gÜÇ elektron İĞİ labor atuvari d eneylerİ deney 01 –...
TRANSCRIPT
Ama
Tristö
tetikl
Gere
A
O
K
Dene
2
4
4
4
5
B
B
ç:
örü iletime s
eme incelen
ekli Donanım
AC güç kayna
Osiloskop
Kademeli osi
ey için gere
200mA cam s
40W’lık lamb
47kohm watt
4,7kohm wat
500kohm pot
BT169 tristör
Board, Zil teli
GÜÇ
sokmak için
necektir.
m:
ağı
loskop prob
kli malzeme
sigorta ve sig
ba(Şekilde gö
tlı direnç (2W
ttlı direnç (2W
tansiyometr
(en az 3 ad
i(Board bağl
ELEKTRONİ
DENEY 01
gerekli teti
bu
eler:
gorta yuvası
örüldüğü gib
W) (en az 3 a
W) (en az 3 a
re (en az 2 a
et)
antıları için)
İĞİ LABORA
– DİRENÇL
kleme sinya
ı (en az 3 ad
bi deneyden
adet)
adet)
adet)
ve İki ucu kr
ATUVARI DE
Lİ TETİKLEM
alini üretme
det)
önce hazırla
rokodilli kab
ENEYLERİ
ME
nin temel yö
anmış olmal
blo (en az 10
öntemi olan
lıdır)
0 adet)
n dirençli
GÜÇ ELEKTRONİĞİ LABORATUVARI DENEYLERİ
DENEY 01 – DİRENÇLİ TETİKLEME
Deneyin Yapılışı:
1- Devreyi uygun elemanlarla kurunuz.
2- Yük olarak 40W lamba kullanınız.
3- Potansiyometreyi ayarlayarak maksimum ve minimum tetikleme açılarını belirleyerek
uygulama kağıdına kaydediniz.
4- Deney sırasında verilecek tetikleme açısı için Tristör ve Yük uçlarındaki gerilimleri ölçekli
olarak altalta çiziniz.
5- Yük uçlarında görülen gerilimin efektif ve ortalama değerlerini hesaplayınız.
UYGULAMA KAĞIDI ! " ! # $ % & ' ! " ! # ( ) * & + , - . / 0 1 , 2 . 3 , 4 1 . 5 .( ) 6 % # 7 ) & 8 9 ! " : ; $ % & < 9 = > $ % &
? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ? ?@A B C C C C C C C C C C C C C C CD B E E E E E E E E E F G HI % J K L ) ; M & N N N N N N N N N N N N N N N N N F G OI % J K L ) ; M & N N N N N N N N N N N N N N N N N P ; Q ! L ) ; M &N N N N N N N N N N N N N N N N NG ! R 7 > J 7 Q 7 J 7 9 &H S T U V W XY Z [ \ ] ^ _ ` a [ Z b a ] c b cd a [ Z e a ] c b cO S f g h i j k l m n o m p q r s t p u s v w u wx p t y v z r s t p u s v w u w| S f ~ i j k l m n o m p q r s t p u s v w u wx p t y v z r s t p u s v w u w S
GÜÇ ELEKTRONİĞİ LABORATUVARI DENEYLERİ
DENEY 02 – DİRENÇLİ-KONDANSATÖRLÜ TETİKLEME
Amaç:
Tristörü iletime sokmak için gerekli tetikleme sinyalini üretme yöntemlerinden olan dirençli-
kondansatörlü tetikleme incelenecektir.
Gerekli Donanım:
AC güç kaynağı
Osiloskop
Kademeli osiloskop probu
Deney için gerekli malzemeler:
200mA cam sigorta ve sigorta yuvası (en az 3 adet)
40W’lık lamba(Şekilde görüldüğü gibi deneyden önce hazırlanmış olmalıdır)
4,7kohm wattlı direnç (2W) (en az 3 adet)
500kohm potansiyometre (en az 2 adet)
150nF kondansatör (en az 2 adet)
1N4007 diyot (en az 4 adet)
BT169 tristör (en az 3 adet)
Board, Zil teli(Board bağlantıları için) ve İki ucu krokodilli kablo (en az 10 adet)
Deneyin Yapılışı:
1- Devreyi uygun elemanlarla kurunuz.
2- Yük olarak 40W lamba kullanınız.
3- Potansiyometreyi ayarlayarak maksimum ve minimum tetikleme açılarını belirleyerek
uygulama kağıdına kaydediniz.
4- Deney sırasında verilecek tetikleme açısı için Tristör ve Kondansatör uçlarındaki
gerilimleri ölçekli olarak altalta çiziniz.
5- Yük uçlarında görülen gerilimin efektif ve ortalama değerlerini hesaplayınız.
6- Tristör uçlarındaki gerilim değişiminin dirençli tetiklemeye göre farkını belirtiniz.
UYGULAMA KAĞIDI ! " ! # $ % & ' ! " ! # ( ) * & + , - . / 0 1 , 2 3 4 / 5 6 / 7 6 8 9 - 1 : ; . 8 , < 1 . = .( ) > % # ? ) & @ A ! " B C $ % & D A E F $ % &
G G G G G G G G G G G G G G GHI J K K K K K K K K K K K K K K KL J M M M M M M M M M N O PQ % R S T ) C U & V V V V V V V V V V V V V V V V V N O WQ % R S T ) C U & V V V V V V V V V V V V V V V V V X C Y ! T ) C U &V V V V V V V V V V V V V V V V VO ! Z ? F R ? Y ? R ? A &P [ \ ] ^ _ `a b c d e f g h i c b j i e k j kl i c b m i e k j kW [ n o p q r s t u v w u x y z | x ~ x | ~ z | x ~ [ n q r s t u v w u x y z | x ~ x | ~ z | x ~ [ \ ] [ ¡ ¢ £ ¤ ¥ ¥ ¦ § ¨ ©¦
GÜÇ ELEKTRON LABORATUVARI DENEYLER
DENEY 03 – UJT ileTETKLEME
Amaç: Tristörü iletime sokmak için gerekli tetikleme sinyalini üretme yöntemlerinden olan
UJT(Unijunction Transistor) ile tetikleme incelenecektir.
Gerekli Donanım: • AC güç kaynaı
• Osiloskop
• Kademeli osiloskop probu
Deney için gerekli malzemeler: • 200mA cam sigorta ve sigorta yuvası (en az 3 adet) • 40W’lık lamba
• 1kohm wattlı direnç (2W) (en az 3 adet) • 4.7k ohm wattlı direnç (5W) (en az iki adet) • 100ohm wattlı direnç (2W) (en az 3 adet) • 500kohm potansiyometre (en az 2 adet) • 0.1µF kondansatör (en az 2 adet) • 2N2646 transistor (en az 3 adet) • BT169 tristör (en az 3 adet) • 15V Zener Diyot (en az 3 adet) • Board, Zil teli(Board balantıları için) ve ki ucu krokodilli kablo (en az 10 adet)
Deneyin Yapılıı: 1- Devreyi uygun elemanlarla kurunuz.
2- Yük olarak 40W lamba kullanınız.
3- Potansiyometreyi ayarlayarak maksimum ve minimum tetikleme açılarını
belirleyerek uygulama kaıdına kaydediniz.
4- Deney sırasında verilecek tetikleme açısı için Tristör ve Kondansatör uçlarındaki
gerilimleri ölçekli olarak altalta çiziniz.
5- Tetikleme devrelerini karılatırıp farklılıklarını uygulama kaıdına belirtiniz.
UYGULAMA KAIDI
Deney No:3 Deney Adı: UJT ile Tetikleme Ad Soyad: Örenci No: Grup No:
...............gV = , ...............f = , .........α = CH1 Volt/div: .................
CH2 Volt/div: .................
Time/div: .................
Hesaplamalar:
1)
2)
3)
4)
5)
( )360
periyotkaresayısıKareSayısı
αα
×= =
°
min
360 ölçülenkaresayısı
periyotkaresayısıα
°×= =
maks
360 ölçülenkaresayısı
periyotkaresayısıα
°×= =
( ) (1 cos )2
mSCR ort
VV α
π= − + =
2
( )
2( )
4 2m
SCR eff
V SinV
αα π
π
= + − =
GÜÇ ELEKTRONİĞİ LABORATUVARI DENEYLERİ
DENEY 04 – DENETİMLİ DOĞRULTUCULAR – TAM DALGA DOĞRULTUCU
Amaç: Bir fazlı denetimli doğrultuculardan yarım dalga doğrultucu ile omik-endüktif yükün denetimini
incelemek.
Şekil 2.4. Tam Dalga Denetimli Doğrultucuda Direnç-Endüktans yükü için dalga şekilleri
Gerekli Donanım: • AC güç kaynağı
• Osiloskop
• Kademeli osiloskop probu
Deney için gerekli malzemeler: • 200mA cam sigorta ve sigorta yuvası (en az 3 adet) • 40W’lık lamba
• 4,7kohm wattlı direnç (2W) (en az 3 adet) • 1Mohm potansiyometre (en az 2 adet) • 1N4007 diyot (en az 4 adet) • Köprü diyot(400V-1,5A) (en az 2 adet) • BT169 tristör (en az 3 adet) • Board, Zil teli(Board bağlantıları için) ve İki ucu krokodilli kablo (en az 10 adet)
Deneyin Yapılışı: 1- Devreyi uygun elemanlarla kurunuz.
2- Yük olarak 40W lamba kullanınız.
3- Tristörün tetikleme açısını 0<α<90° arasında değiştirerek yük üzerindeki gerilim değişimini
inceleyiniz
4- Deney sırasında verilecek tetikleme açısı için yük üzerindeki gerilim değişimini çiziniz.
5- αmaks için yük üzerindeki gerilim değişimini çiziniz.
6- Yarım dalga ile Tam dalga doğrultucu arasındaki farkı uygulama kağıdının sonuna belirtiniz.
UYGULAMA KAĞIDI
Deney No: 4 Deney Adı: Tam Dalga doğrultucu Ad Soyad: Öğrenci No: Grup No:
...............gV = , ...............f = , .........α = CH1 Volt/div: .................
CH2 Volt/div: .................
Time/div: .................
Hesaplamalar:
1) ( )360
periyotkaresayısıKareSayısı
αα
×= =
°
2)
3) Verilen α için yük üzerindeki ortalama gerilim;
( ) (1 cos )my ort
VV α
π= + =
4) αmaks için yük üzerindeki ortalama gerilim;
( ) (1 cos )my ort
VV α
π= + =
maks
360 ölçülenkaresayısı
periyotkaresayısıα
°×= =
EVİRİCİ DENEYİ UYGULAMA KAĞIDI
Deney No: 5 Deney Adı: Evirici
Adı Soyad: Numara: Grubu:
Deney Şeması
CH1 ve CH2 aşağıdaki ekrana üst üste çizilecektir.
Güç Elektroniği Laboratuarı 6. Deney
DA-DA Dönüştürücü Tasarım ve Uygulaması (2 hafta)
PARAMETRELER:
Giriş Gerilimi (Vi) 18V
Ortalama Çıkış Gerilimi (Vo) 30V
Anahtarlama Frekansı 2X kHz
Çıkış Gerilim Dalgalılığı %2
Endüktans Akım Dalgalılığı (∆∆∆∆IL) 0.5A
Yük 60Ω, Wattlı direnç kullanılmalı.
İSTENENLER:
1. Baskı devre çizimi ilgili araştırma görevlisine onaylatılacak ve deneye gelmeden önce
bakır plaketler hazırlanacak. Delme işlemi de deneye gelmeden önce yapılmalıdır.
2. Devreler laboratuarda yapıldıktan sonra, 18V giriş gerilimi uygulanacak, ortalama
çıkış geriliminin 30V olduğu osiloskop üzerinden gösterilecektir. İstenirse çıkış geriliminde olması istenen %2' lik gerilim dalgalılığı da gösterilecektir.
7. Deney: TCA 785 Dimmer devre
Malzemeler:
TCA 785
Potansiyometre: 10K, 100K
Direnç: 4,7K, 22K, 10K, 120K, 1K, 150Ω
Diyot: 1N4001, 2 adet 1N4148
Kondansatör: 150pF, 47nF
100W ampul
BT 151 Tristör
GÜÇ ELEKTRONİĞİ LAB. ÇALIŞMA KAĞIDI
Deney 1 : Aşağıdaki şekilde dirençli tetikleme devresine ait devre şekli görülmektedir.
c) f=50Hz, Vs(t)=55sin(wt) [V], Vymax=40 [V], α=30o için yük geriliminin ortalama değerini (integral
kullanarak) hesaplayınız.
b) Şekildeki devrede α=36o
için yük ve tristör üzerindeki
gerilim dalga şekillerini,
farklı renkte kalemlerle yandaki osiloskop ekranına
aynı eksen takımı üzerinde
çiziniz.
a) Devrenin çalışmasını anlatınız.
GÜÇ ELEKTRONİĞİ LAB. ÇALIŞMA KAĞIDI
Deney 2 : Aşağıdaki şekilde direnç-kondansatörlü tetikleme devresine ait devre şekli görülmektedir.
c) f=50Hz, vs(t)=55sin(wt) [V], Vymax=50 [V], α=60o için yük geriliminin ortalama değerini (integral
kullanarak) hesaplayınız.
b) Şekildeki devrede
α=72o için yük ve tristör
üzerindeki gerilim dalga
şekillerini aşağıdaki
osiloskop ekranına aynı
eksen üzerinde çiziniz.
a) Devrenin çalışmasını anlatınız.
GÜÇ ELEKTRONİĞİ LAB. ÇALIŞMA KAĞIDI
Deney 3 : Aşağıdaki şekilde UJT li tetikleme devresine ait devre şekli görülmektedir.
c) f=50Hz, vs(t)=55sin(wt) [V], Vymax=50 [V], α=72o için yük geriliminin ortalama değerini (integral
kullanarak) hesaplayınız.
c) Şekildeki devrede
α=60o için yük ve tristör
üzerindeki gerilim dalga
şekillerini aşağıdaki
osiloskop ekranına aynı
eksen üzerinde çiziniz.
a) Devrenin çalışmasını anlatınız.
GÜÇ ELEKTRONİĞİ LAB. ÇALIŞMA KAĞIDI
Deney 4 : Aşağıdaki şekilde tam dalga doğrultucu devre şekli görülmektedir.
c) Yükün R-L (omik-endüktif) olması durumunda çıkış gerilim ve akımında bir değişiklik olurmu?
Neden?
d) Şekildeki devrede
α=30o için yük üzerindeki
gerilim ve akım dalga
şekillerini aşağıdaki
osiloskop ekranına aynı
eksen üzerinde çiziniz.
a) Devrenin çalışmasını anlatınız.
GÜÇ ELEKTRONİĞİ LAB. ÇALIŞMA KAĞIDI
Deney 5 : Aşağıdaki şekilde evirici devresi görülmektedir.
Evirici çıkışındaki Vo geriliminin şeklini (max ve min değerlerini belirterek) ölçekli olarak çiziniz. f=50 Hz Volt/div 2V/div prop x 10 Time/div: 5 ms
a)
b) Bu devrede 4047 entegresinin işlevini kısaca açıklayınız
GÜÇ ELEKTRONİĞİ LAB. ÇALIŞMA KAĞIDI
Deney 6 : Aşağıda verilen DA-DA dönüştürücü devresine göre soruları cevaplayınız.
a) Çıkış gerilimini hesaplayınız.
b) Anahtarlama frekansını hesaplayınız.
c) Yük akımının ortalama değerini hesaplayınız.
d) Sürekli iletim modunu açıklayınız.
Vg = 150V, IGBT iletim süresi, ton=2µs, diyot
iletim süresi 8µs. Devrenin gücü 500W, L=100
µH ve C=10µF 'tır.
(devrenin verimi %100 olarak kabul ediniz.)
Tca785 DENEYİ ÖN HAZIRLIK
1. Deney devre şemasını Proteus programında kurunuz (aşağıda bir bölümü örnek olarak
verilmiştir).
2. Uygun ayarları yaparak, Tca785 10 ve11 numaralı pin gerilimlerini elde ediniz.
3. Kaynak ve yük gerilimlerini elde ediniz.
4. Tca785 14 ve15 numaralı pin gerilimlerini elde ediniz
Ö R N E K T İ R
Ö R N E K T İ R
Ö R N E K T İ R