giÁo trÌnh - vietbacact.edu.vnvietbacact.edu.vn/uploads/lib/files/giaotrinh_dhsp_kho_sach... ·...
If you can't read please download the document
TRANSCRIPT
-
1
GIO TRNH
Gio dc hc i cng
-
2
GIO N MN GIO DC HOC I CNG (Dnh cho sinh vin khng thuc chuyn ngnh Tm l - Gio dc hc)
A. Mc tiu chung ca mn hc
1. Kin thc:
Ngi hc nm c h thng kin thc c bn, thit thc v: nhng vn chung ca gio dc hc; l lun dy hc; l lun gio dc v qun l gio dc trong nh trng.
2. K nng:
Ngi hc bit vn dng nhng kin thc ca mn hc vo trong cng tc gio dc v dy hc, c bit l trong cng tc gio dc v dy hc trng ph thng.
K nng t hc ca ngi hc c bi dng, cng c, pht trin.
3. Thi :
Ngi hc c thi hc tp nghim tc, tch cc, sng to.
Tnh cm ngh nghp, th gii quan duy vt bin chng ca ngi hc c bi dng, cng c.
B. Thi lng v cu trc mn hc
1. Thi lng mn hc: 6 n v hc trnh ( 90 tit )
2. Cu trc mn hc: Gm 4 phn ln:
Phn 1- Nhng vn chung ca gio dc hc (20 tit)
Phn 2- L lun dy hc (35 tit)
Phn 3- L lun gio dc (25 tit)
Phn 4- Qun l gio dc trong nh trng (10 tit)
C. Ti liu hc tp v tham kho
Cc ti liu gio dc hc:
1. H Th Ng, ng V Hot: Gio dc hc, tp 1, nxb GD, 1987.
2. H Th Ng, ng V Hot: Gio dc hc, tp 2, nxb GD, 1987.
3. Nguyn Sinh Huy, Nguyn Vn L: Gio dc hc i cng, nxb GD, 1997.
4. Phm Vit Vng: Gio dc hc, nxb HQG H Ni, 2000.
5. Nguyn Ngc Bo, H Th c: Hot ng dy hc trng Trung hc c s, nxb GD, 2001.
6. Thi Duy Tuyn: Nhng vn chung ca gio dc hc, nxb GD, 2004.
7. Trn Th Tuyt Oanh (Cb): Gio trnh gio dc hc, tp 1, nxb HSP, 2006.
8. Trn Th Tuyt Oanh (Cb): Gio trnh gio dc hc, tp 2, nxb HSP, 2006.
9. Phan Thanh Long, Trn Quang Cn, Nguyn Vn Din: L lun gio dc, nxb HSP, 2006.
-
3
10. Phan Thanh Long (Cb), L Trng nh: Nhng vn chung ca Gio dc hc, nxb HSP, 2008.
Cc ti liu khc:
11. Nguyn Ln: Lch s gio dc hc th gii, nxb GD, 1958.
12. H Nht Thng, o Thanh m: Lch s gio dc th gii, nxb GD, 1997.
13. Phan Trng Ng (Ch bin): Tm l hc tr tu, nxb HQG H Ni, 2001.
14. L Vn Hng (Cb): Tm l hc la tui v Tm l hc s phm, nxb GD, 2002.
15. Nguyn nh Tuyt (Cb): Tm l hc tr em la tui mm non, nxb HQG, 1997.
16. Bi Th Mi: Tnh hung s phm trong cng tc gio dc hc sinh THPT, nxb GD, 2004.
17. Phan Trng Ng: Dy hc v phng php dy hc trong nh trng, nxb HSP, 2005.
18. Lut Gio dc, nxb Chnh tr Quc gia, 2005.
19. Phm Vit Vng: Bi tp Gio dc hc, nxb HSP, 2008.
D. Kim tra nh gi kt qu hc tp
1. Kim tra
1.1. Kim tra iu kin v kim tra gia k:
C 1 bi kim tra iu kin, h s 1.
C 1 bi kim tra gia k, h s 1.
Cn c vo quy nh v iu kin thc t la chn hnh thc kim tra gm: t lun (vit), trc nghim, lm bi tp ln hoc tiu lun.
1.2. Kim tra kt thc mn hc: Kin tra t lun, h s 2.
2. nh gi theo thang im 10
-
4
PHN 1- NHNG VN CHUNG CA GIO DC HC (20 tit)
1. Mc tiu: 1.1. Kin thc: Ngi hc nm c h thng kin thc khi qut, c bn v: ngun gc, bn cht, tnh cht ca gio dc; vai tr ca gio dc i vi s pht trin x hi v s pht trin nhn cch; mc ch, nguyn l gio dc v mc ch, nguyn l gio dc ca Vit Nam; H thng gio dc v h thng gio dc quc dn ca Vit Nam. 1.2. K nng: Ngi hc bit vn dng kin thc gii quyt c cc tnh hung c lin quan n cc vn chung ca gio dc. K nng t hc ca ngi hc c bi dng, cng c, pht trin.
1.3. Thi : Ngi hc c thi hc tp nghim tc, tch cc, sng to. Tnh cm ngh nghp, th gii quan duy vt bin chng ca ngi hc c bi dng, cng c.
2. Cu trc ni dung v thi gian
Chng 1- GIO DC HC L MT KHOA HC 1. GD l mt hin tng x hi 2. Tnh cht ca GD 2.1. Tnh ph bin v vnh hng ca GD 2.2. Tnh quy nh ca x hi i vi GD 2.3. Tnh lch s ca GD 2.4. Tnh giai cp ca GD 2.5. Tnh nhn vn, i chng, dn tc v quc t 3 . Gio dc hc l mt khoa hc 3.1. Khi qut lch s GD hc 3.2. i tng v nhim v ca GD hc 3.3. Mt s khi nim c bn ca GD hc 3.3.1. GD theo ngha rng Dy hc Gio dc theo ngha hp 3.4. Phng php lun v phng php nghin cu ca GD hc 3.5. H thng cc khoa hc GD v mi quan h ca GD hc vi mt s khoa hc
4 tit
-
5
Chng 2 - GIO DC V S PHT TRIN X HI
1. Cc chc nng x hi ca GD 1.1. Chc nng kinh t sn xut 1.2. Chc nng chnh tr- t tng 1.3. Chc nng vn ha-x hi 2. X hi hin i v thch thc t ra cho gio dc 2.1. c im ca x hi hin i 2.1.1. Cuc cch mng khoa hc - cng ngh 2.1.2. Xu th ton cu ha 2.1.3. Pht trin nn kinh t tri thc 2.2. Nhng thch thc t ra cho gio dc 3. Xu th pht trin gio dc th k XXI v nh hng pht trin GD 3.1. Xu th pht trin gio dc 3.1.1. Nhn thc GD l s nghip hng u ca mi quc gia 3.1.2. X hi ha gio dc 3.1.3. Gio dc sut i 3.1.4. p dng sng to cng ngh thng tin vo qu trnh GD 3.1.5. i mi mnh m qun l gio dc 3.1.6. Pht trin gio dc i hc 3.2. nh hng pht trin gio dc trong th k XXI 3.3. Cc quan im ch o pht trin gio dc Vit Nam
3 tit
Chng 3- GIO DC V S PHT TRIN NHN CCH
1. Nhn cch v s pht trin nhn cch 1.1. Khi nim con ngi, c nhn, nhn cch 1.2. Khi nim s pht trin nhn cch 2. Cc yu t nh hng n s hnh thnh v pht trin nhn cch 2.1. Di truyn, bm sinh, sinh hc v s pht trin nhn cch 2.2. Mi trng v s pht trin nhn cch 2.4. Hot ng v giao tip ca c nhn i vi nhn cch 3. Gio dc v s pht trin nhn cch ca hc sinh theo la tui 3.1. Tr trc tui tiu hc 3.2. Hc sinh tiu hc 3.3. Hc sinh trung hc c s 3.4. Hc sinh trung hc ph thng 4. Mt s phm cht nhn cch con ngi Vit Nam cn gn gi, pht huy
4 tit
-
6
Chng 4 - MC CH V NGUYN L GIO DC 1. Khi nim mc ch, mc tiu GD 1.1. Khi nim mc ch GD 1.2. Khi nim mc tiu GD 2. Mc tiu GD Vit Nam 2.1. Nhng cn c xy dng mc tiu GD 2.2. Mc tiu GD Vit Nam 3. Nguyn l GD 3.1. Khi nim nguyn l GD 3.2. Ni dung nguyn l GD Vit Nam
4 tit
Chng 5 - H THNG GIO DC QUC DN
1. Khi qut v h thng GD 1.1. Khi nim h thng GD 1.2. Nguyn tc xy dng h thng GD 2. H thng GD quc dn Vit Nam 3. nh hng hon thin h thng GD quc dn 3.1. S pht trin ca h thng gio dc trong x hi hin i 3.2. nh hng hon thin h thng GD quc dn
3 tit
n tp v tho lun
2 tit
Tng cng 20 tit 3. Phng php Cc phng php ch o: thuyt trnh, vn p, tnh hung, nu vn . Phng php khc: ng no 4. Phng tin Phn, bng, my chiu, giy Ao n A4, bt d
-
7
Ni dung Hot ng ca GV
Hot ng ca SV
PHN 1- NHNG VN CHUNG CA GIO DC HC
Chng 1- GIO DC HC L MT KHOA HC
1. GD l mt hin tng x hi
GD c hiu theo ngha rng nht l s truyn th kinh nghim ca ngi ny cho ngi khc, ca th h trc cho th h sau.
Ngun gc ca GD: Bt u t lao ng, sau lao ng v ng thi vi lao ng l ngn ng, GD cng bt u manh nha. Ngun gc ca GD bt u t lao ng, v trong qu trnh tc ng vo th gii khch quan con ngi tip thu v tch ly c nhng kinh nghim v truyn li cho ngi khc, cho th h sau ng dng vo trong qu trnh lao ng sau t hiu qu cao hn.
C ch pht trin ch yu ca ng vt l di truyn, trong qu trnh sng n tch ly thm c kinh nghim c th, kinh nghim c th ny khng c truyn li. con ngi, c ch pht trin l lnh hi kinh nghim x hi lch s loi ngi, nhng kinh nghim c th v kinh nghim x hi lch s c truyn li qua nhiu th h.
Nh c GD m x hi loi ngi mi duy tr s tn ti, pht trin v t c nhng thnh tu ngy cng rc r.
GD ban u c thc hin thng qua vic truyn th kinh nghim ca ngi ny cho ngi khc, cha c mt c quan chuyn trch m nhim vic GD, n c th c tin hnh mt cch t gic hoc t pht trong gia nh hoc cng ng. Cng vi s pht trin ca x hi loi ngi, ngi ta nhn thy cn phi c nhng c nhn v nhng c quan chuyn ph trch vic GD th h tr t hiu qu cao, t trng hc v thy gio ra i. V nh vy, bn cnh GD ca gia nh, GD ca x hi th cn c GD ca c quan chuyn trch l nh trng. Ngy nay, vic GD trong nh trng c t chc ngy cng khoa hc v cht ch vi mc ch, ni dung, k hoch, chng trnh, phng php, phng tin, nhn lc c th v da trn c s ca cc khoa hc lin quan n GD con ngi.
* T nhng phn tch trn ta c th i n kt lun: GD l mt hin tng ch c trong x hi loi ngi, bn cht ca GD l s truyn t v lnh hi kinh nghim lch s-x hi ca cc th h loi ngi,
To tnh hung c vn , nu vn , thuyt trnh:
-Cc hin tng sau, hin tng no c coi l hin tng GD, ti sao:
a.Mo m dy mo con bt chut.
b.Ngi dy kh lm xic.
c.Ngi ln dy tr i sn v trng trt
-Vy bn cht ca GD l g?
-GD bt ngun t u (gi : trong lch s loi ngi, hin tng no ny sinh trc GD, ngn ng bt ngun t u).
-Con ngi chu nh hng ca nhng lc lng GD no.
-So snh, tm ra khc bit ca GD nh trng vi GD gia nh v x hi?
-Suy ngh tr li, tham gia gii quyt tnh hung.
-T khi qut v bn cht ca GD v tm ra ngun gc ca GD.
-So snh v nhn thy s khc bit trong vic truyn th v tip thu kinh nghim ngi v ng vt.
- Suy ngh tr li, tm ra s khc bit ca GD nh trng vi GD gia nh v x hi.
Rt ra kt lun khi qut.
-
8
nh c GD m cc th ni tip nhau pht trin, tinh hoa vn ha dn tc v nhn loi c k tha, b sung v trn c s x hi loi ngi khng ngng tin ln. Hot ng GD ngy cng c t chc cht ch, bi bn, hiu qu da trn nhng c s khoa hc.
2. Tnh cht ca GD
Tnh cht ca GD l nhng thuc tnh c bn phn bit n vi cc hin tng khc. GD c cc tnh cht sau:
2.1. Tnh ph bin v vnh hng ca GD
Tnh ph bin ngha l GD c mt mi ni v mi lc.
Tnh vnh hng l GD tn ti v pht trin cng vi x hi loi ngi, n tn ti mi mi, chng no cn x hi loi ngi th chng GD cn tn ti.
GD c tnh cht ph bin v vnh hng v GD gn b cht ch vi s pht trin x hi v pht trin c nhn.
- x hi loi ngi c th duy tr s tn ti v pht trin ngy cng cao th cn phi c qu trnh GD. Nhng kinh nghim, vn hiu bit ca ngi ny, ca th h trc cn phi c truyn li cho ngi khc v cho th h sau ng dng vo trong qu trnh lao ng, ci to th gii khch quan t hiu qu cao. Nhng kinh nghim v vn hiu bit li c tch ly v lm phong ph thm v li c tip tc truyn qua cc th h tip sau. Nh vy m x hi loi ngi, nn vn minh nhn loi pht trin v tin b khng ngng.
- Bn cnh vic GD phc v cho s pht trin x hi th GD cn l phng tin pht trin c nhn: Ngc bt trc bt thnh kh, nhn bt hc bt tri o mt ngi m khng c GD th khng th tr thnh con ngi theo ng ngha ca n, nh c GD m c nhn c th pht trin v nhn cch v tr thnh ch th trong cc hot ng. Nh c GD m nhng tim nng, t cht ca con ngi c khi dy, bc l v pht trin. GD cng lm cho con ngi pht trin ton din v mi mt.
2.2. Tnh quy nh ca x hi i vi GD
GD l mt hin tng ca x hi, ny sinh t nhu cu ca x hi, tn ti v pht trin cng vi x hi loi ngi nn n c mi quan h mt thit vi x hi v chu s quy nh ca x hi.
Trnh sn xut, tnh cht quan h sn xut, cu trc x hi, h t
-Gio vin l ngi c kt lun cui cng.
Thuyt trnh + vn p hoc t chc SV t nghin cu ti liu. Lu SV tr li cc cu hi sau:
-Tnh cht ph bin, vnh hng, quy nh ca x hi, lch s, giai cp, nhn vn, i chng, dn tc v quc t l g; cc biu hin c th ca cc tnh cht , cho v d minh ha; mt s hin tng trong x hi nh tn gio, o c, ngh thut.. c y cc tnh cht ny khng.
-T chc ngi hc trnh by kt qu nghin cu: Chn ngu nhin ngi s trnh by v mt v mt nhm tnh cht theo mc.
Nghe ging v tr li cu hi hoc c ti liu nh tr li cc vn theo gi v sn sng trnh by kt qu nghin cu. Ngi c chn s trnh by v mt v mt nhm tnh cht theo mc.
Cc sinh vin cn li lng nghe v sn sng nhn xt, b sung kin.
-
9
tng, khoa hc k thut, vn ha, phong tc tp qun ca mt x hi, trong mi giai on nht nh s quy nh tnh cht, nhim v, ni dung, phng php, phng tin GD ca x hi . Ni cch khc, GD c t chc ph hp vi x hi v p ng yu cu pht trin ca x hi.
V d, GD thi thc dn phong kin khc vi GD sau khi Cch mng Thng 8 thnh cng (khc v mc ch, t chc, ni dung.). Ci cch GD (1950 v 1956) nc ta cng l lm cho GD ph hp vi tnh cht, iu kin v yu cu ca x hi.
Xt cho n cng th tnh cht ca x hi quyt nh tnh cht GD, nhng khng phi l mi quan h mt chiu, gia GD v x hi c mi quan h bin chng vi nhau. Nu GD ph hp vi x hi, GD p ng c nhng yu cu ca x hi th n gp phn quan trng vo s pht trin x hi. Ngy nay, v c bn mi ngi thng nht v nhn mnh u t cho GD l u t cho pht trin, nhiu nc trong c Vit Nam coi vic pht trin GD l mt trong nhng quc sch hng u.
Tnh quy nh ca x hi i vi GD th hin r nht tnh lch s v tnh giai cp ca GD.
2.3. Tnh lch s ca GD
GD l mt hin tng x hi, chu s quy nh ca x hi nn c tnh lch s c th. Tnh lch s th hin ch:
- GD phn nh s pht trin ca x hi.
- Mi thi k lch s, mi phng thc sn xut u c nn GD tng ng.
- Tnh lch s th hin r nht vic thay i mc ch, ni dung, cch thc t chc GD qua mi thi k lch s.
Bi hc l xy dng v t chc GD phi ph hp vi iu kin lch s x hi.
2.4. Tnh giai cp ca GD
Trong x hi c giai cp th GD mang tnh giai cp. GD phn nh c im v li ch giai cp. Giai cp thng tr x hi s dng GD duy tr v bo v quyn li ca mnh thng qua vic truyn b v xy dng thc h ca giai cp. GD l v kh ca u tranh giai cp.
2.5. Tnh nhn vn, i chng, dn tc v quc t
Tnh nhn vn l mt nn GD ly con ngi lm gc, tn trng
-
10
phm gi con ngi. GD hng vo duy tr v pht trin cc gi tr chung ca nhn loi qua cc thi k, pht trin tt c nng lc v phm cht cao p ca con ngi.
Tnh i chng ca GD th hin ch n cung cp c hi GD ng u cho mi tng lp trong x hi, hng ti c nhng i tng c bit. Ngy nay, GD c tin hnh sut i, GD cho mi ngi, GD c thc hin mt cch thng xuyn, lin tc trong sut cuc i con ngi. (thm ch ngay c khi cha ra i-thai gio). Tnh i chng cn th hin ch hng ti s a dng v vn ha, tn trng s khc bit vn ha.
Tnh dn tc ca GD th hin ch n phn nh nhng c im v li ch dn tc, bn sc dn tc. Mi dn tc khc nhau c quan nim khc nhau v GD truyn thng vn ha.
Kt lun: Trong x hi loi ngi c nhng hin tng s mt i (v d nh php lut, tn gio s mt i khi x hi loi ngi pht trin, khoa hc pht trin), nhng GD tn ti vnh hng cng vi s tn ti v pht trin ca loi ngi, GD chu s quy nh ca x hi nhng cng tc ng tr li x hi; GD mang tnh lch s, giai cp, nhn vn, i chng, dn tc v quc t. Phi u tin pht trin GD trong mi hon cnh, coi GD l quc sch hng u, GD phi phc v giai cp cm quyn nhng mi ngi u c quyn c GD, vic xy dng v t chc GD phi theo bi cnh lch s, khng nn dp khun, my mc, ng thi cng bit tip thu nhng tinh hoa vn ha, kinh nghim GD trong lch s cng nh ca cc nc.
Tnh cht ca nn GD Vit Nam
Ngoi nhng tnh cht chung ca GD, mi nn GD ca mt ch , ca mt x hi c nhng tnh cht c trng c th, phn nh tnh cht ca x hi . Tnh cht nn GD ca nc Cng ha X hi Ch ngha Vit Nam c ghi trong Lut GD nh sau: Nn GD Vit Nam l nn GD x hi ch ngha c tnh nhn dn, dn tc, khoa hc, hin i, ly ch ngha Mc - Lnin v t tng H Ch Minh lm nn tng.
3 . Gio dc hc l mt khoa hc
iu kin tr thnh mt khoa hc:
- Xc nh c i tng nghin cu;
- C phng php nghin cu;
-T cc tnh cht, t chc cho ngi hc rt ra kt lun s phm cn thit.
GV c kt lun cui cng.
- SV rt ra kt lun s phm
-
11
- C h thng khi nim, phm tr v i tng nghin cu;
- Xc inh c cc nhim v v ngha ca vic nghin cu.
3.1. Khi qut lch s GD hc
tr thnh mt khoa hc phi c qu trnh tch ly v h thng ha tri thc khoa hc v i tng nghin cu.
Ngay t thi c i c nhng hc gi, hin nhn bn v gio dc nh Xcrat (469-339 tr cn), Platon (429-347 tr cn), Aritxtot (348-322 tr cn) (u thuc Hy Lp c i), Khng T (551-479 tr cn), Mc T (475-390 tr cn), Mnh T (372-289 tr cn), Tun T (289-238 tr cn) (u thuc Trung Hoa c i).
Thi k phong kin, Trung Quc t thi nh Hn tr i, t tng ca Khng T c giai cp thng tr tip thu c chn lc cho ph hp vi ch phong kin, v t nn gio dc phong kin Trung Quc ly Nho gio lm t tng chnh thng.. T tng nho gio ny cng l t tng chnh thng ca nhiu nc ng trong c Vit Nam
chu u, ch chim hu n l kt thc c tnh t khi quc La M sp vo nm 476 v bc vo thi k phong kin phn quyn. Quyn lc tp trung trong tay vua, qu tc, cc lnh cha v gio hi (i biu l cc tng l). Giai cp b tr, b bc lt l nng n, ngi lao ng. Tng lp thng tr dng tn gio ru ng qun chng nhn dn, tuyn truyn rng cha tri an nh s phn con ngi, nu chu c nhng kh cc, chu n bi th kip sau s c ln thin ng, cc t tng khoa hc tin b b bi bc, b cm on, thm ch nhng ai ni ra nhng iu tri vi gio iu, tri vi li dy ca cha th d l t tng khoa hc, chn l khch quan cng c th b t hnh. Chnh v vy ngi ta ni chu u chm di m trng trung c (khong 1000 nm lin tc, t th k IX n th k XIV), khoa hc v nim tin vo sc mnh ca con ngi b ngn cn, ch c s bt cng v v l.
Nhng s phn ng, lc hu cng khng th lm mt i quy lut ca s pht trin, n ch km hm s pht trin mc no . chu u, cui th k XIV, u th k XV, mm mng ca x hi t bn xut hin, nhiu cng trng sn xut ra i, nh du thi k suy tn ca ch phong kin v cng l lc bnh minh ca ch ngha t bn ang ln. Gii tr thc lc ny cng khai by t cc t tng tin b, h to ra nhng cuc cch mng k v v nhiu phng din, trong ch yu l v khoa hc, vn hc, ngh thut.
Thuyt trnh
-Gii thiu khi qut v qu trnh hnh thnh v pht trin GD hc t thi c i cho n thi Cmenxiki- thi k c xem l GD hc tch khi trit hc v t thi Cmenxi n khi GD hc Mc- Lnin ra i-GD ly trit hc duy vt bin chng lm c s phng php lun.
ng thi hng dn ngi hc tm hiu thm lch s GD th gii.
-
12
Vi khu hiu hc tp Hy Lp c i, chu u bc vo thi k vn ha phc hng (th k XIV n th k XVI). ng ghen nhn xt y l: thi i khng l sn sinh ra nhng con ngi khng l.
V gio dc, cc nh t tng nhn vn tin b, trong c Tomat Mor (1478-1535) v T. Campanenle (1568-1639) a ra cc quan im cao gi tr con ngi v con ngi cn c pht trin ton din thng qua gio dc. nh cao l J.a. Comenxki (1592-1670, ngi Sc), ngi c cng pht trin v h thng ha nhng tri thc v gio dc thi k ny p ng i hi to ln ca vic dy hc trong h thng cc trng lp c m rng do s pht trin mnh m ca cng nghip v th cng nghip chu u lc . Vi nhng tc phm l lun, trong cha ng nhng quan im tin b, khoa hc, cp ti nhiu vn ca gio dc nh mc ch, ni dung, phng php, nguyn tc, t chc gio dc trong nh trng nn ng c coi l ngi chnh thc tch gio dc hc tr thnh mt khoa hc c lp, l ng t ca nn s phm cn i. S gia Mi s l ngi Php gi ng l mt thin ti rc r, mt nh pht minh mnh lit, mt Galile ca gio dc. nhng tc phm ca ng c nh hng mnh m ti gio dc ca thi k (v c sau ny), nh s hc M l Bt l cho rng nh hng ca ca ng trong gio dc thi k ny c th so snh vi nh hng ca Copecnich v Niu tn trong khoa hc cn i, ca Bcn v cac t trong trit hc cn i
T n nay, tri thc v gio dc hc ngy cng c b sung v pht trin. Nhng ngi c cng ln trong vic tip tc pht trin gio dc hc l J.Lc c (1632- 1701), J.J Jut x (1712-1778), C.A. Hen v ti ut (1715-1771), D.i r (1713-1748), Pt xta logi (1746-1827), Phrben (1782-1852), ixtecvec (1790-1866), K..Usinxky (1824-1870).
n gia th k XIX, vi s xut hin ca hc thuyt Mc (v sau ny c Lnin tip tc pht trin v hon thin nn gi l ch ngha Mc-Lnin), hc thuyt mang tnh khoa hc v cch mng cao, vch ra c nhng quy lut khch quan ca s vn ng x hi v s hnh thnh nhn cch, m ra nhng kh nng thc t ca vic ci bin x hi v con ngi. Ch ngha Mc tr thnh c s phng php lun khoa hc ca trng phi gio dc Mc-Lnin. c trng ca trng php gio dc Mc- Lnin l: c xy dng trn nn tng t tng, l lun v phng php lun ca ch ngha Mc-Lnin, k tha nhng t tng gio dc tin b ca qu kh; tip thu nhng tri thc hin i ca cc khoa hc nghin cu v x
Thuyt trnh
Yu cu SV c thm nh phn lch s GD trong cc ti liu.
Ghi chp v oc ti liu
Ghi chp v c tham kho ti liu
-
13
hi, con ngi v v hot ng ca con ngi; l lun c khoa hc cho ng li, chnh sch gio dc ca ng cng sn; gn cht vi s nghip xy dng x hi v nh trng x hi ch ngha.
3.2. i tng v nhim v ca GD hc
i tng nghin cu ca mt khoa hc l mt phn ca th gii khch quan m lnh vc tp trung nghin cu. vic xc nh ng i tng nghin cu rt quan trng v n gip nh khoa hc i ng trng tm, khng b trch hng trong nghin cu.
3.2.1. i tng nghin cu ca GD hc
i tng nghin cu ca GD hc l qu trnh GD con ngi, l mt qu trnh c tnh cht x hi hnh thnh con ngi, c t chc mt cch c mc ch v c k hoch, cn c vo nhng mc ch v nhng iu kin do x hi quy nh, c thc hin thng qua cc hot ng GD v hc tp v c tin hnh trong cc mi quan h x hi gia ngi GD v ngi c GD nhm chim lnh nhng kinh nghim x hi lch s ca loi ngi.
3.2.2. Nhim v ca GD hoc
Sau y l nhng nhim v khi qut ca GD hc:
- Gii thch ngun gc pht sinh, pht trin v bn cht ca hin tng GD, tm ra cc quy lut chi phi qu trnh GD, chi phi s pht trin ca h thng GD quc dn, nhm t chc chng t ti hiu qu cao nht;
- Xy dng chng trnh GD v o to da trn c s d on xu hng pht trin ca x hi hin i, kh nng pht trin ca khoa hc cng ngh trong tng lai;
- Nghin cu, tm ti cc phng php v phng tin GD mi trn c s cc thnh tu ca khoa hc v cng ngh hin i nhm nng cao cht lng GD v o to;
- Nghin cu v xy dng cc l thuyt GD mi v cc kh nng ng dng cc l thuyt vo thc tin GD.
3.3. Mt s khi nim c bn ca GD hc
Vi i tng v nhim v nghin cu trn, GD hc xy dng c mt h thng khi nim GD hc nh: GD theo ngha rng (qu trnh s phm tng th); GD theo ngha hp; dy hc; mc ch, mc tiu, nguyn l GD; phng php, phng tin GD v dy hc; hnh thc dy hc; c dc, tr dc, m dc .. Cc khi nim ny vch
Thuyt trnh
-
14
ra bn cht ca qu tnh GD tng th cng nh cc qu trnh b phn v cc thnh t ca qu trnh . Nhng khi nim trn s ln lt c nghin cu trong cc phn tip theo. Sau y gii thiu ba khi nim c bn ca GD hc l: GD (ngha rng), dy hc v GD (ngha hp).
3.3.1. GD theo ngha rng
GD theo ngha rng (hay cn gi l qu trnh s phm) c hiu l qu trnh tc ng c mc ch, c t chc, c k hoch, c ni dung v bng phng php khoa hc ca cc nh GD trong nh trng (c quan GD) ti hc sinh nhm gip hnh thnh nhn cch cho hc sinh. cp ny, GD bao gm: Qu trnh dy hc v qu trnh GD theo ngha hp.
3.3.2. Dy hc
L mt b phn ca qu trnh GD theo ngha rng, l qu trnh tc ng qua li gia ngi dy v ngi hc nhm gip cho ngi hc lnh hi nhng tri thc khoa hc, k nng hot ng nhn thc v thc tin, pht trin cc nng lc hot ng sng to, trn c s hnh thnh th gii quan khoa hc v cc phm cht nhn cch ca ngi hc theo mc ch GD. Chc nng tri ca dy hc l hnh thnh kin thc, k nng, k xo v pht trin tr tu cho hc sinh.
3.3.3. GD theo ngha hp
GD theo ngha hp l mt b phn ca qu trnh GD theo ngha rng (qu trnh s phm), l qu trnh hnh thnh cho ngi c GD dc l tng, ng c, tnh cm, nim tin, nhng nt tnh cch, nhng hnh vi, thi quen c x ng n trong x hi thng qua dy hc, t chc cuc sng, hot ng v giao lu. Chc nng tri ca n l hnh thnh cc phm cht ca nhn cch.
3.4. Phng php lun v phng php nghin cu ca GD hc
Nghin cu khoa hc l mt dng lao ng c bit, phc tp nht ca con ngi, nhm mc ch pht hin ra bn cht, quy lut ca s vt hin tng, gii quyt nhng vn cn tn ti ca l thuyt v thc tin, v tm kim gii php ci to th gii.
Nghin cu GD l mt lnh vc nghin cu khoa hc, nhm pht hin ra bn cht, quy lut ca GD, gii quyt cc vn cn tn ti trong l lun v thc tin GD, t lm c s khoa hc t chc hot ng GD t hiu qu cao.
-
15
Trc khi nghin cu cc vn l lun hoc thc tin GD, ngi nghin cu phi lp cng nghin cu (phc tho cu trc ca ti v cc cng vic phi lm), trong c phn gi thit khoa hc, ngha l a ra phn on v vn nghin cu, sau la chn v s dng cc phng php chng minh gi thit .
Phng php c nhiu tng bc, phng php nghin cu tng bc cao nht, gi l phng php lun, n c tc dng ch o, nh hng qu trnh nghin cu i ng hng, t hiu qu cao v phn nh chnh xc i tng nghin cu.
Phng php lun ca GD hc c rt ra t nhng quy lut ca trit hc duy vt bin chng, t tip cn h thng, tip cn lch s, tip cn thc tin
3.4.1. Phng php lun
- Quan im duy vt bin chng: Khi nghin cu, cc nh khoa hc phi xem xt s vt, hin tng, qu trnh GD trong cc mi quan h phc tp ca chng, ng thi khi nghin cu phi xem xt i tng trong s vn ng v pht trin.
- Quan im lch s-logic: Yu cu khi nghin cu phi pht hin ngun gc ny sinh, qu trnh din bin, tn ti v pht trin ca s vt, hin tng trong nhng iu kin khng gian v thi gian c th nhm pht hin ra quy lut tt yu ca qu trnh ny.
- Quan im h thng: Khi nghin cu phi phn tch chng thnh nhng b phn hp thnh xem xt chng mt cch su sc v ton din, phi phn tch mi quan h gia cc b phn .
- Quan im thc tin: Khi nghin cu phi xut pht t nhu cu thc tin v p ng nhu cu thc tin, gp phn gii quyt cc mu thun ny sinh t thc tin GD. Kt qu nghin cu phi c kim nghim v ng dng trong thc tin.
3.4.2. Phng php c th
Cc phng php nghin cu l thuyt
- Phng php phn tch v tng hp l thuyt
+ Phn tch l thuyt l thao tc phn chia bng tr c cc ti liu l thuyt thnh cc n v kin thc, cho php ta c th tm hiu nhng du hiu c th, cu trc ca l thuyt.
+ Tng hp l thuyt l s lin kt cc yu t, cc thnh phn to thnh mt tng th.
Thuyt trnh
Yu cu sinh vin c mt ti nghin cu gio dc bit cu trc ca mt ti khoa hc gio dc
Tham kho mt ti nghin cu gio dc hc v rt ra cu trc khi quant ca ti .
-
16
Phn tch v tng hp cho php xy dng c cu trc ca cc vn cn nghin cu, hai qu trnh ny lun i cng nhau trong nghin.
- Phng php m hnh ha
L phng php nghin cu cc hin tng v qu trnh GD da vo m hnh ca chng. M hnh i tng l h thng cc yu t vt cht v tinh thn. M hnh tng t nh i tng nghin cu v ti hin nhng mi lin h c cu, chc nng, nhn qu ca i tng. Nghin cu trn m hnh s gip cc nh khoa hc khm ph ra bn cht, quy lut ca i tng.
Cc phng php nghin cu thc tin
- Phng php quan st
Phng php quan st trong nghin cu GD l phng php thu thp thng tin v s vt, hin tng, qu trnh GD trn c s tri gic trc tip cc hot ng GD v cc iu kin khch quan ca hot ng . Quan st trc tip i tng GD nhm pht hin ra nhng bin i ca chng trong nhng iu kin c th, t phn tch nguyn nhn v rt ra nhng kt lun v quy lut vn ng ca i tng. Mc ch quan st pht hin, thu thp thng tin v vn nghin cu v xc nh gi thit nghin cu.
- Phng php trng cu kin bng phiu hi
L phng php kh ph bin trong khoa hc x hi ni chung v trong nghin cu GD ni ring. Thc cht ca phng php ny l s dng bng cu hi c son sn vi mt h thng cu hi t ra cho ngi tr li nhm thu thp thng tin cho vn nghin cu, n c s dng nghin cu trn din rng. Vn quan trng l phi xy dng c h thng cu hi c cht lng v sp xp cc cu hi theo cc nguyn tc nht nh thu thp thng tin khch quan, chnh xc, y .
- Phng php phng vn
Phng php phng vn trong nghin cu GD c tin hnh thng qua tc ng trc tip gia ngi hi v ngi c hi nhm thu thp thng tin ph hp vi mc tiu v nhim v ca ti nghin cu. Ngun thng tin trong phng vn l t nhng cu tr li, hnh vi, c ch ca ngi c hi trong qu trnh phng vn.
- Phng php tng kt kinh nghim GD
Kinh nghim GD l tng th nhng tri thc, k nng, k xo m
-
17
ngi lm cng tc GD tch ly c trong cng tc GD.
Tng kt kinh nghim GD l vn dng l lun v khoa hc GD thu thp, phn tch, nh gi thc tin GD, t rt ra nhng khi qut c tnh cht l lun. l nhng khi qut v nguyn nhn, iu kin, bin php, bc i ti thnh cng hay tht bi, c bit l tm ra quy lut pht trin ca cc s kin GD nhm t chc tt hn cc qu trnh GD tip theo.
Nhng kinh nghim ny cn c kim nghim v b sung bng cch thng qua cc hi tho khoa hc, qua cc phng tin thng tin, vn dng cc a bn v cc phm vi khc nhau.
- Phng php thc nghim s phm
Phng php thc nghim xut hin trong cc khoa hc nh du mt bc ngot ln chuyn t s quan st, m t b ngoi sang s phn tch v mt nh tnh v nh lng nhng mi quan h bn cht, nhng thuc tnh c bn ca cc s vt hin tng.
Thc nghim s phm l phng php thu nhn thng tin v s thay i s lng v cht lng trong nhn thc v hnh vi ca cc i tng GD do nh khoa hc tc ng nn bng mt s tc nhn iu khin v c kim tra.
- Phng php nghin cu sn phm hot ng s phm
L phng php m nh nghin cu thng qua cc sn phm s phm tm hiu tnh cht, c im, tm l ca con ngi v c hot ng to ra sn phm y nhm tm ra gii php nng cao cht lng ca qu trnh GD.
- Phng php chuyn gia
L phng php thu thp thng tin khoa hc, nh gi mt sn phm khoa hc bng cch s dng tr tu mt i ng chuyn gia c trnh cao v mt lnh vc nht nh, nhm phn tch hay tm ra gii php ti u cho s kin GD no . Phng php ny c thc hin thng qua cc hi tho, nh gi, nghim thu cng trnh khoa hc.
- Phng php s dng ton thng k
S dng ton hc trong nghin cu GD nhm s l cc thng tin thu c v thit lp mi lin h, quy lut ca i tng nghin cu. Phng php ny c p dng gip tng tin cy v lm c s cho vic nghin cu l thuyt.
-
18
3.5. H thng cc khoa hc v GD v mi quan h ca GD hc vi mt s khoa hc khc
3.5.1. H thng cc khoa hc v GD.
GD hc l mt b phn (quan trng) trong h thng cc khoa hc GD, nhng chnh n cng bao gm mt h thng cc khoa hc b phn v nhiu phn mn.
Mt s lnh vc khoa hc v GD gm:
- Tm l hc s phm: Nghin cu cc quy lut tm l ca vic dy hc v gio dc.
- GD hc i cng: nghin cu cc vn chung ca gio dc v GD hc.
- GD hc la tui: nghin cu vic dy hc v GD cc giai on la tui.
- GD hc khuyt tt: ch yu nghin cu vic dy hc v GD cho tr khuyt tt.
- Phng php ging dy b mn (gio php hc): nghin cu vic ging dy cc b mn khoa hc c th trn c s p dng nhng quy lut chung ca dy hc.
- Lch s GD: nghin cu s pht trin ca thc tin v cc t tng GD trong lch s.
- GD hc chuyn ngnh: nghin cu GD trong mt ngnh c th, nh GD hc qun s, GD hc th thao, GD hc i hc.
- GD hc so snh: Nghin cu s ging v khc nhau gia cc h thng GD, cc quan im GD ca cc thi k lch s, cc vng, cc quc gia, hoc ca cng mt thi k lch s nhm tm ra quy lut ph bin v c th trong qu trnh pht trin thc tin v l lun GD.
- Qun l GD: nghin cu v t chc, qun l qu trnh GD vn hnh t hiu qu.
- Mt s phn l lun trong GD hc i cng ang c xu hng tch thnh mt khoa hc c lp l L lun dy hc, L lun GD, L lun qun l nh trng. Trong nhng phn hc tip theo, chng ta s ln lt nghin cu.
Mt s khoa hc c tnh cht lin ngnh nh:
- Kinh t hc GD: Nghin cu bin chng gia GD v kinh t.
- X hi hc GD nghin cu cc quy lut ca s hnh thnh, vn
Thuyt trnh
Hng dn SV c sch
Tham kho sch
-
19
ng v bin i mi quan h gia GD vi con ngi v mi quan h gia GD vi x hi.
3.5.2. Mi quan h ca GD hc vi mt s khoa hoc
- GD hc vi trit hc: Trit hc l c s phng php lun ca GD hc.
- GD hc vi sinh l hc: sinh l hc l c s t nhin ca GD hc.
- GD hc vi tm l hc: Tm l hc l c s tm l ca GD hc.
- GD hc vi iu khin hc: C th vn dng l thuyt iu khin hc xy dng l thuyt GD.
- GD hc vi x hi hc: nhng ngun kin thc ca x hi hc phc v cho nghin cu GD.
Chng 2 - GIO DC V S PHT TRIN X HI
1. Cc chc nng x hi ca GD
Chc nng x hi ca GD c hiu l s tc ng ca GD i vi cc qu trnh, cc lnh vc ca i sng x hi m con ngi l ch th. Nh nc, c th l giai cp cm quyn qun l v s dng GD tc ng vo x hi nhm duy tr, cng c v pht trin x hi.
1.1. Chc nng kinh t sn xut
- X hi mun tn ti v pht trin th phi c qu trnh sn xut vt cht v sn xut con ngi.
- Con ngi l ch th ca c hai qu trnh sn xut trn. Nh vy, suy cho cng th x hi mun tn ti v pht trin phi to ra con ngi c kh nng lao ng. Con ngi mun c kh nng lao ng th phi c GD.
- GD khng trc tip to ra ca ci, vt cht, nhng n to ra nhng con ngi c kh nng lm ra ca ci vt cht cho x hi. Ni cch khc, GD to ra ngun nhn lc cho x hi. V th, GD c coi l c chc nng kinh t sn xut i vi x hi
- Nhn lc ca x hi l ton b cng nhn, vin chc, nhng ngi lao ng ang lm vic trong tt c cc ngnh ngh, cc lnh vc kinh t, vn ha, x hi m bo cho x hi vn ng v pht trin.
- Qu trnh, xu hng pht trin ca x hi loi ngi, c bit l khi
Gii thiu cho SV bit th no l chc nng x hi ca GD
-T chc ngi hc t nghin cu ti liu nh, gi : ni dung ca cc chc nng ca GD i vi x hi l g, cho v d minh ha, lu cc vn : GD vi nng cao dn tr, o to nhn lc, bi dng nhn ti, GD c ng ngoi chnh tr hay khng, suy ngh v cc vn trong thc tin nh ti sao Hn Quc, Nht bn l nhng nc ngho v ti nguyn
Nghin cu ti liu nh theo hng dn v trnh by kt qu trn lp, nu c thc mc th ngh gii p
-
20
tin n nn kinh t tri thc, khi m tri thc tr thnh hng ha, tr thnh lc lng sn xut trc tip th con ngi ngy cng phi c trnh cao.
* V vy, nhn lc lao ng ca x hi hin i phi c o to t n trnh cao. H thng GD, c th l cc trng hc phi m nhim tt chc nng .
Nhn thc c chc nng ny, nhiu nc coi GD l quc sch hng u, u t cho GD l u t cho pht trin, u t thng minh nht, coi GD l khu t ph pht trin kinh t- x hi.
thc hin tt chc nng kinh t - sn xut, GD phi i theo hng sau: GD phi gn vi nhu cu ca x hi, o to nhn lc theo yu cu ca x hi, d on trc nhu cu v s lng v cht lng nhn lc c k hoch o to; i mi ni dung, chng trnh, phng php o to theo hng hin i, cp nhp, tip thu c chn lc chng trnh tin b ca quc t ph hp vi iu kin nc ta o to ra nhng lao ng tr nng ng, sng to, c trnh cao, cng nh c cc phm cht cn thit khc.
1.2. Chc nng chnh tr- t tng
Chc nng ny th hin nhng ni dung c bn sau:
- GD l mt cng c ca mt ch x hi, ca giai cp cm quyn khai sng nhn thc, bi dng tnh cm, cng c nim tin, kch thch hnh ng ca tt c cc lc lng trong x hi thc hin cc ch trng, ng li, chnh sch ca giai cp cm quyn nhm duy tr cng c, pht trin ch .
- GD l mt con ng quan trng, hu hiu truyn b h t tng giai cp.
nc ta, chc nng chnh tr -t tng ca GD th hin vic khng ngng gic ng v ch ngha Mc-Lnin, T tng H Ch Minh cho mi ngi; lm cho h hiu v ng quang vinh, v ch trng, ng li, chnh sch ca ng, php lut ca Nh nc, t tin tng v i theo s lnh o ca ng; GD th h tr phn u hc tp v ngy mai lp nghip, gp cng sc vo s nghip xy dng ch ngha x hi m trc mt l xy dng mt nc Vit Nam Dn giu, nc mnh, x hi cng bng, dn ch vn minh; lm cho hc sinh c tinh thn yu nc, lng t ho dn tc
nhng kinh t rt pht trin, trong lch s dn tc, nhng ai tng c chnh sch u tin pht trin GD, ti sao, rt ra bi hc trong vic t chc GD ngy nay.
Trong cuc sng tn ti hai quan im tri ngc nhau v tri thc con ngi, th nht cho rng Vn hay ch tt khng bng thng dt lm tin, ngc li: Dy con c sch thnh hin, cn hn li bc tin y kho hoc na bng ch bng mt h vng. kin ca bn v hai quan im trn.
-
21
1.3. Chc nng vn ha-x hi
Vn ha c hiu l ton b gi tr vt cht v tinh thn c nhn loi sng to ra trong qu trnh hot ng thc tin lch s-x hi, cc gi tr y ni ln mc pht trin ca con ngi. (T in Trit hc, nxb Chnh tr,Matxcva 1972) (7;38)
GD cng l mt b phn ca vn ha, cn vn ha l ni dung v cng l mc tiu ca GD. Ni cch khc, GD l mt b phn ca vn ha, nhng n cng l phng tin gi gn v pht trin vn ha.
Chc nng vn ha-x hi ca GD c th hin nh sau:
- GD c nhim v truyn b cc gi tr vn ha-x hi t th h trc cho th h sau. Thng qua GD ca nh trng, ca gia nh, ca x hi v t GD m cc gi tr ca nhn loi, dn tc, ca cng ng c th chuyn thnh h thng gi tr ca c nhn.
- GD l con ng c bn nht gi gn v pht trin vn ha: thng qua GD, cc th h tip theo khng ch tip thu m cn tham gia vo cc qu trnh sng to ra cc gi tr vn ha mi.
- GD gp phn vo vic xy dng i sng vn ha ca cng ng, ca x hi, y li cc h tc lc hu hnh thnh i sng vn ha tin tin, m bn sc dn tc .
- GD c tc dng to ln trong vic hnh thnh v pht trin th h tr bn sc vn ha truyn thng ca dn tc, bit tip thu c chn lc tinh hoa vn ha nhn loi.
- GD xy dng mt trnh vn ha chung cho x hi thng qua ph cp GD.
- GD l cng c quan trng nng cao dn tr, bi dng nhn ti.
+ Dn tr hiu gn gn nht l trnh hiu bit, trnh vn ha, o c, thm m ca ngi dn. Dn tr cng ni ti trnh hc vn trung bnh ca ngi dn trong mt khu vc hnh chnh. Nng cao dn tr l nng s nm i hc trung bnh ca ngi dn cng vi vic nng cao cht lng GD, lm cho trnh ca ngi dn cao nn. C rt nhiu cch nng cao dn tr nh qua truyn thng, ci thin iu kin sng v hot ng vui chi gii tr Nhng GD l con ng quan trng v c hiu qu nht.
+ Nhn ti l nhng ngi c nng lc tr tu c bit, th hin kh nng trc gic v suy lun cao, c tm nhn xa, trng rng v kh nng pht hin, gii quyt nhanh chng, c hiu qu nhng vn t ra trong mt hoc nhiu lnh vc. Nhn ti l ti sn qu ca mi
Bn hay dng t vn ha trong hon cnh no; gio dc c phi l vn ha khng;; GD v vn ha c mi quan h nh th no?
t ra cc cu hi lm r vn nu cn thit
- GV h thng li kt qu t hc ca SV
Suy ngh tr li
-
22
quc gia. Chc nng bi dng nhn ti ca GD th hin ch ban u l pht hin, tuyn chn ngi c t cht, c kh nng v ti nng, sau dng cc bin php GD chuyn bit pht trin ti nng, t cht ca h. pht trin v s dng nhn ti c hiu qu cao th ngoi GD ra cn phi c chnh sch trng dng v bit i nhn ti.
2. X hi hin i v thch thc t ra cho gio dc
2.1. c im ca x hi hin i
2.1.1. Cuc cch mng khoa hc - cng ngh
c trng ca cuc cch mng khoa hc cng ngh:
- Pht minh v khm ph trn nhiu lnh vc; xut hin ngy cng nhiu cc ngnh khoa hc mi. Ngy cng nghin cu su v rng, i su vo cu trc ca vt cht, m rng khng gian nghin cu ra ngoi v tr, xung lng tri t.
- Thi gian t khi nghin cu thnh cng n khi ng dng vo thc t c rt ngn: gia th k XX l 5-6 nm, gia nm 90 l 3 nm, nm 2000 l 1 nm.. (mt 100 nm, t 1727-1839 ng dng nguyn l my nh tr thnh my nh tht, i vi in thoi l 50 nm (1820-1876), lade l 2 nm (1960-1962).
- Xut hin cc ngnh cng ngh ch o ca tng lai: cng ngh sinh hc, cng ngh sach v thn thin vi mi trng s l cng ngh ch o ca tng lai
- Cuc cch mng khoa hc cng ngh lm thay i nn sn xut ca th gii, con ngi khng cn trc tip sn xut bng tay m tin ti t ng ha ton b, thc y sn xut, lu thng hng ha, to tin cho x hi thng tin v bng n thng tin.
2.1.2. Xu th ton cu ha
Theo Bch khoa ton th m Wikipedia (trn mng internet): Ton cu ha l khi nim dng miu t cc thay i trong x hi v trong nn kinh t th gii, to ra bi mi lin kt v trao i ngy cng tng gia cc quc gia, cc t chc hay cc c nhn gc vn ho, kinh t, v.v. trn quy m ton cu. c bit trong phm vi kinh t, ton cu ho hu nh c dng ch cc tc ng ca thng mi ni chung v t do ha thng mi hay "t do thng mi" ni ring. Cng gc kinh t, ngi ta ch thy cc dng chy t bn quy
Thuyt trnh, vn p kt hp vi t chc cho SV t hc
- c trng ca cuc cch mng khoa hc cng ngh?
c trng ca ton cu ha. C hi v thch thc, ti sao c cc cuc biu tnh chng ton cu ha?
Suy ngh tr li cu hi
Suy ngh tr li cu hi
-
23
m ton cu ko theo cc dng chy thng mi, k thut, cng ngh, thng tin, vn ho.
c trng ca ton cu ha:
- Hp tc gia cc nc, cc vng lnh th, cc khu vc c tng cng trn tt c cc mt, trong hp tc kinh t din ra mnh nht
- Cc tp on ln, cc cng ty xuyn quc gia xut hin nhiu nc v khu vc.
- Xut hin cc th trng c tnh cht ton cu nh chng khon, ngn hng, bo him, giao thng, dch v
- Hp tc v trao i vn ha cng ang din ra si ng trn c s tn trong s a dng v vn ha
- Nhn loi ang mong mun hnh thnh v xy dng cc gi tr chung ca o l ton cu nh tnh ngi, tnh ngi, khoan dung, yu ha bnh, tnh hu ngh
Xu th ton cu ha l tt yu, nhng n va to ra thi c v thch thc khng nh cho cc nc, c bit l cc nc yu v kinh t, ton cu ha gp phn khai thc v pht huy th mnh ca cc nc nhng ton cu ha cng ang to ra khong cch giu ngho ngy cng ln gia cc nc v ngi dn trong mi nc v nhng nc c tim lc kinh t v nhng ngi c vn s tranh th c c hi, nhng nc ngho c nguy c l bi thi cng ngh lc hu ca cc nc giu
2.1.3. Pht trin nn kinh t tri thc
Nn kinh t tri thc, cn gi l kinh t da vo tri thc (KBE - Knowledge - Based Economy) l nn kinh t ch yu da vo tri thc, trn c s pht trin khoa hc v cng ngh cao. OECD (T chc hp tc v pht trin kinh t) ch ngha: "Nn kinh t tri thc l nn kinh t ngy cng ph thuc trc tip vo vic sn xut phn phi v s dng tri thc v thng tin" (OECD 1996) Din n hp tc kinh t Chu - Thi Bnh Dng (APEC) nh ngha: "Nn kinh t tri thc l nn kinh t m trong qu trnh sn xut, phn phi v s dng tri thc tr thnh ng lc chnh cho tng trng, cho qu trnh to ra ca ci v vic lm trong tt c cc ngnh kinh t (APEC 2000). Ngn hng Th gii (WB, 2000) nh gi "i vi cc nn kinh t tin phong trong nn kinh t Th gii, cn cn gia hai yu
c trng ca nn kinh t tri thc, so snh hng ha ca nn kinh t tri thc vi hng ha ca cc nn kinh t nng nghip, cng nghip?
Suy ngh tr li cu hi
-
24
t tri thc v cc ngun lc ang nghing v tri thc. Tri thc thc s tr thnh yu t quan trng nht quyt nh mc sng - hn c yu t t ai, hn c yu t t liu sn xut, hn c yu t lao ng. Cc nn kinh t pht trin nht v cng ngh ngy nay thc s da vo tri thc". c trng ca nn kinh t tri thc:
- Nn kinh t tri thc l nn kinh t hu cng nghip, l nn vn minh thng tin, bt u xut hin vo cui thp k 80 ca th k XX
- L nn kinh t ly tr lc l ti nguyn ch yu, khoa hc cng ngh tr thnh lc lng sn xut trc tip, cc ngnh cng ngh cao tr thnh ngnh sn xut quan trng hng u.
- Sn phm sn xut ra c tnh theo gi tr ca tri thc kt tinh trong , gi nguyn vt liu ch chim rt t.
2.2. Nhng thch thc t ra cho gio dc
- Gio dc phi gii quyt mi quan h gia ton cu v cc b, GD phi lm cho mi cng dn c c nhng gi tr ton cu, ng thi c c nhng gi tr ca cng ng, quc gia mnh.
- GD phi gii quyt mi quan h gia truyn thng v hin ai, lm sao cho cc c nhn tip thu c tinh hoa vn ha nhn loi, ng thi vn khng lm mt i nhng truyn thng tt p ca dn tc mnh.
- Phi gii quyt mi quan h gia chin lc pht trin gio dc di hn v k hoch ngn hn, ngha l x l hi ha yu cu trc mt v k hoch pht trin lu di.
- Gio dc phi ng trc s cnh tranh ngy cng gay gt hn, tuy nhin y cng l quy lut o thi ci lc hu, l c hi pht trin.
- Gio dc phi gii quyt mu thun gia vic tri thc loi ngi tng ln nhanh chng vi kh nng nhn thc ca mi c nhn l c hn.
- Gio dc ng trc thch thc ca vic pht trin v khoa hc, cng ngh, ca iu kin sng nhng l tng v o c sng ca th h tr c phn thay i theo chiu tiu cc.
Hng dn SV c ti liu nh
T hc nh theo hng dn, nu c thc mc th ngh gii p
-
25
3. Xu th pht trin gio dc th k XXI v nh hng pht trin gio dc
3.1. Xu th pht trin gio dc
3.1.1. Nhn thc GD l s nghip hng u ca mi quc gia
T xa xa, v tip tc cho n ngy nay, nhiu hc gi v giai cp cm quyn nhn thc c tm quan trng ca gio dc i vi s pht trin x hi, v vy lun cao v coi vic quan tm, u t cho pht trin gio dc l mt trong nhng u tin hng u. Khi x hi ang chuyn sang nn kinh t tri thc, ca ci chnh l tr tu ca con ngi, m mun con ngi c tr tu th phi c gio dc. Chnh v vy gio dc cng ngy cng c vai tr quan trng hn.
nhiu nc pht trin, ang pht trin v chm pht trin, gio dc c coi l khu then cht to bc t ph i ln, l cha kha m cnh ca i vo tng lai ti p, u t cho gio dc l u t khn ngoan v c hiu qu nht. Chnh v l , gio dc tr thnh s nghip hng u ca mi quc gia.
nc ta, gio dc c coi l quc sch hng u, iu ny c khng nh trong Hin php v trong Lut Gio dc.
3.1.2. X hi ha gio dc
X hi ha gio dc l lm cho c x hi quan tm v gp cng sc vo s pht trin ca gio dc. X hi ha gio dc l xu hng pht trin ca gio dc trn th gii
X hi ha gio dc nhm mc tiu huy ng sc mnh tng lc ca x hi cho gio dc nhng cng c ngha l gio dc phi gn vi i sng x hi, phc v cho yu cu v s pht trin ca x hi.
nc ta, x hi ha gio dc l mt ch trng ca ng, Nh nc v c khng trong iu 12 Lut Gio dc 2005.
3.1.3. Gio dc sut i
Bc H dy Hc hi l mt vic phi tip tc sut i Khng ai c th t cho mnh bit ri, bit ht ri. Th gii ngy cng i mi, nhn dn ta ngy cng tin b, cho nn chng ta phi tip tc hc v hnh tin b kp nhn dn ( H Ch Minh ton tp, nxb Chnh tr Quc gia, 2000, t4, tr 101)
x hi p ng nhu cu hc tp sut i th phi xy dng nhiu loi hnh gio dc, xy dng h thng gio dc m, khng gii hn cho nhng ngi trong tui nht nh. ng thi trang b cho
Thuyt trnh
Thuyt trnh v vn p
Hiu th no l x hi ha gio dc?
Ti sao phi x hi ha gio dc?
Ti sao phi gio dc v hc tp sut i?
T chc gio dc nh th no v cn gio dc g cho ngi hc to c hi hc tp sut i
-
26
ngi hc k nng t hc.
3.1.4. p dng sng to cng ngh thng tin vo qu trnh gio dc
Vic pht trin ca cng ngh, c bit l cng ngh thng tin hin thc ha mong mun hc tp sut i v hc tp mi lc, mi ni v n gip gio dc khng cn ph thuc vo thi gian, a im v khong cch.
Cc hnh thc hc tp v gio dc t xa, hc qua mng internet s ngy cng pht trin.
Vic p dng cng ngh vo trong gio dc, k c gio dc theo hnh thc lp bi truyn thng cng gp phn to ln trong vic nng cao hiu qu gio dc v hc tp.
3.1.5. i mi mnh m qun l gio dc
Qun l gio dc th hin nhiu b phn v nhiu cp, n nhm mc ch lm cho cc b phn cu thnh ca h thng gio dc vn hnh ng mc ch, cn i, hi ha, lm cho hot ng ca ton h thng t hiu qu cao.
i mi mnh m qun l gio dc th hin nhng mt sau:
- Nng cao hiu qu qun l gio dc ca chnh ph, phn cp mt cch r rng v hp l vic qun l gio dc cc cp pht huy sc mnh ca mi b phn trong h thng gio dc.
- Trin khai vic o to, bi dng nng cao nng lc qun l ca cn b. C chnh sch thu ht v tuyn chn c cn b c ti, c tm.
- Cng c, tng cng h thng thng tin qun l gio dc cc cp, hin i ha h thng thng tin truy cp nhanh chng v kp thi, to iu kin h tr tch cc cho vic ra quyt nh.
- Tng cng, minh bch, v cng khai vic nh gi trong gio dc.
- D bo c nhu cu nhn lc ca x hi c k hoch o to.
3.1.6. Pht trin gio dc i hc
Pht trin gio dc i hc nhm o to ra ngun nhn lc cao cho x hi, c bit l trong x hi thng tin, trong nn kinh t hi nhp, nn kinh t tri thc.
Thuyt trnh v t chc sinh vin t hc
Thuyt trnh v t chc SV t hc
T hc theo hng dn
-
27
3.2. nh hng pht trin gio dc trong th k XXI
UNESCO ch trng y mnh pht trin gio dc khi bc vo th k XXI vi chin lc bao gm 21 im, c th tm tt t tng chnh ca n nh sau:
- GD thng xuyn, GD sut i, xy dng x hi hc tp.
- Gio dc khng ch lm cho ngi hc c hc vn m cn c k nng, tay ngh lao ng.
- Gio dc gn vi pht trin kinh t x hi, ch ti vic hng nghip.
- Gio dc tr trc tui n trng phi l mc tiu ln trong chin lc gio dc.
- Gio vin l nh s phm ti nng ch khng phi l ngi truyn t kin thc. Ging dy phi ph hp vi ngi hc ch khng phi l s p t my mc, buc ngi hc phi tun theo.
y ban quc t v gio dc cho th k XXI do i hi ng ln th 26 ca UNESCO thnh lp nm 1991 ra 6 nguyn tc c bn cho cc nh qun l gio dc v cc lc lng gio dc nh sau:
- Gio dc l quyn c bn ca con ngi v cng l gi tr chung nht ca nhn loi.
- Gio dc chnh quy v khng chnh quy u phi phc v x hi, gio dc l cng c sng to, tng tin v ph bin tri thc khoa hc n mi ngi.
- Cc chnh sch gio dc phi ch phi hp hi ha c ba mc tiu: cng bng, thch hp v cht lng.
- Mun tin hnh ci cch gio dc cn phi xem xt k lng v hiu bit su sc v thc tin, chnh sch v cc iu kin cng nh cc yu cu ca tng vng.
- Cn phi c cch tip cn pht trin GD thch hp vi tng vng. Ch ti gi tr chung v c im ring ca mi vng.
- GD l trch nhim ca ton x hi v ca tt c mi ngi.
3.3. Cc quan im ch o pht trin gio dc Vit Nam
Quan im ch o pht trin gio dc nc ta th hin tp trung trong Hin php, Lut Gio dc, Chin lc pht trin gio dc 2001-2010.
Thuyt trnh v t chc SV t hc
-
28
- Gio dc l quc sch hng u.
- Xy dng nn gio dc c tnh cht nhn dn, dn tc, khoa hc, hin i, ly ch ngha Mc - Lnin v t tng H Ch Minh lm nn tng. Thc hin cng bng x hi trong gio dc, to c hi ai cng c hc hnh.. C c ch, chnh sch gip ngi ngho hc tp, khuyn khch ngi gii pht trin ti nng.
- Gio dc hc sinh pht trin ton din c o c, tri thc, sc khe, thm m, tay ngh, nng ng, sng to, trung thnh vi l tng c lp dn tc v CNXH, c ch vn ln, c thc cng dn, gp phn lm cho dn giu nc mnh, x hi cng bng, dn ch, vn minh.
- Pht trin gio dc gn vi nhu cu pht trin kinh t x hi, tin b khoa hc cng ngh, cng c an ninh quc phng; m bo s hp l v c cu trnh , ngnh ngh, vng min; m rng quy m trn c s m bo cht lng v hiu qu; kt hp o to v s dng; thc hin ng nguyn l gio dc quy nh trong Lut Gio dc.
- Gio dc l s nghip ca ng, Nh nc v ca ton dn, xy dng x hi hc tp, to iu kin cho mi ngi c thng xuyn hc tp v hc sut i. Nh nc gi vai tr ch o trong pht trin gio dc. y mnh x hi ha, khuyn khch, huy ng, to iu kin ton x hi tham gia pht trin gio dc.
- Khc phc bt cp trn nhiu lnh vc, tip tc i mi mt cch ng b, thng nht, to c s nng cao r rt hiu qu gio dc, phc v c lc cho s nghip CNH, HH, pht trin nhanh v bn vng.
Chng 3 - GIO DC V S PHT TRIN NHN CCH
1. Nhn cch v s pht trin nhn cch
1.1. Khi nim con ngi, c nhn, nhn cch
1.1.1. Con ngi: l s hp thnh ca ci t nhin v ci x hi. Trc ht, con ngi l mt b phn ca t nhin, l khu tin ha cao nht ca t nhin ni chung v ca qu trnh sinh hc ni ring, l thc th mang bn tnh t nhin sinh hc, mang trong n sc sng
Thuyt trnh, nu vn , vn p:
Mt em b khi mi sinh ra c c coi l mt con ngi khng, ti sao?
-
29
ca t nhin. Sau , con ngi cng l sn phm ca tin trnh pht trin x hi, l tng ha cc mi quan h x hi.
1.1.2. C nhn: l mt c th ngi, l mt con ngi c th, mt thnh vin trong x hi loi ngi.
1.1.3. Nhn cch l mt khi nim phc tp v c nhiu quan nim khc nhau, sau y l mt s khi nim hay gp:
- Nhn cch l ton th nhng thuc tnh c bit m mt c th c c trong h thng cc quan h x hi, trn c s hot ng v giao lu, nhm chim lnh cc gi tr vn ha vt cht v tinh thn. Nhng thuc tnh bao hm cc thuc tnh v tr tu, o c, thm m, th cht vv (1, tr55)
- Nhn cch l t hp cc thi , nhng c im, nhng thuc tnh tm l ring trong quan h hnh ng ca tng ngi vi th gii t nhin, th gii vt do loi ngi sng to, vi x hi v vi bn thn. (Phm Minh Hc)
- Theo Bch khoa ton th Lin X, nhn cch c th hin hai mt: th nht l con ngi vi t cch l ch th cc mi quan h v hot ng c thc; th hai l mt h thng gi tr c ngha x hi c trng cho c th tr thnh mt nhn cch.
- Theo quan nim truyn thng ca v trong i sng, ngi Vit Nam xem nhn cch gm hai mt l c v Ti. c (phm cht) ni ln mi quan h gia con ngi vi con ngi; Ti (nng lc) ni ln mi quan h gia con ngi vi cng vic.
Cc nh ngha trn cp n nhng c im bn cht ca nhn cch gm:
- Mt h thng cc thuc tnh n nh ca con ngi. Nhng thuc tnh ny rt a dng bao gm cc mt nh o c, tr tu, th cht, trnh thm m...;
- Mi ngi c nhn cch ring;
- Nhn cch c con ngi pht trin, nh hnh v mt x hi, tr thnh mt ch th x hi;
- Bn cht nhn cch gm hai mt: t nhin v x hi, trong mt x hi c ngha quan trng c bit.
1.2. Khi nim s pht trin nhn cch
Con ngi khi sinh ra cha c nhn cch, n ch c hnh thnh v pht trin trong qu trnh sng ca con ngi. Vic hnh thnh v
Suy ngh v cc vn sau: ti sao nhiu nc u thng nht v quy nh thnh lut rng c nhn phi n mt tui nht nh mi c quyn bu c, ng c, chu trch nhim trc php lut v hnh vi ca mnh, c kt hn
Chng ta ang thc hin cuc vn ng hc tp v lm theo tm gng o c Bc H, vy phi chng nhn cch Bc vn cn tn ti, ngi ta mt i song nhn cch vn cn.
Trong tam t kinh c vit:
Suy ngh gii quyt vn
-
30
pht trin nhn cch din ra bng cch lnh hi, k tha cc gi tr do cc th h trc li thng qua hc tp, lao ng, giao lu, vui chi S pht trin nhn cch bao gm cc mt c th sau y.
-Pht trin v th cht: biu hin s tng trng v thay i v cht ca c th, c th nh chiu cao, cn nng, c bp v s hon thin cc gic quan, cc chc nng c th
- Pht trin v mt tm l: biu hin bin i c bn v cht trong cc qu trnh nhn thc, tnh cm, ch, nhu cu, np sng, ch, nht l s hnh thnh cc thuc tnh mi ca nhn cch.
- Pht trin v mt x hi: biu hin thi , hnh vi ng x trong mi quan h vi ngi xung quanh, vic tch cc, t gic tham gia vo cc mt khc nhau ca i sng x hi.
Kt lun: s pht trin nhn cch l mt qu trnh bin i tng th, ci bin ton vn cc sc mnh th cht, tinh thn cng nh cc nng lc ca tr, c tnh n la tui ca chng. l qu trnh khng ch dng li nhng bin i v lng m n l s bin i v cht. S tng trng v lng, bin i v cht din ra khng nhng i vi cc thuc tnh v th cht, tm l v x hi mi hnh thnh c trong qu trnh sng ca c nhn do tc dng ca hin thc xung quanh, m c i vi cc du hiu c di truyn v bm sinh.
2. Cc yu t nh hng n s hnh thnh v pht trin nhn cch
2.1. Di truyn, bm sinh v s pht trin nhn cch
Di truyn l s ti to tr nhng thuc tnh sinh hc nht nh, ging vi cha m; l s truyn li t cha m n con nhng phm cht v c im nht nh c ghi li trong cu trc gen. Nhng thuc tnh c di truyn bao gm cu trc gii phu-sinh l ca c th, nhng c im ca c th ngi, cc phm cht ca h thn kinh.
Thc tin cho thy rng b m l ngi da trng th con cng da trng, b m l ngi da vng th con cng l ngi da vng. Nhng b ni c nhiu th ting, con ln nn c ni c nhiu th ting nh b khng, b m l ngi phm ti, con ci liu c ging nh b m khng? Trong mt s gia nh, dng h thng xut hin nhng ngi ti qua cc th h, phi chng l c s di truyn ti nng? Nh vy, hin tng di truyn l c tht, nhng ci g di truyn c v ci g khng, di truyn, nh hng nh th no n s pht trin nhn
nhn chi s, tnh bn thin, tnh tng cn tp tng vin. Cu c ngha l lc mi sinh, tnh nt con ngi l thin, ci tnh y khng ai khc ai l my, song v tp nhim (bt chc v nhim theo) vi i, dn dn c s phn bit khc nhau. Cho kin v quan im trn.
Nu vn , to tnh hung c vn , vn p, thuyt trnh:
Trong bi Na m, Bc H c vit: Hin d phi u l tnh sn, phn nhiu do GD m nn.
Vy phn cn li nh hng n tnh nt con ngi l nhng yu t no?
Tm cc cu tc ng, ca dao ni v
Suy ngh, gii quyt vn
Suy ngh gii quyt vn
-
31
cch. y l vn phc tp v vy cn nhiu tranh lun, nhiu kin khc nhau, thm ch tri ngc. Nhng chng ta s tng bc phn tch, da trn cc c s khoa hc cng nh thc tin v vn ny c s thng nht mt s im c bn sau: di truyn c quyt nh trc nhn cch con ngi khng, cc yu t nh bm sinh, t cht, kiu hnh thn kinh c nh hng nh th no i vi s hnh thnh v pht trin nng lc, nhn cch.
Quan im ca ch ngha duy vt bin chng coi di truyn, bm sinh, sinh hc gi vai tr tin i vi s pht trin nhn cch, khng quyt nh trc kiu nhn cch:
- Di truyn, bm sinh, sinh hc m bo cho loi ngi tip tc tn ti (v mt sinh hc), ng thi gip con ngi thch ng vi nhng bin i ca cc iu kin tn ti ca n (v d: cc phn x bn nng gip a tr c th tn ti c nh s nui dng, c th sng ca con ngi c th thay i thch nghi vi mt s thay i c gii hn ca nhng iu kin xung quanh)
- Nhn cch ch hnh thnh, pht trin v tn ti trn mt c th ngi sng, trong s lnh ln v no b v cc c quan thn kinh, cc gic quan c vai tr to ln i vi s pht trin nhn cch. Yu t bm sinh, sinh hc thun li s l tin thun li cho s hnh thnh, pht trin nhn cch. Ngc li, bt c s thim khuyt hoc tn thng no v mt sinh hc, c bit l thim khuyt, tn thng v c quan thn kinh v cc gic quan u to ra nhng bt li cho vic hnh thnh, pht trin nhn cch.
- Phn nh tm l l chc nng ca mt dng vt cht c t chc v tin ha cao, l no b ca con ngi. Nh c kh nng phn nh ny m cc qu trnh tm l phc tp, thc, nhn cch con ngi mi c th hnh thnh v pht trin di tc ng ca hon cnh xung quanh. mt s loi vt cng c no b nhng khng c kh nng phn nh nh no b ca con ngi, nn c sng trong x hi loi ngi cng khng th c thc, nhn cch.
- Nhng di truyn khng quyt nh trc nhn cch, d c t cht ngi m khng sng trong x hi loi ngi cng khng th c nhn cch. Cc trng hp tr em ngay t nh b lc v c th rng nui minh chng iu ; C cng mt c im di truyn nhng sng trong nhng iu kin x hi khc nhau, hot ng khc nhau th nhn cch cng khc nhau. Trng hp quan st v nghin cu trn tr sinh i cng trng kt lun iu ny.
- T cht l mt s c im sinh hc ca con ngi gip cho h c
vai tr ca di truyn, mi trng, hot ng, giao tip, GD i vi s pht trin tm l, nhn cch ca con ngi?
-
32
th thnh cng trong mt hoc mt s hot ng nht nh. Nhng t cht c sn trong cu to ca no, v trong cc c quan nh c quan cm gic, cc c quan vn ng T cht ch l iu kin sau ny thc hin c kt qu, hnh thnh nng lc mt hoc mt s hot ng no . Song iu ny khng c ngha l t cht quyt nh sn nhn cch (c th l nng lc). T cht c tr thnh nng lc hay khng cn ph thuc vo hon cnh thc tin, hot ng hc tp v lao ng, rn luyn, tch ly kinh nghim ca c nhn ; ngi c t cht c th tham gia c hiu qu vo cc lnh vc ht sc rng ri m khng quy nh trc mt hot ng no. S thnh cng cn do yu t hon cnh, s la chn v rn luyn ca c nhn
- Cc thuc tnh v loi hnh thn kinh khng nh trc nhng nt tnh cch sau ny ca con ngi, mc d chng c nh hng n s hnh thnh v pht trin cc nt tnh cch. C nhng nt tnh cch khc nhau c hnh thnh trn cng mt kiu hnh thn kinh, v ngc li c nhng nt tnh cch ging nhau nhng c trn nhiu kiu hnh thn kinh. Kiu hnh thn kinh l c s sinh l thn kinh ca kh cht, nhng kh cht mang bn cht x hi, chu s chi phi ca cc c im x hi, bin i do rn luyn v GD.
- Cc nghin cu ch ra rng con ngi khi sinh ra khng b nh trc bi mt hnh vi v gi tr no v mt x hi, ngoi nhng hnh vi bn nng lm iu kin sng. Cc phm cht v nng lc ch c th c c trong qu trnh sng v hot ng trong x hi, giao tip vi nhng ngi xung quanh vi nhng iu kin c o, khng lp li.
- C th con ngi c s bin i qua cc giai on la tui, s bin i ny kh phc tp v n cng nh hng n s pht trin tm l, nhn cch ca giai on . ch l nh hng ca sinh l i vi tm l, n khng quyt nh trc nhn cch. V d, tnh cm khc gii, tnh yu nam n ch ny sinh mt giai on nht nh, n thng gn vi vic dy th ca c th. Tuy nhin, tnh cht ca tnh yu chu s chi phi ca hon cnh x hi, ca hot ng, ca GD
Kt lun: Bm sinh, di truyn, sinh hc ch l yu t tin cho s hnh thnh v pht trin nhn cch, khng quyt nh trc nhn cch. V vy, khng c tuyt i ha vai tr ca yu t sinh hc, di truyn, ging nh c ngi quan nim trng n rm trng trn, cha m sinh con tri sinh tnh t bung lng GD. Ngc li cng khng c xem nh vai t ca bm sinh, di truyn, sinh hc, c bit l yu t t cht v kiu hnh thn kinh trong vic pht trin nng lc.
-
33
Cc nh GD phi ch trong vic to iu kin cho tt c hc sinh c pht trin nng lc hin c. Mt h thng GD tin b phi m bo nhng iu kin bnh ng cho s pht trin ton din ca con ngi, ng thi cng coi trng vic i x thch hp vi tng hc sinh theo nhng c im c nhn ca h. GD mi ngi c thc bo v c th, c bit l bo v h thng thn kinh l mt vic rt quan trng.
2.2. Mi trng v s pht trin nhn cch
Mi trng l h thng nhng hon cnh bn ngoi, nhng iu kin t nhin, x hi tc ng n cuc sng v hot ng ca con ngi.
Phn chia mt cch khi qut nht, c mi trng t nhin v mi trng x hi:
- Mi trng t nhin l iu kin a l, sinh thi. N c nh hng rt ln n s pht trin th cht, n cuc sng v hot ng ca con ngi.
- Mi trng x hi phm vi rng l ch chnh tr-x hi, th ch kinh t, chnh sch, nn vn ha ca quc gia. phm vi hp, l mt b phn ca mi trng ln, hay cn gi l hon cnh- ci trc tip tc ng n cuc sng ca cc c nhn. Mi trng nh l cc mi quan h gia nh, nh trng, nhm bn, a phng, phong tc tp qun, iu kin kinh t, vn ha, chnh tr . ca ni sinh sng.
S hnh thnh v pht trin nhn cch ch yu chu s tc ng ca mi trng x hi.
Ngy nay, vi s pht trin ca cng ngh v s bng n thng tin, mi ngi c tip xc vi cc thng tin a dng v phong ph t cc phng tin truyn thng nh bo tr, i, ti vi, internet D ch c tr trong mt mi trng nh hp nhng nu qua cc phng tin trn, c nhn vn c th tip xc vi rt nhiu thng tin n t khp ni trn th gii, t nhiu nn vn ha khc nhau.
Vai tr ca mi trng i vi s hnh thnh v pht trin nhn cch:
Mi trng l iu kin cho s hnh thnh v pht trin nhn cch.
- Con ngi, d khi sinh ra bnh thng, c cc t cht ngi nhng nu khng sng trong x hi loi ngi th s khng tr thnh con ngi thc th. Cc trng hp tr em b lc, c th rng nui dng chng minh iu ny.
- Mi trng vi t cch l th gii khch quan, l ci c phn
-
34
nh, tc ng ti con ngi vi t cch l ch th phn nh, s tc ng ny li cc du vt trn v no, c bit l cc gi tr vn ha, chun mc x hi s tc ng n a tr thng qua cc hot ng khc nhau s c th c lu gi, cng c v c th tr thnh cc thuc tnh tm l ca c nhn. Lnin ni rt hnh nh rng: cng vi dng sa m, a tr hp thu tm l, o c ca x hi m n l thnh vin
- Bn cht con ngi l tng ha cc mi quan h x hi, thng qua cc mi quan h x hi m c nhn chim lnh cc gi tr ca x hi, bin n thnh gi tr ca bn thn.
- Mi trng, c bit l mi trng x hi ra cc chun mc, cc quy tc, cc yu cu cho cc c nhn. Cc c nhn phi bit tip nhn v hnh thnh nhng phm cht, nng lc theo yu cu ca mi trng thch ng vi n.
- S tc ng ca mi trng n s hnh thnh v pht trin nhn cch l v cng mnh m, phc tp v ty theo mi ch th, mi giai on. Nhng khng phi con ngi hon ton tip nhn tt c cc tc ng ca mi trng mt cch c hc, my mc. Thng thng, s tc ng ca mi trng n c nhn mnh m nht khi c nhn cha c thc hoc thc cha pht trin hon ton, v th m gn mc th en, gn n th rng. Khi c nhn thc c v cc gi tr th s tip thu ny s c chn lc. Khi thc pht trin, c kh nng phn tch v la chn, nn con ngi s tip thu chn lc cc tc ng ca mi trng, v vy khng phi lc no con ngi cng th ng trc hon cnh. Ni cch khc, mt thi im no vic tip nhn cc tc ng ca mi trng cn ty thuc vo quan im, nim tin, nhu cu, cc thuc tnh ca c nhn. V th c trng hp gn bn m chng hi tanh mi bn.
- Mi trng tc ng n con ngi nhng con ngi cng c th tc ng tr li v ci to mi trng. Mc ni: hon cnh sng to ra con ngi trong chng mc con ngi sng to ra hon cnh. V vy, con ngi bng tnh tch cc ca mnh cn phi ci to hon cnh theo nhu cu v li ch ca mnh. Nhng g tt p th gi li, nhng g cn cha ph hp th iu chnh cho ph hp, nhng g lc hu th kin quyt loi b. Ci to ci xu, to dng ci tt p hn cho x hi chnh l to ra mi trng GD tt cho con ngi.
Kt lun:
Nghin cu con ngi phi nghin cu hon cnh sng ca h; GD con ngi phi thng nht vi vic ci to x hi; phi GD cho tr
-
35
kh nng khng vi nhng yu t tiu cc ca mi trng, la chn v tip thu c chn lc cc tc ng ca mi trng, khng nn lc no cng hn ch v ngn cm tr tip xc vi bn ngoi.
2.3. Gio dc i vi s pht trin nhn cch
Bn v vai tr ca GD, trong lch s c nhiu ngi cp ti. Khng T (551-479 trCN) ni: Ngc bt trc, bt thnh kh, nhn bt hc, bt tri o. H Ch tch trong bi Na m c vit: Hin d phi u l tnh sn. Phn nhiu do GD m nn.
C ba loi GD: GD gia nh; GD nh trng v GD x hi. Mi loi GD c chc nng, vai tr, th mnh ring m kh c th thay th, thm ch khng th thay th.
- GD gia nh ng vai tr nn tng cho GD nh trng v GD x hi, c thc hin ngay khi a tr cho i, thm ch ngay t khi trong bng m, GD gia nh tc ng mnh m n a tr nht l nhng nm u i. Nu GD gia nh tt th to ra nn tng tt, ngc li, nu GD gia nh khng tt hoc c nhng sai lm s to ra kh khn cho GD nh trng.
- GD nh trng c vai tr nh hng cho GD gia nh v GD x hi, ng thi l c quan chuyn trch GD, c t chc khoa hc v vy n mang li hiu qu cao, nht l trong vic pht trin nng lc ca tr m GD gia nh v GD x hi kh thay th c.
- GD x hi h tr v thc y nhng tc ng ca gia nh v nh trng.
Gia nh, nh trng, x hi l ba lc lng GD to ln, nu phi hp cht ch, thng nht v mc ch, phng php th s mang li hiu qu cao.
Vai tr ch o ca GD, c bit l GD nh trng th hin nhng ni dung sau:
- Vch ra chiu hng, mc tiu hnh thnh v pht trin nhn cch hc sinh, ng thi t chc, ch o, dn dt hc sinh thc hin qu trnh tin n kt qu mong mun. Qu trnh ny din ra thng xuyn, lin tc, c t chc khoa hc, ph hp vi cc quy lut pht trin ca con ngi, v vy n loi tr bt nhng yu t bt li v pht huy c yu t tch cc. a tr tham gia qu trnh ny t khi cn nh cho n khi tr thnh mt cng dn v k c thi gian sau , v vy trnh c qu trnh m mm, mt nhiu thi gian, cng
Nu khng c GD ca nh trng, nhn cch tr c hnh thnh v pht trin c khng?
Th mnh, u im ca GD nh trng l g, ti sao mun c nhiu c hi thnh ti, nht thit phi n trng hc?
Suy ngh tr li cu hi
-
36
sc m vn c th chim lnh gi tr ca nhn loi, bin n thnh gi tr ca bn thn mt cch nhanh nht v thun li nht.
- GD c th trang b cho tr nhng phm cht v nng lc khng ch thch ng vi hon cnh hin ti m cn c th thch ng vi hon cnh s gp trong tng lai. y l tnh i trc, n u ca GD.
- GD c th pht huy ti a cc mt mnh ca cc yu t khc, ng thi c th mang li nhng tin b trong s hnh thnh v pht trin nhn cch m cc yu t di truyn, mi trng khng th mang li c. V d, nh tc ng ca GD m con ngi c th lm c nhng loi ton phc tp, tr thnh k s, bc s, ngh s
- GD c sc mnh ci bin nhng nt tnh cch, hnh vi, phm cht i lch chun mc x hi.
- GD l con ng hu hiu pht huy nhng tim nng, t cht bm sinh thnh nng lc hin thc.
- GD c tm quan trng c bit i vi ngi khuyt tt v thiu nng v nhiu nguyn nhn. Nh c s can thip sm, c phng php GD ph hp, cng s h tr ca cc phng tin khoa hc k thut m c th gip h phn no phc hi chc nng mt, pht trin cc chc nng b tr khc, gip h pht trin nhn cch, ha nhp vi cuc sng cng ng..
- GD cn c kh nng chi phi, tc ng ti cc yu t khc (nh mi trng) theo hng tch cc t tc ng n vic hnh thnh nhn cch cho tr. Ni cch khc, GD ch o v ci to mi trng GD theo hng tch cc, to ra mi trng GD thun li.
Kt lun:
Mun hnh thnh v pht trin nhn cch theo con ng ng hng nht, gn nht, nhanh nht, c hiu qu nht th phi c GD, c bit l GD nh trng. Tuy nhin GD khng phi l cha kha vn nng, ch l cng c hu hiu nht, GD khng th tch ri cc yu t sinh hc, mi trng, hot ng ca c nhn. GD ch c th thc hin c v t kt qu tt khi da trn cc yu t v kt hp tt vi cc yu t . GD ch gi c vai tr ch o khi t chc khoa hc, da trn cc c s khoa hc v con ngi. Phi bin c GD l nhng tc ng bn ngoi tr thnh t GD, lm cho c nhn c thc t GD, t hon thin mnh trn tt c cc phng din v ngi c GD thc s l ngi bit t GD.
-
37
2.4. Hot ng v giao tip ca c nhn i vi nhn cch
Hot ng l qu trnh tc ng vo th gii khch quan, lm bin i th gii to ra nhng sn phm theo nhu cu ca con ngi. Qu trnh ny c s tiu hao nng lng thn kinh v c bp. Hot ng lm thay i khch th nhng n cng lm thay i chnh bn thn ch th v mt th cht v tinh thn.
Giao tip l s tip xc tm l gia ngi vi ngi, thng qua con ngi trao i vi nhau v thng tin, v cm xc, tri gic v nh hng qua li ln nhau.
Hot ng v giao tip ng vai tr quyt nh trc tip nht i vi s hnh thnh v pht trin nhn cch. iu ny th hin nhng kha cnh sau:
- Xt v lch s pht sinh loi ngi, chnh nh lao ng-dng hot ng c trng nht m c qu trnh tin ha t loi vn ngi thnh con ngi. Nh lao ng m con ngi mi c dng ng thng, t chi hon thin, b c pht trin con ngi tr nn p hn, hon thin hn nh lao ng. Qu trnh ny mt hng vn nm.
- Xt v lch s c nhn, khi a tr sinh ra v c sng trong x hi loi ngi, n phi hot ng v giao tip tch cc th mi c th chuyn ha cc gi tr ca x hi thnh gi tr ca bn thn.
- Thng qua hot ng v giao tip m a tr c iu kin bc l, rn luyn, pht trin cc t cht, phm cht, nng lc.
- Thng qua hot ng v giao tip, con ngi c kim nghim, tri nghim cc gi tr ca cuc sng, iu ny c ngha quan trng trong vic tip tc gi li hay loi b nhng iu m ngi ta tip thu c hay hnh thnh nhng gi tr mi c nhn.
- Hot ng v giao tip l nhu cu ca con ngi, nhu cu ny c tha mn mi lm cho tm l, thc, nhn cch con ngi pht trin bnh thng. Cc th nghim v vic ngi ta khng c giao tip, dn ti b trm cm chng minh iu ny.
Kt lun: Hot ng v giao tip ng vai tr trc tip nht i vi s hnh thnh v pht trin nhn cch. Hot ng v giao tip tch cc chnh l biu hin ca vic t GD. V vy trong qu trnh GD cn ch nhng im sau:
- a hc sinh vo cc hot ng v giao lu a dng, coi l con ng c bn GD hc sinh.
- Cn nm c cc hot ng ch o ca tng thi k t chc
Yu cu SV nhc li khi nim hot ng v giao tip trong tm l hc i cng
Tr li cu hi
-
38
cc hot ng cho ph hp vi tm sinh l hc sinh.
- Cn t chc cc hot ng mt cch sinh ng, hp dn, ni dung phong ph to ra hng th cho hc sinh.
3. Gio dc v s pht trin nhn cch ca hc sinh theo la tui
3.1. Tr trc tui hc
3.2. Hc sinh tiu hc
3.3. Hc sinh trung hc c s
3.4. Hc sinh trung hc ph thng
T chc hc sinh nghin cu ti liu nh v tho lun trn lp. Ch ti cc vn sau:
- Cc giai on la tui v hot ng ch o, quan h x hi ca la tui
- c im v th cht v sinh l thn kinh
- c im v tm l: Qu trnh nhn thc, tr nh, ch , mc ch, tnh cm.
- Rt ra nhng c trng nht ca la tui.
Trn c s ra yu cu i vi gio dc tr em cc giai on la tui.
4. Mt s phm cht nhn cch con ngi Vit Nam cn gn gi v pht huy.
- Yu qu lao ng;
- Yu nc;
- on kt;
- Nhn i;
- Hiu tho;
- Hiu hc.
T chc hc sinh nghin cu ti liu nh v tho lun trn lp.
Thuyt trnh, vn p
T hc nh v tho lun trn lp
-
39
Chng 4 - MC CH V NGUYN L GIO DC
1. Khi nim mc ch, mc tiu GD
1.1. Khi nim mc ch GD
Mc ch GD y c hiu l mc ch GD ca c h thng GD, ca mt nn GD, n tm bao qut v rng hn mc tiu.
Mc ch GD l phm tr c bn ca GD hc. Vi tm quan trng ca n, vn xc nh mc ch GD c t ra t rt xa xa trong lch s x hi.
Theo ngha thng thng, mc ch GD l ci ch cn t c ca s nghip GD mi quc gia trong mi giai on lch s xc nh. Vic xc nh mc ch GD thng c tin hnh khi nh nc t chc mt h thng GD.
Mc ch GD l m hnh l tng v sn phm GD, l phm tr c tnh cht nh hng lu di ca nn GD quc gia.
Mc ch GD c mt s c im sau: - C tnh lch s. - C tnh giai cp. - Mang mu sc dn tc. - C tnh thi i.
1.2. Khi nim mc tiu GD
Mc tiu GD l nhng tiu ch, ch tiu, nhng yu cu c th phi t c sau mt hot ng GD. Mc tiu GD l thnh phn, b phn ca mc ch GD, ni cch khc, mc tiu GD chnh l c th ha mc ch GD.
Tm li: Mc ch v mc tiu GD l hai khi nim c quan h mt thit vi nhau, l hai khi nim cng ch kt qu hng ti ca gio dc, nhng khng phi l mt:
- Mc ch GD l ci mong i l tng, mc tiu GD l ci c th hin thc ha.
- Xut pht t mc ch xy dng mc tiu. Vic tin gn n mc ch phi thng qua vic t c cc mc tiu.
- Mc tiu GD c th hn mc ch, lm chc nng ch o t chc thc hin cc qu trnh GD v l cn c nh gi kt qu GD. Nhiu trng hp, mc tiu phi c lng ha, o c c, quan st c th mi thc hin c hai chc nng trn.
Ti sao ni mc ch GD l mt phm tr quan trng trong GD ?
Suy ngh tr li cu hi
-
40
2. Mc tiu GD Vit Nam
2.1. Nhng cn c xy dng mc tiu GD
Vic xy dng mc tiu GD c cn c vo cc yu t sau:
- Chin lc pht trin kinh t x hi, vn ha, khoa hc k thut ca t nc.
- Nhng iu kin, tim nng kinh t, vn ha, khoa hc, cng ngh c th ca t nc.
- Yu cu ca t nc, ca thi i i vi nhn cch th h tng lai.
- Xu th pht trin GD ca quc gia v ca th gii.
- iu kin hin c ca h thng GD quc dn.
- Trnh hin c ca ngi hoc theo cc cp hc.
2.2. Mc tiu GD Vit Nam
Mc tiu cp tng qut: Nng cao dn tr, o to nhn lc, bi dng nhn ti.
Mc tiu nhn cch:
Mc tiu nhn cch th hin mt cch khi qut nht l pht trin ton din c mt ca nhn cch con ngi (pht trin hon ton cc nng lc ca con ngi v GD lm pht trin hi ha cc mt ca nhn cch nh th cht, tr tu, tnh cm ).
T tng v GD ton din c t lu trong lch s, nhng n Mc v ng- ghen mi a ra y nhng c s khoa hc ca GD nhn cch ton din v t tr thnh mc tiu l tng ca nn GD x hi ch ngha.
Ngy khai trng u tin ca Nc Vit Nam Dn ch Cng ha (thng 9.1945), H Ch tch c th gi cc hc sinh v nhc ti vic nn GD mi c mc tiu l lm pht trin ton din con ngi: mt nn GD s o to cc em nn nhng ngi cng dn c ch cho nc Vit Nam, mt nn GD lm pht trin hon ton nhng nng lc sn c ca cc em (ch : pht trin hon ton nhng nng lc sn c nhng phi c ch cho t nc )
Mc tiu GD ton din, pht trin ton din cc mt ca nhn cch hc sinh c c th ha v c xc nh trong nhiu vn kin ca ng.
Mc tiu ny cng c c th ha v a vo lut. iu 2 Lut
Yu cu SV nghin cu Lut Gio dc v trnh by mc tiu gio dc ca cc cp hc.
Nghin cu Lut Gio dc nh v trnh by trn lp v mc tiu gio dc
-
41
GD 2005 quy nh: Mc tiu GD l o to con ngi Vit Nam pht trin ton din, c o c, tri thc, sc kho, thm m v ngh nghip, trung thnh vi l tng c lp dn tc v ch ngha x hi; hnh thnh v bi dng nhn cch, phm cht v nng lc ca cng dn, p ng yu cu ca s nghip xy dng v bo v T quc.
Mc tiu cp h thng GD:
Mc ch GD Vit Nam c c th ha thnh cc mc tiu GD cho tng cp hc, bc hc, ngnh hc v c quy nh trong Lut GD.
- Mc tiu GD mm non: Mc tiu ca GD mm non l gip tr em pht trin v th cht, tnh cm, tr tu, thm m, hnh thnh nhng yu t u tin ca nhn cch, chun b cho tr em vo hc lp mt.
- Mc tiu GD Tiu hc: GD tiu hc nhm gip hc sinh hnh thnh nhng c s ban u cho s pht trin ng n v lu di v o c, tr tu, th cht, thm m v cc k nng c bn hc sinh tip tc hc trung hc c s".
- Mc tiu GD Trung hc c s: GD trung hc c s nhm gip hc sinh cng c v pht trin nhng kt qu ca GD tiu hc; c hc vn ph thng trnh c s v nhng hiu bit ban u v k thut v hng nghip tip tc hc trung hc ph thng, trung cp, hc ngh hoc i vo cuc sng lao ng.
- Mc tiu GD Trung hc ph thng: GD trung hc ph thng nhm gip hc sinh cng c v pht trin nhng kt qu ca GD trung hc c s, hon thin hc vn ph thng v nhng hiu bit thng thng v k thut v hng nghip, c iu kin pht huy nng lc c nhn la chn hng pht trin, tip tc hc i hc, cao ng, trung cp, hc ngh hoc i vo cuc sng lao ng.
- Mc tiu GD ca trng dy ngh: Mc tiu ca GD ngh nghip l o to ngi lao ng c kin thc, k nng ngh nghip cc trnh khc nhau, c o c, lng tm ngh nghip, thc k lut, tc phong cng nghip, c sc kho nhm to iu kin cho ngi lao ng c kh nng tm vic lm, t to vic lm hoc tip tc hc tp nng cao trnh chuyn mn, nghip v, p ng yu cu pht trin kinh t - x hi, cng c quc phng, an ninh.
Trung cp chuyn nghip nhm o to ngi lao ng c kin thc, k nng thc hnh c bn ca mt ngh, c kh nng lm vic c lp v c tnh sng to, ng dng cng ngh vo cng vic.
-
42
Dy ngh nhm o to nhn lc k thut trc tip trong sn xut, dch v c nng lc thc hnh ngh tng xng vi trnh o to.
- Mc tiu ca GD i hc: Mc tiu ca GD i hc l o to ngi hc c phm cht chnh tr, o c, c thc phc v nhn dn, c kin thc v nng lc thc hnh ngh nghip tng xng vi trnh o to, c sc ho, p ng yu cu xy dng v bo v T quc.
o to trnh cao ng gip sinh vin c kin thc chuyn mn v k nng thc hnh c bn gii quyt nhng vn thng thng thuc chuyn ngnh c o to.
o to trnh i hc gip sinh vin nm vng kin thc chuyn mn v c k nng thc hnh thnh tho, c kh nng lm vic c lp, sng to v gii quyt nhng vn thuc chuyn ngnh c o to.
o to trnh thc s gip hc vin nm vng l thuyt, c trnh cao v thc hnh, c kh nng lm vic c lp, sng to v c nng lc pht hin, gii quyt nhng vn thuc chuyn ngnh c o to.
o to trnh tin s gip nghin cu sinh c trnh cao v l thuyt v thc hnh, c nng lc nghin cu c lp, sng to, pht hin v gii quyt nhng vn mi v khoa hc, cng ngh, hng dn nghin cu khoa hc v hot ng chuyn mn.
- GD thng xuyn gip mi ngi va lm va hc, hc lin tc, hc sut i nhm hon thin nhn cch, m rng hiu bit, nng cao trnh hc vn, chuyn mn, nghip v ci thin cht lng cuc sng, tm vic lm, t to vic lm v thch nghi vi i sng x hi. Nh nc c chnh sch pht trin GD thng xuyn, thc hin GD cho mi ngi, xy dng x hi hc tp.
Mc tiu cp chuyn bit:
Mc tiu GD cp ny l nhng ch tiu, nhng yu cu c th cn phi t c nh mc tiu dy, mc tiu hc, mc tiu ca chng trnh, ca mn hc. Nhng mc tiu ny cn c lng ha c th o lng c. Mc tiu cp ny th hin ba mt: Kin thc, k nng, thi m hc sinh phi t c trong qu trnh hc tp.
- Kin thc l h thng nhng khi nim, phm tr, nhng thng tin khoa hc theo ni dung tng mn hc, tng chuyn ngnh c th.
-
43
Kt qu hc tp ca hc sinh c nh gi v s lng v cht lng kin thc m h tip thu c.
- K nng l kh nng thc hin cc cng vic c th, sau khi hc sinh qua mt chng trnh hc tp, mt kha hun luyn. Trnh k nng c nh gi bng sn phm m hc sinh lm ra.
- Thi l biu hin thc ca hc sinh i vi kin thc tip thu c v nhng d nh ng dng chng vo cuc sng. Thi c biu hin qua mi quan h ca bn thn vi gia nh, x hi, cng vic v ngay c vi t nhin. l mt mt ca nhn cch, biu hin v c nh gi qua hnh vi.
3. Nguyn l GD
3.1. Khi nim nguyn l GD
Nguyn l GD l nhng lun im khi qut mang tm t tng v c tnh quy lut ca qu trnh GD (theo ngha rng), ch dn ton b h thng GD v qu trnh s phm, trong c qu trnh GD (theo ngha hp) v qu trnh dy hc (nhng b phn hp thnh)
Cn phn bit nguyn l GD vi nguyn tc GD v nguyn tc dy hc. Nguyn tc GD l cc lun im c bn ca L lun GD (GD theo ngha hp), c gi tr ch o cc hot ng GD, hnh thnh phm cht nhn cch, o c cho hc sinh. Tng t nh vy, nguyn tc dy hc l nhng lun im c bn ca L lun dy hc c gi tr ch dn qu trnh dy hc.
Nguyn l GD c c im sau y:
- Nguyn l GD l mt t tng GD c khi qut t bn cht ca GD, c c rt ra t quy lut v cc mi quan h bin chng gia GD vi cc mt ca i sng x hi.
- Nguyn l GD c khi qut t bn cht ca qu trnh dy hc v qu trnh GD theo ngha hp.
- GD l mt hot ng c mc ch, mc ch c tnh lch s v thi i. Nguyn l GD chnh l mt t tng GD c rt ra t mc ch GD v tr thnh phng thc thc thi mc ch GD.
- Nguyn l GD c c rt t kinh nghim GD tin tin ca cc nh trng qua nhiu thi i, lm cho GD t ti cht lng v hiu qu.
Tm hiu nguyn l GD c trnh by trong Lut GD, cho v d minh ha v vic thc hin nguyn l trong thc tin GD
Lm theo hng dn ca gio vin
-
44
3.2. Ni dung nguyn l GD Vit Nam
Khon 2, iu 3 Lut GD nc ta c Quc hi thng qua ngy 14.6.2005 ghi: Hot ng GD phi c thc hin theo nguyn l hc i i vi hnh, GD kt hp vi lao ng sn xut, l lun gn lin vi thc tin, GD nh trng kt hp vi GD gia nh v GD x hi.
y l mt lun im GD quan trng ca ng v Nh nc ta, l kim ch nam hng dn ton b cc hot ng GD trong nh trng v c trong x hi, n c khng nh t i hi ln III nm 1960 ca ng. T n nay, ni dung nguyn l vn cn nguyn gi tr v c php l ha thnh quy nh trong lut.
Ni dung nguyn l gm bn im quan trng cn lu :
- Hc i i vi hnh;
- GD kt hp vi lao ng sn xut;
- L lun gn lin vi thc tin;
- GD nh trng kt hp vi GD gia nh v GD x hi.
* Hc i i vi hnh l mt t tng GD va truyn thng va hin i, va c tnh khoa hc va c gi tr thc tin. Bn cht t tng ny nh sau:
- Hc hnh. Hnh l c k nng, k xo, p dng kin thc vo thc tin.
- Hc i i vi hnh l phng php hc tp hu hiu.
* GD kt hp vi lao ng sn xut l t tng GD ca nh trng hin i, ta c th thy nh sau:
- GD lao ng l mt ni dung ca GD ton din, hc sinh hm nay l nhng ngi lao ng trong tng lai, v vy phi chun b cho cc em sn sng bc vo lao ng.
- GD trong lao ng v bng lao ng l mt nguyn tc GD ht sc quan trng. Lao ng va l mi trng, va l phng tin GD con ngi.
- Mc ch ca o to ngh l to ra nhn lc cho cc lnh vc ca nn kinh t quc dn. V vy phi gn o to vi lao ng.
* L lun gn lin vi thc tin l mt yu cu quan trng i vi qu trnh GD v o to trong nh trng Vit Nam:
- L lun l tng kt, khi qut v thc tin v c tc dng ch o
-
45
thc tin. Thc tin l c s ca l lun v l cn c kim tra tnh khch quan, khoa hc ca l lun. V vy l lun gn vi thc tin l quy lut khch quan.
- Hot ng GD cui cng l con ngi ra phc v yu cu ca thc tin. Nh trng l mt b phn ca gung my x hi. V vy ni dung GD khng ch c l lun sung, l lun xa di thc tin, m phi phn nh c nhng g ang din ra trong x hi. L lun gn lin vi thc tin cng c ngha l hc l lun song ri phi mang ra p dng vo thc tin, ci to thc tin, nh th l lun mi c ch.
- Trong khi gng dy, v hc tp, gio vin v hc sinh phi thng xuyn lin h vi thc tin sinh ng, l nhng minh ha quan trng lm cho ngi hc hiu v tip thu tt bi hc. Ngc li, cc s kin, hin tng thc tin li c phn tch, soi sng bng l lun khoa hc.
* GD nh trng kt hp vi GD gia nh v GD x hi:
- Thc hin nguyn l ny nhm pht huy sc mnh tng hp ca cc lc lng GD. Mi lc lng c vai tr v u th ring m kh c th thay th. Bc H dy: GD trong nh trng ch l mt phn, cn cn c s GD ngoi x hi v trong gia nh gip cho vic GD trong nh trng c tt hn. GD trong nh trng d tt my nhng thiu GD trong gia nh v ngoi x hi th kt qu cng khng hon ton.
- GD nh trng kt hp vi GD gia nh v GD x hi l lm cho thng nht v ni dung v phng php GD, s phi hp tt s trnh c tnh trng trng nh xui, kn thi ngc, trit tiu v bi tr nhau. C nh vy mi nng cao sc mnh v hiu qu GD.
3.3. Phng hng qun trit nguyn l GD
mi cp qun l, iu hnh v thc hin vic GD cn qun trit nguyn l GD bng mt s bin php c th sau:
- Xy dng chng trnh GD v o to c tnh ton cn i gia cc mn l thuyt v cc mn thc hnh, phi hp l, hi ha gia ni dung l thuyt v thc hnh trong tng mn hc.
- S dng phng php theo hng pht huy tnh tch cc ca ngi hc, ly hc sinh lm trung tm. Thng xuyn lin h kin thc bi ging vi thc t. T chc thc hnh v th nghim cho sinh vin mc ph hp vi mc ch bi hc, mn hc.
- T chc cc c s thc hnh v th nghim ty theo bc hc, ngnh
-
46
hc, c bit l cc trng chuyn nghip v dy ngh.
- Xy dng mi trng GD lnh mnh. Phi hp GD vi cc gia nh, cc c quan on th GD.
- Nh nc, nh trng, a phng cn to iu kin thun li v c s vt cht k thut v tinh thn thun li cho gio vin v hc sinh dy v hc theo nguyn l GD.
Chng 5 - H THNG GIO DC QUC DN
1. Khi qut v h thng GD
1.1. Khi nim h thng GD
Theo quan nim rng th h thng GD gm h thng nh trng, h thng cc c quan vn ha GD ngoi nh trng v h thng c quan qun l GD v cc c quan nghin cu khoa hc v GD v dy hc.
Thng thng khi ni n h thng GD l ni n h thng nh trng v nh trng l ht nhn ca h thng GD theo quan nim rng.
V vy, theo quan nim hp th h thng GD l tp hp cc loi hnh GD (hoc loi hnh trng) c sp xp theo mt trnh t nht nh theo cc bc hc t thp n cao (t mm non n i hc v sau i hc).
T chc UNESCO tng kt v cho thy h thng GD ca cc nc u c cc bc hc c bn sau:
- Bc 0: Trc tui hc
- Bc 1: Tiu hc
- Bc 2: Trung hc c s
- Bc 3: Trung hc ph thng
- Bc 4: Sau trung hc
- Bc 5: Giai on u ca GD i hc.
- Bc 6: Giai on hai ca GD i hc.
1.2.Nguyn tc xy dng h thng GD
1.2.1. C s phng php lun v xy dng v pht trin h thng GD
- Xy dng h thng GD trn c s yu cu ca thc tin, ca nn
Yu cu SV thng k cc cp hc, bc hc Vit Nam v tm cch th hin bng s
Thuyt trnh v hng dn SV t hc
V s h thng cc cp hc v bc hc trong h thng gio dc quc dn Vit Nam.
c thm ti liu, c vn g th ngh gii p
-
47
vn ha dn tc, ca xu th pht trin ca thi i.
1.2.2. Cc nguyn tc xy dng h thng GD.
- H thng GD phi ph hp vi trnh pht trin kinh t, vn ha, khoa hc ca t nc, ng thi phi c kh nng p ng tt cc mc tiu ca chin lc pht trin theo giai on ca quc gia.
- m bo tnh nh hng chnh tr v s qun l ca Nh nc v GD.
- m bo tnh mm do, tnh lin tc, lin thng nhm p ng tt nhu cu hc tp sut i ca nhn dn.
2. H thng GD quc dn Vit Nam
Theo quy nh ti iu 4, Lut GD nc CHXHCN Vit Nam th: H thng GD quc dn gm GD chnh quy v GD thng xuyn.
Cc cp hc v trnh o to ca h thng GD quc dn gm:
a) GD mm non c nh tr v mu gio;
b) GD ph thng c tiu hc, trung hc c s, trung hc ph thng;
c) GD ngh nghip c trung cp chuyn nghip v dy ngh;
d) GD i hc v sau i hc (sau y gi chung l GD i hc) o to trnh cao ng, trnh i hc, trnh thc s, trnh tin s".
Phn tch cc cp hc v trnh o to- quy nh trong Lut GD. (Cc cp hc: i tng hc; thi gian thc hin; mc tiu; ni dung; phng php; c s GD; chng trnh v sch gio khoa; xc nhn, vn bng, chng ch.
3. nh hng hon thin h thng GD quc dn
3.1. S pht trin ca h thng gio dc trong x hi hin i
Nhng thay i v s pht trin ca h thng gio dc trong x hi hin i c mt s c im sau:
- Tng cng kh nng p ng ca h thng gio dc vi nhu cu ph cp gio dc ngy cng c ko di nhiu nc.
- n v ht nhn ca h thng gio dc (nh trng) c nhng c im: gn lin vi mi trng sng (c t nhin v x hi); gn lin vi cc c s sn xut; tng cng mi quan h gia cc nh trng c phm vi quc gia v quc t; gn lin vi c nh, khng hn ch v thi gian v khng
-
48
gian nh vo tin b ca cng ngh v bng n thng tin.
- H thng gio dc c tnh lin thng cao
- Pht trin a dng cc hnh thc gio dc v o to
- H thng gio dc to ra tnh c ng ngh nghip cao ngi hc
3.2. nh hng hon thin h thng GD quc dn
- Hng ti xy dng mt h thng GD m, linh hot, ph hp vi vic xy dng mt x hi hc tp, hc tp sut i.
- H thng GD gn vi vic nng cao dn tr, o to nhn lc, bi dng nhn ti, pht trin kinh t, p ng nhn lc cho cng nghip ha, hin i ha.
- Xy dng h thng GD a dng v loi hnh v phng thc, nng ng, mm do, linh hot, cht lng v hon ton lin thng.
- Xy dng h thng GD k tha v pht huy c nhng yu t truyn thng cng nh tinh hoa ca cc m hnh GD tin tin trn th gii.
- C cu h thng GD c cu trc hi ha v tng i n nh, d dng cho phn cp qun l, nng cao tnh t ch v t chu trch nhim trc cng ng v x hi. Ch n s ph hp v c cu trnh , c cu loi hnh nh trng, phng thc, ngnh ngh, c cu vng lnh th, c cu phn cp qun l Trong c cu trnh c coi l c cu c trng nht ca h thng GD.
- C cu h thng GD m bo tnh cng bng v bnh ng gia cc loi hnh nh trng v phng thc o to. kt qu hc tp v gi tr vn bng gia cc loi hnh nh trng, cc phng thc o to phi c quy i, lin thng, m bo quyn li v kch thch s sng to ca ngi hc trong mt x hi hc tp m.
* Kt thc phn ny s c 2 tit tho lun v gii p thc mc ca ngi hc. Ch tho lun: Xu th pht trin ca gio dc trong tng lai.