GIDA MADDELERİNDE RESMİ KONTROLLER VE GIDA HİJYENİNE

İLİŞKİN TÜRK MEVZUATI

SELCEN YÜCEL

Gıda Mühendisi

28 Haziran 1995 tarih ve 22327 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren 560 sayılı Gıdaların Üretimi Tüketimi ve Denetlenmesine Dair KHK

Bu KHK’nin amacı;

“Gıda maddelerinin teknik ve hijyenik şekilde üretim, işleme, muhafaza, depolama, pazarlama ve halkın gereği gibi beslenmesini sağlamak, üretici ve tüketici menfaatleri ile, halk sağlığını korumak üzere,

gıda maddelerinin üretiminde kullanılan her türlü ham ve yardımcı maddeler, mamul ve yarı mamul gıda maddeleri ile yan ürünlerinin özelliklerinin tespit edilmesi,

gıda maddeleri üreten işyerlerinin asgari teknik ve hijyenik şartlarının belirlenmesi, denetiminin yapılması ve gıda maddeleri ile ilgili hizmetlere dair esas ve usulleri belirlemektir.”

560 sayılı KHK’ nin 9 uncu Maddesi gereği

Gıda maddelerini üreten işyerlerinde gıda maddelerinin gıda kodeksine uygunluğunun denetimi ve gıda kontrolü,

tescil ve izin işlemleri ile et kesim yerlerinin denetimi,

gıda maddelerinin ithal ve ihracındaki denetimler”

Bakanlığımız tarafından yapılmaktadır.

Mevzuata uymayan gıda üreten işyerleri hakkında 560 sayılı KHK (4128 s. Kanuna) göre yasal işlem yapılmaktadır.

Bu Kanunda yer alan 18/A maddesi 560 sayılı KHK’ ye uymayanlara uygulanacak cezai hükümleri belirlemiştir

Türk Gıda Kodeksi Yönetmeliği

16 Kasım 1997 tarih ve 23172 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

Bu Yönetmelik gıdaların kalite ve hijyenle ilgili özelliklerini,katkı maddelerini,aroma maddelerini, pestisit ve veteriner ilaç kalıntılarını,gıda bulaşanlarını,ambalaj ve işaretleme, depolama ve taşıma kurallarını,numune alma ve analiz metodlarını kapsar

TGK Yönetmeliğinin Gıda Hijyeni ana başlıklı Yedinci Bölümü - Hammaddenin Sağlandığı Alanlarla İlgili Kurallar- Gıdaların İşlenmesi İle İlgili Kurallar- Kontrol İşlemleri- Kontrol Sisteminin Uygulama Aşamaları

olmak üzere 4 bölüme ayrılmıştır.

560 sayılı KHK’ ye dayanılarak hazırlanan Gıdaların Üretimi Tüketimi ve Denetlenmesine Dair Yönetmelik 9 Haziran 1998 tarih ve 23367 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

Bu Yönetmelik;

Gıda maddelerinin hijyenik ve kalitede üretimi, tasnifi, işlenmesi, gıda imalinde kullanılan hammadde ve yardımcı madde ile katkı, aroma maddeleri, vitaminler, mineral maddeler ve ambalajlama ile ilgili,sicil, tescil ve izin, istihdam, kontrol ve denetim, reklam, ithalat, ihracat ve gümrük merkezlerine dair esas ve usulleri kapsar.

Bu Yönetmeliğe göre;

Denetim,Gıda Kontrolörleri tarafından,

Gıda üretim zincirinin tüm aşamalarında veya uygun görülen aşama ve/veya aşamalarında denetim programına uygun olarak yılda en az iki kez; ayrıca gerekli görüldüğü zamanlarda şüphe ve şikayet üzerine yapılır.

Bu Yönetmeliğe göre İşyeri yetkilisi ve/veya sorumlu yöneticisi gıda üretim zincirinin tüm aşamalarında Gıda Kodeksinin Yedinci Bölümündeki Gıda Hijyenine uygun hijyenik kuralları sağlamak zorundadır.

Gıda Maddeleri Satış Yerlerinin Denetimi

Madde 10- Gıda maddeleri satış yerlerinin denetimi Sağlık Bakanlığı'ncaBelediye sınırları ve mücavir alanlar içinde Belediyeler ile işbirliği içinde bunun dışında Sağlık Bakanlığı'nca yapılır

Gıda maddeleri üreten işyerlerinin 4 üncü madde kapsamındaki denetimleri Sağlık Bakanlığı tarafından yapılır.

4. Madde

Gıda maddeleri üreten işyeri kurmak isteyen gerçek veya tüzel kişiler, bu işyerleri imalata geçmeden önce Sağlık Bakanlığı'na müracaat ederek işyerinin taşıması gereken asgari teknik ve hijyenik şartlara göre çalışma izni almak ve Sağlık Bakanlığının düzenleyeceği gıda işyerleri siciline kaydolmak zorundadır

Sağlık Bakanlığı tarafından 10.07.1996 tarih ve 22692 sayılı Resmi Gazete’de Gıda Üretim ve Satış Yerleri Hakkında Yönetmelik yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

Bu yönetmeliğin amacı, gıda ve gıda katkı maddelerinin üretildiği, satış ve toplu tüketiminin yapıldığı, depolandığı işyerlerinde teknik ve hijyen kurallarına uyulmaması sonucu ortaya çıkabilecek hastalık ve zararlı etmenlere karşı insan sağlığının korunması, çalışan personelin ve gıda maddeleri ile temas edecek malzeme, alet ve ekipmanın hijyen kurallarına uygunluğunu temin etmek ve ettirmek, satış ve toplu tüketim yerlerinde satılan gıda maddelerinin denetimi, gıda maddeleri üreten yerlerinin çalışma izin işlemleri, eğitim etkinlikleri ve denetim sonuçlarına itiraz hakkına ait usul ve esasları düzenlemektir.

MEVZUAT UYUMU

Gıda Mevzuatının Genel İlkelerini veren,AB Gıda Otoritesini Kuran ve Gıda Güvenliği Konularındaki İşlemler üzerine 178/2002 sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konsey Tüzüğü

Gıdaların Üretimi, Tüketimi Ve Denetlenmesine Dair Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabulü Hakkında Kanun Tasarısı

Gıdaların Resmi Kontrolüne İlişkin 89/397 sayılı Konsey Direktifi

Gıdaların Resmi Kontrolüne Ek Önlemler Getiren 93/99 sayılı Konsey Direktifi

Gıdaların Hijyeni üzerine 93/43 sayılı Hijyen Direktifi

İlgili Türk Mevzuatı Sözkonusu Direktiflerin uyumu Gıdaların

Üretimi, Tüketimi Ve Denetlenmesine Dair Kanun Hükmünde Kararnamenin Değiştirilerek Kabulü Hakkında Kanun Tasarısının yayımlanarak yürürlüğe girmesinden sonra Kanuna bağlı olarak hazırlanıp yürürlüğe girecek olan Yönetmelikler çerçevesinde gerçekleştirilecektir.

98/53/EC

Gıda Maddelerinde Belirli Bulaşan Limitlerinin Resmi Kontrolleri İçin Örnek Alma ve Analiz Metodları Üzerine Komisyon Direktifi

İlgili Türk Mevzuatı

25.03.2002 tarih ve 24706 sayılı Türk Gıda Kodeksi Gıda Maddelerinde Belirli Bulaşanların Seviyelerinin Resmi Kontrolleri İçin Numune Alma ve Analiz Metodları Tebliği

87/524/EEC

Dayanıklı Süt Ürünlerinin Denetimine İlişkin Örnekleme ve Kimyasal Analizlere Yönelik Yöntemlerin Yer Aldığı 87/524 sayılı Komisyon Direktifi

İlgili Türk Mevzuatı: 20.03.2002 tarih 24701 sayılı TGK Koyulaştırılmış Sütlerden Süt tozundan Numune Alma Metodu Tebliği

86/424/EEC

Yenilebilir Kazein ve Kazeinatların Örnekleme ve Kimyasal Analizlerine İlişkin Yöntemlerin Yer aldığı 86/424 sayılı Komisyon Direktifi

İlgili Türk Mevzuatı: 21.03.2002 tarih 24702 sayılı TGK Yenilebilir Kazein ve Kazeinatlardan Numune Alma Metodu Tebliği

2001/22/EC

Gıda Maddelerinde 3-MPCD,Kurşun,Cıva ve Kadmiyum Seviyelerinin Resmi Kontrolleri İçin Örnek Alma ve Analiz Metodlarına Yönelik 2001/22 Komisyon Direktifi

İlgili Türk Mevzuatı: Türk Gıda Kodeksi Gıda Maddelerinde 3-MPCD,Kurşun,Cıva ve Kadmiyum Seviyelerinin Resmi Kontrolleri İçin Örnek Alma ve Analiz Metodları Tebliğ Taslağı

2002/63/EC

Hayvansal ve Bitkisel Ürünlerde Pestisit Kalıntılarının Resmi Kontrolleri İçin Topluluk Örnekleme Metodu oluşturan 79/700 sayılı Direktifi Yürürlükten Kaldıran 2002/63 sayılı Komisyon Direktifi

İlgili Türk Mevzuatı : TGK Hayvansal ve Bitkisel Ürünlerde Pestisit Kalıntılarının Resmi Kontrolleri İçin Numune Alma Tebliğ Taslağı

2002/26/EC

Gıda Maddelerindeki Okratoksin A Seviyelerinin Resmi Kontrolleri İçin Numune Alma ve Analiz Metodu Üzerine 2002/26 sayılı Komisyon Direktifi

İlgili Türk Mevzuatı : TGK Gıda Maddelerindeki Okratoksin A Seviyelerinin Resmi Kontrolleri İçin Numune Alma ve Analiz Metodu Tebliğ Taslağı