gjurm Mrgimtarsh

"TI DUHET T SHKOJSH N SHKOLL PR MSUES,SE KUDO Q T PUNOJSH KE MEI PAS TRE MUEJ PUSHIM VERES E VJEN E RRIN M MUA N BJESHK" - JAN KTO FJALT Q MI THONTE Q KUR ISHA N SHKOLLN FILLORE NNA IME, QAMILJA, T CILS PO IA KUSHTOI KT LIBR.AUTORI

pRMBAJTJA

Recensione14Ngjarje dhe data58Komente dhe mendime 92Personalitete dhe biografi126Mbresa dhe reportazhe 166M bashkatdhetaret ton n Amerik186(,]far sht then pr shkrimet e mija236

Nga Alpet SHqiptare, fundi i shek XIXDy fjal t autorit

Mbaj n mend kur isha nxns i Normales n Pej,kur profeso Rt e gjuhs shqipe na detyronin t'a lexonum cdo libr e ta msonim Prmendsh cdo vjersh t rilindasve tane,t mrgimtarve tan t Mdhenj. I parashtroja vehtes shum pyetje : Si kan mundur ata njerz t jen aq produktiv n mergim? T vetmuar! Si kan gjetur koh pr t shkruar aq shum? Si kan pasur durim? cka i ka shtyr ata t bjn aq shum shkrime? cka s'm binte ndrmend t pyetja Sl Pon mbeteshin gjithnj pyetje pa prgjegje!?Prgjegjen e gjeta vetm ather kur u bra edhe vet mrgimtar i till:N moshn dyzetvjecare arrijta n New York t SHBA. sht e teprt t them s u detyrova t shkoj atje. Askush nuk shkon n mergim m dshir. Kjo le t merret vesh njher e prgjithmon!Se si e ndien vehten njriu n dhe t huaj m s miri e ka pershkruar poeti i ri nga Vuthajt, Ever Ulaj n vjershn m titull"I Huaj:

Eci rrugeve i mrzitur e i vetmuarrreth meje njrez q s'i njoh e s'i diaskush s'm shoqron n kt qytet t huajndezi nj cigare ndonse nuk e pilmdem rrugve e s di ku shkojAskend nuk njoh e askush s'm njhaskend nuk pres q t'a takojaskush s'm thot mirmngjes

Zot pse qenka kaq e vshtirT jesh i vetmuar mes njrzve t gjalla s shihni s jam n mesin tuaj0 njrz t mir m thoni nj fjal

M thrrasin vee klubet e kafentbrenda er rakie dhe tym i zinj ast edhe m joshin por hapin s'e ndalie ndez edhe nj cigare ndonse nuk e pi

Dhe i till sillem deri naten vonkur rrugicat e errta kan rn n qetsin mendje them o vendi ku linda

Nga Alpet Shqiptare, fundi i shek.XX (Sokol S. Dedushaj)vetm tek ti e ndiej veten njri."

Pra nett e shumta, t gjata e pa gjum. Koh e tepert e lire e pak pun. N vetmi, i mrzitur, pa shoqri,dhe i prvluar nga malli pr familje, N ankth e kujtime s cka po ndodh e cka mund t ndordh m Atdheun e m t'afermit ton?Filluan t m vijn letra edhe nga nxnsit e nga fmijt e mi SA pr ilustrim po i shnoj ca prej tyre:"Mir dita i nderuari kujdestarfj klases-R.D.)Q n nxenesit e tu t pershndesim nga Kosova n Amerikn e largt, por prap je afr neve s nuk po t harrojm asnjher. Njheri t pyesim si je m shndet dhe t urojm shrim e pastaj kthim sa m t shpejt (Kur u largova nxnsve u pata thn s po shkoj pr sherim n Amcrik-R.D.)N nxnsit tu gjindemi shndosh e mir, por m mendje t Ti. N kujdestar po shkojm mbas porosive tua q na i le:Po msojm, kujdestaren e kemi t mir por po shpresojm s do t ktheheni sa m shpejt t nxenesit e tu e nuk do t na harrojshTjetr gj s'po dim qka m t shkrue vetm priti t falat m mija here nga nxenesit e tu...Presim prgjegjen sa m shpejtlju urojm shrim dhe kthim sa m t shpejt. Prshndetje nga:A.eku.B.Sel manajSh.BErisha,kl.VII (2) Qyshk,18.05.1989"

Ndrsa vajza ime e madhja-Ardiana m shkruante: "I nderuari Babi tungjatjeta! Ja pra vndosa t shkruaj kt letr e shpresoj s do t m pergjigjesh. Ka kaluar nj koh c gjat nga thirrja jote n telefon. S'pari t pyessi je m shndet,si po e kalon ,a po lodhesdhe a po merzitesh? Si po t duket Amerika tam' mbasi je banor i saj? M trego s si e kalon kohn e lir-nse e ke?Kha t gjith jemi mir:Mami, Niti e Arbrorja. Edhe n VItomirice jan mir t gjith. Perpos situats s tendosur q po vazhdon. Pothuajse sht gjendje luft. Perdit ka t vdekur. JA, n ushtri shqiptart po i vrasin.ja n rruge,ja npr shkolla fmijt po i helmojne etj.Polic scrb ka n cdo kend. T armatosur deri n fyt. c'sht m e keqja, gjuhen shqipe deshirojn ta heqin prej prdorimit. Ns e heqin gjuhn shqipe nga prdorimi ather ku do t jet fundi pr n?! Perpos m luftuar pr t drejtat tona, s'na mbetet gj tjetr! EdheSituata ekonomike po vshtirsohet. Prdite shtrejtime t reja! Po cti Djsh, kshtu e ka kjo dreq JugosIIavijeBabi, ktu po e prfundoj, s'di cka t them m,perpos t uroj fat dhe lumturi n jet.Kalofsh mir!DHe,shum t fala.

Pej, 25.05.1990. Ardianja. Kurse vajza e vogel, Arbrorja shtonte:"Babi i dashur,sot vndosa q t shkruaj disa fjal s ashtu m zuri malll pr TyiDuke i pare t gjith fmijt prane eterve t tyre e une dhe vellau im gjithnj pa babe,E duke t dashur shum,m shpirte t et shcm pr baba!Ta dish s une pa Ty m s'muj ,Ti e din s une t dua m s shumti n bote e besoj s edhe TI m don mua baba i dashur! Une m nj mende e kam br plan s'pari m kryer shkollen e mesme, e m von sl ie thuash Ti,ose t vij une t Ti ose t vijsh Ti ktu. Okej babi?Nuk e di s si sht br kha! Jeta e shtrejt.e mrzitshme,dhe e lodh shme!M kto fjal po e prfundoj, mendoj s t kam lodhur, por t lutem men do shum pr mua sic: po mendoj une pr Ty. Po ti drgoj edhe kto tri fotografi t mija dhe t prshndes shum.shum

Pej 17.06.1997(e diele)Arbrorja jote!"

Shprehjet dhe vuajtjet e ktyre femijve pr msuesin dhe baban, m mrzitnin dhe shqetsimet e tyre pr gjendjen e krijuar n Kosov me lendonin n shpirte! Andaj duhej die t ndrmerrnja ta ndryshoja kt gjendje q s'ishte vee brenge e imja, por edhe e mijra e mijra shqiptarve an e knd bots.Dhe.sic thot n nj rast veprimtari i mirnjohur Kol M.BErisha:"...pr t mos ln zbrazti pr tortura psikike ndaj vetvehtes. T mos e mundoja vetveten m mendime llojllojshe, e duke u pajtuar m fatin". i kisha vetm dy rruge:a)T'a pranoja disfatn. Ta mallkoja vetvehten pse kisha lindur! Pse kisha shkuar n shkolle? Pse e kisha lodhur trurin m gjith ato msime? E tani ta mbushnja t njjtin m alkcol, droge e tym duhani duke ndejtur m dit e net t tera npr "klube", alias kafi qa, prane tavolinave m letra t bixhozit n dor, n tym duheni dhe t dalish m n fund i vdekur nga gjthe ajo tymnaje...Nuk ishin t pakt intrlektualet n mergim q perfundonin n kt menyre!!b)Mos t dortzohesha, MOs t'a lejoja trurin t ndryshkej-dshir kjo e atij q e kishte detyruar t'a leshoje shjtpin, toprakun, atdheun,familjen,nxnsit etj.DHe pr fat, un e zgjodha rrugn e dyt Fillova t lexoj,s si thot Kadare:"...N robri njrzit lexojn m shum s n liri. sht nj lloj, ashtu sic do t lexosh m shum n burg, s po t jesh i lire."(3)Pra e mora librin, gazetat, lapsin, letrn dhe makinn e shkrimit. Ktu sprovohej karakteri i njriut. Njriu m karakter t fort nuk dorzohej. Nuk t kan ln t'ua prciellish njohurit e tua nxnsve n shkoll s'mundin t pengojne q ato njohuri t'i qesish n letr. Dhe, kshtu n vend q njohurit tua t fituara gjat koh, m shum mundime e pengesa,t'ia percellshe nxnsve, sic kisha br pr 20 vite ma rradh, tani do t'i expozoja para ish nxnsve t mi, para nj mrgate t madhe dhe t etshme pr dije, pr t vertetn historike, para opinionit t gjr shqiptar, para gjenratave q do vinin...Fillova m leximin e librit t Xhafer Shatrit:"Nj veshtrim i pergjithshm mbi politikn serbe n Kosov",botuar n Zvicr, t cilit libr ia bra nj recension t gjre. Punimin e dorzova n redaksin e Radio, "Zeri i Kosovs" duke i lutur ata q t'a dergonim pr botim n revistn "Alternativa" q kishte filluar t DOtohej n l.ublan. Duhej t'a drgonin m fax. S'vonuan e filluan ta lexonin edhe n emisionet e radios s tyre, n vazhdime! Beri jehone t madhe, saq erdhn udhheqsit e klubit "Jusuf Gervalla" e m'u luten t shkruaj edhe pr Radio "Zrin e Malsis"!! Ua plotsova dshirn menjher. Edhe atyre t Radio "Zrit t Liris" e kshtu m radh.Nj bashkfshatar i zgjuar, q posa kishte ardhur nga Kosova-Musa Hasani Selimaj, i cili i perci llte m admirim shkrimet e mia ma terhoqi verejtjen q ato t'i botoj npr gazeta s:"n radio ndgjohet njher e kurrme, ndrsa n gazet mbetet si dokument..." M tha ai,tani i ndjeri.(Vdiq m von n nj aksidet komunikacioni diku n Ballgari, duke u kthyer nga Amerika...) E ndgjova dhe fillova t'ia drgoj "Illyrise" e cila posa kishte filluar t botohej n New York. Pastaj/'Flaks s Vllazrimit" n Shkup,"Zeri i s vrttes "n Nju Xhersi,e kshtu m radn."Zeri e mori dheun"-ka pase thene nj daj i imi. (Njfar Mash 0 Hukut, q kishte pase ikur nga Martinajt n Shqipri, pas okupimit italian. Atje ishte paraqitur si Bajraktari i Martinajve.Italianet e kishin prvehtsuar dhe kur arrijti ajie Bajraktari i vrtet-SHaban I Hasangjekaj ,pas bashkimit t Plav-Gucis m Shqiprin (1941)Itallant s njihnin pr bajraktar fare. Bajraktar e kishim Mashin. E kur Shabani e qortonte ,Nashi iu prgjgjt: "Zani e ka marr dheun, Bajraktar e s'sht teje m u mbledhe! Por po rrim sic; jemi:Un bajraktar pr Italiant e ti pr katundin Martinaj .Atje s't przlhem...!?) Pra, m duel zri si "historian" aq sa fdluan redaksit e ndryshme t m shkraajn edhe letra e t krkojn t'u drgoj punime. I botonin pa asnj diskutim. Bile gazeta" Kosova" e Tirans me cmroi edhe korrespodent t saj n NY.(4)Ktu poshte po i shenoj ca nga kto letra (si deshmi e asaj q e ceka m lart)t radhitura sipas kohs kur? jan shkruar:Shkup.e hene 9 mars 1992I nderuari z.Dedushaj,

Po ua drgojm disa nga numrat e gazetes "Flaka"n t ciln n pes vazhdime u botua fejtoni juaj, i cili ndr lexuesit tan zgjoi interesim t madh.(Fjala sht pr fejtonin m titull:"Krahina e Plavs dhe Gucis gjat lufterave ballkanike" botuar n at gazet nga data 22 shkurt deri m 8 mars 1992-R.D,)Njherit, duke Ju prshnderur vellazrisht dhe duke Ju deshiruar shndet t mir, Ju ftojmq edhe t metutje t bashkpunoni m n...

Prshndetje nga mbar kolektivi yn Haki SELIMI,redaktor,dv.P.s.Pr pages s'ka nevoj.N u mbetemi borxhlinj.Tiran, m 17.05.1992.Zoti Rexhep,Po ju drgojm nr.2,1992 t revists "Studime Historike",ku kemi botuar edhe recensionin tuaj pr librin e XH.Gosturanit.Zoti Rexhep.botimi i revists u b m shum vones s tashm dihen nga t gjith proceset demokratike q po kalon Shqipria...

PERSHENDETJE: REDAKTORJA E REVISTESHATLIJE BALLHYSA, DV

Shkup, .20 janar 1993I nderuari zoti Dedushaj,

Ksajt radhe Ju prshndesim edhe m nj bol nu Tuaj In Serioz t mirseardhur pr Redaksin dhe lexuasit tan.("Flaka"9 20 |anar' 93)Presim bashkpunim t frytshm duke Ju dshiruar shndet dhe jet t gjat e t lumtur m tr familjen...Prshndetje t przemrta:Haki Selimi.redaktor i fejtonitdhe Abdylhadi Zylfiqari, redaktor i rubriks s politiks s brendshme.

FALNDERIM:Pr kontributin a dhn,pr venjn n dispozicion t SHAP KOSOVA n mnyr t vecant pershendesim profesorin e studiuesin e historise, z.Rexhep Dedushaj, i cili jep kontribat n mbarevajtjen e gazetes "Kosova".Gazeta"Kosova" nr.l4(92), Tiran,shtaton 1995 f,3

Tiran, m 12 janar 1996

I dashuri dhe i nderuari z.Rexhep

Fillimisht dshiroj t uroj przemrsisht vitin e Ri 1996, gzuar (....) Po t drgoj kt letr duke marr shkas nga ideali i prbashkt demokratik kombtar, shqiptar t cilin e kam konstatuar n ciklin e shkrimeve tuaja.T njoftoj s ciklin e plot t shkrimeve tuaja pr shprngu Ijen e shqiptarve nga trojt e tyre etnike, nga Plava e Guciae pei lundova s botuari,cuditerisht edha m mbylljen e edicionit t gazetes ton pr vitin 1995. Momentalisht nuk kam asnj shkrim, stiidim, huliimttm e informacion tuajin pr t vazhdaar kt vit e kjo na shqetson pr arsve s lexuesit tashm jan mesuar m emrin Tuaj, pra presim e nuk sht mir q t heshtni n gazeten "Kosova". Do t dcsh.i t kei koj falje pr ndonj gabim teknik e ortoqrafik q mund i' |et !>