giỚi thiỆu mÔn h c

v1.0015104226

GIỚI THIỆU MÔN HỌC

CÔNG PHÁP QUỐC TẾ I

Giảng viên: ThS. Hà Thanh Hòa

1

v1.0015104226

BÀI 1KHÁI NIỆM, LỊCH SỬ

HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN CỦA LUẬT QUỐC TẾ

Giảng viên: ThS. Hà Thanh Hòa

2

v1.0015104226

MỤC TIÊU BÀI HỌC

• Phân tích được định nghĩa và 4 đặc trưng cơbản của Luật quốc tế.

• Trình bày được 4 giai đoạn hình thành và pháttriển của Luật Quốc tế.

• Phân tích và so sánh mối quan hệ giữa LuậtQuốc tế và Luật Quốc gia.

3

v1.0015104226

CÁC KIẾN THỨC CẦN CÓ

• Lí luận Nhà nước và Pháp luật;

• Lịch sử Nhà nước và Pháp luật;

• Luật Hiến pháp;

• Luật Hành chính;

• Luật Hình sự;

• Luật Dân sự.

4

v1.0015104226

HƯỚNG DẪN HỌC

• Đọc chương I, chương III trong giáo trình Luật Quốctế, Trường Đại học Luật Hà Nội, NXB Công an nhândân, 2014.

• Đọc các văn bản pháp luật có liên quan.

• Liên hệ bài học với các kiến thức thực tiễn.

5

v1.0015104226

CẤU TRÚC NỘI DUNG

Lịch sử hình thành và phát triển của Luật Quốc tế1.2

Khái niệm Luật Quốc tế1.1

Mối quan hệ giữa Luật Quốc tế và Luật Quốc gia1.3

6

v1.0015104226

1.1. KHÁI NIỆM LUẬT QUỐC TẾ

7

1.1.1. Định nghĩa

1.1.2. Đặc trưng cơ bản

1.1.3. Quy phạm pháp luật quốc tế

v1.0015104226

1.1.1. ĐỊNH NGHĨA

8

Luật Quốc tếLuật Quốc tế

Là hệ thống các nguyên tắc, quy phạm pháp luật được quốcgia và các chủ thể khác của Luật Quốc tế thỏa thuận xây dựng

nên, trên cơ sở tự nguyện và bình đẳng, nhằm điều chỉnhnhững quan hệ phát sinh giữa quốc gia và các chủ thể đó

trong mọi lĩnh vực của đời sống quốc tế.

Điều chỉnh mối quan hệ giữa các quốc giavà các chủ thể khác của Luật Quốc tế

Công pháp quốc tế

Điều chỉnh mối quan hệ dân sự có yếu tốnước ngoài

Tư pháp quốc tế

v1.0015104226

Cơ chế thực thi Luật Quốc tế

Luật quốc tế

Chủ thể của LuậtQuốc tế

Cơ chế xây dựng Luật Quốc tế

Đối tượng điều chỉnh của Luật Quốc tế

1.1.2. ĐẶC TRƯNG CƠ BẢN

9

v1.0015104226

1.1.2. ĐẶC TRƯNG CƠ BẢN (tiếp theo)

10

a. Chủ thể của Luật Quốc tế• Là thực thể độc lập tham gia vào những quan hệ do Luật Quốc tế điều chỉnh, có đầy

đủ quyền, nghĩa vụ và có khả năng gánh vác trách nhiệm pháp lí quốc tế từ nhữnghành vi mà chính chủ thể đó thực hiện.

Chủ thể

của Luật Quốc tế

v1.0015104226


11

Quốc gia – Chủ thể cơ bản của Luật Quốc tế

Quốc gia

Lãnh Thổ

Dân cư

Chính phủ

Lãnh thổ

Vùng đất Vùng trời Vùng lòng đất Vùng nước

Gồm đất liền vàcác đảo thuộc chủquyền quốc giahoặc tổng thể cácđảo, quần đảothuộc chủ quyềnquốc gia.

Khoảng khônggian bao trùm lêntrên vùng đất vàvùng nước củaquốc gia.

Phần đất nằmdưới vùng đất vàvùng nước củaquốc gia.

Gồm toàn bộ vùngnước nằm phíatrong đường biêngiới quốc gia.

v1.0015104226


12

• Dân cư của quốc gia:

Tổng hợp những người cư trú, sinh sống trên phạm vi lãnh thổ quốc gia;

Chịu sự điều chỉnh của pháp luật quốc gia đó.

Người mangquốc tịch của

quốc gia nơi họđang cư trú, sinh sống.

Nghĩa hẹp: Người cư trú trên lãnh thổ của một quốc gia nhưng mang quốc tịch của

quốc gia khác.

Nghĩa rộng: Người cư trú trên lãnh thổ của một quốc gia nhưng

không mang quốc tịch của quốc gia đó.

Dân cư

Người nước ngoàiCông dân

v1.0015104226


13

Ví dụ dân cư một số quốc gia:

STT Quốc gia Số dân

1 Trung quốc ~ 1,3 tỷ người

2 Ấn Độ ~ 1,2 tỷ người

3 Hoa Kỳ 317 triệu người

… … …

Liechtenstein ~ 36.000 người

Monaco ~ 35.000 người

v1.0015104226


14

• Chính phủ

Chính phủ

Lãnh Thổ

Dân cư

Quốcgia

Chủquyềnquốc gia

Đối nội: Quyền tối cao của quốc gia trong phạm vi lãnh thổThuộc tính

chính trị -pháp lí

Đối ngoại: Quyền độc lập của quốc gia trong quan hệ quốc tế

Quyền năng chủ thể Luật Quốc tế của quốc gia: Quyền

năng gốc và đầy đủ

v1.0015104226


15

Công nhận trong Luật Quốc tế• Công nhận: là hành vi pháp lí chính trị của bên công nhận, dựa trên nền tảng các

động cơ nhất định, nhằm xác nhận sự tồn tại của một thành viên mới trong cộngđồng quốc tế, khẳng định quan hệ của bên công nhận với chính sách, chế độ kinhtế, chính trị... của thành viên mới, đồng thời thông qua hành vi này thể hiện ý địnhmuốn thiết lập các quan hệ bình thường và ổn định đối với thành viên mới của cộngđồng quốc tế trong nhiều lĩnh vực khác nhau của đời sống quốc tế.

Thể loại công nhận

Quốc gia

Chính phủ

Con đường cổ điển

Hợp nhất, phân tách

Giải phóng dân tộc

Cách mạng xã hội

Con đường vi hiến

Con đường hợp hiến

v1.0015104226


16

Hình thức công nhận

Công nhận De jure

Công nhận De facto

Công nhận Ad hoc

Công nhận ở mức đầy đủ, toàn diện nhất.

Công nhận ở mức độ chưađầy đủ, chưa toàn diện.

Công nhận theo từng trườnghợp cụ thể (vụ việc).

Công nhận De Jure Công nhận De Facto

Động cơchính trị

Thể hiện ý định thực sự muốn thiếtlập quan hệ bình thường, toàndiện giữa bên công nhận và bênđược công nhận.

Thể hiện thái độ miễn cưỡng,thận trọng của bên công nhận đốivới bên được công nhận trongnhiều vấn đề liên quan đến thựctrạng trong và ngoài nước

Tính chấtCông nhận dứt khoát, không thểhủy bỏ.

Có tính chất tạm thời, có thể bịhủy bỏ.

Hệ quảpháp lí

Thiết lập quan hệ ngoại giao, quanhệ hợp tác toàn diện, kí Điều ướcquốc tế song phương kể cả cácĐiều ước về chính trị.

Thiết lập quan hệ lãnh sự, hợptác trong các lĩnh vực kinh tế,thương mại.

v1.0015104226


17

Phương pháp công nhận

Công nhận minh thị và công nhận

mặc thị

Công nhận riênglẻ và công nhận

tập thể

Công nhận minh thị: Sự công nhậnthể hiện một cách minh bạch, rõràng trong các văn bản chính thứccủa bên công nhận.

Công nhận mặc thị: Sự côngnhận thể hiện một cách kín đáomà bên được công nhận, cácquốc gia, Chính phủ khác phảidựa vào các quy phạm tập quánhoặc các nguyên tắc suy diễntrong sinh hoạt quốc tế mới có thểlàm sáng tỏ được ý định côngnhận của bên công nhận.

v1.0015104226


18

• Hệ quả pháp lí của công nhận:

Thiết lập quan hệ ngoại giao và lãnh sự giữa bên công nhận và bên đượccông nhận;

Ký kết Điều ước quốc tế giữa công nhận và bên được công nhận;

Tạo điều kiện cho bên được công nhận tham gia vào các tổ chức quốc tế và hợpnhất quốc tế;

Tạo điều kiện thuận lợi cho quốc gia được công nhận thực hiện quyền miễn trừquốc gia, đặc biệt là quyền miễn trừ đối với tài sản của quốc gia có tại lãnh thổcủa quốc gia công nhận;

Tạo điều kiện để một bản án, quyết định của Tòa án, trọng tài hoặc bất kì mộtquyết định của cơ quan nhà nước có thẩm quyền của bên được công nhận cógiá trị trên lãnh thổ của bên công nhận.

v1.0015104226


19

• Kế thừa quốc gia: là sự thay thế của một quốc gia này cho một quốc gia khác trongviệc hưởng quyền và gánh chịu trách nhiệm pháp lí quốc tế đối với một lãnh thổ nhấtđịnh (Điều 2 Khoản 1(b) Công ước Viên về kế thừa Điều ước quốc tế và Điều 2khoản 1(a) Công ước Viên về kế thừa tài sản, hồ sơ lưu trữ và công nợ quốc gia).

Các trường hợp

Một bộ phận kế thừa quốc gia được chuyển giao choquốc gia khác.

Hợp nhất hoặc phân chia quốc gia.

Kết quả của cách mạng xã hội.

Kết quả của phòng trào giải phóng dân tộc.

v1.0015104226


20

Tổ chức quốc tế liên chính phủ - Chủ thể phái sinh, hạn chế của Luật Quốc tế

Là thực thể liên kết các quốc gia và các chủ thể khác của Luật Quốc tế, hình thànhtrên cơ sở Điều ước quốc tế, có quyền năng chủ thể Luật Quốc tế, có hệ thống cáccơ quan để duy trì hoạt động thường xuyên theo đúng mục đích, tôn chỉ của tổchức đó.

Tổ chức quốc tế liên chính phủ (IGOs)

Tổ chức quốc tế phi chính phủ (NGOs)

Thành viên Quốc gia Cá nhân, pháp nhân

Tư cách chủ thể Luật Quốc tế

Là chủ thể Luật Quốc tế Không là chủ thể Luật Quốc tế

Cơ sở pháp lí thành lập

Điều ước quốc tế Thỏa thuận giữa các chủ thể

Tính chất hoạt động

Mang tính nhà nước Không mang tính nhà nước

v1.0015104226


21

Dân tộc đấu tranh giànhquyền tự quyết

Dân tộc cộng đồng dân cư

Quyền dân tộc tự quyết

Chủ thể quá độ

Chủ thể đặc biệt

Vatican

MaCao

Hồng Kong

v1.0015104226


22

b. Đối tượng điều chỉnh của Luật Quốc tế

Quan hệ pháp luật quốc tế

Chủ thể Luật Quốc tế

Quan hệ pháp luật quốc tế điều chỉnh

Lĩnh vực Luật Quốc tế

v1.0015104226


23

Cơ chế

thỏa thuận

Bình đẳng

Tự nguyện

c. Cơ chế xây dựng nguyên tắc và quy phạm của Luật Quốc tế

Tự cưỡng chế

Cưỡng chế tập thể Cưỡng chế riêng lẻ

Các biện pháp

phi quân sự

Các biện pháp

quân sự

d. Cơ chế thực thi Luật Quốc tế

v1.0015104226

1.1.3. QUY PHẠM PHÁP LUẬT QUỐC TẾ

24

• Định nghĩa: Là quy tắc xử sự được tạo bởi sự thỏa thuận của các chủ thể Luật Quốctế, có giá trị ràng buộc các chủ thể đó đối với các quyền, nghĩa vụ hay trách nhiệmpháp lí quốc tế khi tham gia quan hệ pháp luật quốc tế.

• Phân loại:

Phạm vi tác động của quy phạm

Quy phạm song phương: Quy phạm có giá trịbắt buộc đối với hai quốc gia hoặc hai chủ thểcủa Luật Quốc tế cùng tham gia vào quan hệĐiều ước quốc tế song phương.

Quy phạm toàn cầu: Quy phạm có giá trị bắtbuộc đối với hầu hết các chủ thể của LuậtQuốc tế.

Quy phạm khu vực: Quy phạm có giá trị bắtbuộc đối với các chủ thể là thành viên của cácĐiều ước quốc tế khu vực.

v1.0015104226

1.1.3. QUY PHẠM PHÁP LUẬT QUỐC TẾ

25

Phương thức hìnhthành và hình thức

biểu hiện

Quy phạm Điềuước quốc tế

Quy phạm Tập quán quốc tế

Quy phạm thành văn: Quy phạmđược ghi nhận trong Điều ướcquốc tế do quốc gia và các chủthể khác của Luật Quốc tế thỏathuận xây dựng nên.

Quy phạm bất thành văn: là quytắc xử sự chung được hìnhthành trong thực tiễn sinh hoạtquốc tế, được chủ thể của LuậtQuốc tế thừa nhận là quy phạmcó giá trị bắt buộc.

v1.0015104226

1.1.3. QUY PHẠM PHÁP LUẬT QUỐC TẾ (tiếp theo)

26

Hiệu lực của quy phạm

Quy phạm Jus Cogen

Quy phạm tùy nghi

Quy phạm có hiệu lực pháp líbắt buộc chung, có giá trị tốicao đối với mọi chủ thể, mọimối quan hệ pháp luậtquốc tế.

Là các quy phạm còn lại, cógiá trị bắt buộc đối với cácchủ thể Luật Quốc tế, khôngđược mâu thuẫn với các quyphạm Jus Cogen.

v1.0015104226

1.2. LỊCH SỬ HÌNH THÀNH VÀ PHÁT TRIỂN CỦA LUẬT QUỐC TẾ

27

Luật Quốc tế cổ đại

Các quy phạm pháp luật quốc tế còn rất sơ sài, chưa được thừa nhận rộng rãi, chủ yếu dùng để điều chỉnh mối quan hệ giữa các quốc gia trong cùng khu vực.

Luật Quốc tế trung đại

Nhiều nguyên tắc và quy phạm pháp luật quốc tế mới đã được hình thành và mở rộng phạm vi điều chỉnh mang tính chất liên khu vực trong nhiều lĩnh vực khác nhau.

Luật Quốc tế cận đại

Nhiều nguyên tắc và quy phạm pháp luật quốc tế tiến bộ đã xuất hiện; xuất hiện thêm chủ thể mới của Luật Quốc tế.

Luật Quốc tế hiện đại

Nội dung Luật Quốc tế thời kỳ này dân chủ tiến bộ hơn; xuất hiện nhiều ngành luật mới; xuất hiện thêm các nhóm chủ thể mới của Luật Quốc tế.

v1.0015104226

1.3. MỐI QUAN HỆ GIỮA LUẬT QUỐC TẾ VÀ LUẬT QUỐC GIA

28

1.3.1. Các học thuyết vềmối quan hệ giữa Luật

Quốc tế và Luật Quốc gia

1.3.2. Cơ sở của mốiquan hệ giữa Luật Quốc

tế và Luật Quốc gia

1.3.3. Nội dung của mối quan hệ giữa Luật Quốc

tế và Luật Quốc gia

v1.0015104226

1.3.1. CÁC HỌC THUYẾT VỀ MỐI QUAN HỆ GIỮA LUẬT QUỐC TẾ VÀ LUẬT QUỐC GIA

29

Thuyết nhất nguyên Thuyết nhị nguyên

Luật Quốc tế và Luật Quốc gia là hai bộphận của một hệ thống pháp luật 2khả năng:

Ưu tiên Luật Quốc gia (G.F.Heghen);

Ưu tiên Luật Quốc tế (Hans Kelsen).

Luật Quốc tế và Luật Quốc gia là hai hệthống pháp luật độc lập, song song tồntại và không có mối quan hệ với nhau.

(Tripell & Anzilotti)

v1.0015104226

1.3.2. CƠ SỞ CỦA MỐI QUAN HỆ GIỮA LUẬT QUỐC TẾ VÀ LUẬT QUỐC GIA

30

Cơ sở của mối quan hệ

Sự gắn bó giữa hai chức năng cơ bản củaNhà nước.

Sự thống nhất về vai trò của hai hệ thốngpháp luật.

Địa vị của Nhà nước trong quá trình banhành pháp luật quốc gia và xây dựng phápluật quốc tế.

Nguyên tắc Pacta Sunt Servanda.

v1.0015104226

1.3.2. CƠ SỞ CỦA MỐI QUAN HỆ GIỮA LUẬT QUỐC TẾ VÀ LUẬT QUỐC GIA (tiếp theo)

31

• Sự gắn bó chặt chẽ giữa hai chức năng cơ bản của Nhà nước:

Đối nội

Nhà nước quảnlí mọi hoạtđộng trong giớihạn chủ quyềnlãnh thổ.

Thiết lập quan hệvới các Nhà nướcvà dân tộc kháctrên thế giới.

Nhà nước

Đối ngoại

v1.0015104226


32

• Địa vị của Nhà nước trong quá trình ban hành pháp luật quốc gia và xây dựng phápluật quốc tế:

Nhà nước là tổ chứcduy nhất có quyền banhành pháp luật và bảođảm thực thi pháp luậttrong cuộc sống.

Nhà nước đại diện

cho quốc gia tham

gia vào quá trình xây

dựng pháp luật

quốc tế.

Nhà nước

Luật Quốc tếLuật Quốc gia

v1.0015104226


33

• Sự thống nhất về vai trò của hai hệ thống:

Cơ sở để Nhà nước quản lí kinh tế, xã hội;

Cơ sở để thiết lập, củng cố, tăng cường quyền lực nhà nước;

Góp phần tạo dựng những quan hệ mới, tạo môi trường ổn định để thiết lập, duytrì, phát triển các quan hệ quốc tế.

• Nguyên tắc Pacta Sunt Servanda:

Là một trong những nguyên tắc cơ bản của Luật Quốc tế;

Đỏi hỏi mọi quốc gia phải thực hiện một cách tận tâm, thiện chí những nghĩa vụmà mình đã cam kết (nghĩa vụ phát sinh từ Điều ước quốc tế và Tập quánquốc tế);

Quốc gia không được ban hành các văn bản pháp luật trong nước trái với cáccam kết quốc tế mà mình đã tham gia.

v1.0015104226

1.3.3. NỘI DUNG CỦA MỐI QUAN HỆ GIỮA LUẬT QUỐC TẾ VÀ LUẬT QUỐC GIA (tiếp theo)

34

Luật Quốc tế

Luật Quốc tế có tác động đến sự phát triển

và hoàn thiện của Luật Quốc gia

Luật Quốc gia

Luật Quốc gia ảnh hưởng mang tính quyết định đến sự hình thành

và phát triển của Luật Quốc tế

v1.0015104226

1.3.3. NỘI DUNG CỦA MỐI QUAN HỆ GIỮA LUẬT QUỐC TẾ VÀ LUẬT QUỐC GIA (tiếp theo)

35

• Luật Quốc gia có ảnh hưởng mang tính quyết định đến sự hình thành và phát triểncủa Luật Quốc tế.

Quá trình xây dựng Luật Quốc tế trước hết phải xuất phát từ lợi ích của mỗi quốcgia. Pháp luật quốc gia thể hiện sự định hướng về nội dung và tính chất của quyphạm pháp luật quốc tế;

Pháp luật quốc gia là đảm bảo pháp lí quan trọng để các nguyên tắc, phạm phápluật quốc tế được thực hiện trong phạm vi lãnh thổ quốc gia.

• Luật Quốc tế có tác động đến sự phát triển và hoàn thiện của Luật Quốc gia

Các quy định có nội dung tiến bộ của Luật Quốc tế có tác dụng thúc đẩy sự pháttriển và hoàn thiện của Luật Quốc gia;

Luật Quốc tế tạo điều kiện bảo đảm thực hiện Luật Quốc gia;

Theo nguyên tắc Pacta Sunt Servanda, quốc gia không được viện dẫn pháp luậtquốc gia mình để từ chối nghĩa vụ phát sinh từ điều ước

Hai hệ thống pháp luật song song cùng tồn tại, độc lập nhưng không biệt lập.

v1.0015104226

TÓM LƯỢC CUỐI BÀI

36

Trong bài học này, chúng ta đã tìm hiểu những nội dungchính sau:

• Khái niệm và các đặc trưng cơ bản của Luật Quốc tế;

• Quy phạm pháp luật quốc tế;

• Mối quan hệ giữa Luật quốc tế và Luật Quốc gia.

giỚi thiỆu mÔn h c

Documents