MICHAEL HARDT: Duke Üniversitesi'nde edebiyat profesörüdür. Kendi yazdığı Gilles Deleuze: An Apprenticeship in Philosophy (1993) [Gilles Deleuze: Felsefede Bir Çıraklık, Çev. Ismail Öğretir ve Ali Utku, Birey Yay., 2002] kitabının yanı sıra, Antonio Negri ile birlikte Labor of Dionysus: A Critique of the State-form (1994) [Dionysos'un Emeği-Devlet Biçiminin Bir Eleştirisi, Çev. Ertuğrul Başer, Iletişim Yay., 2003] kitabını kaleme almıştır. Paolo Virno ile birlikte Radical Thought in Italy (1996) [İtalya'da Radikal Düşünce, Çev. Sinem Gözer, Selen Göbelek, Otonom Yay., 2005] ve Kathi Weeks ile birlikte The Jameson Reader (2000) kitaplarının editörlüğünü yapmıştır. Halen Pier Paolo Pasolini'nin yazı ve filmlerinin yanı sıra XX. yüzyıl edebiyatında modernizm ve realizm üzerine çalışmaktadır. ANTONIO NEGRI: 1933 yılında Italya'nın Padua kentinde doğdu. Yirmi üç yaşında Alman tarihselciliği üzerine hazırladığı teziyle felsefe diploması aldı. 1957-1958 yılları arasında Benedetto Croce Tarihsel Çalışmalar Enstitüsü'nde çalıştı ve 1959 yılında Hukuk Felsefesi profesörlüğü unvanını kazandı. 1967 yılına dek Padua Üniversitesi'nde asistan olarak görev yaptı ve aynı yıl devlet kuramları alanında profesör oldu.Negri'nin yayıncılık faaliyeti 1956'da, Padua Üniversitesi'nin öğrenci temsilcileri dergisi olan Il Bo'nun direktörlüğüyle başlar. 1959'da Italyan Sosyalist Partisi'nin yerel konseyine seçilen Negri, partinin Padua bölgesi yayını olan Il Progresso Veneto dergisinin yöneticiliğini yapmaya başlar. Partinin Hıristiyan Demokrat Parti'yle koalisyona girmesi üzerine Negri Sosyalist Parti'den ayrılır.1969-1973 yılları arasında etkinlik gösteren Potere Operaio çevresinin kurucularından olan Negri, bu siyasal oluşumun en ünlü kuramcısı olarak ön plana çıkar. Hareketin dağılma-sından sonra ise Autonomia Operaia Organizzata (Örgütlü Işçi Otonomu) hareketinin kurucuları arasında yer alır, 1978-79 yıllarında zamanının çoğunu Paris'teki École normale supérieure'de geçirir.Nisan 1979'da Negri, Aldo Moro'nun Kızıl Tugaylar tarafından kaçırılıp öldürülmesi sonra-sında açılan soruşturma çerçevesinde diğer Autonomia üyeleriyle birlikte tutuklanır ve Kızıl Tugaylar'ın lideri olmak, Aldo Moro'nun kaçırılmasını planlamak gibi suçlamalara maruz kalır. Her ne kadar sonraki yıllarda Kızıl Tugaylar'la bağlantısı olmadığı açıklık kazanacak olsa da, Negri şaibeli bir yargılama sürecinin sonucunda toplam 34.5 yıl hapis cezasına çarptırılır. Marx Beyond Marx yayımlanıp Italya'da edebiyat dışı kitap listelerinde bir numaraya yerleş-tiğinde Negri hapistedir ve 1983 yılında Radikal Parti'nin yürüttüğü kampanya sayesinde bu partinin listesinden Italyan Parlamentosu'na seçilene dek hapiste kalır. Eylül 1983'te Bakanlar Kurulu'nun dokunulmazlığını kaldırmaya karar vermesiyle Negri Italya'yı terk eder ve 1997 yılına dek yaşayacağı Fransa'ya geçer. 1 Temmuz 1997 günü devlet terorizminden kaynakla-nan "kurşun yılları"na bir son vermek için Italya'ya geri döner ve cezasının kalan kısmını çek-mek üzere Roma'daki Rebibbia Hapishanesi'ne konur. İmparatorluk'u bu hapishane dönemi esnasında yazan Negri, 2003 baharında serbest bırakılır. Negri'nin Ingilizce olarak yayımlanan kitapları: The Savage Anomaly: The Power of Spinoza's Metaphysics and Politics, Minneapolis: University of Minnesota Press, 1991 [Yaban Kuraldışılık-Spinoza Metafiziğinin ve Siyasetinin Gücü, Çev. Eylem Canaslan, Otonom Yay., 2005]; Marx Beyond Marx: Lessons on the Grundrisse, New York: Autonomedia, 1991 [Marx Ötesi Marx-Grundrisse Üzerine Dersler, Çev. Münevver Çelik, Otonom Yay., 2006]; The Politics of Subversion: A Manifesto for the Twenty-First Century, Cambridge: Polity Press, 1989 [Yıkıcı Politika-21. Yüzyıl İçin Bir Manifesto, Çev. Akın Sarı, Otonom Yay., 2006]; Revolution Retrieved: Selected Writings on Marx, Keynes, Capitalist Crisis and New Social Subjects 1967-1983, Londra: Red Notes, 1988; Time For Revolution, Continuum, 2003 [Devrimin Zamanı, Çev. Yavuz Alogan, Ayrıntı Yay., 2005]. Félix Guattari ile birlikte: Communists Like Us: New Spaces of Liberty, New Lines of Allience, New York: Semiotext(e), 1990. Michael Hardt ile birlikte: Labor of Dionysus: A Critique of the State-Form, Minneapolis: University of Minnesota Press, 1994; Empire, Harvard University Press, 2000 [İmparatorluk, Çev. Abdullah Yılmaz, Ayrıntı Yay., 2003]; Multitude-War and Democracy in the Age of Empire, Penguin Press, 2004 [Çokluk-İmparatorluk Çağında Savaş ve Demokrasi, Çev. Barış Yıldırım, Ayrıntı Yay., 2004].

Ayrıntı: 337Ağır: 6

ImparatorlukMichael Hardt & Antonio Negri

Kitabın Özgün AdıEmpire

Ingilizce'den ÇevirenAbdullah Yılmaz

Yayıma HazırlayanKerem Eksen

DüzeltiAlev Özgüner & S. Asaf Taneri

Copyright © 2000 by the President and Fellows of Harvard College"Published by arrangement with Harvard University Press"

Bu kitabın Türkçe yayım haklarıAyrıntı Yayınları'na aittir.

Kapak TasarımOrhan Deliorman

Kapak DüzeniGökçe Alper

DizgiEsin Tapan Yetiş

BaskıKayhan Matbaacılık San. ve Tic. Ltd. Şti.

Davutpaşa Cad. Güven San. Sit. C Blok No.: 244Topkapı/İst. Tel.: (0212) 612 31 85

Sertifika No.: 12156Birinci Basım 2001Ikinci Basım 2001

Üçüncü Basım 2001Dördüncü Basım 2002

Beşinci Basım 2003Altıncı Basım 2008Yedinci Basım 2012

Baskı Adedi 2000ISBN 978-975-539-332-2

Sertifika No.: 10704

AYRINTI YAYINLARIHobyar Mah. Cemal Nadir Sok. No.:3 Cağaloğlu - Istanbul

Tel.: (0212) 512 15 00 Faks: (0212) 512 15 11www.ayrintiyayinlari.com.tr & info@ayrintiyayinlari.com.tr

Michael Hardt & Antonio Negri

Imparatorluk

KITLE VE IKTIDARElias Canetti

INSANLIĞIN MAHREM TARIHI Theodore Zeldin

RUJ LEKESIYirminci Yüzyılın Gizli Tarihi

Greil Marcus

BIZI 'BIZ' YAPAN HIKÂYELERKendimizi Yaratma Üzerine Bir Deneme

William Lowell Randall

MARKSIZM, AHLÂK VETOPLUMSAL ADALET

R. G. Peffer

IMPARATORLUKMichael Hardt & Antonio Negri

DISIPLINAskeri Itaat Üretiminin Sosyolojisi ve Tarihi

Ulrich Bröckling

HEP YUVAYA DÖNMEKUrsula K. LeGuin

AHLÂKI PROTESTO SANATIToplumsal Hareketlerde Kültür,

Biyografi ve YaratıcılıkJames M. Jasper

KAMUSAL INSANIN ÇÖKÜŞÜRichard Sennett

CAZ KITABIRagtime'dan Fusion ve Sonrasına

Joachim-Ernst Berendt

KURTLARLA KOŞAN KADINLARVahşi Kadın Arketipine Dair Mit ve Öyküler

Clarissa Pinkola Estés

CINSELLIĞIN TARIHIMichel Foucault

SEKS ISYANLARIToplumsal Cinsiyet,

Başkaldırı ve Rock'n'rollSimon Reynolds & Joy Press

SÜRÜDEN DEVLETEToplumsal Bağ Üzerine

Psikanalitik DenemeEugène Enriquez

ÇOKLUKImparatorluk Çağında Savaş ve Demokrasi

Michael Hardt & Antonio Negri

BIR AHLÂK KURAMIGenel Etik & Bir Ahlâk Felsefesi &

Bir Kişilik EtiğiAgnes Heller

MUTFAK SAVAŞIDamak Zevkinin Jeopolitiği

Christian Boudan

IKTISADI ADALET VE DEMOKRASIRekabetten Işbirliğine

Robin Hahnel

TARIH BOYUNCA KENTKökenleri, Geçirdiği Dönüşümler

ve GeleceğiLewis Mumford

AÇIKLAMALI DÜZÜLKEÇok Boyutlu Bir Macera

Edwin A. Abbott

METIN ÇÖZÜMLEMELERIYasemin G. İnceoğlu & Nebahat A. Çomak

Dişillik, Güzellik ve Şiddet SarmalındaKADIN VE BEDENI

Yasemin G. İnceoğlu & A. Kar

AVRUPA FIKRIAnthony Pagden

ÇIÇEKLERIN KÜLTÜRÜJack Goody

ORTAK ZENGINLIKMichael Hardt & Antonio Negri

KÜRESEL DÜNYAGeorge Ritzer

KARANLIĞIN KÜLTÜRLERIBryan D. Palmer

SIYASAL BILINÇDIŞIFredric Jameson

TATLI ŞIDDETTerry Eagleton

"AĞIR" KITAPLAR DIZISI

Doğru tutulursa, her araç bir silahtır.Ani DiFranco

Insanlar savaşır ve kaybeder; uğruna savaştıkları şey yenilme-lerine rağmen gerçekleşir, ama ortaya çıkan düşündüklerinden başka bir şeydir; başka insanlar başka bir adla onların davası için savaşmak zorunda kalır.

William Morris

TEŞEKKÜRBu çalışmanın basılmadan önceki halini okuyan ve yorumlarından

yararlandığımız dostlara ve meslektaşlara teşekkür etmek istiyoruz: Robert Adelman, Étienne Balibar, Denis Berger, Yann Moulier Boutang, Tom Conley, Arif Dirlik, Luciano Ferrari-Bravo, David Harvey, Fred Jameson, Rebecca Karl, Wahneema Lubiano, Saree Makdisi, Christian Marazzi, Valentin Mudimbe, Judith Revel, Ken Surin, Christine Thorsteinsson, Jean-Marie Vincent, Paolo Virno, Lindsay Waters ve Kathi Weeks.

Ani DiFranco'nun 5. sayfadaki alıntısı "My IQ", copyright © 1993 Righteous Babe Music'ten alınmıştır, bütün hakları saklıdır ve izinle kullanılmıştır.

Içindekiler

Türkçe Basıma Önsöz ......................................................................................... 11Önsöz .................................................................................................................... 15

Birinci BölümŞimdinin Politik Kuruluşu

1.1 Dünya Düzeni ................................................................................................ 25A. BIRLEŞMIŞ MILLETLER .......................................................................... 25B. IMPARATORLUĞUN KURULUŞU ........................................................ 30C. EMPERYAL OTORITE MODELI ............................................................ 35D. EVRENSEL DEĞERLER ........................................................................... 39

1.2 Biyo-Politik Üretim ....................................................................................... 43A. KONTROL TOPLUMUNDA BIYO-IKTIDAR ..................................... 43B. HAYATIN ÜRETIMI .................................................................................. 49C. KORPORASYONLAR VE ILETIŞIM ...................................................... 53D. MÜDAHALE .............................................................................................. 57E. IMTIYAZLAR ............................................................................................. 61

1.3 Imparatorluk Içinde Alternatifler ............................................................... 64A. RES GESTAE'NIN ONTOLOJIK DRAMASI ......................................... 68B. "ENTERNASYONAL"IN NAKARATLARI ............................................. 70C. KÖSTEBEK VE YILAN ............................................................................. 73D. IKI BAŞLI KARTAL ................................................................................... 80

Ikinci BölümEgemenlik Yolları

2.1 Iki Avrupa, Iki Modernlik ............................................................................ 89A. DEVRIMCI IÇKINLIK DÜZLEMI ......................................................... 90B. KRIZ OLARAK MODERNLIK ................................................................ 93C. AŞKIN AYGIT ............................................................................................ 97D. MODERN EGEMENLIK .......................................................................... 101E. EGEMENLIK MAKINESI ......................................................................... 105

2.2 Ulus-Devlet Egemenliği ............................................................................... 110A. ULUSUN DOĞUŞU .................................................................................. 110B. ULUS VE MODERNLIĞIN KRIZI .......................................................... 114C. ULUSUN HALKI ........................................................................................ 117D. MADUN ULUSÇULUĞU ........................................................................ 121E. ULUS-DEVLETIN TOTALITERLIĞI ..................................................... 125

2.3 Kolonyal Egemenliğin Diyalektiği .............................................................. 129A. INSANLIK BIR VE BIRÇOKTUR ........................................................... 130B. KOLONYAL KÖLELIĞIN KRIZI ............................................................. 135C. BAŞKALIĞIN ÜRETIMI........................................................................... 138D. KOLONYALIZMIN DIYALEKTIĞI ........................................................ 141E. BAŞKALIK BUMERANGI ........................................................................ 143F. ULUSAL KURTULUŞUN ZEHIRLI HEDIYESI .................................... 146

2.4 Geçiş Belirtileri .............................................................................................. 151A. FARKLILIK POLITIKASI ......................................................................... 153B. MELEZLIKLERIN KURTULUŞU YA DAKOLONYAL IKILIKLERIN ÖTESI ............................................................. 157C. KÖKTENCILIK VE/VEYA POSTMODERNIZM ................................. 159D. DÜNYA PIYASASININ IDEOLOJISI ..................................................... 163E. HAKIKAT KOMISYONLARI ................................................................... 167

2.5 Ağ Biçimindeki Iktidar: ABD Egemenliği ve Yeni Imparatorluk ........... 172A. AMERIKAN DEVRIMI VE IKI ROMA MODELI ............................... 172B. YAYGIN IMPARATORLUK ...................................................................... 176C. AÇIK SINIRLAR ........................................................................................ 179D. EMPERYAL UZAMIN KAPANMASI ..................................................... 183E. AMERIKAN EMPERYALIZMI ................................................................ 186F. SOĞUK SAVAŞ'IN ÖTESINDE ................................................................ 189

2.6 Emperyal Egemenlik ..................................................................................... 193A. ARTIK DIŞARISI YOKTUR ..................................................................... 196B. EMPERYAL IRKÇILIK .............................................................................. 200C. ÖZNELLIĞIN MEYDANA GELMESI VE BOZULMASI ÜZERINE 204D. IMPARATORLUĞUN ÜÇLÜ BUYRUĞU ............................................. 206E. KRIZDEN BOZULMAYA ......................................................................... 209

Intermezzo Karşı-Imparatorluk ......................................................................... 213TEK BIR BÜYÜK SENDIKA! ....................................................................... 214SÖMÜRÜNÜN YOK-YERI ........................................................................... 216KARŞI-OLMA: GÖÇERLIK, FIRAR, ÇIKIŞ ............................................... 218YENI BARBARLAR ........................................................................................ 222

Üçüncü BölümÜretimdeki Geçişler

3.1 Emperyalizmin Sınırları ............................................................................... 229A. BIR DIŞARISI IHTIYACI .......................................................................... 230B. DIŞARISINI IÇSELLEŞTIRMEK ............................................................. 233C. EŞITLEME VE BOYUNDURUK ............................................................. 237

D. EMPERYALIZMDEN IMPARATORLUĞA ........................................... 239E. KAPİTAL'IN EKSIK CILTLERI ................................................................ 242

3.2 Disiplinci Yönetilebilirlik ............................................................................. 248A. DÜNYA IÇIN YENI BIR ANLAŞMA[A NEW DEAL] ............................................................................................... 250B. KOLONILERIN ÖZGÜRLEŞMESI,MERKEZSIZLEŞME VE DISIPLIN .............................................................. 253C. MODERNLIĞE GIRIŞ VE MODERNLIKTEN ÇIKIŞ ......................... 257D. YENI BIR KÜRESEL PARADIGMAYA DOĞRU ................................. 259E. GERÇEK BOYUNDURUK VE DÜNYA PIYASASI .............................. 262

3.3 Direniş, Kriz, Dönüşüm ............................................................................... 267A. IKI, ÜÇ, DAHA FAZLA VIETNAM ....................................................... 268B. KRIZE KAPITALIST YANIT .................................................................... 271C. SERMAYE EKOLOJISI ............................................................................. 276D. DISIPLIN REJIMINE SALDIRI ............................................................... 279E. SOVYET DISIPLINININ SON ÇIRPINIŞLARI .................................... 282

3.4 Postmodernleşme ya da Üretimin Enformatikleşmesi ............................ 286A. GELIŞME YANILSAMALARI.................................................................. 288B. ENFORMATIKLEŞME .............................................................................. 290C. MADDI-OLMAYAN EMEĞIN SOSYOLOJISI ...................................... 294D. AĞ BIÇIMINDEKI ÜRETIM ................................................................... 299E. ENFORMASYON ANAYOLLARI .......................................................... 302

3.5 Karma Kuruluş .............................................................................................. 308A. DEVLER DÜNYAYI YÖNETIRKEN ...................................................... 309B. KÜRESEL KURULUŞ PIRAMIDI ............................................................ 313C. POLYBIUS VE EMPERYAL YÖNETIM ................................................. 317D. MELEZ KURULUŞ .................................................................................... 319E. KURULUŞ ÜZERINE MÜCADELE ........................................................ 322F. KURULUŞ GÖSTERISI .............................................................................. 324

3.6 Kapitalist Egemenlik ya da Küresel Kontrol Toplumunun Idaresi ......... 327A. PÜRÜZSÜZ BIR DÜNYA ......................................................................... 333B. YENI AYRIMLAR ...................................................................................... 337C. EMPERYAL YÖNETIM ............................................................................ 339D. EMPERYAL KOMUTA ............................................................................. 342

Dördüncü BölümImparatorluğun Gerileyişi ve Çöküşü

4.1 Virtüel Güçler ................................................................................................ 351A. ÖLÇÜ DIŞI (ÖLÇÜLEMEZ OLAN) ....................................................... 352B. ÖLÇÜ ÖTESI (VIRTÜEL OLAN) ............................................................ 354C. PARAZIT ..................................................................................................... 357D. GÖÇERLIK VE IRKLAR ARASI KARIŞMA ......................................... 359E. GENEL ZEKÂ VE BIYO-IKTIDAR ......................................................... 361F. RES GESTAE/MACHINAE .......................................................................364

4.2 Meydana Gelme ve Bozulma [Generation and Corruption] .................. 366A. YÜKSELIŞ VE DÜŞÜŞ (MACHIAVELLI) ............................................. 367

B. FINIS EUROPAE (WITTGENSTEIN) .................................................... 370C. AMERIKA, AMERIKA.............................................................................. 375D. KRIZ ............................................................................................................. 379E. MEYDANA GELME .................................................................................. 380F. BOZULMA ................................................................................................... 383

4.3 Imparatorluğa Karşı Çokluk ........................................................................ 386A. IKI ŞEHIR.................................................................................................... 387B. SONSUZ YOLLAR (KÜRESEL YURTTAŞLIK HAKKI) ...................... 389C. ZAMAN VE BEDEN (TOPLUMSAL ÜCRET HAKKI) ...................... 392D. EREK (YENIDEN SAHIPLENME HAKKI) .......................................... 395E. POSSE ........................................................................................................... 398

Dizin .................................................................................................................. 404

11

Türkçe Basıma Önsöz

Bu kitap günümüzün küreselleşmiş dünyasında genel bir iktidar te-orisi kaleme almayı amaçlıyor. Son derece iddialı bir işe kalkıştığı-

mızı ve sadece bilgimizin, deneyimlerimizin ve yetilerimizin sınırlılığı yüzünden tam bir başarı sağlamamızın imkânsız olduğunu gayet iyi biliyoruz. Dolayısıyla bu birçok kişi tarafından ve birçok açıdan eleştiri-lecek, değiştirilecek ve tamamlanacak bir kitaptır. Yine de, sınırlılıkları-mıza rağmen çağdaş dünyanın bir haritasını çıkarma yönündeki böyle bir çabanın anlamlı olduğuna, çünkü ortak durumumuzu tikel ve yerel örneklerinin ötesinde kavramayı sürdürmemiz gerektiğine inanıyoruz. Ortak sömürü ve baskı biçimlerine giderek daha fazla maruz kaldığı-mızdan, ortak görevimiz özgürlük ve demokrasi için ortak imkânlar ya-ratmaktır. Demek ki kitabımız ortak olanın yaratılmasına adanmıştır. Ancak bu tabii ki birçok kişi tarafından çeşitli teori ve pratik biçimleriy-le hayata geçirilmesi gereken kolektif bir projedir.

Bu kitap, birbirine gönderme yapan iki kavram etrafında dönüyor: Imparatorluk ve çokluk. Biz Imparatorluk terimini çağdaş küresel dü-zeni adlandırmak için, emperyalizm terimiyle karşıtlık yaratacak şekil-de kullandık. Başka bir ifadeyle, kalkış varsayımımız, emperyalizmin artık küresel iktidar yapılarını anlamakta yeterli bir kavram olmadığı-dır. Imparatorluk kavramı öncelikle üç temel özelliğiyle ayırt edilebilir. Birincisi, Imparatorluğun karma bir kuruluş yapısı vardır; iyi bir örnek olduğu için biz Antik Roma Imparatorluğu'nu analizimiz için model aldık. Bildiğimiz kadarıyla Antik Roma Imparatorluğu, üç temel pozi-tif yönetim biçiminin –monarşi, aristokrasi ve demokrasi– birlikte aynı düzen içinde işlev görmesi anlamında karma bir kuruluşa sahipti. Bu çerçeve günümüz küresel düzeninin analizinde bizim için de faydalı bir rehberdir. Dünya Bankası gibi ulus-aşırı birimlerden ulus-devletlere ve

12

İmparatorluk

oradan yerel ve bölgesel sivil toplum kuruluşlarına kadar, görece oto-nom* özelliğe sahip farklı tipte yapı ve örgütlerin bütünlüklü bir küresel teşkilat içinde nasıl fiili olarak birlikte işlev gördüklerini bu çerçeve sa-yesinde anlayabiliriz. Ikinci olarak, bizim Imparatorluğumuz bir iktidar merkezinin yokluğuyla tanımlanır; yani bizim Imparatorluğumuzun Roması yoktur. Bu olgu ilk özelliğin bir sonucudur, zira iktidar kar-ma kuruluşun çeşitli düzeyleri ve sınırları arasında dağılır. Son olarak, Imparatorluk artık bir dışarısının olmayışıyla tanımlanır. Diyebiliriz ki, Imparatorluk kavramı her zaman sınır tanımayan bir yönetimi ima et-miştir ve bu koşul ancak bugün gerçekleşmiştir.

Bu son iddia, yani Imparatorluğun dışarısının olmayışı, bu kitabın yayımlanışından beri en çok karşı çıkılan argümanlardan biridir, çünkü en bariz politik sonuçların bir kısmı bu iddiaya dayanır. Örneğin, ba-zılarına göre, eğer hepimiz Imparatorluğun içindeysek, hepimiz onun tarafından belirleniriz ve yozlaştırılırız; dolayısıyla Imparatorluk içinde bir alternatif bulmanın imkânı yoktur. Ne var ki, bize göre, Imparator-luğun içinde olma gerçeğimiz umutsuzluğa neden olmamalıdır. Impa-ratorluğun hem içinde hem de karşısında olabiliriz ve aslında en güçlü muhalif hareketler ve en verimli alternatifler eskinin kabuğu altında yeni bir toplum yaratarak, içeriden doğacaktır.

Imparatorluk karşısındaki bu yeni alternatifler çokluktan doğacak-tır ve çokluk, kitabımızda öne sürülen ikinci temel kavramdır. Impara-torluk kavramı bu kitapta etraflı bir biçimde işlenmiş olmakla birlikte, çokluk kavramı soyut, neredeyse şiirsel bir düzeyde kalıyor. Yine de, çokluğun bazı temel kavramsal hatlarını çizmeyi başardığımızı düşünü-yoruz. Ilk olarak, çokluk kavramı halk kavramıyla karşı karşıya konma-lıdır. Halk birlik oluşturan bir nüfusu temsil ederken, çokluk indirge-nemez ve bir çoğulluk olarak kalır. Ikinci olarak, çokluk kavramı güruh, kalabalık ve kitleyle de karşı karşıya konmalıdır. Güruh, kalabalık ve kitle gerçekten de çok boyutluluk özelliği taşır, ancak bunların üçü de edilgen öznedir; aslında bunların özellikle edilgen oldukları ve bu yüz-den kolaylıkla güdümlenebildikleri için tehlikeli oldukları düşünülür. Buna karşılık, çokluk etkin bir çoğulluktur ve bu yüzden otonomiyi ve nihayet demokrasiyi başarma yeteneğine sahiptir.

Bu söylenenler kavramsal düzeyde yeterince açık olabilir; peki ama kimdir bu çokluk? Kitabımızda bu soruyu yanıtlamak için işe çağdaş emek biçimleri ve işbölümlerini irdelemeye girişerek başladık; çünkü emek öznesinin gerçekliği bize ilk ampirik çokluk tanımını verir. An-

* Özerk/özerklik yerine, kitabın ve yazarlarının özelliğinden dolayı, otonom/otonomi sözcük-lerini tercih ettim. (ç.n.)

13

M. Hardt & A. Negri

cak, belli ki bu soruya yanıt vermek için yeni adımlar atılmak zorun-dadır ve çokluğun gerçekliği, farkları ve ortak yönleri daha büyük bir açıklıkla ortaya konmalıdır. Örneğin, izlenmesi gereken yollardan biri, geçtiğimiz yıllarda dünyanın çeşitli bölgelerinde ortaya çıkmış olan yeni politik hareket biçimlerini, özellikle de doğrudan küresel iktidar biçimlerine yönelen ve saldıran hareketleri analiz etmektir. Çokluğun politik yetileri, aslında, hem pratik hem de teorik bakımdan çok daha eksiksiz olarak irdelenmek zorundadır. Çokluk nasıl ortak davranır? Çokluk emperyal iktidarın çağdaş biçimlerine nasıl karşı koyar ve nasıl bir alternatif getirebilir? Bunlar bu kitabın basımından beri üzerinde çalıştığımız sorulardır.

Bize öyle geliyor ki, Türkiye bu kitaptaki varsayımlarımızı değer-lendirme ve onları geliştirme bakımından mükemmel bir konum işgal ediyor. Türkiye'nin zengin politik gelenekleri, küresel ekonomik devre-ler içindeki çok yönlü konumlanışı ve haksızlıklar karşısına dikilen top-lumsal hareketlerinin tarihi hem Imparatorluğun karmaşık yapılarını hem de çokluğun gücünü göstermekte bize yardımcı olacaktır. Türkiye, birçok bakımdan, yerküreyi Birinci ve Üçüncü Dünya şeklinde bölme-ye yönelik eski girişimleri boşa çıkarıyor. Küresel iktidarın bölünmeleri çok daha girifttir ve yalnızca Türkiye'nin değil, bütün ulusların toprak-larını bir uçtan öbür uca keserek kırıklı yapılara yol açar. Bu, sonuçta kolektif bir projedir ve bu projenin dünyanın birçok bölgesinde şekil-lenmeye başladığını görmek heyecan verici. Dolayısıyla, kitabımız belki de en iyi, teorik ve pratik bakımlardan günden güne ivme kazanmakta olan genel bir hareketin belirtisi olarak anlaşılabilir. Yavaş yavaş, yeryü-zünün her köşesinden, küresel bir şölen için hazırlanmış birçok lezzetli yemek gibi sunulan katkılara tanık oluyoruz. Masa donatılıyor. Ziyafete hazırlanın!

M. Hardt & A. NegriMayıs, 2001

15

Önsöz

Imparatorluk gözlerimizin önünde maddileşiyor. Son yirmi otuz yıl boyunca, kolonyal rejimlerin yıkılmasıyla ve kapitalist dünya piyasa-

sının önündeki Sovyet engellerinin tamamen çökmesinin kazandırdığı ivmeyle, ekonomik ve kültürel mübadelenin karşı konulmaz ve geri dönüşü olmayan bir biçimde küreselleşmesine tanık olduk. Küresel piyasa ve küresel üretim çevrimleriyle birlikte bir küresel düzen, yeni bir yönetim mantığı ve yapısı, kısacası yeni bir egemenlik biçimi ortaya çıktı. Imparatorluk, bu küresel mübadeleyi etkin bir şekilde düzenleyen politik özne, dünyayı yöneten egemen güçtür.

Birçok kişi kapitalist üretim ve mübadelenin küreselleşmesinin, ekonomik ilişkilerin politik denetimden kurtulup otonom hale gelmesi ve bunun sonucu olarak politik egemenliğin gerilemesi anlamına geldi-ğini savunuyor. Bazıları bu yeni dönemi, kapitalist ekonominin politik güçlerin dayattığı kısıtlamalardan ve tahrifatlardan kurtuluşu olarak selamlıyor; bazıları ise kapitalist kârın soğuk mantığına etki edebilme ya da karşı koyma imkânı verecek kurumsal kanalların çalışanlara ve yurttaşlara kapanması olarak gördükleri bu döneme lanetler yağdırı-yor. Kuşkusuz, küreselleşme süreçlerine paralel olarak ulus-devlet ege-menliğinin, hâlâ etkili olsa da, giderek gerilediği doğrudur. Üretim ve mübadelenin asli unsurları –para, teknoloji, insanlar ve metalar– ulusal sınırları giderek daha kolay geçiyor; dolayısıyla ulus-devlet bu akışı düzenleme gücünü ve ekonomi üzerindeki otoritesini günden güne yitiriyor. En baskıcı ulus-devletler bile artık, bırakın dışarıyı, kendi sınırları içinde bile en üstün ve egemen otoriteler olarak düşünülme-melidir. Ne var ki, ulus-devlet egemenliğinin gerilemesi genel olarak egemenliğin gerilemekte olduğu anlamına gelmez.1 Bütün bu güncel 1. Gerileyen ulus-devlet egemenliği ve çağdaş küresel sistemde egemenliğin dönüşümü üzeri-

16

İmparatorluk

dönüşümler sürerken, politik denetimler, devlet işlevleri ve düzenleyici mekanizmalar ekonomik ve toplumsal üretim ve mübadele alanında hüküm sürmektedir. Bizim temel varsayımımız şudur: Egemenlik yeni bir biçim almış, bu biçim tek bir hükmetme mantığı altında birleşmiş bir dizi ulusal ve ulus-üstü organdan oluşmuştur. Işte bu yeni küresel egemenlik biçimi bizim Imparatorluk dediğimiz şeydir.

Ulus-devletlerin egemenliğinin gerilemesi ve giderek ekonomik ve kültürel mübadeleleri düzenlemekten âciz hale gelmesi, aslında ortaya çıkmakta olan Imparatorluğun ilk belirtilerinden biridir. Ulus-devlet egemenliği Avrupalı güçlerin modern dönem boyunca kurduğu emperyalist yönetimlerin temel taşıydı. Ancak biz "Imparatorluk" der-ken "emperyalizm"den tamamen farklı bir şeyi kastediyoruz. Modern ulus-devletler sistemi tarafından belirlenmiş sınırlar, Avrupa merkezli kolonyalizm ve ekonomik genişleme için temel önemdeydi: Ulusun toprak esasına dayanan sınırları güç merkezini sınırlıyordu; üretim ve dolaşım hareketini kâh kolaylaştıran kâh tıkayan bir kanallar ve engeller sistemi yoluyla, yabancı topraklar bu merkezden yönetiliyor-du. Emperyalizm gerçekte Avrupalı ulus-devletlerin, egemenliklerini kendi sınırlarının ötesine yaymasıydı. Dünyanın neredeyse bütün top-rakları parsellenebilir ve dünya haritasının tamamı Avrupalı renklere boyanabilirdi: Örneğin kırmızı Britanya, mavi Fransa, yeşil Portekiz topraklarını gösterebilirdi. Modern egemenlik, kök saldığı her yerde, toplumsal alanı baştan sona kuşatan ve hem kendi kimliğinin arılığını korumak, hem de öteki olan herkesi dışlamak için hiyerarşik toprak sınırları dayatan bir Leviathan yarattı.

Imparatorluk çağına modern egemenliğin alacakaranlığından geçi-lerek girildi. Emperyalizmin aksine Imparatorluk, toprak temelli bir iktidar merkezi yaratmadığı gibi, sabit sınırlara ya da engellere dayan-maz. Imparatorluk, giderek bütün yerküreyi kendi açık ve genişleyen hudutları içine katan merkezsiz ve yersizyurtsuzlaşmış bir yönetim aygı-tıdır. Imparatorluk, değişken komuta ağları yoluyla melez kimlikleri, esnek hiyerarşileri ve çoklu mübadeleyi idare eder. Emperyalist dünya haritasındaki ayrı ulusal renkler, Imparatorluğun küresel gökkuşağı içinde eriyip kaybolmaktadır.

Modern emperyalist küresel coğrafyanın değişmesi ve dünya piya-sasının gerçeklik kazanması kapitalist üretim tarzı içindeki bir geçişe işaret eder. En önemlisi, üç dünyanın (Birinci, Ikinci ve Üçüncü

ne, bkz. Saskia Sassen, Losing Control? Sovereignty in an Age of Globalization (New York: Co-lumbia University Press, 1996.)