gom - strengthening medium and short-term … · web viewУдирдамжийг ДХТ...

Монгол Улсын Засгийн Газар – Дунд болон богино хугацааны төсвийн төлөвлөлтийг сайжруулах төсөл

Дэлхийн банк – ЭЗЧБТ-ийн 1A1 хэсэг

2008 оны 8-р сарын 25

Төсвийн бодлого, зохицуулалтын газрын дарга Б.Батжаргал танаа Сангийн Яам, Улаанбаатар хот, Монгол Улс

Төсвийн дунд болон богино хугацааны төлөвлөлтийг сайжруулах төслийг багаас боловсруулсан Төгсгөлийн тайланг орчуулан хүргүүлж байна. Уг тайлан нь Төслийн Ажлын удирдамжид тусгагдсан ажлуудын гүйцэтгэл (Гэрээний 4.С-р хавсралтын дагуу) болон төслийн хүрээнд хийгдсэн нэмэлт ажлуудын талаар товч дурдсан болно. Төслийг хэрэгжүүлэх явцад дунд хугацааны төсвийн стратеги, дээрээс-доош, доороос дээд түвшний төсөвлөлтийн үйл ажиллагааг боловсруулах болон зохиомжлох ажлуудад гол анхаарлаа төвлөрүүлэн ажиллаж тодорхой үр дүнд хүрлээ.

Уг тайлангийн англи хэл дээр хувилбарыг хавсралтын хамт 2008 оны 6 дугаар сарын 30-ны өдөр та бүхэнд хүргүүлсэн билээ.

Хүлээн авч танилцана уу.

Хүндэтгэсэн,

Хелен Тилли С.Доржханд

Төслийн Ерөнхий Зохицуулагч Төслийн Ерөнхий Зохицуулагч Олон улсын зөвлөх Үндэсний зөвлөх

Хадиджа Кадри Төслийн ерөнхий зохицуулагч, олон улсын зөвлөх

1



ТӨГСГӨЛИЙН ТАЙЛАН

2008 оны 8-р сарын 25

Глокомс Инк, Чикаго, АНУ

2



АГУУЛГА2. Оршил_________________________________________________________ 2

3. Төслийн үйл ажиллагааны талаар дүгнэлт: Нийт үр дүнгүүд 9

1.1 Хүснэгт 1 - Явцын эхний тайлангийн FIR арга хэмжээ 10

1.2 Хүснэгт 2 - Дунд хугацааны хоёрдахь тайлан SIR арга хэмжээ 12

1.3 Хүснэгт 3 – Эцсийн тайлангийн урьдчилсан тайлан FPR арга хэмжээ 14 _

1.4 Хүснэгт 4 – Зохион байгуулан явуулсан сургалтууд 15

1.5 Зохион байгуулах сургалтууд 19_

1.6 Хэрэгжүүлсэн нэмэлт арга хэмжээ – Ажлын удирдамжид тусгагдаагүй 21Error! Bookmark not defined.

4. Асуудлууд, Бэрхшээлүүд 22_

5. Зөвлөмж саналууд 24

1.7 Явцын зөвлөмжүүд 24_1.7.1 Зөвлөмж 1: Дэлгэрэнгүй PFM –ийг нэвтрүүлэх Үйл ажиллагааны төлөвлөгөөний хүрээ _____________________________________________________1.7.2 Зөвлөмж 2: Чадавхийг бэхжүүлэн PFM шинэчлэлийг дэмжих _____________1.7.3 Зөвлөмж 3: Дунд хугацааны PFM шинэчлэл чадавхийг хөгжүүлэх1.7.4 Зөвлөмж 4: СЯ-ны ажилтнууд PFM сургалт курст суралцах________________1.7.5 Зөвлөмж 5: Хосолмол төслийг хэрэгжүүлэх_____________________________1.7.6 Зөвлөмж 6: Цаашид СЯ-ны манлайллыг нэмэгдүүлэх_____________________

1.8 Tехникийн зөвлөмжүүд 27_1.8.1 Зөвлөмж 7: Орон нутгийн төсөв боловсруулалтыг засгийн газрын төв байгууллагын төсөв боловсруулалтыг нэгтгэх_________________________________1.8.2 Зөвлөмж 8: Мониторинг Хяналт шинжилгээний системийг боловсруулах _____1.8.3 Зөвлөмж 9: Хөтөлбөрийн стандарт хэрэглээг ашиглах туршлагад шилжих ___

ХАВСРАЛТУУД___________________________________________________________

Хавсралт 1: Төслийн хүрээнд боловсруулсан ТТ ба тайлангуууд 30__

Хавсралт 2: ДХТ-ийн Сангийн Яаманд зориулсан Гарын Авлага________________

Хавсралт 3: ДХТ-ийн Салбарын Яамдад зориулсан Гарын Авлага_______________

Хавсралт x 4: Засгийн газрын шийдвэр 126, 2008 оны 4 сарын 2________________

Хавсралт 5:Засгийн газрын шийдвэр 256, 2008оны 6 сарын 6__________________

3



4



ТОВЧИЛСОН ҮГСACD - Зээл тусламжийг зохицуулах газар ADB - Азийн хөгжлийн банкBoM - Монгол банкCPI - Хэрэглээний үнийн индексCSRS - Төрийн албаны шинэтгэлийн стратегиDF - Хөгжлийн санEPD - Эдийн засгийн бодлогын газар FFS - Төсвийн хүрээний мэдэгдэлFIR - Явцын эхний тайланFPCD - Төсвийн бодлого, зохицуулалтын газарFR - Төгсгөлтийн тайланGDP - Дотоодын нийт бүтээгдэхүүнGoM - Монгол улсын Засгийн газарIAR - Эхлэлийн тайланIMF - Олон улсын валютын санMDG - Мянганы хөгжлийн зорилтууд MoF - Сангийн яамMOECS - Боловсрол, соёл, шинжлэх ухааны яам MOSWL - Нийгмийн хамгаалал, хөдөлмөрийн яамMTB - Дунд хугацааны төсөвMTBF - Дунд хугацааны төсвийн хүрээ MTFF - Дунд хугацааны төсвийн хүрээMTR - Эрдсийн татварын орлого MTSEG - Дунд хугацааны нийгэм-эдийн засгийн чиглэл MUB - Нийслэлийн Засаг даргын Тамгын газарNMTR - Эрдсийн бус татварын орлогоPEM - Төсвийн зардлын удирдлагаPEPS - Бодлого, Зарлагын төлөвлөлтийн мэдэгдэлPIT - Орлогын албан татвар PM - Салбарын яамдPHs - Туршилтын яамдRMSM - - Шинэчилсэн стандартын доод түвшингийн загвар SEG - Нийгэм эдийн засгийн үндсэн чиглэл SIR - Дунд хугацааны хоёрдахь тайлан Swap - Салбарын хэмжээгээр хэрэглэх арга зам ToR - Ажлын удирдамжUNDP - НҮБ-ын Хөгжлийн Хөтөлбөр VAT - Нэмүү өртгийн татварWB - Дэлхийн Банк

Мөнгөн тэмдэгт:

$ - Америк долларTg. - Монгол төгрөг

1



ОРШИЛ

ТӨСЛИЙН ТӨГСГӨЛИЙН ЭНЭХҮҮ ТАЙЛАН НЬ АЖЛЫН УДИРДАМЖИД1 ТУСГАГДСАН ЭСЭХЭЭС ҮЛ ХАМААРАН ТУС ТӨСЛИЙГ ХЭРЭГЖҮҮЛЭХ БҮХ ҮЕ ШАТУУДЫН ГОЛЛОХ ҮЙЛ АЖИЛЛАГАА БОЛОН ХҮРСЭН ҮР ДҮНГ АГУУЛСАН БОЛНО. ДУНД ХУГАЦААНЫ ТӨСӨВЛӨЛТ НЬ ХЭДИЙГЭЭР БҮРЭН ХЭРЭГЖЭЭГҮЙ БАЙГАА БОЛОВЧ ЭНЭХҮҮ ҮЙЛ АЖИЛЛАГАА НЬ ҮРГЭЛЖИЛЖ, БАЙНГЫН САЙЖРУУЛАХ АЖЛУУД ХИЙГДСЭЭР БАЙНА. ЭНЭ УТГААРАА ТУС ТӨСӨЛ НЬ ДХТ-ИЙГ УЛАМ БОЛОВСРОНГУЙ БОЛГОХ СУУРИЙГ ТАВЬЖ, ЭХНИЙ АЛХМУУДЫГ ХИЙСЭН. ДУНД ХУГАЦААНЫ ХӨТӨЛБӨР БОЛОН ҮР ДҮНД ТУЛГУУРЛАСАН ТӨСӨВ НЬ ОЛОН УДАА ДАХИН ДАВТАГДАХ ҮЙЛ АЖИЛЛАГАА ТУЛ САНГИЙН ЯАМ БОЛОН БУСАД ЯАМ, АГЕНТЛАГУУД, ТЭДГЭЭРИЙН ОРОН НУТГИЙН ТҮВШНИЙ АЛБАН ХААГЧДЫН ЧАДАВХИЙГ ДЭЭШЛҮҮЛЭХИЙГ ШААРДАХ БОЛНО. ТУС ТӨСӨЛ НЬ ЭНЭ ТӨРЛИЙН ШИНЭТГЭЛ ХИЙХЭД ШААРДАГДАХ ХУГАЦААТАЙ ХАРЬЦУУЛАХАД ХАРЬЦАНГУЙ БОГИНО ХУГАЦААТАЙ БАЙСАН БӨГӨӨД УГ ТӨСЛИЙН ҮР ДҮН НЬ ИРЭЭДҮЙД ҮРГЭЛЖЛЭН ГАРСААР БАЙХ БОЛНО. ОДООГИЙН ШИНЭТГЭЛИЙН ТҮВШИНД ДХТ-ИЙН 2 ТӨРЛИЙН ГАРЫН АВЛАГА ЭЦЭСЛЭН БОЛОВСРУУЛАГДСАН БӨГӨӨД ШИНЭТГЭЛИЙН ҮЕ ШАТТАЙ ХОЛБООТОЙГООР БАЙНГА ӨӨРЧЛӨГДӨН ШИНЭЧЛЭГДЭЖ БАЙХ ШААРДЛАГАТАЙ.

Төслийн үйл явц, тохиолдсон бэрхшээлүүд болон төслийн зөвлөмжүүдийг багцлан энэхүү тайлангийн үндсэн хэсгүүдэд дор дэлгэрэнгүйгээр тайлбарласан болно.

Хүрсэн үр дүн

Тус төслийн хүрээнд хийгдсэн шинэтгэлийн стратегийн зохиомжийн дагуу Монгол улсын дунд хугацааны төсвийн төлөвлөлтийн стратегийн шинэтгэл нь хэрэгжих шатандаа байна. Санал болгож буй шинэтгэл нь Монгол улсын одоогийн бодит байдалд тулгуурлсан ба дээд зэргийн цогц бүтэцтэй байхдаа бус, хүрч болох бодит үр дүнтэй байх хэлбэрээр зохиогдсон. Үүнтэй холбоотойгоор Монгол улсын Засгийн газрын дараах 2 тогтоол батлагдсан гарсан болно: (i) 2008 оны 4-р сарын 2-ны 126 тоот тогтоол; болон (ii) 2008 оны 6-р сарын 6-ны 256 тоот тогтоол. Энэ тогтоолууд нь шинээр санал болгож буй ДХТ-ийн үйл ажиллагааг хэрэгжүүлэх гол баримт бичиг болох ба тус тайлангийн Хавсралт 4 болон 5-д хавсаргасан болно.

Төслийн хүрээнд дараах гол үр дүнг хүрэв. Үүнд:

(a) Тухайн жилийн төсвийн төлөвлөлтийн үе шатууд болон түүнийг хэрэгжүүлэх хугацаа бүхий Дунд хугацааны төсвийн төлөвлөлтийн стратеги;

(b) Макро эдийн засаг, төсвийн зорилтот үзүүлэлтүүд, тооцоо судалгаа болон МУЗГ-ын хэмжээнд тэдгээрийг зохистойгоор хэрэгжүүлэх хэрэгсэл бүхий Дунд хугацааны төсвийн хүрээ;

(c) БЗТМ-ийг ашиглан хөтөлбөрт тулгуурласан төсвийн туршилт;

(d) Төсвийн төлөвлөлтийн удирдамж боловсруулах; болон

1 Гэрээний Хавсралт IV С-д тусгагдсанаар Төгсгөлийн тайланд зөвхөн сургалтын тайлан орох ёстой байв.

2



(e) Сангийн яам болон туршилтын яамдад зориулсан албан ба албан бус сургалтууд зохион байгуулах.

ДХТ-ийн төлөвлөлтийн холбогдох стратегийн өөрчлөлтүүд бүхий шинэчлэгдсэн зохиомжийг одоогийн хэрэгжиж буй Төрийн албаны шинэтгэлийн стратегитай уялдуулах нь анхаарлын төвд байсан асуудлуудын нэг байв. ДХТ-ийн төлөвлөлтийн шинэчлэгдсэн стратеги нь үндсэн 3 үе шаттай. Үүнд: i) ДХТХ-г тодорхойлох, нийт орлогын хуваарилалт; ii) яамдын хөтөлбөрүүдийг боловсруулах; болон iii) зардлын хуваарилалт.

ДХТХ нь төсвийн гол тодорхойлогч нь бөгөөд макро эдийн засаг болон төсвийн хүрээг тогтоох таамаглалын үндсэн хэрэгсэл юм. Хэдийгээр энэ нь хуваарилалт хийх хэрэгсэл биш боловч нийт орлогыг тодорхойлдог. Түүний үндсэн гарц нь татварын төсөөлөл, зарлагын таамаглал, төсвийн тэнцэл болон бодлогын асуудлын хэлэлцүүлэг болно. ОУВС-гийн Санхүүгийн програмын хандлага нь Монгол улсад хамгийн тохиромжтой бөгөөд бүтцийн тэнцлийн арга нь түүний бодлогыг боловсруулах арга хэмжээний хамгийн чухал арга юм. Бүтцийн тэнцлийн аргын гол зорилго нь эдийн засгийн үйл ажиллагааны давтамжийн өөрчлөлт нь төсвийн тэнцэлд нөлөөлөх нөлөөллийг багасгах зорилготой байдаг.

МУЗГ-т санал болгож буй төсвийн зарчим нь давтамжийн эсрэг бодлого бүхий бүтцийн тэг тэнцлийн арга юм. Энэ арга нь зэсийн бага үнийн хувьд төсвийн алдагдал гарч, зэсийн үнэ өндөр байхад төсвийн ашиг байх боломжийг агуулна.

Туршилтын яамд нь хөтөлбөрт суурилсан ДХТ-ийг хэрэгжүүлж эхлээд байна. Энэ нь хөтөлбөрөө болон үйл ажиллагааны үнэлгээний үзүүлэлтүүдээ тодорхойлох; Сангийн яамнаас төсвийн хязгаар тогтоох; төсвийн хязгааруудыг хөтөлбөрт хуваарилах, санхүүгийн шинжилгээ хийх болон зардал тооцох үйл ажиллагаа юм. НХХЯ нь төсвөө үндсэн таван хөтөлбөрт тусгасан бол БСШУЯ нь үндсэн гурван хөтөлбөрт хуваарилсан болно.

Төслийг хэрэгжүүлэх явцад дараах удирдамжуудыг боловсруулсан болно. Үүнд: БЗТМ боловсруулах; үйл ажиллагааны гарцыг тодорхойлох; зардал тооцох аргачлал; сургуулиудын санхүүжилтийг сайжруулах; төсвийн талаар яамдын хэлэлцүүлэг хийх; дунд хугацааны төсөв бэлтгэх; болон Засгийн газар болон Улсын Их Хурал2-ын оролцоо зэрэг болно. Эдгээр удирдамжууд нь харилцан яригдаж, сургалтын явцад ашиглагдсан ба Хавсралт 2 болон 3-т тусгагдсан гарын авлагуудад тусгагдсан. Эдгээр гарын авлагууд нь цаашид зохион байгуулагдах сургалт семинарын үндсэн материал болно.

Ажлын байран дахь сургалт, хамтран ажиллаж дадлагажуулах болон зөвлөмж өгөх зэрэг албан болон албан бус хэлбэрийн сургалтууд нь төслийг үр дүнтэй хэрэгжүүлэх үндсэн нөхцөл болсон.

2 The full list of reports and notes produced by the project can be found on pages 29 – 31.

3



Асуудлууд

Эдгээр зөвлөмжүүд нь төслийг хэрэгжүүлэх явцад урган гарсан асуудлууд юм. Нэгдүгээрт: бүрэн хэмжээгээр гарцаар төсөв хийхэд шилжих үндсэн суурь нь болсон эдийн засгийн үр ашигтай ангилал алга байсан ба хэт олон Төсвийн ерөнхийлөн захирагчид байв. Энэ нь төрийн албаны шинэтгэл хийх нь зайлшгүй болохыг илэрхийлж байна. Хоёрдугаарт: тухайн төсвийн жилд төсвийн тодотгол хийдэг одоогийн зарчим нь төсвийг төлөвлөх ажиллагааны ач холбогдлыг бууруулж байна. Гуравдугаарт: Төсвийн удирдлагын шинэтгэлийн үндсэн чиг хандлага нь тодорхой бусаас хэрэгжих үе шатны дэс дараалал нь сул тогтоогдсон давхардсан төслүүдээс харагдаж байна. Жишээ нь: АХБ-ны хэрэгжүүлж буй Стратеги төлөвлөлтийн төсөл нь Төсвийн шинэтгэл эхлэхээс өмнө эхлэх ёстой. Стратеги төлөвлөлтийн төсөл нь зарим нэгэн асуудлыг онолын хувьд олон улсын тэргүүн туршлага дээр үндэслэн илүү нарийвчилсан аргачлалыг санал болгосон байна. Энэ нь төсвийн шинэтгэлийг эхлүүлэх гол үндэс болж болохоор байв. Гэвч, цаг хугацааны хувьд эсрэгээрээ болж, Стратеги төлөвлөлтийн төсөлтэй хамт төсвийн шинэтгэлийн төсөл эхэлсэн байлаа. Энэ нь хэрэгжүүлж буй хоёр төслөөс өөр аргачлал дэвшүүлэхэд хүргэж, төөрөгдөл оруулж болзошгүй юм. Учир нь, нэг төсөл нь хэт онолын бөгөөд дараа илүү гүнзгий түвшний, нөгөө нь түүнийг хялбарчлан, хэрэгжүүлж болохуйц болгосон. Харин, төслийг хэрэгжүүлж буй яамдын хувьд төөрөгдөлд орж болзошгүй эрсдэл байна.

Зөвлөмжүүд

Энэхүү тайлан нь төсвийн шинэтгэлийн явц болон техникийн хэд хэдэн зөвлөмжийг агуулна. Зөвлөмжүүд нь шинэтгэлийн логик үе шатууд, төвлөрсөн зохион байгуулалт, чадавхийг бэхжүүлэх саналууд, орон нутгийн болон улсын төсвийн төлөвлөлтийг нэгтгэх санал болон M&E системийг байгуулах зэрэг зөвлөмжүүдийг агуулна. Эдгээр нь зөвлөмж бүхий бүлэгт дэлгэрэнгүй тусгагдсан болно.

4



1. ТӨСЛИЙН ТОВЧОО

Төслийн нэр: Дунд болон богино хугацааны төсвийн төлөвлөлтийг сайжуулах төсөл

Төслийн дугаар: WB_ECTAC Component 1A1

Улс: Монгол

ТӨСЛИЙН ЗОРИЛГО: Төсвийн байгууллагын удирдлага санхүүжилтийн хуулийн хүрээнд Дунд болон богино хугацааны төсвийн төлөвлөлтийг сайжуулах

МУЗГ-т ДХТ-ийг төв болон агентлагийн хэмжээнд нэвтрүүлэхэд туслах

ТӨЛӨВЛӨСӨН БҮТЭЭГДЭХҮҮН:

(a) ДХТХ, ДХТ-ийг ашиглах үйл явцын

(b) ДХТХ ба ДХТ-ийг боловсруулах ба хэрэглэх үйл явцын дизайныг өөрчлөх: Эдийн засаг төсвийн төсөөллийг тусган эдийн засгийн гол параметрүүдэд үндэслэн Макро, төсвийн бодлогын мэдэгдэлд суурилсан загварт тулгуурлан орлого зарлагын төсөөллийг сайжруулан дээрээс доош чиглэсэн төсвийн төлөвлөлтийг бэхжүүлэх .

(c) Салбарын яамдын түвшинд хөтөлбөрт суурилсан төсвийн хүрээг гурван жилээр боловсруулах: төсвийн хуваарилалтын тодорхой байдлыг нэмэгдүүлэхийн тулд энэ нь Бодлого, зарлага төлөвлөлтийн мэдэгдэл, Дунд хугацааны стратегийн төлөвлөлтүүд мөн СЯ, ЗГХЭГ-тай зөвшилцсөн төсвийн хязгаар зэрэгт үндэслэнэ.

(d) Төслийн хэрэгжилтийг амжилттай эзэмших хүлээгдэх үр дүнд хүргэхийн тул сургалт, семинариуд, уулзалт хэлэлцүүлгүүдийг зохион явуулах.

5



ТӨСЛИЙН ГОЛ АРГА ХЭМЖЭЭ :

(a) Макро-эдийн засаг, санхүүгийн хүрээний мэдэгдэл

Олон улсын шилдэг туршлагад үндэслэн төсөөллийн арга зүй, бодлого боловсруулах арга зүй, арга хэрэгслийг боловсруулах,

СЯ-аас тохирсон төсвийн багц болон санхүүжилтийн шийдвэрийг гаргахад зориулсан бодлогын удирдамж үйл ажиллагааны хүрээ болох Макро , Төсвийн хүрээний мэдэгдэл боловсруулах

ЗГХЭГ болон УИХ-д өргөн барих төсвийн баримт бичгийн боловсруулалт СЯ-ны ажилтнуудыг сургах

(b) Бодлогоор хэрэгжүүлэх төсвийн үйл ажиллагаанд шилжихэд чиглэсэн дээрээс доош, доороос дээш чиглэсэн ил тод, үр ашиг, үр дүнтэй ДХТ-ийг боловсруулахад шаардагдах Төсөв боловсруулах болон Төсвийн хүрээг бэлтгэх.

Гурван жилийн төсөв боловсруулах Төсвийн байгууллагуудад төсөв боловсруулах талаар зааварчилгаа

боловсруулах ДХТ-ийн болон төсвийн баримт бичигт холбогдох асуудлуудыг боловсруулах ДХТ-т дүн шинжилгээ хийх механизмыг боловсруулах бий болгох

(c) Төсвийн зарлагын менементийн үйл ажиллагааны хүрээг боловсруулах :

Дээрээс доош чиглэсэн бодлого ба төсвийн шийдвэрийн параметрүүдтэй (үүнд СЯ-ны тогтоосон төсвийн хязгаарыг оруулна) зохицол бүхий хөтөлбөрт суурилсан төсөвлөлтийн үр ашигтай, үр дүнтэй арга зүйг яамдын түвшинд ДХТ-ийн доороос дээш чиглэсэн үйл явцтай нэгтгэх

Төсвийн байгууллагуудын тодорхойлсон стратегийн зорилтуудын санхүүгийн үр дагаврыг оношлох

Туршилтын яамдын(БСШУЯ, НХХЯ) төсөв ба гүйцэтгэлийн үзүүлэлтүүдийг боловсруулах тодорхойлох and performance indicators

Гүйцэтгэлийн шалгуур үзүүлэлтүүд, өртгийн анализэд (дээрээс доош чиглэсэн бодлогын арга хэмжээг доороос дээш чиглэсэн хөтөлбөрт чиглэсэн шаардлагуудтай уялдуулан салбарын яамдын хөтөлбөр арга хэмжээг эрэмбэлэх

(d) Сургалт, Семинари, Хэлэлцүүлэгийг сургалтын арга хэмжээ тогтвортой хэрэгжихэд зориулан явуулах

Үр дүнд чиглэсэн сургалтыг зохион байгуулах

Ажлын байранд сургалт явуулах үйл явцын дунд суралцах арга

Төслийн менежментийн арга техникийн талаар хэлэлцүүлэг , семинари

6



Төсөл эхлэх өдөр : 2007 оны 1 дүгээр сарын 8

Төсөл үргэлжлэх хугацаа : 2008 оны 6 дугаар сарын 30

7



2. ТАНИЛЦУУЛГА

Энэхүү сүүлийн тайланд 2007 оны 1 дүгээр сараас 2008 оны 6 дугаар сар хүртэл хэрэгжсэн төслийн үйл ажиллагааны явцад гарсан дэвшилтэт ажлуудын талаар илтгэсэн байгаа. Тайлангийн гол хэсэг нь төслөөр бий болгосон бүтээгдэхүүнүүдийн тухай дүгнэлтүүд, дэвшилүүдийн тухай товч хэлэлцүүлэг болон төслийн хэрэгжилтийн явцад тохиолдсон болон хэвээр байгаа сорилтуудын талаар мэдээлнэ. Төслийн гол баримт бичгүүдийг хавсаргав.

Төслийн гол зорилго нь СЯ-нд төсвийн төлөвлөлтийг бэхжүүлэх шинэчлэлийн үйл явцыг хэрэгжүүлэхэд туслах тухайлбал ДХТ-ийн төлөвлөлтийг нэвтрүүлэхэд дэмжлэг үзүүлэх юм. Хэрэв хөтөлбөрт суурилсан төсөвлөлт хэрэгжүүлэхэд амархан сонсогдож байгаа энэхүү үйл явцыг нэтрүүлэх нь үнэн хэрэгтээ илүү нүсэр бүтэцтэй шинэчлэлийн нэлээд гүнзгий түвшинд буюу засгийн газар бүхэлдээ төдийгүй Парламентэд шинэчлэлийг нэвтрүүлсэнээр биелэлээ олох үйл явц юм.

Төсвийн хэрэгжилтийн үед төслийг хэрэгжүүлэгч баг засгийн газрын болон СЯ-ны анхаарлыг энэ чиглэлд татахыг хүсэж байв:

Хөтөлбөрийн төсөвлөлтийн үр дүнтэй тогтолцоонд СЯ-ны ажилтнуудын төсвийг бэлтгэх аргад төдийгүй төрийн байгууллагуудыг бүгдийг хамарсан өөрчлөлт хийх шаардлагатай болдог. Хөтөлбөрийн төсөвлөлт нь төсвийг бэлтгэх аргыг өөрчлөх төдий биш харин засгийн газрын хандлага бодлого өөрчлөх тухай асуудал байдаг. Энэ нь уламжлалт зардалд чиглэсэн хандлагыг шинэлэг аргаар төлөвлөж, удирдаж төсөвлөх замаар гурван жилийн хугацаагаар хэрэгжүүлэх хөтөлбөрийн төсөвлөлт хийх тухай юм. Тиймээс салбарын яамд , төрийн байгууллагууд төсвөө бэлтгэхийн тулд хөтөлбөрийн бүтцийг боловсруулах хэрэгтэй.

Туршилтын яамд дотроо хөтөлбөрүүд боловсруулах хэрэгтэй. Хөтөлбөрийн төсөвлөлтийг боловсруулсанаар хөтөлбөрийн зорилтыг биелүүлэхэд илүү бие даасан байдалаар хэрэгжүүлэхэд нэмэртэй бөгөөд илүү үүрэг хариуцлагыг ч мөн хүлээх болон. Гол зорилго нь арга хэмжээ, зорилтууд, хуваарилж буй санхүүжилт хоорондын тодорхой холбооноос гарах удирдлагын хариуцлага тооцох байдлыг их хэмжээгээр нэмэгдүүлэхэд оршино.

ДХТ-ийн стратеги үйл явцыг дахин загварчлах боловсруулахад одоогийн асуудлууд, саадыг дунд хугацааны төсөвлөлтийн явцад хөндөж тавихын тул зөвлөлдөх аргыг хэрэглэсэн байгаа. Зөвлөлдөх аргын шинж байдлыг дарааь гол хэлбэрээр хэрэглэсэн болно. үүнд:

(1) загварыг тодорхойлох шинээр бэлтгэхдээ одоогийн туршлагыг олон улсын шилдэг туршлагад нийцүүлсэн;

(2) төслийн баг ДХТ-ийг бэлтгэх үе шат бүрт гаргасан шийдлүүдийн талаар тохиромжтой байдал, хууль эрхийн хүрээнд, практик хэрэглээнд тохирох эсэх талаар хэлэлцсэн;

8



(3) СЯ-ны Төсвийн бодлого зохицуулалтын газар болон бусад холбогдох газар, хэлтэс болон техникийн ажилтнуудтай тодорхойлолтын/хүчинтэй байдлын талаар хэлэлцсэн;

(4) Санал зөвшилцлын дагуу засвар өөрчлөлтүүд цаашид сайжруулах зүйлүүдийг тусгасан.

(5) Техникийн сайжруулалтыг төсвийн баг өөрчлөлт тохируулга оруулах бүр хийж байсан;

(6) Бий болгосон бүтээгдэхүүнээ эцсийн байдлаар боловсруулж дизайныг бүрэн гүйцэд болгон тайлагнасан.

3. ТӨСВИЙН АРГА ХЭМЖЭЭНИЙ ТАЛААР ДҮГНЭЛТ : ЕРӨНХИЙ ҮР ДҮНГҮҮД

Энэ хэсэгт төсвийн арга хэмжээг дүгнэн нэтгэсэн хүснэгтийг ажлын удирдамжтай харьцуулан үзүүллээ төслийн тайлагнах хугацаагаар лавлах цэг болгон оруулллаа.: Эхлэлийн тайлан (ЭТ); Эхлэлийн тайлангийн дунд хугацааны тайлан (ЭТХТ); Эцсийн тайлангийн урьдчилсан тайлан (ЭТУТ). Энэ хэсэгт төсөл хэрэгжсэн нийт хугацааны (2007 оны 1 сараас – 2008 оны 6 сар ) турш явуулсан арга хэмжээний талаар өгүүлнэ.

Туршилтын гурван яамдад (Сангийн яам, БСШУЯ, НХХЯ) хэрэгжүүлэхээр төлөвлөсөн үйл ажиллагаа төлөвлөгөөний дагуу хэрэгжсэн. Одоогийн хэрэгжүүлж байгаа болон хэрэгжүүлж дууссан арга хэмжээг хэрэгжүүлэх явцад суралцах аргыг ашигласан болон. Үүнд ажлын байран дээр нь сургалт зөвлөлгөө өгөх, дасгалжуулах албан сургалтаар мэдлэг олгох олсон мэдлэгээ ур чадвар болгон хувиргахад нь гол анхаарлыг хандуулж байсан.

Тайлан бэлтгэх хугацаанд үргэлжлэн хэрэгжүүлж буй арга хэмжээнээс тусад нь яамдын ажилтнуудыг сургах сургалтын үйл ажиллагааг өргөжүүлсэн. Цаашид зарим Ажлын удирдамжид тусгаагүй боловч төсвийн хэрэгжилтэнд чухал шаардлагатай арга хэмжээг авч хэрэгжүүлсэн бөгөөд цар хэмжээний хувьд нэмэлт арга хэмжээ шаардлагатай болсон.

Дараахь хүснэгтүүд төслийн хугацаанд хэрэгжүүлсэн үйл ажиллагааны жагсаалт бөгөөдтовч дүнэлтүүдийг оруулсан байгаа мөн Ажлын удирдамжаас гадуур хэрэгжүүлсэн арга хэмжээг ч мөн адил оруулсан. Бүх бүтээгдэхүүний талаар англи монгол хэл дээр үзэж болно.

9

GoM - Strengthening Medium and Short-Term Budget Planning ProjectWorld Bank – ECTAC Project Component 1A1

1.1 ХҮСНЭГТ 1 - ЯВЦЫН ЭХНИЙ ТАЙЛАНГИЙН (FIR) АРГА ХЭМЖЭЭ

дугаар Гүйцэтгэх ажил дугаар Хүлээгдэх үр дүн Тайлбарууд2.1.1 Эдийн засгийн орчны гол

параметрүүд зорилтуудыг тодорхойлох, хөгжлийн хөтөлбөрийн тэргүүлэх чиглэл, хөгжлийн хандлагыг таамаглах арга хэрэгсэл ба арга зүй боловсруулах

2.1.1.1 ДХТХ-ний гол параметрүүд болон зорилтуудыг тодорхойлсон Бүрэн дууссан

2.1.1.2 Гарын авлага боловсруулсан

ДХТ-ийн хоёр гарын авлагыг боловсруулж дууссан: нэг нь СЯ-нд нөгөө нь салбарын яамдад зориулан гаргасан. Ажлын удирдамжид 1 гарын авлага гаргах тухай заасан.

2.1.1.3

Бодлого боловсруулахад тохиромжтой төсөөлөл, таамаглалын арга хэрэгсэл ба арга зүйг боловсруулав

Хийгдэж дууссан – Тайланг СЯ-нд өргөн барьж хэлэлцүүлэг явуулсан

2.1.1.4Хөтөлбөрт суурилсан төсвийг хэрэгжүүлэх боломжит арга замуудыг тодорхойлж туршсан

Хийгдэж дууссан – БЗТМ-ийг туршиж хөтөлбөрт суурилсан төсөв бэлтгэхэд БСШУЯ, НХХЯ-нд тус тус ашигласан.

2.1.1.5

Урт, богино хугацааны макро эдийн засгийн болон санхүүгийн нөлөөллийн иж бүрэн шинжилгээг төсвийн санхүүжилтийн талаас, наад зах нь хоёр төрлийн татварыг (орлогын, нэмүү өртөгийн ); хамруулан хийсэн


2.1.1.6Зөвлөх ажилтнуудын хамтарсан сургалтын болон бодлогын баримт бичгийг боловсрулан гаргасан

Хийгдэж дууссан – Саналын төслийг боловсруулж дууссан бөгөө ДХТХ-ний төсөлд оруулсан байгаа

2.1.1.7Туршилтын төсөл хэрэгжүүлж буй яамдын ажилтнуудад сургалт явуулж ур чадвар олгосон

Хэд хэдэн төрлийн албан ба бусад сургалтуудыг явуулсан (СЯ болон бусад салбарын яамд байгууллагуудад зориулсан сургалтуудыг 2008 оны 7 сард явуулахаар батлагдсан.

Prepared and Submitted by Glocoms Incorporated, 30 June 2008

Page 10


дугаар Гүйцэтгэх ажил дугаар Хүлээгдэх үр дүн Тайлбарууд2.3.1 Байгууллагын стратеги зорилт ,

хөтөлбөр арга хэмжээг тодорхойлоход санхүүгийн нөлөөллийг оношлох

2.3.1.1Стратеги зорилтуудын санхүүгийн нөлөөллийг оношилсон;

Хийгдэж дууссан – БСШУЯ , НХХЯ –нй төсвийн стратегиуд болон санхүүгийн нөлөөллийг боловсруулж эдгээр яамд оношлох үйл ажиллагааг хэрэгжүүлэхэд нь тусалсан.

2.3.1.2 Байгууллага тус бүрийн хөтөлбөр арга хэмжээний эдийн засаг, төсөв, нийгмийн үр дагаварт шинжилгээ хийсэн

Хийгдэж дууссан – Хэд хэдэн теникийн тэмдэглэлийг яамд болон төсвийн байгууллагууд бие даан ийм шинжилгээ хийхэд нь зориулж боловсруулсан.

2.3.1.3 Салбарын Стартегийн баримт бичигт санхүүгийн үр дагаврын шинжилгээ хийсэн Хйигдэж дууссан – 2.3.1.2-ыг үзнэ үү

Удирдамжийг ДХТ бэлтгэх журмын Гарын авлагад оруулан боловсруулсан

2.3.1.4 Салбарын стратегийн баримт бичиг, хөтөлбөр, арга хэмжээнд санхүүгийн нөлөөллийн шинжилгээ хийх удирдамж, гарын авлага боловсруулсан

2.3.2 Төсөл хэрэгжүүлж буй яамдын төсөв, гүйцэтгэлийн шалгуур үзүүлэлтүүдийг боловсруулах

2.3.2.1 Хөтөлбөрт суурилсан төсөвлөлтйиг туршилтын яамдад боловсруулсан

Хйигдэж дууссан - 2008 оны УИХ-аар батлагдан хэвлэгдсэн төсвийн баримт бичгээс лавлаж болно

2.3.2.2 Гүцэтгэлийн шалгуур үзүүлэлт, бенчмарк стандартуудыг тодорхойлон тогтоосон

Хйигдэж дууссан – Туршилтын яамдын төсвийг гүйцэтгэлийн шалгуур үзүүлэлтүүдийг тусган боловсруулсан Хэд хэдэн ТТ –ийг 2008 оны 2,3, 4 саруудад тус бүр боловсруулж гүйцэтгэлийн гол гол шалгуур үзүүлэлтүүд дээр яам тус бүрт ялгаатай байхаар заасан байгаа

3.2 Сургалт семинариуд 3.2.1

Төлөвлөгөөний дагуу ажлын байран дээр сургалт явуулах нэг бүрчлэн зөвлөгөө өгөх, семинар хэлэлцүүлэгийг өргөн цар хүрээгээр зохион явуулав

Сургалтуудыг явуулсан – доорхи хүснэгтүүдийг харна уу


Page 11


1.2 ХҮСНЭГТ 2 – ДУНД ХУГАЦААНЫ ХОЁРДАХЬ ТАЙЛАНГИЙН (SIR) АРГА ХЭМЖЭЭ

S.I.R. ActivitiesNo. Nature No. Хүлээгдэх Үр дүн Одоогийн байдал

2.1.1 Эдийн засгийн орчны гол параметрүүд зорилтуудыг тодорхойлох, хөгжлийн хөтөлбөрийн тэргүүлэх чиглэл, хөгжлийн хандлагыг урьдчилан тодорхойлох арга хэрэгсэл ба арга зүйг боловсруулах

2.1.1.1 Дунд хугацааны төсвийн хүрээний гол параметрүүд, зорилтуудыг тодорхойлсон


2.1.2 Засгийн газар, Улсын Их хурлын өргөн барих төсвийн баримт бичгийг боловсруулах

2.1.2.1 СЯ төсвийн баримт бичгийг боловсруулах өргөн барихад тусалсан

Хийгдэж дууссан – СЯ-нд өргөн барьсан баримт бичигт төсвийг бэлтгэх үе шатны хуваарь, Дунд хугацааны төсвийг бэлтгэхэд баримтлах үзэл баримтлалыг тусгасан.

Уг баримт бичгийн төсөлд төсвийн бүтэц агуулгыг дэлгэрэнгүй тодорхойлж санал авахаар болон батлуулахаар Сангийн Яамны нэмэлт тайлбарыг 2007 оны 6-р, 9-р саруудад хүргүүлсэн. 2007 оны 9-р сарын 7-оос 8-ны өдрүүдэд зохиогдсон сургалтын үеэр СЯ болон бусад салбарын төлөөллүүдтэй уг баримт бичгийн форматын хэлэлцүүлэг хийгдсэн

2.1.2 Засгийн газар, Улсын Их хурлын өргөн барих төсвийн баримт бичгийг боловсруулах

2.1.2.1 СЯ төсвийн баримт бичгийг боловсруулах өргөн барихад тусалсан

Засгийн газар, УИХ-аар хэлэлцүүлэх ДХТХ, ДХТийн баримт бичгийн агуулга, төсвийн нэгтгэлийг хүснэгтийг шинэчлэн боловсруулж, Сангийн яаманд зориулсан гарын авлагад тусгаж өглөө.

2.1.2.2 Олон улсын шилдэг туршлагуудад үндэслэн туршилтын яамдын төсвийн үйл

Хийгдэж дууссан –Яамдад зориулсан гарын авлагад БЗТМ-ийн бүтцэд тулгуурлан ДХТ-ийг боловсруулах ажлыг нарийвчлан тодорхойлсон. ЭДгээр форматууд боложн журмуудыг туршилтын хоёр яаман дээр 2008


Page 12



ажиллагааг тусгасан загвар ДХТ-ийн баримт бичиг бэлэн болсон.

оны төсөв бэлтгэхэд ашигласан бөгөөд төсөв бэлтгэх төслийн ажлын туршлагад тулгуурлав.

2.1.2.3 Төсөв хэлэлцэх тухай холбогдох талуудад зориулсан удирдамж

Хийгдэж дууссан- Яамдад зориулан СЯ-тай хийх төсвийн хэлэлцүүлгийн агуулга журмын талаар заавар тэмдэглэл боловсруулан СЯ-нд 2007 оны 9 дүгээр сард тайлбар санал авахаар өргөн барьсан. Энэхүү заавар нь хэлэлцүүлгийг хэрхэн хийх талаар яамдад удирдамж болох юм. Уг заавар нь ДХТ-ийн гарын авлагад орсон байгаа

2.2.2 Төсвийн байгууллагуудад зориулсан төсөв бэлтгэх тухай дэлгэрэнгүй заавар боловсруулах

2.2.2.1 Төсвийн байгууллагуудад зориулсан төсөв бэлтгэх тухай дэлгэрэнгүй заавар

Хийгдэж дууссан – БЗТМ-ийн маягтуудыг БСШУЯ-нд хэрэглэсэн. Тус яамны жишгийг ДХТболовсруулах Гарын авлагад тусган хэлэлцүүлсэн.

2.2.2.2 СЯ-нд зориулсан Гарын авлага заавар

Хийгдэж дууссан – ДХТ-ийн Гарын авлагыг СЯ-нд зориулан боловсруулж СЯ болон туршилтын яамдад холбогдох тайлбар заавруудыг гарын авлагын төсөлд тусгасан.

2.2.2.3 ДХТболон жил бүрийн төсвийн асуудлууд боловсруулалт

Хийгдэж дууссан – Үүнийг төсвийн хязгаарыг боловсруулах арга зүйн удирдамж гэж нэрлэж байгаа Хавсралт 2-т Бүтэц агуулгыг үзүүлэв.

2.2.3.1 Төсвийн нийт зардлын зорилтуудыг салгах

Хийгдэж дууссан– СЯ-тай дэлгэрэнгүй байдлаар хэлэлцэж энэ ажлыг гүйцэтгэх удирдамжийг нарийвчилсан байдлаар боловсруулав.

2.2.3.2.: Төсвийн нэгжүүд, салбарын яамд, СЯ-ны мэргэжилтнүүдэд заориулсан ДХТ болон жилийн төсөв бэлтгэх тухай гарын авлага

Хийгдэж дууссан – SIR тайланг өргөн барьсаны дараа салбарын яамдад зориулсан гарын авлагын төсөл одоо бүрэн бэлэн болсон. – Хийгдэж дууссан. СЯ-ны санал тайлбарыг тусгахаар өргөн барьсан СЯ-нд зориулсан гарын авлагын одоо бэлэн болсон.

2.2.3.3 ДХТ-ийн асуудлуудын баримт бичиг

Хийгдэж дууссан – бүтэц агуулгыг боловсруулж дууссан: энэ нь төсвийн хязгаар ба арга зүйн удирдамж нэртэйгээр бэлтгэгдсэн ДХТ-ийн Гарын авлагын бүлэг 4- өөс үзэж болно.

Жилийн төсвийн асуудлуудын баримт бичиг

Хийгдэж дууссан – Туршилтын хоёр яамдад зориулан бэлтгэсэн төсвийн маягтуудыг нэмэгдүүлсэн байгаа. Энэ нь төсвийн баримт бичгийн хавсралтад орсон .

2.3.3. Хөтөлбөр , Арга 2.3.3.1 Төсвийн байгууллагууд хөтөлбөр Хийгдэж дууссан – Эрэмбэлэх арга зүйн тухай зааврыг ДХТ-ийн Гарын


Page 13



хэмжээг эрэмбэлэх арга хэмжээгээ эрэмбэлэх авлагад тусгасан. 2.3.3.2 Эрэмбэлэлт хийхэд зориулсан

дүн шинжилгээний эдийн засаг нийгмийн үр дагаварт үндэслэн улсын төсвийн бодлогын хөтөлбөрийн харьцуулалтыг багтаасан Бодлогын зөвлөмж

Хйигдэж дууссан - энэ үйл ажиллагааг өмнө хэрэгжүүлсэн арга хэмжээтэй нягт холбоотойгоор гүйцэтгэсэн. ДХТ-ийн Гарын авлагад арга хэмжээ хөтөлбөрийн эрэмбэлэлтийг хйих зааврыг оруулсан.

2.3.3.3.: Салбарын Стратегийн баримт бичгийн дагуу арга хэмжээ, хөтөлбөрийг эрэмбэлэхэд зориулсан удирдамж

Яамдад зориулсан ДХТ-ийн Гарын авлагын бүлэг 3, 4-т бодлогын бичгүүд түүнийдотор Салбарын Стратегийн баримт бичгийг үндэслэн эрэмбэлэлтийг хэрхэн гүйцэтгэх талаар заавар удирдамжийг багтаасан.


Page 14


1.3 ХҮСНЭГТ 3 – ТӨГСӨГӨЛИЙН ТАЙЛАНГИЙН УРЬДЧИЛСАН ТАЙЛАНГИЙН (FPR)АРГА ХЭМЖЭЭ

F.P.R. ActivitiesОдоогийн байдал

No. Хийгдэх ажлууд No. Хүлээгдэх үр дүнгүүд 2.2.1 Дунд хугацааны (3-жилийн)

төсвийг боловсруулах2.2.1.1 Зөвлөхүүдийн дэмжлэгтэйгээр

дэлгэрэнгүй эдийн засаг, төсөв, нийгмийн үр дагаврын шинжилгээ явуулах

Энэ ажлыг төслийн хоёрдахь үе шатыг хэрэгжүүлэх хугацаанд гүйцэтгэсэн.

2.2.1.2 Засгийн газрын нийт төсөв, туршилтын яамдын төсвийг боловсруулахад тусламж үзүүлэх

Хийгдэж дууссан

2.2.1.3 Төсөв боловсруулахад дэмжлэг үзүүлэх

Хйигдэж дууссан – арга хэмжээ 2.2.1.2-ыг хэрэгжүүлэхтэй нэгэн зэрэг цаг хугацаанд гүйцэтгэсэн.

2.2.1.4 ДХТ-ийг боловсруулахад шаардагдах журмууд, удирдамж заавруудыг боловсруулж бэлэн болгох.

Хйигдэж дууссан – СЯ болон Салбарын яамдад зориулсан дунд хугацаан төсвийн гарын авлагууд боловсруулав.

2.2.1.5 Загвар ДХТ-нд туршилтын яамдын төсвийн зардлын бүх хөтөлбөр, арга хэмжээний дэлгэрэнгүй эдийн засаг, төсөв, нийгмийн үр дагаврын шинжилгээ хийж төсвийн мэргэжилтнүүд цаашид бие даан ДХТ-ийг боловсруулах мэдлэг ур чадвартай болох.

Загвар ДХТ боловсруулан бэлэн болсон. Салбарын яамдын түвшингийн сургалтуудыг зохион байгуулахаар төлөвлөсөн.

2.2.4 ДХТ-ийн дүн шинжилгээний механизмыг бий болгох

2.2.4.1. ДХТ-ийн дүн шинжилгээний механизмыг бий болгох ашиглах

Хийгдэж дууссан – энэ нь ДХТ-ийн Гарын авлагад тусгагдсан. Тйимээс энэхүү гарын СЯ-ны ашиглах баримт бичиг болон батлагдсан тохиолдолд цаашид ашиглах боломжтой. Хяналт шинжилгээ мониторинг, аудитын талаар техникийн тэмдэглэлийн төслийг боловсруулав.

3.2 Төлөвлөгөөний дагуу ажлын байран дээр сургалт явуулах нэг бүрчлэн зөвлөгөө өгөх,

Сургалт, семинари, ажлын байранд сругах сургалтуудыг СЯ-ны Төсвийн бодлого зохицуулалтын газартай зөвшилцсөний үндсэн дээр төлөвлөгөөний дагуу явуулсан 2008 оны 7 сард


Page 15


семинар хэлэлцүүлэгийг өргөн цар хүрээгээр явуулах

сургалтууд үргэлжлэнэ.


Page 16


1.4 TABLE 4 - ЗОХИОН БАЙГУУЛСАН СУРГАЛТУУД

(2008 оны 1-р сараас 2008 оны 5-р с ар хүртэл)

Сургалтын чиглэл/сэдэв

Зорилго Хүлээгдэж

буй үр дүн

Сургалтын

хэлбэр

Хугацаа, өдөр,

байршил

1 Төсвийн төлөвлөлт, бүртгэлийг сайжруулах нь

Орцод суурилсан төсөвлөлтөөс гарцад суурилсан төсөвлөлтрүү шилжих ерөнхий арга зүй, аргачлалыг танилцуулах, ХХАЯ-ны ажилтнуудад хөтөлбөрөөр төсөвлөх туршилтын ажлын гол үр дүн, нөлөөллийг

Төлөвлөлтийг сайжруулахаас гадна ХХААЯ-ны 2008 оны төсвийг\бэлтгэхэд туршсан хөтөлбөрөөр төсөвлөх төлөвлөлтийн загварыг сайжруулах боломжийг олгосон.

Семинар 2008.1.28.

3 цаг

Нийт оролцогч - 40


Page 17




буй үр дүн

Сургалтын

хэлбэр


байршил

танилцуулах

2 Дунд хугацааны төсвийн төлөвлөлтийн гарын авлага, сургалтын модуль

Хөтөлбөрт суурилсан төсөвлөлтийн гол үе шатууд, бүрэлдэхүүн хэсгүүдийг багтаасан ДХТ-ын гарын авлагыг танилцуулах

СЯ-ны мэргэжилтнүүдийн дунд хугацаааны төсвийг хөтөлбөрөөр төсөвлөх талаарх ойлголт, мэдлэгийг дээшлүүлэх, сургалтын модулиудыг өөрийн болгох боломжийг олгосон.

Семинар 2008.02.01

3 цаг

СЯ

Нийт оролцогч20

3 Хөтөлбөрт суурилсан дунд хугацааны төсвийн төлөвлөлт

Салбарын яамдад хөтөлбөрт суурилсан дунд хугацааны төсөв бэлтгэхэд сургалт явуулахад СЯ-ны мэргэжилтнүүдийг сургагч багш

Төслийн багаас санал болгож буй хөтөлбөрт суурилсан төсөвлөлтийн талаар семинарт оролцогчид үндсэн мэдлэгийг олж авсан. Тухайлбал:

- Төлөвлөлтийн процесст ашиглагдах нэр томъёоны тодорхойлолт

- Төлөвлөлтийн арга зүй, аргачлал

- Төлөвлөлтийн шинэ тогтолцоонд ороход СЯ, салбарын яамдын гүйцэтгэх үүрэг.

Семинар 1 өдөр

2008.03.22-

Нүхт цогцолбор



Page 18




буй үр дүн

Сургалтын

хэлбэр


байршил

болгох зорилгоор тэдний чадавхийг бэхжүүлэх

Сургалтаар зөвхөн онолын бус бас практик мэдлэг, ойлголт өгөхөд анхаарав.

2008 оны төсвийг туршилтаар “ яаманд хөтөлбөрөөр боловсруулсан. Яамдаас оролцсон мэргэжилтнүүд хөтөлбөрт суурилсан төсөвлөлтийн талаар тодорхой мэдлэгтэй байгаа. Сургалтын үеэр тэд туршилтын талаар санал бодлоо бусадтай хуваалцаж, үр дүнг ярилцаж, цаашид сайжруулах талаар саналаа солилцов.

4 Төсвийн шинэчлэл, түүний бүрэлдэхүүн хэсгүүд

СЯ-ны удирдлага, ажилтнуудад төсвийн шинэчлэлийн талаарх ерөнхий ойлголтыг өгөх

1/ Энэхүү сургалтыг СЯ-ны ТБЗГ-ын дарга Батжаргал явуулав.

2/ ТБЗГ-ын дарга Батжаргал, Зарлагын хэлтсийн дарга Нямаа нар нийт ₮ илтгэл тавив.

ТБЗГ-ын газар, хэлтсийн дарга нар нь өөрсдөө сургалтыг шууд явуулсан нь сургалтын нийт процесст сайнаар нөлөөлж, сургалтын үр өгөөжийг өргөж өгөв.

Семинар 1 days

2008.03.29-

In Nukht Camp

The Нийт оролцогч52


Page 19




буй үр дүн

Сургалтын

хэлбэр


байршил

Сургалтын төгсгөлд оролцогчдын зүгээс СЯ-ны удирдлагын зүгээс анх удаа ингэж өөрсдөө илтгэл тавьж танилцуулсан явдал боллоо гэж тэмдэглэж байв.

Сургалтын үеэр ТБЗГ нь төсвийн шинэчлэлийг хэрэгжүүлэх гол стратеги, арга хэмжээг танилцуулав.

Яамны бусад газар, хэлтсийн ажилтнууд төсвийн шинэчлэлийн гол зарчмуудын талаар тодорхой ойлголттой болж, өөрсдийн санал бодлыг солилцов.

Төлөвөлтийн шинэ процесстэй уялдуулан өөр өөрсдийн газар хэлтсийн гүйцэтгэх үүрэг, ажил үүргийн талаар саналаа солилцов.

Энэхүү сургалтаар шинэчлэлийн үндсэн зарчмуудын талаарх онолын мэдлэг олгосноос гадна шинэчлэлийг хэрэгжүүлэхэд ямар нэг эргэлзээ, буцах зам байхгүй гэсэн ойлголтыг олгож, СЯ-


Page 20




буй үр дүн

Сургалтын

хэлбэр


байршил

ны удирдлага, ажилтнууд шинэчлэдийн талаар санал бодлоо солилцох таатай боломжийг олгов.

5 Улсын төсвийн удирдлагын шинэчлэл

СЯ-наас хэрэгжүүлэх төсвийн шинэчлэлийн талаар ерөнхий ойлголтыг салбарын яамдын удирдлагад өгөх, тэдний гүйцэтгэх гол үүргийг танилцуулах

Уулзалт-ярилцлагын үеэр төсвийн шинэчлэлийг хэрэгжүүлэх талаарх СЯ-ны гол стратегийг танилцуулах, төсвийн шиэнчлэлийн гол бүрэлэдхүүн хэсэг, хөтөлбөрт суурилсан төсөвлөлтийн талаар гол ерөнхий ойлголтуудыг өгөх.

Уулзалт-ярилцлага нь БСШУЯ, НХХЯ дээр туршсан хөтөлбөрт суурилсан төсвийн үр дүн, давуу талыг танилцуулж, бусад яамдуудтай санал солилцох сайхан боломж болж өгөв.

Уулзалтын төгсгөлд Сангийн сайд Улаан энэхүү уулзалт-ярилцлага нь салбарын яамдад төсвийн шинэчлэл, түүнд салбарын яамдын гүйцэтгэх үүргийн талаар явуулж буй эхний уулзалт-ярилцлага бөгөөд цаашид үргэлжлүүлэн сургалт семинар явуулах

Discussion 2008.04.05

Улаанбаатар зочид буудлын хурлын танхим - 607



Page 21




буй үр дүн

Сургалтын

хэлбэр


байршил

талаар тэмдэглэв.

6 Хөтөлбөрт суурилсан дунд хугацааны төсвийн төлөвлөлт

Хөтөлбөрт суурилсан төсөвлөлтийн талаар ерөнхий ойлголт өгөх

Оролцогчдод хөтөлбөрт суурилсан төвийн талаар ерөнхий ойлголт өгч, санал солилцов.

Семинар 2008.04.30

2 цаг

Улсын мэргэжлийн хяналтын газар

Нийт оролцогч -20

7 Төсвийн ерөнхийлөн захирагчийн төссвийг дунд хугацаагаар төлөвлөх нь

Салбарын яамдад зориулан хөтөлбөрт суурилсан дунд хугацааны төсөв бэлтгэх ерөнхий ойлголт, зарчим, төсөв бэлтгэх

Орцод суурилсан төсөвлөлтөөс хөтөлбөрт суурилсан төсөвлөлт рүү шилжих

Семинар 2008.05.09.

СЯ-ы хурлын танхим


Page 22




буй үр дүн

Сургалтын

хэлбэр


байршил

аргачлал, арга зүйг танилцуулах


Салбарын яамдад зориулан хөтөлбөрт суурилсан дунд хугацааны төсөв бэлтгэх ерөнхий ойлголт, зарчим, төсөв бэлтгэх аргачлал, арга зүйг танилцуулах


Семинар 2008.05.16

СЯ-ны хурлын танхим


Салбарын яамдад зориулан хөтөлбөрт суурилсан дунд хугацааны төсөв бэлтгэх ерөнхий ойлголт, зарчим, төсөв бэлтгэх


Семинар 2008.05.23



Page 23




буй үр дүн

Сургалтын

хэлбэр


байршил

аргачлал, арга зүйг танилцуулах


Салбарын яамдад зориулан хөтөлбөрт суурилсан дунд хугацааны төсөв бэлтгэх ерөнхий ойлголт, зарчим, төсөв бэлтгэх аргачлал, арга зүйг танилцуулах


Семинар 2008.05.30


1.5 ЗОХИОН БАЙГУУЛАХ СУРГАЛТУУД

Төлөвлөгөөтэй харьцуулан үзвэл бүх арга хэмжээ хэрэгжсэн байгаа. Тайлангийн хугацаанд зарим арга хэмжээг сайжруулах ажил үргэлжлэн хийгдсэн СЯ болон салбарын яамдын ажилтнуудын ур чадварыг дээшлүүлэхийн тулд сургалт зохион байгуулах ажлыг өргөтгөсөн. Нэмэлт сургалтуудыг 2008 оны 7 сард үргэлжлүүлэн явуулна. Салбарын яамд, төсвийн байгууллагын ажилтнуудыг нэг өдрийн сургалтанд хамруулах зорилт тавьсан.


Page 24


Сургалтын санал нь тухайн салбарын яам дотроо нэг өдрийн сургалт хэлэлцүүлэг явуулах замаар зохион байгуулсан бол дээр байх байсан. Ийм сургалтыг төсөвлөлтийг бэлтгэх үйл явцын эхэн үед явуулах хэрэгтэй. Төсөв боловсруулах хуваарийг СЯ төсөв бэлтгэх календарийн дагуу жил бүр тодорхойлно. Энэ арга хэмжээг СЯ-ны Төсвийн бодлого зохицуулалтын газрын дарга 2008 оны 6 сарын 25 –ны өдөр баталсан болно.

Хэд хэдэн сургалт хэлэлцүүлгүүдийг 2008 оны 6 сард зорилтот яамд төсвийн байгууллагуудад зориулан явуулна. Үүнд дараахь аргыг хэрэглэхийг зөвлөж байна.:

o Сургалтын хэлэлцүүлгийг зорилтод байгууллагын дотоодод зориулан тухайн байгууллага дээр зохион байгуулах: хөтөлбөрийн төсөвлөлтийн аргуудын талаар нэгдсэн илтгэл (хагас өдөр) , одоогийн хөтөлбөрүүдээ үндсэлэн практик дасгал ажиллуулах (хагас өдөр).

o Хөтөлбөрийн төсөвлөлтийг гардан гүйцэтгэх үүрэг бүхий бүх ажилтнуудыг сургалтанд хамруулах ;

o Салбарын яамд төрийн байгууллагууд дараа жилийн төсөвлөлтөө боловсруулахын тулд хөтөлбөрийн төсөвлөлтөд дүн шинжилгээ хийх цаг хугацаатай давхцаж байх .

o Хөтөлбөрийн төсөвлөлтийн арга зүйн дагуу салбарын яамдын хөтөлбөрүүдээ дахин хянаж болон дүн шинжилгээ хийхийн тулд томилсон ажлын хэсэгтээ хамтран харилцан ярилцах сургалтын аргыг ашиглах.

Нэг өдрийн сургалт хэлэлцүүлэгийн зорилго нь : хөтөлбөрийн төсвийн менежерүүд улсын төсвийн удирдлагыг сайжруулах холбогдох шаардлагууд, харилцааны өөрчлөлтүүдийн шинэ логикийг ойлгож тунгаан хүлээн авах боломжийг олгоно. Энд гол анхаарлыг зөвхөн төсвийн боловсруулалтыг хариуцсан ажилтнууд биш хариуцлага тооцох бүх хүмүүс оролцсон байхад чиглүүлэх шаардлагатай.


Page 25


1.6 - АЖЛЫН УДИРДАМЖИД ТУСГАГДААГҮЙ БОЛОВЧ АВЧ ХЭРЭГЖҮҮЛСЭН НЭМЭЛТ АРГА ХЭМЖЭЭ

Дараахь арга хэмжээг ДХТ-ийн боловсруулахад зориулж авч хэрэгжүүллээ. Гэхдээ ажлын удирдамжид эдгээр нэмэлт арга хэмжээг урьдчилан тодорхойлоогүй байсан ч төслийн хэрэгжилтэнд чухал ач хобогдолтой байсан:

Төсвийн дэлгэрэнгүй хуваарь бэлтгэх, төсөв боловсруулах ажлыг бүхэлд дахин загварчлах

Дунд хугацааны төсөвлөлтийн улс орнуудын туршлагыг тусгасан баримт бичиг

Төсвийн төлөвлөлтийн шинэчлэлийн үйл ажиллагааны төлөвлөгөө

ТБУСХ-д оруулах нэмэлт өөрчлөлт

Төсвийн шинэчлэлийн үйл явцыг баталгаажуулахад хэрэгтэй баримт бичгүүдийн төсөл

Tехникийн тэмдэглэлүүд ба гүйцэтгэлийн шалгуур үзүүлэлтийн талаархи удирдамж

Төсвийн гарцыг сайжруулах талаар технийкийн тэмдэглэлүүд ба удирдамж

Төсвийн хяналт ба хурдан иж бүрэн шилжүүлгийн төлбөрүүд, хэрэглэгчийн суутгалууд, салбарын яамдын цуглуулсан татваруудын талаар Tехникийн тэмдэглэлүүд ба Удирдамж


Page 26


4. АСУУДЛУУД БА БЭРХШЭЭЛ/ХЯЗГААРЛАГДМАЛ БАЙДЛУУД

Дэвшил гаргана гэдэг нь ДХТ-ийг сайжруулах үйл явцад нөлөөлж болох асуудал бэрхшээлээс чөлөөлөгдсөн гэсэн үг биш юм. Төслийн явцад тодорхойлсон асуудал бэрхшээлүүдийг энд нэрлээд зогсохгүй хэрхэх талаар ДХТийн боловсруулалт үргэлжлэх хугацааны турш ашиглах удирдамжийг гаргасан. Энэ нь салбарын яамдад дунд хугацааны төсөвлөлт нь хүрэх зорилт биш харин үргэлжлүүлэн сайжруулах үйл явц гэдэгтэй холбоотой асуудал юм. Ийм нөхцөлд уг төсөл зарим наад захын арга хэмжээ буюу цаашдын ДХТ-ийг боловсруулахад үндэс суурь болж өгөх арга хэмжээг хэрэгжүүлсэн байгаа.

Асуудал бэрхшээл гэдэгт дараахь зүйлүүдийг авч үзнэ. :

(a) Үр ашигтай салбарын үр ашигтай бүлэглэл гэж байхгүй. Үр ашигтай бүлэглэл нь нь гүйцэтгэлээр төсөвлөх аргад бүрэн хэмжээгээр шилжих үндэс болдог. 35 Төсвийн ерөнхийлөн захирагчдид байгаа нь том бөгөөд Зохицуулан удирдах боломжтой төсөв боловсруулах үйл явцыг хэрэгжүүлэхийн тулд захиргааны жижиг цомхон нэгжүүдэд дахин хуваах шаардлагатай (нйитдээ 10-аас бага)3. хуваан дахин ангилах шаардлагатай. Захиргааны нэгжүүдээр бүлэглэх нь төсвийн үйл явц бүх яамдад нэгэн адилаар хэрэгжих боломжийг бий болгоно. Одоогийн байдлаар хэтэрхий олон яамд бүгдээрээ л стратегийн төсөвлөлт , СЯ-тай хэлэлцүүлэг хийдэг. Тйимээс давхардсан төсөв боловсруулах үйл явцыг стратеги хязгаарыг тодорхойлох, салбарын яам тус бүртэй СЯ давхардсан хэлэлцүүлэг явуулахад хэрэглэх ёстой.

(b) Одоогийн тогтсон төсвийн хэсэгт нэмэлт оруулах процедурууд төсвийн жилийн турш төсөв боловсруулалтын үйл явцын найдвартай байдлыг дутуу үнэлэхэд хүргэж байна. Хугацаа орсон процедурууд СЯ-ны төсвийн голлох газрын анхаарлыг хамгийн чухал үүрэг болох төсөв боловсруулалтын арга хэмжээнээс холдуулахад хүргэдэг. Санал болгож буй төсөв боловсруулах үйл явц нь нэмэлт өөрчлөлтийг багтаагаагүй бөгөөд энэ үйл явц хэвийн тогтмол болтол нэлээд хэдэн жилийн хугацаа орох болно.

(c) ТЗУ-ын шинэчлэлд үйл ажиллагааны хүрээний аргыг хэрэглэхгүйгээр хоорондоо давхацсан дараалал муутай өөр өөр аргуудыг хэрэглэхэд хүрнэ. Үүний жишээ нь АХБ-ны Стратеги Төлөвлөлтийн төсөл нь төсвийн шинэчлэлийн төслөөс түрүүлж эхлэх ёстой

3 This has to be discussed with the General Service Council (GSC) as a focus of the Mongolian Medium-Term Civil Service Reform Strategy. Prepared and Submitted by Glocoms Incorporated, 30 June 2008

Page 27


байсан. Стратеги төлөвлөлтийн төсөл нь онолын үүднээс авч үзэхэд хэд хэдэн адил төстэй асуудлуудыг шилдэг туршлагуудаас гарган авч илүү гүнзгий аргачлалыг санал болгосон байдаг. Угтаа энэ нь төсвийн төсөл эхэлсэн байсан бол маш чухал үндэслэлтэй төсөл болох байсан. Гэхдээ төсвийн төслийг Стратеги төлөвлөлтийн төсөлтэй хамт эхлүүлсэн. Энэ хоёр төслөөр ялгаатай аргуудыг санал болгосноороо багагүй төөрөгдлийг үүсгэсэн: Нэг төсөл нь илүү онолын, гүнзгий аргыг хэрэглэсэн бол нөгөө нь илүү энгийн хэлбэрээр хэрэгжсэн бөгөөд туршилтын хоёр яамдад төслийн үйл ажиллагааг шууд хэрэгжүүлсэн.


Page 28


5. ЗӨВЛӨМЖ, САНАЛУУД

Одоогийн хэрэгжүүлж буй шинэчлэлийг цаашид хөгжүүлэхэд зориулан энэ хэсэгт нэлээд хэдэн зөвлөмжийг оруулж байна. Эдгээр зөвлөмжүүдийг хэсэгчлэн ерөнхий явцын зөвлөмжүүд (чадавхийг бэхжүүлэх, байгууллагын шинэчлэлийн үйл явц) ба техникийн зөвлөмжүүдэд (төсвийн шинэчлэлийн технийкийн асуудлууд) тусгасан.

1.7 ЯВЦЫН ЗӨВЛӨЛМЖҮҮД

1.7.1 Зөвлөмж 1: Дэлгэрэнгүй Төсвийн удирдлагын шинэчлэлийг /ТУШ/ –ийг нэвтрүүлэх Үйл ажиллагааны төлөвлөгөөний хүрээ

Хэд хэдэн шинэчлэлүүд төсвийн шинэчлэлд гурван гол хамтрагчтайгаар (ДБ, ОУВС, АХБ, НҮБ-ийн Хөгжлийн хөтөлбөр) хэрэгжүүлж байгаа. Энэ утгаараа шинэчлэлийн үйл ажиллагааны дараалал болон агуулгыг хооронд нь нийцүүлэх зохицуулалт эсвэл удирдах үүрэг бүхий талыг ажиллуулах нь маш чухал. Цаашид СЯ, тухайлбал Төсвийн бодлого зохицуулалтын газар, энэхүү ажиллагааг удирдан авч явах ёстой. Тиймээс СЯ-ны удирдах албан тушаалын ажилтан PFM-ийн шинэчлэлийн үйл явцыг удирдан зохицуулах шаардлагатай гэдгийг зөвлөж байна.

Үүний зэрэгцээ тэрхүү зохицуулагч тал шинэчлэлийн үйл явц, шинэчлэл хэрэгжиж буй салбарт гол асуудлыг тодотгож авч үзэхийн тул логик дараалалтай Төсвийн шинэчлэлийн удирдлагын аргыг боловсруулах ёстой. Хоёрдугаарт ТУШ-ийн чиглэлээр хэрэгжиж буй бүх төслүүдийг давхардуулахгүйн тулд хоорондын зохицуулалтыг хангаж байх ёстой. ТУШ-ийн үйл ажиллагааны хүрээний арга нь СЯ- , засгийн газар шинэчлэлийг хэрэгжүүлэгч болохын ач холбогдлыг тодотгоно. ТУШ-ийн үйл ажиллагааны хүрээний аргыг СЯ-нд 2007 оны 9 сард санал болносон байгаа. Тиймээс алхам алхамаар ДХТ –т тусгасан үе шатаар чадавхи өсөж шинэчлэлийг (СЯ-ны болон салбарын яамд, ЗГХЭГ, УИХ)үр ашигтайгаар удирдан хэрэгжүүлэх шаардлагатай. .

Цаашид хөдлөхдөө өсөлтийн болон доороос дээш чиглэсэн аргыг хөтөлбөрийн төсөвлөлтөд хэрэглэх хэрэгтэй бөгөөд үүнд тодорхой хугацаа хэрэгтэй. Хөтөлбөрийн төсөвлөлтийг бүрэн хэмжээгээр нэвтрүүлэхэд нийтдээ 4-5 жил ордог. Хэрэв ДХТ-ийн дизайн харьцангуй хялбар байсан бол үйл ажиллагаанд энэхүү загварыг нэвтрүүлэхэд нийт Засгийн газрын хэмжээний тодорхой хүсэл зориг


Page 29


шаардагдана Үүнд парламент, болон бусад бүх оролцогч талуудыг нэрлэж болно. ДХТ-ийг хэрэгжүүлэхэд үе шат болгонд тодорхой байх ёстой бөгөөд мониторингийг хийх ёстой.

1.7.2 Зөвлөмж 2: Чадавхийг бэхжүүлэн ТУШ-ийг дэмжих

ТУШээр иж бүрэн шинэчлэлийн загварыг гаргах, хэрэгжүүлэх, явцыг хангаж байх чадавхи нь одоогийн ажиллаж байгаа ажилтнуудын ур чадвараас ихэнхдээ шууд хамааралтай. ДХТ ба ТУШ ээр дунд хугацаанд төсөв, орлогын төсөөлөл, санхүүжилт, төсвийн ангилал, нягтлан бодох тооцоо бэлэн мөнгөний менежмент болон төлбөр хяналтыг хангах, дотоод аудит хууль эрх зүйн хүрээ , засгийн газрын дотоод шилжүүлгүүд, орлогын менежменттэй холбогдох ихээхэн хэмжээний өөрчлөлтүүдийг хийх болдог. Шинэчлэлийн маш олон үйл хэрэг BPIS-ийг нэвтрүүлэхтэй холбогддог.

Чадавхийг бэхжүүлэх хэрэгцээ хэд хэдэн ялгаатай хүчин зүйлүүдээс үүдэн гардаг. :

(a) Шинэчлэлийн хүчин зүтгэл болон загвар боловсруулах , хэрэгжилтийн үе шатууд ын турш ямар оролцоо хэрэгжүүлэгч байхад юу шаардах

(b) Шинэчлэлийг урт хугацаанд хэрэгжүүлэх хүчин зүтгэл ТУШийн чиглэлийн зүтгэл мэдлэг чадвар бүхий ажилтан байгаа эсэх

(c) СЯ-нд шинэчлэлийн загварыг хэрэгжүүлэхэд идэвхитэй үүрэг гүйцэтгэх чадавхи бүхий ажилтан цөөн учир нь өдөр тутмын ажлын ачаалал, шаардлага хангасан туршлага мэдлэг бүхий цөөн ажилтантай бөгөөд урамшууллын хөшүүрэг маш муу байдаг

Санхүүгийн салбарын маш олон мэргэжилтэн өдөр тутмын үйл ажиллагаанд оролцдог бөгөөд шинээр нэвтрүүлэх тогтолцооны талаар чадвар дутмаг. Ажилтнуудын боловсролын чанар хуучин системтэй холбоотой төдийгүй улс орны дотоодод PFM чиглэлийн сургалт маш бага явуулдаг. Ийм чадавхи нь ДХТ-ийн боловсруулалтыг 2009-2011 онуудад хэрэгжүүлэх ажлыг хязгаарлагдмал нөхцөлд оруулж байсан төдийгүй зөвхөн жил тутмын төсвийг боловсруулах шийдэлд хүрсэн.

ОУВС хэд хэдэн тодорхой зөвлөмжүүдийг байгууллагын чадавхийг бэхжүүлэх асуудлаар өгсөн бөгөөд үүний зэрэгцээ дараахь зөвлөлгөөг гаргасан байна4:

4 February 2008 IMF Fiscal Affairs Department Report “Mongolia-Budget Preparation: A Roadmap for Reform and Institutional Strengthening” prepared by the IMF Technical Assistance Mission Team: Holger van Eden (Team Leader), Regis Chapman, Dick Emery and Justin Tyson


Page 30


1.7.3 Зөвлөмж 3: Дунд хугацааны ТУ Шинэчлэл ба чадавхийг бэхжүүлэх

Шинэчлэлийн загвар гаргах үе шатанд одоогийн тогтолцоо,үйл явцад хийх дүн шинжилгээ, сул талуудыг тодорхойлох мөн хэрэгцээ, дизайны шийдлийн ялгаатай зэргийг авч үзнэ. Энэ үе шатанд техникийн мэргэшсэн зөвлөхүүдийн оролцоо орон нутгийн нөхцөл байдлыг бодолцсон хэлэлцүүлэг зэрэг нь үндсэн асуудал юм. Загварчлалын үе шатанд дотоодын мэргэшсэн хүмүүс болон менежментийн дээд түвшингийн оролцоог хангах ёстой, гэхдээ шууд оролцон ажиллах мэргэжилтний тоо нэлээд хязгаарлагдмал. Гэхдээ энэ нь засгийн газрын өөрийн хариуцан хэрэгжүүлэлт болон тохирсон зохицлыг найдвартай хэрэгжүүлэхэд маш чухал үүрэгтэй.

СЯ-ны хувьд дунд хугацааны ТУШ-ийг явуулах чадавхийг бэхжүүлэх төлөвлөгөө боловсруулах шаардлагатай нь харагдаж байна. Анхны төлөвлөгөөг боловсруулан төслийн баг өргөн барьсан бөгөөд энэхүү төлөвлөгөөг цаашид боловсруулж болох юм. Төлөвлөгөө нь чадавхийг бэхжүүлэх хэрэгцээ хаана байгааг тодорхой заах хэрэгтэй бөгөөд зорилтот бүлэг болон сургалтын хугацаа, техникийн тусламж оролцох байгууллагууд зэргийг тодорхой заана. Чадавхийг бэхжүүлэх

Төлөвлөгөөнд ерөнхий болон тусгай сургалтууд , суралцах аялал, хосолмол сургалт, мөн дасгалжуулах сургалт зохион байгуулах болон бусад хэлбэрийн чадахийг бэхжүүлэх зүтгэл зэргээр сургалтын хэлбэрийг тусгана. Мэргэшсэн зөвлөхийн хамтарсан баг СЯ-ны удирдлагын дор PFM шинэчлэлийг хэрэгжүүлэхийн тулд чадавхийг бэхжүүлэх төлөвлөгөөний загварыг гаргах ажлыг хэрэгжүүлэх боломжтой.

Дун хугацааны төлөвлөгөөний онцгой асуудал бол өргөн хүрээтэй шинэчлэлүүдийг нэмэгдүүлэх/өсгөх аргаар тохирсон чадавхийг, төдийгүй шинэчлэлийг институци болгон хөгжүүлэх ёстой.

Зөвлөмж 4: СЯ-ны ажилтнууд ТУШ ийн сургалт курст суралцах

Чадавхийг бэхжүүлэх гол элемент нь Монгол улсад төсөв санхүүгийн чадавхийг хөгжүүлэх бөгөөд чухам үүнээс шалтгаалан ажилнуудыг улсын төсвийн менементийн курсэд үндэсний их сургууль дээр суралцуулах нь чухал үзүүлэлтдавуу тал болно. Нээлттэй нийгэм хүрээлэнгээс дэмжин зохион байгуулсан сургалтыг (одоогийн байдлаар гуравдахь удаагаа зохион байгуулагдаж байгаа) загвар болгон ашиглах боломжтой бөгөөд шинэ хичээл эсэвл үргэлжлэл ч байж болно. Энд бусад улсын туршлагаас харахад зочин багш нарын хөтөлбөрийн дагуу бусад улсаас багш нарыг урьж хичээл заалгаж болдог. Энэ нь төрийн албан хаагчдад зориулсан сургалт байх хэрэгтэй. Гэхдээ энд чадавхийг хөгжүүлэх ийм сургалтанд СЯ-ны ажилтнууд заавал суух үүрэгтэй. Салбарын яамдын ажилтнууд мөн оролцох хэрэгтэй. Төрийн албан хаагчийг ийм сургалтанд оролцуулснаар Монгол удсын хэмжээнд чадавхийг хөгжүүлэх ажил нэлээд өргөн цар хүрэг хамарч чадна.


Page 31


1.7.4 Зөвлөмж 5: Хосолмол төслийг хэрэгжүүлэх

ДХТ-ийг бүрэн хэмжээгээр хөгжүүлэх асуудалд өгөх зөвлөмж бол олон улсын зөвлөхүүдийг СЯ- дээр бүтэн цагаар нэлээд хэдэн жилийн хугацаагаар СЯ-нд төсөв боловсруулахад техникийн асуудлаар тусламж үзүүлэх, чадавхийг бэхжүүлэх зорилгоор ажиллуулах мөн хосолмол төслийг бий болгох хэрэгтэй. Энэ нь төсвийн боловсруулалтын бүх шатанд яамдын стратеги төлөвлөлтийг үнэлэх, төсөв хэрэгжүүлэх хязгаарын стратеги суурь түвшинг тодорхойлоход туслах ёстой. Үүнтэй холбогдуулан ОУВС одоогийн төслийг өргөтгөхийг зөвлөсөн, одоогийн төслийг хосолмол төслийн хэлбэрээр дахин өргөжүүлэх.Тиймээс ойр нягт хамтын ажиллагааг хөгжүүлэх давуу тал бол байнгын техникийн тусламж нь ойр ажиллах боломж бөгөөд төслөл бодит үр дүнг өгнө.

Ихэвчлэн хосолмол төслүүд нь цөөн тооны суурь зарчмуудад тулгуурласан байдаг. :

Ашиг хүртэгч улс хамтран ажиллах талыг сонгодог.

Хосолмол төслөөр ашиг хүртэгч оронд зориулсан маш тодорхой үйл ажиллагааны үр дүнд хүрсэн байх ёстой.

Хосолмол төслийн хамтрагчид нь (улсын төсвийн секторын) зөвхөн зорилтоо биелүүлэхийн төлөө бус үр дүнд хүрэх хүсэл зориг гарган ажилладаг. Төсөл дуусахад шинээр тохируулан боловсруулсан тогтолцооны хэрэгжилтийг тухайн улс дангаараа хариуцан, гүйцэд ашиглах ёстой.

Хосолмол гэдэг нь мөн чанартайй буцалтгүй тусламжаар хэрэгжүүлэх хамтарсан төсөл байдаг. Төслийг тус бүр хүлээсэн үүрэг хариуцлагатайгаар талууд хамтран хэрэгжүүлдэг. Үр дүнг хүртэгч тал шинэчлэлийг хэрэгжүүлэх санхүүжүүлэх хүсэл эрмэлзлэлтэй байдаг, хамтрагч тал нь төслийн хугацаанд тухайн үйл явцыг хэрэгжүүлэхэд хамтран ажилладаг.

Төслийн ажлыг эхлэхийн өмнө хамтрагч талууд өөрчдийн уг төслийг хэрэгжүүлэхэд зориулах хүсэл зоригийн тогтвортой найдвартай байдлыг дэмжих хамтын ажиллагааны төлөвлөгөөг зохиодог. Хэрэгжилтийн үед зарим тохируулгыг оруулж болох ч эцсийн үр дүнд хүрэх үйл явцыг ойроорс мониторинг хийх боломжтой маш тодорхой стандарттай/бенчмарктай байх ёстой .

Хосолмол төслүүдийг төсвийн секторын үйл ажиллагаанд шууд оролцон мэдлэг туршлагыг шилжүүлэх замаар гарцаагүй үр дүнд хүрэхийн тулд хэрэгжүүлдэг. Гарцаагүй үр дүнгийн эцсийн бөгөөд цорын ганц эзэмшигч нь төслийн ашгийг хүртэгч байдаг..

Төсөл хэрэгжиж дуусмагц ашиг хүртэгч тал төслийн тодорхой салбарт чухал дэвшилд хүрсэн байх ёстой Зарим тохиолдолд хосолмол төслөөр нь тэрхүү зорилгыг биелүүлэхэд хангалттай үр дүнд хүрдэггүй тул хэд хэдэн нэмэлт арга хэмжээг хэрэгжүүлдэг бөгөөд эсвэл институцийг бий болгох арга хэрэгсэл шаардлагатай болдог.

Source: European Commission, Institution building in the framework of European Union policies, May 2005.Prepared and Submitted by Glocoms Incorporated, 30 June 2008

Page 32


1.7.5 Зөвлөмж 6: Цаашид СЯ-ны манлайллыг нэмэгдүүлэх

Шинэчлэлийн тогтвортой байдлын гол нь СЯ манлайлан төслийн эзэмших үүргийг өөртөө бүрэн хүлээхэд чиглэх юм. Сүүлийн 12 сарын турш энэ тал дээр нэлээд сайн дэвшлүүд гарсан бөгөөд СЯ дотооддоо төслийн үйл ажиллагааг нэгтгэх хэрэгцээ байгаа билээ.

1.8 ТЕХНИКИЙН ЗӨВЛӨМЖҮҮД

1.8.1 Зөвлөмж 7: Орон нутгийн төсөв боловсруулалтыг засгийн газрын төв байгууллагын төсөв боловсруулалтыг нэгтгэх

Төсвийн шинэчлэл үргэлжлэн явагдах бөгөөд дараагийн шатанд хөндөж тавих асуудал бол засгийн газрын төв байгууллагын хамтаар орон нутгийн түвшингийн захиргааны төсвийг бэлтгэх ажлыг нэгтгэх асуудал юм. Одоогийн байдлаар орон нутгийн захиргааны төсвийг нийтэд нь дээрээс доош чиглэсэн маягаар хэрэгжүүлж байгаа энэ нь гүйцэтгэл болон бүтээгдэхүүнд чиглэхийн оронд өсөн нэмэгдүүлэх чиглэлтэй l; цаашид засгийн газрын төв байгууллагын төсвийг УИХ-аар 12 дугаар сард батласны дараа орон нутаг төсвөө боловсруулах болдог. Энэ нь 7/8 сард төсөв боловсруулах хугацаанд нэгтгэх үйл явц байх ёстой ингэснээр засгийн газрын төв болон орон нутгийн төсвийг УИХ-аар 10 сард батлуулах боломжтой болно.

1.8.2 Зөвлөмж 8: Мониторинг Үнэлгээний Тогтолцоог боловсруулах

Мониторинг Үнэлгээний Тогтолцоог боловсруулах чанарын үзүүлэлтийг тодорхойлох нь цаашдын хөрөнгө оруулалтын үйл ажиллагаанд шаардагддаг. Энэ нь дунд хугацааны төсөв ба Монгол улсын урт хугацааны хөгжлийн чиг хандлагыг дэмжихэд голлох үүрэг гүйцэтгэнэ. Үүний тул яамдын хөтөлбөр бүрийн бүтээгдэхүүнд болон үр дагаврын түвшинг шалгах маш сайн тодорхойлсон чанарын шалгуур үзүүлэлтүүдийг боловсруулах шаардлагатай. Үр дүнтэй мониторингийг хэрэгжүүлэхэд яамдын мониторингийн газруудад хөрөнгө оруулалт хийх, чадавхийг хөгжүүлэх ажил шаардлагатай . Төслийн боловсруулалтыг авч үзэхэд санхүү эдийн засгийн газар , хэлтэсүүдийн стратеги төлөвлөлт, бодлогын газар хэлтэсүүд зорилтоо биелүүлэхдээ хэмжигдэх боломжтой шалгуур үзүүлэлт бүхий гүйцэтгэлийг сайжруулах чадавхийг хөгжүүлэх бодлого, тохирсон хөгжлийн бодлогыг боловсруулах ёстой байсан.


Page 33


1.8.3 Зөвлөмж 9: Хөтөлбөрийн стандарт хэрэглээг ашиглах туршлагад шилжих

Одоогийн БЗТМ -ийн бүтэц нь энэ жилийн төсвийн боловсруулалтанд ажилттай хэрэгжиж байна. Ирэх жил энэ бүтцийг хөтөлбөрийн олон улсын хэрэглээ нэрэнд нь дүйцэхүйц хэмжээнд уялдуулан үл ялиг өөрчлөхийг зөвлөж байна. Энэ талаар цаашид хийгдэх ажлууд хөтөлбөрийг боловсруулах тодорхойлох зэрэг болно.


Page 34


ХАВСРАЛТУУД


Page 35


ХАВСРАЛТ 1: ТӨСЛИЙН ХҮРЭЭНД БОЛОВСРУУЛСАН ТЕХНИКИЙН ТЭМДЭГЛЭЛ, ТАЙЛАНГУУДЫН ЖАГСААЛТ

Макро-эдийн засаг Макро эдийн засаг төсвийн бодлогын мэдэгдлийн зөвлөхийн эхлэлийн тайлан

2007 оны 5 дугаар сар ДХТХ-нд тайлбар хийх нь – 2007 оны 9 дүгээр сар Төрийн санд цугларах орлого–2008 оны 5 дугаар сар ДХТ-ийг дэмжих Төсөөллийн сайжруулсан арга зүй СЯ-ны 2009-2011оны ДХТХ-

ний мэдэгдэлд тайлбар хийх нь - 2008 оны 4 дүгээр сар Хөрөнгийн болон төсвийн тогтмол зардал хоорондын харилцаа, Гэнэтийн

зардлын дарамтыг зогсоох талаар – 2008 оны 5 дугаар сар Болзошгүй өр төлбөр ба тогтмол зардлуудыг—Тодорхойлох, Бүртгэх, Хянах

2008 оны 5 дугаар сар Бодлого боловсруулалтын бүтцийн тэнцлийн арга зүй –2007 оны 9 дүгээр сар Монгол улсын Төсвийн хүрээний мэдэгдэл– 2007 оны 4 дүгээр сар “Хөрөнгийн болон төсвийн тогтмол зардал хоорондын харилцаа, Гэнэтийн

зардлын дарамтыг зогсоох талаар” тайланд өгсөн тайлбарт хариулах нь – 2008 оны 5 дугаар сар

Дунд Хугацааны Төсвийн Хүрээ: Макро эдийн засгийн 7 шалгуур үзүүлэлтийг тайлбарлах нь

2006 оны Монгол улсын Татварын бодлогын өөрчлөлтүүдийн оролцоо—Корпорацийн болон хувийн орлоыгн албан татварыг бууруулах, Нэмүү өртгийн албан татварыг өсгөх, бууруулах хувь хэмжээ –2008 оны 6 дугаар сар

ДХТ-ийг бэлтгэх боловсруулалт

Заавар тэмдэглэл 1: Дунд хугацааны төсвийг бэлтгэх – 2007 оны 6 дугаар сар Заавар тэмдэглэл 2: Яамдын төсвийн хязгаарыг тогтоох – 2007 оны 6 дугаар сар Заавар тэмдэглэл 3: Төсвийн хэлэлцүүлгийн үйл явц – 2007 оны 6 дугаар сар Заавар тэмдэглэл 4: Төсөв боловсруулахад ЗГХЭГ-ын оролцоо – 2007 оны 6

дугаар сар Төсөв бэлтгэх хуваарийн санал – 2007 оны 6 дугаар сар Төсвийн нэгжүүдийн тайлангийн маягт –2007 оны 9 дүгээр сар Platform approach to PFM reform – 2007 оны 9 дүгээр сар ДХТ-ийн Үйл ажиллагааны төлөвлөгөө – 2007 оны 9 дүгээр сар Төсвийн хуваарийн заавар (төсвийн удирдамж) –2007 оны 9 дүгээр сар Төсвийг өргөн барих тухай заавар маягтууд –2007 оны 9 дүгээр сар Санхүүгийн мэдэгдлийн төсөөллийн заавар маягт –2007 оны 9 дүгээр сар ТБЗМ-ийн зардлын дүн шинжилгээ хийх СЯ-нд зориулсан заавар –2007 оны 9

дүгээр сар ТБЗМ-ийн бус зардлын дүн шинжилгээ хийх СЯ-нд зориулсан заавар –2007 оны

9 дүгээр сар Бэлэн мөнгөний тооцоо, Аккруэль тооцоо төсөвлөлт –2008 оны 6 дугаар сар ДХТ-ийн Гарын авлага –2008 оны 6 дугаар сар


Page 36


Төсвийн боловсруулалт ба бэлтгэх Зөвлөхийн ажлын төлөвлөгөө – хийгдэж байгаа

Илтгэл: ДХТ: хэрхэн хэрэгжүүлэх вэ? –2007 оны 9 дүгээр сар Тодорхой улсын судалгааны тайлан – 2007 оны 6 дугаар сар ТТ ДХТ-ийн дүн шинжилгээний механизм –2008 оны 4 дүгээр сар ДХТ-ийн үйл явцад Төсвийг нэгтгэх хүснэгтийг ашиглах заавар– 2008 оны 6

дугаар сар Орон нутгийн түвшингийн төсвийн байгууллагууд , зардлагын нэгжүүдэд

зориулсан ДХТ-ийн Маягт –2008 оны 4 дүгээр сар Логфреймийн Арга : Хөтөлбөрт суурилсан төсөвлөлтийн тухай тайлбар ба

үнэлгээний Удирдамж – 2008 оны 6 дугаар сар ТТ Гүйцэтгэлийн шалгуур үзүүлэлтүүд –2008 оны 1 дүгээр сар ТТ Төсвийн бүтээгдэхүүнийг гарцыг нэмэгдүүлэх –2008 оны 5 дугаар сар 1986 оны ЗГ-ын Санхүүгийн Статистик системээс 2001 оны систем хүртэлх Арга

зүйн өөрчлөлтүүд (2001 оны ОУВС-ийн Санхүүгийн Статистик системийн гарын авлагаыг үндэслэв ) –2008 оны 5 дугаар сар

ДХТ-ийн үйл явцын талаархи салбарын яамдад зориулсан Техникийн тэмдэглэлүүд ТТ

ТТ Хялбаршуулсан Өртөг тооцох арга зүй – 2007 оны 2 дугаар сар ТТ БЗТМ-ийг боловсруулах заавар –2007 оны 2 дугаар сар ТТ БЗТМ-ийн формат Хавсралт1 (excel файлаар ) –2007 оны 2 дугаар сар БЗТМ-ийн формат Хавсралт1 эцсийн байдлаар –2007 оны 2 дугаар сар ТТ Гадаад хөрөнгийн формат Хавсралт 2 – 2007 оны 2 дугаар сар

ТТ 2008-2010 оны ДХТ-ийн бүтээгдэхүүний жишээ –2007 оны 3 дугаар сар ТТ БСШУЯ-ны Зардлын мэдээний хуудас –2007 оны 1 дүгээр сар ТТ БСШУЯ-ны Бүтээгдэхүүнд суурилсан ДХТ (СЯ-ны чиглэл өгсөнөөр) –2007

оны 3 дугаар сар ТТ ННХЯ-ны Бүтээгдэхүүнд суурилсан ДХТ (СЯ-ны чиглэл өгсөнөөр) –2007 оны

3 дугаар сар ТТ БСШУЯ –нд зориулсан төсвийн санал –2007 оны 10 дугаар сар ТТ Боловсролын хөтөлбөрийн төсөл (excel file) – 2007 оны 10 дугаар сар ТТ Мэдээллийн Технологийн системийг ДХТ-т ашиглах жишээ –2007 оны 10

дугаар сар ТТ Хөтөлбөрийн төсөвлөлтийн үр дүнг туршилтын яамдад нэвтрүүлэх: БСШУЯ,

ННХЯ, ХХААЯ-д зориулсан удирдамж –2007 оны 10 дугаар сар Стратеги ба санхүүгийн үр дагаварууд : БСШУЯ, ННХЯ-ны төсвийн

мэргэжилтнүүдэд зориулсан удирдамж–2007 оны 10 дугаар сар ТТ ДХТ-ийн чанарын шалгуур үзүүлэлтүүд болон хавсралтууд( бодлогын

мэдэгдлийн шинэ формат) – 2007 оны 10 дугаар сар Салбарын яамдад зориулсан ДХТ-ийн журмуудын тухай Гарын авлага –2008

оны 1 дүгээр сар Монгол улсын төсвийн шинэчлэлийн үйл явц: ЗГХЭГ-т зориулсан товч илтгэл

(энэхүү товчлолыг ЗГХЭГ-т төсвийн шинэчлэлийн явц, дэвшилийн талаар шинэчилсэн мэдээлэл өгөх дараагийн шатны буюу сонгуулийн дараа хэрэгжүүлэх ажилд тэдний баталгааг хүсэх зэрэг зорилгоор бэлтгэв. ) –2008 оны 1 дүгээр сар


Page 37


Ахлах мэргэжилтнүүдэд зориулсан ДХТ-ийн сургалтын модул–2008 оны 2 дугаар сар

Салбарын яамдын төрийн нарийн бичгийн дарга нар болон төсвийн газрын дарга нарт зориулсан ДХТ-ийн сургалтын модул –2008 оны 2 дугаар сар

Хувьсах ба тогтмол зардлыг шинэчлэн тогтоох – 2007 оны 3 дугаар сар Салбарын яамдын 2008 оны төсвийг өргөн барих (БСШУЯ, НХХЯ) –2007 оны 10

дугаар сар БСШУЯ –ны ДХТ-ийн хувилбарууд (2008-2010) –2007 оны 10 дугаар сар НХХЯ - ДХТ-ийн хувилбарууд (2008-2010)- 2007 оны 10 дугаар сар Дунд хугацааны төсвийн хүрээний мэдэгдэл: СЯ-ны мэргэжилтнүүдийн шинэ

үүрэг – 2007 оны 10 дугаар сар Төсвийн 3 хувилбарын үнэлэмж - 2007 оны 10 дугаар сар НХХЯ – Төсвийн шинэ бүтэц - 2007 оны 10 дугаар сар НХХЯ - -Эдийн засгийн ангилал болон хөтөлбөрөөр төсвийн хуваарилах - 2007

оны 10 дугаар сар НХХЯ – Төсвийн хувилбаруудын тухай дүгнэлт - 2007 оны 10 дугаар сар НХХЯ – Бодлого зардал төлөвлөлтийг бэлтгэх заавар - 2007 оны 10 дугаар сар 2008-2010 оны ДХТ-ийн Бодлого зардал төлөвлөлтийн мэдэгдэл (БЗТМ) нь

НХХЯ-нд хэрэгжиж буй үйл явц - 2007 оны 10 дугаар сар

Нэмэлт Техникийн тэмдэглэлүүд ба тайлангууд Тусгай бүтээгдэхүүн /гүйцэтгэл – 2007 оны 6 , 12 сарууд , 2008 оны 5, 6 сарууд


Page 38


ANNEX 2: MTB MANUAL FOR MINISTRY OF FINANCE


Page 39


ANNEX 3: MTB MANUAL FOR MINISTRIES


Page 40


ANNEX 4: RESOLUTION NUMBER 126, 2 APRIL 2008


Page 1


ANNEX 5: RESOLUTION NUMBER 256, 6 JUNE 2008


Page 2



Page 3

gom - strengthening medium and short-term … · web viewУдирдамжийг ДХТ...

Documents