giáo trình phân tích tài chính hoat đông kinh doanh

7/30/2019 gio trnh phn tch ti chnh hoat ng kinh doanh

1/111

Trng i hc kinh doanh v cng ngh h ni

Khoa K ton

-----------------------------

Gio trnh

Phn tch

Ti chnh doanh nghip

Dnh cho SV cc kha hc 3 VHT

H Ni , 2011

Mc lc


2/111

Phn th nht TrangChng 1:Nhng vn chung ca phn tch ti chnh doanh nghip 31.1. S cn thit ca phn tch ti chnh doanh nghip. 31.2. Ni dung phn tch ti chnh doanh nghip. 51.3. Phng php phn tch ti chnh doanh nghip. 61.4.T chc cng tc phn tch cc loi phn tch 15Chng 2:phn tch kt qu hot ng kinh doanh 172.1. Phn tch mi trng kinh doanh v tc ng ca n n cc quytnh sn xut kinh doanh ca doanh nghip 19

2.2. Phn tch, nh gi khi qut kt qu hot ng kinh doanh cadoanh nghip v cc nhn t ch yu nh hng n n 222.3. Phn tch li nhun bn hng 62Chng 3:phn tch tnh hnh ti chnh ca doanh nghip 703.1. Phn tch nh gi thc trng tnh hnh ti chnh ca doanh nghipthng qua cc ch tiu ch yu cabng cn i k ton 713.2. Phn tch tnh hnh t chc huy ng vn ca doanh nghip 1023.3. Phn tch nh gi kt qu ca vic qun l v s dng vn cadoanh nghip

104

3.4. c im phn tch, nh gi kt qu ca vic qun l v s dng

vn trong cc doanh nghip lin doanh v doanh nghip c phn 111


3/111

Phn tch ti chnh doanh nghip

Chng 1

Nhng vn chung ca

phn tch ti chnh doanh nghip

1.1. S cn thit ca phn tch ti chnh doanh nghip.

Phn tch ti chnh doanh nghip c quan nim nh l mt tng th cc

phng php c s dng nh gi c thc trng tnh hnh ti chnh hin ti v

qu kh ca Doanh nghip, thng qua cung cp nhng thng tin cn thit cho nhng

i tc khc nhau h c nhng quyt nh phc v cho nhng mc tiu v li ch

khc nhau. Trong iu kin hin nay, phn tch ti chnh khng cn b gii hn cc dliu ti chnh na m c thm cc d liu kinh t v th trng chng khon, do vy

s i tc quan tm, s dng cc bo coti chnh v thng tin t kt qu phn tch ti

chnh doanh nghip cng ngy cng m rng v tng ln. Ngoi i tng quan trng l

ch doanh nghip, h bao gm.

- Cc c quan chc nng ca nh nc, c quan thu;

- Cc nh cho vay, nh cc ngn hng thng mi, cc nh ch ti chnh, nhng

ngi mua tn phiu, cc doanh nghip khc, cc cng ty m v.v...;

- Cc c ng hin ti v c ng tng lai;

- Nhng ngi tham gia vo hot ng ca doanh nghip, bao gm c nhng

ngi lm cng n lng;

- Cc i th cnh tranh ca doanh nghip v.v...

* Phn tch ti chnh i vi cc ch doanh nghip.

L ch doanh nghip, hn ai ht h l ngi rt quan tm n nhng thng tin c

cung cp thng qua kt qu ca phn tch ti chnh doanh nghip (c gi l phn tch ti

chnh ni b), nh kt qu cui cng ca hot ng kinh doanh, kt qu ca vic qun l v


4/111

s dng vn, kh nng sinh li, kh nng thanh ton, ri ro ti chnh doanh nghip v.v...

Nhng thng tin ni trn s l c s cc ch doanh nghip la chn, cn nhc a ra

cc quyt nh ng n v qun l trong tng lai, nh quyt nh v u t, v ti tr, v

phn b vn v s dng vn, v gii quyt tnh hnh cng n, v phn chia v s dng li

nhun, iu chnh c cu sn xut kinh doanh, m rng th trng, lin doanh lin kt v.v...

* Phn tch ti chnh i vi cc c quan chc nng ca nh nc, c quan

thu:

Theo ch ti chnh hin hnh, cc doanh nghip nh nc, cc doanh nghip

lin doanh, c phn c vn ca nh nc u qun l v s dng mt lng ti sn v tin

vn nht nh thuc s hu nh nc, do cc c quan chc nng ca nh nc, nh c

quan ti chnh, c quan ch qun u quan tm n nhng thng tin v tnh hnh phn b

v s dng vn, tnh hnh u t, kh nng to vn, kh nng sinh li, tnh hnh bo ton

vn v.v...; Vi c quan thu, vn quan tm vi h cn rng hn, c th nh kt qu

hot ng kinh doanh, vic thc hin cc ngha v vi nh nc, nh thu gi tr gia tng,thu thu nhp, thu vn, thu t, thu ti nguyn v cc khon phi np khc...

* Phn tch ti chnh i vi cc nh cho vay, cc ch n ca doanh nghip,

cc c ng hin ti v c ng tng lai:

Hin nay, vn vay v n phi tr chim t trng ln trong tng s ngun vn ca

doanh nghip. Do vy cc nh cho vay, nh cc ngn hng thng mi, cc nh ch ti

chnh, nhng ngi mua tn phiu, tri phiu, cc nh bn chu cho doanh nghip u

rt quan tm n kt qu hot ng kinh doanh, kh nng sinh li, kh nng thanh ton,

kh nng tr n vay, hiu qu s dng vn, thu nhp ca c phiu, t sut li nhun trn

vn c ng, t l tr li c phn, t gi th trng trn thu nhp ca mi c phiuv.v...

* Phn tch ti chnh doanh nghip i vi nhng ngi tham gia vo hot ng

ca doanh nghip, bao gm c nhng ngi lm cng n lng:L nhng ngi trc

tip tham gia vo hot ng ca doanh nghip, do quyn li ca h gn lin v tu thuc

vo kt qu hot ng kinh doanh ca doanh nghip. H quan tm n kt qu hot ngkinh doanh, kh nng sinh li, tnh hnh u t, kh nng thanh ton (c bit l thanh ton

nhanh) v.v... i vi cc doanh nghip c phn, ngi hng lng cng quan tm n

hiu qu s dng vn c ng cng ging vi s quan tm ca c ng ca doanh nghip.


5/111

* Phn tch ti chnh i vi cc i th cnh tranh:

Hot ng trong iu kin ca kinh t th trng, c bit trong xu hng hi

nhp v ton cu ho, cnh tranh ngy cng tr nn khc lit. Trn cng mt th trng,

nhiu doanh nghip cng sn xut v kinh doanh mt hng (sn phm) ging nhau, v

d xe my, t, bia, dng gia dng v.v..., do cc i th cnh tranh rt mun bit

nhng thng tin lin quan n tnh hnh ti chnh ca doanh nghip khc, nh kt qu

sn xut kinh doanh, kh nng sinh li, kh nng thanh ton, tnh hnh u t, tnh hnh

v kh nng to vn thng qua pht hnh tn phiu, tri phiuv.v...

T nhng vn phn tch trn, c th rt ra kt lun rng, c rt nhiu i tng quan

tm n cc bo co ti chnh v nhng thng tin c rt ra t phn tch ti chnh ca doanh

nghip. Nhng thng tin c c qua phn tch ti chnh doanh nghip l c s quan trng h

s dng trong vic a ra cc quyt nh c lin quan ti nhng mc ch khc nhau, nh:

- Quyt nh c lin quan n yu cu qun l doanh nghip;

- Quyt nh chp nhn hay t chi cho vay, bn chu;

- Quyt nh mua hay bn tn phiu ca doanh nghip;

- Quyt nh chuyn i quyn s hu doanh nghip (st nhp, c phn, lin

doanh, gii th v.v...) v.v...

Chnh v nhng ngha tc dng ni trn n khng nh s cn thit ca phn

tch ti chnh doanh nghip.

1.2. Ni dung phn tch ti chnh doanh nghip

thc hin c mc ch ca vic phn tch ti chnh doanh nghip, ni dung

ch yu ca n bao gm:

- Phn tch kt qu hot ng kinh doanh;

- Phn tch tnh hnh ti chnh ca doanh nghip;

1.3. Phng php phn tch ti chnh doanh nghip.

thc hin c cc mc ch, phn tch ti chnh thng s dng mt hthng cc phng php khc nhau, nh phng php nh gi cc kt qu kinh t,

phng php tnh (xc nh) mc nh hng ca tng nhn t n kt qu kinh t,

phng php tng quanv.v...


6/111

1.3.1. Phng php nh gi cc kt qu kinh t

nh gi cc kt qu kinh t cng nh kt qu ca vic thc hin cc mc

tiu do chnh doanh nghip t ra, phn tch c th s dng phng php phn chia cc

hin tng v kt qu kinh t, phng php so snh, phng php biu, thv.v...

trong ch yu l phng php so snh.

* V phng php so snh: S dng phng php so snh, ngi ta s t c

cc mc ch sau y:

- Th nht,qua so snh, ngi ta bit c mc (kt qu) ca vic thc hin

cc mc tiu do chnh doanh nghip t ra. Mun vy, cn tin hnh so snh gia kt

qu thc t t c vi mc tiu hay k hoch t ra.

- Th hai, qua so snh, ngi ta bit c tc , xu hng pht trin ca cc

hin tng v kt qu kinh t; Mun vy cn so snh gia kt qu ca k ny vi kt qu

ca cc k trc.

- Th ba, qua so snh s bit c mc tin tin hay lc hu ca tng n v

trong qu trnh thc hin mc tiu ca mnh. t c mc ch ny, cn tin hnh

so snh gia kt qu ca n v ny vi kt qu ca n v khc c cng loi hnh v

qui m hot ng, ng thi so snh gia kt qu ca tng n v vi kt qu trung bnh

ca tng th.

Tin hnh vic so snh ni trn, c th so snh bng s tuyt i, c th so snh

bng s tng i (thng qua cc t l), ng thi phi c hai iu kin:

- Mt l phi c (tn ti) t nht hai ch tiu hoc hai i lng th mi c th so

snh c;

- Hai l cc ch tiu, cc i lng khi so snh vi nhau phi c cng mt ni

dung kinh t v cng mt tiu chun biu hin.

1.3.2. Phng php xc nh mc nh hng ca tng nhn t n kt

qu kinh t.

Nh ngi ta bit, cc hin tng v kt qu kinh t thng chu tc ng bi

rt nhiu cc nhn t khc nhau. Cc nhn t c th lm tng, c th lm gim cc kt

qu kinh t; n c th l nhn t khch quan, c th l nhn t ch quan; c th l nhn


7/111

t ch yu v c th l nhn t th yu v.v...Vic nhn thc c cc nhn t nh

hng, mc nh hng v tnh cht nh hng ca cc nhn t l vn bn cht

ca phn tch.

xc nh c mc nh hng ca tng nhn t n kt qu kinh t, phn

tch c th s dng mt h thng cc phng php khc nhau, nh phng php thay

th lin hon, phng php s chnh lch, phng php cn i, phng php ch s

v.v...

1.3.2.1. Phng php thay th lin hon.

Phng php thay th lin hon (cn gi l phng php thay th kiu mt xch)

c s dng xc nh (tnh) mc nh hng ca tng nhn t n kt qa kinh t

khi cc nhn t nh hng ny c quan h tch s, thng s hoc kt hp c tch v

thng vi kt qu kinh t. Ni dung v trnh t ca phng php ny nh sau:

- Trc ht,phi bit c s lng cc nhn tt nh hng, mi quan h cachung vi ch tiu phn tch, t xc nh c cng thc tnh ca ch tiu.

- Th hai,cn sp xp th t cc nhn t theo mt trnh t nht nh: Nhn t s

lng xp trc, nhn t cht lng xp sau; trng hp c nhiu nhn t s lng

cng nh hng th nhn t ch yu xp trc nhn t th yu xp sau v khng o ln

trnh t ny.

- Th ba, tin hnh ln lt thay th tng nhn t mt theo trnh t ni trn -

Nhn t no c thay th, n s ly gi tr thc t t , cn cc nhn t cha c

thay th phi gi nguyn gi tr k gc hoc k k hoch - Thay th xong mt nhn t,

phi tnh ra kt qu c th ca ln thay th , ly kt qu ny so vi (tr i) kt qu ca

bc trc n th chnh lch tnh c chnh l ktqu do nh hng ca nhn t va

c thay th.

- Cui cng, c bao nhiu nhn t phi thay th by nhiu ln v tng hp nh

hng ca cc nhn t phi bng vi i tng c th ca phn tch (chnh l chnh

lch gia thc t vi k hoch hoc k gc cach tiu phn tch).

lm r cc vn l lun trn, c th ly mt s v d khi qut nh sau:


8/111

V d 1: Gi nh ch tiu A cn phn tch; A tu thuc vo 3 nhn t nh hng,

theo th t a, b v c; cc nhn t ny c quan h tch s ch tiu A, t ch tiu A c

xc nh c th nh sau:

A = a.b.c

Ta quy c thi k k hoch c k hiu l s 0 (s khng) cn k thc t

c k hiu bng s 1 (s mt) - T quy c ny, ch tiu A k k hoch v k thc t

ln lt c xc nh nh sau:

A0 = a0 . b0 . c0 v

A1 = a1 . b1 . c1

i tng c th ca phn tch c xc nh l:

A1 - A0 = A

Chnh lch ni trn c th c gii thch bi nh hng ca ba nhn t c thl a, b v c; bng phng php thay th lin hon, mc nh hng ca tng nhn t

ln lt c xc nh nh sau:

- Thay th ln 1: Thay th nhn t a:

a1 . b0 . c0 - a0 . b0 . c0 = a

a l nh hng ca nhn t a.

- Thay th ln 2: Thay th nhn t b.

a1b1c0 - a1b0c0 = b

b l kt qu nh hng ca nhn t b.

- Thay th ln3: Thay th nhn t c.

a1 . b1 . c1 - a1b1c0 = c

c l nhn t nh hng ca nhn t c.

- Tng hp nh hng ca ba nhn t, ta c:

a + b +c = A = A1 - A0


9/111

V d 2: Ch tiu B cn phn tch: B tu thuc vo ba nhn t, theo th t a, b, c;

cc nhn t ny c quan h kt hp c thng v tch vi ch tiu B, t B c xc

nh nh sau:

B =b

a. c

Ta cng quy c nh v d 1, t B0 v B1ln lt c xc nh nh sau:

B0 =a0

. c0 vb0

B1 =a1

. c1b1

Khi so snh gia B1vi B0, ta c:

B1 - B0 = B

Bcng do nh hng ca ba nhn t a, b, c v bng phng php thay th lin

hon, mc nh hng ca tng nhn t ln lt xc nh c nh sau:

- Do nh hng ca nhn t a (thay th ln 1):

a1

. c0 -

a0

. c0 = a

b0 b0

- Do nh hng ca nhn t b (thay th ln 2):

a1

. c0 -

a1

. c0 = b

b1 b0

- Do nh hng ca nhn t c (thay th ln 3):

a1

. c1 -

a1

. c0 = cb1 b1

- Tng hp nh hng ca c ba nhn t, ta c:

a + b + c = B = B1 - B0


10/111

T th d1 trnh by trn, ta nhn thy rng cc ln thay th, gia cc i

lng khi loi tr ln nhau tn ti cc tha s chung. V d ln thay th th nht, c

cc tha s chung l b0, c0; ln thay th th 2, cc tha s chung l a1, c0, cn ln

thay th th 3, cc tha schung l a1, b1. V mt ton hc, ngi ta c th nhm cc

tha s chung m khng lm thay i cc kt qu c tnh ton. Kt qu ca vic

nhm cc tha s chung, ta c phng php khc tnh ton mc nh hng ca

tng nhn t - l phng php s chnh lch (lu khi nhm cc tha s chung vn

phi tun theo cc quy tc v trnh t ca phng php thay th lin hon, c bit l

khng c lm o ln th t nh hng ca cc nhn t).

C th, bng phng php ni trn, mc nh hng ca tng nhn t v d

1 ln lt c xc nh nh sau:

- Do nh hng ca nhn t a:

a = (a1 - a0)b0c0

- Do nh hng ca nhn t b:

b = a1(b1 - b0)c0

- Do nh hng ca nhn t c:

c = a1b1(c1 - c0)

- Tng hp nh hng ca c ba nhn t, ta cng c:

a + b + c = A = A1 - A0

T kt qu tnh ton trn, ta nhn thy rng thc cht ca phng php s

chnh lch ch l hnh thc gin n ca phng php thay th lin hon v n thng

c s dng khi cc nhn t nh hng c quan h tch s vi ch tiu phn tch (vic

tnh ton khi s n gin hn).

1.3.2.2. Phng php cn i.

Khc vi phng php thay th lin hon v phng php s chnh lch,

phng php cn i c s dng tnh mc c nh hng ca tng nhn t khi

chng c quan h tng vi ch tiu phn tch, cho nn mc nh hng ca tng nhn

t l c lp vi nhau v vic tnh ton cng n gin hn.


11/111

C th, tnh mc nh hng ca nhn t no , ch cn tnh ra chnh lch

gia thc t vi k hoch (k gc) ca bn thn nhn t v khng cn quan tm n

cc nhn t khc.

V d:

Ch tiu E cn phn tch: E chu nh hng bi ba nhn t a, b, c v cc nhn t

ny c quan h tng vi ch tiu E. Ch tiu E c xc nh nh sau:

E = a + b - c

Cng quic nh phn trc, ta c:

E0 = a0 + b0 - c0

E1 = a1 + b1 - c1

Tin hnh so snh gia ch tiu k thc t vi k k hoch ta c:

E1 - E0 = E

Khi s dng phng php cn i, mc nh hng ca tng nhn t ln lt

c xc nh nh sau:

- Do nh hng ca nhn t a:

a = a1 - a0

- Do nh hng ca nhn t b:

b = b1 - b0

- Do nh hng ca nhn t c:

c = -(c1 - c0)

- Tng hp nh hng ca ba nhn t, ta c:

a + b + c = E = E1 - E0

1.3.3. Phng php tng quan

Nh ngi ta bit, gia cc hin tng v kt qu kinh t thng tn ti nhng

mi quan h tc ng qua li mt thit v ph thuc ln nhau. c trng c bn ca cc


12/111

mi quan h ny l s thay i ca hin tng hoc kt qu kinh t ny s xc nh (ko

theo) s thay i ca cc hin tng hoc kt qu kinh t khc. Nu xt theo quan im

trit hc, gia chng tn ti mi quan h nhn qu, cn xt theo quan im ton hc,

gia chng c mi quan h gia bin c lp v bin ph thuc v n c th c biu

hin qua nhng hm tng quan khc nhau - Vn t ra l la chn phng trnh

tng quan nao biu th tt nht s ph thuc ln nhau hay l mi lin h cht ch

gia cc hin tng v kt qu kinh t - y cng l vn bn cht khi s dng cc

hm tng quan trong phn tch.

Mi tng quan gia cc hin tng v kt qu kinh t c th tn ti di hai

dng: Tng quan t l thun v tng quan t l nghch.

Trng hp tng quan t l thun - Trong trng hp ny, vic tng ca hin

tng hay kt qukinh t ny s ko theo (xc nh) vic tng ca hin tng hay kt

qu kinh t khc v ngc li. Ngi ta c th gi l mi tng quan ng bin. V d,

mi quan h gia khi lng sn phm sn xut vi tng s chi ph sn xut c tnh chtbin i - trong iu kin cc nhn t khc khng i (iu kin yu t sn xut khng

i), khi khi lng sn phm sn xut tng ln th tng s chi ph sn xut bin i

cng tng ln v ngc li. Nu biu hin v theo di s bin thin ca hai hin tng

ni trn trong nhiu nm lin tc (t nht l 5 nm) trn cng mt h trc to XOY -

trong OX l trc honh, biu th khi lng sn phm sn xut, cn OY l trc tung,

biu th tng s chi ph sn xut bin i, ngi ta nhn thy rng ng biu din ca

n c dng ng thng, gn trng vi ng biu din ca hm s m phng trnhca n c dng:

Y = a + bx

iu c ngha l, c th s dng hm hi quy m phng trnh ca n c dng y = a

+ bx biu th mi tng quan gia khi lng sn phm sn xut vi tng s chi ph

sn xut bin i; trong :

Ox l trc biu hin gi tr khi lng sn phm

Oy l trc biu hin tng s chi ph bin i.

th ca hm s y = a + bx c dng l ng thng - Hnh 1

y


13/111

Hnh 1

- Trng hp tng quan t l nghch - Trng hp ny ngc li vi trng

hp trn, ngha l vic tng ca hin tng hay kt qu kinh t ny s xc nh (ko

theo) vic gim ca hin tng hay kt qu kinh t khc v ngc li. C th gi n l

mi tng quan nghch bin. V d mi tng quan gia gi tr khi lng sn phm

sn xut vi t sut chi ph sn xut c tnh cht c nh: Trong iu kin ca nhn t

khc khng i, nu khi lng sn phm sn xut tng ln th tng s chi ph c nh

khng bin ng, cn t sut ca n th gim v ngc li. Cng theo di s bin ng

ca hai hin tng trn cng mt h trc ta xOy, trong Ox l trc honh, biu th

khi lng sn phm sn xut, cn Oy l trc tung, biu th t sut chi ph c nh, khi

ng biu din ca n c dng ng cong gn ging vi ng cong hypecbol

ng vi hm hi quy m phng trnh ca n c dng:

by a

x

iu c ngha l c th s dng hm hi quy m phng trnh c dng

by a

x biu th mi tng quan gia khi lng sn phm sn xut v t sut chi

ph c nh - Trong Ox l trc biu hin khi lng sn phm sn xut; cn Oy l

trc biu hin t sut chi ph c nh.

th ca hm sb

y ax

c biu th nh sau- Hnh 2

y


14/111

Hnh 2

Cc kt qu thu dc khi s dng cc hm hi quy thng qua ngoi suy ch yu

phc v cho phn tch d on lp cc ch tiu cho cc k hoch ngn hn v di hn.Nhng khi s dng cc kt qu phi lu rng chng c tnh ton da trn cc

hin tng v kt qu kinh t xy ra trong qu kh v li c s dng cho hin ti

v tng lai gn, trong chng cn chu tc ng bi nhiu nhn t khc. Do , cn

phi tnh n s tc ng ca ccnhn t tin hnh iu chnh ph hp vi tnh

hnh bin ng ca thc t, m bo tnh hin thc, tnh khoa hc ca cc ch tiu, gip

cho cng tc qun l t c hiu qu cao nht.

1.4. T chc cng tc phn tch v cc loi phn tch

Cng nh bt k cng tc no ca doanh nghip, cng tc phn tch ti chnh

cng cn c t chc mt cch c h thng v khoa hc thc hin c cc mc

tiu ca n. C th t chc cng tc phn tch thng bao gm 4 khu (giai don) c

bn sau y:

- Khu lp k hoch: Ni dung c bn ca khu ny bao gm: Ni dung, ch tiucn phn tch; khong thi gian m cc ni dung, ch tiu pht sinh (trong qu, nm

v.v...); thi hn bt u v kt thc v cui cng l ngi, n v thc hin.

- Khu su tm, la chn kim tra ti liu s liu. Tu thuc vo ni dung v ch

tiu phn tch m tin hnh su tm, la chn v kim tra s liu, ti liu sau y:

+ Ti liu k hoch, bao gm h thng cc nh mc kinh t k thut hin

hnh,cc mc tiu, ch tiu di hn v ngn hn do chnh doanh nghip t xc nh.

+ Ti liu hch ton, bao gm ti liu ca hch ton nghip v, hch ton thng k

v hch ton k ton, trong ch yu l hch ton k ton. C th phn tch ti chnh

doanh nghip cn s dng s liu, ti liu c rt ra t bo co kt qu hot ng kinh


15/111

doanh (mu s B02 - DN), Bng cn i k ton (mu s B01-DN), thuyt minh Bo co

ti chnh - mc chi tit mt s ch tiu trong bo co ti chnh (mu s B09-DN).

+ Ti liu ngoi hch ton, bao gm cc bin bn thanh tra, kim tra, kim ton,

cc bo co tng kt hot ng ca doanh nghipv.v.. V cc s liu, ti liu c su

tm la chn t nhiu ngun khc nhau nn cn kim tra xc nh tnh chnh xc,

tnh thng nht ca chng.

- Khu x l, tnhton ch tiu v tin hnh phn tch. y l khu quan trng

nht ca cng tc phn tch, do cn c tin hnh theo phng php ph hp

m bo kt qu ca cng tc phn tch.

- Khu lp bo co phn tch: Kt thc cng tc phn tch, cn lp bo co phn

tch. Ni dung ch yu ca bo co phn tch bao gm:

+ Nhng kt lun c rt ra t cng tc phn tch.

+ Nhng nguyn nhn ch yu nh hng n cc kt qu kinh t ca doanhnghip;

+ Nhng bin php c bn cn p dng khc phc c nhng tn ti qua,

ng vin v khai thc kh nng tim tng ca k sp ti.

* Cc loi phn tch:Tu theo mc ch v phm vi khc nhau, phn tch ti

chnh c th c phn thnh phn tch thc hin v phn tch d on; Trong phn tch

thc hin c th bao gm phn tch ton din v phn tch chuyn . Ni chung, phn

tch chuyn thng tin hnh thng xuyn (hoc nh k), cn phn tch ton din

ch c th tin hnh theo nh k. nng cao c gi tr ca nhng kt lun c rt

ra t phn tch, cn kt hp s dng cc kin thc ca cc mn hc c lin quan, nh

thng k, kinh t, ti chnh doanh nghip, k tonv.v... v p dng nhng thnh tu ca

cc phng tin k thut tnh ton hin i sao cho kt qu thu c ngy cng cao hn,

phc v tt nht cho cc mc tiu ca qun l doanh nghip.


16/111

Chng 2

Phn tch kt qu hot ng kinh doanh

Nh ngi ta bit, c rt nhiu i tc quan tm v s dng cc s liu c

phn nh trn cc bo co ti chnh ca doanh nghip, trong c bo co "kt qu hot

ng kinh doanh" - mu s B02-DN.

* Vi cc nh u t,v mc tiu ca h l li nhun, do h rt quan tm

n kt qu kinh doanh ca doanh nghip quyt nh tip tc hay ngng vic u t

vo doanh nghip (v d tip tc mua hay quyt nhbn tn phiu ca doanh nghip).

* Vi cc nh cho vay, h quan tm n kt qu hot ng kinh doanh ca

doanh nghip quyt nh cho vay hay t chi tn dng, bi v kt qu hot ng kinh

doanh ca doanh nghip l c s m bo hon tr c vn v li tin vay cho h.

* Vi cc nh cung cp,da vo kt qu hot ng kinh doanh, h nh gi

c kh nng thanh ton, kh nng tr n ca doanh nghip, do vy n l c s h

quyt nh c tip tc hay ngng vic cung cp (bn hng) thit b, vt t cho doanh

nghip;

* Vi c quan thu,kt qu hot ng kinh doanh ca doanh nghip l c s

c quan thu xc nh c cc khon thu t doanh nghip, trong c thu thu nhp

doanh nghip; Vi cc c quan chc nng ca nh nc, thng qua kt qu hot ng

kinh doanh, h c cc quyt nh iu chnh cc c ch chnh sch ti chnh, c ch

qun l sao cho ph hp vi thc t sn xut kinh doanh ca doanh nghip, v d chnh

sch u i v Ti chnh - Tn dng, vic st nhp, c phn, bn, cho thu, gii th

doanh nghipv.v... Vi nhng ngi tham gia vo hot ng ca doanh nghip, ng

nhin kt qu hot ng kinh doanh trc tip lin quan n thu nhp ca h v.v...

* Vi bn thn doanh nghip:

Trong iu kin hin nay, ng nhin tn ti v pht trin, cc doanh nghipphi bn c sn phm do doanh nghip sn xut ra. Vic bn c sn phm c ngha

l sn phm do doanh nghip lm ra c th trng chp nhn, do doanh nghip

s thc hin c gi tr v gi tr s dng ca sn phm, t mi c iu kin b


17/111

p c nhng chi ph b ra, tip tc qu trnh ti sn xut ca doanh nghip. Mt

khc, tn ti v pht trin, s tin thu v do bn sn phm phi ln hn s tin m

doanh nghip b ra sn xut v bn c sn phm . Ni cch khc, sn xut

kinh doanh ca doanh nghip phi c hiu qu tc l phi thu c li nhun. Nh vy,

li nhun phn nh kt qu cui cng ca hot ng sn xut kinh doanh ca doanh

nghip. C c li nhun, doanh nghip mi thc hin c vic bxung thm vn, t

mi c iu kin m rng hot ng u t ti chnh v u t pht trin, to ra

nhng tin c bn tip tc nng cao hiu qu ca sn xut kinh doanh, ng thi

khng ngng ci thin i sng vt cht v tinh thn cho ngi lao ng, thc hin

c cc ngha v vi nh nc, gp phn vo s nghip cng nghip ho, hin i ho

ca ngnh ni ring, ca t nc ni chung. Vi tt c nhng ngha ni trn, ngi ta

thy rng cn thit phi tin hnh phn tch, nh gi kt qu hot ng kinh doanh ca

doanh nghip khi tin hnh phn tch ti chnh doanh nghip.

* Ni dung ch yuca phn tch kt qu hot ng kinh doanh bao gm:

- Phn tch mi trng kinh doanh v tc ng ca n n kt qu hot ng

kinh doanh ca doanh nghip.

- Phn tch, nh gi khi qut kt qu hot ng kinh doanh ca doanh nghip.

- Phn tch ch tiu li nhun bn hng.

* Ti liu ch yu dng phn tch:

- Bo co kt qu hot ng kinh doanh (mu s B.02-DN).

- Thuyt minh bo co ti chnh (mu s B.09-DN).

- Bo co chi tit v kt qu sn xut, chi ph v gi thnh sn phm, v tiu th

sn phm v.v...

Sau y s ln lt tin hnh phn tch cc ni dung ni trn.

2.1. Phn tch mi trng kinh doanh v tc ng ca n n cc quyt

nh snxut kinh doanh ca doanh nghip.

Mi trng kinh doanh l tp hp nhng lc lng " bn ngoi" m cc doanh

nghip u phi tnh n khi xc nh chin lc kinh doanh, v cc doanh nghip


18/111

khng th l mt thc th c lp v hot ng ca n khng th t ng kn vi mi

trng kinh doanh. Mi trng kinh doanh ca doanh nghip thng a dng, sinh ng

v s bin ng ca n c th tc ng tch cc hoc tiu cc n kt qu kinh doanh

ca doanh nghip. Do vy cn thit phi phn tch mi trng kinh doanh thng qua

gip cho cc nh qun l c th d on c kh nng c th xy ra hng cho

doanh nghip ng ph c kp thi, trnh c nhng ri ro khng cn thit cho hot

ng sn xut kinh doanh ca mnh.

Nh ngi ta bit, cu hi u tin t ra vi cc nh qun l l v chin lc

sn phm. C th trong giai on hin ti, u l sn phm ch yu ca doanh nghip v

trong tng lai, hng pht trin sn phm mi ca doanh nghip nh th no... tr

li cu hi , cn thit phi nghincu, phn tch cc vn sau y:

- Vn th trng tiu th sn phm ca doanh nghip;

- i th cnh tranh v kh nng cnh tranh ca doanh nghip;

- Quan h vi cc nh cung cp;

- Cc yu t v chnh tr, kinh t, t nhin, x hi, vn ho, khoa hc k thut v.v...

* Trc ht l vn th trng tiu th sn phm:Trc khi quyt nh v

qui m, khi lng, cht lng, chng loi, mu m sn phm cn sn xut kinh doanh

th phi bit r khch hng ca doanh nghip l ai (i tng phc v ca doan h

nghip). V d nu ngi tiu dng thuc cc khu th c thu nhp cao th vn ch

yu i vi h l mu m, cht lng v tnh nng ca sn phm, cn gi c ca sn

phm c cao hn, h vn chp nhn c. Trong trng hp ny, cc doanh nghip cn

phi u t chiu su, hin i ho thit b, s dng cng ngh cao, tm ngun cung cp

nguyn liu ng chng loi m bo cht lng, s dng i ng lao ng c tay ngh

to ra sn phm c cht lng cao, mu m p, chng loi phong ph. Trng hp

ngi tiu dng thuc vng nng thn, min ni, kinh t chm pht trin, thu nhp tin

t thp, khi h quan tm ch yu n gi bn ca sn phm. Trng hp ngi tiu

dng l cc c quan, t chc, tp th th cc yu t gi c, th hiu khng phi l trngyu; Trng hp ngi tiu dng l cc nh bun, nhu cu ca h thng rt ln v h

mua bn kim li, do h quan tm n tt c cc yu t c lin quan ni trn.

Trng hp doanh nghip sn xut sn phm xut khu th yu cu v cht lng,


19/111

qui cch, mu m, bao b ng gi v thi hn giao hng i hi doanh nghip phi tun

th nghim ngt theo hp ng k kt. Cui cng nu ngi tiu dng l cc doanh

nghip khc, sn phm ca ta li l nguyn liu ca h th ci h quan tm li l s

lng, cht lng v gi c ca sn phm. Nh vy tu thuc vo i tng phc v m

doanh nghip c cc quyt nh thch ng kp thi, sao cho va p ng c nhu cu

ca ngi tiu dng, va tng c li ch cho bn thn doanh nghip.

* V i th cnhtranh v kh nng cnh tranh ca doanh nghip.

Trong nn kinh t th trng, cnh tranh l xu th tt yu m cc doanh nghip

u phi chp nhn. i th cnh tranh l cc doanh nghip hin ti cng sn xut v

tiu th sn phm cng loi v cc doanh nghip s hnh thnh tng lai gn, bao gm

c doanh nghip trong v ngoi nc. S lng cc doanh nghip cng loi hnh sn

xut cng nhiu, qui m cng ln th mc cnh tranh cng khc lit, v th ngi ta

mi ni "thng trng l chin trng".

Sc mnh ca cnh tranh c th hin thng qua cht lng, mu m, gi tr s

dng, gi bn ca sn phm cng nh thng qua phng thc bn, hnh thc bn, phng

php tip th, qung co v.v.... Hot ng trong mi trng cnh tranh i hi doanh nghip

phi tm bin php gim chi ph, nng cao cht lng, thng xuyn ci tin mu m,

thay i c cu mt hng, tm kim th trng mi v cui cng nng cao kh nng cnh

tranh ca doanh nghip, cn xy dng v bo v c thng hiu ca doanh nghip.

* V quan h vi cc nh cung cp: tin hnh sn xut ( p ng u vo),

doanh nghip cn xc lp mi quan h thng xuyn tin cy vi cc nh cung cp, bao gm

cc nh cung cp thit b, vt t, lao ng, tin vn, thng tin v.v.... Mi quan h cng rng,

mc cng bn vng th tnh n nh ca u vo cng cao v do n l tin rt quan

trng m bo cho sn xut kinh doanh ca doanh nghip n nh v pht trin.

* V cc yu t thuc mi trng v m:

- Yu t chnh tr:Tuy tin hnh hot ng kinh doanh, nhng kt qu ca hot

ng kinh doanh li tu thuc khng nh vo yu t chnh tr. l s n nh v chnhtr, vai tr ca nh nc trong nn kinh t th trng, cc quan im, cc chnh sch, ch

ca nh nc v hi nhp, v u t ca nc ngoi, v ti chnh, tndng, gi c,

thu v.v... Nhn thc c cc yu t ni trn s gip cho doanh nghip xc nh c


20/111

gii hn ca hnh lang php l, t a ra c cc quyt nh thch hp cho hot

ng sn xut kinh doanh ca doanh nghip. (V d khi nh nc a ra cc bin php

m bo an ton giao thng, gim lng xe my lu thng trn ng th cc nh sn

xut xe my cn xc nh li qui m sn xut v c cu mt hng cho ph hp).

- Yu t kinh t: V sc mua c tc ng rt ln n kt qu sn xut kinh doanh, do

khi quyt nh m rng hay thu hp qui m sn xut kinh doanh, quyt nh u t chiu

su hay quyt nh thay i c cu mt hng sn xut kinh doanh, cc nh qun l doanhnghip u phi tnh n yu t kinh t hin thi, nh tc tng trng ca ngnh, ca ton

b nn kinh t, chnh sch li sut ngn hng, chnh sch khuyn khch hay hn ch u t

vo mt lnh vc no , vic i mi c ch qun l i vi doanh nghip nh nc v.v...

- Yu t t nhin: Tu thuc vo c im ca sn phm, cc nh qun l phi tnh

n ngun lc v ti nguyn thin nhin v n l yu t c bn m bo cung cp u

vo, nh in nc, du m, qung, rng, t aiv.v.... Mt khc, bo v mi trng sinh

thi, cc doanh nghip cn c quyt nh la chn thit b, cng ngh sn xut ph hp trong qu trnh sn xut n m bo c cc tiu chun do v sinh mi trng qui nh.

- Yu t vn ho, x hi: V i tng phc v ca doanh nghip suy n cng

u l nhu cu tiu dng ca con ngi, do vy cc quyt nh lin quan n sn xut

u phi tnh n yu t vn ho v x hi. Yu t ny bao gm: s gia tng v dn s,

c cu v vic phn b dn c, thi quen, truyn thng vn ho v tiu dng, vn th

hiu tiu dng, nhn thc, thi ca con ngi trc cuc sng hin ti, cc quan

nim, li sng v cc gi tr vn ho, o c x hi v.v...Cc yu t ni trn s nh

hng khng nh n cc quyt nh sn xut v s lng c cu, cht lng, mu m

ca sn phm.

- Yu t khoa hc k thut: Ngy nay, khoa hc k thut ang pht trin vi tc

rt nhanh, do vy khng b lc hu, tng kh nng cnh tranh, cc doanh

nghip cn c bit ch n yu t khoa hc k thut c quyt nh ng n trong

vic la chn thit b, cng ngh, vic ng dng cc tin b ca khoa hc k thut vo

sn xut to ra bc thay i c bn v cht lng, mu m, tng nng sut lao ng,

gim chi ph u vo, tng kh nng cnh tranh cho doanh nghip.


21/111

2.2. Phn tch, nh gi khi qut kt qu hot ng kinh doanh ca doanh

nghip v cc nhn t ch yu nh hng n n.

2.2.1 nh gi chung kt qu hoat ng kinh doanh

Theo ch qui nh hin hnh, cc ch tiu ch yu ca bo co kt qu hot

ng kinh doanh ca cc doanh nghip bao gm:

- Doanh thu bn hng v cung cp dch v;

- Cc khon gim tr;

- Doanh thu thun;

- Gi vn hng xut bn;

- Doanh thu hot ng ti chnh;

- Chi ph ti chnh;

- Chi ph bn hng;

- Chi ph qun l doanh nghip;

- Li nhun thun t hot ng kinh doanh;

- Thu nhp khc;

- Chi ph khc;

- Li nhun khc v cui cng l;

- Tng li nhun trc thu.

Da vo mu s bo co ni trn, ngi ta nhn thy rng, tng s li nhun

trc thu tu thuc vo 9 nhn t nh hng, trong nhn t doanh thu bn hng v

cung cp dch v, doanh thu hot ng ti chnh, thu nhp khc, l nhng nhn t nh

hng (tc ng) thun chiu, cn cc nhn t: cc khon gim tr, gi vn ca hng

xut bn, chi ph bn hng, chi ph qun l doanh nghip, chi ph ti chnh, chi ph khc

u tc ng ngc chiu n tng s li nhun trc thu.

* Trc ht l doanh thu bn hng v cung cp dch v.


22/111

Doanh thu bn hng v cung cp dch v phn nh s tin thu c hoc s thu

c v bn sn phm hng ho v cung cp dch v ca doanh nghip cho khch hng,

bao gm c khon ph thu v ph thu thm ngoi gi bn (nu c).

Nh trn ch r, nhn t ny nh hng thun chiu n tng li nhun

trc thu, do vy doanh nghip cn tm mi bin php tng doanh thu bn hng v

cung cp dch v.

Nh ngi ta bit, doanh thu tu thuc vo khi lng hng ho (dch v) bn ra

v gi bn ca n. Trong iu kin hin nay, khi cnh tranh ngy cng tr nn khc lit

th tr nhng hng ho v dch v do nh nc qui nh gi bn, ni chung gi bn bin

ng l tu thuc vo th trng v c xu hng gim. Do vy tng doanh thu bn

hng v cung cp dch v, cc doanh nghip ch c th p dng nhng bin php ch

yu tng c khi lng ca hng ho (dch v) bn ra. Vic tng hay gim khi

lng hng ho (dch v) bn ra n li tu thuc vo vic tng hay gim khi lng,

cht lng ca sn xut v tu thuc vo kt qu cng tc bn hng ca doanh nghip.

* i vi cc khon gim tr:

Cc khon gim tr, theo qui nh hin hnh bao gm:

- Chit khu thng mi;

- Gim gi hng bn;

- Tr gi hng bn b tr li;

- Thu xut khu, thu tiu th c bit, thu gi tr gia tng tnh theo phng

php trc tip.

+ Chit khu thng mi pht sinh khi khch hng mua vi khi lng ln; Nh

vy gim chit khu thng mi th phi hn ch khch hng mua hng vi khi lng

ln, iu l tri vi yu cu ca cng tc qun l sn xut kinh doanh ni chung, qun

l bn hng ni ring. Ni cch khc, tng doanh thu bn hng, cn khuyn khch

ngi mua vi khi lng ln, do chit khu thng mi s c xu hng tng ln.

+ i vi gim gi hng bn: Trong iu kin cnh tranh ngy cng khc lit,

chim lnh c th trng nhm tng c doanh thu, cc doanh nghip thng s

dng gi bn nh l mt cng c quan trng. Do vy xu hng thc t l cnh tranh


23/111

cng khi lit, gi bn ca sn phm cnh tranh cng c xu hng gim. Ni cch khc,

trong iu kin hin nay, tng doanh thu, khng th p dng bin php tng gi bn

m ngc li, cn thc hin chnh sch gim gi. i vi hng bn b tr li, y l

nhng hng ho khng tho tmn c nhu cu ca ngi tiu dng, khng ph hp vi

nhng iu khon trong hp ng, nh cht lng khng m bo, mu m khng ph

hp, giao hng khng ng thi hn v.v... Ni chung trong kinh doanh, cn hn ch,

loi tr pht sinh ca yu t ni trn v n lm gim uy tn ca doanh nghip trn

thng trng.

+ i vi cc loi thu: Theo lut nh, np thu l ngha v ca doanh nghip

i vi nh nc, do khng th trn lu thu tng doanh thu.

Qua phn tch chi tit trn, c th rt ra kt lun rng khng th a ra cc

quyt nh gim cc khon gim tr (tr tr gi hng bn b tr li) tng doanh thu

bn hng cho doanh nghip.

* i vi gi vn ca hng xut bn: nh hng ca nhn t ny l ngc

chiu n li nhun bn hng. Trong cc doanh nghip sn xut, gi vn ca hng xut

bn chnh l gi thnh sn xut ca sn phm xut kho. Nh vy, y l nhn t ch yu

lm tng (gim) li nhun bn hng ca doanh nghip, do n l trng im ca cng

tc qun l sn xut kinh doanh ni chung, qun l li nhun ni ring. Nhn t ny s

c phn tch chi tit v c th hn khi phn tch ch tiu li nhun bn hng.

* i vi doanh thu hot ng ti chnh: Vic pht sinh doanh thu hot ng

ti chnh s lm tng doanh thu bn hng v cung cp dch v, do n l yu t lm

tng li nhun thun t hot ng kinh doanh.

Trong iu kin hin nay, i vi cc doanh nghip va v nh, thu nhp hot

ng ti chnh cn chim t trng nh v n c xu hng tng dn trong tng lai.

* i vi chi ph ti chnh: Vic pht sinh chi ph ti chnh l ngc chiu vi

ni dung pht sinh doanh thu hot ng ti chnh, ngha l nu hot ng ti chnh b l

th chnh l cckhon chi ph ti chnh v n s lm gim li nhun thun t hotng kinh doanh.

* i vi chi ph bn hng v chi ph qun l doanh nghip


24/111

i vi doanh nghip sn xut kinh doanh, chi ph bn hng v chi ph qun l

doanh nghip l yu t cu thnh gi thnh ton b ca sn phm tiu th. i vi cc

doanh nghip c hot ng ti chnh v hot ng khc th chi ph qun l doanh nghip

c lin quan n cc hot ng ni trn v khi cn phn b cho tng hot ng, c th

da vo doanh thu ca tng hotng. Cc loi chi ph ni trn khi pht sinh u lm

gim kt qu kinh doanh ca doanh nghip.

* i vi thu nhp khc: Vic pht sinh thu nhp khc s l iu kin tng linhun khc, n bao gm thu t nhng bn, thanh l ti sn c nh, thu tin pht, thu n

kh i, thu c hon li, tin thng, qu biu, thu nhp kinh doanh b b st hoc cha

ghi s k ton ca nm trc. Thc t cc khon thu ni trn cng chim t trng khng

ng k ca cc doanh nghip, do khng phi l trng im ca cng tc qun l.

* i vi chi ph khc: y l nhng chi ph ca cc hot ng ngoi hot ng

sn xut kinh doanh, nh l do cc s kin hay nghip v ring bit vi hot ng thng

thng ca doanh nghip, chi ph b b st ca k trcv.v. v ni chung n pht sinh

ngc chiu vi s pht sinh ca thu nhp khc. Nhn t ny nh hng ngc chiu

n kt qu kinh doanh.

* V v d phn tch: Gi nh ti Cng ty X c cc s liu nh sau:

(n v: 1 triu ng)

Ch tiuD kin

(k hoch)Thc hin

1. Doanh thu bn hng v cung cp dch v 50.000 52.000

2. Cc khon gim tr

Trong : Chit khu thng mi

2.000

2.000

2.500

2.500

3. Gi vn ca hng xut bn 38.000 39.500


25/111

4. Doanh thu hot ng ti chnh 1.000 1.200

5. Chi ph ti chnh 800 900

6. Chi ph bn hng 2.000 2.050

7. Chi ph qun l doanh nghip 3.000 3.050

8. Thu nhp khc - 250

9. Chi ph khc - 150

10. Tng li nhun trc thu 5.200 5.300

Da vo s liu ca Bng 2.1 ta c th lp bng phn tch nh sau:

(Bng 2.2.)

Ch tiu

D

kin

(K

hoch)

Thc

hin

Chnh lch (+ -) Lm

tng (+)

gim (-)

li

nhun

S tin

(tr) %

1. Doanh thu n hng v cung cp

dch v

50.000 52.000 +

2.000

+ 4 + 2.000

2. Cc khon gim tr.

- Trong : Chit khu thng

mi

2.000

2.000

2.500

2.500

+ 500

+ 500

+ 25

(+25)

- 500

(- 500)

3. Gi vn ca hng xut bn 38.000 39.500 +

1.500

+ 3,94 - 1.500


26/111

4. Doanh thu hot ng ti chnh 1.000 1.200 + 200 + 20 + 200

5. Chi ph ti chnh 800 900 + 100 + 12,5 - 100

6. Chi ph bn hng 2.000 2.050 + 50 + 2,5 - 50

7. Chi ph qun l doanh nghip 3.000 3.050 + 50 + 1,66 - 50

8. Thu nhp khc - 250 + 250 - + 250

9. Chi ph khc - 150 + 150 - - 150

10. Tng li nhun trc thu 5.200 5.300 + 100 + 1,92 -

Cn c vo cc s liu ca bng 2.2 ta c th rt ra mt s nhn xt nh sau:

- So vi mc tiu t ra (d kin), tng s li nhun trc thu trong k tng

100 triu ng, vi t l tng l 1,92%. Vic tng c tng s li nhun trc thu s

to iu kin thun li n v thc hin cc mc tiu kinh t x hi khc, nh np

ngn sch, trch lp cc qu, b xung thm vn, ci thin i sng vt cht v vn ho

cho ngi lao ng. nh gi chnh xc, c th kt qu ni trn, cn da vo mc

v tnh cht nh hng ca tng nhn t.

- Trc ht, vic tng doanh thu bn hng v cung cp dch v trong k 2000

triu ng, iu kin cc nhn t khc khng i lm tng tng ng tng li nhun

trc thu l 2000 triu ng. Xt v mc th y l nhn t ch yu lm tng li

nhun trong k. Xt v tnh cht, ta thy vic tng doanh thu phn nh kt qu tng c s

lng v cht lng ca sn xut, ng thi n v t chc ti cng tc bn hng, do

n l tc ng ca nhn t ch quan.

- Cc khon gim tr trong k tng 500 triu ng lm gim li nhun tng

ng l 500 triu ng. Theo ti liu cho th y l s tng ca chit khu thng mi,

chng t khi lng hng ho bn bun trong k tng v do vic gim li nhun

ni chung, li nhun bn hng ni ring l ng nhin.

- Gi vn ca hng xut bn trong k tng 1500 triu ng lm gim tng ngli nhun trong k l 1500 triu ng. Xt v mc th y l nhn t ch yu lm gim

li nhun ca n v. Thc cht nh hng ca nhn tt ny l nh hng ca gi thnh sn

xut; nh vy c th suy ra rng gi thnh sn xut trong k tng hay l n v qun


27/111

l, s dng cha hp l lao ng, vt t, tin vn trong qu trnh sn xut. c nh gi

chnh xc, c th hn, cn thit phi i su phn tch i vi gi thnh theo tng khon mc,

qua mi bit c nguyn nhn no lm tng gi thnh, t mi c cc quyt nh

thch hp ca qun l. Vic phn tch ni trn s c tin hnh ni dung tip theo.

- Doanh thu hot ng ti chnh tng 200 triu ng lmtng li nhun tng

ng 200 triu ng; nh gi c c th, chnh xc tc ng ca nhn t ny, cn

da vo ti liu hch ton chi tit xc nh c ni dung cu thnh ca ch tiu nitrn, v doanh thu hot ng ti chnh nh cp phn trc n bao gm rt nhiu

cc yu t c ngun gc pht sinh khc nhau, do vic nh gi cng khc nhau, v d

li tin vay, li tin gi, li bn hng tr chm, thu nhp do cho thu ti sn, li tc, c

tc c chia, thu nhp v hot ng u t, chnh lch t gi...

- Chi ph ti chnh trong k tng 100 triu ng lm gim li nhun tng

ng 100 triu ng. Nu so vi thu nhp t hot ng ti chnh th kt qu ca hot

ng ti chnh vn mng li li ch cho doanh nghip, c th lm tng tng s li nhunl 100 triu ng (100tr = + 200 tr - 100 tr). Nh vy xu hng trn cn tip tc

ng vin v khai thc trong k ti.

- Chi ph bn hng trong k tng 50 triu ng, chi ph qun l doanh nghip

cng tng 50 triu ng lm li nhun gim tng ng 100 triu ng; Vic tng chi

ph bn hng v chi ph qun l doanh nghip cng phn nh vic qun l s dng lao

ng, vt t, tin vn trong qu trnh sn xut kinh doanh ni chung, qu trnh bn hng

ni ring l cha hp l. Phi da vo ti liu hch ton chi tit ca cc yu t ni trn

bit c c th chi ph tng ni dung no, v d chi ph tin lng, chi ph

qung co, chi ph vn phng v.v..., t mi c kt lun chnh xc v c th hn v

mi c cc quyt nh qun l thch hp.

- Trong k pht sinh thu nhp khc l 250 triu ng, chi ph khc l 150 triu

ng, t lm tng li nhun trc thu tng 100 triu ng; y cng l xu hng

tch cc cn c ch ng vin v khai thc trong k ti.

Tm li, qua phn tchchi tit trn, c th i n kt lun nh sau:

Vic tng c tng li nhun trc thu trong k ti ch yu l do n v tng

c doanh thu bn hng. nh gi chnh xc tc ng ca nhn t ny, cn tip tc i


28/111

su phn tch lm r, trong tng s tng th bao nhiu l tng khi lng, bao

nhiu l do iu chnh gi bn, t mi c cc quyt nh qun l thch hp tng

c kt qu kinh doanh mt cch tch cc v bn vng. Mt khc, nhn t ch yu lm

gim li nhun trong k li l vic tng gi vn ca hng xut bn, cng chnh l gi thnh

sn xut thc t tng, do vy cng cn tip tc i su phn tch lm r trong tng s

tng ca gi thnh th tng c th khon mc chi ph no v v sao khon mc li

tng, t mi c cc bin php thch hp, cn thit hn ch, loi tr c tc ng

ca cc nhn t tiu cc (lm tng gi thnh) ng vin v khai thc c tc ng ca

cc nhn t tch cc (lm gim ga thnh) vi mc ch cui cng l tng c li nhun

cho n v. Nhng vn nu trn s c nghin cu, phn tch ni dung tip theo.

2.2.2. Phn tch cc nhn t ch yu nh hng n kt qu kinh doanh.

2.2.2.1. Phn tch doanh thu bn hng.

Doanh thu v bn hng (k hiu l D) l doanh thu m doanh nghip c hng

(sau khi loi tr cc khon gim tr ra khi doanh thu bn hng). Ni mt cch c

th hn, y l s tin m doanh nghip thu c (hoc s thu c) do bn nhng

sn phm do doanh nghip sn xut ra, do n c th c xc nh nh sau:

D =1

n

i

Sli gi

Da vo cng thc xc nh ni trn, ta nhn thy doanh thu tu thuc vo hai

nhn t nh hng c th.

- S lng (khi lng) hng ho bn ra.

- Gi bn bnh qun n v ca hng bn ra.

Nh vy, tng doanh thu, ngi ta c th p dng cc bin php tng c

s lng hng ho bn ra v tng gi bn ca hng ho bn ra.

Nhng trong iu kin hin nay, khi cnh tranh ngy cng tr nn khc lit th gi

bn ca hng ho cnh tranh li c xu hng gim v thc t cho thy, chim lnh thtrng, cc doanh nghip thng s dng gi bn nh l mt cng c ch yu. H da

vo tm l ca ngi tiu dng, s dng chiu bi "h gi" nhn cc "ngy n", "ngy kia"

khuyn mi v i khi h thc hin s cnh tranh khng lnh mnh bng chiu di "h


29/111

gi" khng ph hp vi thc t. Nh vy, trong iu kin nh phn tch trn, cc doanh

nghip khng th p dng bin php tng gi tng doanh thu bn hng m bin php

ch yu cn p dng ch c th l tng c s lng (khi lng) hng ho bn ra.

tng c s lng (khi lng) hng ho bn ra, vn c bn t ra phi

nm c vic tng (gim) s lng hng ho bn ra tu thuc ch yu vo nhng

nguyn nhn no, trn c s xc nh c nhng nguyn nhn ch yu lm tng (gim)

s lng hng ho bn ra, ngi ta mi a ra c cc quyt nh iu chnh thchhp, kp thi hn ch, loi tr c tc ng ca nguyn nhn, nhn t lm gim,

ng vin v pht huy c tc ng ca nguyn nhn, nhn t lm tng, thng qua

m lm tng c doanh thu bn hng cho doanh nghip.

* Phn tch nhng nguyn nhn ch yu nh hng n s lng (khi

lng) hng ho bn ra.

Sn phm do doanh nghip sn xut ra bn c hay khng bn c l tu

thuc vo tc ng ca rt nhiu cc nguyn nhn khc nhau v c th khi qut li

thnh 3 loi (nhm) nguyn nhn ch yu sau y:

- Mt l thuc v bn thn doanh nghip (k bn).

- Hai l tu thuc vo ngi mua (th trng).

- Ba l tu thuc vo tc ng ca Nh nc.

Sau y s ln lt phn tch nhm cc nguyn nhn ch yu lm tng (gim) s

lng hng ho bn ra.

* Trc ht l nhng nguyn nhn thuc v bn thn doanh nghip.

- Thuc v bn thn doanh nghip, trc ht l tu thuc vo kt qu ca khu

sn xut c v s lng, cht lng ca sn phm, chng loi mt hng, mu m sn

phm v thi hn ca sn xut.

- Th hai: Khi c lc lng hng ho bn ra vi cht lng cao, chng

loi phong ph, mu m p th vic bn c sn phm hay khng bn c l tu

thuc vo cc phngtin vt cht m bo cho cng tc bn hng, nh h thng kho,

ca hng, i l, phng tin vn chuyn, bao b ng gi, phng tin cn, ong, m

v.v..).


30/111

Th ba l tu thuc vo phng thc bn, hnh thc bn v i theo n l i ng

nhng ngi lm cng tc bn hng;

- Cui cng, tu thuc vo bn thn doanh nghip l cng tc thng t,

qung co, tip th v.v...

* Nhng nguyn nhn ch yu thuc v ngi mua:

-Nguyn nhn u tin thuc v ngi mua l sc mua ca dn c m sc mua

ca dn c li tu thuc vo thu nhp ca h. Nh phn trc ch r, doanh nghip

phi xc nh trc i tng phc v ca doanh nghip l ai (bn cho ai) quyt nh

u t ng hng v mang hng n ng a ch.

-Nguyn nhn th hai thuc v ngi mua lthi quen, truyn thng v th hiu

tiu dng ca tng vng dn c, ca tng tng lp x hi. Tuy nhin, tu thuc vo iu

kin c th ca tng tng lp x hi, ca tng vng dn c v tu thuc vo trnh

pht trin v kinh t - x hi, thng qua cngtc bn hng, ngi bn (doanh nghip) c

th thay i c thi quen tiu dng c, to ra thi quen mi v hng th hiu tiu

dng ph hp hn vi thc t ca x hi.

* Nhng nguyn nhn ch yu thuc v Nh nc:

Nh ta u bit, d thc hin c ch qun l no th Nh nc vn c vai tr rtquan trng, tc ng tch cc hoc tiu cc n c ngi bn v ngi mua thng qua

cc chnh sch ban hnh. C th tc ng ca Nh nc bao gm:

- Chnh sch tiu dng;

- Chnh sch thu;

- Chnh sch gi.

Cc chnh sch ni trn c th khuyn khch, c th hn ch tiu dng, do s

tc ng trc tip n kt qu bn hng ca doanh nghip. Qua phn tch chi tit cc

nguyn nhn ch yu thuc v bn thn doanh nghip, thuc v ngi mua, thuc v

Nh nc, ngi ta nhn thy chng c mi lin h rt mt thit vi nhau. V d gia s


31/111

lng, cht lng ca sn phm c lin quan mt thit n phng thc bn, hnh thc

bn, nhn vin bn hng, n cng tc thng tin qung co, n sc mua, th hiu tiu

dng v cc chnh sch ca Nh nc. Thng qua vic nhn thc c tc ng ca cc

nguyn nhn ni trn, ngi qun l s a ra c cc quyt nh iu chnh thch hp

kp thi tng c s lng hng ho bn ra, t tng c doanh thu v li

nhun cho doanh nghip.

2.2.2.2. Phn tch gi vn hng xut bn.

* i vi doanh nghip sn xut

Nh ngi ta bit, thc cht nh hng ca gi vn hng xut bn chnh l nh

hng ca gi thnh sn xut sn phm bn ra, do vic tng (gim) gi vn hng xut

bn l do vic tng (gim) gi thnh sn xut to ra, cho nn thc cht ca phn tch gi

vn li l phn tch gi thnh sn xut. i vi cc nh qun l, nhng cu hi t ra

cn c lm r l:

- Mt l trong k, gi thnh thc t tng hay gim (so vi k trc, so vi s

kin).

- Hai l gi thnh thc t tng (gim) l loi sn phm (mt hng) no?

- Ba l loi sn phm (mt hng) , gi thnh tng (gim) c th khon mc

no v nguyn nhn no; nhn t no lm tng (gim) khon mc nu v.v.., c

vy ngi qun l mi a ra c cc quyt nh iu chnh thch hp, kp thi hn

ch, loi tr c tc ng ca cc nhn t lm tng, ng vin v pht huy nh hng

ca nhn t lm gim, thng qua m tit kim c chi ph, h gi thnh, gim gi

vn ca hng xut bn v tng c li nhun bn hng cho doanh nghip.

Qua nghin cu, ngi ta thy rng tr li cu hi mt v cu hi hai, ch cn

so snh gia gi thnh thc t k ny vi gi thnh thc t k trc (hoc d kin - k k

hoch)ca ton b sn phm, ca tng loi sn phm v thng qua s bit c tc

ng c th ca n n li nhun bn hng, ngha l vic tng gi thnh s lm gim

tng ng li nhun v ngc li. Nhng p ng yu cu ca qun l gi thnh ni

chung, qun l vic s dng lao ng, vt t, tin vn trong qu trnh sn xut ni ring,

cn phi tr li c th cu hi th ba. Mun vy cn thit phi phn tch chi tit gi


32/111

thnh theo khon mc. Ni cch khc, vic phn tch gi thnh sn xut sn phm xut

bn ch tp trung v gii hn vic phn tch gi thnh theo khon mc.

Theo qui nh hin hnh, nu phn loi theo mc ch v cng dng ca chi ph

th chi ph sn xut c phn thnh 3 khon mc:

- Chi ph nguyn vt liu trc tip.

- Chi ph nhn cng trc tip v

- Chi ph sn xut chung.

(i vi doanh nghip xy lp, do c th ca n, ngoi 3 khon mc ni trn,

gi thnh sn phm xy lp cn bao gm khon mc chi ph s dng my thi cng).

Nh vy 3 khon mc ni trn c mc ch, cng dng, ngun gc pht sinh

khc nhau, do yu cu qun l i vi tng khon mc cng khng ging nhau.

Trong tng gi thnh cng nh trong gi thnh n v ca sn phm, chi ph

nguyn vt liu thng chim t trng ln nht, do vic tit kim chi ph nguyn vt

liu s gp phn quyt nh n vic tit kim ton b chi ph sn xut ni chung v h

gi thnh sn phm ni ring. Do vy qun l chi ph nguyn vt liu tr thnh trng

im ca cng tc qun l gi thnh v khi tin hnh phn tch gi thnh theo khon

mc, trc ht cn tin hnh phn tch chi ph nguyn vt liu trong gi thnh sn phm.

2.2.2.2.1. Phn tch chi ph nguyn vt liu trong gi thnh.

* Mc ch phn tch:

i vi cc nh qun l, mc ch ca phan tch chi ph v nguyn vt liu l

trong thc t sn xut sn phm, n v qun l, s dng nguyn vt liu tit kim

hay lng ph, nguyn nhn, nhn t no nh hng n kt qu ni trn, t ngi

ta c cn c khoa hc a ra cc quyt nh qun l thch hp kp thi nhm tit

kim c chi ph v nguyn vt liu ni ring, chi ph sn xut ni chung.

Nh ngi ta bit, mi loi sn phm (mt hng) thng c ch to t nhng loi

vt liu khc nhau, vi mc tiu hao v gi xut dng khc nhau; mi doanh nghip li snxut nhiu loi sn phm (mt hng) khc nhau, do khng th tin hnh phn tch cng

mt lc tt c chi ph nguyn vt liu ca ton b sn phm m phi tin hnh phn tch chi


33/111

ph nguyn vt liu trong gi thnh ca tng sn phm (mt hng), sau mi tng hp li

thnh ton b chi ph nguyn vt liu trong gi thnh sn phm ca doanh nghip.

* Ch tiu phn tch.

i vi tng loi sn phm (mt hng), chi ph vt liu tnh trong gi thnh c

k hiu l Cv v n c xc nh theo cng thc tng qut sau y.

Cv = SL x1

n

i iix Fgm

Trong :

- SL l s lng sn phm;

- mil mc tiu hao bnh qun ca tng loi vt liu cho mt loi sn phm;

- gil gi bnh qun ca tng loi vt liu xut dng;

- F l gi tr t ph liu thu hi (nu c)

* Trnh t v phng php phn tch: Tin hnh phn tch chi ph vt liu trong

gi thnh theo cc bc c th sau y:

*Bc 1: Xc nh ch tiu k hoch (k gc).

T cng thc tng qut ca ch tiu, nu thay k k hoch s xc nh ch tiu k

hoch; nhng trong thc t, ngi ta khng s dng khon chi k hoch lm chun

cho vic so snh m li s dng khon chi k hoch iu chnh theo sn lng thct ca sn phm nhp kho. Bi v nh mc ch ca phn tch ch r, ngi ta mun

bit trong thc t sn xut, n v s dng tit kim hay lng ph nguyn vt liu,

nguyn nhn no dn n hin tng ni trn v bng cch no khc phc c

hin tng ... Vic s dng lng ph hay tit kim nguyn vt liu s c phn nh

s bin ng ca mc tiu hao v nguyn vt liu m theo cng thc tnh chi ph

nguyn vt liu tnh trong gi thnh th mc tiu hao l nhn t cht lng, cn sn

lng sn phm sn xut v nhp kho li l nhn t s lng, do vy nh ni dung

chng 1 cp, khi nghin cu s bin ng ca nhn t cht lng (mc tiu hao)

th nhn t s lng (sn lng sn phm nhp kho) c nh k thc t.


34/111

Khon chi vt liu k k hoch iu chnh theo sn lng nhp kho thc t - k

hiu l CVkc xc nh nh sau:

FgmSlCd

kkiki

n

i

d

vk

..1

1

Trong : Fk l gi tr ph liu thu hi k hoch cng c iu chnh theo sn

lng thc t.

Fk =

Fk. Sl1

Slk

*Bc 2: Xc nh ch tiu thc t:

Khon chi vt liu tnh trong gi thnh k thc t xc nh nh sau:

FgmSlC iin

iv 1

11111

..

*Bc 3:Xc nh kt qu ca vic thc hin ch tiu:

S dng phng php so snh, ta c:

CV = Cv1 - C

Vk; Mt cch chi tit, ta c:

CV = FgmSlFgmSld

kkiki

n

iii

n

i

1

11111

1; Hay l

CV = FFgmSlgmSld

kkiki

n

iii

n

i

1

1

111

1

1)( ;

*Bc 4:Xc nh cc nhn t nh hng:

T cng thc xc nh ca ch tiu v thng qua kt qu so snh ca bc 3,

ngi ta nhn thy khon chi vt liu trong gi thnh thay i trc ht tu thuc vo s

bin ng ca 3 nhn t:

- Mc tiu hao v nguyn vt liu;

- Gi ca vt liu xut dng v

- Gi tr ph liu thu hi (nu c).

Mt khc ngi ta nhn thy rng, trong thc t v nhiu nguyn nhn khc nhau,

tin hnh sn xut, doanh nghip phi s dng vt liu thay th. Mi loi vt liu khi


35/111

a vo sn xut c mc tiu hao v gi xut dng khc nhau, do nu dng vt liu c

mc tiu hao thp, gi r hn thay th trong sn xut th khon chi vt liu trong k s

gim v ngc li. Nh vy trong thc t, khon chi ca vt liu trong k tng ln hay

gim i l tu thuc vo tc ng ca 4 nhn t nh nu trn. Cc nhn t nh hng

ny c mi quan h khc nhau vi ch tiu phn tch, do bng cc phng php thch

hp, ngi ta c th xc nh c mc nh hng ca tng nhn t. C th ta c:

- Do nh hng ca mc tiu hao :

gmmSl kikiin

i

m ..1

11

- Do nh hng ca gi vt liu xut dng:

ggmSl kiiin

i

g

111

1.

- Do nh hng ca gi tr ph liu thu hi.

F = - (F1 - Fk);

- Do nh hng ca vt liu thay th (Vt)

Vt =Khon chi thc tca vt liu

c thay th (C1)-

Khon chi k hoch iu chnh ca vt

liu b thay th (Cbk)

* Bc 5:Phn tch thc cht nh hng ca tng nhn t.

- i vi nhn t mc tiu hao v nguyn vt liu:

+ Xt v mc : Quan h ca nhn t mc tiuhao vi khon chi vt liu trong gi

thnh l quan h tch s, do vy nhn t ny nh hng t l thun n ch tiu phn tch.

+ Xt v tnh cht: Mc tiu hao v nguyn vt liu thay i c th do tc ng

ca nhn t khch quan v nhn t ch quan.

Trng hp thit k sn phm lm thay i mu m sn phm (thay i quy m

kch thc, khi lng, kiu dng ca sn phm...), t c th lm tng hoc gim

mc tiu hao v nguyn vt liu th l tc ng cua nhn t khch quan.


36/111

Trng hp thit k sn phm khng i, mu m sn phm khng i, vic

thay i mc tiu hao v nguyn vt liu c th tu thuc vo cht lng ca cng tc

sn xut ni chung, cht lng ca sn phm ni ring, tu thuc vo kt qu ca vic

qun l, s dng nguyn vt liu trong qu trnh sn xut v.v...th nhng tc ng ni

trn li l tc ng ca nhn t ch quan trong cng tc qun l ca doanh nghip.

+ ngha ca vic phn tch: Qua phn tch thc cht nh hng ca nhn t mc

tiu hao v nguyn vt liu, ta c th rt ra kt lun nh sau: vic gim c mc tiu haov nguyn vt liu l bin php quan trng ca qun l gim chi ph v nguyn vt liu

ni ring, gim gi thnh sn phm ni chung. Mun vy, cc doanh nghip cn thng

xuyn nghin cu ci tin mu m sn phm sao cho va tho mn c th hiu ca

ngi tiu dng, va to iu kin gim c mc tiu hao v nguyn vt liu, gim

chi ph sn xut, h c gi thnh sn phm; Mt khc cn ch trng nng cao cht

lng ca sn xut ni chung, cht lng ca sn phm ni ring, qun l v s dng hp

l, tit kim nguyn vt liu xut dng trong qu trnh sn xut ca doanh nghip.

- i vi nhn t gi vt liu xut dng:

+ Xt v mc : Cng ging nh nhn t mc tiu hao, nh hng ca nhn t

gi vt liu xut dng n khon chi ca vt liu tnh trong gi thnh l hh hng t l

thun v n cng c quan h tch s vi ch tiu phn tch.

+ Xt v tnh cht: Nhn t gi vt liu xut dng l mt nhn t rt phc tp v

bn thn n li tu thuc vo tc ng ca rt nhiu cc nhn t khc nhau; Trong c

nhn t mang tnh cht khch quan, c nhn t mang tnh cht ch quan. Do vy cn

cp v phn tch chi tit ni dung cu thnh ca gi vt liu xut dng v thng qua

mi nh gi c thccht nh hng ca n n khon chi vt liu trong gi thnh.

Nh ngi ta bit, gi ca vt liu xut dng trc ht tu thuc vo gi mua v

chi ph mua ca nguyn vt liu.

Trc ht, gi mua nguyn vt liu li tu thuc vo ngun mua, vo phng

thc mua (mua nhiu hay mua t, mua tr tin ngay hay tr chm) v trong mt strng hp, n cn tu thuc vo chnh sch gi do Nh nc qui nh. (i vi mt s

loi nguyn vt liu, do tm quan trng ca n m Nh nc vn cn khng ch gi bn

cho cc i tng s dng khc nhau).


37/111

i vi chi ph mua, bn thn n li tu thuc vo rt nhiu cc nhn t khc,

nh chi ph vn chuyn, chi ph bc xp, chi ph thu kho bi, chi ph ca b phn hay

cn b, nhn vin i mua hng v.v...nu tip tc i su phntch th tng yu t ni trn

li tu thuc vo rt nhiu cc yu t khc, v d chi ph vn chuyn tu thuc vo loi

ng vn chuyn, phng tin vn chuyn, gi cc vn chuyn; chi ph ca b phn,

nhn vin mua hng li tu thuc vo chi ph i, chi ph (cng tc ph) v.v... Do tnh

phc tp ca nhn t gi vt liu xut dng nh trnh by trn, nh gi c tnh

cht nh hng ca n, cn phi da vo ti liu hch ton chi tit v gi mua, v chi

ph mua mi c c cc kt lun chnh xc v c th hn.

+ Xt v ngha: Thng qua vic phn tch thc cht nh hng ca nhn t gi

vt liu xut dng, ngi qun l c th rt ra kt lun nh sau: Cn khai thc c

ngun cung cp nguyn vt liu hp l, n nh, la chn phng tin vn chuyn,

phng tin bc xp hp l, c gng xp xp t chc vn chuyn hp l, khoa hc,

xc nh mc chi ph thu mua hoc khon chi ph cho b phn, nhn vin mua hng,

qun l gim st kim tra cc ho n, chng t c lin quan n nghip v mua hng

v.v... nhm ch cui cng l gim c gi vt liu xut dng, gim chi ph nguyn vt

liu ni ring, gi thnh sn phm ni chung cho doanh nghip.

- i vi nhn t gi tr ph liu thu hi.

+ Xt v mc nh hng: T quan h ca nhn t vi ch tiu phn tch, ta

nhn thy rng nhn t gi tr ph liu thu hi nh hng ngc chiu n khon chi vt

liu trong gi thnh, ngha l vic tng gi tr ph liu thu hi s lm gim chi ph vt

liu tnh trong gi thnh v ngc li.

+ Xt v tnh cht: nh hng ca nhn t gi tr ph liu thu hi cng c nh

gi l nh hng ca nhn t phc tp, bi v trong mt s trng hp, gi tr ph liu thu

hi tng lm khon chi vt liu trong gi thnh gim cha hn c nh gi l yu t

tch cc. V d, do p dng cng ngh mi, ti cng ty In. "X" gim giy l sinh ra trong

qu trnh ct giy, ng v, do gi tr ph liu thu hi t giy l s gim so vi k trc,

trong trng hp vic gim tuyt i ni trn khng th c nh gi l yu ttiu cc

trong cng tc qun l m phi nh gi ngc li. Vi tnh cht phc tp ni trn, nh


38/111

gi chnh xc c tnh cht nh hng ca nhn t ny, cn kt hp vi s bin ng ca

ch tiu t l thu hi ph liu - k hiu l Tf v n c xc nh nh sau: Tf =Ft

Fx 100

Trong : Ft l tr gi ph liu thi ra.

T l phn nh mi tng quan gia gi tr ph liu thu c so vi tr gi ph

liu thi ra, do t l by cng cao v xu hng cng tng, chng t n v lm tt

cng tc qun l vt liu ni chung, thu hi ph liu ni ring v ngc li.

* ngha ca phn tch: Qua nghin cu, phn tch thc cht nh hng ca nhn t

gi tr ph liu thu hi, ngi qun l rt ra c kt lun nh sau: cn p dng cc bin

php k thut v cng ngh sn xut tin tin nng cao cht lng sn phm, hn ch v

loi tr sn phm hng, gim lng ph liu thi ra trong qu trnh sn xut, lm tt cng

tc tn thu ph liu gim chi ph vt liu, h gi thnh sn phm cho doanh nghip.

- i vi nhn t vt liu thay th.

+ Xt v mc : Vic pht sinh vt liu thay th c th theo hai xu hng khc nhau.

Nu thc t n v s dng vt liu r tin thay th cho vt liu t tin (mc tiu hao khng i

hoc thay i khng ng k) th chi ph vt liu trong gi thnh s gim i v ngc li.

+ Xt v tnh cht: Trong thc t, vic s dng vt liu thay th l do tc ng ca

nhiu nguyn nhn khc nhau; V d do ngun cung cp vt liu thay i, c bit l i

vi vt liu nhp t nc ngoi, do thay i cng ngh, iu chnh thit k mu m sn

phm, do khu t chc cung ng nguyn vt liu ca bn thn doanh nghip v.v... Do vy, nh gi c tnh cht nh hng ca nhn t ny, cn phi xc nh c nguyn nhn

c th no dn n n v phi s dng vt liu thay th tin hnh sn xut v chnh

nguyn nhn s gii thch c tnh cht ch quan hay khch quan ca nhn t vt liu

thay th.

+ ngha ca phn tch.

T vic phn tch thc cht nh hng ca nhn t vt liu thay th, cc nh

qun l nhn thy rng, c th s dng vt liu trong nc thay th cho vt liu phi

nhp t nc ngoi ch ng hn v ngun cung cp, dng vt liu r tin hn thay

th cho vt liu t tin phn u gim chi ph v vt liu v.v... nhng cn tun theo


39/111

mt yu cu ca qun l, l vic thay th vt liu khng c lm gim cht lng

ca sn phm sn xut trong k ca doanh nghip.

* V d phn tch. minh ho, gii thch c th cho nhng vn l lun c

t ra trn, c th ly v d phn tch nh sau:

Gi nh ti cng ty X, tin hnh sn xut sn phm M, ngi ta c cc ti

liu, s liu nh sau.

Tnh hnh sn xut sn phm MBng 2.3

Ch tiu K hoch Thc t

1. S lng sn xut v nhp kho (chic) 500 510

2. Khi lng vt liu xut trong k (kg)

- Vt liu a 5.000 5.220

- Vt liu b 10.000 -

- Vt liu c 25.000 24.480

- Vt liu d - 10.1003. n gi vt liu xut dng (1000/ -kg)

- Vt liu a 200 198

- Vt liu b 100 -

- Vt liu c 200 201

- Vt liu d - 102

4. Tr gi ph liu thi ra (1000) 50.000 40.000

5.Tr gi ph liu thu hi (1000) 40.000 36.000

Ti liu b sung: Cui k vt liu a nhp li kho 18kg; vt liu d nhp li kho 155kg.

Cn c vo cc s liu ca bng 2.3, taln lt tnh ton cc ch tiu cn thitsau y.

-Bc 1:Xc nh cc ch tiu k hoch.

T s liu ca bng 2.3 ta c:

;10500

5000kg

kgm

a

k ;20

500

000.10kg

kgm

b

k ;50

500

000.25kg

kgm

c

k

ndxnd

x FTd

kfk800.405410

500

000.40;%80100

000.50

000.40

Cvk= [(510x10x200) + (510x20x100) + (510 x 50 x 200)] - 40.800n

C

vk= 7.099.200n

-Bc 2: Tnh cc ch tiu thc t:


40/111

Tf1 =36.000

x 100 = 90%40.000

;2,10510

185220

1kgm

a

;48510

480.24

1kgm

c

;5,19510

155100.10

1kgm

d

Cv1 = [(510x10,2x198)+(510x48x201)+(510x19,5x102)] - 36.000 =

Cv1= 6.928.866-Bc 3: Xc nh kt qu ca vic thc hin ch tiu:

Qua so snh, ta c:

CV= 6.928.866n - 7.099.200n = - 170.334n

-Bc 4: Xc nh mc nh hng ca tng nhn t:

+ Do nh hng ca mc tiu hao v vt liu.

m = [510(10,2 - 10) x 200 + 510 (48 - 50) x 200] = -183.600n;

+ Do nh hng ca gi vt liu xut dng.g = [510 x 10,2 (198 - 200) + 510 x 48 (201 - 200)] = + 14.076n

+ Do nh hng ca gi tr ph liu thu hi.

F = - (36.000n - 40.800n) = + 4.800n

+ Do nh hng ca vt liu thay th.

Vt = (510 x 19,5 x 102) - (510 x 20 x 100) = - 5610n

Tng hp nh hng ca cc nhn t:

- 183.000n + 14.076n + 4.800n - 5.610n = - 170.334n-Bc 5: Nhn xt, phn tch.

Cn c vo cc kt qu tnh c trn, c th rt ra mt s nhn xt nh sau:

So vi mc tiu t ra, chi ph thc t v vt liu tnh trong gi thnh sn phmtrong k gim c l 170.344 ngn ng. Vic gim chi ph vt liu ni trn s lmgi thnh gim tng ng v ng nhin s lm tng li nhun cho doanh nghip. c kt lun chnh xc c th hn, cn da vo mc v tnh cht nh hng ca tngnhn t n kt qu ni trn.

- Trc ht, do thay i mc tiu hao v vt t lm khon chi vt liu gim l183.600; R rng y l nhn t ch yu lm gim khon chi vt liu trong k. Victhay i mc tiu hao v vt t lm gim chi ph trong trng hp s lng sn phmnhp kho thc t tng 10 sn phm so vi d kin, chng t rng do tng c khilng v cht lng ca cng tc sn xut ni chung, ca cht lng sn phm ni ring


41/111

l nguyn nhn ch yu n v tit kim c chi ph vt liu trong k v do vy,y l tc ng ca nhn t ch quan trong cng tc qun l ca doanh nghip.

- Th hai, gi vt liu trong k thay i lm tng chi ph vt liu l 14076n;y l tc ng ca nhn t phc tp, do vy phi da vo ti liu hch ton chi tit vgi mua, v chi ph mua mi c c kt lun chnh xc v c th hn.

- Th ba, gi tr ph liu thu hi trong k gim lm tng khon chi tng ngl 4800; Tuy vy, nu phn tch kt hp vi t l thu hi ph liu trong k th tnh hnh

c xu hng ngc li.Theo d kin, t l thu hi ph liu l 80% so vi gi tr ph liu thi ra, nhng

thc t t l thu hi l 90%, tng 10% so vi d kin.Vi vic tng c t l thu hi phliu, chng t n v lm tt cng tc tn thu ph liu v tng ng vi t l tngthm 10%, gi tr ph liu tn thu thm c l:

40.000n x 10% = 4.000n

- Cui cng, trong k n v s dng vt liu "d" thay th cho vt liu "b" lm khon chi gim l 5610 n. Vic thay th vt liu lm gim chi ph trong trng

hp sn lng nhp kho thc t tng so vi d kin (t 500 ln 510 sn phm) chng tvic thay th ny khng lm gim cht lng ca sn phm, do vy xu hng trn cnc ng vin v khai thc trong k ti.

Tm li, qua phn tch chi tit cc nhn t nh hng ni trn, c th i n ktlun rng, vic gim khon chi vt liu trong k, trc ht l do n v tng ccht lng ca cng tc sn xut ni chung, tng cht lng sn phm ni ring, ngthi s dng vt liu thay th thch hp, va m bo tin ca sn xut, va gimc chi phvt liu cho doanh nghip. ng thi cng qua vic phn tch chi tit nitrn, c th kin ngh mt s gii php sau y:

- a vt liu "d" tr thnh vt liu chnh sn xut (loi b vt liu b);

- Tip tc tm kim cc gii php m bo v nng cao cht lng sn phm;

- Kim tra, xem xt c th gi xut dng ca vt liu "c" xc nh vic tnggi xut dng l do gi mua hay tng chi ph mua v.v.... t mi quyt nh c bin

php thch hp trong qun l vi mc ch cui cng l tit kim chi ph vt liu niring, chi ph sn xut ni chung, tng hiu qu sn xut cho doanh nghip.

2.2.2.2.2. Phn tch chi ph nhn cng.

Trong tng gi thnh cng nh trong gi thnh sn phm n v ca sn phm, chiph nhn cng cng thng chim t trng tng i ln, do vic gim c chi ph nhncng cng l bin php rt quan trng gim oc ga thnh sn phm. gim c chi

ph nhn cng, cn phi bit c n tu thuc vo s tc ng ca cc nguyn nhn, nhn


42/111

t no. Trong qun l tr li cc cu hi , cn thit phi phn tch chi ph nhn cng.

Trong cc doanh nghip sn xut, ngi ta ang p dng hai hnh thc tr lng ph bin.

- Hnh thc tr lng sn phm v

- Hnh thc tr lng thi gian

Nh vy qu lng ca doanh nghip s bao gm cc qu lng sn phm v qulng thi gian. Do tnh cht phc tp ni trn, t c mc ch ca qun l, phn

tch chi ph nhn cng phi lm r 2 yu cu sau y:

-Mt lso vi k trc (hoc so vi d kin), chi ph nhn cng thc t trong ktng hay gim, vi mc tng (gim) c th l bao nhiu;

- Hai l trong tng s tng (gim) , c th l tng (gim) lng sn phmhay lng thi gian v nguyn nhn, nhn t no nh hng n kt qu tng (gim)v bng cch no khc phc c nhng tn ti ca nhng k qua, ng vin v

khai thc c kh nng tin tng ca k sp ti.

bit c mc tng (gim) ca tng chi ph nhn cng, ca chi ph nhncng theo tng hnh thc tin lng, ngi ta ch vic so snh gia chi ph thc t kny vi chi ph k gc; nhng p ng c yu cu ca qun l gi thnh ni

chung, qun l chi ph nhn cng ni ring (m thc cht l tnh hnh s dng lao ngv s lng, v thi gian, v kt qu ca sn xut c v khi lng v cht lng v.v...),cn thit phi phn tch chi ph nhn cng theo tng hnh thc tr lng ca doanhnghip.

* Trc ht cn phn tch qu lng ni chung ca doanh nghip

Qu lng ca doanh nghip l tng tin lng v cc khon ph cp lng m

doanh nghip tr cho ngi lao ng.

Mt cc tng qut, tng qu lng k hiu QL c xc nh nh sau:

TlCNQL . (1)

Trong : - CN l s cng thc nhn sn xut bnh qun trong danh sch;

- Tl l tin lng bnh qun ca mt cng nhn

Theo cng thc ny, qu lng ca doanh nghip khng phn nh c miquan h ca qu lng vi kt qu ca sn xut v vi nng sut lao ng, do vy vic

phn tch s khng c ngha vi qun l.

Nh ngi ta bit, s cng nhn sn xut bnh qun trong danh sch ( CN)c thc xc nh nh sau:

NS

GCN sx ; Trong sxG l gi tr sn sut; NSl nng sut lao ng bnh qun.


43/111

Nu thay gi tr ca CN vo cng thc (1), ta c:

TlNS

GQL sx (2)

Theo cng thc (2), qu lng ni chung ca doanh nghip tu thuc vo 3nhn t: gi tr sn xut; nng sut lao ng bnh qun v tin lng bnh qun. Ngha lkt qu ca sn xut nh hng t l thun n qu lng, nng sut lao ng t lnghch u qu lng.

Do cc nhn t nh hng c quan h kt hp vi c tch v thng i vi qulng, tnh nh hng ca tng nhn t, ngi ta s dng phng php thay th linhon.

C th, khi so snh qu lng thc t vi qu lng k gc, ta c:

QLQLQl 01 .

Chnh lch qu lng ( QL ) c gii thch bi cc nhn t c th sau:

- Do nh hng ca gi tr sn xut:

00

0

1 . QLTlNS

GG sxsx ;

- Do nh hng ca nng sut lao ng bnh qun:

00

10

1

1 .. TlNS

GTl

NS

GNS sxsx ;

- Do nh hng ca tin lng bnh qun:

01

1

1

.TlNS

GQLTl sx

Qua phn tch nhn t, c th rt ra kt lun: Vic tng nng sut lao ng s lbin php c bn chi ph tin lng ca doanh nghip

* Phn tch qu lng theo hnh thc lng thi gian.

Theo hnh thc lng thi gian, doanh nghip cn c vo thi gian lm vic v

lng cp bc, chc v tr cho ngi lao ng; theo , qu lng thi gian (Qlt) c

th c xc nh nh sau:

Qlt = NCNt . ln

Trong : - CNt l s cng nhn hng lng thi gian;

-N l s ngy lm vic bnh qun ca 1 cng nhn


44/111

sn xut hng lng thi gian;

- ln l lng bnh qun ngy.

Qua cng thc xc nh trn, ngi ta nhn thy qu lng theo thi gian (chi

ph nhn cng trc tip theo hnh thc lng thi gian) tu thuc vo tc ng ca 3

nhn t, khi s dng phng php s chnh lch, mc nh hng ca tng nhn t

lnlt c xc nh nh sau:

- Do s cng nhn hng lng thi gian:

- CNt = (CNt1 - CNtk) . Nkx lnk

- Do s ngy lm vic bnh qun:

N = CNt1 . (N1 - Nk). lnk

- Do lng bnh qun ngy:

ln = CNt1 . N1 . (ln1 - lnk)

Thng qua phn tch tc ng ca tng nhn t ni trn, ngi ta s rt ra c

nhng kt lun cn thit cho cng tc qun l ca doanh nghip.

* Trc ht l i vi s cng nhn sn xut.

Vic tng hay gim s cng nhn sn xut s lm tng hay gim gi tr sn xut

ni chung v qu lngni ring. ng t gc qun l, tit kin chi ph sn xut

ni chung, chi ph tin lng ni ring th tc tng ca gi tr sn xut phi ln hn

tc tng ca qu lng. Mun t c yu cu ni trn, v mt qun l, doanh

nghip cn ch gii quyt cc vn ch yu sau y:

- Vic tuyn dng lao ng l tu thuc vo quy m, nhim v sn xut ca

doanh nghip, vo trnh trang b k thut v ti sn c nh;

- Phi c chnh sch ch s dng lao ng hp l, ph hp vi lut lao ng,

lun to iu kin thun li nng cao c trnh tay ngh cho ngi lao ng,

ng thi gip h nhn thc c trch nhim v ngha v ca ngi lao ng i vi

doanh nghip ni ring v vi s nghip pht trin kinh t ca t nc ni chung. Ni

cch khc, ngi s dng lao ng (doanh nghip) v ngi lao ng c s dng cn

thng nht c vi nhau trn quan im sau y: khi doanh nghip cn tn ti v pht

trin vng chc th ngi lao ng mi c cng n vic lm; ngc li doanh nghip

tn ti v pht trin th i hi ngi lao ng phi xc nh c ngha v lao ng,

ngha l phi lao ng (lm vic) c k lut, c k thut v nng sut cao, sut i gn

b vi doanh nghip hay l "c an c mi lc nghip".


45/111

* V s ngy lm vic ca cng nhn sn xut:Trong iu kin nng sut lao

ng khng i, vic tng (gim) s ngy lm vic ca cng nhn sn xut s lm tng

(gim) gi tr sn xut v do cng lm tng (gim) chi ph tin lng. Nh vy

thng qua vic nghin cu s bin ngca nhn t ngy cng, khng nhng ngi ta

bit c nh hng c th ca n n qu lng theo thi gian m cn bit c kt

qu ca vic qun l, s dng thi gian lao ng ca doanh nghip.

Nh ngi ta bit, theo thng k lao ng ni chung v thi gian lao ng ni

ring, s ngy lm vic ca cng nhn sn xut c th c xc nh nh sau:

S ngy lm vic = s ngy ch - s ngy vng mt v ngng vic + s ngy

lm thm.

Theo cng thc xc nh ni trn th s ngy ch l i lng khng i , do

vy s ngy lm vic ch tu thuc vo 2 nhn t:

- S ngy vng mt v ngng vic;

- S ngy lm thm

Thc t qun l cho thy trong iu kin bnh thng (khi ngi lao ng

lm ngy cng, gi cng) th cc doanh nghip khng nn huy ng cng nhn lm

thm, v khi ch c th huy ng cng nhn lm vic vo ngy l, ngy ch nht hoc

ngy ngh cui tun. Lm vic vo cc ngy ngh ni trn y va nh hng n thi

gian ngh ngi ca ngi lao ng, va phi tr tin cng cao hn v do lm tng chi

ph tin lng, tng gi thnh v gim li nhun. Ni cch khc, bin php qun l ni

trn va tc ng tiu cc n ngi lao ng, va tc ng tiu cc n kt qu kinh

doanh ca doanh nghip, do n khng c khuyn khch trong qun l.

Qua phn tch ni trn, c th i n kt lun rng m bo v tng s ngy

lm vic hp l, bin php c bn ch c th l gim r ngy vng mt v ngng vic. S

ngy vng mt v ngng vic bao gm nhiu loi ngy c ngun gc pht sinh khac

nhau, do yu cu qun l khc nhau. V d s ngy vng mt do ngh php, do hi

hp, do i hc, i an dng, do b m au, do ngh thai sn (i vi n cng nhn),

ngng vic do thiu nguyn liu, do thit b hng, do thin tai, do tai nn lao ng, do

cng nhn t ngh vic v.v... Nh vy phi nm c ni dung c th ca s ngy

vng mt, ngng vic thc t th mi c cc bin php qun l thch hp gim c

n, tng c s ngy lm vic cho doanh nghip. V d, gim s ngy ngh v thai

sn, ngi qun l khng th a ra bin php hn ch tuyn dng n cng nhn m

phi lm tt cng tc k hoch ho gia nh.


46/111

* V lng bnh qun ngy:Lng bnh qun ngy tng hay gim, cao hay thp s

nh hng t l thun n qu lng theo thi gian v n tu thuc vo lng cp bc, chc

v ca ngi lao ng. Do vy thng qua s bin ng ca lng bnh qun ngy, ngi ta

s bit c s bin ng v cu thnh ca lc lng lao ng ni chung v s bin ng

ca h s cp bc cng nhn bnh qun ni ring.V d nu lng bnh qun ngy k ny

gim so vi k trc, chng t s lao ng c tay ngh cao, lu nm gim, s lao ng

hc ngh, mi c tuyn dng tng v chnh s bin ng theo xu hng ny c th

lm cht lng sn phm ni ring, cht lng cng tc sn xut ni chung gim i v

ng nhin nh hng tiu cc n kt qu hot ng ca doanh nghip. Nh vy thng

qua nhn t lng bnh qun ngy c th gip cho cc nh qun l doanh nghip c cc

quyt nh iu chnh hp l, thch hp v c cu lc lng lao ng ca doanh nghip.

V d: Gi nh ti cng ty X c s liu sau y:

Bng 2.4

Ch tiu K hoch Thc t

1. S cng nhn vin hng lng thi gian 200 205

2. S ngy lm vic bnh qun mt cng nhn. 200 202

3. Lng bnh qun ngy ca cng nhn 65.000 60.000

Ti liu b sung:

- Trong k, s ngy vng mt, ngng vic bnh qun ca 1 cng nhn tng 2

ngy l do thiu nguyn vt liu.

- Cui nm nguyn vt liu c cung cp y , n v huy ng cng

nhn lm thmbnh qun 4 ngy/ngi.

- Cng cui nm mt s lao ng n tui v hu, n v tuyn dng

mt s lao ng mi.

Da vo cc s liu cho, ta ln lt tnh ton nh sau:

Bc 1: Tnh ch tiu k hoch:

QLTK= 200 ngi x 200 ngy x 65.000 = 2.600.000.000

Bc 2: Tnh ch tiu thc t:


47/111

QLt1= 205 ngi x 202 ngy x 60.000 = 2.484.600.000

Bc 3: Tnh i tng c th ca phn tch:

QLt = 2.484.600.000 - 2.600.000.000 = - 115.400.000

Bc 4: Tnh mc nh hng ca tng nhn t:

- Do s cng nhn hng lng thi gian:

CNt = (205- 200) x 200 x 65.000 = 65.000.000

- Do s ngy lm vic:

N = 205 x (202 - 200) x 65.000 = 26.650.000

- Do lng bnh qun ngy:

ln = 205 x 202 x (60.000 - 65.000) = - 207.050.000

Tng hp nh hng ca cc nhn t:

65.000.000 + 26.650.000 - 207.050.000 = - 115.400.000

Bc 5: Nhn xt:

Da vo cc kt qu tnh c trn, ta rt ra mt s nhn xt nh sau:

Qu lng theo thi gian trong k gim so vi d kin (k hoch) l

115.400.000, vic gim qu lng s lm gim chi ph nhn cng trc tip, gim gi

thnh sn phm. Tuy vy c nh gi chnh xc v c th hn, cn cn c vo mc v tnh cht nh hng ca tng nhn t.

- Do tng s cng nhn hng lng thi gian t 200 ln 205 ngi (tng 5

ngi) lm qu lng tng 65.000.000. Vic tng s cng nhn lm tng qu lng

l hin tng bnh thng ca qun l.

- Do tng s ngy lm vic bnh qun ca cng nhn sn xut 2 ngy/ 1 ngi

lm qu lng tng 26.650.000. Da vo ti liu chi tit, ta thy:

S ngy vng mt, ngng vic bnh qun trong k tng 2 ngy l do thiu NVL,

cho nn n v phi ngng sn xut; Cui k khi nguyn liu c cung cp y n

v huy ng cng nhn lm thm 4 ngy/ngi. Nh vy vic tng s ngy lm vic


48/111

khng phi do gim s ngy vng mt, ngng vic, m l do n v huy ng cng nhn

lm thm. Kt qu trn l hin tng cha hp l ca cng tc qun l lao ng ni

chung, qun l thi gian lm vic ni ring. V vic huy ng cng nhn lm thm ch

c th huy ng vo cc ngy l, ngy ngh cui tun v ngy ch nht, va nh hng

n thi gian ngh ngi ca ngi lao ng, va lm tng chi ph nhn cng, tng gi

thnh, gim li nhun ca doanh nghip.

- Cui cng,lng bnh qun ngy gim 5000/ ngy/ 1 ngi lm gim qulng l 207.050.000. Da vo ti liu cho, trong k mt s lao ng c cao tui,

lng cp bc cao ngh vic, n v tuyn dng mt s lao ng mi hng lng

khi im, do lm gim lng bnh qun ni ring, qu lng ni chung. Vic

gim ni trn cng l hin tng bnh thng ca cng tc qun l lao ng ni chung,

qun l qu lng ni ring.

Tm li, qua phn tch chi tit ni trn, ta c th i n kt lun rng, vic gim

qu lng theo thi gian ch yu l do gim lng bnh qun ngy, m vic gim lngbnh qun ngy li l do thay i c cu ngi lao ng, do qu lng gim l hin

tng bnh thng caqun l. Vn cn quan tm y l, khng vic thay i

c cu i ng cng nhn nh hng n khi lng v cht lng ca sn xut ni

chung, ca sn phm ni ring v n v cn c k hoch bi dng, km cp nng

cao tay ngh cho s lao ng mi c tuyn dng h m ng c cng vic

c giao.

* Phn tch qu lng theo hnh thc lng sn phm (Qls).

Theo hnh thc tin lng ny th doanh nghip tr lng cho ngi lao ng

cn c vo s lng (khi lng) sn phm nhp kho v n gi lng cho tng loi

sn phm. V doanh nghip thng sn xut nhiu loi sn phm (mt hng), nn qu

lng theo hnh thc lng sn phm c th c xc nh nh sau:

QLs = xSlin

i

1

i

Trong : - Sli l s lng nhp kho ca tng loi sn phm;

- il n gi lng ca tng loi sn phm.


49/111

- Da vo cng thc xc nh trn, ta thy qu lng trong trng hp tr

lng theo sn phm tu thuc vo 3 nhn t:

- S lng sn phm nhp kho;

- Kt cu sn phm (mt hng) sn xut.

- n gi lng ca sn phm.

Cc nhn t nh hng ni trn c quan h tch s vi ch tiu, do bng

phng php thay th lin hon, ngi ta c th tnh c mc nh hng ca tng

nhn t. C th bng phng php thay th lin hon, mc nh hng ca tng nhn

t ln lt c xc nh nh sau:

+ Do s lng sn phm nhp kho:

11

1

.

n

i kii

nSk Sk

ki kii

SLgSl

QL QL

gSl

+ Do kt cu mt hng sn xut:

11

11

1

. .

n

n i kii

ni ki Ski

ki kii

K

gSlQLSl d

gSl

+ Do n gi lng thay i:

111

.n

i kiSi

d QL Sl d

Tin hnh phn tch i vi tng nhn t ni trn, ta thy nh sau:

* i vi s lng sn phm nhp kho: S lng sn phm nhp kho tng

(gim) s lm tng (gim) qu lng theo sn phm. nhp c kho, sn phm lm ra

phi t c nhng yu cu bt buc v cht lng sn phm. Ni cch khc, phi qua

s kim tra ca b phn kim tra cht lng sn phm mi c nhp kho. Nh vy

thng qua s bin ng v s lng sn phm nhp kho, ngi qun l c th nh gi

c s bin ng v cht lng ca sn phm ni ring, cht lng ca cng tc sn

xut ni chung, t mi c cc quyt nh qun l thch hptc ng vo khu sn xut

tng c cht lng ca sn xut ni chung, ca sn phm ni ring v cui cng l


50/111

tng c khi lng sn phm nhp kho. Khi khi lng sn phm nhp kho tng trong

iu kin lao ng, vt t, tin vn b ra khng i th chi ph sn xut ni chung, chi ph

nhn cng ni ring tnh cho n v sn phm s gim xung v ngc li.

Nh ta bit, mun tng cht lng ca sn xut ni chung, ca sn phm ni

ring, cn phi xc nh c nhng nguyn nhn ch yu no tc ngn n, t

mi a ra c cc bin php thch hp m bo v tng c cht lng ca

sn xut ni chung v ca sn phm ni ring.

Thc t ca sn xut cho thy c rt nhiu nguyn nhn lm tng (gim) cht

lng cng tc sn xut ni chung, cht lng sn phm ni ring, nhng c th khi

qut li thnh 5 loi (nhm) nguyn nhn ch yu sau y:

-Nhng nguyn nhn thuc v tnh hnh trang b ti sn c nh ni chung, my

mc, thit b sn xut ni ring v tnh trng k thut ca n;

-Nhng nguyn nhn thuc v khu cung cp nguyn vt liu c v s lng,cht lng, chng loi, thi hn;

-Nhng nguyn nhn thuc v lc lng lao ng, bao gm s lng lao ng,

trnh tay ngh, thc v thi ca ngi lao ng;

-Nhng nguyn nhn thuc v khoa hc k thut, nh vic p dng, s dng cc

thnh tu mi nht ca khoa hc k thut (v thit b, cng ngh v.v...) vic p dng cc

sng kin ci tin v k thut;

- Nhng nguyn nhn thuc v cng tc qun l sn xut ni ring, qun l

doanh nghip ni chung, nh vic p dng h thng qun l cht lng theo tiu chun

quc t (h thng ISO), cc bin php qun l cht lng ca doanh nghip, vic a ra

v vn dng cc chnh sch v cht lng v.v...

Khi nhn thc c cc nguyn nhn nh hng, tu trng hp m ngi qun l s

a ra cc quyt nh thch hp hn ch, loi tr c tc ng ca cc nguyn nhn lm gim,

ng vin v khai thc c tc ng ca cc nguyn nhn lm tng cui cng t c mcch l tng c cht lng ca sn xut ni chung, cht lng ca sn phm ni ring.

* i vi nhn t kt cu mt hng sn xut:


51/111

Mi loi sn phm c n gi lng khc nhau (c coi l mt nh mc kinh t -

k thut ca doanh nghip). Trong thc t, nu tng t trng sn xut sn phm c n gi

lng cao, gim t trng sn xut sn phm c n gi lng thp th tng chi ph tin lng

sn phm s tng v ngc li, mc d khi n gi lng ca tng loi sn phm khng

i. Chi ph tin lng thay i ni trn l do tc ng ca kt cu mt hng sn xut.

Xt v tnh cht th vic tng (gim) t trng sn xut mt hng no trc ht

l do tc ng ca nhu cu th trng, tc l tc ng ca nhn t khch quan. Nhng p ng c nhu cu tiu dng ca th trng thng xuyn bin ng, cc doanh

nghip phi t iu chnh hot ng ca mnh, nh iu chnh trang thit b, nguyn vt

liu, b tr xp xp li lao ng, o to li tay ngh cho ngi lao ng, thay i

phng php qun lv.v..., ngha l n li tu thuc vo yu t ch quan trong cng tc

qun l ca doanh nghip.

Thng qua vic nghin cu tc ng ca nhn t kt cu mt hng sn xut, ngi

ta c th rt ra kt lun rng, ngi qun l phi thng xuyn nghin cu nm bt cnhu cu ca th trng t c cc quyt nh iu chnh thch hp, kp thi sao cho va

p ng c nhu cu ca th trng, va tng c li ch cho bn thn doanh nghip.

* i vi nhn t n gi lng:n gi lng c xc nh l mt nh

mc kinh t - k thut ca doanh nghip, trong khong thi gian nht nh n t bin

ng, do n khng l trng im ca qun l. Tuy vy cng cn kim tra, xem xt

vic xy dng n gi lng n m bo tnh khoa hc, tnh hp l v n thc s c

tc ng tch cc trong qun l doanh nghip.

V d phn tch:

Gi nh ti cng ty Y, ta c cc ti liu sau y

Bng 2.5

Tn snphm

Sn lng sn xut (ci) Gi bn n v (1000) n gi lng(1000)K hoch Thc t K hoch Thc t

A 1000 1200 100 110 10

B 800 700 80 82 8


52/111

C 500 400 50 50 4

T s liu ca bng 2.5, ta ln lt tnh ton nh sau:

Bc 1: Tnh ch tiu k hoch:

QLSk = (1000 x 10) + (800 x 8) + (500x 4) = 18.400 (n)

Bc 2: Tnh ch tiu thc t:

QLS1 = (1200 x 10) + (700 x 8) + 400x 4) = 19.200 (n)

Bc 3: Tnh i tng c th ca phn tch:

QlS = 19.200 - 18.400 = +800n.

Bc 4: Tnh mc nh hng ca cc nhn t:

- Do nh hng ca sn lng sn phm.

SL = 18.400 x (1.200 100) (700 80) (400 50)(1000 100) (800 80) (500 50)

x x xx x x

- 18.400

= 19.080,8 - 18.400 = + 680,8 (n).

- Do nh hng ca kt cu mt hng sn xut.

K = 19.200 - 19.080,8 = + 119,2 (n)

Trong k do n gi lng khng i nn khng nh hng n qu lng sn

phm.

Tng hp mc nh hng ca cc nhn t:

680,8 + 119,2 = 800 (n).

Cn c vo kt qu tnh c trn, ta nhn thy rng, qu lng sn phm

thc t tng ln so vi d tnh ch yu l do tng sn lng sn xut v nhp kho, do

vic tng qu lng l hp l. Th hai, n v thay i ktcu mt hng sn xut

trong k, c th mt hng A l mt hng c n gi lng cao th thc t sn xutvt k hoch, trong khi li gim sn xut hai mt hng B v C l nhng mt c n

gi lng thp hn. Vic thay i ny lm cho qu lng sn phm tng thm v


53/111

vic tng l bnh thng nu nh n thch ng vi nhu cu ca th trng v mt

hng B v C khng phi l nhng mt hng c sn xut theo n t hng.

2.2.2.2.3. Phn tch chi ph sn xut chung

tin hnh sn xut, ngoi nhng chi ph trc tip v nguyn vt liu, v nhn

cng nh trnh by trn, n cn pht sinh chi ph lin quan n vic phc v, qun

l sn xut, nh cc loi chi ph sau y:

- Chi ph nhn vin phn xng.

- Chi ph nguyn vt liu, cng c phc v sn xut.

- Chi ph khu hao ti sn c nh phc v sn xut.

- Chi ph dch v mua ngoi.

- Chi ph khc bng tin.

Nhng chi ph trn l chi ph sn xut chung c lin quan n nhiu loi snphm c tp hp v phn b cho tng loi sn phm, tng loi cng vic, dch v

hon thnh theo nhng tiu thc thch hp. Do tnh cht phc tp ca chi ph sn xut

chung, tin hnh phn tch, nh gi chi ph ny t c mc ch ca qun l, v

phng php trc ht c th thng qua vic lp bng phn tch nh sau

Ch tiu

K hoch Thc tChnh lch

()

Stin

Ttrng(%)

Stin

Ttrng(%)

Stin

%

Ttrng(%)

1. Chi ph nhn cng

2. Chi ph nguyn vt liu

3. Ch cng c dng c

4. Chi ph khu hao TSC

5. Chi ph dch v mua ngoi

6. Chi ph khcbng tin

Cng


54/111

Thng qua cc s liu tnh c bng trn, ngi ta nh gi c khi qut

tnh hnh bin ng ca chi ph sn xut chung v xc nh mc nh hng ca n

n chi ph sn xut ni chung, gi thnh sn xut ca sn phm ni ring.

Sau khi nh gi khi qut tnh hnh bin ng ca chi ph sn xut chung, cn

c vo t trng ca tng yu t chi ph, ngi ta s xc nh c trng im ca qun

l v tip tc i su phn tch i vi chi ph :

- Vi chi ph nhn cng: y l tin lng ca nhng ngi lao ng trong cc

phn xng, t i sn xut nhng khng trc tip sn xut m ch phc v sn xut,

nh qun l phn xng, t i, nhn vin qun l phn xng, t i v.v..., do vy vic

phn tch chi ph nhn cng cng c tin hnh ging vi phn tch chi ph tin lng

tr theo hnh thc lng thi gian.

- Vi chi ph nguyn vt liu, cng c: y l nhng nguyn vt liu, cng c

xut dng phc v cho cng tc qun l cc phn xng, t i sn xut, do vic

phn tch cng da vo mc tiu hao, gi ca vt liu xut dng nh gi tnh

hnh qun l ca doanh nghip.

- Vi chi ph khu hao ti sn c nh: Chi ph khu hao tu thuc vo nguyn

gi bnh qun ca ti sn c nh v t l khu hao, do vy khi phn tch chi ph ny cn

xc nh r:

+ Tnh hnh tng (gim) v ti sn c nh trong k.

+ Vic xc nh s nm s dng (thi gian s dng) ca ti sn c nh.

Thng qua vic phn tch ni trn nh gi c vic xy lp, mua sm ti

sn c nh c thuc loi khng cn dng, cha cn dng v h hng cn thanh l

hay khng, t m nh gi c cng tc qun l ca doanh nghip v ti sn c

nh ni chung, v chi ph khu hao ni ring.

- Vi chi ph dch v mua ngoi, chi ph khc bng tin: cn xc nh ni dung

c th ca tng loi chi ph nh gi tnh cn thit v tc ng ca n n chi ph snxut chung cng nh n gi thnh sn xut ca sn phm ni ring.

*i vi doanh nghip thng mi


55/111

Khc vi doanh nghip sn xut, c hng ho bn ra, ch yu cc doanh nghip

thng mi phi mua vo. Do vy thc cht ca gi vn hng xut bn ca cc doanh nghip

thng mi l tr gi mua ca hng xut bn ra v chi ph thu mua phn b cho hng bn ra.

- Trc ht l tr gi mua ca hng sut bn:

Thc cht tr gi mua ca hng sut bn li l tr gi mua ca hng mua vo, do

vy n ph thuc vo cc yu t sau y:

+ Tu thuc vo ngun mua ( ngun gn hay xa, ngun cung cp thng

xuyn hay bt k)

+ Tu thuc vo phng thc mua: Nu mua vi s lng ln, n v s c

hng chit khu thng mi , do vy s gim gi mua

+ Tu thuc vo phng thc thanh ton: Tr ngay, tr chm, hng i hng

+ Tu thuc vi chnh sch gi vn ca nh nc ( i vi mt s hng ho do

nh nc

giáo trình phân tích tài chính hoat đông kinh doanh

Documents