giai phap quan tri thu vien tong the 122014(1)

GIẢI PHÁP QUẢN TRỊ THƯ VIỆN TỔNG THỂ

DỰA TRÊN NỀN TẢNG CÔNG NGHỆ MỞ

Hà Nội, 2014

1

Công ty cổ phần tư vấn và tích hợp công nghệ D&LTel: 04 6 655 2836 | Fax: 04 3 767 8812 | www.dlcorp.com.vn | [email protected]

I. LỜI MỞ ĐẦU

Những thay đổi về kinh tế và xã hội gần đây đã, đang góp phần hình thành “xã hội thông tin”.Trong xã hội đó thông tin được xem như “hàng hóa” và nó đem lại sức mạnh, tạo thế cạnh tranhgiữa các quốc gia cũng như giữa các cá nhân. Khoảng cách giữa người giàu thông tin“information rich” và người nghèo thông tin “information poor” ngày càng lớn. Để thu hẹp đượckhoảng cách trên, thư viện đóng vai trò vô cùng quan trọng vì thư viện là nơi cung cấp một sốdịch vụ thông tin đáng tin cậy.

Hơn nữa, thế kỉ 21 xuất hiện sự bùng nổ thông tin khi mà internet được sử dụng như một phươngtiện mới để lưu trữ và phân phối thông tin. Thách thức lớn đối với người làm nghề thông tin vàcác trung tâm thông tin thư viện là giám sát, quản lý lượng thông tin khổng lồ hàng ngày đượctạo ra và phổ biến trên thế giới. Thực tế cho thấy không một thư viện nào một mình có thể quảnlý được khối lượng thông tin khổng lồ trên thế giới và đáp ứng hữu hiệu nhu cầu tin đa dạngngày càng tăng của các nhóm người dùng tin.

Với những lý do trên cho thấy sự cần thiết phải có các Công cụ giúp việc quản lý và sử dụnghiệu quả nguồn tài nguyên hiện có trong thư viện cũng như giúp việc chia sẻ, liên kết giữa cácthư viện với nhau tạo nên một khối lượng thông tin khổng lồ.

Để tìm ra giải pháp hiệu quả phù hợp với thực trạng các Thư viện tại Việt Nam, sau nhiều nămnghiên cứu và cung cấp các giải pháp tổng thể trong lĩnh vực thư viện, Chúng tôi Công ty Cổphần Tư vấn và Tích hợp Công Nghệ D&L đã tiên phong xây dựng và phát triển các giải phápPhần mềm mã nguồn mở cho thư viện. Có thể nói rằng đây là một trong những giải pháp tối ưunhất, phù hợp với xu thế chung của thế giới và đáp ứng được toàn diện bài toán của các Thư việnViệt Nam hiện đang mắc phải về mặt Công nghệ, chi phí đầu tư, nguồn lực vận hành, tính bềnvững, tính mở….

www.dlcorp.com.vn

[email protected]

2


II. GIẢI PHÁP QUẢN TRỊ THƯ VIỆN TỔNG THỂ

2.1. Mô hình tổng thể giải pháp

Giải pháp quản trị thư viện tổng thể chúng tôi đưa ra bao gồm các thành phần chính sau: Phần mềm quản trị thư viện tích hợp Koha là phần mềm quản lý sách, báo, tạp chí truyền

thống. Phần mềm quản lý tài nguyên số Dspace là phần mềm quản lý tài nguyên số bao gồm các

file dữ liệu định dạnh PDF, DOCX, các file ảnh, file audio, Video… Phần mềm tìm kiếm tập trung Vufind giúp tìm kiếm thông tin trên tất cả các nguồn tài

nguyên của thư viện bao gồm thư viện truyền thống, thư viện số và CSDL điện tử/ trựctuyến trên một giao diện duy nhất.

Phần mềm xác thực tập trung CAS cho phép đăng nhập dua nhất một tài khoản vào hệthống.

Cổng thông tin thư viện Drupal kết hợp toàn bộ các giải pháp trên vào một cổng thôngtin duy nhất giúp việc quản lý, vận hành, khai thác rất đơn giản và dễ dàng.

Hệ thống an ninh RFID: với hệ thống này các thư viện có thể giam sát an ninh kho sáchmột các tốt nhất, tự động hóa các qui trình mượn trả sách trong thư viện giảm thiểu khốilượng Công việc của thủ thư cũng như nâng cao chất lượng phục vụ cho bạn đọc.

Sơ đồ bộ giải pháp thư viện tổng thể dựa trên các tiện tích PMNM

www.dlcorp.com.vn

[email protected]

3


Nhìn vào mô hình trên chúng ta có thể thấy bộ giải pháp tổng thể sẽ có một phần mềm tìm kiếmtập trung (Vufind) có thể tìm kiếm được tất cả các nguồn tài nguyên của Thư viện thay vì sửdụng các công cụ tìm kiếm trên phần mềm quản trị tích hợp (Koha), phần mềm quản lý tàinguyên số (Dspace) hay các cơ sở dữ liệu điện tử bên ngoài. Điều này giúp cho bạn đọc dễ dàngtruy cập và tìm kiếm tài liệu hơn. Và công cụ tìm kiếm này sẽ được tích hợp ngay trên cổngthông tin của Thư viện bằng cách sử dụng phần mềm mã nguồn mở Drupal.

2.2. Giải pháp quản trị thư viện tích hợp Koha

- Koha là PM QTTVTH mã nguồn mở đầu tiên trên thế giới

- Phát triển lần đầu vào năm 1999-2000 tại New Zealand bởi Công ty Katipo và Thư viện

Trust. Phiên bản mới nhất: Koha 3.16

- Phát triển và hỗ trợ trên thế giới: www.koha-community.org

- -Phát triển và hỗ trợ tại Việt nam: www.koha.vn

- Có đầy đủ các phân hệ, tính năng mới nhất của PM QTTVTH bao gồm các phân hệ:

Phân hệ WEB-OPAC

Phân hệ bạn đọc

Phân hệ Biên mục

Phân hệ bổ sung

Phân hệ Lưu thông

Phân hệ quản lý Ấn phẩm định kỳ.

Phân hệ quản trị

2.2.1. Tiêu chuẩn Koha

- Đáp ứng hoàn toàn các tiêu chuẩn quốc tế dành cho thư viện

- Hỗ trợ tích hợp với các thiết bị an ninh Công nghệ barcode, chỉ từ, RFID

- Hỗ trợ và đáp ứng 100% các chuẩn biên mục quốc tế: MARC21, AACR2, DDC, RDA

- Hỗ trợ trên 50 ngôn ngữ trên thế giới. Koha 3.16 đã được Việt hóa toàn bộ bởi Koha

Vietnam

- Không hạn chế người dùng.

- Hỗ trợ giao thức trao đổi dữ liệu Z39.50

- Nhập xuất bản ghi theo chuẩn ISO2709

2.2.2. Kiến trúc Koha

www.dlcorp.com.vn

[email protected]

4


- Ứng dụng trên nền web (web-based application)

- Hệ điều hành cho máy chủ: UNIX

- Máy chủ web: Apache

- Hệ CSDL: MySQL

- Ngôn ngữ lập trình: Perl

- Máy trạm: trình duyệt web + kết nối mạng

2.2.3. Phân hệ Web – OPAC

- Có thể tìm kiếm sách dựa trên các tiêu chí với 10 trường. Có thể sắp xếp tìm kiếm theo

các tiêu chí ưu tiên.

- Người dùng có thể đăng nhập và đặt mượn tài liệu.

- Có thể dùng OPAC để đề xuất mua tài liệu/sách để bổ sung. Koha sẽ thông báo khi yêu

cầu được tiếp nhận hay có tài liệu yêu cầu đã được bổ sung.

- Giá sách ảo: Bạn đọc đã đăng nhập được quyền lưu lại các thông tin tìm kiếm từ OPAC.

Bạn đọc cũng có thể in hoặc gửi danh sách này qua email dưới định dạng ISO2709

www.dlcorp.com.vn

[email protected]

5


Giao diện mẫu OPAC Koha

2.2.4. Phân hệ bạn đọc

- Cho phép quản lí từng cá nhân hoặc quản lí theo các nhóm bạn đọc.

- Phân loại bạn đọc theo nhóm dựa vào các tiêu chí: số tuổi tối thiểu/tối đa, số tiền cần để

có thể đặt mượn sách, các chính sách trong phân h ệ lưu thông, ...

- Mỗi khi nhập số thẻ bạn đọc vào hệ thống, nhân viên thư viện có thể biết các thông tin:

Ảnh cá nhân, số tiền đặt mượn (phạt/nợ), thông tin đặt mượn và thiết lập chính sách lưu

thông riêng cho bạn đọc.

www.dlcorp.com.vn

[email protected]

6


Thông tin bạn đọc trên giao diện quản trị

2.2.5. Phân hệ biên mục

- Có rất nhiều khung biên mục mẫu áp dụng cho nhiều định dạng tài liệu: sách in, ÂPĐK,

tài liệu điện tử.

- Nhập/xuất bản ghi biên mục dưới định dạng ISO2709 và qua giao thức Z39.50.

- Sao lưu biên mục: Sao chép 1 hay nhiều biên mục và đính vào từng bản ghi riêng biệt.

- Biên mục nhanh: Kết nối với các máy chủ Z39.50 để truy xuất dữ liệu biên mục.

- Dữ liệu có thể được hiện thị dưới dạng đơn giản hoặc dạng MARC.

- Tìm kiếm bằng bất kì trường nào trong biểu ghi MARC, kết hợp nhiều yếu tố để tìm kiếm

nâng cao.

- Cho phép nhập dữ liệu theo lô

- Cho phép cán bộ thư viện khai báo các trường bắt buộc phải nhập, các trường mặc định

- Quản lý tính nhất quán

6











nâng cao.




6











nâng cao.




www.dlcorp.com.vn

[email protected]

www.dlcorp.com.vn

[email protected]

www.dlcorp.com.vn

[email protected]

7


Giao diện nhập biểu ghi trong phân hệ biên mục

2.2.6. Phân hệ lưu thông

- Có thể được thiết lập chi tiết theo 3 tiêu chí khác nhau: kiểu bạn đọc, dạng tài liệu, địa

điểm.

- Với mỗi chính sách lưu thông, có thể thiết lập thời gian hoàn trả sách, số sách tối đa đặt

mượn, ...

- Việc trả sách rất dễ dàng: chỉ cần quét mã vạch của tài liệu được trả (cần máy đọc mã

vạch)

- Cho phép bạn đọc đặt mượn từ giao diện OPAC

- Có chức năng mượn sách liên thư viện.

- Bạn đọc có thể trả sách ở bất kì thư viện nào phụ thuộc vào chính sách lưu thông của

từng thư viện.

7





điểm.


mượn, ...


vạch)




từng thư viện.

7





điểm.


mượn, ...


vạch)




từng thư viện.

www.dlcorp.com.vn

[email protected]

www.dlcorp.com.vn

[email protected]

www.dlcorp.com.vn

[email protected]

8


Giao diện ghi mượn tài liệu trong phân hệ lưu thông

2.2.7. Phân hệ quản lý Ấn phẩm định kỳ

- Đăng kí theo dõi và đánh giá ấn phẩm, có thể đặt mượn khi thư viện cập nhật tài liệu.

- Koha có thể quản lí ấn phẩm đến muộn so với lịch đặt mua và gửi thông báo tới nhà cung

cấp.

- Quản lí được nhiều dạng APDK: nhật báo, tuần san, ấn phẩm hàng năm, ...

- Hiện thị trạng thái rõ ràng trên giao diện web.

- Có thể hiển thị trạng thái APDK theo nhiều kiểu khác nhau trong giao di ện

OPAC/intranet

8






cấp.




OPAC/intranet

8






cấp.




OPAC/intranet

www.dlcorp.com.vn

[email protected]

www.dlcorp.com.vn

[email protected]

www.dlcorp.com.vn

[email protected]

9


Giao diện hiển thị kết quả tìm kiếm trong phân hệ ấn phầm định kỳ

2.2.8. Phân hệ Bổ sung

- Quản lí tài liệu.

- Quản lí nhà cung cấp.

- Quản lí ngân sách.

- Quản lí khiếu nại.

Quản lý đề xuất mua của bạn đọc trong Phân hệ Bổ sung

9









9









www.dlcorp.com.vn

[email protected]

www.dlcorp.com.vn

[email protected]

www.dlcorp.com.vn

[email protected]

10


2.2.9. Phân hệ quản trị

- Cho phép cấu hình thông số cho toàn bộ các phân hệ trong hệ thống

- Cho phép phân một hoặc nhiều quyền cho từng kiểu thành viên:

o Quản trị viên: Có thể truy cập tất cả các chức năng, thiết lập và thay đổi hệ

thống. Phân quyền cho từng đối tượng sử dụng thư viện.

o Nhân viên thư viện: Tuỳ thuộc vào công việc có thể phân công quản lí 1 hoặc

nhiều phân hệ.

o Bạn đọc: thiết lập quyền tìm kiếm, xem các dữ liệu, đặt mượn, đặt mua, bình

luận, ...

- Cho phép tạo lập các báo cáo, thống kê.

Phân hệ quản trị Koha

2.3. Giải pháp quản trị thư viện số Dspace

www.dlcorp.com.vn

[email protected]

11


- DSpace là một bộ phần mềm hỗ trợ giải pháp xây dựng và phân phối các bộ sưu tập số

hóa trên Internet.

- DSpace do HP và The MIT Libraries phát tri ển vào năm 2002, hiện nay có hơn 1,400

trường đại học và các tổ chức văn hoá sử dụng phần mềm số DSpace để quản lý và chia

sẻ nguồn tài nguyên: Sách, Tạp chí, Luận văn và các sưu tập Hình ảnh, Âm thanh và

Phim.

- Dspace là phần mềm mã nguồn mở cho phép các thư viện, các cơ quan nghiên cứu phát

triển và mở rộng, tại địa chỉ http://www.dspace.org.

- DSpace được sử dụng cơ bản như một phần mềm lưu trữ và phân phối tài liệu số.

- DSpace có ba vai trò chính:

Giúp cho việc thu nhận và quản lý tài liệu được dễ dàng, bao gồm siêu dữ liệu của

tài liệu

Giúp cho việc truy cập tài liệu được dễ dàng, bằng cả việc liệt kê và tìm kiếm

Giúp cho việc lưu trữ tài liệu lâu dài.

Giao diện Web phần mềm Dspace

www.dlcorp.com.vn

[email protected]

12


2.3.1. Cấu trúc Dspace

- Dspace Phân cấp quản lý theo mô hình trung tâm – chi nhánh:

Thư viện đóng vai trò quản lý tổng thể toàn bộ nguồn tài nguyên số

Các khoa, trung tâm trong trường hay đơn vị xã hội khác có thể đóng góp và quản

lý tài nguyên số của mình.

- Các thành phần trong kiến trúc Dspace

Đơn vị là cấp cao nhất về nội dung trong DSpace. Chúng tương ứng với các thành

phần của tổ chức như các phòng, ban, khoa, ngành...

Mỗi đơn vị có thể chứa các đơn vị con và các bộ sưu tập. Bộ sưu tập là nơi chứa

các tài liệu số.

Một biểu ghi tài liệu số bao gồm các mô tả siêu dữ liệu và các tập dữ liệu

(Bitstreams).

Các tập dữ liệu là thành phần nhỏ nhất trong Dspace và phải được gắn kết với một

biểu ghi tài liệu số.

www.dlcorp.com.vn

[email protected]

13


2.3.2. Các tiêu chuẩn của Dspace

- Mô tả theo chuẩn Dublin Core

- Hỗ trợ hoàn toàn Unicode

- Phát triển dựa trên OAI-PMH (Open Archives Initiative Prototal for Metadata Harvesting)

- Tích hợp chặt chẽ với các phần mềm tìm kiếm như Google, Google scholar…

2.3.3. Một số tính năng của Dspace

Có thể lưu trữ tất cả các định dạng số

Sách điện tử

Bài báo

Luận văn, luận án điện tử

Báo cáo

Áp phích hội nghị

Video

Hình ảnh

Các nguồn tài nguyên số khác.

Thao tác nhập liệu đơn giản, dễ dàng thực hiện

Dễ dàng nhập tài liệu thông qua giao diện Web

Khung mẫu nhập liệu có thể tùy biến cho từng bộ sưu tập khác nhau.

www.dlcorp.com.vn

[email protected]

14


Công cụ tìm kiếm linh hoạt

Kết quả tìm kiếm linh hoạt. Hiển thị kết quả theo đơn vị, bộ sưu tập và các tài liệu. Hỗ trợ tìm kiếm toàn văn. Cung cấp bộ lọc cho phép giới hạn kết quả tìm kiếm.

www.dlcorp.com.vn

[email protected]

15


Phân quyền và bảo mật mạnh

Có thể phân quyền đến từng tài khoản người dùng, đến từng Bộ sưu tập hoặc thậm chí

đến từng tài liệu.

Các quyền được cấu hình khá chi tiết như: Quyền xem biểu ghi thư mục, Quyền xem

toàn văn, Quyền truy cập vào từng bộ sưu tập cụ thể…

Nếu người dùng không có quyền xem tập tài liệu số thì có thể bấm vào nút yêu cầu để

xin quyền truy cập vào tài liệu đó.

Có thể quản lý theo từng thành viên hoặc theo nhóm.

2.4. Giải pháp tìm kiếm tập trung Vufind

Vufind là một cổng thông tin được thiết kế và phát triển dành cho các thư viện. Mục đích của

Vufind là cho phép người sử dụng có thể tìm kiếm và truy cập vào tất cả các nguồn tài nguyên

trong thư viện trên một giao diện thay thế cho giao diện OPAC truyền thống bao gồm:

Các biểu ghi mục lục.

Các đối tượng số.

Các tài nguyên số nội sinh

Tài liệu tham khảo

www.dlcorp.com.vn

[email protected]

16


Các nguồn tài nguyên khác của thư viện.

Vufind có cấu trúc mođun hoàn chỉnh vì vậy bạn có thể lựa chọn chỉ triển khai các thành phần

cơ bản hay toàn bộ các thành phần của nó. Bạn có thể tự do tùy biến, mở rộng dựa trên các thông

số cấu hình mà không cần thiết phải thay đổi mã nguồn.

- Một số tính năng của Vufind:

Tìm kiếm với các bộ lọc: hệ thống cho phép người sử dụng tìm kiếm trên cửa sổ tìm kiếm cơ

bản sau đó thu hẹp các kết quả tìm kiếm thông qua các bộ lọc kết quả.

Thông báo trạng thái và vị trí của biểu ghi thông qua truy vấn Ajax: kết quả tìm kiếm có

thể hiển thị được trạng thái tồn tại của một biểu ghi thông qua Ajax bằng cách truy vấn mục lục

tại chính thời điểm đó. Khi quá trình truy vấn thông qua Ajax hoàn thành kết quả sẽ được cập

nhật mà không hề làm chậm hệ thống bởi bất cứ lý do nào.

www.dlcorp.com.vn

[email protected]

17


Các gợi ý nguồn tài nguyên: khi xem các biểu ghi người sử dụng sẽ được đưa ra các gợi ý

nguồn tài nguyên tương tự với tài liệu đang xem

Lưu các tài nguyên tìm thấy vào danh sách quản lý của mình: người sử dụng có thể lưu các

tài nguyên từ trang kết quả tìm kiếm hay từ trang hiển thị biểu ghi vào danh sách của riêng mình.

www.dlcorp.com.vn

[email protected]

18


Điều này có thể giúp cho việc loại trừ bớt một phần việc cần thiết phải sử dụng máy tính để bàn

để lưu trữ tài liệu và việc sử dụng nó hết sức đơn giản với mọi người sử dụng.

Truy cập đến nguồn tài nguyên: người sử dụng có thể truy cập đến mục lục giúp họ mở rộng

các thông tin mà thư viện cung cấp thay vì chỉ nhìn thấy các kết quả tóm tắt.

Thông tin về tác giả: người sử dụng có thể xem danh sách các cuốn sách được viết bởi một tác

giả nào đó.

Lưu giữ URL: cho phép người dử dụng đánh dấu các tìm kiếm hay biểu ghi để có thể truy vấn

trực tiếp vào trang họ đã xem trước đó.

Tương thích Zotero: người sử dụng có thể lưu và tag bất cứ biểu ghi nào vào Zotero hay trêncác ứng dụng Coins khác (A Convention to Embed Bibliographic Metadata in HTML) b ởi vậyhọ có thể lưu các biểu ghi của họ tại một nơi họ muốn.

Hỗ trợ đa ngôn ngữ.

Khả năng truy cập vào dữ liệu của bạn: Open Search, OAI, Solr. Vufind có rất nhiều hàmAPI để có thể tương tác với các công cụ tìm kiếm, dữ liệu và các tính năng khác. Bạn có thểđồng bộ dữ liệu của bạn với các tổ chức khác thông qua một máy chủ AOI. Bạn có thể t ìm kiếmsử dụng các thuật toán của Vufind thông qua Open Search.V à nếu bạn muốn truy cập hoàn toànvào các dữ liệu Index bạn có thể kết hợp với Solr, Vufind tìm kiếm ở lớp trong và là cỗ máyIndex.

Cho phép xuất dữ liệu ra nhiều định dạng khác nhau: XML, Marc, RDF…

www.dlcorp.com.vn

[email protected]

19


2.5. Cổng thông tin Drupal

Drupal là một khung sườn phát triển phần mềm hướng mô-đun, một hệ quản trị nội dung miễnphí và mã nguồn mở.

Cũng giống như các hệ quản trị nội dung hiện đại khác, Drupal cho phép người quản trị hệthống tạo và tổ chức dữ liệu, tùy chỉnh cách trình bày, tự động hóa các tác vụ điều hành và quảnlý hệ thống những. Drupal có cấu trúc lập tr ình rất tinh vi, dựa trên đó, hầu hết các tác vụ phứctạp có thể được giải quyết với rất ít đoạn m ã được viết, thậm chí không cần. Đôi khi, Drupalcũng được gọi là "khung sườn phát triển ứng dụng web", vì kiến trúc thông minh và uyển chuyểncủa nó.

Ứng dụng của Drupal:

Website thảo luận, website cộng đồng Website nội bộ (Intranet), website doanh nghiệp Website cá nhân Website thương mại điện tử Thư mục tài nguyên Hệ thống quản lý công tr ình phát triển phần mềm Hệ thống quản lý quan hệ khách h àng Hệ thống quản lý thông tin MIS Hệ thống quản lý đào tạo trực tuyến Hệ thống quản lý nhân lực trực tuyến Hệ thống quản lý bán hàng trực tuyến

Dựa trên các tính năng nổi bật và khả năng tùy biến cao của Drupal chúng tôi đã ứng dụng xây

dựng Drupal kết hợp với các giải pháp Koha, Dspace, Vufind thành một bộ sản phẩm hoàn

chỉnh cho hệ thống thư viện: Cổng thông tin thư viện

www.dlcorp.com.vn

[email protected]

20


www.dlcorp.com.vn

[email protected]

21


2.6. Thiết bị chip RFID

Các thiết bị sử dụng công nghệ RFID sẽ đ ược kết nối tới phần mềm quản trị th ư viện tích hợp

Koha thông qua chuẩn SIP2.

2.6.1. Cổng an ninh Smart Gate

- Cổng an ninh sẽ được sử dụng để đảm bảo an toàn cho các tài liệu được gắn chip RFID.- Chú ý: Nếu cổng an ninh có thêm các tính năng đến lượt, bạn đọc phải quẹt thẻ mới

cho vào… thì cổng sẽ kết nối tới phần mềm Koha thông qua chuẩn SIP2. Còn bìnhthường cổng an ninh không có giao tiếp với phần mềm.

2.6.2. Trạm mượn tự động Smart Serve- Trạm mượn tự động được cung cấp kèm phần mềm liber8. Đây là phần mềm phục vụ các

công việc lưu thông cơ bản như mượn tài liệu, kiểm tra số dư… Phần mềm Liber8 sẽ kếtnối tới Koha thông qua giao thức SIP2.

2.6.3. Bàn lập trình, đọc ghi dữ liệu

www.dlcorp.com.vn

[email protected]

22


- Bàn này chỉ có nhiệm vụ đọc/ghi dữ liệu vào chip RFID và đồng thời cho phép cán bộThư viện tiến hành các công việc mượn, trả, gia hạn tài liệu... Thiết bị này được cung cấpkèm với phần mềm smartstation manager. Phần mềm này sẽ giao tiếp với koha thông quagiao thức SIP2.

2.6.4. Tem RFID Smart label

III. NHỮNG LỢI ÍCH MÀ BỘ GIẢI PHÁP ĐEM LẠI3.1. Tính bền vững và các tiêu chuẩn kỹ thuật

Có thể nhận định rằng, về góc độ kỹ thuật thì bộ giải pháp đáp ứng được hoàn toàn cáctiêu chuẩn kỹ thuật của quốc tế về PMTV. Trong đó, Koha và DSpace là 2 ph ần mềm nhận đượcsự quan tâm và số lượng thư viện tin dùng khá lớn trong số các PMTV nguồn mở nói chung.Những nhân viên lập trình, những người yêu thích thư viện, thêm vào đó là số lượng đông đảocác thư viện sử dụng tạo nên một cộng đồng phát triển phần mềm khá mạnh mẽ. Toàn bộ hoạtđộng của cộng đồng này sẽ là một vòng tuần hoàn khép kín. Những yêu cầu từ phía người dùngsẽ là cơ sở để nhân viên lập trình xây dựng nên PMTV ngày càng hoàn thiện hơn với các tínhnăng. Sau đó, các tính năng này s ẽ được kiểm duyệt lại bởi quá trình sử dụng của người dùng thưviện. Và cứ như thế, các phần mềm ngày càng được cập nhật và toàn diện hơn với các phiên bảntiếp theo. Chính vì vậy mà phần mềm cũng mang tính bền vững cao.

3.2. Dễ tùy biến

Được xây dựng trên các PMNM nên toàn bộ phần mềm được cung cấp dưới cả 2 dạngmã nguồn và mã dịch. Chính vì thế, chỉ cần có mã nguồn của phần mềm và có quy định về giấyphép PMNM là người sử dụng có thể tự do sửa đổi, cải tiến, nâng cấp và phát triển mà khôngcần phải được cấp phép bởi cơ quan hay tổ chức nào về bản quyền [15]. Điều này là một trongnhững lý do khiến cho người dùng trở nên yêu thích sử dụng PMNM. Thực tế cho thấy, theo đặcthù ngành, cũng như các ý tưởng sáng tạo mà mỗi cơ quan đơn vị lại muốn xây dựng một hệthống thư viện phù hợp hơn với nhu cầu cũng như tình hình thực tế của công việc. Điều này sẽ làmột vấn đề khó khăn không thể giải quyết được đối với phần mềm bản quyền. Việc sử dụng giảipháp nguồn mở sẽ là cách tốt nhất, phù hợp với từng cơ quan, đơn vị trong việc phổ biến, sángtạo và phát huy các đặc trưng riêng của mình…

3.3. Hội nhập quốc tếNhận được sự ủng hộ của đông đảo cộng đồng quốc tế, các phi ên bản mới của PMNM

liên tục được ra đời, mỗi phiên bản sau lại khắc phục được khá nhiều những hạn chế cũng nh ưphát triển thêm khá nhiều các tính năng mới so với phi ên bản trước. Trong quá trình đó, các

www.dlcorp.com.vn

[email protected]

23


chuẩn mới về nghiệp vụ thư viện trên thế giới cũng luôn luôn được phần mềm cập nhật một cáchnhanh chóng. Có thể nói, các tiêu chuẩn nghiệp vụ chính là nền tảng , cơ sở cho việc chia sẻthông tin giữa các thư viện. Phát triển theo xu thế chung của thời đại, Việt Nam hiện nay cũngđang trong tiến trình hội nhập sâu rộng cùng thế giới. Cũng giống như mọi lĩnh vực khác; cácsản phẩm của ngành thông tin thư viện cũng đòi hỏi phải được chuẩn hóa để có thể trao đổi v àchia sẻ nguồn lực thông tin trên phạm vi toàn cầu.

Không chỉ thế, tính hội nhập quốc tế của các PMNM còn được thể hiện rõ nét thông quaviệc kết hợp nó với các giải pháp phần mềm hữu ích khác. Do PMNM có tính tương tác, linhhoạt cao nên chúng ta có thể dễ dàng liên kết, tích hợp chúng với nhau. Thực tế cho thấy, việckết hợp Koha, DSpace, Vufind, Drupal v ới các cơ sở dữ liệu, các thiết bị như RFID, EM quản trịan ninh thư viện sẽ tạo nên một hệ thống thư viện hoàn hảo; đây cũng chính là định hướng pháttriển chung của hệ thống thư viện thế giới.

3.4. Dễ triển khai

Việc triển khai bộ giải pháp PMNM được thực hiện một cách đơn giản và linh hoạt. Tùytheo nhu cầu và tình hình thực tiễn của từng cơ quan thông tin – thư viện mà có thể tiến hành tiếnhành lựa chọn những giải pháp khác nhau. Nếu đơn vị có hệ thống máy chủ riêng, chúng ta cóthể tiến hành cài đặt luôn bộ phần mềm lên đó. Tuy nhiên, đối với một số thư viện vừa và nhỏchưa được đầu tư hệ thống máy chủ thì có thể triển khai ứng dụng phần mềm bằng cách sử dụngmáy chủ ảo của các nhà cung cấp. Hiện nay, một số nhà cung cấp như VDC, Viettel đã và đangtriển khai khá nhiều gói dịch vụ hosting cho rất nhiều cơ quan, đơn vị với chi phí hấp dẫn, thậmchí chỉ tương đương với việc mua một đường truyền.

3.5. Tiết kiệm tối đa chi phí, cải thiện tình trạng vi phạm bản quyền phần mềmTrên thực tế, việc chuyển qua sử dụng phần mềm nguồn mở sẽ l à một trong những

phương thức hữu hiệu nhất giúp chúng ta giảm thiếu các chi phí về bản quyền phần mềm so vớikhi sử dụng các phần mềm thương mại. Hơn nữa, nguồn ngân sách thực tế của th ư viện là consố còn hạn chế, chính vì thế việc tiết kiệm chi phí mua bản quyền p hần mềm sẽ tạo lợi ích lớncho mỗi đơn vị trong việc phân bổ nguồn ngân sách cho các hoạt động khác nh ư trang bị cơ sởvật chất, xây dựng bổ sung thêm các nguồn lực thông tin…

Hơn nữa, việc sử dụng PMNM còn giúp tiết kiệm thời gian trong việc phát triển phầnmềm, giảm thiểu các vi phạm bản quyền . Hiện nay, vi phạm bản quyền phần mềm là vấn đề củakhá nhiều quốc gia. Có thế khẳng định rằng, với chi phí thấp, điều kiện sử dụng rộng rãi về

www.dlcorp.com.vn

[email protected]

24


quyền sở hữu trí tuệ thì việc ứng dụng phần mềm nguồn mở chính là một giải pháp hữu hiệutrong cuộc chiến chống lại t ình trạng vi phạm bản quyền [15].

3.6. Là công cụ hữu hiệu thúc đẩy quá tr ình nâng cao chất lượng nguồn nhân lực thưviện

Không chỉ là giải pháp phù hợp và hữu ích đối với các cơ quan thông tin thư vi ện, bộ giảipháp tổng thể dựa trên nguồn mở này còn là công cụ hữu hiệu thúc đẩy quá trình nâng cao chấtlượng nguồn nhân lực thư viện trong tương lai. Nhìn lại thực trạng phát triển nguồn nhân lực tạimột số cơ sở đào tạo về thư viện, chúng ta dễ dàng nhận thấy được những vấn đề còn tồn tại.Trên thực tế, nội dung đào tạo tập trung nhiều hơn trên lý thuyết, các phần mềm – công cụ thựchành còn thiếu, yếu và kém; những kiến thức sinh viên được học chỉ là lý thuyết sách vở, thiếutính thực tiễn. Ứng dụng bộ giải pháp này trong đào tạo sẽ là công cụ thực hành hữu hiệu để sinhviên từng bước làm quen và sử dụng phần mềm, sau khi ra trường có thể dễ dàng và nhanhchóng thành thạo với công việc. Mặt khác, Koha và Dspace là 2 phần mềm đáp ứng tuyệt đối cácchuẩn thư viện, vì thế mà việc tiếp cận với phần mềm sẽ giúp chuyên môn nghiệp vụ của sinhviên ngày càng được hoàn thiện và nâng cao hơn, góp phần nâng cao chất lượng nhân lực thưviện, một trong những yếu tố cần thiết để có thể xây dựng được một thư viện toàn diện.

www.dlcorp.com.vn

[email protected]

giai phap quan tri thu vien tong the 122014(1)

Education