God. IV. Šibenik, u subotu 10. listopada 1908. Br. 280 .

HRVATSKA RIEČ Predplatrta clena : na Rodinu K v> ? - _ _ - _ _ _ _ _ _ _ _ _ . •—---—------—___—_________-—-_«___» na godinu donašanipm ,, L. • J "' p o K«dine K ti. - Za Šibenik

suviše postarski ' IrnV- L t U ' ~ Z a ^t'msivo na godinu K 1 2 - , J / r t A f l ^ , "P'avo i Tiskom lista nalazi se n ulici Bazilike sv. Jakova. -

" ) e ^ n i b r ° ) 1 0 Para. - Plativo i utuživo u I z l c l Z i S r i e d o m i S u b o t o m 0 | M ' P ™ h « I , - \ P i s , n a ' » * k : ' i " " 8 ° ; " P ™ pe.ii redak ili

Slben kn m J ~ ~ * — — ' - - A X ,,„ 0 „ . M H NVlrank rana n sina IIP nrininin l>„L.«..i<i a« .... Hrvatski narode! Tudjim upravam podložen, gospodarstveno osiromašen i pri­

kraćen, nisi zvan, da biraš zastupstvo domovine ujedinjene i slo­bodne, nego pokrajine tudjem skrbništvu podložene.

Kroz malo dana imat ćeš da izabereš zastupstvo Dalmacije po izbornom redu, koji Ti ne dopušta izreći podpunu svoju volju. Imat ćeš da biraš pod pritiskom onih, koji su predstavljali većinu u zemlji i u ime njezino sa vlastodržeima mešetarili i služili im.

Nu, vidio si, da djelovanje njihovo i njihove stranke nije ni ovoj pokrajini ni ostaloj Tvojoj domovini donielo koristi na ni­jednom polju narodnog života. Vidio si, da stranke, koje su oni stvarali, nisu Tvoju volju zastupale, nego su iz jednog zla. padale u drugo, dok evo začetnici njihovi nisu u zadnje doba bili pri­siljeni, da sami svoje djelo unište.

Tvoje volje, narode, nisu poštivali, vjere u Tvoju snagu nisu imali, k Tebi se nisu obraćali ni Tvoje povjerenje tražili, za to oslona u Tebi nisu imali niti ga imaju; a što još hoće da Ti se nametnu, nije nego želja i namjera, da Ti zaprieče da slobodno progovoriš i Tvoje povjerenje dadneš stranci prava složnoj i ujedinjenoj.

Ti, narode, shvaćaš stranku prava, jer je ona iz Tvoje duše izašla, Ti je poznaš po izkustvu, jer je ona jedina s Tobom i u Tebi živjela, trpila i stradala. Progonjena i ozloglašivana od sva­koga ona se je samo Tebi uticala i s Tobom viđala rane domo­vine naše, od svakoga zapuštene. Ona odavna žive u Tebi i radi bez ikakve druge nade, nego da se u Tebi i po Tebi ojača i s Tobom pristupi riešavanju velikih Tvojih potreba i oživotvo-renju Tvojih narodnih i ljudskih prava.

U nedalekom vremenu riešavat će se sudbonosna pitanja za cielu Tvoju budućnost, i ako. Te to vrieme ne nadje pripravna na obranu, odvažna u navali, složna u zahtjevima, i nadalje ćeš ostati potlačen, razdvojen i podložan svim mogućim tudjinskim upravam, koje će Te kao i sada spriečavati u svakom napredku.

Stranka prava jedna i složna od Raba do Spiča, u ovim sudbonosnim i veoma težkim časovima za budućnost ciele do­movine naše, smatra svojom dužnošću, da od Tebe, narode, pita i primi poslanstvo i zastupstvo Tvoje.

Ona će tražiti i raditi, da ne budeš zavisio od milosti go­spodara, nego da sam sebi gospodariš i daješ.

Ona će tražiti i raditi, da u Tvojoj zemlji bude Tvoj jezik gospodovao i Tvoji sinovi na upravam postavljeni.

Ona će tražiti i raditi, da u javnim poslima svaki odrasli sin naroda bude imao glasa i utjecaja.

Ona će tražiti i raditi, da se Tvoji posli privrede, težaštva, radništva, pomorstva i trgovine tako urede, da ne budu velikoj većini m teret, a samo pojedincima na korist, nego neka od radnje svoje imade najveću korist onaj, koji radu

Ona će tražiti i raditi, da se blagostanje Tvoje pridigne i

prosvjeta proširi na način, da budeš mogao stat, u kolu drugih

naprednijih naroda.

Ona će poduprta od Tvojeg povjerenja, i po Tebi jaka, s Tobom tražiti i raditi, da Ti, narode hrvatski, budeš ujedinjen i sam na svomu zemljištu gospodar.

Stranka prava u riešavanju ovih pitanja niti će uzmaci, niti popustiti, dok ih ne izvojšti.

Narode! Neokaljana zastava stranke prava, njezin obstanak, njezin

razvitak, najbolje su Ti jamstvo, da će stranka prava izpimiti sve ono, za što žive i za što radi i za što sama sebe zalaže.

Nu za to je njoj potrebita Tvoja snaga i Tvoje povjerenje, koje ćeš Ti, ako ti je do bolje budućnosti, u nastojnim izborima dati njezinim predloženicim.

D a n a 4 . listopada 1 9 0 8 .

Uprava „Stranke Prava".

Bosna-Hercegovina. T k o s e ne s j e ć a ? B i la j e to j a b u k a t r v e n j a ,

o c r n j i v a n j a , r a z d v a j a n j a n a r o d n i h naš ih s i la .

R a č u n a l i s u neki na R u s i j u , na T u r s k u , na

S r b i j u i u o b ć e na p o l i t i č k e z a p l e t a j e na B a l k a n u

i smatra l i d o j u č e r a š n j i p o l o ž a j B o s n e i H e r c e g o ­

v i n e p o s v e , p r o v i z o r n i m . l iadi ;ii^' s e k o d nas

s t r a n k e diel i lc i m e d j u s o b n o k la le . A u s tvar i j e

s v e to b i lo t u d j e p l e t i v o , k o j e n a m ni j e d a l o da

o k u p l j a m o n a š e s i le , t a k o d a s e e v o to p i t a n j e

r i eš i lo b e z z n a n j a i b e z u t j e c a j a n a š e g n a r o d a .

Ni R u s i j a , ta j t o l i k o s l a v l j e n i b r a n i č b a l k a n s k i h

n a r o d a , n i j e d r u g o zna la n e g o dati s v o j u p r i ­

v o l u . A S r b i j a ili C r n a g o r a ne m o g u n e g o k o j u

n e p r o m i š l j e n o s t učinit i ili m i r o v a t i i t a k o d j e r

pr ivol i t i . T o će i s to učiniti i d r u g e e u r o p e j s k e

v las t i . S v a k ima s v o j i h p o s a l a i b r i g a , p a k j e

p i t a n j e B o s n e u r e d j e n o za s v e v las t i .

Z a T u r s k u o n o j e v e č p r e s t a l o bi t isat i

p r e d t r i d e s e t g o d i n a , k a d j e B o s n a i H e r c e g o ­

v ina o d t u r s k e v o j s k e i z p r a ž n j e n a . S u v e r e n s t v o

s u l t a n o v o o s t a l o j e p r a z a n n a s l o v , k o j i e v o k o ­

n a č n o i k a o t a k a v p r e s t a j e . S u v e r e n s t v o n a d

H e r c e g - B o s n o m prelazi na k u ć u a u s t r o - u g a r s k i h

v l a d a r a . T o j e o b j a v l j e n o c i e l o m s v i e t u .

O v o su č i n j e n i c e , k o j e s e ne d a d u p r o -

mienit i n ič im. U z a l u d su o p i r a n j a b i lo k o j e v las t i ,

a k o s e u o b ć e k o j a v las t o p i r e , n jezin o d p o r ne

vr iedi n e g o a k o j e p r e t v o r e n u silu o r u ž j a , i to

s a m o o n d a , k a d bi b i o p o b j e d o n o s a n . A t o g a

n e m a , niti j e p o j m l j i v o da b u d e , j e r A u s t r i j a ,

B u g a r s k a , * N j e m a č k a uz p r i v o l u Itali je i R u s i j e

m o g u p o b j e d o n o s n o d o č e k a t i d a n a s s v a k i i b i lo

či ji o r u ž a n i o d p o r na B a l k a n u .

A k a d s e o v a k o s t o j i . s a v e l e v l a s t i m a , š t o

m o ž e n a š n a r o d ili o n a j d i o n j e g o v , ko j i s e

voli nazivat i s r b s k i m V

P r o m i e n i t i za s a d a ne m o ž e m o n i š t a , ž a l o ­

stiti s e n e m o ž e m o , vesel i t i s e ne m o ž e m o . U č i ­

n j e n o j e b e z n a s , p o d r ž a v a t ć e s e j o š b e z n a s ,

i mi m o r a m o j o š d u g o g ledat i š t o s e z b i v a .

O v o m n a š e m d a n a š n j e m n e m o ć n o m s t a n j u krivi

s m o s a m i , j e r s m o s e bavi l i s a s v a č i m , a s a m o

n i e s m o s a o k u p l j a n j e m sv ih n a r o d n i h s i la n a š i h .

N e g o i p a k B o s n a i H e r c e g o v i n a d o d a n a s

ni je n i k o m u p r i p o j e n a , o n a j e s a m o k o n a č n o

p o s t a v l j e n a p o d s u v e r e n s t v o c a r a i k r a l j a o v e

m o n a r h i j e . O n a j e tim d o š l a u neki n o v i p r o ­

v i z o r n i p o l o ž a j , ko j i s e ima j o š uredit i

p u t e m raznih s a b o r a , p a r l a m e n t a i d e l e g a c i j a .

N a r a v n o da ć e N i e m c i i M a g j a r i s a d a n a ­

tezati s v a k i na s v o j u s t r a n u , ali u t o m n a t e z a n j u

imat ć e r ieč i n a š a b r a ć a u B o s n i , k o j i m a j e

s v e č a n o o d kra l ja o b e ć a n s a b o r . N j i h o v g l a s

m o r a t ć e s e s a s l u ž a t i pr i je n e g o s e o k o n a č n o m

p o l o ž a j u B o s n e o d l u č i . D a k l e ipak m n o g o ć e

zavisi t i o s a m i m n a š i m l j u d i m a .

D a n a s na j u g u i m a d e m o n o v u s k u p i n u

naš ih z e m a l j a u m o n a r h i j i . O v a s k u p i n a j e d a n a s

r a z d i e l j e n a na r a z n e u p r a v e . J e d n a u p r a v a u B a ­

n o v i n i , d r u g a u Is t r i , t r e ć a u D a l m a c i j i , č e t v r t a u

i k n -B o s n i . Ž i v o t svili tih s k u p i n a j e z a j e d n i č k i

l iko p r i p a d a j u j e d n o m e n a r o d u . Ima n a s o k o

6 , 0 0 0 . 0 0 0 na b o g a t o m , p r o s t r a n o m z e m l j i š t u . A k o

ne ć e m o da p o s t a n e m o p l i e n o m t u d j i n a c a , mo­r a m o težiti d a i pol i t i čk i p o s t a n e m o j e d i m .

O v a težn ja za j e d i n s t v o m d a n a s m o r a biti

p o s v e r a z v i j e n a i u d j e l o p r o v a d j a n a kra j s v e

p o k o n uvaži- i zaht jevi- n a š e g n a n u l a , ko j i po

p r i r o d n o m i d r ž a v n o m p r a v u ima da sač in i j e d n o

s a m o s t a l n o d r ž a v n o t ie lo .

B o s a n s k i s a b o r , ko j i j e o d k r a l j a s v e č a n o

z a j a m č e n , imat ć e u t o m p o g l e d u vel iku z a ­

d a ć u . R a z k o m a d a t s v o j u d o m o v i n u ne s n u j e

on d o p u s t i t i , i s to t a k o ne s m i j e d o ć i u s u -

ž a n j s t v o m a g j a r s k o ili n j e m a č k o . P o d U g a r ­

s k o m bi lo bi B o s n i k a o H r v a t s k o j , p o d A u s t r i j o m

k a o D a l m a c i j i i Istr i . D a k l e B o s a n c i i m a d u n a ­

s t o j a t i , d a s e o s l o b o d e o d t u d j i n s k i h u p r a v a i

s a o s t a l o m b r a ć o m s a č i n e j e d n o t ie lo . Oni hi

m o g l i za s a d a v a l j d a p o s t i ć i z a j e d n i č k o p o d r u č j e

s nami ili š t o s l i č n o .

Na s v a k i n a č i n b i lo j e d n o ili d r u g o ili

u o b ć e b i l o š t o , i oni d i e l o v i p u č a n s t v a B o s n e ,

k o j i su s e nadal i d a ć e B o s n a biti od m o ­

n a r h i j e ili m i l o m ili s i l o m n a p u š t e n a , v a l j a da

tu n a d u n a p u s t e i d a s e s a o s t a l o m b r a ć o m

s l o ž e u o b r a n i s v o j e b u d u ć n o s t i , k o j a nam ne

m o ž e biti n e g o s v i m a z a j e d n i č k a .

T a b u d u ć n o s t ć e biti j a d n i j a i ž a l o s t n i j a

n e g o j e d a n a š n j e s t a n j e , a k o s e b u d e m o m e d j u -

s o b o m klali k a o d o s a d a , a m o ž e biti i m o r a

biti b o l j e , a k o b u d e m o s h v a t i t i , d a n a m j e u d e s

i s u d b i n a j e d n a k a i n a r o d j e d i n s t v e n , ko j i se

m o r a b r a n i t i , d a n e p o s t a n e p l i e n o m o n i h , ko j i

n a š o m s u d b i n o m h o ć e d a o d l u č u j u b e z n a s .

U o v o m p o g l e d u d o g o d j a j i , ko j i s u s e

zbi l i , m o ž e bi t i , d a nisu za n a š e z l o , i a k o su

u č i n j e n i b e z n a s , k a o da n a š e g n a r o d a u o b ć e i

n e m a , k a o d a s m o n a r o d b e z p r a v a i b e z s v o g a

ž i v o t a .

U o v a k o v i m o k o l n o s t i m a t r e b a d a u v i d i m o ,

d a n a m j e s v i m a d u ž n o s t d o k a z a t i , d a ž i v e n i o i .

da s m o j o š t o l i k o s v i e s t n i i j a k i , da m o ž e m o

d o ć i d o s v o j i h p r a v a .

N e g o a k o to ž e l i m o p o s t i ć i , t a d a da s e

r i e š i m o m a š t a n j a , i z v a n r e d n i h p o m o ć i , k o j e n e m a

i n e m o ž e ih bi t i , te d a s e d a d e m o na j e d i n o

m o g u ć i rad o s v j e š ć i v a n j a , j a č a n j a i z a j e d n i š t v a ;

u j e d n u r ieč na r a d , k o j i nam p o k a z u j e s t r a n k a

p r a v a i m a v e č d v a tri č o v j e č j a p o k o l j e n j a . D a

s m o to uvidjal i d o s a d a , d a n a s bi v a l j d a n a š a

s t v a r s ta la b o l j e n e g o s t o j i i n e bi s e p i t a n j e

B o s n e r ieš i lo u i m e u g a r s k i h , n e g o u i m e h r v a t ­

skih p r a v a .

Ali š t o ni je b i l o , m o ž e , a k o s m o l judi , b i t i .

C i e l a n a š a b u d u ć n o s t zavisi o d t o g a , j e li n a š

p o l o ž a j s h v a ć a m o k a o n a r o d , ko j i h o ć e s e b i

d o b r a ili k a o s l u ž b e n i c i t u d j i n a c a .

S v a k i n a r o d ima o n o šter zas luž i . Imati

p r a v a m a l o vr iedi u m e d j u n a r o d n o m ž i v o t u , a k o

ih s e n e m u ž e o b r a n i t i . P r a v a i m a d e m o i ini,

ali p r e k o njih s e ide k a o d a ih i n e m a . i p r e k o

njih ć e s e uviek ići d o k ne b u d e m o ih znali

č u v a t i i b ran i t i . S a d a r i e š e n j e m b o s a n s k o g p i ­

t a n j a n a s t a j e d o b a , kad m o ž e m o i moramo svi

tražit i , d a s e n a š a p r a v a p o š t u j u . A k o b u d e m o

l judi , biti ć e m o n t o m u svi s l o ž n i . V o l j a š e s t

mi l i juna m o ž e s e n a m e t n u t i .

Aneksija Bosne i Hercegovine. O d l u k a u p i t a n j u a n e k s i j e B o s n e i H e r c e ­

g o v i n e j e v e ć p a l a . K a ž e s e da j e b a r u n A e h r e n t a l

u s u b o t u k o d a u d i j e n c i j e i z h o d i o pr ivo lu v l a d a r a .

V e l e v l a s t i su v e ć p r i j e o b a v j e š t e n e o e v e n t u a l ­

nost i a n e k s i j e , a p o s l a n i c i m o n a r k i j e u p u ć e n i na

t o , da razlože v l a s t i m a n a m j e r u m o n a r k i j e i iz-

t a k n u , k a k o je A u s t r o - U g a r s k a dva puta p r o t e ­

s t i ra la prot i p o s t u p k u B u g a r s k e sa o r i j e n t a l n o m

ž e l j e z n i c o m . Ali p o š t o o v o ni je p o m o g l o i B u ­

g a r s k a zalazi u o t v o r e n i s u k o b s T u r s k o m , to

m o r a p r v a p o s l j e d i c a t o g a sukoba biti a n e k s i j a

B o s n e i H e r c e g o v i n e .

D a k l e : p o š t o B u g a r s k a o d u z i m a T u r s k o j

n e š t o , m o r a i A u s t r o - U g a r s k a o d u z e t i !

C a r i kra l j F r a n j o J o s i p o d a s l a o j e na s v e

v l a d a r e s i g n a t a r n i h vlast i b e r l i n s k o g a k o n g r e s a

r u č n o p i s m o , k o j e i s to glas i i u k o m e n a j a v l j u j e

a n e k s i j u k a o nuždu d a n a š n j e g a p o l o ž a j a . M o -

uarki ja ć e m e d j u t i m n a s t o j a t i , da radi p o m o ­

g u ć n o s t i s p o r a z u m n o sa T u r s k o m , t e ć e i s t o ­

d o b n o izprazni t i N o v o p a z a r s k i s a n d ž a k .

N a p i t a n j e , k a k a v ć e biti b u d u ć i p o l o ž a j

B o s n e i H e r c e g o v i n e , o d g o v o r i o j e „ P e s t e r L l o y d "

s l i e d e ć i m i n f o r m a c i j a m a : P r i j e p r e o k r e t a u T u r s k o j

j o š u t r a v n j u , o d p o s l a n j e c i r k u l a r min. B u r i a n a

s v i m f a k t o r i m a u m o n a r k i j i , u k o j e m s e j e r a z ­

lož i lo s t a n j e u B o s n i i n a g l a s i l o , da j e n e o d g o ­

diva p o t r e b a v i s e ć e pri l ike učinit i s t a b i l n i m a

j e d n o m za u v i e k . P r e o k r e t u T u r s k o j i z a z v a o j e

p o g i b e l j , d a B o s n a o d a š a l j e u turski p a r l a m e n a t

s v o j e z a s t u p n i k e , a to bi b i lo o d silnih p o s l j e ­

d i c a . O v a j s t rah p o s p j e š i o j e a n e k s i j u .

P i t a s e u k o j o j f o r m i biti ć e a n e k s i j a p r o ­

v e d e n a . Kra l j F r a n j o J o s i p p r o š i r i t ć e s v o j s u ­

v e r e n i t e t na B o s n u i H e r c e g o v i n u . O v i h d a n a ,

k a k o j e p o z n a t o , izaš la su u s l u ž b e n i m l i s t o v i m a

B e č a i P e š t e k r a l j e v a r u č n a p i s m a . B o s n a s e ne ć e

pr ipo j i t i ni j e d n o j d r ž a v n o j p o l i , n e g o ć e p o s t a t i

p o s e b n o u p r a v n o t ie lo s a n e k e r u k e p o d k r a l j e m

n a , č e l u . N e ć e biti ni , ,RefchSl«ntf " ni n o v o znjeU-

niČko t i e l o . O s t a t ć e u g l a v n o m s v e pri s t a r o m .

Z a b u d g e t a r n e p o t r e b e ć e s e i d a l j e p o b r i n u t i .

N e ć e biti ni „ p a r s a d n e x a " ni „ p a r s s u b j e c t a " .

O j a č a v a t i S l a v e n e k a k o v i m s j e d i n j i v a n j e m p a k o

ne p a d a n i k o m u n a u m .

S a a n e k s i j o m dat ć e s e i a u t o n o m i j a B o s n i

na n a j š i r o j p o d l o z i , te ć e se o m o g u ć i t i i p o s t e ­

p e n o p a r l a m e n t i z i r a n j e u s t a v a u B o s n i . T a k a v

p o l o ž a j o d g o v a r a i s t a r o m p o l o ž a j u b o s a n s k o g

k r a l j e v s t v a .

M e d j u t i m ć e a n e k s i j a uč ini t i p o t r e b u d o p u n e

p r a g m a t i č k i h z a k o n a o j e d i n s t v u d r ž a v e i p r i j e -

s t o l o n a s l j e d s t v u .

O s i m t o g a t reba t i ć e p o zak . č l . 12 . o d

1 8 6 7 . s a s l u š a t i m j e r o d a v a n za s v e to u g a r s k i

s a b o r , a u i s t o j mjer i i c a r e v i n s k o v i e ć e .

V l a d a ne ć e s e o g r a n i č i t i p r i h v a t o m ili

n e p r i h v a t o m c i e l e a k c i j e s a m i h d e l e g a c i j a , k o j e

u o s t a l o m n e m a j u ni k o m p e t e n c i j e , n e g o k o n a č n a

o d l u k a s p a d a o b i m p a r l a m e n t i m a .

V l a d a j e u o s t a l o m p r i o b ć i l a v o d j a m a p a r ­

l a m e n t a r n i h s t r a n a k a c ie lu a k c i j u v e ć pr i j e i o s i ­

g u r a l a si n j i h o v o o o o b r e n j e i p r i h v a t u p a r l a ­

m e n t i m a .

Riedka hrvatska knjiga. Ocjenjuje 0 . Petar Kr. Bačić. ( I I )

P j e s n i k O . G r a b o v a c u z a n o s u , e da s e

uzdrži n a r o d n a l i epa n o š n j a , s lavi v o j v o d u

K u n i b a l a , ko j i se ni je p o v e o za d r u g i m svo j in i

z e m l j a c i m a , ko j i su l a k o u m n o na l a u u a n s k i i ,

t a l i j a n s k u se o b u k l i ; n e g o j e i u Italiji b i o p o d

o r u ž j e m i n o š n j o m h r v a t s k o m . S l a v a tebi O .

G r a b o v č e , h r v a t s k a p o š t e n a d u š o , ko j i si t a k o

p j e v a o u o s a m n a e s t o m vieku, k a o da si u

p r v o j p o l o v i n i d v a d e s e t o g a . S l a v a t v o j o j u s p o -

m e n i , a p o k o j p l e m e n i t o j d u š i . M i s l i m da j e

o v a G r a b o v č e v a p j e s m a r e m e k - p j e s m a , r o d o ­

l j u b n a , p u n a ž iva o s j e ć a j a za s v o j i m , za s v o j e

d o m o v i n e o b i č a j i m a .

P i s m a

o ratu t r e ć e m , ali ti „ m a l o m " , k o g a p r o g l a s i

g e n e r a l A n g e l o E m o u S i n j u , na prvi m i s e e a

s i č n j a 1 7 1 5 .

( S e r a s k i j e r M u s l a j p a š a s v e l i k o m s i l o m v o j s k e

d o d j e u C e t i n u na 2 4 . s r p n j a i s te g o d i n e ) .

1. M u s t a j P a š a u C e t i n u d o d j e ,

D a l m a c i j u svu robi t i p o d j e ,

S t o h i l j a d a s n j i m e v o j s k e b i š e ,

N a pr ip i su b i j a š e j e v i š e .

Iza proglašenja aneksije Bosne i nezavisnosti Bugarske.

K r a l j e v p r o g l a s n a n a r o d B o s n e i H e r c e g o v i n e .

P r o g l a s g l a s i :

Mi F r a n j o J o s i p I., c a r a u s t r i j s k i , kral j č e š k i

i t. d. i a p o s t o l s k i kral j u g a r s k i s t a n o v n i č t v u

B o s n e i H e r c e g o v i n e .

K a d a su p r e d j e d a n l judski viek n a š e č e t e

p r o š l e g r a n i c e V a š e d o m o v i n e , o s i g u r a n o V a m

j e b i l o , da ne d o l a z e k V a m a k a o d u š m a n i , n e g o

k a o pr i ja te l j i , da V a m b u d e p o m o ž e n o u nevol j i

k o j u s t e trpi l i . O v a rieč d a n a u o z b i l j n o d o b a

d o d a n a s j e p o š t e n o i z k u p l j c u a . B r i g a j e n a š e

vlade bi la , da u m i r n o j z a k o n i t o s t i v o d i zeml ju

s r e ć i . Na r a d o s t našu v i d i m o , da j e s j e m e , b a ­

č e n o u n e m i r n o i r a z r o v a n o o n d a tlo d o n e s l o

z r e l o g a p l o d a . Vi d a n a s d o b r o o s j e ć a t e i s a m i ,

da red i s i g u r n o s t j a č a rad i p r i v r e d u , da upliv

p r o s v j e t e o p l e m e n j u j e i kriepi s i le i da u r e d j e n a

u p r a v a d o p r i n o s i k t o m u , da s v a t k o m o ž e m i r n o

uživati p l o d o v e s v o g a r a d a .

D a na t o m putu p o v e d e m o zeml ju d a l j e ,

to j e n a š a s v e t a d u ž n o s t .

D r ž e ć i o v a j cil j p red o č i m a , s m a t r a m o da

j e d o š a o č a s da V a m d a d e m o s v j e d o č i m zre los t i .

D a p o d i g n e m o zeml ju na viši s t e p e n p o l i t i č k o g a

ž i v o t a , o d l u ć i s m o podie l i t i V a m u s t a v n e u r e d b e ,

k o j e ć e uvaŽujući pr i l ike i i n t e r e s e p u č a n s t v a

s tvor i t i z a k o n i t u p o d l o g u za i s t r a ž i v a n j e Vaših

že l ja i p o t r e b a .

Vi ć e t e m o ć i imati r ieč , kad se b u d e

o d l u č i v a l o o p o s l o v i m a V a š e d o m o v i n e , ko ja

ć e imati k a o i s v e d o s a d a p o s e b n u s v o j u

u p r a v u .

Ali za uredi t i i uztaliti s v e o v o , n e o h -

h o d n o j e p o t r e b n o d o ć i d o j a s n o ć e u d r ž a v n o j

p r i p a d n o s t i B o s n e i H e r c e g o v i n e . Iz t o g a r a z ­

l o g a , o s j e ć a j u ć i s e on ih v e z a , k o j e su p o s t o ­

j a l e i z m e d j u s l a v n i h p r e d j a mo j ih n o s i o c a u g a r ­

s k e k r u n e i V a š e d o m o v i n e u s tar im v r e m e n i m a ,

p r o t e ž e m o mi o v i m e s v o j a s u v e r e n s k a prava i

na B o s n u i H e r c e g o v i n u i za te z e m l j e stavit i

u k r i e p o s t red n a s l j e d s t v a , ko j i vriedi za našu

v l a d a j u ć u k u ć u . N o v i red biti ć e j a m s t v o , da

će ku l turne t e č e v i n e d o s a d a p o l u č e n e , biti

o s i g u r a n e .

S t a n o v n i c i B o s n e i H e r c e g o v i n e ! I z m e d j u

mpiiuu velikih. b r i y a k o j e i m a m o , ne ć e za

c i e l o b r i g a za v a š e d u š e v n o i m a t e r i j a l n o d o b r o

biti z a d n j a . M i s a o j e d n a k o g p r a v a p r e d z a k o ­

n o m , udje l k o d o b a v e z e m a l j s k i h p o s a l a , j e d ­

n a k o s t u zašt i t i v j e r s k i h , j e z i č n i h i n a c i j o u a l n i h

o s e b i n a bit ć e p r o v e d e n a u p o d p u n o j mjer i .

S l o b o d a p o j e d i n a c a i d o b r o b i t c j e l i n e , to ć e

biti c i l j e m m o j e v l a d e . Vi ć e t e s e za c i e l o p o ­

kazat i v r i e d n i m a ovih s l o b o d a i prava v j e r n o š ć u

i o d a n o š ć u n a m a i n a š e m d o m u i h a r m o n i j a

h a r m o n i j a i z m e d j u n a r o d a i v l a d a r a bit ć e z a ­

j e d n i č k i p u t , k o j i m ć e m o p o ć i .

D a n o u B e č u i u B u d i m p e š t i d n e 5 . li­

s t o p a d a 1 9 0 8 . F r a n j o J o s i p 1. v. r.

N a s l o v i u m a n i f e s t u .

T r e b a nag las i t i , da s e u m a n i f e s t u k r a l j e ­

v o m na n a r o d u p o t r i e b i o u k r a l j e v o m n a s l o v u

j e d i n o n a s l o v : „ C a r a u s t r i j s k i , kral j č e š k i i td. i

a p o s t o l s k i kral j u g a r s k i " . 0 kral ju H r v a t s k e

n e m a ni s p o m e n a . J e d n a k o s e u m a n i f e s t u i z -

t iču pred j i n o s i o c i u g a r s k e k r u n e . Z a š t o p i š e

„ B u d a p e s t i H i r l a p " , da j e a n e k s i j a uzs l iedi la na

t e m e l j u p r a v a u g a r s k o g a k r a l j a k a o s t a r o g a

k r a l j a B o s n e . „ D a su m a g j a r s k i i aus t r i j sk i

d r ž a v n i c i p r i g o d o m a n e k s i j e z a j e d n i č k i m s p o ­

r a z u m o m o d a b r a l i o v a j pravni n a s l o v , j e s t

j e d a n o d n a j o č e v i d n i j i h rezul ta ta a n e k s i j e " .

D r u g e m a g j a r s k e n o v i n e izt iču, da s e z a s t u p -

2 . Na k o s i n c u v o d u p r i b r o d i š e ,

D o v a r o š a s i n j s k o g p o r o b i š e — .

P r a m ' izleti V u č k o v i ć u B o ž e ,

O d k u d sili o d o l i t s e m o ž e ?

3 . T a m o s v o j i h t r i jes t v i t e z o v a ,

K a k o no ti s ivih s o k o l o v a .

T u s e j e d n o m s o g n j e m p r i m e t n u š e ,

P a k za b r i t k e č o r d e o k r e n u š e .

4 . D v a j e s t s e d a m T u r a k o b o r i š e — ,

A ran jen ih i o d v i š e b i š e .

V u č k o v i ć u l o š a s r i ć a b i la ,

D v a su mu s e d r u g a i z g u b i l a .

5 . D v a L o v r i ć a ž e s t o k a j u n a k a :

S in i o t a c ž a l o s n a im m a j k a .

S i k u ć T u r k e F i l i p e L o v r i č u

N a k o n j i c u s v o j e m u „ o r l i ć u " .

6 . N a m i r i s e na s i lna T u r č i n a ; —

N i j e p o m o ć m o r u u p u č i n a h .

P o g u b i g a B i ć a n i n e M e h o ,

S i n dole t i da bi g a o t e o .

7. N e bi v r i m e , udri T u r e s tune ;

G l a v a v e l i : s i n k o o s v e t i m e —

O k o G r g e o b l e t i š e T u r c i

S ć o r d o m G r g o bran i s e u ruc i .

8 . O n s e b r a n i , da g l a v u s a h r a n i ,

nic i ina iz B o s n e m o r a o s i g u r a t i m j e s t o u p o ­

š t a n s k o m s a b o r u , j e r da oni s p a d a j u o n a m o .

K a k o v e z a s t u p n i k e s e t u d e mis l i , n i j e r e č e n o .

Dn H se radi o d i r e k t n o m i z b o r u ili D d e l e ­

g a t i m a , ne i z j a š n j a v a se n i t k o .

G l e d e z a h t j e v a H r v a t s k e

za a n e k s i j u B o s n e i H e r c e g o v i n e H r v a t s k o j d o ­

biva , ,N. F r . P r . " iz. P e š t e b r z o j a v , u k o j e m

se c i t ira p o z n a t a iz java VVeker lova o p r a v i m a

u g a r s k e k r u n e na B o s n u i H e r c e g o v i n u d i r e k t e ,

| ne tek p r e k o H r v a t s k e . „ T o s t a n o v i š t e tig.

v l a d e ni je se ni u z a d n j e v r i e m e p r o m i e n i l o " .

T a j list d o n o s i to bez i k a k o v o g k o m e n t a r a ,

p r e m d a je o n d a , k a d j e VVekerle d a o onu iz­

j a v u , o š t r o n a p a o VVekcrla v e l e ć i , da bi t a k o ­

vim p r a v o m u g a r s k e k r u n e m o g a o VVekerle

tražiti i p r i p o j e n j e B e č a — U g a r s k o j .

Posiie proglašene aneksije. Iz M o s t a r a .

P i o g l a s na n a r o d B o s n e i H e r c e g o v i n e

o d 7. l i s t o p a d a 1 9 0 8 . d j e l o v a o j e r a z l i č i t o :

S r b i i M u s l i m a n i i z g l e d a j u k a o p o l i v e n i , z a ­

m i š l j e n i . U sr iedu u 3 s a t a v o j u i š t v o j e u č i ­

nilo a larm u M o s t a r u , te j e sa s v i r a n j e m g l a z b e

d o š l o pred v o j n i č k i k o m a n d o i u 5 sati pr i -

I jepi lo p l a k a t e p o M o s t a r u . S r b i su o s u p n u t o

g leda l i i u b u l j u c i m p l a č n o obi laz i l i p o g r a d u ,

a M u s l i m a n i su z a b r i n u t o m u č a l j i v o tulili . K u ć e

Hrvata o k i ć e n i su t i o b o j a n i , d r ž a v n i uredi

I ro j im z a s t a v a m a , a r i e d k o k o j a k u ć a s e o s k a i

t u r s k a . J e d i n o u Č a p l j i n i n e k o j i S r b i i z v j e s i š e

s r b s k e z a s t a v e . N i t k o ne misli o k a k o v o j b u n i ,

j e r c j e la je zeml ja p u n a v o j n i š t v a , o s o b i t o na

g r a n i c i S r b i j e i C r n e g o r e . C i e l a p r u g a ž e l j e z ­

n i c e od T r e b i u j a d o g r a n i c e S r b i j e z a p o s j e d ­

nuta j e o d v o j n i š t v a na s v a k o 5 0 k o r a č a j a ,

o s o b i t o k o d M o s t a r a i t u n e l a .

M o s t a r i M e t k o v i ć č u v a j u v o j n i c i , a u

G a b e l i i m a d u d v i e k u m p a n i j e v o j n i k a .

D o s a d a n e m a n i g d j e p o b u n e , j e d i n o u

O s t r o ž c u htjeli su n e k o l i k o b a l i j a T u r a k a z a -

pr ieč i t i ulaz v laku a s t a n i c u , ali ih j e ž a n d a -

m a r i j a r a z t j e r a l a . S v e k u ć e , g d j e su s u m n j a l i ,

da bi b i lo o r u ž j a , p r e m e t n u t e s u , a ko j i ne bi

k a z a o / a r e v o l v e r , g d j e mu j e , a z n a l o se da

g a i m a o , o d m a h j e o d s u d j e n na r a b o t u p o

p u t i m a .

P r o g l a s j e i z a š a o l a t i n i c o m i ć i r i l i c o m , a •.r,.i,>.-..<• .., ...-.>.,.. i-ikL': i . k o n s t i t u c i j u , z . z a s e b n u u p r a v u i 3 . a n e k s i j u .

Političke viesti. K a o s u D a l m a c i j i . P o d o v i m n a s l o v o m

o s v r ć e s e „ S r h o b r a n " na u v o d n o m m j e s t u , na

n e s r e d j e u o s t , k o j a u D a l m a c i j i v l a d a toli m e d j u

H r v a t i m a , koli m e d j u S r b i m a , a s v e na v e s e l j e

„terti i g a u d e n t i s " . N a k o n c u s e v e l i : „ J a v n o s t i

bi t r e b a l o p o t a n k o raz lož i t i , z a š t o j e u p r a v n i

o d b o r s r b s k e s t r a n k e o d b i o s p o r a z u m , ko j i j e

s t a v l j a o u izg led , da bi s e t a l i j a n a š k a s t r u j a

m o g l a iztisnuti iz s a b o r a , a s r b s k a da bi m o g l a

o j a č a t i d o b i t k o m o d d v a m a n d a t a . O n a j r a z l o g

da j e za s r b s k u s t r a n k u i z k l j u č e n a m o g u ć n o s t

s u d j e l o v a n j a pri i z b o r i m a sa p r a v a š k o m s t r a n k o m ,

b i lo d i r e k t n o , b i lo i n d i r e k t n o , ne m o ž e s e uzeti

k a o d o v o l j a n . J e r k a d D r . B a l j a k i B j e l a d i n o -

vič m o g u s jedi t i s d o n P r o d a n o m u j e d n o m

klubu na c a r e v i n s k o m v i e ć u , v a l j d a i s r b s k i

k a n d i d a t i m o g u primit i p r a v a š k e g l a s o v e , a k o

s e za to o d njih ne traže n i k a k v e p r o t u u s l u g e ,

a ima j a m s t v a , d a ć e s e suzbi t i v j e š t a č k i p o ­

d r ž a v a n a n e n a r o d n a s t r u j a i tim d o b i t i d v a

n o v a s r b s k a m a n d a t a . Mi o č e k u j e m o r a z j a š n j e n j e

o d u p r a v n o g o d b o r a s r b s k e s t r a n k e u D a l m a ­

c i j i , pa ć e m o s e o n d a iz javit i k o n a č n o . Za

O k o s e b e m n o g o T u r a k ' rani ,

I na n j e m u m n o g e r a n e b i š e ,

Al g a T u r c i s k o p l j i m o b o r i š e .

9 . T u t e G r l e na z e m l j i c u p a d e ;

K a k o p a d e , t a k o i o s t a d e .

T o iz g r a d a g l e d a P r o v i t t t r e ,

T a d a se j e p o v r a t i l o T u r e .

10 . L j u t o cvi l i V u č k o v i ć u B o ž e ,

Z a l u d u j e , p o v r a t i t n e m o ž e ,

Žali s e r d a r dva L o v r i ć a s v o j a :

„ J a o m e n i , dva s o k o l a m o j a " !

1 1 . „ D v i a ž d a j e o d C e t i n e r a v n e

„ N i g d a n e ć u pr ibol i t i r a n e "

T a k o žal i , utiši t s e n e ć e ;

M u č i B o ž e , ža los t i j e v e ć e .

1 2 . Ž a l o s t i j e i č e m e r a v i š e ,

N a O t o k u s b i g c e t i n s k i b i š e .

B r a n i š e s e , o s t a t n e m o g o š e ,

J e r e T u r c i s i l o m p r i m o g o š e .

1 3 . C e t i n a s e v o d a z a j a z i l a ,

T u r s k a sila k a d j e u g a z i l a .

D o k l e n p r u l j e i na O t o k d o d j e

S i l a T u r a k ' niz v o d i c u p o d j e .

14 . I z s i k o š e , r o b l j e z a r o b i š e

T u t e T u r c i m n o g o z a d o b l š e .

s a d a z a v r š u j e m o S i z r a z o m d u b o k o g žal jenja

š t o j e d o o v a k o g d a r m a r a d o š t o u D a l m a c i j i ,

k o j a j e b i l a d a l a i n i c i j a t i v u za p r e p o r o d naše

p o l i t i k e u s m i s l u n a r o d n o m i d e m o k r a t s k o m .

R a d c a r e v i n s k o g v i e ć a . . O d r e d j e n o je ,

d a ć e s e c a r e v i n s k o v i e ć e s a s t a t i 3 . s t u d e n o g a .

N a p r v o j ć e s j e d n i c i v l a d a p r e d s t a v i t i z a k o n s k e

n a c r t e g l e d e o b ć e n i t o g o s i g u r a n j a m i r o v i n a za

s t a r o s t ili s l u č a j n e m o ć i , te g l e d e sagrađnja

raznih k a n a l a . U z a k o n s k o m n a c r t u , koji se

o d n o s i na k a n a l e , p r e d l a ž u s e i s a g r a d n j e svih

k a n a l a , ko j i su n a z n a č e n i u z a k o n u g l e d e v o d o ­

v o d a o d 1 9 0 1 .

A k c i j a b a r u n a B e č k a u P r a g u . „Hrv.

K o r . " t e l e f o n i r a j u iz P r a g a : J o š inje za s ta lno

o d r e d j e n d a n , u ko j i ć e a m o st ić i barun B e c k ,

ali se d i ž i , da ć e B e c k a m o d o ć i u četvrtak

u j u t r o , da u z i m a ciel i d a n v r e m e n a pri je sa ­

b o r s k e s j e d n i c e 08 p e t k a , p r e g o v a r a t i sa s t ran­

k a m a . J e d a n v ladin č l a n s e j e izraz io , da je

u v j e r e n , e č e mu u s p j e t i p r e d o b i t i zas tupnike

o b i h n a r o d n o s t i , da p o p u s t e s a d a o d svoj ih

z a h t j e v a o b z i r o m na p r e d s t o j e ć e z a s j e d a n j e

d e l e g a c i j a , u k o j i m a bi s e m o r a l e n : ' i sve

s t r a n k e i n a r o d n o s t i s l o ž n e sa o b i m i sa za­

j e d n i č k o m v l a d o m , j e r tla se o d o v o g o d i š n j i h

d e l e g a c i j a o č e k u j e važnih f a k a t a p o eieln

d r ž a v u . B e c k ć e o s o b n o vodi t i p r e g o v o r e sa

v o d j a m a s t r a n a k a , a s v a j e pr i l ika , da će

s n j e m a č k i m z a s t u p n i c i m a vent i l i ra t i i pi tanje

b u d u ć e g n j e m a č k o g z e m s k o g m i n i s t r a . K a ž e se

d a j e o v o p i t a n j e g l a v n i r a z l o g n j e m a č k e o b -

s t r u k c i j e u s a b o r u .

U z r u j a n o s t u S r b i j i . U s r i e d u p o s i i e p o d n e

o d r ž a n j e vel iki z b o r , na k o j e m j e b i lo preko

2 0 . 0 0 0 u č e s t n i k a . D r ž a n i s u m n o g i g o v o r i , u k o ­

j i m a j e n a p a d a n a A u s t r o - U g a r s k a i p r o t e s t i r a n o

p r o t i v a n e k s i j e B o s n e i H e r c e g o v i n e . Č e s t o su

^ e čuli g l a s o v i : Ž iv i la s l o b o d n a B o s n a ! Živila

s r b s k a B o s n a ! R a t u A u s t r i j i ! D o l j e s A u s t r i j o m !

Na p r i e d l o g g r a d s k o g n a č e l n i k a p r i m l j e n a j e re -

z o l u c i l a , u k o j o j s e i z j a v l j u j e , da s k u p š t i n a p o d -

p u n o s h v a ć a s v u o z b i l j n o s t a k c i j e , k o j a ć e se

p r e d u z e t i . S r b i m o r a j u i biti ć e s p r e m n i u s v a k o

d o b a , d a s e o d u p r u a n e k s i j i B o s n e i H e r c e ­

g o v i n e . Istu v e č e r k a s n o o d r ž a n a j e minis tarska

k o n f e r e n c i j a . S v a k i č a s s e o č e k u j e , da ć e se

k r a l j , k o j i j e i p a k o t i š a o na m a n e v r e , vratiti

n a t r a g . Z a č e t v r t a k na v e č e r bi la j e zakazana

o n o t s k u n š t i n n na k o j o j s e p r o t e s t i r a l o protiv

a n e k s i j e B o s n e i H e r c e g o v i n e . U s r i e d u cieli dan

bili s u d u ć a n i z a t v o r e n i .

B o g d a n o v i ć e v i z b o r p o t v r d j e n . S lužbeni

list o h j e l o d a n j u j e p r e v i š n j i o d p i s o d 2 . o. mj . ,

k o j i m s e na p r e d l o g u g a r s k e v l a d e p o t v r d j u j e

i z b o r v l a d i k e D r a . L u k i a n a B o g d a n o v i ć a za

p a t r i j a r k a .

U n u t a r n j i s l u ž b e n i j e z i k u b o s a n s k o -

h e r c e g o v a č k i m u r e d i m a . „ S a r a j e v . T a g b l a t t "

iz p o u z d a n o g i z v o r a d o z n a j e , da 1. s i e č n j a 1909 .

u s v i m u r e d i m a i o b l a s t i m a B o s n e i H e r c e g o ­

v i n e biti ć e u v e d e n k a o unutarn j i s lužbeni

j e z i k h r v a t s k i . S a m o za i z v j e š ć a na minis tar­

s t v o t r e b a t ć e pr i lož i t i i n j e m a č k e p r i e v o d e .

P i t a n j e u s t a v a u B o s n i . „ D e u t s c h e s

V o l k s b l a t t " p i š e na u v o d n o m mjes tu o uve-

d e n j u u s t a v a u B o s n i i H e r c e g o v i n i , pa o d ­

m a h na p o č e t k u iz t i če , k a k o se i m a d e prilikom

u v e d e n j a u s t a v a pazi t i n a j p r i j e na to , je li do­

t ični n a r o d s p o s o b a n za u s t a v n i ž ivot . U slu­

č a j u , d a s e u s t a v z a i s t a u v e d e moral i bi se

k a n d i d a t i o b v e z a t i držat i s e č v r s t v o i vjerno

A u s t r o - U g a r s k e m o n a r k i j e . Š t o v i še oblast i bi

s m j e l e d o p u s t i t i s a m o o n a k o v e kandidature ,

k o j e s u p o n j i m a o p r o b a n e , k a o š t o je to po

j e d n o m z a k o n u o d g o d i n e 1 8 8 6 . u F r a n c e z k o j

o d r e d j e n o .

Po C e t i n i s v u d a p o p l i n i š e ,

P a k p o d S i n j e m t a k o r uč in i še .

1 5 . O d k l e v o j s k a uz C e t i n u p o d j e ,

S v e r o b e ć i p o d Vr l j iku d o d j e .

O n i g i n e k o j i s e n e n a d a ,

P o d V r l j i k u d o d j e i z n e n a d a .

1 6 . K a d r a z v i š e z e l e n e b a r j a k e .

O s v o j i š e v a r o š i č a r d a k e .

P r i d o b i š e p r i j a , n e g o k a d a ,

M n o g o T u r e n a z e m l j i c u p a d a .

17 . V a r o š a n i b r a n e m i s t o l i p o ,

A l ' j e T u r e n a v a l i l o s l i p o ;

V a r o š a n i m d o d i j a š e r a n e ,

O k r e n u š e b i ž a t uza s t r a n e .

1 8 . K a k o on i p l e ć a o k r e n u š e

O n d a T u r c i ć o r d e p o t e g n u š e .

I z s i k o š e v a r o š a n e m l a d e ,

M a l s e T u r c i po v a r o š u hlade .

1 9 . T u G r a b o v a c A n t o n a u t e č e ,

I n i k o m ć e n a g l o biti v e ć e .

Turci v e l e : v e l i k a z i j a n a ,

' n i č i j e cvi l i t h u m i j a n a ( s i c ) .

(Nastavit će se).

Jt'tZ P|

r 0 k , " " " a C i i i « " » » t a H « l B » -rane. K n e z F e r d i n a n d j e n a 4 ft m i a ,

v a o iz B u k u r e š t a u O j u r U , d e ^ » v o j o i J a c h t i o d p l o v l o d o Rušcuka. T u s e u

" U " b d ™ » ° m i n i s t a r s k o v i e ć e , k o j e j e t r a j a l o i s a t a . B e z i k a k o v i h f o r m a l n o i zak . j ć i a

v a v . s n o s t B u g a r s k e , j e r je p o r t a d a j n 0 i " n a č e k a n j a , d a s e

•zruči o r i e n t a l n a ž e l j e z n i c a t n s a t a u j u t r o o d v e z a o S e k n e z F e d i , nd m i n i s t r i m a n T r n o v u .

N a 5 . t. m j . u 11 s a t i p r i j e p o d n e b i la j e prom­a š e n a n e z a v i s n o s t B u g a r s k e u T r n o v i , g d j e s e

i z k i b o g r a d s v e č a n i m r u h o m . V i e s t n e z a v . s n o s t i r a z n i e l a s u p o s e b n a i z d a n j a n o -

na . V e s e l j e j e s t a n o v n i č t v a v e l i k o , ali s a s v i m . r n o . S v e č a n a s l u ž b a b o ž j a t r a j a l a j e u T r n o v i > P o d n e . M a n . f e s t d o p o l 1 2 s a t i j o š n i j e b i o o e . t a n ali j e s v a t k o z n a o , d a su B u g a r s k a i 8 5 . g o d i n e p r i p o j e n a i z t o č n a R u m e l i j a p r o g l a -n e s j e d i n j e n o m i n e z a v i s n o m k r a l j e v i n o m .

U g l a v n o m g r a d u S o f i j i , a t a k o d j e r i u p r o -nciji d o č e k a n a j e v i e s t o n e o v i s n o s t i s v e l i k i m s e l j e i n . S v e u p r a v n e o b l a s t i s e t r s e , d a i v a n j -

-im s j a j e m š t o b o l j e p r o s l a v e n e z a v i s n o s t . Š k o l e n a tri d a n a z a t v o r e n e , a i s v e t r g o v i n e s v e t -

u j u . U T r n o v u s t iže m n o g o d e p e š a iz s v i h j e s t a B u g a r s k e , u k o j i m a s e i z r a z u j e v e s e l j e d d r ž a n j e m d a n a š n j e b u g a r s k e v l a d e .

P o s l j e d i c e L j u b l j a n s k i h d o g o d j a j a . U j e s t u S v . V i d d a o j e n a č e l n i k s l u ž b e n o s k i -

uti s v e n j e m a č k e n a d p i s e . Ž a n d a r m e r i j a j e a j a v i l a p o s t u p a k p o l i t i č k e o b l a s t i . — U M a n ­o m u a p š e n o j e 6 n j e m a č k i h g i m n a s t i č a r a , j e r

o k r i v l j e n i , d a s u s u d j e l o v a l i u d e m o n s t r a c i -m a i n o n a r s k i h S l o v e n a c a .

S l o v e n c i z a h r v a t s k i i r u s k i j e z i k . S l o -

e n c i u T r s t u i G o r i c i r a z p r a v l j a j u ć o p o t r e b i

es la v e n s k o g a j e z i k a z a m e d j u s o b n o o b ć e n j e

g l a s u j u d v o j e ; d a s e S l o v e n c i i m a d u n a s p l o h

viti i n t e n z i v n i j e u č e n j e m h r v a t s k o g j e z i k a , d a

ko r e a l n o o s t v a r e k o m p a k t n o s t j u g o s l a v e n s k i h

r o d a ; i d r u g o : d a u č e r u s k i j e z i k , j e r to m o r a ! t i u ist inu jezik o b ć e n j a s v e s l a v e n s k e i n t e l i -

nci je , j e r j e s r a m o t a , d a j e d o s a d a s v e s l a v e n s k i

ik u o b ć e n j u b i o — n j e m a č k i . T a k o j a v l j a

d i n o s t " u s v o m 2 7 1 b r o j u .

S l o v e n c i s u u T r s t u p r e š l i o d m a h i n a d j e l o .

T r s t u p o s t o j i „ R u s k i k r u ž o k " , k o j i j e p r e u z e o

b u č a v a n j e r u s k o g i h r v a t s k o g j e z i k a o d 1. l i s t o -

d a o . g . Z a r u s k i j e z i k d o b a v i o j e r u s k o g a , a

h r v a t s k i h r v a t s k o g a u č i t e l j a .

S k u p š t i n a S l o v a k a u T u r Č a n s k o m s v . art inu. D n e 1 1 . o . m j . o b d r ž a v a t i ć e s e

u p š t i n a s l o v a č k e s t r a n k e u „ N a r o d n o m d o m u "

T u r Č a n s k o m s v . M a r t i n u . N a d n e v n o m r e d u

: s v e o b ć e t a j n o i z b o r n o p r a v o g l a s a . S k u p ­

nu s a z i v a s l o v a č k i r o d o l j u b P a v a o M u d r o n j .

V o j n i p r o r a č u n z a g o d . 1909. B e č k a „ Z e i t "

a š a s a d r ž a j v o j n o g p r o r a č u n a za g o d . 1 9 0 9 .

p r o r a č u n u ć e s e t r a ž i t p o b o l j š i c a m o m č a d s k i h

č a s t n i č k i h p l a ć a . T a k o ć e s e u r e d i t i , d a b u d e

o m a k d o b i o s v e p o t r e b š t i n e za č i š ć e n j e i z a

nje r u b l j a , d a d n e v n a p l a č a o s t a n e z b i l j a

o m k t i z a n j e g o v e o s o b n e p o t r e b š t i n e . Č a s t -

č k e ć e p l a ć e b i t i p o v e ć a n e i t o o d 1. l i s t o p a d a ,

r g a n i z o v a t ć e s e n o v i o d j e l i s a p u š č a n i m s t r o -

v i m a , k a k o v i v e ć p o s t o j e k o d n e k i h p j e š a č k i h

l o v a č k i h o d j e l a . P o š t o s e n o v a č k i k o n t i g e n a t

, ć e p o v e ć a t i , a n u ž d n o j e z a p r e u r e d j e n j e t o p -

ikih o d j e l a k o d o v i h v e ć i b r o j m o m a k a , t o ć e

iti na n j i h o v u k o r i s t u m a n j e n i p j e š a č k i o d j e l i ,

r e m a t o m e ć e p j e š a č t v o i z g u b i t i k o j i h 4 8 0 0 m o -

a k a ili 10 p o s t o s a d a n j e g n o v a č k o g k o n t i g e n t a .

'ojni ć e p r o r a č u n t raž i t i k o j i h 1 6 5 m i l i j u n a k r u n a

r e o r g a n i z a c i j u p o l j s k o g t o p n i č t v a . ^

M a s a r i k uz m i n i s t r a M a r c h e t a . „ C e h

š e • „ K a k a v j e p r i j a t e l j č e š k o g a š k o l s t v a s a -

S t j i m i n i s t a r M a r c h e t , p o k a z a l o s e n a j b o l j e ,

f j e i š a o k n j e m u u d e p u t a c i j u 1. Č e l a k o v s k .

di p o b o l j š a n j a š k o l s t v a . O d g o v o r m i n i s t r o v p o ­

d l o j e z l o v o l j u u c i e l o m u n a r o d u . I m a j e d a n

- s t u p n i k , koji u t o m ž i v o t n o m p i t a n j u n j j e ru­

d a p r o g o v o r i o , a t o j e p r e d s j e d m k k l u b a o d

-aju č l a n o v a r e a l i s t a u c a r e v i n s k o m v . e ć u

- o f . M a s a r y k . N e m a v j e r n i j e g a p r i j a t e l j a . p«»-

p i r a t e l j a M a r c h e t o v a o d t o g a z a s t u p n i k a . I s t o

0 za a f e r e p r o f . D i t t r i c h a g l e d e š k o l s t v a M a ­j i k u p e o , d a s e o d u s t a n e o d i n t e r p e l a c i j e ryic s e u p c u , j n t e r _ c a r e v i n s k o m v i e ć u i t a k o j e m . F

- c i j a u P r a g u . M a r c h e t i M a s a r i k s e d o b r o žurniju. .

z hrvatskih zemalja. R a d i i m e n o v a n j a S u f f l a y e v a - p r o f e -

rski ć e s e z b o r h r v a t s k o g s v e u č d . š t a o b r a t i t i SLvkom n a k r a l j a , u k o j o j ć e b i t , —

s t o r i i a t t o g i m e n o v a n j a , a t o s t o g a , e r e za

K d a b a n R a u c h n i j e k r a l j u p r e đ o g o . tako

S u f f l a y e v a k a n d i d a t u r a t r i p u t o d p r o f e s o r s k o g

o r a o d b i j e n a b i l a . t h « * * «

M o b m z . c , j . 1 3 . - i ^ z "

1 z*o, » g r e b a « ! d o b u < ^Z%„a ^8PTa\TCccgov"u. Po - 0 , H j e s t a u B o s n u i r u r t t g u v

pri l ic i j o š o v a j I j e d a n uzs l iedi t i o d l a z a k u B o s n u .

V i n s k a k r i z a u I s t r i . J a v l j a j u iz. I s t r e : P r o š l a v i n s k a l j e t ina s p a d a l a j e u n a š o j p o ­k r a j i n i m e d j u s r e d n j e l j e t i n e te s e j e d r ž a l o d a ć e s e v i n o uz u m j e r e n e c i e n e " r a z p r o d a t i k a n o i p r o š l i h g o d i n a . Nu t o m u n i j e t a k o . Iz s t a t i s t i č k i h p o d a t a k a d o z n a j e m o , d a i m a d e j o š i' Istri d o 1 5 0 . 0 0 0 s t o l i t a r a n e r a z p r o d a n o g a v i n a , k o j e č e k a na k u p c a . D a n a s n u d j a j u u Istri v i n o b o l j e vrs t i p o 2 0 — 2 4 K, a l o š i j e vrst i p o 1 0 d o 12 K za h e k t o l i t a r . O v a k o v e b e z c i e n e n e p a m t e ni n a j s t a r i j i v i n o g r a d a r i . Č i n i s e k a o d a s e v r a ć a j u s t a r a v r e m e n a k a d j e v r i e d i o b u k a l v i n a 2 d o 3 k r a j c a r a . D a n a s s e u Istri r a č u n a o b ć e n i t o , d a j e s v a k i v i n o ­g r a d a r , k o j i p r o d a litru v ina i z p o d 1 0 — 1 2 n o v č i ć a na r e a l n o m e g u b i t k u . T o l i k o b a r s t o j i n j e g a s v a k a l i tra k o j u s p r a v i u b a č v u .

Pokrajinske viesti. D j a č k e d e m o n s t r a c i j e u S p l i t u . U s r i e d u

j e c j e l o k u p n a o m l a d i n a d e m o n s t r i r a l a i z v i ž d a l a r a v n a t e l j a t r g o v a č k e š k o l e , G e l c h i c h a . A u j u t r o su d j a c i n a t r g o v a č k o j š k o l i o n e m o g u ć i l i p r e ­d a v a n j e . P r i e t i š t r a j k d j a k a . U z r o k j e d e m o n ­s t r a c i j a m a u p r a v i t e l j e v a n e s p o s o b n o s t , n e z n a n j e i p o m a n j k a n j e u g l e d a . G e l c i c h j e d e m o n s t r a n ­t ima z a p r i e t i o r e v o l v e r o m . O m l a d i n a j e u p r a v i l a z a s t u p n i c i m a p o s e b n i m e m o r a n d u m .

N e r e d i . P i š u iz K. S t a r o g a . N a 4 . o . m j . o v d j e j e d o š l o d o ve l ik ih s m u t n j a . K a k o j e v e l i k s a j a m s l e t i l o s e s v i e t a sa svih s t r a n a . I z m e d j u R a d o š i ć a n a i O p a r a n a d o š l o d o r a z ­m i r i c a . O d r ieč i na n o ž e . R a n j e n o j e t e ž k o 4 , a l a h k o p r e k o 2 0 o s o b a .

Iz grada i okolice. P a r o b r o d „ J a d r a n " n a š e g d o m a ć e g hr ­

vat , d r u ž t v a „ J a d r a n " , p r i s p i o j e p r e k j u č e r u n a š u luku p o d z a p o v j e d n i š t v o m d o m a ć e g s i n a g . k a ­p e t a n a G a m u l i n a iz T r s t a . S u t r a s e p o v r a ć a iz M e t k o v i ć a . P a r o b r o d j e j a k o u d o b a n i s o l i d a n . T r g o v i n a j e s m j e š t e n a k a o m a l o na k o m p a r o ­b r o d u . O v o n a š e j e d i n o h r v a t s k o p a r o b r o d a r s k o d r u ž t v o p r e p o r u č a m o h r v a t s k i m n a š i m t r g o v c i m a . D o m a l o d a n a s t i g n u t i ć e iz E n g l e z k e d r u g i p a ­r o b r o d i s t o g d r u ž t v a „ S p l i t " . C v a l o i n a p r e ­d o v a l o n a š e h r v a t s k o p a r o b r o d a r s k o d r u ž t v o „ J a d r a n " !

U h v a ć e n i l u p e ž i . U k n i n s k o m p o l j u u h v a ­ć e n i s u b r a ć a J o n i Ili ja M i l j o k i j o š d r u g a d v o j i c a , o d k o j i h j e j e d a n k o v a č . K o d njih se­j e n a š l o 9 5 k o m a d a z la ta i to n a u š n i c a , p r s t e n a , p u n t a p e t a , m a j t a , m e d a l j u n a i t. d . , š t o p r i p a d a z la tu u k r a d j e n u s a G o s p e u V a r o š u p r o š l e g p -d i n e . K a d izvidi d o v r š e , reć i ć e m o s v o j e .

G l a z b a n a „ M a l o m T r g u " . S u t r a u 11 s a t i p r i j e p o d n e sv i ra t i ć e „ Š i b e n s k a G l a z b a " n a „ M a l o m T r g u " s l i e d e ć i p r o g r a m : 1 . K o r a č ­n i c a : „ P o d p o b j e d o n o s n i m z a s t a v a m " : S o u s a ; 2 . O u v . e r t u r a k o p e r i „ O r p h e u s " : O f f e n b a c h ; 3 . D u e t ( D a l i b o r i M i l a d a ) iz II. č i n a o p e r e „ D a l i b o r " : S m e t a n a ; 4 . V e l i k a f a n t a z i j a iz o p e r e „11 T r o v a t o r e " : V e r d i ; 5 . K o r a č n i c a : R o s e y .

O s u d j e n i . Z a p o v j e d n i k i m a š i n i s t a „ N a d e " z a t o š t o s u bili n a p a l i g o s p . M a t a P e r a t a , bili su o s u d j e n i : i to k a p e t a n 2 d a n a , a m a š i n i s t a 3 d a n a z a t v o r a i i z p l a t u p a m i č k i h t r o š k o v a .

D i n a m i t . U K r c i s v a k i dan u b i j a s e r iba

d i n a m i t o m . P i t a m o , š t o misl i p o m o r s k a v l a d a ?

^ O s n o v a z a r e k o n z t r u k c i j u g r a d s k o g v o ­d o v o d a z a u z i m a n j e m o b ć i n e i z a n i m a n i h f a k t o r a

v e ć j e d o g o t o v l j e n a . O s t v a r e n j e m o v e o s n o v e

Š i b e n i k ć e o d v o d o v o d a imati m n o g o v i še v o d e n e g o li j e ima d a n a s . P r o r a č u n a n o j e , d a ć e k o -l i k o ć a v o d e t j e r a n e u Š i b e n i k n a r a s t i d o m j e r e , "da ć e z a d o v o l j a v a t i o b i l n o s v i m g r a d s k i m p o t r e ­b a m a . Z a d a n a s d o n o s i m o s a m o o v o l i k o , a u n a š e m ć e listu bit o s tvar i j o š p o t a n j e g g o v o r a , č i m e ć e se g r a d j a n s t v u p r e d o č i t i s v e b l a g o d a t i n a u m l j e n e r e k o n s t r u k c i j e . S v a k i g r a d j a n i n p o ­zdrav i t ć e o v o p o d u z e ć e s v e s e l j e m , j e r s m o zbi l j a u p o g l e d u n a š e g v o d o v o d a ćuti l i svi o b ć e ­n i to p o t r e b u , da b u d e g r a d u o s j e g u r a n a p o t r e ­b i t a k o l i k o ć a v o d e , š t o u z a d n j a d o b a , o s o b i t o l j e t i , n i j e b i o s l u č a j i radi č e g a s e j e d o š l o d o misl i , d a s e t o m e s v a k a k o d o s k o č i .

K i n e m a t o g r a f . O d p o n e d j e l j k a novi p r o ­g r a m , p o s i i e k o j e g a ć e o d č e t v r t k a biti t r o d n e v n i p o č i n a k , a o n d a ć e p o d u z e ć e p r e ć i u nov i l o k a l .

Razne viesti. K o l i k o i m a s l a v e n s k i h s o k o l a š a u

B e r l i n u . U tom v e l i k o m n j e m a č k o m g r a d u ima m n o g o s l e v e n s k i h k l u b o v a i p j e v a č k i h d r u ž i n a , ali ima n a j v i š e s o k o l s k i h d r u ž t a v a . P o o v i m a s e s u d i k o l i k o S l a v e n a živi u B e r l i n u . U B e r ­linu ima 2 3 0 č l a n o v a s o k o l a š a , u B e r l i n u II, 6 0 č l a n o v a ; u C h a r l o t t e n b u r g u 8 0 , u O b e r -hanevve idu 2 5 . u R i x d o r f u 4 5 , u S c h o n e b e r g u 2 5 , u W i e s e n s e e j t i 3 5 č l a n o v a . P r e d tri m j e s e c a o s n o v a o s e j e S o k o l i u B e r l i n u III, ( V V e d d i n g ) s a 3 0 č l a n o v a . — S o k o l s k a d r u ž t v a s a č i n j a v a j u P o l j a c i , L u ž i č k i S r b i , Č e s i i S l o v a c i , Hrvat i , S r b i i S l o v e n c i z a j e d n o .

C r n o g o r s k a ž e l j e z n i c a B a r - V i r . Ž e l j e z ­n i č k a p r u g a iz B a r a u Vir n a s k a d a r s k o m j e z e r u d o v r š e n a j e . D n e 2 6 . p r o š l o g a m j e s e c a s t i g a o j e iz B a r a u Vir prvi že l j ezn ičk i p a r o s t r o j . T a n o v a c r n o g o r s k a p r u g a bit ć e p r e d a n a j a v n o m p r o ­m e t u , č im b u d e d r ž a v n o p o v j e r e n s t v o p r e g l e d a l o s v e i z g r a d n j e .

C r n a G o r a radi ž ivo n a g o s p o d a r s k o m p o l j u , N o v o m ž e l j e z n i č k o m p r u g o m B a r - V i r o s l o b o d i t ć e s e o n a d o s a d u o g k o l n o g p u t a iz K o t o r a na C e t i n j e . S a v s v o j t r g o v i n s k i p r o m e t n a v r n u t ć e o n a s a d a v o d e n i m p u t e m p o s k a d a r s k o m j e z e r u na Vir , a o d a n l e ž e l j e z n i c o m u B a r na J a d r a n s k o m o r e i o b r a t n o . P o č e t a k j e u č i n j e n . A s a d n e k s e p r u s l i e d i n a s t a v k o m za l j e p š u i b o l j u g o s p o ­d a r s k u b u d u ć n o s t C r n e G o r e .

P o ž a r u j e d n i m k o m e d i j a š k i m k o l i m a . U n e k o m t a l i j a n s k o m m j e s t u b i j a š e s e u t a b o r i l a k o m e d i j a š k a d r u ž b a n e k o g P i l a d a C r i s t i a u i . Z a v r i e m e j e d n e p r e d s t a v e od p r o š l e s r i e d e , z a č u j u s e o d j e d a r e d g l a s o v i : v a t r a ! v a t r a ! U p u b l i c i z a v l a d a l a n e o p i s i v a p a n i k a .

Ali v a t r a s e n i j e p o m o l i l a u i m p r o v i z i r a n o m k a z a l i š t u , v e ć u j e d n i m o d k o m e d i j a š k i h k o l a , u k o j i m a j e s p a v a l o d v o j e m l a d e d j e c e . V e l i k a k o l a b i j a h u s v a u vatr i .

K u š a l o se š t o g o d p o m o ć i , ali b i j a š e n e m o ­g u ć e , j e r j e s t a r o , s u n c e m i z g r i j a n o d r v o g o r j e l o p r o ž d i r u ć o m b r z i n o m . Č u d a n j e u t i s a k č ini la g r u p a k o m e d i j a š a , š t o j o š b i j a h u o b u č e n i u s v o j i m t r i k o t i m a i š t o s e s ja j i l i o d s r e b r e n i h i z latnih u r e s a , k o j i su s e o č a j n o kretal i m e d j u p l a m e n o ­v i m a . N e k o j e su si ž e n e č u p a l e v las i v r i s k a j u ć i o č a j n o . O d j e d a r e d k r i k n u j e d n a o d njih r a d o s n o i p r i t i š t e uz prs i s p a š e n o i p l a č u ć e d i e t e . D r u g o s u d i e t e t a k o d j e r izvukl i , ali o n o v e ć b i j a š e p o -u g l e n j e l a I j e š i n i c a . M a j k a j e p a l a u n e s v j e s t i o s t a l a t a k o k r o z n e k o l i k o sa t i . O t a c j e i z g l e d a o k a o p o l u d j e o , te su g a m o r a l i d a o d p r e m e u b o l ­n i c u . D i e t e j e i m a l o tek d v i e i p o g o d i n e . P o ž a r se o g r a n i č i o i u t r n u o .

P r o m e t l i s t o v a i r a z g l e d n i c a n a s v i e t u . N a j v i š e l i s t o v a pišu a m e r i k a n c i : 5 3 0 2 m i l i j u n a .

Zat im L u g l e z k a : 2 6 9 4 m i l i j u n a , N j e m , i č k a : 1 9 6 7

m i l i j u n a , F r a n c u z k a 1 0 1 1 m i l i j u n a , R S1J 1 4 6 4

m i l i j u n a , A u s t r i j a 4 5 1 mi l i jun . I ta l i ja 1 7 8 iiiílí—

j u n a . U g a r s k a : 161 mi l i jun , d o č i m n a j v i š e r a z -

g l e d n i c a š a l j u N i e m c e : 1 3 9 4 mil j u n a , E n -

g l e z . k a : 8 0 0 m i l i j u n a , S j e d i n j e n e dr ž a v e : 7 9 9

m i l i j u n a , J a p a n : 6 6 5 m i l i j u n a a A istr i ja 3 2 6

m i l i j i m a .

Ribari!

Naše brzojavke. K o t o r , 9 . C r n o g o r s k a vojska prešl i

je granicu i zapos je la S p i č . Austrijska po­sada nije p o d u z e l a nikakve nava le , jer

malobrojna.

Z a p o s j e d n u ć e S p i č a smatra se u o b ć e

više činom demonstrat ivne naravi.

B e č , 9 . Ratoborno razpoloženje u

Srbiji p o d r ž a v a se uslied ogorčenja pu­

čanstva proti proglašenoj aneksiji B o s n e

i H e r c e g o v i n e . Mibi l iz irana je vojska, ud

koje jedan dio stoji već uz Drinu.

B e č , 9. Austrijska dunavska mornarica

pripravna je za svaku eventualnost da na­

vali na B e o g r a d . Vojska se u Bosni žurnu

p o j a č a v a .

Hrvatska tiskara (Dr. Krstelj i dr.) Vlasuiik, izdavatelj i odgovorni urednik Josip Drezga.

Pozor ! O b z n a n j u j e m p. u. o b ć i n s t v o , da p r e -

u z i m l j c m d n e 16. o . m j . v o d s t v o i u p r a v u

# HaVanc JoVo Seat u Kninu. <$> N a s t o j a t ću , da kol i t a č n o m p o d v o r h o n i

toli n a j b o l j o m vršćt i p i v a „ P i l s n e r U r q u e l l " , te f inim l i k e r i m a , p i ć i m a , s l a d o l e d i m a i l. d. u d o v o l j i m m o j e š t o v a n e g o s t e , p a k s t o g a s e n a j t o p l i j e p r e p o r u č a m .

Sa štovanjem

Ćiri l G a s p i ć .

P R V O S K L A D I Š T E

O B U Ć A Z A G O S P O D J E , G O S P O D U I D J E C U

C. C H I A B O V S i b G l l J k P l o k a t a n a v r h 9 ' a v n e u l i c e - b l i z u kazališta.

V e l i k a zal iha raznovrs tne kože , k o ž e za podfđate , g o t o v e g o r n j e d i e l o v e c r e v a l j a i o s t a l e p r e d m e t e z a s j e c a j u ć e u p o s t o l a r s k u r a d n j u . P o s t o l e za k u p e l j i , k a o š to i mast i svih b o j a za sv je t lan je istih, k o j e

se m o ž e naći s a m o novom d u ć a n u .

C i e n e v r l o u m j e r e n e , k o j e s e n e b o j e

u t a k m i c e .

* 1? Restauracija ,. Sidru"

p r v o g r e d a

Š I B E N I K , u l i c a s v . I v a n a , Š I B E N I K

Obznanjujem gospodu ribare, da sam moje sasvim pod-

puno skladište mreža, konaca, olova, suvra i inih stvari potre­

bitih za ribarenje prenesla iz Malinske na Rieku kuća „Adria";

stoga molim zanimanike da se odsele unapried tamo obrati. Moja

adresa ostaje: Cilda CeUbrini — Ri«Ka — \uU „Adria" .

Sa štovanjem

Gilda Celebrini. . __ . . . . . . . . . .••^»•^.•••^.••^.••^.'I'^.'I'A.'I

mm

Čast mi je obznaniti cienjeno obćinstvo, da se u mojem lo­kalu toče izabrana vina, k a o : dalmatinsko, istriansko, bielo, desert, refoseo i t. d., tc dobro poznato pivo Sarajevsko. Kuhinja je domaća prve vrsti, koja je obskrbljena u svako doba toplim i mrzlim jelom. - -Ciene sasvim umjerene.

Preporučuje se veleštovanjem

S t r i k a A n t o n .

Restauracija „Sidru" 3 E N I K

p r v o g r e d a

Š I B E N I K , u l i c a s v . I v a n a , Š I B E N I K

$ m r P O D R U Ž N I C A H R V A T S K E V J E R E S I J S K E B A N I C E « Š I J E N I K .

B A N K O V N I O D J E L

prima uložke na knjižice u konto korentti u ček p r o m e t u ; e s k o m p -tuje mjenice , f inancira t r g o v a č k e p o s l o v e , obavl ja i n k a s o , pohra ­njuje i upravlja v r i e d n i n e . Devize se preuziiulju najkulantnije . Uplate na svim mjest ima tu i inozemstva obavljaju se brzo i uz p o v o l j n e

uvjete.

0 % "

D i o n i č k a g l a v n i c a K . 1 . 0 0 0 . 0 0 0

Pričuvna zaklada 1 0 0 . 0 0 0

Centra/ka Dubrovnik

- - Podružnica u Splitu i /.udru.

P r i s k r b l j u j e z a j m o v e uz a m o r t i ­

zac i ju k o t a r i m a , o p ć i n a m a , i j av-

u'poi a

M J E N J A Č N I C A

k u p u j e i p r o d a j e državne p a p i r e ,

r a z t e r e t n i c e z a l o ž u i c e , s r e ć k e , v a ­

lu te , k u p o n e . P r o d a j a s r e ć a k a na

o b r o č n o o d p l a ć i v a n j e . O s j e g u r a n j e

kod ž d r i e b a n j a . R e -

i vr iednostn ih p a -

>. U n o v č e n j e k u p o ja

i o d b i t k a .

proti KU I

Z A L A G A O N I C A

d a j e z a j m o v e na r u č n e zalome,

z la tne i s r e b r n e p r e d m e t e , d r a g o

kamenje Ltci. uz n a i k u l a n t n i j e

30E Banca (ommcrciale T r i g i n a $ p r i m a :

Uložke u krunom uz nložničke Listove; sa o d k a z o m o d 5 d a n a uz 2 3 / i

n 0

» 1 5 „ 3 ° / 0

. 3 0 „ „ 4 V 4 7 o 'iožke ii zlatnini Napoieoniniu Hi u engl. funtim.

(šterlinam) uz nložničke Listove: sa o d k a z o m o d 15 d a n a uz 2 ° / 0

3 0 „ „ 2 1 / , ,, „ 3 m j e s . „ 3 ° / 0

N B . Z a u l o ž n e l i s t o v e s a d a u t o k u , n o v kainatuik ulazi u k r i e p o s t 1 5 . o g N o v e m b r a i lO.og D e c e m b r a o. g . ; izdaje b l a g a j n i č k e d o z u a č n i c e na d o n o s i o c a s a š k a d e n c o m o d 1 m j e s e c a uz k a m a t n j a k o d 1 l / 2

0 / 0 . Banko-Žiro i Tekući račun. Valuta od d a n a

u l o ž e n j a , uz k a m a t n j a k koji ć e s e u s t a n o v i t i ; o b a v l j a i n k a s s o mjes tnih r a č u n a , m j e n i c a g l a s e -

ih na T r s t , B e č , B u d i m p e š t u , P r a g i d r u g e g l a v -e g r a d o v e M o n a r h i j e , te p l a ć a d o m i c i l e svoj ih

k o r e n l i s t a b e z ikakvog troška.

izdaje uložne knjižice na štednju uz d o b i t o d 3 7 2 7 0

Otvara tekuće račune u raznim vriednotama. Inkassi: O b a v l j a u t je r ivanje m j e n i c a na s v a m j e ­s t a I n o s t r a n s t v a , o d r e z a k a i izžriebanih v r i e d n o s t ­nih p a p i r a uz u m j e r e n e u v j e t e .

Izdaje s v o j i m k o r e n t i s t i m a dozuačnice na B e č , A u s s i g , Bielitz , B r n o , B u d i m p e š t u , C a r l s b a d , C e r v i g n a n o , C o r m o n s , C e r n o v i c u , E g e r , Rieku, F r i e d e k , G a b l o n z , G o r i c u , G r a z , I n n s b r u c k , K l a ­g e n f u r t , L a v o v , Linz, O l o m u c , P i l s e n , P o l u , P r a g , P r o s s n i t z , D u b r o v n i k , S o l n o g r a d ( S a l z g b u r g ) , palit , P e p l i t z , T r o p p a u , W a r n s d o r f , B u č k o - N o v o -m j e s t o i d r u g e g r a d o v e M o n a r h i j e bez ikakvog troška, a na Inozemstvo po najboljem dnevnom tečaju.

Izdaje Kreditne listove na s v a . m j e s t a M o n a r ­hije i I n o z e m s t v a .

B a v i s e kupnjom uz tavanu1 dokumente u N o v i J o r k , L o n d o n , P a r i z , Mftfrourg, ltd. itd. uz umjereni k a m a t n j a k .

D a j e predujme na vriednoslne papke, robu, warrants i tovarne dokumente uz u v j e t e , koje ć e s e u s t a n o v i t i .

D a j e jamčevinu za carine s k l a d i š t a K o n t i r a -nja ( C o n t i r u n g s - L a g e r ) .

P r e u z i m l j e u pohranu i u p r a v l j a n j e : U sobi sigurnosti, koja pruža najveću garan­

ciju proti kojoj mu drago pogibelji provale i va­tre i kojoj je posvećen osobiti nadzor sa strane bankovnih organa, primaju se u poliranu vriedno-stni papiri, zlato, srebro i dragocienosti, uz povolj­ne uvjete, te se na zahtjev preuzima i upravlja­nje istih.

Osjeguraje vriednote protigubitcim žr'iebauja

Danca Commerciak T r t e s t i n a .

Hrvatska Tiskara Š I B E N I K .

Izradjuje svakovrstne radnje, k a o : K n j i g e i b r o š u r e ,

s v e v r s t i t i s k a n i c a z a o b ć i n s k e , ž u p n e i d r u g e

u r e d e , s e o s k e b l a g a j n e , o d v j e t n i k e , t r g o v c e i t d .

t e m o d e r n e p o s j e t n i c e , z a r u č n e i v j e n č a n e o b j a v e ,

p o z i v e n a z a b a v u , p l e s n e r e d o v e i t d .

Drzi u zalihi sve vrsti o b ć i n s k i h , ž u p n i h i d r u g i h

r a z n i h t i s k a n i c a .

Solidna izradba. = llnicrcnc clettc. I V * • i ' t i « M > f o l m v l . i n n i s e

St

Vinuo jViajdič v a l j n i m l i n u KRANJU

CP proizvadja najbolje vrsti pšenič­nog brašna I brašna za krmad

i uz najniže ciene. = = Najveća produktivnost . . . . .

Brza posluiba.

Izravni zastnpatelj i za Dalmacijo i BosBU-HercegOTinn, i n u . Sarajevo i Buk li Ki i t i irskl i : B a b i c & Klein

Z a d a r .

Zastopatel j za Bolto K o t o r s k u : Ra doslav G. Žutkić , K o t o r .

Zaslopatel j za o k r u ž j e P o l i : L a c k o Križ, Pul j .

Zaslopatel j za o k r u ž j e T r s t : Aleks . Rupnich i dr . , T r s t , l i ) si]iiiTi>

O O O T O oriti 11. 5 2 - H

0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 4 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 0 JADRANSKA BANKA U TRSTU

B a n k o v n o p r o s t o r i j e u ulici C a s s a di r i s p a r m i o , B r . 5 .

Vlastita zgrada.

O b a v l j a s v e b a n k o v n e i m j e n i č n e p o s l o v e : e s k o i i i p l u j e m j e n i c e , d a j e p r e d u j m o v e ha v r i e d -n o s t n e p a p i r e , k a o i na r o b u l e i e ć u n javnim s k l a d i š t i m a .

K u p u j e i p r o d a j e v r i e d n o s l n e p a p i r e , s v a k e vrst i , d e v i z e , i n o z e m n i zlatni i s r e b r n i n o v a c , te b a n k n o t e i nnovČuje k u p o v n e i i z ž d r i e h a n e p a ­pire uz n a j p o v o l j n i j e u v j e t e .

Izd je d o z f t a k e n a s v a g l a v n i j a tržišta m o n a r h i j e i i n o z e m s t v a , te o t v a r a vjeresi je uz i z p r a v e ( d o k u n i n t e ) u k r c a v a n j a .

P r i m a n o v a c na š tedioniČke knjižice u t e ­kući i g i r o r a č u n .

O b a v l j a s v e b u r z o v n e n a l o g e najbržie i n a j s a v j e s t n i j e uz vr lo u m j e r e n e uvje te .

P o s r e d u j e i k o n v e r t i t a h i p o t e k e k o d prvih h i p o t e k a m a z a v o d a uz najniže u v j e t e .

VJEČNI KROV „DINARKA" Josip Lovrić pok. Nikole K N I N .

DALMATINSKA TVORNICA C 1 M E N T - P L 0 Č A , C R 1 E P A , C I ­G L E , S T U P O V A O D A R M I R A ­N O G B E T O N A Z A O G R A D E I V I N O G R A D E , K A O Š T O I S V I H O S T A L I H P R O I Z V O D A O D C E ­M E N T A , B E T O N A 1 A R M I R A -

N O G B E T O N A

CROATIA ••:« O S I G U R A V A J U Ć A Z A D R U G A U Z A G R E B U .

UTEMELJENA GODINE 1884.

Zagreb, Zrinjsti t r i . BerislavićGva mica I r . 2; Osieì, Sarajevo, Snijet i Trst. =

CENTRALA PODRUŽNICE I GLAVNA ZASTUPSTVA

n e m o ć n i n a , u d o v n i n b e z

t a l e

o d g o j n i n a

g l a v n i c e b e z l i e č n i č k e p r e g l e d b e .

< Iva z a d r u g a s t o j i p o d o k r i l j e m i n a d z o r o m o b ć i n e s l o b o d n o g i k r . g l a v n o g a g r a d a Z a g r e b a , te p r i m a Uz p o v o l j n e u v j e t e s l i e d e ć e vrs t i o s i g u r a n j a :

I. N a l j u d s k i ž i v o t : 1. a ) o s i g u r a n j a g l a v n i c a za s l u č a j d o ž i v l j a j a i s m r t i ;

b ) o s i g u r a n j e m i r a z a ; c ) o s i g u r a n j a ž i v o t n i h

2 . O s i g u r a n j a m i r o v i n a l i e č n i č k e p r e g l e d b e

3 . P u č k a o s i g u r a n j a na

II . P r o t i v š t e t e o d p o ž a r a : 1. O s i g u r a n j a z a d r u g a ( k u ć a , g o s p o d a r s k i h z g r a d a , t v o r n i c a ) . 2 . O s i g u r a n j a p o k r e t n i n a ( p o k u ć s t v a , d u ć a n s k e r o b e , g o s p o ­

d a r s k i h s t r o j e v a , b l a g a i t. d . ) .

3 . O s i g u r a n j a p o l j s k i h p l o d i n a ( ž i t a , s i e n a i t. d . ) I I I . O s i g u r a n j a s t a k l e n i h p l o č a p r o t i v r a z l u p a n j a .

Z a d r u ž n a i m o v i n a u s v i m o d j e l i m a i z n o s i : K 1 , 4 1 0 . 8 1 6 . 2 8 O d t o g a j a m č e v n e z a k l a d e : K l!ooo!ooo!oo G o d i š n j i p r i h o d p r e m i j e s p r i s t o j b a m a p r e k o : K 8 2 0 0 0 0 0 0 l / p l a ć e n e o d š t e t e : K 2 , 6 1 9 . 5 8 2 . 3 6

Dalmaciju pobliže obaViestž d a j e : GlaVtto poVjereničtVo i jNadzorttičtVo „ ( r o a l i a e 5ptj«tu. = = = = = poslovnica u Spljetu, ulica po 5ud br . 356. -

Wm~ PUTNICI PRIMAJU SE UZ POVOLJNE U V J E T E . - » «

Oglašujte u „Hrv. Rieči"!

i K I V J l A , V l i í , \ i l ' A l ' I K N I C A

I V A N A G R I A M N I - A l i ! * • v i i « u l i o « - A l l í l i : I V I K - o »*» u l i o «

P r e u i l m l j e n a i u č b e sva|<o, A rstnih p e č a t : od k a u t s e h u c k a

I "

a a o D o o o o o o o ^ a o o a o o o a o o o o

praporaca svoj veliki izbor liepih HRVATSKIH, TALIJANSKIH. NJEMAČKIH I FRANCUZKiH

KNJIGA, r o m a n a , s lovnica , r i e ć n i k a ,

' onda pisaćih s p r a v a , t rgovačkih knjiga, uredovnog papira,,

elegantnih l is tova i ; p i s m a , r a z g l e d n i c a i t. d.

P r i m a pre tpla te na sve l»I"V'»»t»Slt<.* • (Niti*

S k l a d i š t e na jbol j ih I n a j j . M i ni i tri Ivačlh s t r o j e v a

„SINGER" najnovijih s i s t o ía.

S u f U M O f a t l p t e

uz or ig inalnu cienu sa t a č n i m i b r z i m d o s t a v l j a n j e m u k u ć o . Velika zal iha s v a k o v r s t n i h

t o p l o m j e r a , z v v l e k e i - n a o f i a l a

od najbol je vrst i i leća u s v i m g r a d a c i j a m a . VANJSKE NARUĆBE OBAVLJA KRETOM