We Speak Science

1

2016

We Speak Science

12/1/2016

Gjithçka që do të dini për flokun tuaj

We Speak Science

2

Floku

We Speak Science

3

Parafjala

Ky punim është i bërë nga Detina Zalli, Argita Zalli, Brisilda Pashaj, Besiana Zekaj, Inva

Mamica për publikun shqiptarë. Në këtë punim ju mund të mësoni në lidhje me problemet që

mund t’iu ndodhin me flokun tuaj, çfarë e dëmton skalpin dhe si trajtohen sëmundjet, fungjet e të

tjera.

E korrigjoi dhe e bëri të gatshme për shtyp Ahmet Murati dhe Besa Emini.

We Speak Science

4

Tabela e përmbajtjes

Floku ............................................................................................................................................... 2

Parafjala ...................................................................................................................................... 3

Tabela e përmbajtjes ................................................................................................................... 4

Flokët .............................................................................................................................................. 6

Rënia e flokëve ............................................................................................................................... 7

Llojet e rënies së flokëve ............................................................................................................ 8

Rënia e flokëve tek fëmijët me kancer .................................................................................. 20

A janë këto arsyet përse flokët tuaj po bien? ................................................................................ 22

Shkaktarët kryesorë që prekin miliona njerëz. .......................................................................... 22

Humbja e lokalizuar e flokëve .................................................................................................. 31

Gjithashtu e njohur si alopecia areata ................................................................................... 31

Rrallimi i flokëve ...................................................................................................................... 32

Gjithashtu e njohur si humbja difuze e flokëve .................................................................... 32

Skalpi i shndritshëm .................................................................................................................. 34

Gjithashtu e njohur si humbja e flokëve me dhëmbëza ........................................................ 34

Rënia e flokëve sipas modelit femëror ...................................................................................... 35

Gjithashtu i njohur si alopecia androgjenike ........................................................................ 35

“Kura e parë” kundër humbjes së flokëve, një zbulim i fundit ................................................. 42

Ilaçet që shkaktojnë rënien e flokëve. ........................................................................................... 46

Trajtimi i rënies së flokëve ....................................................................................................... 49

Sistemi bazë i flokëve në paruke. ............................................................................................. 49

Materialet .............................................................................................................................. 49

Mesh Fabric .......................................................................................................................... 49

Avantazhet: ........................................................................................................................... 50

Disavantazhet: ....................................................................................................................... 50

Polimerët ............................................................................................................................... 50

Avantazhet: ........................................................................................................................... 50

Disavantazhet: ....................................................................................................................... 50

Parukat .................................................................................................................................. 50

Ngjitja e parukës ................................................................................................................... 51

Paruke të ngjitura gjysmë të përhershme .............................................................................. 51

We Speak Science

5

Paruke e përhershme e ngjitur............................................................................................... 51

Ngjitja me kapse ................................................................................................................... 51

Kthimi i flokëve në mënyrë kirurgjikale ............................................................................... 52

Historia e transplantit të flokëve ........................................................................................... 53

Si të kuptojmë më mirë transplantin e flokëve?.................................................................... 54

Ku janë sajtet e mia donatore? .............................................................................................. 55

Ku i vendos kirurgu flokët e mi gjatë transplantit?............................................................... 56

Si ndikon drejtimi në të cilin rriten flokët natyralisht në transplant? ................................... 56

A ka ndonjë rol në transplant ngjyra e flokëve apo lëkurës? ................................................ 56

Çfarë duhet të marrim tjetër në konsideratë lidhur me pamjen vizuale? .............................. 56

Si e vendosin doktorët cila pjesë e kokës do të marrë transplantin e flokëve? ..................... 57

Për sa procedura kam nevojë?............................................................................................... 57

Çfarë duhet të pres gjatë takimi të parë me kirurgun e transplantit të flokëve? ................... 57

Procedura që duhet shmangur ............................................................................................... 57

Procedurat e mëposhtme duhet të shmangen ............................................................................ 58

1. Flap Flokësh.................................................................................................................... 58

2. Graftet lineare ose të drejtë. ............................................................................................ 59

3. Graftet rrethore apo katrore ............................................................................................ 59

4. Reduktimi i skalpit .......................................................................................................... 59

5. Heqja e flokëve ............................................................................................................... 60

6. Zgjeruesit e skalpit .......................................................................................................... 60

Gjetja e kirurgut .................................................................................................................... 60

Kërkimet shkencore për rënien e flokëve ................................................................................. 63

Trajtimet e ardhshme kozmetike ........................................................................................... 64

Trajtimet e ardhshme mjekësore ........................................................................................... 64

Llojet e klonimit .................................................................................................................... 66

Terapia gjenetike ................................................................................................................... 67

We Speak Science

6

Flokët

Flokët kanë rëndësi të madhe në paraqitjen estetike tek meshkujt dhe femrat. Luajnë rol edhe në

bartjen e informatave sensore dhe identifikimin e gjinisë.

Folikulët e flokëve janë të formuar tërësisht në javën e 22 të zhvillimit intrauterin. Në këtë fazë

të zhvillimit në gjithë trupin gjenden 5 milionë folikula të flokëve. Nga këto, 1 milion folikule

gjenden në kokë.

Flokët janë të përberë nga dy struktura të ndryshme: nga rrënja (vetë folikuli), e cila është e

vendosur në brendësi të lëkurës dhe bishti i cili është pjesa që shihet dhe gjendet jashtë lëkurës.

Folikuli është strukturë në formë tuneli dhe gjendet i vendosur në epidermë dhe mund të

vazhdojë deri në dermë. Bishti është pjesa e flokut të cilën ne e shohim dhe përbëhet nga

proteina e quajtur keratinë e cila formon pjesën strukturore të flokut dhe i jep fortësinë.

Floku rritet nga 3-4 mm/ditë. Për dallim nga kafshët tek të cilat rritja e flokëve është sezonale,

tek njerzit flokët rriten në vazhdimësi duke kaluar nëpër këto faza:

1. Faza anagjene, e njohur si faza aktive e rritjes së flokëve është perudha në të cilën

qelizat në rrënjën e flokut ndahen shumë shpejt. Floku rritet 1 cm për 28 ditë, dhe

qëndron në këtë fazë për 2-6 vjet. Flokët që gjenden nën sqetulla, këmbë, qerpikët

dhe vetullat kanë fazën anagjene 30-35 ditë, dhe kjo është arsyeja pse këto flokë nuk

rriten shumë në gjatësi, krahasuar me flokët që gjenden në kokë.

2. Faza katagjene, është fazë kalimtare dhe 3% e gjithë flokëve në trupin tonë në një

moment të caktuar kohorë gjenden në këtë fazë. Kjo fazë zgjat 2-3 javë.

3. Faza telogjene është faza e qetësisë e rritjes së flokëve dhe në këtë fazë gjenden 6-

8% e gjithë flokëve në trupin tonë në një moment të caktuar kohor. Kjo fazë zgjat

100 ditë për flokët që gjenden në kokë, dhe mbi 100 ditë për qerpikë, vetulla, flokët

që gjenden në këmbë, nënsqetulla.

We Speak Science

7

Rënia e flokëve

We Speak Science

8

Llojet e rënies së flokëve

Alopecia është termi i cili përdoret në mjekësi për të përshkruar rënien e flokëve. Ekzistojnë disa

lloje të rënies së flokëve:

1. Efluvium

Është formë e rënies së flokut që prek flokët në faza të ndryshme të rritjes së tyre. Tek ky

çrregullim rrënja e flokut nuk bën rritjen e flokut në mënyrë të vazhdueshme. Në kushte

fiziologjike në tërë kokën 80-90% e flokëve gjenden në fazën e rritjes (fazën aktive), kurse 10-

20% e flokëve gjenden në fazën e qetësisë (telogjene) ku nuk bëhet rritja e flokut. Tek efluvium

këto faza janë të çrregulluara.

Varësisht se cila fazë e rritjes është prekur nga efluvium ky çrregullim ndahet në:

a) Efluviumi telogjen

b) Efluviumi anagjen

Efluviumi telogjen – është çrregullim që paraqitet kur flokët gjenden në fazën telogjene të rritjes

për një kohë më të gjatë se sa në kushte fiziologjike. Efluvium telogjen që paraqitet për një kohë

të shkurtër shkaktohet nga lindja e fëmijës, vaksinimi, dietat jo të shëndetshme, traumat fizike,

pas ndërhyrjeve kirurgjike, marrja e antidepresantëve etj. Efluvium telogjen që paraqitet për një

kohë të gjatë mund të shkaktohet nga sëmundjet kronike si stresi dhe defiçiencat në ushqim.

Shumë dermatolog mendojnë se zvogëlimi i konsumit të mishit të kuq dhe marrja e vazhdueshme

vetëm e pemëve dhe perimeve ndikon që këta pacient të kenë një disbalancë të materive

ushqyese dhe kështu të paraqitet ky çrregullim. Disa dermatolog mendojnë se edhe mungesa e

hekurit, e zinkut, aminoacideve lizine, vitaminave B6 dhe B12 mund të shkaktojnë këtë

sëmundje. Eflivium telogjen mund të paraqitet edhe tek pacientët që vuajnë nga alopecia areata,

çrregullimet e funksionimit të hormoneve të gjëndrës tiroide dhe nga helmimi me toksina të

ndryshme.

Trajtimi i efluvium-it telogjen akut bëhet duke pritur që folikulat e flokëve të kthehen në gjendje

fiziologjike, kurse për efluvium-in telogjen kronik shkaktari etiologjik duhet që të largohet. P.sh.

nëse sëmundja është shkaktuar nga stresi, atëherë duhet të merren masa në trajtimin dhe

eliminimin e tij; nëse pacienti po vuan nga ndonjë defiçiencë e materieve ushqyese që mund të

shihet nga analizat e gjakut, atëherë duhet të bëhet trajtimi i kësaj disbalance; nëse është

shkaktuar nga ndonjë çrregullim në balancim e hormoneve të gjëndrës tiroide atëherë trajtimi

bëhet me marrjen e hormoneve të kësaj gjëndre.

Nëse shkaktari etiologjik nuk mund të identifikohet atëherë dermatologët e trajtojnë efluvium-in

telogjen me monoksid direkt në folikulin e flokut.

We Speak Science

9

Efluvium anagjen – është rënia e flokëve gjatë fazës anagjene të rritjes së flokut. Shihet më

shpesh tek njerëzit që marrin medikamente për trajtimin e kancerit dhe tek njerëzit që kanë

gëlltitur helmet për mbytje të minjve.

2. Alopecia areata

Është sëmundje autoimune e lëkurës e cila shkakton humbje të flokëve në pjesë të lokalizuara të

kokës, fytyrës dhe pjesë të tjera të trupit që kanë qime. Mund të prek meshkujt, femrat dhe

fëmijët. Nëse sëmundja prek të gjithë flokët në kokë dhe si rezultat humbin të gjitha flokët

atëherë sëmundja quhet “alopecia totalis”. Kur prek qimet në të gjithë trupin atëherë quhet

“alopecia universalis”. Shumica e hulumtimeve kanë gjetur se si shkaktar kryesor i shfaqjes së

alopecia areata është stresi. Mirëpo ka edhe faktorë të tjerë që ndihmojnë zhvillimin e saj si

çrregullimet hormonale, alergjitë, viruset dhe inflamacionet e ndryshme.

Ka shumë mënyra të trajtimit mirëpo asnjë prej tyre nuk është plotësisht efektive, dhe ka edhe

pacientë që nuk reagojnë në asnjë prej këtyre trajtimeve. Trajtimi më i shpeshtë bëhet me

përdorimin e kortikosteroideve në formë kremi në vendin ku alopecia areata është shfaqur.

Mënyrë tjetër është injektimi i kortikosteroideve në vendin ku sëmundja shfaqet, mirëpo

kortikosteroidet mund të përdoren edhe në formë tabletash në rastet shumë të rënda.

We Speak Science

10

3. Alopecia cikatrizuese-

Paraqet 3% te të gjitha çrregullimeve që mund të hasim në flokë. Mund të haset në femra dhe

meshkuj të të gjitha moshave. Mund ta hasim në vendin ku kemi bërë drenimin e celulitit, pas

folikuliti pustular, lihenit planopilaris, tek lupusi eritematoz kronik. Dallohet nga alopecia areata,

sepse këtu skajet e alopecisë janë të parregullta.

Diagnoza caktohet me anë të ekzaminimit, por në disa raste indikohet edhe biopsia që të jemi më

të saktë. Biopsia merret në lëkurë të kokës zakonisht me madhësi 2-4mm dhe më pas shikohet

nën mikroskop.

Trajtimi bëhet ose me aplikimin lokal të kortikosteroideve në formë të kremrave në vendin ku

shfaqet sëmundja ose edhe me aplikimin e tyre në formë të injeksioneve. Në disa raste përdoren

edhe antimalarikët dhe isotretinoin.

4. Hipotrihosis kongjenital

Është sëmundje e lëkurës në të cilën nuk ka fare rritje të flokëve. Për dallim nga alopecia areata

në të cilën në fillim ka pasur flokë, tek hipotrihosis kongjenital flokët mungojnë që nga lindja.

Shkaktarë janë çrregullimet gjenetike dhe çrregullimet gjatë zhvillimit embrional. Zakonisht këta

pacientë kanë edhe ngecje mentale.

Ekzistojnë disa forma të Hypotrichosis kongjenital:

a) Aplazia kongjenitale – është anomali që paraqitet gjatë zhvillimit embrional gjatë së

cilës lëkura nuk formohet në mënyrë të rregullt.

b) Alopecia triangulare – është e ngjashme me aplazinë kongjenitale por këtu defektet e

flokëve kanë formë trekëndore.

c) Atrichia kongjenitale – është sëmundje që shkaktohet nga çrregullimet gjenetike.

Këtu pacientët lindin me flokë, por gjatë fëmijërisë së hershme i humbin të gjitha

flokët.

5. Rënia e flokëve nga infeksionet e ndryshme

Shumë inflamacione mund të shkaktojnë rënie të flokëve. Të tilla janë:

a) Defektet në lëkurën e kokës në formë të krimbit – është infeksion fungal dhe nuk ka

të bëjë asgjë me krimbat, vetëm formën si të krimbit. Ky infeksion mund të paraqitet

në çdo vend në lëkurë, por kur prek lëkurën e kokës, atëherë shkakton rënie të

flokëve. Fillon si një papulë që më pas zgjerohet në gjerësi dhe thellësi dhe kështu

prek edhe folikulat e flokëve dhe si rezultat vjen deri te rënia e flokëve. Vendet e

prekura me këtë infeksion janë të skuqura dhe të inflamuara, kruhen dhe mund të

formohen edhe bula. Shkaktarë janë kërpudhat Microsporum audouini, Trichophyton

tonsurans, Trichophyton schoenleinii, Trichophyton megninii, Trichophyton

We Speak Science

11

violaceum, Microsporum gypseum. Nganjëherë ky infeksion largohet vetvetiu dhe

nuk ka nevojë fare për trajtim, mirëpo në rastet e rënda jepet Griseofulvin. Mund të

përdoren edhe antifungal të rinjë si Terbinafine, Itraconazole, dhe Fluconazole.

b) Folikulitis – është inflamacion i lokalizuar i folikuleve të flokëve. Në stadet e

hershme të zhvillimit të folikulitis rrënja e flokut mund të jetë e paprekur, por me

progresimin e sëmundjes atëherë rrënja e flokut dëmtohet dhe floku bie, por ky

proces është kthyeshëm (reversibil).

Trajtimi bëhet me përdorimin e antibiotikëve.

c) Trichomycosis Nodularis – është infeksion i fibrave të flokëve me fungje. Sipas

ngjyrës që kërpudha formon në reaksion me fibrat e flokëve mund të jetë me ngjyrë

të bardhë ose të zezë. Ky infeksion mund të prek flokët e kokës, trupit dhe të

organeve gjenitale.

Trajtimi bëhet me rruarjen e pjesëve ku gjendet infeksioni dhe aplikimin në ato

vende të acidit salicilik ose formaldehidit.

d) Demodex folliculorum – është sëmundje parazitare e shkaktuar nga paraziti

Demodex, që prek lëkurën dhe rrënjët e flokëve duke shkaktuar kështu rënie të

flokëve. Demodex ushqehet me qelizat e vdekura të lëkurës (stratum corneum) dhe

yndyrën e lëkurës. 70% e të rriturve kanë Demodex në lëkuren e tyre si florë normale

e organizmit, mirëpo kur forcat imunitare bien atëherë ky parazit fillon të shumohet

me shpejtësi dhe kjo shkakton që të shfaqet sëmundja.

We Speak Science

12

e) Seborrheic dermatitis – nuk është sëmundje infektuese, por ndonjëherë ndodh që të

përfshihet me infeksion. Është sëmundje që zakonisht prek lëkurën, por ndodh që kur

prek lëkurën e kokës të shkakton rënie të përkohshme të flokëve. Shfaqet në formë të

luspave në kokë, ndonjëherë me lëkurë yndyrore në atë regjion të kokës, lëkurë të

inflamuar e cila kruhet dhe në prekje është e dhimbshme. Është sëmundje

inflamatore, shkaku i së cilës ende nuk dihet, por mendohet se ka origjinë gjenetike

sepse zakonisht paraqitet në popullatat kelte dhe kaukaziane. Mendohet se

shkaktohet si rezultat i funksionit të rritur të gjëndrave yndyrore që janë të lidhura

për folikulin e flokut. Këto gjëndra në këtë sëmundje prodhojnë yndyrë që ka me pak

acide yndyrore dhe më shumë trigliceride dhe kolesterol. Sëmundja mendohet se

nxitet nga hormonet seksuale, kjo e sqaron edhe paraqitjen e sëmundjes gjatë

pubertetit kur nivelet e hormoneve në qarkullimin e gjakut janë më të rritura. Mirëpo

sëmundja është vërejtur edhe tek foshnjat e sapo lindura, tek të cilat i kanë marrë

hormonet seksuale nga prindërit. Edhe sëmundja e Parkinsonit, lëndimet e kokës dhe

infarkti i miokardit janë të shoqëruara me seborrheic dermatitis, dhe stresi dhe lodhja

vetëm sa e keqësojnë sëmundjen.

Sasitë e tepërta të yndyrës shkaktojnë rritjen e baktereve dhe kërpudhave që bëjnë pjesë në florën

normale të lëkurës. Kërpudha Pityrosporon ovale është parë se rritet në mënyrë drastike tek

seborrheic dermatitis. Ky prodhim i shtuar i kërpudhave shkakton më shumë irritim dhe

inflamacion.

Ekzistojnë disa metoda të trajtimit. Metoda fillestare është përdorimi i shampove kundër zbokthit

për të rregulluar proliferimin e lëkurës dhe luspimin e saj. Këta shamponë përmbajnë sulfur,

sulfit të selenit, zink pirithione, katran, acid salicilik, vaj qengji. Disa dermatolog përshkruajnë

edhe antibiotikë për të rregulluar florën normale të lëkurës dhe kështu për të reduktuar

inflamacionin. Inflamacioni mund të kontrollohet edhe me përshkrimin e kremrave

kortikosteroide ose përdorimin e kortikosteroideve në formë të lëngut për fërkim të regjionit ku

shfaqet sëmundja.

We Speak Science

13

6. Defektet në bishtin e flokut

Janë defekte në bishtin e flokut që rezultojnë me rënie të flokëve dhe shkaktohen nga faktorët

gjenetikë.

a) Sindromi e shthurjes së fazës anagjene të zhvillimit të flokut – këtu kemi shthurje të

flokëve të cilat gjenden në lëkurën e kokës, dhe si rezultat këto flokë bien lehtë nga

koka. Kjo sëmundje zbulohet herët në fëmijëri, dhe zakonisht prek më shumë femrat

sesa meshkujt. Flokët e këtyre pacienteve zakonisht nuk rriten kurrë, dhe shumë

rrallë iu duhet të presin flokët e tyre, iu shihet lëkura e flokëve për shkak të mungesës

së flokëve. Flokët që gjenden në kokë nuk rriten shumë në gjatësi dhe është shumë e

vështirë për tu krehur dhe stilizuar. Më së shpeshti preken fëmijët biond në moshat 2-

5 vjeç, por nga kjo sëmundje mund të preket kushdo. Ende nuk dihet se pse bishti i

flokut në këtë sëmundje është i shthurur, mirëpo edhe rrënja e flokut këtu nuk është e

formuar tërësisht, dhe si rezultat rrënja dhe bishti i flokut nuk komunikojnë tërësisht

dhe prandaj kemi shfaqjen e sëmundjes. Mendohet se ky çrregullim ka prejardhje

gjenetike, por ka edhe raste që nuk kanë pasur baza gjenetike. Ende nuk dihet ndonjë

mënyrë e trajtimit.

b) Alopecia që shkaktohet me tërheqjen e flokëve dhe trikotilomania – alopecia që

shkaktohet me tërheqjen e flokëve rezulton nga tërheqja, shtrëngimi shumë i madh i

flokëve gjatë kapjes dhe çdo gjë tjetër që i tërheq tej mase rrënjët e flokëve. Nëse

këto shprehi vazhdojnë për një periudhe të gjatë kohore mund të shkaktojnë rënien e

përhershme të flokëve. Trikotilomania është sëmundje që shkaktohet nga shkulja e

flokëve pa kontroll tek njerëzit shumë të stresuar, ku vet pacienti shkul flokët e veta.

Pacientët më shpesh shkulin flokët që gjenden në kokë, por mund të ndodh që të

shkulin edhe qerpikët, vetullat, qimet pubike ose çdo regjion tjetër ku ka qime. Ende

ka shumë mëdyshje nëse trikotilomania është thjesht një sjellje jo fort e mirë apo

çrregullim psikologjik. Sidoqoftë shumica e njerëzve që bëjnë një gjë të tillë nuk janë

të vetëdijshëm që e bëjnë, dhe edhe kur dikush ua tërheq vëmendjen është shumë

vështirë për ta që të ndërpresin. Disa prej tyre pasi i shkulin flokët edhe i hanë dhe ky

çrregullim quhet trikofagia. Kjo është një gjendje shumë serioze dhe pacientet e tillë

duhet të lajmërohen menjëherë tek mjeku sepse nëse vazhdon për një kohë të gjatë

mund të vjen deri te grumbullimi i këtyre qimeve në lukth dhe si rezultat formohet

një top prej qimesh që mund të irritojë lukthin dhe të sjellë deri tek ulceracionet e në

disa raste edhe vdekje. Trajtimi i trikotilomanise është shumë i vështirë dhe kërkon

këshillimin e shumë dermatologëve dhe psikologëve mes vete.

c) Moniletrix – është çrregullim autosomal dominant ku bishtat e flokët janë shumë më

të hollë se normalisht. Kështu rrënja e flokut dobësohet dhe këta pacient kanë rënie

shumë të madhe të flokëve. Zakonisht kanë rënie të flokëve në regjionin e pasmë të

kokës dhe qafës, por sëmundja mund të prek çdo regjion të trupit ku ka qime. Më

shpesh paraqitet tek fëmijët dhe mosha rinore, por mund të prek të gjithë moshat e

tjera. Sëmundja ka bazë trashëguese, pra përcillet nga një gjeneratë në tjetrën, por në

zhvillimin e saj luan rol edhe stina, ku në stinën e dimrit keqësohet shumë sëmundja,

We Speak Science

14

kurse në verë përmirësohet. Sëmundja përmirësohet vetvetiu me kalimin e kohës, por

pacientët zakonisht gjatë gjithë jetës vuajnë nga ajo.

d) Përpunimi i tepërt i flokëve dhe flokët me flluska – Përpunimi i tepërt i flokëve është

shkaktari kryesor i dëmtimit të flokëve. Gjatë përdorimit të proceseve kimike si

drejtimit të flokëve, zbardhimit, ngjyrosjes së tyre gjithmonë ndodh dëmtimi i

flokëve. Nëse këto procedura përdoren shumë shpesh mund të shkaktojnë dëmtime të

pakthyeshme në flokë. Sa më të dëmtuara që të jenë flokët, aq më të brishta dhe më

lehtë thyhen. Edhe proceset fizike mund të dëmtojnë flokun, të tilla si krehja e

tepruar e flokëve dhe përdorimi i stileve të flokëve që bëjnë tërheqjen e tepërt të

flokëve, përdorimi i shpeshtë i tharëses së flokëve. Kur ne pastrojmë flokët një sasi e

ujit hyn në brendi të bishtit të flokut që të mbajë flokun të shëndoshë (të hidratuar).

Mirëpo kur ne përdorim tharësen e flokëve atëherë kjo sasi e ujit do të avullon dhe si

pasojë kemi tharje të flokëve dhe zhvillimin e flluskave në bishtin e flokut. Këto

flluska e bëjnë flokun më të thyeshëm. Dëmtimi do të jetë edhe më i madh nëse

dëmtimet kimike dhe fizike të flokëve kombinohen së bashku. Trajtimi i këtyre

probleme është shumë i vështirë dhe mënyra më e mirë bëhet me prerjen e flokëve të

dëmtuar. Mos përdorni kimikate në flokë që dëmtojnë flokun, dhe trajtoni me butësi

flokun.

e) Trichorrhexis nodosa – është çrregullim në ndërtimin e bishtit të flokëve ku në flokë

kemi disa zona me trashje të flokut dhe në disa vende hollim të flokut duke marrë

formë nyjore bishti i flokëve. Shkaktarët mund të jenë të lindur (gjenetik) ose të

fituar.

Shkaktarët gjenetik janë shumë të rrallë por ndodh që disa njerëz të lindin me dëmtime në

ndërtimin e bishtit të flokut. Kjo formë paraqitet që në fëmijëri të hershme dhe e gjithë familja ka

këtë çrregullim.

Mirëpo ky çrregullim paraqitet edhe tek pacientet me sëmundje metabolike siç janë çrregullimet

në metabolizmin e uresë, çrregullimet në metabolizmin e bakrit dhe zinkut, çrregullimet në

përfshirjen e cisteinës dhe sulfurit në bishtin e flokut. Trichorrhexis nodosa e fituar zhvillohet

nga stilizimi i tepërt i flokëve dhe përpunimi i tepërt i tyre. Krehja e tepërt e flokëve dhe tërheqja

e tepërt e flokëve gjatë stilizimeve i dobëson shumë flokët sepse vendos peshë shumë të madhe

mbi to, pastaj larja e tepërt e flokëve, ngjyrosja e tyre mund të bëjë largimin e rrënjës së flokut

nga vendi i tyre.

We Speak Science

15

Trajtimi varet nga shkaktari i sëmundjes. Kur trichorrhexis nodosa (kjo sëmundje shkaktohet nga

faktorët gjenetike dhe jo gjenetik) rrjedh si pasojë e faktorëve gjenetik, duhet fokusuar vetëm në

folikulin (rrënjën) e flokut dhe ruajtjen e tij sepse folikuli është i shëndoshë. Kur trichorrhexis

rrjedh si pasojë e faktorëve jo gjenetik, duhet punuar në mënjanimin e faktorëve që po dëmtojnë

flokun.

Humbja e flokëve tek meshkujt

Quhet edhe alopecia androgjenë dhe përfshin 95% të rasteve të rrënjës së flokëve tek meshkujt.

Shkaktohet nga përdorimi i ilaçeve të ndryshme, si pasojë e disa sëmundjeve, nga stresi, por

shumica e rasteve ka prejardhje gjenetike. Meshkujt që kanë humbje të flokëve nga shkaktarët

gjenetik trashëgojnë folikule të flokëve që janë të ndjeshme në dihidrotestosterone (DHT).

Folikulet e flokëve që janë të ndjeshme në DHT kanë të zvogëluar jetëgjatësinë e tyre, dhe

kështu këto folikule ndalin prodhimin e flokut. Folikulet e flokëve në pjesën e përparme të kokës

janë më të ndjeshme në DHT prandaj meshkujt zakonisht kanë rënie të flokëve më shpesh në

këtë regjion.

DHT është derivat i testosteronit. Testosteroni shndërrohet në DHT me anë të enzimës tipi II 5-

alfa-reduktaza. Kjo enzime gjendet në gjëndrat yndyrore të folikuleve të flokëve. Mekanizmi i

rënies së flokëve i shkaktuar nga DHT ende nuk dihet saktësisht, mirëpo studimet e fundit

sugjerojnë se DHT i tkurr folikulet e flokëve dhe se kur largohet veprimi i DHT në folikule të

flokëve, atëherë flokët rriten sërish.

Diagnoza arrihet me ekzaminim të kokës ku me sy mund të shihet rënia e flokëve në regjionin e

përparmë të kokës, bashkë me anamnezë të detajuar. Në regjionin pa flokë duhet të bëhet

ekzaminimi i detajuar me një aparat zmadhues që quhet densitometër.

Në raste më të detajuara për diagnostikim merret biopsi e lëkurës në regjionin ku kanë rënë

flokët. Kjo analizë bëhet në rastet kur dyshohet për ndonjë helmim, zakonisht me arsen, sepse

këto helmime shkaktojnë rënie të flokëve.

Trajtimi përfshin përdorimin e inhibitorëve të 5-alfa-reduktazës, përkatësisht barnat e grupit të

finasteride, i cili ne treg mund të gjendet me emrin Propecia. Mundësi të tjera përfshijnë

përdorimin e metodave kirurgjike për të zëvendësuar flokët në regjionin ku ato mungojnë.

We Speak Science

16

Shkalla Norwood e rënies së flokëve:

Rënia e flokëve tek femrat

Edhe pse njerëzit në përgjithësi mendojnë se vetëm meshkujt vuajnë nga rënia e flokëve, kjo nuk

është e vërtetë sepse edhe femrat vuajnë nga ky çrregullim. Humbja e flokëve mund të jetë:

kohëshkurtër dhe e zgjatur. Humbja kohëshkurtër e flokëve është shumë lehtë për tu mjekuar

nëse zbulohet shkaktari, ndërkaq gjërat komplikohen kur etiologjia është e panjohur. Nëse

etiologjia e saj nuk dihet, humbja e zgjatur e flokëve mund te zgjatet për shkak të pamundësisë së

caktimit të diagnozës.

Rënie të flokëve për një periudhë të shkurtër kohore mund të shkaktojë stresi, shtatzënia, marrja

e disa ilaçeve që si efekte anësore kanë rënie të flokëve.

Rënie të flokëve për një periudhë të gjatë kohore mund të shkaktojnë disa sëmundje të ndryshme,

marrja e disa substancave siç janë hormonet, ilaçet të cilat interferojnë në fazat e ndryshme të

zhvillimit të flokëve etj.

We Speak Science

17

Shkaktarët më të shpeshtë të rënies së flokëve tek femrat janë:

a) Alopecia androgjene – karakterizohet me rrallim të flokëve që gjenden në kokë tek

femrat. Tek meshkujt kjo sëmundje paraqitet me rënie të flokëve më shumë në pjesën

e përparme të kokës dhe jo me rrallim të të gjitha flokëve në kokë. Disa femra kanë

të dy format e sëmundjes, por këto raste janë më të rralla. Shkaktarë i këtij

çrregullimi është testosteroni i cili tek femrat gjendet vetëm në gjurmë. Shkaktarë të

tjerë janë cistet e ovareve dhe marrja e sasive të larta të tabletave kontraceptive, por

ka raste kur rrënja e flokëve mund të ndodh edhe gjatë periudhave fiziologjike si

gjatë shtatzënisë dhe në menopauzë.

b) Telogjen efluvium – Kjo ndodh kur ne kalojmë nëpër ndonjë ngjarje traumatike si

lindja e fëmijës, keq ushqyeshmëria, infeksion të rëndë, ndonjë operacion kirurgjik të

rëndë. Në këtë rast, 90% e flokëve tonë që gjenden në fazën anagjene (të rritjes) dhe

katagjene kalojnë në fazën telogjene të zhvillimi të flokut. Sëmundja paraqitet

zakonisht 6 javë deri në 3 muaj pas ngjarjes traumatike.

c) Anagjen efluvium – shfaqet pas ndonjë dëmtimi mitotik apo metabolik të folikulit të

flokut. Zakonisht ndodh pas kemoterapisë. Meqenëse kemoterapia i mbyt qelizat që

ndahen me shpejtësi të madhe në trup, atëherë kjo prek edhe fazën anagjene të

folikulit të flokut duke e çrregulluar këtë fazë dhe si rezultat ndodh rënia e flokëve.

d) Alopecia si rezultat i tërheqjes së flokëve – shkaktohet nga traumat lokale në flokët e

kokës e cila paraqitet si rezultat i tërheqjes së madhe tek stilizimet e flokëve. Nëse

shprehia ndalet atëherë flokët mund të rriten sërish.

Diagnostikimi i rënies së flokëve tek femrat arrihet me anë të:

* Testeve diagnostikuese:

- nivelet e hormoneve në gjak (DHEA-dehidroepiandrosterone, testosteron,

androstenedione, prolaktin, hormoni stimulues folikular, hormoni leutinizues)

- sasia e hekurit në serumin e gjakut

- aftësia lidhëse e hekurit (TIBC- Total Iron Binding Capacity)

- prania e hormoneve të gjëndrës tiroide në gjak (T3, T4, TSH)

- VDRL (test për diagnostikimin e siflisit)

- numërimin e elementeve të gjakut në gjak (CDC- Complete Blood Count)

* Biopsia e lëkurës së kokës - merret një pjesë e vogël e lëkurës së kokës ku ka pasur flokë,

zakonisht me diametër 4mm dhe shikohet nën mikroskop për të zbuluar shkaktarin e

rënies së flokëve

* Tërheqja e flokëve – ky test realizohet ashtu që merret një pjesë e flokëve dhe tërhiqet.

Pas tërheqjes normalisht mund të bien vetëm 2-3 fije floku që është një gjendje normale.

We Speak Science

18

Nëse gjatë tërheqjes na bien më shumë flokë atëherë kemi të bëjmë me ndonjë sëmundje

që po shkakton rënie të flokëve.

* Densitometri – është pajisje që përdoret për të diagnostikimin e rënies së flokëve.

Trajtimi i rënies së flokëve tek femrat bëhet me:

* Aplikim lokal të Minoxidil 2% - minoxidil së pari është përdorur për trajtim të shtypjes

së lartë (si antihipertensiv), dhe është parë se si efekt anësor kishte rritjen e flokëve, dhe

tani ka filluar të përdoret për trajtim të rënies së flokëve tek femrat. Tek meshkujt nuk e

ka të njëjtin efekt si tek femrat prandaj nuk përdoret. Aplikohet lokalisht në vendin ku ka

rënie të flokëve në përqendrim 2%.

* Aldaktone / Spironolaktone – Spironolaktone është sinonim i ilaçit Aldaktone. I takon

grupit te ilaçeve të grupit të diuretikeve (që largojnë ujin nga organizmi). Diuretikët

përdoren për të larguar sasinë e tepërt të ujit nga trupi me ruajtje të kaliumit. Diuretikët

përdoren për të trajtuar edhe hipertensionin, edemet, defiçiencën e kaliumit, dhe

hiperaldosteronizmin (çrregullim hormonal). Spironolaktone përdoret për trajtim të rënies

së flokëve për shkak të dy efekteve të tij: ngadalëson prodhimin e testosteronit në

gjëndrat mbiveshkore dhe ovare si dhe pengon veprimin e testosteronit në organizëm

duke bllokuar lidhjen e tij për receptorë.

* Tagamet / Cimetidine – Cimetidine është shitur nën emrin e kompanisë Tagamet prandaj

sot edhe mund të përdoren si sinonime këto dy emra. I takojnë grupit të ilaçeve bllokatorë

të histaminës dhe përdoren zakonisht për trajtimin e ulcerave të lukthit. Por ky ilaç

përdoret edhe për trajtimin e rënies së flokëve tek femrat sepse ka treguar efekt në

pengimin e lidhjes se dihidrotestosteronit për receptorët e tij në rrënjët e flokëve. Përdoret

edhe për trajtimin e hirsuitizmit (rritjen e qimeve tek femrat në çdo pjesë të trupit). Por,

Cimetidine nuk duhet të përdoret për trajtimin e rënies së flokëve tek meshkujt sepse

mund të shkaktojë feminizëm si efekt anësor.

* Ciproterone acetati – bllokon lidhjen e DHT (dehidrotestosterone) për receptorët e tij.

* Estrogjen/Progesterone – përdoren për trajtim të rënies së flokëve në formë të kremrave

që aplikohet në mënyrë lokale ose përdoren në formë tabletash.

* Kontraceptiv oral – duhet pasur kujdes duhanpirëset sepse nëse përdorin edhe

kontraceptiv oral ato kanë rrezik të lartë për të zhvilluar koagulo gjaku që mund të

përfundojë me fatalitet.

* Nizoral/Ketokonazole – zakonisht përdoret si antifungal për trajtimin e infeksioneve me

kërpudha. Por, hulumtimet e fundit kanë treguar se ka edhe efekt në zvogëlimin e

We Speak Science

19

prodhimit të testosteronit tek meshkujt dhe femrat dhe prandaj përdoret edhe për trajtimin

e rënies së flokëve tek femrat.

* Propecia/Proscar – ku ilaç nuk e shkatërron enzimën 5-alfa reduktazë dhe si pasojë edhe

DHT.

* Ciproterone acetati dhe etiniloestradioli – këto dy barëra gjenden së bashku në përbërje të

një tablete që vepron duke bllokuar veprimin e hormoneve mashkullore.

Shkalla e rënies së flokëve sipas paraqitjes klinike:

Rënia e flokëve tek fëmijët

Paraqet 3% e të gjitha sëmundjeve tek fëmijët. Disa nga sëmundjet që shkaktojnë rënie të flokëve

tek fëmijët janë:

a) Tinea capitis (defektet në lëkurën e kokës në formë të krimbit)

b) Alopecia areata

c) Trauma

d) Efluviumi telogen

We Speak Science

20

Rënia e flokëve tek fëmijët e prekur me sëmundje malinje

Zakonisht shkaktohet gjatë përdorimit te ilaçeve kemoterapeutike që përdorën për trajtimin e

kancerit. Kemoterapeutikët mbysin qelizat që ndahen shpejt, duke shkatërruar kështu edhe

qelizat në folikulet e flokëve dhe duke shkaktuar rënien e tyre. Shumicës së pacienteve flokët iu

rriten disa muaj pas ndërprerjes së kemoterapisë.

Trajtimi përfshin disa hapa:

- Njoftoni mësuesin e fëmijës se çfarë po përjeton fëmija, në mënyrë që ai pastaj të njoftoj

klasën dhe reagimi i klasës të jetë më i mirë ndaj fëmijës

- Kur flokët fillojnë të bien pastrojini më rrallë dhe më shumë butësi

- Nëse fëmija juaj më parë ka ngjyrosur flokët, kjo duhet ndërprerë sa më shpejt sepse

shkakton dëmtime të mëtejme të flokëve

- Mos përdorni drejtues të flokëve, tharëse flokësh dhe mjete të tjera që dëmtojnë flokët

- Qëndroni larg diellit ose mbuloni kokën e fëmijës me kapelë ose diçka tjetër sepse kjo do

të dëmtoj më shumë lëkurën tashmë të acaruar të fëmijës

- Pyesni fëmijën tuaj për mundësinë e bartjes së parukës, nëse ajo e bën të ndihet më i

sigurt

- Diskutoni me fëmijën edhe nëse dëshiron të bart kapele ose ndonjë formë tjetër të

veshjeve të kokës

Vaji i kastorit dhe efektet e tij

Vaji i kastorit ka shumë efekte pozitive në shumë sëmundje duke përfshirë këtu edhe efektet e tij

në flokë dhe lëkurë. Ky vaj është i pasur me proteina, minerale, vitamine E, ka veti antifungale

dhe antibakteriale. Acidet yndyrore omega 9 që gjenden në vajin e kastorit ushqejnë folikulin e

flokut duke stimuluar kështu rritjen e qerpikëve, flokëve dhe vetullave. Për të realizuar këtë

duhet që të fërkoni kokën me disa pika nga vaji i kastorit, dhe kjo do të mundësojë që vaji të hyjë

në pore dhe folikule të flokëve.

Vaji i kastorit është i pasur edhe me trigliceride të yndyrave të pangopura, ku falë këtij përbërësi

ky vaj ka veti që të përtërij vendet e dëmtuara të lëkurës ose flokëve ku aplikohet. Acidi rinoleik

që gjendet në vajin e kastorit ka veti antifungale dhe lufton infeksionet bakteriale.

Vaji i kastorit shquhet për vetitë antiinflamatore dhe kështu përdoret për të ndihmuar tretjen dhe

për të parandaluar infeksionet në zorrë.

Vaji i kastorit ndihmon edhe në:

- qarkullimin e limfës në organizëm

- lehtëson kokëdhimbjen

- trajton infeksionet në lëkurë

- parandalon shfaqjen e akneve dhe papulave tjera

- zvogëlon dhimbjen që shkaktohet nga djegiet e diellit

- trajton infeksionet në traktin gastrointestinal

We Speak Science

21

- përdoret gjatë dhimbjeve menstruale sepse relakson muskujt dhe kështu zvogëlon

dhimbjen

- trajton infeksionet fungale në këmbë

- parandalon paraqitjen e zbokthit dhe përdorët edhe për trajtimin e pacientëve që kanë

probleme me zbokth

Përgatitja e pastave me vaj kastori:

* Kjo pastë përdoret tek problemet me traktin gastrointestinal, infeksionet e zorrëve,

dhimbjet menstruale, gurët në veshka, tumoret fibroide, nyejt e ënjtur dhe ulcerat e

ovareve. Derdhim vaj kastori në një gazë dhe e vendosim në lëkurë. Për të rritur efektin e

saj vendosim një shishe me ujë të nxehtë mbi gazë dhe e lejmë kështu një orë. Këtë

procedurë duhet përsëritur tre herë në javë për të shëruar tërësisht sëmundjen.

* Pastën tjetër e përgatisim për të shpejtuar rritjen e qerpikëve dhe vetullave. Në këtë rast

duhet përzier 15 pika lëng hudhre, 20ml pantenol, dhe 30ml vaj kastori. Këtë përzierje

duhet aplikuar vazhdimisht në qerpik dhe vetulla.

Punuar nga: Besiana Zekaj (Universiteti i Prishtinës, Fakulteti i Mjekësisë)

We Speak Science

22

A janë këto arsyet përse flokët tuaj po bien?

Shkaktarët kryesorë që prekin miliona njerëz.

Çdo ditë na bien rreth 100 flokë në ditë - shumica si pasojë e larjes apo krehjes së flokëve

Miliona vuajnë nga humbja e tepërt e flokëve ose problemet autoimune, alopecia

Nëse po ju bien flokët më tepër se zakonisht mund të jetë një problem me ciklin e flokëve

Ekspertët ofrojnë këshillat më të fundit se cilët janë hapat që ju duhet të ndiqni

Nuk ka asgjë të pazakontë të humbasësh flokë - ne të gjithë humbasim një mesatare prej 100

qime në ditë. Shumica e këtyre, rreth 80 për qind, bien gjatë larjes ose krehjes së flokëve tuaj;

pjesa tjetër thjesht do të largohen gjatë gjithë ditës.

Kjo nuk do të ndikojë në pamjen e përgjithshme të flokët tuaj, sepse ajo është vetëm një

përqindje e vogël e qimeve mbi kokën tuaj - si të rritur, ne fillojmë me deri në 150,000 fije floku.

E rëndësishmja, më shumë qime janë në rritje sesa në rënie.

Megjithatë, miliona individë vuajnë nga humbja e tepruar e flokëve, ose alopecia, ku ata i

humbasin flokët më shpejt sesa shkalla e zëvendësimit të tyre.

Ndonjëherë humbja e flokëve është e parandalueshme ose e rikthyeshme. Në raste të tjera, mund

të jetë e përhershme. Në shumicën e rasteve, rezultati përfundimtar është më i mirë kur gjendja

diagnostikohet herët dhe trajtimi fillon.

Stadet e ndryshme të rënies së flokëve

We Speak Science

23

Ne do të shpjegojmë kur ju duhet të konsultoheni me mjekun tuaj, si dhe atë që ju duhet dhe nuk

duhet të bëni nëse flokët tuaj po bien.

Hapi i parë është të mësoni se cili mund të jetë shkaku i rënies së flokëve.

Rënia e flokëve në të gjithë kokën

Humbja e flokëve zakonisht shkaktohet nga probleme me ciklin natyral të flokëve, por ai

gjithashtu mund të jetë i lidhur me shëndetin tuaj kokës.

Në çdo kohë, rreth 90% e qimeve në kokën tuaj janë në fazën e rritjes dhe afërsisht 5 deri në 9

përqind janë në fazën e qetësisë. Pjesa e mbetur janë ato që humbasin.

Megjithatë, disa faktorë mund të shkurtojnë ciklin e rritjes dhe të zhvendosin flokët para kohe në

fazën e rënies. Kjo njihet si efluvium telogjen dhe duket të jetë më shumë i zakonshëm te gratë.

Shkaqet e mundshme: Një mangësi

në vitamina dhe minerale, të tilla si

vitamina D, vitamina B12 ose

hekuri, mund të çojë në këtë lloj

humbje të flokëve, thotë Dr Vicky

Jolliffe, një dermatolog konsulent në

spitalin e Londrës Mbretërore dhe

një specialist i alopecisë. Stërvitja e

tepërt, dietat, sëmundjet dhe

kirurgjia gjithë mund të zvogëlojnë

furnizimin me këto lëndë ushqyese

të nevojshme për rritjen e flokëve.

Stresi mund të shkaktojë humbjen e

flokëve. Dr Martin Wade, një

dermatolog konsulent në lëkurë në

Klinikën e flokëve dhe të lëkurës në

Londër, shpjegon: "Faza e rritjes mund të zhvendoset në fazën e humbjes nga një ngjarje që e

nxit këtë event.

"Tre muaj më vonë, flokët fillon të bien. Tre muaj pas kësaj, ato normalisht rimëkëmben."

Effluvium telogen mund të shkaktohet nga probleme me lëkurën e kokës (lexo më poshtë).

Effluvium telogen

Rënia e papritur e përgjithshme e flokëve mund të lidhet me gjendjet mjekësore, të tilla si një

tiroide hipoaktive - kjo ngadalëson përtëritjen normale të qelizave, duke përfshirë edhe qelizat e

We Speak Science

24

flokëve. Sindromi e ovares plocistike (PCOS), ku cistet e formuar në vezore që ndikojnë në

nivelet e hormoneve mashkullore qarkulluese të një gruaje, mund të çojnë në rënien e

përgjithshme të flokëve. Gjithashtu barna të caktuara, të tilla si anti-depresantët dhe roaccu-Tane,

e rekomanduar për aknet e fytyrës, mund të shkaktojnë humbjen e flokëve.

Si të veprohet: Pasi të keni identifikuar shkakun, problemi zakonisht mund të korrigjohet dhe

cikli i flokëve duhet të normalizohet brenda gjashtë muajve deri në një vit, thotë Dr Jolliffe. Ajo

pohon se ndërsa është joshëse të provoni menjëherë një 'suplement për rritjen e flokëve', ju

patjetër duhet të bëni një vizitë të mjeku juaj për të përjashtuar ndonjë gjë serioze, të tilla si një

problem me tiroiden ose sindromën policistike të vezores.

Megjithatë, nuk është gjithmonë e mundur të gjesh një shkak dhe një zgjidhje të përshtatshme

Rënia e flokëve në formë pullash ose rënia totale e tyre

Rënie e flokëve në formë të pullave mbi lëkurën e kokës (ose në të gjithë trupin) njihet si

alopecia areata. Ky është një problem auto-imun ku sistemi imunitar sulmon folikujt e flokëve,

duke shkaktuar inflamacion dhe ndërprerjes së ciklit normal të rritjes së flokëve.

Lëkura në këto pulla duket normale (ndryshe nga skalpi i irrituar), edhe pse disa pacientë

raportojnë një ndjesi shpimi gjilpërash. Alopecia areata ndikon deri në 2 për qind e të rriturve,

zakonisht ata të moshës 15 deri në 29.

Me alopecia areata difuze, flokët humbasin në të gjithë kokën, e cila është dhe arsyeja pse

ngatërrohet shpesh me telogen effluvium, por kjo krijon më shumë pulla. Në disa raste, preket e

gjithë lëkura e kokës (alopecia totale) dhe ndonjëherë edhe i gjithë trupi (alopecia universale).

Shkaqet e mundshme: Këto forma të humbjes së flokëve mendohet që të ketë një bazë

gjenetike dhe 20 për qind e të prekurve kanë një histori familjare. Lidhet edhe me kushtet e tjera

të auto-imune, të tilla si ekzema dhe dermatiti.

Çfarë duhet bërë: Trajtimi më i zakonshëm është receta me steroide që aplikohen në lëkurën e

kokës, me anë të injektimit ose ndonjëherë merren nga goja. Këta qetësues të inflamacionit janë

efektive në rreth 70 përqind të rasteve.

Një tjetër alternativë është imunoterapia, ku një lëndë kimike aplikohet në lëkurën e kokës për të

krijuar një reaksion irritues, që vendosin folikujt sërish në funksion.

Megjithatë, NHS (Shërbimi Kombëtar i Shëndetit në Britani) vlerëson më pak se gjysma e atyre

që trajtohen me këtë lloj terapie do të shohin rezultate të vlefshme, kështu që nuk është gjerësisht

e disponueshme.

Dr. Wade thotë se një zgjidhje aktuale është ajo që përmban minoxidil (në dispozicion pa recetë

ose me recetë) mund të ndihmojë për të stimuluar rritjen e flokëve.

We Speak Science

25

Humbja e flokëve sipas modelit gjinor

Humbja e flokëve sipas modelit gjinor është lloji më i zakonshëm. Gjysma e të gjithë meshkujve

preken nga mosha 50 vjeç e sipër, me rreth një të tretën e femrave kaukaziane të prekura, sipas

një studimi në Revistën Britanike të Dermatologjisë.

Te burrat, flokët fillojnë të zvogëlohen në volum në pjesën e kurorës dhe të tëmthave duke lënë

flokë në pjesën e pasme dhe në anët e kokës. Te gratë, flokët bien në majë të kokës dhe në kurorë

dhe zakonisht fillon me një zgjerim përreth këtyre pjesëve.

Rënia e flokëve sipas modeleve gjinore shkaktohet nga ngushtimi i folikujve të flokëve, deri sa

në fund ato ndalojnë së funksionuari.

Shkaqet e mundshme: Problemi mendohet të jetë pjesërisht i lidhur me dihidrotestosteronin

(DHT), një formë më e fuqishme e hormonit testosteron. Kjo nuk do të thotë që ju keni nivele të

larta të DHT, por ju mund të jeni më i ndjeshëm ndaj tij. Ndërkohë që mund të jetë një bazë

gjenetike si shkak i mundshëm ka raste të rënies së flokëve sipas këtij modeli pa histori familjare

të mëparshme.

Shumë gra pësojnë humbje të flokëve në menopauzë, për shkak të rënies të hormoneve femërore

të estrogjenit dhe progesteronit. Kjo lejon që hormonet mashkullore, të tilla si DHT, të

dominojnë më shumë, thotë Dr. Jolliffe Modeli femëror i humbjes së flokëve mund të jetë i

lidhur edhe me sindromën policistik të vezoreve.

Humbja e përhershme e flokëve mund të shkaktohet si një komplikacion i një tjetër gjendjeje, të

tillë si infeksionet fungale.

Kjo lloj humbjeje mund të ndodhë gjithashtu edhe kur fijet e flokëve tërhiqen nga folikujt, të tilla

si nëpërmjet mbajtjes së lidhëseve të flokëve të shtrënguar ose përdorimi i flokëve shtesë (e

njohur si alopecia nga tërheqja).

Çfarë duhet bërë: Ka dy barna kryesore, Finasteride dhe Minoxidil, që mund të ndihmojnë me

modelin gjinor të humbjes së flokëve. "Finasteride vendos frenat në humbjen e flokëve dhe

parandalon avancimin, ndërkohë që minoxidili përmirëson atë që ka mbetur, thotë Dr Jolliffe.

"Unë shpesh i përdor të dy së bashku."

Finasteride është një bar që merret me recetë, shpesh i shitur nën emrin e markës Propecia. Që ta

merrni atë, ju duhet të vizitoheni te një dermatolog i cili është i specializuar në humbjen e

flokëve (trikologët nuk mund të përshkruajnë atë). Ju gjithashtu mund ta merrni atë nga një

farmaci online.

We Speak Science

26

Rezultatet nga përdorimi i Finasteride

Ajo bllokon konvertimin e testosteronit në DHT, por është e licencuar vetëm për burrat, pasi

ekziston rreziku i defekteve të lindjes (ajo mund të përdoret për gratë të cilët nuk do të lindin

fëmijë).

"Kjo nuk do t’i japë dikujt me një rënie masive të flokëve një kokë plot me flokë, por ajo mund

të çojë në përmirësime modeste", thotë Profesor Andrew Messenger, një dermatolog konsulent i

cili është i specializuar në çrregullimet e flokëve në Spitalin Mbretëror të Hallammshire në

Sheffield.

Sa më shpejt që ju të filloni ta përdorni atë, aq më i madh do të jetë përfitimi, sepse përtej një

pike të caktuar folikujt nuk mund të shpëtohen.

Barit mund t’i duhet deri në dy vite për të arritur përgjigje maksimale, thotë profesori Messenger.

Ndërsa nga ana tjetër nëse ju nuk e merrni më, do të filloni t’i humbni flokët përsëri.

Efektet anësore përfshijnë libido të ulët, disfunksion erektil dhe probleme me ejakulimin, por

efekte janë parë në më pak se 1% e meshkujve, thotë NHS. Ka pasur deklarata se në disa raste

këto efekte vazhdojnë edhe pas ndalimit të përdorimit të barit. Megjithatë, një shqyrtim i

autoriteteve përkatëse ka sugjeruar se nuk ka dëshmi për këtë.

Minoxidil, e cila është në dispozicion edhe pa recetë, duket të funksionojë duke zgjeruar folikujt

e flokëve, duke rezultuar në një fije floku më të trashë dhe zgjat gjithashtu fazën e rritjes së ciklit

të flokëve, duke rezultuar në qime më të gjata dhe më të shumta.

We Speak Science

27

"Disa njerëz kanë acarim të kokës, por shpesh kjo vjen për shkak të përbërësve të tjerë," thotë

profesor Messengeri.

Të tjera efekte anësore përfshijnë rritjen e padëshiruar të flokëve në fytyrë dhe në trup edhe pse

kjo është parë në përqendrime më të larta sesa në formën e markës, të tilla si Regaine.

“Kërkohet disa muaj para se të vëreni dallimet," thotë profesor Messenger. Rezultatet më të mira

shihen pas rreth një viti.

Skalpi i irrituar

Humbja e flokëve zakonisht shkaktohet nga probleme me ciklin natyral të flokëve, por mund të

jetë i lidhur gjithashtu me shëndetin e skalpit.

Një shkak i tillë mund të jetë një infeksion fungal që zakonisht transmetohet nga peshqirët, furçat

ose çarçafët. Mjeku juaj do të trajtojë atë barna që merren me anë të gojës dhe një shampo

mjekësore.

Skalp i irrituar si pasojë e infeksioneve fungale

Psoriasis, një gjendje inflamatore e lëkurës që formon pllakëza të vogla të irrituara, gjithashtu

mund të shkaktojë humbjen e flokëve.

Ajo trajtohet me steroide për të reduktuar inflamacionin.

Edhe pse ata nuk shkaktojnë humbjen e flokëve, gjendje të tilla si ekzema dhe dermatiti mund të

çojë në dobësimin e flokëve për shkak të irritimit që i bëjnë lëkurës së kokës, duke shkaktuar

kruarje.

We Speak Science

28

Gjëja e parë që duhet të bëni është të identifikoni ndonjë shkak alergjik - ndoshta një lëndë

ruajtëse apo një aromë në një produkt të flokëve - dhe ta hiqni atë.

Ankthi i grave që humbasin flokët e tyre, një tregues ky i një sërë problemesh

shëndetësore.

Humbja e flokëve është larg nga të qënurit një problem ekskluzivisht mashkullor- është vlerësuar

që deri në gjashtë milionë gra në Britani janë prekur. Megjithatë, pavarësisht se sa e zakonshme

është, për gratë ky subjekt mbetet kryesisht tabu dhe shumë vuajnë në heshtje, shpesh duke

përfunduar në shpenzimin e shumave të mëdha parash në trajtime, të cilat janë në masë të madhe

të paefektshme, thonë ekspertët.

Humbja e flokëve te gratë ndikon në vetëbesimin e tyre

Nuk ka asnjë dyshim për efektin shkatërrues që humbja e flokëve mund të ketë në besimin e një

gruaje. Elaine Nixon, e cila kishte flokët të tilla të shndritshëm në adoleshencën e hershme të saj

aq sa ajo ishte modelja e një parukiereje, gjallërisht kujton kur një i huaj në një bar i shprehu:

"Nuk paske shumë flokë përpara apo jo e dashur?"

Edhe pse Elaine ishte vetëm 24 vjeçe në atë kohë, një pjesë ovale ngjyrë rozë e skalpit ishte

qartazi e dukshme në pjesën e përparme, prapa vijës së flokëve të saj. "Pas kësaj ngjarje unë nuk

dola më," kujton Elaine, 15 vjet më vonë. "Ju vini re që njerëzit shikojnë vijën e flokëve tuaj, jo

në sytë e tu. Kjo ju bën kaq të vetëdijshëm. Besimi im në vetvete ishte cenuar ", thotë infermierja

dentare nga Liverpool.

We Speak Science

29

"Unë u vizitova te mjeku im në atë kohë, por ishte e kotë. Gjithashtu shkova te një kirurg

kozmetik, por kur shkova sërish pas takimit fillestar, recepsionistja më tha: "Oh po, konsulenti

tha se nuk mund të bëjmë asgjë."

"Isha e tmerruar. Frika ime e vërtetë ishte se do të përfundoja me një paruke '.

Problemet e Elaine vinin nga një trajtim me hormone mashkullorë të dhëna për një problem

gjinekologjik (një deformim i lindur i gypave të fallopit). Mjekët shpenzuan vite duke u

përpjekur për të diagnostikuar se çfarë po shkonte keq dhe ndërkohë që përshkruanin në recetë

këtë trajtim.

Humbja e flokëve është e lidhur shpesh me ndryshimet hormonale, zakonisht me menopauzën.

Flokët tentojnë të hollohen me moshën –në një studim të 1.008 grave u pa se kishte humbje të

flokëve në pothuajse një të pestën e femrave të moshës 30-49 vjeç, në një e katërtën e femrave të

moshës 50-69, dhe në 28 përqind e atyre të moshës 70-79.

Nivelet në rënie të hormoneve femërore estrogjen dhe progesteron nënkupton se testosteroni (që

të gjitha gratë e prodhojnë) ka më shumë ndikim - kjo mund të dëmtojë folikujt e flokëve, duke

shkaktuar hollim të moderuar të fijeve të flokëve deri në hollim ekstrem të tyre.

Sindromi i vezores policistike, e cila prek rreth 10 përqind të grave, mund të shkaktojë humbjen

e flokëve. Vezoret në këtë sindrom prodhojnë testosteron me tepri duke shkaktuar, në mesin e

simptomave të tjera, shtim të tepërt të qimeve të fytyrës dhe trupit si dhe një rënie të lokalizuar të

flokëve në pjesën e përparme të skalpit.

Çelësi në problemet që lidhen me humbjen e flokëve është vendosja e diagnozës së duhur, thotë

Dr Mateu Harries, një dermatolog konsulent në Royal NHS Foundation Trust Salford dhe

ligjërues nderi në Universitetin e Mançesterit. Ai thotë se një hipotiroidizëm, mungesa e hekurit,

ose anemia potencialisht të gjitha mund të shkaktojnë hollimin e tepërt të flokëve. "Unë

zakonisht hetoj me disa teste gjaku për të kërkuar një shkaktar themelor", shpjegon ai.

Por mjekët nuk e konsiderojnë humbjen e flokëve te gratë si një problem veçanërisht serioz,

sepse “ju kurrë nuk mund të vdisni prej kësaj gjendjeje", thotë Iain Sallis, një trikologjist

konsulent në klinikën e flokëve Medic. "Gjithashtu, përveç alopecisë – rënie e lokalizuar e

flokëve - ata shpesh nuk e dinë nga t’ia nisin.

"Shumë gra vuajnë nga humbja difuze e flokëve (në të gjithë skalpin) dhe vërejnë rënie të

flokëve. Disa vite më vonë, ata do të kenë humbur një volum të madh flokësh. Por, kur ata

shkojnë në konsultë me një mjek kirurg, ai do të thotë: "Ju keni ende flokët - ku është problemi?

Dr Harries shton: "Nuk ka një numër të madh trajtimesh në dispozicion dhe trajtimet kryesore

për humbjen e flokëve te femrat nuk janë të përshkruara në NHS (Shërbimi Kombëtar i Shëndetit

në Britaninë e madhe).

We Speak Science

30

"Problemi është shumë gra që dekurajohen nga mjeku i tyre, atëherë përfundojnë duke kërkuar

zgjidhje te personat që nuk i përkasin fushës mjekësore."

Ka disa trikologjistë të kualifikuar, thotë ai. "Por ka edhe njerëz që ofrojnë trajtime që kushtojnë

shumë pa pasur shumë dëshmi për efektivitetin e tyre. Njerëzit mund të jenë mjaft të ndjeshëm

karshi atyre lloj mashtrimesh.

Shoqëria jonë është e përqendruar te imazhi dhe humbja e flokëve është shumë më e vështirë për

gratë sesa për burrat. Ajo ka një ndikim të jashtëzakonshëm në vetëbesim dhe në cilësinë e jetës '

Ai shton: "Një studim që kemi bërë ku jemi përqendruar te një formë e humbjes së flokëve të

quajtur humbja e flokëve në formë dhëmbëzash tregoi se këto gra kishin nivele më të larta të

ankthit dhe depresionit."

Përvoja e Elaine Nixonit ishte tipike. Në pamundësi për të marrë ndihmë nga mjeku i saj apo nga

një specialist, ajo u përpoq të trajtonte veten.

"Kam marrë vitamina dhe hoqa dorë nga ushqimet e thata. Nëna ime më filloi të më gatuante më

shumë perime - çdo gjë që ajo lexoi në lidhje me çfarë e nxiste rritjen e flokëve, ajo e provoi.

"Ka pasur raste kur unë mërzitesha para se të dilja- nuk kishte më argëtim në përgatitjen time, në

rregullimin e flokëve të mi - kështu që unë thjesht nuk dilja jashtë."

Ajo thotë se ishte me fat ajo që u takua me burrin e saj të ardhshëm në moshën 15 vjeçare. Ata u

martuan kur ajo ishte 28. Vetëm diçka e trazoi ditën e madhe.

"U detyrova të vendosja flokë fallco," thotë Elaine. "Kushërira ime është një stiliste flokësh dhe

ajo bëri një mbulim të mirë të defektit. Isha e kënaqur me rezultatin, por në të njëjtën kohë e

mërzitur, sepse e dija se nuk do të ishte siç e kisha ëndërruar gjithmonë. "

Pastaj pesë vjet më parë, Elaine u takua me Dr. Bessam Farjo - një mjek dhe anëtar i Shoqatës

Britanike të Kirurgëve të rifitimit të flokëve- i cili diagnostikon modelet e humbjes së flokëve te

femrat. Humbja e flokëve te Elaine kishte arritur në stadin ku alternativa e vetme e trajtimit ishte

transplanti i flokëve.

Ashtu si me çdo operacionin të rifitimit të flokëve, transplanti nuk bëri që Elaine të kishte më

shumë flokë, por ato rishpërndahen në atë mënyrë që ato të duken më të plotë. Dy transplante më

vonë, ajo shprehet thjeshtësisht: "Rifitova besimin tim."

Ekzistojnë trajtime të duhura që mund të ndihmojnë me humbjen e tepërt të flokëve. Këtu,

ekspertët flasin për format e zakonshme të humbjes së flokëve te femrave dhe se si duhen trajtuar

ato.

We Speak Science

31

Humbja e lokalizuar e flokëve

Gjithashtu e njohur si alopecia areata

Duket si: një pjesë rrethore pa flokë kudo në lëkurën e kokës, që ndryshojnë nga madhësia e një

monedhë 10 lekëshe në humbjen totale të flokëve. Kjo mund të ndodhë në çdo moshë, edhe pse

është shumë e zakonshme te gratë e reja.

Shkaku: Një shkak autoimun, ku qelizat që mbrojnë organizmin sulmojnë folikujt e flokëve. Një

fije floku te njeriu rritet për një periudhë dy deri në gjashtë vite. Në çdo kohë, 90 për qind e

flokut tonë është në rritje, ndërsa pjesa tjetër është në një gjendje pushimi për dy deri në gjashtë

muaj para se të bien.

Në alopecia areata folikujt shkojnë para kohe në fazën e pushimit, sepse në këtë fazë nuk ka

mundësi të sulmohen, shpjegon Dr Paul Farrant, një konsulent dermatolog në Spitalet e NHS në

Brighton dhe Universitetin e Sussexit.

Paciente me alopecia areata

Por, rezultati është që ju humbni flokët tuaj, "thotë ai. "Kur ajo kthehet përsëri në fazën e rritjes,

shpesh ajo sulmohet përsëri."

We Speak Science

32

Kjo mund të ndodhë pas një infeksioni (p.sh. gripit), vaksinimit apo stresit. Kjo mund të jetë për

shkak se këto kanë një ndikim në sistemin imunitar të grave të ndjeshme, sesa një shkak i

drejtpërdrejtë, thotë Dr. Farrant.

Trajtimi: "Ka një rritje të re spontane prej rreth 70 për qind e flokëve, pas 12 muajsh", thotë Dr.

Farrant.

Injektimi i steroidëve në lëkurën e kokës mund të qetësojë inflamacionin dhe të shkaktojë ri-

rritjen, por mund të kenë nevojë të përsëritet çdo katër deri në gjashtë javë.

Një tjetër alternativë është imunoterapia, ku një lëndë kimike aplikohet në lëkurë çdo javë për të

nxitur një reaksion alergjik. Teoria është se qelizat imune që sulmojnë folikujt e flokëve

drejtohen për të sulmuar lëkurën.

Ky trajtim është në dispozicion në NHS në disa qendra. Privatisht, ai mund të kushtojë £ 600 në

£ 1,000 në vit.

Trajtimi duhet të jetë i vazhdueshëm për të ruajtur benefitet që përftohen, por frekuenca e

aplikimit mund të reduktohet në dy herë në muaj ose në mujore. Pacientët mund të trajnohen për

të trajtuar veten.

Rrallimi i flokëve

Gjithashtu e njohur si humbja difuze e flokëve

Duket si: Rënie e përgjithshme e flokëve, qoftë e përkohshme apo kronike.

Shkaku: Në mënyrë tipike kjo shkaktohet nga një gjendje mjekësore. Për shembull, një

çrregullim i metabolizmit të tillë si diabeti (lloji 1 dhe 2), ose një mangësi në lëndë ushqyese të

tilla si hekur (i rëndësishëm për funksionimin e qelizave që kanë një formim të shpejtë, të tilla si

qelizat e flokëve dhe lëkurës).

Megjithatë, shumë barna të ndryshme - rreth 100 prej tyre - janë të lidhura edhe me problemin

(kjo përfshin pilulat për shkak të efektit të tyre në hormonet femërore).

Humbja e flokëve mund të shkaktohet gjithashtu nga trauma psikologjike të tilla si humbja e të

afërmeve apo stresi.

We Speak Science

33

Humbje difuze e flokëve

Siç Dr. Farjo shpjegon: "Në përgjigje të stresit ekstrem, hormonet e quajtur neuro-peptide mund

ti largojnë qimet jashtë fazës së rritjes të ciklit të tyre dhe ti çojnë në fazën e pushimit. Rënia

ndodh në fund të fazës së pushimit, kështu që humbja e flokëve ndodh katër deri në pesë muaj

pas ngjarjes stresuese. "

Ajo gjithashtu mund të ndodhë në post-shtatzëni. Kur një grua është duke pritur një fëmijë,

ndryshimet hormonale bëjnë që flokët të qëndrojnë në fazën e rritjes më shumë se normalisht.

Pas lindjes të gjitha këto qime, atëherë të dalë në të njëjtën kohë – bien njëkohësisht rreth pesë

herë më shumë se normalja.

Trajtimi: "Në shumicën e rasteve trajtimi është koha. Hekuri ose suplementet e tjera nuk janë të

nevojshme nëse nuk ka një defiçiencë, "thotë Dr. Farrant.

Për rënien e përgjithshme të flokëve, minoxidil (emri i markës Regaine), i vetmi medikament i

licencuar për humbjen e flokëve të femrave në Britani, mund të ndihmojë duke i mbajtur flokët

në fazën e rritjes për më gjatë.

Përdoret çdo ditë (ajo vjen si një locion ose shkumë) dhe në 80 për qind të rasteve kjo do të

ngadalësojë ose ndalojë humbjen e flokëve, por vetëm për sa kohë që ju vazhdoni ta përdorni atë.

Mund të ndodhë një trashje prej 10-20 përqind te pacientët që i përgjigjen mirë trajtimit, por kjo

mund të marrë deri në dy vite kohë për të dhënë rezultat.

We Speak Science

34

Shkaqet e rënies së flokëve mund të jenë të ndryshëm të lidhur me dietën, gjenetikën apo stilin e

jetës.

Gratë rekomandohen të përdorin përqendrimin prej dy përqind (burrat, pesë për qind), pasi

përqendrimet e larta mund të shkaktojnë rritjen e qimeve të fytyrës dhe acarimin e lëkurës së

kokës. Ky medikament nuk është në dispozicion në NHS, por gjendet në farmaci ose me një

recetë private (çmimi £ 25.95 për 60 ml).

Një trajtim me laser në nivel të ulët (LLLT) reklamohet gjerësisht për rënien e përgjithshme të

flokëve. Kjo mund të ndihmojë duke rritur prodhimin e proteinave në qelizat e flokëve. Por, ka

pak prova të pavarura klinike që ky trajtim funksionon, thotë Dr. Farrant.

Skalpi i shndritshëm

Gjithashtu e njohur si humbja e flokëve me dhëmbëza

Duket si: Lëkurë e kokës shkëlqen dhe mbulohet me pjesë ovale pa flokë.

Shkaku: Kjo ndodh kur folikujt e flokëve nën lëkurë janë shkatërruar. "Në mes të folikujve e

flokëve gjenden qeliza të veçanta burimore që janë të nevojshme që një fije floku e re të rritet,"

shpjegon Dr. Farrant. Megjithatë në kushte të caktuara të lëkurës - të tilla si lichen planopilaris

(një skuqje dhe irritim i lëkurës) dhe lupus diskor (një gjendje autoimune) - këto qeliza

shkatërrohen.

We Speak Science

35

Trajtimi: Fokusohet në supresimin e inflamacionit për të limituar numrin e folikujve që

shkatërrohen. "Shpesh na duhet të përdorim tableta të fuqishme imune-supresore (p.sh.,

antibiotikët tetracycline) për të zbehur sistemin imunitar," shprehet Dr Farrant.

Në disa raste femrat mund të bëjnë një transplant të flokëve, por vetëm nëse gjendja nuk është

më aktive, përndryshe flokët e rinj do të sulmohen.

Në rënien ku nuk ka inflamacion (p.sh. një aksident me makinë apo djegie), mund të kryhet me

sukses transplanti i flokëve për pjesët ovale ku nuk ka folikuj.

Rënia e flokëve sipas modelit femëror

Gjithashtu i njohur si alopecia androgjenike

Duket si: Flokët bien pas vijës së flokëve, zakonisht në pjesën e përparme dhe ka një zonë të

rënies në formë ovale apo pishe, në mënyrë tipike në majë të kokës. Ky është modeli femëror i

rënies së flokëve ekuivalent i atij mashkullor.

Shkaku: Kjo mund të jetë trashëguar nga ose prind (në qoftë se një grua ka një baba ose gjysh

me rënie të flokëve, ajo mund të jetë e prekshme). Kjo është më e zakonshme pas menopauzës,

kur gratë ndalojnë prodhimin e hormonit femëror estrogjen.

Rënia e flokëve sipas modelit femëror

Estrogjeni i kundërvihet efektit të testosteronit që prodhohet te gratë. Kur ndikimi i estrogjenit

ikën, mbizotëron ndikimi i testosteronit. Kjo mund të shkaktojë tkurrjen e folikujve të flokëve

deri sa ata të ndalojnë prodhimin e flokëve.

We Speak Science

36

Gratë me sindromën e vezores policistike mund të përjetojnë këtë lloj humbje të flokëve.

Trajtimi: Minoxidil (shih seksionin më parë, 'rënia difuze e flokëve') mund të ndihmojë, por

vetëm për aq kohë sa ju të vazhdoni ta përdorni atë. Finasteride (emri i markës Propecia), një

medikament sintetik merret në mënyrë orale, është i licencuar vetëm për burrat, për të luftuar

modelin mashkullor të rënies së flokëve, por disa mjekë e përshkruajnë atë për gratë në

periudhën post-menopausale me shkallë suksesi të ndryshme.

Një masë e fundit është transplanti i flokëve. Si me pacientët meshkuj, flokët dhe lëkura e

dhuruesve merret nga pjesa e prapme e kokës. Procedura mund të shkojë pesë deri në gjashtë orë

dhe bëhet nën anestezi lokale.

Flokët e transplantuar nuk do të bien për shkak se është tipi i rënies që nuk i përgjigjet hormonit

mashkullor. Megjithatë, pjesa e mbetur e flokëve në majë të kokës mund të vazhdojë të bjerë

pavarësisht transplantit.

Për më tepër, te humbja e flokëve te femrat mund të kontribuojnë një numër faktorësh dhe

transplanti mund të mos funksionojë - është e rëndësishme që ju keni pritshmëri realiste për atë

që mund të arrihet.

Terapia me nivel të ulët të laserit mund të funksionojë nëse humbja e flokëve është minimale dhe

përdoret së bashku me Minoxidilin.

Trajtimet e viteve të fundit kundër rënies së flokëve

Pas 20 vitesh përpjekjeje duke përdorur çdo bar, suplement, dietë dhe procedurë kundër humbjes

së flokëve - duke përfshirë ngjarje katër orë dy herë në javë për terapi me laser - Lina Telford,

një artiste grafike, hoqi dorë nga "krehja me krehër" (përshkrimi i saj) dhe rruajti kokën e saj.

Prej asaj dite, ajo alternon mes një parukeje $ 1,500 dhe një tjetre $ 4,000.

"Kur dëgjoj njerëz që ankohen nga një ditë e keqe e flokëve, pothuajse nuk mund përmbaj dot

veten “, thotë ajo. "Ti përgjigjesh," Zemër, ti nuk mund ta imagjinosh dot. "

Në shkurt, edhe pse, znj. Telford, 46, fluturoi nga shtëpia e saj në Londër, Ontario, për në

Sarasota, Fla, për një trajtim të ri $ 1,400 që zgjaste për 1 orë të njohur si plazmë e pasur me

trombocite (P.R.P.), për të cilën thuhet se stimulon folikujt e fjetura të flokëve. Procedura

përfshin marrjen e gjakut, centrifugimin e tij për nxjerrjen e plazmës, shtimin e ushqyesve të

ndryshme (si shumë proteina), pastaj injektimin e kësaj përzierje të përftuar në një zonë në majë

të kokës, e cila do jetë nën anestezi me anestezikë lokal.

Ashtu si mikja e saj që vuante prej një kohe të gjatë që e frymëzoi atë t'i nënshtrohet procedurës,

znj Telford pa një përmirësim të shpejtë në flokët e saj. Rritja e re e flokëve kërkon të paktën

katër muaj, por që në periudhën dy-mujore, ajo ka vërejtur tashmë disa qime të vogla. "Nuk është

një numër i madh," tha ajo, "por është një fillim i mbarë." Znj. Telford ka planifikuar të kthehet

We Speak Science

37

për trajtimet vijuese çdo gjashtë muaj dhe ka shpresa të mëdha për të hequr parukat dhe për t’i

kapur flokët e saj në një lidhëse flokësh.

Rezultatet e trajtimit me teknikën e P.R.P pas 8 muajsh

Joseph Greco, mjeku i znj Telford, i cili ndan një patentë për një proces për të larguar faktorët e

rritjes nga trombocitet, deklaroi që ai merr rezultate në 80 për qind të pacientëve, më shumë se

gjysma e të cilëve janë femra. Afërsisht gjysma e tyre vijnë shpesh në të njëjtën ditë, tha ai, për

shkak se procedura nuk kërkon shumë kohë dhe ka efekte anësore minimale. (Studime të vogla

klinike sugjerojnë se janë të nevojshme hulumtime të mëtejshme, por pranojnë se procedura ka

"profil të shkëlqyer sigurie.")

P.R.P. është një ndër trajtimet e reja që marketohet për femrat, që vuajnë humbjen e flokëve në

numër më të pakët, por shpesh me problem më akut sesa meshkujt për shkak se, për ato, humbja

e flokëve është më pak e pranueshme në shoqëri dhe historikisht ata kanë pasur më pak zgjidhje

mjekësore të fuqishme.

Rreth 30 milionë gra në Shtetet e Bashkuara kanë humbje të flokëve të trashëguar (në krahasim

me 50 milionë meshkuj), sipas Akademisë Amerikane të Dermatologjisë, edhe pse kjo shifër nuk

përfshin miliona të tjerë të cilët luftojnë me rënien e flokëve, për shkak të shtatzënisë,

menopauzës, stresit dhe kushteve të tjera shëndetësore. Rreth 5 për qind e grave mund të jenë

kandidate të mira për kirurgji për transplantin e flokëve, sepse gratë humbasin flokë në mënyrë

difuze, që do të thotë se, ndryshe nga meshkujt, rrallë ekziston një vend në anën e pasme të

kokës nga e cila mund të marrësh një numër të madh qimesh për transplant.

Dr. Carlos Wesley, një kirurg i ripërftimit të flokëve në Manhatan, shprehet se gratë në praktikën

e tij i përgjigjen më mirë teknikës së P.R.P. në krahasim me meshkujt. Kjo mund të ketë të bëjë

me faktin se gratë me humbje të flokëve si pasojë e gjenetikës kanë tendencë që të ketë më

shumë qeliza inflamatore rreth folikujve. Nga viti 2013 deri në vitin 2014,ai shprehet se ka pasur

një rritje prej 83 përqind në pacientet femra, pjesërisht për shkak të P.R.P.

P.R.P., konsiderohet si një trajtim jo kirurgjik, nuk mbulohet nga kompanitë e sigurimit dhe

studimet klinike mbi efektivitetin e saj (dhe jetëgjatësisë së rezultateve) nuk janë përfundimtare,

sepse mjekët të ndryshëm përdorin përzierje të ndryshme. Por, P.R.P. ka një kohë të gjatë (edhe

pse jo vendimtare) të përdorimit diku tjetër në trup. Atletët si Kobe Bryant e kanë marrë trajtimin

në një përpjekje për të mjekuar plagët.

We Speak Science

38

"Është jashtëzakonisht shumë premtuese," tha Spencer Kobren, themelues i Shoqatës së pavarur

të humbjes së flokëve", por unë nuk dua të them se është gjëja më e mirë që pas shpikjes së

bukës me feta." Për shkak se P.R.P. ndryshon aq shumë, mund të jetë e vështirë të dini se çfarë

po merr dikush dhe disa mjekë "janë fleksibël me ndjeshmërinë e pacientëve", tha ai.

Barnat për humbjen e flokëve kanë ardhur vonë, sepse studiuesit nuk janë në gjendje të rrisin

qimet në enët e Petrit për t’i përdorur për prova. Barnat e flokëve të miratuara deri më tani kanë

qenë gjetje rastësore: si efekte anësore të komponimeve që përdoren për trajtimin e gjendjeve të

tjera.

Barnat për problemet e flokëve te femrat janë edhe të ngadalshme për tu zhvilluar, pjesërisht për

shkak se është më e lehtë për të bërë matjet e flokëve te meshkujt në provat klinike.

Finasteride, i njohur më mirë me emrin e markës Propecia, nuk është miratuar nga Administrata

e Ushqimit dhe Barnave për gratë. (Për shkak se ajo vepron te hormonet)

Por, në nëntor, pas 10 viteve të hulumtimit, Rogaine paraqiti një formulim të ri Minoxidil 5 % te

gratë. Kjo është një shkumë (në vend të formës së mëparshme lëng) që duhet të aplikohet vetëm

një herë në ditë në vend të dy herë, që do të thotë se ajo mund të përfshihet më lehtë në rutinën e

mbrëmjes së kujdesit për lëkurën të një gruaje. Ngjyra e ëmbël gurkali zëvendëson blu-në dhe

ngjyrën argjendi në Rogainën për meshkuj dhe paketimi mban një lule zambak uji. (Vitin e

kaluar, Pantene futi në treg produktin e saj për rirritjen e flokëve për Gratë, e cila përmban dy për

qind minoxidil.)

We Speak Science

39

Minoxidili i ri 5% për femra i formuluar në trajtë shkume

Angela Ledford, 34, një blogere bukurie kishte përdorur formulimin për meshkuj të Rogaine

(Produktet kundër rënies së flokëve për meshkujt nuk janë aprovuar nga F.D.A.(Food and Drug

Administration) për gratë, por kjo nuk i ka ndaluar gratë të blejnë atë.)

"Unë nuk jam e shqetësuar më për efektin anësor siç është rritja e qimeve në fytyrë," pohon znj

Ledford. Kohët e fundit ajo pa një video të saj në të cilën ajo shikon poshtë dhe është e kënaqur

me qimet e reja që dalin në të gjithë kokën.

Dr. Melissa Piliang, një dermatologe në Klinikën Cleveland, pohon se Rogaine punon më mirë

në majë të kokës dhe në kurorë (për arsye që nuk kuptohen plotësisht, pjesa e përparme ka

tendencë të jetë më rezistente ndaj trajtimit) dhe në mënyrë ideale duhet të fillohet sa më shpejt

që të vërehet rënie e flokëve te femrat. "Çdo rritje e re që ju do të merrni do jetë në sasi

minimale", shprehet Dr. Piliang. "Pra, në sa më shumë dendësi të jenë flokët kur ju filloni

trajtimin, aq më të mira do të jenë rezultatet që ju do të merrni."

Latisse, një recetë e përdorur që nga viti 2008 për të rritur qerpikë më të gjatë e më të plotë, tani

është duke u testuar për lëkurën e kokës. (Mjekët raportojnë se pacientët e kanë provuar atë vetë,

por një faktor kufizues është se Latisse vjen në një shishe shumë të vogël, kështu që nuk është

shumë praktike).

Dr. Piliang thotë se pret që rezultatet e Latisse do të jenë më pak të mrekullueshme në kokë sesa

në qerpikë për shkak se bari punon duke zhvendosur fazën në të cilën gjenden folikujt nga faza e

pushimit në fazën e rritjes. Për qerpikët, vetëm rreth 30 për qind e tyre është në fazën e rritjes, në

çdo kohë të dhënë, tha ajo, por në lëkurën e kokës, kjo shifër është 80 ose 90 për qind.

Latisse, një alternativë kundër humbjes së flokëve

We Speak Science

40

Disa trajtime në zhvillim e sipër duket se premtojnë shumë veçanërisht për gratë. Angela

Christiano, një gjenetiste e flokëve dhe profesoreshë e dermatologjisë në Universitetin e

Colombias, shpreson të fillojë provat klinike brenda një apo dy vitesh në një procedurë në të

cilën ajo merr qelizat burimore nga folikujt e flokëve, i rrit ato në laborator derisa të përftohen

disa milionë, pastaj i injekton ato në lëkurën e kokës, ku, në një studim shumë të vogël të bërë

me një model të lëkurës njerëzore ka treguar, se ata nxisin qime të reja.

Kjo terapi me qeliza burimore ka nevojë vetëm për një pjesë shumë të vogël në lëkurën e kokës:

50 deri në 100 qime, në krahasim me procedurën më të përgjakshme, më të dhimbshme që

kërkon dhjetë ose 12 cm lëkurë nga ku merren 1,000 qime që janë të nevojshme për transplantin

e flokëve.

"Ka qenë, do të thosha, një lloj Grail i shenjtë në këtë fushë për të në gjendje të gjeje diçka që

është më pak invazive, që kërkon më pak kirurgji intensive dhe mund të përvetësojë veçoritë

natyrore të këtyre qelizave burimore", thotë profesoreshë Christiano, e cila vuan vetë nga

alopecia areata, një sëmundje autoimune që shkakton humbjen e plotë ose të pjesshme të flokëve.

Shpresa e saj është se procedura (ajo ka ndihmuar në themelimin e një kompanie të quajtur

Rapunzel për ta zhvilluar atë) do të bëhet një tjetër trajtim i zakonshëm kozmetik. Pasi që një

pacienti i merren qelizat dhe vendosen në kulturë, ata mund të ruhen kohë të pacaktuar; pastaj,

pas një muaji (koha që duhet për të përftuar numrin e kërkuar prej 1 milion), pacienti mund të

vijë për injeksione. Shpenzimet ka të ngjarë që do të jenë në të njëjtin nivel me transplantet e

flokut, rreth 10.000 $ ose më shumë.

Kompanitë e trajtimit që përdorin Laser, të cilat pretendojnë se pajisjet e tyre mund të ndalojnë

ngushtimin e folikujve, nxisin rritjen e flokëve dhe më shumë, gjithashtu po targetojnë gra me

kapele dhe krehëra. Për shembull, Theradome $ 895, një kasketë që duket si maja e një helmete

biçiklete, është pranuar nga F.D.A. për përdorimin te gratë. Përdoruesit e veshin atë për 20

minuta dy herë në javë.

Nëse kjo tingëllon pak a shumë si një reklamë, konsideroni faktin se Dr. Shani Francis, një

dermatolog në Skoki, shpesh i rekomandon trajtimet me laser të kombinuar me Minoxidil në

praktikën e saj, që është 90 për qind femra.

Skeptikët (në mesin e tyre, Dr. Wesley) kanë filluar të dorëzohen pasi një studim dyfish i verbër i

randomizuar publikuar në Gazetën Amerikane të dermatologjisë klinike gjeti një ndryshim "të

rëndësishëm statistikor" në dendësinë e flokëve për gratë që përdoret një krehër laser në

krahasim me ato që përdorën një pajisje mashtrimi. ("Krehër" është një term i gabuar. Pajisja

duket si një furçë flokësh e kombinuar me një telefon pa kordon. Ajo kalohet para dhe mbrapa,

me radhë në të gjithë kokën, afërsisht një gjysmë inç në një kohë, zakonisht rreth 15 minuta tri

herë në javë).

We Speak Science

41

Injeksione me qeliza burimore

Disa nga pacientët e Dr. Piliang morën pjesë në studim, por në praktikën e saj si një e tërë ajo

nuk e ka parë rezultate të ngjashme nga përdorimi i krehrit, ndoshta për shkak të mungesës së

bashkëpunimit.

Pajisjet laser, një praktikë moderne kundër rënies së flokëve

"Është një përpjekje për të përdorur këto gjëra," tha ajo. "I them pacientëve se kjo përfundimisht

nuk do të funksionojë në qoftë se ajo qëndron në sirtarin tuaj."

We Speak Science

42

“Kura e parë” kundër humbjes së flokëve, një zbulim i fundit

Mund të kemi një kurë të re në horizont për rënien e flokëve, pasi një medikament i ri, ruxolitinib

premton rifitimin e flokëve në rreth katër muaj.

Ky lajm ofron shpresë për miliona njerëz, në mënyrë të veçantë për ata që janë diagnostikuar me

alopecia.

Medikamenti pas 4 muaj trajtim në pacientët me alopeci.

Alopecia, një sëmundje autoimune shkakton humbje të flokëve në formë pullash dhe, në disa

raste, humbje totale të flokëve. Megjithatë shkencëtarët besojnë se ata mund të rikthejnë flokët

në sajë të një trajtimi të ri.

Zbulimi shënon hapin e parë drejt një kure për rënien e flokëve, me fazën e ardhshme të

kërkimeve për të gjykuar efektin e barit në format më të zakonshme të humbjes së flokëve te

meshkujt.

Kërkuesit në Qendrën Mjekësore të Universitetit të Kolumbias gjetën se 75 përqind e pacientëve

me forma të moderuara deri në të rënda të alopecisë treguan “rritje të rëndësishme" pas marrjes

së medikamentit ruxolitinib.

Deri në fund të trajtimit rritja mesatare e flokëve në mesin e pacientëve ishte 92 për qind.

We Speak Science

43

Dr Julian Mackay-Wiggan, profesor në Qendrën Mjekësorë të Universitetit Kolumbia dhe një

dermatolog në New York-Presbiterian tha: "Edhe pse studimi ynë ishte i vogël, ai jep prova të

rëndësishme që frenuesit JAK mund të përbëjnë trajtimin e parë efektiv për njerëzit me alopecia

areata.

"Ky është një lajm inkurajues për pacientët të cilët ballafaqohen me efektet fizike dhe

emocionale të kësaj sëmundje autoimune."

Alopecia areata, forma e dytë më e zakonshme e humbjes së flokëve, mund të ndodhë në çdo

moshë dhe në mënyrë të barabartë te meshkujt dhe gratë.

Rezultatet pas trajtimit me ruxolitinib në vetëm pas 3 muajsh

Sëmundja zakonisht shkakton humbjen e flokëve në lëkurën e kokës, por disa pacientë mund të

përjetojnë humbje të qimeve të fytyrës dhe trupit, me pasoja shkatërruese.

Aktualisht, nuk ka trajtime të njohura që mund të rivendosin plotësisht rritjen e flokëve.

Më parë, studiuesit e Kolumbia identifikuan qelizat specifike imunitare dhe rrugët inflamatore

sinjalizuese dominuese përgjegjëse për sulmin e folikujve të flokëve, duke i vënë ata në një

gjendje të fjetur.

Kërkimet e tyre me folikujt e flokët të minjve dhe të njeriut ka treguar se barnat që aplikohen

drejtpërdrejt në lëkurë dhe ato që merren në mënyrë orale që bllokojnë familjen e enzimave të

kinazava Janus (JAK), të njohur si frenuesit Jak, ndihmojnë për të rizgjuar këto folikuj të fjetur.

We Speak Science

44

Ata e bëjnë këtë duke bllokuar sinjalizimin inflamator që ndalon rritjen e flokëve.

Në SHBA, dy barnat të cilat bllokojnë frenuesit JAK janë miratuar tashmë për përdorim nga

Administrata e Ushqimit dhe Barnave.

Ata janë ruxolitinib, një bar i përdorur për trajtimin e sëmundjet malinje të palcës kockore dhe

tofacitinib, një trajtim për artritin reumatoid.

Në Britani, ruxolitinib është miratuar edhe nga Nice për trajtimin e çrregullimeve të palcës

kockore.

Dr Raphael Clynes, profesor i dermatologjisë në Kolumbia, tha: "Të dy këto çrregullime

karakterizohen nga rrugët sinjalizuese të çrregulluara, të ngjashme me alopecia areata, e cila

dominohet nga rrugët e sinjalizimit të interferonit.

"Edhe pse sëmundjet janë shumë të ndryshme, ky tipar i përbashkët na dha idenë fillestare për të

testuar inhibitorët JAK në njerëzit me alopecia."

Për të arritur në rezultatet e tyre, shkencëtarët testuar ruxolitinib në 12 pacientë me alopecia

areata të moderuara deri në ekstreme, me më shumë se 30 për qind humbje të flokëve.

Të gjithë pacientët e morën medikamentin dy herë në ditë për tre deri gjashtë muaj.

Nëntë prej pacientëve shfaqën rirritje të flokëve prej 50 përqind ose më shumë.

Gail Portman është një ndër njerëzit e famshëm që është diagnostikuar me alopecia, sëmundja

imune që shkakton humbje të pjesshme ose totale të flokëve në kokë, fytyrë dhe trup.

Ky lajm është inkurajues për pacientët të cilët ballafaqohen me efektet fizike dhe emocionale të

kësaj sëmundje autoimune.

We Speak Science

45

Deri në fund të periudhës së trajtimit 77 për qind e atyre që iu përgjigjën barit panë më shumë se

95 përqind rritje të re flokëve.

Një në tre pacientë të cilët iu përgjigjën trajtimin patën humbje të konsiderueshme të flokëve në

periudhën ndjekëse, pasi ilaçi u ndalua.

Por, humbja e tyre e flokëve nuk arriti nivelet e periudhës para-trajtimit.

Hulumtuesit thanë se medikamenti u tolerua mirë në të gjithë pjesëmarrësit me efekte anësore të

dukshme jo serioze.

Efektet anësore që u panë që ishin të rralla dhe përfshinin infeksionet bakteriale të lëkurës,

simptomat e alergjisë së lëkurës, si dhe nivele të ulëta të hemoglobinës.

Dr Mackay-Wiggan tha: "Gjetjet tona sugjerojnë se trajtimi fillestar shkakton një shkallë të lartë

të lehtësimit të sëmundjes në pacientët me alopecia areata të moderuar deri në ekstreme, por një

terapi mirëmbajtjeje mund të jetë e nevojshme.

"Ndërkohë që nevojiten eksperimente klinike të randomizuara të mëtejshme për të konfirmuar

sigurinë dhe efikasitetin e ruxolitinib në njerëz alopecia areata të moderuar deri në ekstreme,

rezultatet tona fillestare janë shumë inkurajuese."

Gjetjet mbështesin një tjetër studim të kryer në universitetet Stanford dhe Yale, të cilat gjithashtu

kanë treguar që pacientët me këtë sëmundje iu përgjigjën një tjetër medikamenti frenues të

enzimave JAK.

Dr. Christiano, i cili mori pjesë në këtë studim, tha: "Së bashku, të dy studimet tregojnë se ne

jemi në rrugën e duhur."

Kërkuesit e Kolumbia thanë se tani kanë në plan për të provuar medikamentin në kushte të tjera,

duke përfshirë vitiligon, alopecinë me dhëmbëza dhe rënien e flokëve sipas modeleve gjinore.

Dr Christiano shtoi: "Ne presim që frenuesit e JAK të ketë dobi të gjerë në shumë forma të

humbjes së flokëve të bazuar në mekanizmin e tyre të veprimit në të dy komponentët kryesorë:

folikujt e flokëve dhe në qelizat e imunitetit."

Gjetjet janë publikuar në Revistën e Hetimit të Eksperimenteve Klinike

Punuar nga: Inva Mamica (Universiteti i Mjekësisë, Tiranë)

We Speak Science

46

Ilaçet që shkaktojnë rënien e flokëve.

Shumë barna të shkruara nëpër receta mund të shkaktojnë rënien e përkohshme ose të

përhershme të flokëve. Ilaçet që do të gjeni të shkruara më poshtë nuk përdoren në kemioterapi

dhe radioterapi për trajtimin e kancerit.

Përpara se të përdorni barna të ndryshme është e rëndësishme të dini efektet anësore që kanë

(ndoshta doktori juaj mund të mos ua ketë treguar). Ju mund të merrni një informacion të kësaj

natyre duke lexuar me kujdes letrën që ndodhet brenda medikamentit, mund të pyesni

farmacistin ose mund të gjeni libra udhëzues për ilaçet e ndryshme, të cilët janë burim i

rëndësishëm informacioni.

Medikamentet janë listuar në kategori duke u bazuar në atë çfarë trajtojnë. Pastaj nga emri i

markës dhe emri i origjinës. Duhet pasur parasysh se të gjitha këto barna kanë si efekt anësor

rënien e flokëve.

Aknet trajtohen me medikamente, të cilat e kanë origjinën nga vitamina A, ku përfshihet:

• Accutane (isotretinoin)

Gjaku

Për hollimin e gjakut përdoren antikoagulantët ku bëjnë pjesë:

• Panwarfin (warfarin natrium)

• Sofarin (warfarin natrium)

• Kumandin (warfarin natrium)

• Heparin me injeksion

We Speak Science

47

Kolesteroli

Ilaçet që ulin nivelin e kolesterolit janë:

• Atronid-S (klofibrate)

• Lopid (gemfibrozil)

Konvulsionet / Epilepsia

Antikonvulsantë përmendim:

• Tridone (trimethadione)

Depresioni

Ndër ilaçet antidepresive futen:

• Prozac (hydrochloride fluoxetine)

• Zoloft (hydrochloride sertraline)

• Paxil (paroxetine)

• Anafranil (clomipramine)

• Janimine (imipramine)

• Tofranil (imipramine)

• Tofranil PM (imipramine)

• Adapin (doxepin)

• Sinequan (doxepin)

• Surmontil (trimipramine)

• Pamelor (nortriptyline)

• Ventyl (nortriptyline)

• Elavin (amitriptyline)

• Endep (amitriptyline)

• Norpramin (desipramine)

• Pertofrane (desipramine)

• Vivactil (protriptyline hydrochloride)

• Asendin (amoxapine)

• Haldol (haloperidol)

Dieta

• Amfetaminat

Fungjet

Për trajtimin e fungëve përdoren antifungealët

We Speak Science

48

Glaukoma

Ilaçet beta bllokues përfshijnë:

• Pika timoptic në sy (timolol)

• Timoptic Ocudose (timolol)

• Timoptic XC (timolol)

Guta

• Lopurin (allopurinol)

• Zyloprim (allopurinol)

Zemra dhe Hipertensioni

Shumë medikamente përdoren për zemrën duke përfshirë edhe beta bllokuesit për hipertensionin

janë:

• Tenormin (atenolol)

• Lopressor (metoprolol)

• Korgard (nadolol)

• Inderal and Inderal LA (propanolol)

• Blokadren (timolol)

Ndryshimet hormonale

Të gjitha ilaçet që përmbajnë hormone dhe ato të cilat kanë të bëjnë me riprodhimin dhe gjendjet

specifike të mashkullit e femrës shkaktojnë rënien e flokëve.

• Pilula kontraceptive

• Terapia zëvendësuese e hormoneve te gratë (estrogen ose progesteron)

• Hormone androgjenike për meshkujt dhe të gjitha format e testosteronit.

• Steroidet anabolikë

Inflamacioni

Ilaçet anti inflamatore për dhimbjen e lokalizuar, ënjtjet, plagët janë:

• Medikamente për artritin

• Anti inflamatorët josteroidë

• Naprosyn (naproxen)

• Anaprox (naproxen)

• Anaprox DS (naproxen)

• Indocin (indomethacin)

• Indocin SR (indomethacin)

• Klinoril (sulindac)

We Speak Science

49

Sëmundja e Parkinsonit

• Levadopa / L-dopa (dopar, larodopa)

Ulçera

Rënia e flokëve shkaktohet edhe nga barnat për tretjen, ulçerën, sidomos kur përdoren më shumë

se doza e kërkuar.

• Tagamet (cimetidine)

• Zantac (ranitidine)

• Pepcid (famotidine)

Trajtimi i rënies së flokëve

Zëvendësimi i flokëve në mënyrë jo kirurgjikale është një mundësi e mirë për ata që vuajnë nga

humbja e madhe e flokëve dhe do të donin të rifitonin pamjen e tyre me flokë pa kirurgji. Edhe

pse ka pjesë flokësh natyrale të prodhuara në ditët e sotme, shumica e personave që vuajnë nga

humbja e flokëve nuk dinë çfarë të kërkojnë kur vjen puna për të blerë flokë. Industria e humbjes

së flokëve është e pabesueshme dhe e njohur për të përfituar nga ata që vuajnë për këtë problem.

Më shumë se 70% e përdoruesve të zëvendësimit të flokëve në mënyrë jo kirurgjikale janë të

pakënaqur me cilësinë, shërbimin dhe çmimin në sallonet e zëvendësimit të flokëve.

Për të gjithë të interesuarit, që të blejnë pjesë flokësh duhet të jenë në dijeni të çështjeve të

ndryshme. Në këtë pjesë do të gjeni informacionin e nevojshëm për të marrë vendimin e duhur

kur blini flokë.

Sistemi bazë i flokëve në paruke.

Baza e sistemit të flokëve është thjesht krijimi i protezave në të

cilat flokët ngjiten ose injektohen.

Materialet

Sistemet e sotme të flokëve përdorin dy materiale për të ndërtuar

bazën: polimer ose struktura të gërshetuara ose një kombinim i të

dyjave.

Mesh Fabric

Pëlhura me strukturë të gërshetuar janë tipikisht të përbëra nga poliestër ose najlon dhe zakonisht

përdoren për të krijuar vijën e flokëve të një produkti të mirë. Në disa raste ata përdoren në gjithë

sistemin, i cili siguron një pamje të pabesueshme natyrale, vetëm se nuk është praktike për një

përdorim të zgjatur.

We Speak Science

50

Avantazhet:

Siguron një vijë natyrale dhe të padetektueshme.

Është e lehtë, e freskët dhe e rehatshme për t'u veshur.

Disavantazhet:

E shtrenjtë.

Delikate dhe pak e durueshme

Reagon me acidet e trupit duke sjellë degradim të hershëm dhe të tjera dëme.

Duhet të zëvendësohet herë pas here.

Polimerët

Polimerët janë të përbërë prej silikoni ose poliuretan dhe përdoren për të krijuar një material që

imiton pamjen e lëkurës ose skalpit.

Avantazhet:

Konsiderohen më pak të shtrenjtë

Shumë jetëgjata.

Lehtësisht të lidhshme (Polyurethane)

Disavantazhet:

Mund të jetë jashtëzakonisht e ngrohtë dhe e parehatshme për t'u veshur.

Parukat

We Speak Science

51

Parukat më të mira janë bërë prej flokëve humane të një cilësie të shkëlqyer të cilat shkojnë me

flokët e klientit. Kjo përshtatje përfshin ngjyrën, ndërtimin, natyrën e flokëve kaçurrela apo të

drejta si dhe trashësia e tyre merret parasysh.

Parukat më të lira mund të jenë të përbëra nga flokë të një cilësie të dobët, flokë kafshësh ose

fibra artificiale. Parukat më të shtrenjta prodhohen në Evropë. Parukat më pak të shtrenjta

përbëhen nga flokë të errët të drejtë aziatikë të lyer ose të zbardhur.

Flokët e njeriut janë të brishta, kështu që edhe parukja më e shtrenjtë dhe e punuar me mjeshtëri

ka nevojë për një mbajtje të rregullt dhe duhet zëvendësuar me kalimin e kohës.

Ngjitja e parukës

Mbani mend se mënyra se si e ngjitni parukën do të ndikojë direkt në flokët që ndodhen në bazë

ose ngjitur me të. Një paruke mund të përshpejtojë humbjen e flokëve në pjesën e kokës poshtë

saj.

Paruke të ngjitura gjysmë të përhershme

Parukat të cilat janë gjysmë të përhershme të ngjitura nuk janë dizajnuar për t'u hequr vetëm,

përveçse prej një tekniku flokësh apo stilist, zakonisht një herë në 6 javë.

Në shumicën e rasteve ato fiksohen në skalp duke përdorur likide të ndryshme ngjitëse.

Kjo mund të jetë shumë e pashëndetshme për ju, kokën tuaj dhe flokët. Larja me shampo nuk

mund të heqë akumulimin e qelizave të sheshta të lëkurë s, vajit dhe mbeturinave të tjera

organike që grumbullohen midis parukës dhe skalpit. Nëse keni këtë lloj parukeje sugjerohet që

ta zëvendësoni çdo 5 ditë në mënyrë që të mund të pastroni skalpin poshtë.

Paruke e përhershme e ngjitur

Një shirit i dyfishtë përdoret për të ngjitur parukën. Kjo është një ngjitje e lehtë dhe ju mund ta

hiqni dhe ringjitni përsëri kur të dëshironi. Shiriti mund të çngjitet nëse ju djersitni shumë dhe

noti mund ta zgjerojë atë gjithashtu.

Ngjitja me kapse

Kapset metalike të cilat janë të ngjitura në pjesën e poshtme të parukës kapen pas flokëve tuaj

ose ngjiten në paruke. Ato janë të sigurta por shumë të lehta për t’u lëvizur një lloj si shiriti

ngjitës.

Parukat janë metoda me e njohur e zëvendësimit të flokëve dhe kostoja apo pamja e flokëve

varet gjerësisht bazuar në materialet e përdorura.

We Speak Science

52

Kthimi i flokëve në mënyrë kirurgjikale

Shumica e njerëzve që e marrin parasysh rikthimin e flokëve me ndërhyrje kirurgjikale nuk janë

në dijeni të metave të mundshme të këtij specialiteti mjekësor. Ndërsa disa pacientë mund të

kuptojnë bazën shkencore të procedurës, shumë pak kërkojnë estetikisht dhe mjeshtërisht të

punojnë me to. Fatkeqësisht, shumë fizikanë që i kryejnë këto procedura janë më keq të

informuar se pacientët.

Shoqata Amerikane e Humbjes së Flokëve miraton ndërhyrjen kirurgjikale për rikthimin e

flokëve vetëm për ata pacientë që mund të përfitojnë prej procedurës. Duhet të përmendim se

janë të paktë kirurgët e kualifikuar dhe stafi kirurgjikal që kryen këto lloj operacionesh në SHBA

dhe mbarë botë n.

Folikulat e flokëve të dhuruara, indet përreth dhe lëkura quhen grafte.

Arti i transplantit të flokëve është aq i rëndësishëm sa edhe mekanika e kësaj teknike mjekësore.

Nuk duhet të harrojmë se dy koka nuk janë të njëjta dhe secila procedurë duhet të bazohet në

karakteristikat e individit.

Densiteti i flokëve është numri i folikulave për centimetër katror të skalpit.

Butësia e skalpit përcakton fleksibilitetin apo zgjerimin e tij dhe sa më fleksibël skalpi aq më e

lehtë është të mbillen folikulat donatore. E kundërta ndodh kur skalpi është më i fortë dhe kjo e

bën më të vështirë mbjelljen e folikulave të flokëve si dhe mbylljen e zonës pas çarjes.

Më shumë flokë mund të transplantohen nëse skalpi është i gjerë dhe me densitet të lartë.

Flokët rriten në drejtime të ndryshme nga skalpi; para në majë, poshtë, në mes, anash kokës,

prapa ose poshtë në shpinë.

We Speak Science

53

Flokët e trashë zënë natyralisht sipërfaqe më të madhe dhe mund të transplantohen duke përdorur

më pak grafte.

Flokët e hollë dukshëm zënë sipërfaqe më të vogël dhe rrjedhimisht sigurojnë mbulim më të

lehtë të skalpit sesa flokët e dendur.

Flokët kaçurrela dhe me onde zakonisht japin rezultate superiore më shpejt gjatë transplantimit të

tyre sepse një fije floku kaçurrel ka tendencë të dridhet dhe si pasojë mbulon një sipërfaqe më të

madhe skalpi.

Flokët e drejtë kanë tendencë të shtrihen përkundrejt skalpit duke siguruar një paraqitje më pak

të dendur se flokët kaçurrela apo me onde.

Sa më e përafërt ngjyra e flokëve me ngjyrën e lëkurës, aq më mirë duket pamja e mbulimit.

Për shembull, flokët afrikanë janë të errët dhe shumë kaçurrelë, dhe tregojnë kontrast krahasuar

me nuancat e tjera të ngjyrës së errët.

Kjo do të sillte rezultatet më të mira të transplantit të flokëve vizualisht.

Meshkujt me flokë të drejtë biond kanë gjithashtu një kontrast të ulët midis flokëve dhe ngjyrës

së lëkurës. Edhe tek ata transplanti është i suksesshëm. Meshkujt aziatikë me flokë të drejtë dhe

të errët kanë një kontrast të lartë midis flokëve dhe lëkurës dhe zakonisht transplanti tek ata ka

më shumë sfida, por rezultatet pozitive mund të arrihen nëse realizohet nga një kirurg i zoti dhe

një skuadër e mirë.

Është e rëndësishme të mbajmë mend që një vijë floku natyrale ndryshon nga personi në person.

Kur një doktor zgjedh sajtin marrës për vendosjen e vijës së flokëve, duhen marrë në

konsideratë: forma e fytyrës, mosha e pacientit dhe prognoza e humbjes së ardhshme të flokëve.

Kurora e kokës asnjëherë nuk duhet transplantuar nëse pacienti nuk është i stabilizuar me

humbjen e flokëve (gjë që është e vështirë për ta kuptuar).

Pjesa e parme dhe maja e kokë s‘duhet të merren në

konsideratë për transplantin. Kjo është zona që kufizon

fytyrën dhe e bën më dramatik ndryshimin në paraqitjen e

gjithsecilit.

Historia e transplantit të flokëve

Transplanti i flokëve po përdoret nga shumë persona që

vuajnë nga humbja e tyre. Po ku qëndrojnë rrënjët e

restaurimit të flokëve me anë të kirurgjisë? I pari që hodhi

We Speak Science

54

dritë mbi këtë metodë ishte Dr. Okuda, një dermatolog japonez në vitet '30. Ai përshkroi punën e

tij inovatore në rikuperimin e flokëve me kirurgji për viktimat e djegura. Për të realizuar këtë, dr.

Okuda përdori një teknikë shpuese për të hequr pjesë përreth flokëve të lidhura me lëkurën, të

cilat u implantuan në vrima pak më të vogla. Këto vrima u përgatitën në zonat e djegura të

skalpit të pacientëve të tij. Pasi grafti i lëkurës u shërua, ai vazhdoi të prodhojë flokë në zonat ku

mungonin në skalp.

Në 1943, një tjetër dermatolog japonez përmirësoi teknikën e Okudës duke përdorur grafte më të

vegjël që konsistonin në një në tre flokë për të zëvendësuar humbjen e qimeve pubike në

pacientet e tij femra. Dr. Tamura kreu një incizion eliptik për të hequr indin donor dhe pastaj

analizoi graftin e çdo individi. Teknika e Dr. Tamurë s’ishte shumë e ngjashme me teknikat e

përdorura sot.

Puna madhështore e të dy këtyre doktorëve japonezë humbi për më shumë se një dekadë dhe

mbeti plotësisht e panjohur në mjekësinë perëndimore, për shkak të rolit të Japonisë në Luftën e

Dytë Botërore. Më pas, kur lufta mbaroi dokumentacioni i këtyre zbulimeve shkencore u gjet dhe

u shpërnda.

Në 1952, në New York një tjetër dermatolog Dr. Norman Orentreich kreu transplantin e parë të

flokëve të njohur ndonjëherë në SHBA tek një njeri që vuante nga mungesa e flokëve. Ajo ishte

dita kur Dr. Orentreich rishpiku transplantimin modern të flokëve.

Shtatë vjet më vonë, pas shumë kritikave doktori publikoi zbulimet e tij dhe shpjegoi teorinë e tij

Dominanca e Donorit në Annals, New York Academy of Science. Puna e tij demonstroi se flokët

nga shpina dhe anët e skalpit të meshkujve ishin pjesët më rezistente ndaj humbjes së flokëve.

Në fund të viteve 1960-të transplanti kirurgjikal i flokëve kishte zënë vend në kozmetikën

kirurgjikale. Fatkeqësisht, teknika e Dr. Orentreich tregoi si më pak të pranueshme teknikën e

Dr. Okudës krahasuar me atë të Dr. Tamurës.

Dr. Orentreich ishte i aftë të vendoste dhe rriste flokë edhe atje ku më parë nuk kishte asnjë,

megjithatë teknika e tij e ashpër e papërpunuar solli rezultate të panumërta tragjike që i dhanë

fushës së restaurimit të flokëve reputacionin e keq që pati deri vonë.

Më pas deri nga mesi i viteve '90 kjo teknikë doli prej periudhës së saj të errët për të shfaqur

rezultate të shkëlqyera pothuajse të njëjta me natyralet.

Mikrografti folikular dhe ekstraksioni folikular e ka bërë

transplantimin virtualisht të padetektueshëm, një opsion të

zbatueshëm për shumë pacientë që vuajnë nga humbja e flokëve.

Si të kuptojmë më mirë transplantin e flokëve?

Transplanti i flokëve mund të realizohet vetëm duke mbjellë

flokë rezistente ndaj DHT nga pjesa e pasme e skalpit dhe pastaj

transplantimi i tyre në zonat pa flokë ose flokët mund të

We Speak Science

55

transplantohen midis binjakëve identikë me të njëjtin material gjenetik.

Në përgjithësi, besohet se transplanti i flokëve nga një person në tjetrin kundërshtohet nëse nuk

merren medikamente kundër flakjes për tërë jetën. Risku i marrjes së këtyre medikamenteve

është sepse ndikon në përfitimet e arritura nga transplanti, sidoqoftë shkencëtarët po kërkojnë së

fundi mënyra për të transplantuar flokë nga një person në tjetrin pa refuzim.

Meshkujt që vuajnë nga humbja e flokëve do të mbeten më një njollë përreth anëve dhe pjesës së

pasme të kokës, atje ku është bërë mbjellja. Këto flokë janë programuar gjenetikisht të vazhdojnë

të rriten edhe në rastin më të keq të sëmundjes së humbjes së flokëve tek meshkujt. Përjashtim,

ka për meshkujt që vuajnë nga humbje të përhapur të flokëve. Këta meshkuj vuajnë nga e njëjta

formë e humbjes së flokëve si femrat.

Humbja e flokëve është e shtrirë në të gjithë skalpin duke lënë anët dhe pjesë e pasme me shumë

pak flokë. Nëse këto flokë do të transplantoheshin, nuk do të ishte e sigurt nëse ato do të rriteshin

në zonat marrëse për shkak të faktit që ato duket se janë të paqëndrueshme dhe po aq të

ndjeshme ndaj DHT sa dhe humbja e flokëve në majën e skalpit. Për këtë arsye shumica e

femrave që vuajnë nuk duhet të kryejnë kurrë transplant flokësh.

Si në çdo procedurë mjekësore, sa më shumë të dish aq më mirë është. Kohët kur njerëzit nuk

dinin rreth trupit të tyre, trajtimeve dhe kushteve tashmë kanë kaluar. Një person i edukuar dhe i

mirëinformuara tani është aktiv në kujdesin ndaj shëndetit të tij/ të saj, gjë e cila jo vetëm sjell

një shëndet më të mirë por përbën edhe një avantazh të madh edhe për doktorët sepse asnjë nuk e

njeh më mirë trupin tonë sesa vetja jonë.

Më poshtë do të gjeni disa pyetje përgjigje, të cilat do t'ju ndihmojnë të kuptoni procedurën e

transplantit dhe metodat.

Flokët e kujt do të transplantohen në kokën time? A është kjo procedurë si transplantet e

organeve ku ka një dhënës dhe një marrës?

Ndryshe nga transplantet e organeve, në transplantin e flokëve ti je vetë donori. Nëse ti i merr

flokë, folikula, inde nga dikush tjetër (jo vëlla\ motër binjak identik), trupi juaj do t'i refuzonte pa

përdorimin e imunosupresorëve. Flokët merren në sajtet donatore.

Ku janë sajtet e mia donatore?

Si për femrat ashtu edhe për meshkujt ekziston modeli pa flokë. Ndoshta do ta keni vënë re

sidomos te meshkujt se pavarësisht sa flokë u bien në majë apo përpara kokës, anët dhe pjesa e

pasme mbeten flokë dhe ndonjëherë shumë madje. Mostra shoge sise për meshkuj dhe ajo për

femra janë terme që përfshinë mostrën e fjalës. Anët dhe pjesa e pasme janë më pak të prekshme

nga DHT në folikulat e flokëve. Prej këtyre vendeve merren flokët që transplantohen së bashku

me folikulat dhe pak inde.

We Speak Science

56

Ku i vendos kirurgu flokët e mi gjatë transplantit?

Menjëherë sapo ekstraktohet, ai transplantohet në pjesët pa flokë të skalpit të kokës suaj, në

prerje të vogla që doktori i ka përgatitur me mjetet e tij kirurgjike. Flokët e dhuruar, folikulat,

indet përreth dhe lëkura quhen grafte dhe secili prej tyre përmban një ose më shumë folikula me

flokë, inde lëkurë. Dy koka nuk janë të njëjta, dhe ju do të shihni se arti i transplantit të flokëve

është aq i rëndësishëm sa aspektet mjekësore dhe shkencore.

Disa njerëz kanë flokë të dendur dhe disa jo? Si ndikon ky faktor në mundësinë që të kemi një

transplant të suksesshëm?

Densiteti i flokëve është numri i folikulave të skalpit për centimetër katror. Butësi e skalpit është

fleksibiliteti dhe gjerësia. Kur butësia e skalpit është e lartë dhe densiteti po ashtu, atëherë më

shumë grafte mund të transplantohen.

Si ndikon drejtimi në të cilin rriten flokët natyralisht në transplant?

Flokët e dendur janë më të rëndë dhe mund të transplantohen duke përdorur më pak flokë si

grafte meqë zënë më shumë sipërfaqe në skalp. Flokët jo të dendur zënë një hapësirë më të vogël

në skalp dhe mund të japin një pamje më natyrale. Flokët me onde dhe kaçurrela kanë pothuajse

gjithmonë rezultate të mira vizuale në transplant pasi një fije prej tyre zë më shumë skalp se një

fije e drejtë. Flokët kaçurrela ngrihen nga skalpi dhe ruajnë formën e tyre. Këto faktorë i japin

pamjen e një mbulese të shkëlqyer.

A ka ndonjë rol në transplant ngjyra e flokëve apo lëkurës?

Sa më e afërt të jetë ngjyra e flokëve me atë të lëkurës, aq më e mirë do të jetë pamja e mbulesës.

Flokët afrikane janë të errëta dhe kaçurrela, kjo siguron pak kontrast në nuancat e ndryshme të

ngjyrës së lëkurës, duke dhënë rezultatet më të mira vizuale të transplantit. Nga kjo pikëpamje,

njerëzit me flokë të errët të drejtë paraqesin sfidat më artistike në transplantin e flokëve sepse

kanë një kontrast të madh midis ngjyrës së flokëve dhe lëkurës.

Çfarë duhet të marrim tjetër në konsideratë lidhur me pamjen vizuale?

Kur kryen procedurën, doktori duhet të ketë parasysh modelin e ardhshëm të flokëve dhe

shkallën potenciale të humbjes së tyre. Dizajnimin i vijës së flokëve është vendimtar. Vija e

përparme natyrale e flokëve varion nga forma dhe densiteti nga personi në person. Doktori juaj

do të zgjedhë sajtin ku do të vendoset floku i transplantuar bazuar në një dizajnimin të

përgjithshëm, i cili mund të marrë më shumë se një seance transplanti për t'u arritur. Këto seanca

tipikisht zgjasin muaj me radhë madje edhe vite në varësi të progresionit të humbjes së flokëve.

We Speak Science

57

Si e vendosin doktorët cila pjesë e kokës do të marrë transplantin e flokëve?

Pjesa e përparme dhe maja e kokës do të jete vendi ku do merren flokët e transplantuara në

fillim, sepse ato kufizojë fytyrën tuaj dhe luajnë rolin më të madh në pamje. Pjesa e kurorës së

kokës zakonisht mbetet e fundit për të marrë flokë në procedura të mëvonshme.

Për sa procedura kam nevojë?

Numri i procedurave varet nga shtrirja e humbjes së flokëve tuaj, shkalla e humbjes së flokëve,

sasia e flokëve që do të jepni për transplant, dhe kushte të tjera artistike dhe mjekësore. Meshkujt

mund të përftojnë rezultatet që kërkojnë në një ose dy sesione transplanti, në të cilat mijëra fije

flokësh transplantohen në njësitë folikulare një deri në katër fije secila. Femrat kanë nevojë për

më shumë sesione për të arritur densitetin e duhur. Këto sesione mund të zgjasin pesë deri në

dhjetë orë secila. Nëse është e nevojshme mund të ketë edhe sesionet të tjera.

Çfarë duhet të pres gjatë takimi të parë me kirurgun e transplantit të flokëve?

Gjatë konsultës së parë, doktori duhet të ekzaminojë kokën tuaj plotësisht dhe të shkruajë një

anamnezë të detajuar. Ekzaminimi i kokës duhet të përfshijë përdorimin e një instrumenti të

quajtur Densitometri i Flokëve. Ai mat densitetin e flokëve dhe lejon doktorin të vlerësojë

saktësisht numrin e fijeve të flokëve në secilën njësi folikulare, që rritet normalisht dhe modelin

e humbjes së flokëve, që mund të përjetoni me kalimin e kohës nëse aplikohet tek ju. Ky

instrument krahason flokët e dendur me ata jo të dendur, duke matur shkallën e minimizimit të

fillimit të flokëve të shkaktuar nga tkurrja e folikulave të tyre, zvogëlimin progresiv të çdo

gjatësie dhe diametri. Doktori duhet të shkruajë dizajnin e flokëve tuaj të transplantuar dhe një

kohështrirje të vlerësuar të procedurave që mund të jenë të nevojshme. Ai duhet gjithashtu të

shpjegojë të gjithë procedurën e transplantit së bashku me rreziqet që mund të ketë dhe t'ju

tregojë se cilat duhet të jenë pritshmëritë tuaja në muajt në vazhdim.

Procedura që duhet shmangur

Fatkeqësisht shumë fizikanë në këtë vend dhe jashtë përdorin teknika të rrezikshme për rikthimin

e flokëve. Shkaqet janë ekonomike. Në mënyrë që të kryhet transplanti i një njësie folikulare, një

fizikan ose një grup pune duhet të riorganizojë infrastrukturën e praktikës së tyre. Ata duhet të

marrin dhe trajnojnë një staf teknikësh me kohë të plotë, duhet të kenë stereomikroskopë

binokularë dhe duhet gjithashtu të kenë gjithë lehtësirat e mundshme për të kryer transplantin.

Koha e nevojshme për të kryer këtë procedurë është pesë deri në dhjetë orë. Mbani mend se ka

një kurbë që duhet të mësuar për ta përfshirë në praktikë. Për këtë fizikanëve dhe stafit të punës u

duhen muaj për të realizuar teknikat e reja në mënyrë eficente. Qëllimi është të kryejnë

procedurën për sa më pak orë, sepse koha është para dhe shumë fizikanë që zgjedhin të punojnë

në këtë punë nuk janë të gatshëm të humbasin para.

We Speak Science

58

Procedurat e mëposhtme duhet të shmangen

1. Flap Flokësh

Një flap flokësh, e marrë nga lëkura është hequr nga ana e skalpit për t'u vendosur në vijën e

përparme duke e prerë në tre anët duke mos e shkëputur nga furnizimi me gjak dhe largimin

plotësisht nga skalpi. Procedura është pothuajse kirurgjikalë dhe prandaj kryhet në spital. Një

flap është 2.54 cm e gjerë dhe afërsisht 7.62 cm deri në 10.16 cm e gjatë. Ajo duhet të përthyhet

në mënyrë që flokët, të cilat lidhin anën e flapit me fundin, të shfaqen jashtë kokës sapo janë

zhvendosur dhe qepur në zonën e hequr kirurgjikale pa flokë. Një nyje e shëmtuar do të formohet

atje ku do të përdridhet flapi. Probleme të tjera serioze përfshijnë:

• Nekroza: Ka një shans të madh që flapi të vdesë plotësisht ose pjesërisht, duke lënë

një pamje të shëmtuar.

• Flokët rriten në drejtim të kundërt me drejtimin normal të vijës së flokëve.

• Infeksion

• Humbje e përhershme dhe dhëmbëza ekstreme në zonën e dhuruar.

• Zgjerimi i lëkurës në ballë ndodh dhe varet mbi vetull duke marrë pamjen e njeriut

Frankenstein apo të Neandertalit.

• Pozicionim i keq i flapit është shumë i zakonshëm

• Vija e përparme e flokëve gjithmonë duhet të rivendoset për të fshehur një

dhëmbëzim linear.

• •Integriteti i skalpit është gjithmonë i komprometuar.

Një lloj i njohur flapi është forma e flapit të lirë i cili krijohet kur të katërta anët priten dhe ai

është plotësisht i lëvizur nga zona dhuruese kështu që pozicionimi i ri në zonën pa flokë mund të

vendosët sipas drejtimit natyral të rritjes së flokëve. Kjo nuk është një procedurë e rekomanduar

për meshkuj apo femra me alopeci androgjenike të zakonshme dhe duhet të ruhet për pacientë të

shpërfytyruar rëndë si për shembull viktimat e djegura apo aksidentuara.

Nëse kirurgu juaj i flokëve ju ofron një procedurë të tillë për humbje të zakonshme flokësh,

largohuni menjëherë.

We Speak Science

59

2. Graftet lineare ose të drejtë.

Një vijë lineare 3-4 mm e flokëve të dhuruara hiqet nga anët ose pjesa e pasme e kokës dhe në

vend të ndarjes së stripit në njësitë folikulare, i gjithë stripi apo pjesa më e madhe e tij

transplantohet. Meqë një graft i madh nuk mund të vendoset në sajtet marrëse, një kanal duhet të

pritet në zonën pa flokë dhe grafti i madh të vendoset aty në kanal. Kur flokët rriten, duket si një

vijë flokësh e bërë prej njeriut dhe nuk është estetikisht e pranueshme.

3. Graftet rrethore apo katrore

Këto janë grafte origjinale të dala jashtë mode. Çdo graft 3-5 mm është i bërë nga një vrimë sa

një grusht, që i korrespondon një sasie flokësh në përmasat e një gome lapsash. Nëse këto grafte

të mëdha janë katrore apo rrethore sidoqoftë janë tepër të mëdha dhe nuk i përshtaten mënyrës së

rritjes së flokëve natyrale nga koka. Kur transplantohen, ngaqë graftet janë të mëdha

komprometojnë furnizimin me gjak, flokët në mes të graftit shpesh nuk rriten, duke e lënë

pacientin me efektin donut. Këto grafte të mëdha janë përgjegjëse për flokët si të kukullave.

Cobble-stoning është një forma më e zakonshme e deformimit të skalpit në pacientët që kryejnë

rikthimin e flokëve me kirurgji, gjithmonë nëse përdoret procedura e sipërpërmendur.

Edhe pse së fundi po zhvillohen versione akoma më të vogla graftesh, ato mund të japin një

pamje shumë pak të përafërt me natyralen prandaj dhe rekomandohet që transplantet të bëhen me

grafte që përmbajnë 1-4 fije floku në njësitë folikulare.

4. Reduktimi i skalpit

E njohur ndryshe si alopecia reduktuese (AR), galeoplasti (GP), ose modeli i flokëve i reduktuar

i meshkujve, reduktimi i skalpit janë shpërfytyruese. E kryer në zyrën e doktorit me anestezi

lokale, pjesa pa flokë e skalpit në majë apo në kurorën e kokës hiqet dhe anët e afërta të lidhura

me lëkurën qepen së bashku, duke e sjellë skalpin nga anët të bashkohen në mes. Në disa raste

rezultatet jo fort të këndshme njihen me termin qeni i veshit.

Problemet e reduktimit të skalpit gjithashtu përfshijnë:

• Humbja e shpejtë e flokëve, më shpejt se humbja e tyre natyrale. Kjo lloj humbjeje

mund të zgjasë javë ose muaj dhe nuk ripërsëritet shpesh.

• Hollimi i skalpit

• Një pamje jo natyrale sepse drejtimi i flokëve

• Infeksion

• Hemorragji dhe hematoma

We Speak Science

60

• Pothuajse 100% e rasteve me skalp të reduktuar përfundojnë me tërheqjen pas në të

cilën, pjesa e tërhequr e flokëve të lidhur me skalpin humbet ngushtësinë e saj dhe

zgjerohet pjesërisht apo totalisht, duke lënë një zonë pa flokë dukshëm të dëmtuar që

është e krijuar nga tërheqja, e cila merr pamjen e veshit të qenit që është tmerrësisht i

vështirë të riparohet.

• Reaksioni i bashkimit, në të cilin ngjitjet në shtresat e thella poshtë lëkurës mund të

shkaktojë dhimbje dhe ënjtje. Trupi mund ti kundërshtojë qepjet duke shkaktuar

vrima në sajtet e qepura të skalpit.

• Reduktimi i skalpit nuk i ruan flokët për përdorim në transplantet e ardhshme, ashtu

si shumë fizikanë mund të pohojnë. Kurora e njëjtë me atë të flokëve të përhershme

zgjatet për të mbuluar një zonë më të gjerë, duke holluar flokët e përhershme që

normalisht do të përdoreshin si donatorë për transplantin e flokëve.

5. Heqja e flokëve

Kjo është formë më radikale e reduktimit të skalpit, në të cilën prerja apo zgjerimi i lëkurës së

skalpit bëhet në nivel të arterieve madhore të skalpit. Për të shmangur dëmtimin e këtyre enëve

nervat priten dhe lidhen. Kjo gjë e mpin kokën tuaj përgjithmonë. Ai lë shenja të dukshme rreth

veshëve dhe humbja e mëtejshme e flokëve është shpesh pasojë e kësaj procedure të këshilluar

keq.

6. Zgjeruesit e skalpit

Ato janë pjesë silikoni si tullumbace që futen në xhepa të vegjël të krijuar midis skalpit dhe

kafkës suaj në mënyrë që të tërhiqet lëkura në skalp në reduktimet e ardhshme të skalpit, heqja e

flokëve me kirurgji. Pasi që incizioni shërohet, për disa javë, pjesët si tullumbace me silikon

fryhen gradualisht me një sërë solucionesh kripe duke i injektuar në to. Koka zmadhohet tre herë

më tepër se përmasat normale. Kjo procedurë radikale rekomandohet vetëm në rastet e traumave

kur pacienti ka pësuar djegie të rënda në skalp. Të gjitha formate zgjerimit të skalpit nuk janë të

rekomanduara, me përjashtim të traumave.

Gjetja e kirurgut

Aktualisht në SHBA fusha e mbjelljes së flokëve është

plotësisht e parregullt nga të dyja palët si nga shteti ashtu

edhe nga institucionet mjekësore. Të gjithë fizikanët e

licencuar në SHBA mund kryejnë legalisht transplantin

kirurgjikal të flokëve pa ndonjë trajnim primar apo ndonjë lloj

akreditimi. Çdo fizikan, MD ose DO, ka të drejtën legale të

marrë bisturinë dhe ta quajë veten kirurg të kualifikuar për

transplante flokësh.

We Speak Science

61

Ka plot fizikanë të aftë dhe me etikë që kryejnë transplante të shkëlqyera flokësh në vend. Arti i

teknikës së tyre është vërtet jete ndryshues. Këta fizikanë kanë bërë trajnime intensive dhe të

zgjeruara për mbjelljen kirurgjikale të flokëve dhe qëndrojnë në krye të listës së kirurgëve për

këtë lloj transplanti.

Shoqata Amerikane e Humbjes së flokëve e miraton transplantin e flokëve kur realizohet nga

fizikanë të aftë dhe me etikë. Sidoqoftë, të gjesh një kirurg transplantesh të kualifikuar nuk është

e lehtë. Mos i nënvlerësoni këto pika që do përmenden më poshtë:

"Shmangni të shikoni faqet e verdha kur kërkoni një kirurg për transplantin e flokëve.”

"Shmangni referencat nga dermatologu apo mjeku i familjes”

Ndërsa mjeku i familjes dhe dermatologu mund të thonë mirë, në fakt janë fizikanët më së

shumti ata që dinë shumë pak rreth mundësive dhe të metat e kësaj procedure kozmetike.

"Shmangni këshillat nga stilisti juaj i flokëve.”

Në shumë raste stilistët e flokëve marrin shpërblim nga kirurgët që bëjnë këto transplante flokësh

për rekomandimet. KINI KUJDES!

"Shmangni transplantin e flokëve me grupe të mëdha pune ose praktike që punësojnë ose marrin

fizikanë për të kryer transplante flokësh nën një punë të përbashkët.”

"Shmangni praktikat që reklamohen në televizor.”

Nëse këto grupe të mëdha kanë aftësinë të blenë opinionin publik me anë medias vizive, medias

së shkruar, radios, prezenca e tyre e fuqishme në treg zakonisht nuk rezulton me rezultate

superiore kirurgjikale. Në përgjithësi këto organizata apo biznese konsiderohen nga ekspertët e

fushës si fabrikë flokësh.

Mbani mend: Të qenit një kompani e madhe nuk do të thotë se është më e mira. Përsëri në

shumë raste kjo nuk mund të jetë shumë larg të vërtetës.

Shoqata e Humbjes së Flokëve e pranon se këto organizata të mëdha punësojnë fizikanë të aftë

dhe është e mundur të përftohen rezultate të kënaqshme. Shmangia e një katastrofë është vetëm

gjysma e betejës në kërkimin për një kirurg të transplantit të flokëve.

Tani që jeni në dijeni të asaj që duhet të evitoni le të diskutojmë çfarë duhet të kërkojmë kur

duam të gjejmë një kirurg për transplant flokësh.

We Speak Science

62

A jam unë kandidat për t'iu nënshtruar një transplanti të tillë?

Kandidati i duhur për transplant kirurgjikal flokësh do të

ketë pamje të përmirësuar dhe një gjendje më të mirë

humori dhe vetëvlerësimi. Megjithatë jo çdokush është një

kandidat i mirë dhe ata që janë duhet të kenë pritshmëri

realiste përpara se të hedhin hapin për të kryer një

transplant të tillë.

Mbani mend se nëse një sasi e përcaktuar flokësh që duhet

të lëvizë në zonat më të holla të skalpit. Nëse flokët nuk

përdoren në mënyrë efiçente rezultati nuk do të përkojë me

pritshmëritë.

Është shumë e rëndësishme që ta shihni si mundësi të fundit transplantin kirurgjikal të flokëve,

pasi të keni bërë gjithë përpjekjet me mënyra të tjera për të ndaluar progresionin e rënies së

flokëve.

Nëse keni përshtypjen se kirurgjitë e vogla superojnë humbjen tuaj të flokëve jeni krejtësisht

gabim. Pacientët që kanë një sasi të madhe flokësh në skalpin e tyre rrezikojnë të përjetojnë

shokun e humbjes së pak ose shumë flokëve ekzistuese për shkak të procedurës kirurgjikale. Në

disa raste këto flokë të humbura nuk do të rikthehen dhe ju do të mbeteni me flokë më të hollë se

pëpara procesit kirurgjikal. Kjo është një prej arsyeve për të kuptuar nëse ju jeni apo jo një

kandidat i mirë për t'iu nënshtruar një procedure kaq të rëndësishme.

Kandidatët më të mirë për transplantin e flokëve janë:

Meshkujt që kanë humbur flokët për shkak të MPB për më shumë se 5 vjet ose kanë progresuar

me Noorwood 3.

Meshkujt me pritshmëri realiste, të cilët e kuptojnë se humbja e flokëve të tyre mund të

progresojë edhe pse ata janë duke marrë medikamente për ta ndalur progresionin.

Meshkujt që kanë qenë pa flokë për shumë vjet dhe janë të interesuar të shtojnë disa flokë për të

sigurar një pamje pak më të re.

Meshkuj dhe femra të cilët kanë humbur flokët për shkak të traumave apo djegieve.

Meshkuj dhe femra të cilët kanë humbur flokët për shkak të proceduave të tjera kozmetike.

We Speak Science

63

Përgatitja për kirurgji

Ju do të merrni udhëzime specifike nga kirurgu juaj për transplantin e flokëve. Është shumë e

rëndësishme të ndiqni këto udhëzime në letër që t’ju lehtësojnë sigurimin e një transplanti të

sigurt e pa komplikacione.

Udhëzimet përfshijnë edhe pirjen, duhanin, shmangien e vitaminave dhe medikamenteve të

caktuara. Nëse pini duhan duhet patjetër ta ndaloni të paktën dy javë para kirurgjisë dhe të

paktën një muaj pas procedurës. Duhanpirja pengon rrjedhën e gjakut në lëkurë dhe mund të

ndikojë në shërimin dhe rezultatin përfundimtar të transplantit.

Ju duhet të lani flokët në mëngjes para kirugjisë dhe sigrisht shmangni përdorimin e mjeteve

stiluese atë ditë. Shumë kirurgë nuk sugjerojnë prerje e flokëve për të paktën një muaj pas

kirurgjisë për të sigurar mbulimin në sajtin donator ose të mos ngisni makinën pas kirurgjisë për

të shkuar në shtëpi.

Edhe pse shumë doktora pohojnë se ju mund t'i ktheheni punës pas një ose dy ditësh, realisht ju

duhet të planifikoni të merrni 1 javë leje nga puna.

Kërkimet shkencore për rënien e flokëve

Trajtimet e ardhshme për humbjen e flokëve mund të kenë shumë kufizime në metodat

kozmetike mjekësore dhe kirurgjikale që janë aktualisht në përdorim dhe do të përfshijnë disa

metoda krejtësisht të reja si psh klonimi i folikulit të flokut apo terapia e gjeneve, të dyja këto

metoda kanë potencialin për të kuruar humbjen e trashëguar të flokëve përgjithmonë.

Do të ishte me vend pyetja se pse shoqëria njerëzore shpenzon

mjaft mund për kërkime biomjekësore dhe fondet e kufizuara

për trajtimet kundër rënies së flokëve kur së mundje

vdekjeprurëse si AIDS, kanceri, diabeti, sëmundjet e zemrës

gjithashtu kanë nevojë për zgjidhje. Ndërkohë që konceptet

ekonomike si tregu i lirë dhe kërkesë ofertë janë disa

përgjigje, ndodh që folikulat e flokëve të njeriut janë një

model i pasur shkencor për të kuptuar aspekte të rëndësishme

të biologjisë qelizore të njeriut, biologjinë e zhvillimit të

organeve dhe sistemeve, përgjigjet imunitare mjekësore,

procesi i kontrollit të regjenerimit dhe diferencimit dhe

veçanërisht gjenetika mjekësore.

Një karakteristikë unike e folikulit të flokut është mënyra se si në këto organe në miniaturë flokët

rriten me cikle zhvillimi dhe cikle pushimi. Për më tepër, flokët e rritura në këtë fazë dhe pastaj

të shpërndara, folikuli vetë shpërbëhet pothuajse plotësisht në fund të fazës së regresionit dhe

krijohet një folikul pothuajse plotësisht i ri në fillim të fazës së re të rritjes. Krijimi i folikulit të

flokëve në fillim të fazës së rritjes, jep një mundësi unike për të aplikuar teknika mjekësore të

avancuara të biologjisë molekulare siç është klonimi apo terapia gjenetike. Sa më shumë të

zbulojmë se si punojnë pjesë të ndryshme të trupit, aq më shumë do të gjejmë se çdo gjë është e

We Speak Science

64

lidhur me njera-tjetrën dhe ajo çfarë mësojmë në një fushë të mjekësisë mund të aplikohet edhe

në shumë fusha të tjera.

Trajtimet e ardhshme kozmetike

Trajtimet kozmetike për humbjen e flokëve janë të

përkohshme dhe të rikthyeshme, dhe kjo nuk do të ndryshojë

as në të ardhmen. Por përmirësime do të bëhen patjetër. Në të

ardhmen do të ketë produkte për stilimin e flokëve që bëjnë që

pamja juaj e kokës të jetë më e bukur, krahasuar me produktet

që përdoren sot. Parukat aktualisht kanë disavantazh sepse

janë të shtrenjta dhe me kalimin e kohës nga përdorimi

konsumohen dhe përdorimi i tyre vazhdon të shkaktojë frikën

e të dalluarit prej të tjerëve. Në të ardhmen, aplikimet

kozmetike të flokëve si parukat do të ndërtohen më të mira

dhe me materiale më të durueshme të cilat do të duken më afër

natyrales dhe do të jenë më pak të dallueshme. Metodat me ngjitje do të vazhdojnë të jenë shumë

të sigurta por mund të bëhen më të lehta dhe të shpejta për t'u realizuar duke përmirësuar

higjienën dhe duke reduktuar përpjekjen për ta mbajtur apo zëvendësuar.

Trajtimet e ardhshme mjekësore Shumë nga medikamentet e sotme për trajtimin e humbjes së

flokëve kanë efektivitet të kufizuar. Aktualisht nuk dimë akoma plotësisht se pse sëmundje të

caktuara humbjen e flokëve. Në shumë raste ne trajtojmë simptomat por jo shkakun e sëmundjes.

Medikamentet e sotme kundër alopecisë androgjenike me prejardhje gjenetike kërkojnë përdorim

të vazhdueshëm për të pasur përfitime prej tyre. Dhe kostoja e këtyre ilaçeve që duhet të

përdoren gjatë shkon jashtëzakonisht shtrenjtë për gjithë jetën. Në të ardhmen, si fizikanët ashtu

edhe shkencëtarët pasi të kenë kuptuar më mirë se si kontrollohet cikli i rritjes së flokëve

normalisht, dhe se si sëmundje të ndryshme ndikojnë tek procesi i rritjes së flokëve, do të

zhvillohen medikamente të reja kundër rënies së flokëve, të cilat janë me efektive dhe me më pak

efekte anësore.

Ndoshta një nga medikamentet më shpresëdhënëse të së ardhmes, i cili është aktualisht në treg,

për trajtimin e gjëndrave beninje të prostatës, është ilaçi i GlaxoSmithKline, Dutasteridem

aktualisht i shitur me emrin Avodart. Njësoj si Propecia, edhe ai është një inhibitor i alfa 5

reduktazë i marrë si hapje dhe përdorimi i tij ka treguar një ulje shumë të madhe të testosteronit

që shndërrohet në DHT në gjak. Nivelet e larta të DHT në gjak mund të shkaktojnë zmadhim të

gjëndrës së prostatës tek meshkujt pas shumë vitesh. DHT në gjak sinjalizon folikulat e flokëve

të reduktojnë rritjen e tyre duke shkaktuar mosrritjen e tyre tek njerëzit që kanë trashëguar

folikula flokësh të ndjeshme ndaj DHT.

Reduktimi i DHT në gjak bën që mesazhi kimik për të ndaluar rritjen e flokëve të dobësohet, në

një shkallë të tillë që të mos ndikojë te folikulat e flokëve. Qëllimi i reduktimit të DHT është të

përdoret një medikament që pengon enzimën alfa 5 reduktazë të katalizojë reaksionin e

We Speak Science

65

shndërrimit të testosteronit në DHT. Nëse testosteroni nuk kthehet në DHT mesazhi kimik nuk

shkon në qelizat e folikulave të dyshuara dhe ato vazhdojnë rritjen normale të flokëve.

Ka dy tipa të alfa 5 reduktazës që katalizojnë këtë reaksion. Nëse Propecia bllokon tipin e dytë të

enzimës, Dutasteride bllokon edhe tipin e parë edhe të dytë të alfa 5 reduktazës. Nëse përdorimi i

Propecia rezulton me 65-70% ulje në gjakun e meshkujve, Dutasteride shkakton një ulje prej

90% ose më shumë. Efektet anësore të Dutasteride janë të ngjashme me të Propecias, megjithatë

doza e duhur për përdorim nuk është përcaktuar ende dhe efektet anësore varen nga doza e

marrë.

Një mënyrë për të rritur efektivitetin e medikamenteve për humbjen e flokëve dhe për të

reduktuar efektet anësore është të detektohen qelizat që shkaktojnë këtë humbje. Në të ardhmen

do të ketë locione që do të aplikohen në sipërfaqe të skalpit dhe do të jenë më efektive për të

bllokuar mesazhin e DHT të përcillet në qelizë. Medikamente në formë tabletash si Propecia apo

Dutasteride ndikojnë në nivelet e DHT në gjak, rrjedhimisht ndikojnë në nivelet e DHT në indin

e skalpit, i cili si pasojë çon në uljen e përqendrimeve të DHT në folikulat e flokëve. Si rezultat i

trajtimit të gjithë sistemit me medikamente, efekte të padëshirueshme anësore do të ndodhin në

zona të tjera përveç qelizave folikulare të flokëve.

Në të ardhmen do të jemi në gjendje të ulim nivelet e DHT direkt në qelizat flokulare, kështu do

të shmangim efektet anësore dhe do të kemi një kontroll më të mirë të humbjes së flokëve.

Ndoshta medikamentet e së ardhmes do të kombinohen me shampo ose produkte të tjera flokësh

dhe ato do të jenë një mënyrë e zakonshme për të ruajtur flokët nga rënia, si p.sh. fluori në pastën

e dhëmbëve shërben për të mbrojtur ata nga rënia.

Në të ardhmen do të zbulohen medikamente që do të sinjalizojnë fuqishëm qeliza të caktuara në

folikulat e flokëve për të filluar procesin e rritjes dhe për ta vazhduar atë edhe kur marrin sinjale

për të kundërtën si p.sh. nga gjendje të menjëhershme stresante. Dhe do të bëjmë përparime në

prodhimin e medikamenteve që trajtojnë si sëmundje të cilat shkaktojnë si humbjen e

përkohshme të flokëve edhe atë të përhershme.

Se mundjet që shkaktojnë humbje të përkohshme të flokëve janë quajtur alopeci jocikatricale.

Këto sëmundje duket se nuk dëmtojnë apo lënë shenjë në folikulat e flokëve përgjithmonë. Nuk

kanë flokë po ato rriten përsëri vetë ose me sinjalet e duhura kimike, mund të rriten. Alopecia

areata është një lloj alopecie jocirkatricale. Te disa persona me një sëmundje të tillë flokët janë

rritur edhe pas shumë vitesh që kanë pasur humbje të vazhdueshme flokësh. Humbja e flokëve si

rezultat nga kemoterapia, dozat mesatare të trajtimeve me rrezatim i përkasin këtij grupi pra nuk

lënë shenja apo cikatrice. Flokët që tërhiqen ose këputen nga folikulat nuk e dëmtojnë

përgjithmonë folikulin. Pasi këputet folikuli e rimerr veten pas pak pushimi dhe një fije e re

rritet.

Alopecia jocikatricale ndikon në sasinë e bazës së folikulit të flokut, i cili është i lokalizuar në

thellësi të lëkurës. Qelizat e specializuara në pjesën bazale të folikulit kanë funksionin të rritin

flokët për 4 deri në 6 vjet gjatë çdo cikli të rritjes së tyre por në fund të ciklit duket se

shkatërrohen kur folikuli zvogëlohet në përmasa dhe hyn në fazën e pushimit të ciklit normal të

We Speak Science

66

rritjes. Pjesa bazale e re e folikulit formohet në fillim të ciklit pasardhës të rritjes. Medikamentet

e ardhshme që detektojnë dhe mbrojnë qelizat në pjesën bazale të folikulit mund të rezultojnë në

trajtime më efektive për alopecine areata, por edhe për më pak rënie flokësh nga ngjarjet

stresante apo trajtimet kanceroze.

Sëmundjet që shkaktojnë humbje të përhershme të flokëve quhen alopeci cikatricale nga doktorët

sepse sëmundja alternohet ose folikuli i flokut dëmtohet aq shumë sa humbet aftësinë për të rritur

flokë të rinj. Disa sëmundje si LES (lupus eritematoz sistemik) nxisin një përgjigje imunitare, në

të cilën qelizat e bardha të gjakut atakojnë pjesën e fryrë të folikulit të flokut. Pjesa e fryrë është

e lokalizuar pranë mesit të folikulit poshtë gjëndrave yndyrore dhe pranë pikës së atakimit me

musculus arrector pili (muskuli që lejon flokët të qëndrojnë në fund).

Alopecia androgjenetike konsiderohet gjithashtu alopeci cikatricale sepse ajo zvogëlon

prodhimin e folikulit të flokëve me kalimin e kohës deri sa flokë të rij nuk rriten më. Kërkimet e

reja shkencore sugjerojnë se zona e inflamacionit në këto humbje të përhershme flokësh është

pjesa e fryrë e folikulit dhe qeliza të caktuara në të besohet se janë përgjegjëse për rritjen në çdo

fillim të ri të ciklit të rritjes. Në të ardhmen, medikamentet që mbrojnë qelizat në pjesën e fryrë të

folikulit do të trajtojnë në mënyrë më efektive humbjen e përhershme të flokëve duke përfshirë

dhe humbjen e flokëve me prejardhje gjenetike.

Transplantimi i flokëve tek femrat

Transplantimi i flokëve është mundësi shumë e mirë e mbi 90% e meshkujve që nuk kanë flokë,

kjo gjë nuk mund të thuhet edhe për femrat, sepse tek femrat rënia e flokëve është e shpërndarë

në gjithë kokën e jo vetëm në vende të lokalizuara siç ndodh tek meshkujt. Gjithashtu tek

meshkujt flokët që merren për transplantim nuk janë të prekura nga ndikimi i DHT, kurse kjo gjë

nuk mund të thuhet edhe për femra.

Vetëm 2% e femrave janë kandidate të duhur për transplantim te flokëve. Femrat që mund të

bëjnë transplantim të flokëve janë:

- Femrat që kanë pasur rënie të flokëve si rezultat i alopecisë së shkaktuar nga tërheqja

e flokëve me forcë të madhe (jo nga shkaktarët hormonal)

- Femrat që kanë rënie të flokëve në vendin e incizonit të mëparshëm, zakonisht tek

femrat që kanë pasur operacione plastike

- Femrat që kanë rënie të flokëve si tek meshkujt, pra në pjesën e përparme të kokës

- Femrat me rënie të flokëve për shkak të traumave siç janë të mbijetuarit nga zjarri,

vragat nga aksidentet, ose nga dëmtimet me substanca kimike

- Femrat me alopecia marginalis

Llojet e klonimit

Trajtimet kirurgjikale në ditët e sotme janë të kufizuara. Metodat aktuale kirurgjikale nuk mund

të prodhojnë flokë të dendur. Arti i mbjelljes së flokëve është të përcaktosh dhe të vësh në

balancë sasinë e folikulave të flokëve rezistente ndaj DHT për një pamje më të mire dhe me

flokë më të dendur. Por nuk shtohen flokë të reja. Këto metoda kërkojnë punë intensive janë të

We Speak Science

67

kushtueshme, dhe pak të sikletshme pas operacionit për t'u shëruar. Pika kyçe e përmirësimit të

trajtimit kirurgjikal është klonimi i folikulave të flokëve. Klonimi i shumë folikulave të flokëve

nga zona donatore të programuara për të vazhduar rritjen e flokëve të reja përgjithmonë në

mënyrë të suksesshme, do të rezultonte me furnizimin në mënyrë të pakufizuar me grafte flokësh

për transplant, e për rrjedhojë dendësi të pakufizuar. Folikulat e klonuar mund injektohen

individualisht direkt ne skalp duke eliminuar kirurgjinë.

Pra, nëse shkencëtarët tashmë mund të klonojnë një dele, pse nuk është klonimi i folikulave të

flokë ve të njerëzve një realitet komercial? Përgjigja është e komplikuar dhe kërkon shpjegim me

anë të biologjisë mjekësore, gjenetikës, replikimit qelizor dhe një rishikim të disa tipave të

ndryshme klonimi që mund të aplikohen në të ardhmen për të matur dyfishimin e folikulave të

flokëve të njeriut.

Terapia gjenetike

Një teknikë akoma më e avancuar për të trajtuar humbjen e flokëve me prejardhje gjenetike në të

ardhmen është terapia gjenetike. Terapia gjenetike është procesi i ndryshimit të gjeneve në

qelizat e trupit duke ndryshuar funksionin e qelizës. Ky është një trajtim mjekësor i përdorur që

në fazën e fetusit, dhe vetëm pak raste ku ajo është përdorur ka pasur sukses. Por ia vlen të

provohet si metodë me një potencial të lartë për të trajtuar humbjen flokëve.

Terapia gjenetike kërkon të dihet si ndodh ky defekt gjenetik i trashëguar në ADN dhe pastaj të

rregullohet. Me terapinë gjenetike folikulat e fokë ve me qeliza të ndjeshme ndaj DHT do të

ndryshojnë në folikula rezistente ndaj DHT dhe folikulat do të vazhdojnë të prodhojnë flokë të

reja përgjithmonë. Por, nuk është kaq e lehtë sa duket sepse kjo lloj terapie ka hapa tepër të

vështirë për tu realizuar. Hapi i parë është të gjendet se cili nga mijëra gjenet që ndodhen në fijet

e ADN së është defektoz, hapi i dytë është të gjendet se si do të ndryshohen gjenet për të

prodhuar proteina të tjera, të cilat do të japin efektin e kërkuar. Hapi i tretë është të integrohen

gjenet e reja në qelizat e organizmit dhe gjenet e reja do të zëvendësojnë gjenet e vjetra

defektuoze.

Identifikimi i gjeneve

Të zbulosh se cilat gjene që duhen ndryshuar nuk është e lehtë. Pavarësisht avancimeve në hartën

gjenetike kohët e fundit, jemi akoma shumë larg njohurive se çfarë mund të bëjnë më shumë këto

gjene. Ne sigurisht nuk kemi mundë si të kuptojmë të gjitha gjenet që ndikojnë ciklin e rritjes së

flokëve, veçanërisht gjenet që janë përgjegjëse për humbjen e flokëve me prejardhje gjenetike të

trashëguar. Studime të ardhshme do të përfshijnë krahasimin e gjeneve dhe proteinat përkatëse

në folikula të ndryshme nga një individ i vetëm.

Në një individ me alopeci androgjenetike disa qeliza të folikulave shprehin karakteristikat DHT

rezistente (folikulat në pjesë ne prapme të ndërsa të tjera qeliza folikulare shprehin

karakteristikat të ndjeshme ndaj DHT (folikulat në vijë n e flokëve). Të dyja folikulat përmbajnë

qeliza me ADN identike por shprehin karakteristika të ndryshme. Kështu që identifikimi i

gjeneve përgjegjëse do të ishte i ndërlikuar. Edhe pas identifikimit të tyre ne duhet të gjejmë

We Speak Science

68

mënyrën se si t’i ndryshojmë që të japin proteina që prodhojnë folikula rezistente ndaj DHT. Por,

shkencëtarët po progresojnë me identifikimin e gjeneve.

Modifikimi i gjeneve

Në një shkrim të paraqitur në 30 Janar 1998 në të gazetën "Science", shkencëtarët të udhëhequr

nga Angela Christiano, PhD identifikuan një defekt në një gjen të vetëm përgjegjës për një lloj të

rrallë humbjesh të flokëve të trashëguar të quajtur atrichia e gjeneralizuar, e vërejtur në një

familje pakistaneze në të cilën individët lindnin me flokë të cilat u binin dhe më pas nuk u

rriteshin më. Gjeni, u lokalizua në kromozomin 8p21, dhe ishte shembulli i parë i identifikimit të

një defekti të tillë si shkak për humbjen e flokëve. Ky ishte hapi i parë drejt identifikimit të

gjeneve që ndikonin në humbjen e flokëve. (Science, January 30,1998, vol 279, No. 5351)

Më vonë në shtator të të njëjtit vit në "American Journal of Human Genetics", skuadra e

Christianos raportoi anëtarë te një familjeje udhëtare nga Irlanda të cilët shfaqën atrichia

kongjenitale ku flokët binin dhe nuk rriteshin më. Analiza gjenetike e familjes irlandeze zbuloi

një mutacion të gjenit përgjegjës për rritjen e flokëve. Por, në këtë rast, gjeni ishte i ndryshëm

nga ai i zbuluar në familjen pakistaneze.

Në 25 nëntor 1998 kërkuesit të udhëhequr nga Elaine Fuchs, PhD arritën të formonin folikula të

reja flokësh në minj, të cilat ishin të ngarkuara me energji për të prodhuar vazhdimisht një

proteinë të quajtur beta katenin. Ajo është një proteinë shumë funksionale, por shpërbëhet shpejt

pasi prodhohet. Kërkuesit gjithashtu ndryshuan gjenet e miut që përmbante udhëzimet për të

formuar një beta katenin në mënyrë të tillë që ajo t’i rezistonte shkatërrimit. Grumbullimi i një

sasi të madhe beta katenin shkaktoi një rritje masive të folikulave të flokëve tek miu.

Gradualisht, minjtë zhvilluan tumore të folikulave të flokëve si rezultat i mbiprodhimit të beta

katenin. (Fuchs, University of Chicago 1998) (Gat, Dermatology Focus Vol. 19, No. 2, Summer

2000).

Në tetor të vitit 1999 në revistën shkencore” Revista e hulumtimeve klinike” hulumtuesit e

udhëhequr nga Ronald Crystal i kthyen folikulet e flokëve nga faza e qetësisë në fazën aktive tek

minjtë, duke i ekspozuar minjtë në proteina të prodhuara me Sonic Hedgehog Gene (SHG).

Këto hulumtime janë paraqitur edhe nga tre hulumtime të tjera. Në grupin e parë të hulumtimeve

të udhëhequr nga Angela Christiano kanë gjetur një gjen përgjegjës për rënien e flokëve kur

ndodh ndonjë mutacion në të. Hulumtime e grupit të dytë janë udhëhequr nga Elaine Fuchs kanë

shkaktuar mutacione në një gjen, dhe pastaj ky gjen ka shkaktuar prodhimin e disa proteinave që

kanë ndikuar në formimin e folikuleve të reja të flokëve. Hulumtimet e grupit të tretë kanë

treguar se ekspozimi i flokëve në disa proteina shkakton kalimin e flokëve nga faza e qetësisë në

atë aktive(të rritjes).

Një përmbledhje: Trajtimet e së ardhmes për humbjen e flokëve janë premtuese që nga

medikamentet si Dutasteride tek klonimi apo terapia gjenetike. Por, shumë prej këtyre trajtimeve

janë shumë vite ndoshta edhe dekada larg trajtimit praktik. Metoda të trajtimit aktual si Propecia,

kirurgjia janë të mundshme nëse dëshironi të bëni diçka për humbjen e flokëve. Hapi i parë është

We Speak Science

69

kryerja e një ekzaminimi te një dermatolog i kualifikuar dhe i informuar për trajtimin e humbjes

së flokëve.

Punuar nga: Brisilda Pashaj (Msc. Medical Biology, Plovdiv University, Bulgaria)

We Speak Science

70

Referencat:

• http://www.americanhairloss.org/hair_science/

• https://www.dermnetnz.org/topics/telogen-effluvium/

• https://www.dermnetnz.org/topics/anagen-effluvium

• http://saimaahmed.blogspot.com/2010/03/stem-cells-hair-follicles.html

• https://www.naaf.org/alopecia-areata

• http://diseasesdoctor.com/alopecia-areata-causes-symptoms-treatment-pictures-remedies/

• http://www.apaxmedical.com/skinconcerns_hairloss_alopecia

• https://www.linkedin.com/pulse/hair-beard-loss-treatment-alopecia-areata-scalp-anik-it

• http://medical-dictionary.thefreedictionary.com/ringworm

• https://www.welcomecure.com/diseases/ringworm/overview

• http://www.webmd.com/skin-problems-and-treatments/ss/slideshow-ringworm

• https://en.wikipedia.org/wiki/Folliculitis

• http://medicalpicturesinfo.com/folliculitis/

• http://homeremedyshop.com/10-home-remedies-for-scalp-folliculitis/

• http://allspecies.wikia.com/wiki/Demodex_folliculorum

• http://www.precisioncataractsurgerytt.com/vision-conditions/blepharistis/

• http://www.e-ijd.org/article.asp?issn=0019-

5154;year=2014;volume=59;issue=1;spage=60;epage=66;aulast=Rather

• http://www.findhomeremedy.com/effective-home-remedies-for-seborrheic-dermatitis/

• http://scalpconditionspictures.com/seborrheic-dermatitis-scalp-pictures.php

• http://emedicine.medscape.com/article/1118500-overview

• http://www.hairscientists.org/hair-shaft-defects/trichorrhexis-nodosa

• http://www.huidziekten.nl/zakboek/dermatosen/ttxt/TrichorrhexisNodosa.htm

• http://www.hishairclinic.com/androgenetic-alopecia/

• http://www.advancedhairclinics.gr/en/androgenetic-alopecia/

• http://hairisthemanetopic.com/

• http://www.healthyfoodhouse.com/prevents-hair-loss-ingredient-hair-eyebrows-grow-

rapidly-recipe/

• http://www.stylecraze.com/articles/amazing-benefits-of-castor-oil/

• http://www.americanhairloss.org/drug_induced_hair_loss/

• http://www.americanhairloss.org/hair_loss_treatment/

• http://www.americanhairloss.org/hair_replacement/

• http://www.americanhairloss.org/surgical_hair_restoration/

• http://www.americanhairloss.org/hair_loss_research/