golden software grapher v2 bir özelliğin (eksen, metin yazısı, grafik, vb) düzenlemelerini...

GOLDEN SOFTWARE

GRAPHER v2.01

2D Graphing System

Kullanım KıIavuzu Üzerine Notlar

Yard.Doç.Dr. Orhan POLAT

Eylül 2002 , DEÜ İzmir

ÖNSÖZ Bu notlar, Dokuz Eylül Üniversitesi Jeofizik Müh. Böl. 'de verilmekte olan 3.yarıyıl programına

ait BİL-203 kod numaralı JEOFİZİKTE BİLGİSAYAR UYGULAMALARI - I dersini

alan öğrencilere, başvuru kaynağı olması amacıyla hazırlanmıştır.

Bu kitapçıktaki metin bilgilerinin oluşturulmasında, Grapher yazılımının "Help" menüsü ve

yazılım üzerindeki "deneyim" dikkate alınmıştır. Bu bir kullanım kılavuzunun türkçe tercümesi

değil, tamamen yazılım üzerinde deneyim sonrası kazanılan, öğrencinin işine yarayacak temel

bilgilerin ve kullanım kılavuzu üzerine notların yer aldığı bir açıklama dökümanıdır. Şekillerin

oluşturulmasında; Grapher'ın "Samples" dosyaları ve özel olarak yaratılan dosyalar

kullanılmıştır.

Metindeki olası hataların düzeltilmesine ve bir daha tekrarlanmamasına yardımcı olmak

bakımından, gerekli görüldüğünde aşağıdaki e-mail adresine konu ile ilgili mesaj gönderilebilir :

orhan.polat @ deu.edu.tr

Golden Software firmasının çıkardığı Grapher (ver. 2.01) 'ın kullanımına ilişkin bilgilerin

verildiği bu notların, öğrencilere faydası olması dileğiyle.

Yrd.Doç.Dr. Orhan POLAT İzmir, Ekim 2002

İÇİNDEKİLER Sayfa No

1. GİRİŞ ............................................................................................................................. 1

2. VERİ OLUŞTURMA (WORKSHEET) ..................................................................... 2

3. ÜST BAR ....................................................................................................................... 3

3.1 File (Dosya) ........................................................................................................... 3

3.2 Edit (Düzenle) ........................................................................................................ 4

3.2.1 - Sembol-Çizgi-Boyama Ayarları ................................................................ 5

3.2.2 - Eksen Ayarları ........................................................................................... 5

3.3 View (Görünüm) .................................................................................................. 7

3.4 Draw (Çiz) ............................................................................................................ 8

3.5 Arrange (Düzenle) ................................................................................................. 8

3.6 Graph (Grafik) ...................................................................................................... 9

3.6.1 Line/Symbol (Çizgi/Sembol) ...................................................................... 9

3.6.2 Bar Chart (Düşey Çizgisel Çizim) .............................................................. 12

3.6.3 Function (Fonksiyon) ................................................................................. 12

3.6.4 Hi-Low Close (Yüksek-Düşük Açılış/Kapanış Grafiği) ............................. 14

3.6.5 Polar ............................................................................................................ 15

3.6.6 Pie Chart (Elma Diyagramı) ....................................................................... 16

3.6.7 Histogram (Düşey Diktörtgen Çizim) ......................................................... 17

3.7 Window (Pencere) ................................................................................................ 17

3.8 Help (Yardım) ...................................................................................................... 17

Orhan Polat - DEÜ Jeofizik Grapher Kullanımı Üzerine Notlar

1

GRAPHER v2.01

1. GİRİŞ : Golden Software firmasının çıkardığı "Grapher" yazılımı, iki boyutlu (2D) verilerin

çizdirilmesinde kullanılır. Genellikle temel bilimlerde ve mühendislik uygulamalarında tercih

edilir. Verilerin istatiksel analizlerini yapabilir. İstenirse bu sonuçları hem ekrana yansıtır, hem de

bir dosyaya kaydeder. Açılış ekran görüntüsü Şekil 1.1 'de verilmiştir. Grapher logosunun

Şekil 1.1 Grapher programı açılış görüntüsü

altında yer alan sayfa yapısı dinamiktir. Yani mouse oynatıldığında, o an üzerinde bulunduğu grid

alanının X-Y koordinat birimleri (şekilde sol altta) sürekli değişir. Bu birimler, istenirse "cm" veya

"inch" olarak kullanıcı tarafından değiştirilebilir (cm seçilmesi tavsiye edilir). Bunun için sırasıyla

"File→Preferences" ikonlarına tıklanır (Şekil 1.2) ve ekrana gelen "General" menüsünde "Page

Units" isteğe göre değiştirilir. Yapılan hataların kaç defa (aralıksız) geriye alınabileceği ise, soldaki

"Number of Undo Levels" penceresinde belirlenir (bu sayı en çok 25 olabilir). Ayrıca üstteki

"Rulers/Grid" menüsü içerisinde, her cm' nin kaça bölüneceği, "Horizontal (Yatay)" ve "Vertical

(Düşey)" pencereleri içerisinde yer alan "Ruler divisions per cm" rakamları değiştirilerek tespit

edilir (10 yapılması tavsiye edilir, 1 cm=10 mm).

yatay ikonlar

düşey ikonlar

koordinatlar

Üst Bar


2

Şekil 1.2 "File→Preferences" penceresi

yapmasını sağlamaktır. Bu ikonların isimleri, mouse ile üzerlerine gelindiğinde (ve bir süre

beklendiğinde) ekranda küçük bir pencere içinde belirir. İkonun amacının ne olduğuna dair

açıklama ise, altta X-Y koordinat satırının solunda verilir.

2. VERİ OLUŞTURMA (WORKSHEET) : Grapher'da çizim yapabilmek için bir veri dosyasına

gereksinim vardır. Bu veri dosyası, Bölüm 3.6'da anlatılacağı gibi yedi farklı çizim formatından

biri (Function) hariç, altısı (Line/Symbol, Bar Chart, Hi-Low Close, Polar, Pie Chart, Histogram)

kullanılarak çizdirilir. Yaratılacak veri dosyasının uzantısı .dat olmalıdır. Veriler eğer bir ascii

editöründe (Notepad, Edit, vb) yazılacaksa, her satırda yer alan faklı sütun değerleri arasına virgül

(comma) veya TAB (boşluk) konur. Sütun başlıkları ise çift-tırnak ( " " ) veya tek tırnak ( ' ' )

içinde yazılır (Şekil 2.1) . Eğer veriler doğrudan Grapher'da yazılacaksa (ki küçük boyutlu veriler

için tavsiye edilen budur), o taktirde "File→New→Worksheet" ikonlarına tıklanır ve ekrana gelen

sayfada veri girişine derhal başlanır (Şekil 2.2) . Veri girişi direkt olarak Grapher'da yapıldığından

satır ve sütunlara rakamlardan başka herhangi bir karakter (virgül, TAB, vb) konulmaz. Veri girişi

bittikten sonra, satır ve sütunlardaki rakamların birbirlerinden nasıl ayrılacakları (virgül, TAB, " " ,

' ' , vb) Grapher tarafından (kullanıcının kontrolünde) otomatik olarak yapılır. Sütun aralıkları

(istenirse) A,B,C,... ikon sınırları arasına mouse ile tıklanıp, sağa-sola sürüklenerek genişletilebilir.

Ekrana girilen verinin X-Y düzleminde çizdirilmesi ise, "Graph→New Graph " menüsü içinde

seçilecek bir grafik formatı (Function hariç) ile yapılır. Bu konuda detay bilgiler için Bkz. Bölüm

3.6 .

Dinamik sayfa üzerinde grid nokta sayısının

belirlenmesi (Ruler divisions per cm) ve grid

alanının ekranda gösterilip gösterilmeyeceği

(Display Options→Display grid) yine burada

yapılır. Yapılan bu değişiklikler hafızada tutulur

ve program her çalıştırıldığında aynı işlemlerin

bir daha yapılmasına gerek kalmaz.

Öte yandan Grapher açılış ekranında görülen

yatay ve düşey ikonların amacı, kullanıcının

bazı önemli işlemleri, Üst Bar'ı kullanmaya

gerek kalmadan hızlı ve kolay bir şekilde


3

Şekil 2.1 "Notepad" ile yazılmış veri

3. ÜST BAR : Üst Bar'da yer alan File, Edit, View, Draw, Arrange, Graph, Window, Help menü

açıklamaları kısaca şu şekildedir :

3.1 - File (Dosya) : Üzerine tıklandığında ekrana gelen menüler Şekil 3.1 'de verilmiştir. Yeni

Şekil 3.1 " File (Dosya) " penceresi

sayfa yaratma (New) , Varolan dosyayı açma (Open) ,

Kapatma (Close) , Üzerine (Save) veya Farklı İsimle

Kaydet (Save As) gibi Windows işletim sisteminin temel

komutları burada yer alır. "Import" ile farklı yazılımlar

tarafından yaratılmış dosyalar Grapher formatına dönüştürülür

"Export" ile Grapher dosyaları diğer yazılımlara ait farklı

formatlara dönüştürülür. Açılış sayfasının yatay (landscape)

veya düşey (vertical) olarak belirlenmesi ile sayfa formatı (A4,

A3, vb) değişiklikleri "Page Setup" altında yapılır.

"Preferences" ile Bölüm 1'de anlatıldığı gibi ileri düzey açılış

düzenlemeleri yapılır.

Grapher dosya uzantısı . grf 'dir.

Şekil 2.2 "Worksheet" de veri girişi


4

Şekil 3.2A " Edit (Düzenle) " penceresi

çalışır. "Properties (Özellikler)" ise, ekrandaki çizim üzerinde mouse ile işaretlenmiş

istenilen bir özelliğin (eksen, metin yazısı, grafik, vb) düzenlemelerini yapar. Ekranda

"Line/Symbol" (Bkz. Bölüm 3.6) formatındaki bir çizime ait "grafik" işaretli iken "Properties"

Şekil 3.2B "Object Manager " penceresi

3.2 - Edit (Düzenle) : Üzerine tıklandığında ekrana

gelen menüler Şekil 3.2A'da verilmiştir. Geri (Undo),

İleri (Redo) alma, Kesme (Cut), Kopyalama (Copy),

Yapıştırma (Paste), Silme (Delete), Tümünü Seçme

(Select All), İşaretlenenin Tersini Seçme (Invert Selection)

gibi Windows işletim sisteminin temel komutları bu

bölümde yer alır. "Insert New Object (Yeni Nesne

Yerleştir)" komutu ile Grapher'ın desteklediği bir yazılım

açılır (örneğin Adobe Illustrator, Ulead Photo Impact, vb).

Çizimler o yazılımda yapılır ve yazılımdan çıkıldığında o

yazılımda hazırlanmış olan çizim (veya text) otomatik

olarak Grapher ana sayfasına getirilir. "Object Manager

(Nesne Yöneticisi)" ise dinamik sayfa üzerinde yer alan

çizimlere ait eksen ve veri düzenlemelerini yapar (Şekil

3.2B) . Bu komut, dinamik sayfa üzerinde ve çizim

olmayan herhangi bir boşlukta çift-mouse tıklamasıyla da

ikonuna tıklandığında ekrana gelen menü

Şekil 3.2C 'de verilmiştir. Burada "Line Plot"

menüsü içinde, veri dosyası "Worksheet", X

(yatay) ve Y (düşey) eksen özellikleri ise

hemen altta yer alan "X Axis - Y Axis"

ikonlarına tıklanarak değiştirilir. Veri

dosyasında ikiden fazla sütun varsa, hangi

sütunların hangi eksenleri temsil edeceği

"Worksheet Columns" penceresinde belirlenir.

Grafiğin, otomatik çizimi istenmediğinde

"Auto" işareti kaldırılır ve çizimin hangi satır

aralıklarında, kaçar adımda yapılacağı "First,

Las t, Step" hanelerine birer sayı girilmesiyle


5

Şekil 3.2C " Properties (Özellikler) " penceresi

ikonuna tıklamayla yapılır (Şekilde içi dolu daire). "Frequency" değeri sıfır seçilirse, semboller

grafik üzerinde gösterilmez ve sadece çizgi (line) ekranda yer alır.

3.2.1 - Sembol-Çizgi-Boyama Ayarları : Ekrandaki bir grafiğe ait bu düzenlemeleri yapmak için

önce boş bir alanda çift-mouse tıklaması yapılır veya "Object Manager" çağrılır. Burada herhangi

bir "Line Plot" işaretlenerek "Properties" ikonuna tıklanır. Böylece bu çizime ait sembol

büyüklüğü, şekil ve renk istendiği şekilde değiştirilebilir. Grapher'ın en etkili yönlerinden birisidir.

Böylece aynı X-Y eksenine ait bir çok grafik, bu yöntemle farklı biçimlerde gösterilebilir. Sembol

çizimleri ile ilgili yapılabilen ayarlamalar, grafik çizgi (line)'leri içinde yapılabilir. Ama bu

düzenlenmeler "Line Properties" menüsü içinde yapılır. "Fill Properties" menüsü içinde ise,

çizilen eğrinin altında kalan alanın hangi renge yada desene boyanacağı belirtilir. Bütün bu

anlatılanlara ilişkin örnek bir grafik Şekil 3.2.1 'de verilmiştir.

3.2.2 - Eksen Ayarları : Eksen düzenlemelerinin yapılacağı pencere iki türlü çağrılabilir. Ya

"Object Manager" dan "X-Y Axis" seçilip "Properties" ikonuna tıklanır, yada şeklin çizili olduğu

ekranda X veya Y ekseni üzerine mouse ile çift tıklanır. Bu takdirde ekrana gelen görüntü

aşamaları (a,b,c,d) sırasıyla Şekil 3.2.2 'deki gibi olur. Bu pencerelerin açıklamaları şu şekildedir :

girilmesiyle olur. X ve Y eksenlerine

ait verilerin istenilen aralıktaki

değerleri çizdirmek için, altta yer alan

"Limit Curve To" penceresi kullanılır.

Veriler içinde çizilmesi istenen en

küçük (min) ve en büyük (max) sayı

aralıkları, önce ilgili pencerede

"Custom" seçeneğinin işaretlenmesi

(genelde ilk açılışta "None" dur) ve

sonra "Value" kısmına (limitler

arasında kalma koşuluyla) bir sayı

girilmesiyle olur. Örnekleme adımları

(Frequency)'nın grafik üzerinde çeşitli

sembollerde gösterilmesi , "Symbol"


6

Şekil 3.2.1 "Line/Symbol" grafiğinde "Sembol, Çizgi, Boyama" seçenekleri

(a) (b) (c) (d)

Şekil 3.2.2 "X-Y Eksen" ayar pencereleri

(a) penceresi : "Scale (Ölçek)" ikonu ile eksen, lineer veya logaritmik yapılır. "Lenght" ile eksen

uzunluğu değiştirilebilir, "X: Y:" değerleri ise eksenin sol alt köşe başlangıcının dinamik sayfa

üzerindeki koordinatlarını belirler. En küçük yada en büyük eksen değeri (kullanıcının tercihine

göre) "Axis min-max" da verilir ("Auto" penceresindeki işaret kaldırılarak). "Descending (Aşağı

Doğru)" ile eksen üzerindeki rakamlar aşağıdan-yukarı yerine yukarıdan-aşağı dizilir. Eksen ismi

"Title" (renk ve büyüklük değişiklikleri için "Editor" a tıklayın), ismin eksenden ne kadar uzakta

yazılacağı da "X-Y offset" pencerelerinde belirlenir. Eksen adının çeşitli açılarda döndürülerek

yazımı, "Angle" penceresine " 0-360o " arasında bir rakam girilmesiyle yapılır. Eksene dik


7

doğrultuda grid çizgileri ise "Grid Lines" ikonuna tıklanarak yapılır. Çizilen şekilde eksenin

görülmesi istenmiyorsa, "Hide axis" ikonuna tıklanır.

(b) penceresi : Eksen üzerindeki ölçeklendirmeler, "Major (Ana)" ve "Minor (Yardımcı)"

pencerelerinde "Spacing (Ölçek Aralığı)" ve "Divisions (Yardımcı Ölçek Aralıkları)"

pencerelerinde yapılır. İstenirse ölçek çizgileri eksenin üzerinde (Show ticks on top) gösterilebilir.

Ölçek aralıkların hangi değerden başlayacağı ve hangi değerde biteceği, alttaki "Tick Range (Ölçek

Aralığı)" penceresinde yer alan "First (İlk)" ve "Last (Son)" satırlarında belirlenir.

(c) penceresi : Ölçeklere ait rakamlar ile ilgili her türlü format düzenlemeleri "Major-Minor Tick

Labels" pencerelerinde yapılır. "Show labels" işareti kaldırılarak rakamların ekranda gösterilmeleri

önlenebilir. Yada rakamların, ölçek çizgilerinin üstünde (Above) veya altında (Below) yazılmaları

sağlanır. Ölçek çizgilerinden bağımsız olarak kaç adet rakam gösterileceği "Frequency" değerinin

değiştirilmesiyle mümkün olur. "Format" ikonuna tıklandığında, rakamların hangi matematiksel

formatta yazılacağı ve virgülden sonra kaç hane duyarlı (Digits after decimal point) olacağı

belirlenebilir. Ayrıca rakam font tipinin değiştirilmesi "Text Properties" alt menüsüne tıklanarak

yapılır.

(d) penceresi : X ekseninin çizgi tipi (kesikli, düz, vb) "Style", rengi "Color" ve kalınlığı "Witdth"

ile değiştirilebilir. Penceredeki ilgili menüler kullanılarak eksen başlangıç veya bitiş noktaları, ok

işaretleri ( ↑ → ) ile gösterilebilir.

3.3 - View (Görünüm) : Üzerine tıklandığında ekrana gelen menüler Şekil 3.3 'de verilmiştir.

"Fit to Window" seçildiğinde ekrandaki şekil, Grapher yazılım penceresinin kapladığı bütün alana

yayılır. "Page" ile şeklin yer aldığı sayfa, Grapher yazılım penceresinin kapladığı bütün alana

yayılır. "Actual Size" ile şeklin gerçek boyutu ekrana getirilir. "Full Screen" ile şekil, mönitör'ün

her tarafını kapsayacak şekilde ekrana gelir. Eski hale dönmek için "Esc" tuşuna veya mouse'a

tıklanır. "Zoom" da şekil boyutları değiştirilir. "In" ile büyütme, "Out" ile küçültme yapılır. Bu

işlemler "Bölüm 1 Giriş" te gösterilen "Düşey ikonlar" kullanılarak daha kolay yapılır. "Rectangle"

ile, kullanıcının şekil üzerinde görmek istediği bir alan diktörtgen'le büyültülür. "Selected" ile şekil

üzerinde mouse ile işaretli bir yer (eksen, grafik noktaları, vb) büyültülür.


8

Şekil 3.3 " View (Görünüm) " penceresi

Şekil 3.5 " Arrange (Düzenle) " penceresi

3.4 - Draw (Çiz) : Üzerine tıklandığında ekrana

gelen menüler Şekil 3.4 'de verilmiştir. Grafiğin

okumasına ve yorumlanmasına yardımcı olabilecek

çeşitli şekillerin (Text, Polygon, Polyline, Symbol,

Rectangle, Rounded Rect, Ellipse) ekrana çizilmesini

sağlar. Bu komutların seçimi, yine ekranın solundaki

"Düşey İkonlar" kullanılarak, daha kolay yapılabilir.

İstenilen bir şeklin çizimi bittikten sonra "Select"

ikonuna basılarak, şekil ile ilgili çizgi kalınlığı, rengi

ve iç boyamaları yapılabilir.

Şekil 3.4 "Draw (Çiz)" penceresi

3.5 - Arrange (Düzenle) : Üzerine tıklandığında ekrana

gelen menüler Şekil 3.5 'de verilmiştir. Aynı sayfada

birden fazla şeklin olması durumunda, bunların öncelik

sıralarına göre ekrana getirilmesi ile ilgili düzenlemelerin

yapıldığı bölümdür. "Move to Front" ile seçili bir şekil

yada nesne, en üste gönderilir. "Move to Back" ile, en alta

gönderilir. "Move Forward" şeklin bir adım üste, "Move

Backward" ise bir adım alta gönderilmesini sağlar.

"Combine (Birleştir)" ile iki yada daha fazla şekil tek

bir şekilmiş gibi davranır ve birleşirler. "Break Apart

(Ayır)" ile kombine hale getirilmiş olan şekiller

ayrılırlar. "Rotate (Döndür)" ile seçili bir nesne 0-

360o arasında döndürülür. "Free Rotate (Serbest

Dönme)" ile seçili bir nesne, mouse ile istenildiği

kadar serbestçe döndürülür. "Align Objects

(Nesneleri Hizala)" ile birden fazla şekil ve

nesnelerin yatay (horizontal) veya düşey (vertical)

hizalamaları yapılır.


9

3.6 - Graph (Grafik) : Grapher yazılımında verilerin 2-boyutlu çizimlerinin yapıldığı en önemli

bölümdür. Burada "Yeni Grafik (New Graph)" çizimleri yapıldığı gibi (Şekil 3.6A), "Add to Graph

(Grafiğe Ekle)" ile mevcut şekle; yeni eksen, veri, lejand ilave edilebilir (Şekil 3.6B) . Ayrıca

mevcut şekilde, işaretlenmiş bir eksenin kopyası karşı kenara otomatik olarak çizdirilir (Duplicate

Axis, Ekseni Kopyala).

Şekil 3.6A "Graph (Grafik)" penceresinde "Yeni Grafik (New Graph)" yaratılması

Şekil 3.6B "Graph (Grafik)" penceresinde "Add to Graph (Grafiğe Ekle)" yaratılması

3.6.1 - Line/Symbol (Çizgi/Sembol) : Grapher'da, Worksheet ile girilen verilerin X-Y

düzlemindeki çizimleri burada yapılır. Örneğin Şekil 2.2'de verilen ve Worksheet'de girişi yapılmış

Kuyu Log'u özdirenç (Ω.m) verilerini ele alalım. Çeşitli derinlikler için 3 ayrı kuyuya ait ölçüm

sonuçları ve derinlik değerleri ile beraber toplam 4 Sütun (Column) oluşturulmuştur. Sırasıyla

"Graph→New Graph→Line/Symbol" ikonlarına tıklandığında ve Şekil 3.2C 'dekine benzer bir

görüntü ekrana gelir. X için A-derinlik sütunu, Y için B-(1.KUYU) özdirenç sütünu seçilsin. "OK"


10

tuşuna tıklandığında sonuç derhal ekrana çizilecektir (Şekil 3.6.1a) . Buradan sonra eğri üzerinde

istenilen değişiklikleri yapmak için, Bölüm 3.2 Properties'de anlatılan işlemler takip edilebilir.

Şekil 3.6.1a "Line/Symbol" ile tekli grafik yaratılması

Şekil 3.6.1b "Line/Symbol" ile çoklu grafik yaratılması

işaretlenir ve "Properties" ikonuna tıklanarak Bölüm 3.2'de anlatıldığı gibi "Line, Fill Properties"

ve "Symbol" özellikleri, büyüklük-renk-desen özellikleri ile birlikte değiştirilir. İşlemler her bir

Aynı şekil üzerine diğer kuyulardan elde

edilen ölçüm sonuçlarını çizdirmek için önce

"Edit → Select All", sonra "Graph→Add to

Graph→ Plot→Line/Symbol Plot" yapılır.

Ekrana gelen pencerede, mevcut grafik

üzerine çizim yapılacağı belirtildikten ("OK"

tuşuna basıldıktan) sonra, "Open Worksheet"

penceresi açılır. Şekil 3.6.1a'daki çizimde

kullanılan aynı . dat verisi açılır. Bu sefer Y

sütunu için C-(2.KUYU) özdirenç sütunu

seçilir ve "OK" tuşuna basılır. Aynı işlemler

D sütunundaki 3.KUYU verileri için de

yapıldığında ekrana görüntüsü, Şekil 3.6.1b '

deki gibi olur. Böylece tek bir dosya içinde

yer alan verilerle, ortak eksenlere sahip çoklu

grafik çizimi elde edilmiş olur.

Boşlukta çift-mouse tıklandığında "Object

Manager" penceresi açılır (Şekil 3.6.1c) .

Burada yer alan eğri (plot) ve eksen (axis)

isimleri üzerinde "EditID" yapılarak yeniden

adlandırma yapılmıştır. Böylece hangi

eğrinin, hangi kuyu verisine ait olduğu daha

rahat görülür. Kuyu verilerinin çizim sırası,

istendiğinde sağdaki "Up" ve "Down"

ikonlarına tuşlanarak değiştirilebilir.

Bu aşamadan sonra kuyu verileri tek tek


11

Şekil 3.6.1c "EditID " ile yeniden isimlendirilen "Object Manager" penceresi

Şekil 3.6.1d Kuyu verisi eğrilerinin "Özelliklerinin" değiştirilmesi

Şekil 3.6.1e Kuyu verisi grafiğine ait eksen düzenlemeleri

kuyu verisi için tek tek yapıldığında, ekrana gelecek

olan görüntü Şekil 3.6.1.d 'deki gibi olacaktır. Dikkat

edilirse en sağda yer alan şekilde, istenilen bütün

değişikliklerin yapılmış ve eğri değişikliklerinin son

halini almış olduğu görülür.

Eksen isimleri ve ölçeklendirmeleri, Şekil 3.6.1c'deki

X- Derinlik, Y-Özdirenç seçenekleri işaretlenip

"Properties" ikonuna tıklanarak yapılır. Bu aşama

Bölüm 3.2.2 Eksen Ayarları' nda anlatıldığı gibi

yapıldığından, artık şekil üzerinde istenen bütün

düzenlemeler tamamlanmış olur (Şekil 3.6.1e) .


12

3.6.2 - Bar Chart (Düşey Çizgisel Çizim) : Grapher'da, Worksheet ile girilen verilerin Düşey

Çizgisel Gösterimleri (Bar Chart) burada yapılır. Sırasıyla "Graph→New Graph→Bar Chart"

ikonlarına tıklanarak ve Bölüm 3.6.1'deki işlem sırası takip edilerek Şekil 3.6.2 'deki görüntü elde

edilir.

Şekil 3.6.2 Kuyu verilerinin "Bar Chart" formatında gösterimi

3.6.3 - Function (Fonksiyon) : Dışarıdan veri dosyası okutulmadan, verilerin matematiksel bir

fonksiyonla Grapher tarafından hesaplanıp çizdirilebildiği tek seçenektir. Örneğin,

xey 223

3

3 7x 5x xx

+

+++=

denkleminde çeşitli x değerlerine karşılık gelen y değerlerinin Grapher tarafından hesaplanıp

çizdirilmesi için, "Graph→New Graph→Function" ikonlarına tıklanır. Ekrana gelen menüde

"Equation (Eşitlik)" penceredeki "Y = F(X) =" satırına,

( ( sqrt (pow (x,3) ) ) / (pow (x,3) + 5*pow (x,2) + 7*x + 3 ) ) + ( exp (2*x) )

yazılır ve "OK" tuşuna basılır (Şekil 3.6.3a) . Sonuç hızlı bir şekilde Grapher tarafından hesaplanır

ve ekrana çizilir (Şekil 3.6.3b) . Diğer matematiksel ve istatistiksel fonsksiyonlar aşağıda

verilmiştir :


13

Trigonometrik Fonksiyonlar :

sin(x) : sinüs

cos(x) : kosinüs

tan(x) : tanjant

asin(x) : ark sinüs

acos(x) : ark kosinüs

atan(x) : ark tanjant

Eksponensiyel Fonksiyonlar :

exp(x) : eksponensiyel fonksiyon (ex)

sinh(x) : hiperbolik sinüs

cosh(x) : hiperbolik kosinüs

tanh(x) : hiperbolik tanjant

ln(x) : Doğal logaritma

log10(x) : 10 tabanına göre logaritma

pow(x,y) : x'in y.inci kuvveti (xy).

Çeşitli Fonksiyonlar :

min(x,y) : en küçük x ve y değerleri

max(x,y) : en küçük x ve y değerleri

randn(x,y) : Gauss dağılımına uyan, aritmetik

ortalaması x ve standart sapması y değerine

karşılık gelen rasgele bir sayı üretir

randu(x) : 0 ile x arasında rasgele bir sayu üretir

sqrt(x) : x'in karekökü ( x )

Istatistiksel Fonksiyonlar

sum(a..z) : Bir sütündaki sayıların toplamı

avg(a..z) : Bir sütündaki sayıların

ortalaması

std(a..z) : Bir sütündaki sayıların standart

sapması (standard deviation)

rowmin(a..z) : Bir sütündaki en küçük

sayıyı bulur

rowmax(a..z) : Bir sütündaki en büyük

sayıyı bulur

Şekil 3.6.3a "Function" a ait formül giriş penceresi


14

Şekil 3.6.3b "Function" da tanımlanan formüle ait grafik

3.6.4 - Hi-Low Close (Yüksek-Düşük Açılış/Kapanış Grafiği) : Grapher'da, Yer Bilimcilerden

ziyade istatiksel amaçlı olarak Temel bilimciler tarafından kullanılan bir grafik gösterim formatıdır.

Daha çok sürekli verilerin belli zaman aralıklarından değişimlerinin görülmesi amacıyla kullanılır.

Özellikle borsa verilerinin açılış/kapanış zamanlarında yaptığı en yüksek ve en düşük işlem

hacimleri 5 sütun olacak şekilde bir veri dosyasına girildiğinde (Şekil 3.6.4a), değişimlerin

grafiksel olarak izlenmesi için "Hi-Low Close" çizim formatı tercih edilir (Şekil 3.6.4b). Bu şekilde

düşey çizgiler en büyük ve en düşük değerleri, sola dönük yatay çizgi açılış endeksini, sağa dönük

yatay çizgi ise kapanış endeksini göstermektedir.

Şekil 3.6.4a "Hi-Low Close" için Worksheet'de yazılmış bir veri dosyası


15

Şekil 3.6.4b Borsa açılış/kapanış endeks değerlerinin "Hi-Low Close" da gösterimi

3.6.5 - Polar : Grapher'da derece, radyan veya grad birimlerinin, radyal uzaklığa göre çizdirilmesi

istendiğinde kullanılan grafik şeklidir (Şekil 3.6.5) .

Şekil 3.6.5 "Polar" grafik çizim örneği


16

3.6.6 - Pie Chart (Elma Diyagramı) : Grapher'da 2-boyutlu verilerin, elma dilimi şeklinde

çizdirilmesi için kullanılan grafik şeklidir. Örnek bir veri girişi Worksheet kullanılarak yapılmış

(Şekil 3.6.6a) ve bu veriye ait "Pie Chart" menüsü, " Graph→New Graph→Pie Chart " yapılarak

Şekil 3.6.6a "Pie Chart" için Worksheet'de yazılmış dosya

Şekil 3.6.6b ' de verilmiştir. Burada her bir dilimin

merkezden ne kadar uzakta olacağı (Explode) ve

içlerinin hangi renk yada desene boyanacağı belirlenir. Dilim açıklamalarının (başlıklar) uzaklığı

ise "Distance" ikonu ile yapılır. Bu şekilde hazırlıklar bittiğinde "OK" tuşuna basılır (Şekil 3.6.6c).

Şekil 3.6.6c "Pie Chart" grafik çizim örneği

Şekil 3.6.6b "Pie Chart" penceresi


17

3.6.7 - Histogram (Düşey Diktörtgen Çizim) : Grapher'da X ve Y değerlerinin birbirlerine eşit

olmadığı durumlarda kullanılan bir çizim şeklidir. Daha çok Yer bilimcilerin kullandığı Histogram

türü grafik çizimlerine ait bir örnek Şekil 3.6.7 'de verimiştir.

Şekil 3.6.7 "Histogram" veya "Bar Chart" ile hazırlanmış grafik örneği

3. 7 - Window (Pencere) : Windows işletim sisteminin, hemen her yazılımda yer alan değişmeyen

temel menülerinden birisidir. Pencerelerin büyütülmesinde/küçültülmesinde kullanılır.

3. 8 - Help (Yardım) : Windows işletim sisteminin, hemen her yazılımda yer alan ve sadece o

yazılıma özel temel menülerden birisidir. "Help→Help Topics" tıklandığında Grapher ile ilgili

herhangi bir konuda ister konu başlıkları (Content), ister İndex , istenirse harf girilerek ve aratma

yapılarak (Find) bilgi alınır.

SON

golden software grapher v2 bir özelliğin (eksen, metin yazısı, grafik, vb) düzenlemelerini...

Documents