GİRİŞ:Dünya Bankası Çevresel ve Sosyal Koruma Önlemleri Politikaları

Finansal Aracılara ve Uygulayıcı Kuruluşlara Yönelik Eğitim Çalıştayı Mayıs 2011

Agi KissBölgesel Koruma Önlemleri KoordinatörüAvrupa ve Orta Asya

Sunum Planı Koruma Önlemleri ve Risk Yönetimi

Politikalara Genel Bakış (10+1)

Daha Yakından Bir Bakış:◦ OP 4.01 (Çevresel Değerlendirme)◦ OP 4.12 (Gönülsüz Yeniden Yerleşim)◦ OP 4.04 (Doğal Yaşam Alanları)◦ OP 4.37 (Baraj Güvenliği)

Çevresel ve Sosyal Koruma Önlemleri ve Risk Yönetimi

4

Koruma Önlemleri Politikalarının amaçları :

İnsanları ve çevreyi olumsuz etkilerden korumak (“Zarar Vermeyin”)

Çevresel sürdürülebilirliği ve sosyal eşitliği arttırmak (“İyilik Yapın”)

Çevresel ve sosyal hususları; proje seçimi, tasarımı ve uygulaması ile ilgili kararlara entegre etmek (kalite ve risk yönetimi)

Bilgilerin açıklanması, paydaş bilgilendirmesi ve katılımı, hesap verebilirlik için bir mekanizma sunmak

Yerel ve küresel müşterilerin ihtiyaçlarına cevap vermek

Sürdürülebilir Finansman

Borçlu için çevresel ve sosyal yönetim kapasitesi oluşturmak

İyi “kurumsal vatandaş” olmayı amaçlayan ve “Üçlü Temel Gerekliliği” (Ekonomik, Çevresel, Sosyal) uygulayan işletmeleri (ve onları finanse edenleri) arttırmak

Sürdürülebilir Finansman

Proje finansmanında sosyal ve çevresel riskleri belirlemeye, değerlendirmeye ve yönetmeye yönelik gönüllü bir dizi standart

Uluslararası Finans Kurumu (IFC) Performans Standartlarına Ve Dünya Bankası Grubu’nun Çevre Sağlığı ve Güvenliği Kılavuzuna dayanmaktadır

Şu anda 71 kurum kabul etmiştir (çoğu ticari banka)

İlkeler:• Risk gözden geçirmesi ve sınıflandırması (A,B,C)• Çevresel ve Sosyal değerlendirme • İlgili Çevresel ve Sosyal standartların uygulanması• Değerlendirmelere/standartlara dayalı Yönetim Sistemi/Eylem Planı• İstişare ve açıklama• Şikayet mekanizması • Değerlendirme, Eylem Planı ve istişarenin bağımsız gözden geçirmesi• Uyum sözleşmeleri• Kredinin bağımsız izlemesi ve raporlaması• Finansal kuruluşun kamuoyuna açık yıllık raporlaması

Ekvator İlkeleri

Neredeyse tüm kalkınma veya iş faaliyetleri insanlara, mülke ve çevreye zarar verme potansiyeline sahiptir. Eğer bunları gerçekleştirenler (ve finanse edenler) bu riskleri tespit etmez ve yönetmezlerse, aşağıdaki sorunlarla karşılaşabilirler:◦ Maliyetli finansal ve hukuki sorumluluklar◦ İtibarın zedelenmesi ve kamuoyu desteğinin ve politik desteğin azalması◦ Sermayeye erişimin azalması◦ Piyasalara ve değer zincirlerine erişimin kaybedilmesi

Finansman Kuruluşları için, Çevresel ve Sosyal risk yönetimi şunları içerir :◦ Projelerin potansiyel çevresel ve sosyal risklerinin ve bunların ne dereceye kadar önlenebileceğinin

veya azaltılabileceğinin değerlendirilmesi◦ Borçlunun bu riskleri yönetme kapasitesinin değerlendirilmesi◦ Risklerin önlenmesine/kontrol altına alınmasına/azaltılmasına yönelik gerçekçi önlemlerin finansman

işlemine sahil edilmesi – kredi dokümanlarında bunlara yer verilmesi◦ Kredi dokümanlarına ve ulusal gerekliliklere uyumun izlenmesi

Çevresel ve Sosyal Risk Yönetimi

DÜNYA BANKASI KORUMA ÖNLEMLERİ POLİTİKALARINA GENEL BAKIŞ

Hukuki Politikalar• OP 7.50 Uluslararası Su Yolları• OP 7.60 İhtilaflı Alanlar

Çevresel Politikalar• OP 4.01 Çevresel Değerlendirme• OP 4.04 Doğal Yaşam Alanları• OP 4.09 Zararlı Yönetimi• OP 4.11 Fiziksel Kültürel Kaynaklar• OP 4.36 Ormanlar• OP 4.37 Baraj Güvenliği

Sosyal Politikalar• OP 4.12 Gönülsüz Yeniden Yerleşim• OP 4.10 Yerli Halklar

DB “Koruma Önlemleri” Politikaları (10+1)

+ Bilgiye Erişim Politikası

Çevresel/sosyal sorunların hepsi Koruma Önlemleri OP’lerin kapsamında değildir (örneğin; cinsiyet, yoksulluğun azaltılması, iklim deeğişikliği…)

9

Koruma Önlemi Politikalarının Birbirini Etkileyen İlkeleri

AMAÇLAR:

Mümkün olduğunda olumsuz etkileri önleyin; ya da en aza indirin, azaltın, telafi edin (bu sıra ile)

İnceleme, azaltma ve gözetim düzeyini risk ve etki düzeyine göre ayarlayın

Halkı bilgilendirin ve insanların kendilerini etkileyen karar alma süreçlerine katılmalarını sağlayın

Çevresel ve sosyal hususları proje tanımlamasına, tasarımına ve uygulamasına dahil edin

Borçlu kapasitesini güçlendirin

Uygulama: Bir başka kaynaktan da finansman alsa bile, Dünya Bankası finansmanı kullanan herhangi bir projenin tüm faaliyetleri

Paydaşlar kimler?

DB Kurulu

Proje Faydalanıcıları

Sivil Toplum

STK’lar Etkilenen İnsanlar

Borçlular

Medya

Özel Yatırımcılar DB Yönetimi

Uluslararası Finans Kuruluşları

OP 4.01 (Çevresel Değerlendirme): ÇD ve/veya ÇYP hazırlanması gerekir Tetikleyici Unsurlar: doğrudan veya dolaylı fiziksel yatırımlar (yapım

işleri; “sorunlu” mal tedariki); fiziksel yatırımlar ile ilişkili Teknik Yardım; tetiklenen başka bir OP

OP 4.04 (Doğal Yaşam Alanları): Biyolojik çeşitliliğin ve eko sistemlerin korunması

Tetikleyici Unsurlar: doğal eko sistemlerdeki veya bunların yakınındaki yatırımlar veya bunları etkileme olasılığı olan yatırımlar (kara, akarsu, kıyı, deniz, hava); Koruma Altındaki Alanlar

OP 4.09 (Zararlı Yönetimi): İnsanların ve çevrenin tehlikeli pestisitlere maruz kalma riskinin azaltılması; Entegre Zararlı Yönetiminin teşvik edilmesi

Tetikleyici Unsurlar: pestisit alımlarının finansmanı; pestisit kullanımını gerektirmesi veya arttırması olası yatırımlar (tarımsal üretimin genişletilmesi veya çeşitlendirilmesi)

Koruma Önlemi OP’leri: Esasları ve Tetikleyici Unsurları

Dokümanlar: SÇD, ÇED/ÇD, ÇYÇ, ÇYP, Çevresel Kılavuzlar, Çevr. Denetim, vs..

Dokümanlar: Zararlı Yönetim Planı (veya ÇD içinde bölüm)

Dokümanlar: ÇD/ÇYP içinde yer alır

OP 4.10 (Yerli Halklar): Geçim kaynaklarının ve kültürlerin korunması, ekonomik ve sosyal kalkınmanın insanların kendi tercih ettikleri koşullara dayalı olarak desteklenmesiTetikleyici Unsurlar: Yerli Halklar tanımı içine giren bir grup tarafından

(örneğin ECA’da sadece kuzey Rusya) ekonomik amaçlar için işgal edilen veya kullanılan (halihazırda veya geleneksel olarak) bir alanda yapılan yatırım

OP 4.11 (Fiziksel Kültürel Kaynaklar): Kültürel mirasın korunmasıTetikleyici Unsurlar: tarihi binalarda veya tarihi alanlarda veya zengin

kültürel tarihi olan alanlarda yapılan inşaat işleri

OP 4.12 (Gönülsüz Yeniden Yerleşim): Arazi kaybının veya araziye dayalı kaynaklara erişim kaybının ekonomik ve sosyal etkilerinden insanların korunması

Tetikleyici Unsurlar: potansiyel olarak yatırım için araziye (özel mülkiyetli veya kamu mülkiyetli) ihtiyaç duyulan her türlü durum. Konut veya ekonomik kullanım; hukuki hakkın olması veya olmaması. Yeni İnşaat: aksi açık bir şekilde belirtilmediği sürece tetiklendiği varsayılır.

Koruma Önlemi OP’leri: Esasları ve Tetikleyici Unsurları (devamı)

Doküman: Yerli Halklar Planı

Dokümanlar: Yeniden Yerleşim (veya Arazi Edinimi) Politika Çerçevesi; Yeniden Yerleşim (veya Arazi Edinimi) Eylem Planı

Dokümanlar: ÇD/ÇYP’de yer alır

OP 4.36 (Ormanlar): sürdürülebilir orman yönetiminin teşvik edilmesi; kırsal yoksulluğun azaltılmasıTetikleyici Unsurlar: orman alanlarının (özellikle doğal ormanlar)

içinde/yakınında/memba tarafında gerçekleştirilen ve orman kaybına/tecavüzüne yol açması olası olan yatırımlar; ağaç veya kereste dışı orman ürünleri ile çalışan işletmeler

OP 4.37 (Baraj Güvenliği): İnsanların ve yatırımların baraj hatalarından korunmasıTetikleyici Unsurlar: baraj inşaatı/rehabilitasyonu; barajlara dayalı su veya enerji

projeleri

OP 7.50 (Uluslararası Su Yolları): kıyıdaş ülkelerin ortak su ortamlarını etkileyen projeler hakkında bilgilendirilmesiTetikleyici Unsurlar: 2 veya daha fazla ülke tarafından paylaşılan bir su ortamı ile

ilişkili olarak, su alınmasını veya suyun serbest bırakılmasını veya suya bir maddenin bırakılmasını veya bunlar üzerinde hidrolojik etkiye yol açılmasını (ölçeği ne olursa olsun) içeren HER TÜRLÜ yatırım (akiferler ve açık denizler hariç; mevcut sistemlerin rehabilitasyonu için istisna mevcut)

OP 7.60 (İhtilaflı Alanlar): İhtilaflı devletlerin önerilen proje üzerinde anlaşmasının sağlanması

Tetikleyici Unsurlar: ülkeler arasında ihtilaf konusu olan bir alanda yapılacak yatırımlar (örneğin; kesin sınır üzerindeki bir ihtilaf)

Bilgiye Erişim: Şeffaflık, paydaş katılımı, daha iyi projeler Tetikleyici Unsur: tüm operasyonlar

Koruma Önlemi OP’leri: Esasları ve Tetikleyici Unsurları (devamı)

Dokümanlar: Baraj güvenliği analizi, acil durum planı, vs.

Dünya Bankası Projeyi tarar ve Proje ÇD

Kategorisini belirler Borçluyu Banka ÇD

Gereklilikleri konusunda bilgilendirir

ÇD raporlarını inceler ve “Onay (no objection)” verir (Durum Tespit araçları)

Raporu İnfoShop’ta yayınlar

ÇD/ÇYP uygulamasını denetler

Uygulama sırasında karşılıklı olarak kabul edilebilir değişiklikler yapar

Borçlu Ulusal kanunlara ve DB

OP’lerine uygun olarak ÇD/ÇYP/ÇYÇ hazırlar ve uygular

Projeden etkilenen gruplar ve yerel STK’lar ile istişare yapar

Taslak ve nihai belgeleri ülkede açıklar

Banka’nın ve kamuoyunun taleplerine karşılık verir

ÇYP uygulamasını izler Ulusal kanunlara uyumu

sağlar

Sorumluluklar: Doğrudan Yatırım Projeleri

Sorumluluklar: “Aracılı” ProjelerDünya Bankası

Genel projenin SG (Koruma Önlemleri) kategorisini belirler (FI, A, B, C)

Finansal Aracının koruma önlemlerini uygulama kapasitesini değerlendirir

Finansal Aracıyı koruma önlemleri ve Çerçeve Dokümanlar konusunda bilgilendirir; Çerçeve Dokümanlara “Onay” verir

Tüm Koruma Önlemleri dokümanlarını InfoShop’ta yayınlar ve istenmesi halinde Kurul’a gönderir

ÇD/ÇYP/YYEP*’lerin önceden ve/veya sonradan gözden geçirmesini yapar

Finansal Aracı ile birlikte uygulamayı denetler

Finansal Aracı (veya başka Aracı )

Genel proje için Çerçeve Dokümanları hazırlar (Çevresel Yönetim Çerçevesi; Yeniden Yerleşim Politika Çerçevesi)

Çerçeve Dokümanların açıklanması ve kamuoyu ile istişare edilmesi

Çerçeve dokümanlara dayalı olarak alt projeleri tarar, sınıflandırır, değerlendirir, onaylar ve izler (kabul edilebilir ÇD/ÇYP’lerin ve YYEP’lerin hazırlanmasını sağlamak dahil olmak üzere)(Alt) Borçlu

Finansal Aracının rehberliğinde ÇD/ÇYP, YYEP hazırlar

ÇYP/YYEP’nin* açıklanması ve kamuoyu ile istişare edilmesi

ÇYP/YYEP’nin* uygulanması (yüklenicilerin seçilmesi; ÇYP’nin sözleşmelere dahil edilmesi; uyumun sağlanması dahil)

*YYEP’nin hazırlanması ve/veya uygulanması bir hükümet kurumunun sorumluluğu olabilir

Sözleşme ilişkisi

Tipik bir Proje Döngüsündeki Basit Koruma Önlemleri (SG) Adımları

PCN ve PCN aşaması

ISDS’in hazırlanması

PCN aşaması ISDS toplantısı ve onay– Geçici ÇD kategorisi; Koruma Önlemi gerekliliklerinin kararlaştırılması

PCN incelemesi toplantısı

QER

Takip SG toplantısı (?)

Taslak PAD ve Değerlendirme Aşaması ISDS’in hazırlanması

Değerlendirme aşaması ISDS toplantısı ve onay

Karar Toplantısı

Müzakereler

Değerlendirme

ÇD/ÇYP ve YYPÇ/YYEP açıklama ve bilgilendirme

ÇD/ÇYP; YYPÇ/YYEP hazırlama

Yürürlük

Uygulama Nihai ÇD/ÇYP; YYPÇ/YYEP açıklama

Koruma Önlemi uygulama ve denetleme/ raporlama

SM’ne aktarma SM’ne aktarma

SM’ne aktarma

Daha Yakından Bir Bakış: OP 4.01 (Çevresel Değerlendirme)

Tarama/Kapsam Belirleme – olası potansiyel sorunların ve hangi politikaların (başka koruma önlemlerinin) tetiklendiğinin belirlenmesi

Değerlendirme – sorunların önem derecesinin doğrulanması ve değerlendirilmesi

Başlangıç durumu (değerlenen ekolojik durum)Olası etkilerBaşlangıç durumuna göre kabul edilebilir değişiklikler

Etki Azaltma – beklenen sonuçlar (örn. ulaşılacak standartlar) da dahil olmak üzere olumsuz etkilerin önlenmesine/azaltılmasına/telafi edilmesine yönelik önlemlerin belirlenmesi; kimlerin sorumlu olduğunun belirlenmesi ve gerekli kapasite ve kaynaklara sahip olduklarının teyit edilmesi

İzleme – etki azaltma önlemlerinin uygulandığının ve beklenen sonuçlara ulaştıklarının doğrulanması (aksi takdirde, değiştirmek gerekir)

Çevresel Yönetim Süreci

Diğer Koruma Önlemleri politikalarına bakınız

Çevresel Tarama / EA KategorileriKategori A

Olumsuz çevresel etkiler yaygın, çeşitli [kolaylıkla öngörülemiyor], yerel sahanın dışına çıkıyor, geri döndürülemez olması olasıBüyük çaplı yeniden yerleşimDoğal yaşam alanlarının dönüştürülmesi/bozunumuTehlikeli maddeler

Kategori BPotansiyel etkiler daha az olumsuz ve daha sınırlı, daha az, sahaya özgü, büyük ölçüde geri döndürülebilir

Bilinen yöntemlerle kolaylıkla tespit edilebilir ve güvenilir bir şekilde azaltılabilir

Kategori CHiçbir olumsuz çevresel etkiye yol açmaması veya kolaylıkla ve tamamen azaltılabilecek minimal düzeyde olumsuz etkiye yol açması bekleniyor

Kategori FIProje bir bankaya, kredi kuruluşuna, vs. kaynak sağlar ve bu finansal aracılar da risk kendilerinde olmak üzere krediyi ikraz ederler (OP/BP 8.30 – FI kredileri)

Alt projeler taranarak Kategori A, B veya C olarak sınıflandırılır ve buna göre ele alınır

Gereklilikler ve prosedürler Çevresel Yönetim Çerçevesinde belirtilir

Kriter yaklaşımı = esneklik Liste yaklaşımı = tutarlılık

Kategori A Projelerin Tespit Edilmesi : İlgili Bilgiler

Proje Türü: bazı sektörlerin/endüstrilerin ölçekleri ne olursa olsun Kategori A oldukları varsayılır (aksi belirtilmediği sürece)

Proje Ölçeği: bazı sektörler/endüstriler, arazi edinimi, gerekli girdi malzemeleri, üretilen atık hacmi vs. gibi sebeplerle büyük ölçekli olduklarında sadece Kategori A olurlar. (eşik değerler deneyime dayalı olarak belirlenir)

Proje Yeri: bazı projeler sadece hassas olmayan yerlerde kabul edilebilirdir (sosyal, kültürel, çevresel önem ve hassasiyet)

Faaliyetlerin Türü ve Büyüklüğü: genel olarak riskli olmayan sektörlerdeki bazı projeler spesifik riskli faaliyetleri içerebilir

“Hassas Konular”: bazı projeler, spesifik projenin risklerinin ve potansiyel etkilerinin ötesinde daha geniş (örn. uluslararası) düzeyde endişe kaynağı olabilecek sektörlerde yer alabilirler veya faaliyetler içerebilirler, ve bunların riskleri o bağlamda görülmelidir.

Etkilerin Türü ve Büyüklüğü : Yaygın, geri döndürülemez, proje sahasının dışında, vs.

Kategori A Projelerin Tespit Edilmesi

Proje Türü

Proje Ölçeği

Proje Faaliyetleri

Proje Yeri

Coğrafi Konum Sahanın çevresel önemi ve hassasiyetleri

Etkilerin doğası

Etkilerin büyüklüğü“Hassas” konular

Doğrudan finansmanlı

İlişkili

FI Kategorisindeki Projeler Bir Finansal Aracı yoluyla finanse edilen alt projeler ( Örn.: KOBİ kredi hatları, toplum güdümlü kalkınma, Küçük

Hibeler Programları, Yeşil Yatırım Programları, vs.) Finansal Aracı alt proje tarama, değerlendirme, izleme

sorumluluğunu üstlenir DB önceden ve sonradan gözden geçirmesi Kriterler, prosedürler, sorumluluklar bir “çevresel (ve sosyal)

yönetim çerçevesinde” belirtilir – ayrı bir doküman olarak veya Proje Uygulama El Kitabının veya Finansal Aracı Operasyonel El Kitabının çevresel bölümü olarak

Kategori A alt projelere izin verir veya proje dışında bırakır Kategori A alt projelerin uygun olması halinde, Çevresel Yönetim Çerçevesi Pelosi

gerekliliğine tabi olabilir Kategori A alt proje ÇED’leri InfoShop’a sunulmalıdır, Yönetici Özetleri DB İcra

Direktörleri Kuruluna sunulmalıdır

Çevresel Koruma Önlemleri Dokümanlarının Türleri

(Proje değerlendirmesi için gerekli)

Tam Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) (Kategori A) Sınırlı Çevresel Değerlendirme (ÇD) (Kategori B) Stratejik Çevresel Değerlendirme (SÇD) (bölgesel,

sektörel) Çevresel Denetim Tehlike veya Risk Değerlendirmesi

Çevresel Yönetim Planı (Kontrol Listesi ÇYP dahil olmak üzere) (Kategori FI)

Çevresel Yönetim Çerçevesi (Kategori FI)(Ayrıntılar bir sonraki sunumda)

Projelere ve Alt Projelere Yönelik Çevresel Değerlendirme Gereklilikleri

Kategori A: tam, kapsamlı ÇED (veya program düzeyi için Stratejik ÇD)En az iki kamuoyu bilgilendirme toplantısı (kapsam belirleme/TOR

aşaması ve taslak ÇED)Bağımsız hazırlama

Kategori B:sınırlı/kısmi ÇD ve/veya ÇYP (bazı durumlarda, sadece ilgili

düzenlemeler ve standartlar)En az bir kamuoyu bilgilendirme toplantısı (taslak ÇD)

Kategori C: ÇD gerekliliği yok (yeni yatırımlar için)

Daha önceden mevcut olan operasyonlara destek : Çevresel denetim; tehlike/risk değerlendirmesi :o Kategori A veya B yatırım için; diğer ÇD gerekliliklerine ek olarako Kategori C yatırım için; diğer ÇD gerekliliklerinin yerineo düşük riskli sektörler ve doğrudan bağlantılı olmayan yatırımlar için; ulusal

düzenlemelere/izin gerekliliklerine uyumun doğrulanması ile sınırlı olabilir

EIA Taraması: Kategori A - BYaklaşım 1: Kategori A ve B arasındaki fark – gerekli ÇD’nin genişliği ve derinliğiKategori, aşağıdakileri içeren bir tam ÇED gerektirir : • Görev Tanımları/kapsam belirleme (ve aynı zamanda taslak ÇD) ile ilgili paydaş istişareleri• Saha dışı, kümülatif ve dolaylı etkilerin değerlendirilmesi• Uygulanabilir alternatiflerin (saha, teknoloji, ölçek, vs.) çevresel olumlu ve olumsuz

yönlerinin analizi• Saha koşulları ile ilgili güncel ve ayrıntılı başlangıç durumu verileri (biyolojik, hidrolojik, vs.) • Kurumsal analiz (sorumluluklar, kapasite)• Alternatiflerin önyargısız analizini ve değerlendirilmesini sağlamak için bağımsız hazırlık

Yaklaşım 4: Başka kaç tane Koruma Önlemi politikası uygulanıyor? (özellikle Doğal Yaşam Alanları, Ormanlar, Baraj Güvenliği)

Yaklaşım 3: Ölçek satış ve geri döndürülemezlik kriterleri (örn.: 100+ hanenin fiziksel yeniden yerleşimi; yeni baraj > 15m ve/veya yeni rezervuar > 3 milyon m3; Toplam hafriyat hacmi >100,000 m3; arazi “alıkoyma” > 1000 ha, vs.)

Yaklaşım 2: yüksek riskli faaliyetler örn.;Önemli miktarlarda tehlikeli madde üretimi/kullanımı/depolanması/bertarafı; Büyük ölçekli yakıt yakma veya başka kirlilik yayan süreçler; Yeni kalıcı yol inşaatı, vs.

(NOT: Rakamlar örnek olarak verilmiştir – DB politikası değildir)

Kategori A Örnekleri Plovdiza Barajı, Bulgaristan

Kimyasal Depolama, Kosova

Rijeka Limanı, Hırvatistan

ÇED Taraması: “Yüksek” B -- “Düşük” B -- C“Yüksek B” sahaya özgü bilgilerin sunulması için sınırlı bir ÇD gerektirir (örneğin çevresel açıdan hassas saha veya potansiyel sorunları daha iyi tanımlama ve anlama ihtiyacından dolayı) “Düşük B” sadece temel ÇYP (etki azaltma ve izleme tabloları) veya Kontrol Listesi ÇYP gerektirir veya kabul edilebilir izleme/yaptırım sistemi varsa spesifik ulusal düzenlemeler ve standartlar uygulanabilir

C herhangi bir ÇD veya ÇYP ve düzenli izleme gerektirmez; sadece genel iyi uygulamalar (örneğin bina yönetmelikleri, inşaat standartları)

Bir sanayi bölgesinde yeni bir meyve suyu imalat ve kutulama tesisinin inşaatı?

Çoklu kullanıma açık bir koruma alanında küçük bir ekolojik konaklama tesisi inşaatı?

Terk edilmiş bir sanayi bölgesinde ilkokul inşaatı

Karma kentsel ve endüstriyel atıklar için bir katı atık depolama tesisinin inşaatı?

Mevcut sulama kanallarının Temizlenmesi ve Rehabilitasyonu?

Kategori B Proje Örnekleri

Karasal sulama kanalı rehabilitasyonu, Sırbistan

Hastane rehabilitasyonu,Türkiye

Atık Su Arıtma TesisiRehabilitasyonu,Ukrayna

Aşağıdaki durumlarda Kategori C değildir … …proje yeni inşaatı veya bina rehabilitasyonunu

finanse edecekse/edebilecekse * (minimal boya, kablolama, vs. ötesinde.)

…proje Koruma Önlemleri politikalarını tetikleyecek faaliyetlere doğrudan yol açabilecek Teknik Yardım veya başka türlü bir destek sağlıyorsa

…yukarıdakilerden herhangi biri DB veya Hükümet veya başka bir eş finansör tarafından finanse ediliyorsa (genel Proje finansman planı kapsamında)

Dikkat: bariz şekilde Kategori C olarak görünen projeler, “gizli” Kategori B faaliyetleri içerebilir (hatta bazen Kategori A)

Tarama metodolojisi ve sonuçları (ÇED gerekli olduğunda)

Alternatif ÇD dokümanları (örneğin ÇYP) ÇED içeriği Zamanlama (proje hazırlığının hangi

aşamasında) İstişare (zamanlama, sıklık, kapsam,

raporlama)

OP 4.01 ile Ulusal Kanunlar Arasındaki Yaygın Boşluklar ve Çatışmalar

Daha Yakından Bir Bakış: OP 4.04 (Doğal Yaşam Alanları)

Doğal yaşam alanlarını korumanın ulusal ve bölgesel kalkınmaya entegre edilmesi ve bozunuma uğramış doğal yaşam alanlarının rehabilitasyonu yoluyla doğal yaşam alanlarının korunmasını ve daha iyi arazi kullanımını teşvik eder ve destekler;

Kritik doğal yaşam alanlarının önemli düzeyde dönüştürülmesini veya bozulmasını içeren projeleri desteklemez

Aşağıdaki koşullar olmadığı sürece, doğal yaşam alanlarının önemli düzeyde dönüştürülmesini veya bozulmasını içeren projeleri desteklemez:

Proje ve proje sahası için uygulanabilir bir alternatifin bulunmaması, ve Yapılan kapsamlı analizin, projenin sağlayacağı toplam faydanın çevresel

maliyetlerden önemli düzeyde daha yüksek olduğunu göstermesiEğer ÇD projenin bir doğal yaşam alanını (kritik olmayan) önemli

ölçüde etkileyeceğini göstermesi halinde, Banka tarafından kabul edilebilir etki azaltma önlemleri içermelidir.

OP 4.04 İlkeleri – Dünya Bankası:

Tanımlar* Doğal Yaşam Alanı: aşağıdaki özellikleri taşıyan arazi ve su alanları

o Biyolojik toplulukların büyük ölçüde yerli bitki ve hayvan türlerinden oluşması, veo İnsan faaliyetinin alanın temel ekolojik fonksiyonlarını esaslı olarak değiştirmemesi

Kritik Doğal Yaşam Alanı:* çok yüksek biyolojik çeşitlilik değerine sahip Doğal Yaşam Alanları alt kümesi – örneğin; ◦ tehlike altındaki, tehdit altındaki veya göçmen türlerin yaşamlarını devam ettirebilmeleri için gerekli alanlar;◦ endemik türler veya sınırlı yayılma alanına sahip türler için özel öneme sahip alanlar;◦ toplu yaşayan türlerin bireylerinin yüksek konsantrasyonunu destekleyen alanlar;◦ benzersiz nitelikte tür toplulukları olan veya kilit evrimsel süreçler ile ilişkili olan alanlar◦ Yerel topluluklar için çok önemli sosyal, ekonomik veya kültürel önemi olan biyolojik çeşitliliği destekleyen

alanlar; VEYA◦ Ulusal kanunlar ve/veya uluslararası anlaşmalar kapsamında sıkı bir şekilde korunan alanlar

Önemli dönüştürme/bozulma : arazi veya su kullanımında büyük ve uzun vadeli bir değişim (veya uzun bir toparlanma süresine sahip kısa vadeli bir değişim) veya şiddetli bir kirlilik sebebiyle doğal yaşam alanının bütünlüğünün ortadan kaldırılması veya ciddi şekilde azaltılması. Projeden doğrudan veya dolaylı olarak kaynaklanabilir

Uygun koruma/etki azaltma : olumsuz etkilerin, sosyal olarak tanımlanmış kabul edilebilir değişim sınırları içerisinde ortadan kaldırılmasına veya azaltılmasına yönelik önlemler. Şunları içerebilir:◦ tam veya stratejik kısmi saha koruması; ◦ Dönüştürme veya değiştirmenin, eko-sistemin temel olmayan unsurları ile sınırlanması◦ Yaşam alanı restorasyonu/ türlerin yeniden getirilmesi◦ Uygun büyüklük ve yakınlığa sahip ekolojik açıdan benzer (eşit değerli) koruma alanlarının oluşturulması ve

idamesi.(Etki azaltma önlemleri daima izleme/değerlendirmeyi ve sonuçlara dayalı uyarlamalı yönetimi içermelidir)

* Dünya Bankası ve IFC tanımlarının yorumlanarak birleştirilmiş hali

Projenin coğrafi / ekolojik Etki Alanının belirlenmesi; Etki Alanının olası bir Doğal Yaşam Alanını içerip içermediğinin belirlenmesi

İçeriyor ise, aşağıdakileri belirlemek için masa başı ve saha değerlendirmelerinin yapılması :◦ başlangıç biyolojik çeşitlilik değerleri ve ekolojik değerler;◦ “Kritik Doğal Yaşam Alanı” mı, yoksa “Doğal Yaşam Alanı” mı olduğu

Proje (kritik olmayan) Doğal Yaşam Alanını etkileyebilecek ise; ◦ EA gereklidir – özel uzmanlık bilgilerini içeren;◦ Uygun paydaşları içeren bir istişare sürecinin yürütülmesi sağlanır (STK’lar, kaynak kullanıcı grupları)

OP 4.04 – Tarama ve Uygulama Adımları

Doğal Yaşam Alanının Bazı Göstergeleri:• bitki örtüsü tamamen veya çoğunlukla yabani bitki türlerinden oluşur• büyük ölçekli besi hayvanı mevcudiyeti yoktur• etrafında çok az veya sıfır imar bulunan su kütlesi• kalıcı konut veya başka önemli yapılar veya altyapı (küçük toprak yollar veya patikalar

dışında) çok azdır veya hiç yoktur• yabani türlerin orta düzeyde hasadından başka hiçbir önemli ekonomik faaliyet yoktur• önemli kirlilik kaynakları yoktur (ekosistem fonksiyonlarını bozmaya yetecek kadar)• yukarıdaki koşullar ekolojik olarak önemli alanı kapsar (ekosisteme göre değişir)

Doğal Yaşam Alanları Politikalarını Tetiklemesi Olası ProjelerAltyapı: • Ulaştırma inşaat işleri (karayolu, demiryolu, liman, vs.)• Enerji (hidroelektrik, rüzgar, termik, iletim hatları, erişim yolları)• Su (rezervuarlar, derivasyon, kanallar)• Kentsel veya kırsal geliştirme (büyük çaplı arazi dönüştürme, sulak alan drenajı

veya dolgusu …)Tarım/Hayvancılık: tarla açma, çitle çevirme, pestisitler, sulama

Balıkçılık: sulak alanların veya kıyı yakınındaki yaşam alanlarının kültür balıkçılığı için dönüştürülmesi, tahrip edici/aşırı avlanma

Ormancılık/ağaç: doğal oranlarda yoğun ağaç kesimi; ekim alanına dönüştürme

Sanayi: karasal ve sucul yaşam alanlarının kirlenmesi, arsa açma, erişim yolları

Turizm: arsa açma, sulak alan drenajı veya dolgusu, aşırı bozulma

Telekomünikasyon: iletim hatları ve kuleleri (genellikle dağların tepesinde)

Özelleştirme: kamuya ait arazilerin satışı, su hakları

Daha Yakından Bir Bakış : OP 4.12 (Gönülsüz Yeniden Yerleşim)

Her şey toprak hakkında

OP 4.12 göstergeleri: Fiziksel ayak izi olan yatırım (arazi ihtiyacı olan)

Yeni altyapı inşaatı veya genişletme yatırımı; arazi kullanım değişiklikleri

Arazinin başka birinin kullanımında olması Yasal veya yasadışı/kayıt dışı; kalıcı veya düzensiz; yerinde tespit!

Yeniden Yerleşim Arazi EdinimiX

OP 4.12’yi Tetikleyen Etkiler

Arazinin veya araziye dayalı varlıkların kaybı Bir Koruma Alanının oluşturulması sebebiyle

araziye veya araziye dayalı varlıklara erişimin kaybı

Barınma olanaklarının kaybı / evin taşınması Gelir kaynaklarının veya geçim kaynaklarının

kaybı (etkilenen insanlar başka bir yere taşınması gereksin veya gerekmesin)

Yasal olarak belirlenmiş parklara ve koruma alanlarına erişimin sınırlanması ve bunun sonucunda etkilenen insanların geçim kaynakları üzerinde olumsuz etkilerin doğması

The many faces of land acquisition/involuntary resettlement

OP 4.12 aşağıdakiler için uygulanır : Etkilenen toplam insan sayısı veya etkilerin önem/ciddiyet derecesi

ne olursa olsun, arazi edinimini kapsayan tüm projeler

Finansman kaynağı ne olursa olsun, arazi edinimini içeren projenin tüm bileşenleri

Arazi edinimini gerektiren ve aşağıdaki özellikleri taşıyan diğer faaliyetler:

Banka tarafından desteklenen bir proje ile doğrudan ve önemli ölçüde ilişkili olmak,

Proje dokümanlarında belirtilen amaçlara ulaşmak için gerekli olmak, ve

Proje ile eşzamanlı olarak gerçekleştirilmek veya gerçekleştirilmesi planlanmak

Hem özel hem de kamu mülkiyetli araziler

Hem kamu yatırımları hem özel yatırımlar

OP 4.12 ile ulusal kanunlar arasındaki yaygın boşluklar ve çatışmalar

KİM UYGUN: DB gayrıresmi kullanıcılara (gecekondu sahipleri, izinsiz kullanıcılar) tazminat / yardım sağlanmasını gerektiriyor

KIYMET TAKDİRİ: DB, arazilerin/varlıkların yenileme değerine eşit tazminat gerektiriyor

TAZMİNATIN ÖTESİNDE: DB, geçim kaynaklarının yeniden tesis edilmesi için yardım edilmesini gerektiriyor (proje sonucunda eski durumlarından daha kötü duruma düşmemeleri için)

ZAMANLAMA: DB tazminatın/yardımın uygulama başlamadan önce tam olarak verilmesini gerektiriyor

Büyük barajlarda meydana gelebilecek sorunlar insan güvenliği, çevre ve ekonomik varlıklar üzerinde feci sonuçlara yol açabilir.

Bir barajın ömrü boyunca, baraj sahibi bu riskin önlenmesi ve azaltılması için gerekli önlemleri almaktan sorumludur.

Yeni baraj inşaatı için DB aşağıdakileri zorunlu kılar: Deneyimli ve yetkin uzmanlarca tasarım ve inşaat denetimi:

Büyük barajlar (>15 m, veya başka risk faktörleri ile birlikte >10 m): Uzmanlar paneli tarafından gözden geçirme (Borçlu tarafından atanır; Banka

tarafından kabul edilebilir olmalıdır) Aşağıdaki amaçlara yönelik ayrıntılı planların hazırlanması/uygulanması

kalite güvencesi, enstrümentasyon, işletme ve bakım, acil durumlara hazırlık

Satın alma ve ihale sırasında teklif sahiplerinin ön yeterliliğinin belirlenmesi Tamamlandıktan sonra barajın periyodik güvenlik teftişleri

Küçük barajlar: nitelikli mühendisler tarafından tasarlanmış genel güvenlik önlemleri Borçlu, barajın ve ilgili işlerin tasarımı, ihalesi, yapımı, işletmesi ve

bakımı için baraj güvenliği önlemlerini kabul eder ve uygular

Görev Tanımı: Birincil: baraj güvenliğini ve baraj ile ilgili diğer kritik hususları, ilave yapıları, su toplama havzasını, rezervuarı çevreleyen alanı ve mansap alanlarını incelemek ve bu konularda borçluyu bilgilendirmek

Genellikle görev kapsamı aşağıdakileri de içerecek şekilde genişler :• proje formülasyonu• teknik tasarım• inşaat prosedürleri• ilgili işler (örneğin; su depolama barajları için- elektrik

tesisleri, inşaat sırasında nehir akış yönünün değiştirilmesi, gemi kaldırma platformları, balık savakları)

UZMANLAR PANELİ

Çalışma ve raporlama : Uzmanlar Paneli Proje Hazırlığının erken aşamasında oluşturulur. Fizibilite, tasarım, inşaat, dolum, erken işletmeye alma aşamalarında düzenli olarak

toplanır (DB toplantılar hakkında bilgilendirilir, genellikle gözlemci olarak katılır). Her toplantı sonrasında, Uzmanlar Panelinin tüm üyeleri tarafından imzalanan rapor

Borçluya ve Dünya Bankası’na gönderilir Dolum ve işletmeye alma sonrasında, DB Uzmanlar Paneli bulgularını ve tavsiyelerini

inceler İşletmeye alma sonrasında herhangi bir sorun tespit edilmez ise, Uzmanlar Paneli

dağıtılabilir.

Mevcut Barajlar ve İnşa Halindeki BarajlarDurum:

DB tarafından finanse edilen proje baraj inşaatını içermiyor, ancak mevcut bir barajın performansına dayanıyor :

baraj arızası proje altyapısında hasara yol açar barajın kötü işletilmesi proje amaçlarına ulaşamaz Baraj kapasitesinin arttırılması proje amaçlarına ulaşmak için gerekli objectives

Bu gibi projelerin bazı örnekleri nelerdir?

Dünya Bankası politikası, Borçlu’nun şunları yapmasını gerektirir:

Aşağıdaki amaçlar için bağımsız uzmanların görevlendirilmesi:

Barajın güvenlik durumunu/performans geçmişini teftiş etmek ve değerlendirmek İşletme ve bakım prosedürlerini gözden geçirmek/değerlendirmek Kabul edilebilir güvenlik standartlarına ulaşmak için gerekli önlemler hakkında

tavsiyelerin yer aldı yazılı bir rapor sunmak (proje kapsamında finanse edilebilir)

VEYA, düşük/orta riskli durumlarda ;

Kabul edilebilir düzeydeki mevcut teftişler ve baraj güvenliği değerlendirmeleri ile birlikte etkili bir baraj güvenliği programının uygulamada olduğuna ilişkin kanıtların sunulması

SON TEŞEKKÜRLER