GIDA GÜVENLİĞİ VE

SAĞLIKLI BESLENME

Dünyada 12.000 endemik bitki türü bulunuyor. Biz 4.000

tanesine sahibiz. Avrupa kıtasında 2.400 bitki türü var.

Türkiye’de Dünya’nın 3.büyük tohum gen bankası kuruldu.

(110.000 örnek bulunuyor)

“Ulusal Starter Kültür ve Gen Bankası”

184 ülkeye 1500 ürün ihraç ediliyor“

Türkiye önümüzdeki yıllarda Dünya tarım sektörünün

önemli bir parçası olacak.” ( İklim, bitkisel-hayvansal

potansiyel)

Kanatlı

• Kanatlı Eti Üretimde

• 1. ABD dünyada %40

• 2. Brezilya

• 15. Türkiye

• Yumurta üretiminde Türkiye dünyada 10.

(50 milyon adet/gün)

Tüketim (Kanatlı Eti-yıllık )

ABD: 40kg/kişi

-AB: 30kg/kişi

-Türkiye: 15kg/kişi

Kurumsal Kapasite

•81 İl ve Yetkilendirilmiş İlçe Müdürlüğü 4.791 Kontrol Görevlisi

•41 Gıda Kontrol Laboratuvar Müdürlüğü

•Bursa Gıda ve Yem Kontrol Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü

•Ulusal Gıda Referans Laboratuvar Müdürlüğü

•73 Özel Gıda Kontrol Laboratuvarı

Bursa ;

• Türkiye’deki şeftalinin, armudun, bezelyenin %30’u

Zeytinin % 17 ‘si

Siyah incirin %95’i,

Sanayi domatesinin %35’i,

Ahududunun %95’i Bursa’da üretilmektedir.

• İncir üretiminde dünyada 1. sırada,

• Yaş Meyve sebze ihracatında Türkiye 4. Sırada,

• Hayatımızın ve hayati fonksiyonlarımızın devamı için beslenmeye ihtiyacımız var.

• Sanayileşme ile birlikte yaşam standardının yükselmesi sonucu gıda üretimi ve tüketiminde yeni eğilimler ortaya çıkmıştır.

• Tüketiciler daha çok hazır gıda tüketimine yönelmiştir. Bunun sonucunda da çok çeşitli gıda maddeleri üreten gıda sanayileri kurulmuştur.

• Yeni teknoloji ürünü gıda maddelerinin avantajları, bazı kolaylıklar sağlamakta ve daha güvenli olması söz konusu olsa da bazı riskleri de beraberinde getirmektedir.

Gıda,

Gıda güvenliği,

Bilinçli Gıda Tüketimi dengeli beslenme,

Bilinçli Gıda Tüketicisi nasıl olunur ?

GDO nedir,

Gen Teknolojisi nedir?

“Ne yediğini bilmek her insanın hakkıdır.”

Gıda Maddesi Nedir?

İnsanlar tarafından yenilen ve/veya içilen ham, yarı mamul veya mamul her türlü madde, gıda maddesi olarak kabul edilmektedir.

Gıda Güvenliği nedir?

Gıdaların üretimi, işleme, muhafaza ve dağıtımları sırasında gerekli kurallara uyulması ve önlemlerin alınarak, gıdalarda olabilecek fiziksel, kimyasal, mikrobiyolojik risklerin arındırılmasıdır.

GIDA; her türlü yiyecek ve içecektir.

• DENGELİ BESLENME NEDİR?

Her besin grubundan (Et ürünleri, süt ürünleri, unlu mamuller vs.) vücudumuza gerektiği kadar ve zamanında almak, tek yönlü beslenmemektir...

• BİLİNÇLİ GIDA TÜKETİCİSİ KİMDİR?

Dengeli beslenen, yediğinin ve içtiğinin nasıl yapıldığını bilen ve buna önem gösteren kişidir.

“Kendinizi, ailenizi, toplumu önemsiyorsanız; yediğiniz, içtiğiniz şeyleri de önemseyin!!!...”

• GDO nedir?

• Gen teknolojisi kullanılarak, doğal olarak olması pek mümkün olmayan, yeni özellikler kazandırılmış organizmalara GDO ( Genetiği Değiştirilmiş Organisma ) denir. Bunlara gen aktarımı olduğu için transgenik bitkiler de denir.

• Gen Teknolojisi nedir?

• Bir türe başka türden gen aktarılarak doğal yapının değiştirilmesiyle, yeni genetik özellikler kazandırılan bu modern biyoteknolojiye Gen Teknolojisi denir.

DENGELİ BESLENMEK İÇİN ÖĞÜNLERİMİZE DİKKAT ETMELİYİZ!

Günün En Önemli Öğünü Hangisidir?

• Sabah Kahvaltısı ?

• Öğle Yemeği ?

• Akşam Yemeği ?

CEVAP : SABAH KAHVALTISI

EV YEMEKLERİ YEMEYE ÖZEN GÖSTERMELİYİZ

SAĞLIKLI BESLENME

Vücut için gerekli olan besin öğelerinin

dengeli,

yeterli,

düzenli,

hijyenik

olarak alınmasıdır

Gıda güvenlik tehlike sıralamaları

Mikrobiyolojik

Çevresel bulaşıcılar

Doğal toksik maddeler

Tarım ilaçları kalıntıları Tarım ilaçları kalıntıları

Doğal toksik maddeler

Gıda katkıları Gıda katkıları

Mikrobiyolojik

Çevresel bulaşıcılar

Gerçek durum

Tüketici sıralaması

1

2

3

4

5

1

2

3

4

5

GIDALARDA KİRLENME 3 ŞEKİLDE OLUŞUR.

1- FİZİKSEL KİRLENME Fiziksel kirlenmeye gıda olmayan yabancı maddeler, cam kırıkları, saç, sinek

vb. neden olabilir.

2- KİMYASAL KİRLENME Kimyasal kirlenmeye meyve ve sebzelerin yetiştirilmesi sırasında kullanılan tarım

ilaçları, yemek yenilen tabak, çatal vs. gibi araçların iyi durulanmaması nedeniyle üzerlerinde kalan deterjanlar, gıda ambalajında kullanılan özellikle kalitesiz renkli plastikler vb. neden olabilir.

GIDALARI KESİNLİKLE SABUNLA YIKAMAYINIZ

Biyolojik kirlenmeye en fazla neden olan etken, Bakterilerdir.

3-BİYOLOJİK KİRLENME

SAĞLIKLI (GÜVENLİ) GIDA

Besin değerini kaybetmemiş

Fiziksel

Kimyasal açıdan temiz

Mikrobiyolojik

Bozulmamış

İçinde sağlığa zararlı maddeler

bulundurmayan gıda maddesidir

Sağlıklı Besin Seçimi

Her besin grubundan satın

alınmalı Mevsim sebze ve meyveleri Doğal ve taze besinler

tercih edilmeli

Az tuz içeren besinler tüketilmeli

Sağlıklı Besin Seçimi

Kapağı

bombe yapmış konserveler

satın alınmamalı

Sağlıklı Besin Seçimi

DİKKAT EDİLECEK NOKTALAR

BESİNLERİ SATIN ALIRKEN

Besinleri satın alırken dikkat edilecek noktalar

Alışveriş listesi hazırlama

Sağlıklı besin seçimi

Besin kalitesi

Besin hijyeni

Kalite kontrolü

Ambalaj kontrolü

Etiket okuma

Etiket Okuma

Ürünün ambalajı ve üzerindeki etiket bilgisinin incelenmesi tüketicinin korunması açısından

büyük önem taşır

İmal ve son kullanma tarihleri

Üretici firmanın adı, adresi

Üretim izni

Net gramajı

Hazırlama

Kullanma

Depolama

Saklama koşulları ile ilgili

bilgilerin incelenmesi gerekir

Etiket Okuma

Gıda maddesi alırken nelere dikkat etmeliyiz?

• Kırmızı ve Beyaz Et

• Kırmızı ve beyaz et farklı reyonlarda satışa sunulmalı

• Bakteri florası farklıdır (Bulaşma-Pişirme sıcaklığı)

• Küflü Gıdalar;

• Alınmamalı (Aflatoksinler)

• Küflü köy peynirleri alınmamalı (pazarlar)

• Süt

• Pastörize Sütler

• UHT Sütler

Gıda maddesi alırken nelere dikkat etmeliyiz? • ET-BALIK-TAVUK GİBİ SOĞUKTA MUHAFAZA EDİLENLER İLE

• DONDURULMUŞ GIDALARI SATIN ALIRKEN NELERE DİKKAT ETMELİYİZ ?

• Market alışverişinde donmuş bile olsa bu gıdalar en son alınmalıdır. Çünkü market alışverişleri uzun sürerse bu ürünlerin bozulma riski artar. Ayrıca otomobilde uzun süre dolaştırmamalı.

• Donmuş gıdalar en kısa sürede eve ulaştırılıp derin dondurucuya konmalı veya çözdürülüp tüketilmeli.

Gıda maddesi alırken nelere dikkat etmeliyiz? Etiket Bilgileri

• Mutlaka okunmalı

• (alışkanlık olmalı, ürün kalitesi,firma)

• Çocuklara öğretilmeli

MEYVE SULARI

• 1- Meyve Suyu: % 100 Meyve suyudur (elma, portakal, nar vb.)

• 2- Meyve nektarı: şeftali, kayısı,vişne vb. oluşur. Yoğun ve ekşi olduğundan sulandırılır. Tadını arttırmak için şeker veya aroma katılır.

Meyve nektarlarındaki meyve oranı TGK de belirtilmiştir. Vişne %35, Kayısı%40, Şeftali %50

3- Meyveli içeceklerdir: %10 dan fazla meyve suyu içermez. Su, şeker,tatlandırıcı, aroma verici, renklendirici, koruyucu vb katılır.

4- Meyve aromalı içecekler: İçinde meyve suyu olmayan içeceklerdir. Aroma, renklendirici, şeker veya tatlandırıcı, kıvam arttırıcı, bulanıklık verici, koruyucular katılmaktadır.

“Her tüketici bir gıda denetçisidir.”

• Gıda maddesi alırken nelere dikkat etmeliyiz?

• Ambalaj üzerinde gıdanın kaç derecede saklanması gerektiği yazılıdır.

Buna uyulup uyulmadığının kontrol edilmeli,

• Ayrıca evimizde de belirtilen sıcaklıkta saklanmasına dikkat edilmeli.

• Açıkta satılan ve firma etiketi olmayan paketsiz formdaki ürünlerin alınmamasına

• Deterjan gibi kimyasal malzemelerin gıda maddeleri ile aynı poşete konulmamasına

• Kırmızı etler eğer tam karkas veya yarım karkas halinde ise etlerin üzerinde yasal damgaların bulunmasına

• Taze olarak satışa sunulan kırmızı etlerin canlı ve parlak kırmızı renkte, tavuk etlerinin ise canlı, diri, parlak ve gri beyaz renklerde olmasına

• Reyonlarda ambalajsız ve etiketsiz olarak satışa sunulan, hazır kıymaların alınmamasına,

• Et satış reyonlarındaki buzdolaplarının çalışır vaziyette olmalarına dikkat edilmesine

Yumurtalarda kırık, çatlak ve aşırı kir olmamasına Yumarta yıkanmadan saklanmalı

• Üreticisi belli olmayan, uygun sıcaklıkta satışa sunulmayan veya açıkta satılan sucuk, salam,sosis gibi ürünler ile süt ve ürünlerinin satın alınmamasına dikkat edilmelidir!!!

Satın alınan gıda maddesi nasıl muhafaza edilecek? (Tüketici Sorumluluğu)

• Derin dondurucuda saklanacak gıdalar ın; bir defada tüketeceğimiz miktarını yassı bir şekilde paketleyip dondurucuya koymalıyız. Top halinde iç soğuma gecikir.

• Örn. 1.5 kg kıyma aldık, 0,5kg kullandık kalanı bir öğün yemek olacak şekilde ve yassı olarak buzdolabında saklanmalı.

• Donmuş gıdadaki bakteriler ölmez sadece uyku haline geçerler.

• Dışarıda çözdürme işlemi 2 saati geçmemeli. Çünkü bakterilerde hızlı bir üreme olur. O nedenle çözülme süresi çok kısa olmalı.

• Derin Dondurucu;

• Yiyeceklerinizi derin dondurucunuzun içersine aralarından hava akımı geçecek şekilde yerleştirin.

• Saklama kabı olarak cam kap kesinlikle kullanmayın. Çünkü içine koyduğunuz gıdanın genleşmesi sonucu kırılır.

• Gıda maddelerini sakladığımız yerler rutubetsiz olmalı, buzdolapları temiz olmalı küf olmamalı

• Besinler oda sıcaklığında uzun süre kalmamalı

(en çok 2 saat) buzdolabına konmalı

• Gıdaların Buzdolabında kalma süreleri;

• Kıyma 1 – 2 gün

• Kuşbaşı 1-2 gün

• Parça et; 3-4 gün

• Uzun Ömürlü süt (açılınca); 1-2 gün

• Pastörize süt 1-2 gün

• Taze yumurta; ençok 2 hafta

BESİN HAZIRLAMA

VE

PİŞİRME İLKELERİ

Köfte

Hamburger

Kırmızı et

Tavuk ve ürünleri

İç kısımlarındaki kırmızılık gidinceye kadar pişirilmeli

Besin hazırlama ve pişirme ilkeleri

Çiğ ve pişmiş besinler birbirinden ayrı mekan ve tezgahlarda hazırlanmalı

Besin hazırlama ve pişirmede hijyen

Et, balık, tavuk ve sebzeler için ayrı doğrama tahtaları kullanılmalı

Çiğ etlerin konulduğu kaplara pişmiş et konulmamalı

Besin hazırlama ve pişirmede hijyen

Çabuk bozulabilen besinler

en kısa sürede hazırlanmalı

oda sıcaklığında fazla bekletilmemeli

Besin hazırlama ve pişirmede hijyen

Sebze ve meyveler

akan bol suda iyice yıkanmalı veya

suda bekletilmeli sonra yıkanmalı

Besin hazırlama ve pişirmede hijyen

Bazı gıdalar daha mı riskli?

Yüksek riskli gıda örnekleri Pişirilmiş etler

Süt ürünleri

Çiğ yumurta

Deniz ürünleri

Kanatlılar

Mikroplar nereden gelir?

İnsanlar

Çatal bıçak takımları

Eller

Tezgahlar

Elbiseler

Doğrama tahtaları

Diğer mutfak takımları

Hava

Çiğ gıdalar

Hayvanlar

Böcekler

Çöpler

Toz ve pislik

Su

Gıdalar nasıl kirlenir?

Gıda Katkı Maddesi nedir ?

• Gıda katkı maddeleri gıdalarda;

• mikrobiyolojik bozulmayı önleme

• dayanıklılığı arttırma,

• besleyici değeri koruma,

• teknolojik işlemlere yardımcı olma,

• renk, görünüş, lezzet, koku gibi duyusal özellikleri düzeltme gibi

• pek çok amaçla katılan maddelerdir.

NE ZAMAN ZARARLI ?

• Belirlenen limitlerin üzerinde kullanılıyor,

• Etiketinde (allerji gibi) uyarıcı bilgi taşımayan ve belli katkıları içeren bazı gıdaların bazı risk gruplarınca tüketilmesi halinde,

• Katkı maddesi bazı bulaşanları içeriyorsa,

• Eğitimsiz kişilerce teknolojisine uygun kullanılmaması halinde,

Kaynakları nelerdir?

“E” numaraları ne anlama geliyor?

• 8000’in üzerinde katkı

• ABD (FDA) ~2800’ünü onaylamış

• EU ~ 370’sini onaylamış

• Türkiye 367 tanesine izin vermiş

Etiket için bir örnek

…Lezzet artırıcı Monosodyum glutamat (E621)…

…Lezzet artırıcı Monosodyum glutamat…

…Lezzet artırıcı E621…

…Monosodyum glutamat (E621)…

…Monosodyum glutamat…

…E621...

Ülkemizde katkı maddelerinin kontrolü nasıl yapılmaktadır?

Sağlık Bakanlığı Gıda Tarım ve Hayvaycılık Bakanlığı

Türk Gıda Kodeksi Yönetmeliği

Denetler Hazırlar

• S O N U Ç

• Yaşam boyu fiziksel aktivite yapmalıyız.

• Her evde bir gıda denetçisi olmalı.

• Etiket okuma çok iyi yapılmalı

• Bilimsel temele dayanmayan ifadeleri dikkate almamak gerekir.

• Enerjisi yüksek gıdalarla beslenme alışkanlığı olmamalı. Ve sofradan tam doymadan kalkmalıyız.

• Deney hayvanlarında yapılan araştırmalarda enerji alımının kısıtlanması ile spontan tümör oluşumunun ve büyümesinin azaldığı görülmüştür.

• “Gıda kaynaklarını kontrol eden insanları kontrol eder.”

Henry Kissinger

ABD Eski Dışişleri Bakanı

ABD Eski güvenlik danışmanı

• “Gıda güçtür! Biz bunu, davranışları kontrol etmek için kullanırız.”

Catherine Bertini

ABD eski Tarım Bakan yard.

BM eski gıda programı yöneticisi

Sağlıklı beslenme temennisiyle…

TEŞEKKÜRLER…