มาตรฐานสนคาเกษตร มกษ. 7430-2556

THAI AGRICULTURAL STANDARD

TAS 7430-2013

การปฏบตทดในการดแลรกษาหลงการจบสตวน า

GOOD PRACTICES FOR

POST – HARVEST HANDLING OF

FISH AND SHELLFISH

สานกงานมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาต

กระทรวงเกษตรและสหกรณ

ICS 67.120.30 ISBN

มาตรฐานสนคาเกษตร

มกษ. 7430-2556

THAI AGRICULTURAL STANDARD

TAS 7430-2013

การปฏบตทดในการดแลรกษาหลงการจบสตวน า

GOOD PRACTICES FOR

POST – HARVEST HANDLING OF

FISH AND SHELLFISH

สานกงานมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาต

กระทรวงเกษตรและสหกรณ 50 ถนนพหลโยธน เขตจตจกร กรงเทพฯ 10900

โทรศพท 0 2561 2277 โทรสาร 0 2561 3357

www.acfs.go.th

ประกาศในราชกจจานเบกษา ฉบบประกาศและงานทวไป เลม ตอนพเศษ

วนท พทธศกราช 2556

(2)

คณะกรรมการวชาการพจารณามาตรฐานสนคาเกษตร

เรอง การปฏบตทดในการดแลรกษาหลงการจบและการขนสงสตวน า

1. นางนรชา วงษจนดา ประธานกรรมการ

กรมประมง

2. นางภาวนา สงหเสมานนท กรรมการ

กรมการคาภายใน กระทรวงพาณชย

3. นางสาวจตรา เศรษฐอดม กรรมการ

ส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา กระทรวงสาธารณสข

4. นายพศาล พงศาพชณ กรรมการ

ส านกงานมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาต

5. นางสภานอย ทรพยสนเสรม กรรมการ

กองตรวจสอบรบรองมาตรฐานคณภาพสตวน าและผลตภณฑสตวน า กรมประมง

6. นางสภาพร สรมานยตต กรรมการ

กองพฒนาอตสาหกรรมสตวน า กรมประมง

7. ผชวยศาสตราจารยจราพร รงเลศเกรยงไกร กรรมการ

คณะประมง มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

8. รองศาสตราจารยวรรณวบลย กาญจนกญชร กรรมการ

คณะอตสาหกรรมเกษตร มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

9. นายสวนชย แสงสขเอยม กรรมการ

สภาหอการคาแหงประเทศไทย

10. นางอรรถพนธ มาศรงสรรค กรรมการ

กลมอตสาหกรรมอาหาร สภาอตสาหกรรมแหงประเทศไทย

11. นายสมศกด กอกลเกยรต กรรมการ

สมาคมอาหารแชเยอกแขงไทย

12. ผชวยศาสตราจารยปทมา ระตะนะอาพร กรรมการ

ผทรงคณวฒดานผลตภณฑประมง

13. นายวรช เถอนยนยงค กรรมการ

ผประกอบการซ อขายสตวน า

14. นายยน ประเสรฐ กรรมการ

เกษตรกรเพาะเล ยงสตวน า

15. นางอษา บ ารงพช กรรมการและเลขานการ

ส านกก าหนดมาตรฐาน

ส านกงานมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาต

(3)

การควบคมคณภาพในทกข นตอนการผลตมความส าคญ โดยเฉพาะข นตอนหลงการจบ จงตองม

การพฒนาแนวทางในการปฏบตงาน การจดการ และการผลตอาหารจากสตวน าใหมความ

ปลอดภยตอผบรโภค เพอใหสนคายงคงมคณภาพทดจนถงผบรโภค สอดคลองกบสถานการณ

ปจจบน และสอดคลองกบมาตรฐานสากล คณะกรรมการมาตรฐานสนคาเกษตรจงเหนสมควรจดท า

มาตรฐานสนคาเกษตร เรอง การปฏบตทดในการดแลรกษาหลงการจบสตวน า

มาตรฐานสนคาเกษตรน ก าหนดข นโดยใชเอกสารตอไปน เปนแนวทาง

FAO/WHO. 2009. Code of Practice for Fish and Fishery Products (Section 6 Aquaculture

Production 6.3.6. Storage and Transportation of live fish), First edition. Joint FAO/WHO Food

Standards Programme, FAO, Rome, 2009, 42p-44p.

ส านกงานมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาต. มกษ. 7410 – 2554. หลกปฏบตส าหรบสตวน า

และผลตภณฑสตวน า เลม 1 : ขอก าหนดทวไป. 47 หนา.

ส านกงานมาตรฐานสนคาเกษตรและอาหารแหงชาต. มกษ. 7417 – 2552. การปฏบตทางการเพาะเล ยง

สตวน าทดส าหรบฟารมเล ยงสตวน าจด. 27 หนา.

คณะประมง มหาวทยาลยเกษตรศาสตร. 2552. โครงการจดท ารางคมอแนวทางการปฏบตการดแลรกษา

หลงการจบและการขนสงสตวน า. 91 หนา.

กองพฒนาอตสาหกรรมสตวน า กรมประมง. 2547. คมอการดแลรกษาสตวน าบนเรอประมง.

สหกรณประมง จ ากด. 71 หนา.

มกษ. 7430-2556

มาตรฐานสนคาเกษตร

การปฏบตทดในการดแลรกษาหลงการจบสตวน า

1. ขอบขาย

มาตรฐานสนคาเกษตรน ครอบคลมขอก าหนดการปฏบตทดในการดแลรกษาสตวน าประเภทปลาและสตวน า

มเปลอก ตงแตหลงการจบ การขนสงสตวน าทงมชวตและไมมชวต ถงการสงมอบ เพอรกษาคณภาพและ

ความปลอดภยของสตวน าใหเหมาะสมส าหรบการน าไปบรโภคหรอแปรรปเพอเปนอาหารตอไป

2. นยาม

ความหมายของค าทใชในมาตรฐานสนคาเกษตรน มดงตอไปน

2.1 สตวน า (fish and shellfish) หมายถง สตวน าเลอดเยนทมกระดกสนหลง (vertebrate) และสตวน าท

ไมมกระดกสนหลง (invertebrate) เชน ปลา กง กง ป (crustacean) หอย และปลาหมก (mollusc)

ยกเวนสตวครงบกครงน าและสตวน าประเภทเลอยคลาน ทงนอาจอยในสภาพมชวต หรอสภาพสด

2.2 สตวน าสด (fresh fish and shellfish) หมายถง สตวน าทจบไดขณะทยงมชวต แตจ าหนายขณะไมมชวต

และมวธการดแลรกษาความสดโดยการท าใหเยนหรอท าเยอกแขง

2.3 น าบรโภค (potable water) หมายถง น าทมคณภาพไดมาตรฐานน าบรโภคตามประกาศกระทรวงสาธารณสข

2.4 น าสะอาด (clean water) หมายถง น าจดหรอน าทะเลจากแหลงทมการปนเปอนของจลนทรย สารมลพษ

หรอแพลงกตอนทมพษ ทอยในเกณฑมาตรฐานทปลอดภยตอผบรโภคสตวน าและผลตภณฑสตวน า

2.5 น าเยน (cool water) หมายถง น าสะอาดทท าใหเยนดวยวธการทเหมาะสม

2.6 การลางท าความสะอาด (cleaning) หมายถง การก าจดสงปนเปอนออกจากผวดานนอกของสตวน า

ดวยวธการลางหรอขดลาง

2.7 การพกสตวน าในน าสะอาด (relaying) หมายถง การลดจ านวนจลนทรยทท าใหเกดโรคทางเดน

อาหารดวยวธธรรมชาตในหอยสองฝามชวตจนถงระดบทยอมรบได โดยการยายสตวน าจากแหลงท

ปนเปอนจลนทรยมาก ไปพกในแหลงน าทสะอาดเปนเวลานานพอ

2.8 การลดจ านวนจลนทรยโดยวธใชอปกรณ (depuration) หมายถง การลดจ านวนจลนทรยทท าใหเกด

โรคทางเดนอาหารในหอยสองฝามชวตจนถงระดบทยอมรบได ดวยกระบวนการทางเทคนค โดยใช

อปกรณกรองน า และ/หรอ วธการบ าบดน า เชน การใชเครองก าเนดโอโซน เครองอเลกโทรไลท แสงยว

ในระยะเวลาทเหมาะสม กระบวนการดงกลาวตองไดรบการรบรองจากหนวยงานทรบผดชอบ

มกษ. 7430-2556 2

2.9 การท าใหเยน (chilling) หมายถง การท าใหสตวน าเยนลงจนอณหภมเหมาะสมกบการเกบรกษาและ

การขนสงสตวน านน

2.10 การท าเยอกแขง (freezing) หมายถง การท าใหสตวน าใหเยนลงทอณหภม 0 C และน าไปท าเยอก

แขงอยางรวดเรว (quick freezing) โดยอณหภมทจดกงกลางของสตวน าถง –18 C หรอต ากวา และ

เกบรกษาทอณหภมไมเกนกวา –18 C

2.11 การเสอมสภาพ (decomposition) หมายถง การเปลยนแปลงคณภาพของสตวน าและผลตภณฑจน

ไมเปนทยอมรบ ทางดานลกษณะปรากฏ กลน เนอสมผส หรอรส

2.12 การปรบสภาพ (conditioning) หมายถง กระบวนการทางชวภาพทลดอตราการเผาผลาญอาหาร

ของสตวน าเพอใหสตวน าเครยดนอยทสด

3. ขอกาหนด

3.1 ขอกาหนดทวไปสาหรบการดแลรกษาสตวน าหลงการจบ

3.1.1 ขอกาหนดทวไปสาหรบการลดการเสอมสภาพ

3.1.1.1 การลดการเสอมสภาพดวยการควบคมอณหภมและเวลา

การดแลรกษาสตวน าส าหรบการบรโภคเพอรกษาสภาพความสดและลดการเสอมสภาพ จะตองควบคม

อณหภมและเวลาทเกบรกษา ดงน

1) ตองเกบรกษาสตวน าโดยการควบคมอณหภมดวยวธการทเหมาะสม และเคลอนยายหรอขนสงอยาง

ระมดระวงและไมลาชา

2) ลดอณหภมสตวน าสดหลงการจบใหใกลเคยง 0 C โดยเรวทสดเทาทจะท าได

3) รกษาอณหภมของสตวน าแชเยนทอณหภมใกลเคยง 0 C ตามความเหมาะสมกบชนดของสตวน า กรณ

สตวน าเยอกแขงใหเกบรกษาทอณหภมไมสงกวา -18 C

4) ในกรณการท าใหเยนโดยใชน าแขง ควรเรยงสตวน าเปนชนบางๆ สลบกบน าแขงขนาดเลก เพอใหไดรบ

ความเยนอยางทวถงและสม าเสมอ ทงนน าแขงทใชจะตอง ไดมาตรฐานน าแขงตามประกาศกระทรวง

สาธารณสข น าแขงทใชแลวไมน ากลบมาใชใหม

5) ในกรณการท าใหเยนโดยใชน าเยน ใหใชสดสวนของสตวน ากบน าเยนทเหมาะสม เพอใหม

ประสทธภาพในการท าใหเยนตามทตองการ

6) ออกแบบระบบท าน าเยน หองเยน หรอระบบท าความเยนอนๆ ใหสามารถรองรบปรมาณการผลตท

ระดบสงสดได

มกษ. 7430-2556

3

7) ตรวจตดตามการควบคมเวลาและอณหภม ใหอยในระดบทเหมาะสมอยางสม าเสมอ รวมทงเกบรกษา

บนทกขอมลการควบคมเวลาและอณหภม

3.1.1.2 การลดการเสอมสภาพดวยการปฏบตและดแลรกษาทด

การลดการเสอมสภาพโดยการปฏบตและดแลรกษาทด ใหปฏบตดงน

1) ควรลดปรมาณจลนทรยในสตวน าตามความเหมาะสมและความจ าเปนของสตวน าแตละประเภท ซง

วธการอาจแตกตางกน ไดแก การพกสตวน ามชวตในน าสะอาด การลางท าความสะอาด และ การลดจ านวน

จลนทรยโดยวธใชอปกรณ รายละเอยดตามภาคผนวก ก

2) ถามการใชสารเคมหรอวตถเจอปนอาหาร (สารเตมแตง) ใหเปนไปตามขอก าหนดของกฎหมายท

เกยวของ

3) ดแลขณะขนยายหรอคดขนาดอยางระมดระวง หลกเลยงความเสยหายทางกายภาพ เชน ถกเจาะหรอ

ทมแทงโดยสวนของเครองจกรหรออปกรณทใช

4) หลกเลยงการเหยยบย า หรอการกระท าทรนแรงตอสตวน า

5) บรรจสตวน าในภาชนะทใชเกบรกษาในปรมาณทพอด ไมสงเกนขอบภาชนะบรรจ ใชภาชนะทมความ

สงเหมาะสม และไมมผลตอคณภาพของสตวน า

6) ด าเนนการจดการกบสตวน าอยางรวดเรวเพอปองกนมใหสตวน าขณะอยในทเปดโลง สมผสแสงแดด

หรอลมนานจนท าใหเกดการเสอมสภาพ

7) ควรใชน าแขงขนาดเลกและเยนจด เพอลดความบอบช าและลดอณหภมของสตวน าไดอยางรวดเรว

8) เกบรกษาสตวน าไวในอณหภมทเหมาะสม รวมทงจดเกบไมใหซอนทบจนเกดความเสยหาย

9) บคลากรทปฏบตงาน ควรมสขภาพทด ไมเปนโรคตดตอหรอโรคทท าใหเกดขอรงเกยจในการน าสตว

น าไปบรโภค ในกรณทผปฏบตงานมอาการปวย เปนโรคดงกลาว ตองใหพกการปฏบตงานชวคราว และ

เขารบการรกษาจนอาการปวยหายเปนปกต จงกลบมาปฏบตงานใหมได ทงนควรมการตรวจสขภาพ

ประจ าป อยางนอยปละ 1 ครง

10) ภาชนะ และอปกรณทใช ตองไมกอใหเกดผลเสยตอคณภาพของสตวน า และคณภาพในการเกบ

รกษา รวมทงการปนเปอนทมผลตอความปลอดภยในการบรโภค กรณทตองมการก าจดภาชนะหรอ

อปกรณใหจดการตามทราชการก าหนด

11) อปกรณและภาชนะบรรจทกชนดทใชในการแชหรอขนถายล าเลยงสตวน าตองสะอาด ท าจากวสดท

ทนทานตอการกดกรอน อยในสภาพดสามารถใชปฏบตงานได เมอเสรจสนการท างานทกครง ตองลางท า

ความสะอาดอปกรณทใชทนทและควรรกษาใหสะอาดเพอไมใหเปนแหลงสะสมของจลนทรย

มกษ. 7430-2556 4

3.1.2 การปฏบตทดสาหรบสตวน าหลงการจบตามประเภทของการทาประมง

การดแลสตวน าหลงการจบแตกตางกนไปตามประเภทของการท าการประมง ความส าคญทางเศรษฐกจ

ไดแก การประมงทะเลชายฝง การประมงทะเลน าลก การประมงน าจด และการเพาะเลยง

3.1.2.1 การปฏบตทดสาหรบสตวน าทไดจากแหลงน าธรรมชาต ไดแก การประมงทะเลชายฝง

ประมงทะเลน าลก และประมงน าจด

1) สตวน ามชวต

สตวน าทวไปจะมชวตไดตองอยในน า หลงตายจะเนาเสยเรว แตสตวน ามเปลอกโดยเฉพาะหอยและปทะเล

เปลอกและกระดองจะชวยใหมชวตรอดบนบกไดนานกวาเพราะสามารถอมน าไวในตวได แตถาตายจะเนา

เสยเรวกวา ปจจยทเกยวของกบการอยรอดจงเปนเรองความสามารถในการมชวตหลงถกจบและการดแล

รกษาสตวน าแตละชนด การปฏบตควรท าดงน

1.1) เกบไวในสภาวะและอณหภมทเหมาะสมกบชนดของสตวน า ไมสมผสแสงแดดโดยตรง

1.2) สตวน าทตองอยในน าเพอใหมชวต ใหใสในภาชนะบรรจทมน าสะอาด และควรมการใหอากาศอยาง

เพยงพอ

1.3) สตวน าประเภทหอย ปทะเล ควรอยในสภาพแวดลอมทมความชนอยเสมอ เชน ใหคลมดวย

กระสอบหรอผาทสะอาดซงชบดวยน าสะอาด แตไมควรใชน าแขงสมผสโดยตรง การลดอณหภมลงอยาง

รวดเรวอาจท าใหสตวน าตายได

1.4) สตวน าประเภทป ควรมดกามหรอมดทงกามและขากอนบรรจในภาชนะส าหรบการขนยาย

1.5) การขนสงกงโดยไมมน า สามารถท าไดโดยลดอณหภมกงจนสลบ แลวจงบรรจในภาชนะทรกษาความ

เยนและใหออกซเจน (ถาจ าเปน)

1.6) ตรวจสอบสตวน าขณะเกบรกษาอยางสม าเสมอ หากพบวามสตวน าใกลตายหรอตายแลวใหคดแยก

ออกทนท

2) สตวน าทไมมชวต

สตวน าทไดจากเครองมอประมง มปรมาณคอนขางมาก ชาวประมงมกวางสตวน าบนพนเรอ หรอเกบใต

ทองเรอ ซงบรเวณดงกลาวควรไดรบการท าความสะอาดเสมอ การปฏบตควรท าดงน

2.1) วางสตวน าบนพนทสะอาดหรอมภาชนะทสะอาดรองรบ แยกประเภทของสตวน าและคดเอาสงทไม

พงประสงคออก

2.2) สตวน าทมมลคาทางเศรษฐกจควรมการคดขนาด

2.3) ปลาทมขนาดใหญ ควรควกไส หรอตดหวและควกไส หากตองมการควกไส หรอตดหวและควกไส

ใหมการจดการเศษเหลอตามหลกวชาการทเหมาะสม

มกษ. 7430-2556

5

2.4) ลดอณหภมทนทตามขอ 3.1.1.1 ขอยอย 1) – 5)

2.5) หลกเลยงการวางสตวน ากองทบกนหลายชน และระมดระวงไมใหสตวน าแชอยในน าทเกดจากน าแขง

ละลายนานเกนไป

2.6) ในกรณทจ าเปนตองเกบรกษาสตวน าเปนระยะเวลานานจงตองผานกระบวนการท าเยอกแขง โดย

กระบวนการท าเยอกแขงสตวน าบนเรอ ควรปฏบตดงน

2.6.1) กระบวนการท าเยอกแขงตองมประสทธภาพทจะลดอณหภมใจกลางสตวน าลงไดตามอณหภมท

ก าหนดส าหรบการท าเยอกแขง

2.6.2) หองเยนส าหรบเกบรกษาสตวน าเยอกแขงตองมอณหภมตามทก าหนดในขอก าหนดส าหรบการ

เกบรกษาสตวน าเยอกแขง และตดตงเทอรโมมเตอรหรออปกรณบนทกขอมลในต าแหนงทอานได อยาง

ชดเจน มการจดบนทกอณหภมและมบนทกส าหรบการตรวจสอบ

3.1.2.2 การปฏบตทดสาหรบสตวน าทไดจากการเพาะเล ยง

สตวน าทไดจากการเพาะเลยงควรมาจากการเพาะเลยงทปฏบตตามมาตรฐานการปฏบตทางการเพาะเลยง

สตวน าทด (Good Aquaculture Practices: GAP) เชน กอนการจบสตวน าเพอจ าหนาย ควรงดใหอาหาร

สตวน าอยางนอย 1 วนเพอใหสตวน าไดมการปรบตวและขบของเสยออกจากรางกาย ซงเปนการชวยรกษา

ความสดและคณภาพของสตวน าในระหวางขนสง อกทงยงชวยชะลอการเนาเสยของสตวน าใหชาลง

หากมการใชยาสตว ตองหยดยากอนจบสตวน าเพอบรโภค ตามระยะเวลาทระบในฉลากและเอกสารก ากบ

ยาทขนทะเบยนไว จบสตวน าดวยเครองมอทเหมาะสมในระยะเวลาทรวดเรว ไมควรท าใหสตวน าบอบช า

หรอเกดบาดแผลระหวางการจบ การปฏบตหลงการจบควรปฏบต ดงน

1) ท าความสะอาดทนทหลงจากจบสตวน า

2) กรณสตวน าไมมชวต การลดอณหภมใหปฏบตตามขอ 3.1.1.1 ขอยอย 1) – 5)

3) กรณสตวน ามชวต ใหปฏบตตามขอ 3.1.2.1

3.2 การขนสง

3.2.1 การขนสงสตวน ามชวต

3.2.1.1 ควรคดเลอกสตวน าทมสขภาพดและมสภาพสมบรณ

3.2.1.2 ตรวจสอบสตวน าขณะขนสงอยางสม าเสมอ หากพบวามสตวน าใกลตายหรอตายใหคดแยกออก

ทนท

มกษ. 7430-2556 6

3.2.1.3 เพอลดความเครยดของสตวน า น าส าหรบเตมในภาชนะทใชในการขนสงสตวน าหรอภาชนะ

ส าหรบการปรบสภาพสตวน า ควรเปนน าสะอาดมคณสมบตใกลเคยงกบน าจากแหลงทสตวน านนอาศยอย

3.2.1.4 ภาชนะทใชในการขนสงสตวน าและระบบการขนสง ควรมการออกแบบและมการปฏบตไดอยาง

ถกสขลกษณะ รวมทงปองกนการปนเปอนของน าและอปกรณ

3.2.1.5 ตองใชอปกรณและเครองมอในการขนสงสตวน ามชวตทออกแบบใหสามารถปฏบตงานไดอยางม

ประสทธภาพและรวดเรว โดยไมท าใหสตวน าเสยหายทางกายภาพหรอเครยด

3.2.1.6 น าในภาชนะส าหรบการปรบสภาพสตวน าและภาชนะทใชในการขนสงสตวน า ตองใหอากาศหรอ

ออกซเจนอยางเพยงพอ กอนยายสตวน าเขาไปเกบไว

3.2.1.7 หามใหอาหารแกสตวน าระหวางการขนสงสตวน า เนองจากสตวน าอาจส ารอกอาหารและอาหารท

เหลอจะท าใหน าในภาชนะทใชในการขนสงสตวน าเนาเสยอยางรวดเรว

3.2.1.8 ท าความสะอาดและฆาเชออปกรณและสงอ านวยความสะดวกทกชนดตามหลกวชาการอยาง

ถกตองและสม าเสมอตามความจ าเปน และมการบนทกขอมลไว

3.2.1.9 รกษาปจจยตางๆ ทส าคญตอการขนสงสตวน าทมชวตแตละชนดใหเหมาะสม เชน อณหภม

ปรมาณออกซเจน คารบอนไดออกไซด แอมโมเนย

3.2.1.10 ความหนาแนนของสตวน าในภาชนะตองเหมาะสมกบชนดสตวน าและสภาพแวดลอมขณะขนสง

3.2.1.11 หลงจากการล าเลยงสตวน าออกจากตขนสง ใหท าความสะอาดอปกรณและตขนสงสตวน า

3.2.2 การขนสงสตวน าไมมชวต

3.2.2.1 ขนสงสตวน าภายหลงการจบโดยไมลาชา

3.2.2.2 ตองรกษาอณหภมของสตวน าใหคงทตลอดการขนสงและใหเหมาะสมกบประเภทของการเกบรกษา

ไดแก ท าใหเยน และท าเยอกแขง โดยมการตรวจตดตามและบนทกอณหภมสตวน าหรออณหภมต ระหวาง

การขนสงสตวน า

3.2.2.3 ในกรณทใชน าแขงในการใหความเยน ใหปฏบตตามขอ 3.1.1.1 ขอยอย 4)

3.2.2.4 ในกรณการท าใหเยนโดยใชน าเยน ใหปฏบตตามขอ 3.1.1.1 ขอยอย 5)

3.2.2.5 เครองมออปกรณทกชนดและสงอ านวยความสะดวกจะตองท าความสะอาดและฆาเชอโรคตาม

หลกวชาการอยางถกตองและสม าเสมอ และมการบนทกขอมลไว

3.2.2.6 ภาชนะบรรจสตวน าตองมความแขงแรงและเหมาะสม สามารถปองกนความเสยหายและการเกด

ปนเปอนในสตวน าตลอดการขนสง

มกษ. 7430-2556

7

3.2.2.7 ตองปองกนสตวน าจากการปนเปอนและการเสอมสภาพ เนองจาก แสงแดด ลม และอณหภมทสงกวา

อณหภมทเกบรกษาสตวน า

3.2.2.8 ตรวจสอบความสะอาดของตขนสงสตวน ากอนการล าเลยงสตวน าเขาตขนสง

3.2.2.9 ไมขนสงสตวน าพรอมกบผลตภณฑอนทอาจกอใหเกดการปนเปอนขาม หากจ าเปน ตองม

มาตรการปองกนการปนเปอนทมประสทธภาพ

3.2.2.10 หลงจากการล าเลยงสตวน าออกจากตขนสง ใหท าความสะอาดอปกรณและตขนสงสตวน า

3.3 การสขาภบาล

หากมน าทงทเกดขนจากกระบวนการหรอการปฏบตในขนตอนตางๆ ขางตน ใหท าการบ าบดตามทราชการ

ก าหนดกอนปลอยลงสแหลงน า

3.4 การบนทกขอมล

บนทกขอมลส าคญทเกยวของกบการปฏบตทดหลงการจบและการขนสงสตวน าตามทก าหนดในขางตน เชน

อณหภม เวลา การท าความสะอาด ตลอดการดแลหลงการจบและการขนสง ควรเกบบนทกไวอยางนอย 2 ป

นบตงแตวนทบนทกขอมล แลวแตกรณทน าสตวน าไปใช เพอความมนใจวาสามารถตามสอบสตวน าจาก

แหลงจบไดอยางสมบรณ