Global Climate System

Atmosphere Terrain Analysis

"ภมอากาศ" ตางจาก "ลมฟาอากาศ" อยางไร ?

ภมอากาศ (Climate) หมายถง สภาวะอากาศของทวป ประเทศ เมอง หรอทองถนแหงหนงแหงใดในชวงระยะเวลาหนง เปนลกษณะอากาศทเกดขนในชวงระยะเวลายาวนาน จงจดไดวาเปนตวแทนของลกษณะอากาศเฉลยของภมภาคใดภมภาคหนงในชวงระยะเวลาหนง ในบางครงเราเรยกวา “ภมอากาศประจ าถน“(Topoclimate)

“ลมฟาอากาศ”(Weather) หมายถง สภาวะอากาศทเกดขนในชวงระยะเวลาหนงในพนทแหงหนง ตางจากภมอากาศทมสภาวะอากาศเปลยนแปลงไปตามชวงระยะเวลาตางๆ ในรอบป โดย ภมอากาศเปนสภาวะอากาศเฉลย หรอลมฟาอากาศเฉลยในระยะเวลาหลายๆ ปของพนทแหงใดแหงหนงนนเอง

อะไรเปนตวการท าใหภมอากาศบนโลกของเรามความแตกตางกน ?

จากลกษณะสภาพทวไปของพนผวโลกทมความแตกตางกน มผลท าใหลกษณะภมอากาศแตกตางกนไป หรอแมแตพนทต าแหนงละตจดเดยวกนบนพนโลก แตถาหากอยกนคนละพนทกท าใหมลกษณะภมอากาศแตกตางกนได โดยขนอยกบตวการหรอปจจยทควบคมลมฟาอากาศทแตกตางกน ปจจยดงกลาว ไดแก

ละตจด (Latitude) ลกษณะของพนดนและพนน า (Land and Water Area) ความกดอากาศและลม (Wind and Pressure) กระแสน าในมหาสมทร (Ocean Current) ต าแหนงทตงทางภมศาสตรและลมประจ าทพดผาน (Location)

เราแบงเขตภมอากาศของโลกของโลกไดอยางไร ?

การแบงเขตภมอากาศท าไดหลายวธโดยอาศยองคประกอบของอากาศทางดานตางๆ เชน อณหภม หยาดน าฟา ลกษณะพชพรรณธรรมชาต แนวปะทะของมวลอากาศ และลกษณะดน โดยการแบงเขตภมอากาศของโลกจะเนนเฉพาะบนภาคพนดนเทานน เนองจากบนพนน าความแตกตางของอณหภมมไมมากนก การแบงเขตภมอากาศของโลกสามารถจ าแนกไดจาก

อณหภม หยาดน าฟา พชพรรณ มวลอากาศและแนวปะทะอากาศ

การแบงเขตภมอากาศโดยอาศยอณหภม

เปนการแบงเขตภมอากาศทอาศยอณภมเปนเกณฑ มววฒนาการมาจากวธการแบงเขตภม อากาศของชาวกรกโบราณ แบงออกไดเปน 3 เขต ไดแก

เขตภมอากาศรอน (Tropic Zone) อยในเขตละตจดต า ระหวางละตจด ท 23 องศาเหนอ ถง 23 องศาใต มอณหภมเฉลยแตละเดอนสงกวา 18 องศาเซลเซยส เปนเขตทมอากาศรอนตลอดป ไมมฤดหนาว ลกษณะพชพรรณธรรมชาตเปนปาดงดบ (Rainforest)

เขตภมอากาศอบอน (Temperate Zone) อยในเขตละตจดกลางระหวางเขตรอนและเขตหนาว มอณหภมของอากาศเดอนทหนาวทสดเฉลยต ากวา 18 องศาเซลเซยส แตสงกวา –3 องศาเซลเซยส เปนบรเวณทมฤดหนาวและฤดรอนแตกตางกนอยางเหนไดชด พชพรรณธรรมชาตเปนปาสน (Boreal Forest)

เขตภมอากาศหนาว (Polar Zone) อยในเขตละตจดตงแต 66 องศาเหนอ และใต ไปยงขวโลก เปนเขตภมอากาศทไมมฤดรอน อณหภมของอากาศเฉลยแตละเดอนต ากวา 10 องศาเซลเซยส พชพรรณธรรมชาดตเปนแบบทรนดรา(Tundra)

การแบงเขตภมอากาศโดยอาศยหยาดน าฟา

เนองจากมการพจารณาวาหยาดน าฟาม ความส าคญตอพชพรรณ การระบายน า ความชน ปรมาณน าผวดนและปรมาณน าใตดนเปนอยางมาก จงพจารณาถงปรมาณหยาดน าฟา ซงไดแก ปรมาณน าฝน หรอหมะทตกลงมาเปนเกณฑในการพจารณา โดย โทมส เอ. แบลร แบงออกเปนดงน

เขตภมอากาศแหงแลง (Arid Zone) ไดแกบรเวณพนทซงมหยาดน า ฟาเลกนอย คอ 0 – 250 มลลเมตรตอป

เขตภมอากาศกงแหงแลง (Semi - arid Zone) ไดแกบรเวณพนทซง มหยาดน าฟาตกเบาบาง ระหวาง 250 – 500 มลลเมตรตอป

เขตภมอากาศกงชมชน (Subhumid Zone) ไดแกบรเวณพนทซงม หยาดน าฟาตกปานกลาง ระหวาง 500 – 1,000 มลลเมตรตอป

เขตภมอากาศชมชน (Humid Zone) ไดแกบรเวณพนทซงมหยาดน า ฟาตกหนกระหวาง 1,000 – 2,000 มลลเมตรตอป

เขตภมอากาศชมชนมาก (Very Wet) ไดแกบรเวณพนทซงมหยาด น าฟาตกหนกมาก ตงแต 2,000 มลลเมตรตอป

การแบงเขตภมอากาศโดยใชพชพรรณธรรมชาต

พชพรรณธรรมชาตแตละชนดจะมความสมพนธกบองคประกอบของภมอากาศ ซงท าใหพชพรรณเจรญเตบโต และสามารถปรบตวใหเขากบลกษณะภมอากาศได เชน พชตระกลเดยวกนจะขนรวมกนอยอยางหนาแนนในลกษณะอากาศอยางเดยวกน ดงนน บลเมนสตอค (Blumenstock) และธอรนธเวต (Thornthwaite) จงแบงเขตภมอากาศโดยอาศยพชพรรณธรรมชาตเปนเกณฑ และแบงเขตภมอากาศออกเปน 11 เขต ไดแก

เขตภมอากาศแบบปาศนยสตร เขตภมอากาศแบบปามรสม เขตภมอากาศแบบปาละเมาะ เขตภมอากาศแบบปาเมดเตอรเรเนยน เขตภมอากาศแบบปาไมใบกวาง เขตภมอากาศแบบปาสน เขตภมอากาศแบบทงหญาสะวนนา เขตภมอากาศแบบทงหญาแพร เขตภมอากาศแบบทงหญาสเตปป เขตภมอากาศแบบทงหญาทะเลทราย เขตภมอากาศแบบทรนดราและขวโลก

การแบงเขตภมอากาศโดยใชมวลอากาศและแนวปะทะมวลอากาศ ใชแหลงก าเนดและแนวปะทะของมวลอากาศเปนเกณฑ โดยจะน าเอาจดก าเนดการเคลอนทและแนวปะทะของมวลอากาศ

เปนเกณฑในการพจารณา โดยไมไดค านงวาทตงแหลงก าเนดวาจะอยบนภาคพนดนหรอพนน า แหลงก าเนดของมวลอากาศจะเปลยนแปลงไปตามฤดกาลทมการเปลยนแปลงอณหภมของอากาศ ความชน และลม โดยจ าแนกเขตภมอากาศออกเปน 3 กลมใหญ คอ

ภมอากาศในเขตละตจดต า เปนแหลงก าเนดของมวลอากาศเขตรอนและรองความกดอากาศต าแถบศนยสตร บรเวณละตจดท 23 องศาเหนอ ถง 23 องศาใต อยภายใตอทธพลของเขตความกดอากาศสงกงโซนรอนแถบละตจดมาเปนมวลอากาศอนลกษณะอากาศจมตว และมมวลอากาศขวโลกซงเปนมวลอากาศเยนแผลงมาปกคลมเปนครงคราว

ภมอากาศในเขตละตจดกลาง เปนเขตทมการปะทะกนของมวลอากาศอนเขต รอนและมวลอากาศเยนขวโลก ท าใหเกดแนวปะทะมวลอากาศขนตลอด ท าใหเขตนมกเกดพายซงมทศทางการเคลอนทไปยงทศตะวนออกตามอทธพลของลมประจ าฝายตะวนตก และยงกอใหเกดพายไซโคลนดวย

ภมอากาศในเขตละตจดสง เปนเขตทเกดจากอทธพลของมวลอากาศเยนแถบ ขวโลก และมวลอากาศอารกตก โดยมวลอากาศขวโลกมจดก าเนดอยท ตอนกลางของประเทศแคนาดาและไซบเรย แตจะไมปรากฏทางซกโลกใต เนองจากซกโลกใตไมมพนดน และจะเกดแนวปะทะอากาศตามแนวละตจดท 60 – 70 องศาเหนอ และใต เนองจากมวลอากาศเยนทเคลอนทมาจากขวโลก และมวลอากาศอนทเคลอนทขนหรอลงมาจากต าแหนงละตจดทต ากวา จงท าใหเกดแนวปะทะมวลอากาศอารกตก หรอ แนวปะทะมวลอากาศแอนตารกตก อนเปนสาเหตส าคญทท าใหในแนวละตจดท 60–70 องศาเหนอ และใต เปนแนวความกดอากาศต ากงขวโลกเกดขน

การแบงเขตภมอากาศแบบเคปเปน

ดร.วลาดเมอร เคปเปน (Waldimir Koppen) ชาวเยอรมน ไดคดระบบการแบงเขตภมอากาศขนในป ค.ศ. 1918 โดยใชขอมลอณหภมของอากาศและปรมาณน าฝนเฉลยในรอบปหรอรายเดอนเปนเกณฑในการจ าแนก แตมไดใชขอมลความกดอากาศ ทศทางลม และพายเขามาประกอบการพจารณา

โดยแบงเขตภมอากาศของโลกออกเปน 5 กลม โดยใชตวอกษรภาษาองกฤษตวใหญ ไดแก A B C D และ E แทนกลมภมอากาศ

การแบงลกษณะภมอากาศ (Climates)

ในการจ าแนกภมอากาศนน เคปเปน (Koppen) ไดแบงภมอากาศ ออกเปน 5 แบบใหญๆไดแก

แบบ A ภมอากาศเขตรอน (Tropical Climates) แบบ B ภมอากาศแบบแหงแลง (Dry Climates) แบบ C ภมอากาศแบบอบอน แบบ D ภมอากาศแบบอณหภมต า (Snow) แบบ E ภมอากาศแบบน าแขง (Ice Climates)

แบบ A

A แทนกลมภมอากาศรอนและชมชน ไมมฤดหนาว อณหภมปานกลางของอากาศทก เดอนสงกวา 18 องศาเซลเซยส ปรมาณน าฝนตกไมนอยกวา 875 มลลเมตรตอป และใชตวอกษรภาษาองกฤษตวใหญและตวเลกแทนลกษณะภมอากาศยอยๆ ดงน

f ทกๆ เดอนหยาดน าฟารวมจะมคา 6 เซนตเมตร หรอมากกวา m มฤดแลงสนๆ หยาดน าฟารวมของเดอนทแหงแลงทสดจะมคาต ากวา 6 เซนตเมตร

แตจะมคาเทาหรอมากกวา 10 – ( R / 25) ( R หมายถง คาของหยาดน าฟารวมตลอดปทมหนวยเปนเซนตเมตร)

w แหงแลงในฤดหนาว ปรมาณหยาดน าฟารวมของเดอนทแหงแลงทสดจะ มคานอยกวา 10 – (R / 25)

S แหงแลงในฤดรอน แตจะพบอยนอยมากในเขตอากาศแบบ A

แบบ A ภมอากาศเขตรอน (Tropical Climates)

ลกษณะภมอากาศแบบนคอ อณหภมเฉลยของทกเดอนจะไมต ากวา 64.4 องศาฟาเรนไฮต (18 องศาเซลเซยส) ภมอากาศแบบนไมมฤดหนาว แบงได 3 แบบคอ

ภมอากาศแบบปาดบชน (Af) ภมอากาศรอนชนแถบมรสม (Am) ภมอากาศแบบทงหญาสะวนนา (Aw)

Tropical Rainy Climates

Source: http://www.southasianmedia.net/profile/Bangladesh/images/2.jpg

แบบ B ภมอากาศแบบแหงแลง (Dry Climates)

คอการระเหยของน าจะมมากกวาปรมาณน าฝนทตกลงมา แบบไดเปน 2 แบบ คอ

แบบทะเลทราย (Bw) แบบทงหญาสเตปป (Bs)

Dry Climates

Source:http://www.essc.psu.edu/~carleton/California_Cha/IMAG0000.JPG

แบบ C ภมอากาศแบบอบอน หรอ ภมอากาศอณหภมปานกลาง (Warm Temperate)

คอเดอนทหนาวเยนทสดจะมอณหภมเฉลยต า กวา 64.4 องศาฟาเรนไฮต แตไมต ากวา 26.6 องศาฟาเรนไฮต (-3 องศาเซลเซยส) แบงไดเปน 3 แบบ คอ

แบบกงโซนรอน แบบชายฝงทะเลตะวนตก แบบเมดเตอรเรเนยน

Marine West Coast Climate

แบบ C C แทนกลมภมอนและชมชนในละตจดกลาง ในฤดหนาวอากาศอบอนคอนขางเยน อณหภมเดอนทหนาว

ทสดโดยเฉลยต ากวา 18 องศาเซลเซยส แตสงกวา - 3 เซลเซยส เปนเขตภมอากาศ ทมทงฤดหนาวและฤดรอนปรากฏอยางเดนชด

สญลกษณอกษรตวท 2 ของกลม C คอ w เดอนทหยาดน าฟาตกมากทสดในฤดรอนจะมคามากกวาเดอนทแหง แลงทสดในฤดหนาวอยางนอย 10 เทา S เดอนทหยาดน าฟาตกมากทสดในฤดหนาวจะมคามากกวาเดอนทแหง แลงทสด ในฤดรอนอยางนอย 3 เทา หยาดน าฟาทตกในเดอนทแหง แลงทสดจะมคาต ากวา 4 เซนตเมตร f หยาดน าฟาทตกลงมาทกเดอนจะมคาเกนกวา 3 เซนตเมตร

สญลกษณอกษรตวท 3 ของกลม C a เดอนทอบอนทสดจะมอณหภมเฉลยสงกวา 22 องศาเซลเซยส และอยางนอย 4 เดอน ทอณหภมของอากาศตองสงกวา 10 องศาเซลเซยส b ไมมเดอนใดเลยทอณหภมของอากาศสงกวา 22 องศาเซลเซยส แต อยางนอย 4 เดอน ทมอณหภมเฉลยสงกวา 10 องศาเซลเซยส c 1 ถง 3 เดอน อณหภมเฉลยสงกวา 10 องศาเซลเซยส

เขตภมอากาศแบบอบอนชน ( Humid Mesothermal Climate

“ C” )

Source:http://www.ferrum.edu/deanofchapel/images/mediterranean

%20view%20from%20hotel%20rooftop_jpg.jpg

แบบ D D กลมภมอากาศชมชนในเขตละตจดกลาง ในฤดหนาวอากาศหนาวเยนอยางรนแรง อณหภมของเดอนท

หนาวทสดโดยเฉลยต ากวา –3 องศาเซลเซยส แตเดอนทอบอนทสดจะมอณหภมเฉลยสงกวา 10 องศาเซลเซยส

สญลกษณอกษรตวท 2 ของกลม D w เดอนทหยาดน าฟาตกมากทสดในฤดรอนจะมคามากกวาเดอนทแหง แลงทสดในฤดหนาวอยางนอย 10 เทา S เดอนทหยาดน าฟาตกมากทสดในฤดหนาวจะมคามากกวาเดอนทแหง แลงทสด ในฤดรอนอยางนอย 3 เทา หยาดน าฟาทตกในเดอนทแหง แลงทสดจะมคาต ากวา 4 เซนตเมตร f หยาดน าฟาทตกลงมาทกเดอนจะมคาเกนกวา 3 เซนตเมตร

สญลกษณอกษรตวท 3 ของกลม D a เดอนทอบอนทสดจะมอณหภมเฉลยสงกวา 22 องศาเซลเซยส และ อยางนอย 4 เดอน ทอณหภมของอากาศตองสงกวา 10 องศาเซลเซยส b ไมมเดอนใดเลยทอณหภมของอากาศสงกวา 22 องศาเซลเซยส แต อยางนอย 4 เดอน ทมอณหภมเฉลยสงกวา 10 องศาเซลเซยส c 1 ถง 3 เดอน อณหภมเฉลยสงกวา 10 องศาเซลเซยส d อณหภมเฉลยเดอนทหนาวทสดต ากวาหรอเทากบ -38 องศาเซลเซยส

แบบ D ภมอากาศแบบอณหภมต า (Snow)

ลกษณะนคอ เดอนทหนาวทสด มอณหภมเฉลยต ากวา 26.6 องศาฟาเรนไฮต สวนทรอน ทสดคอ 50 องศาฟาเรนไฮต แบงเปน 2 แบบคอ

แบบอณหภมต าทมความชนตลอดป แบบอณหภมต าทมความแหงแลงในฤดหนาว

เขตภมอากาศแบบเยนชน ( Humid Microthermal Climate “ D” )

Source: http://www.asiatravel.com/czech/gifs/czech3.jpg

แบบ E ภมอากาศแบบน าแขง (Ice Climates)

E กลมภมอากาศขวโลก ไมมฤดรอน อณหภมเฉลยของเดอนทอบอนทสดต ากวา 10 องศาเซลเซยส

สญลกษณอกษรตวท 2 ของกลม E T อณหภมเฉลยของเดอนทอบอนทสดสงกวา 0 องศาเซลเซยส แตต ากวา 10 องศา

เซลเซยส

F อณหภมเฉลยของเดอนทอบอนทสดเทากบ 0 องศาเซลเซยสหรอต ากวา

แบบ E ภมอากาศแบบน าแขง (Ice Climates)

คอ ไมมเดอนใดทมอณหภมเฉลยสงกวา 50 องศาฟาเรนไฮต (10 องศาสเซลเซยส) แบงเปน 2 แบบคอ

แบบทนดรา แบบเขตน าแขงแบบขวโลก

Polar Climate

Source: http://www.nationalgeographic.com/xpeditions/

activities/08/popup/images/big_polar.jpg

Tundra and Icecap

Source: http://www.uwsp.edu/geo/faculty/ritter/images/biosphere/vegetation/

tundra_ice_mounds_Alaska_DDS21_LMC0007.jpg