Sknderbeu

Biografia;Kryengritja;Betejat ushtarake me ushtrin Osmane;Personaliteti dhe vepra

Gjergj KastriotiSknderbeu

Gjergj Kastrioti ishte djali m i vogl iGjon Kastriotitdhe i princeshsVojsava, fmija i fundit midis 4 djemve dhe 5 vajzave. Mendohet se lindi m6 maj1405n Diber. U mor peng si nizam pas thyerjes s t atit nga Sulltan Murati m1421dhe u drgua n oborrin e Sulltanit nAdrianopoj. Atje, zgjuarsia dhe shkathtsia e uan Gjergjin n shkolln e sulltanit (iogllanve) q prgatiste komandant e npuns.Natyra i kishte dhn dhunti mendore e fizike. Atje mori emrinIsknder (Aleksandr). Pas mbarimit t shkolls, Gjergj Kastrioti "(Sknderi)" kreu detyra ushtarake nBallkane nAzin e Vogl, duke u dalluar pr trimri dhe pr kt arsye iu dha titullibej q do t thot princ ose fisnik pra Sknderbeg do t thot Aleksandri princ ose fisnik. Ai nuk e harroi vendin e tij t dashur dhe priste me padurim rastin t kthehej n tokn q e lindi. Me vdekjen e t atit, ai shpresonte t'i zinte vendin, por n faktsulltanie emroisanxhakbejjasht tokave shqiptare. Sknderbeu nuk hoqi dor nga ideja pr t'u kthyer n Shqipri n fronin e t atit, deri n vitin 1443 kur ai u nis kundrJanosh Huniaditnn komandn ebejlerbeuttRumelis.Biografia e SknderbeutM3 nntor 1443 n afrsi tNishit, u ndeshn dy ushtrit. Ushtria osmane u shpartallua dhe u trhoq n panik. Sknderbeu filloi t zbatonte planin e kryengritjes, s bashku me 300 kalors shqiptar e me t nipinHamza Kastrioti, u kthye nDibr, ku populli e priti si lirimtar. Mori masa pr prforcimin e rrugve nga mund t vinin osmant, dhe prej andej iu drejtuaKrujs. Me nj ferman t rrem shtiu n dor qytetin e garnizonin dhe kshtu m28 nntor 1443u shpall rimkmbja e principats s Kastriotve. Mbi kshtjelln eKrujs u ngritflamuri me shkabn e zez dykrenare i Kastriotve.Kryengritja u prhap shpejt n viset e tjera dhe feudalt e tjer u ngritn gjithashtu. Gjat dhjetorit, Shqipria e Mesme dhe e Veriut u spastruan nga forcat osmane, u liruan njra pas tjetrs kshtjellat e ksaj zone. Sknderbeu ishte organizatori iKuvendit t Arbrit, n t cilin u zgjodh si prijs iLidhjes Shqiptare t Lezhs. Ai u martua me t bijn eGjergj Arianit it meDonika Arianitinpr t forcuar lidhjet e tij me principatat e tjera.Njanar t vitit 1468 Sknderbeu u smur gjat zhvillimit t nj Kuvendi t thirrur nga ai, n t cilin ishin t ftuar t gjith princat shqiptar. Vdiq me17 Janar 1468 n Lezh. I mbuluar me lavdi, ai u varros nLezh. Shqiptart humbn prijsin e lavdishm q i udhhoqi pr 25 vjet rresht. E shoqja me t birin emigruan, sikurse edhe nj pjes e paris shqiptare, pr nItali. Rreth prkrenares ekziston ideja se e ka mbajtur pr nder t Pirros s Epirit, pasi edhe ai ka mbajtur po t njjtn prkrahje.

Kryengritja e Sknderbeut

Gjergj Kastrioti - Sknderbeu (6 maj1405- 17 janar 1468) sintetizon nj epok t tr historike q mori emrin e tij: luftn njshekullore kundr pushtimit osman (fundi i shek. XIV - fundi i shek. XV). Nn udhheqjen e tij, lufta e shqiptarve u ngrit n nj shkall m t lart e m t organizuar dhe shnoi nj kthes vendimtare n zhvillimin politik t Shqipris.Gjergj Kastrioti - Sknderbeu ishte prfaqsuesi m konsekuent dhe m i shquar i elits drejtuese shqiptar q udhhoqi m vendosmri frontin e lufts s shqiptarve kundr pushtuesve osman. Ai realizoi t parin bashkim t shqiptarve, Lidhjen Shqiptare t Lezhs, e cila hapi rrugn e krijimit t shtetit t pavarur shqiptar, themeluesi i t cilit u b ai vet. Kujdes t veant Sknderbeu i kushtoi ruajtjes s burimeve t brendshme ekonomike, tek t cilat u mbshtet lufta. Duke fuqizuar mbrojtjen n brezin kufitar, n lindje e n jug, ai i dha mundsi banorve t viseve t lira t zhvillonin nj veprimtari ekonomike deri diku normale.Betejat ushtarake t Sknderbeut me ushtrin Osmane Krahas mbrojtjes s vendit, Sknderbeu i kushtoi vmendje lirimit t viseve t pushtuara q ndikoi n formimin e mtejshm t lidhjeve m banort e ktyre viseve dhe n forcimin e bashkimin e t gjith popullit shqiptar. Aftsit e Sknderbeut si burr shteti spikatn edhe n marrdhniet me vendet e tjera. Duke pasur t qart s rrezikut osman mund ti bhej ball vetm m sukses vetm me forca t bashkuara, Sknderbeu krkoi pareshtur pjesmarrjen e vendeve evropiane n luft kundr armikut t prbashkt.N kushtet e pabarazis s theksuar ndrmjet forcave osmane dhe atyre shqiptare, Sknderbeu prpunoi strategjin dhe taktikn e tij luftarake, n baz t s cils qndronte mendimi se fitorja nuk mund t varej nga numri i ushtarve. Ai mbante armikun n alarm t prhershm, i priste rrugn e fuqizimet dhe, pasi e kishte futur n kurth, e godiste me sulme t fuqishme e t befasishme.Sknderbeu u shndrrua n simbol t lufts pr liri e pavarsi. Ai mbeti nj figur e dashur pr shqiptart edhe pas vdekjes s tij. Kujtimi i tij mbeti gjithnj i gjall npr kngt, gojdhnat e tregimet e shumta popullore q i dhan atij tiparet e nj figure legjendare

Vepra dhe figura e Sknderbeut kishte prmasa dhe rndsi evropiane. Ai u vlersua lart nga personalitetet e shquara evropiane t kohs. Kt e dshmon edhe fakti s pr Sknderbeun sht shkruar nj literatur e shumllojshme, prej qindra vllimesh, t botuara n shum gjuh, dhe n t katr ant e bots. Ndr autort shqiptar janMarin Barleti,Fan Noli,Sabri Godo,Fatos Daci. Sknderbeu mblodhi mjaft reputacion nj postum n Evropn Perndimore n shekujt e 16 dhe 17. Me shum e Ballkanit nn sundimin otoman dhe me turqit n portat e Vjens n 1683, nuk mund t ket lexues t mahnitur n Perndim m tepr se nj prrall plot aksion e rezistencs heroike t krishter pr t "nj luzm mysliman".

Personaliteti dhe vepra e SknderbeutLibra mbi princin shqiptar filluan t shfaqen n Evropn Perndimore n fillim t shekullit 16. Nj nga m t hershme t ktyre historive q kan qarkulluar n Evropn Perndimore n lidhje me veprat heroike e Sknderbeut ishte Historia de Vita et gestis Scanderbegi, Epirotarum Principis (ca Rom. 1508-1510), botoi katr dekada vetm pas vdekjes s Sknderbeut. Kjo Historia e jets dhe veprave t Sknderbeut, Princi i Epirote sht shkruar nga historiani shqiptar Scodrensis Marinus Barletit, i njohur n gjuhn shqipe si Marin Barleti, t cilt pas prjetuar pushtimin turk t Shkodrs tij t lindjes nga eksperienca personale, u vendos n Padua ku ai u b rektor i kishs famullitare t Shn Stefan. Barleti dedikon punn e tij pr t Donferrante Kastrioti, (nip i Sknderbeut), dhe t pasardhsve. Libri sht botuar s pari n latinisht.

Punoi: Besjona Jusufi VII-5Manastir 2015