlik Kurumu, bütçesi ise “Sosyal Güvenlik Kurumu Bütçesi olarak tanımlanmış ve bu kanuna ekli (IV) sayılı cetvelde yer almaktadır.

3-Mahalli idare bütçesiMahalli idare kapsamındaki kamu idarelerinin bütçesidir. Aşağıda Mahalli İdare Bütçelerine örnek verilmiştir.İl özel idaresi, Belediye, Yerel yönetim birlikleri, Belediyelere bağlı özel kanunla kurulan (ASKİ, EGO, İSKİ ve İETT gibi) idareler,Köyler,

Bütçe kodlaması nedir?Devlet faaliyetlerinin kurumsal, fonksiyonel, finans ve ekonomik kriterlere göre sınıflandırmasıdır.

Bütçe kodlamasının amacıDevlet faaliyetlerinin sonuçlarını ölçmek, izlemek, analiz etmek, ülkeler ve dönemler arası karşılaştırmalar yapmaktır.

Bütçe kodlaması ihtiyacıDevlet faaliyetleri ile bu faaliyetlerin milli ekonominin geneli veya bölümleri üzerindeki etkisinin analizi için uygun bir bütçe sınıflandırmasına ihtiyaç duyulmuştur.

Analitik bütçe sınıflandırmasıDevletin mali istatistiklerinin daha düzenli, daha güvenilir, daha tutarlı, analize ve ölçmeye elverişli şekilde tutulması amacıyla hazırlanmış yeni bir bütçe kodlamasıdır.Yeni bütçe kodlamasının getirdiği önemli yenilikler;Program sorumlularının tespitine imkân vermesi,Kurumsal sınıflandırmaya yer verilmesi,Fonksiyonel sınıflandırmanın sağlanması,Kodlamanın konsolide bütçeli kuruluşlar dışındaki kuruluşlarda da uygulanabilir olması,Uluslararası karşılaştırmalara imkân vermesi,Ölçme ve analize elverişli olması, olarak sıralanabilir.Bu özellikleri ve özellikle de analize elverişli, istatistik-i veriler üretmeye imkân vermesi nedeniyle yeni bütçe kodlaması, analitik bütçe sınıflandırması olarak adlandırılmıştır.

223

Analitik bütçe sınıflandırmasının yapısı1- Harcamanın kodlamasıKurumsal kodlamaFonksiyonel kodlamaFinans tipi kodlamaEkonomik kodlama 2- Gelirin kodlaması 3- Finansman kodlaması

Kurumsal sınıflandırmaSiyasi ve idari sorumluluğun belirlenmesine, program (performans) sorumluların tespitine imkân veren bir sınıflandırmadır.(2) Siyasi ya da bürokratik olarak yönetim yetkisi kurumsal sınıflandırmanın temel kriterleri kabul edilmiştir.(3) “Ödenek kimin emrine verilmiş?”, “kim harcıyor?” veya “sorumlu kim?” gibi sorulara cevap vermek üzere oluşturulmuş bir alandır.(4) Dört düzeyden oluşur, her düzey 2 haneli rakamla kodlanır.(5) Birinci düzeyi, Bakanlıklar ile Anayasal olarak eşdeğer kurumları ve bütçe türlerini gösterir.Örneğin,43-Sosyal Güvenlik Kurumlarıİkinci düzey, birinci düzeyde tanımlanan yöneticilere karşı doğrudan sorumlu birimler ile bütçe türleri kapsamında yer alan kurumları gösterir.Örneğin,43.04-Türkiye İş KurumuÜçüncü düzey kodlar, ana hizmet birimleri gibi, ikinci düzeye bağlı birimleri kapsar.Örneğin,43.04.30.00 – Aktif İşgücü Hizmetleri Dairesi Başkanlığı,Dördüncü düzey kodlar, destek ve lojistik birimleri ile politikaları uygulayan birimleri kapsar, Örneğin,43.04.00.02-Özel Kalem Fonksiyonel sınıflandırma (1) Devlet faaliyetinin türünü göstermek üzere tasarlanmıştır.(2) Dört düzeyden oluşur. (3) Birinci ve dördüncü düzeyi iki haneli, iki ve üçüncü düzeyi tek haneli rakamla kodlanır.Birinci düzey, Devlet faaliyetlerinin ana fonksiyonunu gösterir. Kurumumuzda kullanılan birinci düzey fonksiyonel sınıflandırmalar

01 GENEL KAMU HİZMETLERİ03 KAMU DÜZENİ VE GÜVENLİK HİZMETLERİ

224

04 EKONOMİK İŞLER VE HİZMETLER’denoluşmaktadır.Dördüncü düzey açılarak muhtemel ihtiyaçlar için boş bırakılmıştır.

Finans tipi sınıflandırma (1) Harcamanın hangi kaynakla finanse edildiğini gösterir.(2)Tek haneli koddan ibarettir.Kurumumuzda kullanılan finans kodlamaları  4 SOSYAL GÜVENLİK KURUMLARI

6 ÖZEL ÖDENEKLER 8 BAĞIŞ VE YARDIMLAR

Özel ödenek: Belli gelirlerin, belli hizmet ve amaçlar için tahsisi amacıyla bütçeye ilave ve kaydedilen ödenektir.

Ekonomik sınıflandırma

Ekonomik sınıflandırma, kurumların faaliyetlerinin ekonomik ve mali anlamda çeşitlerini gösteren bir sınıflandırmadır. Giderin türünü gösterir.Ekonomik sınıflandırma dört düzeyden oluşur, birinci düzeyi iki haneli, iki ve üçüncü düzeyi tek haneli, dördüncü düzeyi ise iki haneli rakamla kodlanır

Kurumumuzda kullanılan birinci düzey ekonomik sınıflandırmalar

01 PERSONEL GİDERLERİ 02 SGK’NA DEVLET PRİMİ GİDERLERİ 03 MAL VE HİZMET ALIM GİDERLERİ

05 CARİ TRANSFERLER SERMAYE GİDERLERİSERMAYE TRANSFERİ

Bütçeleme anlayışı

(1) Ayrılabilen ve izlenmesi anlamlı olan bütün maliyetler ayrı tertiplerde bütçelenmelidir.(2) Geçen yıldan kalan ve ödenmeyen tutarlar, cari yıl bütçesinin ilgili tertiplerinden ödenecektir.(3) Ret ve iadeler için bütçelerde yeni ödenek tertipleri açılmayacak, iadesi gereken tutarlar gelirlerden düşme şeklinde muhasebe sisteminden yapılacaktır.“Tertip” deyimi, kurumsal, fonksiyonel ve finans tipi kodların bütün düzeyleri ile ekonomik sınıflandırmanın ilk iki düzeyini ifade eder.(4) Maliyetlerin birimler itibariyle ayrı ayrı istenmesi ve teklif edilmesi esastır.

225

Bütçenin Hazırlanması ve Uygulanmasındaki ilkelera) Bütçeyle verilen harcama yetkisi, mevzuatla düzenlenen görev ve hizmetlerin yerine getirilmesi amacıyla kullanılır. b) Bütçe, mali işlemlerin kapsamlı ve saydam bir şekilde görünmesini sağlar. c) Tüm gelir ve giderler gayrisafi olarak bütçede gösterilir.      d) Belirli gelirlerin belirli giderlere tahsis edilmemesi esastır. e) Bütçede giderlerin gelirleri aşmaması esastır.f) Bütçe gelir ve gider tahminleri ile uygulama sonuçlarının raporlanmasında açıklık, doğruluk ve malî saydamlık esas alınır. g) Kurum hizmetleri, bütçeye konulacak ödeneklerle, mevzuatla belirlenmiş yöntem, ilke ve amaçlara uygun olarak gerçekleştirilir

Bütçe hazırlama düzey

Bütçe, tüm sınıflandırmalarda kullanılan kodların en detaylı düzeyinde hazırlanır.

Oylama düzeyi

Bütçe, gerek TBMM Plan Bütçe Komisyonunda gerekse TBMM Genel kurulunda fonksiyonel sınıflandırmanın birinci düzeyinde oylanır.Bütçenin kanunlaşma ve uygulanma düzeyiBütçe; Kurumsal ve fonksiyonel sınıflandırmanın her dört düzeyini, Finans tipi sınıflandırmayı,Ekonomik sınıflandırmanın ilk iki düzeyiniiçerecek şekilde kanunlaşır ve uygulanır.

Harcamanın gider kaydı düzeyi

Bütçenin hazırlamasında olduğu gibi ayrıntı düzeyinde yani ekonomik sınıflandırmanın dördüncü düzeyini kapsayacak şekilde, bir başka ifadeyle, sınıflandırmanın tüm bölümlerinde en ayrıntı düzeyinde izlenecektir.Gelir bütçesi(1) Kamu idarelerinin bütçelerinde ve diğer mevzuatlarda gelir olarak tanımlanan her türlü işlemi ifade eder.(2) Harcamalar dört alt kod grubundan (kurumsal, fonksiyonel, finans ve ekonomik) oluşurken, gelirin sınıflandırmasının sadece ekonomik sınıflandırmadan ibaret olmasıdır. Bunun doğal sonucu olarak BİRİMLERİN geliri olmaz, gelir Kurumun geliridir.(3) Gelirlerinin çeşitlerini gösterir. Dört düzeyden oluşur. Birinci ve dördüncü düzey iki haneli, ikinci ve üçüncü düzeyi tek haneli rakamla kodlanır.(4) Kurumumuzda kullanılan birinci düzey ekonomik kodlar;

226

03 TEŞEBBÜS VE MÜLKİYET GELİRLERİ04 ALINAN BAĞIŞ VE YARDIMLAR İLE ÖZEL GELİRLER05 DİĞER GELİRLER06 SERMAYE GELİRLERİ(5) Kumrumuzun gelirleri, “Gelirlerin Ekonomik Sınıflandırması B-Gelir Cetveli”nde gösterilir.Gelir cetveli:

İdarelerin ilgili bütçe döneminde elde etmeyi hedefledikleri gelir tahminleri ile bunlara ilişkin gelir kodlarının yer aldığı cetveldir.

Gelir tahmini

Bütçe yılı ve izleyen iki yılın gelir tahmininde, kesin sonucu alınmış son iki yılın gelir gerçekleşmeleri ile herhangi bir nedenle gelirlerde artış öngörülmesi gibi hususlar ve merkezi idarenin ekonomik verileri ve ileriye yönelik öngörüleri gelir tahminlerinde dikkate alınır.

Gelirin ait olduğu yıl

Bir mali yıl içinde tahakkuk eden gelirler ve tahsilât o yıl bütçesinin gelirlerini oluşturur. Ancak tahakkuk ettiği halde yılı içinde tahsil olunmayan miktarlar tahsil edildiği yıl bütçesine gelir yazılır.

Gelirlerin dayanakları

Kurumumuz gelirlerinin yasal dayanakları, “Kurum Gelirlerinin Dayandığı Temel Hükümler Cetveli’nde” gösterilir. Bütçede yer alan gelirler ilgili mevzuatında belirtilen usullere göre tahakkuk ve tahsil edilir.

Gelirlerin toplanması sorumluluğu

Gelirlerin tahakkuk, tahsil iş ve işlemlerinden sorumlu olan görevliler bu işlemlerin zamanında ve eksiksiz olarak yapılmasından sorumludur.Kanunların öngördüğü şekilde yetkili kılınmamış hiçbir gerçek veya tüzel kişi kurum adına tahsilat ve ödeme yapamaz.

Kurum gelirleri

Her yıl Bakanlık bütçesine Kurum için konulan ödenek,Kurumca verilecek eğitim ve danışmanlık hizmetleri bedeli ile işverenlerden ve tarım aracıları ile özel istihdam bürolarından alınan masraf karşılıkları,

227

4857 sayılı İş Kanununun 30. Maddesinin son fıkrası uyarınca Kuruma aktarılan idari para cezaları,Bu kanun gereğince özel istihdam bürolarından alınan idari para cezaları,Kurumun taşınır ve taşınmaz mallarından elde edilen gelirler, Gerçek veya tüzel kişiler tarafından yapılan bağış, vasiyetler ve Kurumca hazırlanan standart form ve benzerlerinin satışından elde edilecek gelirler ile diğer gelirler,6111 sayılı Kanunun 69. Maddesine göre işsizlik sigortası fonundan Kuruma aktarılan kaynak.

Bağış ve yardımlar

Herhangi bir gerçek veya tüzel kişi tarafından kamu hizmetinin karşılığı olarak veya kamu hizmetleri ile ilişkilendirilerek bağış ve yardım toplanamaz, benzeri adlar altında tahsilât yapılamaz.

Yapılan nakdi bağış ve yardımlar bütçeye gelir kaydedilir. Bu ödenekten amaç dışında başka bir tertibe aktarma yapılamaz.

Bütçe denkliğinin sağlanmasıBütçe denkliğinin sağlanmasında bütçe gelirleri esas alınır. Gelirlerin giderleri karşılamaması halinde aradaki fark, ilk olarak gider bütçesinde öngörülen tertiplerden indirim yapılması ya da yeni gelir kaynakları bulunması suretiyle giderilmeye çalışılır.

Finansmanın ekonomik sınıflandırmasıBütçenin hazırlanmasında; (a) Bütçe açığı ortaya çıkar ise ve bu açık hazine yardımı veya önceki yıldan nakit devri yoluyla kapatılacaksa devreden nakit tutarı,(b)  Bütçe fazlası ortaya çıkar ise, bu fazlanın nasıl değerlendirileceği,Finansmanın Ekonomik Sınıflandırması (F) Cetveli’nde gösterilir.

Bütçe Hazırlanırken Referans olarak Alınan KaynaklarOrta Vadeli Program (DPT Tarafından hazırlanır), Orta Vadeli Mali Plan(Maliye Bakanlığı tarafından yayımlanır), Bütçe Çağrısı ve eki Bütçe Hazırlama Rehberi(Maliye Bakanlığı tarafından yayımlanır), Yatırım Genelgesi ve eki Yatırım Programı Hazırlama Rehberi (DPT Tarafından hazırlanır), Kurumuzun performans programı, 5018 KMYK ve 4904 Türkiye İş Kurumu Kanunu.

Kurum Bütçesinin kesinleşmesi ve yürürlüğe girmesi (1) Kurumuzun bütçesi Yönetim Kurulunca onaylandıktan sonra kesinleşir ve yürürlüğe girer.(2) Herhangi bir nedenle yılı bütçesi kesinleşmemiş ise, bütçe kesinleşinceye kadar geçen yıl bütçesinin uygulanmasına devam olunur. Bütçenin kabulüne kadar yapılan işlemler yeni yıl bütçesine göre yapılmış sayılır ve kullanılan ödenekler yılı bütçesi ödeneklerinden düşülür.Tahsil edilen gelirler de yeni yıl bütçesine mal edilir.

228

Ayrıntılı Finansman Programı (AFP);5018 sayılı Kanuna ekli (II), (III) ve (IV) sayılı cetvellerde yer alan idareler tarafından kullanılan ve içeriğinde giderin (ekonomik sınıflandırmanın ikinci düzeyinde), gelirlerin ve net finansmanın aylar itibariyle gerçekleşme hedefini gösteren programı ifade etmektedir. İdareler hizmetlerinin gerektirdiği harcamaları AFP dahilinde gerçekleştirirler.

Ödenek Gönderme Belgesi5018 sayılı Kanuna göre, bütçelere tefrik edilmiş olan ödenekler üzerinde mevzuat dahilindeki her türlü tasarruf harcama yetkililerine aittir.5018 sayılı Kanunun 22’nci maddesinde, Kamu idarelerinin Merkez teşkilatı harcama yetkilileri, merkez dışı birimlere ihtiyaçlarında kullanmak üzere, ödenek gönderme belgesi düzenlemek suretiyle ödenek gönderirler.Mali sistemimize göre harcama tek başına harcama yetkilisi tarafından gerçekleştirilen bir süreç olmayıp, harcama yetkilisi tarafından başlatılan ama muhasebe yetkilisi tarafından tamamlanan bir süreçtir.Bütçeye tefrik edilmiş, serbest durumda bulunan ödenek henüz harcanabilir bir duruma gelmemiştir. Ödenek serbest duruma geldikten sonra üzerindeki her türlü tasarrufa sahip olan, harcama yetkilisi tarafından bir beyanda bulunulması gerekmektedir.Mali sistemimize gelen ödenek gönderme belgesinin muhasebe yetkilisi tarafından “ödeme emirleri hesabına” kaydedilmesini öngörmektedir.

Tenkis belgesiÖdenek gönderme belgesinin tersidir. Yani gönderilmiş olan ödeneğin, gönderildiği yerde fazla olduğu veya gereksiz olduğu anlaşılırsa bu ödenek, ödeneği gönderen harcama yetkilisine iade edilmelidir. Bu iade işlemi “tenkis belgesi” ile olmaktadır.Muhasebe yetkilisinin onayının ardından harcama yetkilisi tenkis belgesini düzenler.Ödenek KullanımıMerkez dışı birimlere ödenek gönderme, Bütçe ödeneklerinin dağıtımı ödenek gönderme belgesiyle yapılır. Kurumumuzda Strateji Geliştirme Dairesi Başkanlığı harcama yetkilisi, merkez dışı harcama birimlerine ihtiyaçlarında kullanılmak üzere “ödenek gönderme belgesi” düzenlemek suretiyle ödenek gönderir.Ödenek: Bir taahhüt veya para olmayıp, bütçeyle verilen ödeneğin harcanabilecek miktarın sınırını gösteren tutardır.Para; Devletçe bastırılan, üzerinde itibari değeri yazılı kağıt veya metal ödeme aracıdır. (1) Hizmetlerin önceliği ve mevcut nakit durumu gibi gerekçelerle ayrıntılı harcama ve finansman programları gözetilerek, Strateji Geliştirme Dairesi Başkanlığına belirlenir. (2) Harcama birimleri, bütçelerinde yer alan veya tahsis edilen ödeneklerin üzerinde harcama yapamaz.(3) Bütçeyle verilen ödenekler, tahsis edildikleri amaçlar doğrultusunda yılı içinde yaptırılan iş, satın alınan mal ve hizmetler ile diğer giderlerin karşılanmasında kullanılır.(4) Ait olduğu mali yılda ödenmeyen ve emanet hesabına alınmayan zaman aşımına uğramamış geçen yıllar borçları cari yıl bütçesinin ilgili tertiplerinden ödenir.(5) Cari yılda kullanılmayan ödenekler yıl sonunda iptal edilir.

229

Ödenek aktarmalarıAktarma; bütçenin herhangi bir tertibinde bulunan ve o hesap döneminde kullanılmayacağı anlaşılan ödeneklerden alınarak, ödenek ihtiyacı olan diğer gider tertiplerine veya yeni tertip açılarak yapılan eklemedir. (2) Bütçemizde, ödenek eklemelerinde ve fonksiyonel sınıflandırmanın birinci düzeyleri arasındaki ödenek aktarmalarında Kurumumuz Yönetim Kurulu, bunlar dışında kalan diğer aktarmalarda aktarılacak ödeneğin %20 sine kadar Strateji Geliştirme Dairesi Başkanı, %20’yi aşan aktarmalarda ise Yönetim Kurulu Yetkilidir.(3) Ancak;

(a) Personel giderleri tertiplerinden,(b) Aktarma yapılmış tertiplerden,(c) Projeye bağlı yatırım tertiplerinden, (ç) İlgili mevzuatında aktarma yapılmaması öngörülen

Tertiplerden aktarma yapılamaz.Ek ödenek (1) Ek ödenek; bütçede tertibi bulunduğu halde ihtiyaca yetmeyeceği anlaşılan veya bütçenin düzenlenmesi ve görüşülmesi sırasında düşünülmeyen ve bütçede tertibi açılmayan, ancak yapılmasında zorunluluk bulunan bir hizmet için tertip açılarak, bütçenin diğer tertiplerindeki ödeneklere dokunulmadan yapılan ödenek ilavesidir.(2) Ek ödenekle ilgili bütçe revizesi, bütçe yılı içerisinde yapılabilir.Ödeneklerin iptali Dönem sonunda, geçici mizan çıkarılmasından sonra kullanılmayan ödenekler bütün düzeyleri belirtilerek Strateji Geliştirme Dairesi Başkanlığınca iptal, harcama birimlerine tahsis edilen ödeneklerin kullanılmayan tutarları ise söz konusu birimler tarafından tenkis belgesi düzenlenmek suretiyle, dönem sonu beklenilmeden tenkis edilir.Ödenek üstü harcama Kamu zararı oluşturmamakla birlikte bütçelere, aykırı olarak veya ödenek gönderme belgelerindeki ödenek miktarını aşan harcama yetkililerine, her türlü aylık, ödenek, zam ve tazminat dahil yapılan aylık net ödemeler toplamının iki katı kadar para cezası verilir.Harcama YetkilisiBütçeyle ödenek tahsis edilen birim, harcama birimi ve bu birimin en üst yöneticisi harcama yetkilisidir.Bütçeden harcama yapılabilmesi, harcama yetkilisinin harcama talimatı vermesiyle mümkündür.Harcama talimatında* Hizmetin gerekçesi,* Yapılacak işin konusu ve tutarı, süresi,* Kullanılabilir ödeneği,* Gerçekleştirme usulü,* Gerçekleştirmeyle görevli olanlara ilişkin bilgileryer alır.Harcama talimatlarının bütçe ilke ve esaslarına, Kanun tüzük ve yönetmelikler ile diğer mevzuata uygun olmasından, Ödeneklerin etkili, ekonomik ve verimli kullanılmasından ve bu Kanun çerçevesinde yapmaları gereken diğer işlemlerden, harcama yetkilisi sorumludur.

230

Giderin gerçekleştirilmesiGiderlerin gerçekleştirilmesi; harcama yetkililerince belirlenen görevli tarafından düzenlenen ödeme emri belgesinin harcama yetkililerince imzalanması ve tutarının hak sahibine ödenmesiyle tamamlanır. Harcama yetkilileri tarafından görevlendirilen, gerçekleştirme görevlileri harcama yetkilisinin harcama talimatı üzerine, İşin yaptırılması, Mal ve hizmetin alınması, Teslim almaya ilişkin işlemlerin yapılması, Belgelendirilmesi ve ödeme için gerekli belgelerin hazırlanması,Ödeme emri belgesinin düzenlenmesi

görevini yürütür.Kurumumuz Harcama Yetkilileri (Harc.Yet.Hak.Gen.Tebliğ-1)

Teşkilat Yapısı Üst Yönetici Bütçeyle Ödenek Tahsis Edilen

Harcama Birimi

Harcama Yetkilisi

Genel Müdürlük Genel Müdür Özel Kalem Yönetim Kurulu Şube Müdürü

Daire Başkanlıkları Daire Başkanları

Hukuk Müşavirliği Hukuk Müşaviri

Merkez Dışı Birimlerimizde Harcama Yetkilileri

Ödenek Gönderme Belgesiyle Ödenek Gönderilen Birim

Harcama Yetkilisi

İl Müdürlükleri İl Müdürü

Sırasıyla Harcama Sürecinde Rol ve Sorumluluk Alan Görevli ve Yetkililer

1050 Sayılı Kanuna Göre 5018 Sayılı Kanuna Göre

Tahakkuk Memuru Gerçekleştirme Görevlileri

İta Amiri Harcama Yetkilisi

Sayman Muhasebe Yetkilisi

231

PERFORMANS PROGRAMI

232

A-TANIMLAR1) Performans programı: Bir kamu idaresinin program dönemine ilişkin öncelikli stratejik amaç ve hedeflerini, performans hedeflerini, bu hedeflere ulaşmak için yürütecekleri faaliyetler ile bunların kaynak ihtiyacını ve performans göstergelerini içeren programı,

2) Performans hedefi: Kamu idarelerinin stratejik planlarında yer alan amaç ve hedeflerine ulaşmak için program döneminde gerçekleştirmeyi planladıkları çıktı-sonuç odaklı hedefleri,

3) Performans göstergesi: Kamu idarelerince performans hedeflerine ulaşılıp ulaşılmadığını ya da ne kadar ulaşıldığını ölçmek, izlemek ve değerlendirmek için kullanılan ve sayısal olarak ifade edilen araçları,

4) Faaliyet: Belirli bir amaca ve hedefe yönelen, başlı başına bir bütünlük oluşturan, yönetilebilir ve maliyetlendirilebilir üretim veya hizmetleri,

5) Program dönemi: Bütçesi hazırlanan yılı,

6) Stratejik plan: Kamu idarelerinin orta ve uzun vadeli amaçlarını, temel ilke ve politikalarını, hedef ve önceliklerini, performans ölçütlerini, bunlara ulaşmak için izlenecek yöntemler ile kaynak dağılımlarını içeren planı,

7) Üst yönetici: Milli Savunma Bakanlığında Bakanı, bakanlıklarda müsteşarı, diğer kamu idarelerinde en üst yöneticiyi, il özel idarelerinde valiyi ve belediyelerde belediye başkanını,

8) Genel yönetim giderleri: Faaliyetler ile doğrudan ilişkilendirilmeyen ve faaliyet maliyetlerine dahil edilmeyen veya kurumsal ve yönetsel ihtiyaçların karşılanması için yapılması gereken giderleri,

9) Diğer idarelere transfer edilecek kaynaklar: İdarenin bütçesinde yer almakla birlikte performans hedefleriyle ilişkili olmayan ve bütçe uygulama sürecinde diğer idarelere transfer edilecek, transfer edilen idarenin ihtiyaçları için kullanılacak kaynakları,ifade eder.

B-Kapsam ve ÖnemiPerformans programı, kurumun mali yıl içinde ve kurum stratejik planı doğrultusunda yürütülmesi gereken faaliyetleri, bu faaliyetlerin kaynak ihtiyacını, performans hedef ve

233

göstergelerini içerir ve idare bütçesi ile idare faaliyet raporunun hazırlanmasına dayanak oluşturur.Stratejik plan uzun vadeli (5 yıl) hedeflere odaklanırken, performans programı bu plan doğrultusunda yıllık hedefleri, faaliyetleri ve bunlar için ayrılacak yıllık bütçeyi ortaya koyar

C-Hazırlama Süreci

Performans programları idare düzeyinde hazırlanır, hazırlama süreci idarelerin üst yöneticisi ve harcama yetkilileri tarafından program dönemine ilişkin öncelikli stratejik amaç ve hedeflerin, performans hedef ve göstergelerinin ve bunlardan sorumlu harcama birimlerinin belirlenmesi ile başlar. Belirlenen hususlar üst yönetici tarafından harcama birimlerine en geç Mayıs ayı sonuna kadar yazılı olarak bildirilir.

1) Öncelikli stratejik amaç ve hedeflerin belirlenmesi 2) Performans hedef ve göstergeleri ile faaliyetlerin belirlenmesi 3) Faaliyet maliyetlerinin belirlenmesi 4) Performans hedeflerinin kaynak ihtiyacının belirlenmesi (Faaliyet maliyetlerinin toplamından oluşur) 5) Performans programının kaynak ihtiyacının belirlenmesi (Faaliyetlerin maliyeti, genel yönetim giderleri ve diğer idarelere yapılacak kaynaklar toplamından oluşur) 6) Performans programının oluşturulması

D-Hazırlayan Birimler

Üst Yönetim ve Harcama YetkililerinceÖncelikli stratejik amaç ve hedeflerin belirlenmesi,Performans hedef ve göstergelerinin belirlenmesi,Faaliyetlerin belirlenmesi,

Harcama BirimlerinceFaaliyetlerle doğrudan ilişkilendirilebilen maliyetlerin tespiti,Genel yönetim giderleri ile diğer idarelere transfer edilecek kaynakların tespiti,

Mali Hizmetler Birimince Kaynak ihtiyacının konsolide edilmesi, (Faaliyetler, genel yönetim giderleri ve diğer idarelere transfer edilecek kaynaklar) İdare Performans programının oluşturulması,iş ve işlemleri yerine getirilmektedir.

234

HARCIRAH KANUNU

235

HARCIRAH KANUNUKanun Numarası: 6245Kabul Tarihi: 10/02/1954Yayımlandığı Resmi Gazete Tarihi: 18/02/1954Yayımlandığı Resmi Gazete Sayısı: 8637KISIM I: UMUMİ HÜKÜMLERKANUNUN KAPSAMI: Merkezi yönetim kapsamındaki idarelerGenel Bütçe Kapsamındaki Kamu İdareleriÖzel Bütçeli İdarelerMahalli İdarelerÖzel kanunlarla kurulmuş banka ve teşekküllerTarafından ödenecek harcırah bu kanun hükümlerine tabidir.Harcırah hizmetin taalluk ettiği kurum bütçesinden ödenir.İSTİSNALARCUMHURBAŞKANININ SEYAHAT MASRAFLARI: Cumhurbaşkanının memleket iç ve dışındaki seyahatleri dolayısıyla gerçekleşen bilcümle masrafları bu kanun hükümlerine tabi tutulmaksızın ödenir.TANIMLAR: Harcırah: Bu Kanuna göre ödenmesi gereken;Yol masrafı, Gündelik, Aile masrafıYer değiştirme masrafından birini, birkaçını veya tamamını ifade eder.Aile fertleri: Memur ve hizmetlinin;Harcırah verilmesini gerektiren olay sırasında evlilik bağıyla bağlı olduğu eşi,Bakmakla yükümlü olduğu alt ve üst soyu Bakmakla yükümlü olduğu erkek ve kız kardeşlerini ifade eder.Bagaj: Memur ve hizmetlinin mensup olduğu kuruma veya şahsına ait olup, resmi vazife için kullanılabilecek eşya ile yolcunun bu seyahati için ihtiyacı bulunan şahsi eşyasından mutat surette taşınması mümkün olanları;İfade eder.Memuriyet mahalli: Memur ve hizmetlinin;Asıl görevli olduğu şehir ve kasabaların belediye sınırları içinde bulunan mahallerİkametgâhının bulunduğu şehir ve kasabaların belediye sınırları içinde bulunan mahaller Bu mahallerin dışında kalmakla birlikte yerleşim özellikleri bakımından bu şehir ve kasabaların devamı niteliğinde bulunup belediye hizmetlerinin götürüldüğü veya kurumlarınca sağlanan taşıt araçları ile gidilip gelinebilen yerleri;Başka yer: Yukarıda yazılı memuriyet mahalli dışındaki yerleri;ifade eder.

236

HARCIRAH VERİLECEK KİMSELER: Bu Kanunda belirtilen hallerde:-Bu Kanun kapsamına giren kurumlarda çalışan memur ve hizmetliler ile aile fertlerine ve aynı kurumlarda fahri olarak çalışanlara;-Memur veya hizmetli olmamakla beraber kurumlarca geçici bir vazife ile görevlendirilenlere;- Kadrosuzluk dolayısıyla açıkta kalan memurlara ve bunların aile fertlerine;- Hizmetlilerden cezaen olmamak üzere vazifelerine son verilenlere ve bunların aile fertlerine;- Memur veya hizmetlinin vefatında aile fertlerine, çocuklara refakat ettirilecek memur ve hizmetlilere;- Hükümlü, tutuklu veya gözetim altında bulundurulanların sevkinde ya da refakatle görevlendirilen erbaş ve erlere;- Milli ve resmi spor temasları dolayısıyla seyahat edecek sporcu ve idarecilere;- Birlik halinde yabancı memleketlere gönderilecek Türk Silahlı Kuvvetleri mensuplarına ve bunların Türkiye’de bırakacakları aile fertlerine;- Aile ile birlikte oturulması yasak edilen bölgelerdeki askeri şahısların aile fertlerine;- Bu Kanunda belirtilen özel hallerde askeri öğrenciler ile erbaş ve erlere;Harcırah verilir.

HARCIRAH TÜRLERİYurtiçi Geçici Görev YolluğuYurtiçi Sürekli Görev YolluğuYurtdışı Geçici Görev YolluğuYurtdışı Sürekli Görev Yolluğu

HARCIRAHIN UNSURLARI: Harcırah; yol masrafı, yevmiye, aile masrafı ve yer değiştirme masrafını ihtiva eder. İlgili, bu kanun hükümlerine göre bunlardan birine, birkaçına veya tamamına müstahak olabilir.Yol Masrafı: Yurt içinde yol masrafı, muayyen tarifeli nakil vasıtaları ile seyahatte, bu kanuna bağlı (1) sayılı cetvelde yer alan tarife üzerinden bilet parası ve muayyen tarifeli olmayan nakil vasıtalarıyla seyahat halinde ise beyan edilen mutat ve ekonomik olan taşıtlara ait hakiki yol masrafından oluşur.- Muayyen tarifeli olmayan taşıtlarla seyahatte, “Mutat ve ekonomik olan taşıt” dan maksat, iki mahal arasında mutat olarak otomobil, otobüs gibi taşıtlar işlemekte ise bunlardan ucuz olanıdır.- (1) sayılı cetvele göre müstahak bulundukları mevki ücretinden fazla bir şey ödenmemek şartıyla, daha pahalı mevki ile seyahat edilebilir. - Muayyen tarifeli taşıtlarda yemeksiz bilet ücreti; yemeksiz biletin temini mümkün olmadığı hallerde ise yemekli bilet ücreti ödenir. - Özel otomobilleriyle seyahat edenlere, müstahak oldukları taşıt ücreti ile bu taşıta göre geçecek günler için verilmesi gereken gündelikten fazla ödeme yapılmaz.

237

Yurtdışında Yol Masrafı: Yurtdışında sürekli ve geçici görev yolculuklarında, ekspres ve yataklı vagon ücreti dahil olmak üzere, tren, vapur veya uçak bilet bedeli yol masrafı olarak ödenir. Ayrıca, buna istasyon, liman veya terminal ile ikamet yeri arasındaki taşıt ve hamal ücreti ilave olunur.Yurtdışında özel otomobilleriyle seyahat edenlere müstahak oldukları taşıt ücreti ile bu taşıta göre geçecek günler için verilmesi gereken gündelikten fazla ödeme yapılmazTren ve vapurla yapılacak yurtdışı görev yolculuklarında aylık dereceleri 4 ve daha yukarı olanlara birinci mevki, 4 üncü dereceden aşağı olanlara ikinci mevki üzerinden; uçakla yapılacak yolculuklarda ise, Milli Güvenlik Konseyi Üyeleri, Yasama Organı Başkanı, Yasama Organını temsil etmekle görevlendirilen Yasama Organı Üyeleri, Başbakan, Anayasa Mahkemesi Başkanı, Genelkurmay Başkanı, Bakanlar, Kuvvet Komutanları ve Jandarma Genel Komutanı, Orgeneral ve Oramiraller, Yargıtay, Danıştay Başkanları ile Cumhuriyet Başsavcısı, Danıştay Başsavcısı . Sayıştay, Uyuşmazlık Mahkemesi ve Diyanet İşleri Başkanları ile bunların resmi çağrıya uyarak yolculuğa katılan eşlerine, Devlet Başkanlığı Genel Sekreteri, Başbakanlık Müsteşarı, Dışişleri Bakanlığı Genel Sekreteri, Yükseköğretim Kurulu Başkanı ve merkezde sürekli görevde bulunanlar dışındaki büyükelçilere birinci, bunların dışındakilere turist sınıfı üzerinden yol gideri ödenir.Bu maddeye göre verilecek yol masrafı yolculuk yapılacak taşıtların Türkiye’deki aktarmasız hareket yerinden ve memuriyet merkezi bu yer ile sınır arasında bulunanlar için taşıtın güzergâhında memuriyet merkezine en yakın durak yerinden itibaren hesap olunur. Memuriyet merkezinden aktarmasız hareket yerine veya en yakın durak yerine kadar olan yolculuklar hakkında bu Kanunun yurtiçi yolculuklarına ait hükümleri uygulanır. Yurtdışından yurtiçine dönüşte aynı esaslara uyulur.Yevmiye: Kanuna tabi kurumlarca verilen bir görevin ifası maksadıyla memuriyet mahalli dışına gönderilenlere yolda geçen sürelerle görevin devam ettiği sürelerde yevmiye verilir.- Yolda geçen süreler için her tam günü için 1 yevmiye, yolculuğun devam eden her 24 saat kesri için 1 yevmiye ödenir.Harcırahın verilmesinde memurun fiilen almakta olduğu aylık derecesi esas alınır.Hizmetlilerin harcırahı, aldıkları aylık ücret veya ödeneklerine; gündelik ile çalışanların harcırahı da gündeliklerinin 30 katına en yakın memur aylık tutarı üzerinden hesaplanır. Terfi suretiyle atananların harcırahı, terfi ettikleri aylık derecesi üzerinden ödenir.Memur veya hizmetli olmadıkları halde bu Kanuna tabi kurumlarca geçici bir görev ile görevlendirilenlere verilecek yol masrafı ve gündelik, bunların bilgi seviyeleri ve faaliyet sahaları ile mahalli şartlar dikkate alınarak 4 üncü dereceye kadar olan memurlardan herhangi birine verilen yol masrafı ve gündeliğe kıyasen ilgili kurumca takdir olunur.Sözleşmeli olarak çalıştırılıp da sözleşmelerinde verilecek harcırah belirtilmiş olan kimseler hakkında bu madde hükmü uygulanmaz.Yurt içinde; Bu Kanun gereğince verilecek yurtiçi gündeliklerinin miktarı her yıl bütçe kanunları ile tespit olunur.( Bütçe Kanununa Ekli (H) cetveli ile belirlenmektedir.)Yurt Dışında; Bu Kanun gereğince verilecek yurtdışı gündeliklerinin miktarı, gidilecek ülkeye, memur ve hizmetlilerin aylık veya ücret tutarları ile görevin mahiyetine göre, mali yıl itibariyle ve Maliye Bakanlığının teklifi üzerine Bakanlar Kurulunca tayin olunur.

238

Aile Masrafı: Aile masrafı, aile fertlerinden her biri için memur veya hizmetlilerin bu Kanuna göre müstahak oldukları taşıt ücreti ile gündeliklerinden oluşur.

Ancak, özel taşıt kiralanması suretiyle gidilmesi zorunlu olan yerlere memur veya hizmetli ile birlikte seyahat eden aile fertleri için ayrıca taşıt ücreti ödenmez.HARCIRAH HESABINDA ESAS TUTULACAK YOL: Harcırah, bu kanunda aksine hüküm bulunmadıkça, gidip gelmeye en uygun ve kullanılması mutat olan yol ve taşıt araçları üzerinden verilir.Gidip gelmeye en uygun ve kullanılması mutat olan bu yolda hem muayyen, hem gayrimuayyen tarifeli taşıt işletilmekte ise harcırah hesabında muayyen tarifeli taşıt esas alınır.Bu yol ve taşıt, yolculukta geçen süreye göre memur veya hizmetli ile ailesi için ödenmesi gereken gündelik ve taşıt ücretleri toplamı dikkate alınarak memur veya hizmetlinin mensup bulunduğu dairece tespit olunur.Birinci fıkraya göre takip edilmesi gereken yolun dışında bir yoldan veya kullanılması gereken taşıt aracından başka bir araçla yolculuk yapılmasının işin gereğine göre zorunlu olması halinde, bu yol ve taşıt aracına ilişkin masrafların kabulü merkezde ita amiri veya bu durumda olan amirlerin, taşrada memur veya hizmetlinin mensup olduğu kurumun ita amiri durumunda olan kimsenin veya mahallin en büyük askeri ve mülki amirinin önceden verilmiş yazılı bir emri bulunmasına bağlıdır.Ancak, işin veya hizmetin gerekli kıldığı durumlarda uçak kiralamak suretiyle seyahat edilebilmesi, seyahatin yurtiçinde olması ve bu seyahatle ilgili Bakanın veya misafiri yabancı Bakanın bizzat katılması hallerinde mümkündür.SÜREKLİ GÖREV HARCIRAHININ MEBDEİ: Daimi vazife harcırahı:b) Naklen veya tahvilen başka bir mahalle gönderilenlere, bu tayinleri sırasında mezunen başka bir mahalde bulunsalar dahi, eski memuriyetleri mahallinden;c) Muvakkat vazife ile veya vekaleten bir yerde bulundukları esnada asli vazife mahalli değişenlere eski memuriyetleri mahallinden;İtibaren verilir.HARCIRAH ÇEŞİDİNE GÖRE HARCIRAH VERİLMESİNİ GEREKTİRİR DURUMLAR VE HARCIRAHIN HESABINA DAHİL EDİLECEK UNSURLARSÜREKLİ GÖREV YOLLUĞUYol Masrafı, Yevmiye, Aile Masrafı ve Yer Değiştirme Masrafının Birlikte Verilmesini İcabettiren Haller: Yurt içinde veya yurt dışında görev yapmakta iken yurt içinde veya yurt dışındaki sürekli bir göreve naklen atanan ya da yabancı ülkelerdeki memuriyet merkezi değiştirilen memur ve hizmetlilere yeni görev yerlerine kadar;Kadro dolayısıyla açıkta kalan veya vekâlet emrine alınan memurlara açık aylıklarını Türkiye dâhilinde tesviye ettirecekleri yere kadar;Asilin vüruduna kadar muvakkaten gönderilmiş olmayıp da vekâlet namı altında asaleten gönderilen ve vekalet müddeti belli olmayan kumandan ve memurlara vazife mahallerine kadar.

239

YURTİÇİ / YURTDIŞI SÜREKLİ GÖREV YOLLUĞUYol Masrafı: Sadece Memur için hesaplanacak mutat taşıt ücretiYevmiye: Sadece Memur için hesaplanacak yolda geçen sürelere ait yevmiye- Seyahat günlerine ait yevmiyeler, seyahat edilen vasıtanın hareket saatinden gidilecek yere varış saatine kadar gelen her 24 saat için hesap olunur. Bu süreden az devam eden seyahatler bir gün itibar olunur. Seyahat müddetinin her 24 saati aşan kesri tam gün sayılır.

Aile Masrafı: Memur ve hizmetlinin;Harcırah verilmesini gerektiren olay sırasında evlilik bağıyla bağlı olduğu eşi,Bakmakla yükümlü olduğu alt ve üst soyuBakmakla yükümlü olduğu erkek ve kız kardeşlerinin,Taşıt ücretleri ile yolda geçen süreler için hesaplanacak yevmiyelerinin toplamı Aile Masrafını oluşturur.Aile masrafının hesabında herhangi bir sayı sınırlaması olmaksızın harcırah almaya müstahak tüm aile fertleri için aile masrafı hesaplanır ve ödenir.

Yer Değiştirme Masrafı: (YURTİÇİ)Yurtiçi yer değiştirme masrafı memur veya hizmetlinin;Sabit Unsur;a. Kendisi için yurtiçi gündeliğinin yirmi katı,b. Harcıraha müstahak aile fertlerinin her biri için yurtiçi gündeliğinin on katı (Bu miktar yurtiçi gündeliğinin kırk katını aşamaz),Değişken Unsur; c. Her kilometre veya deniz mili başına, yalnız kendisi için yurtiçi gündeliğinin yüzde beşi,Olarak hesaplanır.Bu maddeye göre harcıraha müstahak memur veya hizmetlinin eski görev mahallinden yeni görev mahalline atanan memur veya hizmetli eşine (c) bendi uyarınca hesaplanacak miktarın yarısı ödenir.

Yer Değiştirme Masrafı:YURTDIŞINDAYurtdışı yer değiştirme masrafı memur veya hizmetlinin;Sabit Unsur;a. Kendisi için yurtdışı gündeliğinin yirmi katı,b. Harcıraha müstehak aile fertlerinin her biri için yurtdışı gündeliğinin sekiz katı (Bu miktar yurtdışı gündeliğinin otuziki katını aşamaz),

240

Değişken Unsur;c. Her kilometre veya denizmili başına yalnız kendisi için yurtdışı gündeliğinin binde yedisi, Olarak hesaplanır.Yabancı ülkelerden dönüşlerde, yer değiştirme masrafının yukarıdaki (c) bendine göre verilecek kısmı, aynı şehirde ikamet eden her ikisi de memur veya hizmetli olan eşlerden yalnız birisi için hesaplanıp ödenir.

YURTİÇİ SÜREKLİ GÖREV YOLLUĞU ÖDEMELERİNDE ARANACAK BELGELER (MYHBY)-Yurtiçi sürekli görev yolluklarının ödenmesinde; - Atamalarda atama onayı, diğer hallerde harcama talimatı,- Yurtiçi / Yurtdışı Sürekli Görev Yolluğu Bildirimi - Resmi mesafe haritasında gösterilmeyen yerler için yetkili mercilerden alınacak onaylı mesafe cetveli, ödeme belgesine bağlanır.Kamu görevlilerinden emekliliğini isteyen veya emekliye sevk olunanlara, haklarında toptan ödeme hükümleri uygulananlara, emekli iken yeniden hizmete alındıktan sonra cezaen olmamak üzere görevlerine son verilenlere ve terhis olunan yedek subaylara ve bunlardan görevde iken ölenlerin kanuni mirasçılarına mevzuatları gereğince verilen tazminatların ödenmesinde ise yetkili makamın onayı ödeme belgesine bağlanır. T.C.KAMU GÖREVLİLERİ HAKEM KURULU KARAR TARİHİ : 29/5/2012 KARAR NO : 2012/1Emekli olanlara ödenen tazminatMadde 9- (1) 1/7/2012 tarihinden geçerli olmak üzere, 375 sayılı Kanun Hükmünde Kararnamenin 1 inci maddesinin (D) fıkrasında yer alan (12.105) gösterge rakamı (13.558 x 0,073837) olarak uygulanır.”YURTİÇİ GEÇİCİ GÖREV YOLLUĞU Aşağıda gösterilen memur ve hizmetlilere muvakkat vazife harcırahı olarak yol masrafı ile yevmiye verilir ve hamal (Cins ve adedi beyannamede gösterilmek suretiyle) bagaj ve ikametgah veya vazife mahalli ile istasyon, iskele veya durak arasındaki nakil vasıtası masrafları da ayrıca tediye olunur:1. Birinci maddede yazılı kurumlara ait bir vazifenin ifası maksadiyle muvekkaten yurt içinde veya dışında başka bir yere gönderilenlere;2. Yeni ve eski memuriyetlerine mütaallik bir meseleden dolayı bu kanuna tabi kurumlarca açılan bir dava sebebiyle sanık veya davalı olarak (İşten el çektirilmiş olsun veya olmasın) başka bir yere gönderilenlerden lehinde netice hasıl olanlara;3. Memuriyet merkezlerinin bulunduğu mahal dışındaki bir vazifeye vekaleten gönderilenlere;4. Fiilen oturduğu mahalden gayrı bir yere açıktan vekaleten gönderilenlere (yalnız gidiş ve dönüşleri için);5. Muvakkat kaza salahiyeti ile gönderilenlere.

241

YURTİÇİ GEÇİCİ GÖREV YOLLUĞU UNSURLARIİkametgâh veya görev yeri ile istasyon iskele ve durak arasındaki nakil aracı ücretleri (taksi-dolmuş)Hamal ve bagaj ücretleri (Cins ve adedi beyannamede gösterilmek suretiyle)Yol masrafıYolda geçen sürelere ait yevmiye6245 sayılı Harcırah kanuna göre gündelik ödenenlerden yurt içinde yatacak yer temini için ödenecek ücretlerin hesabında ödedikleri ücretleri belgelendirenlere, gündeliklerinin % 50 artırımlı miktarı esas alınır, Ancak bu miktar, belge bedelini aşamaz ve her görevlendirme için ilk on gün ile sınırlıdır.

Geçici görev mahallinde hastalanmaları sebebiyle vazife ifa edemeyen memur ve hizmetlilere, bu sebeple vazife göremedikleri günlerin en çok yedi günü için yevmiye verilebilir. Hastanede yatırılmak suretiyle tedavi masraflarının kurumlarınca ödenmesi halinde bu günler için yevmiye verilmez.

YURTİÇİ GEÇİCİ GÖREV YOLLUĞU ÖDEMELERİNDE ARANACAK BELGELER (MYHBY)Yurtiçi geçici görev yolluklarının ödenmesinde duruma göre aşağıdaki belgeler aranır.a) Yurtiçi geçici görev yolluklarının ödenmesinde; - Görevlendirme yazısı veya harcama talimatı, - Yurtiçi / Yurtdışı Geçici Görev Yolluğu Bildirimi (Örnek : 27),-Yatacak yer temini için ödenen ücretlere ilişkin fatura , ödeme belgesine bağlanır.b) Denetim elemanlarının yurtiçi geçici görev yolluklarının ödenmesinde;- Yurtiçi / Yurtdışı Geçici Görev Yolluğu Bildirimi (Örnek: 27),- Yatacak yer temini için ödenen ücretlere ilişkin fatura , - Özel şahıslardan ev veya pansiyon kiralama halinde, ilk ödemede kira sözleşmesinin aslı, sonraki ödemelerde ise onaylı örneği; kira ödemesinin banka hesabına yatırılmak suretiyle yapılmış olması halinde ayrıca banka makbuzu, ödeme belgesine bağlanır.

GEÇİCİ GÖREV GÜNDELİĞİNİN VERİLEBİLECEĞİ AZAMİ SÜRE: Geçici bir görev ile başka bir yere gönderilenlere, görev mahalline varış tarihinden itibaren bu Kanuna göre verilen gündelikler:a. Yurtiçinde bir yıllık dönem zarfında aynı yerde, aynı iş için ve aynı şahsa 180 günden fazla verilemez. İlk 90 gün için tam, takibeden 90 gün için 2/3 oranında ödenir.Geçici görevlendirmelerde meydana gelecek ara vermeler bu müddetleri veya gündelik miktarını artırmaya neden olamaz.Gündelikleri 33 üncü maddenin (b) fıkrasına göre tespit edilenlerle,... hakkında bu madde hükmü uygulanmaz.

242

MEMURİYET MAHALLİ DIŞINA GÖNDERİLENLERİN GÜNDELİĞİ: Resmi bir görevle memuriyet mahalli içinde bir yere gönderilenlere gündelik verilmez. Geçici bir görevle memuriyet mahalli dışındaki bir yere gönderilenlerden;buralarda ve yolda öğle (saat 13.00) ve akşam (saat 19.00) yemeği zamanlarından birini geçirenlere 1/3,ikisini geçirenlere 2/3 oranındageceyi de geçirenlere tam gündelik verilir.MEMURİYET MAHALLERİ İÇİNDE YOL MASRAFI: Memuriyet mahalli içinde taşıt ile gidilmesi gereken bir yere görev ile gönderilenlerin yol masrafı mutat olan taşıt aracına göre yapılacak gerçek masraf üzerinden verilir.Acele ve zorunlu hallerde, daire amirinin onayı ile, mutat taşıt dışındaki araçlarla gidilmesi halinde bu taşıt için yapılan masraf yol masrafı olarak ödenir

EHLİYET TESPİTİ, İMTİHAN, HAVA DEĞİŞİMİ VE TEDAVİ İÇİN BAŞKA YERE GÖNDERİLENLER: Memurlar, yardımcı hizmetler sınıfına dahil personel ve kurumlarda yalnız ödenek mukabili çalışanlardan memuriyet mahalli dışına;a. Görevlerine ait mesleki ve sıhhi yeterliklerinin tespiti veya kurumlarınca görülecek lüzum üzerine imtihan için gönderilenlere, gidiş ve dönüşleri için yol masrafı ve gündelik ile bu amaçla gönderildikleri yerde geçen sürenin en çok yedi günü için gündelik ödenir.b. Hava değişimi maksadıyla gönderilenlere gidiş ve dönüşleri için yol masrafı ile yalnız yolda geçen süre için gündelik ödenir.c) Kanunları gereğince sağlık kurumlarında yatarak veya ayakta tedavi maksadıyla (Aile Fertleri için ikamet mahalli dışına) gönderilenlere, gidiş ve dönüşleri için yol masrafı ve gündelik ödenir. Ayakta tedavi görenlere ayakta tedavi süresince gündelik ve ikamet ettikleri yer ile tedavi kurumu arasındaki mutat taşıt ücreti ayrıca ödenir.HASTALARA REFAKAT HALİNDE HARCIRAH: Hastalıkları icabı 18 inci maddenin (c) bendinde yazılı yerlere bir kimse refakatinde gitmesi lüzumu resmi tabip raporuyla tevsik edilenlere refakat edecek aile efradından birisine ve aile efradından refakat edecek bir kimse bulunmadığı takdirde kurumlarınca terfik olunacak memur veya hizmetliye bu işin devamı müddetince yevmiye ve yol masrafı verilir.YATACAK YERİ BULUNMIYAN MAHALLERDE MUVAKKAT VAZİFE: Şehir ve kasaba haricinde, yatacak yeri bulunmayan ve böyle bir yeri bulunan mahalle bir nakil vasıtası ile gidilip gelinmesi zaruri olan yerlere muvakkat vazife ile gönderilenlere, her gün için bu mahalden en yukarı köy, kasaba veya şehre kadar gidiş ve geliş mutat nakil vasıtası ücreti ödenir.YURTDIŞI GEÇİCİ GÖREV YOLLUĞUYurtdışı sürekli görev yolluğunun hesaplanmasına ilişkin esaslar Kanunda yer aldığı halde Kıbrıs ve diğer yurtdışı geçici görevlerde harcırahın hesaplanma usulleri ve ödenecek miktarların tespiti her yıl yayınlanan Bakanlar Kurulu Kararlarıyla belirlenmektedir.

243

YURTDIŞINDA VERİLECEK GÜNDELİKLERİN MİKTARI: Bu Kanun gereğince verilecek yurtdışı gündeliklerinin miktarı, gidilecek ülkeye, memur ve hizmetlilerin aylık veya ücret tutarları ile görevin mahiyetine göre, mali yıl itibariyle ve Maliye Bakanlığının teklifi üzerine Bakanlar Kurulunca tayin olunur.a.Geçici görev ile yabancı ülkelere gönderilenlere, özel anlaşmaları gereğince yabancı devlet, uluslararası kuruluş veya resmi diğer kuruluşlar tarafından ödeme yapıldığı takdirde bu ödemeler gündeliklerinden indirilirb. Yurtdışında ilk 180 gün tam ve müteakip günler için 2/3 oranında ödenir.YURTDIŞI GEÇİCİ GÖREV YOLLUĞU HESAPLAMA ESASLARIYurtdışına veya yurtdışındayken başka bir yere, sürekli veya geçici görevle ya da tedavi için gönderilenlere ülkeler itibarıyla Bakanlar Kurulu Kararında belirtilen miktarda yevmiye verilir.Birden fazla ülkeyi kapsayan yurtdışı geçici görev yolculuk ve ikametlerde, her ülkedeki kalış süresi için o ülkeye ilişkin gündelik miktarı esas alınır.Geçici görevle yabancı ülkeye gönderilenlere, özel anlaşmaları gereğince yabancı devlet, uluslararası kuruluş veya diğer resmi kuruluşlar tarafından ödeme yapıldığı taktirde bu ödemeler gündeliklerden indirilir.Yurtdışına veya sürekli görevle yurtdışındayken başka ülkelere geçici görevle gönderilenlere, Türkiye’den veya sürekli görevli bulundukları ülkelerden her çıkışlarında seyahat ve ikamet süresinin ilk 10 günü için ödenecek ücretler, o ülkeye ilişkin gündelik miktarının %50 artırılması suretiyle hesaplanır. Türkiye’den yurtdışına geçici görevle gönderilenlerden, seyahat ve ikamet süresinin ilk 10 günü ile sınırlı olmak kaydıyla yurtdışında yatacak yer temini için ödedikleri ücretleri fatura ile belgelendirenlere, faturada gösterilen günlük yatak ücretinin yukarıdaki şekilde artırımlı olarak hesaplanan gündeliklerinin %40’ını aşması halinde aşan kısmın %70’i ayrıca ödenir.Ancak, yatacak yer temini için ödenecek günlük ilave miktar, artırımlı olarak hesaplanan gündeliklerin;

244

I-III nolu sütunlarda gösterilen unvanlar için %100’ünden,IV-VI nolu sütunlarda gösterilen kadrolarda bulunanlar için %80’inden,VII-X nolu sütunlarda bulunanlar için %70’inden, fazla olamaz.DAİMİ VEYA MUVAKKAT VAZİFE HALİNDE YOLDA VEYA VAZİFEYE BAŞLAMADAN VEFAT EDENLERİN HARCIRAHI: Daimi veya muvakkat bir vazife ile bir tarafa gönderilenler yolda veya yeni vazife mahallinde işe başlamadan vefat eyledikleri takdirde ölüm mahalline kadar olan harcırahları hesap ve buna peşinen ödenmiş ve istirdadı kısmen veya tamamen imkansız bulunmuş olan nakil vasıtaları bilet ücretleri ilave olunur. Bu suretle tahakkuk edecek istihkak, verilmiş olan avanstan ziyade ise fazlası tasviye olunur, noksan ise farkı geri alınmaz. Ancak muvakkat vazife ile yabancı memleketlere gönderilenlerden vefat

245

edenlerin bu suretle uhdelerinde bırakılacak fark, bunların bu kanuna göre müstahak bulundukları dış yevmiyelerin on günlüğüne tekabül eden miktarından fazla olamaz.

YENİ MEMURİYET MAHALLİNDE İŞE BAŞLAMADAN VEYA YOLDA VEFAT HALİNDE AİLE HARCIRAHI:, Daimi memuriyetle bir mahalle tayin olunup da yolda veya yeni memuriyet mahallinde işe başlamadan evvel vefat eden memur veya hizmetli ailesini birlikte götürmüş bulunuyorsa, harcıraha müstahak aile efradına ölümün vukubulduğu mahalden itibaren ve ailesini birlikte götürmemiş ise bunlara vefat tarihinde bulundukları mahalden itibaren;13, 15, 16 ve 17 nci maddelerde yazılı olup aile fertlerinin memur veya hizmetli ile birlikte olmaksızın başka bir mahalle gitmeleri veya bu mahalden dönüşleri dolayısıyla harcırah verilmesi kabul edilen hallerde, aile fertlerine verilecek yer değiştirme masrafı, bunlardan birisinin memur veya hizmetli olarak nazarı itibara alınması suretiyle hesaplanır

BAŞKA YERDE BIRAKILAN AİLE EFRADI: Memur veya hizmetli tarafından tayin veya naklolunduğu mahalle götürülmeyerek ikamet maksadiyle ve topluca bu mahalden başka bir yere gönderilen aile efradı için yeni memuriyet mahalline kadar hesaplanacak harcırahı tecavüz etmemek ve bilahare bu mahalle celplerinde bir şey verilmemek şartiyle bu yerlere kadar ve mütaakıp tayin ve nakillerde de memur veya hizmetlinin bulunduğu yerden yeni vazife mahalline kadar hesaplanacak miktarı tecavüz etmemek kaydiyle aile efradının bulundukları yerden yeni memuriyet mahalline kadar harcırah verilir.MEMLEKET İÇ VE DIŞINDA MÜCBİR VEYA ZATİ SEBEPLER VE VAHİM HASTALIKLAR YÜZÜNDEN YOLA DEVAM EDEMEME HALİNDE YEVMİYE: Aktarma ve karantina beklemek, alınan bir emir üzerine yola devam edememek veya yol kapanmak gibi mücbir sebeplere müstenit tevakkuf günlerinin her biri için yevmiye verilir. Hastalık yüzünden olsa dahi zati sebeplare dayanan tevakkuf günleri için yevmiye verilmez. Ancak, ani ve ağır bir hastalık veya şahsi kusurlardan mütevellit olmıyan bir kaza dolayısiyle yola devam etmesinin hayatı için tehlike arzettiği hastane heyeti sıhhiye raporu ile bulunmıyan yerlerde resmi tabip raporiyle tebeyyün eden memur ve hizmetlilere yolculuk yapabilecek hale gelinceye kadar yevmiye verilir. Bu hastalıkları dolayısiyle hastanelere yatarak tedavi paraları daireleri tarafından ödenenlere yevmiye verilmez.İZAMINDAN SARFINAZAR OLUNANLARIN HARCIRAHLARI: Daimi veya muvakkat vazife ile bir tarafa izamları takarrür ettikten sonra gönderilmelerinden sarfınazar edilenler harcırah almamış ve hareket etmemiş bulundukları takdirde kendilerine bir şey verilmez.

Ancak daimi vazife ile bir tarafa gönderilmeleri takarrür edip de harcırahları ödendikten sonra izamlarından sarfınazar olunanlara bu kanuna göre müstahak bulundukları yer değiştirme masrafını tecavüz etmemek şartiyle harcırah hesabına esas tutulan aylık veya ücretleri tutarının 1/4 ü nispetinde bir tazminat verilmekle beraber peşinen ödenmiş ve istirdadı kısmen veya tamamen imkansız bulunmuş olan tren, vapur ve tayyare bileti ücretleri gibi yol masrafları da bu tazminata ilave olunur.

246

Harcırahlarına mahsuben para ödenmiş olup da muvakkat vazife ile bir tarafa gönderilmelerinden sarfınazar edilmiş olanlara, yalnız peşinen ödenmiş ve istirdadı kısmen veya tamamen imkansız bulunmuş olan bilet ücretleri ödenir.Hareket ettikten sonra izamından sarfınazar olunanlara, gönderilmelerinden sarfınazar olunduğuna dair emrin kendilerine tebliğ edildiği mahalle ve oradan da asıl vazife mahallerine veya başka bir mahalle tayin veya izam kılınmakta iseler bu son mahalle kadar hisap olunacak harcırahları kendilerine tesviye olunur ve istirdadı kısmen veya tamamen imkansız bulunmuş olan bilet ücretleri de yol masrafına ilave olunur.

YURTİÇİ VE YURTDIŞINDA KURSLARA KATILANLARA VERİLECEK GÜNDELİK: Mesleki bilgilerini artırmak amacıyla memuriyet mahalli dışında açılan kurs veya okullara gönderilenlere, bu Kanuna göre geçici görev gündeliği verilir.Bu maksatla yabancı memleketlere gönderilenlere özel anlaşmaları gereğince, yabancı devlet, uluslararası kuruluş veya resmi diğer kuruluşlar tarafından ödeme yapıldığı takdirde bu ödemeler gündeliklerinden indirilir.Yurtiçinden veya yurtdışından sağlanan burslara dayanılarak veya aylıkları transfer edilmek suretiyle staj ve öğrenim amacıyla yurtdışına gönderilenlere bu madde hükmü uygulanmaz. Bunlara ilgili kanun hükümlerine göre müstehak oldukları ödeme yapılır.

MİSAFİR VE ZİYARETÇİLERE: Devletin misafiri veya ziyaretçisi olarak yahut başka bir resmi görevle Türkiye’ye gelen yabancılara refakat etmekle görevlendirilen memurlara, memuriyet ve aslı sıfatları ne olursa olsun ilgili makamlarca verilecek görev emirlerinde belirtilen refakat şekil ve vaziyetine göre tanzim edilecek müfredatlı hesap pusulasına istinaden yol, ikamet, yemek, içmek ve teferruatı için yaptıkları masraf ödenerek başkaca harcırah verilmez. Ancak, misafir ve ziyaretçilere katılmak veya bunları karşılamak üzere başka mahalle gidenler ile bunlardan ayrıldıktan sonra asıl memuriyet mahalline dönenlere gidiş ve dönüşleri için bu Kanuna göre müstehak oldukları yol masrafı ve gündelik verilir.

CENAZE NAKİL MASRAFLARI: Daimi veya muvakkat bir vazife ile yabancı memleketlerde bulunanlardan bu yerlerde veya yolda vefat edenlerin cenaze teçhiz ve tekfin masrafları ile Hükümet tarafından görülecek lüzuma veya aileleri tarafından vukubulacak talebe istinaden cenazelerinin Türkiye’de her hangi bir mahalle kadar olan nakil masrafları kurumlarınca ödenir.Yurt içinde daimi veya muvakkat bir vazife ile bir tarafa izam kılınanlardan yolda veya muvakkat vazife mahallinde vefat edenler hakkında da yukarki fıkra hükmü uygulanır.

HARCIRAH ALABİLMEK İÇİN MÜRACAAT MÜDDETİ: a) (...) açıkta kalan ve vekâlet emrine alınan memurlara (...) vazifelerinden ayrıldıkları;b) İşten el çektirilmek suretiyle vekalet emrine alınan memurlardan men'i muhakeme kararı alan veya beraat edenler veyahut haklarındaki takibat afla ortadan kaldırılanlara, haklarında verilen kararın kesbi katiyet ettiği; tarihlerinden itibaren 6 ay zarfında müracaat edenlere bu kanuna göre müstahak oldukları harcırah verilir. Müracaata mani bir mücbir sebebin vukuu halinde bu müddet mücbir sebebin zail olduğu tarihten itibaren başlar. Bu müddetlerin geçmesinden sonra müracaat edilmesi halinde harcırah verilmez.

247

HARCIRAHIN SURETİ TEDİYE VE MAHSUBU: Harcırah, memur ve hizmetlinin gidişinde ve ailenin nakli sırasında peşin olarak verilir. Harcırahın tam miktarının önceden tayin ve tespitinin mümkün olmadığı hallerde yetecek miktarda para avans olarak verilir. Harcırahını kati olarak veya avans suretiyle alanlardan zati sebepler yüzünden daimi veya muvakkat vazife mahallerine 15 gün içinde hareket etmeyenler (...) aldıkları parayı derhal iade etmeye mecburdurlar.Aile için harcırah itasında ilgililerin verecekleri beyan kağıtları esas tutulur. Bu beyan kağıdında harcırahın tahakkuk ettirilebilmesi için lüzumlu malümat gösterilir.Daimi memuriyetle bir yere gönderilenler gidecekleri mahalle varış tarihinden ve muvakkat vazife ile gönderilenler de memuriyetleri mahalline dönüş tarihlerinden itibaren bir ay zarfında harcırah beyannamelerini, evrakı müspiteleri ile birlikte dairesi amirine tevdi ederler. Memurun kendisinden evvel veya sonra hareket eden ailesi için avans para verildiği takdirde bu bir aylık müddet, ailenin evvel gitmesi halinde memur veya hizmetlinin yeni vazifesi mahalline varış tarihinden ve sonra gitmesi halinde de bunların memur veya hizmetli nezdine muvasalatları tarihinden itibaren hesap olunur.Beyannameyi alan daire amirleri bunu vize ettikten sonra taşrada mahallin en büyük mal memuruna ve merkezde de alakadar mali mercie vermekle mükelleftirler.Vakı masraf verilen avans paradan ziyade ise fazlası tesviye ve az ise farkı re’sen istirdat olunur.Evrakı müspite tedariki mümkün olmayan hallerde bu imkansızlığın sebepleri ile vakı masrafın hesabı alakadar tarafından mensup olduğu daire amirine yazılı olarak bildirilir. İmkansızlık sebepleri dairesince varit ve muhik görüldüğü ve masrafın hesabında bir fazlalık bulunmadığı neticesine varıldığı takdirde avans bu hesaba göre mahsup olunur.Alındıkları tarihten itibaren tahakkuk ettirilecek faizleri de dahil olmak üzere birinci fıkra gereğince derhal iade edilmeyen paralarla harcırahlarını avans olarak alıp da bu zimmetlerinin mahsubu için muktazi evrakı üçüncü fıkrada yazılı müddetler zarfında teslim etmeyenlerin bu borçları bu evrakı verdikleri zaman harcırah istihkakları ayrıca tahakkuk ettirilip ödenmek üzere aylık, ücret veya kabili haciz sair istihkaklarının yarısı bu borçları tamamen kapanıncaya kadar ve hüküm alınmaya hacet kalmaksızın re’sen istirdat olunmak suretiyle tahsil olunur.Harcırah itası ve avansların mahsubu muamelelerinde aksi sabit oluncaya kadar memurun beyanına itibar olunur.HİLAFI HAKİKAT BEYANNAME VERENLER: Madde 60 - Bu kanuna göre tahakkuk edecek, istihkakın miktarını artıracak şekilde maddi hatalar hariç hilafı hakikat beyanname verenler hakkında, mensup oldukları kurumların inzibat, memurin, müdürler komisyonları gibi salahiyetli heyet ve makamlarının kararı ile ve işlenen suçun mahiyet ve şümülüne göre rütbe veya sınıf tenzili veya ihraç cezalarından her hangi biri tatbik olunur ve bu gibilerin bu suretle aldıkları fazla harcırah, Devlet özel idare ve belediyelerce Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Kanununa göre ve bu kanuna tabi diğer kurumlarca da umumi hükümlere tevfikan tahsil olunur

Suçlu hakkında idarece ittihaz olunan inzıbati kararlar cezai takibata mani olmayıp bu gibiler hakkında ayrıca hukuku amme davası ikame ve kanuni takibat icra olunur.Bu kanuna göre ödenecek istihkaklar borç için haczedilemez.

248

1.Dereceli Memur Harcırahı

Katsayı Alınacak Harcırah

Konaklama bedeli Üst sınırı Oranı

Konaklama bedeli Üst sınırı miktarı Harcırah x Üst sınır Oranı

Türkiye Düzeyinde Teftiş Denetim ve İnceleme Yetkisine Haiz Bulunanlara Verilecek Harcırah

(36,50 ) 38,50

1,3 (47,45) 50,05

1,5 (71,18) 75,08

Bölge Düzeyinde Teftiş Denetim ve İnceleme Yetkisine Haiz Bulunanlara Verilecek Harcırah

(36,50 ) 38,50

1,1 (40,15) 42,35

1,5 (60,23) 63,53

İl Düzeyinde Teftiş Denetim ve İnceleme Yetkisine Haiz Bulunanlara Verilecek Harcırah

(36,50 ) 38,50

0,9 (32,85) 34,65

249

2013 YILI MERKEZİ YÖNETİM BÜTÇE KANUNU(H CETVELİ)(10/2/1954 tarihli ve 6245 sayılı Harcırah Kanunu Hükümleri Uyarınca Verilecek Gündelik ve Tazminat Tutarları )

I- Yurt İçinde Verilecek Gündelikler (Madde : 33) Gündelik Miktarı

A- a) Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanı ve Başbakan 51,00 TL

b) Anayasa Mahkemesi Başkanı, Genelkurmay Başkanı, Bakanlar, Milletvekilleri, Kuvvet Komutanları, Jandarma Genel Komutanı, Sahil Güvenlik Komutanı, Başbakanlık Müsteşarı, Cumhurbaşkanlığı Genel Sekreteri, Türkiye Büyük Millet Meclisi Genel Sekreteri, Orgeneraller, Oramiraller, Yargıtay, Danıştay, Uyuşmazlık Mahkemesi ve Sayıştay Başkanları, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı, Danıştay Başsavcısı, Diyanet İşleri ve Yükseköğretim Kurulu Başkanları

46,00 TL

B- Memur ve Hizmetlilerden: Gündelik Miktarı

a) Ek göstergesi 8000 ve daha yüksek olan kadrolarda bulunanlar (1) 38,50 TL

b) Ek göstergesi 5800 (dahil) - 8000 (hariç) olan kadrolarda bulunanlar

35,50 TL

c) Ek göstergesi 3000 (dahil) - 5800 (hariç) olan kadrolarda bulunanlar

33,00 TL

d) Aylık/kadro derecesi 1-4 olanlar 29,50 TL

e) Aylık/kadro derecesi 5-15 olanlar 28,50 TL

1) 6245 sayılı Harcırah Kanununun 33 üncü maddesinin (b) fıkrasına göre verilecek gündeliklerin hesabında bu tutar esas alınır.* 6245 sayılı Harcırah Kanununun 33 üncü maddesinin (b) ve (d) fıkralarına göre yatacak yer temini için ödenecek ücretlerin hesabında, gündeliklerinin %50 artırımlı miktarı esas alınır.

II- Arazi Üzerinde Çalışanlara Verilecek Tazminatlar (Madde 50) Gündelik Miktarı

50 nci maddenin 1, 2, 3, 4 ve 5 inci bentlerinde yer alan personel :

a) Kadro derecesi 1-4 olanlar 11,50 TL

b) Kadro derecesi 5-15 olanlar 11,00 TL

Bu tazminattan yararlananlardan;1) Memuriyet mahalli dışındaki çalışma alanlarında hizmet görenler ile 24/2/1984 tarihli ve 2981 sayılı Kanun uygulamasında çalışan Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü personeline yukarıda yazılı miktarların yarısı ek olarak ödenir.2) Bu çalışmaları dolayısıyla arazide, şantiyede veya gemilerde geceleyenlere bu suretle bulunacak miktarın yarısı ek olarak ayrıca ödenir.

250

İÇ MALİ KONTROL

251

ÖDEME BELGESİ:Kurum tarafından, bütçeden yapılacak kesin ödemeler için düzenlenen Merkezi Yönetim Muhasebe Yönetmeliği eki Ödeme Emri Belgesini, ön ödeme suretiyle yapılacak ödemelerde ise anılan Yönetmelik eki Muhasebe İşlem Fişini, (Sosyal Güvenlik Kurumları Harcama Belgeleri Yönetmeliği madde 4)

ÖDEME BELGELERİ VE BAĞLANACAK KANITLAYICI BELGELERÖdeme belgesi en az üç nüsha düzenlenir. İlk iki nüshası, bu Yönetmelikte belirtilen kanıtlayıcı belgelerle birlikte muhasebe birimine verilir. Ödeme belgesinin birinci nüshası ile eki kanıtlayıcı belgeler Sayıştay’a gönderilir, ikinci nüshası ise muhasebe biriminde saklanır.(3) Ödeme belgesinin birinci nüshasına, kanıtlayıcı belgelerin aslı veya yasal bir sebeple aslı temin edilemeyenlerin onaylı suretleri bağlanır. Fatura ve taşınır işlem fişinin asıllarının bağlanması esastır. Ancak, kaybolma, yırtılma, yanma gibi mücbir sebeplerle aslının temin edilemediği hâllerde, fatura ve/veya taşınır işlem fişinin onaylı örnekleri bağlanmak suretiyle ödeme yapılabilir. Onaylı suretlerin, onaylayan ilgili birim yetkilisinin adı, soyadı, unvanı, imzası ve resmî mühür ile onay tarihini taşıması gerekir. (Sosyal Güvenlik Kurumları Harcama Belgeleri Yönetmeliği madde 5)

TAAHHÜT DOSYASIİhale veya doğrudan temin usulüyle yapılacak her türlü mal ve hizmet alımları ile yapım işlerine ilişkin ödemelerde; onay belgesi, ihale komisyonu kararı, 4734 sayılı Kamu İhale Kanununun 22 nci maddesine göre doğrudan temin usulüyle ihale komisyonu kurulmadan yapılan alımlarda piyasa fiyat araştırması tutanağı (Örnek No: 3) veya söz konusu maddenin (a), (b) ve (c) bentleri kapsamında tek kaynaktan yapılan alımlara ilişkin olarak ihale mevzuatında belirlenen standart form, sözleşme yapılması hâlinde sözleşme ve kurumca gerekli görülen diğer belgeleri kapsayan taahhüt dosyası, ödemeden önce veya ilk hakkedişle birlikte biri asıl diğeri onaylı suret olmak üzere iki nüsha (taahhüt olunan işin bedeli bir defada tahakkuk ettirildiği takdirde bir nüsha) olarak muhasebe yetkilisine verilir.Taahhüt dosyasının asıl nüshası, ödeme belgesinin Sayıştay’a gönderilecek nüshasına bağlanır. Ancak, mal ve hizmet alımları ile yapım işi bedellerinin bir defadan fazla tahakkuk ettirilmesi hâlinde, diğer ödemelerde Yönetmeliğin ilgili maddesinde sayılan belgelerden taahhüt dosyası dışındaki belgeler bağlanır. Taahhüt dosyasının onaylı sureti ise, bir defadan fazla tahakkuk ettirilen hakkediş ödemelerinin kontrolü için muhasebe biriminde saklanır. (Sosyal Güvenlik Kurumları Harcama Belgeleri Yönetmeliği madde 6)

İŞ AVANSI VE KASA LİMİTLERİÖn ödeme yönergesinin 6. maddesinin a bendinin 1 inci fıkrasında, “Avans verilmek veya kredi açılmak suretiyle yapılabilecek ön ödemeler aşağıda belirtilmiştir. Avans verilmek suretiyle yapılacak ön ödemeler:Yılları merkezi yönetim bütçe kanununda belirlenen tutara kadar olan yapım işleri, mal ve hizmet alımları, yabancı konuk ve heyetlerin ağırlanmasına ilişkin giderler ile benzeri giderler için avans verilebilir. Merkezi yönetim bütçe kanununda belirlenen üst sınırlar aşılmamak koşuluyla verilecek avans tutarını harcama türleri itibarıyla belirlemeye Genel Müdürlük yetkilidir” denilmektedir.

252

İŞ AVANSI LİMİTLERİ

2013 yılı için Kredi Avansları hariç, İş Avanslarında ( şoför avansı, posta avansı, Tüketime Yönelik Mal ve Malzeme Alımları Avansı, Görev Giderleri Avansı, Hizmet Alımları Avansı, Temsil ve Tanıtma Giderleri Avansı, Mamul Mal, Gayri maddi Hak Alım, Bakım ve Onarım Giderleri Avansı, Gayrimenkul Mal Bakım ve Onarım Giderleri Avansı, Tedavi ve Cenaze Giderleri Avansı) Büyükşehir Belediyesi mücavir alanı içerisinde bulunan İl Müdürlüklerimizde aylık 6.542 TL’ ye kadar, diğer illerde 3.925 TL’ ye kadar üst limit belirlenmiştir. Bu limitler her yıl yeniden değerleme oranı kadar artırılır. Küsuratlar tama iblağ edilir.

KASA LİMİTLERİ

Ertesi gün yapılacak ödemeleri karşılamak üzere Büyükşehir Belediyesi mücavir alanı içerisinde bulunan İl Müdürlüklerimizde 6.542 TL’ ye kadar, diğer illerde 3.925 TL’ ye kadar günlük Kasa üst limiti belirlenmiştir. Bu limitler her yıl yeniden değerleme oranı kadar artırılır. Küsuratlar tama iblağ edilir.

GENEL MÜDÜRLÜK İŞ AVANSI VE KASA LİMİTLERİ:

Genel Müdürlüğün kasa limiti 6.542.-TL, iş avansı 7.195.- TL’ ye kadar günlük üst limit belirlenmiştir. Bu limitler her yıl yeniden değerleme oranı kadar artırılır. Küsüratlar tama iblağ edilir.

TEMSİL, AĞIRLAMA, TÖREN, FUAR, ORGANİZASYON GİDERLERİ : Temsil,Ağırlama,Tören,Fuar ve Organizasyon Giderleri

8.01.2007 tarihinden beri aynı tarihte Resmi Gazetede yayımlanan 2007/3 sayılı Genelgedeki esaslara göre hareket edilecektir.Genelge yürürlükte olup, değişmesi halinde yeni Genelgeye göre hareket edilecektir.

TEMSİL HARCAMASININ BELGELENDİRİLMESİ:

Sosyal Güvenlik Kurumları Harcama Belgeleri Yönetmeliğinin 38 inci maddesine göre, temsil, ağırlama, tören, fuar, tanıtma ve benzeri faaliyetlerle ilgili olarak yapılacak her türlü mal ve hizmet alımı ile yapım işlerine ilişkin giderlerin ödenmesinde, Bu Yönetmeliğin 4 üncü maddesinde sayılan fatura ve fatura yerine geçen belgeler aranır. Ödeme kaydedici cihazlara ait satış fişi (yazar kasa fişi) kimin adına düzenlendiği belli olmadığından harcama belgesi olarak kabul edilmeyip gider olarak yazılmayacaktır.Yabancı konuk ve heyetlerin ağırlanması amacıyla görevlendirilecek personel ve ilgili yönetmeliklere göre görevlendirilecek mihmandarlar tarafından yapılan temsil ve ağırlama giderlerinin ödenmesinde ise,            a) Harcama talimatı,            b) Fatura, perakende satış fişi veya ödeme kaydedici cihazlara ait satış fişi ve adisyon,

253

            c) Mihmandar Hesap Cetveli, ödeme belgesine bağlanır.Ziyafete ilişkin temsil ve ağırlama giderlerinin ödenmesinde alınacak harcama talimatında, davetli ve misafirlerin sayısı ile mihmandarın yapacağı harcamaların neleri kapsayacağı belirtilir. Temsil avansı Ön Ödeme Yönergesinin 11 inci maddesi gereğince, avansın alındığı tarihten itibaren bir ay içinde kapatılır. Ancak avans bu süre içinde harcanmış ise, bir aylık süre beklenmeden son harcama tarihini takip eden üç iş günü içinde avans kapatılır. Avansın verildiği tarihten önceki bir tarihi taşıyan harcama belgeleri avansın mahsubunda kabul edilemez. Aylık olarak tahsis edilen ödeneklerde aşım (gelecek aya/aylara ait ödeneklerden harcama) yapılamaz.

ÖN MALİ KONTROLE İLİŞKİN İŞLEMLER31.12.2005 tarih ve 26040 sayılı Resmi Gazetenin 3 üncü mükerrer sayısında yayınlanan, İç Kontrol ve Mali Kontrole İlişkin Usul ve Esaslar Yönetmelik gereğince Ön Mali Kontrole tabi tutulacak işlemler;

KANUN TASARILARININ MALİ YÜKÜNÜN HESAPLANMASIKanun tasarılarını hazırlayan ilgili birimler mali yüklerini hesaplamak üzere Mali Hizmetler birimine gönderilecektir.

TAAHHÜT EVRAKI VE SÖZLEŞME TASARILARI4734 sayılı İhale Kanunu 22/d maddesine göre doğrudan temin suretiyle yapılan mal ve hizmet alımları ile yapım-inşaat, bakım ve onarım işlemleri hariç olmak üzere ihale yöntemi ile yapılan her türlü mal ve hizmet alımları ile bakım-onarım ve yapım işlemlerinin taahhüt evrakı ve sözleşmelerinin ön mali kontrolü,(Harcama birimlerinin, ihale kanunlarına tabi olsun veya olmasın , harcamayı gerektirecek taahhüt evrakı ve sözleşme tasarılarından tutarı mal ve hizmet alımları için bir milyon Türk Lirasını, yapım işleri için iki milyon Türk Lirasını aşanlar kontrole tabidir. Bu tutarlara katma değer vergisi dahil değildir.Kontrole tabi taahhüt evrakı ve sözleşme tasarıları, bunlara ilişkin tüm bilgi ve belgeleri içerecek şekilde oluşturulan tek nüsha işlem dosyası, harcama yetkilisi tarafından sözleşme imzalanmadan ve idare taahhüt altına girmeden önce Strateji Geliştirme Dairesi Başkanlığına gönderilir. Bu miktarların altında olan işlemlerde illerde gerçekleştirme görevlisi, merkezde ikiyüzellibin Türk Lirası ve üzerini mali birim altında olan işlemlerde Başkanlıkların gerçekleştirme görevlileri yetkilidir.)Merkezde iç kontrol Şube Müdürlüğüİl Müdürlüklerinde gerçekleştirme görevlisi tarafından yapılacaktır. Kontrole tabi taahhüt evrakı veya sözleşme tasarıları ve bunlara ilişkin tüm bilgi ve belgeleri içerecek şekilde bir işlem dosyası olarak harcama yetkilisi tarafından Merkezde Mali Hizmetler birimine İl Müdürlüklerinde gerçekleştirme görevlisine gönderilir. En geç 10 işgünü içinde kontrol edilir. Yapılan kontrol sonucunda düzenlenen görüş yazısı, işlem dosyası ile birlikte ilgili harcama yetkilisine gönderilir.

ÖDENEK GÖNDERME BELGELERİ254

Bütçe ödeneklerinin dağıtımı Ödenek Gönderme Belgesiyle yapılır. Ödenek gönderme belgeleri merkezde, Bütçe Performans Şube Müdürlüğü tarafından hazırlanır ve harcama yetkililerine gönderilir. Bu kapsamda, İl Müdürlüklerinin ödenek gönderme belgeleri de Strateji Geliştirme Dairesi Başkanlığına gönderilir. Ödenek gönderme belgeleri harcama yetkilisi tarafından imzalandıktan sonra kontrol edilmek üzere Strateji Geliştirme Dairesi Başkanlığına gönderilir. İç Kontrol Şube Müdürlüğü, Ödenek gönderme belgelerini; yılı merkezi yönetim bütçe kanununa veya bütçesine, bütçe tertibine, ayrıntılı harcama ve finansman programlarına, bütçe ödeneklerinin dağıtım ve kullanımına ilişkin usul ve esaslara uygunluğu yönünden en geç üç işgünü içerisinde kontrol ederek sonuçlandırır ve uygun bulunan ödenek gönderme belgeleri Bütçe Performans Şube Müdürlüğüne gönderilir. Bütçe Performans Şube Müdürlüğü, uygun görülen ödenek gönderme belgelerine Muhasebe İşlem Fişi kesip muhasebeleştirir. (gerçekleştirme işlemini sonuçlandırır) ve muhasebe işlem fişleri ve eklerini Muhasebe Şube Müdürlüğüne gönderir. Uygun görülmeyen ödenek gönderme belgeleri ise gerekçeli bir yazıyla harcama yetkilisine gönderilir.

ÖDENEK AKTARMA İŞLEMLERİ Bütçe içinde yapılacak ödenek aktarmaları harcama birimlerinin talebi üzerine Bütçe Performans Şube Müdürlüğü tarafından hazırlanır. Üst Yönetici Onayına sunulmadan önce iç kontrol alt birimi (İç Kontrol Şube Müdürlüğü) tarafından kontrol edilir ve 2 işgünü içerisinde sonuçlandırılır. Mevzuata aykırı bulunan ödenek aktarma talepleri gerekçeli bir yazıyla harcama yetkilisine gönderilir.

KADRO DAĞILIM CETVELLERİ190 sayılı Genel Kadro ve Usulü Hakkında Kanun Hükmünde Kararnameye tabi idarelere ait kadro dağılım cetvelleri, anılan Kanun Hükmünde Kararname ve Kadro İhdas, Serbest bırakma ve Kadro Değişikliği ile Kadroların Kullanım Usul ve Esasları Hakkında Yönetmelik hükümleri çerçevesinde, Maliye Bakanlığı ve Devlet Personel Başkanlığı ile uygunluk sağlandıktan sonra kontrole tabidir. İnsan Kaynakları Daire başkanlığınca hazırlanan Kadro Dağılım Cetvelleri en geç 5 işgünü içinde ön mali kontrolü yapılır. İlgililerine yapılacak ödemeler bu onaylı kadro dağılım cetvellerine göre yapılır. Bu cetvellerde yapılacak değişiklikler de aynı şekilde kontrol edilir.

SEYAHAT KARTI LİSTELERİ6245 sayılı Harcırah Kanununun 48 inci maddesi uyarınca İçişleri, Maliye ve Ulaştırma Bakanlığı tarafından müştereken belirlenen esaslar çerçevesinde, seyahat kartı verilecek personel listeleri birimlerinin teklifi üzere iç kontrol alt birimi(İç Kontrol Şube Müdürlüğü) tarafından kontrol edilir. Buna ilişkin talepler İçişleri, Maliye ve Ulaştırma Bakanlığınca müştereken belirlenen esaslar ile Maliye Bakanlığı tarafından yapılan düzenlemelere uygunluk ve bütçe ödeneğinin yeterliliği yönünden en geç 3 işgünü içinde kontrol edilir. Uygun görülmeyen talepler gerekçeli bir yazıyla geri gönderilir.

GEÇİCİ İŞÇİ POZİSYONLARIİnsan Kaynakları Dairesi Başkanlığınca hazırlanan geçici işçi pozisyonunda çalıştırılan personel (gündelikçi temizlik işçisi, kaloriferci) sayıları (adam/ay) aylar ve birimler itibarıyla hazırladığı listeler ön mali kontrole tabidir. Geçici işçi pozisyonları mali hizmetler birimince en geç 5 işgünü içinde kontrol edilir. Kontrol sonucunda uygun görülmeyen cetveller gerekçeli bir yazıyla ilgili birime gönderilir. YAN ÖDEME CETVELLERİ

255

İnsan Kaynakları Dairesi Başkanlığınca hazırlanan yan ödeme cetvelleri iç kontrol alt birimince (İç Kontrol Şube Müdürlüğü) kontrol edilir. Kontrol işlemi ve süreci ile cetvellerin üst yönetici tarafından onaylanması hususu anılan Bakanlar Kurulu kararında belirlenen usul ve esaslar çerçevesinde yürütülür.

SÖZLEŞMELİ PERSONEL SAYI VE SÖZLEŞMELERİMaliye Bakanlığı tarafından yıllık olarak her bir idare bazında vize edilen cetvellere ve tip sözleşmeye uygun olarak çalıştırılacak personele yapılacak sözleşmeler ile ilgili mevzuatı gereğince Bakanlık vizesi alınmaksızın çalıştırılabilecek sözleşmeli personelle yapılacak sözleşmeler ön mali kontrole tabidir. İnsan Kaynakları Dairesi Başkanlığınca düzenlenen bu sözleşmeler, Bakanlık tarafından vize edilen cetvellere ve tip sözleşmeye, ilgili kanunlarına, diğer mevzuatına ve bütçelerinde öngörülen düzenlemelere uygunluk yönünden incelenir ve en geç 5 işgünü içinde sonuçlandırılır. Uygun görülmeyen sözleşmeler gerekçeli bir yazıyla ilgili birime gönderilir.

ÖN MALİ KONTROLÜN NİTELİĞİÖn mali kontrol sonucunda uygun görüş verilip verilmemesi danışma ve önleyici niteliği haiz olup mali karar ve işlemlerin harcama yetkilisi tarafından uygulanmasında bağlayıcı değildir. Mali karar ve işlemlerin ön mali kontrole tabi tutulması ve ön mali kontrol sonucunda uygun görüş verilmiş olması harcama yetkilileri ve gerçekleştirme görevlilerinin sorumluluğunu ortadan kaldırmaz.

ÖN MALİ KONTROLÜ SÜRECİÖdeme emri belgesi üzerinde yapılan kontroller “Ödeme Emri belgesi” başlığında belirtilen esaslara göre yapılacaktır. Harcama birimlerinde gerçekleştirme görevlileri aynı anda ön mali kontrol yapmış sayılacaklarından “Kontrol edilmiş ve uygun görülmüştür” şerhi düşerek ödeme emri belgesi ve ekli belgeler üzerinde ön mali kontrolü yapmış sayılırlar.

GÖREVLER AYRILIĞI İLKESİHarcama yetkilisi ile muhasebe yetkilisi görevi aynı kişide birleşemez.İç kontrol alt birimi (İç Kontrol Şube Müdürlüğü) onay belgesi ve ekleri ile şartname ve sözleşme tasarılarının hazırlanması mali karar ve işlemlerinin belgelendirilmesi mal ve hizmetlerin teslim alınması gibi mali karar ve işlemlerinin hazırlanması ve uygulanması aşamalarında görevlendirilemezler ve ihale komisyonu, muayene ve kontrol komisyonunda başkan ve üye olamazlar.

KONTROL YETKİSİBu bakımdan merkezde ön mali kontrol görevi Strateji Geliştirme Dairesi Başkanlığınındır. Strateji Geliştirme Dairesi Başkanın harcama yetkilisi olması durumunda ön mali kontrol görevi İç Kontrol alt birimi (İç Kontrol Şube Müdürlüğünce) yerine getirilecektir. İl Müdürlüklerinde ise, ön mali kontrol görevini gerçekleştirme görevlileri tarafından yerine getirilir.

KURUMCA YAPILACAK DÜZENLEMELER

256

Usul ve Esaslarda belirlenen malî karar ve işlemlerin dışında kalan malî karar ve işlemlerin de aynı şekilde malî hizmetler birimine kontrol ettirilmesine yönelik düzenleme yapılabilir. Bu konuda yapılacak düzenlemeler üst yöneticinin onayıyla yürürlüğe konulur. Bu düzenlemelerde, malî hizmetler biriminin ön malî kontrolüne tâbi tutulacak malî karar ve işlemler, riskli alanlar dikkate alınmak suretiyle tür, tutar ve konu itibarıyla belirlenir ve yılda bir veya birkaç kez değerlendirilir.İç kontrol ve ön malî kontrole ilişkin olarak yapılan düzenlemeler, üst yöneticinin onayını izleyen on işgünü içinde Maliye Bakanlığına bildirilir.

UYGUN GÖRÜŞ VERİLMEYEN MALÎ KARAR VE İŞLEMLERÖn malî kontrol sonucunda uygun görüş verilmediği halde harcama yetkilileri tarafından gerçekleştirilen işlemlerin malî hizmetler birimince kayıtları tutulur ve aylık dönemler itibariyle üst yöneticiye bildirilir. Söz konusu kayıtlar iç ve dış denetim sırasında denetçilere de sunulur. KONTROL SÜRESİ Malî hizmetler birimi, kontrol ve uygun görüş işlemlerini belirlenen süre içinde sonuçlandırmak zorundadır. Usul ve Esaslarda belirtilen sürelerin başlangıç tarihinin belirlenmesinde, malî hizmetler biriminin evrak giriş kayıt tarihini izleyen işgünü esas alınır. Malî hizmetler biriminin talebi ve üst yöneticinin onayı üzerine bu süreler bir katına kadar artırılabilir.

ÖN ÖDEME ŞEKİLLERİ VE UYGULAMASIÖn ödeme, harcama yetkilisinin uygun görmesi ve karşılığı ödeneğin saklı tutulması kaydıyla; ilgili kanunlarında öngörülen haller ile gerçekleştirme işlemlerinin tamamlanması beklenilemeyecek ivedi veya zorunlu giderler için avans verilmek veya kredi açılmak suretiyle yapılabilir. Verilecek avansın üst sınırları yılları merkezi yönetim bütçe kanununda gösterilen tutarlar esas alınır.

Avans, işi yapacak, mal veya hizmeti sağlayacak olan kişi veya kuruluşa ödenmek üzere, doğrudan mutemede verilir. Bir mutemede verilecek avans, toplamı bu Yönetmeliğin 6 ncı maddesine göre belirlenen tutarı aşmamak koşuluyla bütçenin çeşitli tertiplerinden olabilir.

İlgili kanunlarına göre, görevlilere yolluk ve diğer giderleri karşılığı ödenecek avanslar kendilerine veya şahsi mutemetlerine verilebilir veya banka hesabına yatırılır.

Sözleşmesinde belirtilmek ve yüklenme tutarının yüzde otuzunu geçmemek üzere, yüklenicilere teminat karşılığında bütçe dışı avans verilebilir. İlgili kanunların bütçe dışı avans ödenmesine ilişkin hükümleri saklıdır.

Kredi, mutemetler adına banka veya aynı birime hizmet veren muhasebe birimi nezdinde açtırılabilir. Mutemetlerin imza örneği, nezdinde kredi açılan banka veya muhasebe birimine gönderilir.

Ön ödemeler hangi iş için verilmiş ise yalnızca o işte kullanılır. Mutemetler avans almadan harcama yapamaz ve Kurum adına harcama yapmak

üzere muhasebe biriminin veznesi veya banka hesabından başka hiçbir yerden, hiçbir nam ile para alamazlar.(Türkiye İş kurumu Ön ödeme Usul ve Esasları hakkındaki yönerge madde 5 )

257

ÖN ÖDEMELERDE MAHSUP SÜRESİ VE SORUMLULUKHer mutemet ön ödemelerden harcadığı tutara ilişkin kanıtlayıcı belgeleri, ilgili kanunlarında ayrıca belirtilmemiş olması halinde avanslarda bir ay, kredilerde ise üç ay içinde muhasebe yetkilisine vermek ve artan tutarı iade ederek hesabını kapatmakla yükümlüdür. Üst yönetici, zorunlu hallerde mahsup süresini ayrıca belirlemeye yetkilidir. Mahsup süresi, avansın verildiği veya kredinin açıldığı güne, son ayda tekabül eden günün mesai saati bitiminde; sürenin bittiği ayda avansın verildiği veya kredinin açıldığı güne tekabül eden bir gün yok ise, süre o ayın son gününün mesai saati bitiminde sona erer. Harcama yetkilisinin talimatıyla, bu süreler içinde getirilecek harcama belgeleri tutarında yeniden ön ödeme yapılabilir. Bu şekilde mahsup işlemi yapılmadıkça aynı iş için ön ödeme yapılamaz.Avansın verildiği tarihten önceki bir tarihi taşıyan harcama belgeleri avansın mahsubunda kabul edilemez. Mahsup döneminde verilen harcama belgelerinin de, ön ödemenin yapıldığı tarih ile en geç ait olduğu bütçe yılının son günü arasındaki tarihi taşıması gerekir. Mutemet, işin tamamlanmasından sonra, yukarıdaki bir ve üç aylık sürelerin bitimini beklemeden, son harcama tarihini takip eden üç iş günü içinde ön ödeme artığını iade etmek ve süresinde mahsubunu yaparak hesabını kapatmak zorundadır. Ön ödemenin bu Yönetmeliğin 10 uncu maddesi gereğince başka mutemede devredilmesi halinde, devralan mutemedin de, hesabını ön ödemenin ilk mutemede yapıldığı tarihten itibaren, yukarıda belirtilen sürelerde muhasebe yetkilisine vermesi zorunludur.Mutemetlerce süresi içinde mahsup edilmeyen avanslar hakkında 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümleri uygulanır. Kanunen geçerli bir mazereti olmaksızın avanslarını süresinde mahsup etmeyen mutemetler hakkında, ayrıca tabi oldukları personel mevzuatının disiplin hükümlerine göre de işlem yapılır. Kurum içi veya kurum dışından görevlendirilenlere yolluk ve diğer giderleri karşılığı verilen avanslardan süresinde mahsup edilmeyenler hakkında özel kanunlarındaki hükümler uygulanır. (Türkiye İş Kurumu Ön Ödeme Usul ve Esasları hakkındaki yönerge madde 11)

ÜST YÖNETİCİLER Bakanlıklarda müsteşar, diğer kamu idarelerinde en üst yönetici, il özel idarelerinde vali ve belediyelerde belediye başkanı üst yöneticidir. Ancak, Milli Savunma Bakanlığında üst yönetici Bakandır. (5018 Kamu Mali Yönetime ve kontrol kanunu Mad. 18)HARCAMA YETKİSİ VE YETKİLİSİ(5436 sayılı Kanunun 1 inci maddesi ile değiştirilen madde)Bütçeyle ödenek tahsis edilen her bir harcama biriminin en üst yöneticisi harcama yetkilisidir. (5018 Kamu Mali Yönetime ve kontrol kanunu Mad. 31)HARCAMA TALİMATI VE SORUMLULUKBütçelerden harcama yapılabilmesi, harcama yetkilisinin harcama talimatı vermesiyle mümkündür. Harcama talimatlarında hizmet gerekçesi, yapılacak işin konusu ve tutarı, süresi, kullanılabilir ödeneği, gerçekleştirme usulü ile gerçekleştirmeyle görevli olanlara ilişkin bilgiler yer alır. (5018 Kamu Mali Yönetime ve kontrol kanunu Mad. 32)ÖN ÖDEME (5436 sayılı Kanunun 10 uncu maddesinin a/10 fıkrası ile değişen fıkra) Harcama yetkilisinin uygun görmesi ve karşılığı ödeneğin saklı tutulması kaydıyla, ilgili

258

kanunlarda öngörülen haller ile gerçekleştirme işlemlerinin tamamlanması beklenilemeyecek ivedi veya zorunlu giderler için avans vermek veya kredi açmak suretiyle ön ödeme yapılabilir(5018 Kamu Mali Yönetime ve kontrol kanunu Mad. 35)

MUHASEBE HİZMETİ VE MUHASEBE YETKİLİSİNİN YETKİ VE SORUMLULUKLARI(5436 sayılı Kanunun 10 uncu maddesinin a/16 fıkrası ile değiştirilen fıkra ve başlık)Muhasebe hizmeti; gelirlerin ve alacakların tahsili, giderlerin hak sahiplerine ödenmesi, para ve parayla ifade edilebilen değerler ile emanetlerin alınması, saklanması, ilgililere verilmesi, gönderilmesi ve diğer tüm malî işlemlerin kayıtlarının yapılması ve raporlanması işlemleridir. Bu işlemleri yürütenler muhasebe yetkilisidir. Memuriyet kadro ve unvanlarının muhasebe yetkilisi niteliğine etkisi yoktur. Muhasebe yetkilisi, bu hizmetlerin yapılmasından ve muhasebe kayıtlarının usulüne uygun, saydam ve erişilebilir şekilde tutulmasından sorumludur. Muhasebe yetkilileri gerekli bilgi ve raporları düzenli olarak kamu idarelerine verirler. Muhasebe yetkilileri ödeme aşamasında, ödeme emri belgesi ve eki belgeler üzerinde; a) Yetkililerin imzasını, b) Ödemeye ilişkin ilgili mevzuatında sayılan belgelerin tamam olmasını, c) Maddi hata bulunup bulunmadığını, d) Hak sahibinin kimliğine ilişkin bilgileri, Kontrol etmekle yükümlüdür. Muhasebe yetkilileri, ilgili mevzuatında düzenlenmiş belgeler dışında belge arayamaz. Yukarıda sayılan konulara ilişkin hata veya eksiklik bulunması halinde ödeme yapamaz. (5436 sayılı Kanunun 10 uncu maddesinin a/16 fıkrası ile değiştirilen ibare) Belgesi eksik veya hatalı olan ödeme emri belgeleri, düzeltilmek veya tamamlanmak üzere en geç bir iş günü içinde gerekçeleriyle birlikte harcama yetkilisine yazılı olarak gönderilir. Hataların düzeltilmesi veya eksikliklerin giderilmesi halinde ödeme işlemi gerçekleştirilir. (5018 Kamu Mali Yönetime ve kontrol kanunu Mad. 61) MUHASEBE YETKİLİSİNİN NİTELİKLERİ VE ATANMASI (5436 sayılı Kanunun 8 inci maddesi değiştirilen madde) Muhasebe yetkilisi görevini yürütmek üzere atanacakların, 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 48 inci maddesinde belirtilenler ile aşağıdaki şartları taşıması gerekir:a) En az dört yıllık yüksek öğrenim görmüş olmak.b) Kamu idarelerinin muhasebe hizmetlerinde en az dört yıl çalışmış olmak koşuluyla bu idarelerde muhasebe yetkilisi yardımcısı veya eşiti görevlerde bulunmak.c) Muhasebe yetkilisi sertifikası almış olmak.d) Son üç yıl içerisinde olumsuz sicil almamış olmak. e) Aylıktan kesme ve kademe ilerlemesinin durdurulması cezası almamış olmak.f) Görevin gerektirdiği bilgi ve temsil yeteneğine sahip olmak.9.12.1994 tarihli ve 4059 sayılı Kanun hükümleri saklı kalmak kaydıyla genel bütçe kapsamındaki kamu idarelerinde muhasebe yetkilisi Maliye Bakanlığınca, diğer kamu idarelerinde ise üst yöneticiler tarafından atanır. Muhasebe yetkilisi olacak görevliler, Maliye Bakanlığınca görevin niteliği dikkate alınarak meslekî konularda eğitime tâbi tutulur ve bu eğitimi başarıyla tamamlayanlara sertifika verilir. (5018 Kamu Mali Yönetime ve kontrol kanunu Mad. 62)

259

ÖDENEK ÜSTÜ HARCAMA Kamu zararı oluşturmamakla birlikte bütçelere, ayrıntılı harcama programlarına, serbest bırakma oranlarına aykırı olarak veya ödenek gönderme belgelerindeki ödenek miktarını aşan harcama talimatı veren harcama yetkililerine, her türlü aylık, ödenek, zam ve tazminat dahil yapılan bir aylık net ödemeler toplamının iki katı tutarına kadar para cezası verilir. (5018 Kamu Mali Yönetime ve kontrol kanunu Mad. 70)

PARA CEZALARI VE YETKİLİ MERCİLER Bu Kanunda belirtilen para cezaları, ilgili kamu idaresinin üst yöneticisi tarafından verilir. Para cezaları, karar verilmesini izleyen ay başından başlamak üzere ve herhangi bir hüküm almaya gerek kalmaksızın; ilgililerine yapılan her türlü aylık, ödenek, zam, tazminat dahil bir aylık net ödemelerin dörtte biri oranında kesilerek tahsil olunur. (5018 Kamu Mali Yönetime ve kontrol kanunu Mad. 73)

ÖDEMELERİN YAPILMASINDA ÖNCELİKKamu idarelerinin nakit mevcudunun tüm ödemeleri karşılayamaması halinde

giderler, muhasebe kayıtlarına alınma sırasına göre ödenir. Ancak, bu ödemelerin yapılması sırasında sırasıyla;

a) Kanunları gereğince diğer kamu idarelerine ödenmesi gereken vergi, resim, harç, prim, fon kesintisi, pay ve benzeri tutarlara,

b) Tarifeye bağlı ödemelere,c) İlama bağlı borçlara,d) Ödenmemesi halinde gecikme zammı ve faiz doğuracak ödemelere,e) Ödenmesi talep edilen emanet hesaplarındaki tutarlara,öncelik verilir.Kamu idarelerinin nakit mevcudunun yeterli olması durumunda ödemeler, ödeme

emri belgelerinin muhasebe biriminin kayıtlarına giriş sırasına göre yapılır. Ödeme emri belgesi ve eki belgeler üzerinde 29 uncu maddeye göre yapılan kontroller sonucunda noksanlığı tespit edilerek tamamlanmak üzere kamu idaresinin ilgili birimine iade edilen ödeme emri belgeleri tamamlanarak muhasebe birimi kayıtlarına girdikten sonra, tutarı, yeni giriş sırasına göre ödenir. (Muhasebe yetkililerinin Eğitime ve Sertifika Verilmesi ile Çalışma Usul ve Esasları hakkında Yönetmelik madde 31)

HESAP DEVRİMuhasebe yetkilileri, yerlerine atanan veya görevlendirilen asil veya vekil

muhasebe yetkilisi göreve başlamadan ve hesabını bunlara devretmeden görevlerinden ayrılamazlar. Ancak, görev alanları içerisinde yapacakları kontrol ve incelemeler için, işlemlerden doğacak sorumluluk kendilerine ait olmak üzere en çok bir gün süre ile yerlerine vekil tayin edilmeden görevlerinden ayrılabilirler.

Mali yıl sona ermeden herhangi bir nedenle görevinden ayrılan muhasebe yetkilisi hesabını, yerine gelen muhasebe yetkilisine devreder. Muhasebe yetkililerinin hesaplarını görevi devralanlara devir süresi yedi gündür.

Hastalık, ölüm, tutukluluk ve benzeri haller ile kendinden sonraki muhasebe yetkilisine hesabını devretmekten kaçınma durumunda muhasebe yetkilisinin hesabı;

260

yerine görevlendirilen asil ya da vekil muhasebe yetkilisine, devir alacak yeni muhasebe yetkilisinin başkanlığında en az üç kişiden oluşan bir devir kurulu aracılığı ile devredilir.

Devir kurulunun oluşturulması ve devir işlemlerine ilişkin diğer hususlarda, kamu idarelerinin tabi oldukları muhasebe yönetmeliklerindeki usul ve esaslara uyulur. (Muhasebe yetkililerinin Eğitime ve Sertifika Verilmesi ile Çalışma Usul ve Esasları hakkında Yönetmelik madde 35)

PARA CEZALARI;İdari para cezası, 657 Sayılı Devlet Memurları Kanununun “Kişisel Sorumluluk ve Zarar başlıklı” 2670 sayılı Kanunun 5. maddesi ile değişik 12. maddesi hükmüyle ilgili olarak Memurlarca Verilen Zararların Nevi ve Miktarlarının Tespiti, Takibi, Amirlerin Sorumlulukları, Yapılacak Diğer İşlemler Hakkında Yönetmeliğin üçüncü kısmında yer alan “Zararların Ödenmesi” bölümü “Zararların Ödettirilmesi Şekli” başlıklı 8. maddesi zarara sebebiyet veren memurun idareye vermiş olduğu zararın hangi usul ve esaslar dahilinde tahsil olacağı ve aylıklardan ne nispetle kesileceği ve buna yönelik esaslar düzenlenmiştir. Yönetmeliğin 9 ve 10. maddelerinde de amirlerin sorumlulukları, zararların takibi ve buna yönelik yapılacak işlemler açıklanmıştır.Gerek 657 sayılı Yasanın 12 nci maddesi ve gerekse bu yasanın uygulamaya yönelik söz konusu yönetmeliğinde zarara sebebiyet veren memurlar hakkında, memurlar arasında sorumluluk derecesine yönelik açıkça bir oran belirlenmemiştir. Ancak zarara sebebiyet veren sorumlu memurlar ifadesi kullanılmıştır.Yasa ve yönetmeliğin ilgili hükümleri külliyen değerlendirilerek yorumlandığında sorumlu memurlar arasında sorumluluklarını öngören bir derecendirme yapılmadığından, idarenin maruz kaldığı zararın sorumlulardan eşit oranda söz konusu yönetmelikte belirtilen esaslar dâhilinde tahsil edilmesi gerekmektedir. Para cezalarında gecikme faizinin tahakkuk etmemesi için 140.02.01 Kişilerden Alacaklar Hesabından müsebbipler borçlandırılarak, Kurum cari bankasından ödenecektir. Para cezaları gider yazılamadığından müsebbiplerinden en kısa sürede tahsil edilecektir.

A-İDARİ PARA CEZALARINDAN ALACAKLAR120 Gelirlerden Alacaklar Hesabı borç, 600 Gelirler Hesabına alacak yazılarak tahakkuk borç kaydı yapılacaktır. İdari para cezalarının tahsili peşin yapılmış ise 100 Kasa Hesabı veya 102- Bankalar Hesabına borç (3/4’ü), 610 İndirim İade ve Iskonto Hesabına borç (1/4’ü) ve 120- Gelirlerden Alacaklar Hesabına (4/4’ü) alacak verilerek muhasebe kaydı yapılacaktır.İdari para cezasının taksit halinde ödenmesi durumunda her taksit tutarının tahsilatında 100 Kasa Hesabı veya 102- Banka Hesabına borç, 120- Gelirlerden Alacaklar Hesabına alacak kaydı yapılacaktır.İdari para cezalarının icra kanalıyla tahsilatının yapılması durumunda 120- Gelirlerden Alacaklar Hesabı alacak yazılarak, 121- Gelirlerden Takipli Alacaklar Hesabına aktarılarak (121- Gelirlerden Taksitli Alacaklar Hesabına borç, 120- Gelirler Alacaklar Hesabı alacak) tahsilatı 121- Gelirlerden Takipli Alacaklar hesabında yapılacaktır.Tahsilatı yapılan idari para cezalarının mahkeme karar sonucu geri ödenmesine (iadesine) hükmedilmesi durumunda, 630.12 Gelirlerden Red ve İadesinden Kaynaklanan Giderler Hesabı borç, avukatlık vekalet ücreti ve mahkeme masrafları

261

varsa 630.03.04 Görev Giderleri Hesabı borç, 103.02 Verilen Gönderme Emirleri hesabı alacak verilerek muhasebeleştirilecektir.İcra yoluyla tahsil edilen meblağlar konusuna göre ilgili banka hesaplarına ayrı ayrı yatırılacak, ve ayrıntılı liste ilgili muhasebe birimlerine vereceklerdir. 120 Gelirlerden Alacaklar Hesabı, 121 Gelirlerden Takipli Alacaklar Hesabı, 126 Verilen Depozito ve Teminatlar Hesabı, 128- Şüpheli Alacaklar Hesabı, 140- Kişilerden Alacaklar Hesabı, 160- İş Avans ve Krediler Hesabı, 161- Personel Avansları Hesabı, 320 – Bütçe Emanetleri Hesabı, 322- Bütçeleştirilecek Borç Hesabı, 330 Alınan depozito ve Teminatlar Hesabı, 333 Emanetler Hesabı, 910 Teminat Mektupları Hesabı, 920- Gider Taahhütleri Hesaplarına, mutlak surette kişi bilgisi (gerçek ve tüzel kişi) girilerek isim bazında takip edilecektir.Tahsil ve iadelerde 100 Kasa Hesabı veya 102 Bankalar Hesabının alt hesapları konusu olduğu (işsizlik, özürlü, hükümlü ve İKT ) hesabında takip edilecek olup hiçbir surette farklı hesaplarda takip edilmeyecek ve 630.03.04 Görev Giderleri ise cari hesaptan ödenecektir.

B-DİĞER KURUM ALACAKLARIKurum gelirleri dışındaki alacaklar 140 Kişilerden Alacaklar Hesabında izlenecek ve tüm alacaklar Destek İşlemleri El Kitabında “Kurum alacakları” başlığında yer alan hususlar doğrultusunda işlem yapılacaktır. Kurum alacağını muhasebe kaydı altına almayan, tahakkuk işlemlerini aynı gün içerisinde yapmayan, tahsil ve iade işlemlerinde ilgili (işsizlik, eski hükümlü, özürlü, İKT) hesapları kullanmayanlar hakkında idari ve cezai işlem yapılacağının, Bilgi edinilmesi ve gereğinin buna göre yapılmasını rica ederim.Genel Yönetim Muhasebe Standartları, Kuralları ve Uygulanması             Kullanılacak defter ve kayıt düzeni            Kurumda aşağıdaki defterler kullanılır:             a) Yevmiye defteri,              b) Büyük defter,              c) Kasa defteri,             ç) Yardımcı hesap defterleri, Kullanılacak defter ve kayıt düzeni aşağıdaki esaslar doğrultusunda yapılır.              a) Yevmiye defteri: Yevmiye defteri, kayda geçirilmesi gereken işlemlerin yevmiye tarihi ve müteselsil numara sırasıyla ve maddeler halinde düzenli olarak yazıldığı defterdir. Yevmiye defterine açılış kaydı yapıldıktan sonra, günlük işlemler muhasebeleştirme belgelerine dayanılarak kaydedilir.             b) Büyük defter: Büyük defter, yevmiye defterinde kayda geçirilmiş olan işlemleri usulüne göre hesaplara dağıtan ve tasnifli olarak bu hesaplarda toplayan defterdir. İşlemler yevmiye tarih ve numara sırasına göre yevmiye defterine kaydedildikten sonra, aynı yevmiye tarih ve numarası ile her bir hesap için açılan büyük defterin ilgili sayfalarına tasnifli olarak kaydedilir.              c) Kasa defteri: Kasa işlemlerine ait büyük defter, diğer büyük defterlerde yer alan bilgilere ilaveten, günlük kasa sayımına ilişkin bilgileri ve muhasebe yetkilisi ve veznedar tarafından durumun tespitine ilişkin açıklamaları ihtiva edecek şekilde düzenlenir.

262

             ç) Yardımcı hesap defterleri : Yardımcı hesap defterleri, hesap planını oluşturan hesaplara ait bilgilerin ayrıntı bazında kaydına mahsus olarak tutulan defterlerdir.             Yevmiye sistemi, muhasebeleştirme belgeleri ve açılış kayıtları            Muhasebe işlemleri, yevmiye tarihi ve müteselsil sıra numarasına göre ve maddeler halinde önce yevmiye defterine kaydedilir; buradan da usulüne göre büyük defter ve yardımcı hesap defterlerine sistemli bir şekilde dağıtılır.              Muhasebeleştirme belgelerinin yevmiye tarih ve numarası sütunlarına, gerçekleşen işlemlerin kayda geçirildikleri tarih ile hesap döneminin başında "1" den başlayıp, hesap döneminin sonuna kadar devam eden birer numara verilir. Yevmiye defteri, büyük defter ve yardımcı hesap defterleri kayıtlarında bu yevmiye tarih ve numaraları esas alınır.Gerçekleşen işlemler muhasebeleştirme belgeleriyle ilgili hesaplara kaydedilir. Belge olmadan kayıt yapılmaz. Bir hesabın borcuna kaydedilen tutar mutlaka başka bir hesap ya da hesapların alacağına kaydedilir. Yevmiye defterinde her zaman borç-alacak eşitliği bulunur. Muhasebeleştirme belgesi olarak, şekli Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliği ekinde belirlenmiş olan ödeme emri belgesi ve muhasebe işlem fişi kullanılır. Bütçeden nakden veya mahsuben yapılan harcamalara ilişkin işlemler "Ödeme Emri Belgesi" , diğer işlemler ise "Muhasebe İşlem Fişi" ile muhasebeleştirilir. Mali yılın başında, bir önceki hesap dönemi kapanış bilanço ve dipnotları esas alınarak açılış bilançosu düzenlenir. Açılış bilançosuna dayanılarak, açılış yevmiyesinin kayıtlarını sağlamak üzere bilançodaki tutarlar, düzenlenecek "1" yevmiye numaralı muhasebe işlem fişiyle ilgili hesaplara borç ve alacak kaydedilir. Açılış kaydına ilişkin muhasebe işlem fişine, açılış bilançosunun bir nüshası eklenir. Açılış kaydına esas tutarlar, ilgili hesap için açılacak büyük defter ve yardımcı hesap defterlerine aktarıldıktan sonra yılı işlemlerinin kaydına başlanır.

Bütçe ödeneğinden harcama yapılınca (Elektrik, telefon, su, maaşlar, kurs harcamaları, harcırah vs.), mal, malzeme ve demirbaş alınınca, mutlaka ödeme emri belgesi düzenlenir. Bu harcamalar ister nakit kasa veya bankadan ödensin, ister emanet hesaplarına alınsın.Avans verilmesi, mal ve malzeme bağış alınması, her türlü tahsilat, nazım hesaplardan yapılan muhasebe işlemleri, banka teminat mektubunun hesaplara alınması, amortisman ve dahili sigortanın hesaplara alınması, ödeneklerin muhasebe kaydı, stok ambarından sarf malzemesinin kullanıma verilmesi sonucu gider yazılmasında ve ödenek dışı diğer muhasebe işlemlerinde muhasebe işlem fişi kullanılır.

Muhasebe Yönetmeliği gereği Kurumun kullandığı hesaplarAktif Hesaplar             1 Dönen Varlıklar             10 Hazır Değerler             100 Kasa Hesabı             101 Alınan Çekler Hesabı             102 Banka Hesabı             103 Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı (-)

263

             105 Döviz Hesabı             106 Döviz Gönderme Emirleri Hesabı (-)             108 Diğer Hazır Değerler Hesabı

109 Banka Kredi Kartlarından Alacaklar Hesabı             11 Menkul Kıymet ve Varlıklar             112 Kamu Kesimi Tahvil, Senet ve Bonolar Hesabı             117 Menkul Varlıklar             118 Diğer Menkul Kıymet ve Varlıklar Hesabı                    12 Faaliyet Alacakları             120 Gelirlerden Alacaklar Hesabı              121 Gelirlerden Takipli Alacaklar Hesabı             126 Verilen Depozito ve Teminatlar Hesabı             128 Şüpheli Alacaklar Hesabı             129 Şüpheli Alacaklar Karşılığı Hesabı (-)             14 Diğer Alacaklar              140 Kişilerden Alacaklar Hesabı              15 Stoklar             150 İlk Madde ve Malzeme Hesabı             157 Diğer Stoklar Hesabı             16 Ön Ödemeler             160 İş Avans ve Kredileri Hesabı             161 Personel Avansları Hesabı             162 Bütçe Dışı Avans ve Krediler Hesabı             164 Akreditifler Hesabı             165 Mahsup Dönemine Aktarılan Avans ve Krediler Hesabı              18 Gelecek Aylara Ait Giderler ve Gelir Tahakkukları             180 Gelecek Aylara Ait Giderler Hesabı             181 Gelir Tahakkukları Hesabı              19 Diğer Dönen Varlıklar             197 Sayım Noksanları Hesabı             198 Diğer Çeşitli Dönen Varlıklar Hesabı             2 Duran Varlıklar             21 Menkul Kıymet ve Varlıklar              217 Menkul Varlıklar Hesabı             218 Diğer Menkul Kıymet ve Varlıklar hesabı              22 Faaliyet Alacakları             220 Gelirlerden Alacaklar Hesabı             25 Maddi Duran Varlıklar             250 Arazi ve Arsalar Hesabı             252 Binalar Hesabı             253 Tesis, Makine ve Cihazlar Hesabı

264

             254 Taşıtlar Hesabı             255 Demirbaşlar Hesabı             256 Diğer Maddi Duran Varlıklar Hesabı             257 Birikmiş Amortismanlar Hesabı (-)             258 Yapılmakta Olan Yatırımlar Hesabı             259 Yatırım Avansları Hesabı             26 Maddi Olmayan Duran Varlıklar             260 Haklar Hesabı             264 Özel Maliyetler Hesabı             267 Diğer Maddi Olmayan Duran Varlıklar Hesabı             268 Birikmiş Amortismanlar Hesabı (-)             28 Gelecek Yıllara Ait Giderler ve Gelir Tahakkukları             280 Gelecek Yıllara Ait Giderler Hesabı             281 Gelir Tahakkukları Hesabı              29 Diğer Duran Varlıklar             294 Elden Çıkarılacak Stoklar ve Maddi Duran Varlıklar Hesabı             297 Diğer Çeşitli Duran Varlıklar Hesabı             299 Birikmiş Amortismanlar Hesabı (-)             Pasif Hesaplar             3 Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar             32 Faaliyet Borçları             320 Bütçe Emanetleri Hesabı             322 Bütçeleştirilecek Borçlar Hesabı             33 Emanet Yabancı Kaynaklar             330 Alınan Depozito ve Teminatlar Hesabı             333 Emanetler Hesabı              36 Ödenecek Diğer Yükümlülükler             360 Ödenecek Vergi ve Fonlar Hesabı             361 Ödenecek Sosyal Güvenlik Kesintileri Hesabı             38 Gelecek Aylara Ait Gelirler ve Gider Tahakkukları             380 Gelecek Aylara Ait Gelirler Hesabı             381 Gider Tahakkukları Hesabı             39 Diğer Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar             397 Sayım Fazlaları Hesabı             399 Diğer Çeşitli Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar Hesabı             4 Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar             48 Gelecek Yıllara Ait Gelirler ve Gider Tahakkukları             480 Gelecek Yıllara Ait Gelirler Hesabı             481 Gider Tahakkukları Hesabı             49 Diğer Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar             499 Diğer Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar Hesabı

265

             5 Öz Kaynaklar             50 Net Değer             500 Net Değer Hesabı              51 Değer Hareketleri             510 Nakit Hareketleri Hesabı             511 Muhasebe Birimleri Arası İşlemler Hesabı             519 Değer Hareketleri Sonuç Hesabı             52 Yeniden Değerleme Farkları             522 Yeniden Değerleme Farkları Hesabı             54 Yedekler             549 Özel Fonlar Hesabı             57 Geçmiş Yıllar Olumlu Faaliyet Sonuçları             570 Geçmiş Yıllar Olumlu Faaliyet Sonuçları Hesabı             58 Geçmiş Yıllar Olumsuz Faaliyet Sonuçları              580 Geçmiş Yıllar Olumsuz Faaliyet Sonuçları Hesabı (-)             59 Dönem Faaliyet Sonuçları             590 Dönem Olumlu Faaliyet Sonucu Hesabı              591 Dönem Olumsuz Faaliyet Sonucu Hesabı (-)             6 Faaliyet Hesapları             60 Gelir hesapları             600 Gelirler Hesabı             61 İndirim İade ve iskonto hesabı              610 İndirim İade ve İskonto hesabı             63 Gider hesapları             630 Giderler Hesabı             69 Faaliyet Sonuçları             690 Faaliyet Sonuçları Hesabı             8 Bütçe Hesapları             80 Bütçe Gelir Hesapları             800 Bütçe Gelirleri Hesabı             805 Gelir Yansıtma Hesabı             81 Bütçe Gelirlerinden Ret ve İade Hesapları             810 Bütçe Gelirlerinden Ret ve İadeler Hesabı             83 Bütçe Gider Hesapları             830 Bütçe Giderleri Hesabı             834 Geçen Yıl Bütçe Mahsupları Hesabı             835 Gider Yansıtma Hesabı             89 Bütçe Uygulama Sonuçları             895 Bütçe Uygulama Sonuçları Hesabı             9 Nazım Hesaplar             90 Ödenek Hesapları

266

             900 Gönderilecek Bütçe Ödenekleri Hesabı             901 Bütçe Ödenekleri Hesabı             902 Bütçe Ödenek Hareketleri Hesabı             903 Kullanılacak Ödenekler Hesabı             904 Ödenekler Hesabı             905 Ödenekli Giderler Hesabı             906 Mahsup Dönemine Aktarılan Kullanılacak Ödenekler Hesabı             907 Mahsup Dönemine Aktarılan Ödenekler Hesabı             91 Nakit Dışı Teminat ve Kişilere Ait Menkul Kıymet Hesapları             910 Teminat Mektupları Hesabı             911 Teminat Mektupları Emanetleri Hesabı             92 Taahhüt Hesabı                 920 Gider Taahhütleri Hesabı              921 Gider Taahhütleri Karşılığı Hesabı

267

268

N-2 Yılı N-1 Yılı Cari Yıl (N)

YTL

YKR

YTL

YKr YTL YKr

AKTİF 0 0 0 0 0 0 PASİF1 Dönen Varlıklar 0 0 0 0 0 0 3 Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar10 Hazır Değerler 32 Faaliyet Borçları

100 Kasa Hesabı320 Bütçe Emanetleri Hesabı

101 Alınan Çekler Hesabı322 Bütçeleştirilecek Borçlar Hesabı

102 Banka Hesabı 33 Emanet Yabancı Kaynaklar

103Verilen Çekler ve Gönderme Emirleri Hesabı (-)

330 Alınan Depozito ve Teminatlar Hesabı

105 Döviz Hesabı333 Emanetler Hesabı

106 Döviz Gönderme Emirleri Hesabı (-) 36 Ödenecek Diğer Yükümlülükler

108 Diğer Hazır Değerler Hesabı360 Ödenecek Vergi ve Fonlar Hesabı

11 Menkul Kıymet ve Varlıklar 0 0 0 0 0 0361 Ödenecek Sosyal Güvenlik Kesintileri Hesabı

112 Kamu Kesimi Tahvil Senet ve Bonolar Hesabı 38Gelecek Aylara Ait Gelirler ve Gider Tahakkukları

117 Menkul Varlıklar380 Gelecek Aylara Ait Gelirler Hesabı

118 Diğer Menkul Kıymet ve Varlıklar Hesabı381 Gider Tahakkukları Hesabı

12 Faaliyet Alacakları 0 0 0 0 0 0 39 Diğer Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar

120 Gelirlerden Alacaklar/Alıcılar Hesabı397 Sayım Fazlaları Hesabı

121 Gelirlerden Takipli Alacaklar Hesabı399 Diğer Çeşitli Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar Hesabı

126 Verilen Depozito ve Teminatlar Hesabı 4 Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar

128 Şüpheli Alacaklar Hesabı 48Gelecek Yıllara Ait Gelirler ve Gider Tahakkukları

129 Şüpheli Alacaklar Karşılığı Hesabı (-)480 Gelecek Yıllara Ait Gelirler Hesabı

14 Diğer Alacaklar 0 0 0 0 0 0481 Gider Tahakkukları Hesabı

140 Kişilerden Alacaklar Hesabı 49 Diğer Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar

15 Stoklar 0 0 0 0 0 0499 Diğer Uzun Vadeli Yabancı Kaynaklar Hesabı

150 İlk Madde ve Malzeme Hesabı 5 Öz Kaynaklar157 Diğer Stoklar hesabı 50 Net Değer

16 Ön Ödemeler 0 0 0 0 0 0500 Net Değer/Sermaye Hesabı

160 İş Avans ve Kredileri Hesabı 51 Değer Hareketleri

161 Personel Avansları Hesabı519 Değer Hareketleri Sonuç Hesabı (Cari Yıl)

162 Bütçe Dışı Avans ve Krediler Hesabı 52 Yeniden Değerleme Farkları

164 Akreditifler Hesabı522 Yeniden Değerleme Farkları Hesabı

165Mahsup Dönemine Aktarılan Avans ve Krediler Hesabı 54 Yedekler

HESAPLARIN BİLANÇO ÜZERİNDEKİ YERİ

269

ÖRNEK MUHASEBE İŞLEMLERİ1-Kasa sayımında kasada fazla para çıkarsa muhasebe kaydı:-------------------------------------------------------------------------------100-KASA HESABI Borç (B)397- SAYIM FAZLALARI HESABI Alacak (A)Muhasebe kaydı kasanın mevcut durumuna getirilir.------------------------------------------------------------------------------------2- Kasadan eksik para çıktığında muhasebe kaydı197-SAYIM NOKSANLARI HESABI B100 - KASA HESABI A----------------------------------------------------------------------------------3-Kasa fazlası bankaya götürülmek için kasadan alınırsa;108- DİĞER HAZIR DEĞERLER HESABI B100- KASA HESABI A----------------------------------------------------------------------------4-Kasa fazlası bankaya yatırılınca,102- BANKA HESABI B108- DİĞER HAZIR DEĞERLER HESABI A--------------------------------------------------------------5- Kasa ihtiyacı için para çekmek üzere çek düzenlenirse108 DİĞER HAZIR DEĞERLER HESABI - B103- VERİLEN ÇEKLER VE GÖNDERME EMİRLERİ HESABI A--------------------------------------------------------6- Para bankadan alınıp kasaya getirilince100- KASA HESABI B108- DİĞER HAZIR DEĞERLER HESABI A----------------------------------------------------7- Banka dekontu alınınca103- VERİLEN ÇEKLER VE GÖNDERME EMİRLERİ HESABI B102- BANKA HESABI A

8- Geçici Görev için personel avansı verilince;161-PERSONEL AVANSLARI B360-VERGİ RESİM HARÇLAR A(%07,59)103- VERİLEN ÇEKLER VE GÖNDERME EMİRLERİ HESABI AMuhasebe işlem fişiyle düzenlenir.

9- Demirbaş alımı için avans verilince;160- İŞ AVANSI VE KREDİLER B

270

103- VERİLEN ÇEKLER VE GÖNDERME EMİRLERİ AMuhasebe işlem fişiyle düzenlenir.

10- Verilen Avans ile demirbaş alınırsa;255-DEMİRBAŞLAR B830-BÜTÇE GİDERLERİ B160- İŞ AVANSI VE KREDİLER HESABI A835-GİDER YANSITMA HESAPLAR A

11- Para cezası tahakkuk edince,120- GELİRLERDEN ALACAK HESABI B600-GELİRLER HESABI A

12- Para cezası 15 gün içinde peşin bankaya tahsil edilince

102- BANKALAR HESABI B (3/4 ü)610- İNDİRİM İADE Ve İSKONTO HESABI B (1/4)805- GELİR YANSITMA HESABI B(3/4) 810 BÜTÇE GELİRLERİNDEN RET VE İADELER HESABI B (1/4)120- GELİRLERDEN ALACAK A (4/4)800- BÜTÇE GELİRLERİ A (4/4)

13- Gelirlerden alacak tahsil edilemez Hukuk Müşavirliğine gönderilince,121- GELİRLERDEN TAKİPLİ ALACAKLAR B120-GELİRLERDEN ALACAK A

14- Genel Müdürlük İl Müdürlüğüne para havale ederse, Merkezin kaydı,510- NAKİT HAREKETLERİ HESABI B103- VERİLEN ÇEKLER Ve GÖNDERME EMİRLERİ AMuhasebe İşlem fişiyle muhasebeleşir.

15- Parayı alan il Müdürlüğü kaydı ise,102-BANKALAR HESABI B510-NAKİT HAREKETLERİ HESABI A

16- A İl Müdürlüğü banka hesabına B İl Müdürlüğünde açılan kamu talebini yatırırsa,A İl Müdürlüğü kaydı102-BANKALAR HESABI B511-MUHASEBE BİRİMLER ARASI İŞLEMLER HESABI A

17- B İl Müdürlüğünün muhasebe kaydı:511- MUHASEBE BİRİMLER ARASI İŞLEMLER HESABI B805- GELİR YANSITMA HESABI B600-GELİRLER HESABI A800-BÜTÇE GELİRLERİ A------------------------------------------------------------------------------------------------------

271

18-Amortisman ayrılınca630- GİDERLER HESABI B257- BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR HESAB ABütçe hesapları çalışmazAmortisman 150, 250,258,259 hesaplara ayrılmaz. Amortisman duran varlığın yıpranma karşılığıdır. Yıl sonunda ayrılır. Amortismana tabi taşınırlarda 14.000 TL, taşınmazlarda 34.000.-TL altında bulunana bir defada %100 amortisman ayrılır. Bu bedellerin üzerinde ise amortisman oranlarında amortisman ayrılır. Amortisman ayrılmamış kalan değeri bu bedellere ulaşınca amortisman kalan bedel için %100 ayrılır. Amortisman varlığın bedeline ulaşılana kadar ayrılır. Amortisman varlığın bedelini hiçbir surette geçemez. ----------------------------------------------------19- Başlangıç bütçe kaydı 900- GÖNDERİLECEK BÜTÇE ÖDENEKLERİ HESABI B901 BÜTÇE ÖDENEKLERİ HESABI - A-----------------------------------------------20-Bütçeden ödenek gönderilince902- BÜTÇE ÖDENEK HAREKETLERİ HESABI B900- GÖNDERİLECEK BÜTÇE ÖDENEKLERİ HESABI A-----------------------------------------------------21- Ödeneği alan birim kaydı903- KULLANILACAK ÖDENEKLER HESABI B904- ÖDENEKLER HESABI A

22- Ödenek kullanılınca905- ÖDENEKLİ GİDERLER HESABI B903- KULLANILACAK ÖDENEKLER HESABI A-------------------------------------------------------23- Banka teminat mektubu alınınca910 TEMİNAT MEKTUPLARI HESABI - B911- TEMİNAT MEKTUPLARI EMANETLERİ HESABI A------------------------------------------------24- Teminat mektubu iade edilince911- TEMİNAT MEKTUPLARI EMANETLERİ HESABI B910- TEMİNAT MEKTUPLARI HESABI A--------------------------------------------------25- Sözleşme taahhüt yapılınca920- GİDER TAAHÜTLERİ HESABI B921- GİDER TAAHÜTLERİ KARŞILIĞI HESABI A------------------------------------------26- Taahhüt yerine getirilince921- GİDER TAAHÜTLERİ KARŞILIĞI HESABI B920 GİDER TAAHÜTLERİ HESABI - A------------------------------------------------

272

27- Nakdi bağış alınırsa102- BANKA / VEYA 100 KASA HESABI B805- GELİR YANSITMA HESABI B600- GELİRLER HESABI A800- BÜTÇE GELİRLERİ HESABI A------------------------------------------28-Ayni bağış alınırsa150- İLK MADDE VE MALZEME HESABI B 255- DEMİRBAŞLAR HESABI B600- GELİRLER HESABI ABütçe hesapları ayni bağışta çalışmaz--------------------------------------------29- Gelir tahakkuku yapılınca120- GELİRLERDEN ALACAKLAR HESABI B600- GELİRLER HESABI ABütçe hesapları gelir tahakkukunda çalışmaz. ---------------------------------------------------30- Gelirlerden alacak tahsil edilince102- BANKA / VEYA 100 KASA HESABI B805- GELİR YANSITMA HESABI B120- GELİRLERDEN ALACAKLAR HESABI A800 BÜTÇE GELİRLERİ HESABI - ABütçe gelirleri nakde dönüşünce çalışır.-----------------------------------------------------31- Ödeneksiz harcama yapılınca630-GİDERLER HESABI B322-BÜTÇELEŞTİRİLECEK BORÇLAR HESABI ABütçe hesapları çalışmaz.------------------------------------------------32- Ödenek geldikten sonra bütçeleştirilecek borçlar ödenirse322-BÜTÇELEŞTİRİLECEK BORÇLAR HESABI B830-BÜTÇE GİDERLERİ HESABI B100-KASA VEYA /103- VERİLEN ÇEKLER VE GÖNDERME EMİRLERİ HESABI A835- GİDER YANSITMA HESAPLARI A---------------------------------------------------33-Sarf malzemesi veya demirbaş alınınca150- İLK MADDE VE MALZEME HESABI VEYA 255- DEMİRBAŞLAR HESABI B830- BÜTÇE GİDERLERİ HESABIB103- VERİLEN ÇEKLER VE GÖNDERME EMİRLERİ HESABIVEYA /160 A835- GİDER YANSITMA HESAPLARI A

----------------------------------------------------------------------

273

34- 150 hesapta sarf malzemesi stoktan ihtiyaca binaen kullanıldıkça630- GİDERLER HESABI B150- İLK MADDE VE MALZEME HESABI A olur, Bütçe hesapları çalışmaz.

35- Binalara dahili sigorta ayrılınca muhasebe kaydı:630- GİDERLER HESABI B549- ÖZEL FONLAR HESABI ADahili sigortada bütçe hesapları çalışmaz, muhasebe işlem fişiyle muhasebeleştirilir.-----------------------------------------------------------------------------------------------------------

ÖNEMLİ NOT: BÜTÇE HESAPLARI DEVAMLI KARŞILIKLI ÇALIŞIR805- 800 - BÜTÇE GELİRLERİ HESABI810- 805 ile GELİR YANSITMA HESABI830-BÜTÇE GİDERLERİ HESABI ile 835 ile 834-835 ile (Mahsup döneminde) çalışır.8 Grup Bütçe hesapları yıl sonunda 895 hesaba devrederek kapanır.510 ve 511 hesaplar yıl sonunda 519 hesap ile kapatılır.6 grup hesaplar (600,610,630) yıl sonunda 690 hesaba devrederek kapanır.Açılış Fişinde 590 Alacakta varsa 2 nolu fişle 590 B 570 A olur.Açılış fişinde 591 Borçta varsa 2 nolu fişte 580 B 591 A olur.6 grup Faaliyet hesapları ve 8 Grup Bütçe hesapları bilançoda yer almaz.Dahili sigorta 252- Binalara, 253-Tesis makine cihazlara, 254- Taşıtlara, 255- Demirbaşlara ayrılır. Dahili sigorta varlığın bedelinden amortisman düşülerek net değeri bulunur, net değerin %10’u olarak hesaplanır.

274

TAŞINIR MAL YÖNETMELİĞİ

275

TAŞINIR MAL YÖNETMELİĞİ 1-GİRİŞ

Bu Yönetmeliğin amacı, kaynağına ve edinme yöntemine bakılmaksızın kamu idarelerine ait taşınır malların kaydı, muhafazası ve kullanımı ile yönetim hesabının verilmesi, merkez ve taşrada taşınır yönetim sorumlularıyla bunlar adına görev yapacak olanların belirlenmesi ve kamu idareleri arasında taşınırların bedelsiz devri ile tahsisine ilişkin esas ve usulleri belirlemektir. Bu Yönetmelik, 10/12/2003 tarihli ve 5018 sayılı Kamu Malî Yönetimi ve Kontrol Kanununun 44 üncü maddesine dayanılarak hazırlanmıştır. Taşınır Mal Yönetmeliği 18.01.2007 tarihi 26407 sayılı Resmi Gazetede yayımlanmıştır.

2-SORUMLULUKLAR

 2.1- Harcama Yetkilisinin Sorumlulukları

            Harcama yetkilileri taşınırların etkili, ekonomik, verimli ve hukuka uygun olarak edinilmesinden, kullanılmasından, kontrolünden, kayıtlarının bu Yönetmelikte belirtilen esas ve usullere göre saydam ve erişilebilir şekilde tutulmasını sağlamaktan ve taşınır yönetim hesabını ilgili mercilere göndermekten sorumludur. Harcama yetkilileri taşınır kayıtlarının bu Yönetmelik hükümlerine uygun olarak tutulması ve taşınır yönetim hesabının ilgili mercilere gönderilmesi sorumluluğunu taşınır kayıt ve kontrol yetkilileri aracılığıyla yerine getirir.             Harcama yetkilileri, taşınırlara ilişkin işlem ve kayıtların usule uygun olarak yapılıp yapılmadığını kontrol etmeye veya ettirmeye; kasıt, kusur veya ihmal sonucu kırılan, bozulan veya kaybolan taşınırların ilgililerden tazmini için gerekli işlemleri yapmaya veya yaptırmaya yetkilidir.            Kamu idarelerine ait taşınırların muhafazası ile görevli olan veya kendilerine kullanılmak üzere taşınır teslim edilen kamu görevlileri bu taşınırları en iyi şekilde muhafaza etmek, gerekli bakım ve onarımlarını yapmak veya yaptırmak, veriliş amacına uygun bir şekilde kullanmak ve görevin sona ermesi veya görevden ayrılma halinde iade etmek zorundadırlar. Zimmetle teslim edilen dayanıklı taşınırlar, kullanıcıları tarafından başkasına devredilemez. Kullanıcılarının görevden ayrılması halinde söz konusu taşınırların ambara iade edilmesi zorunludur. Bu şekilde teslim yapılmadan personelin kurumla ilişiği kesilmez.            Taşınırların muhafazasından ve yönetilmesinden sorumlu olanların, gerekli tedbirlerin alınmaması veya özenin gösterilmemesi nedeniyle taşınırın kullanılmaz hale gelmesi veya yok olması sonucunda sebep oldukları kamu zararları hakkında, 27/9/2006 tarihli ve 2006/11058 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Kamu Zararlarının Tahsiline İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik hükümleri uygulanır.             Kullanılmak üzere kendilerine taşınır teslim edilen kamu görevlilerinin kasıt, kusur, ihmal veya tedbirsizlik ya da dikkatsizlikleri nedeniyle oluşan kamu zararı, değer tespit komisyonu tarafından tespit edilecek rayiç bedeli üzerinden, ilgili mevzuat hükümleri uygulanmak suretiyle tahsil edilir.           Taşınırların özelliğinden veya olağan kullanımından kaynaklanan yıpranma ile usulüne uygun olarak belirlenen firelerden dolayı sorumluluk aranmaz.

276

2.2- Taşınır kayıt ve kontrol yetkilileri sorumlulukları            Taşınır kayıt ve kontrol yetkilileri, harcama yetkililerince, memuriyet veya çalışma unvanına bağlı kalmaksızın, taşınır kayıt ve işlemlerini yapabilecek bilgi ve niteliklere sahip personel arasından görevlendirilir. Taşınır işlemleri yoğun olan harcama birimlerinde birden fazla taşınır kayıt ve kontrol yetkilisi görevlendirilebilir. İhtiyaç duyulması halinde birden fazla harcama biriminin taşınır kayıtları harcama birimleri itibarıyla ayrı ayrı tutulmak kaydıyla, bir taşınır kayıt ve kontrol yetkilisi tarafından yürütülebilir.Harcama birimince edinilen taşınırlardan muayene ve kabulü yapılanları cins ve niteliklerine göre sayarak, tartarak, ölçerek teslim almak, doğrudan tüketilmeyen ve kullanıma verilmeyen taşınırları sorumluluğundaki ambarlarda muhafaza etmek. Muayene ve kabul işlemi hemen yapılamayan taşınırları kontrol ederek teslim almak, bunların kesin kabulü yapılmadan kullanıma verilmesini önlemek. Ancak, özellikleri nedeniyle kesin kabulleri belli bir dönem kullanıldıktan sonra yapılabilen sarf malzemelerinin kullanıma verilmesinde kesin kabul şartı aranmaz. Taşınırların giriş ve çıkışına ilişkin kayıtları tutmak, bunlara ilişkin belge ve cetvelleri düzenlemek ve taşınır yönetim hesap cetvellerini konsolide görevlisine göndermek. Tüketime veya kullanıma verilmesi uygun görülen taşınırları ilgililere teslim etmek. Taşınırların yangına, ıslanmaya, bozulmaya, çalınmaya ve benzeri tehlikelere karşı korunması için gerekli tedbirleri almak ve alınmasını sağlamak. Ambarda çalınma veya olağanüstü nedenlerden dolayı meydana gelen azalmaları harcama yetkilisine bildirmek.Ambar sayımını ve stok kontrolünü yapmak, harcama yetkilisince belirlenen asgarî stok seviyesinin altına düşen taşınırları harcama yetkilisine bildirmek.Kullanımda bulunan dayanıklı taşınırları bulundukları yerde kontrol etmek, sayımlarını yapmak ve yaptırmak.Harcama biriminin malzeme ihtiyaç planlamasının yapılmasına yardımcı olmak.Kayıtlarını tuttuğu taşınırların yönetim hesabını hazırlamak ve harcama yetkilisine sunmak.Ayrıca taşınır kayıt ve kontrol yetkilileri, sorumluluklarında bulunan ambarlarda kasıt, kusur, ihmal veya tedbirsizlikleri nedeniyle meydana gelen kayıp ve noksanlıklardan sorumludurlar. Taşınır kayıt ve kontrol yetkilileri sorumluluklarında bulunan ambarları devir ve teslim etmeden görevlerinden ayrılamazlar.

2.3 Taşınır konsolide görevlileri sorumlulukları           Kamu idarelerinin merkez ve taşra harcama birimlerinin taşınır hesaplarının, ilçe, il, bölge, dış temsilcilik ve merkez teşkilatları itibarıyla konsolide edilmesi işlemlerini yürütmek üzere merkez, bölge, il ve gerek görülmesi halinde ilçe teşkilatlarında birer taşınır konsolide görevlisi belirlenir.        Taşınır konsolide görevlisi, kamu idarelerinin merkez teşkilatlarında strateji geliştirme birimi yöneticisine bağlı malî hizmetleri yürüten birimin bünyesindeki taşınır kayıt işlemlerinden sorumlu yöneticidir. İlçe, il veya bölge teşkilatlarında ise taşınır konsolide görevlisi, bu teşkilatların en üst yöneticileri tarafından belirlenir.              Merkezdeki taşınır konsolide görevlileri, harcama birimleri ve taşradaki taşınır konsolide görevlilerinden aldıkları Taşınır Hesap Cetvellerini konsolide ederek, idarenin Taşınır Kesin Hesap Cetveli ile Taşınır Hesabı İcmal Cetvelini, üst yönetici adına hazırlamakla yükümlüdür.

2.4 Muhasebe yetkililerinin taşınır hesabına ilişkin görev ve sorumlulukları      Taşınır işlemlerine ilişkin muhasebe kayıtları, Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliğine dayanılarak çıkarılmış ilgili muhasebe düzenlemeleri çerçevesinde muhasebe yetkilileri tarafından yapılır.

277

Muhasebe yetkilileri, harcama birimlerince hazırlanan Harcama Birimi Taşınır Yönetim Hesabı Cetvelinde gösterilen tutarların muhasebe kayıtlarıyla uygunluğunu kontrol ederek onayladıktan sonra, harcama yetkilisine göndermekle görevli ve sorumludurlar.          Muhasebe yetkililerinin görevleriyle ilgili sorumlulukları, taşınır işlemlerine ilişkin muhasebe kayıtlarının, dayanağı belgelere uygunluğu ile harcama birimlerince hazırlanan Harcama Birimi Taşınır Yönetim Hesabı Cetvellerini inceleyip onaylayarak harcama yetkilisine vermekle sınırlıdır.

3 -DEFTER VE BELGELER

3.1 DefterlerTaşınır işlemlerinde, kurumumuzda özelliklerine göre tutulacak defterler şunlardır.a) Tüketim Malzemeleri Defteri b) Dayanıklı Taşınırlar Defteri             c) Kütüphane Defterid) Müze Defteri

3.2 Belge ve cetveller Taşınır işlemlerinde, işlem türüne göre aşağıda belirtilen belge ve cetveller kullanılır.             a) Taşınır İşlem Fişi : İlgili mevzuatı çerçevesinde kabul edilerek teslim alınan taşınırların girişleri ile taşınırların çıkış ve ambarlar arasında devir işlemlerinde, dayanıklı taşınırların niteliklerini değiştiren esaslı onarım ve ilaveler sonucu değer artışlarında, kayıtlara esas olmak üzere Taşınır İşlem Fişi düzenlenir. Taşınır İşlem Fişleri en az üç nüsha olarak düzenlenir ve her malî yıl başında "1"den başlamak üzere bir sıra numarası verilir. Fiş, dayanağını oluşturan belgenin tarihinden önceki bir tarihi taşıyamaz. Taşınır İşlem Fişinin elektronik ortamda düzenlenemediği hallerde, seri ve sıra numaralı olarak bastırılmış fişler kullanılır. İhtiyaç duyulduğunda kullanılmak üzere satın alınarak depolanan ya da arşivlenenler ile süreli yayınlardan ciltletilmiş olanlar hariç olmak üzere aşağıda sayılan hallerde Taşınır İşlem Fişi düzenlenmez. Satın alındığı andan itibaren tüketimi yapılan su, doğalgaz, kum, çakıl, bahçe toprağı, bahçe gübresi ve benzeri maddeler,Makine, cihaz, taşıt ve iş makineleri ile demirbaşların servislerince yapılan bakım ve onarımlarında kullanılan yedek parçalar ile doğrudan taşıtların depolarına konulan akaryakıt, likit gaz (LPG) ve yağlar,Kısa sürede tüketilen mutfak tipi tüpler ve yangın söndürme tüplerine yapılan gaz dolumları ile yazıcı kartuşlarının dolumları, Dergi ve gazete gibi süreli yayınlar ile arşivlenme niteliği olmayan kütüphane materyalleri.Bütçenin temsil ve tanıtma giderleri tertibinden makam için alınan yiyecek ve içecekler.            b) Zimmet Fişi: Demirbaş, nakil vasıtası, makine ve cihazların kullanıma verilmesinde Zimmet Fişi düzenlenir.             c) Taşınır İstek Belgesi: Bu Belge, ambardan taşınır talep edildiğinde kullanılır ve talepte bulunan birim yetkilisinin onayını taşır.            ç) Dayanıklı Taşınırlar Listesi: Bu Liste, Taşınırların oda, büro, bölüm, atölye ve servislerde kullanılmak üzere verilenler için iki nüsha olarak düzenlenir. Listenin bir nüshası

278

taşınırın bulunduğu yerde asılı bulundurulur. Diğer nüshası ise taşınır kayıt kontrol yetkilisi tarafından dosyasında saklanır.           d) Taşınır Geçici Alındısı: Bu Alındı, muayene ve kabul işlemi derhal yapılamayan hallerde, taşınırların geçici olarak teslim alınmasında düzenlenir. Alındının birinci nüshası taşınırı teslim edene verilir. Muayene ve kabul işleminden sonra kabul edilen taşınırlar için Taşınır İşlem Fişi düzenlenir ve bu Fişin tarih ve numarası geçici alındının dosyasında saklanan ikinci nüshası üzerine kaydedilir. Muayene ve kabul işleminden sonra kabul edilmeyen taşınırlarda ise ilgiliye verilen Taşınır Geçici Alındısı geri alınarak dosyasındaki ikinci nüshasıyla birleştirilir. Alındının geri alınamaması halinde ikinci nüshası üzerine durumu belirtir açıklama yapılır.e) Kayıttan Düşme Teklif ve Onay Tutanağı : Bu Tutanak, taşınırın kaybolma, çalınma ve fire gibi herhangi bir nedenle yok olması; yıpranma, kırılma veya bozulma gibi nedenlerle kullanılamaz hale gelmesi; hurdaya ayrılması gibi nedenlerle kayıtlardan düşülmesini sağlamak amacıyla üç nüsha olarak düzenlenir ve verilen yetki çerçevesinde üst yönetici veya harcama yetkilisi tarafından onaylanır. Bir nüshası, çıkış kaydına esas olmak üzere düzenlenen Taşınır İşlem Fişine, ikinci nüshası muhasebe birimine gönderilecek Taşınır İşlem Fişine eklenir. Diğer nüshası ise dosyasında saklanır. Bu Tutanak, bu bentte sayılan hallerin ortaya çıkması durumunda, bu durumun araştırma gerektirmesi halinde harcama yetkilisi tarafından görevlendirilecek en az üç kişiden oluşan komisyon kararına, gerektirmemesi halinde harcama yetkilisinin kararına, sayım sonucunda taşınırların noksan çıkması halinde ise sayım kurulunun kararına dayanılarak taşınır kayıt kontrol yetkilisince düzenlenir ve verilen yetki çerçevesinde üst yönetici veya harcama yetkilisi tarafından onaylanır.  f) Ambar Devir ve Teslim Tutanağı : Bu Tutanak, taşınır kayıt ve kontrol yetkilileri arasındaki ambar devir ve teslim alma işlemlerinde düzenlenir. Taşınırlar tutanağa taşınır kodları itibarıyla kaydedilir. Kayıtlara göre ambarda bulunması gereken taşınırlar ile sayımda fiilen bulunan miktarlar, varsa fazla ve noksanlar Tutanakta gösterilir. Tutanak üç nüsha düzenlenir, bir nüshası devredene, bir nüshası devir alana verilir ve üçüncü nüshası dosyasında saklanır.             g) Sayım Tutanağı: Bu Tutanak, taşınırların sayım işlemlerinde taşınır II nci düzey detay kodu itibarıyla düzenlenir ve taşınırlar Tutanağa taşınır kodu düzeyinde kaydedilir. Tutanağın sayım fazlası veya noksanına ilişkin sayfalarının bir nüshası, giriş-çıkış işlemleri için düzenlenen Taşınır İşlem Fişi ekine, bir nüshası da Taşınır İşlem Fişinin muhasebe birimine gönderilecek nüshasına bağlanır. Sayım tutanakları, dosyasında bir bütün olarak saklanır.             ğ) Taşınır Sayım ve Döküm Cetveli: Bu Cetvel, taşınır kayıt ve kontrol yetkililerinin yıl sonu hesaplarına ilişkin işlemlerinde taşınır I inci düzey detay kodunda gösterilen her bir taşınır grubu için düzenlenir ve taşınırlar bu Cetvele taşınır II nci düzey detay kodu düzeyinde kaydedilir. Cetvelin "Gelecek Yıla Devir" sütununda gösterilen miktarın, yıl sonlarında sayım tutanaklarının "Sayımda Bulunan Miktar" sütununda gösterilen miktara eşit olması gerekir.             h) Harcama Birimi Taşınır Yönetim Hesabı Cetveli : Bu Cetvel, harcama biriminin taşınır yönetim hesabının çıkarılması amacıyla taşınır kayıt ve kontrol yetkilisi tarafından harcama birimi itibarıyla taşınır I inci düzey detay kodunda gösterilen her bir taşınır grubu için düzenlenir ve taşınırlar bu Cetvele taşınır II nci düzey detay kodu düzeyinde kaydedilir.             ı) Taşınır Hesap Cetveli: Bu Cetvel, taşınır konsolide görevlilerince ilçe, il, bölge, dış temsilcilik ve merkez birimlerinin taşınır hesabının çıkarılması işlemlerinde düzenlenir. Harcama Birimi Taşınır Yönetim Hesabı Cetveli esas alınarak taşınır I inci düzey detay kodunda gösterilen her bir taşınır grubu için düzenlenen bu Cetvele taşınırlar taşınır II nci düzey detay kodu düzeyinde kaydedilir.              i) Taşınır Kesin Hesap Cetveli: Bu Cetvel, merkezdeki taşınır konsolide görevlisince kamu idaresinin taşınır kesin hesabının çıkarılması amacıyla taşınır konsolide görevlilerinden

279

alınan Taşınır Hesap Cetveline dayanılarak taşınır I inci düzey detay kodunda gösterilen her bir taşınır grubu için düzenlenir ve taşınırlar Cetvele taşınır II nci düzey detay kodu düzeyinde kaydedilir.             j) Taşınır Kesin Hesap İcmal Cetveli: Bu Cetvel, kamu idaresinin taşınır kesin hesabının çıkarılmasına ilişkin işlemlerde taşınır hesap kodunda gösterilen her bir taşınır grubu için düzenlenir ve taşınırlar Cetvele taşınır I inci düzey detay kodu düzeyinde kaydedilir.             4-TAŞINIR İŞLEMLERİ

4.1 Taşınırların kaydı             Kamu idarelerince bütün taşınırların ve bunlara ilişkin işlemlerin kayıt altına alınması esastır. Taşınır kayıtları harcama birimleri itibarıyla, yönetim hesabı verilmesine esas olacak şekilde tutulur. Her bir kaydın belgeye dayanması şarttır.             Bu çerçevede;             a) Önceki yıldan devren gelen taşınırlar ile içinde bulunulan yılda herhangi bir şekilde edinilen veya elden çıkarılan taşınırlar,             b) Taşınırlardaki kayıp, fire, yıpranma ve benzeri nedenlerle meydana gelen azalmalar,             c) Sayım sonucunda ortaya çıkan fazlalar,     miktar ve değer olarak kayıtlara alınarak takip edilir.    4.2 Kayıt zamanı, kayıt değeri ve değer tespit komisyonuTaşınırlar, edinme şekline bakılmaksızın kamu idaresince kullanılmak üzere teslim alındığında giriş; tüketime verildiğinde, satıldığında, başka harcama birimlerine devredildiğinde, bağışlandığında veya yardım yapıldığında, çeşitli nedenlerle kullanılamaz hale geldiğinde, hurdaya ayrıldığında veya kaybolma, çalınma, yok olma hallerinde çıkış kaydedilir.    Giriş ve çıkış kayıtları Taşınır İşlem Fişine dayanılarak yapılır. Giriş ve çıkış kayıtlarında;             a) Satın alma suretiyle edinme ve değer artırıcı değişiklik hallerinde maliyet bedeli,             b) Bedelsiz devir, kullanılamaz hale gelme, yok olma ve hurdaya ayrılma hallerinde kayıtlı değeri,             c) Bağış ve yardım yoluyla edinilen taşınırlarda; bağış ve yardımda bulunan tarafından ispat edici bir belge ile değeri belirtilmiş ise bu değer, belli bir değeri yoksa değer tespit komisyonunca belirlenen değer, esas alınır.             (3) Değer tespit komisyonu, harcama yetkilisinin onayı ile taşınır kayıt ve kontrol yetkilisinin ve işin uzmanının da katıldığı en az üç kişiden oluşturulur. Komisyon değer tespitinde ticaret odası, sanayi odası, borsa, meslek kuruluşları, ilgili diğer kuruluşlardan veya aynı nitelikteki taşınırı satın alan idarelerden ve fiyat araştırması sonuçlarından yararlanabilir.              (4) Satın alma suretiyle edinilen taşınırların maliyet bedelinin tespitinde, Genel Yönetim Muhasebe Yönetmeliğinin ilgili hükümleri uygulanır. Faturada çeşitli taşınırlar için topluca gösterilmiş giderler olması durumunda, giderler taşınırların alış bedelleri ile orantılı olarak paylaştırılır. Taşınırlar faturada kayıtlara esas olacak şekilde çeşitleri itibarıyla ayrı ayrı gösterilir.

280

 4.3 Satın alınan taşınırların giriş işlemleri Satın alınan taşınırlar için, teslim alındıktan sonra, Taşınır Kod Listesindeki hesap kodları itibarıyla üçer nüsha Taşınır İşlem Fişi düzenlenir. Alımı, bir merkezden yapılarak birden fazla birime doğrudan teslim edilen taşınırlar için, taşınırın teslim edildiği birimlerce iki nüsha Taşınır Geçici Alındısı düzenlenir ve bir nüshası alımı yapan birime gönderilir. Alımı yapan birim, bu alındıya dayanarak, ödemeye ve kendi giriş kayıtlarına esas olmak üzere Taşınır İşlem Fişi düzenler. Diğer birimlerden alınan geçici alındılar, düzenlenen bu fişin idarede kalan nüshasına bağlanır. Alımı yapan birimce giriş kayıtları yapıldıktan sonra düzenlenecek. Taşınır İşlem Fişiyle de ilgili diğer birimler adına çıkış kaydedilir.

            Farklı hesaplara kaydı gereken taşınırların aynı faturada yer alması halinde, faturadaki taşınırların kaydedileceği hesap sayısınca fatura fotokopileri çıkarılır ve üzerine her hesap için düzenlenen Taşınır İşlem Fişinin numarası yazılır. Fişin birinci nüshası ödeme emri belgesine, ikinci nüshası ise ödeme emri belgesinin harcama biriminde kalan nüshasına bağlanır. Üçüncü nüshası, muayene ve kabul komisyon tutanağı veya idare yetkilisince düzenlenmiş kabul belgesi ile birlikte, sıralı olarak dosyalanır.            Satın alınan dergi ve gazete gibi süreli yayınların bedellerinin ödenmesi sırasında Taşınır İşlem Fişi düzenlenmez. Söz konusu yayınlardan cilt birliği sağlananlar, ciltletildikten sonra Taşınır İşlem Fişi düzenlenerek kayıtlara alınır.

 4.4 Bağış ve yardım yoluyla edinilen taşınırların girişi            5018 Sayılı Kanunun 40 ıncı maddesi ile diğer mevzuat çerçevesinde bağış ve yardım olarak edinilen taşınırlar teslim alındığında, taşınır kayıt kontrol yetkilisi tarafından Taşınır İşlem Fişi düzenlenerek kayıtlara alınır. Fişin birinci nüshası bağış ve yardım edene verilir veya gönderilir.

4.5 Sayım fazlası taşınırların girişi  Yapılan sayım sonucunda fazla bulunan taşınırlar, Taşınır İşlem Fişi düzenlenerek kayıtlara alınır. Sayım fazlası taşınırların giriş kaydedilmesinde; söz konusu taşınırla aynı nitelikte son bir yıl içinde girişi yapılan taşınır varsa bu değer, aksi halde değer tespit komisyonu tarafından belirlenecek değer esas alınır.

4.6 İade edilen taşınırların girişiKullanıma verilen tüketim malzemelerinden herhangi bir nedenle iade edilenler, iadeyi yapan birim yetkilisinin onayını taşıyan ve iade edilen malzemenin cins ve miktarını belirten belge karşılığında teslim alınır ve Taşınır İşlem Fişi düzenlenerek tekrar giriş kaydedilir. Fişin birinci nüshası taşınırları iade edene verilir. (2) Yönetmelik eki taşınır kod listesinde tüketim malzemesi olarak sınıflandırılan taşınırlardan, üzerine kayıt yapmak veya yeniden formatlanmak ya da doldurulmak suretiyle tekrar kullanılması mümkün olanların, görevin tamamlanmasını takiben ambara iadesi zorunludur. Bu şekilde iade edilen taşınırlar hakkında birinci fıkraya göre işlem yapılır.             Kullanılmak üzere zimmetle verilen dayanıklı taşınırlardan, herhangi bir nedenle ilgililerince iade edilenler için Taşınır İşlem Fişi düzenlenmez. Bu taşınırların kullanıma verilmelerinde düzenlenmiş olan Zimmet Fişleri, ilgili bölüm imzalanarak zimmetinden düşülen kişiye geri verilir ve Dayanıklı Taşınırlar Defterinde gerekli kayıtlar yapılır.

281

4.7 Devir alınan taşınırların girişiKamu idarelerince bedelsiz olarak devir alınan taşınırlar, devreden idarenin Taşınır İşlem Fişinde gösterilen değer esas alınarak düzenlenecek Taşınır İşlem Fişi ile giriş kaydedilir ve Fişin bir nüshası yedi gün içerisinde devreden idarenin çıkış kaydına esas Taşınır İşlem Fişine bağlanmak üzere gönderilir. Devralan idarenin yapmış olduğu taşıma giderleri taşınırın değeri ile ilişkilendirilmez.Aynı kamu idaresinin muhtelif harcama birimlerinin ambarları arasında devredilen taşınırların alınmasında da Taşınır İşlem Fişi düzenlenir ve Fişin birinci nüshası ilgili taşınır kayıt ve kontrol yetkilisine verilir. Aynı harcama biriminin ambarları arasındaki taşınır devirlerinde düzenlenen Taşınır İşlem Fişi muhasebe birimine gönderilmez.

4.8 Tasfiye idaresinden edinilen taşınırların girişi24/11/2000 tarihli ve 2000/1724 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan Tasfiye Tüzüğü hükümlerine göre tasfiye idaresince kamu idarelerine bedelli veya bedelsiz devredilen taşınırlar karşılığında Taşınır İşlem Fişi düzenlenir ve giriş kaydedilir. Fişin birinci nüshası taşınırı teslim eden işletme yetkilisine verilir.

4.9 İç imkanlarla üretilen taşınırların giriş işlemleriKamu idarelerinin kendi kullanımları için iç imkanlarıyla ürettikleri taşınırlar, değer tespit komisyonu tarafından belirlenecek rayiç bedel üzerinden Taşınır İşlem Fişi düzenlenerek giriş kaydedilir.             Kamu idarelerinin mülkiyetindeki arazilerde yetiştirilen ağaçlardan üretilen ekonomik değere sahip kereste, odun, meyve gibi ürünler hakkında da birinci fıkra hükmü uygulanır.

4.10 Tüketim suretiyle çıkış            Tüketim malzemeleri, Taşınır İstek Belgesi karşılığında düzenlenecek Taşınır İşlem Fişi ile çıkış kaydedilir.             Taşınır İşlem Fişi düzenlenmeden hiçbir şekilde tüketim malzemesi çıkışı yapılamaz.            Tüketim malzemelerinin çıkış kayıtları, ambarlara girişlerindeki öncelik sırası dikkate alınarak "ilk giren-ilk çıkar" esasına göre ve giriş bedelleri üzerinden yapılır.

 4.11 Kullanım suretiyle çıkışTaşıt ve iş makineleri haricindeki dayanıklı taşınırlar Taşınır İstek Belgesi düzenlenmek suretiyle talep edilir. Talep edilen dayanıklı taşınırlar Zimmet Fişi düzenlenerek kullanıma verilir.             Kara taşıt ve iş makinelerinin yetkili makamın onayına istinaden yönetiminden sorumlu görevliye veya kullanıcısına verilmesinde ise Zimmet Fişi düzenlenir. Zimmet Fişine dayanılarak Dayanıklı Taşınırlar Defterine gerekli kayıtlar yapılır. Fişin birinci nüshası dosyasında saklanır. İkinci nüshası zimmetle taşınır teslim edilen görevlilere verilir.             Oda, büro, bölüm, geçit, salon, atölye, garaj ve servis gibi ortak kullanım alanlarında kullanılmak üzere verilen taşınırlar için Dayanıklı Taşınırlar Listesi düzenlenir ve taşınırlar ortak kullanım alanının sorumlusu veya yöneticisine imzası alınarak teslim edilir.            

282

4.12 Devir suretiyle çıkışKamu idarelerince bedelsiz olarak devredilen taşınırların çıkışı Taşınır İşlem Fişi düzenlenerek yapılır. Fişin bir nüshası taşınırın devredildiği idareye verilir. Devir alan idareden alınan Fiş, düzenlenen Fişin ekine bağlanır.            Aynı kamu idaresinin muhtelif harcama birimlerinin ambarları arasında devredilen taşınırlar için de Taşınır İşlem Fişi düzenlenir ve Fişin birinci nüshası devredilen harcama biriminin taşınır kayıt ve kontrol yetkilisine verilir.             Aynı harcama biriminin ambarları arasındaki taşınır devirlerinde de Taşınır İşlem Fişi düzenlenir, ancak bu Fişler muhasebe birimine gönderilmez.

Satış suretiyle çıkışİlgili mevzuatı çerçevesinde satılan taşınırlar Taşınır İşlem Fişi düzenlenerek çıkış kaydedilir. Satışa ilişkin karar veya onayın bir nüshası Fişin birinci nüshasına bağlanır.

4.14 Kullanılmaz hale gelme, yok olma veya sayım noksanı nedeniyle çıkış Tüketim malzemelerinin özelliklerinde, ağırlıklarında veya miktarlarında meydana gelen değişmeler nedeniyle oluşan fireler, sayımda noksan çıkan taşınırlar, çalınma, kaybolma gibi nedenlerle yok olan taşınırlar ya da yıpranma, kırılma veya bozulma gibi nedenlerle kullanılamaz hale gelen taşınırlar, Kayıttan Düşme Teklif ve Onay Tutanağı ve Taşınır İşlem Fişi düzenlenerek kayıtlardan çıkarılır.            Eskimiş, solmuş, yırtılmış ve kullanılamayacak duruma gelmiş bayrakların Türk Bayrağı Tüzüğünün 38 inci maddesi uyarınca çıkarılan Eskimiş, Solmuş, Yırtılmış ve Kullanılamayacak Duruma Gelmiş Bayrakların Yok Edilmesi Usul ve Esaslarını Gösterir Yönetmelik hükümleri gereğince kayıtlardan çıkarılır.Garanti veya sigorta taahhütnamesi kapsamında yenisi ile değiştirilmek üzere yüklenicisine iade edilen taşınırlar Kayıttan Düşme Teklif ve Onay Tutanağına dayanılarak düzenlenecek Taşınır İşlem Fişiyle kayıtlardan çıkarılır ve yenisi kayıtlara alınır. Kamu idaresi ile yüklenici arasında imzalanan mal alımına ilişkin sözleşmede hüküm bulunması ve fiyat farkı veya ek bir maliyet talep edilmemesi kaydıyla; kullanım süresi dolan veya dolmak üzere olan taşınırlardan daha uzun miadlı olanlarla değiştirilenler, Kayıttan Düşme Teklif ve Onay Tutanağına dayanılarak düzenlenecek Taşınır İşlem Fişiyle kayıtlardan çıkarılır ve yenisi kayıtlara alınır.

Hurdaya ayırma nedeniyle çıkış Ekonomik ömrünü tamamlamış olan veya tamamlamadığı halde teknik ve fiziki nedenlerle kullanılmasında yarar görülmeyerek hizmet dışı bırakılması gerektiği ilgililer veya özel mevzuatı çerçevesinde oluşturulan komisyon tarafından bildirilen taşınırlar, harcama yetkilisinin belirleyeceği en az üç kişiden oluşan komisyon tarafından değerlendirilir. Komisyonca yapılan değerlendirme sonucunda hurdaya ayrılması uygun görülmeyen taşınırlar hakkındaki gerekçeli karar harcama yetkilisine bildirilir. Komisyonca hurdaya ayrılmasına karar verilenler için ise Kayıttan Düşme Teklif ve Onay Tutanağı düzenlenir.

283

           Hurdaya ayrılmasına karar verilen taşınırlardan kayıtlı değeri Bakanlıkça belirlenecek tutara kadar olanlar harcama yetkilisinin, belirlenen tutarı aşan taşınırlar ise kamu idaresi üst yöneticisinin onayı ile kayıtlardan çıkarılır. Hurdaya ayrılan veya imha edilen taşınırlar Taşınır İşlem Fişi düzenlenerek kayıtlardan çıkarılır. Fişin ekine Kayıttan Düşme Teklif ve Onay Tutanağının bir nüshası bağlanır.

 4.16 Taşınır giriş ve çıkış işlemlerinin muhasebe birimine bildirilmesi             Taşınır kayıt ve kontrol yetkilileri tarafından, kamu idarelerinin muhasebe kayıtlarında ilgili stok ve maddî duran varlık hesaplarında izlenen taşınırlardan; satın alma suretiyle edinilenlerin giriş işlemleri ile değer artırıcı harcamalar için düzenlenen Taşınır İşlem Fişlerinin bir nüshası ödeme emri belgesi ekinde, muhasebe birimine gönderilir. Diğer şekillerde edinilen taşınırların girişleri ve maddî duran varlık hesaplarında izlenen taşınırların çıkışları için düzenlenen Taşınır İşlem Fişlerinin birer nüshasının, düzenleme tarihini takip eden en geç on gün içinde ve her durumda malî yıl sona ermeden önce muhasebe birimine gönderilmesi zorunludur.Ancak, aynı muhasebe biriminden hizmet alan harcama birimleri arasında yapılan taşınır devirlerinde, devreden harcama birimince düzenlenen Taşınır İşlem Fişi muhasebe birimine gönderilmez.Muhasebe kayıtlarında "150-İlk Madde ve Malzemeler Hesabı"nda izlenen tüketim malzemelerinin çıkışları için düzenlenen Taşınır İşlem Fişleri muhasebe birimine gönderilmez. Bunların yerine, genel bütçe kapsamındaki kamu idarelerinde üç aylık dönemler itibarıyla, diğer idarelerde ise üç ayı geçmemek üzere üst yöneticiler tarafından belirlenen sürede kullanılmış tüketim malzemelerinin taşınır II nci düzey detay kodu bazında düzenlenen onaylı bir listesi, en geç ilgili dönemin son iş günü mesai bitimine kadar muhasebe birimine gönderilir.            Muhasebe yetkilileri, taşınır giriş ve çıkış işlemlerine ilişkin olarak kendilerine gönderilen Taşınır İşlem Fişlerinde gösterilen tutarları II nci düzey detay kodu itibarıyla ilgili hesaplara kaydeder.

4.17 Kayıt hatalarının düzeltilmesi Taşınırın kodunda, birim maliyet bedelinde veya miktarında hata yapılması durumunda, harcama yetkilisinin onayı üzerine düzenlenecek yeni Taşınır İşlem Fişiyle hatalı kaydın çıkış işlemi yapılır. Daha sonra düzenlenecek Taşınır İşlem Fişiyle de doğru verinin girişi yapılmak suretiyle hata düzeltilir. Muhasebe kayıtlarını etkileyen düzeltmelere ilişkin Taşınır İşlem Fişlerinin bir nüshası muhasebe birimine gönderilir. Mahsup dönemi sonuna kadar tespit edilen kayıt hataları, ilgili olduğu yılın hesaplarına; daha sonra tespit edilen kayıt hataları ise cari yıl hesaplarına mâledilerek düzeltilir.

KAMU IDARELERI ARASINDA BEDELSIZ DEVIR VE TAHSIS5.1 Kamu idareleri arasında bedelsiz devirKayıtlara alınış tarihi itibarıyla beş yılını tamamlamış ve idarece kullanılmasına ihtiyaç duyulmayan taşınırlar, bu taşınıra ihtiyaç duyan idarelere bedelsiz devredilebilir.            Ancak devralmak isteyen idare açısından bakım, onarım ve taşıma giderleri nedeniyle ekonomik olmayan ve kullanılmasında fayda görülmeyen taşınırlar devredilemez.

         

284

Kamu idarelerince yürütülen veya desteklenen projelerin gerçekleştirilmesi için edinilen araştırma ve geliştirme amaçlı taşınırlar. Kamu idarelerince yürütülen ve yönetilen ulusal otomasyon sistemleri çerçevesinde edinilerek sisteme dâhil idarelerin kullanımına tahsis edilen taşınırlar. Uluslararası organizasyonların gerçekleştirilmesi için alınan taşınırlar. İlgili mevzuatla verilen görev ve yetkiye dayanılarak diğer idarelere verilmek üzere temin edilen taşınırlar. Devredilmediği takdirde kullanım imkânı kalmayacak olan veya zorunlu sebeplerle devredilmesi gereken tüketim malzemelerinin devrinde beş yıl şartı aranmaz.

Ayrıca devir işlemlerinde; a) Başbakanlıkça kamu idarelerine ve kamuİdarelerince Başbakanlığa yapılacakdevir ve tahsisler herhangi bir şarta bağlı olmaksızın gerçekleştirilir. b) Devredilmeleri halinde daha etkin, verimli ve ekonomik kullanılacağı veya görev ve yetki alanları itibarıyla devirlerinin daha faydalı olacağı anlaşılan taşınırlar, devreden ve devralmak isteyen kamu idarelerinin müşterek talebi üzerine Maliye Bakanının uygun görüşü ile herhangi bir şarta bağlı kalmaksızın bedelsiz devredilebilir.İdareler, sahip oldukları taşınırları (taşıt ve iş makineleri dahil) belirtilen beş yıl şartı aranmaksızın ihtiyacı bulunan diğer idarelere geçici olarak tahsis edebilir.             SAYIM VE DEVİR İŞLEMLERİKamu idarelerine ait taşınırların, taşınır kayıt kontrol yetkililerinin görevlerinden ayrılmalarında, yıl sonlarında ve harcama yetkilisinin gerekli gördüğü durum ve zamanlarda sayımı yapılır.           Taşınır sayımları, harcama yetkilisince, kendisinin veya görevlendireceği bir kişinin başkanlığında taşınır kayıt ve kontrol yetkilisinin de katılımıyla, en az üç kişiden oluşturulan sayım kurulu tarafından yapılır.           Sayım süresince, hizmetin aksamaması ve bozulabilecek nitelikteki taşınırlar için gerekli tedbirlerin alınması kaydıyla, taşınır giriş ve çıkışları sayım kurulunun talebi üzerine harcama yetkilisince durdurulabilir. Sayım yapılırken gerekli önlemlerin alınması, sayım kurulunun görev ve sorumluluğu altındadır.           Sayım kurulu öncelikle, taşınır kayıt ve kontrol yetkilisince ambarda bulunduğu veya ambardan çıktığı halde belgesi düzenlenmediği ve kayıtları yapılmadığı belirtilen taşınırlara ilişkin işlemlerin yaptırılmasını sağlar. Sayım Tutanağının "Kayıtlara Göre Ambardaki Miktar" sütunu, defter kayıtları esas alınarak doldurulduktan sonra ambarlardaki taşınırlar fiilen sayılır ve bulunan miktarlar Sayım Tutanağının "Ambarda Bulunan Miktar" sütununa kaydedilir. Ambar sayım işlemleri tamamlandıktan sonra oda, büro, bölüm, geçit, salon, atölye, garaj ve servis gibi ortak kullanım alanlarında bulunan taşınırlar Dayanıklı Taşınır Listeleri ve bunların verilme sırasında düzenlenen Zimmet Fişleri esas alınarak sayılır ve sayım sonuçları Sayım Tutanağında gösterilir. Kullanım amacıyla kişilere zimmetle verilmiş olan taşınırlar için, sayım yapılmaksızın Sayım Tutanağının "Kayıtlara Göre Kişilere Verilen Miktar" sütunundaki bilgiler dikkate alınır.          Sayımda bulunan miktar ile kayıtlı miktar arasında fark bulunması halinde miktarlarında farklılık bulunan taşınırların sayımı bir kez daha tekrarlanır. Yine farklı çıkarsa bu miktar "Fazla" veya "Noksan" sütununa kaydedilir. Sayım kurulunca, taşınırların fiili miktarlarının kayıtlı miktarlardan eksik oluğunun tespit edilmesi halinde Kayıttan Düşme Teklif ve Onay Tutanağı ve Taşınır İşlem Fişi; fazla olduğunun tespit edilmesi halinde ise Taşınır İşlem Fişi düzenlettirilerek, defter kayıtlarının sayım sonuçlarıyla uygunluğu sağlanır.

285

Düzenlenen giriş ve çıkış belgelerinin bir örneği, muhasebe kayıtlarının yapılması için muhasebe birimine gönderilir.           Kayıtların sayım sonuçlarıyla uygunluğu sağlandıktan sonra sayım kurulu tarafından Taşınır Sayım ve Döküm Cetveli düzenlenir. Cetvel, sayım kurulu ile taşınır kayıt ve kontrol yetkilisi tarafından imzalanır. Bu Cetvel ve eki sayım tutanağı ile sayım sonuçlarına göre düzenlenen giriş ve çıkış belgeleri, taşınır kayıt ve kontrol yetkilisinin yıl sonu hesabını oluşturur.         7- TAŞINIR YÖNETİM HESABI VE TAŞINIR KESİN HESABI7.1 Taşınır yönetim hesabıKaynakların kullanılması ve yönetilmesi konusunda harcama birimi ve harcama yetkililerine yüklediği sorumluluğun gereği olarak taşınır yönetim hesabı, taşınır kayıt ve kontrol yetkilisi tarafından harcama birimleri itibarıyla hazırlanır. Taşınır yönetim hesabında; önceki yıldan devredilen, yılı içinde giren, çıkan ve ertesi yıla devredilen taşınırlar ile yıl sonu sayımında bulunan fazla ve noksanlar gösterilir.        Taşınır yönetim hesabı aşağıdaki cetvellerden oluşur:              a) Yıl sonu sayımına ilişkin Sayım Tutanağı,             b) Taşınır Sayım ve Döküm Cetveli,             c) Harcama Birimi Taşınır Yönetim Hesabı Cetveli             ç) Yıl sonu itibarıyla en son düzenlenen Taşınır İşlem Fişinin sıra numarasını gösterir tutanak.             Taşınır yönetim hesabı aşağıda açıklandığı şekilde hazırlanır ve ilgili yerlere gönderilir:

Taşınır kayıt ve kontrol yetkililerince, sayım kurulu tarafından onaylanan Taşınır Sayım ve Döküm Cetveline dayanılarak ilgisine göre iki nüsha Harcama Birimi Taşınır Yönetim Hesabı Cetveli, Müze Yönetim Hesabı Cetveli veya Kütüphane Yönetim Hesabı Cetveli düzenlenir. Bünyesinde tarihi veya sanat değeri olan taşınırlar ile kütüphane materyalleri bulunan kamu idareleri söz konusu cetvellerden ilgili olanını ayrıca düzenlerler.Düzenlenecek cetvellerin ekine Taşınır Sayım ve Döküm Cetveli eklenir ve harcama yetkilisinin onayına sunulur. Harcama yetkilisince, Cetvelin Taşınır Sayım ve Döküm Cetveline uygunluğu kontrol edilerek muhasebe yetkilisine gönderilir.Muhasebe yetkilisi, gönderilen cetvellerdeki kayıtları muhasebe kayıtlarıyla karşılaştırıp uygunluğunu onaylar ve harcama yetkilisine geri gönderir.Taşınır yönetim hesabı; yetkili mercilerce istenildiğinde ibraz edilmek veya gönderilmek üzere harcama biriminde, yurt dışı teşkilatının taşınır yönetim hesabı ise merkez teşkilatında muhafaza edilir.

7.2 Taşınır kesin hesabıKamu idarelerinin taşınır kesin hesabı merkezde, dış temsilcilikler ile merkez ve taşra harcama birimleri itibarıyla düzenlenen Harcama Birimi Taşınır Yönetim Hesabı Cetvelleri konsolide edilmek suretiyle taşınır konsolide görevlilerince hazırlanır.Taşınır Kesin Hesap Cetveli ile Taşınır Kesin Hesap İcmal Cetvelinin bir nüshası, genel yönetim kapsamındaki kamu idarelerince Sayıştayın ilgili mevzuatında belirlenen süre içinde Sayıştay Başkanlığına gönderilir.

286

Ayrıca, merkezi yönetim kapsamındaki kamu idarelerince, Taşınır Kesin Hesap Cetveli ile Taşınır Kesin Hesap İcmal Cetvelinin bir nüshası, incelenmek ve üzerinde mutabakat sağlanmak üzere Nisan ayının sonuna kadar Bakanlığa gönderilir. Bakanlıkla mutabakat sağlanan ve ilgili bakan ve üst yönetici tarafından imzalanan Taşınır Kesin Hesap Cetvelleri ile Taşınır Kesin Hesap İcmal Cetvelleri, Mayıs ayının onbeşine kadar bütçe kesin hesap cetvelleri ile birlikte yeniden Bakanlığa gönderilir.Sosyal güvenlik kurumları ve mahalli idareler, Taşınır Kesin Hesap Cetvelleri ile Taşınır Kesin Hesap İcmal Cetvellerinin bir nüshasını bütçelerinin uygulama sonuçlarını kesin hesaba bağlayacak mercilere gönderirler.8- DAYANIKLI TAŞINIRLARIN NUMARALANMASI            Giriş kaydı yapılan dayanıklı taşınırlara, taşınır kayıt ve kontrol yetkilisi tarafından bir sicil numarası verilir. Bu numara yazma, kazıma, damga vurma veya etiket yapıştırma suretiyle taşınırın üzerinde kalıcı olacak şekilde belirtilir. Fiziki veya kullanım özellikleri nedeniyle numaralandırılması mümkün olmayan taşınırlara bu işlem uygulanmaz.            Sicil numarası üç grup rakamdan oluşur. Birinci grup rakam, taşınırın Dayanıklı Taşınırlar Defterinde ayrıntılı izlenmek üzere kaydedildiği taşınır kodundan; ikinci grup rakam, taşınırın giriş kaydedildiği yılın son iki rakamından; üçüncü grup rakam ise taşınıra verilen giriş sıra numarasından oluşur.

287

İDARİ PARA CEZALARI

288

GENEL OLARAK KABAHATLER

KABAHATLER KANUNUNUN UYGULANMASIKABAHAT5237 Sayılı Türk Ceza Kanunu ile 5326 sayılı Kabahatler Kanununun yürürlüğe girdiği 1 Haziran 2005 yılına kadar bugünkü manada bir kabahat tanımı yoktu.Türk Ceza Kanununda karşılığında adli yaptırımlar öngörülen suçlar “CÜRÜMLER” ve “KABAHATLER” şeklinde ikiye ayrılmıştı. Cürümlerin karşılığı Ağır hapis, hapis ve ağır para cezası, kabahatlerin karşılı ise hafif hapis ve hafif para cezaları öngörülmüş idi. Bu cezalar ise ceza mahkemelerinde yapılan yargılama sonucu verilmekte idi.5237 sayılı Türk Ceza Kanunu ile suçların cürümler ve kabahatler olarak ayrılmasından vazgeçilmiş, kabahatlerin bir kısmı suç olarak tanımlanarak Ceza Kanununda bırakılmış bir kısmı Kabahatler Kanununa aktarılmış bir kısmı ise suç ve kabahat olmaktan çıkarılmıştır.Kabahatler öncesinde karşılığında hafif hapis ve hafif para cezası öngörülen suçlar olarak tanımlanırken, 5326 sayılı Kabahatler Kanunu ile bu tanım değiştirilmiştir. Kabahatler Kanununun 2. maddesinde kabahat “Kanunun karşılığında idari yaptırım uygulanmasını öngördüğü haksızlıktır.” şeklinde tanımlanmıştır. Artık KABAHAT kelimesinden anlayacağımız hangi yasal düzenleme içerisinde yer alırsa alsın karşılığında idari yaptırım öngörülen hukuka aykırılık olacaktır.Kabahatleri suçlardan ayıran özellik fiilin vasfı değil karşılığında öngörülen yaptırımdır.

KABAHAT ve SUÇSuçların karşılığında adli yaptırım olarak hapis cezası ve adli para cezası uygulanırken Kabahatlerin karşılığında idari para cezaları ve diğer idari tedbirler uygulanır.Suça konu veya suçtan elde edilen eşyanın mahkemece müsaderesine karar verilirken kabahate konu veya kabahatten elde edilen eşyanın mülkiyeti idari bir kararla kamuya geçirilir.Suçların karşılığı cezalar muhakeme aşamasından sonra uygulanabilirken kabahatlerin yaptırımı idari kararla uygulanır yaptırıma muhatap olan yaptırımın iptali için mahkemeye başvurur.Suçlar adli sicil kaydına işlenmesine rağmen kabahatler işlenmez.Suça teşebbüs cezalandırılabilirken kabahate teşebbüs kanunda açıkça öngörülmemişse cezalandırılamaz.Suçlar kural olarak kasten işlenebilirken kabahatlerde kasıt veya taksir aranmaz. Suçlarda fail ve şerikler arasında cezalandırma yönünden ayrım yapılırken kabahatlerde faile de şerike de aynı yaptırım uygulanır. Yani kabahatlerde suça iştirak edenler de fail gibi cezalandırılır.

289

KABAHATLER KANUNUNUN GENEL KANUN NİTELİĞİ5326 sayılı Kabahatler Kanunu bütün kanunlardaki kabahatler için genel kanun niteliğindedir.1.6.2005 yılında yürürlüğe girmiştir.Kabahatler Kanunu ilk yürürlüğe girdiği haliyle genel hükümleri açısından bütün kanunlardaki kabahatleri kapsamakta idi.Ancak Anayasa Mahkemesince Kanunun 3. maddesinin iptali üzerine madde 06/12/2006 tarih ve 5560 sayılı Kanunla yeniden düzenlenmiş ve “(1) Bu Kanunun;a) İdarî yaptırım kararlarına karşı kanun yoluna ilişkin hükümleri, diğer kanunlarda aksine hüküm bulunmaması halinde, b) Diğer genel hükümleri, idarî para cezası veya mülkiyetin kamuya geçirilmesi yaptırımını gerektiren bütün fiiller hakkında, uygulanır.” hükümleri getirilmiştir.İdari para cezası ve mülkiyetin kamuya geçirilmesi yaptırımı içeren diğer kanunlardaki kabahatlere Kabahatler Kanununun genel hükümleri uygulanacaktır.Ancak kabahatin düzenlendiği kanunda kanun yoluna ilişkin ayrı bir hüküm varsa kendi kanunundaki hüküm uygulanacaktır. Yani kabahatin düzenlendiği kanunda yargı yolu olarak Sulh Ceza Mahkemesinden başka bir yargı merci gösterilmişse itiraz gösterilen yargı merciine yapılacak bu konuda bir hüküm yer almamışsa Kabahatler Kanununa göre Sulh Ceza Mahkemelerine başvuru yapılacaktır.Bu gün itibariyle Kurumumuz tarafından verilen idari para cezalarına karşı başvuru yolu Sulh Ceza mahkemeleri olarak öngörülmektedir.

VAZGEÇME VE KABUL (5326 S.K. M.30)(1) Kanun yoluna başvuran kişi, bu konuda karar verilinceye kadar başvurusundan vazgeçebilir. Vazgeçme halinde bir daha aynı konuda başvuruda bulunulamaz.(2) İlgili kamu kurum ve kuruluşu da mahkeme tarafından karar verilinceye kadar kanun yolu başvurusunu kabul ederek idarî yaptırım kararını geri alabilir.

KANUNİLİK İLKESİCeza hukukunun temel ilkesi Kanunsuz suç ve cezanın olamayacağıdır.Yani bir fiilin suç olarak kabul edilerek o fiile karşılık olarak bir yaptırım uygulanabilmesi için Kanunla fiilin suç olarak tanımlanmış olması ve karşılığı cezanın da açıkça gösterilmiş olması gerekmektedir.Ceza hukukunda fiiller benzer olsa bile kıyas yoluyla ceza uygulanması da mümkün değildir ki bu da kanunilik ilkesinin bir gereğidir.Kabahatlerde de bazı esneklikleri bulunmakla beraber kanunilik ilkesi geçerlidir.Kanunilik ilkesi Kabahatler Kanunun 4. maddesinde aşağıdaki şekilde belirtilmiştir. “Hangi fiillerin kabahat oluşturduğu, kanunda açıkça tanımlanabileceği gibi; kanunun kapsam ve koşulları bakımından belirlediği çerçeve hükmün içeriği, idarenin genel ve düzenleyici işlemleriyle de doldurulabilir. Kabahat karşılığı olan yaptırımların türü, süresi ve miktarı, ancak kanunla belirlenebilir.”Kanuni dayanağı olmadan kabahat ihdas edilemeyeceği gibi ceza da verilemez. Ancak Kabahatler hukukunda bir esneklik getirilmiş bu esneklikle kabahatin çerçevesi kanunla çizilip içeriği yönetmelikle doldurulabilmektedir. Ancak her durumda idari yaptırımların türü, süresi ve miktarı, ancak kanunla belirlenebilir.

290

KABAHATLER KANUNUNUN ZAMAN BAKIMINDAN UYGULANMASIKabahatler Kanunu’nun 5 inci maddesinde 26.09.2004 tarihli ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun zaman bakımından uygulamaya ilişkin hükümlerinin kabahatler bakımından da uygulanacağı belirtilmiştir. Ancak, kabahatler karşılığında öngörülen idari yaptırımlara ilişkin kararların yerine getirilmesi bakımından derhal uygulama kuralının geçerli olacağı belirtilmiştir.Türk Ceza Kanunun 2. maddesinde zaman bakımından uygulamaya ilişkin hükümler yer almıştır. Buna göre; Kanunun açıkça suç saymadığı bir fiil için kimseye ceza verilemez ve güvenlik tedbiri uygulanamaz. Kanunda yazılı cezalardan ve güvenlik tedbirlerinden başka bir ceza ve güvenlik tedbirine hükmolunamaz. İdarenin düzenleyici işlemleriyle suç ve ceza konulamaz.İşlendikten sonra yürürlüğe giren kanunla suç olmaktan çıkarılan bir fiilden dolayı da kimse cezalandırılamaz ve hakkında güvenlik tedbiri uygulanamaz. Böyle bir ceza veya güvenlik tedbirine hükmolunmuşsa sonradan yürürlüğe giren kanunla fiil suç olmaktan çıkarılınca cezanın infazı ve kanunî neticeleri kendiliğinden kalkar.

5728 SAYILI KANUNUN UYGULANMASI23.01.2008 tarih ve 5728 sayılı Temel Ceza Kanunlarına Uyum Amacıyla Çeşitli ve Diğer Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanunla bir çok kanunlardaki idari yaptırımların miktarı değiştirilmiş, idari ceza niteliğindeki bazı yaptırımlar yürürlükten kaldırılmış Örneğin “araçların trafikten men’i ve idari yargı mercilerinin itirazları inceleme yetkileri kaldırılmıştır.Yukarıda zikredilen Türk Ceza Kanunun 2. maddesinde yer alan “Suçun işlendiği zaman yürürlükte bulunan kanun ile sonradan yürürlüğe giren kanunların hükümleri farklı ise, failin lehine olan kanun uygulanır ve infaz olunur.” hükmü gereğince 5728 sayılı Kanundan önce işlenen kabahatlerle ilgili olarak hangi hükümler failin lehine ise o uygulanacaktır.Yani fiilin cezası sonra çıkan kanunda önceki düzenlemeden daha az ise sonra çıkan kanun uygulanacaktır. Eğer önceki düzenlemede fiilin karşılığında adli ceza öngörülmüş ve sonraki düzenleme ile adli ceza idari yaptırıma dönüştürülmüş ise idari yaptırım adli yaptırımdan daha hafif kabul edildiğinden idari yaptırım uygulanacaktır.

KABAHATLER KANUNUNUN YER BAKIMINDAN UYGULANMASIKabahatler Kanunu’nun 6 ncı maddesinde “5237 sayılı Türk Ceza Kanununun yer bakımından uygulamaya ilişkin 8 inci maddesi hükümleri, kabahatler bakımından da uygulanır. Ancak, kanunlarda aksine hüküm bulunan haller saklıdır.” denilmiştir.5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 8 inci maddesinde “(1) Türkiye'de işlenen suçlar hakkında Türk kanunları uygulanır. Fiilin kısmen veya tamamen Türkiye'de işlenmesi veya neticenin Türkiye'de gerçekleşmesi hâlinde suç, Türkiye'de işlenmiş sayılır.(2) Suç; a) Türk kara ve hava sahaları ile Türk karasularında, b) Açık denizde ve bunun üzerindeki hava sahasında, Türk deniz ve hava araçlarında veya bu araçlarla, c) Türk deniz ve hava savaş araçlarında veya bu araçlarla,d) Türkiye'nin kıt'a sahanlığında veya münhasır ekonomik bölgesinde tesis edilmiş sabit platformlarda veya bunlara karşı,İşlendiğinde Türkiye'de işlenmiş sayılır.” denilmiştir.

291

KABAHATİN İCRAİ VEYA İHMALİ DAVRANIŞLA İŞLENMESİGerek suçlar gerekse kabahatler icrai bir hareketle işlenebilir. Yani yapılması yasaklanmış bir davranışın gerçekleştirilmesiyle kabahat veya suç işlenir. Örnek verecek olursak; kapalı mekanlarda sigara içmek yasaklanmışsa fail yasaklanan mekanda sigara içtiğinde icrai bir hareket gerçekleştirilmiş olup bu şekilde kabahat fiili işlenmiş olur.Kabahatin ihmali bir davranışla işlendiğini kabul edebilmek için kişi açısından belli bir icrai davranışta bulunma hususunda hukuken bir yükümlülük getirilmiş ve ilgilinin bu yükümlülüğe uymamış olması gereklidir.Kabahatler Kanununun 8inci maddesi ile Tüzel Kişilere de idari yaptırım uygulanabileceği öngörülmüştür.Organ veya temsilcilik görevi yapan ya da organ veya temsilci olmamakla birlikte, tüzel kişinin faaliyeti çerçevesinde görev üstlenen kişinin bu görevi kapsamında işlemiş bulunduğu kabahatten dolayı tüzel kişi hakkında da idari yaptırım uygulanabilir.Temsilci sıfatıyla hareket eden kişinin bu sıfatla bağlantılı olarak işlemiş bulunduğu kabahatten dolayı temsil edilen gerçek kişi hakkında da idari yaptırım uygulanabilir. Gerçek kişiye ait bir işte çalışan kişinin bu faaliyeti çerçevesinde işlemiş bulunduğu kabahatten dolayı, iş sahibi kişi hakkında da idari yaptırım uygulanabilir.Kanunun, organ veya temsilcide ya da temsil edilen kişide özel nitelikler aradığı hallerde de yukarıdaki fıkralar hükümleri uygulanır.Birinci ve ikinci fıkra hükümleri, organ veya temsilcilik ya da hizmet ilişkisinin dayanağını oluşturan işlemin hukuken geçerli olmaması halinde de uygulanır.

KAST ve TAKSİRKabahatler, Kanunda açıkça hüküm bulunmayan hallerde hem kasten hem taksirle işlenebilir.

HATATürk Ceza Kanununun hata hallerine ilişkin hükümleri ancak kasten işlenen kabahatler bakımından uygulanır.Buna göre TCK’nın hata hallerine ilişkin hükümleri taksirle işlenen kabahatler bakımından uygulanamayacaktır.

SORUMLULUK VE SORUMLULUĞU KALDIRAN HALLERYaş Küçüklüğü;Kabahatler Kanununun 11. Maddesine göre fiili işlediği sırada onbeş yaşını doldurmamış çocuk hakkında idari para cezası uygulanmaz. Yaş küçüklüğü sadece idari para cezaları yönünden sorumsuzluk hali olup kabahati işleyen fail 15 yaşından küçük bile olsa idari para cezası dışındaki idari tedbirler uygulanacaktır.Akıl Hastalığı;Kabahatler Kanununun 11 inci maddesine göre Akıl hastalığı halinde işlediği fiilin hukuki anlam ve sonuçlarını algılayamayan veya bu fiille ilgili olarak davranışlarını yönlendirme yeteneği önemli derecede azalmış olan kişi hakkında idari para cezası uygulanmaz. Maddenin düzenlemesinden de anlaşılacağı üzere her akıl hastası için idari para cezasından bağışıklık söz konusu değildir. Akıl hastası eğer işlediği fiilin hukuki sonuçlarını algılayamayacak durumda ise veya işlediği fiille ilgili olarak davranışlarını yönlendirme yeteneği önemli derecede azalmış ise idari yaptırımdan bağışık olacaktır.

292

HUKUKA UYGUNLUK NEDENLERİ İLE KUSURLULUĞU ORTADAN KALDIRAN NEDENLERKabahatler Kanunu’nun 12 nci maddesinde “Bu Kanunda aksine hüküm bulunmayan hallerde, Türk Ceza Kanununun hukuka uygunluk nedenleri ile kusurluluğu ortadan kaldıran nedenlere ilişkin hükümleri, kabahatler bakımından da uygulanır.” denilmiştir.Kanunun Hükmü ve Amirin Emri;Türk Ceza Kanunu’nun 24 üncü maddesi gereği kanunun hükmünü yerine getiren kimseye bundan dolayı ceza verilmez. Yetkili bir merciden verilip, yerine getirilmesi görev gereği zorunlu olan bir emri uygulayan sorumlu olmaz. Ancak emrin konusu suç teşkil ediyorsa bu emir hiçbir surette yerine getirilmez. Yerine getirildiği takdirde emri verenle beraber yerine getiren de sorumlu tutulurMeşru Savunma ve Zorunluluk Hali;Türk Ceza Kanunun 25 inci maddesinin (1) numaralı fıkrasında “Gerek kendisine ve gerek başkasına ait bir hakka yönelmiş, gerçekleşen, gerçekleşmesi veya tekrarı muhakkak olan haksız bir saldırıyı o anda hâl ve koşullara göre saldırı ile orantılı biçimde defetmek zorunluluğu ile işlenen fiillerden dolayı faile ceza verilmez.” denilmiştir. Bu şekilde işlenen fiil kabahat oluşturuyorsa bu durumda idari yaptırım da uygulanmayacaktır.Aynı maddenin (2) numaralı fıkrasında da “Gerek kendisine gerek başkasına ait bir hakka yönelik olup, bilerek neden olmadığı ve başka suretle korunmak olanağı bulunmayan ağır ve muhakkak bir tehlikeden kurtulmak veya başkasını kurtarmak zorunluluğu ile ve tehlikenin ağırlığı ile konu ve kullanılan vasıta arasında orantı bulunmak koşulu ile işlenen fiillerden dolayı faile ceza verilmez.” denilmiştir. Bu şekilde işlenen fiil kabahat oluştursa bile bu durumda idari yaptırım uygulanmayacaktır.Cebir ve Şiddet, Korkutma ve Tehdit;Türk Ceza Kanunu’nun 28 inci maddesinde “Karşı koyamayacağı veya kurtulamayacağı cebir ve şiddet veya muhakkak ve ağır bir korkutma veya tehdit sonucu suç işleyen kimseye ceza verilemeyeceği” hükmü yer almıştır. Bu durum kusurluluğu kaldıran bir neden olduğundan, karşı koyamayacağı veya kurtulamayacağı cebir ve şiddet veya muhakkak ve ağır bir korkutma veya tehdit sonucu kabahat işleyen kimseye yaptırım uygulanmayacaktır. Kanunda açık hüküm bulunması halinde zorlayan kişi hakkında kabahat fiilinden dolayı yaptırım uygulanabilecektir.

Geçici Nedenler, Alkol Veya Uyuşturucu Madde Etkisinde Olma;Türk Ceza Kanununun 34 üncü maddesinde “Geçici bir nedenle ya da irade dışı alınan alkol veya uyuşturucu madde etkisiyle, işlediği fiilin hukukî anlam ve sonuçlarını algılayamayan veya bu fiille ilgili olarak davranışlarını yönlendirme yeteneği önemli derecede azalmış olan kişiye ceza verilmez. İradî olarak alınan alkol veya uyuşturucu madde etkisinde suç işleyen kişi hakkında birinci fıkra hükmü uygulanmaz.”

TEŞEBBÜS, İŞTİRAK VE İÇTİMATeşebbüs;Kabahatler Kanunu’nun 13 üncü maddesinde teşebbüsle ilgili hükümler yer almıştır. Maddede, kabahate teşebbüsün cezalandırılmayacağı, ancak, teşebbüsün de cezalandırılabileceğine dair ilgili kanunda hüküm bulunan hallerde kabahate teşebbüsün cezalandırılabileceği belirtilmiştir.

293

İştirak;Kabahatler hukukunda, kabahatlere iştirakte tek tip fail sistemi kabul edilmiştir. Kabahatin işlenişine iştirak eden kişiler arasında fail ve şerik (azmettiren veya yardım eden) ayrımı gözetilmemiştir. Dolayısıyla Kabahatin işlenişine birden fazla kişinin iştirak etmesi halinde bu kişilerin her biri hakkında, fail olarak idari para cezası verilecektir. (5326 Madde 14)İçtima (5326 Madde 15)1) Fikri İçtima;Maddenin (1) numaralı fıkrasına göre; bir fiil ile birden fazla kabahatin işlenmesi halinde, bu kabahatlere ilişkin tanımlarda sadece idari para cezası öngörülmüşse, en ağır idari para cezası verilecek, bu kabahatlerle ilgili olarak kanunda idari para cezasından başka idari yaptırımlar da öngörülmüş ise, bu yaptırımların her birinin ayrı ayrı uygulanmasına karar verilecektir2) Gerçek İçtima;Aynı kabahatin birden fazla işlenmesi halinde her bir kabahatle ilgili olarak ayrı ayrı idari para cezası verilir. Kesintisiz fiille işlenebilen kabahatlerde, bu nedenle idari yaptırım kararı verilinceye kadar fiil tek sayılır.Non Bis İn İdem Kuralı;Bir fiil hem kabahat hem de suç olarak tanımlanmış ise, sadece suçtan dolayı yaptırım uygulanabilir. Ancak, suçtan dolayı yaptırım uygulanmayan hallerde kabahat dolayısıyla yaptırım uygulanır. İdari Yaptırım Kararı Verme YetkisiGenel Yetki;Kabahat dolayısıyla idari yaptırım kararı vermeye ilgili kanunda açıkça gösterilen idari kurul, makam veya kamu görevlileri yetkilidir. İdari kurul, makam veya kamu görevlileri, ancak ilgili kamu kurum ve kuruluşunun görev alanına giren yerlerde işlenen kabahatler dolayısıyla idari yaptırım kararı vermeye yetkilidir. Kanunda açık hüküm bulunmayan hallerde ilgili kamu kurum ve kuruluşunun en üst amiri bu konuda yetkilidir.Cumhuriyet Savcısının İdari Yaptırım Kararı Verme Yetkisi;Kanunla doğrudan Cumhuriyet Savcısına verilmiş idari yaptırım kararı verme yetkisiSoruşturma Sonucu Cumhuriyet Savcısının Yaptırım Kararı verme yetkisiCumhuriyet Savcısının seçim yapma yetkisine haiz olduğu durumlar.Mahkemelerin İdari Yaptırım Kararı Verme Yetkisi;Kovuşturma konusu fiilin kabahat oluşturduğunun anlaşılması halinde mahkeme tarafından idari yaptırım kararı verilir. (5326 Madde 24) Yer Bakımından Yetki Kuralları;Kabahatler Kanunu’nun, idari yaptırım kararı verme yetkisini düzenleyen 22’nci maddesinin (4) numaralı fıkrasında “4.12.2004 tarihli ve 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanununun yer bakımından yetki kuralları kabahatler açısından da geçerlidir” denilerek, yaptırım uygulama görevi verilen idari makamın yer bakımından yetkilerinin belirlenmesinde, Ceza Muhakemesi Kanunu’nun yer bakımından yetki kurallarının uygulanacağı belirtilmiştir. İDARİ YAPTIRIMLARKabahatlere Uygulanacak idari Yaptırımlar Kabahatler Kanununda Belirlenmiştir.1- İdari Para Cezası2- Mülkiyetin Kamuya Geçirilmesi3- Diğer İdari Tedbirler

294

İdari Para Cezası;İdari Para Cezaları Kanunlarda değişik şekillerde düzenlenmiştir.Maktu İdari Para CezalarıAlt Ve Üst sınırları Kanunda Gösterilmiş İdari Para CezalarıNisbi İdari Para Cezaları

Maktu İdari Para Cezaları;Kanunda kabahat karşılığı sabit bir miktar idari para cezası olarak öngörülmüşse buna maktu idari para cezası denilmektedir.Örnek …… uymayanlara 750 Türk Lirası idari para cezası verilir.Kanunda Alt ve Üst Sınırı Gösterilmiş İdari Para Cezaları;Bazen kanunlarda idari para cezasının alt ve üst sınırı belirlenir ve idare duruma göre bu sınırlar içerisinde idari para cezasını takdir eder.Alt ve Üst Sınırlar arasında idari para cezası takdir edilirken Kabahatler Kanunun 17nci maddesine göre kabahatin haksızlık içeriği, failin kusuru ve ekonomik durumu göz önünde bulundurulur.Ceza Tutanağında takdir edilen cezaya ilişkin gerekçenin de belirtilmesi gerekir.Bu tip cezalara örnek ……. Uyulmaması halinde 100 Türk Lirasından 500 Türk Lirasına kadar idari para cezası verilir.

Nisbi İdari Para Cezaları;Kanunlarda bazen idari para cezaları meydana gelen zarara, kabahate konu eşyanın değerine vb nispet edilerek belirlenmiştir. Bu tip cezalara nisbi cezalar denir.Örnek: meydana gelen zararın iki katı oranında idari para cezası verilir.Örnek: yolculuk ücreti tutarının beş katı tutarında idari para cezası verilir.

Yeniden Değerleme;Kabahatler Kanunun 17nci maddesinin son fıkrasına göre kanunlardaki idari para cezaları her takvim yılının başından geçerli olmak üzere o yıl için uygulanacak yeniden değerleme oranında arttırılarak uygulanır.İdari para cezasının belirlendiği maddenin yürürlüğe girdiği tarihte yeniden değerleme oranında arttırım uygulanmaz.Bir sonraki yıldan itibaren yeniden değerleme oranında arttırım uygulanır.

İDARİ PARA CEZASI VERME YETKİSİİdari para cezaları Kanunda gösterilen yetkili tarafından verilir. Kanunda yetkili belirtilmemişse ilgili kurumun en üst amiri verir.Kanunda açıkça hüküm varsa idari para cezası verme yetkisi devredilebilir.Kanunlarda genellikle mahalli mülki amirler yetkili kılınmıştır.

Cumhuriyet Savcısının İdari Yaptırım Uygulama Yetkisi;Bir fiilin suç zannıyla soruşturulması esnasında suç değil de kabahat oluşturduğunun anlaşılması halinde karşılığı idari yaptırım Cumhuriyet Savcısı tarafından uygulanır.Bir suç soruşturması esnasında ayrıca bir kabahatin de işlendiğinin anlaşılması halinde Cumhuriyet Savcısınca idari yaptırım uygulanabileceği gibi ilgili idareye de durum intikal ettirilebilir.

295

Ayrıca kanunda açıkça cumhuriyet savcısı idari yaptırım uygulamakla yetkilendirilmiş olabilir.Mahkemece İdari Yaptırım Kararı Verilmesi;

Mahkemece yapılan yargılama sırasında fiilin suç değil de kabahat oluşturduğunun anlaşılması halinde idari yaptırım kararı mahkemece verilir.

İDARİ YAPTIRIM KARARININ İÇERİĞİ5326 sayılı Kanunun 25 inci maddesine göre idari yaptırım kararlarına ilişkin tutanakta;a) Hakkında idari yaptırım kararı verilen kişinin kimlik ve adresinin, b) İdari yaptırım kararı verilmesini gerektiren kabahat fiilinin,c) Bu fiilin işlendiğini ispata yarayacak bütün delillerin,d) Karar tarihi ve kararı veren kamu görevlilerinin kimliğinin,e) Fiilin işlendiği yer ve zamanın, açık bir şekilde bulunması zorunludur.Sorumlu birimlerce usulüne uygun olarak tanzim edilen tutanak ve/veya olay raporu, varsa ihbarda bulunan şikâyetçinin veya diğer kişilerin beyanlarını içeren tutanak, ispata yarar görsel, işitsel ve yazılı dokümanlar, resmi kurumlar tarafından tanzim edilen raporlar, yazılar ile tesis edilen işlemlere ilişkin düzenlenen belgeler (hekim raporu, adli mercilerden gelen yazılar vb.), kabahat fiilinin işlendiğine dair ele geçirilen maddi her türlü delil, imkânlar ölçüsünde uzman görevlilerce yapılan teknik cihaz ölçüm sonuçları, kabahat fiilinin işlendiğini ispata yarayacak deliller olarak değerlendirilebilecektir.İdari yaptırım kararında, söz konusu bilgilerin yanı sıra idari para cezasının ödeme süresi, ödeme yeri, idari yaptırım kararına karşı kanun yolu (mercii ve süresi), indirimli ödeme hakkı, taksitlendirme talep etme hakkı, ödeme yapılmaması halinde uygulanacak müeyyideler ile tebliğ tarihi ve bilgilerine yer verilmesi gerekmektedir.Alt ve üst sınırlı kanunla belirlenmiş cezaların takdirinde takdir gerekçesine de tutanakta yer verilmelidir.

İdari Yaptırımların Tebliği;İdari yaptırım kararı, 11.2.1959 tarihli ve 7201 sayılı Tebligat Kanunu hükümlerine göre ilgili kişiye tebliğ edilir. Tebligat metninde bu karara karşı başvurulabilecek kanun yolu, mercii ve süresi açık bir şekilde belirtilir.” (5326 Madde 26)Tebligat, tebliğ yapılacak şahsa, bilinen en son adresinde yapılır. Ancak, kendisine tebliğ yapılacak şahsın başvurusu veya kabulü şartıyla her yerde tebligat yapılması mümkündür. (7201 Madde 10) Vekil vasıtasıyla takip edilen işlerde tebligat, vekile yapılır. Vekil birden çok ise bunlardan birine tebligat yapılması yeterlidir. Eğer tebligat birden fazla vekile yapılmış ise bunlardan ilkine yapılan tebliğ tarihi, asıl tebliğ tarihi sayılır. Kanuni mümessilleri bulunanlara veya bulunması gerekenlere yapılacak tebligat, kanunlara göre bizzat kendilerine yapılması gerekmedikçe bu mümessillere yapılır. (7201 Madde 11)Kendisine tebliğ yapılacak şahsın adresinde bulunmaması halinde tebligat, kendisi ile aynı konutta oturan kişilere veya hizmetçilerinden birine yapılır.(7201 Madde 16)Belli bir yerde devamlı olarak meslek veya sanatını yürütenler, o yerde bulunmadıkları takdirde tebliğ, aynı yerdeki daimi memur veya müstahdemlerinden birine, meslek veya sanatını evinde icra edenlerin memur ve müstahdemlerinden biri bulunmadığı takdirde, aynı konutta oturan kişilere veya hizmetçilerinden birine yapılır.(7201 Madde 17)

296

Tebliğ yapılacak şahıs otel, hastane, tedavi veya istirahat evi, fabrika, okul, öğrenci yurdu gibi içine serbestçe girilemeyen veya arananın kolayca bulunması mümkün olmayan bir yerde bulunuyorsa, tebliğin yapılmasını o yeri idare eden veya muhatabın bulunduğu kısmın amiri temin eder. Bunlar tarafından muhatabın derhal bulunması veya tebliğin temini mümkün olmazsa, tebliğ kendilerine yapılır. (7201 Madde 18)Tutuklu ve hükümlülere ait tebliğlerin yapılmasını, bunların bulunduğu müessese müdür veya memuru temin eder. (7201 Madde 19)Kendisine tebligat yapılacak kimse veya yukarıdaki maddeler mucibince tebligat yapılabilecek kimselerden hiçbiri gösterilen adreste bulunmaz veya tebellüğden imtina ederse, tebliğ memuru tebliğ olunacak evrakı, o yerin muhtar veya ihtiyar heyeti azasından birine veyahut zabıta amir veya memurlarına imza mukabilinde teslim eder ve tesellüm edenin adresini ihtiva eden ihbarnameyi gösterilen adresteki binanın kapısına yapıştırmakla beraber, adreste bulunmama halinde tebliğ olunacak şahsa keyfiyetin haber verilmesini de mümkün oldukça en yakın komşularından birine, varsa yönetici veya kapıcıya da bildirir. İhbarnamenin kapıya yapıştırıldığı tarih, tebliğ tarihi sayılır. Muhtar, ihtiyar heyeti azaları, zabıta amir ve memurları yukarıdaki fıkra uyarınca kendilerine teslim edilen evrakı kabule mecburdurlar. (7201 Madde 21)(Ek fıkra: 11/1/2011-6099/5 md.) Gösterilen adres muhatabın adres kayıt sistemindeki adresi olup, muhatap o adreste hiç oturmamış veya o adresten sürekli olarak ayrılmış olsa dahi, tebliğ memuru tebliğ olunacak evrakı, o yerin muhtar veya ihtiyar heyeti azasından birine veyahut zabıta amir veya memurlarına imza karşılığında teslim eder ve tesellüm edenin adresini ihtiva eden ihbarnameyi gösterilen adresteki binanın kapısına yapıştırır. İhbarnamenin kapıya yapıştırıldığı tarih, tebliğ tarihi sayılır.Muhatap yerine kendisine tebliğ yapılacak kimsenin görünüş itibariyle onsekiz yaşından aşağı olmaması ve açık bir şekilde ehliyetsiz olmaması gerekir. (7201 Madde 22)Adresi meçhul olanlara tebligat ilanen yapılır. Yukarıda zikredilen maddeler gereğince tebligat yapılamayan ve ikametgâhı, meskeni veya iş yeri de bulunamayan kimsenin adresi meçhul sayılır. Adresin meçhul olması halinde keyfiyet tebliğ memuru tarafından mahalle veya köy muhtarına şerh verdirilmek suretiyle tespit edilir. Bununla beraber tebliği çıkaran merci, muhatabın adresini resmî veya hususi müessese ve dairelerden gerekli gördüklerine sorar ve zabıta vasıtasıyla tahkik ve tespit ettirir. Yabancı memleketlerde oturanlara ilanen tebligat yapılmasını gerektiren durumlarda tebliği çıkaran merci, tebliğ olunacak evrak ile ilan suretlerini yabancı memlekette bulunan kimsenin malum adresine ayrıca iadeli taahhütlü mektupla gönderir ve posta makbuzunu dosyasına koyar. (7201 Madde 28)İlan suretiyle tebliğ, tebliği çıkartacak merciin mucip sebep beyanıyla vereceği karar üzerine aşağıdaki şekilde yapılır. 1. İlan alakalının ıttılaına en emin bir şekilde vasıl olacağı umulan ve varsa ayrıca tebliği çıkaran merciin bulunduğu yerde yayınlanan birer gazetede yapılır. 2. Tebliğ olunacak evrak ve ilan sureti, tebliği çıkaran merciin herkesin kolayca görebileceği bir yerine de asılır. Merci, icabına göre ikinci defa ilan yapılmasına karar verebilir. İki ilan arasındaki müddet bir haftadan aşağı olamaz. Gerekiyorsa ikinci ilan, yabancı memleket gazeteleriyle de yaptırılabilir. (7201 Madde 29)İlanda, alakalıların ad ve soyadları, işleri, ikametgâh veya mesken yahut iş yerleri, tebliğ olunacak evrak muhteviyatının özeti, tebliğin anlaşılabilecek şekilde konusu, sebebi, ilanın hangi merciden verildiği, ilan daveti gerektiriyorsa nerede ve ne için, hangi gün ve saatte hazır bulunulacağının yazılması lazımdır. (7201 Madde 30)İlanen tebliğ, son ilan tarihinden itibaren yedi gün sonra yapılmış sayılır. İlanen tebliğe karar veren merci, icabına göre daha uzun bir müddet tayin edebilir. Ancak, bu süre 15 günü geçemez. (7201 Madde 30)

297

Tüzel Kişilere Tebliğ;5326 sayılı Kanunun 26 ncı maddesinin (3) numaralı fıkrası gereğince tüzel kişi hakkında verilen idari yaptırım kararlarının her halde ilgili tüzel kişiye tebliğ edilmesi gerekmektedir. Tüzel kişilere tebliğ usulünde de yine Tebligat Kanunu hükümlerinin bilinmesi gerekmektedir. Tüzel kişilere tebliğ, yetkili temsilcilere tebliğ yapılmak suretiyle olur. Yetkili temsilci birden fazla ise bunlardan birine tebligat yapılması yeterlidir. Bir ticarethanenin muamelelerinden doğan ihtilaflarda, ticari mümessiline yapılan tebliğ muteberdir.(7201 Madde 12)Tüzel kişiler namına kendilerine tebliğ yapılacak kimseler her hangi bir sebeple alışılmış iş saatlerinde iş yerinde bulunmadıkları veya o sırada evrakı bizzat alamayacak bir halde oldukları takdirde tebliğ, orada hazır bulunan memur veya müstahdemlerinden birine yapılır. (7201 Madde 13)

Usulsüz Tebligat;Tebliğ usulüne aykırı yapılmış olsa bile, muhatabı tebliğe muttali olmuş ise muteber sayılır. Muhatabın beyan ettiği tarih, tebliğ tarihi sayılır. (7201- Madde 32)Resmi ve adli tatil günlerinde de tebligat yapılabilir. (7201 Madde 33)Tebliğ bir mazbata ile belgelenir. Mazbatada tebliği çıkaran merciin adı, tebliği isteyen tarafın adı adresi, tebliğ olunacak şahsın adı ve adresi, tebliğin konusu, tebliğin kime yapıldığı ve tebliğ muhatabından başkasına yapılmış ise o kimsenin adı, soyadı, adresi ve tebellüğe ehil olduğu, tebliğin nerede ve ne zaman yapıldığı, 21 inci maddedeki durumun meydana gelmesi halinde, bu hususlara yönelik işlemlerin yapıldığını ve imtina için gösterilen sebebi, tebliğ evrakı kime verilmiş ise onun imzası ile tebliğ memurunun adı, soyadı ve imzasını ihtiva etmesi lazımdır.(7201 Madde 23)

İdari Para Cezalarının İnfazı;İdari para cezalarının ödenmesi için kanunda süre belirtilmişse bu süre belirtilmemişse 30 günlük ödeme süresi verilir.İdari Para Cezaları İl Müdürlükleri hesaplarına yatırılır.

Taksitlendirme ve Peşin Ödeme İndirimi;İlgilinin talebi halinde ilk taksidi peşin olmak üzere idari para cezası 4 takside bölünebilir. Taksitler bir yıl içerisinde ödenir.İdari para cezasının kanun yoluna başvurulmadan önce ödenmesi halinde peşin ödeme indirimi uygulanır ve dörtte biri indirilir.Sosyal güvenlik kurumları ve mahalli idareler tarafından verilen idarî para cezaları, ilgili kanunlarında aksine hüküm bulunmadığı takdirde, Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre kendileri tarafından tahsil olunur. Diğer kamu kurum ve kuruluşları tarafından verilen ve Genel Bütçeye gelir kaydedilmesi gerekmeyen idarî para cezaları, ilgili kanunlarında özel hüküm bulunmadığı takdirde genel hükümlere göre tahsil olunur.

YENİDEN DEĞERLEMEİdarî para cezaları her takvim yılı başından geçerli olmak üzere o yıl için 4.1.1961 tarihli ve 213 sayılı Vergi Usul Kanununun mükerrer 298 inci maddesi hükümleri uyarınca tespit ve ilân edilen yeniden değerleme oranında artırılarak uygulanır. Bu suretle idarî para cezasının hesabında bir Türk Lirasının küsuru dikkate alınmaz. Bu fıkra hükmü, nispi nitelikteki idarî para cezaları açısından uygulanmaz. 5326 S.K. M.17/7

Soruşturma zamanaşımı (5326 S.K. M.20)

298

Soruşturma zamanaşımının dolması halinde kabahatten dolayı kişi hakkında idarî para cezasına karar verilemez.              (2) (Değişik: 6/12/2006-5560/33 md.) Soruşturma zamanaşımı süresi;              a) Yüzbin Türk Lirası veya daha fazla idarî para cezasını gerektiren kabahatlerde beş,             b) Ellibin Türk Lirası veya daha fazla idarî para cezasını gerektiren kabahatlerde dört,              c) Ellibin Türk Lirasından az idarî para cezasını gerektiren kabahatlerde üç,             yıldır.

5326 S.K. M.20(3) Nispî idarî para cezasını gerektiren kabahatlerde zamanaşımı süresi sekiz yıldır. (4) Zamanaşımı süresi, kabahate ilişkin tanımdaki fiilin işlenmesiyle veya neticenin gerçekleşmesiyle işlemeye başlar. (5) Kabahati oluşturan fiilin aynı zamanda suç oluşturması halinde suça ilişkin dava zamanaşımı hükümleri uygulanır.Yerine getirme zamanaşımı 5326 S.K. M.21Yerine getirme zamanaşımının dolması halinde idarî para cezasına veya mülkiyetin kamuya geçirilmesine ilişkin karar artık yerine getirilemez. (3) Mülkiyetin kamuya geçirilmesine ilişkin zamanaşımı süresi on yıldır. (4) Zamanaşımı süresi, kararın kesinleşmesinin rastladığı takvim yılını takip eden takvim yılı başından itibaren işlemeye başlar.(5) Kanun hükmü gereği olarak idarî yaptırımın yerine getirilmesine başlanamaması veya yerine getirilememesi halinde zamanaşımı işlemez.

5326 S.K. M.21(2) Yerine getirme zamanaşımı süresi; a) Ellibin Türk Lirası veya daha fazla idarî para cezasına karar verilmesi halinde yedi, b) Yirmibin Türk Lirası veya daha fazla idarî para cezasına karar verilmesi halinde beş, c) Onbin Türk Lirası veya daha fazla idarî para cezasına karar verilmesi halinde dört, d) Onbin Türk Lirasından az idarî para cezasına karar verilmesi halinde üç, Yıldır.

TAHSİLAT GENEL TEBLİĞİ SERİ NO: 442 Bilindiği gibi, 5326 sayılı Kabahatler Kanunu[1] 1.6.2005 tarihinde yürürlüğe girmiş ve anılan Kanunun bazı maddelerinin uygulamasına ilişkin olarak 437 Seri No.lu Tahsilat Genel Tebliğinde[2] gerekli açıklamalar yapılmıştır.19/12/2006 tarihli ve 26381 sayılı Resmî Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 5560 sayılı Çeşitli Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına İlişkin Kanun ile 5326 sayılı Kabahatler Kanununun bazı maddelerinde değişiklik yapılmıştır.5560 sayılı Kanunla 5326 sayılı Kanunda yapılan değişiklik neticesinde idari para cezalarının uygulamasına yönelik aşağıdaki açıklamaların yapılması gerekli görülmüş ve uygulamanın tek bir tebliğde düzenlenmesi amacıyla 437 Seri No.lu Tahsilat Genel Tebliğinde yapılan açıklamaların ilgili bölümleri de bu tebliğe alınmıştır.I - KABAHATLER KANUNU KAPSAMINA GİREN İDARİ PARA CEZALARI5326 sayılı Kabahatler Kanununun 2 nci maddesi ile Kabahat; kanunun, karşılığında idari yaptırım uygulanmasını öngördüğü haksızlık olarak tanımlanmış, 16 ncı maddesi ile de kabahatler karşılığında uygulanacak idari yaptırımlar; idari para cezası ve idari tedbirler

299

olarak tasnif edilmiştir. Anılan madde idari tedbirleri mülkiyetin kamuya geçirilmesi ve ilgili kanunlarda yer alan diğer tedbirler olarak tanımlamıştır.5560 sayılı Kanunun 31 inci maddesi ile 5326 sayılı Kanunun 3 üncü maddesi değiştirilmiş ve madde metni;“(1) Bu Kanunun;a) İdarî yaptırım kararlarına karşı kanun yoluna ilişkin hükümleri, diğer kanunlarda aksine hüküm bulunmaması halinde,b) Diğer genel hükümleri, idarî para cezası veya mülkiyetin kamuya geçirilmesi yaptırımını gerektiren bütün fiiller hakkında,uygulanır.” şeklinde düzenlenmiştir.Yapılan düzenleme ile 5326 sayılı Kabahatler Kanununun genel kanun olma niteliği korunmakta, sadece idari para cezalarının düzenlendiği özel kanunlarda belirlenmiş olan kanun yollarının uygulanması saklı tutulmaktadır. Dolayısıyla, idari para cezalarının düzenlendiği kanunlarda kanun yoluna ilişkin özel bir düzenleme bulunması halinde bu hükümler uygulanacaktır.Buna göre, 5326 sayılı Kanunun kanun yolu dışındaki diğer genel hükümleri tüm idari para cezaları hakkında uygulanacak, idari para cezalarının düzenlendiği kanunlarda kanun yoluna ilişkin özel bir düzenlemenin bulunmaması halinde 5326 sayılı Kanunun idari yaptırım kararlarına karşı getirdiği kanun yoluna ilişkin hükümleri de uygulanacaktır.Bu itibarla, idari yaptırım kararlarında bulunması gereken hususlar, kararların ilgililere tebliğ usulü, özel kanununda hüküm bulunmaması koşuluyla idari yaptırım kararlarına karşı kanun yoluna ilişkin hükümler (başvuru yolu ve süresi, itiraz yolu ve süresi), ödeme usulü, zamanaşımı, idari para cezalarının gelir kaydedileceği kamu idareleri gibi düzenlemeler genel hükümler olup, ilgili Kanunlarda aksine hüküm bulunsa dahi Kabahatler Kanunu hükümleri uygulanacaktır.Diğer taraftan, 5326 sayılı Kanun hükümlerine aykırı hükümler getiren yeni Kanunların yürürlüğe girmesi halinde, yeni kanunla getirilmiş olan hükümlerin uygulanacağı tabiidir.1/6/2005 tarihinden önce işlenen kabahatler ile ilgili olarak bu tarihten sonra alınan idari yaptırım kararları sonucunda verilen idari para cezaları hakkında 5326 sayılı Kanun hükümleri uygulanacaktır.II - İDARİ PARA CEZASI VERMEYE YETKİLİ OLAN KAMU TÜZEL KİŞİLERİ5326 sayılı Kanuna göre cezalandırılması öngörülen fiillerin tespitini ve ceza verilmesini gerçekleştiren kamu tüzel kişileri ile bunların organlarının, haksızlığı tespit etme ve ceza verme yetkileri kanunlardan kaynaklanmaktadır.Kamu tüzel kişileri, görevleri gereği verecekleri idari para cezalarının uygulamasını, 5326 sayılı Kanunda yer alan genel esaslara bağlı kalarak yapacaklardır.Kamu tüzel kişilerinin görev alanları dikkate alınarak aşağıdaki şekilde tasnif edilmesi mümkündür.a) Devlet Tüzel Kişiliği: Devlet Tüzel Kişiliğini oluşturan kamu idareleri, genel bütçe kapsamındaki kamu idareleridir. 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununa [3] ekli (I) sayılı cetvelde yer alan kamu idareleri Devlet Tüzel Kişiliğini oluşturur.b) İdari Kamu Kurumları: Devlet Tüzel Kişiliğinin öteden beri yürüttüğü kimi hizmet ve faaliyetleri yerine getirmek üzere kanunla kurulmuş olan kamu tüzel kişileridir. Bu kamu idareleri 5018 sayılı Kanuna ekli (II) sayılı cetvelin (B) bölümünde yer alan özel bütçeli idarelerdir. Vakıflar Genel Müdürlüğü, Orman Genel Müdürlüğü, Gençlik ve Spor Genel Müdürlüğü örnek olarak verilebilir.

300

c) Mahalli İdareler: Mahalli müşterek ihtiyaçları karşılamak üzere kurulmuş olan mahalli idareler; il özel idareleri, belediyeler ve köylerden oluşmaktadır.d) İktisadi Kamu Kurumları: İktisadi alanda faaliyette bulunmak için oluşturulan kamu tüzel kişileri, iktisadi kamu kurumları olup bu kurumlara T.C. Devlet Demir Yolları İşletmesi Genel Müdürlüğü, Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğü, Devlet Malzeme Ofisi Genel Müdürlüğü, Boru Hatları ile Petrol Taşıma A.Ş. örnek olarak verilebilir.e) Sosyal Kamu Kurumları: Bu kurumlar, insanların sosyal haklarını ve güvenliklerini karşılamak ve sağlamak üzere oluşturulmuş olan kamu tüzel kişileridir. Bu kurumlar, 5018 sayılı Kanuna ekli (IV) sayılı cetvelde yer alan Türkiye İş Kurumu (İŞKUR) ve Sosyal Güvenlik Kurumudur.f) Bilimsel Kamu Kurumları: Bu kurumlar, bilimsel, teknik ve kültürel alanlarda faaliyette bulunmak üzere oluşturulmuş olan tüzel kişiliklerdir. Bu kurumlara 5018 sayılı Kanuna ekli (II) sayılı cetvelin (A) bölümünde yer alan özel bütçeli idareler örnek olarak gösterilebilir.g) Kamu Kurumu Niteliğindeki Meslek Kuruluşları: Bu kurumlar, belli mesleklere mensup insanların zorunlu olarak katıldıkları ve bağlı oldukları tüzel kişiliklerdir. Bu kurumlara, Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği, Türkiye Barolar Birliği, Eczacılar Birliği, Türk Tabipleri Birliği, Türkiye Ziraat Odaları Birliği örnek olarak gösterilebilir.h) Düzenleyici ve Denetleyici Kurumlar: Serbest piyasa ekonomisinde faaliyette bulunan işletmelerin, tüketicilerin hak ve menfaatlerinin korunması, piyasanın düzenlenmesi, denetlenmesi, piyasanın rekabet esasları çerçevesinde işler duruma getirilmesi ve bu çerçevede denetleyici ve gerekiyorsa yaptırımlar uygulayıcı bağımsız idari nitelikli kuruluşlardır. Bu kurumlara, 5018 sayılı Kanuna ekli (III) sayılı cetvelde yer alan Radyo ve Televizyon Üst Kurulu, Telekomünikasyon Kurumu, Sermaye Piyasası Kurulu, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu, Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu, Kamu İhale Kurumu, Rekabet Kurumu ile Tütün, Tütün Mamulleri ve Alkollü İçkiler Piyasası Düzenleme Kurumu ile (III) sayılı cetvelde yer almayan Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu ve Şeker Kurumu örnek teşkil etmektedir.Yukarıda yer verilen kamu tüzel kişiliği tasnifine dahil kamu tüzel kişileri ile bu tasnifte yer almayan diğer kamu tüzel kişilerine idari para cezası verme yetkisi kanunla verilmiş olması halinde, bu tüzel kişilerce verilecek idari para cezalarında 5326 sayılı Kanunla getiren genel esaslara uyulması gerekmektedir.5326 sayılı Kanun idari para cezası verme yetkisini Cumhuriyet Savcılarına ve Mahkemelere de vermiş olup bu merciiler tarafından verilen idari para cezaları hakkında da bu Tebliğde yapılan açıklamalara göre işlem yapılacaktır.III - İDARİ PARA CEZASI VERMEYE YETKİLİ OLAN KAMU TÜZEL KİŞİLERİNCE YAPILACAK İŞLEMLERKabahatler Kanunu uyarınca idari yaptırım olarak idari para cezası uygulayan idarelerce aşağıdaki açıklamalara göre işlem yapılacaktır.A - İdari Yaptırım Kararlarında Yer Alacak Bilgiler5326 sayılı Kanunun 25 inci maddesine göre idari yaptırım kararlarında;a) Hakkında idari yaptırım kararı verilen kişinin kimlik ve adresinin,b) İdari yaptırım kararı verilmesini gerektiren kabahat fiilinin,c) Bu fiilin işlendiğini ispata yarayacak bütün delillerin,d) Karar tarihi ve kararı veren kamu görevlilerinin kimliğinin,e) Fiilin işlendiği yer ve zamanın,bulunması zorunludur.

301

İdari yaptırım kararında, söz konusu bilgilerin yanı sıra idari para cezasının ödeme süresi, ödeme yeri, idari yaptırım kararına karşı kanun yolu (mercii ve süresi), indirimli ödeme hakkı, taksitlendirme talep etme hakkı, ödeme yapılmaması halinde uygulanacak müeyyideler ile tebliğ tarihi bilgilerine yer verilmesi gerekmektedir.İdari yaptırım kararlarına; kararın ilgilisine huzurda tebliğ edilmesi veya tebliğ edilmiş sayılması halinde kararın verildiği esnada, 7201 sayılı Tebligat Kanunu [4] hükümlerine göre tebliğ edilmesi halinde de idarede kalan nüshalara tebligatı müteakip tebliğ tarihi yazılacaktır.İdari yaptırım kararının idarede kalan nüshalarında, 5326 sayılı Kanun hükümlerine göre kararın kesinleşme tarihine de yer verilecektir.İdari yaptırım kararı uygulayan idarelerce hakkında idari para cezası verilen kişinin T.C. kimlik numarası/vergi kimlik numarası da kararda gösterilecektir.İdari yaptırım kararlarını tutanak tanzimi suretiyle uygulayan idarelerce düzenlenecek tutanaklarda, idari yaptırım kararlarında bulunması gereken ve yukarıda açıklanan tüm bilgilere yer verilmesi, tutanakların seri ve sıra numaralarının birbirini takip eder şekilde bastırılması, görevli personele zimmetle teslim edilmesi, tutanakların iptal edilmesi gerektiğinde, iptal işlemlerinin tutanağın üzeri çizilmek ve iptal şerhi konulmak suretiyle gerçekleştirilmesi, tutanakların güvenliği konusunda gerekli özenin gösterilmesi icap etmektedir.

B - İdari Yaptırım Kararlarının Tebliğ Usulü5326 sayılı Kanunun 26 ncı maddesinde,“(1) İdari yaptırım kararı, 11.2.1959 tarihli ve 7201 sayılı Tebligat Kanunu hükümlerine göre ilgili kişiye tebliğ edilir. Tebligat metninde bu karara karşı başvurulabilecek kanun yolu, mercii ve süresi açık bir şekilde belirtilir.(2) İdari yaptırım kararının ilgili gerçek kişinin huzurunda verilmesi halinde tutanakta bu husus açıkça belirtilir. Bu karara karşı başvurabileceği kanun yolu, mercii ve süresine ilişkin olarak bilgilendirildikten sonra kişinin karar tutanağını imzalaması istenir. İmzadan kaçınılması halinde bu durum tutanakta açıkça belirtilir. Karar tutanağının bir örneği kişiye verilir.(3) Tüzel kişi hakkında verilen idari yaptırım kararları her halde ilgili tüzel kişiye tebliğ edilir.” hükmü yer almaktadır.Bu hükme göre, idari yaptırım kararlarının ilgililere yukarıda belirtilen tebliğ usulüne göre tebliğ edilmesi zorunludur.

C - İdari Para Cezalarının KesinleşmesiKabahatler Kanununun 5560 sayılı Kanunla değişik 17 nci maddesinin (4) numaralı fıkrasında “Genel Bütçeye gelir kaydedilmesi gereken idarî para cezalarına ilişkin kesinleşen kararlar, 21/7/1953 tarihli ve 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre tahsil edilmek üzere Maliye Bakanlığınca belirlenecek tahsil dairelerine gönderilir. Sosyal güvenlik kurumları ve mahalli idareler tarafından verilen idarî para cezaları, ilgili kanunlarında aksine hüküm bulunmadığı takdirde, Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre kendileri tarafından tahsil olunur. Diğer kamu kurum ve kuruluşları tarafından verilen ve Genel Bütçeye gelir kaydedilmesi gerekmeyen idarî para cezaları, ilgili kanunlarında özel hüküm bulunmadığı takdirde genel hükümlere göre tahsil olunur.” hükmü yer almaktadır.

302

Buna göre, genel bütçeye gelir kaydedilmesi gereken idari para cezalarının 6183 sayılı Kanuna göre takip ve tahsil edilebilmesi için, bu cezalara ilişkin idari yaptırım kararlarının kesinleşmesi gerekmektedir.Kabahatler Kanunu, genel bütçeye gelir kaydedilmesi gerekmeyen ve süresinde ödenmeyen idari para cezalarının takip ve tahsilinde idari yaptırım kararlarının kesinleşme şartını aramamaktadır. Ancak, bu idari para cezalarının düzenlendiği özel kanunlarda yer alan hükümlerin dikkate alınacağı tabiidir.İdari yaptırım kararlarına karşı kanun yoluna başvurulmaması veya kanun yoluna başvurulması halinde yargılama aşamalarının son bulması neticesinde idari para cezalarının takip edilebilir aşamaya gelmesi, idari para cezasının kesinleşmesidir.Kabahatler Kanununun 5560 sayılı Kanunla değişik 3 üncü maddesinin (1) numaralı fıkrasının (a) bendi hükmü nedeniyle idari para cezalarının düzenlendiği kanunlarda kanun yoluna ilişkin düzenlemenin bulunması halinde, bu düzenlemelerin uygulanması gerektiğinden, idari para cezalarının kesinleşmesi aşağıdaki şekilde olacaktır.1) Kabahatler Kanununa Göre İdari Para Cezalarının Kesinleşmesi: 5326 sayılı Kanunun 27 ila 31 inci maddelerinde idari yaptırım kararlarına karşı başvuru yolu, başvurunun incelenmesi, itiraz yolu, vazgeçme ve kabul ile masrafların ve vekalet ücretinin ödenmesi hususları düzenlenmiştir.Söz konusu hükümlere göre, idari yaptırım kararları;i) Kararın ilgilisine tebliğ edildiği tarihten itibaren 15 gün içinde sulh ceza mahkemesine başvurulmadığı takdirde bu sürenin bitiminde,ii) Kanuni süresinde sulh ceza mahkemesine başvurulması halinde,- Sulh ceza mahkemesinin kararına itiraz edilmemiş ise kararın taraflara tebliğini takip eden 7 nci günün bitiminde,- 2.000,-YTL’ye kadar (bu tutar dahil) idari para cezalarına ilişkin sulh ceza mahkemesinin karar tarihinde,iii) Sulh ceza mahkemesi kararına ya da mahkemeler tarafından verilen idari yaptırım kararlarına karşı ağır ceza mahkemesine itiraz edilmesi halinde itiraz üzerine verilen karar tarihinde,kesinleşmektedir.iv) Kabahatler Kanunun 27 nci maddesine 5560 sayılı Kanunla eklenen;- (6) numaralı fıkra ile soruşturma konusu fiilin suç değil de kabahat oluşturduğu gerekçesiyle idarî yaptırım kararı verilmesi ve kovuşturmaya yer olmadığı kararına itiraz edilmesi halinde idarî yaptırım kararına karşı başvurunun kovuşturmaya yer olmadığına ilişkin karara karşı yapılacak itirazı inceleyen itiraz merciinde inceleneceği hükme bağlandığından,- (7) numaralı fırka ile kovuşturma konusu fiilin suç değil de kabahat oluşturduğu gerekçesiyle idarî yaptırım kararı verilmesi ve fiilin suç oluşturmaması nedeniyle verilen beraat kararına karşı kanun yoluna gidilmesi halinde, idarî yaptırım kararına karşı itirazın da beraat kararını inceleyen mercide inceleneceği hükme bağlandığından,bu durumlarda kesinleşme kanun yollarının tüketilmesine bağlı olarak belirlenecektir.v) Kabahatler Kanununun 27 nci maddesine 5560 sayılı Kanunla eklenen (8) numaralı fıkrasında ise idarî yaptırım kararının verildiği işlem kapsamında aynı kişi ile ilgili olarak idarî yargının görev alanına giren kararların da verilmiş olması halinde; idarî yaptırım kararına ilişkin hukuka aykırılık iddialarının bu işlemin iptali talebiyle birlikte idarî yargı merciinde görüleceği düzenlenmiş olduğundan, bu kapsamdaki idari yaptırım kararları idari yargılama sürecine bağlı olarak kesinleşecektir.

303

2) Kanun Yolu Saklı Tutulan Hallerde İdari Para Cezalarının Kesinleşmesi: İdari para cezasına yönelik Kabahatler Kanununun hükümleri dışında kanun yolu öngörülmesi halinde, ilgili kanunlarında yer verilen kesinleşme nedenlerine bağlı olarak idari para cezaları kesinleşecektir.

D - İdari Para Cezalarının Gelir Kaydı ve TahsiliKabahatler Kanununun 5560 sayılı Kanun ile değişik 17 nci maddesinin (3) ve (4) numaralı fıkralarında;“(3) 10/12/2003 tarihli ve 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununa ekli (I), (II) ve (III) sayılı cetvellerde yer alan kamu idareleri tarafından verilen idarî para cezalarının ilgili kanunlarında 1/6/2005 tarihinden sonra belirlenen oranın dışındaki kısmı ile Cumhuriyet başsavcılıkları ve mahkemeler tarafından verilen idarî para cezaları Genel Bütçeye gelir kaydedilir. Sosyal güvenlik kurumları ile mahalli idareler tarafından verilen idarî para cezaları kendi bütçelerine gelir kaydedilir. Diğer kamu kurum ve kuruluşları tarafından verilen idarî para cezaları ise, ilgili kanunlarındaki hükümler saklı kalmak kaydıyla, Genel Bütçeye gelir kaydedilir. Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarının verdiği para cezaları, kendi kanunlarındaki hükümlere tâbidir. Kişinin ekonomik durumunun müsait olmaması halinde, idarî para cezasının, ilk taksitinin peşin ödenmesi koşuluyla, bir yıl içinde ve dört eşit taksit halinde ödenmesine karar verilebilir. Taksitlerin zamanında ve tam olarak ödenmemesi halinde, idarî para cezasının kalan kısmının tamamı tahsil edilir.(4) Genel Bütçeye gelir kaydedilmesi gereken idarî para cezalarına ilişkin kesinleşen kararlar, 21/7/1953 tarihli ve 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre tahsil edilmek üzere Maliye Bakanlığınca belirlenecek tahsil dairelerine gönderilir. Sosyal güvenlik kurumları ve mahalli idareler tarafından verilen idarî para cezaları, ilgili kanunlarında aksine hüküm bulunmadığı takdirde, Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre kendileri tarafından tahsil olunur. Diğer kamu kurum ve kuruluşları tarafından verilen ve Genel Bütçeye gelir kaydedilmesi gerekmeyen idarî para cezaları, ilgili kanunlarında özel hüküm bulunmadığı takdirde genel hükümlere göre tahsil olunur.” hükmü yer almaktadır.Söz konusu hükümlerin incelenmesinden de görüleceği gibi, 5560 sayılı Kanunla idari para cezalarının gelir kaydedileceği yer, tahsilata yetkili merci ve tahsil usulleri değiştirilmiş, belirtilen unsurlar idari para cezaları itibarıyla farklı belirlenmiştir.1 - İdari Para Cezalarının Gelir Kaydı5560 sayılı Kanun ile 5326 sayılı Kanunun 17 nci maddesinde yapılan değişiklikle idari para cezalarının gelir kaydının, idari para cezasını veren kamu idaresi ve bütçeler itibarıyla yapılacağı hüküm altına alınmıştır.Buna göre;- 10/12/2003 tarihli ve 5018 sayılı Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununa ekli (I), (II) ve (III) sayılı cetvellerde yer alan kamu idareleri tarafından verilen idarî para cezalarının ilgili kanunlarında 1/6/2005 tarihinden sonra belirlenen oranın dışındaki kısmı ile Cumhuriyet başsavcılıkları ve mahkemeler tarafından verilen idarî para cezaları genel bütçeye,- Sosyal güvenlik kurumları ile mahalli idareler tarafından verilen idarî para cezaları kendi bütçelerine,- Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ile diğer kamu kurum ve kuruluşları tarafından verilen idarî para cezaları, ilgili kanunlarındaki hükümler saklı kalmak kaydıyla, genel bütçeye,gelir kaydedilecektir.

304

2 - İdari Para Cezalarının Tahsil Usulü ve Tahsile Yetkili Merci5326 sayılı Kanunun 5560 sayılı Kanunla değişik 17 nci maddesinde idari para cezalarının tahsil usulü; idari para cezasını veren kamu idaresi ve idari para cezasının düzenlendiği kanunlara göre belirleneceği hüküm altına alınmıştır.Buna göre;- Genel bütçeye gelir kaydedilmesi gereken idarî para cezalarına ilişkin kesinleşen kararlar, Maliye Bakanlığınca belirlenecek tahsil daireleri tarafından 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine,- Sosyal güvenlik kurumları ve mahalli idareler tarafından verilen idarî para cezaları kendileri tarafından, ilgili kanunlarında aksine hüküm bulunmadığı takdirde, 6183 sayılı Kanun hükümlerine,- Kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ile diğer kamu kurum ve kuruluşları tarafından verilen ve;a) Genel bütçeye gelir kaydedilmesi gerekmeyen idarî para cezaları kendileri tarafından, ilgili kanunlarında özel hüküm bulunmadığı takdirde genel hükümlere,b) Genel bütçeye gelir kaydedilmesi gerekenler ise özel bir belirleme yapılmamış olması halinde Maliye Bakanlığınca belirlenecek tahsil daireleri tarafından 6183 sayılı Kanun hükümlerine,göre takip ve tahsil edilecektir.Genel hükümlere göre takip ve tahsil edileceği belirtilmiş olan idari para cezaları süresinde ödenmediği takdirde, 2004 sayılı İcra ve İflas Kanununa[5] göre takip edilecektir.Tebliğin bu bölümünün “3- Ödeme Zamanı ve Yeri” alt bölümü, 6183 sayılı Kanun hükümlerine göre takip ve tahsil edilecek idari para cezalarına yönelik açıklamaları içermektedir.2004 sayılı İcra ve İflas Kanununa göre takip ve tahsil edilecek idari para cezalarında ise ilgili mevzuat hükümlerinin uygulanacağı tabiidir.3 - Ödeme Zamanı ve YeriÖdeme Zamanı5326 sayılı Kanunda idari para cezalarının ödeme süresine ilişkin herhangi bir hükme yer verilmemiştir. Bu husus dikkate alındığında, idari para cezalarının ödeme süresi, ilgili kanunlarında düzenlenen hallerde bu sürelerdir.İdari para cezalarının ilgili kanunlarında ödeme zamanı gösterilmemiş ise 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunun 37 nci maddesine göre ödeme süresinin tayini gerekmektedir.Buna göre, özel kanunlarında ödeme süresi belirtilmemiş idari para cezalarının, Kabahatler Kanununun 26 ncı maddesine göre ilgilisine tebliğ edildiği tarihten itibaren bir ay içerisinde ödenmesi gerektiğinden, idari yaptırım kararını veren kamu tüzel kişilerince idari yaptırım kararlarında “ödemenin 1 ay içinde yapılması gerektiği” hususu belirtilecektir.Ödeme YeriTebliğin bu bölümünün “1- İdari Para Cezalarının Gelir Kaydı” başlıklı alt bölümünde idari para cezalarının gelir kaydedileceği kamu idareleri belirlenmiştir. İdari para cezalarının ödeme yeri de gelir kaydedilecek kamu idaresine göre farklılık göstermektedir.

305

Bu bölümde yapılan açıklamalar genel bütçeye gelir kaydedilecek idari para cezalarının ödeme yerini belirlemekte olup, genel bütçeye gelir kaydedilmeyecek idari para cezalarının ödeme yeri ise ilgili mevzuatına göre belirlenecektir.Bu itibarla, genel bütçeye gelir kaydedilecek idari para cezalarının, idari yaptırım kararlarının kesinleşmesinden önce ve sonra olmak üzere ödeme yeri aşağıda belirtilmiştir.a) İdari Yaptırım Kararlarının Kesinleşmesinden Önce Ödeme Yeriİdari yaptırım kararı veren idareler; idari para cezalarını, kanuni ödeme süresi içinde ya da idari yaptırım kararlarının kesinleşmesinden önce ödemek isteyen kişilerden tahsil edecek ve tahsil ettiği tutarları Hazine hesaplarına aktaracaktır.İdari yaptırım kararları genel bütçe kapsamındaki kamu idareleri tarafından verilmiş ise söz konusu cezalar, muhasebe yetkilisi mutemetleri ve muhasebe birimleri (merkez muhasebe birimi, mal müdürlükleri ve defterdarlık muhasebe müdürlükleri) vasıtasıyla tahsil edilecektir. Genel bütçe kapsamındaki kamu idarelerinin bankalar aracılığı ile tahsilat yetkisi bulunması halinde bu idarelerin banka hesaplarına da ödeme yapılacaktır.Mahkemeler, Cumhuriyet Savcılıkları ve 5018 sayılı Kanuna ekli (III) sayılı cetvelde yer alan kamu idarelerince verilen idari para cezaları ile 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu [6], 4925 sayılı Karayolu Taşıma Kanunu[7] ve 5539 sayılı Karayolları Genel Müdürlüğü Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanuna[8] göre verilen idari para cezaları kesinleşmeden önce muhasebe yetkilisi mutemetlerine ve vergi dairelerine veya vergi daireleri adına tahsilat yetkisi bulunan bankalara ya da posta idaresine ödenecektir.İdari yaptırım kararları 5018 sayılı Kanuna ekli (II) sayılı cetvelde yer alan özel bütçeli kamu idareleri, kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşları ile diğer kamu kurum ve kuruluşları tarafından verilen ve genel bütçeye gelir kaydedilmesi gereken idari para cezaları, bu idarelerin ilgili muhasebe birimlerine veya görevlendirilen personeline ya da banka hesaplarına ödenebilecektir.Gerek 5326 sayılı Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce gerekse bu Kanunda değişiklik yapan 5560 sayılı Kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önce yapılan düzenlemeler nedeniyle kanuni ödeme süresi içinde vergi dairelerine ödenen para cezaları, bu bölümün üçüncü paragrafında belirtilenler hariç olmak üzere, bundan böyle kanuni ödeme süresi ve kararın kesinleşmesi süresi içerisinde idari yaptırım kararı veren idarelere ödenecektir.b) İdari Yaptırım Kararlarının Kesinleşmesinden Sonra Ödeme Yeriİdari yaptırım kararlarının kesinleşmesi üzerine ödemeler, ilgili vergi dairesinin hesabının bulunduğu bankalara veya vergi dairelerine yapılacaktır.Ödeme veya kesinleşme süresi içerisinde ödenmeyen idari para cezasına ilişkin idari yaptırım kararları, kesinleşmesini müteakip tahsil için; borçlu gerçek kişi ise ikametgahının, tüzel kişi ise kanuni veya iş merkezinin bulunduğu yerdeki vergi dairesine, birden fazla vergi dairesi bulunması halinde süreksiz vergileri tahsil ile görevli vergi dairelerine gönderilecektir. Ancak, 5018 sayılı Kanuna ekli (III) sayılı cetvelde yer alan kamu idarelerince verilen ve ödeme veya kesinleşme süresi içerisinde ödenmeyen idari para cezasına ilişkin idari yaptırım kararları ise kararların kesinleşmesini müteakip tahsil için borçlunun gelir veya kurumlar vergisi yönünden bağlı olduğu vergi dairesine gönderilecektir.6183 sayılı Kanun hükümlerine göre tahsil edilmek üzere vergi dairesine gönderilen idari para cezalarına karşılık idarelerce tahsilat yapılmayacaktır. Ancak, tahsil edilmek üzere vergi dairelerine gönderilmiş olan idari para cezalarına yönelik tahsilat yapılması halinde,  önceden gönderilen idari yaptırım kararı ile ilgisi sağlanmak suretiyle tahsil edilen tutarlar vergi dairesine bildirilecektir.

306

İdari yaptırım kararı veren idareler, kanuni ödeme süresi içerisinde ya da kararların kesinleşmesinden önce yaptıkları tahsilatların dayanağı olan idari para cezası kararlarını/tutanaklarını vergi dairelerine göndermeyeceklerdir.

4 - İndirim Uygulaması5326 sayılı Kanunun 17 nci maddesinin (6) numaralı fıkrasında “Kabahat dolayısıyla idari para cezası veren kamu görevlisi, ilgilinin rıza göstermesi halinde bunun tahsilatını derhal kendisi gerçekleştirir. İdari para cezasını kanun yoluna başvurmadan önce ödeyen kişiden bunun dörtte üçü tahsil edilir. Peşin ödeme, kişinin bu karara karşı kanun yoluna başvurma hakkını etkilemez.” hükmü yer almaktadır.Anılan hüküm ile yapılan düzenleme;1 - İdari para cezasını veren kamu görevlisine, para cezasının verildiği anda ödeyen kişilerin yaptığı ödemelerde indirim uygulanacağı,2 - İdari para cezasını kanun yoluna başvurmadan önce ödeyen kişilerin indirim hakkından yararlanacağı,yönündedir.İdari para cezasının indirimli olarak ödenebilmesi için ödemenin kanun yoluna başvurmadan önce yapılması zorunlu olduğundan, indirim;- kanun yolu 5326 sayılı Kanunda düzenlenen hükümlere göre belirlendiği hallerde idari yaptırım kararının tebliğ tarihinden itibaren geçecek 15 günlük başvuru süresi, mahkemeler tarafından verilen idari yaptırım kararlarında ise kararın tebliğ tarihinden itibaren geçecek 7 günlük itiraz süresi,- kanun yolu 5560 sayılı Kanunla değişik 5326 sayılı Kabahatler Kanununun 3 üncü maddesinin (1) numaralı fıkrasının (a) bendi hükmü uyarınca idari para cezasının düzenlendiği kanundaki kanun yolu olması halinde, bu kanunlarda yer alan dava açma süresi,içinde yapılacak ödemelere uygulanacaktır.Bununla birlikte, idari para cezalarının düzenlendiği kanunlarda 7 gün, 15 gün, 30 gün gibi ödeme süreleri bulunmakta, ödeme süresi ilgili kanununda yer almayan idari para cezaları da 6183 sayılı Kanunun 37 nci maddesine göre yapılan tebligatı müteakip bir ay içinde ödenmektedir.Peşin ödeme indirimi, amme alacağının kanuni ödeme süresi geçtikten sonra uygulanamayacağından, dava açma süresinden daha az ödeme süresi olan para cezaları için indirim, ödeme süreleri içerisinde yapılan ödemelerle sınırlı olacaktır. Buna karşın, kanuni ödeme süresi dava açma süresini aşan para cezalarında ise peşin ödeme indirimi dava açma süresi içerisinde yapılan ödemelere uygulanacak, bu süreden sonra yapılan ödemelerde ise peşin ödeme indirimi uygulanmayacaktır.Örneğin, ödeme süresi ilgili kanununda 30 gün olarak tayin edilmiş olan idari para cezasının kanun yoluna yönelik bir düzenlemenin bulunmaması durumunda, 5326 sayılı Kabahatler Kanununa bağlı olarak kanun yolu hükümleri uygulanacağından, peşin ödeme indirimi kanun yoluna başvuru süresi olan 15 gün içerisinde yapılan ödemelere uygulanacaktır. Örnekteki idari para cezasının, ilgili kanununda dava açma süresinin 60 gün olarak tayin edilmiş olduğunun kabul edilmesi halinde, peşin ödeme indirimi, ödeme süresi olan 30 gün içerisinde yapılacak ödemelere uygulanacaktır.İdarelerce kanuni ödeme süresi içerisinde yapılan tahsilatlarda peşin ödeme indirimi uygulanıp uygulanmayacağı yukarıda yapılan açıklamalar çerçevesinde tespit edilecek, tahsilat esnasında düzenlenecek makbuzlarda idari para cezası tutarı, indirim tutarı ve tahsilat tutarı ayrı ayrı gösterilecektir.

307

Peşin ödeme indirimi, idari para cezasının tamamı üzerinden nakden veya ilgili mevzuatı gereği kabul edilmiş olması şartıyla çekle defaten yapılacak ödemelere uygulanacak, kısmi ödemelere uygulanmayacaktır.5 - Taksitlendirme Uygulaması5326 sayılı Kanunun 5560 sayılı Kanunla değişik 17 nci maddesinin (3) numaralı fıkrasında “… Kişinin ekonomik durumunun müsait olmaması halinde, idarî para cezasının, ilk taksitinin peşin ödenmesi koşuluyla, bir yıl içinde ve dört eşit taksit halinde ödenmesine karar verilebilir. Taksitlerin zamanında ve tam olarak ödenmemesi halinde, idarî para cezasının kalan kısmının tamamı tahsil edilir.” hükmüne yer verilmiştir.Bu madde hükmüne göre, taksitlendirme başvurusu idari yaptırım kararının tebliğini müteakip kanuni ödeme süresi içinde bu kararı veren idareye yapılacak ve talepler bu idareler tarafından değerlendirilerek karara bağlanacaktır. Kanuni ödeme süresinden sonra yapılan taksitlendirme başvurularının değerlendirilmeyeceği tabiidir.Taksitlendirme talebi kabul edilen borçlular; 4 eşit taksit halinde ve birinci taksit idari para cezasının kanuni ödeme süresi içinde, geri kalan 3 taksiti ise idari para cezasının tebliğ tarihinden itibaren 1 yıl içerisinde idarece belirlenecek sürelerde ödeyecektir. Taksitlerin zamanında ve tam olarak ödenmemesi halinde idari para cezasının kalan kısmı muaccel hale gelecek ve tahsil için durum genel bütçeye gelir kaydedilecek idari para cezaları için ilgili vergi dairesine bildirilecektir. Genel bütçeye gelir kaydedilmeyen idari para cezalarında ise muaccel hale gelen para cezasının ilgili kanunlar uyarınca tahsile yetkili mercilerce takip ve tahsil işlemlerine başlanacaktır.Tebliğin III/C bölümünde açıklandığı gibi, genel bütçeye gelir kaydedilmesi gereken idari para cezalarının 6183 sayılı Kanuna göre takip ve tahsil edilebilmesi için, bu cezalara ilişkin idari yaptırım kararlarının kesinleşmesi gerekmektedir.Taksitlendirme uygulaması kanun yoluna başvuruyu engellememektedir. Dolayısıyla,  taksitlendirilen idari para cezası hakkında dava da açılmış ve yargılama sürecinde ödenmesi gereken taksitlerin süresinde veya tam olarak ödenmemiş olması halinde, ödenmemiş olan bu taksit tutarlarının muaccel hale geldiği gerekçesiyle takip işlemlerine başlanılmasına, idari yaptırım kararı kesinleşmediğinden, kanunen imkan bulunmamaktadır. Ancak, borçlu tarafından rızaen ödeme yapılabileceği tabiidir.Dava sürecinin bir yıllık taksitlendirme süresinden fazla olması halinde idarece verilecek bir yıllık süre geçersiz sayılacaktır.Dava sürecinin idarece verilen taksitlendirme süresinden az olması halinde ise dava sürecinde ödenmeyen taksit tutarlarının, ödeme süresi gelmemiş taksit veya taksitler ile birlikte geri kalan taksit ödeme süreleri içerisinde eşit tutarlar halinde ödenmesine müsaade edilecektir. Bu durumda da taksitlerin süresinde ödenmesi şartı aranılacak, taksitlerin zamanında ve tam olarak ödenmemesi halinde idari para cezasının kalan kısmının takip ve tahsiline başlanılacaktır.Kabahatler Kanunu, genel bütçeye gelir kaydedilmesi gerekmeyen ve süresinde ödenmeyen idari para cezalarının takip ve tahsilinde idari para cezalarının düzenlendiği özel kanunlarda yer alan hükümler saklı kalmak kaydıyla, idari yaptırım kararlarının kesinleşme şartını aramamaktadır. Bu durumda, kanun yoluna başvurulmuş olması idari para cezasının takibini etkilemediğinden, taksitlendirilen idari para cezasının taksitlerinin tam ve zamanında ödenmemesi halinde alacağın muaccel hale geleceği ve takip edilebileceği tabiidir.5326 sayılı Kanunun 17 nci maddesine göre yapılacak taksitlendirmelerde teminat ve tecil faizi aranılmayacaktır.

308

Ancak, bu maddeye göre yapılan taksitlendirmeler, cebren takip ve tahsil muamelesini durduran nitelik taşımakla birlikte, idari para cezalarının düzenlendiği kanunlarda yer alan ek mali yükümlülükleri kaldırmadığından, kanuni ödeme süresinde ödenmeyen idari para cezalarının taksitlendirilip taksitlendirilmemesine, dava açılıp açılmadığına bakılmaksızın ilgili kanununda öngörülen ek mali yükümlülüğün uygulanması ve tahsili gerekmektedir.E - Genel Bütçeye Gelir Kaydedilmesi Gereken İdari Para Cezasını Tahsil Eden Kamu Tüzel Kişileri Tarafından Tahsil Edilen Tutarların Hazine Hesaplarına Aktarılmasıİdari yaptırım kararı uygulayarak kanuni ödeme süresi ya da kararların kesinleşme süresi içerisinde tahsilat yapan genel bütçe kapsamındaki kamu idareleri, tahsil ettikleri idari para cezalarını bu amaçla açılmış hesaplara bütçe geliri kaydedeceklerdir.Genel bütçe kapsamında olan kamu idareleri dışında kalan idareler; tahsil ettikleri idari para cezalarını, tahsil ettikleri ayı takip eden ayın 7 nci günü, bu tarihin Resmî tatile rastlaması halinde tatili izleyen ilk iş günü, Aralık ayı içerisinde tahsil edilen tutarı ise bütçe yılının son iş günü, mesai saati bitimine kadar; borçlunun vergi kimlik numarası, T.C. kimlik numarası, adı soyadı/unvanı, tahsilat tarihi, idari para cezası tutarı, tahsilat tutarı, tahsilatın indirimli veya taksitle yapılması halinde bu durumu belirtir şerh ve tutar, tahsilata konu makbuzların seri sıra numaraları, tahsilat sırasında ek mali yükümlülük tahsil edilmiş ise bu tutar, ayrı ayrı belirtilmek suretiyle düzenlenecek listeler ile idarenin bulunduğu yerde; tek vergi dairesi varsa bu vergi dairesine, birden fazla vergi dairesi varsa süreksiz vergileri tahsil etmekle görevli vergi dairelerine yatıracaktır. Bu idareler söz konusu tutarları nakden ödeyebilecekleri gibi vergi dairelerinin T.C. Ziraat Bankası nezdindeki saymanlık hesabına da vergi tahsil alındısı karşılığında ödeyebileceklerdir.Anılan idareler bu Tebliğde belirtilen sürelerde tahsil ettikleri tutarı, Hazine hesaplarına aktarmadıkları takdirde, haklarında yapılacak cezai kovuşturma dışında süresinde aktarılmayan tutar, 6183 sayılı Kanunun 51 inci maddesine göre hesaplanacak gecikme zammı ile birlikte anılan Kanun hükümlerine göre aktarmada geciken idareden cebren takip ve tahsil edilecektir.IV - MAHKEMELER VE CUMHURİYET SAVCILARI TARAFINDAN VERİLEN İDARİ PARA CEZALARI5326 sayılı Kanunun 24 üncü maddesinde, kovuşturma konusu fiilin kabahat oluşturduğunun anlaşılması halinde mahkemeler tarafından idari yaptırım kararı verileceği hükme bağlanmıştır.Anılan Kanunun diğer hükümleri ile birlikte konu değerlendirildiğinde, mahkemeler tarafından verilen idari para cezalarına karşı itiraz mercii, ağır ceza mahkemeleri olup mahkemeler tarafından verilen idari para cezalarına karşı ağır ceza mahkemelerine itiraz edilmemesi veya itiraz sonrası verilen karar üzerine kesinleşen idari yaptırım kararı, tahsil edilmek için borçlu; gerçek kişi ise ikametgahının, tüzel kişi ise kanuni veya iş merkezinin bulunduğu yerdeki vergi dairesine, birden fazla vergi dairesi bulunması halinde süreksiz vergileri tahsil ile görevli vergi dairelerine gönderilecektir.Mahkemeler tarafından verilen idari para cezaları yine mahkemelerce ilgilisine tebliğ edileceğinden, mahkemelerce kovuşturmalar sırasında tespit edilen kabahatlere yönelik verilecek idari para cezalarının hükmedildiği kararlarda, idari para cezalarının düzenlendikleri özel kanunlarda yer alan ödeme sürelerine de yer verilmesi gerekmekte, bu yönde özel kanunlarda bir düzenlemenin yer almaması halinde ise idari para cezalarının 6183 sayılı Kanunun 37 nci maddesine göre bir ay içinde ödenmesine yönelik bir hükmün kararda bulunması icap etmektedir. Bu itibarla, mahkemeler tarafından verilen kararlarda ödeme süresine yönelik bir hükmün yer almaması halinde, vergi daireleri tarafından ilgili mahkemelerden ödeme sürelerine yönelik bir açıklama talep edilmesi gerekeceği tabiidir.

309

5326 sayılı Kanunun 17 nci maddesinde düzenlenen peşin ödeme indirimi, daha kısa ödeme süresi olmaması koşuluyla mahkeme kararına karşı itiraz süresi olan 7 gün içinde yapılacak ödemelere uygulanacak; taksitlendirme uygulaması ise mahkeme kararında yer aldığı takdirde, yukarıda yapılan açıklamalar çerçevesinde tayin edilen ödeme süresi içerisinde yapılan başvuru üzerine tahsilatla görevli vergi dairelerince yapılacaktır.Ancak, bu taksitlendirmenin 6183 sayılı Kanunun 48 inci maddesi ile ilgisi bulunmadığından vergi dairelerince 5326 sayılı Kanuna göre yapılan taksitlendirmelerde teminat ve tecil faizi alınmayacağı tabiidir.5326 sayılı Kanunun 23 üncü maddesinde ise Cumhuriyet Savcısının; Kanunda açıkça hüküm bulunması halinde bir kabahat dolayısıyla idari yaptırıma karar verme yetkisi bulunduğu düzenlenmiştir.Cumhuriyet Savcıları tarafından verilen idari para cezaları, bu Tebliğin III’üncü bölümünde açıklanan esaslar çerçevesinde işleme tabi tutulacak, ancak bu idari para cezalarının ödeme süresi, ödeme yeri ve taksitlendirilmesi işlemleri ise bu bölümde yer alan açıklamalara göre belirlenecektir.V - İDARİ PARA CEZALARININ TAHSİL ZAMANAŞIMI6183 sayılı Kanunun 102 nci maddesinde “Amme alacağı, vadesinin rastladığı takvim yılını takip eden takvim yılı başından itibaren 5 yıl içinde tahsil edilmezse zamanaşımına uğrar. Para cezalarına ait hususi kanunlardaki zamanaşımı hükümleri mahfuzdur.Zamanaşımından sonra mükellefin rızaen yapacağı ödemeler kabul olunur.” hükmü yer almaktadır.5326 sayılı Kanunun “Yerine getirme zamanaşımı” başlıklı 21 inci maddesinde ise;“(1) Yerine getirme zamanaşımının dolması halinde idarî para cezasına veya mülkiyetin kamuya geçirilmesine ilişkin karar artık yerine getirilemez.(2) Yerine getirme zamanaşımı süresi;a) Ellibin Türk Lirası veya daha fazla idarî para cezasına karar verilmesi halinde yedi,b) Yirmibin Türk Lirası veya daha fazla idarî para cezasına karar verilmesi halinde beş,c) Onbin Türk Lirası veya daha fazla idarî para cezasına karar verilmesi halinde dört,d) Onbin Türk Lirasından az idarî para cezasına karar verilmesi halinde üç,Yıldır.(3) Mülkiyetin kamuya geçirilmesine ilişkin zamanaşımı süresi on yıldır.(4) Zamanaşımı süresi, kararın kesinleşmesi tarihinden itibaren işlemeye başlar.(5) Kanun hükmü gereği olarak idarî yaptırımın yerine getirilmesine başlanamaması veya yerine getirilememesi halinde zamanaşımı işlemez.” hükmü bulunmaktadır.Bu hükümler birlikte değerlendirildiğinde, Kabahatler Kanunu kapsamındaki idari para cezalarının tahsil zamanaşımı süresi, Kanunun 21 inci maddesine göre tespit edilecektir.Ancak, 6183 sayılı Kanunun 103 ve 104 üncü maddelerinde düzenlenen tahsil zamanaşımını kesen haller ile tahsil zamanaşımının işlememesi halleri ayrıca dikkate alınacaktır.5326 sayılı Kanunun 21 inci maddesinin (5) numaralı fıkrasında yer alan “Kanun hükmü gereği olarak idarî yaptırımın yerine getirilmesine başlanamaması veya yerine getirilememesi halinde zamanaşımı işlemez.” hükmü, idari para cezalarının kesinleşme sürecinde geçen sürenin zamanaşımını durduran bir neden olarak düzenlendiğinden, bu hükmün de tahsil zamanaşımının işlemeyeceği haller olarak dikkate alınması gerektiği tabiidir.

310

Diğer taraftan, 6183 sayılı Kanun kapsamında takip ve tahsil edilmemekle birlikte 5326 sayılı Kanun hükümlerine tabi idari para cezaları hakkında da anılan Kanunun 21 inci maddesinde düzenlenen zamanaşımı hükümlerinin dikkate alınacağı tabiidir.VI - VERGİ DAİRELERİNCE YAPILACAK İŞLEMLER1) Genel bütçeye gelir kaydedilmesi gereken idari para cezası uygulayan idarelerce, kanuni ödeme sürelerinde ya da kesinleşme süresi içerisinde tahsil edilemeyen ve kesinleşen idari para cezalarına ilişkin idari yaptırım kararlarının, 6183 sayılı Kanuna göre takip ve tahsil edilmek üzere görevli vergi dairelerine gönderilmesi üzerine vergi dairelerince;- İdari yaptırım kararının kesinleşip kesinleşmediği kontrol edilmesi, kesinleşmeden önce tahsil için intikal ettirilmiş kararlar bulunması halinde, bu kararların işleme alınmayarak ilgili idareye geri gönderilmesi,  - İdari para cezalarının takibine, 6183 sayılı Kanunun 55 inci maddesine göre düzenlenecek ödeme emrinin tebliğiyle başlanılması,gerekmektedir.2) İdari yaptırım kararının kesinleşme tarihi, idari para cezasının zamanaşımının başlangıç tarihi olduğundan, kesinleşme tarihi vergi dairesi kayıtlarında ayrıca izlenecektir.3) Mahkemeler, Cumhuriyet Savcılıkları ve 5018 sayılı Kanuna ekli (III) sayılı cetvelde yer alan kamu idarelerince verilen idari para cezaları ile 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu, 4925 sayılı Karayolu Taşıma Kanunu ve 5539 sayılı Karayolları Genel Müdürlüğü Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanuna göre verilen idari para cezalarının tebliği, 5326 sayılı Kanun hükümlerine göre ilgili mercilerce yapılacaktır.Söz konusu cezaların, peşin ödeme indiriminden yararlanılarak ödenmek istenmesi halinde, cezanın verildiği anda kamu görevlisine yapılacak ödemelerdeki indirim uygulamasının yanı sıra, vergi dairelerine ve vergi daireleri adına tahsilata yetkili bankalara ve postanelere yapılan ödemelerde de bu Tebliğin III/D-4 bölümünde yapılan açıklamalar çerçevesinde peşin ödeme indirimi uygulanacaktır.5539 sayılı Karayolları Genel Müdürlüğü Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanun uyarınca tahsili gereken geçiş ücreti ve idari para cezalarının peşin ödeme indiriminden yararlanılarak ödenmek istenmesi halinde, indirimin geçiş ücreti hariç idari para cezası tutarına uygulanmasına özellikle dikkat edilecektir.5326 sayılı Kanuna göre taksitlendirme talebi, 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu, 4925 sayılı Karayolu Taşıma Kanunu ve 5539 sayılı Karayolları Genel Müdürlüğü Kuruluş ve Görevleri Hakkında Kanuna göre verilen idari para cezaları için ilgili vergi dairesine yapılacak ve talep vergi dairesince sonuçlandırılacaktır. Taksitlendirme uygulamasında bu Tebliğin III/D-5 bölümünde yapılan açıklamalara uyulacaktır.4) Vergi daireleri idari para cezalarının tamamını tahsil ettikleri tarihten itibaren bir ay içinde durumu ilgili idarelere bildireceklerdir.VII - RED VE İADE İŞLEMLERİTahsil edilmiş idari para cezalarının herhangi bir sebeple iadesi gerektiği takdirde, red ve iade işlemleri; genel bütçe kapsamındaki kamu idarelerinin yaptığı tahsilatlarda, tahsilatı yapan muhasebe birimi tarafından, diğer idarelerin tahsil ettiği idari para cezalarında ise idarenin, para cezasını yatırdığı vergi dairesi tarafından yerine getirilecektir.Diğer taraftan, idari para cezalarının Hazine hesaplarına aktarılmadan önce iade edilmesinin gerektiği durumlarda, red ve iade işlemlerinin tahsilatı yapan idareler tarafından yerine getirileceği tabiidir.Genel bütçeye gelir kaydedilmesi gerekmeyen idari para cezalarının her hangi bir sebeple red ve iadesi gerektiği takdirde, iade işlemlerinin ilgili kurumlarca yapılması gerekmektedir.

311

VIII - ÖLÜM HALİNDE İDARİ PARA CEZALARI HAKKINDA YAPILACAK İŞLEMLERBilindiği gibi, 6183 sayılı Kanunda adli ve idari para cezalarının amme borçlusunun ölümü halinde terkin edilip edilmeyeceği hususunda herhangi bir düzenleme bulunmamaktadır.Ancak, 2709 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasası’nın[9] 38 inci maddesinin yedinci fıkrasında “Ceza sorumluluğu şahsidir.” hükmü yer almaktadır.Anayasanın bu hükmü ile şahısların işledikleri idari veya adli suçlara istinaden gerek adli gerekse idari merciler tarafından verilen cezaların yalnızca o kişiye yönelik olarak infaz edilmesi gerektiği hüküm altına alınmaktadır.Diğer taraftan, 12/10/2004 tarihli ve 25611 sayılı Resmî Gazetede yayımlanarak 1.6.2005 tarihinde yürürlüğe giren 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun;“Ceza sorumluluğunun şahsîliği” başlıklı 20 nci maddesinin (1) numaralı fıkrasında “(1) Ceza sorumluluğu şahsîdir. Kimse başkasının fiilinden dolayı sorumlu tutulamaz.” hükmü,“Sanığın veya hükümlünün ölümü” başlıklı 64 üncü maddesinde de “(1) Sanığın ölümü hâlinde kamu davasının düşürülmesine karar verilir. Ancak, niteliği itibarıyla müsadereye tâbi eşya ve maddî menfaatler hakkında davaya devam olunarak bunların müsaderesine hükmolunabilir.(2) Hükümlünün ölümü, hapis ve henüz infaz edilmemiş adlî para cezalarını ortadan kaldırır. Ancak, müsadereye ve yargılama giderlerine ilişkin olup ölümden önce kesinleşmiş bulunan hüküm, infaz olunur.” hükmü,yer almaktadır.Ayrıca, mülga 765 sayılı Türk Ceza Kanununun[10] 96 ncı maddesinde de 5237 sayılı Kanunun 64 üncü maddesine paralel hüküm yer almakta idi.Bu itibarla, Anayasanın 38 inci maddesi hükmü ile mülga 765 sayılı Türk Ceza Kanunu ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanununda yer verilen hükümler nedeniyle, cezaya muhatap kişinin ölümü halinde mahkemeler tarafından verilen adli para cezalarının tahsilinden vazgeçilmesi gerekmektedir. Ancak, müsadereye ve yargılama giderlerine ilişkin olup ölümden önce kesinleşmiş olan mahkeme kararlarının infazı gerektiğinden, bu tutarlar ve eşyalar gerek terekeden gerekse mirasçılardan aranılacaktır.Öte yandan, 5326 sayılı Kanunun 17 nci maddesinin (4) numaralı fıkrası gereğince, çeşitli kanunlardaki hükümlere dayanılarak tatbik edilmesi öngörülen ve idarelerin düzenleme yapma ve ceza verme yetkileri gereğince verilen idari para cezalarının, özel kanunlarda belirlenen sürelerde ödenmemesi ve bu cezaların kesinleşmesi halinde, takip ve tahsil işlemlerinin 6183 sayılı Kanun çerçevesinde yerine getirileceği hüküm altına alınmıştır.İdari para cezalarının düzenlendiği özel kanunlarda, cezaya muhatap olan kişilerin ölümü halinde idari para cezalarının mirası reddetmemiş mirasçılarından takip edilip edilmeyeceği yönünde ayrıca bir hüküm bulunmaması koşuluyla, Anayasanın 38 inci maddesinde yer verilen “Cezaların Şahsiliği” ilkesi gereğince, bu idari para cezalarının tahsilinden vazgeçilmesi icap etmektedir.Örneğin, trafik para cezalarının düzenlendiği 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanununda, trafik para cezası verilen amme borçlusunun ölümü halinde bu amme alacağının mirası reddetmemiş mirasçılarından takip edilip edilmeyeceği yönünde bir düzenleme bulunmadığından, kendisine trafik para cezası verilen amme borçlusunun ölümü halinde bu alacak, borçlunun mirasçılarından takip edilmeksizin tahsilinden vazgeçilecektir.Tüzel kişilere yönelik olarak verilen adli veya idari para cezalarının tüzel kişiliğin mal varlığından tahsil edilememiş olması nedeniyle, 6183 sayılı Kanun hükümlerine göre sorumlu tutulan ortaklar ve/veya kanuni temsilcilerin ölümü halinde, cezaya tüzel kişilik muhatap olması nedeniyle, mirası reddetmemiş mirasçılarından bu alacakların takibine devam edilecektir.

312

IX - DİĞER HUSUSLAR1 - 5326 sayılı Kanunun 17 nci maddesinin 5560 sayılı Kanunla değişmeden önceki hükmünde, idari para cezasının Devlet hazinesine ödeneceği (genel bütçeye gelir kaydedileceği) ve tahsilata yetkili merciin Maliye Bakanlığına bağlı tahsil dairelerinin olduğu yönünde düzenleme yer almaktaydı.5560 sayılı Kanunla 5326 sayılı Kanunun 17 nci maddesinde yapılan değişiklik sonucunda, idari para cezalarının gelir kaydı, tahsil usulü ve tahsile yetkili merci, idari para cezasını veren kamu idaresi, bütçeler ve idari para cezasının düzenlendiği kanunlar esas alınarak belirleneceği yönünde düzenleme getirilmiştir.5326 sayılı Kanunun genel usul kanunu olması ve 5560 sayılı Kanunla yapılan değişikliklerin de usul hükümlerine ilişkin olması dikkate alındığında, 5560 sayılı Kanunun yürürlüğe girdiği 19/12/2006 tarihi itibarıyla;- Tahsil edilmiş olan ve 19/12/2006 tarihinden önce de genel bütçeye gelir kaydedilmesi gereken idari para cezalarının, genel bütçeye gelir kaydedilmesi,- Takip işlemlerine başlanıldığı halde tahsil edilememiş olan idari para cezaları tahsil edildikten sonra, 5560 sayılı Kanunla yapılan değişikliğe bağlı olarak ilgili bütçeye gelir kaydedilmesi,- Tahsile yetkili mercii değişen idari para cezalarının;a) Takip ve tahsil işlemleri başlatılmış olanların takip ve tahsiline takibi başlatan idare tarafından devam edilmesi,b) Takip ve tahsil işlemleri başlatılmamış olanların ise yetkili kılınan idarelere gönderilmesi,gerekmektedir.2 – 16/12/2005 tarihli ve 26025 sayılı Resmî Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren 437 Seri No.lu Tahsilat Genel Tebliği, bu Tebliğin yayımı ile yürürlükten kaldırılmıştır.Tebliğ olunur. 

313

KURUM TARAFINDAN VERİLEN İDARİ PARA CEZALARI4857 SAYILI İŞ KANUNU GEREĞİ VERİLEN İDARİ PARA CEZALARI4857 S.K. 3. MADDESİ(1)Bu Kanunun kapsamına giren nitelikte bir işyerini kuran, her ne suretle olursa olsun devralan, çalışma konusunu kısmen veya tamamen değiştiren veya herhangi bir sebeple faaliyetine son veren ve işyerini kapatan işveren, işyerinin unvan ve adresini, çalıştırılan işçi sayısını, çalışma konusunu, işin başlama veya bitme gününü, kendi adını ve soyadını yahut unvanını, adresini, varsa işveren vekili veya vekillerinin adı, soyadı ve adreslerini bir ay içinde bölge müdürlüğüne bildirmek zorundadır.(2)Bu Kanunun 2 nci maddesinin altıncı fıkrasına göre iş alan alt işveren; kendi işyerinin tescili için asıl işverenden aldığı yazılı alt işverenlik sözleşmesi ve gerekli belgelerle birlikte, birinci fıkra hükmüne göre bildirim yapmakla yükümlüdür. Bölge müdürlüğünce tescili yapılan bu işyerine ait belgeler gerektiğinde iş müfettişlerince incelenir. İnceleme sonucunda muvazaalı işlemin tespiti halinde, bu tespite ilişkin gerekçeli müfettiş raporu işverenlere tebliğ edilir. Bu rapora karşı tebliğ tarihinden itibaren altı işgünü içinde işverenlerce yetkili iş mahkemesine itiraz edilebilir. İtiraz üzerine verilen kararlar kesindir. Rapora altı iş günü içinde itiraz edilmemiş veya mahkeme muvazaalı işlemin tespitini onamış ise tescil işlemi iptal edilir ve alt işverenin işçileri başlangıçtan itibaren asıl işverenin işçileri sayılır.4857 S.K. 98. MADDESİBu Kanunun 3 üncü maddesinin birinci ve ikinci fıkralarındaki işyeri bildirme yükümlülüğüne aykırı davranan işveren veya işveren vekiline, çalıştırılan her işçi için yüz Yeni Türk Lirası, (…) 3 üncü maddesinin ikinci fıkrasındaki işyerini muvazaalı olarak bildiren asıl işveren ile alt işveren veya vekillerine ayrı ayrı on bin Yeni Türk Lirası idari para cezası verilir.

Bu para cezasının kesinleşmesinden sonra bildirim yükümlülüğüne aykırılığın sürmesi halinde takip eden her ay için aynı miktar ceza uygulanır.4857 S.K. 5. MADDESİİş ilişkisinde dil, ırk, cinsiyet, siyasal düşünce, felsefî inanç, din ve mezhep ve benzeri sebeplere dayalı ayırım yapılamaz.

İşveren, esaslı sebepler olmadıkça tam süreli çalışan işçi karşısında kısmî süreli çalışan işçiye, belirsiz süreli çalışan işçi karşısında belirli süreli çalışan işçiye farklı işlem yapamaz.

İşveren, biyolojik veya işin niteliğine ilişkin sebepler zorunlu kılmadıkça, bir işçiye, iş sözleşmesinin yapılmasında, şartlarının oluşturulmasında, uygulanmasında ve sona ermesinde, cinsiyet veya gebelik nedeniyle doğrudan veya dolaylı farklı işlem yapamaz.

Aynı veya eşit değerde bir iş için cinsiyet nedeniyle daha düşük ücret kararlaştırılamaz.İşçinin cinsiyeti nedeniyle özel koruyucu hükümlerin uygulanması, daha düşük bir

ücretin uygulanmasını haklı kılmaz.4857 S.K. 7. MADDESİ

İşveren, devir sırasında yazılı rızasını almak suretiyle bir işçiyi; holding bünyesi içinde veya aynı şirketler topluluğuna bağlı başka bir işyerinde veya yapmakta olduğu işe benzer işlerde çalıştırılması koşuluyla başka bir işverene iş görme edimini yerine getirmek üzere geçici olarak devrettiğinde geçici iş ilişkisi gerçekleşmiş olur. Bu halde iş sözleşmesi devam etmekle beraber, işçi bu sözleşmeye göre üstlendiği işin görülmesini, iş sözleşmesine geçici iş ilişkisi kurulan işverene karşı yerine getirmekle yükümlü olur. Geçici iş ilişkisi kurulan işveren işçiye talimat verme hakkına sahiptir.Geçici iş ilişkisi altı ayı geçmemek üzere yazılı olarak yapılır, gerektiğinde en fazla iki defa yenilenebilir.

314

İşverenin, ücreti ödeme yükümlülüğü devam eder. Geçici iş ilişkisi kurulan işveren, işçinin kendisinde çalıştığı sürede ödenmeyen ücretinden, işçiyi gözetme borcundan ve sosyal sigorta primlerinden işveren ile birlikte sorumludur.

İşçiyi geçici olarak devralan işveren grev ve lokavt aşamasına gelen bir toplu iş uyuşmazlığının tarafı ise, işçi grev ve lokavtın uygulanması sırasında çalıştırılamaz. Ancak, 2822 sayılı Toplu İş Sözleşmesi, Grev ve Lokavt Kanununun 39 uncu maddesi hükümleri saklıdır. İşveren, işçisini grev ve lokavt süresince kendi işyerinde çalıştırmak zorundadır.Toplu işçi çıkarmaya gidilen işyerlerinde çıkarma tarihinden itibaren altı ay içinde toplu işçi çıkarmanın konusu olan işlerde geçici iş ilişkisi gerçekleşmez.

4857 S.K. 99. MADDESİBu Kanunun;

a) 5 inci ve 7 nci maddelerde öngörülen ilke ve yükümlülüklere aykırı davranan,İşveren veya işveren vekiline bu durumdaki her işçi için yüzon Türk Lirası idari para

cezası verilir.4857 S.K. 8. MADDESİYazılı iş sözleşmesi yapılmayan hallerde işveren işçiye en geç iki ay içinde genel ve özel çalışma koşullarını, günlük ya da haftalık çalışma süresini, temel ücreti ve varsa ücret eklerini, ücret ödeme dönemini, süresi belirli ise sözleşmenin süresini, fesih halinde tarafların uymak zorunda oldukları hükümleri gösteren yazılı bir belge vermekle yükümlüdür. Süresi bir ayı geçmeyen belirli süreli iş sözleşmelerinde bu fıkra hükmü uygulanmaz. İş sözleşmesi iki aylık süre dolmadan sona ermiş ise, bu bilgilerin en geç sona erme tarihinde işçiye yazılı olarak verilmesi zorunludur.4857 S.K. 14. MADDESİYazılı sözleşme ile işçinin yapmayı üstlendiği işle ilgili olarak kendisine ihtiyaç duyulması halinde iş görme ediminin yerine getirileceğinin kararlaştırıldığı iş ilişkisi, çağrı üzerine çalışmaya dayalı kısmi süreli bir iş sözleşmesidir.Hafta, ay veya yıl gibi bir zaman dilimi içinde işçinin ne kadar süreyle çalışacağını taraflar belirlemedikleri takdirde, haftalık çalışma süresi yirmi saat kararlaştırılmış sayılır. Çağrı üzerine çalıştırılmak için belirlenen sürede işçi çalıştırılsın veya çalıştırılmasın ücrete hak kazanır.İşçiden iş görme borcunu yerine getirmesini çağrı yoluyla talep hakkına sahip olan işveren, bu çağrıyı, aksi kararlaştırılmadıkça, işçinin çalışacağı zamandan en az dört gün önce yapmak zorundadır. Süreye uygun çağrı üzerine işçi iş görme edimini yerine getirmekle yükümlüdür. Sözleşmede günlük çalışma süresi kararlaştırılmamış ise, işveren her çağrıda işçiyi günde en az dört saat üst üste çalıştırmak zorundadır.4857 S.K. 99. MADDESİBu Kanunun;b) 8 inci maddenin son fıkrasındaki belgeyi işçiye vermeyen, 14 üncü madde hükümlerine aykırı davranan, İşveren veya işveren vekiline bu durumdaki her işçi için yüzon Türk Lirası idari para cezası verilir.4857 S.K. 28. MADDESİİşten ayrılan işçiye, işveren tarafından işinin çeşidinin ne olduğunu ve süresini gösteren bir belge verilir.Belgenin vaktinde verilmemesinden veya belgede doğru olmayan bilgiler bulunmasından zarar gören işçi veyahut işçiyi işine alan yeni işveren eski işverenden tazminat isteyebilir.

315

Bu belgeler her türlü resim ve harçtan muaftır.4857 S.K. 99. MADDESİBu Kanunun;c) 28 inci maddesine aykırı olarak çalışma belgesi düzenleme yükümlülüğüne aykırı davranan veya bu belgeye gerçeğe aykırı bilgi yazan, İşveren veya işveren vekiline bu durumdaki her işçi için yüzon Türk Lirası idari para cezası verilir.4857 S.K. 29. MADDESİİşveren; ekonomik, teknolojik, yapısal ve benzeri işletme, işyeri veya işin gerekleri sonucu toplu işçi çıkarmak istediğinde, bunu en az otuz gün önceden bir yazı ile, işyeri sendika temsilcilerine, ilgili bölge müdürlüğüne ve Türkiye İş Kurumuna bildirir. İşyerinde çalışan işçi sayısı: a) 20 ile 100 işçi arasında ise, en az 10 işçinin,b) 101 ile 300 işçi arasında ise, en az yüzde on oranında işçinin,c) 301 ve daha fazla ise, en az 30 işçinin,İşine 17 nci madde uyarınca ve bir aylık süre içinde aynı tarihte veya farklı tarihlerde son verilmesi toplu işçi çıkarma sayılır.Birinci fıkra uyarınca yapılacak bildirimde işçi çıkarmanın sebepleri, bundan etkilenecek işçi sayısı ve grupları ile işe son verme işlemlerinin hangi zaman diliminde gerçekleşeceğine ilişkin bilgilerin bulunması zorunludur. Fesih bildirimleri, işverenin toplu işçi çıkarma isteğini bölge müdürlüğüne bildirmesinden otuz gün sonra hüküm doğurur. İşyerinin bütünüyle kapatılarak kesin ve devamlı suretle faaliyete son verilmesi halinde, işveren sadece durumu en az otuz gün önceden ilgili bölge müdürlüğüne ve Türkiye İş Kurumuna bildirmek ve işyerinde ilan etmekle yükümlüdür. İşveren toplu işçi çıkarmanın kesinleşmesinden itibaren altı ay içinde aynı nitelikteki iş için yeniden işçi almak istediği takdirde nitelikleri uygun olanları tercihen işe çağırır.Mevsim ve kampanya işlerinde çalışan işçilerin işten çıkarılmaları hakkında, işten çıkarma bu işlerin niteliğine bağlı olarak yapılıyorsa, toplu işçi çıkarmaya ilişkin hükümler uygulanmaz.4857 S.K. 100. MADDESİBu Kanunun 29 uncu maddesindeki hükümlere aykırı olarak işçi çıkaran işveren veya işveren vekiline işten çıkardığı her işçi için dörtyüzelli Türk Lirası idari para cezası verilir.4857 S.K. 30. MADDESİ(1) İşverenler, elli veya daha fazla işçi çalıştırdıkları özel sektör işyerlerinde yüzde üç özürlü, kamu işyerlerinde ise yüzde dört özürlü ve yüzde iki eski hükümlü işçiyi veya 21/6/1927 tarihli ve 1111 sayılı Askerlik Kanunu veya 16/6/1927 tarihli ve 1076 sayılı Yedek Subaylar ve Yedek Askeri Memurlar Kanunu kapsamına giren ve askerlik hizmetini yaparken 12/4/1991 tarihli ve 3713 sayılı Terörle Mücadele Kanununun 21 inci maddesinde sayılan terör olaylarının sebep ve tesiri sonucu malul sayılmayacak şekilde yaralananları meslek, beden ve ruhi durumlarına uygun işlerde çalıştırmakla yükümlüdürler. Aynı il sınırları içinde birden fazla işyeri bulunan işverenin bu kapsamda çalıştırmakla yükümlü olduğu işçi sayısı, toplam işçi sayısına göre hesaplanır.(2) Bu kapsamda çalıştırılacak işçi sayısının tespitinde belirli ve belirsiz süreli iş sözleşmesine göre çalıştırılan işçiler esas alınır. Kısmi süreli iş sözleşmesine göre çalışanlar, çalışma süreleri dikkate alınarak tam süreli çalışmaya dönüştürülür. Oranın hesaplanmasında yarıma kadar

316

kesirler dikkate alınmaz, yarım ve daha fazla olanlar tama dönüştürülür. İşyerinin işçisi iken sakatlananlara öncelik tanınır.(3)İşverenler çalıştırmakla yükümlü oldukları işçileri Türkiye İş Kurumu aracılığı ile sağlarlar. Bu kapsamda çalıştırılacak işçilerin nitelikleri, hangi işlerde çalıştırılabilecekleri, bunların işyerlerinde genel hükümler dışında bağlı olacakları özel çalışma ile mesleğe yöneltilmeleri, mesleki yönden işverence nasıl işe alınacakları, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca çıkarılacak yönetmelikle düzenlenir.(4)Yer altı ve su altı işlerinde özürlü işçi çalıştırılamaz ve yukarıdaki hükümler uyarınca işyerlerindeki işçi sayısının tespitinde yer altı ve su altı işlerinde çalışanlar hesaba katılmaz. (5)Bir işyerinden malulen ayrılmak zorunda kalıp da sonradan maluliyeti ortadan kalkan işçiler eski işyerlerinde tekrar işe alınmalarını istedikleri takdirde, işveren bunları eski işleri veya benzeri işlerde boş yer varsa derhal, yoksa boşalacak ilk işe başka isteklilere tercih ederek, o andaki şartlarla işe almak zorundadır. Aranan şartlar bulunduğu halde işveren iş sözleşmesi yapma yükümlülüğünü yerine getirmezse, işe alınma isteğinde bulunan eski işçiye altı aylık ücret tutarında tazminat öder.(Değişik yedinci fıkra: 11/10/2011-KHK-665/28 md.) Bu maddeye aykırılık hallerinde 101 inci madde uyarınca tahsil edilecek cezalar, özürlülerin ve eski hükümlülerin kendi işini kurmaları, özürlünün iş bulmasını sağlayacak destek teknolojileri, özürlünün işe yerleştirilmesi, işe ve işyerine uyumunun sağlanması ve bu gibi projelerde kullanılır. Tahsil edilen cezaların kullanımına ilişkin hususlar, Türkiye İş Kurumunun koordinatörlüğünde, Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Çalışma Genel Müdürlüğü ile İş Sağlığı ve Güvenliği Genel Müdürlüğü, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Özürlü ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Adalet Bakanlığı Ceza ve Tevkif Evleri Genel Müdürlüğü, en çok işçi ve işvereni temsil eden üst kuruluşların ve en çok özürlüyü temsil eden üst kuruluşun birer temsilcisinden oluşan komisyon tarafından karara bağlanır. Komisyonun çalışma usul ve esasları Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca çıkarılan yönetmelikle düzenlenir.(8)Eski hükümlü çalıştırılmasında, kanunlardaki kamu güvenliği ile ilgili hizmetlere ilişkin özel hükümler saklıdır.ÖZÜRLÜ VE ESKİ HÜKÜMLÜ ÇALIŞTIRMAYAN İŞVERENLERDEN CEZA OLARAK KESİLEN PARALARI KULLANMAYA YETKİLİ KOMİSYONUN KURULUŞU İLE ÇALIŞMA USUL VE ESASLARI HAKKINDA YÖNETMELİK (Resmi Gazete Tarihi: 26.09.2003 Resmi Gazete Sayısı: 25241)4857 S.K. 101. MADDESİBu Kanunun 30 uncu maddesindeki hükümlere aykırı olarak özürlü ve eski hükümlü çalıştırmayan işveren veya işveren vekiline çalıştırmadığı her özürlü ve eski hükümlü ve çalıştırmadığı her ay için binyediyüz Türk Lirası idari para cezası verilir. Kamu kuruluşları da bu para cezasından hiçbir şekilde muaf tutulamaz.4857 S.K. 32. MADDESİGenel anlamda ücret bir kimseye bir iş karşılığında işveren veya üçüncü kişiler tarafından sağlanan ve para ile ödenen tutardır.

(Değişik ikinci fıkra : 17/4/2008-5754/85 md.) Ücret, prim, ikramiye ve bu nitelikteki her çeşit istihkak kural olarak, Türk parası ile işyerinde veya özel olarak açılan bir banka hesabına ödenir. Ücret, prim, ikramiye ve bu nitelikteki her çeşit istihkak, yabancı para olarak kararlaştırılmış ise ödeme günündeki rayice göre Türk parası ile ödeme yapılabilir.

ÜCRET, PRİM, İKRAMİYE VE BU NİTELİKTEKİ HER TÜRLÜ İSTİHKAKIN BANKALAR ARACILIĞIYLA ÖDENMESİNE DAİR YÖNETMELİK (Resmi Gazete Tarihi: 18.11.2008 Resmi Gazete Sayısı: 27058)

317

10+ istihdam eden işverenlerin işçi ücretlerini banka hesabına ödeme zorunluluğu getirilmiştir.

4857 S.K. 39. MADDESİİş sözleşmesi ile çalışan ve bu Kanunun kapsamında olan veya olmayan her türlü işçinin ekonomik ve sosyal durumlarının düzenlenmesi için Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca Asgari Ücret Tespit Komisyonu aracılığı ile ücretlerin asgari sınırları en geç iki yılda bir belirlenir.

4857 S.K. 102. MADDESİBu Kanunun;

a) (Değişik: 17/4/2008-5754/85 md.) 32 nci maddesinde belirtilen ücret ile işçinin bu Kanundan veya toplu iş sözleşmesinden veya iş sözleşmesinden doğan ücret ödemelerini süresi içinde kasden ödemeyen veya eksik ödeyen, 39 uncu maddesinde belirtilen komisyonun belirlediği asgari ücreti işçiye  ödemeyen  veya  noksan ödeyen, ücret, prim, ikramiye ve bu nitelikteki her çeşit istihkakını zorunlu tutulduğu halde özel olarak açılan banka hesabına ödemeyen işveren, işveren vekili ve üçüncü kişiye bu durumda olan her işçi ve her ay için yüzyirmibeş Türk Lirası idari para cezası,Verilir.

4857 S.K. 37. MADDESİİşveren işyerinde veya bankaya yaptığı ödemelerde işçiye ücret hesabını gösterir imzalı veya işyerinin özel işaretini taşıyan bir pusula vermek zorundadır.

Bu pusulada ödemenin günü ve ilişkin olduğu dönem ile fazla çalışma, hafta tatili, bayram ve genel tatil ücretleri gibi asıl ücrete yapılan her çeşit eklemeler tutarının ve vergi, sigorta primi, avans mahsubu, nafaka ve icra gibi her çeşit kesintilerin ayrı ayrı gösterilmesi gerekir.

Bu işlemler damga vergisi ve her çeşit resim ve harçtan muaftır.4857 S.K. 38. MADDESİ

İşveren toplu sözleşme veya iş sözleşmelerinde gösterilmiş olan sebepler dışında işçiye ücret kesme cezası veremez.

İşçi ücretlerinden ceza olarak yapılacak kesintilerin işçiye derhal sebepleriyle beraber bildirilmesi gerekir. İşçi ücretlerinden bu yolda yapılacak kesintiler bir ayda iki gündelikten veya parça başına yahut yapılan iş miktarına göre verilen ücretlerde işçinin iki günlük kazancından fazla olamaz.

4857 S.K. 52. MADDESİYüzde usulünün uygulandığı işyerlerinde işveren, her hesap pusulasının genel toplamını gösteren bir belgeyi işçilerin kendi aralarından seçecekleri bir temsilciye vermekle yükümlüdür. Bu belgelerin şekli ve uygulama usulleri iş sözleşmelerinde veya toplu iş sözleşmelerinde gösterilir.Madde 51 - Otel, lokanta, eğlence yerleri ve benzeri yerler ile içki verilen ve hemen orada yenilip içilmesi için çeşitli yiyecek satan yerlerden "yüzde" usulünün uygulandığı müesseselerde işveren tarafından servis karşılığı veya başka isimlerle müşterilerin hesap pusulalarına "yüzde" eklenerek veya ayrı şekillerde alınan paralarla kendi isteği ile müşteri tarafından işverene bırakılan yahut da onun kontrolü altında bir araya toplanan paraları işveren işyerinde çalışan tüm işçilere eksiksiz olarak ödemek zorundadır.

4857 S.K. 102. MADDESİBu Kanunun;

318

b) 37 nci maddesine aykırı olarak ücrete ilişkin hesap pusulası düzenlemeyen veya işçi ücretlerinden 38 inci maddeye aykırı olarak ücret kesme cezası veren veya yaptığı ücret kesintisinin sebebini ve hesabını bildirmeyen 52 nci maddedeki belgeyi vermeyen işveren veya işveren vekiline dörtyüzelli Türk Lirası idari para cezası,Verilir.

4857 S.K. 41. MADDESİÜlkenin genel yararları yahut işin niteliği veya üretimin artırılması gibi nedenlerle fazla çalışma yapılabilir. Fazla çalışma, Kanunda yazılı koşullar çerçevesinde, haftalık kırkbeş saati aşan çalışmalardır. Her bir saat fazla çalışma için verilecek ücret normal çalışma ücretinin saat başına düşen miktarının yüzde elli yükseltilmesi suretiyle ödenir. Haftalık çalışma süresinin sözleşmelerle kırkbeş saatin altında belirlendiği durumlarda yukarıda belirtilen esaslar dahilinde uygulanan ortalama haftalık çalışma süresini aşan ve kırkbeş saate kadar yapılan çalışmalar fazla sürelerle çalışmalardır. Fazla sürelerle çalışmalarda, her bir saat fazla çalışma için verilecek ücret normal çalışma ücretinin saat başına düşen miktarının yüzde yirmibeş yükseltilmesiyle ödenir.Fazla çalışma veya fazla sürelerle çalışma yapan işçi isterse, bu çalışmalar karşılığı zamlı ücret yerine, fazla çalıştığı her saat karşılığında bir saat otuz dakikayı, fazla sürelerle çalıştığı her saat karşılığında bir saat onbeş dakikayı serbest zaman olarak kullanabilir.

İşçi hak ettiği serbest zamanı altı ay zarfında, çalışma süreleri içinde ve ücretinde bir kesinti olmadan kullanır.

63 üncü maddenin son fıkrasında yazılı sağlık nedenlerine dayanan kısa veya sınırlı süreli işlerde ve 69 uncu maddede belirtilen gece çalışmasında fazla çalışma yapılamaz.

Fazla saatlerle çalışmak için işçinin onayının alınması gerekir. Fazla çalışma süresinin toplamı bir yılda ikiyüzyetmiş saatten fazla olamaz.

4857 S.K. 102. MADDESİBu Kanunun;

c) 41 inci maddesinde belirtilen fazla çalışmalara ilişkin ücreti ödemeyen, işçiye hak ettiği serbest zamanı altı ay zarfında kullandırmayan, fazla saatlerde yapılacak çalışmalar için işçinin onayını almayan işveren veya işveren vekiline, bu durumda olan her işçi için ikiyüzyirmi Türk Lirası idari para cezası,Verilir.

4857 S.K. 53. MADDESİİşyerinde işe başladığı günden itibaren, deneme süresi de içinde olmak üzere, en az bir yıl çalışmış olan işçilere yıllık ücretli izin verilir.

Yıllık ücretli izin hakkından vazgeçilemez.Niteliklerinden ötürü bir yıldan az süren mevsimlik veya kampanya işlerinde

çalışanlara bu Kanunun yıllık ücretli izinlere ilişkin hükümleri uygulanmaz.İşçilere verilecek yıllık ücretli izin süresi, hizmet süresi; a) Bir yıldan beş yıla kadar (beş yıl dahil) olanlara ondört günden,b) Beş yıldan fazla onbeş yıldan az olanlara yirmi günden,c) Onbeş yıl (dahil) ve daha fazla olanlara yirmialtı günden,Az olamaz.Ancak onsekiz ve daha küçük yaştaki işçilerle elli ve daha yukarı yaştaki işçilere

verilecek yıllık ücretli izin süresi yirmi günden az olamaz.319

Yıllık izin süreleri iş sözleşmeleri ve toplu iş sözleşmeleri ile artırılabilir.4857 S.K. 56. MADDESİ

Yıllık ücretli izin işveren tarafından bölünemez.Bu iznin 53 üncü maddede gösterilen süreler içinde işveren tarafından sürekli bir

şekilde verilmesi zorunludur.Ancak, 53 üncü maddede öngörülen izin süreleri, tarafların anlaşması ile bir bölümü on

günden aşağı olmamak üzere en çok üçe bölünebilir. İşveren tarafından yıl içinde verilmiş bulunan diğer ücretli ve ücretsiz izinler veya

dinlenme ve hastalık izinleri yıllık izne mahsup edilemez. Yıllık ücretli izin günlerinin hesabında izin süresine rastlayan ulusal bayram, hafta tatili

ve genel tatil günleri izin süresinden sayılmaz.Yıllık ücretli izinleri işyerinin kurulu bulunduğu yerden başka bir yerde geçirecek

olanlara istemde bulunmaları ve bu hususu belgelemeleri koşulu ile gidiş ve dönüşlerinde yolda geçecek süreleri karşılamak üzere işveren toplam dört güne kadar ücretsiz izin vermek zorundadır. İşveren, işyerinde çalışan işçilerin yıllık ücretli izinlerini gösterir izin kayıt belgesi tutmak zorundadır.

4857 S.K. 57. MADDESİİşveren, yıllık ücretli iznini kullanan her işçiye, yıllık izin dönemine ilişkin ücretini ilgili işçinin izine başlamasından önce peşin olarak ödemek veya avans olarak vermek zorundadır.

Bu ücretin hesabında 50 nci madde hükmü uygulanır.Günlük, haftalık veya aylık olarak belirli bir ücrete dayanmayıp da akort, komisyon

ücreti, kâra katılma ve yüzde usulü ücret gibi belirli olmayan süre ve tutar üzerinden ücret alan işçinin izin süresi için verilecek ücret, son bir yıllık süre içinde kazandığı ücretin fiili olarak çalıştığı günlere bölünmesi suretiyle bulunacak ortalama üzerinden hesaplanır.

Ancak, son bir yıl içinde işçi ücretine zam yapıldığı takdirde, izin ücreti işçinin izine çıktığı ayın başı ile zammın yapıldığı tarih arasında alınan ücretin aynı süre içinde çalışılan günlere bölünmesi suretiyle hesaplanır.

Yüzde usulünün uygulandığı yerlerde bu ücret, yüzdelerden toplanan para dışında işveren tarafından ödenir.

Yıllık ücretli izin süresine rastlayan hafta tatili, ulusal bayram ve genel tatil ücretleri ayrıca ödenir.

4857 S.K. 59. MADDESİİş sözleşmesinin, herhangi bir nedenle sona ermesi halinde işçinin hak kazanıp da kullanmadığı yıllık izin sürelerine ait ücreti, sözleşmenin sona erdiği tarihteki ücreti üzerinden kendisine veya hak sahiplerine ödenir.

4857 S.K. 60. MADDESİYıllık ücretli izinlerin, yürütülen işlerin niteliğine göre yıl boyunca hangi dönemlerde kullanılacağı, izinlerin ne suretle ve kimler tarafından verileceği veya sıraya bağlı tutulacağı, yıllık izninin faydalı olması için işveren tarafından alınması gereken tedbirler ve izinlerin kullanılması konusuna ilişkin usuller ve işverence tutulması zorunlu kayıtların şekli Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından hazırlanacak bir yönetmelikle gösterilir.

YILLIK ÜCRETLİ İZİN YÖNETMELİĞİ (Resmi Gazete Tarihi: 03.03.2004 Resmi Gazete Sayısı: 25391)

4857 S.K. 103. MADDESİ

320

Yıllık ücretli izni bu Kanunun 56 ncı maddesine aykırı olarak bölen veya izin ücretini 57 nci maddenin üç ve dördüncü fıkralarında belirtilen usule aykırı olarak ödeyen veya eksik ödeyen veya 59 uncu maddedeki hak edilmiş izni kullanmadan iş sözleşmesinin sona ermesi halinde bu izne ait ücreti ödemeyen veya 60 ıncı maddede belirtilen yönetmeliğin esas ve usullerine aykırı olarak izin kullandırmayan veya eksik kullandıran işveren veya işveren vekiline bu durumda olan her işçi için ikiyüzyirmi Türk Lirası idari para cezası verilir.

4857 S.K. 63. MADDESİGenel bakımdan çalışma süresi haftada en çok kırkbeş saattir. Aksi kararlaştırılmamışsa bu süre, işyerlerinde haftanın çalışılan günlerine eşit ölçüde bölünerek uygulanır.

Tarafların anlaşması ile haftalık normal çalışma süresi, işyerlerinde haftanın çalışılan günlerine, günde onbir saati aşmamak koşulu ile farklı şekilde dağıtılabilir. Bu halde, iki aylık süre içinde işçinin haftalık ortalama çalışma süresi, normal haftalık çalışma süresini aşamaz. Denkleştirme süresi toplu iş sözleşmeleri ile dört aya kadar artırılabilir.

4857 S.K. 68. MADDESİGünlük çalışma süresinin ortalama bir zamanında o yerin gelenekleri ve işin gereğine göre ayarlanmak suretiyle işçilere;

a) Dört saat veya daha kısa süreli işlerde onbeş dakika, b) Dört saatten fazla ve yedibuçuk saate kadar (yedibuçuk saat dahil) süreli işlerde

yarım saat, c) Yedibuçuk saatten fazla süreli işlerde bir saat,Ara dinlenmesi verilir.Bu dinlenme süreleri en az olup aralıksız verilir. Ancak bu süreler, iklim, mevsim, o yerdeki gelenekler ve işin niteliği göz önünde

tutularak sözleşmeler ile aralı olarak kullandırılabilir. Dinlenmeler bir işyerinde işçilere aynı veya değişik saatlerde kullandırılabilir. Ara dinlenmeleri çalışma süresinden sayılmaz.4857 S.K. 69. MADDESİ

Çalışma hayatında "gece" en geç saat 20.00'de başlayarak en erken saat 06.00'ya kadar geçen ve her halde en fazla onbir saat süren dönemdir.İşçilerin gece çalışmaları yedibuçuk saati geçemez. Gece ve gündüz işletilen ve nöbetleşe işçi postaları kullanılan işlerde, bir çalışma haftası gece çalıştırılan işçilerin, ondan sonra gelen ikinci çalışma haftası gündüz çalıştırılmaları suretiyle postalar sıraya konur. Gece ve gündüz postalarında iki haftalık nöbetleşme esası da uygulanabilir.

Postası değiştirilecek işçi kesintisiz en az onbir saat dinlendirilmeden diğer postada çalıştırılamaz.

4857 S.K. 71. MADDESİOnbeş yaşını doldurmamış çocukların çalıştırılması yasaktır. Ancak, ondört yaşını doldurmuş ve ilköğretimi tamamlamış olan çocuklar, bedensel, zihinsel ve ahlaki gelişmelerine ve eğitime devam edenlerin okullarına devamına engel olmayacak hafif işlerde çalıştırılabilirler.

Çocuk ve genç işçilerin işe yerleştirilmelerinde ve çalıştırılabilecekleri işlerde güvenlik, sağlık, bedensel, zihinsel ve psikolojik gelişmeleri, kişisel yatkınlık ve yetenekleri dikkate alınır. Çocuğun gördüğü iş onun okula gitmesine, mesleki eğitiminin devamına engel olamaz, onun derslerini düzenli bir şekilde izlemesine zarar veremez.

321

Onsekiz yaşını doldurmamış çocuk ve genç işçiler bakımından yasak olan işler ile onbeş yaşını tamamlamış, ancak onsekiz yaşını tamamlamamış genç işçilerin çalışmasına izin verilecek işler, ondört yaşını bitirmiş ve ilk öğretimini tamamlamış çocukların çalıştırılabilecekleri hafif işler, onaltı yaşını doldurmuş fakat onsekiz yaşını bitirmemiş genç işçilerin hangi çeşit işlerde çalıştırılabilecekleri ve çalışma koşulları Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından altı ay içinde çıkarılacak bir yönetmelikle belirlenir.(1)

Temel eğitimi tamamlamış ve okula gitmeyen çocukların çalışma saatleri günde yedi ve haftada otuzbeş saatten fazla olamaz. Ancak, onbeş yaşını tamamlamış çocuklar için bu süre günde sekiz ve haftada kırk saate kadar artırılabilir.

Okula devam eden çocukların eğitim dönemindeki çalışma süreleri, eğitim saatleri dışında olmak üzere, en fazla günde iki saat ve haftada on saat olabilir. Okulun kapalı olduğu dönemlerde çalışma süreleri yukarıda birinci fıkrada öngörülen süreleri aşamaz.

4857 S.K. 72. MADDESİMaden ocakları ile kablo döşemesi, kanalizasyon ve tünel inşaatı gibi yer altında veya su altında çalışılacak işlerde onsekiz yaşını doldurmamış erkek ve her yaştaki kadınların çalıştırılması yasaktır.

4857 S.K. 73.MADDESİSanayie ait işlerde onsekiz yaşını doldurmamış çocuk ve genç işçilerin gece çalıştırılması yasaktır.

Onsekiz yaşını doldurmuş kadın işçilerin gece postalarında çalıştırılmasına ilişkin usul ve esaslar Sağlık Bakanlığının görüşü alınarak Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca hazırlanacak bir yönetmelikte gösterilir.

KADIN İŞÇİLERİN GECE POSTALARINDA ÇALIŞTIRILMA KOŞULLARI HAKKINDA YÖNETMELİK (Resmi Gazete Tarihi: 09.08.2004 Resmi Gazete Sayısı: 25548)

4857 S.K. 74. MADDESİKadın işçilerin doğumdan önce sekiz ve doğumdan sonra sekiz hafta olmak üzere toplam onaltı haftalık süre için çalıştırılmamaları esastır. Çoğul gebelik halinde doğumdan önce çalıştırılmayacak sekiz haftalık süreye iki hafta süre eklenir. Ancak, sağlık durumu uygun olduğu takdirde, doktorun onayı ile kadın işçi isterse doğumdan önceki üç haftaya kadar işyerinde çalışabilir. Bu durumda, kadın işçinin çalıştığı süreler doğum sonrası sürelere eklenir. (Ek cümle: 13/2/2011-6111/76 md.) Kadın işçinin erken doğum yapması halinde ise doğumdan önce kullanamadığı çalıştırılmayacak süreler, doğum sonrası sürelere eklenmek suretiyle kullandırılır.Hamilelik süresince kadın işçiye periyodik kontroller için ücretli izin verilir. İsteği halinde kadın işçiye, onaltı haftalık sürenin tamamlanmasından veya çoğul gebelik halinde onsekiz haftalık süreden sonra altı aya kadar ücretsiz izin verilir. Bu süre, yıllık ücretli izin hakkının hesabında dikkate alınmaz.Kadın işçilere bir yaşından küçük çocuklarını emzirmeleri için günde toplam birbuçuk saat süt izni verilir. Bu sürenin hangi saatler arasında ve kaça bölünerek kulllanılacağını işçi kendisi belirler. Bu süre günlük çalışma süresinden sayılır.

4857 S.K. 75. MADDESİİşveren çalıştırdığı her işçi için bir özlük dosyası düzenler. İşveren bu dosyada, işçinin kimlik bilgilerinin yanında, bu Kanun ve diğer kanunlar uyarınca düzenlemek zorunda olduğu her

322

türlü belge ve kayıtları saklamak ve bunları istendiği zaman yetkili memur ve mercilere göstermek zorundadır.

4857 S.K. 76. MADDESİNitelikleri gereği günlük ve haftalık çalışma sürelerinin 63 üncü maddede öngörüldüğü şekilde uygulanması mümkün olmayan iş ve işyerlerinde çalışma sürelerinin günlük yasal çalışma süresini aşmayacak şekilde ve en çok altı aya kadar denkleştirme süresi tanınarak uygulanmasını sağlayacak usuller Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca hazırlanacak yönetmeliklerle düzenlenir.

Nitelikleri dolayısıyla devamlı çalıştıkları için durmaksızın birbiri ardına işçi postaları çalıştırılarak işletilen yahut nöbetleşe işçi postaları ile yapılan işlerde, çalışma sürelerine, hafta tatillerine ve gece çalışmalarına ve çalışma ortasındaki zorunlu dinlenmelere dair özel usul ve esaslar Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığınca hazırlanacak yönetmeliklerle düzenlenir.

HAFTALIK İŞ GÜNLERİNE BÖLÜNEMEYEN ÇALIŞMA SÜRELERİ YÖNETMELİĞİ (Resmi Gazete Tarihi: 06.04.2004 Resmi Gazete Sayısı: 25425)POSTALAR HALİNDE İŞÇİ ÇALIŞTIRILARAK YÜRÜTÜLEN İŞLERDE ÇALIŞMALARA İLİŞKİN ÖZEL USUL VE ESASLAR HAKKINDA YÖNETMELİK (Resmi Gazete Tarihi: 07.04.2004 Resmi Gazete Sayısı: 25426)

4857 S.K. 104. MADDESİ(1)Bu Kanunun 63 üncü maddesinde ve bu maddede belirtilen yönetmelikte belirlenen çalışma sürelerine aykırı olarak işçilerini çalıştıran veya 68 inci maddesindeki ara dinlenmelerini bu maddeye göre uygulamayan veya işçileri 69 uncu maddesine aykırı olarak geceleri yedibuçuk saatten fazla çalıştıran; gece ve gündüz postalarını değiştirmeyen, 71 inci maddesi hükmüne aykırı hareket eden, 72 nci maddesi hükümlerine aykırı olarak bu maddede belirtilen yerlerde onsekiz yaşını doldurmamış erkek çocukları ve gençleri ve her yaştaki kadınları çalıştıran, 73 üncü maddesine aykırı olarak çocuk ve genç işçileri gece çalıştıran veya aynı maddede anılan yönetmelik hükümlerine aykırı hareket eden 74 üncü maddesindeki hükme aykırı olarak doğumdan önceki ve sonraki sürelerde gebe veya doğum yapmış kadınları çalıştıran veya ücretsiz izin vermeyen, 75 inci maddesindeki işçi özlük dosyalarını düzenlemeyen, 76 ncı maddesinde belirtilen yönetmelik hükümlerine uymayan işveren veya işveren vekiline binikiyüz Türk Lirası idari para cezası verilir.

4857 S.K. 64. MADDESİZorunlu nedenlerle işin durması, ulusal bayram ve genel tatillerden önce veya sonra işyerinin tatil edilmesi veya benzer nedenlerle işyerinde normal çalışma sürelerinin önemli ölçüde altında çalışılması veya tamamen tatil edilmesi ya da işçinin talebi ile kendisine izin verilmesi hallerinde, işveren iki ay içinde çalışılmayan süreler için telafi çalışması yaptırabilir. Bu çalışmalar fazla çalışma veya fazla sürelerle çalışma sayılmaz.

Telafi çalışmaları, günlük en çok çalışma süresini aşmamak koşulu ile günde üç saatten fazla olamaz. Tatil günlerinde telafi çalışması yaptırılamaz.

4857 S.K. 104. MADDESİ(2)64 üncü ve 65 inci maddede öngörülen hükümlere aykırı davranan işveren veya işveren vekiline bu durumda olan her işçi için ikiyüzyirmi Türk Lirası idari para cezası verilir.65. Madde (Kısa Çalışma Ödeneği) Yürürlükten kaldırılmıştır.

323

4857 S.K. 90. MADDESİİş arayanların elverişli oldukları işlere yerleştirilmeleri ve çeşitli işler için uygun işçiler bulunmasına aracılık görevi, Türkiye İş Kurumu ve bu hususta izin verilen özel istihdam bürolarınca yerine getirilir.

4857 S.K. 106. MADDESİBu Kanunun 90 ıncı maddesinde öngörülen izni almadan faaliyet gösteren işverene bir milyar lira para cezası verilir.

4857 S.K. 91. MADDESİDevlet, çalışma hayatı ile ilgili mevzuatın uygulanmasını izler, denetler ve teftiş eder. Bu ödev Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığına bağlı ihtiyaca yetecek sayı ve özellikte teftiş ve denetlemeye yetkili iş müfettişlerince yapılır.(Ek fıkra: 13/2/2011-6111/77 md.) 30/1/1950 tarihli ve 5521 sayılı İş Mahkemeleri Kanununun 10 uncu maddesine istinaden iş sözleşmesi fiilen sona eren işçilerin kanundan, iş ve toplu iş sözleşmesinden doğan bireysel alacaklarına ilişkin şikayetleri Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı bölge müdürlüklerince incelenir.

4857 S.K. 92. MADDESİ91 inci madde hükmünün uygulanması için iş hayatının izlenmesi, denetlenmesi ve teftişiyle ödevli olan iş müfettişleri, işyerlerini ve eklentilerini, işin yürütülmesi tarzını ve ilgili belgeleri, araç ve gereçleri, cihaz ve makineleri, ham ve işlenmiş maddelerle, iş için gerekli olan malzemeyi 93 üncü maddede yazılı esaslara uyarak gerektiği zamanlarda ve işçilerin yaşamına, sağlığına, güvenliğine, eğitimine, dinlenmesine veya oturup yatmasına ilişkin tesis ve tertipleri her zaman görmek, araştırmak ve incelemek ve bu Kanunla suç sayılan eylemlere rastladığı zaman bu hususta Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı tarafından çıkarılacak İş Teftişi Tüzüğünde açıklanan şekillerde bu halleri önlemek yetkisine sahiptirler.

4857 S.K. 96. MADDESİİş denetimi ve teftişine yetkili iş müfettişleri tarafından ifade ve bilgilerine başvurulan işçilere, işverenlerin gerek doğrudan doğruya ve gerek dolayısıyla telkinlerde bulunmaları, işçileri gerçeği saklamaya yahut değiştirmeye sevk veya herhangi bir suretle zorlamaları veyahut işçilerin ilgili makamlara başvurmaları, haber ve ifade vermeleri üzerine, bunlara karşı kötü davranışlarda bulunmaları yasaktır.

4857 S.K. 107. MADDESİBu Kanunun; a) 92 nci maddesinin ikinci fıkrasındaki yükümlülüklerini yerine getirmeyen, b) 96 ncı maddesindeki yasaklara uymayan, işveren veya işveren vekiline sekizbin Türk Lirası idarî para cezası verilir.

İş müfettişlerinin bu Kanundan veya diğer kanunlardan doğan her çeşit teftiş, denetleme yetki ve görevleri gereğince görevlerinin yerine getirilmesi sırasında, görevlerini yapma ve sonuçlandırmaya engel olan kimselere, fiil suç oluşturmadığı takdirde, sekizbin Türk Lirası idarî para cezası verilir.

4857 S.K. 108. MADDESİ“İdari para cezalarının uygulanmasına ilişkin hususlar “

Bu Kanunda öngörülen idari para cezaları, 101 ve 106 ncı maddelerdeki idari para cezaları hariç, gerekçesi belirtilmek suretiyle Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanlığı Bölge Müdürünce verilir. (Değişik ikinci cümle: 13/2/2011-6111/79 md.) 101 inci ve 106 ncı maddeler kapsamındaki idari para cezaları ise doğrudan Türkiye İş Kurumu il müdürü

324

tarafından; birden fazla ilde işyerleri bulunan işverenlere uygulanacak idari para cezası ise işyerlerinin merkezinin bulunduğu yerdeki Türkiye İş Kurumu il müdürünce verilir ve genel esaslara göre tahsil edilir. 106 ncı maddeye göre verilecek idari para cezası için, 4904 sayılı Kanunun 20 nci maddesinin (h) bendindeki tutar esas alınır.

4904 SAYILI TÜRKİYE İŞ KURUMU KANUNU GEREĞİ VERİLEN İDARİ PARA CEZALARI4904 S.K. 20. MADDESİKurumca dayanağı belirtilmek suretiyle; verilecek idarî para cezaları 20. maddenin 1. fıkrasında sayılmıştır. 2. fıkrası ise “Birinci fıkranın (a), (b), (c), (f), (g) ve (j) bentlerinde yer alan fiillerin ayrı ayrı veya birlikte üç kez tekrarlanması halinde özel istihdam bürolarına verilen izinler iptal edilir. Kanun hükümlerine göre verilen idarî para cezaları Kurum tarafından genel esaslara göre tahsil edilir.” hükmünü amirdir. a) Yurt dışı iş ve işçi bulma faaliyetlerine ilişkin hizmet akitlerini Kuruma onaylatmayan özel istihdam bürolarına her bir hizmet akdi için üçyüz Türk Lirası, b) Kurum tarafından istenilen bilgi ve belgelerle işgücü piyasasının izlenmesi için gerekli olan istatistiksel bilgileri talebin tebliği tarihinden itibaren onbeş gün içerisinde Kuruma vermeyen özel istihdam bürolarına altıyüz Türk Lirası, c) Kurum müfettişlerince istenilen bilgi, belge, kayıt ve defterleri onbeş gün içerisinde ibraz etmeyen özel istihdam bürolarına binikiyüz Türk Lirası, d) Bu Kanunun 3 üncü maddesinin (d) bendine aykırı davranan kişilere ikibin Türk Lirasından ellibin Türk Lirasına kadar, ayrıca Kuruma onaylatılmayan her bir yurt dışı hizmet akdi için de üçyüz Türk Lirası, 3. M. d) İşçi isteme ve iş aramanın düzene bağlanmasına ilişkin çalışmalar yapmak, işgücünün yurt içinde ve yurt dışında uygun oldukları işlere yerleştirilmelerine ve çeşitli işler için uygun işgücü bulunmasına ve yurt dışı hizmet akitlerinin yapılmasına aracılık etmek, istihdamında güçlük çekilen işgücü ile işyerlerinin yasal olarak çalıştırmak zorunda oldukları işgücünün istihdamlarına katkıda bulunmak, özel istihdam bürolarına ilişkin Kuruma verilen görevleri yerine getirmek, işverenlerin yurt dışında kendi iş ve faaliyetlerinde çalıştıracağı işçileri temin etmesi ile tarım işlerinde ücretli iş ve işçi bulma aracılığına izin verilmesi ve kaldırılmasına ilişkin işlemleri yapmak.e) Bu Kanunun 21 inci maddesinde belirtilen bildirim yükümlülüğüne aykırı hareket eden özel kesim işyerlerine ikibin Türk Lirası, Madde 21 –Kurum tarafından, kamu ve özel kesim işyerlerinden iş ve işgücü konularında bilgi istenildiğinde, belirtilen süre içinde bilgi verilmesi zorunludur. f) İş arayanlara ve açık işlere ilişkin bilgileri, iş ve işçi bulma faaliyeti dışında başka bir amaçla kullanan bürolara ikibin Yeni Türk Lirası; iş arayanlardan her ne ad altında olursa olsun menfaat temin eden bürolara onbin Yeni Türk Lirası,g) Yönetmelikte öngörülenler dışında iş arayanlardan ücret alınmasına veya herhangi bir menfaat teminine yönelik sözlü ya da yazılı anlaşmalar, işgücünün sigortasız çalışması veya sendikaya üye olmaması ya da asgari ücretin altında ücret ödenmesi koşullarını taşıyan anlaşmalar, iş arayanın, diğer özel istihdam bürolarından veya Kurumdan hizmet almalarını engelleyen anlaşmalar yapılması halinde ikibin Yeni Türk Lirası, h) Kurumdan izin belgesi almadan iş ve işçi bulmaya aracılık faaliyetinin bir işyerinde veya 9/6/2004 tarihli ve 5187 sayılı Basın Kanununda yazılı araçlarla ya da radyo, televizyon, video, internet, kablolu yayın veya elektronik bilgi iletişim araçları ve benzer yayın araçlarından biri ile işlenmesi halinde bu fiili gerçekleştiren gerçek veya tüzel kişilere onbin Yeni Türk Lirası; fiilin her bir tekrarında yirmibin Yeni Türk Lirası,

325

ı) Kurumdan izin belgesi almadan iş ve işçi bulmaya aracılık faaliyeti gösteren kişiler ile Kurumdan izin almadan yurtdışına işçi götürmek isteyen kişilere ait iş ve işçi bulma ilanını, 5187 sayılı Basın Kanununda yazılı araçlarla ya da radyo, televizyon, video, internet, kablolu yayın veya elektronik bilgi iletişim araçları ve benzer yayın araçları ile yayınlayan gerçek ve tüzel kişilere, beşbin Yeni Türk Lirası, j) 27/2/2003 tarihli ve 4817 sayılı Yabancıların Çalışma İzinleri Hakkında Kanun gereği çalışma izni almayanlar için aracılık faaliyetinde bulunan gerçek ve tüzel kişilere kişi başına beş bin Yeni Türk Lirası, idarî para cezası verilir.

İŞLEMLER EL KİTABI 12. BÖLÜM-İş arayanlardan ücret alan veya menfaat temin edenlere aynı Kanunun 20 nci maddesinin (d) bendi gereği; ayrıca, Kuruma onaylatılmayan her bir yurtdışı iş sözleşmesi için,-4904 sayılı Kanunun 3 üncü maddesinin (d) bendine aykırı olarak, Kurum izni olmaksızın kendi iş ve faaliyetlerinde çalıştıracakları işçileri yurtdışına götürenlere aynı Kanunun 20 nci maddesinin (d) bendi gereği,-Kurumdan alınan yurtdışına işçi götürme izni olsun veya olmasın yurtdışı iş sözleşmesini Kuruma onaylatmayanlara, onaylatmadıkları her bir yurtdışı iş sözleşmesi için 4904 sayılı Kanunun 20 nci maddesinin (d) bendi gereği,-Kurumdan izin almaksızın yurtdışına götürülecek işçilerin teminine yönelik olarak 09/06/2004 tarih ve 5187 sayılı Basın Kanununda yazılı araçlarla ya da radyo, televizyon, video, İnternet, kablolu yayın veya elektronik bilgi iletişim araçları ile ilan verenlere aynı Kanunun 20 nci maddesinin (d) bendi gereği,-4904 sayılı Kanunun 3 üncü maddesinin (d) bendine aykırı olarak, Kurum aracılığı dışında daimi veya geçici kadrolara işçi alanlara aynı Kanunun 20 nci maddesinin (d) bendi gereği idari para cezası uygulanacaktır (Ek:12-9). -4904 sayılı Kanunun 3 üncü maddesinin (d) fıkrasına aykırı olarak, Kurumdan izin belgesi almadan veya geçerlik süresi sona eren aracı belgesini yeniletmeden tarımda iş ve işçi bulma aracılık faaliyetinde bulunan gerçek ve tüzel kişilere 4904 sayılı Kanunun 20 nci maddesinin birinci fıkrasının (d) bendi gereği, (Ek:12-13),-Kurumda sözleşme imzalamayan ya da Kurum dışında imzaladığı sözleşmeyi, düzenleme tarihinden itibaren on iş günü içinde Kuruma ibraz etmeyen aracılara, eylem başka bir ihlali oluştursa dahi 4904 sayılı Kanunun 20 nci maddesinin birinci fıkrasının (d) bendi gereği,-Aracının olmadığı yerlerde Kurumda sözleşme imzalamayan ya da Kurum dışında imzaladığı sözleşmeyi, düzenleme tarihinden itibaren on iş günü içinde Kuruma ibraz etmeyen tarım işverenlerine, eylem başka bir ihlali oluştursa dahi 4904 sayılı Kanunun 20 nci maddesinin birinci fıkrasının (d) bendi gereği, İdari para cezası verilir.

4817 SAYILI YABANCILARIN ÇALIŞMA İZİNLERİ HAKKINDA KANUNDA ÖNGÖRÜLEN İDARİ PARA CEZALARI4817 S.K. 4. MADDESİTürkiye’nin taraf olduğu ikili ya da çok taraflı sözleşmelerde aksi öngörülmedikçe, yabancıların Türkiye’de bağımlı veya bağımsız çalışmaya başlamadan önce izin almaları gerekir.

326

4817 S.K. 18. MADDESİa) Bağımsız çalışan yabancılar, çalışmaya başladıkları tarihten ve çalışmanın bitiminden itibaren,b) Yabancı çalıştıran işverenler yabancının çalışmaya başladığı tarihten, çalışma izninin verildiği tarihten itibaren otuz gün içerisinde çalışmaya başlamaması halinde bu sürenin bitiminden itibaren ve herhangi bir nedenle hizmet akdinin sona erdiği tarihten itibaren,En geç on beş gün içerisinde durumu Bakanlığa bildirmekle yükümlüdürler.4817 S.K. 21. MADDESİ18 inci maddeye göre bildirim yükümlülüğünü süresi içinde yerine getirmeyen bağımsız çalışan yabancı ile yabancı çalıştıran işverene her bir yabancı için ikiyüzelli Türk Lirası idarî para cezası verilir.Çalışma izni olmaksızın bağımlı çalışan yabancıya beşyüz Türk Lirası idarî para cezası verilir.Çalışma izni bulunmayan yabancıyı çalıştıran işveren veya işveren vekillerine her bir yabancı için beşbin Türk Lirası idarî para cezası verilir. Bu durumda, işveren veya işveren vekili yabancının ve varsa eş ve çocuklarının konaklama giderlerini, ülkelerine dönmeleri için gerekli masrafları ve gerektiğinde sağlık harcamalarını karşılamak zorundadır.Birinci, ikinci ve üçüncü fıkralarda sayılan fiillerin tekrarı hâlinde idarî para cezaları bir kat artırılarak uygulanır.Bu Kanuna göre verilmiş çalışma izni olmaksızın bağımsız çalışan yabancıya ikibin Türk Lirası idarî para cezası verilir ve varsa işyeri veya işyerlerinin Bakanlık bölge müdürlerince kapatılması kararı alınarak, bu kararın uygulanması için durum ilgili valiliğe bildirilir. Tekrarı hâlinde, varsa işyeri veya işyerlerinin kapatılmasının yanı sıra idarî para cezası bir kat artırılarak uygulanır.

6331 SAYILI İŞ SAĞLIĞI VE İŞ GÜVENLİĞİ KANUNUNDA ÖNGÖRÜLEN İDARİ PARA CEZALARI6331 S.K. 26. MADDESİİdarî para cezaları 26. maddenin 1. fıkrasında sayılmıştır. 2. fıkrası ise “ Bu Kanunda belirtilen idari para cezaları gerekçesi belirtilmek suretiyle Çalışma ve İş Kurumu il müdürünce verilir. Verilen idari para cezaları tebliğinden itibaren otuz gün içinde ödenir. İdari para cezaları tüzel kişiliği bulunmayan kamu kurum ve kuruluşları adına da düzenlenebilir.” hükmünü amirdir.6331 S.K. 4. MADDESİ(1) İşveren, çalışanların işle ilgili sağlık ve güvenliğini sağlamakla yükümlü olup bu çerçevede;a) Mesleki risklerin önlenmesi, eğitim ve bilgi verilmesi dâhil her türlü tedbirin alınması, organizasyonun yapılması, gerekli araç ve gereçlerin sağlanması, sağlık ve güvenlik tedbirlerinin değişen şartlara uygun hale getirilmesi ve mevcut durumun iyileştirilmesi için çalışmalar yapar.b) İşyerinde alınan iş sağlığı ve güvenliği tedbirlerine uyulup uyulmadığını izler, denetler ve uygunsuzlukların giderilmesini sağlar.6331 S.K. 26. MADDESİa) 4 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) ve (b) bentlerinde belirtilen yükümlülükleri yerine getirmeyen işverene her bir yükümlülük için ayrı ayrı ikibin Türk Lirası,6331 S.K. 6. MADDESİ1) Mesleki risklerin önlenmesi ve bu risklerden korunulmasına yönelik çalışmaları da kapsayacak, iş sağlığı ve güvenliği hizmetlerinin sunulması için işveren;

327

a) Çalışanları arasından iş güvenliği uzmanı, işyeri hekimi ve diğer sağlık personeli görevlendirir. Çalışanları arasında belirlenen niteliklere sahip personel bulunmaması hâlinde, bu hizmetin tamamını veya bir kısmını ortak sağlık ve güvenlik birimlerinden hizmet alarak yerine getirebilir. Ancak belirlenen niteliklere ve gerekli belgeye sahip olması hâlinde, tehlike sınıfı ve çalışan sayısı dikkate alınarak, bu hizmetin yerine getirilmesini kendisi üstlenebilir.b) Görevlendirdikleri kişi veya hizmet aldığı kurum ve kuruluşların görevlerini yerine getirmeleri amacıyla araç, gereç, mekân ve zaman gibi gerekli bütün ihtiyaçlarını karşılar.c) İşyerinde sağlık ve güvenlik hizmetlerini yürütenler arasında iş birliği ve koordinasyonu sağlar.ç) Görevlendirdikleri kişi veya hizmet aldığı kurum ve kuruluşlar tarafından iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili mevzuata uygun olan ve yazılı olarak bildirilen tedbirleri yerine getirir.d) Çalışanların sağlık ve güvenliğini etkilediği bilinen veya etkilemesi muhtemel konular hakkında; görevlendirdikleri kişi veya hizmet aldığı kurum ve kuruluşları, başka işyerlerinden çalışmak üzere kendi işyerine gelen çalışanları ve bunların işverenlerini bilgilendirir.6331 S.K. 26. MADDESİb) 6 ncı maddesinin birinci fıkrası gereğince belirlenen nitelikte iş güvenliği uzmanı veya işyeri hekimi görevlendirmeyen işverene görevlendirmediği her bir kişi için beşbin Türk Lirası, aykırılığın devam ettiği her ay için aynı miktar, diğer sağlık personeli görevlendirmeyen işverene ikibinbeşyüz Türk Lirası, aykırılığın devam ettiği her ay için aynı miktar, aynı fıkranın (b), (c) ve (d) bentlerinde belirtilen yükümlülükleri yerine getirmeyen işverene her bir ihlal için ayrı ayrı binbeşyüz Türk Lirası, (ç) bendine aykırı hareket eden işverene yerine getirilmeyen her bir tedbir için ayrı ayrı bin Türk Lirası,6331 S.K. 8. MADDESİ(1) İşyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanlarının hak ve yetkileri, görevlerini yerine getirmeleri nedeniyle kısıtlanamaz. Bu kişiler, görevlerini mesleğin gerektirdiği etik ilkeler ve mesleki bağımsızlık içerisinde yürütür.(6) Belirlenen çalışma süresi nedeniyle işyeri hekimi ve iş güvenliği uzmanının tam süreli görevlendirilmesi gereken durumlarda; işveren, işyeri sağlık ve güvenlik birimi kurar. Bu durumda, çalışanların tabi olduğu kanun hükümleri saklı kalmak kaydıyla, 22/5/2003 tarihli ve 4857 sayılı İş Kanununa göre belirlenen haftalık çalışma süresi dikkate alınır.6331 S.K. 26. MADDESİc) 8 inci maddesinin birinci ve altıncı fıkralarına aykırı hareket eden işverene her bir ihlal için ayrı ayrı binbeşyüz Türk Lirası,6331 S.K. 10. MADDESİ(1) İşveren, iş sağlığı ve güvenliği yönünden risk değerlendirmesi yapmak veya yaptırmakla yükümlüdür. Risk değerlendirmesi yapılırken aşağıdaki hususlar dikkate alınır:a) Belirli risklerden etkilenecek çalışanların durumu.b) Kullanılacak iş ekipmanı ile kimyasal madde ve müstahzarların seçimi.c) İşyerinin tertip ve düzeni.ç) Genç, yaşlı, engelli, gebe veya emziren çalışanlar gibi özel politika gerektiren gruplar ile kadın çalışanların durumu.(4) İşveren, iş sağlığı ve güvenliği yönünden çalışma ortamına ve çalışanların bu ortamda maruz kaldığı risklerin belirlenmesine yönelik gerekli kontrol, ölçüm, inceleme ve araştırmaların yapılmasını sağlar.6331 S.K. 26. MADDESİ

328

ç) 10 uncu maddesinin birinci fıkrasına göre risk değerlendirmesi yapmayan veya yaptırmayan işverene üçbin Türk Lirası, aykırılığın devam ettiği her ay için dörtbinbeşyüz Türk Lirası, dördüncü fıkrasında belirtilen yükümlülükleri yerine getirmeyen işverene binbeşyüz Türk Lirası6331 S.K. 11. MADDESİ(1) İşveren;a) Çalışma ortamı, kullanılan maddeler, iş ekipmanı ile çevre şartlarını dikkate alarak meydana gelebilecek acil durumları önceden değerlendirerek, çalışanları ve çalışma çevresini etkilemesi mümkün ve muhtemel acil durumları belirler ve bunların olumsuz etkilerini önleyici ve sınırlandırıcı tedbirleri alır.b) Acil durumların olumsuz etkilerinden korunmak üzere gerekli ölçüm ve değerlendirmeleri yapar, acil durum planlarını hazırlar.c) Acil durumlarla mücadele için işyerinin büyüklüğü ve taşıdığı özel tehlikeler, yapılan işin niteliği, çalışan sayısı ile işyerinde bulunan diğer kişileri dikkate alarak; önleme, koruma, tahliye, yangınla mücadele, ilk yardım ve benzeri konularda uygun donanıma sahip ve bu konularda eğitimli yeterli sayıda kişiyi görevlendirir, araç ve gereçleri sağlayarak eğitim ve tatbikatları yaptırır ve ekiplerin her zaman hazır bulunmalarını sağlar.ç) Özellikle ilk yardım, acil tıbbi müdahale, kurtarma ve yangınla mücadele konularında, işyeri dışındaki kuruluşlarla irtibatı sağlayacak gerekli düzenlemeleri yapar.6331 S.K. 12. MADDESİ(1) Ciddi, yakın ve önlenemeyen tehlikenin meydana gelmesi durumunda işveren;a) Çalışanların işi bırakarak derhal çalışma yerlerinden ayrılıp güvenli bir yere gidebilmeleri için, önceden gerekli düzenlemeleri yapar ve çalışanlara gerekli talimatları verir.b) Durumun devam etmesi hâlinde, zorunluluk olmadıkça, gerekli donanıma sahip ve özel olarak görevlendirilenler dışındaki çalışanlardan işlerine devam etmelerini isteyemez.(2) İşveren, çalışanların kendileri veya diğer kişilerin güvenliği için ciddi ve yakın bir tehlike ile karşılaştıkları ve amirine hemen haber veremedikleri durumlarda; istenmeyen sonuçların önlenmesi için, bilgileri ve mevcut teknik donanımları çerçevesinde müdahale edebilmelerine imkân sağlar. Böyle bir durumda çalışanlar, ihmal veya dikkatsiz davranışları olmadıkça yaptıkları müdahaleden dolayı sorumlu tutulamaz.6331 S.K. 26. MADDESİd) 11 ve 12 nci maddeleri hükümlerine aykırı hareket eden işverene, uyulmayan her bir yükümlülük için bin Türk Lirası, aykırılığın devam ettiği her ay için aynı miktar,6331 S.K. 14. MADDESİ(1) İşveren;a) Bütün iş kazalarının ve meslek hastalıklarının kaydını tutar, gerekli incelemeleri yaparak bunlar ile ilgili raporları düzenler.b) İşyerinde meydana gelen ancak yaralanma veya ölüme neden olmadığı halde işyeri ya da iş ekipmanının zarara uğramasına yol açan veya çalışan, işyeri ya da iş ekipmanını zarara uğratma potansiyeli olan olayları inceleyerek bunlar ile ilgili raporları düzenler.(2) İşveren, aşağıdaki hallerde belirtilen sürede Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirimde bulunur:a) İş kazalarını kazadan sonraki üç iş günü içinde.b) Sağlık hizmeti sunucuları veya işyeri hekimi tarafından kendisine bildirilen meslek hastalıklarını, öğrendiği tarihten itibaren üç iş günü içinde.

329

(4) Sağlık hizmeti sunucuları kendilerine intikal eden iş kazalarını, yetkilendirilen sağlık hizmeti sunucuları ise meslek hastalığı tanısı koydukları vakaları en geç on gün içinde Sosyal Güvenlik Kurumuna bildirir.6331 S.K. 26. MADDESİe) 14 üncü maddesinin birinci fıkrasında belirtilen yükümlülükleri yerine getirmeyen işverene her bir yükümlülük için ayrı ayrı binbeşyüz Türk Lirası, ikinci fıkrasında belirtilen yükümlülükleri yerine getirmeyen işverene ikibin Türk Lirası, dördüncü fıkrasında belirtilen yükümlülükleri yerine getirmeyen sağlık hizmeti sunucuları veya yetkilendirilen sağlık hizmeti sunucularına ikibin Türk Lirası,6331 S.K. 15. MADDESİ(1) İşveren;a) Çalışanların işyerinde maruz kalacakları sağlık ve güvenlik risklerini dikkate alarak sağlık gözetimine tabi tutulmalarını sağlar.b) Aşağıdaki hallerde çalışanların sağlık muayenelerinin yapılmasını sağlamak zorundadır:1) İşe girişlerinde.2) İş değişikliğinde.3) İş kazası, meslek hastalığı veya sağlık nedeniyle tekrarlanan işten uzaklaşmalarından sonra işe dönüşlerinde talep etmeleri hâlinde.4) İşin devamı süresince, çalışanın ve işin niteliği ile işyerinin tehlike sınıfına göre Bakanlıkça belirlenen düzenli aralıklarla.(2) Tehlikeli ve çok tehlikeli sınıfta yer alan işyerlerinde çalışacaklar, yapacakları işe uygun olduklarını belirten sağlık raporu olmadan işe başlatılamaz.6331 S.K. 26. MADDESİf) 15 inci maddesinin birinci ve ikinci fıkralarında belirtilen yükümlülükleri yerine getirmeyen işverene, sağlık gözetimine tabi tutulmayan veya sağlık raporu alınmayan her çalışan için bin Türk Lirası,6331 S.K. 16. MADDESİ(1) İşyerinde iş sağlığı ve güvenliğinin sağlanması ve sürdürülebilmesi amacıyla işveren, çalışanları ve çalışan temsilcilerini işyerinin özelliklerini de dikkate alarak aşağıdaki konularda bilgilendirir:a) İşyerinde karşılaşılabilecek sağlık ve güvenlik riskleri, koruyucu ve önleyici tedbirler.b) Kendileri ile ilgili yasal hak ve sorumluluklar.c) İlk yardım, olağan dışı durumlar, afetler ve yangınla mücadele ve tahliye işleri konusunda görevlendirilen kişiler.(2) İşveren;a) 12 nci maddede belirtilen ciddi ve yakın tehlikeye maruz kalan veya kalma riski olan bütün çalışanları, tehlikeler ile bunlardan doğan risklere karşı alınmış ve alınacak tedbirler hakkında derhal bilgilendirir.b) Başka işyerlerinden çalışmak üzere kendi işyerine gelen çalışanların birinci fıkrada belirtilen bilgileri almalarını sağlamak üzere, söz konusu çalışanların işverenlerine gerekli bilgileri verir.c) Risk değerlendirmesi, iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili koruyucu ve önleyici tedbirler, ölçüm, analiz, teknik kontrol, kayıtlar, raporlar ve teftişten elde edilen bilgilere, destek elemanları ile çalışan temsilcilerinin ulaşmasını sağlar.6331 S.K. 26. MADDESİ

330

g) 16 ncı maddesinde belirtilen yükümlülükleri yerine getirmeyen işverene, bilgilendirilmeyen her bir çalışan için bin Türk Lirası,6331 S.K. 17. MADDESİ1) İşveren, çalışanların iş sağlığı ve güvenliği eğitimlerini almasını sağlar. Bu eğitim özellikle; işe başlamadan önce, çalışma yeri veya iş değişikliğinde, iş ekipmanının değişmesi hâlinde veya yeni teknoloji uygulanması hâlinde verilir. Eğitimler, değişen ve ortaya çıkan yeni risklere uygun olarak yenilenir, gerektiğinde ve düzenli aralıklarla tekrarlanır.(7) Bu madde kapsamında verilecek eğitimin maliyeti çalışanlara yansıtılamaz. Eğitimlerde geçen süre çalışma süresinden sayılır. Eğitim sürelerinin haftalık çalışma süresinin üzerinde olması hâlinde, bu süreler fazla sürelerle çalışma veya fazla çalışma olarak değerlendirilir.6331 S.K. 26. MADDESİğ) 17 nci maddesinin bir ila yedinci fıkralarında belirtilen yükümlülükleri yerine getirmeyen işverene her bir çalışan için bin Türk Lirası,6331 S.K. 18. MADDESİ(1) İşveren, görüş alma ve katılımın sağlanması konusunda, çalışanlara veya iki ve daha fazla çalışan temsilcisinin bulunduğu işyerlerinde varsa işyeri yetkili sendika temsilcilerine yoksa çalışan temsilcilerine aşağıdaki imkânları sağlar:a) İş sağlığı ve güvenliği ile ilgili konularda görüşlerinin alınması, teklif getirme hakkının tanınması ve bu konulardaki görüşmelerde yer alma ve katılımlarının sağlanması.b) Yeni teknolojilerin uygulanması, seçilecek iş ekipmanı, çalışma ortamı ve şartlarının çalışanların sağlık ve güvenliğine etkisi konularında görüşlerinin alınması.(2) İşveren, destek elemanları ile çalışan temsilcilerinin aşağıdaki konularda önceden görüşlerinin alınmasını sağlar:a) İşyerinden görevlendirilecek veya işyeri dışından hizmet alınacak işyeri hekimi, iş güvenliği uzmanı ve diğer personel ile ilk yardım, yangınla mücadele ve tahliye işleri için kişilerin görevlendirilmesi.b) Risk değerlendirmesi yapılarak, alınması gereken koruyucu ve önleyici tedbirlerin ve kullanılması gereken koruyucu donanım ve ekipmanın belirlenmesi.c) Sağlık ve güvenlik risklerinin önlenmesi ve koruyucu hizmetlerin yürütülmesi.ç) Çalışanların bilgilendirilmesi.d) Çalışanlara verilecek eğitimin planlanması.(3) Çalışanların veya çalışan temsilcilerinin, işyerinde iş sağlığı ve güvenliği için alınan önlemlerin yetersiz olduğu durumlarda veya teftiş sırasında, yetkili makama başvurmalarından dolayı hakları kısıtlanamaz.

6331 S.K. 26. MADDESİh) 18 inci maddesinde belirtilen yükümlülükleri yerine getirmeyen işverene, her bir aykırılık için ayrı ayrı bin Türk Lirası,6331 S.K. 20. MADDESİ1) İşveren; işyerinin değişik bölümlerindeki riskler ve çalışan sayılarını göz önünde bulundurarak dengeli dağılıma özen göstermek kaydıyla, çalışanlar arasında yapılacak seçim veya seçimle belirlenemediği durumda atama yoluyla, aşağıda belirtilen sayılarda çalışan temsilcisini görevlendirir:a) İki ile elli arasında çalışanı bulunan işyerlerinde bir.b) Ellibir ile yüz arasında çalışanı bulunan işyerlerinde iki.

331

c) Yüzbir ile beşyüz arasında çalışanı bulunan işyerlerinde üç.ç) Beşyüzbir ile bin arasında çalışanı bulunan işyerlerinde dört.d) Binbir ile ikibin arasında çalışanı bulunan işyerlerinde beş.e) İkibinbir ve üzeri çalışanı bulunan işyerlerinde altı.(3) Çalışan temsilcileri, tehlike kaynağının yok edilmesi veya tehlikeden kaynaklanan riskin azaltılması için, işverene öneride bulunma ve işverenden gerekli tedbirlerin alınmasını isteme hakkına sahiptir.(4) Görevlerini yürütmeleri nedeniyle, çalışan temsilcileri ve destek elemanlarının hakları kısıtlanamaz ve görevlerini yerine getirebilmeleri için işveren tarafından gerekli imkânlar sağlanır.6331 S.K. 26. MADDESİı) 20 nci maddesinin birinci ve dördüncü fıkralarında belirtilen yükümlülükleri yerine getirmeyen işverene bin Türk Lirası, üçüncü fıkrasında belirtilen yükümlülükleri yerine getirmeyen işverene binbeşyüz Türk Lirası,6331 S.K. 22. MADDESİ(1) Elli ve daha fazla çalışanın bulunduğu ve altı aydan fazla süren sürekli işlerin yapıldığı işyerlerinde işveren, iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili çalışmalarda bulunmak üzere kurul oluşturur. İşveren, iş sağlığı ve güvenliği mevzuatına uygun kurul kararlarını uygular.6331 S.K. 26. MADDESİi) 22 nci maddesinde belirtilen yükümlülükleri yerine getirmeyen işverene her bir aykırılık için ayrı ayrı ikibin Türk Lirası,6331 S.K. 23. MADDESİ(2) Birden fazla işyerinin bulunduğu iş merkezleri, iş hanları, sanayi bölgeleri veya siteleri gibi yerlerde, iş sağlığı ve güvenliği konusundaki koordinasyon yönetim tarafından sağlanır. Yönetim, işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliği yönünden diğer işyerlerini etkileyecek tehlikeler hususunda gerekli tedbirleri almaları için işverenleri uyarır. Bu uyarılara uymayan işverenleri Bakanlığa bildirir.6331 S.K. 26. MADDESİj) 23 üncü maddesinin ikinci fıkrasında belirtilen bildirim yükümlülüklerini yerine getirmeyen yönetimlere beşbin Türk Lirası, 6331 S.K. 24. MADDESİ(2) Bakanlık, işyerlerinde iş sağlığı ve güvenliği konularında ölçüm, inceleme ve araştırma yapmaya, bu amaçla numune almaya ve eğitim kurumları ile ortak sağlık ve güvenlik birimlerinde kontrol ve denetim yapmaya yetkilidir. Bu konularda yetkilendirilenler mümkün olduğu kadar işi aksatmamak, işverenin ve işyerinin meslek sırları ile gördükleri ve öğrendikleri hususları tamamen gizli tutmakla yükümlüdür. Kontrol ve denetimin usul ve esasları Bakanlıkça düzenlenir.6331 S.K. 26. MADDESİk) 24 üncü maddesinin ikinci fıkrasında belirtilen iş sağlığı ve güvenliği ile ilgili konularda ölçüm, inceleme ve araştırma yapılmasına, numune alınmasına veya eğitim kurumları ile ortak sağlık ve güvenlik birimlerinin kontrol ve denetiminin yapılmasına engel olan işverene beşbin Türk Lirası,6331 S.K. 25. MADDESİ(1) İşyerindeki bina ve eklentilerde, çalışma yöntem ve şekillerinde veya iş ekipmanlarında çalışanlar için hayati tehlike oluşturan bir husus tespit edildiğinde; bu tehlike giderilinceye

332

kadar, hayati tehlikenin niteliği ve bu tehlikeden doğabilecek riskin etkileyebileceği alan ile çalışanlar dikkate alınarak, işyerinin bir bölümünde veya tamamında iş durdurulur. Ayrıca çok tehlikeli sınıfta yer alan maden, metal ve yapı işleri ile tehlikeli kimyasallarla çalışılan işlerin yapıldığı veya büyük endüstriyel kazaların olabileceği işyerlerinde, risk değerlendirmesi yapılmamış olması durumunda iş durdurulur.(3) İşin durdurulması kararı, ilgili mülki idare amirine ve işyeri dosyasının bulunduğu Çalışma ve İş Kurumu il müdürlüğüne bir gün içinde gönderilir. İşin durdurulması kararı, mülki idare amiri tarafından yirmidört saat içinde yerine getirilir. Ancak, tespit edilen hususun acil müdahaleyi gerektirmesi nedeniyle verilen işin durdurulması kararı, mülki idare amiri tarafından aynı gün yerine getirilir.6331 S.K. 26. MADDESİ1) 25 inci maddesinde belirtilen yükümlülüklere göre işyerinin bir bölümünde veya tamamında verilen durdurma kararına uymayarak durdurulan işi yönetmelikte belirtilen şartları yerine getirmeden devam ettiren işverene fiil başka bir suç oluştursa dahi onbin Türk Lirası, altıncı fıkrasında belirtilen yükümlülükleri yerine getirmeyen işverene ihlale uğrayan her bir çalışan için bin Türk Lirası, aykırılığın devam ettiği her ay için aynı miktar,6331 S.K. 29. MADDESİ(1) İşletmeye başlanmadan önce, büyük endüstriyel kaza oluşabilecek işyerleri için, işyerlerinin büyüklüğüne göre büyük kaza önleme politika belgesi veya güvenlik raporu işveren tarafından hazırlanır.(2) Güvenlik raporu hazırlama yükümlülüğü bulunan işveren, hazırladıkları güvenlik raporlarının içerik ve yeterlilikleri Bakanlıkça incelenmesini müteakip işyerlerini işletmeye açabilir.6331 S.K. 26. MADDESİm) 29 uncu maddesinde belirtilen; büyük kaza önleme politika belgesi hazırlamayan işverene ellibin Türk Lirası, güvenlik raporunu hazırlayıp Bakanlığın değerlendirmesine sunmadan işyerini faaliyete geçiren, işletilmesine Bakanlıkça izin verilmeyen işyerini açan veya durdurulan işyerinde faaliyete devam eden işverene seksenbin Türk Lirası,6331 S.K. 30. MADDESİ“İş sağlığı ve güvenliği ile ilgili çeşitli yönetmelikler” başlıklı 30. madde ile Bakanlığımızca çeşitli yönetmelikler yürürlüğe konulacağı hükme bağlanmıştır. n) 30 uncu maddesinde öngörülen yönetmeliklerde belirtilen yükümlülükleri yerine getirmeyen işverene, uyulmayan her hüküm için tespit edildiği tarihten itibaren aylık olarak bin Türk Lirası, idari para cezası verilir.

5953 SAYILI BASIN İŞ KANUNUNA GÖRE KURUM TARAFINDAN VERİLEN İDARİ PARA CEZALARIMadde 26 a)Çalıştırdığı gazeteci ile bu yasanın dördüncü maddesinde gösterilen şekilde iş akdi yapamayan işveren hakkında beher mukavele için .1.024...... türk lirası,b)6.maddenin ikinci fıkrasında bahsi geçen kıdem tazminatını gazeteciye ödemeyen işverene 3.661........... türk lirası,c)18.maddede yazılı gazetecinin ölümü sebebiyle iş akdinin sona ermesi halinde ,hak sahiplerine ölüm tazminatını ödemeyen işverene .3.661.... türk lirası,Madde 27

333

a)14.maddede yazılı ücreti gazeteciye zaruret olmaksızın ödemeyen veya gazetecinin ücret,prim ,ikramiye ve bu nitelikteki her çeşit istihkakını zorunlu tutulduğu halde özel olarak açılan banka hesabına yatırılmaksızın ödenmesi durumunda,her bir gazeteci için, b)16.maddenin birinci,veya ikinci yahut üçüncü fıkralarında yazılı bulunan hallerde yani askerlik hizmeti ve kadın gazetecinin gebeliği halinde gazeteciye verilmesi gereken ücreti ödemeyen,c) 17.maddenin birinci veya üçüncü fıkralarında yazılı gazetecinin mahkumiyeti(mensup olduğu gazetedeki bir yayın dolayısıyla) yada her ne sebeple olursa olsun yayının tatili halinde gazeteciye verilmesi gereken ücreti yahut da maddenin ikinci fıkrasında sözü edilen tazminatı(mahkumiyetin gazetecinin o gazeteden ayrılmasından sonra vukua gelmesi halinde ödenecek olan)ödemeyen işverene 2.195 türk lirası idari para cezası verilir.Madde 29Gazeteciye bu kanunun 21.maddesinde yazılı yıllık izni vermeyen veya izni vermiş olup da izin müddetine ait ücreti ödemeyen işverene,yıllık izin vermediği veya izin süresine ait ücretleri ödemediği kimsenin izin müddetine tekabül eden ücretler yekununun üç katı kadar idari para cezası verilir.Madde 30Bu kanunun 25.maddesi (bu kanunun uygulanması neticesi olarak işverene tertüp eden vecibeler, gazetecilerin ücret ve sair haklarının daha aşağı hadlere indirilmesine sebep tutulamaz) hükmüne aykırı hareket eden işverene .3.661......... Türk lirası idari para cezası verilir.EK madde 3 Bu kanunun ek 1.maddesinde yazılı fazla saatlerle çalışma ücretlerini gazeteciye ödemeyen veya mezkur maddede yazılı zam hadlerinden daha aşağı hesap etmek suretiyle ödeyen işverene, ödemediği fazla saat ücretleri tutarının veya eksik ödediği ücretler tutarının beş katı kadar idari para cezası verilir.

854 SAYILI DENİZ İŞ KANUNUNA GÖRE KURUM TARAFINDAN VERİLEN İDARİ PARA CEZALARIMadde 50a)Bu kanunun 5.maddesi gereğince gemi adamları ile yazılı akit yapmayan,b)11.madde gereğince gemi adamına çalışma ve kimlik karnesi vermeyen.c)12.madde gereğince işinden ayrılan gemi adamına çalışma belgesi vermeyen beş işçiye kadar(beş işçi dahil)işçi çalıştıran işveren veya vekili..2.195..... Türk lirası,daha fazla işçi çalıştıranlara .4.393.....türk lirası idari para cezası verilir.ç)13.madde gereğince sakat ve eski hükümlü gemi adamı çalıştırma ile ilgili kanun ve tüzük hükümlerine uymayani şveren veya işveren vekiline çalıştırmadığı her sakat veya eski hükümlü ve çalıştırmadığı her ay için 2.928....... Türk lirası idari para cezası verilir.Madde 51 1- a) 20.madde gereğince gemi adamının kıdem tazminatını ödemeyen,b) 28.madde gereğince gemi adamının fazla çalışma ücretini ödemeyen,c) 29.madde gereğince gemi adamının ücretini tam ve zamanında ödemeyen,ç) 33.madde de sözü geçen iaşe(bu kanuna tabi gemilerde iaşe servisi kurulması zorunludur. Gemi adamları hizmete başladığı günden başlayarak hizmetten çıkış anına kadar gemide

334

işveren tarafından bedelsiz iaşe olunurlar. İaşenin zorunlu sebeplerle uygulanamaması halinde nakden ödeme usulü uygulanır) veya nakden ödeme zorunluluğuna uymayan,d) 34.maddede sözü geçen asgari ücretten aşağı ücret ödeyen, işveren veya işveren vekili hakkında bu durumda olan her gemi adamına karşılık ödemediği meblağ veya temin ile mükellef olduğu iaşenin tekabül ettiği bedelin, bin dört yüzaltmışüç lirasından aşağı olmamak üzere iki katı tutarında idari para cezası verilir.2- a) 21 ve 23.maddeler gereğince gemiadamının iade zorunluluğuna uymayan(hizmet akdinin 14.maddenin I,II,III ve IV.bentlerine göre işveren veya işveren vekili veya gemiadamı tarafından yurt dışında feshi halinde, işveren veya işveren vekili gemiadamını hizmet akdinde başka hüküm yoksa, geminin bağlama limanına iade etmek zorundadır),b) 26. maddede gösterilen iş sürelerine(genel bakımdan iş süresi, günde sekiz saat ve haftada kırksekiz saattir) uymayan, işveren veya işveren vekiline .1.463.....türk lirası idari para cezası verilir.Gemi adamının ücret, prim, ikramiye ve bu nitelikteki her çeşit istihkakını zorunlu tutulduğu halde özel olarak açılan banka hesabına yatırmayan işveren, işveren vekili hakkında bu durumda olan her gemi adamı için .1.756....... Türk lirası idari para cezası verilir.Birinci fıkradaki cezalar yurt dışında işlendiği takdirde verilecek cezalar iki kat olarak uygulanır.Madde 52Bu kanunun 35.maddesinde bahsi geçen tüzükte(ikamet yerleri ve iaşe hakkında düzenlenen) esasa müteallik ve birinci derecede (bu kanuna tabi gemilerde tahsis edilen yatma, dinlenme ve yemek yerleriyle gemide bulundurulacak ilaç ,tıbbi alet ve malzeme ve revirlerde bulunması gereken şartlar ve gemi adamlarına verilecek iaşe maddelerinin ölçü ve nitelikleri bu şart ve niteliklerin önem derecesi) olarak gösterilmiş bulunan vasıf ve şartlara riayet etmeyen işveren veya işveren vekili hakkında .1.463......idari para cezası ,İkinci derecede olarak gösterilen vasıf ve şartlara riayet etmeyen işveren veya işveren vekili hakkında ..731...... Türk lirası idari para cezası verilir.(Bu kanuna tabi gemilerde gemi adamları tahsis edilen yatma, dinlenme ve yemek yerleriyle gemide bulundurulacak ilaç, tıbbi alet ve malzeme ve revirlerde bulunması gereken şartlar ve gemiadamlarına verilecek iaşe maddelerinin ölçü ve nitelikleri ve bu şart ve niteliklerinden hangilerinin önemleri bakımından esasa ilişkin ve 1. derecede ve hangilerinin ise ikinci derecede sayılacaklarına ilişkin tüzük)Madde 53a) Gemiadamı ücretlerinden 38. maddede gösterilen esaslar(toplu iş sözleşmesi ve hizmet akitlerinde gösterilen sebepler dışında) dışında para cezası uygulayan,b) 39. maddede sözü edilen zarar karşılığı kesintilerini anılan madde hükümlerine uymayarak yapan,c) 40. madde gereğince gemiadamına yıılık ücretli izin vermeyen,ç) 42. madde gereğince gemiadamalarına hafta tatili izni uygulamayan,d) 42. madde gereğince gemiadamına hafta tatili ücretini ödemeyen,e) 43. madde gereğince gemiadamına genel tatil ücretini ödemeyen,İşveren veya işveren vekili hakkında ..731.....Türk lirası idari para cezası verilir.Bu kanunda yazılı idari para cezaları geminin bağlama limanının bulunduğu yer Çalışma ve İş Kurumu İl Müdürlüklerince verilir.

335