goran mihajlovski - Почетна...5 sekoj od nas imal, ili ima ne{to {to sakal da go ka`e, da go...

Goran MIHAJLOVSKI

SAKAM DA KA@AM

1997 ‡ 2001

DNID "Ogledalo" DOO ‡ Redakcija VEST

SKOPJE, 2002

Izdava: DNID "Ogledalo" DOO ‡ Redakcija VEST, Skopje

Za izdava~ot: Goran Mihajlovski

*

Korica: Dizajn studio "Ogledalo"

Foto: VEST

Lektura i korektura: Maja Bra`anska

Podgotovka za pe~at: "TIHA" DOOEL ‡ Skopje,

Pe~at: Pe~atnica "Nova Makedonija", Skopje

Tira`: 500 primeroci

*

Izdavaweto na knigata finansiski go pomogna

Ministerstvoto za kultura na Republika Makedonija

ISBN 9989-2047-0-5

sakam da ka`am 1997 ‡ 2001

goran mihajlovski

DNID "Ogledalo" DOO ‡ Redakcija VEST

SKOPJE, 2002

prazna

5

Sekoj od nas imal, ili ima ne{to {to sakal da go kaè, da go spodeli

so drugite. Nekoj toa go pravi tivko {epotej}i, a nekoj go izgovara glasno.

Mojot drugar i kolega Goran sekoja sabota, eve ve}e dvanaesetta godi-

na, od 1991 godina vo "Ve~er", a od 2000 godina vo "Vest", sekoja sabota,

redovno na negovite ~itateli im go kaùva ona {to go misli i ona {to go

zabeleàl, neoptovaren od toa kolku akterite vo negovoto kaùvawe }e mu

zabeleàt na negovoto glasno razmisluvawe.

Vo godinite na na{eto sekojdnevno drugaruvawe imav mo`nost da sle-

dam od strana kako se ra|a negovata sabotna kolumna. Toa pribli`no odi

vaka: Piej}i kafe vo nekoja kafeana, ti pravi{ muabet so nego, a toj ~as te

sledi, ~as se isklu~uva. Vadi liv~iwa, bara penkala od kelnerite, ne{to

zapi{uva i vragolesto se sme{ka. Postojano e vo nekakva frka. Mislam de-

ka go razbiram. Frkata e negovata potraga po pikanteriite od sekojdnevieto

za da gi servira vo negovoto meni so ednostaven naslov: "Sakam da kaàm".

Mnogupati sum bil svedok koga i sega{nive i biv{ite politi~ari,

zasegnati od kaùvaweto na Goran, go analizirale, se razbira, obiduvaj}i

se da se ubedat i da ve ubedat deka preteral. Ne velat: "Ne e taka!", tuku

pra{uvaat: "Zo{to napi{al?". I taka patem, }e potpra{aat dali i natamu

}e bidat materijal vo negovoto meni. Goran i za niv edna{ ima napi{ano:

"Ako ne{to ne im se dopa|a, neka ne go sfa}aat seriozno". Tie ednostavno ne

sakaat, ili ne moàt da sfatat deka Goran nema sopira~ki, osven profesi-

onalnata etika, koga go kaùva ona {to go znae i misli, i onaka "apla" im go

prenesuva i na svoite ~itateli. I se raduva koga i tie }e go sretnat i }e mu

re~at: "I jas taka bi im kaàl!"

I tokmu zatoa {to ne kalkulira, ne se zanesuva deka vodi dràva i

deka e vlijatelen, tuku ednostavno, zatoa {to go pi{uva ona {to i drugite

sakaat da go pro~itaat, onaka "apla", negovata "Sakam da kaàm" ubeden sum

i iskreno navivam deka }e ìvee dolgo...

Skopje, juni 2002 Aco Kabranov, novinar

prazna

9

[ABA^KA VARIJANTA

••••• So Ceca vo Novata godina

1. Sre}na vi Nova godina. I dobre dojdovte vo carstvoto na takanare~eni-

te biznismeni so zlatni lan~iwa na racete i krstovi na vlaknestite gradi, nagospo|ite so bundi i iskriveni potpetici, koi ve`baat likovno po svoeto lice,ama zaboravile da go popravat izliàniot lak od noktite i na nivnite deca, nakoi roditelite im platile da napravat pesna od tipot "sakam kola ubava i bes-

na" i "ve~erva sum sama, }e pravime ùrka", da se pojavat na televizija so ~iz-

mite "Dok Martens" kako kompenzacija za opinokot {to gi donel na svet.Vo edno skopsko kafule, vo koe odneodamna kako znak na presti` i sko-

roev{tina na vleznata vrata be{e stavena kamera za pravilen izbor na gosti-

te, Novata godina ja pre~ekav so Ceca i so prekrasnata pesna "Kad bi bio ra-

wen, krvi bi ti dala, oka moja oba, kad bi bio slep..". I so gordite makedonskidevoj~iwa, koi po primerot na soprugata na poznatiot srpski voen zlostornikArkan, stegnati vo mini zdolni{ta od po~etokot do kraj gi peeja site nejzinipesni, ka~eni na {ank i po masite. Pesnata inspirirana od juna~kite potfatina Arkan i negovite borci vo osvojuva~kite pohodi niz Bosna i Hrvatska, voposlednata vojna od ponovata istorija na srpskiot narod, potoa ja slu{nav u{-

te najmalku deset pati vo okolnite kafuliwa, so istata scenografija. Za pot-

setuvawe, Novata godina ja ~ekav vo Skopje, vo centarot na glavniot grad nadràvata {to se vika Makedonija i na bulevarot Sveti Kliment Ohridski, a nevo @itora|a vo [umadija.

Ministerot za kultura sigurno bi rekol deka narodot toa go saka. Mi-

nisterot za nadvore{ni raboti bi ni ja elaboriral tezata za politika na ak-

tivna ekvidistanca kon sosedite. ministerot za stopanstvo bi rekol, ne e va`-

no, samo da stigaat pari. A site nie si ja ~estitame Novata godina na ~ist ma-

kedonski jazik so zborovite "Sve najboqe!".Veruvam deka i vo nekoja belgradska kafeana ovie denovi moèla da se

slu{ne makedonska pesna. Samo {to vo srpskite kafeani sî u{te se neguvaat"Jovano, Jovanke..", "Bitola", "Zajdi, zajdi", "Makedonsko devoj~e".. Nas ni jaispratija Ceca i zaboravivme na niv. [to ti vredi {to nema poubavo devoj~e odMakedon~e, koga ne znae da igra na {ank? Ba{ka, Ceca e pozgodna.

2. Nekolku dena pred Nova godina, vo skopskiot hotel "Grand" priem prire-

di noviot gradona~alnik na Skopje Risto Penov. Na priemot ima{e mnogu na-

rod, re~isi site direktori na golemite firmi, lu|e od kulturata i estradata,novinari, vidni univerzitetski profesori.. Na priemot nema{e nitu edenpretstavnik na Vladata i nitu eden od rakovodstvoto na Sobranieto na Make-

donija.

4 januari 1997

10

Moèbi premierot Branko Crvenkovski bil zafaten so pu{tawe nekoja~e{ma vo novoformirana selska op{tina, ama moèl da se dogovori so nekojminister od negoviot kabinet, barem da napravi lice i da se pojavi na priemotna gradona~alnikot. Ili, ministrite ne se smetaat za ìteli na Skopje!? Os-

ven toa, {to e va`no {to gradona~alnikot pretstavuva 600 iljadi ìteli vodràvata, {to vo glavniot grad e skoncentrirano celoto politi~ko i pogolemoekonomsko vlijanie, {to Skopje pretstavuva kulturen i duhoven centar i liceza dràvata pred svetot? Va`no e {to Risto Penov ne e od nivnata partija iba{ me interesira dali sovetnicite od SDSM vo Gradskiot sovet na Skopje }edobijat partiski kazni zatoa {to se pojavija na priemot.

Ova ve}e ne e pra{awe na protokol, ili politi~ka kultura. Toa ne e niodnos kon Risto Penov i kon negovata partija. Toa e elementarno ~uvstvo zaodnos kon ìtelite na glavniot grad. Mnogumina ne glasaa za Penov, pa sepak,po volja na mnozinstvoto toj e i niven gradona~alnik. Isto kako {to mnogumi-

na pred pove}e od dve godini ne glasaa za SDSM, pa sepak go po~ituvaat BrankoCrvenkovski kako premier na Makedonija. Se se}avam, koga pred nekolku godi-

ni Silvio Berluskoni stana premier na Italija, mediumite javija deka toj u{-

te prviot den go posetil Papata i – gradona~alnikot na Rim. Na{iot Brankobe{e prv stranski premier koj be{e primen od Berluskoni, ama izgleda nasredbata ne mu kaàl kako treba da se odnesuva so gradona~alnikot na glavniotgrad na dràvata.

3. Ne znam dali Dedo Mraz vo Skopje pristigna dobrovolno, ili be{epriveden od policijata. Zatoa {to go donesoa so policiski helikopter. Se mise ~ini deka be{e priveden. Policajcite ne se potrudile duri i da mu napravatubava maska. Mu se poznava{e lastikot {to mu ja drè{e bradata. Dedo Mrazbe{e slu~ajno izbran gra|anin. Zatoa i ne znae{e {to da kaè. Pa mora{e da~ita. Duri i koga vika{e "Dogledawe!", namesto da gleda vo decata sobrani naPlo{tadot "Makedonija", ~ita{e vo kniùleto.

Policijata pak napravi gre{ka i ni donese pogre{en ~ovek za Dedo Mraz.Zo{to ministerot ôkrevski ne izbra nekoj od negovite kolegi, da go prepravivo Dedo Mraz i da go spu{ti so policiski helikopter srede Skopje. Na primer‡ Jane Miqovski. Emi ima brada. Em po konstitucija odgovara na ulogata. I{to e najva`no, znae da raskaùva ubavi prikazni. Kako na primer onaa dekabrzo }e vlezeme vo Evropa.

4. Neodamna Vladata gi namali cenite na cigarite, kako eden od na~initeza borba protiv {vercot i nelegalnata trgovija. Dali vo borbata protiv tr-

govijata so droga, }e ja legalizira upotrebata na droga!?

11

GRIPOZNA SOSTOJBA

••••• Site {trajkuvaat, a nam ni studi

1. Vo Srbija iljadnici lu|e se na ulica ve}e pedesetina dena, baraj}ipriznavawe na izbornite rezultati od noemvriskite lokalni izbori. Bugaritegi kopiraat Srbite po na~inot na protestite, iako nivniot osnoven motiv zabunt e krajnoto osiroma{uvawe. Vo Albanija {trajkuvaat studentite. Vo Grci-

ja {trajk najavi trgovskata mornarica, predvestuvaj}i gi {trajkovite i na drugi-

te socijalni sloevi, osobeno od javniot sektor i zemjodelcite, koi vetija obno-

va na blokadite na pati{tata u{te pri krajot na minatata godina.Site okolu {trajkuvaat. A nam ni studi. Navistina, ima{e eden obid za

{trajk pred Nova godina, koga eden petok nekolku grupi {trajkuva~i, so pomo{na policijata napravija haos vo soobra}ajot vo Skopje. [trajkuva~ite vetijadeka v ponedelnik pak }e dojdat do Vladata. Duri i se silea, deka, ako treba, iNovata godina }e ja pre~ekaat na platoto pred Vladata. Premierot BrankoCrvenkovski ima{e nara~ano {ampawsko da gi ~esti to~no na polno}. Arnoama, zafrkna vremeto. Zastude. Koj e budala da mrzne poradi edna Vlada. I da jaostavi trpezata prazna za novogodi{noto slavje i predboìknite posti.

Makedonija na nemirniot Balkan i vo ovie zimski, virusni denovi osta-

nuva oaza na mirot. No, koga okolu ima bura , realna e opasnosta pesokot da jazatrupa i oazata. Zatoa treba da se izmislat odbranbeni mehanizmi. Dodeka u{-

te ni traat praznuvawata, Vladata moè mirno da gleda {to se slu~uva vo so-

sedstvoto. Sega prvo }e ~ekame Stara Nova Godina. Potoa }e se frlame po krs-

tot po rekite, ezerata i bazenite. Pa masovno }e si prostuvame na Pro~ka. I,dodeka si trepnal, Hristos voskresnal.

Ako, sepak, nekomu tekne, i pokraj bogatata op{testveno-kulturna aktiv-

nost, da se zanimava so organizirawe {trajkovi i protesti, Vladata ima pod-

gotveno tajno oru`je. Za nego e zadolèn Ministerot za zdravstvo, Ilija Fi-

lip~e. [to mislite, zo{to u{te ne e proglasena epidemija na grip? Se ~ekaatprvite demonstranti. [tom }e se pojavat prvite grupi, Ministerot }e progla-

si epidemija. Vo takva situacija, vedna{ se zabranuvaat i masovnite sobiri nagra|anite. Koj toga{ bi odel na narodni protesti pred Vladata. Ako tie se sepovlekoa koga im stude{e, zarem bi rizikuvale da gi zaka~i nekoj virus? Paposle nepotrebno }e digaat temperatura.

2. Pod mototo: "Da se odnesuvame kako da e epidemija, a sepak, da ne japroglasuvame", Ministerstvoto za zdravstvo im naredi na site zdravstvenirabotnici da se javat na rabota i na Boìk, a na nekoi slu`bi duri im be{ere~eno da gi zajaknat ekipite. Vedna{ reagira{e Slu`bata za brza pomo{ odSkopje. Velat deka i vo normalna situacija nemaat dovolno vozila, a i tie {to

11 januari 1997

12

gi imaat gi ostavaat na polovina pat do bolniot. Aj {to nemaat dovolno vozila‡ dobro. Barem vrabotenite da ne im se razboluvaat od grip. Da moàt da ginosat bolnite na grb.

3. So vozila, barem kako {to moèvme da vidime na televizija, nemaproblemi i pretprijatieto za sobirawe na skopskoto |ubre. Imaat problem sa-

mo stotina iljadi ìteli na Skopje so inaetot na prviot |ubrexija na glavniotgrad, koj, i pokraj site mo`ni zabrani im go istura |ubreto pod prozorec, nazabranetata deponija "Vardari{te" i gi brojat kamionite na gospodinot SejdoTeofilovski od "Komunalna higiena". Toj prvo mu prkose{e na stariot gra-

dona~alnik. Po sî izgleda i noviot gradona~alnik za nego e sitna riba. Zatoa{to ne se osvrnuva i na dekretot na ministerot za urbanizam i za{tita na ~o-

vekovata sredina. Dali, moèbi, treba pretsedatelot na Republikata da potpi-

{e specijalen ukaz so koj{to na gospodinot Teofilovski }e mu se zabrani da gotrue Skopje so isfrlawe na smetot na "Vardari{te"? Ili, pak, i toa nema dapomogne, pa na pomo{ }e pristignat me|unarodni posmatra~ki sili i ekspert-

ski grupi. Vo dràva vo koja{to |ubrexija e posilen od minister i gradona~al-

nik‡ sî e mo`no.4. Problemi so prevozot ima i Lotarija na Makedonija. Tiketite za nag-

radnata igra "Bingo" ne stignale od Germanija, kade {to se pe~atat. Zatoa,spored tradicijata, na pomo{ pristignuva bratskata Lotarija na Vojvodina. Voproda`nite mesta na makedonskata lotarija sega se prodavaat "binga" na "Srp-

ska narodna lutrija". Zatoa {to {leperite od Germanija docnat. A {leperiteod Srbija stignuvaa na vreme duri i za vreme na sankciite. Nie sme nau~eni. Poraspa|aweto na Jugoslavija, Lotarija na Makedonija po~na da organizira sopstve-

no loto izvlekuvawe, no u{te dolgo vreme gi popolnuvavme srpskite loto liv-

~iwa. Sî dodeka ne se potro{ija. Sega, po navika, }e si igrame srpsko "bingo".Reklamata na "Lotarija" veli: "Nikoga{ ne se znae. Kako ne se znae?

Sre}ata doa|a od Srbija.5. Poglavarot na Makedonskata pravoslavna crkva g. g. Mihail vo boìkna-

ta poraka u{te edna{ pobara od vlastite da dozvolat voveduvawe veronauka vou~ili{tata. Malku e {to decata vo isti oddelenija ni se podeleni po razniosnovi. Sega treba u{te i po verska osnova.

13

MIRNA SKANDINAVIJA

••••• Nie vo Skopje, tie vo Mala Re~ica

1. Makedonija e zemja vo koja na najdrasti~en na~in se kr{at ~ovekoviteprava na [ve|anite. Finkata od {vedsko poteklo, gospo|ata Elizabet Ren mo-

ra{e da ja napu{ti zemjata voznemirena i razo~arana. Koj znae dali }e ni dojdepak? Osobeno {to siroma{kata ìvee samo od penzijata, a kaj nas doa|a od qu-

bov kon [ve|anite. Edna{ ima izjaveno deka najmnogu qubi da odi tamu kade{to ne ja sakaat. Taka {to, ako ne sakame da ni dojde povtorno, }e mora da po~ne-

me da ja falime. Ako prodolìme da ja kritikuvame, sekoj den }e ni doa|a.2. Na{ite [ve|ani, iako se mnogu pove}e od potrebnite 6 otsto na Eliza-

bet Ren, ìveat mnogu polo{o otkolku vo nivnata mati~na tatkovina. Tie ne seduri ni gra|ani od vtor red vo ovaa dràva. Tie se gra|ani od preku red. Za da sezadovoli nacionalnata kvota preku red gi zapi{uvaat vo sredno u~ili{te. Pre-

ku red, bez razlika na rezultatite od priemnite ispiti i uspehot od prethodno-

to {koluvawe, gi zapi{uvaat na fakultet. Potoa koga }e zavr{at preku red, givrabotuvaat vo dràvnite institucii, policijata, vojskata, gi ispra}aat zaambasadori... Koga }e bidat nezadovolni, tie }e protestiraat i Vladata prekured }e donese zakon za niv.

Vo takva situacija, me|u Fincite sekoga{ }e se najdat novi ambicioznimom~iwa i devojki, kandidati za partiskite listi na idnite izbori koi }e japopravat situacijata preku red. ]e se proglasat za ustavobraniteli. Ama, bi-

dej}i se od Skandinavija, ne znaat kako da go napravat toa, pa }e gledaat tele-

vizija. Ne gi biduva da napravat ni eden originalen protest. Kopiraat od Bel-

grad. Im delat cve}iwa na policajcite, svirat so svir~iwa, udiraat vo tapani...Studentskiot lider e zbunet. Na razgovor kaj premierot i ministerkata

za obrazovanie zboruva edno, dodeka se vozi vo slu`benata "alfa romeo", raz-

misluva na drugo, po pejxer mu pra}aat poraka da misli na treto i kone~no, koga}e sedne na rabotnata masa od dlaborez izjavuva ~etvrto. Rektorkata e zbuneta.Na mladiot ~ovek mu pora~uva{e deka vo zavisnost od sovesta {to ja ima }e mubide pogolema i luznata, a sega mu gi "maskira" luznite. Svetot e zbunet – {toim stana na studentite od Finska, – dosega bea fini. Ne im pre~e{e ni lo{iotstudentski standard, ni problemati~nite izbori na niven pretsedatel, ni par-

tiskite igri za izbor na rektor. Im pre~i obrazovanieto na [ve|anite na {ved-

ski jazik. Spored definicija, sekoj studentski protest se tretira kako napre-

den, inteligenten i mu se dava poddr{ka. Ama, kako da se poddràt finskitestudenti, zaedno so srpskite. Onie vo Belgrad baraat pove}e demokratija, a oviepomalku. Onie vo Belgrad baraat sloboda na izrazuvawe, ovie palat vesnici,zatoa {to ne im se dopa|a kako pi{uvaat. So cve}iwata, svir~iwata i mavtawe-

18 januari 1997

14

to so indeksi se dobiva vpe~atok na lo{a kopija na originalot. Vpe~atokot la-

è. Ova voop{to ne e ni kopija.Pred Sobranieto prvo protestiraa "TIE".Sega protestirame "NIE". Se

pojavuva parola: "Ili nie, ili tie!" Onaa ambiciozna studentka od Pedago{ki-

ot fakultet so ime Mirjana e pretsedatel na tamo{niot Sojuz na studenti. Nena site studenti, zatoa {to "nivnata" pretsedatelka moèbi se vika Lirija.Ili nie, ili tie! Nie – Radmila Kiprijanova, tie – Fadil Sulejmani. Nie – voSkopje, Tie vo – Mala Re~ica.

3. Za razlika od Finska, vo Makedonija pred nekolku meseci ima{e pri-

vatizacija i se kupuvaa akcii. Vo edna TV-reklama, vo edna tro{na ku}a se bude-

{e od son mlada bra~na dvojka, potoa doma}inkata so {lafrok go ispra}a{emladiot biznismen so akten-~anta da kupi akcii od Gradskiot trgovski centarvo Skopje i potoa toj se vra}a{e bogat, go baknuva{e deteto i na site ni vikaa dasi kupime akcii, i ni vetuvaa uspe{na idnina na na{ite deca.

Sega ni vikaat: Izvinete, se popi{manivme, koj kupil akcii ne trebaloda kupuva, doma}inkata pod {raflokot bil "opnata" vo trenerki "za po doma",na biznismenot mu gi ukrale parite od ~antata vo nekoja od sigurnite {tedilni-

ci... Samo na deteto se u{te mu se nasmevnuva sigurna idnina vo dràvata: denese vaka, po pet meseci, }e vidime, a v godina – da sme zdravi i ìvi! Koga }e poras-

ne, belkim }e uspee da izvadi viza i da pobegne nekade kade {to akcionerskitedru{tva traat podolgo od polovina godina.

4. Po celonedelno slavewe, taman fativme malku rabota, moravme da ja~ekame i starata Nova godina. Ova e izmislica {to e sozdadena samo za ovieprostori. Tolku proslavi eventualno bi im odgovarale i na Mediterancite odGrcija, Italija, [panija i Portugalija, ama ne moàt da vlezat vo Evropskatamonetarna unija. Inaku, zamislete da mu kaète na nekoj Germanec, ste slavele,ste slavele, pa taman edna nedela ste porabotile, srede rabotna nedela pak tre-

ba da piete, peete i igrate do 4 – 5 nautro i potoa da odite na rabota. I takamamurni vo fabrika da za{rafuvate delovi za kola. Na primer, za "Audi A-3".

Ne znam zo{to voop{to i po~navme da doa|ame na rabota. Eve, sega na 7fevruari }e mora da ja slavime i kineskata Nova godina, pa moème da gi spoi-

me praznicite.5. Pratenicite }e u~at germanski. Porano im organiziraa kursevi po

angliski, ama sega na inicijativa na germanskiot ambasador }e im organiziraatkursevi po germanski jazik. Se bara nekoj stranski ambasador koj e vquben vorazni zanimawa, na primer, dreari, monteri, zavaruva~i, frizeri, kozmeti~a-

ri... Toj }e im dade ideja na pratenicite da posetuvaat i takvi kursevi. Taka,Sobranieto }e stane Rabotni~ki univerzitet. Pratenicite }e posetuvaat ve-

~erno u~ili{te.

15

ZEMAWE MERA

••••• Policajcite }e odat na dousovr{uvawe po hemija

1. Pred edna nedela vo Skopje imavme nekakov obid za kopirawe na stu-

dentskite protesti od Belgrad. Semestarot zavr{i, studentite si otpatuvaa do-

ma da u~at i skopskiot studentski protest zavr{i. Ovaa nedela, vo druga sosed-

na dràva, vo Albanija, ima masovni protesti poradi masovnite izmami i kra`-

bi na gra|anite vo takanare~enite {tedilnici po urnekot na piramida, konnovope~enite, takanare~eni kapitalisti, gi gradat so nudewe nerealni kamatina {teda~ite i naopaku – od vrvot nadolu. Ima nekoja balkanska vrska. Istov-

remeno, dodeka albanskata policija se tepa{e so izmamenite {teda~i i gi apse-

{e izmamnicite,kaj nas pukna u{te edna {tedna afera – "Makedonija reklam".Koj mu e vinoven na narodot od ovie prostori, koj zadoen so komunisti~ki

idei i postojano so zavidlivost svrten kon kapitalizmot, koga se najde sredeistoriskiot proces na promena na sistemot, ja primi zdravo za gotovo idejatadeka vo kapitalizmot moè da se zbogati preku no}. Nikoj ne im kaà na lu|etodeka vo kapitalizmot moè{ da se zbogati{ so trud. Pa, samo vo Makedonija, vodesetina slu~ai na "uspe{ni" {tedno-trgovski pretprijatija, gra|anite, koi kakovo kapitalizmot posakaa da stanat bogati preku no}, izgubija milioni i milio-

ni germanski marki. Za razlika od niv, desetina izmamnici, koi navreme poka-

àa smisla za biznis vo na{iot kapitalizam, navistina se zbogatija preku no},so parite na drugite, na koi im nudea golemi kamati.

Skopskata ekspozitura na "Kari} banka", na gra|anite im ostana dol`naokolu 3 milioni marki. [tedilnicata "Jugomarket" se zatvori so dva milionavo minus. Vo "Alfa S" isparija 10 milioni marki. Za "Xamadan~e" podatocite,verojatno, gi znae sopstvenikot, samo te{ko deka nekoj }e go pronajde vo nekojaAmerika, ili potamu... Site tie bea {tedilnici, uredno registrirani i so dozvo-

la od Narodnata banka.Za razlika od tie slu~ai, Centralnata banka moè da bide mirna vo slu-

~ajot so "Makedonija reklam". Taa firma duri i ne e {tedilnica i ne e regis-

trirana za sobirawe pari i davawe kamati na {teda~ite. Gra|anite sami se vinov-

ni {to mu veruvale na nekoj novokomponiran biznismen, koj veruval deka e tol-

ku sposoben za profitni zdelki, za da moè da im gi vrati parite na lu|eto, so75 otsto kamata za edna godina. I – prikaznata tuka zavr{uva. Kako {to }e zavr-

{i i vo u{te duzina sli~ni pretprijatija na uspe{ni biznismeni. Ima li nekoj{to gi proveruva knigite na tie firmi? Ima li nekakva inspekcija {to reagi-

ra koga nekoj se zanimava so dejnost za koja ne e registriran? Ima li vo Mi-

nisterstvoto za finansii nekakva devizna inspekcija {to vodi smetka za toakoj kako raboti so golemi devizni sredstva? Ako nekoj te izmami deka }e ti naj-

25 januari 1997

16

de rabota za iljada marki i ne ti gi vrati parite, sudot }e go goni za izmama. Akonekoj izmami stotici lu|e za milioni marki – toga{ vinovni se tie {to mu gidale parite.

2. Moè li uli~niot revolt na gra|anite vo Albanija da se povtori i me|umakedonskite izmameni "{teda~i"? Ima li nekakva balkanska vrska me|u siteslu~uvawa vo sosedstvoto? Takvo pra{awe mu postavi novinarkata na dràvna-

ta televizija na ministerot za vnatre{ni raboti Tomislav ôkrevski. Ministe-

rot znae. Ama ne kaùva.3. Dodeka novokomponiranite im zemaat merka na naivnite, vo supermar-

ketite od sinxirot "Tineks" vo Skopje besplatno im go merat pritisokot nakupuva~ite. Verojatno, se raboti za uspe{en marketin{ki poteg, iako se pre-

pora~uva gra|anite da si go izmerat pritisokot pred da dojdat do kasata. Bi treba-

lo pritisokot da se meri i na naplatnite punktovi na "Elektrostopanstvo". Za{-

to toa tamu navistina e potrebno. Vo supermarketot ima{ pravo na izbor. Akone ti se dopa|a vo "Tineks", }e odi{ kaj sosedot, a od "Elektrostopanstvo" ne sebega. Osobeno se opasni koga ne moàt da gi naplatat smetkite od golemite fir-

mi, pa kaj stanarite ne dozvoluvaat ni eden mesec zadocnuvawe. A pritisokotosobeno se zgolemuva koga }e ti ja presmetaat kamatata.

Reklamata {to odi na televizija glasi "Energijata e na{a rabota". Si-

gurno televizijata mu e golem dol`nik na "Elektrostopanstvo", pa vakva bes-

mislena poraka odi kako kompenzacija vo reklama. [to ni pora~uvaat struja-

xiite? Deka energijata e nivna rabota, a na{e e da pla}ame? Ili, deka ima ne-

koe drugo elektrostopanstvo ~ija {to rabota ne e energijata?Kako kompenzacija ne e lo{o da se premine na reklami od tipot "sendvi~-

~ovek". Toj {to ne moè da plati struja neka se prijavi vo "Elektrostopanstvo"i neka {eta niz gradot so "sendvi~-tabli" na koi e ispi{ano "Energijata e na-

{a rabota". Kompenzacijata e na{a rabota.4. I policijata zema mera. Dosega nave~er so balon~iwa ni merea kolku

alkohol imame vo krvta. Otsega, niz skopskite ulici }e go merat zagaduvawetood izduvnite gasovi na avtomobilite. Policajcite }e mora da odat na stru~nodousovr{uvawe po hemija.

Ako dosledno se po~ituva apelot na Ministerstvoto za za{tita na ~ove-

kovata sredina, za odnesuvaweto vo uslovi na smog vo Skopje, bi moèle da os-

taneme bez javen prevoz. Ne veruvam deka i desetina otsto od avtobusite, bilodràvni, bilo privatni, imaat ispraven sistem za izduvni gasovi. Za taksisti-

te i~ da ne pravime muabet. A {to se odnesuva do preporakata da gi gasime mo-

torite na vozilata pred semafor, moème da napravime u{te pogolema beqa.Toa vaì za nekoi fini ekolo{ki dràvi vo koi se vozat novi avtomobili. Kajnas tokmu pred semafor namerno se turiraat motorite, za da ne ni ugasat. Nifali u{te namerno da gi gasime. Potoa nema da moàt da zapalat. Koj }e neturka za da zapalime? Policajcite od krstosnicite!? Tie toa sigurno bi go stori-

17

le, ama ne im se slobodni racete. Zafateni im se so raznovidnite instrumentiza zemawe mera.

VISOKI INTERESI

••••• "... I si ìveeja sre}ni i veseli vo moderna federacija..."

1. Kako {to stojat rabotite, izgleda deka ministerkata za obrazovanieSofija Todorova }e se seli od Makedonija. Dobi jasna i otvorena poraka odsobraniskata govornica. Taa veli: "Dràvata nema da dozvoli legalizirawe natetovskiot univerzitet". Pratenikot Sali Ramadani i pora~uva: "Ako ne i od-

govara na ministerkata, neka si odi od Makedonija i neka bara zemja kade {tonema Albanci!"

Porakata od poslednata sobraniska rasprava pred donesuvaweto na Zako-

not za Pedago{kiot fakultet e: Nam ne ni treba fakultet koga si imame uni-

verzitet. PDP, pak, mu se naluti na koalicioniot partner SDSM. Spored onaapoznatata – "daj mu prst, }e ti ja zeme celata raka", prikaznata prodolùva. Doiseluvaweto na ministerkata, kako sre}en kraj od tipot "... i si ìveeja sre}nii veseli vo posebni dràvi". Denes Pedago{ki fakultet, utre bojkot na nas-

tavata, zadutre napu{tawe na Sobranieto, malku podocna legalizirawe na te-

tovskiot univerzitet, potoa promena na Ustavot, Makedonija kako modernafederacija, pa koga }e si otide ministerkata i mnogumina po nea, belkim }eostane nekoj da gi iscrta novite granici.

Zav~era be{e objaven Izve{tajot na amerikanskiot Stejt department za~ovekovite prava, vo koj, vo delot za Makedonija, se veli deka "ekonomskata krizai zadava te{kotii na Vladata da najde izvori za ispolnuvawe na barawata namalcinstvata, kako {to e pove}e obrazovanie na malcinskiot jazik". Zna~i, naraznite emisari koi se zagrièni za ~ovekovite prava kaj nas, nekoj od Vladata,namesto da im re~e: "Dosta! Toa se me|unarodnite standardi {to duri i vie ne giprimenuvate", im se prava: "Nemame pari!" A bidej}i Albancite im se mile-

ni~iwa i se interesiraat samo za nivnite prava ni{to ~udno da im najdat pari,da ni gi ispratat i nie tuka }e si eksperimentirame.

2. Se slu~i i toa. Vrhovniot sud donese presuda protiv Vladata. I site {todo sega baraa pravna dràva, sega se iznenadeni. Velat, so odlukata na Sudot da imse korigiraat penziite na penzionerite za 8 otsto }e bankrotirala dràvata. [to}e ni e pravna dràva, koga imame povisoki interesi? Na Vodno.

Ako navistina dràvata }e bankrotira, zatoa {to re~isi dve godini imzakinuvala na penzionerite po 8 otsto, toa zna~i deka nie ve}e ìveeme vobankrotirana dràva. Zatoa mala satisfakcija ni e ako doznaeme koj e vinoven

1 fevruari 1997

18

{to nekoj rabotel spored nezakonski propis. Dali se vinovni penzionerite {toVladata gre{ela? ]e izleze deka ako dràvata bankrotira, vinovni }e bidatpenzionerite i Vrhovniot sud. Vladata e amnestirana od odgovornost.

[to }e se slu~i ako nekoj utre dojde nezakonski da mi odzeme del od imo-

tot? Smeam li da go tuàm, ili treba toa da go sfatam kako moja `rtva za po-

visoki celi? Ili, smee li sudot da presudi protiv nego, za da gi za{titi povi-

sokite celi od mene?Se slu~i, golem broj novokomponirani biznismeni so milioni marki,

dobieni so izmama preku vetuvawa za golemi kamati, da "isparat" od zemjata.Posledniot od niv e slu~ajot "Makedonija reklam". Stopanot na toa pretprija-

tie velat se "zasolnal" nekade vo Srbija. Dali i nego od povisoki interesi mubilo dozvoleno da izbega od Makedonija?

3. Vo pismoto na Qubisav Ivanov - Yingo do rakovodstvoto na SDSM imatolku obvinuvawa {to bilo koj sud, ako se zafati da gi utvrduva, bi imal polnirace rabota. Yingo gi obvinuva dosega{nite partneri za korupcija, {verc, mi-

to, zloupotreba na polo`bata, {irewe dezinformacii, lagi, zakani, sozdavaweanonimen kapital, sozdavawe aferi, intrigantsvo, odmazdoqubivost... Na spi-

sokot na krivi~ni dela nedostiga u{te da gi obvini za siluvawe.Po ovie obvinuvawa, od stranata na SDSM se u{te nema odgovor. Izgleda

deka i tie pravat spisok na obvinuvawa protiv Yingo. Zatoa i se ~eka. Spisokot,ako ne podolg, }e bide identi~en na negoviot. Osven ako ne re{at na hartija dagi stavat i site golemi uspesi {to toj gi napravi za razvojot na fudbalot voMakedonija. Uspesite vo izminatoto negovo ~etirigodi{no vladeewe se ni{tovo odnos na ona {to sega ima namera da go pravi otkako }e go izberat za u{te~etiri godini. Dosega, i taka i taka, moè{e da se vidi po nekoj gradski fudbal.A za slednite izbori po ~etiri godini, za da si obezbedi sigurna baza, site noviop{tini }e gi napravi fudbalski centri. ]e ima u{te mnogu kako Kratovo.

4. Go nema, go nema, pa }e se pojavi. Vasil Tupurkoski, na TV Sitel, vosportskata programa. Kako komentator na natprevar na amerikanski fudbal.Mislea }e se pojavi kako kandidat za pretsedatel, pa deka }e formira nova parti-

ja, pa deka }e odi kaj socijalistite, pa deka }e se opredeli za nekoe {iroko dviè-

we, koga ete ti go Cile vo dru{tvo so sportskite komentatori. Tie {to se pla-

{at od nego }e re~at deka kako vo amerikanskiot fudbal osvojuva jardi i se stremikon "ta~ daun". Samo {to Cile se u{te ne zaigral na terenot. Stoi otstrana igi gleda drugite kako si gi prefrlaat topkite. I komentira.

19

PRETOVAREN BROD

••••• Ministrite }e se otkaàt od osum plati

1. Premierot Branko Crvenkovski ne razmisluval seriozno kako }e jasprovede presudata na Vrhovniot sud da im se isplati zaostanatite 8 otsto odpenziite na penzionerite, ama barem se posovetuval so nekoj stopanstvenik. Vozav~era{noto intervju za dràvnata televizija toj slikovito ni objasni, deka,ako brodot ima kapacitet od sto sedi{ta, sto i prviot patnik, koj }e se pojavi sobilet, pravno ima pravo da vleze vo nego, ama kapetanot nema da go primi, za{tobrodot }e potone. Potoa premierot im pora~a na penzionerite deka edinstvenore{enie e da se pe~atat pari i namesto da primaat dveste marki, vo idnina }eprimaat 10 marki penzija, pa - kako miluvaat.

Da prodolìme so istata prikazna za brodot i kapetanot. Na brodot nemamesto za penzionerite, iako tie uredno u{te navreme si kupile bilet. Ako ka-

petanot isplovi i gi ostavi na pristani{teto, ne go re{il problemot, za{totie moè povtorno da se setat da baraat pravdina na sud. Najdobro e kapetanotda ne go poslu{a iskusniot stopanstvenik i da gi primi penzionerite na bro-

dot.Pa koga }e se najde na otvoreno more, da gi frli preku ogradata onie {to

se otpove}e. Taka }e se re{i enigmata kade oti{le re~isi osum penzii. Gi izeleajkulite i nekoi drugi krupni ribi.

Bidej}i premierot ne pla{i so inflacija, so edno ednostavno objasnuva-

we, bez nekoja podlaboka analiza, bi mu protivstavil edno moe, isto taka, ed-

nostavno re{enie, isto taka, bez podlaboka analiza.Zo{to Vladata ne razmisluva osum meseci da se otkaè od zemawe plata?

Ili, za da ne im padne mnogu te{ko, neka re{at edno dve-tri godini site minis-

tri, pratenici i golemiot broj dràvni slu`benici da odvojuvaat po osum pro-

centi od svoite plati, za da im vra}aat na penzionerite na rati. Vo me|uvreme,nekoi od niv moèbi }e padnat od palubata v more, pa u{te podobro. Verojatno,nema da se soberat dovolno sredstva, ama i penzionerite }e re{at malku da ipomognat na dràvata pa }e se najde kompromis. I nema da ima potreba da sepe~atat novi denari i da se pravi inflacija.Tuka ne bi gi spomenuval onie sit-

ni sumi od 400 iljadi marki za sobraniskoto bife, dvata milioni marki za nova-

ta sala vo Parlamentot, po nekolkute stotici iljadi marki za renovirawe nakabinetite na ministrite... Tie mora da izgledaat ubavo. Ni doa|aat lu|e odnad-

vor i ministrite mora da pokaàt deka nie sme silna dràva.Moèbi predlogov nema da mu se dopadne na premierot Crvenkovski.

Moèbi }e re~e deka razmisluvaweto mi e diletantsko. Priznavam, bidej}i nese razbiram od visoka ekonomija. Ama i toj }e mora da priznae deka na~inot na

8 fevruari 1997

20

koj ja objasniv idejata odgovara na negoviot na~in na objasnuvawe.Kolku {to mi e poznato, odlukata na Vrhovniot sud e kone~na, taka {to

edinstven praven lek e neprifa}aweto i nesproveduvaweto na taa odluka. Za dase ostvari toa vo praktikata treba da se o~ekuva po ova pra{awe da zamol~iSudot, Vladata, mediumite i penzionerite.

Koj e kako nas? Em ìveeme vo pravna dràva, em brodot nema da ni poto-

ne.2. V~era po~na tradicionalniot [arplaninski kup na Popova [apka.

Vremeto malku ja zafrkna rabotata. Nema sneg. Me|utoa, toa ne bi trebalo da nezagriùva. Vo Organizacioniot odbor na Kupot e polovina Vlada. A ministri-

te ve}e nau~ija da ne lizgaat na suvo.3. Nesporen primer za spontana evolucija vo politikata e liderot na

VMRO-DP, Vladimir Golubovski. ôvekot {to vo 1990 godina, kako pripadnikna ekstremnoto nacionalisti~ko krilo na VMRO-DPMNE me|u dvata izbornikruga na prvite parlamentarni izbori na mitingot vo Tetovo se fale{e deka }egi seli Albancite, denes zboruva za koalicija so SDSM. Toa go obrazloì kakospontan ~ekor na VMRO-DP, koj do{ol kako rezultat na evolucijata.

Evolucijata na Golubovski kon socijaldemokratskite idei nastana kakorezultat na negoviot spontan ~ekor vo Ministerstvoto za soobra}aj i vrski, vokoe{to spontano stana sovetnik na ministerot Buzleski za frekvencii. Gos-

podinot izjavi: "I jas imam pravo na rabota". A bidej}i SDSM mu dade rabota,ima li pologi~no objasnuvawe za negovata politi~ka evolucija. Osven toa, so-

vetni~koto mesto za frekvencii e kako sozdadeno za Golubovski. Neli se zbo-

ruva{e deka bil iskusen vo vospostavuvaweto i odrùvaweto vrski.4. Na 4 fevruari se odbeleùva{e 125-godi{ninata od ra|aweto na Goce

Del~ev. Za nego ne u~at deka e najkrupna figura vo makedonskata istorija. Nagrobot vo skopskata crkva Sveti Spas cve}e poloì dràvnata delegacija. Vonea: potpretsedatelot na sobranieto Blagoja Filipovski i ministrite VladoNaumovski i Slobodan Unkovski. Za 125-te godini na velikanot nemaa vreme nipretsedatelot na Sobranieto, ni pretsedatelot na Vladata. Tie odat na drugigodi{nici, mnogu pomali i nejubilejni.

Grcite objavile kniga za bra}ata Manaki, gi pretstavile kako gr~kokulturno nasledstvo i ja distribuirale knigata niz svetot. Nie sme imale pove-

}e knigi za bra}ata Manaki od Bitola, ama si gi ~uvame doma.Dosega Bugarite vikaa deka Goce Del~ev e nivni. Ni{to ~udno i Grcite

da re~at deka e Grk. I onaka ~ovekot e roden vo Kuku{. Ba{ka, go ubile Turci-

te. Toa e u{te eden priroden dokaz. [tom bil protiv Turcite, mora da e Grk.

21

OGRABENITE ZADOVOLNI

••••• SDSM }e stane privrzok na SPM

1. Redovno ja sledam obrazovnata programa na Televizija "Sitel. Najo-

milena mi e serijata "Propaganda za po~etnici". Najmnogu go cenam toa {tokako nagledno sredstvo za u~ewe po`rtvuvano i bez nikakvo {tedewe se koris-

ti stopanot na televizijata Qubisav Ivanov - Yingo. Pred dva dena ja u~evmelekcijata kako so vadewe od kontekstot na delovi od govor se dobiva posakuva-

niot vpe~atok. Premierot Branko Crvenkovski veli: "Nie ostro }e i se pro-

tivstavime na taa politi~ka opcija!" i vedna{ na nego se nadovrzuva del odgovorite na Yingo pred lokalnite izbori. "Nie sme za Evropa i Amerika!" Pa,povtorno Branko so del od re~enicata: "Nie }e i se protivstavime na taa po-

liti~ka opcija", pa povtorno Yingo koj veli: "Ne sum se bavel so {verc, ne sumse bavel so siva ekonomija..." Branko e {vercer, ja poddrùva sivata ekonomija,protiv Evropa e, i ne gi saka Amerikancite. Yingo e ~ista sprotivnost, toj enajdobar, toj e na{ata vistinska opcija, site go sakame Yingo.

2. Vo ramkite na ambicioznata obrazovna programa, vo koja TV "Sitel" }eni prikaè kako od obi~en provinciski socijalisti~ki mo}nik se stignuva do-

tamu da se zanesuva{ deka si Fransoa Miteran od Kratovo, so netrpenie ja o~eku-

vam slednata epizoda na "Propaganda za po~etnici", vo koja }e nau~ime kakoSDSM stanuva privrzok na SPM.

Za po~etok ode{e temata: "Smiruvawe na Blagoja Filipovski". Izlezedeka toa ne bilo voop{to te{ka rabota. Te{ka rabota bila za drugata strana danapravi vistinski izbor. Znae Yingo deka Blagoja Filipovski ne moè bez ne-

go, u{te od vremeto koga odea na poklonenie kaj Milo{evi}. [to bi pravelFilipovski koga ne bi bil vo SPM i potpretsedatel na Sobranieto? Bi go zelevo SDSM!? [to }e im e koga i onaka se bogati so takvi kadri. Vaka, Yingo re{ida si go zadrì Blagoja. Sega koga ras~isti so nego, otvoren mu e patot do Bran-

ko Crvenkovski.Mu se smeat na Yingo koga ovoj veli: "Ne sum se bavel so {verc, ne sum se

bavel so siva ekonomija!" Mrdaat so glava, boèm znaat mnogu raboti, ama ~eka-

at moment da gi izvadat vo javnosta. Od mnogu ~ekawe i zamisleno mrdawe, gizabole glavata. Ako Yingo pravel ne{to {to sega moè da go kompromitira,isto taka }e gi iskompromitira i tie {to mu dozvolile da go pravi toa. Ili, nepravel sam.Pa sega koga veli: "ne pravev jas, tie pravea", nikoj ni{to ne mu mo-

è. Tie moèbi znaat mnogu raboti za Yingo. Ama koj znae {to znae Yingo zaniv?

Izgleda deka mu se badijala zakanuvawata na premierot Branko Crven-

kovski deka }e se sprotivstavi so site sili na politi~kata opcija na Qubisav

15 fevruari 1997

22

Ivanov. Xabe mu e i repriziraweto na negovoto intervju na dràvnata televi-

zija, kako protivteà na obrazovnata programa na Yingovata televizija. Zaremne se se}ava deka tokmu dràvnata televizija kako rabotni pobedi gi odbele-

ùva{e pu{tawata na predavatelite na TV "Sitel" niz Isto~na Makedonija igo snima{e prisustvoto na ministrite od negoviot kabinet i pratenici od ne-

govata partija. Te{ko mu e na Branko da se bori protiv Yingo od drugata parti-

ja, koga okolu sebe ima sli~ni takvi yingovci. ]e moè da ras~isti so Yingo,samo ako ne mu pre~at yingovcite od negovata partija. Ako pred toa tie ne ras-

~istat so nego.3. [to li }e se slu~e{e ako guvernerot na Narodnata banka Borko Sta-

noevski ne otide{e da ja sredi {tedilnicata "Lavci" vo Ohrid? Mirno Lavci,mirna Makedonija. Znae Stanoevski kade odi nadvor od glavniot grad moè dabide poopasno. Kako vo Albanija. @rtvite me|u {teda~ite ne padnaa vo Tira-

na,tuku vo Vladata.Sre}a {to na{ata Vlada brzo reagira. Treba{e samo na edno mesto da se

soberat pretstavnici na policijata i na Ministerstvoto za pravda i da poraz-

govaraat so izmamenite {teda~i. [teda~ite izlegoa zadovolni od razgovorot iosobeno od toa {to bile primeni na visoko nivo. A pred toa izjavuvaa deka nemada se trgnat od pred Vladata se dodeka ne gi primi Branko Crvenkovski. [to eva`no {to gi izgubile parite, koga bile primeni od ministri.

Eden den po konstruktivnata sredba vo Vladata policijata soop{ti dekali{ila od sloboda dvajca sopstvenici na propadnatite {tedilnici. Zna~i,potsekretarot na MVR, Dime \urev, seriozno ja sfatil rabotata. Edniot prive-

den, sopstvenikot na "Jugomarket" Jasmin Morali} uspevaat da go pronajdat sa-

mo po triipolgodi{en neuspeh da go dovedat vo sudot. Bravo! Sega {teda~ite sesmireni. Dodeka da gi oslobodat privedenite poradi nedostig na dokazi, ogra-

benite duri i }e bidat zadovolni. Ba{ka i guvernerot }e ja sredi "Lavci".4. Ministerot Qubomir Fr~koski po vra}aweto od SAD izjavi deka vo

Makedonija }e pristigne generalniot sekretar na ON, Kofi Anan, za da pri-

sustvuva na Forumot za evropeizacija na Balkanot. A Anan e Afrikanec. Bidej-}i za evropeizacija malku }e pri~ekame, bi moèlo da go vikneme generalniotsekretar na Forum za afrikanizacija na Balkanot.

23

ZA INAET

••••• Na Pedago{kiot fakultet ne se u~i predmetot "Elementarna kultura"

1. Me|u mno{tvoto paroli {to denovive gi ~itavme niz skopskite ulici,me|u raznite slogani koi gi odobruvavme ili se zgrozuvavme od niv i me|u mno-

gute odgovori na pra{aweto vo anketite me|u skopskite tinejxeri, najgolemvpe~atok mi ostavi ova: "Zo{to protestirate?" – "Za inaet!"

Toa ednostavno i so silen emotiven naboj izre~eno pred mikrofonot nateleviziska kamera: "Za inaet!", ima jasna simbolika na ona {to tinejxerite go~uvstvuvaat kako frustracija na postarite. Tie,sigurno, ne go ni imaat pro~i-

tano sporniot zakon, verojatno, ne ime poznat ni patot za dokaùvawe deka ne{-

to e neustavno, slu{nale – nedoslu{nale za nekakvi kvoti na nacionalnostite.Na sredno{kolska vozrast sosema e prirodno da saka{ da izbega{ od ~asovi, dase zabavuva{ i istovremeno da go ima{ ~uvstvoto deka pravi{ revolucija. Ona{to e neprirodno e {to decata se istoporeni pred policijata, pred kriti~kiotpogled na javnosta i pred problemite za koi nivnite roditeli nemaat jajca zakr{ewe.

Se slu~uva vo Skopje decata da protestiraat za inaet na nivnite rodite-

li. Za inaet na profesorite {to nemaat avtoritet da gi zadràt na ~as. Za ina-

et na obrazovniot sistem nasleden u{te od socijalisti~koto vreme. Za inaet naministerkata za obrazovanie kako edinstven nezamenliv kadar na vladeja~katapartija koja ja biduva i za razvoj i za nauka i za obrazovanie i za sport. Za inaetna me|unarodnata javnost {to za da bideme svoi, ne natera da go menuvame zname-

to i se u{te ni go osporuva imeto. Za inaet na Gert Arens, Maks Van der [tul,Elizabet Ren {to ni delat lekcii kako da ìveeme. Za inaet na nekakvi finskimodeli srede Balkanot. Za inaet na studentite Albanci od Pedago{kiot fa-

kultet koi ne mora da odat na nastava, a semestarot }e im bide zaveden. Za inaetna "hrabrite" univerzitetski profesori {to potpi{uvaat peticii, ama se pla-

{at javno da gi obelodenat svoite potpisi. Za inaet na politi~kite partii koine se sposobni na politi~ki na~in da i se protivstavat na vlasta, tuku na ulicipodmetnuvaat letoci me|u mladite i monstruozni scenarija na "[iptarite vorezervati". Za inaet na stra{livcite od albanskite politi~ki partii koi na-

mesto da se trujat samite, si gi trueja svoite deca. Za inaet na site {to ni veleadeka sme oaza na mirot, a denovive gledame kakvo zlo izleguva i na ulicite i vou~ilnicite na sostanocite na roditelskite odbori. Za inaet... Ednostavno – zainaet!

2. Verojatno na glavniot junak, pretsedatelkata na Sojuzot na studentitena Pedago{kiot fakultet, Mirjana Kitanovska,dobro }e i dojde{e hrabrostana sredno{kolcite pri nejzinata v~era{na sredba so pretsedatelot na dràva-

22 fevruari 1997

24

ta Kiro Gligorov. Umislenata "èlezna ledi", koja se pali so revolucionerniizjavi vo uloga na ustavo-branitel v~era trgnala na sredba so Gligorov bez jaj-ca. Zatoa i nemala hrabrost da slu{ne {to }e i re~e Pretsedatelot. Gi predalaultimativnite barawa i si zaminala. Na Pedago{kiot fakultet ne se u~i predme-

tot "Elementarna kultura", a taa, takva potoa treba da ni gi u~i decata.I nie posle od takva devojka o~ekuvame da ni gi komentira parolite od

tipot: "Gasni komori za [iptarite", "Hitler – zqaten!", "[iptar, ima{ pra-

vo da m'~i{, makedonski da u~i{!", ili, pak, da kaè zbor-dva nejzino misleweza paleweto ke~iwa i frlaweto so jajca po du}anot na eden Albanec. Organi-

zatorka na protesti na koi{to se slu~uva i ova nekoj neseriozno ja narekuva"èlezna ledi" i"ustavobranitelka". Te{ko na Makedonija so takvi student-

ski voda~i. Najdobra varijanta e ako prifatime deka devojkata, ednostavno,nema kapacitet da proceni {to e fa{izam, {to rasizam, a {to barawe prava.Koj znae dali znae {to zna~i toa – odgovornost? Ama zatoa dobro znae da goupotrebuva zborot "ograduvawe". Edinstveno toa e sposobna da go izgovori, a dane go pro~ita.

3. Grcite objavija nekoe istraùvawe deka vo posledno vreme imale proble-

mi so seksot. Vo isto vreme, vo Makedonija pristignaa 102 toni kikiritki po-

mo{ od Kina. Grcite ne ucenuvaat so veto, so evropska pomo{ i so blokadi, ama{to im vredi koga nemaat potencija. So kikiritkite nie }e zavr{ime rabota.Koj znae moèbi se smenilo vremeto. Sega i nie }e moème da gi "onaduvame"Grcite.

4. Koga se vrati od Amerika, ministerot za nadvore{ni raboti QubomirFr~koski izjavi deka eden od prioritetite na SAD e regionot vo ~ij centar,normalno, se nao|a Makedonija.

Dràvniot sekretar na SAD, Medlin Olbrajt, trgna na pat okolu svetoti ve}e be{e vo Brisel,Rim, Moskva, Bon... ûdno, kako ako nie sme i prioritet,se u{te ne do{la vo Skopje. Nema ni da dojde.

Gospo|ata Olbrajt se ispla{ila. Slu{nala za kineskata pomo{. Si rek-

la: "Begaj podaleku od ovie! Opasni se! Imaat mnogu kikiritki!"

MNOGU SIMPATI^NI

••••• [to se za Jane Miqovski 20 milioni?

1. Spored teorijata na relativitet na potpretsedatelot na Vladata, JaneMiqovski, Donatorskata konferencija za Makedonija vo Brisel zavr{ila us-

pe{no. Kako {to, vpro~em, uspe{no be{e parafirana Spogodbata so Evropska-

ta unija minatata godina i kako {to uspe{no }e ja potpi{eme nekoj ubav den,

1 mart 1997

25

godinava, a moèbi i nekoja druga godina. Za gospodinot Miqovski se e uspe{-

no, kako i da gi zeme{ rabotite. Ete, vo v~era{noto intervju za "Nova Make-

donija", potpretsedatelot na Vladata gi kara tie {to pobrzale da kaàt dekaDonatorskata konferencija ne gi ispolnila o~ekuvawata. Veli deka tie {tomislat taka "gledaat razlika me|u sumata od 65 i 85 milioni dolari". Toj negleda razlika vo sumata. [to se za gospodinot Miqovski 20 milioni?

Ne e se vo parite. Ima ne{to {to e mnogu pova`no od nekakov si sitneòd 20 milioni dolari. Potpretsedatelot na Vladata veli deka ima ne{to {tone se meri so pari. A toa bile zborovite iskaàni za Makedonija. Na primer,isklu~itelno ni bila pofalena nadvore{nata politika i odnosite so sosedite."A najmnogu uspesite vo ekonomijata", ni raskaùva Miqovski.

E, toa za uspesite vo ekonomijata mu e najsilnoto vo intervjuto. Kolkusme uspe{ni znaat zemjite {to u~estvuvaa na Donatorskata konferencija. Toaosobeno go cenat. Zatoa i otidovme kaj niv da barame pomo{. I toa – tret pat.

Ednostavno, se topev od radost koga vo denovite na odrùvaweto na kon-

ferencijata vo Brisel gi gledav vestite na dràvnata televizija.Prvo odi nekoe soop{tenie od Brisel vo koe ni kaàa deka site u~esnici

gledale so simpatii kon Makedonija. Potoa izve{tajot za sredbata na ministe-

rot za nadvore{ni raboti Qubomir Fr~koski so britanskiot {ef na diplo-

matijata Malkolm Rifkin na koj doma}inite zboruvale za nas so simpatii.Sleduva najavata za prestojot na italijanskiot pretsedatel Oskar Luixi

Skalfaro i razgovorot so dràvniot potsekretar vo italijanskoto Minister-

stvo za nadvore{ni raboti Pjero Fasino vo koe toj ni veli deka Italija naMakedonija gleda so golemi simpatii.

Koga ti velat deka sme im tolku simpati~ni, normalno e da si pomisli{deka ne 85 milioni, tuku koj znae kolku }e ni dadat, pa Jane Miqovski nema daznae {to da im pravi na tolku pari. Arno ama, Germancite ne dadoa ni{to.Britancite, isto taka. Od Francuzite ne ni o~ekuvavme. Italijancite vo Skop-

je ni kaùvaa kolku ne cenat.Amerikancite u{te edna{ dokaàa deka istrajuvaat na svoite principi

deka za niv Makedonija e mnogu va`na. Duri i pove}e. Za niv prioriteten e sekojgra|anin na Makedonija. Na sekogo od nas ni dadoa po eden dolar. I taka se sob-

raa duri dva miliona dolari. [to se odnesuva do toa kako }e im gi vratime pari-

te, ne treba voop{to da se griàt.V godina }e im ispratime u{te eden turnus politi~ari i javni li~nosti

na pojadok so Klinton. ]e si go platat pojadokot i smestuvaweto i ete – go vratiledolgot.

2. Za vreme na posetata na italijanskiot pretsedatel Skalfaro bea pot-

pi{ani nekolku dogovori. Italijancite gi ukinaa vizite za slu`benite i dip-

lomatskite paso{i. Za vozvrat, nie }e gi primime nazad site na{i gra|ani koinelegalno prestojuvaat vo Italija. Se gleda deka vlasta mislela na obi~nite

26

gra|ani. Politi~arite }e moàt da patuvaat vo Italija bez vizi. Za nas takvaprivilegija ne e potrebna. Za{to spored drugiot dogovor, Italijancite moàtda ne vratat ako re{ime da ostaneme tamu. Belkim ne dojde dotamu da po~nat ipoliti~arite da ni emigriraat vo Italija.

Druga dobra rabota od posetata na Skalfaro na Skopje e {to komunalci-

te temelno gi is~istija ulicite po koi se dviè{e pretsedatelskata kolona.Ne ~ine{e toa {to policijata trenira{e ograni~uvawe na soobra}ajot. Imamesre}a {to Bil Klinton nema namera da doa|a vo Makedonija. ]e treba siteprivremeno da ne iselat od Skopje.

3. Privrzanicite na PDPA od Tetovo nosat paroli "Se prodava ku}ata"i "Tetovo e albansko". Znameto na Albanija se vee, kako navistina ova da ne eMakedonija. Kako kapa~e na grneto se pojavuva studentkata na Pedago{kiotfakultet, Emrija Sadikovska, nasproti nejzinata kole{ka Mirjana Kitanov-

ska i objasnuva deka "toa e odgovor na makedonskite studenti koi prvi po~naa".Koga srede Skopje gi slu{avme izvicite za "[iptarite vo gasni komori" se{okiravme i se zgrozuvavme, vo isto vreme baraj}i nekakvo opravduvawe, boèmse raboti za odgovorna razbudeniot makedonski nacionalizam nasproti maksi-

malisti~kite barawa na Albancite. Vpro~em i sega, koga nacionalisti~kitediveewa se slu~uvaat vo Tetovo gi prifa}ame nekako lesno, kako ne{to ve}evideno i doìveano, kako ne{to {to moème da go o~ekuvame.

So mnogu golema lesnotija studentkata Emrija go izgovara ona: "Tie prvipo~naa". Daj boè se da ostane samo na po~etok. Za{to, ako dojdeme do krajot, natie {to nema da go do~ekaat }e im bide sosema neva`no koj prv po~na.

4. Premierot Branko Crvenkovski na sredno{kolcite im pora~a deka zaniv ne se nacionalisti~ki idei, bidej}i tie se generacija na mobilna telefoni-

ja, Internet, satelitski televizii i NBA. Premierot e vo pravo. Samo, {tofajde od Internet, koga nivnite tatkovci nemaat pari za struja, pa im ja is-

klu~uvaat.

MAMA DAFINA

••••• Trevata te moli, ne gazi me, boli!

1. Pred nekolku godini ima{e edna afera vo sosedna Srbija,koga propad-

naa milioni i milioni marki na {teda~ite, koi privle~eni od nerealno viso-

kite kamati, {tedea vo bankata na izvesnata gospo|a Dafina Milanovi}. De-

novive, kaj nas se otvora afera so najgolemata {tedilnica vo dràvava, bitol-

skata "TAT", ~ij{to sopstvenik, gospo|ata Sowa Nikolovska, zav~era be{e

8 mart 1997

27

suspendirana od guvernerot na Narodnata banka na Makedonija, Borko Stanoev-

ski, poradi otkrieni niza nepravilnosti vo knigite na [tedilnicata.Kakva vrska ima belgradskata gospo|a Dafina, so na{ata bitolska gospo-

|a Sowa? I dvete imaat ist po~etok na karierata – kako obi~ni bankarskislu`beni~ki. I dvete na vremeto bile obvinuvani. Belgra|ankata za zloupotre-

ba na ~ekovi, bitol~ankata za zloupotreba na nekoi sredstva od nekoga{niot"Zelen plan". I dvete imaat nekoi svoi lu|e vo Vladata i vo centralnata bankakoi im pomagaat da dojde do izraz nivnata sposobnost za bankarski raboti i mal-

ku po malku sozdavaat svoja imperija. I dvete se oboàvani od {irokite narod-

ni masi.Mama Dafina i mama Sowa se najpopularni i me|u penzionerite na koi im

pomagaat so kamatite na nivnite vlogovi da vrzat kraj so kraj na mesecot. Idvete se mnogu humani i so {iroki du{i. Mama Dafina sponzorira{e se i se{-

to vo Srbija. Istoto go pravi i mama Sowa vo Makedonija. Ambiciite rastat.Bitola gi dobiva svoite dva rakometni timovi – ènskiot i ma{kiot so imiwa:"Pelister TAT" i "Pelister TAM". Potoa rastat i politi~kite apetiti. Idvete se kandidiraat na izbori. Mama Sowa be{e na listata na kandidatite zasovetnici na SDSM vo Bitola. I dvete imaat moralna satisfakcija za toa {togo rabotat. Proglaseni se za najuspe{ni èni – biznismeni vo svoite dràvi.Na Dafina i ~estita{e Slobodan Milo{evi}, na Sowa – Kiro Gligorov.

2. Koga ja gledam liderkata na studentskiot protest Mirjana Kitanovska,kako na rabot na pla~ i vo o~aj povikuva da ja za{titat, nemo}no zakanuvaj}i sedeka ako treba i }e se tepa za {atorot, mi izgleda deka na devojkata od o~i i se~ita pra{aweto: "Koj me turna vo ovaa rabota"? Vra}awe nema, gordosta sepake, golema,a tie {to gi namestija so moralnata poddr{ka, ne sakaat da ja preze-

mat odgovornosta do kraj. Od druga strana, i vlasta kako da saka dokraj da giponiì {trajkuva~ite. Namesto da im dade makar i minimalen povod da se pov-

le~at, taa im pakuva ekolo{ki soop{tenija za za{tita na trevata i im delilekcii deka centarot na gradot ne bil predviden za kampirawe.

Povodot za povtorniot protest e proma{en u{te na samiot po~etok, do-

volno kompromitiran so nekolku paroli so koi bea manipulirani i sredno{-

kolcite, re~isi neprifaten od {irokoto studentsko telo i, kako takov, nein-

teresen za pokrivawe na stranskite mediumi. Po o~ajniot povik na Kitanovskaza za{tita od policijata, protestot se pretvori vo gola partiska manifestaci-

ja. Biv{iot minister za pravda \or|i Naumov na kogo ne veruvam deka ne mu ejasno kako odat rabotite so poni{tuvawe, ili ukinuvawe zakon, namesto da imgo objasni toa na studentite, samo gi s'ska da prodolàt so {trajkot so glad.Posle, so ~ista sovest }e otide doma na ru~ek. Pa i da padne nekoja `rtva, {to etoa vo odnos na visokite ideali na negovata partija.

Mora li ovaa neprijatna epizoda da zavr{i so klasi~en kraj na pobednicii porazeni? Ne moè li makar i da se "odglumi" nekakov kompromis, ako za ni{-

28

to drugo, barem da se pokaè deka ne do{la dotamu rabotata, pa poslednoto oru`jee {trajk so glad. Pretsedatelot Gligorov ima navika da posetuva mladi.

Lani be{e vo letniot kamp na SDSM. Proletniot kamp na VMRO-DPMNEe na samo desetina metri od nego.

3. Pred nekoj den policijata ni prikaà novi epizodi na serijata "K-15".Za da ni pokaè koj se solidariziral so {trajkuva~ite so glad, pred kameriteistopori trojca koi im ja popre~uvale akcijata "Trevata te moli, ne gazi me,boli". Na edniot duri mu dadoa i aparat~e za duvawe, da mu go izmerat alkoho-

lot vo krvta, po {to moè da se zaklu~i deka po sudirot kraj {atorot, mnoguraboti }e bidat poinakvi. Dosega ne smee{e pijan da se vozi. Otsega na pijanite}e im bide zabraneto i da se dviàt. Ima opasnost taka pijani da ja gazat treva-

ta. I da vr{at nu`da, iako nema sanitarni uslovi.Me raduva samo toa {to policijata voveduva transparentnost vo rabota-

ta. Dosega, i za najmala rabota moravme da barame odobrenija za snimawe odministerot. Ponekoga{ takvata procedura znae{e da potrae i nekolku dena. Asega!? Policajcite gi vikaat kamermanite na televiziite da povelat vo polici-

ska stanica i da snimaat soslu{uvawe na pijanici.4. Delegacija na Ministerstvoto za zemjodelstvo dve nedeli prestojuva vo

Nov Zeland za da crpi iskustva. Se o~ekuva ministerot Parakeov po vra}awetoda ima izlagawe pred Vladata na tema: Primena na novozelandskite zemjodel-

ski iskustva vo Makedonija.Ima sli~nosti me|u Nov Zeland i Makedonija. I tamu mnogu se griàt za

trevata, isto kako i kaj nas. Za da imaat ovcite kade da pasat.

KOMESARIO KATANI

••••• Selskite mangupi se mnogu pobezobyirni od gradskite

1. Vo Makedonija nema organiziran kriminal. Vo Makedonija ima ne{tou{te polo{o od toa – mafija. Ne znaevme, ili, pak, se nadevavme deka prikazniteza nea se izmislici. Se dodeka ne ni kaà premierot. Branko Crvenkovski vo~etvrtokot ne zboruva{e za organiziran kriminal. Toj go upotrebuva{e zborotoktopod. A toj zbor neodminlivo asocira na – mafija.

Ima{e edna popularna italijanska televiziska serija so naslov"Oktopod", vo koja glavniot junak, policiskiot komesar Katani se bore{e protivmafijata, na sekoj ~ekor soo~uvaj}i se so pipkite na oktopodot, {to se beapiknale vo site zamislivi i nezamislivi mesta na op{testvoto. Borbata sooktopodot be{e tolku te{ka, {to duri i avtorite na serijata ne moèa da goprikaàt junakot kako pobednik. Ako komesarot Katani duri ni na film ne uspea

22 mart 1997

29

da ja pobedi mafijata, kolku li nade` ni ostanuva na{iot komesar Katani dauspee da se spravi so makedonskiot oktopod?

Vo Makedonija po~na emituvaweto na serijata "Branko vo borba sooktopodot". U{te na samiot po~etok se gleda deka }e bide interesna. Osven akopo po~etokot {to vetuva, scenaristite ne go razvodnat scenarioto. Ako se sudispored nastapot na glavniot junak, bi se reklo deka ima èlba i li~en motiv daja odigra ulogata dokraj. Dosega ne sme go videle premierot tolku gneven,razo~aran, beskompromisen i istovremeno re{itelen.

Vo ~etvrtokot se pojavi nekoj nov Branko. ne samo zatoa {to prv patu~enikot nastapi so sosema poinakov stil od negoviot u~itel. Namestoprepoznatlivata smirenost i povikuvawe na kompromis, za da ne se branuva mnogu,svojstvena za nastapite na pretsedatelot Gligorov, premierot najavi otvorenabitka, ne {tedej}i nikogo, bez razlika so kogo }e treba da se soo~i i kakvi potresivo dràvata toa }e donese. I vtoro: Crvenkovski ~estopati go sporeduvavme soskopski mangup, koj znae mnogu finti i go biduva so "{tosovi" da izleze na krajso drugite. Ovojpat mangupot izgleda{e kako naivno dete koe mnogu se nalutilokoga kone~no sfatilo deka se na{lo vo dru{tvo na kradci, pa postoi opasnostzaedno so drugite i toa, ni krivo ni dol`no, da dobie }otek. Koj znae, moèbi podosega{nata intenzivna dru`ba, Branko go osoznal nepi{anoto pravilo, sporedkoe selskite mangupi se mnogu pobezobyirni od gradskite.

Dali tokmu tie, kako negovi drugar~iwa go spre~ija vo imeto na nivnatadru`ba, ili poradi visoki dràvni interesi da ja pretvori edna{ ve}e najavenatabitka protiv organiziraniot kriminal vo apstraktna kategorija. Koga pred dvegodini najavuva{e takva akcija, zna~i deka imal protiv {to da se bori. Kogasega veli deka toga{ se borel apstraktno, toa tie isto kako da najavil bitkaprotiv Marsovci. Ako toga{ be{e tolku gneven razo~aran i re{itelen, kako{to se nadevame }e bide sega, sigurno nema{e da najavuva borba so oktopod.Crvenkovski sepak e {ef na Vlada vo ~ie vreme toj oktopod se hrane{e irazviva{e. Ako misli deka so istite tie koi go hranea sega }e mu gi se~e pipkite,se zeznal. Poprvo }e go namestat nego, da bi moèla nekoja pipka da go zadavi.

2. Dodeka se emituva serijata "Branko protiv oktopodot", }e odat ireklamni poraki. Spotovite }e bidat napraveni po ugledot na predizbornitespotovi na vladeja~kata partija vo koi na idili~en na~in ni kaùvaa kako dobrosituiranite tatkovci so kostumi od "Jukan" i so mobilni telefoni i akten-~anti odat na rabota, a majkite sedat doma i vo narodna nosija gi uspivaatbebiwata.

Po aferata "TAT" se se izmeni. Najprvo, zatoa {to najmnogu od privede-nite se èni. Pa sega vo noviot reklamen spot majkite }e bidat v zatvor. Decatanema koj da gi ~uva i tie izleguvaat na ulica, frlaat so kamewa, kr{at prozorcii kampiraat kaj {to }e stignat. Za toa vreme, tatkovcite si organiziraat javniraspravi vo Parlamentot i si se zanimavaat samite so sebe. Po montaàta na

30

vaka izbranite idili~ni sliki preku celiot ekran se ispi{uva sloganot "ZaMakedonija". Dodeka se u{te ja ima.

3. Vakva sofisticirana kompjuterska obrabotka na malite ekrani doìveai govorot na pretsedatelot Gligorov. [to e sigurno, sigurno e. Moèbi nekojne bil vo mo`nost istovremeno i na Prviot i na Vtoriot kanal na dràvnatatelevizija da go sledi obra}aweto na pretsedatelot pred Sobranieto, pasledniot den vo vestite dobivme izbor od poentite na negoviot govor, jasno i sogolemi bukvi ispi{ani na maliot ekran. Pretpostavuvam zatoa {to narodot nesfa}a od prv pat, pa nekoj mora u{te edna{ da mu povtori {to sakalpretsedatelot da kaè, samo po metodologija na skraten kurs. Treba da se o~ekuva,po anketata kolku gra|ani go sledele govorot na Gligorov, MTV da napravi ednou~ili{no ispituvawe so vkrsteni pra{awa: "Aj ti kaì koja e tretata od govorotna Gligorov? – Ne znae{!? – Sedi, edinica!"

4. Premierot najavi razgovori so opozicionite partii, otvorawe nadiskusija za paketot izborni zakoni, dogovor za datum koga bi moèle da seodràt izborite. Na ovoj na~in gi isfrli od raka adutite na VMRO-DPMNE zamitingot zakaàn za 27 mart.

Sepak, spored imeto i metodite, VMRO-DPMNE e revolucionerna partija.A koga se diga revolucija mnogu raboti nemaat smisla. Bidej}i se pretstavuvaatkako naslednici na istoriskata VMRO, tie }e najdat objasnuvawe zo{to se boratnadvor od instituciite na sistemot. Sigurno i sultanot na turskata imperijane smetal deka Ilindenskoto vostanie e vo ramkite na institucionalnata borbaza vlast. Za àl, navistina nekoi raboti i stavovite na nekoi lu|e vo Makedonijai na Balkanot, pove}e prilegaat na po~etokot na 20-tiot, otkolku vo presret na21. vek.

MAPET [OU

••••• Go uapsija i Cile

1. Vladata na Republika Makedonija ve}e podolgo vreme raboti bez sekre-

tar. Otkako porane{niot sekretar, gospo|ata Len~e Sofronievska stanapretseatel na Apelacioniot sud vo Skopje, Vladata nikako da pronajde vreme dasi izbere nov sekretar. Sega, so po~nuvaweto na operacijata "Oktopod", ovapra{awe povtorno e aktuelizirano.

Se bara ~ovek, iskusen pravnik, koj }e dade se od sebe vo novite uslovi vokoi se najde Vladata na Makedonija. [to bi se reklo – vistinski ~ovek, na vis-

tinsko mesto, vo vistinsko vreme. Kako {to stojat rabotite, izgleda deka pre-

mierot Crvenkovski nema koj znae kakov izbor. ûdno, zo{to li na ovaa tema

29 mart 1997

31

denovive sepojavi eden vic spored koj za sekretar na Vladata }e dojde StefanPavleski? Inaku, gospodinot e poznat po toa {to e dràven javen obvinitel.

2. Premierot ne se {eguva. Ete, policijata v~era go uapsi i Cile! Pod tojprekar gra|anite go znaat gradona~alnikot na Bitola, Siljan Micevski.

3. Branko Crvenkovski ja dobi potrebnata poddr{ka, ne samo od negovitevo Sobranieto, tuku i od najlutite politi~ki protivnici nadvor od Sobranie-

to. Qub~o Georgievski, so otkaùvaweto na protestniot miting i so dadenatapoddr{ka do premierot privle~e simpatii i kaj protivni~kata strana, isto-vremeno ostavaj}i ja otvorenata karta: "Vie ne znaete kolku lu|e moàm da iz-

vadam na ulica". Nadvor od igrata ostanaa Stojan Andov i Petar Go{ev. Libe-

ralite, namesto da ja iskoristat sednicata za sobirawe poeni so kritikuvawena Vladata, si igraa principi i si zaminaa. Go{ev, pak, i onaka si ima problemiso otcepenite krila od negovata partija ednite {to se protiv obedinuvaweto soliberalite, a drugite {to ja obnovuvaat Ligata za demokratija, za da moè da sezanimava so op{todràvnite problemi na premierot.

Ne slu~ajno, Andov i Go{ev denovive me|u novinarite gi sporeduvaat solikovite na dvajcata starci od kuklenata serija "Mapet {ou", koi gledaat odbalkonot, kritikuvaat i negoduvaat. Vo serijata se pojavuvaat mnogu li~nosti –

i dobri i lo{i, i simpati~ni i grdi, i veseli i ta`ni, i sre}ni i nesre}ni... Napoliti~kata scena na Makedonija, sigurno, moè da se najde mesto i za @abecotKermit i za prasicata Gica i za muzikalnoto ku~e, dobrodu{noto me~e, grdiotGonzo... Site tie igraat vo pretstavata. Del od scenarioto e posveteno i napublikata. I taa, povremeno pee, nekoga{ se ~udi, nekoga{ pla~e, sekoga{ ap-

laudira. Samo dvajcata starci postojano se gore, bezbedni na svojot balkon, da-

leku od scenata, daleku od publikata, postojano nezadovolni, polni so kritika ipotsmev i niv tamu dolu nikoj ne gi registrira, osven ako povremeno ne gi fatikamerata.

4. Ne bi trebalo likovite na na{ite politi~ari da gi stavame vo kon-

tekst na satiri~ni emisii. Za{to, po pravilo, tie emisii se nara~ani. Takatvrde{e v~era ministerot za zdravstvo Ilija Filip~e, koj, i pokraj seta odbiv-

nost {to ja ~uvstvuva, napravi ~est i se sretna so novinarite. Ovoj negov gest setolkuva kako promena vo negovata svest za novinarstvoto. Na po~etokot od svo-

jot mandat se àle{e na novinari – platenici. V~era zboruva{e za ~esni, amaizmanipulirani novinari. Kvalitativno,toa zna~i u{te edno poniùvawe nanovinarite. Ako se platenici, tie barem znaat da go naplatat toa {to go pi-

{uvaat. Vaka, izgleda deka ministerot ima rabota so glupaci. Em ne gi pla}aat,em gi manipuliraat.

Kolku li bi bilo ubavo za ~esnite ministri koi ne manipuliraat, novi-

narite voop{to da ne postojat. Za{to novinarite se vinovni za se. Tie gradatpiramidi,tie izmisluvaat familijarni vrski po klinikite,tie pronao|aat le-

karstva so izminat rok na traewe, tie se griàt zo{to Zavodot za transfuzio-

32

logija ne moè da izdava netestirana krv. Bez vrska.Se digna panika zatoa {tovo Makedonija nemalo testovi za kontrolirawe sida vo podarenata krv. [to }eni se sida testovi koga kaj nas nema sida. A i da ima, toa go smislile nekoi ~esniizmanipulirani novinari koi po site aferi vo zdravstvoto u{te i go pra{uva-

at ministerot dali misli da si podnese ostavka. Koj li im rekol da pra{aattakvo ne{to? Mora nekoj da im kaàl, inaku tie se glupavi da smislat takvopra{awe. Ama i za niv ministerot Filip~e ima odgovor.Toj veli deka kredi-

bilitetot moè da go dobie samo od gra|anite i drug kredibilitet ne priznava.Ne e prv pat nekoj minister da go poistovetuva so narodot toj po ~ija sugestijase na{ol na ministerskoto mesto. Pa misli deka i vo idnina }e moè nepre~enoda gricka od kredibilitetot na toj {to go postavil.

5. Grcite imaat golema sre}a {to kone~no po~naa da se odnesuvaat prija-

telski kon nas. Da ne be{e taka, koj znae kako }e pomine{e zav~era{noto na-

ru{uvawe na vozdu{niot prostor nad Gevgelija od strana na gr~kite avioni.Nema{e smisla istovremeno koga na gosti ni be{e liderot na nivnata levakoalicija Konstantopulos da pravime me|unarodni incidenti. Inaku, vedna{ eim gi pu{tevme "miraìte" da gi presretnat gr~kite avioni, a, ne daj boè,moèvme da gi ga|ame so najsovremenite raketi "zemja-vozduh". Samo i Grcitese ispla{ija. Zatoa ne nadletuvale samo edna minuta i brzo-brzo si se vratiledoma. Da ostanea u{te dve-tri minuti pove}e ima{e opasnost da se najdat nadteritorijata na Jugoslavija.

Gostinot Konstantopulos na v~era{nata pres-konferencija se sluè{eso meteorolo{ki poimi. Re~e deka sega vladee prijatna klima za razvojot naodnosite me|u dvete zemji. Pred izvesno vreme i gr~kiot premier Simitis re~edeka }e go poseti Skopje vo vreme koe }e bide pogodno za toa. Neka pobrza segaduri e prolet. Posle }e fatat gore{tini i ne se patuva.

INTERPLANETAREN ZAGOVOR

••••• Guvernerot Borko Stanoevski mrazi trenerki

1. Te{ko na Branko Crvenkovski. Po se izgleda deka Makedonija e soo~e-

na so nekakov interplanetaren zagovor protiv nea. Malku mu se sekiraciiteokolu TAT i bitkata protiv oktopodot, sega u{te }e treba i da se bori so von-

zemjani. Osven ako na krajot ne izleze deka za site valkanici vo zemjata se vi-

novni nekoi ~udovi{ni sili i zra~ewa od vselenata.Ne slu~ajno neidentifikuvaniot leta~ki objekt se pojavil tokmu nad Pres-

pa. Ne slu~ajno doletal od Albanija. Seto toa mora da ima nekakva vrska so

5 april 1997

33

prespansko-bitolskoto lobi vo Vladata i SDSM. Samo, od kade li se pojavijasvedoci koi leta~kata ~inija ja videle i vo Krivopalane~ko i [tipsko?

2. Zav~era ni go natepaa dopisnikot od Bitola, koj pi{uva{e za aferataTAT. V~era na kole{kata {to pi{uva{e za kra`bata so fiktivnite drva voVeles po telefon i se zakanija deka nekoj den }e ja pronajdat frlena vo kontej-ner.

Dobro e {to na novinarite im se zakanuvaat i povremeno gi tepaat na uli-

ca. Nema da ~ini koga }e po~nat da gi ubivaat. Sekoga{ e taka: edni kradat,adrugi dobivaat }otek.

3. Guvernerot Borko Stanoevski na javniot obvinitel mu re~e deka pove-

}e nema atraktivni imiwa za objavuvawe vo aferata so bitolskata {tedilnica,taka {to potragata po ministerot {to vo trenerki do{ol da si podigne 600 iljadimarki moè da zapre. [teta. Ba{ ubavo se zabavuvavme so naga|awa, na koj li odministrite najubavo mu stojat trenerki. Duri nekoi "dobro informirani" iz-

vori i go soop{tuvaat imeto na rekreativno raspoloèniot minister. Vo po-

liti~kite i novinarskite krugovi nema potreba da se kaùva za koj ministerstanuva zbor. Treba{e samo da ni se kaè koja marka trenerki nosel. I vedna{}e znaevme vo koja firma se snabdil so niv. Kako {to im gi znaeme markite nakostumite i od kade gi nabavuvaat. U{te i da ni kaèa so kakvo auto si zaminalod Bitola... Navistina, pogolem broj od niv se qubiteli na ista marka avtomo-

bili, ama od partiski pri~ini vnimavaat okolu nabavkite na sportskata opre-

ma, pa lesno }e moè{e da se napravi potesen izbor.Zatoa, guvernerot Borko Stanoevski mrazi trenerki. Ne gi nosi duri ni

za vreme na vikend. Toj si ima posebna garderoba "za po doma". Vo vreme na vi-

kendi, taka oble~en odi da se sretne so ministerot za finansii. Go vidovme ko-

ga go ulovi kamerata na "A-1" televizija. Kolku doma}inski izgleda koga }e govidi{ guvernerot na Centralnata banka kako od nekoj xip, parkiran pred ne-

govoto rabotno mesto, izleguva so nekoe sino vintijaè, pod koe mu se gleda ne-

koe tirkizno xemper~e, vrz crvenikavo rol~e, so nekoi yvonarki (pantaloni libea, farmerki li bea!), kusi do glu`dovite, kako odi na sredba so ministerot zafinansii. Vedna{ si veli{:"Alal da mu e na guvernerot, mora rabotnoto mestoda si go sfa}a kako vtor dom, {tom tamu odi oble~en kako "za po doma". Osventoa, nema za {to da se fati{ da go ozboruva{. Xipot mu be{e zatoa {to nasostanokot izgleda doa|a{e direktno od bav~a. A i oblekata mu e razli~na oddrugite {to gi ozboruvame. Ova na nego izgleda be{e nekoja posledna kreacijaod distributivnite centri na Amdi Bajram.

4. Na premierot Branko Crvenkovski vo borbata protiv organiziraniotkriminal mu dadoa poddr{ka site. I vo Vladata, i vo Parlamentot, i vo negova-

ta partija. ]e mu vikaat: "Alal da ti e!". "Taka treba!" "Ne predavaj se!" i sli~-

no. Premierot nema da znae {to da pravi so tolkava poddr{ka. Zatoa {to tie{to mu ja davaat imaat zafateni race. Ednite mu rakopleskaat, pa ne se vo sos-

34

tojba da po~nat da rabotat so nego. Drugite si gi mijat racete, pa u{te im sevla`ni dlankite i leplivi prstite.

Denovive, pokraj TAT, niz Makedonija protatnuvaat i aferi vo zdravs-

tvoto,vo policijata, na Ekonomskiot fakultet vo Prilep, vo pretprijatieto zaaerodromski uslugi, vo nekoi piramidalni pretprijatija vo Veles... Od kade livo ovaa mala zemja se najdoa tolku mnogu pari za kradewe? Na premierot, izgle-

da, nema koj da mu dade poddr{ka. Pipkite na oktopodot ve}e gi zafatile sitesferi vo op{testvoto.

Vo ìvotinskiot svet postojat nekoi vidovi za koi ne e nevoobi~aeno dase samoubivaat. Me|utoa, dosega ne sum slu{nal deka oktopodot moè da izvr{isamoubistvo.

5. Ustavniot sud donese odluka spored koja vo idnina i policajcite i vo-

enite lica }e moàt da se kandidiraat za ~lenovi na op{tinski soveti i zagradona~alnici.

Soo~uvaj}i se so novonastanatata situacija vo dràvata, ne bi bilo lo{oUstavniot sud da donese odluka, pokraj policajcite i oficerite, i zatvorenici-

te da moàt da bidat gradona~alnici. Eden ve}e imame.

DOMA]INSKA KU]A

••••• Ministerot Filip~e }e go smeni Branko Crvenkovski

1.Gotovo e so oktopodot. Javnosta na Makedonija moè da zdivne. Na op-

{to zadovolstvo dobivme soop{tenie so koe kone~no se otkri kade bila glavatana oktopodot so koj{to se bori premierot Branko Crvenkovski. Ja otkrija AnaTodorova, }erka na ministerkata Sofija Todorova, so dvaesetina iljadi marki{teden vlog vo TAT, so regularni kamati na bitolskata mama Sowa. So Anamoè da se stavi kraj na operacijata na komesarot Katani. Pred dve nedelimislevme deka glavata na oktopodot bila vo trigodi{nata Tea na biv{iot mi-

nister Antoni Pe{ev. Arno ama, prodlabo~enata istraga otkri pogolemo dete.Branko se zanesuva{e deka vo bitkata protiv mafijata }e otkrie golemi

yverki. Izleze deka kaj nas organiziraniot kriminal ti bil – detska rabota.2. Koga vladata na Crvenkovski dobi doverba vo Sobranieto za nekoi

ministri toa zna~e{e deka sega imaat celosna sloboda da pravat {to sakaat. Votoa se nadmina sebesi ministerot za zdravstvo Ilija Filip~e. Potkrepen sopoddr{kata od pratenicite, profesorot Filip~e vo borbata na Vladata somafijata re{i da si gi zacvrsti poziciite na svojata familija. Pa otkako ku-

mot go smenija od funkcijata finansiski direktor na Klini~kiot centar, mi-

nisterot napravi smeni na site {to i pre~at na familijata.

12 april 1997

35

Za da bide odmazdata u{te posilna, ministerot najavuva i krivi~ni pri-

javi protiv novinarite. Zo{to? Zatoa {to potkupenite i izmanipulirani no-

vinari ve}e podolgo vreme se obiduvaat da pronajdat odgovor na pra{aweto,vo~ii xebovi odat parite od platite na gra|anite {to dràvata im gi sobira kakopridones za zdravstvoto. I zatoa {to vo potkupenite i izmanipulirani mediu-

mi ja crtaat {emata na familijata.Ova e pravna dràva i tuka moè{ da zaraboti{ krivi~na prijava ako

kaè{ deka brat mu na ministerot e direktor na Klinikata za ginekologija. Asestra mu e direktorka na Institutot za biohemija. A zet mu, direktor na Kli-

nikata za nefrologija. Snaata od brat mu, pak, e malku zapostavena – taa e ra-

kovoditel na Laboratorijata na Hirur{kite kliniki. Baxanakot e direktor nainvesticii. Kumot, povtorno finansiski direktor na Klini~kiot centar voSkopje. Istovremeno, brat~eto e i pretsedatel na Komisijata za registracijana lekovi vo Ministerstvoto. ^len na taa komisija e i direktorot na Insti-

tutite na Medicinskiot fakultet, ~ija{to sopruga, pak, e sopstvenik na ve-

ledrogerijata "Elbior", preku koja odi nabavkata na del od tie lekovi. Istataveledrogerija snabduva nekolku klini~ki centri vo dràvata, ~ii{to direkto-

ri si gi ispratile svoite deca na ispit po farmakologija vo Skopje kaj profe-

sorot, koj slu~ajno e soprug na sopstveni~kata na veledrogerijata. Inaku,sitedeca im se ili zavr{eni medicinari, ili studenti po medicina i farmacija,ili sredno{kolci vo medicinskoto u~ili{te i si polagaat ispiti kaj svoitetetki i ~i~kovci. [to se odnesuva do bratu~edite i nivnite snai, jatrvi, baxa-

naci, deveri i nivni kumovi, novinarite ne moàt da gi objavat, za da ne se zbuni~ita~kata publika od sli~ni prezimiwa.

Kako {to moè da se zamisli, stanuva zbor za epten doma}inski familii.Se si ostanuva doma. Nema tro{ewe nastrana. Velat deka ministerot Filip~etolku se zaletal so svojata mo}, {to sega naumil da gi smeni i pacientite {tone mu se dopa|aat. Bidej}i, o~igledno se raboti za najsilna familija vo Make-

donija. A nie popusto se nadevame deka Branko Crvenkovski }e go smeni Filip-

~e. Kako {to stojat rabotite, porealno e Filip~e da go smeni Branko.3. Duri i vremenskite uslovi ne mu se pogodija na premierot, da mu pomog-

nat vo borbata so organiziraniot kriminal. Namesto da pa|aat ministri, voMakedonija pa|a{e sneg.

4. Velat deka so toa {to sme dozvolile pred nekoj den srede Skopje, naeden bezna~aen me|unaroden sostanok da ne prekrstat vo "Zemja – doma}in", ko-

ne~no sme ja izgubile bitkata za imeto i na doma{en teren. [togode! Nam so-

vr{eno ni odgovara imeto "Zemja – doma}in". Zatoa {to sme lu|e – doma}ini.[tedime. Zarem TAT e mal dokaz za toa!?

5. Poznatiot gr~ki kompozitor Mikis Teodorakis so svoeto legendarnodelo "Zorbas", ve~erva gostuva vo Skopje. Za ovoj nastan Makedonskiot narodenteatar gi napravi site potrebni podgotovki. Imeno, poznato e deka Grcite koga

36

slu{aat sirtaki frlaat ~inii po podiumot kade {to se tan~arite. Kaj nas, za dabide spektaklot u{te pogolem, napravena e proba so drug efekt. Namesto ~i-

nii, na scenata trebalo da pa|aat metalni pra~ki.

SLOBODNA ZONA

••••• Petar Go{ev kako prestapna godina

1. Advokatite na Sowa Nikolovska se àlat deka nivniot klient ostanalpokus za 16 milioni marki, zaradi neefikasnosta na sudovite vo realizacijatana hipotekite na TAT. Zaradi toa, tie najavija deka e mo`no bitolskata mamaDafina da ja tuì dràvata.

Vakov rasplet na aferata so "uspe{nata" bitolska {tedilnica bi bilnajlogi~en. Gospo|ata Nikolovska rabotela kako {to i velele pretstavnici nadràvata. Na primer, viceguvernerot na Narodnata banka, gradona~alnikot nanejziniot grad, pretstavnici na Zavodot za platen promet. Mnogumina bitol~a-

ni, svoite vlogovi gi stavaa na smetkata na TAT, bezrezervno veruvaj}i vo niv-

nata Sowa, zatoa {to so godini niz gradot vladee{e fama deka, poradi bliskos-

ta na sopstveni~kata so dràvnite rakovoditeli, TAT e, pomalku, ili pove}e ‡

dràvna {tedilnica.[tom e taka, otkade sega is~uduvaweto za drskosta na Sowa Nikolovska,

koja se zakanuva deka }e ja tuì dràvata? Gospo|ata samo si gi izvr{uvaladadenite zada~i od dràvata.

2. I ministerot za za zdravstvo Ilija Filip~e re{i da pi{uva tu`bi.Zapo~etok }e im se osvrne na novinarite, koi i pokraj negovite ubavo napi{anidoma{ni zada~i ne uspeja da gi ubedi deka vo zdravstvoto nema haos, ima dovol-

no lekovi, a li~no toj, so pomo{ na negovata familija e vo prvite borbeni redo-

vi protiv mafijata.Ministerot u{te na po~etokot na svojot mandat si dal zada~a da se bori

protiv mafijata. Samo {to do sega ne znael vo koj pravec da ja naso~i sopstvena-

ta istraga. Sre}a {to premierot ja zapo~na bitkata protiv oktopodot, pa seotvorija i nekoi valkanici vo zdravstvoto. Toa posebno go mobilizira ministe-

rot Filip~e i seriozno re{i da se presmeta so neprijatelite na negovata fa-

milija. Vinovnicite sami se otkrija. Za nedostigot na testovi za podarenatakrv vinovni se novinarite. Za slabiot kvalitet na infuzionite rastvori vi-

novni se novinarite. Za mahinaciite so veledrogeriite vinovni se novinarite.Za toa {to nema lekovi vo dràvnite apteki vinovni se novinarite. Za razli-

kata vo cenata za izgradba i oprema na kardiohirur{kiot centar vinovni senovinarite. Za crtaweto na familijarnite {emi na Klini~kiot centar vo Skop-

19 april 1997

37

je vinovni se novinarite. Novinarite se najgolemata opasnost za besprekorno-

to zdravstvo vo Makedonija. I zatoa treba da se gonat krivi~no. Ako treba, da sestavat v zatvor. Za da moè ministerot do kraj da si ja izvojuva svojata bitka.

3. Kako trgnala rabotata, ako po~nat novinarite da baraat zatvor za sî

{to }e otkrijat, }e treba dràvata da se zadolùva so novi krediti od stran-

stvo za da gradi u{te zatvorski kapaciteti. Od tolku aferi so kradewe i odtolku cifri so milioni marki, na ~ovek mu ostanuva samo da se ~udi, od kade votolku mala i siroma{na zemja se najdoa tolku pari za kradewe. ]e izleze dekaimame najgolem broj aramii po glava na ìtel.

Za da moè aramiite i ponatamu slobodno da ìveat bez nekoj da im goosporuva osnovnoto pravo na zarabotuva~ka, najdobro e voop{to da ne se zatva-

raat. Namesto niv, vo zatvor }e odat tie {to ne kradat. Taka, kako vo eden vidrezervat, }e se odvojat ~esnite od ne~esnite i nema da si pre~at eden na drug. ]ese formira slobodna zatvorska zona. Ako se otkrie deka nekoj od ìtelite naslobodnata zatvorska zona krade, vedna{ }e bide osuden i pu{ten na sloboda.

4. Pred dva dena pretstavnicite na odborot za za~uvuvawe na Demokrat-

skata partija izjavija deka vo novata Liberalnodemokratska partija }e odi samorakovodstvoto so Petar Go{ev, dodeka so niv ostanuvaat 80 do 90 otsto od ~le-

novite. Pretpostavuvam deka i Petar Go{ev e ubeden deka so nego }e odat barem80 procenti od ~lenstvoto, {tom se povikuva na kontinuitet. Se U{te ne seizjasnile i od odborot za obnova na Ligata za demokratija. Belkim i tie o~e-

kuvaat nekoj procent od ~lenovite na Demokratskata partija koi ne sakaat daodat so Go{ev kaj Andov, ama ne sakaat ni da ostanat so Skalovski i â{ule. Zaopredeluvawe na vkupniot broj na ~lenovi na ovie partii }e treba da se angaì-

ra nekoj priznat stru~wak za procenti. Na primer Amdi Bajram. So negova po-

mo{ i spored procenkite na naslednicite na dosega{nata Demokratska partija,}e izleze deka taa bila najsilna partija vo Makedonija.Nejzinoto ~lenstvo bi-

lo okolu 180 do 190 procenti.Liderot na taa partija, Petar Go{ev e kako prestapna godina. Na sekoja

~etvrta godina ja menuva partijata ~ij {to pretsedatel saka da bide. Na izbori-

te vo 1990 godina be{e na ~elo na SKM-PDP.Na izborite vo 1994 godina ve}ebe{e na ~elo na Demokratskata partija. Na slednite izbori }e bide na ~elo naLDP. Vo momentot koga }e po~uvstvuva deka partijata prestanuva da bide "Go-

{eva" toj si pravi druga partija na Go{ev.5. Mnogu bea simpati~ni ministerot za odbrana Blagoj Hanxiski i po-

mo{nikot dràven sekretar na SAD Xon Kornblum, na grani~nite premini]afasan i Sveti Naum na makedonsko-albanskata granica, so dvogledite i sopancirnite eleci na niv. Verojatno toa be{e nekakva bezbednosna procedura, zane daj boè, da ne gi pogodi nekoj kur{um od albanska strana. Aj {to nosea ele-

ci, ama zo{to ne nosea {lemovi na glavite? Zarem ne moè nekoj kur{um da gipogodi v glava? Zarem zaskitaniot kur{um ga|a samo v srce?

38

Gospodata Hanxiski i Kornblum nemaat maka od ga|awe v glava. Verojat-

no se sigurni deka imaat tvrdi glavi. Ama, narodot toa ne go znae. [to znae{,moèbi naivniot televiziski pretplatnik, {to gi gleda{e snimkite od gra-

nicata }e si pomisli deka niv najbitno im e da si go za{titat teloto, a nemaat{to da ~uvaat vo glavata!?

6. Ako ministerot za nadvore{ni raboti na Makedonija Qubomir Fr~ko-

ski ja prifati pokanata na negoviot gr~ki kolega Teodoros Pangalos da pri-

sustvuva na junskiot sostanok na {efovite na diplomatiite na balkanskite zemjivo Solun, dali toga{ na tabli~kata pred nego }e bide napi{ano imeto na dr-

àvata "Zemja – gostin"?

RASTUR VLADA

••••• Branko }e plati za sî

1."Ne me ostavajte sam!", izvikuva{e edno vreme pretsedatelot KiroGligorov. Po stapkite na u~itelot, "Ne me ostavajte sam!", izgleda, naskoro }evika i u~enikot. Kako po~naa da si zaminuvaat ministrite, Branko Crvenkov-

ski }e ostane sam. Vo ovie sve~eni prazni~ni momenti, Makedonija }e ostanesamo so premier. Vlada }e nemame, ama barem Hristos }e voskresne. [to da sepravi, ne moè ba{ sî da ni bide pogodeno.

2.Vladata vo rasturawe donese zakon boèm za obes{tetuvawe na {teda-

~ite, ograbeni vo privatnite {tedilnici. Vo osnovata zakonot e takov od negoda ne bidat zadovolni, ni {teda~ite, ni tie {to nikoga{ ne {tedele. Toj }esluì za samozadovoluvawe na Vladata. So nego treba da se spre~at masovnitenezadovolstva na ograbenite, a ostanatite, bidej}i }e im zemaat preku buxetot,nema ni da po~uvstvuvaat deka se ograbeni.

Tie ni velat deka na {teda~ite Vladata }e im dadela beskamaten kredit.Ne e to~no. Tokmu Vladata e taa {to koristi beskamaten kredit od gra|anite.Parite {to }e gi zeme od site, bez kamata, }e im gi podeli vo {est rati na{teda~ite od propadnatite {tedilnici. Taka doa|ame vo situacija, tie {to nema-

le {to da {tedat, pa zatoa i ne {tedele, sega da im platat na tie {to imale, pa{tedele. I ednite i drugite im pla}aat na tie {to em imale, em kradele. Kojima, pak }e ima.

Mora Vladata da bila debelo zagazena vo TAT, {tom tolku se potrese zada bara na~in so specijalen zakon da gi vra}a parite.Tolku sekiracija ne poka-

ùva koga stanuva zbor za drugi onepravdani gra|ani na ovaa dràva. Mu tekna-

lo li nekomu dosega so beskamaten kredit da se ispla}aat {teda~ite koi imaatzarobeni devizi na kni{kite vo regularnite banki? Ili, sosema e normalno

26 april 1997

39

isplatata da se vr{i prvo od propadnatite {tedilnici, a potoa od zdravi ‡ ì-

vi banki!? Isto kako {to e normalno, Ustavniot sud da donese odluka da se vra-

tat osumte ograbeni penzii od penzionerite, a Vladata da se pravi udrena i daveli deka nema pari za toa. Dali, ako se ispla{i od socijalno nezadovolstvo, iza niv }e smisli beskamaten kredit. Kako {to verojatno pametno smislile, bi-

dej}i ve}e pet godini smisluvaat kako da gi obes{tetat gra|anite ~ii{to imo-

ti treba da se denacionaliziraat.Kako {to izgleda, Vladata ima mnogu za davawe. Zatoa i ministrite se

razbegaa. Si velat, daj da begame dodeka ne nî nateraat da pla}ame. Na kraj, Bran-

ko }e plati za sî.3. Eventualno, moèbi so nego }e ostane i guvernerot na Narodnata banka

na RM Borko Stanoevski. Zatoa {to e nezamenliv i zatoa {to pred nekoj denizrecitira eden kup raboti {to treba da se zavr{at okolu TAT, taka {to malku}e mu bide u{te eden mandat.

Guvernerot vele{e deka i so "sin|iri" da go dràt na ova mesto, toj }e sizamine. Arno ama, "sin|irite" se fateni so r'|osan katanec. A i klu~ot od ka-

tanecot e nekade zafrlen kaj pretsedatelot na dràvata. Nikako da go najde,kone~no da go oslobodi Stanoevski.

Nastrana {to guvernerot ne smee taka da si zamine. Toj veli deka Narodna-

ta banka ne e "piqarnica". Toa i nie go znaevme, ama mislevme deka dràvata nie supermarket.Vleze{ so ko{nica, ili koli~ka, }e si zeme{ {to ti treba i }esi zamine{. Arno ama, nie ne sme bile ni supermarket. Dràvata ni bila ‡

kvanta{ki pazar. Se zemalo – na angro. Nema tuka koli~ki, ili ko{ni~ki. Tuku,kamioni i {leperi. Ne se zboruva za iljadi, tuku za – milioni. Ne se presmetuvavo denari, tuku vo – marki. Vo takvi uslovi, "piqarite" ve}e ne moàt da rabo-

tat odgovorno. Zatoa si davaat ostavki. Za da ostanat ~esni.4. Zo{to tolku se potresovme na izjavata na noviot bugarski pretsedatel

Petar Stojanov za makedonskata istorija kako najromanti~en del od bugarska-

ta? Bugarin si ostanuva Bugarin.5. Studentite Albanci na Pedago{kiot fakultet vo Skopje vovedoa nov

obrazoven sistem. Sami si dràt predavawa. Posle sami }e si se ispituvaat. Pasami }e si pi{uvaat ocenki vo indeksite. Na krajot }e si dodelat i diplomi.

Problemot so Pedago{kiot fakultet e re{en. Vo vakov koncept za ob-

razovanie nema mesto za Ministerstvoto za obrazovanie. Taka i ministerkataSofija Todorova }e moè so mirna sovest da si podnese ostavka. ]e bide vo trend.

6. Vedna{ po osnova~kiot kongres na Liberalno-demokratskata partijase po~uvstvuvaa blagodetite na politi~kata prolet vo Makedonija. Denta kogase odrùva{e kongresot, vo Skopje vrne{e. Mototo na novata partija e "Za ved-

ra idnina!". Drugiot den ve}e bolsna sonce.

40

TULI I PLITARI

••••• Novinarite najdobro }e se za{titat, ako ne go napi{ele toa {to go napi{ale

1. ]e ima rekonstrukcija. Definitivno. Eve, pred nekoj den pogrebalno-to pretprijatie javi deka }e ja rekonstruira sve~enata kapela na skopskite gro-bi{ta "Butel".

Za razlika od sosema izvesnata rekonstrukcija na kapelata, rekonstruk-cijata {to ja najavuva{e premierot i natamu e pod znak pra{alnik. BrankoCrvenkovski sî u{te sedi i se ~udi, kako e mo`no oktopodot da ne saka da sesamoubie. A tokmu sî be{e ubavo smisleno pred pove}e od eden mesec deka voborbata protiv nego, ako treba, }e se odi i so rekonstrukcija na Vladata.

Za uspe{no izveduvawe na rekonstrukcijata e potreben materijal. Bran-ko, po sî izgleda, ima problemi so grade`niot materijal.Ne deka go nema, amamu e so somnitelen kvalitet. Na primer, na raspolagawe ima mnogu trupci. Os-ven toa, premierot e elektroinèner i ne se razbira mnogu vo grade`ni{tvo-to. Zatoa, sega e vo dilema: Kako moè pri izgradbata da kombinira tuli sokamewa? Pa za da ne se nervira, }e izbere plitari. Tie provereno imaat najdolgrok na traewe.

Ne znam zo{to Branko si ja ~uka glavata so grade`ni raboti. Neka po~neda se zanimava so politika. Sledej}i gi tradiciite na dosega{nite lideri napartijata od koja proizleze SDSM, i toj moè da si formira nova partija .Ti-to }e raspi{e novi izbori. A Branko }e izleze na ~ist teren so nova ekipagrade`ni rabotnici.

Gi vidovte li kolku bea sre}ni Branko i Qub~o Georgievski koga se sret-naa na denot na policijata? Zo{to samo Go{ev i Andov da bidat sre}ni koga seobedinuvaat? Kako bi ni do{la vo Makedonija edna nova VMRO ‡ SDPMNE?Ova SDPMNE e Socijaldemokratska partija na makedonsko nacionalno edin-stvo.

2. Ministerot Qubomir Fr~koski e edinstveniot od Vladata {to ne sesekira za rekonstrukcijata {to ja najavi premierot. Retko se vrti vo kabine-tot. Vo posledno vreme za~esti so patuvawata vo stranstvo. Ako saka Branko damu vra~i otkaz na rabotnoto mesto, ima malku {ansi da go pronajde.

3. Inaku, i vaka nerekonstruirana, Vladata raboti so polna parea i pos-tojano prijatno nî iznenaduva. Site ministerstva i dràvni slu`bi si gi spoi-ja Veligden i Prvi maj i odmoraa deset dena, za da moàt sega osveèni da nîvodat vo novi rabotni pobedi. Za toa vreme, ìvotot vo dràvata si te~e{enormalno: gi dooslobodija site osomni~eni od TAT, PDPA gi oslobodi Tetovoi Gostivar – od makedonski znamiwa, bitol~ani bea na pat da proglasat neza-visna dràva, pretsedatelot na dràvata napolni osumdeset godini, a na roden-

10 maj 1997

41

denot ne mu do{le site ministri, klimata nenadejno se smeni od zimska vo let-na.. . Mislite deka Vladata nemo gi posmatrala ovie nastani, zatoa {to minis-trite ne bea vo svoite kabineti? Se laète. Prviot raboten den po desetdnev-niot odmor premierot gi sobra ministrite i odrà sednica. Toj den Vladatare{i da í dade pomo{ na carinskata uprava na Albanija.

Ne deka i kaj nas nema problemi. Toa {to lu|eto za praznicite ne izlegoana ulica da demonstriraat kako nasekade vo svetot, kolku zaradi tradicijata dago odbeleàt Prvi maj ne zna~i deka se sosema zadovolni. Zboruvaat tie protivvlasta, i toa kako... Se{to se zboruva... A se znae ‡ kade ima ~ad, mora da ima iogan. Kade ima ogan, tamu se pravi skara...

Tuku, {to }e be{e ovaa neplanska istorija so nepravilno rasporedenirevolucionerni nastani. Koj }e izdrì bez praznici otsega, pa do 2 avgust?

4. Bitol~ani velat: "Bitola gradi ‡ Skopje kradi!" Moèbi jas imamli~en problem {to kako gra|anin na Skopje, po poteklo od Bitola, ne moàm daotkrijam od koj bitol~anec sum ukral ne{to, ama koga ja slu{nav ovaa parolami padna na um edna paralela. Skopjani za gradona~alnik go izbraa Risto Pe-nov. Bitol~ani si glasaa za Siljan Micevski. Skopskiot gradona~alnik nemapetsoben stan vo centarot na Bitola. A gradona~alnikot na Bitola ima petso-ben stan vo centarot na Skopje. Nekade se gradi, nekade se kradi.

5. Kako {to trgnala rabotata, izgleda, najgolemi `rtvi vo borbata pro-tiv oktopodot }e izlezat novinarite. Taman malku zaboravivme na pretepuva-weto na dopisnikot na "Ve~er" od Bitola, nedelava, po edno prepoznavawe votekst, se slu~i silexiski upad vo "A1 Televizija" vo Skopje.

[to fajde od toa {to novinarite gi prepoznavaat napa|a~ite pobrzo odpolicijata? [to fajde od pi{uvawe za reketerstvo, koga na reketerite nikojni{to ne im moè? [to fajde od tribini na Zdruènieto na novinarite, kogatie od koi se bara poddr{ka ~esto pati gi praktikuvaat istite nasilni~ki me-todi?

[to moè novinarot da napravi za da se za{titi po nekoj objaven tekst?Da {eta vo pridru`ba na telohraniteli? Najdobar na~in da se za{titi po ona{to go napi{al e ‡ toa voop{to i da ne go napi{e.

PODZEMNI VRSKI

••••• VMRO-DPMNE odrà miting za poddr{ka na SDSM

1. Ni{to od najsilnoto oru`je za urivawe na Vladata so koe{to, navodno,raspolagala makedonskata emigracija. Izgleda deka ~ovekot {to pred edna ne-dela, na mitingot na {teda~ite na TAT se fale{e so nekakov zagovor vo Cirih,

17 maj 1997

42

ne uspeal da gi potkupi carinicite i da go vnese supermodernoto oru`je voMakedonija. Xabe zaneseno vika{e: "Site ve sakam vo Skopje!" Nego ne go vi-dovme na zav~era{niot miting na VMRO-DPMNE. A najsovremenoto oru`je{to moè{e da se zabeleì na plo{tadot "Makedonija" bea kopjata i {titovi-te na vojnicite na Aleksandar Makedonski, {to kako dekor, se vrtkaa okolubinata.

I Qub~o Georgievski vika{e: "Site ve sakam vo Skopje!" Izleze dekaxabe gi trevoèl lu|eto. Gi vikna da zavr{at edna rabota, a tie ne ja zavr{ija.Prvo cela nedela im vetuva{e deka bezmalku }e pravat revolucija. Koga gi sob-ra vo sparnoto popladne na plo{tadot, gi izmaltretira so eden kup nepoznatigovornici koi im se redea spored sistemot: red tekst, red muzika. Nejse! Lu|etobea dojdeni da go slu{nat Qub~o, pa re~isi tri ~asa trpelivo slu{aa frustri-ra~ki govori od lu|e {to ni{to ne im zna~at. Koga na kraj se pojavi toj, za kogo,vsu{nost, i bea dojdeni, im re~e da si odat doma.

Zo{to VMRO-DPMNE go napravi zav~era{niot miting? Za nekoj arhi-var vo Sobranieto da primi tro~lena delegacija, za da udri pe~at na Memoran-dumot!? Liderot na VMRO-DPMNE {to priklonuva kon gra|anska opcija, }e gostore{e toa i bez miting. Vojvodata na VMRO-DPMNE vo funkcija na ceremo-nijal ‡ majstor na dobro reìran folk na dobro reìran folk ‡ festival }eode{e do kraj duri i so onoj sme{en ultimatum od tri ~asa. Qub~o Georgievskine e ni edno, ni drugo. Toj bi ja osvoil Evropa. Ama so vojnicite na falangatana Aleksandar Makedonski.

Edinstven }ar od ovoj miting izvle~e SDSM. Dobi u{te sedum dena. Kako{to po~naa VMRO-DPMNE, prvo so ultimatum od eden mesec, pa tri ~asa, pasedum dena, }e izleze deka so ultimativnite rokovi, SDSM }e si go istera man-datot do kraj. Osven toa Qub~o im dokaà deka ni{to ne im moè. Zav~era{ni-ot miting na VMRO-DPMNE, be{e miting na poddr{ka na SDSM.

2. ôvek }e po~ne da veruva i vo nevozmo`noto. Nedelava vo Makedonijase odrùva{e ve`bata na "Partnerstvoto za mir" ‡ "Spasitel". Scenariotopredvide zemjotres. I v~era vo Skopje se po~uvstvuva zemjotres. Ne }e belkimvlasta da pora~ala i zemjotres za potrebite na ve`bata. Ni{to ~udno. Imaatvrski so podzemjeto.

3. Na televizija vidovme cela drama za zamisleniot zemjotres. Vojniciteod Makedonija i SAD izvlekuvaa raneti od urnatini. Istoto go pravea i vojni-cite od Romanija i Albanija. Slovencite merea kontaminacija. Turcite dejs-tvuvaa vo kontaminirana zona i ottamu vr{ea evakuacija. Kontaminiranite ipovredenite im gi predavaa na Grcite. Ovie, pak, gi prenesuvaa èdni prekuvoda. Od drugata strana gi ~ekaa Italijancite. Tie gi ka~uvaa vo helikopteri igi nosea v bolnica. Samo Bugarite ne znaeme {to pravea.

Vo Makedonija se sobraa edno ~udo vojski. Cela nedela dokaùvaa kakofunkcionira "Partnerstvo za mir". Dodeka vojnicite ve`baa na Krivolak, al-

43

bansko ‡ makedonskata granica se pretvori vo korzo. Ilegalci, kolku saka{.Za nivnite preminuvawa se vodi nekakva evidencija kaj na{ite organi. Ilegal-nata trgovija so oru`je ja evidentira "Wujork tajms". Ete i tuka kako na "Spa-sitel" funkcionira podelbata na zadolènijata me|u Makedoncite i Ameri-kancite.

4. Vistinska mediumska li~nost be{e generalniot direktor na Me|una-rodniot monetaren fond, Mi{el Kamdesi. ôvekot pristigna vo Makedonijaza da ni podeli edno~udo komplimenti. Samiot be{e iznenaden od uspehot {tosme go postignale. "Sî {to vi rekovme, sî sprovedovte, a sî u{te ste ìvi izdravi".

5. Na oktopodot mu stana zdodevno. Gleda nikoj ni{to ne mu pravi, papo~na da si bara partner za zabava. Dosta opozicijata go obvinuva{e SDSM zakra`bi vo {tedilnicite, zdravstvoto, ministerstvata.. . Sega vlasta go obvi-nuva VMRO-DPMNE za kra`bi od kasata na Skopje vo izminatite {est godini,dodeka go kontroliraa mnozinstvoto vo sobranieto na glavniot grad. SDSMgradel piramidi. VMRO-DPMNE gradel mostovi so precenet kamen. Navisti-na, edniot oktopod e mnogu pogolem od drugiot, ama imal i pove}e izbor na hra-na. Nikoj ne tvrdi deka i drugiot oktopod ima ambicii da go stigne prviot, amaspored dosega pokaàniot apetit, po sî izgleda, vo Makedonija }e imame borbana dva oktopoda. Dodeka oktopodite se tepaat, nam ni e obezbedena sigurna id-nina, samo ako se prestorime vo ribi. Za da moè da ja opravdame izrekata:"Mol~i kako riba".

6. Ovoj maj pominuva bez tradicionalnite Majski operski ve~eri. Velatdeka manifestacijata }e se odrì na esen. Sî pove}e se potvrduva soznanietodeka pove}e ni{to ne e nevozmo`no. Ako moàt da pa|aat metalni pra~ki vrzpublikata vo teatrite, toga{ zo{to i maj da ne moè da bide naesen.

200 KILOGRAMI

••••• Za Gostivar i Tetovo edinstveno nadleèn e Ustavniot sud od Tirana

1. "Sin|irite" ne moèa ve}e da izdràt. Borko Stanoevski, kone~no, e nasloboda. Zaedno so Tome Nenovski, Sowa Nikolovska i ministerot vo trenerki.

Pretsedatelot na makedonskoto Sobranie, Tito Petkovski, po razre{u-vaweto na Stanoevski, zaboravi da mu se zablagodari na prviot guverner naCentralnata banka na nezavisna Makedonija, ~ij{to potpis stoi na banknotitena prvata makedonska valuta. A zo{to, pak, Tito bi mu se zablagodaruval naguvernerot {to si zaminuva? înovnicite vo Sobranieto ne mu go napi{aletoa vo scenarioto za sednicata.

24 maj 1997

44

2. Ustavniot sud pred nekolku dena donese privremena merka za simnuva-we na znamiwata na tu|i dràvi od pred Op{tinskoto sobranie vo Gostivar.Me|utoa, su{tinata na ovaa odluka ne be{e vo presudata, tuku vo pra{aweto,kako na "nezavisnata dràva Gostivar" da í se isprati pismoto: po po{ta, ilina raka. Ba{ me interesira kako te~ela raspravata me|u umnite sudijski glavi,na koj na~in da se izvesti gostivarskiot gradona~alnik Rufi Osmani deka predzgradata na Sobranieto ne treba da se veat znamiwa na tu|i dràvi. Raspravalesudiite, raspravale, i, na krajot, po obi~aj, se proglasile nenadle`ni za toapra{awe. Re{ile sudbinskata odluka za presudata da padne na sekretarot naSudot. Potoa sekretarot razmisluval eden ~as i re{il pismoto da go ispratipo po{ta.

Sovetot na Op{tina Gostivar, iznenaden od pismoto rasprava{e za od-lukata na Ustavniot sud. Zatoa {to sovetnicite se ponadle`ni od ustavnitesudii. [to mislt tie vo Skopje, deka Gostivar e vo nivna nadle`nost? Vpro-~em, koga Rufi Osmani prv pat go istakna znameto na Albanija pred dràvnainstitucija, nikoj ni{to ne mu re~e. Isto kako {to za "univerzitetot" vo Ma-la Re~ica reagiraa samo koga go proglasija za divogradba. Sovetot na op{tinaGostivar e jasen: Odlukata na Ustavniot sud na Makedonija e me{awe vo vnat-re{nite raboti na tu|a dràva. Ustavniot sud ne e fer. Kako bi im bilo nasudiite od Skopje, ako ustavniot sud na Albanija donese odluka so koja }e gozabrani postavuvaweto makedonsko zname pred zgradite na op{tinite vo Teto-vo i Gostivar?

3. ]e osamne li nekoga{ toj svetol den koga Branko Crvenkovski }e jaobjavi rekonstrukcijata na Vladata? Kambanite }e bijat vo celata tatkovina,vrap~iwata }e peat "VMRO ‡ Makedonija!", od najgolemite gradovi, do najza-pu{tenite sela }e se znae za herojskiot podvig na premierot.

Duri i na pretsedatelot Gligorov, {to e sosema nevoobi~aeno za nego,mu zdodea da go ~eka Branko. Gleda, ovoj ni{to ne pravi, pa po~na da mu gisobira ministrite (prvo Vlado Popovski, potoa Qube Trpeski) i da gi stava vosvoi resori. Kako trgnala rabotata, }e ostane Branko bez Vlada. A ako nemaVlada, nema da ima i {to da se rekonstruira. [to nema smisla za novite kandi-dati. Ovie starite i taka za xabe }e ostanuvaat vo Vladata. Prili~no se podpritisok na javnosta, pa dodeka da se oslobodat da po~nat pak da kradat, }e impomine mandatot. Zatoa, daj neka dojdat novi lu|e. Dodeka gi fatat, }e napravati tie nekoe milion~e. Kolku da im se vrednuva trudot za toa {to }e se griàt zanarodot i dràvata.

Sî mi se ~ini deka na Branko mu e mnogu te{ko. O~igledno ima golemproblem so rekonstrukcijata. Ne moè da najde kandidat za premier.

4. Sigurno e prekrasno da se bide premier na vaka dobro organiziranadràva kako {to e na{ava. Denovivme dobivme u{te edna potvrda kako kaj nassî funkcionira organizirano. Na primer, koga se davaat podatoci za nadvore{-

45

no ‡ trgovsko rabotewe. Carinata gi dava podatocite, Zavodot za statistika giobrabotuva, so sredstvata raspolaga Centralnata banka, Ministerstvoto za raz-voj vrz osnova na tie podatoci go planira razvojot, Vladata pregovara so me|u-narodnite finansiski institucii pridrùvaj}i se na brojkite.. .

Kako pri vakva organizacija ministerot za razvoj Bexeti otkril dekadeficitot ni bil za 200 i kusur milioni dolari pomal otkolku toj {to sme mugo kaàle na Me|unarodniot monetaren fond? Veli deka Carinata 200 milio-ni italijanski liri gi prikaàla kako 200 milioni dolari! [to znae dete {tose 200 kilogrami? Gi stava na grb i gi nosi. Ba{ka zo{to sega tolku vrevaokolu nekoi 200 milioni. Izgleda zatoa {to se vo dolari. Izminative meseci,dodeka se zanimavavme so kra`ba, zboruvavme za marki.

Ona {to moè da bide nade`no po ova otkritie na ministerot za razvoj edeka vo idnina tie {to }e sakaat da gi podmitat carinicite, }e moàt da imdadat pod raka 2 ‡ 3 iljadi italijanski liri, namesto 2 ‡ 3 iljadi marki. Ama itie ne pijat mastilo. Koga e vo pra{awe propu{tawe na {leperi dobro ja zna-at razlikata me|u dolari i marki. Za da ne im se slu~i da zgre{at, italijanskiliri voop{to ne primaat.

5. Sega koga dràvata kone~no go pritvori najgolemiot nejzin neprija-tel, onoj od dijasporata {to vika{e deka ima najsovremeno oru`je za uriva-we na Vladata, VMRO-DPMNE }e moè slobodno da istrae na svoite ultima-tumi.

Bidej}i pominaa sedum dena, kolku {to Qub~o Georgievski mu dade naBranko Crvenkovski da si podnese ostavka, sega VMRO-DPMNE }e stapi voakcija. Sekoj den }e pravi edno~asovni mitinzi niz celata dràva. Toa }e bidatmirni protesti. Na toj na~in VMRO-DPMNE }e í pokaè na Vladata kolkunarodot e miren.

ATOMSKI ‡ LEVO

••••• Samo timot od soni{tata na Branko da ne se pretvori vo no}ni ko{mari

1. Dobro e {to premierot Branko Crvenkovski ekspeditivno ja zavr{irabotata so novata Vlada. Mu trebaa samo dva meseca. Kolku li meseci }e mutrebaat da se dogovori so opozicijata za terminot na slednite izbori? Sega }emu treba vreme na noviot minister za pravda da se vklu~i vo problematikata naizbornite zakoni. Potoa, zakonite }e gi nosat na revizija vo Sovetot na Evro-pa. Pa posle }e trebaat pregovori za korekcija na izbornite zakoni. Kaj i da e,nekade vo oktomvri idnata godina moèbi }e se odi na izbori. Ako imame sre}ada stignat dotoga{ da se dogovorat. Ako ne, eve kaj e 2000 godina. Zdravje!

31 maj 1997

46

So novata Vlada moème da vlezeme vo noviot milenium. Za{to Branko,kone~no, go odbra timot na soni{tata. Iako, mislam deka nekoi lu|e od noviotkabinet ni na son ne bi mu padnale na pamet da gi vidi kako ministri. Za niv enajdobro, namesto da rabotat, da si go prespijat mandatot. Podobro tie mirnoda sonuvaat, otkolku nie da imame no}ni ko{mari.

Velat deka izborot na premierot bil mnogu socijalisti~ki. {to zna~i smedobile leva Vlada. Situacijata moè da ja spasi samo proamerikanskiot Hanxi-ski. Kako vojnik prekomanduvan vo diplomatijata znae da gi trenira ve`bite zaodbrana od opasnosta od levo. ]e vikne: "Atomski ‡ od levo!" I site moraat da sefrlat v desno. Ostanuva u{te da go zajakne Ministerstvoto za nadvore{ni rabo-ti. Negoviot prethodnik so sebe si donese mnogu vraboteni od policijata. Ako inoviot {ef na diplomatijata go prifati Fr~kovoto iskustvo, vo MNR }e bidatprekomanduvani kadri od Ministerstvoto za odbrana. Ima li posilno minister-stvo od toa vo koe na edno mesto se vojnici i policajci?

2. SDSM pri sostavot na novata Vlada pokaà nov metod za promocija napartijata. Toj se vika ‡ kanibalizam. Site aferi sami si gi izvadija. Siteepiteti od tipot "ekologisti", "ruralni tipovi", "agronomi", "mutanti" ne imgi izmisli nekoj odnadvor, tuku, sami si gi delea. Vlado Popovski po vesnici gonapa|a{e Hanxiski, Fr~koski vo nau~ni analizi se presmetuva{e so "ekolo-gistite", Tito se krie{e zad grmu{ki iznerviran od ponudata da go napu{timestoto pretsedatel na Sobranieto, Jane si se pakuva{e predvreme, a Buzlev-ski pet minuti ne be{e vo Vladata, slednite pet minuti ne znae{e kade e, zanajposle da sfati deka bez nego Vlada ne biduva.

So metodata kanibalizam SDSM dokaà deka e vistinski naslednik napartijata koja be{e poznata po revolucijata {to si gi jade{e svoite deca. Segavelat deka Branko nemal kadri da ja formira ovaa Vlada. Ne e vistina! Kadri-te si gi ~uva za slednite izbori. Toga{ }e se potpira vrz kadrite na Yingo. Toa{to na TV "Sitel" vidovme kako ekipata na "Sileks", po osvojuvaweto na fud-balskiot kup slave{e so pesnata "Druè Tito mi ti se kunemo", nema nikakvavrska so nekakva jugonostalgija i socijalizam. Mu se kolnea na Tito Petkovski.

3. Site o~ekuvavme Yingo da go zeme resorot stopanstvo, za kone~no da mupomogne na ovoj mil i drag narod, kako {to veli toj. Arno ama, Yingo se premis-li. Pred stopanstvoto toj go pretpo~ita zdravstvoto. Vo stopanstvoto nemapari. A vo zdravstvoto ima. Sega "Sileks" }e otvori veledrogerija.

4. Pretsedatelot na PDPA od pred nekoj den ima genijalna ideja, kako dase re{i problemot so znamiwata vo "Federativna Republika Makedonija". Dr-àvata }e ima edno zname, a site nacionalnosti {to ìveat vo nea }e si imaatposebni znamiwa. Zna~i, Albancite edno, Turcite drugo, Srbite treto, Vlasi-te ~etvrto, Makedoncite petto zname... Pred Sobranieto na Makedonija }e sepostavat desetina jarboli. Pokraj znameto na "Federacijata", }e se veat i sitedrugi znamiwa.

47

Predlogot e interesen i od aspekt na re{avawe na problemot so imeto,{to ni go nametnuva Grcija. Zamislete ja slikata so tolku razvioreni znamiwana jarbolite pred site dràvni institucii. Super bi ni odgovaralo imeto "Obe-dineti nacii".

5. Grcite nemaat pravo da se lutat zatoa {to avion na jugoslovenskatakompanija JAT sletal vo Atina prebojosan so znacite na makedonskata kompa-nija MAT. Na avionot navistina pi{uva "Macedonian airlines", ama na opa{kata enacrtano jugoslovenskoto zname, a i registracijata e so oznaka "YU". Makedon-ski avion so jugoslovensko zname e vistinska slika za toa kako {to sakaat da nîvikaat Grcite. Kako bi trebalo da izgleda avion {to doa|a od "biv{ata jugos-lovenska republika Makedonija"? Tokmu taka.

6. Grcite vo Makedonija se pretstavuvaat so koncerti, so narodna muzika,so poeti koi makedonskite izdava~ki ku}i gi preveduvaat na makedonski jazik,a nie na manifestacijata "Solun, kulturna prestolnina na Evropa", }e se pret-stavime so kulinarski specijaliteti. Sî u{te ne e dogovoreno dali SlobodanUnkovski }e ja raspali skarata, ili, pak, }e zeme so sebe nekoja tegla ajvar odrezervite, ako soprugata ne mu prigotvi tav~e grav~e.

Ako vo Solun odime so drugi specijaliteti rizikuvame u{te eden diplo-matski spor. Na primer, ako kulturno nastapime so polneti piperki, sarma |u-ve~ ili musaka, Grcite }e nî obvinat i deka im go krademe i kulinarstvoto.Iako vo su{tina, i makedonskata i gr~kata kujna se proizvod na turskata. Tur-cite nema da vloàt protest. A i nie sme naviknati Grcite postojano da ni jazapiperuvaat manxata.

PISMENA VLADA

••••• Namesto da lovi oktopod, makedonskata policija brka me~ki

1. Noviot francuski premier Lionel @ospen mora{e da sostavi vlada za48 ~asa. Na Branko Crvenkovski malku mu bea i 48 dena. ]e go videvme @ospenda be{e po nekoja slu~ajnost na mestoto na Branko. Lesno e da formira{ vladavo Francija. Golema dràva – golem izbor. Osven toa, @ospen formira{e vla-da prv pat. Da be{e Branko vo Francija i tamu }e gi potro{e{e site kadri. Po~etiri rekonstrukcii i Francija }e be{e mala za da se odberat vistinski lu|e.Samo {to tie se nedoma}ini. ]e vidat deka ne{to ne odi, pa organiziraat izbo-ri. Tro{at pari. Nie, bidej}i pari nemame, a premierot ni e doma}inski raspo-loèn, pravime rekonstrukcii. Sre}a {to vgodina doa|a vreme za redovni izbo-ri. Ako dotoga{ Branko odi na u{te edna rekonstrukcija, ve}e nema da ima so

7 juni 1997

48

kogo da rekonstruira. Site gi potro{i. Doma}inski i odgovorno. Site gi tro-{i, ama sebe si se {tedi.

Sepak, narodot treba da bide zadovolen i od ovoj sostav na vladiniot ka-binet. Po zakletvata vo Sobranieto, ministrite se potpi{aa na sve~enite izja-vi. Moè da zboruva koj {to saka, ama televiziskata slika ne laè. Ministritenamerno se potpi{uvaa pred kamerite na dràvnata televizija. Za da nè uveratdeka se pismeni.

2. Kako sega koga Vladata treba da trgne vo novi rabotni pobedi lu|eto odgradskoto sobranie na Skopje ja alarmiraat javnosta deka mostot "Goce Del~ev"moè da se urne samiot od sebe, vo sekoj moment. Velat deka imaat stru~no mis-lewe od dvajca profesori od Grade`niot fakultet i od dvajca profesori odInstitutot za zemjotresno inènerstvo i deka nivnite izve{tai u{te pred dvameseca bile isprateni do Ministerstvata za soobra}aj i za urbanizam i grade`-ni{tvo koi treba da re{at dali mostot da se sanira i privremeno da se zabranisoobra}aj.

Koj pred dva meseca moè{e da razmisluva za rekonstrukcija na mostot,koga ìvotno va`no pra{awe be{e rekonstrukcijata na Vladata. Pa, ne znae{na {to da se koncentrira{. Dali }e padne mostot, ili }e padne ministerot? Soizborot na noviot sostav, taa dilema e razre{ena. Mostot moè da padne, amaVladata ne smee. I da nemame most, }e mora da ostane nekoj {to }e moè i nata-mu da nè prenesuva èdni preku voda.

3. Gi vidovte Albancite!? Ne znaat ni eden atentat da napravat. Onoj,nesudeniot atentator na Sali Beri{a, zaboravil da go izvadi osiguruva~ot odra~nata bomba, pa izleze kako da go ga|al pretsedatelot so kamen.

A vamu ja pla{at Makedonija so krvoprolevawe. Rufi Osmani ne go davaznameto na Albanija i – edno, dve: "]e ima krvoprolevawe". V~era univerzitet,denes zname, utre ustavotvorno sobranie, zadutre rampa na granica... Vol{ebni-ot zbor "krvoprolevawe" gi re{ava site problemi.

4. Pod mototo "Da ne dozvolime me~kata da zaigra i pred na{a vrata",specijalcite na makedonskata policija pred eden mesec imale zdruèna takti~-ko-pokazna ve`ba vo krugot na Zoolo{kata gradina vo Skopje. Tie moèbi nemoàt da go simnat albanskoto zname od jarbolot vo centarot na Gostivar, ama,pak, zatoa moàt da otepaat me~ka.

Ovie ve`bi specijalcite gi izveduvaat kontinuirano, od spektakularno-to filmsko napa|awe i osvojuvaweto na direkcijata na GP „Pelagonija" vo Skop-je. Potoa, spored scenarioto treba{e da se brka zajak i kako vo narodnata pogo-vorka, brkaj}i zajak, da izbrkaat me~ka. Arno ama, slu~ajot saka{e me~okot Mar-tin od Zoolo{kata gradina samiot da ja preskokne ogradata, da go povredi sto-makot i razluten da {eta niz Gradinata. Vo toj slu~aj, koj moè da gi spasi skop-jani od me~kite? Normalno, specijalcite koi imaat pu{ki so laserski ni{an ikoi moàt po dvo~asovno gonewe na siroma{kiot Martin niz no}ta, da go pogo-

49

dat v glava. Ako zaigra{e me~kata pred portite na zgradite vo blizinata naZoolo{kata gradina, na pomo{ }e pristigne{e i UNPREDEP.

Normalno e {to na{ite specijalci se specijalizirani za lovewe me~ki.Makedonija nema more. Da ima{e kade da ve`baat, moèbi policajcite }e znae-ja da lovat i oktopodi.

Zav~era be{e javeno deka grupa od 25 makedonski brokeri i bankari, koigi pretstavuvaat site glavni banki i {tedilnici vo Makedonija predvidele de-ka wujor{kata berza na Vol strit e na rabot na opasnosta od kolaps.

Se o~ekuva na sledniot seminar, makedonskite brokeri i bankari da pred-vidat koga }e proraboti makedonskata berza. Verojatno, po propa|aweto na Volstrit.

6. Trio "Fantastikus" na Katedrata za me|unarodno pravo na Pravniotfakultet vo Skopje: Vasil Tupurkovski – Denko Malevski – Qubomir Fr~ko-ski.

BLAGA NADE@

••••• Rufi Osmani raboti za SDSM

1. Odamna ne sme go videle premierot Branko Crvenkovski tolku nasmeani raspoloèn, kakov {to be{e po zav~era{nata sredba so site registriranipoliti~ki partii vo zemjata. Kone~no ja pronajde formulata spored koja }e gopravi izborniot model: kako }e kaàt pove}eto.

Vo drugi uslovi, site onie gosti {to gi sobra vo trkaleznata sala bi gismetal za sitna boranija. Ne veruvam deka i deneska se se}ava na imiwata na tieso koi{to razgovara{e. Ama, sega mu se potrebni. [to pove}e partii, toa po-dobro. Zatoa {to na krajot na razgovorite }e napravi "sublimat kako predlogzad koj bi zastanale pove}eto politi~ki partii". A ne ‡ pove}eto izbira~i.Taka {to glasot na edno Demokratsko dvièwe na Egip}anite, na primer vrediisto kolku i glasot na VMRO-DPMNE. Da ne zboruvame za VMRO ‡ na Vladi-mir Golubovski i VMRO ‡ na Dimitar Crnomarov. A glasot na Makedonskatahristijanska partija e ednakov so glasot na liberalnite demokrati. Branko imgo napravi }eifot na liderite na partiite koi vo site dosega{ni izbori dobi-ja po tri i pol glasa, sose glasovite na nivnite semejstva. Lu|eto se po~uvstvu-vaa va`ni. Ej, kolku e va`na na primer Makedonskata obedineta partija. Segaduri i premierot znae deka takva partija postoi. [to e od isklu~itelno zna~e-we. Zatoa {to na premierot ne mu e gajle kolkavo glasa~ko telo stoi zad tiepartii, tuku kolku partii stojat zad nego.

14 juni 1997

50

Sepak, mislam deka od sredbata najzadovolen izleze pretstavnikot na Ko-munisti~kata partija. Branko se vrati na izvornite komunisti~ki principi.Nema golemi i mali, nema zna~ajni i bezna~ajni. Site sme ednakvi.

2. Pretsedatelot Kiro Gligorov i celata delegacija {to so sebe ja vode-{e vo Kina razgovarale za sorabotka vo tekstilnata industrija. Videle Kine-zite deka duri i {efot na dràvata ima samo eden kostum i za pat i za rabota iza sve~enosti, pa re{ile da ni pomognat. Dobro e vo SAD pretsedatelot Gligo-rov da dogovori sorabotka vo avio biznisot. Pa koga }e se vrati da odi vo"Avioimpeks" i da im kaè deka patnicite pred da vlezat vo avion treba da go~ekiraat bagaòt. [to se odnesuva do obukata na lu|eto od Kabinetot i Proto-kolot, za niv nema spas. Gligorov sigurno po ona {to mu go priredija vo Pekingrazmisluval vedna{ da gi spakuva i da gi vrati doma, ama potoa se soàlil. Kajmoè da gi pu{ti sami po aerodromite bez nego? Kakvi se, }e se izgubat. Paposle }e ostane i bez kostum i bez lu|e.

Sega velat deka i koga otkrile deka gi nema kuferite nekoj moèl da seseti na pretsedatelot nabrzina da mu kupi sve~en kostum. Me|utoa, se ispla{i-le deka nema da najdat broj za Gligorov. Kinezite se niski lu|e. Pa moè{e dase slu~i {efot na dràvata na Tienanmen da se pojavi vo kusi pantolani. Duritoa bi bilo skandal. Cel svet }e vide{e deka diplomatijata ni e u{te vo kusipantolani. Plus, ne gledam ni{to lo{o {to pretsedatelot se pojavi vo sivkostum. Ni crno, ni belo. Takva ni e politikata.

Vo istragata {to denovive sami ja sprovedovme da najdeme kako se izgubi-le kuferite na Gligorov, dojdovme do edno pismo na "Avstrija erlajns" vo koetie se àlat na "Avioimpeks" deka nivnite slu`benici na vienskiot aerodromne prezele ni{to, duri ne gi ni informirale za nekakov baga` na visoka dr-àvna delegacija od Makedonija. Sme{ni lu|e se tie Avstrijcite. Mislat dekana{i lu|e se griàt za na{ite patnici. Za "Avioimpeks" vo Viena se griìnekoj od agencijata "Pri{tina rajzen". Za kuferite na Gligorov ne odgovaramakedonskiot prevoznik, ne odgovara obezbeduvaweto na makedonskata kompa-nija, ne odgovara ni makedonskiot protokol, nitu pak obezbeduvaweto na make-donskata dràva. Za li~nite raboti na pretsedatelot na Republika Makedoni-ja se griì "Pri{tina rajzen"! Bingo!

Potragata po vinovnikot prodolùva. Spored na{i soznanija, za izgube-nite kuferi vinovna e dopisni~kata na "Nova Makedonija". Kolku bi bile sre}nilu|eto na pretsedatelot so niv da nema{e i novinari. Vo soop{tenijata {to }eni gi ispra}aa nema{e da kaàt za srpskiot preveduva~, a kuferite }e gi skri-eja za da se ~udime {to mu stanalo na Gligorov da odi na ceremonija vo istkostum vo koj{to spiel vo avionot. Nema novinari ‡ nema gafovi.

Sega gore ‡ dolu znaeme koj e vinoven za gubeweto na bagaòt na Gligo-rov. Ostanuva u{te da otkrieme koj mu gi pakuva kuferite.

51

3. Ministerot za nadvore{ni raboti Blagoj Hanxiski re{il seriozno dada go re{i sporot so Bugarite. Vo Portugalija go zezna germanskiot ministerKinkel, koj mu ja "lapna" bugarskata ministerka Nade`da Mihajlova od predo~i i so avion ja odnese za Bon. Ama, vo Solun, koga í ja stisna Hanxiski rakatana Nade`da, pa ne í ja pu{ta pet minuti, pa ja merka, pa se sme{ka, vedna{ sevide deka }e ja bide rabotata. Blagoj i Nade`da. Blaga nade`. Ili, {to bi rek-le na "na{iot jazik" ‡ "blagonade`no" }e najdat zaedni~ki jazik da go re{atsporot. Samo odnekade da ne se pojavi Kinkel. ]e gi rasipe odnosite me|u Ma-kedonija i Bugarija.

4. Ve}e cel mesec se zanimavame so albanskoto zname. Ustavniot sud nosiodluki, mediumite baraat intervencija, ministerot za pravda dava izjavi, Vla-data predlaga zakon za znamiwata, intelektualcite davaat mislewa za zako-not.. .

Dali nekoj se se}ava na TAT, na Sowa, na ograbenite {teda~i, na Branko-vata bitka so oktopodot, na ministerot vo trenerki, na javnite nabavki, umet-ni~kite sliki.. .Da ne raboti slu~ajno Rufi Osmani za SDSM?

5. Te{ko na Branko. Od potpretsedatelite mu ostana u{te Zlatka Popov-ska. Ama i za nea ne se znae dali od Kina }e se vrati so kuferite, pa dali }emoè da dojde na rabota. Drugite dvajca potpretsedateli mu se trujat. NaserZiberi jadel majonez pa zavr{i vo bolnica. Dimitar Buzlevski jadel pe~urkipa zavr{i so soobra}ajka. Diareja vo vrvovite na vlasta.

MALI OGLASI

••••• Zakonot za znamiwata na nacionalnostite }e vaì i za Amerikancite na Krivolak

1. "Prodavam zemji{te, od okolu 22 iljadi hektari, pogodno za voeni ve`-bi i stacionirawe trupi vo blizina na reka i so izvonredna èlezni~ka komu-nikacija. Zainteresiranite da se javat vo Agencijata za proda`ba na nedvi`-nosti, vo Ministerstvoto za odbrana na Republika Makedonija. [ifra: Kri-volak".

Ne znam dali eden vojni~ki xip na koj{to be{e ispi{ano SFOR, {to govidov denovive na edna glavna soobra}ajnica vo Skopje be{e vo funkcija narazgleduvawe na zemji{teto, ama definitivno sum ubeden deka na vakva agenci-ja treba da í se veruva. Glavniot agent za nedvi`nini Lazar Kitanovski sî u{-te ne be{e sednal na rabotnoto mesto vo Skopje, a ve}e otr~a vo Evropa daprodava zemji{te. "Aman, zemete go Krivolak!" im re~e na ministrite na zem-

21 juni 1997

52

jite ‡ ~lenki na NATO i Partnerstvoto za mir, {to se bea sobrale vo Briselna nekakov sostanok, za koj na{ite lu|e pomislile deka e berza na nedvi`nini.

Za da moè da postigne pogolema cena, na{iot voen minister pobara iintervencija od pretsedatelot na Republikata Kiro Gligorov. Za da mu pomog-ne na noviot minister vo zdelkata, Gligorov mu kaàl dva-tri ubavi zbora naKlinton, ama po sî izgleda ni taa intervencija ne pomognala. Ete, portparolotna Stejt departmentot Nikolas Barns izjavil deka iako ponudata na Gligorovbila {irokograda, prioritetite na SAD se da si gi vratat svoite vojnici doma.Ostana Krivolak neprodaden.

Od oficijalnite soop{tenija {to gi primavme od razgovorite na pret-sedatelot Gligorov za vreme na posetata na Va{ington moèvme da zaklu~imedeka Amerikancite najmnogu se interesirale za Albanija, Bosna i za nacional-nite malcinstva. Taka {to, agencijata za nedvi`nosti vo Ministerstvoto zaodbrana napravila pogre{na procenka. Mesto Krivolak, na Klinton treba{eda mu se ponudi del od Zapadna Makedonija. Ionaka naskoro }e ja nemame i bezproda`ba. Ne ne biva za trgovci. Na Amerikancite im davame zemji{te, a tienî odbivaat zatoa {to ne sme im bile prioritet za tro{ewe pari. Na Albanci-te ne im davame, a tie sami si zemaat.

Od tuka logi~no e da pobarame i kaj nas da dojdat silite na SFOR. Zatoa{to takvi sili doa|aat posle vojna. Prvo imame UNPREDEP kako preventiva.Potoa }e ni dojdat SFOR. I na kraj logi~no e tuka da gi sobereme i silite naUNTAES od Hrvatska. Tie se sili za mirna reintegracija na okupiranite pod-ra~ja od dràvata. Kako trgnale ovie od PDPA vo zapadna Makedonija i nam }eni trebaat sili za reintegracija.

2. Bi moèle Amerikancite da dojdat vo Krivolak i tamu da posadat doma-ti. ]e ni trebaat za ke~ap za sendvi~ite na Mekdonalds. Redno be{e i tie ne{toda investiraat vo Makedonija. Glava ne moème da kreneme od ova evropejcite.Kaj i da se svrti{ samo stranski investicii. Nî preplavija Germanci, Francuzii Italijanci so marki, franci i liri. Dajte malku da vidime i dolari.

Go poslu{aa Amerikancite na{iot pretsedatel, se zasramija {to zaos-tanuvaat zad Evropejcite i ni ispratija ~ovek od Belgrad da ni otvori restoranza brza hrana. Ako se sudi spored toa {to pres konferencijata so najavata zarestoranot zapo~nala na srpski jazik, naskoro vo Skopje }e se otvori filijalana belgradskiot Mekdonalds. Velat deka za po~etok pove}eto materijali za pod-gotovka na hamburgerite }e pristignuvaat od Srbija. Toa }e se slu~uva vo pre-odniot period, dodeka povtorno ne staneme ista dràva. Mekdonalds gleda per-spektivno. Zo{to da gi duplira kapacitetite. Od tamu }e stiga mesoto, tuka }ese obezbedi evtina rabotna sila. A nie }e bideme sre}ni i zadovolni samo zatoa{to kone~no i kaj nas }e se otvori Mekdonalds.

3. Dali Zakonot za upotreba na znamiwata na nacionalnostite }e vaì iza Amerikancite na Krivolak? Ne se znae zatoa {to Vladata odolgovlekuva so

53

sproveduvaweto na odlukata na Ustavniot sud. Da donese{e na primer Ustavni-ot sud odluka Vladata pod itno da go smeni vozniot park so u{te poluksuzniavtomobili, siguren sum deka odlukata na Ustavniot sud }e se ispo~ituva{evedna{.

Vaka, Ustavniot sud i Vladata na Republika Makedonija se skaraa za-toa {to Vladata ne ja sproveduva odlukata na Sudot za zabrana za istaknuva-we znamiwa na tu|i dràvi. Ministerot za pravda \or|i Spasov najavi dekaVladata nema da intervenira so simnuvawe na znamiwata dodeka ne se doneseZakonot za znamiwata na nacionalnostite. Sega doprva Zakonot }e vleze voprocedura, pa }e se dodavaat amandmani, pa nema da ima kvorum, pa PDP }e sezakani deka }e go napu{ti Sobranieto, pa PDPA }e organizira u{te nekojmiting "vo odbrana na albanskoto zname" i taka sè dodeka ne profunkcionira"Ilirida". A potoa ve}e }e bide docna bidej}i Vladata }e mora da vodi smet-ka za realnosta.

4. Po isprobanite metodi na na{ite idoli od sever i dràvata Makedo-nija vovede danok za vlez i izlez od zemjata. Vo idnina sekoj gra|anin {to sakada vleze ili izleze od dràvata }e treba da plati po 30 denari, plus za vozilo-to. Ova bilo za koristewe i odrùvawe na objektite, instalaciite i platotona grani~nite premini.

Se dosega mislev deka preku raznite dava~ki {to ni gi sobira dràvatasme pla}ale i za grani~nite premini. Ama izgleda vo buxetot epten nema pari,pa ni izmisluvaat i vakvi nebulozi. Osven toa, od kade }e se najdat pari zavra}awe na o{tetenite {teda~i, ograbenite penzioneri, proma{enite inves-ticii so prugata kon Bugarija i gasovodot. Mislev i deka so pla}aweto na ben-zinot i taksite za registracija na vozilata del od parite odi i za patnata mre-à, ama ne sum znael deka asfaltot na grani~nite premini ne spa|a vo taa patnamreà.

So ovaa merka kone~no site sme ednakvi. Do sega pla}aa voza~ite, a nepla}aa pe{acite. Bidej}i ne se najde nitu eden pameten da donese zakon da sepla}a danok za nemawe kola, ova e idealno re{enie. Od sega }e pla}aat i tie.[to mislat, da odat pe{ki po ulica da go tro{at asfaltot i toa ni{to da ne gi~ini? E, nema da moè.

5. Ekipata na pretsedatelot Gligorov za vreme na nekolkudnevniot od-mor vo Kalifornija mu organizirala poseta na fabrikata za avioni "Mekdo-nel Daglas" i mu go pokaàle avionot {to na staro go kupil "Avioimpeks". Sedoznava deka pridru`bata na pretsedatelot osobeno vnimanie posvetila na pros-torot za baga`. Inaku, ovojpat sî bilo dobro isplanirano. Se raboti za avionod tipot "MD 80", proizveden u{te vo 1981 godina. Bidej}i pretsedatelot Gli-gorov ima 80 godini go gledal avionot "MD 80". Da ima{e 88 godini, kompanija-ta }e kupe{e avion od tipot "MD 88"

54

Koga sme ve}e kaj prevoznikot, denovive se pojavi reklama deka "Avioim-peks" prodava sve~ena ènska obleka, fustani, pantaloni, kostum~iwa.. . Dalipotpretsedatelkata na Vladata Zlatka Popovska e sigurna deka na broj í sesite kuferi so koi patuva{e vo Kina?

DRUMSKI RAZBOJNICI

••••• Me|u Makedonija i SR Jugoslavija postoi bezgrani~na qubov

1. No}na seansa vo Sobranieto na "Federativna Republika Makedonija".Pratenicite zamoreni, no uporni gi pro~e{luvaat poslednite amandmani pozakonskiot predlog za mirno razgrani~uvawe pome|u federalnite edinici"Republika Makedonija (Skopje") i "Republika Ilirida". Sî te~e{e sporeddogovorenoto vo vladinata koalicija, dodeka ne se pojavi predlogot za organi-

zirawe referendum za gra|anite na "Republika Ilirida" da se izjasnat dali seza ustavna monarhija, ili ne. Dokolku vo "Ilirida" se vrati kralot, toga{ }etreba da se menuva i imeto na federativnata dràva. Bidej}i ne odi vo istadràva da imame i kral i pretsedatel, re{eno e da se napravi mirno razgra-

ni~uvawe.Zaedni~kata me|udràvna komisija predloì najgolemiot grani~en pre-

min da se izgradi na avtopatot Tetovo ‡ Skopje, kaj seloto Grup~in. No, nekol-

ku pratenici od "Ilirida", poznati po svoite ekstremni stavovi, predloìjaamandman, grani~niot premin da se izgradi srede mostot "Goce Del~ev" vo Skop-

je. Edniot krak od mostot }e go zadrì staroto ime, a drugiot krak }e se prei-

menuva vo Skenderbeg.Se razviva burna parlamentarna rasprava. Pratenicite Albanci velat

deka postavuvaweto grani~en premin na mostot Goce Del~ev ‡ Skenderbeg ne gizagrozuva interesite na Makedoncite i ne e naso~eno protiv integritetot isuverenitetot na makedonskata dràva. Pretstavnik na vladeja~kata koalicijase protivi na ovoj amandman, ne sfa}aj}i zo{to na koalicionite partneri impre~i granicata da bide samo do Grup~in. "Toa e izraz na realnosta vo kojaìveeme i nie ponudivme kompromis", veli pratenikot povtoruvaj}i gi stari-

te frazi za soìtelstvo. "Osven toa", veli toj "mostot vo Skopje sî u{te ne esaniran i moè da se urne vo sekoj moment. Zamislete da ni se slu~i da ni seurne samo edniot krak, ili Goce Del~ev, ili Skenderbeg. Kako na toa }e gledame|unarodnata javnost? Kako na Amerikancite da im objasnime deka nie namer-

no ne gi urivame mostovite {to nî spojuvaat?Potoa povtorno se javuva pretstavnik na "Ilirida" vo federalnoto sobra-

nie, od onie poumerenite, koi prifa}aat granica kaj Grup~in, ama so pregovori

5 juli 1997

55

znaat deka }e ja pomestat ne do mostot Goce Del~ev, tuku ako treba i do mostotvo Veles. "Vpro~em", konstruktivno objasnuva umereniot pratenik, "granicatakaj Grup~in e logi~en ~ekor po neglasaweto za Ustavot na prvata makedonskanezavisna dràva, po bojkotot na referendumot za nezavisnost, po referendu-

mot za "Ilirida", po formiraweto paralelen visokoobrazoven sistem so uni-

verzitetot vo Mala Re~ica, po zakonot so koj{to se legalizira veeweto znami-

wa na tu|i dràvi.. ."2. La`niot alarm za podmetnata bomba vo Sobranieto na Republika Ma-

kedonija gi strese i od son gi razbudi nekolku zaspani pratenici. "Brrr.. sumsonuval lo{ son", mu se poàli edniot pratenik na partiskiot drugar do nego ipra{a do kade stignala raspravata za zakonot za upotrebata na znamiwata nanacionalnostite. Drugiot mu re~e deka odli~na ideja e vakvi zakoni da se ras-

pravaat vo docnite no}ni ~asovi. "Ako utre ne{to ne bide vo red, }e kaèmedeka ne sme znaele {to pravime, bidej}i nî fatile na spiewe".

3. Posetata na premierot Branko Crvenkovski na Belgrad u{te edna{pokaà deka Makedonija i SR Jugoslavija se vo bezgrani~na qubov. Bidej}isrpskata strana o~igledno nema namera da gi zavr{i pregovorite za odbele-

ùvawe na me|udràvnata granica, bezgrani~nata qubov }e trae u{te dolgo.Samo, {to li mu stana na pretsedatelot na Stopanskata komora Du{an

Petreski, pa dozvoli doma}inite tolku da go iznerviraat za da im kaè deka"nie ne dojdovme ovde da molime", i da im se zakani na Srbite deka Makedonijaotvara novi pazari vo Kina i Malezija. Ni traga od odu{eveniot Petreski, kojpobrza vedna{ po ukinuvaweto na sankciite kon Srbija i Crna Gora da dogova-

ra razmeni so Belgrad od preku milijarda dolari i da me~tae za starite vremi-

wa koga edinstveniot izlez kon svetot mu be{e Belgrad.4. Dobro e {to premierot vo oficijalna poseta patuva{e so avionot na

"Avioimpeks" i {to avionot mu docnel. Nema smisla samo pretsedatelot nadràvata da ima problemi so avionite. Vaka i premierot koga se ka~il vo avio-

not, {to e tuka nekade, malku pomlad od nego, li~no se uveril vo mo`nostite namakedonskiot aviosoobra}aj. Za patuvaweto vo Belgrad moèl i da izbira, dapatuva so MAT. Ionaka na trupovite na avionite na ovaa makedonska kompanijastoi znameto na SR Jugoslavija i oznakata "JU". Taka, epten }e im go naprave{e}eifot na doma}inite i na delo }e pokaè{e kako funkcionira bezgrani~nataqubov. A na Du{an Petreski sigurno mu e seedno dali }e patuva so MAT ili"Avioimpeks". I so ednite i so drugite ‡ se e isto kako nekoga{. Na ednitepatot za Evropa im odi preku Belgrad, na drugite preku Qubqana.

5. ]e be{e ubavo Crvenkovski da ode{e na pat so avtomobil. Da vidi kakona patnite grani~ni premini funkcioniraat dràvnite drumski razbojnici {tosobiraat danok za odrùvawe na platoto na grani~niot premin. Patem, }e seuvre{e "vo ìvo" kako vo Makedonija se sproveduva na~in na "derewe" napatnicite po srpsko ‡ bugarski urnek. Ti se pojavuva nekoe mom~e pred vozilo i

56

ti veli daj 30 denari po ~ovek, plus, za kolata, plus nemam sitno da ti vratamkusur. Na strancite im zemaat ne{to sitno marki, daj edna marka za ova, daj dveza ona, tie pla}aat i poim nemaat koi se sega ovie {to im baraat pari na grani-

ca. Nie se ~udime koga na bugarska strana kaj Deve Bair izleguvaat razni tipo-

vi od {umata i ti baraat marki, za patarina, za dezinfekcija, za di{ewe, zatoalet i sl. Kako li im e na onie stranci od Sredna Evropa koi trgnale naodmor za Grcija, pa prvo im zemaat marki kaj Tabanovce, pa po dva ~asa na Bo-

gorodica, pa koga }e se vra}aat povtorno na istite grani~ni premini gi napa|a-

at drumskite razbojnici i sobiraat ara~ za dràvata koja se àli deka nemalastranski turisti?

Zo{to Vladata kone~no ne izmisli danok na gluposta? Definitivno odtoa }e sobere najmnogu pari.

OPERACIJA DEVALVACIJA

••••• Branko toa najdobro go pravi vo temnica

1. Tri raboti ja potresoa Makedonija samo vo eden den. Vo sredata imavmenemiri so zaginati vo Gostivar, vo Skopje be{e objavena devalvacija na dena-

rot, a vo Madrid ne nî primija vo NATO. Moèbi kako kompenzacija za ovojposledniot {ok, be{e i organizirana ve`bata koja gi obedinuva site tri nasta-

ni vo edno, pod tajnata {ifra: "Operacija devalvacija". Sî u{te ne se znaedali intervencijata na makedonskata policija vo Tetovo i Gostivar }e vleze vobonusot ve`bi vo ramkite na "Partnerstvoto za mir", ama barem sega defini-

tivno ni stana jasno deka sme imale policajci koi ne gi bivalo samo da brkaat{verceri po pazarite i da zatvoraat kafeani vo eden ~asot po polno}, tuku i dau~estvuvaat vo osloboduvawe na okupirana teritorija.

Po sî izgleda ~elnicite na novoformiranata Demokratska partija naAlbancite prodolùvaat po staro koga i nekolku dena po nemirite vo Gostivarizjavuvaat deka centralnata vlast ja napadnala lokalnata. [teta {to na ArbenXaferi nikoj ne mu javil deka policijata se podgotvuva da gi simne albanskiteznamiwa. Nego toa ne mu bilo logi~no. [to bara makedonska policija na negovateritorija? Da znae{e, moèbi }e ja organizira{e svojata vojska, promoviranaminatiot vikend so crnite ko{uli i dvoglavite orli niz ulicite na Tetovo.Ama, koga vide kolku sî mu dozvoluvaat, ne ni pomisli deka nekoga{ }e mora odzborovi da pomine i na delo. Koga toj i negovite drugari Rufi Osmani i Alaj-din Demiri maftaa so dvata prsta vo znakot na pobeda pod razviorenite alban-

ski znamiwa i se silea deka po sekoja cena }e go branat znameto, ne o~ekuvaa

12 juli 1997

57

deka vo ovaa dràva nekomu kone~no }e mu padne na pamet deka Tetovo i Gosti-

var se sî u{te vo Makedonija.Ne se se}avam dobro. Ima{e li `rtvi i povredeni vo nemirite po povod

proglasuvaweto na parauniverzitetot vo Mala Re~ica?2. Premierot Branko Crvenkovski preksino}a gi posetil policajcite {to

se na dol`nost vo Gostivar i im oddal priznanie za za~uvuvaweto na ustavniotporedok i teritorijalniot integritet na dràvata. Sigurno i na ovaa vest }ereagira Arben Xaferi. Kako se osmelil premierot na centralnata vlast takanenajaveno da se pojavuva na teritorijata na negovata vlast? Koga doa|a dràv-

nik od stranstvo mu se prireduva i sve~en pre~ek. Vo negova ~est moèbi }e japostroeja sve~enata garda vo crni ko{uli, a Branko }e se poklone{e pred al-

banskoto zname.Branko o~igledno ne sakal da bide zabeleàn.Kojznae kako go sprovele

na oslobodenata teritorija. Moèbi go vozele maskiran kako zapu{tena ruso-

kosa devojka so o~ila, {to zaboravila da se izdepilira. Toa ne bi bilo prijatnagletka za policajcite. Zatoa re{il da im se pojavi no}e. Vo temnica. Bidej}iBranko nikoga{ ne spie. I bidej}i sî {to pravi ovaa vlast, najdobro go pravivo temnica. I znamiwata gi simnaa srede no}. I zakonot go donesoa okolu pol-

no}. Velat deka i dogovorot so MMF za devalvacijata padnal vo nedelata, amano}ta. I noviot sostav na Vladata premierot go brane{e nave~er. Site klu~nizakoni vo Makedonija gi ima doneseno Sobranieto vo ve~ernite ~asovi. Ako sese}avate, duri i glasaweto za Ustavot na Republika Makedonija vo noemvri1991 godina be{e samo {to se spu{ti no}ta.

3. Pred izvesno vreme premierot im pora~a na gra|anite deka naskoro }egi po~uvstvuvaat poubavite strani na reformite. I ‡ izvr{i devalvacija nanacionalnata valuta. "Makpetrol" i rafinerijata "Okta" ve}e pobaraa poka-

~uvawe na cenata na naftenite derivati. Velat deka strujata nema da poskapu-

va, ama Elektrostopanstvo e maher toa da go stori i site da nî pravi ludi, koga}e im dojde vremeto za premin od letna vo zimska tarifa. Toa zna~i deka }eposkapi bukvalno sî. A platite {to gi primame so zadocnuvawe, ili voop{tone gi primame, }e vredat u{te pomalku.

Toa zna~i i deka definitivno ovaa esen nema da ima izbori. I ne treba.Yingo bara{e devalvacija, Vladata ja napravi. VMRO-DPMNE bara{e infla-

cija, na dobar pat sme da ja dobieme. [to sakaat sega? I izbori!? Osven toa, nesmee SDSM da dozvoli izbori tolku brzo otkako go podmladi rakovodstvoto ivnese novi idei. Prvo mora da se raboti na ubeduvawe na glasa~koto telo kolkuni e ubavo. Isto kako {to Crvenkovski gi ubedi svoite sopartijci na godi{na-

ta konferencija na SDSM minatiot vikend. Toj samokriti~ki se zapra{al da-

li vo Makedonija situacijata navistina e najte{ka vo Evropa. I si odgovorildeka kaj nas e nesporedlivo podobro otkolku vo Albanija, SR Jugoslavija iBugarija. Toa e navistina uspeh za po~it. Fakt e deka sme podobri od ovie drà-

58

vi. A pred faktite i opozicijata mol~i. I ne smee da pra{uva {to e so Hrvat-

ska, Slovenija, ê{ka, Ungarija, Polska.. . Zatoa {to se raboti za politika nakontinuitet. Podobri sme od tie od koi {to sme bile podobri. A polo{i sme odnekoi {to bile mnogu polo{i od nas.

Vo leto nekako polesno se podnesuva zamrznuvaweto. Ama u{te vo sep-

temvri }e po~uvstvuvame kolku }e ni bide è{ka i esenta. Samo da nî í teknena vlasta povtorno da ja aktivira policijata. Aman, neka sedat mirni Xaferi,Demiri, Sulejmani i kompanija. Ako so sekoja intervencija na policijata odi ipo edna devalvacija, te{ko nam. ]e otide markata preku sto denari.

4. Ne znam {to e rabotava. Em leto, em ne{to mnogu rano ni se stemnuva.Prekrasna e ovaa no} za nas.

EVROPSKO ̂ ERGIÊ

••••• Nema mesto za razo~aruvawe, tuku za realnost ‡ realnosta e razo~aruva~ka

1. "Nema mesto za razo~aruvawe, tuku za realnost", veli ministerot zanadvore{ni raboti Blagoj Hanxiski, komentiraj}i ja odlukata na Evropskatakomisija, vo svojata "Agenda 2000", da ne ja spomene ni bukvata "M" od na{atadràva, koga stanuva zbor za pro{iruvaweto na Evropskata unija.

Nema mesto za razo~aruvawe, tuku za realnost. Evropskata unija pokanina pregovori deset zemji od Isto~na i Sredna Evropa, a Makedonija ja zaboravizaedno so Albanija i SR Jugoslavija. Razo~aruvaweto bi moèlo da dojde podoc-

na. Na primer, koga }e patuvame za Bugarija so {engenska viza.Nema mesto za razo~aruvawe, zatoa {to i pokraj sî, nas Evropa nî saka.

Skoro isto kolku NATO. Ni priznavaat deka sme podobri od drugite, nî udira-

at po ramo, ama ni vikaat da gi sfatime oti takvi bile politi~kite priliki, panî bodrat da popri~ekame nekoj drug krug za pro{iruvawe. Prviot krug gopropu{tivme, za vtoriot o~igledno ne nî esapat za ìvi.. . Belkim }e do~ekamene{to vo devettiot krug.

Nema mesto za razo~aruvawe. Nam site ni ja priznavaat evropskata ori-

entacija. I postojano nî te{at deka vratata za ~lenstvo vo NATO i EU e otvore-

na. Samo treba da se pre~ekori pragot. Bidej}i mnogu sme naprednale i so de-

mokratskite reformi i so pazarnata ekonomija i so privatizacijata, ve}e sme napragot na Evropa. Tamu kade{to obi~no stoi ~ergi~eto za bri{ewe ~evli.

Nema mesto za razo~aruvawe. Tuku za realnost. Realnosta e razo~aruva~-

ka. Makedonija e ~ergi~eto na Evropa.2. Ba{ ni e gajle. Ako ne nî primaat vo Evropa, barem nî primaat na Balka-

not. Pretsedatelite na politi~kite partii na Albancite vo Makedonija Ab-

19 juli 1997

59

durahman Aliti i Arben Xaferi otidoa vo Tirana kaj Sali Beri{a da se op-

ravdaat za neuspe{nata akcija za odbrana na albanskoto zname vo Makedonija.Zatoa i gi nema{e vo Sobranieto. Parlamentot vo Makedonija im e samo is-

turena delovnica za rabota. Koga vo ~uvstvitelni momenti se izbira pome|ucentralata i delovnicata, normalno e deka }e se odi vo centralata po instruk-

cii.Za da ne se ~uvstvuvame zapostaveni, i zgradata na parlamentot srede

glavniot grad na Makedonija e iskoristena za prezemawe na del od funkciite{to gi vr{i centralata. Televizijata "A 1" objavi deka zav~era vo Skopje sesobrale vidni pretstavnici na Albancite od Kosovo, Albanija i Makedonija.Vo Tirana e nesiguren i samiot Beri{a, vo Pri{tina ne bi im dozvolil Mi-

lo{evi}, pa logi~no e da se soberat vo Skopje, kade {to nikoj ne im pre~i.Ves-

ta be{e demantirana, ama na ekranot ubavo go vidovme Azem Vlasi, od Kosovo,kako se {etka niz hodnicite na Sobranieto na Makedonija so pratenicite naPDP, pa duri dade i izjava.

Ako si novinar i ako nema{ akreditacija za sledewe na sobraniskatarasprava, nema {ansi da vleze{ vo sobraniskata zgrada. Ako si Azem Vlasi,stranec od druga dràva i ako si drugar so pratenicite od PDP, koi nemaatrabota bidej}i ne odat na sednici, pa imaat vreme za primawe gosti, }e bide{dobredojden. Pratenicite od PDP moèle drugarot od Kosovo da si go primat idoma, ama taka moèa da gi navredat koalicionite partneri. Vaka simboli~nopokaàa deka Sobranieto go ~uvstvuvaat kako vtor dom, a doma moàt da prima-

at na gosti kogo sakaat. Pa neli gradat zaedni~ki dom, za site nas.Vpro~em od privatnata poseta na Azem Vlasi ne treba da se kreva tolku

pra{ina. Ako moè{e Ibrahim Rugova da doa|a na gosti, na propatuvawe, kajpretsedatelot Gligorov, zo{to toga{ ne bi moèl Azem Vlasi slu~ajno da goposeti Ismet Ramadani?

3. Me interesira dali sobraniskite slu`bi mu isplatile dnevnica na AzemVlasi? Koga ve}e im ispla}ale na pratenicite {to ne doa|aat na rabota, AzemVlasi barem bi ja zasluìl. Kaj davaat gra|anite na Makedonija tolku vo buxetotza proma{eni investicii i proma{eni politi~ari, }e dadat i za Vlasi.

Za Albancite ima mislewe deka se lu|e od obraz i deka nikoga{ ne bizele pari za ne{to {to ne srabotile. Arno ama, izgleda deka osumtemina pra-

tenici od PDP i DPA {to zav~era si podignale dnevnici, iako ne u~estvuvaavo rabotata na Sobranieto se nekoi izrodi.

A moèbi dràvata gi pla}a isto kako {to godinaipol mu dava prate-

ni~ka plata na Arben Xaferi, a toj ne se pojavil vo Sobranie. Ne deka nerabotat lu|eto. Se vide, tie rabotat, i toa kako, protiv dràvata, a site nie imdavame plata.

4. Ba{ me interesira dali i po zemaweto dnevnici Ligata za demokrati-

ja }e ja pro{iri krivi~nata prijava protiv pretsedatelot na Sobranieto Tito

60

Petkovski, podnesena tokmu poradi slu~ajot Xaferi, za ovozmoùvawe nekomuda napravi pogolema, ili zna~itelna imotna korist, odnosno predizvikuvawe{teta, bidej}i parite za nivnite dnevnici i plati se pari od buxetot.

Gospodinot Petkovski za toa ne dava ni pet pari. Vidovme deka negovatareakcija na televizija be{e deka toj poznavaj}i go profesorot \or|i Marjano-

vi} od Ligata, koj e poznat {egobiec, i ovaa krivi~na prijava ja smeta za {ega.I posle, vo vladeja~kata partija se ~udat zo{to gradona~alnikot na Bi-

tola Siljan Micevski im se topori so izjavi od tipot"ako odam na sud" i "ne~uvstvuvam odgovornost da podnesam ostavka". Zatoa {to tie mislat deka nikojni{to ne im moè.Ako slu~ajno nekoj gi dade na sud, toa ne im e za veruvawe, pamislat deka e ‡ {ega.

AMBASADOR XAFERI

••••• Protiv depresija zemajte "Hanxomicin", barem edna{ dnevno

1. Ministerstvoto za nadvore{ni raboti na Makedonija go ~eka{epretsedatelot na Demokratskata partija na Albancite Arben Xaferi da se vratiod Luksemburg, za da ja objavi sodrìnata na porakata {to Evropskata unija imja upati na Vladata na Makedonija i na dvete politi~ki partii na Albancite,za nejziniot stav za gostivarskite neredi. Taka bilo dogovoreno so ambasado-

rot na Obedinetoto Kralstvo Mark Dikinson, koj vo imeto na EU, bil zadol-

èn da ja prenese izjavata do site strani. Re~eno ‡ storeno. I taka, dva milionalu|e {est dena ~ekaa da se vrati Xaferi od Luksemburg, zatoa {to na make-

donskata Vlada taka í bilo sugerirano.Toa e verojatno voobi~aena praktika vo svetot. Na primer, {to bi se slu~i-

lo koga nekoj bi po~uvstvuval potreba da dade svoe mislewe, ili da upati pora-

ka po povod neodamne{nite sudiri vo Severna Irska? Porakata }e bide upate-

na do dvete strani ‡ do vladata vo London i do liderot na politi~koto krilo naIRA, [in Fejn ‡ Xeri Adams. Arno ama, ako slu~ajno vo toa vreme Xeri Adamsbil nadvor od zemjata, da se àli kako kralevskata policija gi tepa Ircite,britanskata Vlada }e po~eka toj da se vrati doma, da ja pro~ita porakata nadobronamernite, i duri po {est dena zadocnuvawe }e ja objavi vo mediumite.

Nie, za razlika od Britancite imame sre}a {to na{iot Arben Xaferi emnogu povaèn od Xeri Adams. Ete, Makedonija ne ja primaat vo EU, a Xaferigo primaat. Toa e osobeno dobro za izgradbata na diplomatski kadri koi vovistinsko svetlo }e ja pretstavuvaat na{ata dràva. Xaferi trgna po ispro-

baniot recept. Svoevremeno, Muhamed Halili od konkurentskata partija naXaferi, PDP, ode{e vo Sovetot na Evropa za da lobira Makedonija da ne ja

26 juli 1997

61

primaat vo Sovetot zaradi kr{ewe na ~ovekovite prava na Alabncite. Kakonagrada za afirmacija na dràvata, Halili stana ambasador vo Danska. ArbenXaferi e na najdobar pat da stane makedonski ambasador vo NATO. ôvekot estrateg, a op{ta specijalnost mu se voeni konflikti.

2. Ne treba da se bide o~aen zatoa {to ni Evropskata unija, ni NATO nesmetaat na nas, vo narednite krugovi. Za le~ewe na frustraciite deka sme ce-

losno zaboraveni zaedno so Albanija, Srbija i Bosna, Vladata na Makedonijavi go prepora~uva najnoviot lek protiv depresija "Hanxomicin". Zemajte go"Hanxomicin" barem edna{ dnevno i }e se ~uvstvuvate eufori~no. Ne prete-

ruvajte so doziraweto, zatoa {to prekumernata doza }e predizvika nesakanireakcii, pa }e po~nete da se odnesuvate kako aktuelniot minister za nadvore{-

ni raboti. ]e vi se ~ini ne samo deka sme ~lenki na EU i NATO, tuku i deka smepretsedava~i na Unijata, a vgodina ima {ansi {iroko po~ituvaniot Xaferida go zameni Havier Solana na mestoto generalen sekretar na NATO.

3. Slednata sabota, na proslavata na Ilinden moè da bide mnogu zabav-

no. Ne zatoa {to albanskoto zname }e moè da se vee, a policijata ne }e mora daintervenira. Pove}e, za najavenoto dvojno proslavuvawe na Me~kin kamen ‡ednoto dràvno, a drugoto na VMRO-DPMNE. Na dràvnoto treba da zboruvapretsedatelot na Republikata, Kiro Gligorov, a na partiskoto, liderot naVMRO-DPMNE Qub~o Georgievski.

Kaj nas i od nacionalen praznik moè da se napravi majtap. Portparolotna VMRO-DPMNE izjavuva deka ako Gligorov saka, }e mu dozvolele da mu seobrati na narodot. Tie si napravile rezervacija na proslavata u{te vo juni, apretsedatelot saka da se pojavi vo Kru{evo bez rezervacija. Ne moè. Tamu }ekampuvale 500 mladinci od podmladokot na partijata. Ako dràvata saka tokmuna toa mesto da go proslavi praznikot, }e mora da gi ras~isti {atorite. Sokampuvaweto imame skromna, no zabeleìtelna tradicija. Podmlatkarite naVMRO-DPMNE kampuvaa pred Sobranieto na Makedonija vo Skopje, vo fev-

ruari i mart, pa ne }e moàt da kampuvaat sega srede leto vo Kru{evo!? Moèeventualno pak da se javi Ministerstvoto za ekologija da apelira da ne se gazitrevata i da zabrani kampirawe zatoa {to tamu nema sanitaren ~vor.

Ne veruvam deka sega po 94 godini }e se razvie nekoja nova bitka na Me~-

kin kamen me|u Falangata na Aleksandar Makedonski i policajcite na ôkrev-

ski. Duri, ne e lo{o da ostanat i {atorite. Ako ve}e se pravi zafrkancija sonacionalniot praznik, barem i neka li~i na pana|ur.

4. Od site objasnuvawa zo{to Evropa ne nî saka, najmnogu mi se dopad-

na ona na eden visok vladin funkcioner, kaàno vo nevrzan razgovor. Za-

misli, veli, da si gi vikne{ vo ku}a sosedite, a tie se ispokaraat i ispo-

tepaat pred tebe, go istro{at cel semeen buxet, ne{to ti ukradat, ne{to tiuni{tat... Bi gi viknal!? Na skali i po hodnici }e im se pravi{ fin i }e im

62

vika{ "[to ne dojde{ kom{ija?", a koga }e vleze{ doma, }e ja zaklu~i{vratata i koga }e ti yvonat samo }e yirka{ niz {pionkata i }e se pravi{deka ne gi slu{a{.

5. Go vidovte li potpretsedatelot na Vladata Buzlevski, koga fati ona-

ka, akcija{ki "Ooo ‡ ruk" da frla lopati vo dupkata za temeli na trafosta-

nicata vo Tearce. Samo neka re~e nekoj deka Vladata ne ni e silna. Da ne mu jazemea lopatata od race, samiot }e gi stave{e temelite. Toa {to vo poslednovreme, ili se gradat, ili se pu{taat trafostanici, zna~i i deka Vladata ni estruja.]e bide lo{o, ako mu tekne na premierot Crvenkovski, kako za lokalni-

te izbori da pu{ta voda od ~e{mi~kite vo Mariovo. Ne odi, eden da pu{ta voda,a drug ‡ struja. Ete ti struen udar. Da ne sme malku drmnati i do sega?

HIGIENA NA UMOT

••••• Godi{noodmorski zapis od granica

"[to e ova, zo{to i na na{ata granica se ~eka vo dolga redica?", pra{u-

va eden od opa{kata vo redot za vlez vo Makedonija na grani~niot premin Bo-

gorodica."êkame za da platime "brankarina", izvikuva eden od ponapred i pro-

dolùva da mu objasnuva na voza~ot od ungarskiot avtomobil zad nego, so lo{angliski jazik deka ovaa Makedonija vo koja sega vleguva ne e ista so Makedo-

nijata od koja {totuku se vra}a od odmor. [to mu zna~i toa "brankarina", ne seni obiduva da objasni. Na Ungarecot i bez toa naskoro se }e mu stane jasno.

Ne e lo{o ministrite od Vladata nekoj den, zaedno so premierot inkog-

nito da posetat nekoj grani~en premin i da gi po~uvstvuvaat zadovolstvata {toobi~no se ~uvstvuvaat koga ~ovek po dolgiot pat se vra}a doma. Ministerot zaurbanizam }e vidi kade mu odat parite {to od neodamna gi zemaat za odrùvawena grani~nite premini i za higiena, ministerot za vnatre{ni }e gi prokon-

trolira policajcite, ministerot za zemjodelie }e se odu{evi na revnosnosta sokoja veterinarite i natamu ne {titat od {ap i ligavka, a premierot }e si javidi dràvata od redicata zaedno so site Srbi, Ungarci, Poljaci, êsi, Slova-

ci, Grci {to sekojdnevno nî pominuvaat i moèbi }e mu stane jasno zo{to tie inatamu, zaedno so cela Evropa samo }e ne pominuvaat.

Za da vleze{ vo Grcija ti treba viza. Vizata ~ini okolu sedum germanskimarki, plateni vo drahmi. Za da vleze{ vo sopstvenata dràva, ne ti treba viza,ama treba da ja plati{ istata suma. Site dràvi vo svetot si gi potkradnuvaatsvoite gra|ani, ama toa go pravat na prefinet na~in, za da ne zabeleì{. Ma-

16 avgust 1997

63

kedonija na svoite gra|ani im gi sobira parite kako od vremeto na drumskiterazbojnici. Daj pari ako saka{ da se vrati{ doma!

Vo site dràvi, sopstvenite gra|ani na granica vleguvaat vo posebna lentai bez mnogu ~ekawe bidej}i strancite ~ekaat vo drugi redici. Toa ti go davaubavoto ~uvstvo na vra}awe doma. Kaj nas nositelite na makedonski paso{inamesto da se privilegirani, stojat vo redicata zaedno so strancite od ednos-

tavna pri~ina {to site mora da bidat preneseni preku voda, do koja stoi tabla"Dezinfekcija". Lani toa be{e za{tita od {ap i ligavka. Godinava {ap ligav-

ka nema, ama vodata mora da se pomine. I da se plati ‡ Pet marki ve molam! Ituka ima "ima{ sitno, nema{ sitno, ovoj e stranec, zemi mu vo marki, na ovojnemam da mu vratam pet denari, ne si odam bez kusur, mu ja zapi{a li registra-

cijata.. ." Mol~i, barem mom~iwata i devojkite {to rabotata na vodata li~atna ne{to, imaat beli uniformi, prozboruvaat i nekoj stranski zbor, znaat i dase obratat na "Vie", da kaàt "Blagodaram".. .

Potoa redicata malku se izviva i srede pat ve napa|a nekoj, inkasator lie, razbojnik li e, lokalen mangup li e i vi deli bele{ki na koi pi{uva ne{to zahigiena na grani~niot premin: "30 denari za kola i po 30 denari za ~ovek". Sostrancite polemizira so prstite na rakata, a cigarata ne ja ispu{ta od usta:"Cvaj mark, draj mark". Lu|eto mol~at i pla}aat. Higiena li e vo pra{awe,nema problem. Higienata e polovina zdravje. Preku red vleguva nekoe "audi" sostrumi~ka registracija. Ne pla}a. Ima nekoi posebni anteni na haubata, morada e nekoj biten lokalen mo}nik. Lu|eto mol~at. Higiena e vo pra{awe. Higie-

na na umot.Eden se pobunuva. Veli "Ne ti pla}am. Ako moè onoj pred mene, moàm i

jas". ]e viknam policija, se zakanuva inkasatorot. "Vikni", uporen e drugiot."[to }e mi napravi policijata? Nema da me pu{ti da se vlezam vo sopstvenatadràva!?" Inkasatorot trgnuva nakaj policijata, vo me|uvreme mu se protnuva-

at u{te dve ‡ tri vozila i pak si se vra}a na staroto mesto.Policajcite se edinstvenite {to malku otskoknuvaat od ovaa bugarsko

srpska varijanta na makedonskata granica. Samo mafta{ so siniot paso{ odvoziloto, toj ti odmavnuva i si zaminuva{. Normalno, si se vra}am doma. Akoim zabeleì{ zo{to za vra}awe doma treba tolku da se ~eka, tie }e ti re~at:"Nie moème da primame patnici na pove}e lenti, ama ovie {to napla}aat gozako~uvaat prometot".

Carinicite ne se mnogu promeneti kako od vremeto koga fa}aa po dvapara farmerki od Solun. Mora da ti go kaàt zadolìtelnoto "Otvori ba-

ga`nikot". Ne vidovme dali toj bitniot so strumi~kata registracija otvara{ebaga`nik. I ne oti carinicite imaat da ulovat ne{to od godi{noodmorcite,ama redot si e red. Mom~iwata imaat traumi od socijalizmot i sakaat da li~atna toga{nite carinici. Ba{ka, zo{to "Bogorodica" da li~i na evropska grani-

ca, koga moè da li~i na bugarska?

64

Kolonata se razbiva po patot kon Skopje. Gordite gra|ani na Makedonijaza najmalku dva ~asa }e bidat doma. Ungarcite, Poljacite i êsite gi ~eka u{teedna granica, u{te eden inkasator U[te edna higiena na umot. "Da svrtimenakaj Ohrid, go falat, daj da go vidime!" Bog da ~uva, daj da begame {to podale-

ku od ovie. Nî ~eka Evropa!

LETNA REKOLTA

••••• Magare{ki slivi za Evropskata unija

1. Ne e dovolno toa {to ohridskiot gradona~alnik Pa{ata apeliral donezadovolnite TAT-ovci da ne pravat belji vo Ohrid za vreme na sve~enostiteokolu maratonot, i {to lobiral me|u tamo{nite VMRO-vci da ne pravat odOhrid vtoro Kru{evo, a od maratonot, ilindensko praznuvawe. Potrebno e iministerot za pravda \or|i Spasov, deneska da im go prekine godi{niot odmorna sudiite i da proglasi op{ta mobilizacija na sudovite vo dràvata. Za sekojslu~aj, da ne mu tekne nekomu da ja rasipuva idili~nata slika vo Makedonijakoga pretsedatelot Kiro Gligorov }e im ~estita na pobednicite na ohridskotopristani{te.

Vistinska {teta e {to za maratonot ne e predviden govor. Ne }e be{elo{o u{te edna{ da ni kaèa kolku ni e ubavo. Na primer deka devalvacijata esuper rabota i deka }e pretstavuva stimul za papsanoto stopanstvo. Da moèu{te edna u{te poarno za stopanstvoto. Deka e dobro {to propadnaa pregovo-

rite so "Audi", bidej}i si go za{titivme suverenitetot na dràvata i im prativ-

me jasen signal na site {to vo idnina }e sakaat da ni vlezat tuka so stranskikapitalisti~ki pari. Eve, od poslednoto soop{tenie na "Audi" se gleda dekau{te sme izlegle i ‡ }ar. Germancite potro{ile milioni marki za pregovori-

te. Dobro e i {to ne nî primija vo NATO, zatoa {to sega }e imame dovolnovreme da go uve`buvame noviot stroev ~ekor na makedonskata armija. Ubavo e itoa {to se predlaga namaluvawe na porodilnoto otsustvo. Zo{to da ra|ame,koga vakvi kakvi {to se sega, majka nikoga{ pove}e nema da moè da rodi. A igodi{niot odmor moè da se skrati. Za kogo odmor? Sî pogolem e brojot na tie{to ostanuvaat bez rabota.

2. Vo ramkite na idili~nata slika za dràvata se vklu~uva i televizis-

koto sudewe na znamegaza~ot od Me~kin kamen i silata na pravnata dràva {tokaznuva so najstrogata kazna, koga e vo pra{awe takvo delo."A sega, po~ituvanigleda~i, vo emisijata "Dioptrija" }e gledate op{iren izve{taj od sudeweto voKru{evo." I nie gledame. ôvekot se kae, ~ovekot veli deka bil pijan, deka bil

23 avgust 1997

65

revoltiran, mu e àl {to go isklu~ile od partijata.. . A dràvata silna, silna,da ti e milina da gleda{.

Kolku li }e bide interesno koga dràvnata televizija vo emisijata"Dioptrija" }e dava op{iren izve{taj od sudeweto na akterite na aferata"TAT".

Pa tie se kaat, pa ne si ja bojosale kosata kojznae od koga, pa kojznae odkoga ne bile na sostanok na najvisokoto telo na partijata.. . A dràvata silna,silna da ti e milina da gleda{. Odvaj ~ekam da sednam pred televizorot. Pa toa{to propu{til da pra{a sudijata, }e pra{a strogata novinarka: "A dali stevie ~len na nekoja politi~ka partija?". "A dali znaete deka partijata ve is-

klu~ila od ~lenstvo?"3. Po~naa ètvenite aktivnosti na ministrite. Vreme e da se vodi smet-

ka za letnata rekolta. Nekoj treba i da gi po`nee uspesite od poslednite vladi-

ni merki.@etvata po~na od Peh~evo. Zav~era tamu bea potpretsedatelot na Vlada-

ta Dimitar Buzlevski i ministerot za nadvore{ni raboti Blagoj Hanxiski.Zo{to tokmu od Peh~evo ‡ kojznae. Moèbi zatoa {to tamu ima mnogu sto-

panstvenici. Vistinski uspeh za ministrite e i samoto toa {to vo grad kade{to ni{to ne raboti, pa duri ni fabrikata za drveni {tipki, uspeaja da najdattolku direktori na firmi.

Dilemata {to bara{e me|u stopanstvenicite i Buzlevski i {efot namakedonskata diplomatija Hanxiski, be{e razre{ena koga gi vidovme izve{-

taite od mestoto na nastanot. Hanxiski ja istaknal gotovnosta na Ministers-

tvoto za nadvore{ni raboti za poddr{ka na sekoja inicijativa {to ovozmoù-

va izvoz i na drugi pazari. Ministerot e male{evec, pa izvorno e zapoznat somo`nostite na tamo{noto stopanstvo. Fabrikata za staklo ne raboti, fabri-

kata za kerami~ki plo~ki ne raboti, konfekcionerskata ku}a ne raboti.. .[to ima vo Peh~evo za izvoz? Slivi. Male{evci si gi vikaat magare{ki

slivi. Vo tek e sezonata na berba. Sega mu e majkata Ministerstvoto za nad-

vore{ni raboti da se angaìra za izvoz na slivi i na toj na~in da zaìveespogodbata za trgovija so Evropskata unija. Makedonija }e napravi probiv voEvropa preku Peh~evo. Magare{ki slivi za Evropskata unija.

4. Vo Bugarija ne{to se menuva. Porano se znae{e {to e bugarski tele-

fon. Aparat na koj {to moè{ samo da prima{ poraki (od Moskva), a ne moè{nikogo da bara{. Sega bugarskite telefoni funkcioniraat taka {to pretse-

datelot Petar Stojanov moè da mu se javi na makedonskiot pretsedatel KiroGligorov i da go zamoli da gi propu{ti kamionite na granica so humanitarnapomo{, za "Bugarite vo Albanija".

Se se}avam deka koga neodamna premierot na preodnata bugarska vladaSofijanski dojde vo Skopje da bara lebno ìto od makedonskiot premier Cr-

venkovski, ni be{e sugerirano toa da ne go objavuvame, zo{to "Bugarite bile

66

greota", a vo oficijalnite soop{tenija toa ne be{e ni navesteno. Kako li }ereagira{e toga{ Sofija, ako pratkata makedonsko ìto ja ispratevme za Ma-

kedoncite vo Bugarija?5. Vo Skopje gostuva cirkusot "Medrano". Organizacijata na gostuvawe-

to e vo nadle`nost na "Palasturist". Vawa Bitoqanu pak pravi cirkus vo dr-

àvata.Mnogu mi se dopa|a toa {to {atorot e postaven pred zgradata na Narod-

nata banka na Makedonija. Poubavo mesto za cirkus vo Makedonija ne moè{eda se najde.

POGRE[EN PERON

••••• Dali samo SDSM }e patuva za Evropa?

1. Vo isto vreme dodeka generalniot direktor na UNESKO, FederikoMajor vo zgradata na Vladata na Makedonija mu se voshituva{e na narodot {toe sposoben da ìvee zaedno na miren na~in, pretstavnicite na narodot voSobranieto na Makedonija so zborovi go demonstriraa toa zaedni{tvo. "Vie }eja napa|ate policijata, nie }e ja branime i taka sre}ni i veseli }e gi do~ekameslednite izbori zaedno",be{e mototo na raspravata za devetojulskite nastanivo Gostivar.

Zo{to toga{ í se lutime na Elizabet Ren, koga taa javno go kaùva toa{to koalicionite partneri go pravat tajno? Gospo|ata ja sfa}a potrebata odintervencija na policijata vo Gostivar.No, za nea e va`no toa deka policijataprimenila mnogu pove}e sila otkolku {to bilo potrebno.

Istoto se slu~i i vo makedonskiot parlament. Na pratenicite ne im tek-

na {to im prethode{e na gostivarskite neredi. Tie ne se zanimavaa so pra{a-

weto zo{to policijata intervenirala, tuku zo{to tolku tepala. Elizabet Rense ~udi kako moèla javnosta da bide tolku sre}na koga gledala kako policijataintervenira, ama taa ne be{e tuka da vidi kako javnosta reagira{e koga poli-

cijata ne intervenira{e. Se zaboravi deka Rufi Osmani si napravi svoe car-

stvo, deka Gostivar i Tetovo voop{to ne li~ea na makedonski gradovi, tukukako da se srede Albanija, deka centralnata vlast nema{e kontrola vrz toj delod teritorijata, deka za vreme na intervencijata na simnuvaweto na stranskotozname na policijata se puka{e, se vika{e "Bugari!", se mava{e so kamewa i sefrlaa molotovi kokteli. Od raspravata vo Sobranieto i od zborovite na Eli-

zabet Ren izleguva deka policijata tepala tuku-taka, zatoa {to lu|eto koi slu~aj-no se na{le na ulicite niz Gostivar se Albanci!

30 avgust 1997

67

Zo{to nie doma ne moème da gi vidime fotografiite i videosnimkite{to so sebe vo svetot gi ponese Elizabet Ren? Za da ne ni se namali radostaporadi intervencijata na policijata? Za da ne se setime na ~estitkite za us-

pe{no izvedenata akcija od strana na premierot Crvenkovski i ministerotôkrevski upateni do specijalcite vo sportskata sala vo Gostivar? Zo{to epova`no vo svetot da otide slikata za Makedoncite koi gi tepaat obespraveni-

te Albanci, otkolku slikata za nekolkumina policajci kazneti zatoa {to gipre~ekorile svoite ovlastuvawa vo intervencija za za{tita na ustavniot pore-

dok, naprotiv uriva~i na dràvata?2. Spored najavite od Ministerstvoto za nadvore{ni raboti, Vladata v

ponedelnik }e rasprava za na{ata strategija za pobliski odnosi so Evropskataunija, se do celosno integrirawe so nea. Brzo i nenajeveno. So godini ni zbo-

ruvaat deka politikata na Makedonija e evropskata opcija, ama duri sega, kogaUnijata otvoreno ni pokaà deka ne nî smeta za seriozni partneri za razgovor,duri ni kolku Bugarija, do tamu nekade 2010 godina, nekomu mu tekna deka nievoop{to i ne sme imale strategija za odnosite so EU. Toa ti doa|a isto kako dasi kupil bilet za vozot koj {totuku ja napu{ta stanicata, a tebe ti ostanuvasamo da im mafne{ na patnicite od poslednite vagoni, da sedne{ na klupata naperonot i da ~eka{ nekoj drug voz za koj nitu ima najava na trgnuvawe, nitu pakti rezerviran bilet.

Ostanuva samo dilemata dali vladeja~kata SDSM ima namera sama da odiza Evropa, ili pak }e gi vodi i drugite so sebe. îtame deka site partii naAlbancite, bez razlika na ideologija, raskarani lideri i od tri dràvi seobedinuvaat za da pravat nacionalna sealbanska strategija. Sî u{te ni se sve-

ì se}avawata, koga pred sekoja pozna~ajna sredba na koja stanuva{e zbor zaproblemot so imeto Makedonija, gr~kite partii pravea zaedni~ka strategija ise obedinuvaa po toa pra{awe so konsenzus.

Kaj nas e specifi~na situacija. Vladata e premnogu umna i ima tolkumnogu znaewe, {to dopolnitelno znaewe i um samo }e í pre~i vo rabotata. AkoSDSM vikne na razgovor nekogo od opozicijata za da se konsultira kako da senapravi edna takva zna~ajna rabota kako {to e strategijata za odnosite so EU,nema da ima lice na narodot da mu se prikaùva kako dràvotvorna partija. Ai opozicijata podobro da ne ja kanat. Zo{to tie da mu kaùvaat na SDSM {toda pravi, pa toj posle da se kiti so tu|i perja.

...I taka, dodeka pred vlezot na èlezni~kata stanica se karaat koj dabrcne v xeb i da izvadi pari za bilet, vozot otide. A nie ~ekame na peronot.Xabe. Sme zastanale pred kolosek na koj minuvaat eksperesni vozovi. A tie navakvi zapu{teni stanici ne zapiraat i ne sobiraat novi patnici.

3. Dijalog od edno skopsko kafule:‡ Me nervira ovoj Penov.‡ Zo{to?

68

‡ Zatoa {to site go falat.‡ Pa dobro de, gleda{ deka go raskopa cel grad, go osvetli Kaleto, gi

sreduva ulicite.. .‡ A {to mu e druga rabota?Nau~eni na gradona~alnici {to vodat golema politika, davaat "dràv-

ni~ki" izjavi, gi ima vo sekoja vtora afera niz gradot, skopjani kako da goizmestija normalnoto od nenormalnoto i sega se ~udat zatoa {to Risto Penovgi asfaltira ulicite. Navistina, {to drugo da raboti Penov?

Mu ostanuva u{te da ja prodolì karanicata so Vladata, zatoa {to segana Skopje sakaat da im gi zemat javnite pretprijatija za vodovod i deponijata"Drisla". Taka {to devojkata od kafuleto ne e edinstvenata {to ja nerviraskopskiot gradona~alnik. Da si go izberea skopjani za gradona~alnik JovicaUgrinovski ili barem da bea direktorite na "Vodovod" i "Drisla" ~lenovi naCentralniot odbor na SDSM, moèbi Vladata nema{e da saka da im gi zemejavnite pretprijatija.

Samo, {to }e se slu~i ako po nekolku godini gradona~alnikot na Skopjebide od SDSM, a premierot od LDP? Dali toga{ "Ra{~e" i "Drisla" }e mubidat povtorno potrebni na gradot?

IZDUVANA RABOTA

••••• Princezi nemame, a vojvotkata e na provetruvawe

1. Rakovodstvoto na VMRO‡DPMNE se provetruva i se osveùva. [tomgi otvorile site vrati i prozorci, izgleda deka vnatre mnogu smrdelo.

Pominaa vremiwata koga moèvme da ja zamisluvame idnata Vlada naRepublika Makedonija, vo koja kako minister za nadvore{ni raboti bi sedelaDosta Dimovska, a minister za vnatre{ni raboti bi bil Boris Zmejkovski?Zamislete si ja makedonskata {efica na diplomatijata, stokmena so sveònapraveni lokni na frizurata, kako vo ohridskata vila "Biljana" go sreduvajazi~niot spor so nejzinata kole{ka od Bugarija Nade`da, a strogiot ministerza vnatre{ni raboti, koj sekoga{ bil za red i disciplina, li~no komanduva soakcijata na razdvojuvaweto na na{iot i nivniot narod, koi se sobrale vo Ohrid‡ "kolevkata na b'lgar{tinata". Sega, otkako se skaraa, ne veruvam deka vo idni-

na bi moèle da funkcioniraat zaedno. Ne znam kako toa bi se odrazilo naobi~niot gra|anin, ama siguren sum deka novinarite }e ostanat bez mnogu in-

teresna tema za sledewe. ]e priznaete, }e be{e mnogu zabavno ako imavme {efna diplomatijata koj ministerot za vnatre{ni raboti go obvinuva za bugara{-

tvo, a ovoj pak, go obvinuva prviot policaec za kradewe.

6 septemvri 1997

69

Koga se pravi provev, nikoga{ ne se znae od kade duva. Tamu ti imalo ibugara{i i srbomani i intelektualci i ruralni tipovi, a bogami i policajci i{pioni. Pred rekonstrukcijata na Vladata i vladeja~kata partija be{e pot-

resena so podelbite na "seqaci" i "graxani", kradci i ~esni, lu|e {to nava-

luvaat kon Belgrad i ~isti Makedonci.. . Taka {to, sega koga vo dvete najgole-

mi partii vo Makedonija }e se izduvaat, }e moàt i da izlezat podgotveni naizbori.

Pretsedatelot Gligorov ve}e prognozira{e deka na slednite izbori ni-

tu edna partija nema da moè sama da sostavi Vlada. Dali najortodoksnite glasa-

~i na SDSM bi mu prostile na Branko, ako po izborite se obide da sostavuvavlada so VMRO‡DPMNE? Ne! Dali najzakoravenite VMRO-vci bi mu prosti-

le na Qub~o, ako voop{to i pravi muabet so SDSM? Ne! A zo{to ‡ ne, ako naglasa~ite im se objasni deka ova VMRO e provetreno, osveèno i is~isteno odbugar{tinata, a SDSM se oslobodilo od kradcite!?

2. Pri tolku silen provev i osveùvawe, normalno e {to ima i tolkunezdravi. Znamegaza~ot od Me~kin kamen prvo prizna deka bidej}i bil pijan nebil svesen {to pravi, a sega so oglas vo vesnici bara pravna pomo{. Negoviteod VMRO‡DPMNE se pravat ludi, sosema go otpi{aa i ne mu davaat pari nibarem za edna pristojna odbrana. Dra~ev~ankata Srebra {to so "te~nost" goisprskala pretsedatelot bila bolna i ne se pojavi na sudewe. Gradona~alnikotna Gostivar Rufi Osmani ne bil vo psihofizi~ka sostojba da se brani.

Dobro, ima li nekoj zdrav? Lu|evo ili se pijani, ili nastinati.. . Prove-

vot li e vinoven {to ìveeme vo nezdrava sredina. Ne veruvam. Za{to, akozatvori{ vrata }e bide u{te polo{o. Duri toga{ smrdi ‡ ne se trpi.

3. Zavr{i raspravata vo Sobranieto za julskite nastani vo Gostivar. Se-

ga doprva }e se formira i Anketna komisija, moèbi nekoj policaec }e bidesuspendiran, a do toga{ moèbi i }e gi zeme pod svoe Elizabet Ren i }e ispratinekogo na {koluvawe vo stranstvo da nau~i kako se tepa po zapadni demokrat-

ski metodi. Moèbi i ministerot Tomislav ôkrevski na koalicioniot par-

tner PDP }e mu kaè javno koja politi~ka partija rabotela na urivaweto nadràvata, koj pravel paradràvni organi.. . Do toga{ kojznae {to u{te }e ni seslu~i.

I premierot Branko Crvenkovski od tolku problemi {to go navjasaa neuspea da najde vreme da ni go pokaè oktopodot {to se sile{e deka }e go fatiu{te vo april. Mu se slu~i rekonstrukcija na Vladata i rasprava vo negovatapartija, pa mu se slu~i Gostivar, pa razgovori za izbornite modeli, pa Me~kinkamen, pa propa|aweto na pregovorite so "Audi", pa "osveùvaweto" vo VMRO-DPMNE.. . Koj li sega da razmisluva na Sowa, na Siljan, na proma{eniteprivatizacii, ograbeni {teda~i, aferi so reketari. Ioanaka dovolen broj gra|a-

ni na Makedonija otidoa do nekoe more vo sosedstvoto i na tamo{nite trpeziimaa prilika da vidat kako izgleda oktopod. Takvi ìvotin~iwa ima samo kaj

70

niv. Kaj nas moàt da se najdat vo nekolku poluksuzni prodavnici. Vo Makedo-

nija oktopodot e ‡ zamrznat.4. Na Britancite im e potrebno da pronajdat vinovnik za smrtta na svoja-

ta princeza Dajana. Treba da se razberat lu|eto. Po predavaweto na Hong Kongna Kinezite, od monarhijata im ostanaa samo nekolkute stada ovci na Foklan-

dite i ostrovot Monserat koj }e im go uni{ti vulkan, pa glupavo e narodnatamileni~ka i majka na idniot kral da im zagine kako pripadni~ka na xet setot,zaedno so qubovnikot vo avtomobil {to go vozel pijan voza~, polovina ~as popolno} so 180 kilometri na ~as srede grad, ili skraja da e, da ja otepala tajnataslu`ba. Zatoa, vinovni se novinarite i tabloidite.

Kojznae dali vo Makedonija se isplatuva da se pe~ati tabloid. Eve, naprimer site znaeme koj bil na odmor vo Portokaras vo Grcija, a koj vo Varna voBugarija. Kako javnosta tuka bi gi primila fotografiite na soprugite na po-

liti~arite vo kostimi za kapewe. Neka vidi narodot kako stojat plasti~ni vle~-

ki, so ~orapi, vo kombinacija so {tofani pantaloni za na plaà. Ili, kolku imse ispukani peticite na damite. Znaat li deka eden del od tie {to ni ja ni javodat dràvata so gi ~istat zabite so nokti po jadeweto.. . Moàt da se "lovat"i vo kafuliwata niz Skopje, so interesni faci od estradata, so slu`beni vozi-

la {to odvreme navreme gi udiraat, po buticite da vidime koj gi oblekuva...Makedonija e celata tabloid zatoa {to kaj nas ionaka tradicionalen

kvalitet ni e da znaeme sî za privatniot ìvot na drugite. Od svetot ne zaos-

tanuvame zatoa {to i kaj nas novinarite se deùrni vinovnici, duri i koga }enapravat razgovor so nekogo da go pretstavat, a toj ispadnal glupav. Edinstvenoni falat princezi. A i edinstvenata vojvotka {to ja imavme, momentalno e vofaza na provetruvawe.

BRZA HRANA

••••• Treba da se `rtvuvame samite, ili }e nî `rtvuva Vladata?

1. Noviot bran vo makedonskata kinematografija }e bide snimawetofilmovi vo sudnica. Isto, kako amerikanskite filmovi, koga budno sledime{to }e kaè odbranata, {to obvinitelot i kako }e se odnesuva sudijata, pri toane odlepuvaj}i se od televizorot da ne propu{time ne{to klu~no.

I kaj nas denovive ne se odlepuvame od televizorot koga gi sledime na{i-

te avtenti~ni sudewa. Ne znae{ vo koj moment }e se slu~i ne{to nepredvideno.Na primer, koga liljakot {to leta vo sudnicata }e í se zapletka vo kosata nasudijkata.

13 septemvri 1997

71

Tie sudewa {to gi gledame po amerikanskite filmovi se samo kapita-

listi~ko truewe na na{ite nevini du{i. Zarem ne gledate deka kaj niv i sud-

nicite se nekako mra~ni, so teòk name{taj, sudijata e oble~en vo crno, pub-

likata e daleku zad obvinetiot... Sî e napraveno za da ti vnese strav i po~ituva-

we kon sudot. Kaj nas sudeweto ima edna mnogu pohumana dimenzija. Sudewetoti doa|a kako na majtap. Zatoa i filmovite {to }e se snimaat na ovaa tema }ebidat smesteni vo ànrot ‡ komedija.

Videte go sudeweto na Rufi Osmani. Obvinetiot, obvinitelot, brani-

telite, zaedno so cela publika sedat na nekoi stol~iwa, prisobrani od vamu ‡od tamu, kako da mu do{le na gosti nekomu v bav~a, pa ovoj pozajmuval stol~iwaod sosedite, sudijkata se nadvikuva so advokatot, kako da se raspravaat prekuplot, nad nivnite glavi letaat liljaci, kamerata ne zabeleùva {to ìvotin-

~iwa im se {etaat po podot, a daktilografkata na ma{ina za pi{uvawe, vero-

jatno ostanata u{te od vremeto na sudskite procesi protiv Informbiroto imveli: "Popoleka malku". I cela javnost gleda kako obvinetiot gi "raboti"kako bav~a.

Odvaj go ~ekam sudeweto na dra~ev~ankata Srebra, {to na Me~kin kamengo isprskala pretsedatelot Gligorov so "te~nost". Da go zaokruìme ciklusotfilmski storii za sudovite vo Makedonija. ]e bide interesno ve{ta~eweto nasostavot na te~nosta so koja Srebra pravela gargara i slu~ajno go isprskalapretsedatelot koga minuval kraj nea. Moè advokatite }e pobaraat od sudijata itoj da proba od te~nosta, za da dade svoj sud za nea. Moè i obvinitelot }e trebada proba, za da go zajakne obvinenieto. Ne e lo{o duri i na obvinetata da í dadatmalku od te~nosta, da napravi rekonstrukcija na nastanot i toa da izgleda {topoverno. Ne mora stol~iwata za publikata da bidat postaveni kako v bav~a. Nekagi postavat kako v kafeana. Ba{ }e bide veselo. I pou~no. Ni treba samo u{tetoa sudewe za da si ja dokompletirame slikata za na{eto sudstvo.

2. Pred nekoj den portparolkata na SDSM Radmila [e}erinska dava{eizjava za "Ve~er" vo koja najavi nekakvi "osveùvawa vo rakovodstvoto napartijata". Koga be{e pra{ana {to }e se slu~i so gradona~alnikot na BitolaSiljan Micevski taa re~e deka "natamo{nite potezi vo vrska so negovoto prisu-

stvo vo partijata }e zavisat od odlukite i merkite {to }e gi prezeme nezavis-

noto sudstvo".Zo{to mladata [e}erinska ima potreba da go potencira toa "nezavis-

no". Zarem ne moè da se re~e ednostavno ‡ "sudstvo". Ili, za Siljan Micevskie zadolèno nezavisnoto sudstvo, a za drugi gra|ani nekoe drugo, verojatno za-

visno sudstvo.3. Vo prazni~nata izjava za 8 septemvri, Pretsedatelot na dràvata Kiro

Gligorov od makedonskite gra|ani pobara `rtvi. Za razlika od nego, premie-

rot Branko Crvenkovski ni re~e deka }e bide ubavo. Sega ne znaeme {to dapravime. Treba sami da se `rtvuvame, ili }e nî `rtvuva Vladata.

72

4. Deka ni e ubavo, potvrduva toa {to vo Skopje, pred praznikot se otvoriprviot Mek Donalds restoran vo dràvata. Me|utoa i toa bara `rtvi. Ete, segatie {to ~ekaa avtobus pred porane{en "Rekord", }e mora da pope{a~at u{testotina‡dveste metri pove}e kade {to e premestena avtobuskata postojka. "MekDonalds" go vrti svetot, a kamoli da gi premestuva avtobuskite postojki voSkopje.

Predlagam kompanijata "SJ", {to nekako mi asocira na Sveto Janevskiod "Pivara" da organizira rasprava na tema: "Ulogata na brzata hrana vo`rtvuvaweto na makedonskiot gra|anin". Vo raspravata }e u~estvuvaat siteprisutni na otvaraweto na restoranot na ~elo so pretsedatelot na dràvata.Koga gi vidov na televizija, bev ednostavno odu{even. Zarem da ostane neza-

beleàna izjavata na rektorkata na skopskiot univerzitet Radmila Kiprijano-

va za povrzanosta na brzata hrana so brziot ìvot. Ili eufori~nosta na Qub~oGeorgievski deka "Mek Donalds" mu e blizu do partiskoto sedi{te, pa moèdodeka provetruva, nabrzina da jade hamburgeri, namesto da patuva do Bugarijaza golemite bugarski kebapi. Na Stojan Andov takva hrana apsolutno mu odgo-

vara. Toa ti e liberalna demokratija ‡ saka{ hamburger vo "Mek Donalds",saka{ desetka so kromid kaj "Destan". Kako ne se seti i ministerot za pravda\or|i Spasov da nara~a hamburgeri za gladnite novinari vo gostivarskiot sud,na koi pretsedatelot na sudot deset ~asa ne im daval da izleguvaat nadvor za daispratat izve{tai.

Taka ti e toa. ]e se `rtvuva{ pa nema da ima{ pari, da trkne{ barem doSolun da vidi{ {to e toa {to go ima na sekoj agol vo drugite zemji. I da ima{pari, }e se `rtvuva{ pred vratite na ambasadite na zemjite {to imaat brzahrana i }e ~eka{ viza, pa pak nema da vidi{ {to e toa {to go ima sekade, a kajnas go nema. Toga{, normalno e {to i otvaraweto na prviot "Mek Donalds"pretstavuva nastan bez presedan, eden vid revolucija vo ishranata na makedon-

skiot gra|anin, mesto kade {to moàt da se izvedat decata, slu~ka za pameteweme|u skopjani za koja vredelo da se stane u{te rano v zori.. . Zarem toa ne eta`no.

5. Ne znam zo{to narodot se buni protiv skratenoto porodilno otsustvo.zav~era premierot be{e vo poseta na novata fabrika za bebe{ka hrana na"Agroplod" vo Resen. So taa hrana bebiwata }e rastat pobrzo i majkite }e mo-

àt pobrzo da doa|aat na rabota.

73

IZMISLENO CARSTVO

••••• Rufi Osmani í zavr{i rabota na Vladata

1. Pretsedatelot na DPA Arben Xaferi, komentiraj}i go sudeweto nanegoviot sopartiec Rufi Osmani re~e deka vlasta namerno go pottiknuva be-

sot kaj albanskiot narod, so jasna namera da gi uriva mostovite za me|uetni~kadoverba.

Ako se vratime nekolku meseci nanazad, ne e te{ko da se potsetime dekatoga{, so veeweto na albanskite znamiwa niz cela zapadna Makedonija, so po-

vicite deka ako treba znameto }e se brani i so krv i so paradata na crnoko{u-

lestata parapolicija niz ulicite na Gostivar, tokmu Osmani i negovite beatie {to namerno go pottiknuvaa besot kaj makedonskiot narod, so jasna namerada gi urivaat mostovite za me|uetni~ka doverba.

I Osmani i Xaferi se dovolno umni i obrazovani za da moèa da pret-

postavat deka za toa {to go pravat protiv dràvata, obi~no se odgovara predzakonot. Samo {to bea tolku drski i samouvereni vo ubeduvaweto deka dràva-

ta ne funkcionira, nema sila i nema nikoga{ da se osmeli da prodre vo nivnotozamisleno carstvo. Na nivno razo~aruvawe, se slu~i Gostivar, se slu~i akcija-

ta na simnuvawe na tu|ite znamiwa vo sopstvenata dràva, se slu~i i me|una-

rodniot prekor za odredeni brutalnosti na policijata po prestanuvawe naprestrelkite, no se slu~i, povtorno na nivno razo~aruvawe, jasniot prekor odstranstvo deka takvo ne{to, kako {to pravea tie ne bi go tolerirala nitu ednaseriozna dràva vo svetot.

I, {to se slu~uva sega? Eden sudski proces, koj pove}e li~e{e na zabavnahumoristi~na serija {to se emituva docna nave~er, brzawe na sudijkata da jazavr{i rabotata pobrzo, pritisnata od pritisokot na doma{nata i stranskatajavnost, mediumite, partiite, pa ako sakate i od nepovolnite uslovi za rabota,rabotewe po celi denovi i edna kazna, koja bez razlika dali }e be{e pomala ilipogolema }e be{e isto taka predmet na politi~ki ocenki, kako {to se slu~uvasega. Ostanuva samo dilemata dali so ova sudewe, koe za sre}a imavme mo`nostda go vidime site na televiziskite ekrani, dràvata ne ja devalvira{e rabota-

ta {to ja zavr{i na 9 juli vo Gostivar.Na sekoj laik mu be{e jasno deka Osmani, za toa {to go prave{e }e mora

da odleì v zatvor.Toa }e se slu~e{e i bez brzawe i bez no}ni seansi i bezop{to razo~aruvawe kakvo ni bilo sudstvoto. Moè{e Osmani da bide osudeni na 10 i na 15 godini, moè{e da bide osuden i uslovno, no op{tiot vpe~atok idoma, a osobeno nadvor }e be{e sosema poinakov, ako imavme den seriozen sud-

ski proces. Kako {to na dràvata í be{e potrebna policiskata intervencijavo Gostivar za za{tita na suverenitetot, taka í be{e potrebno i seriozno fina-

20 septemvri 1997

74

le vo gostivarskiot sud koe nema da ostavi prostor za nikakvi dilemi. Toa íbe{e potrebno, re~isi isto tolku kolku {to na politi~arite sega im e potreb-

no da ja komentiraat presudata na sudot. Za nekoi Osmani e heroj, za drugi `rt-

va, za treti neprijatel {to si go dobi toa {to si go zasluìl.2. Ne sum od onie {to vleguvaat vo diskusija dali Osmani trebalo da

dobie 5, 10 ili 15 godini zatvor. Edinstveno sum vo dilema dali sudeweto ima-

{e politi~ka zadnina, po scenario na vladeja~kata partija. Ako be{e taka, mis-

lam deka gradona~alnikot na Gostivar treba{e da dobie najmala mo`na kazna.Gra|anite na Makedonija, bez razlika na nacionalna i verska pripadnost

od pred letoto navamu bea preokupirani so problemite {to gi prave{e Osma-

ni. Gi raspravavme veewata na albanskite znamiwa niz Gostivar i Tetovo, jakomentiravme odlukata na Ustavniot sud, gi ~itavme polemikite na intelek-

tualcite za Zakonot za znamiwata na nacionalnostite, se "palevme" na mitinzi-

te na DPA i na zapallivite izjavi od govornicite, ja sledevme intervencijatavo Gostivar, se zabavuvavme so sudeweto i liljakot vo gostivarskiot sud.. . Onieod TAT u{te ne{to se sobiraat, ama nikoj ne gi registrira. Sega ima nova afe-

ra so "Klub 21", ama ni oddaleku ne nî potresuva kako TAT. Devalvacijata ve}eja zaboravivme. Neuspe{nite pregovori so "Audi" ve}e se minato.. . Rufi Os-

mani i samiot ne e svesen kolku ubavi raboti napravi za ovaa vlada. Da be{epoliti~ki proces montiran od SDSM nego ne treba{e da go kaznat. Toj moèbizasluìl i nagrada.

3. Pred nekolku dena be{e izvr{eno zapra{uvawe na borovite {umi nizMakedonija, zatoa {to drvata gi fatila nekoja bolest {to ja vikaat "borov~etnik". Dali akcijata niz makedonskite {umi bila uspe{na }e zavisi od toadali se uni{teni ~etnicite. Me interesira, dali ako gi uni{tat ~etnicite }ese organizira i zapra{uvawe i protiv balistite i vrhovistite.

4. Prestojuvav nekolku dena vo Budimpe{ta, na nekoj od mnogubrojniteseminari {to Evropjanite gi organiziraat za da nî nau~at na demokratija. Te-

mata be{e dali nas od Balkanot nî biva za Evropa i dali tamu }e nî primat edenpo eden, ili site zaedno vo paket. [to mislat tie za toa najdobro pokaàa potoa {to nî pokanija samo od Makedonija, Bugarija, Albanija, SR Jugoslavija iBosna i Hercegovina, a ulogata na doma}ini im ja doverija na Ungarcite, zatoa{to tie ve}e im se na pragot.

Se se}avam na ubavite zdanija od Budimpe{ta od pred sedum osum godini,no toga{ taa deluva{e ta`no, uni{tena od komunizmot. Toga{ gi àlevmeUngarcite. Nie za niv bevme bogati kapitalisti. Sega se vrativ razo~aran idefinitivno mi stana jasno zo{to ne moème ni da pomislime deka moème dabideme vo istiot paket so niv, nitu pak da im se lutime na Evropejcite {to nenî sakaat. Kade se na{ite 50 milioni dolari stranski vlog vo odnos na nivnite16 milijardi? Kade e na{iot "Mek Donalds", vo odnos na re~isi site najgolemisvetski kompanii koi tamu gi kupija fabrikite? Kako li gi sobraa 20-te mi-

75

lioni stranski turisti minatata godina, koga nemaat ni more, a najvisokataplanina e poniska od na{eto Vodno? Edinstveno {to po tamo{nite ulici ne sevozat tolku "Audija" i "Mercedesi". Ostatocite od socijalizmot u{te se prisut-

ni vo zastarenite "Vartburzi" i "Trabanti" i eventualno vo mebelot na nekoihoteli, kako kaj na{ite sindikalni odmarali{ta. Samo, znae{ deka utre ve}etoj mebel }e bide smenet, a i na "varburzite" }e im izmine rokot. Ednostavno,vo toa sum ubeden. Imav ~uvstvo deka i lu|eto {to sedat zad tie volani, imaatmnogu pojasna vizija za kapitalizmot {to go gradat, od onie {to kaj nas gi vo-

zat "mercedesite".

MOBI TEL

••••• Tito povtorno me|u partizanite

1. Najefikasen poteg {to vo posledno vreme e zabeleàn vo Sobranieto naMakedonija e izleguvaweto na pratenikot Veqo Tantarov, so klopotarec na go-

vornicata. Vide ~ovekot deka obidite na pretsedatelot na Sobranieto TitoPetkovski da gi natera pratenicite da si gi isklu~at mobilnite telefoni sebeznade`ni, pa re{i toj da si ja prezeme taa obvrska. Kojznae, belkim yvonot naklopotarecot, so koj{to bie{e Tantarov, navistina }e gi potseti narodnite iz-

branici i novokomponirani biznismeni od kade se dojdeni vo prateni~kite klu-

pi, kako {to im pora~a nivniot kolega od govornicata. Osven toa, moèbi tokmuopomenata so klopotarecot }e bide posilna od site molbi od Tito Petkovskipratenicite vo najvisokiot dràvni~ki dom da se odnesuvaat pokulturno.

Nekade imav pro~itano eden vic deka vo su{tina zborot "mobitel" pro-

izleguva kako kratenka od ‡ mobilni teliwa. Ne znam dali pratenikot Tanta-

rov go znae{e ova, me|utoa kako {to im objasnuva{e na kolegite deka "klopo-

tarecot e stariot makedonski mobilen telefon", izgleda deka ja sfativ smisla-

ta na negoviot nevoobi~aeniot poteg vo Sobranieto. Ako klopotarecot na-

vistina e star makedonski mobilen telefon, toga{ izleguva deka mobilnitetelefoni se samo novi ‡ klopotarci.

2. Filmskiot festival "Bra}a Manaki" vo Bitola go otvori pretsedate-

lot na Sobranieto Tito Petkovski. Kako {to e redot, po sve~enoto otvarawe,gospodinot Petkovski priredil i priem za gostite. Arno ama, bidej}i okoluDomot na kulturata povtorno bile nasobrani {teda~ite na TAT, za da se izbeg-

nat mo`ni provokacii, namesto vo gradot priemot bil organiziran vo hotelot"Molika" na Pelister.

Se pokaùva nekolku pati do sega deka dodeka ne se ras~isti so TAT lu|e-

to od vlasta ve}e ne moàt da se pojavuvaat me|u narod vo Bitola. Ne{to ne sum

27 septemvri 1997

76

siguren deka bi bile preterano omileni ako pro{etaat i niz zapadniot del naMakedonija. Na maratonot vo Ohrid gi ~uvaa od narodot so kordoni policajci.Na Stru{kite ve~eri na poezijata pominuvaa vo kolona ogradeni od narodot sopoznatite èlezni ogradi od pred Sobranieto i Vladata.

Vo takva situacija {to mu preostana na pretsedatelot na Sobranieto os-

ven "Molika", daleku od Bitola. Po~na rakovodstvoto da ni se krie po {umite.Aj toa ne e tolku stra{no, tuku postoi seriozna opasnost da se soìveat soulogata i da po~nat vo takva sredina da se vra}aat na izvorite na komunizmot.Ne daj boè. ]e stanat ilegalci po planinite. ]e go imame Tito povtorno me|upartizanite.

3. Koga premierot Branko Crvenkovski se vrati od Portoro` re~e dekaimame {ansi da nî primat vo CEFTA.

Na dràvnata televizija go gledav ministerot Vlado Naumovski koj sevrati od pogrebot na Majka Tereza vo Kalkuta i re~e deka tamu imal sredbi sonekoi pretstavnici na nevrzanite i razgovaral za nekoj vid pridru`no ~len-

stvo. Na insistirawe na novinarot deka toa e vo sprotivnost so na{ata opre-

delba za NATO, ministerot se obide da objasni deka moème da odime do edenstepen koga odnosite so nevrzanite nema da ni pre~at na patot do NATO.

Ne go razbrav ba{ najdobro, ama sepak mislam deka nas poprvo }e nî pri-

mat vo nevrzanite otkolku vo NATO i Evropskata unija. Imame mnogu poreal-

ni {ansi. Na primer, premierot ni re~e deka }e nî primat vo CEFTA, ama za dase stane nejzina ~lenka treba prvo da imame asocijativno ~lenstvo vo Evrop-

skata unija, da sme ~lenka na Svetskata trgovska organizacija i da imame pot-

pi{ano spogodbi za slobodna trgovija so site zemji ‡ ~lenki na CEFTA. Niego nemame ni prvoto, ni vtoroto, ni tretoto. A za nevrzanite nema problem.Tamu ne ni baraat ni{to.Ne ni treba ni demokratija, ni pazarno stopanstvo, nireformi, ni nezavisno sudstvo.. . Toa {to }e bideme vo isto dru{tvo so Gadafii Kastro ne e nikakva `rtva vo odnos na golemata pobeda {to }e ja izvojuvamakedonskata diplomatija. ]e moàt so pravo da se pofalat deka kone~no neka-

de nî primile.4. Zo{to mu se lutevme na pretsedatelot Gligorov {to go otvara{e res-

toranot na "Mek Donalds"? Minatata nedela go viknaa da go pu{ti vo upotrebagasovodot, i ‡ {to mu napravija!? Samo {to si zamina pretsedatelot, a kameri-

te se isklu~ija, gasot sekna. Se pokaùva deka pretsedatelot so otvaraweto narestoranot napravil vistinski izbor, a vo slu~ajot so gasovodot go izmamile.Ako ni{to drugo "Mek Donalds", barem prodolì da raboti.

5. Koga }e se vrati pretsedatelot Gligorov od Wujork, neka ja pobarasnimkata od sudeweto na dra~ev~ankata Srebra vo kru{evskiot sud, koja gopovikuva da kaè dali "sam ga izbawala" i neka go pogleda toj cirkus vo koj mugi spomenuvaat i imeto i funkcijata vo procesot {to go vodat protiv ènata{to e bolna ‡ so tapija. Siguren sum deka }e dojde vo situacija samiot toj da

77

podnese krivi~na prijava za navreda na negovata li~nost ‡ protiv sudstvoto voMakedonija.

U{te malku ~ovek }e pomisli deka, ne daj boè, namerno se pravat vakvicirkusijadi od koi na ~ovekot }e mu dojde da kaè: "Aman, ne me branete ve}e".Srebra moèbi i }e bide osudena za navreda na pretsedatelot na dràvata, amanikoj ne pra{uva zo{to Gligorov morale da go vodat tokmu niz {palirot pija-

ni lu|e, zo{to obvinetata ja drèle nepotrebno vo pritvor, zo{to sudijata giprifa}a samo svedocite na obvinitelot, a ne na branitelot, zo{to za obvineta-

ta koja ima dokazi deka se lekuvala po psihijatriski kliniki sudijata predlo-

ìl ve{ta~ewe od op{t lekar.. . Kone~no, kako na ovoj narod }e mu se objasnideka vo isto vreme koga golemite kradci se {etaat slobodno po ulicite, a po-

licijata ne moè da im najde traga na ubijcite, vo sudnicata ima mesto samo zaludite?

Ubavo si kaà Srebra na televizija: "Tie go isplukaa, a mene me namestija.".

DLABOKO ORAWE

••••• Reformite se tolku dlaboki {to ne moàt da se vidat rezultatite na povr{inata

1. Ima mesto za optimizam. Osobeno sega, otkako SDSM ja obelodeni svoja-

ta ekonomska strategija. Do sega, problemot be{e {to Vladata nema{e svojaprograma. Arno ama, na ovie od SDSM im zdodea da gledaat kako Vladata rabo-

ti bez programa, pa re{ija da í pomognat. Sega i premierot moè da zdivne.Pretsedatelot na SDSM Branko Crvenkovski }e go sovetuva premierot Bran-

ko Crvenkovski {to da pravi za da ni go napravi ìvotot poubav. DimitarBuzlevski od SDSM se poma~il i napravil programa {to }e mu ja predloì napotpretsedatelot na Vladata Dimitar Buzlevski. Otsega pove}e nema da imanikakvi improvizacii. Ako Branko ne go slu{a Branko od SDSM i ako Buzlene postapuva taka kako {to mu veli Buzle od partijata, SDSM ne moè da japrezeme odgovornosta za eventualnite neuspesi na Vladata. Vpro~em i samiotpremier be{e jasen. Toj re~e deka izbori }e ima toga{ koga toj misli deka tre-

ba da gi ima. Toa zna~i, ako nemu, kako pretsedatel na SDSM ne mu se dopa|akako raboti premierot, }e svika izbori za da dojde na negovo mesto.

Iako, iskreno mislam deka za izbori ne treba ni da razmisluvame. Trebada se ostavi prostor i vreme barem malku da zaìvee programata {to ni nudibrz stopanski razvoj i vrabotuvawe. Ne e ni ~udo {to vakva optimisti~ka progra-

ma se nudi duri po pet godini vladeewe na istata struktura. Zo{to na primer

4 oktomvri 1997

78

ne napravija vakva programa pred pet godini? E, mnogu sakate. Toga{ }e ni be-

{e mnogu ubavo i nie }e si mislevme deka taka trebalo da bide. Vaka, sega kogani e lo{o, tie ni vetuvaat deka moàt da nî izvle~at za da ne ni bide u{tepolo{o. I vo dobro i vo lo{o, bez niv ne se moè.

2. Duri sega stanuva jasno zo{to na mnogumina vo ovaa dràva im e mra~-

no. Toa ti bilo kako posledica na reformite. Ubavo ni objasni gospodinot IvanBojkov deka do sega se vodela relativno dobra politika na dlaboki reformi.Kopale, kopale, oti{le mnogu dlaboko so reformite i ‡ nema sonce. Od dla-

bo~inata ne moàt da se vidat rezultatite. Samo mra~no dno i mrak naokolu.Ne o~ajuvajte! Sekoga{ moè da se odi u{te podlaboko.

Bidej}i nema druga alternativa, Vladata }e prodolì so politikata nadlaboki reformi. Samo {to ovojpat, potkrepena so partiskata programa taa }edava podobri rezultati. Esen e. Se sobira letninata i vreme e da se kopa ponivite. Nekoj re~e deka so prikaskite za ekonomskata programa povtorno nîrabotat kako niva. Toa apsolutno ne e to~no. Za pet godini vladeewe, ako ni{-

to drugo, barem ja usovr{ija tehnologijata na "rabotewe" na glasa~koto telo.Ova ne e kopawe, tuku orawe. I toa esensko, dlaboko orawe. [teta {to zavrna.]e se napravi kal. Mi e strav deka }e se izberbatime. Dlaboko }e zaglavime.

3. Ne pomina ni edna nedela otkako na ova mesto konstatirav deka edna odretkite stranski investicii vo Makedonija, restoranot "Mek Donalds" sî u{-

te raboti, koga vremeto i poznatata makedonska delovnost me demantiraa.Amerikancite {to ìveat tuka sigurno se krstele koga videle deka nivnataomilena hamburgernica ne raboti zatoa {to ja zatvorila trudova inspekcija. Ikaj niv, institucijata "rabota na crno" ne e nepoznata rabota, ama obi~no od129 vraboteni se obiduvaat da pro{vercuvaat desetina. Nie bidej}i sme raci-

onalni, od 129 vraboteni, krieme okolu 120.Koga se otvori skopskiot "Mek Donalds", pokraj toa {to pretstavuva{e

prvoklasen politi~ki i mediumski nastan, be{e prifaten i kako, kakov-takovimpuls kon novi vrabotuvawa, zatoa {to tamu si na{le rabota pove}e od 100mladi skopjani. Zamiàvme pred faktot deka mesoto e od Ungarija, lep~iwataod Srbija, a ke~apot i kompir~iwata kojznae od kade. Najva`no be{e ‡ se na{-

la rabota za stotina lu|e. Koga, {to izleze na krajot? Ni mesoto na{e, nilep~iwata na{i, ni kompirot, ni ke~apot, pa duri nemalo ni na{i vraboteni!Koga pukna aferata so neprijavuvaweto se vide deka ni restoranot ne se vika"Mek Donalds", tuku "Rekord". A i kompanijata {to go vodi restoranot ne e"Mek Donalds", tuku se vika "SJ". Pa ne znae{ dali e toa kratenka od SvetoJanevski ili Srbija ‡ Jugoslavija. I ne znae{ dali moè{ da veruva{ dekastrogite standardi na svetskiot sinxir za brza hrana }e moàt da gi po~ituva-

at deca {to ne se vraboteni i utre moàt i da ne dojdat na rabota. I ne znae{dali "Mek Donalds" voop{to postoi ili si vlegol vo obi~na sendvi~arnica,

79

piqarnica, kafule ili slatkarnica kakvi {to ima stotina niz Skopje so sto-

tina vraboteni ‡ nevraboteni.4. Velat deka upadot na trudovata inspekcija vo srpsko-amerikanskiot

restoran vo Skopje e prvata seriozna akcija na Vladata vo programata za na-

maluvawe na nevrabotenosta. Zlobnicite, koi denovive pak izmisluvaat sudirme|u premierot Crvenkovski i pretsedatelot Gligorov, ovaa akcija ja gledaatkako dokaz za toa. Demek, Branko namerno go zatvoril "Mek Donalds", zatoa{to restoranot go otvara{e pretsedatelot.

Mislam deka ovaa teorija moè vedna{ da se proveri. Da ne se navra}amena sve~enite otpo~nuvawa na rabotite na patot Veles ‡ Prilep i prugata konBugarija. Dovolno e da otideme do Staravina vo Mariovo, da vidime dali tamuu{te te~e voda od ~e{mi~eto {to sve~eno go pu{ta{e vo upotreba premierotpred minatogodi{nite lokalni izbori. Ako te~e voda, toga{ navistina imane{to vo muabetite za nedorazbirawata me|u premierot i pretsedatelot. Akopak i Brankovoto ~e{mi~e presu{ilo, toga{ prikaznite za nivnoto me|usebnonedorazbirawe se samo ozboruvawe. Mislam deka sepak se vodi koordiniranapolitika. Nema pat, ama nema ni "Audi". Nema pruga, ama nema ni gas. Nemahamburger, pa ne mora da ima i voda.

SIGURNA INVESTICIJA

••••• Branko Crvenkovski po patot na opozicijata

1. Premierot Branko Crvenkovski vo posledno vreme uporno zboruva de-

ka Vladata }e otvori nov investicionen ciklus i nie si mislime deka se rabotiza investirawe vo Makedonija. Arno ama, od v~era sum vo dilema ‡ dali se rabo-

ti za vloùvawe vo Makedonija, ili vo SR Jugoslavija. Imeno, po vesta {tozav~era ja emituva{e agencijata "Makfaks" deka Makedonija e vtor po golemi-

na vloùva~ vo SR Jugoslavija, dilemata e sosema opravdana. Ako ni e do in-

vestirawe, makedonskoto stopanstvo ve}e debelo investiralo – vo Srbija.Deluva neverojatno i daj boè da izleze neto~na informacijata deka

Makedonija vo izminatite 18 meseci vo SR Jugoslavija vloìla 400 milionidolari! Da nema nedorazbirawe, "Makfaks" prenesuva izjava na eden funkcio-

ner na Stopanskata komora na Jugoslavija, koj veli deka daleku zad nas po vlo-

ùvawata vo SR Jugoslavija se Kipar, so 130, Germanija so 127, Bugarija so 15,SAD so 12 milioni dolari... Zamislete, nie sme imale 400 milioni dolari! Isme vloìle nad 20 pati pove}e od SAD! Nie sme bile pogolemi Amerikanci odAmerikancite!

11 oktomvri 1997

80

Ne e za ~udewe toa {to Amerikancite ne im davaat na Srbite pari. Tieim se neprijateli, a nie sme im prijateli. I ne e samo prijatelstvoto vo pra{a-

we. Mereno so brojkite na dolarite, izgleda deka makedonskite stopanstvenicipove}e si ja sakaat Jugoslavija otkolku svojata dràva. I dodeka Vladata vetu-

va investicii vo Makedonija, makedonskite pretprijatija investiraat vo Sr-

bija. Dodeka ~ekame da dojde nekoja stranska firma so 3‡4 milioni marki dakupi nekoe pogon~e vo Makedonija, makedonskite pretprijatija vloùvaat 400milioni dolari vo Srbija.

Koj da ti dojde koga }e slu{ne deka i doma{nite go selat kapitalot. Iz-

gleda deka makedonskite stopanstvenici smetaat deka im e posigurno da vlo-

ùvaat vo Jugoslavija otkolku vo Makedonija. Ionaka do deneska ne prestanaada àlat za starite pazari, ne pronajdoa ne{to {to ne e kompatibilno so srp-

skite proizvodi, ne nau~ija nekoj drug stranski jazik osven srpskiot, a i poles-

no se snao|aat vo originalniot srpski ekonomski ambient, otkolku vo tamu ne-

koi kapitalisti~ki izmislici na pazarna ekonomija vo koja funkcioniraat idava~ki i carini. Kojznae, moèbi parite {to trebaa da ostanat vo Makedoni-

ja, a oti{le vo SR Jugoslavija ne se badijala dadeni. Moèbi lu|eto si inves-

tiraat vo idninata.2. Bidej}i se {to e makedonsko, vo isto vreme e i bugarsko, odnosno ne

moè da bide makedonsko, me ~udi zo{to dene{niot praznik 11 oktomvri ne goslavat i Bugarite. Ako se dostojni na principite na koi ja ispi{uvaat isto-

rijata, tvorcite na staro‡novata bugarska nacionalna strategija }e treba itnoda pronajdat opravduvawe i za proslavuvawe na 11 oktomvri. Ne moè Make-

doncite da imaat nekoj zna~aen datum od nivnata istorija {to ne e povrzan soromanti~niot del od bugarskata istorija.

Podigaweto vooruèn bunt protiv "osvoboditelite" ne zvu~i nimalkuromanti~no. Toa otvara dopolnitelna rabota za bugarskite istori~ari. Trebada se pronajde vinovnikot zo{to "osvoboditelite" tuka gi ~uvstvuvale kakookupatori. "Osvoboditel", a fa{ist ‡ kolku toa romanti~no zvu~i.

3. Sovetot na Evropa go spasi pretsedatelot na Republika MakedonijaKiro Gligorov od u{te edno sve~eno otvarawe. Deneska }e se pu{ti za soobra-

}aj noviot bulevar "Vodwanska", a pretsedatelot u{te }e bide vo Strazbur.Pu{taweto na "Vodwanska" moè da predizvika razli~ni politi~ki

reagirawa vo dràvata i dobro e {to onie od Sovetot na Evropa }e ni go dràtpretsedatelot podaleku od doma dodeka da pomine praznikot. Rekonstrukcijatana najtesnoto grlo vo glavniot grad na dràvata se pripi{uva kako uspeh naskopskiot gradona~alnik Risto Penov. A Penov e potpretsedatel na Liberal-

no‡demokratskata partija. Toa posredno nekoj moè da go protolkuva kako us-

peh na opozicijata. I zamislete ovie od SDSM da mu se nalutat na pretsedate-

lot Gligorov ako í otvara pat na opozicijata. Zatoa samitot na Sovetot naEvropa dojde kako nara~an za praznikot 11 oktomvri.

81

Sepak, Gligorov na vra}awe od aerodrom doma, prv pat, po nekolku mese-

ci }e pomine po noviot bulevar. Bidej}i vo toj pravec ìvee i pretsedatelot naVladata Branko Crvenkovski i toj re~isi sekojdnevno od doma do rabota }e sevozi po noviot asfalt. Toa }e bide i konkreten prilog kon neodamna naprave-

niot dogovor spored koj SDSM po odnos na zna~ajnite pra{awa }e sorabotuva i}e se dogovara so opozicijata. Na toj na~in i Branko Crvenkovski sekojdnevno}e odi po patot {to mu go probi opozicijata.

4. Od materijalot za javnite nabavki na MVR kone~no e simnata oznakata"doverlivo", vo javnosta izlegoa iljadnicite marki davani za umetni~ki sliki,predmeti, kowi i vozila, a potsekretarot Dime \urev na pratenicite "mrtovseriozen" im pora~a: "Vie imate mandat da pra{ate za buxetski sredstva, a nienemame obvrska da kaème od kade imame pari vo gotovo."

Vo koja dràva vo svetot pratenicite }e zamol~at pred izjava na visokpoliciski funkcioner koj ednostavno }e kaè: "Policijata ima pari i vas netreba da ve interesira, nitu pak taa }e vi kaè od kade í se!" Nebare MVR etrgovsko dru{tvo.

Se znae deka za sopstvenite specifi~ni potrebi sekoja policija raspola-

ga so nekakvi "ke{" pari, ama nikoj ne pomislil deka vo tie policiski potrebispa|a i nabavka na mebel i umetni~ki predmeti {to moàt da se platat sosemaregularno, so fakturi i so site dava~ki a ne "na raka". Sigurno vo drugitepolicii tie pari ne gi tro{at za mebel. Isto kako {to e u{te posigurno dekatamu nemaat nekoj kako na{iot Dime \urev, koj po vakva izjava sigurno bi bilpovikan od ministerot i bi mu zabranil vo idnina da dava izjavi za javnosta.Samo, koj }e mu zabrani da zboruva na ministerot.

5. Profesorot Nikola Kqusev v~era soop{ti u{te nekolku imiwa nanovi ~lenovi na Sovetot na intelektualcite na VMRO‡DPMNE. Zna~i, odponedelnik da o~ekuvame u{te edna serija demanti.

UTE[ENIE GRE[NIM

••••• âkam te da do|e{

1. Po priemot vo NATO i asocijativnoto ~lenstvo vo Evropskata unija,ne e nikakva tragedija {to Makedonija ne be{e izbrana za nepostojana ~lenkana Sovetot za bezbednost. Posebno {to sega se gleda deka site znaele deka ne-

malo {ansi da nî izberat. Toa ne zna~i deka ne bea pothranuvani la`ni nadeì,ama ovoj narod e naklonet kon zaboravawe. Koj u{te se se}ava na prikaskite zaju`noto krilo na NATO i za brzoto potpi{uvawe spogodba so EU? Taka }e gozaboravime i ova glasawe vo Obedinetite nacii.

18 oktomvri 1997

82

Koga }e se razmisli trezveno, rezultatot od glasaweto ‡ 140:30 ne erazo~aruva~ki. Zamislete pred toa da ne se otkaè{e Belorusija! Vaka, niesme pak vo }ar. Em sobravme 30 glasa, em sme se promovirale vo svetot. Velatdeka ova bilo {ansa da se ~ue za Makedonija. Sega podobro nî poznavaat. Do segamoèbi ne znaeja deka imame nere{eni problemi so site sosedi, deka imametrupi na ON da nî ~uvaat od konflikti i deka so privremeno ime figuriramekako teritorija, a ne kako dràva vo Svetskata organizacija. Za vnatre{niteraboti da ne zboruvame. Toa i ne moraat da go znaat. Zo{to ako doznaeja kako gire{avame rabotite doma, sigurno }e ni dadea mo`nost da se pokaème kako dagi re{ime rabotite vo svetot.

[teta {to so Generalnoto sobranie na ON ne pretsedava na{iot TitoPetkovski. Da gi broe{e toj glasovite, kako {to gi broi vo makedonskoto sobra-

nie, sigurno }e ja pobedevme Slovenija. Ili, vo najlo{ slu~aj }e proglase{enemawe kvorum i }e go prezakaè{e glasaweto.

Sepak, ne e sî taka crno. Ete dràvnata televizija vedna{ zad rezultati-

te od glasaweto ja zalepi vesta deka na{iot ambasador vo @eneva Goce Petre-

ski bil izbran za pretsedava~ na nekoj komitet, kako vrven dokaz za toa kolkunî po~ituvaat. Ne e va`no {to ne stanavme ~lenka na Sovetot za bezbednost.Va`no e {to go izbrale na{iot Goce. Taka, koga ve}e Tito ne moè{e da zavr-

{i rabota, Goce ni doa|a kako uteha.2. Popusto. Izgleda deka stanuvame sî pove}e neute{ni. Se soàli i

germanskiot vicekancelar i minister za nadvore{ni raboti Klaus Kinkel, pana propatuvawe od Bugarija se zadrà nekolku ~asa vo Skopje, da ni kaè kolkutie emotivno gledaat na Makedonija. Ni kaà jasno i glasno deka sega zaseganemame {ansi ni za NATO, ni za EU, ama potpi{avme spogodba za kulturnasorabotka. Kolku za uteha. A toa {to gi spomena i liberalite, nema nikoga{ damu go prostime. Se znae kaj nas so kogo treba da najde zaedni~ki jazik.

Tolku li sme gre{ni, {to site {to ni doa|aat ~uvstvuvaat obvrska da nîte{at? U{te malku i }e se raspla~at nad na{ata sudbina. Pa nas ne ni e tolkulo{o. Polo{o ni e.

3. Dali po onaa skandalozna vest za vloènite 400 milioni dolari odMakedonija vo SR Jugoslavija i po brojnite reakcii i demanti vi stana ne{topojasno? Prvo rekoa deka bila gre{ka vo zapirkata i deka taka pogre{natabrojka bila pogre{no i pro~itana. Potoa rekoa deka ne se raboti za 400 milio-

ni dolari, tuku za 400 milioni marki. Potoa rekoa deka ne se raboti za milio-

ni, tuku za iljadi. Potoa rekoa deka toa ne se vloùvawa, tuku iznosot na raz-

menata me|u dvete zemji. Arno ama, brojkite od razmenata pokaàa ne{to sose-

ma drugo.Na kraj izleze deka nema ni{to. Duri i portparolkata na jugoslovenska-

ta komora ni pora~a deka za toa ne treba sega da pa|ame vo nesvest. Barem zaMakedonija e jasno. Tuka ni{to ne ostana. Neka mu ja mislat Srbite {to }e

83

pravat so tolku pari. Kolku za uteha, da go prifatime objasnuvaweto deka toane se na{i pari, tuku Srbite samo si gi povlekuvaat sopstvenite pari koi zavreme na vojnata gi "perea" preku me{oviti firmi vo Makedonija i Kipar. Tiepari, navodno se vra}aat doma, vo onaa Srbija na Milo{evi}, vo Srbija {to jazapo~na vojnata, vo Srbija {to ne ja sakaat vo niedna me|unarodna organizacijai od koja me|unarodnite finansiski institucii begaat, vo Srbija vo koja nemademokratija, ni pazarno stopanstvo ni privatizacija. Namesto da ni gi ostavattuka, vo oazata na mirot, vo razvienata demokratija, vo pazarnoto stopanstvona privatiziran kapital koj samo {to ne zapo~nal so noviot investicionenciklus.

4. VMRO-DPMNE odvaj ja do~eka vesta za 400-te milioni dolari, da muvrati milo za drago na SDSM za obvinuvawata za bugarofilstvo od pred edenmesec. Aj sega! Vie nas ‡ bugarofili, ama nie vas ‡ srbomani. Nie sme za pobli-

zok odnos so Bugarija, a vie vlo`uvate vo zaedni~kata idnina so Srbija. Saka{zmija, saka{ magare. Pa koj dojde ‡ dojde.

Vo ekot na festivalskite ve~eri na "Makfest" slu{nav edno interesnorazmisluvawe koja pesna bi bila vistinski hit vo Makedonija. "^AKAM TEDA DO\E["!

5. ]e po~ne isplatata na prvata rata na takanare~eniot kredit na ogra-

benite {teda~i na TAT. Eve kako ode{e cela operacija. Prvo gi ograbija{teda~ite. Bidej}i ne sakaat toa {to go zedoa da go vratat, sega i nim, ama i nasite drugi ni rekoa: "Dajte pari za da vi gi vratime parite". Toa ti doa|a kakovtoro ograbuvawe, samo ovoj pat na site gra|ani. Bidej}i koga se donese so zako-

not treba{e da mu se dade na sekoe doma}instvo po 500 marki, ama vo me|uvremeso devalvacijata }e im dojdat po pedesetina marki pomalku, zna~i deka }eprisustvuvame i na treta kra`ba. Nema vrska. ]e im go platime i toa.

6. Minatiot vikend bea dodeleni 11-oktomvriskite nagradi za najuspe{ni-

te nau~nici, kulturni rabotnici, stopanstvenici.. . [teta {to nema 11-ok-

tomvriska nagrada za najupe{ni kriminalci. Komisijata bi imala mnogu rabo-

ta. Konkurencijata vo taa oblast e mnogu golema.

NIVNATA EVROPA

••••• Do Lisabon i nazad preku Berlinskiot yid

1. Prviot kontakt so Evropa go imav na aerodromot vo Lisabon. Pogra-

ni~niot policaec prv pat videl makedonski paso{. Ne mu be{e dovolna {es-

tmese~nata {engenska viza izdadena od francuskata ambasada vo Skopje. Mepra{a kade e Skopje i potoa, za sekoj slu~aj povika nekoj negov {ef.

25 oktomvri 1997

84

[efot be{e kulturen, ama mi re~e deka so ovoj paso{ ne moàm da vle-

zam vo Portugalija. Zo{to? Zatoa {to Portugalija nemala diplomatski odno-

si so Makedonija. Koga mu rekov deka sum novinar i deka bidej}i "pokrivam"nadvore{na politika sigurno znam deka diplomatskite odnosi se vospostaveniu{te vo1994 godina, malku se podzamisli, ama vo sekoj slu~aj ne go izbegnavtretmanot na kriminalec i natrapnik ‡ me vnesoa vo nekoja kancelarija i tamu~ekav petnaesetina minuti da mi go vratat paso{ot, dodeka tie nekade tele-

foniraa i prebaruvaa po kompjuterite. Koga im rekov deka toa {to go pravat eklasi~na diskriminacija i gi zamoliv da mi go vratat paso{ot, zatoa {to mis-

lam da go fatam prviot let za bilo koj evropski centar, bidej}i imam validnaviza i ne dozvoluvam kon mene da se odnesuvaat kako kon kriminalec. Na krajotna krai{tata, im rekov, po vakov odnos jas ne sakam da vlezam vo va{ata zemja, avie povelete objasnete im na portugalskite novinari koi me pokanija kako gos-

tin na nivniot kongres, zo{to ste me vratile od granica. Policiskiot slu`be-

nik potoa kulturno, no nekako so zavist deka ne moè da me zezne mi re~e deka}e me pu{ti zatoa {to imam viza, ama da znam deka Portugalija i Makedonijanemaat diplomatski odnosi.

2. Poubavoto lice na Evropa go vidov na Kongresot na Asocijacijata naevropski novinari na koj vo Lisabon u~estvuvaa 150 delegati od 23 zemji voEvropa. Ova e prvo u~estvo na Makedonija na vakov kongres, iako kaj nas sîu{te ne e formirana sekcija na evropski novinari. Spored ona {to go vidov,se raboti za mo{ne seriozna novinarska organizacija koja na po~etokot giobedinuvala novinarite od zemjite na Evropskata zaednica. So pa|aweto naBerlinskiot yid, evropskite novinari se pro{iruvaat i kon istok, taka {tosega kako polnopravni ~lenki tamu se zastapeni re~isi site biv{i komunis-

ti~ki zemji od sredna i isto~na Evropa, osven dràvite od biv{ata SFRJ.Idejata na Kongresot da se pokani pretstavnik od Makedonija ja dade pred

eden mesec pretsedatelot na Asocijacijata, ugledniot gr~ki novinar AtanasPapandropulos. Najdena e i formula kako da se obezbedi prisustvo bez for-

mirana nacionalna sekcija. Dobiv oficijalna pokana od gr~kata sekcija naevropskite novinari. Vpro~em, taa e univerzalna formula {to tamu se pri-

menuva vo procesot na takanare~enoto pridru`no ~lenstvo. Na primer, na vreme-

to finskata sekcija gi pokanila Estoncite, êsite bile gosti na germanskitenovinari, Ungarcite bile pokaneti od Holan|anite.

Faktot deka Grcite re{ile da pokanat tokmu novinar od Makedonija be-

{e sepak iznenaduva~ki za pogolemiot broj delegati. Moèbi tokmu zatoa i jasbev predmet na interesirawe od moite kolegi. Moram da priznaam deka malku ijas bev iznenaden. Nie tuka mislime deka svetot se vrti okolu nas. A tamu, nanekoi finski kolegi morav da im objasnuvam deka vo Makedonija kako mirovni-

ci ima i Finci. Ili, na nekoi Ungarci, koi barem geografski ne se mnogu dale-

85

ku od nas im ja crtav kartata na Balkanot, za da gi ubedam deka imame zaedni~kagranica so Albanija.

Bidej}i formalno bev pokanet od gr~kata sekcija, bev podgotven da se soo-

~am so nekakvi neprijatnosti vo pretstavuvaweto. No, ona {to prijatno me iz-

nenadi e toa {to sekade bev pretstaven ednostavno kako od ‡ Makedonija. Duri ikoga bev najaven deka }e go pozdravam kongresot, bev najaven kako novinar odMakedonija.Vo privatnite razgovori stana zbor i za imeto i za vizite i zamo`nostite za vloùvawe vo Makedonija, no toa e normalna profesionalna razme-

na na informacii. Kolegite od drugite zemji od Evropa, problemot so Grcijave}e i ne go registriraat. Za niv bea pointeresni odnosite so albanskoto mal-

cinstvo i eventualniot konflikt na Kosovo. Za àl, drugo ni{to i ne znaat.3. Povtorno nazad vo realnosta. Na aerodromot vo [tutgart kade {to

imav vrska so Makedonija sletav na [engenskata zona i nikoj ne mi pobara nika-

kov dokument. Od prekrasniot terminal kade {to patuvaat evropjanite moravda se prefrlam na drug kade {to sme nie ‡ egzoti~nite. Kako tampon zona me|u"nivnata" Evropa i "na{ata" Evropa e eden oddel so turisti~ki agencii {to ginosat Germancite na seks turite vo Tajland. Duri potoa se stignuva do "egzo-

ti~niot" terminal, udolu po skalite, vo polutemnica me|u {alterite na"Avioimpeks", "JAT", "Istanbul erlajns", "Onur er".. . [to podaleku od niv,pod zemja, slu~ajno da ne im go zagadime evropskiot vozduh so na{eto di{ewe.Povtorno paso{ka kontrola. Nî pretresuvaat kako kriminalci, nî zagleduvaatpod oko i strogo ~ukaat po tastaturata na kompjuterite. I na{iot avion stignana vreme, kako nivnata "Lufthanza", ama ne moè da poleta na vreme. Zamisle-

te, dvajca od Makedonija ostanale dva dena podolgo otkolku {to im bilo doz-

voleno so vizata i im napravija cela istraga ‡ kaj bile, {to pravele, zo{toostanale podolgo. Celi dva dena nekoj od tuka gazel po evropskiot asfalt bezdozvola!

Zo{to povtorno ne go dignat berlinskiot yid?4. Znaev {to me ~eka na skopskiot aerodrom. Od ~etiri {alteri za pa-

so{ka kontrola rabotat samo dva, makedonskite dràvjani ~ekaat vo istiot redso strancite za da si vlezat doma, procedurata e bavna.. . Znam deka ne e vo red,ama nasproti razumot, nekako mi be{e milo koga gi vidov strancite {to do-

patuvaa kako se nerviraat zatoa {to se na opa{kata i treba da ~ekaat za davlezat vo Makedonija.

Koga bi znaele kolku telefonski razgovori sum napravil, kolku faksovisum razmenil, kolku dena sum ja ~ekal vizata i kolku sum platil za nea, moèbi}e razberea zo{to im se sitam. U{te koga bi moèl na slednoto patuvawe voEvropa so mene da gi povedam Elizabet Ren i Maks van der [tul, da napi{atizve{taj za po~ituvaweto na ~ovekovite prava i za ograni~uvaweto na sloboda-

ta na dvièwe... Nema da ni bide zdodevno. Dodeka ~ekame pred {alterite }erazgovarame za idejata za obedineta Evropa. Za nivnata Evropa.

86

OAZA FATAMORGANA

••••• Stranski investicii samo bi nî potresuvale

1. Vo sekoja nesre}a ima po malku i sre}a. Nie mislevme deka sme mnogunesre}ni zatoa {to strancite kaj nas ne investiraat. Izleze deka toa bilo po-dobro. Vidovte {to im se slu~i na drugite isto~noevropski zemji vo koi {toima stranski investicii? Site imaa potresi na berzite. Padnaa akciite naWujor{kata berza, padnaa i kaj niv. Taka im treba. Kapitalisti edni!

Ako imavme stranski investitori i kaj nas }e se po~uvstvuva{e potres naberzata.Zatoa ne mi e jasno zo{to Vladata najavuva programa za svrtuvawe konstranskite investicii. Sakaat da nî napravat nestabilni!? Sakaat da li~imena Polska, Ungarija, ê{ka, ili ne daj boè Slovenija!? Pa posle i nie da setreseme na sekoe pa|awe na akciite vo Wujork!? Vaka ni e podobro. Nemamestranci, ama zatoa si ìveeme mirno. Ni{to ne nî potresuva.

Patem, bi sakal da im se izvinam na makedonskite brokeri zatoa {to i jasbev eden od onie koi ne veruvaa vo nivnoto predviduvawe za padot na Wujor{ka-ta berza. Koga bi moèle samo u{te da predvidat koga }e po~ne da funkcioniramakedonskata berza. Ili, ne gi biva za predviduvawa na dolg rok.

2. Pro~itav deka germanskata grupacija "Folksvagen" seriozno razmis-luva da se vrati vo Bosna i Hercegovina. Vedna{ se setiv na pregovorite so"Audi". Zamisli, "Folksvagen" vo Bosna, vo dràvata vo koja{to se vode{evojna, vo koja vlasta sî u{te ne funkcionira na celata teritorija, vo koja idni-nata na Federacijata e sosema neizvesna.. . A nie, spastrena dràva, centarkoj{to proizveduva stabilnost vo nestabilen region, oaza na mirot. Oaziteobi~no se pojavuvaat kako fatamorgani. Da ne mislat strancite deka i ovaana{a oaza e fatamorgana?

3. Pred izvesno vreme be{e objaven podatokot deka Slovenija spored bru-to nacionalniot proizvod po ìtel e podobra i od Grcija i od Portugalija, koise ~lenki na Evropskata unija i mnogu podobra od drugite isto~noevropski dr-àvi koi se seriozni kandidati za pregovori so Unijata. Dobro, Slovenija si eSlovenija, taa be{e najbogata i vo vremeto od biv{ata SFRJ, ama sepak, nelibevme vo ista dràva, neli i niv, kako i nas, gi rakovodat lu|e koi i toga{ jarakovodea republikata, pa sepak tolku ni izbegaa. Izgleda deka tie toga{ na-vistina sakaa da si odat od Jugoslavija i sakaa da gradat kapitalizam. A nie ‡moravme.

4. Vo serijata zabavni sudski procesi u{te edna interesna epizoda e sude-weto na sopstvenikot na "Makedonija reklam", Zore Blaèvski. Ba{ dobra fin-ta ‡ bara{ ekstradicija od Slovenija zaradi sudewe po edno obvinenie, a koga}e go dobie{ baranoto lice doma, mu "stegnuva{" drugo obvinenie i sudot go

1 noemvri 1997

87

osloboduva bidej}i moè{ da mu sudi{ samo za obvinenieto za koe e ispora~an.Toa ti se vika pravna sigurnost.

Imame 128 takanare~eni {teda~i kaj "gazda Zore", ama tie ne se sigurnini za svoite {tedni vlogovi, ni za pravdata. Zore e sepak mnogu povaèn od nivbidej}i toj najdobro znae koj mu dozvolil da gi sobira parite, koj ne mu ispra-til inspekcija, so ~ie znaewe dolgo vreme rabotel kako banka, a ne bil regis-triran za toa, kako uspeal da zatai tolku danok. Zatoa ima i pravna sigurnost.Taka e toa ‡ {to pove}e znae{, tolku moè{ da bide{ posiguren deka nema dazaglavi{ na sud.

5. Po ova, mislite li deka nekoga{ }e gi osudat akterite od aferata TAT?Ne bi bilo fer, site da gi oslobodat, a samo niv da gi vle~kaat po sudovi. A izo{to bi gi sudele. Ionaka site }e go pla}ame obe{tetuvaweto na izmamenite{teda~i.

Ako ne uspeat da im gi vratat site pari sega, so zakonot {to go doneseSDSM, moèbi }e uspeat vo idnina, ako na vlast dojde VMRO-DPMNE. Ete,lu|eto potpi{aa memorandum za sorabotka. [teda~ite }e glasaat za niv, a oviese obvrzuvaat deka }e im gi vratat parite. Od kade? Se znae. ]e im gi vratiMartin Trenevski koj se potpi{a kako ìrant. Ne e Qub~o tolku naiven dastava potpis na ne{to {to ne moè da go ostvari.

Kako i da ja zavrti{ rabotata, za da im se dopadnat na o{tetenite {teda-~i i da gi prestorat vo glasa~ka ma{ina site }e im vetat deka }e im gi vratatparite. A za da gi vratat, moraat nekomu da zemat. Zatoa o~ekuvam naskoro da sepotpi{e u{te nekoj memorandum. Na primer me|u gra|anite {to ne {tedele so{pekulativni kamati i nekoja partija koja }e im veti deka ako taa dojde navlast nema da im zema od xebot za da im vra}a na tie {to {tedele vo propadna-tite {tedilnici.

6. Policijata mora{e da intervenira. Upati apel do tie {to poseduvaatoru`je da se vozdràt od pukawe vo zatvoreni prostorii i na semejni veselbi.Lu|eto se izbezobrazija. Namesto po ulici, pukaat po svadbi i no}ni barovi. Iposle MVR mora da ar~i hartija da pi{uva apeli.

Bidej}i protiv nelegalnoto poseduvawe oru`je policijata re{i da se bo-ri so apel, ne bi bilo lo{o da se razmisli za menuvawe na na~inot na nejzinatarabota. Na primer, ako se slu~i nekoe ubistvo, policijata ne treba da sprovedu-va istraga. Neka apelira do ubiecot samiot da se prijavi vo najbliskata poli-ciska stanica. Ili, nema potreba da lovi kradci. Na eden kulturen apel, sitekradci bi potr~ale da se predadat na prviot pozornikar.

7. Idnata nedela vo Strazbur, pred Palatata na Evropa ministrite Han-xiski i Unkovski }e ja postavat skulpturata "Rascutuvawe" na Petar Haxi Bo{-kov, kako podarok na Makedonija do Sovetot na Evropa. Bidej}i skulpturata emetalna i golema, na{ite ministri }e imaat mnogu te{ka rabota. Moèbi za-

88

toa i odat dvajca. Ako im e mnogu te{ko, zo{to ne go viknat na pomo{ i pora-ne{niot minister Fr~koski. Toj barem se razbira vo skulpturi.

NEDONOSENO DETE

••••• Neka ni e na zdravje slovene~kiot ajvar

1. Koga vo april minatata godina, maleziskiot premier Mahathir Moha-mad se istovari na skopskiot aerodrom so ~etiri avioni, so koi pristignaastotina lu|e, {to politi~ari, {to biznismeni, {to novinari i koga toga{natakompanija "Paler Makedonija" potpi{a dogovor so "Malezija erlajns" za odr-ùvawe redovna linija pome|u Makedonija i Malezija, naivno poveruvavme de-ka ve}e nema da ni trebaat ni Solun, ni Dra~, ni Burgas, ni Bar, tuku deka na{i-ot izlez vo svet }e bide Kuala Lumpur. Toga{ bea dogovarani izvoz na na{etojagne{ko meso i na jabolkite, otvarawe na fabrika za erkondi{ni vo Makedo-nija, i izgradba na kargo centar za Balkanot na maleziskata kompanija vo ram-kite na skopskiot aerodrom.

Vo me|uvreme, jagniwata ostanaa neprodadeni, zatoa {to ne uspeavme dagi namolime evropejcite da ni gi kupat, jabolkite skapaa po ovo{tarnicite,erkondi{nite prodolìvme da gi kupuvame vo stranstvo, "Paler" ve}e ne pos-toi, a "Malezija erlajns" za svoja baza na Balkanot go izbra zagrepskiot ae-rodrom, zatoa {to koga minatoto leto treba{e da sleta nivniot prv xambo naredovnata linija od Kuala Lumpur, od skopskiot aerodrom im be{e pora~anozaedno sose avionot da si donesat i oprema za natovaruvawe i istovaruvawe,bidej}i nie sme nemale pari da ja kupime.

Godinaipol po spektakularniot desant na malezijcite, nie ne{to pomal-ku spektakularno }e se istovarime vo Kuala Lumpur. Kremot od makedonskidirektori vo Malezija }e dopatuva od nekoja egzoti~na zemja od Persiskiotzaliv, zatoa {to na{ite avioni ne doletuvaat tolku daleku, so mo`nost da giizgubat kuferite po pat, ama zatoa pak so sebe }e go nosat {efot na dràvata,ako moè so svojot avtoritet da gi potseti malezijcite na ona {to moè{e dase napravi, ama ne go napravivme po na{a vina. Da se nadevame deka godina ipolovina be{e dovolno vreme da se napravi spisok na toa {to moème da ponu-dime. Kolku za da ne misli narodot deka odat na u{te edna turisti~ka tura doDale~niot Istok.

2. Izgubivme u{te edno od retkite nacionalni bogatstva {to gi imavme.Ajvarot pove}e ne e makedonski specijalitet. Imeto "Ajvar" na proizvodot {tose pojavuva na germanskiot pazar go registrirala edna slovene~ka firma. Neka

8 noemvri 1997

89

ni e na zdravje doma{niot ajvar, isto kako {to ni e nazdravje kvalitetnotomakedonsko vino, vo slovene~ki {i{iwa.

Na zimskiot red na letawe na slovene~kiot nacionalen prevoznik "Ad-rija" povtorno gi ima utrinskite mlekarski letovi od Skopje za Qubqana, pod{ifrata na makedonsko-jugoslovenskiot MAT. Nie gi davame piperkite, tie dani go prodavaat ajvarot, nie im go davame vinoto, tie da ni gi prodavaat etike-tite, nie im davame dozvola za na{eto nebo, tie ni prodavaat bileti za nivniteavioni.

Zo{to? Zatoa {to sme glupavi!? Zatoa {to sme nesposobni sami da odi-me nadvor, pa ako ve}e ne odime preku Belgrad, }e odime preku Qubqana!? Ili,ednostavno zatoa {to nekoj od tie zdelki izvlekol li~na korist!? Ili, u{tepoednostavno, zatoa {to nemame dostoinstvo!? I posle }e se ~udime zo{to naglasaweto vo Obedinetite nacii Slovenija nî pobedila so 140:30. Nie ne zaslu-ùvame da gi dobieme ni tie 30 glasa. Ako moè eve, }e im gi dademe i niv. Kogasamo }e se setam deka pretsedatelot Gligorov se zakanuva{e deka ishodot naglasaweto moè da predizvika posledici vo me|usebnite odnosi. Moè, koganasproti Slovenija bi stoela nekoja dràva, a ne Makedonija.

3. A toa deka sme dràva so dostoinstvo ni potvrduvaat i vo Misijata naOBSE vo Skopje.Tie ni zakaùvaat sednici na sobraniskite komisii i na{itepratenici im prifa}aat. Tie baraat sednicite da bidat tajni i na{ite prate-nici razmisluvaat dali da im go prifatat predlogot.

Kon nas se odnesuvaat kako kon nedonoseno dete. Kako da ne sme dràva.Kako da sme teritorija pod privremena uprava. Inaku, vo koja dràva bi sedozvolilo eden dràven ~inovnik na stranska zemja, pa makar bil toa i ambasa-dor na Misijata na OBSE da im nalaga na rabotnite tela na najvisokiot zako-nodaven dom na zemjata ‡ doma}in kako da rabotat. Zamislete, {efot na misi-jata i slu`beni~kata zadolèna za odnosi so javnosta pobarale od Komisijataza me|unacionalni odnosi od raspravata da se otstranat novinarite i na{itepratenici razmisluvaat dali }e im go prifatat predlogot. Zo{to voop{to raz-misluvaat? Treba nekogo da pra{aat!?

Ne treba da im se lutime na strancite {to kon nas se odnesuvaat taka.Vidoa so kogo si imaat rabota i si pravat {to sakaat. Totalni anonimusi vonivnite dràvi, kaj nas se glavni yvezdi. Tie ni kaùvaat kako da ja pravimedràvata, tie ni kaùvaat kako da ja vodime. Denes ni baraat sednica na Komi-sija, utre moèbi }e ni svikaat i sednica na Sobranieto. I {to e potragi~no,na{ite pratenici }e razmisluvaat dali da im go prifatat predlogot.

4. Zav~era se odrà nekakva trkalezna masa za reformite na dràvata.Koga gi gledav izve{taite na televiziskite stanici, ne znaev dali emituvaatarhivski snimki od sednicite na CK SKM. Salata be{e istata, vo koja se odr-ùvaa sednicite na CK. I izlagawata bea sli~ni. Site isto mislea, glavnoreformite odat napred, a i za toa {to ne ~ini, ne e vinoven sistemot, {to si e

90

dobar, tuku nekoi subjektivni slabosti. A i sostavot na lu|eto ba{ ne be{emnogu podnoven.

BUJRUM EFENDI

••••• Hanxiski ve}e ne se pravi Angli~anec

1. Sletuvaweto na pretsedatelskiot avion vo Istanbul, ne mora da se pos-matra samo od aspekt na lo{ite vetrovi {to ja zafatija Makedonija. Zo{to narabotite da ne se gleda od povedrata strana? Na primer, Istanbul i bez lo{otovreme vo Skopje moè{e da bide zavr{nica na uspe{nata misija na Istok. PoAbu Dabi, Kuala Lumpur i Dubai, ima li pologi~no mesto isto~no od Makedo-nija kade {to bi moèle da se privr{at zapo~natite aktivnosti za osvojuvawena treti pazari. Na primer, da se dokupi toa {to ne uspealo da se kupi.

Ekipaòt na avionot sigurno razmisluval i na alterantivni re{enija.Ohrid go isfrlile u{te na po~etokot, za{to ako duva vo Skopje, sigurno duva ivo Ohrid, a i gardistite go ~ekaa Gligorov na platformata na skopskiot aerod-rom, a rezervni gardisti za pre~ek vo Ohrid nema. Sofija ne doa|a predvid, emne nî sakaat, em nema ni{to da se kupi. Solun ne se prepora~uva od druga pri~i-na. Po prvoto stapnuvawe na makedonski pretsedatel na gr~ka po~va, pred dese-tina dena na ostrovot Krit, Grcite go iskompliciraa vizniot reìm. Ako sega,za tolku kuso vreme, Gligorov po vtor pat im vleze{e, ba{ka u{te i vo Solun,pak }e ni ja zatvorea granicata. Zatoa, Istanbul si e Istanbul. Em Turcite nise vekovni prijateli, em sekoga{ bile dobri doma}ini, em ima {to da se ispaza-ri, em ima i koj da go pre~eka pretsedatelot, em }e gi razbere koga }e mu re~at"Bujrum efendi", bez da se pla{i deka }e mu zabeleàt deka na{iot jazik esamo dijalekt na turskiot, {tom ne mu treba preveduva~. Edinstvena maana e{to tie tamu nemaat komiti kako po~esna garda, tuku asker.

Spored edna varijanta, postoela mo`nost avionot pak da sleta vo AbuDabi, kako na odeweto za Malezija. Arno ama, doma}inite bile navredeni odsostavot na makedonskata delegacija. Neli, tamu pretsedatelot be{e primen odministerot za pomorstvo i pristani{ta. Za malku }e se slu~el diplomatskiskandal, zo{to me|u ~etiriesettemina ~lenovi na makedonskata delegacija nese na{lo mesto i za {efot na ohridskata kapetanija i pristani{tata. Nivniotminister nemal partner za razgovor, pa moral mesto so kapetanot na makedon-skata "ezernica" da razgovara so makedonskiot pretsedatel.

2. Takvi proma{uvawa so protokolot ne moè da se napravat, na primervo edna Germanija. Eve, tamu prestojuva delegacija na VMRO-DPMNE. German-cite mnogu vnimavaat i delegacijata ja primila ministerkata za semejstvo, sta-

15 noemvri 1997

91

ri lica, èni i mladina. Tokmu kako {to treba - vo makedonskata delegacija seNikola Kqusev i Qub~o Georgievski. Germanskata ministerka ne go "pokri-la" samo resorot za èni. Moèle vo sostavot na delegacijata da ja zemat iDosta Dimovska.

3. Voop{to ne treba da nî ~udi toa {to ministerot za nadvore{ni rabotiBlagoj Hanxiski namesto vo Istanbul sleta vo Hanoj za da prisustvuva na Sa-mitot na frankofonskite zemji. Do sega se obiduva{e nekako da nî smesti voNATO, ili Evropskata Unija. Nikade ne nî sakaat, pa belkim }e ne primatme|u frankofonite.

Sekoga{, koga ministerot }e se vrate{e od nekoja evropska prestolninaili od Va{ington, nî uveruva{e deka pra{awe e na den ‡ dva koga i nie }evlezeme vo evroatlantskite strukturi. Ako nekoj sepak se posomneva{e vo toa{to go zboruva ministerot i go potpra{a{e za dopolnitelni objasnuvawa, tojse prave{e Angli~anec. Sega, koga }e se vrati od Vietnam, }e svrti drug list.]e se pravi Francuzin.

4. Inaku, Evropskata unija o~igledno nema namera da nî primi celi, tukuna par~iwa, ili ako moè ‡ na katovi. Sli~no, kako {to vo edno prilepskou~ili{te go re{ile problemot na edna tepa~ka me|u u~enicite, Albancite dau~at na eden kat, Makedoncite na drug, taka i Evropskata komisija }e ni gire{ava me|uetni~kite tenzii.

Vo Evropa ja kanat makedonskata vlada da razmislime kako moè progra-mata FARE "pospecifi~no da pridonese za podobruvawe na me|uetni~kite od-nosi, osobeno vo odnos na albanskoto malcinstvo". Za da bide pojasno, tie japodvlekuvaat va`nosta za vklu~uvawe vo programata na mali i sredni pretpri-jatija koi se nao|aat vo "albanskiot" region. Druga mo`na akcija bi bila del odfondot za gradska obnova da bide izdvoen za "proekti za op{tini vo koi domi-nira albanskoto malcinstvo ili vo koe ima golemo prisustvo na albansko mal-cinstvo".

Prevedeno na na{ jazik, toa zna~i: "Moè da dobiete pari za Tetovo iGostivar, a vo Mariovo pu{tajte ~e{mi". Evropa se griì za Albancite. Ma-kedoncite vo nivnite izve{tai se ‡ navodnici.

5. Pred nekolku dena pladnevniot dnevnik na Makedonskoto radio zapo~-na so vesta za uspehot na u~enikot Aleksandar Donev od Veles, koj osvoil prvanagrada na nekoj me|unaroden natprevar za fizika.

Nov Zeland }e dobie u{te eden odli~en kadar od Makedonija.6. Za praznikot na Skopje, noviot bulevar Vodwanska gi dobi i "starov-

remskite" kandelabri, {to mu davaat lik na reprezentativna ulica.Koga na 11 oktomvri, noviot bulevar be{e pu{ten za soobra}aj, pretseda-

telot Gligorov be{e nadvor od dràvata da isproba kako se vozi po nego odrabota do doma i toga{ napi{av deka toj ne saka da odi po patot {to mu goprobila opozicijata. Dali slu~ajno, koga svetnaa novite kandelabri, Gligorov

92

pak be{e nadvor od dràvata. Moèbi ne saka da odi po patot {to mu go osvet-luva opozicijata.

Zo{to ba{ na Risto Penov od LDP mu se pogodi da ja napravi ulicata{to vodi od centarot kon Vodno? Toa moè da bide seriozna pri~ina za razdorme|u premierot i pretsedatelot. ]e se naluti Branko. ]e mu re~e na pretseda-telot: "Namesto po na{iot, ti odi{ po nivniot pat."

JUGOSLOVENSKA KRALICA

••••• Na Sowa nema koj da í sudi

1. Kamionxiite pominaa lesno. Nikoj ne gi priveduva{e i nikoj ne ja iz-gubi rabotata.Duri i im be{e dozvoleno pe{ki da stignat pred Vladata za daprotestiraat. Mora da se priznae ‡ sepak e podemokratski da ti gi odzematklu~evite od kamionot, otkolku da te odvedat vo policiska stanica, kako {tozavr{ija èlezni~arite. Osobeno {to policijata ovoj pat bila mnogu fina. Gipra{uvala kamionxiite kade odat i so pridru`ba gi sproveduvala do granica.Toa e mnogu podobro otkolku da gi sproveduvale do stanica.

Nie ne sme svesni kolku treba da sme sre}ni {to policijata ni ovozmo-ùva vakva sloboda na dvièweto. Samo {to toa ne znaeme da go cenime. Zamis-lete da imavme ista policija kako francuskata! Pa da bevme blokirani so de-novi, zaradi tamu nekoi {to baraat svoi prava, a ne gi po~ituvaat me|unarodni-te konvencii. Treba edno da bide jasno. I da se sopne{ na trotoar poln so pe{a-ci i ne daj boè da padne{, policijata ima pravo da te privede. Zatoa {to gopopre~uva{ normalniot tek na soobra}ajot i zatoa {to gi kr{i{ me|unarodni-te konvencii za obezbeduvawe sloboden protok na lu|e i stoka.

Osven toa, vo koja dràva bi moèla policijata da izleze na kraj so vakvaopozicija. Tie od VMRO-DPMNE vo [tip na{le da se vozat vo vozilo so isttip i ista boja, na ist reon i vo isto vreme koga policijata lovela {verceri sodroga. I posle se ~udat zo{to gi privele!? Koga ovie od opozicijata }e sfatatdeka ne treba da í se me{aat vo rabotata na policijata?

2. Sepak, intervencijata na policijata protiv kamionxiite moè da fr-li temna damka vrz na{ata uspe{na nadvore{na politika. Vo Francija {traj-kot na kamionxiite zavr{i so pregovori. Kako sega ministerot Blagoj Hanxi-ski }e im go opravda na svoite kolegi frankofoni, nefrankofonskoto odnesu-vawe na negoviot kolega Tomislav ôkrevski? ]e mora da bara nekoja drugaorganizacija kade {to }e nî primat, a nema da se posramotime.

Ubavo e toa {to Malezija }e ni dade poddr{ka za priem vo Evropskataunija i NATO, ama da moè{e nekako da se pikneme i vo Organizacijata na

22 noemvri 1997

93

Afrikanskoto edinstvo. Ili, vo ASEAN. Nevrzanite }e gi dobieme po sukce-sija, a za Islamskata konferencija imame vrski. Po sî, polesno }e ni bide ot-voren patot do OPEK.

Sepak, najprakti~no e da staneme ~lenka na Komonveltot. ]e si imamekralica. Nema da imame potreba da izbirame pretsedatel. Em }e za{tedimepari, em nervi za predizbornata kampawa. Dvorski {utovi imame dovolno.3. Velat deka sme moèle da bideme i skandinavci. Od Belgrad pristigna ideja-ta za nekakva balkanska kompanija, po ugledot na skandinavskata SAS. Toa vosrpsko-makedonskiot MAT e prifateno so zadovolstvo. Nim ve}e im napravilei nov red na letawe od Skopje do Belgrad i nazad, so koj }e se ovozmoèla podob-ra iskoristenost na flotata. Koja flota? Onie dva aviona na koi pi{uva MAT,a na opa{kata stoi jugoslovenskata trobojka i oznakata JU? Navistina se ra-boti za podobra iskoristenost na flotata. Na JAT.

Fati si go u{te rano v zori avionot i odi vo Belgrad. [to bara{ podale-ku? Skopje navistina e centar na Balkanot, ama samo geografski. Bidej}i ve}etolku godini sme bile provincija, moème i da ostaneme. Nau~eni sme postoja-no nekoi drugi da nî vozat.

Minatata godina, "Paler Makedonija" proslavi pet godini i propadna.Godinava, petgodi{nina slave{e i "Avioimpeks". Ne znam {to ~ekaat, vremeim e da go prizemjat. Nema smisla na{ite patnici da letaat vo na{i avioni, dagi vozat na{i piloti i da gi sluàt na{i stjuardesi, koga JAT ima tolkavaneiskoristena flota, a gi izgubi pazarite vo Hrvatska, Bosna i Slovenija. Trebada mu se otstapi prostor, kako i porano, da se dokaè. Nie }e sme bile Franko-foni, Angli~ani, Skandinavci!? More, }e si bideme povtorno Jugosloveni.

4. Znaete li so kakva nacionalna gordost sum ja sledel pres konferen-cijata na direktorot na Elektrostopanstvo Pande Lazarov, koga im re~e naGrcite: "Pa {to, ako treba i }e vi platime!" Koga bi bile na{ite pregova-ra~i so Grcija, taka energi~ni kako Lazarov, voop{to ne bi gi fermale potamu nekoi si Wujorci i @enevi. Ama energijata e negova rabota. ]e plati-me be!

Mnogu golema rabota {to rakovodstvoto na Elektrostopanstvo potpi{a-lo nekakov preddogovor so gr~ka firma za oprema na hidrocentralata Kozjak i{to Grcite sega }e nî tuàt, pa moème da izgubime 5‡6 milioni dolari. Kakoda e toa suma za sekiracija. Strujaxiite velat deka ako treba }e platat. Kako dane!? ]e platime nie. O~ekuvajte posle presudata zgolemeni smetki za struja.Ako ne platime, }e ni ja isklu~at strujata. A na Pande Lazarov nema da mu falini vlakno na glavata.

Na pra{aweto na novinarite kolku ~ini prifatenata kineska ponuda zahidrocentralata, zaedno so procentot za osiguruvawe i provizijata, ~lenot naUpravniot odbor na ESM Qup~o Nikolovski odgovori: "Sumite se igri na cif-ri!" Ete ti! Kako da e toa mnogu va`no. Plati i mol~i!

94

5. Sudot vo Bitola pobara izzemawe od sudskiot proces protiv obvineti-te vo aferata TAT. Mnogu sudii bile {teda~i na TAT i na toj na~in vme{anivo slu~ajot.

Sega sudeweto }e treba da se prefrli na drugo mesto. Toa moè da bidegolema beqa. ]e izleze deka ne se samo bitolskite sudii tie {to treba da bidatizzemeni. Kojznae koj sî bil na spisocite na bitolskata mama Sowa. Da ne seslu~i cela dràva da se izzeme od sudeweto na TAT-ovci. Na Sowa nema koj daí sudi.

HARD ROK

••••• Kriminalcite ja slu{aat policijata

1. Koj vele{e deka policijata ne si ja vr{i rabotata kako {to treba ideka ne se zabeleùvaat rezultati od nejzinoto rabotewe. Treba{e da pominesosema kratok period pa da se vidi kakov efekt ima{e nivniot neodamne{enapel do sopstvenicite na ogneno oru`je da se vozdrùvaat od pukawe vo zatvo-reni objekti. Poslednoto spektakularno ubistvo vo Skopje se slu~i nadvor sre-de edna od najprometnite ulici. Po~ituvaj}i go apelot na MVR, ubiecot names-to vo zatvoren prostor, pukal na otvoreno. I posle neka kaè nekoj deka krimi-nalcite ne rabotat kako {to }e im kaè policijata.

2. Velat deka ubiecot imal zavidna kariera, ~ij vrv bil dostignat na mi-natite izbori, vo oktomvri 1994 godina kako obezbeduvawe na toga{niot Sojuzza Makedonija i podocna pri demoliraweto na diskotekata "Hard rok", kon kra-jot na noemvri istata godina, pred samoto sve~eno sezonsko otvarawe na koe seo~ekuvale vidni li~nosti od politi~kiot ìvot. Ako "hard rok" se prevedediletantski od angliski na makedonski, toa bukvalno bi zna~elo "silen pot-res". Izgleda deka kon krajot na 1994 godina potresot navistina bil tolku si-len, {to udarite gi ~uvstvuvame i sega. Okolu pra{aweto koj angaìral kri-minalci za za{tita na predizbornite mitinzi toga{ se slu~i a i prvata pose-riozna kavga me|u toga{nata Liberalna partija i SDSM vo Sojuzot za Makedo-nija.

Vo juli slednata godina, MVR ednostavno stavi klu~ na "Hard rok". Zapetmina od vandalite istragata se otkaà od goneweto, a dvajca sî u{te bea vobegstvo. MVR podnese samo prekr{o~ni prijavi. Vo me|uvreme i izbeganite sevratija, slu~ajot se zaboravi, Sojuzot za Makedonija propadna, a MVR prejdekon posovremena tehnika vo borbata protiv kriminalot - pi{uva u~tivi apeli.Nas nikoj ne nî izmamil. Vo reklamite toga{ ni nudea "sigurna ku}a". [to e zapravo, nikoj ne ni garantira{e sigurni ulici.

29 noemvri 1997

95

Sekade policijata si ima sorabotnici od podzemjeto i koristi poe-dinci da ja kontrolira situacijata. Verojatno e mo`na i druga kombinacija‡ podzemjeto da ja kontrolira policijata. Kaj nas, odej}i po ulici re~isi nasekoj ~ekor moè da se zabeleàt mnogu policajci. Lovat {verceri po paza-rite, no}e zatvoraat kafeani, asistiraat na pajakot pri podigaweto na nep-ropisno parkirani vozila, priveduvaat neposlu{ni {trajkuva~i, vozat ne-koi sme{ni kombiwa koi porano gi vikavme "marica" a sega se vikaat "pod-vi`na policiska stanica", se krijat zad drvja i grmu{ki so radari.. . Segadobija konkurenti. Kolku ima policajci po ulicite, sî pove}e i kriminal-cite izleguvaat nadvor. Sî se izme{alo. I kriminalci i policajci. Ne zna-e{ od kogo da se pla{i{.

3. Bugarite moàt da se pokrijat i edna{ zasekoga{ da prestanat so pri-kaskite za makedonskiot jazik kako dijalekt na bugarskiot. Kako da ne!? Make-donskiot jazik e dijalekt na slova~kiot. Zatoa i ne ni treba{e preveduva~ naizjavata na ministerot na Slova~ka Zdenka Kramplova. Ubavo ni re~e ministe-rot Hanxiski: "Kako {to ministerkata razbira makedonski, taka i nie razbi-rame slova~ki". Pu{ti o~ite neka zboruvaat. Golema rabota {to preveduva~-kata se izgubila nekade na patot me|u Sobranieto na Makedonija i Ministers-tvoto za nadvore{ni raboti! Slu`bite vo MNR ni rekoa }e ni obezbedele tit-luvana izjava. Verojatno zatoa po izjavata, od kolegite od televiziite gi baraalentite. Moèbi Hanxiski im obezbedil i ma{ina za montirawe.

Kako i da e, po pojavata na gospo|ata Kramplova vo Makedonija, mnogu egolema verojatnosta da dojde do natamo{no zaladuvawe na odnosite so Bugarija.Nekako na ministerot Hanxiski pove}e mu li~i da go gledame vo dru{tvo soSlova~kata Zdenka, otkolku Bugarkata Nade`da. Ba{ka, kako gordo ode{e pok-raj gostinkata, pa kako xentlmenski í dava{e prednost, u{te so onoj negov poz-nat {eretski pogled "pod oko", nebare kako da saka{e da ni se pofali dekaotka~il stara i fatil nova ènska.

A zo{to da ne. Nade`da go razo~ara so odnesuvaweto. Ne ispadna ni{tood blagata nade` za podobruvawe na odnosite. A Zdenka e rusokosa i plus, siimaat razbirawe. Se vide apla pred site na pres konferencijata deka dobro sise razbiraat. So nea moè da se sre}ava i bez preveduva~, a da ne predizvikadiplomatski skandal.

Samo Medlin Olbrajt da ne doznae za ovaa rabota.4. Organizacijata na ON za trgovija i razvoj (UNKTAD) ja objavi lista-

ta na stranskite investicii vo zemjite vo tranzicija, spored koja Makedonijaso 8 milioni dolari direktni stranski investicii vo 1996 godina e na posled-noto 25 mesto. Aj da ne se sporeduvame so Polska, Ungarija i ê{ka, zatoa {totaka ni prepora~uva premierot, a nie go slu{ame. Ne se sporeduvame ni so Slo-venija ‡ ve}e odamna. Ama {to pravime, koga kako zemji za sporedba ni gi pre-pora~uva Albanija, Bugarija i Jugoslavija. I tie se pred nas. Za Hrvatska, so

96

300 milioni dolari stranski investicii, i~ da ne zboruvame. Aj da zboruvameza Taxikistan, Kirgistan i Belorusija. I tie se pred nas.

Ima li uteha? Ima! Bosna i Hercegovina voop{to ja nema na spisokot.5. Elektrostopanstvo na Makedonija ja prizna gre{kata so potpi{uva-

weto na dogovorot za nabavka na oprema za "Kozjak" od gr~kata kompanija, asoop{ti deka ne ja prifatila ponudata na {vajcarskata kompanija zatoa {tobila poskapa.

Minatata nedela, na pres konferencija vo ESM, na pra{aweto na novi-narite kolku ~ini zdelkata so kineskata kompanija, koja logi~no se pretposta-vuva deka e poeftina be{e odgovoreno deka "sumite se igri na cifri". Nedela-va, skopskata televiziska stanica "A 1" dojde do tekstot na potpi{aniot memo-randum za pregovori so Kinezite vo koj ne e dogovorena ‡ cenata.

Nema cena, nema igri na brojki, nema suma. Kinezite }e ni go pravat "Koz-jak" bez pari.

BRANKOVA BITKA

••••• Samo [e{eq moè da nî spasi

1. Rakovodej}i se spored onaa poznatata: "Edna izgubena bitka ne zna~i iizgubena vojna", premierot Branko Crvenkovski zapo~nuva nova ofanziva. Jaizgubi {to ja izgubi bitkata so oktopodot, ama mlad e, ima sili za novi bitki,pa sega ja najavuva bitkata protiv nevrabotenosta. Bitkata {to mu pretstoi enavistina te{ka, zatoa {to treba da obezbedi vrabotuvawa, bez investicii,ama ako gazdite gi prijavat site {to rabotat na crno, uspehot ne mu gine.

Lesno mu e na premierot koga raspolaga so armija lu|e koja {to moè damu vojuva. Taka i tovarot nema da padne samo vrz nego i Vladata, tuku vrz sitenas. Kriminalot od TAT go plativme site. I so devalvacijata i so zakonot zaobes{tetuvawe. Na istiot na~in sega site }e go pla}ame i vrabotuvaweto naneprijavenite vraboteni. Nema da pla}aat samo tie {to i dosega ne pla}aa ‡gazdite.

2. Ustavniot sud }e rasprava za edna budala{tina {to ve}e sedmi mesecse pravi na patnite grani~ni premini i {to se vika taksa za odrùvawe nahigienata zatoa {to pla}aweto bilo neustavno. ]e bide toa u{te edna potvrdadeka vo ovaa dràva moè bukvalno sekoj da ti pobara pari i ti da mu dade{.Ba{ bi bilo interesno da vidime kako dràvata }e ni gi vra}a parite {tonekoi drumski razbojnici ni gi sobiraa protivustavno celo leto i nam i nastrancite. Bi bilo u{te pointeresno da vidime dali nekoj }e odgovara za bru-kata {to í e nanesena na dràvata vo o~ite na zaskitanite turisti, ili za sobi-

6 dekemvri 1997

97

raweto pari so izmama. Za{to. toa e isto kako koga policijata }e fati nekojizmamnik {to nekomu mu zel pari, a potoa ne go dava na sud, a na izmameniot nemu gi vra}aat parite.

Mol~i, lesno kurtulivme, inaku kako {to bea naostreni da gi sobiraatparite i revnosno da gi brojat site lu|e vo vozilata, moèa da pobaraat da si jaotplatime obvrskata kon higienata na na{ite grani~ni premini so rabotnizadolènija. Na primer, ~etvorica vo kola, plus za kolata, toa ti se 150 denarii ako ne saka{ da plati{, da ti podelat metli da zamete{ 150 metri od patotpred rampata. Strancite bi minale pote{ko.Bidej}i tie pla}aat so marki, nim}e im dadat pote{ka zada~a. ]e im gi re~at da gi is~istat toaletite. No, zatoapote{kata zada~a nosi i privilegii. Tie {to }e si gi is~istat toaletite }e sesteknat so pravo i da go napla}aat nivnoto koristewe. Mala nu`da 10, golema30 denari. Na toj na~in }e gi zabeleèvme i prvite stranski koncesii vo Make-donija. Pa posle nekoj neka spori so tvrdeweto deka koncesiite gi davame odnu`da.

Ako Ustavniot sud sepak donese nekakva odluka da se vra}aat parite {toprotivustavno ni bile odzemeni, predlagam da se otkaème od niv. Belkim na-{ite pari oti{le vo buxetot, pa }e se najdat vo bitkata za novi vrabotuvawa.Jas na primer, prviot skromen pridones za higienata na granicata go dadov u{-te na po~etokot na letoto. Bidej}i sum bil me|u prvite, go molam premierot dame zapi{e kako prvoborec vo bitkata protiv nevrabotenosta. Partizanska spo-menica ne baram.

3. Vo Srbija utre ima povtoreni pretsedatelski izbori, ama kako i soBugarite i so niv imame problemi vo qubovta, pa ne znaeme koe mom~e najmnogu}e ni prilega. Vuk Dra{kovi} izjavuva deka }e ja smesti "na{ata Makedonija"vo carinska unija so Srbija, Crna Gora i srpskiot del od Bosna. Socijalisti~-kiot kandidat Milan Milutinovi} veli deka i vo momentov so Makedonija ne-ma ni granica ni carina. Izgleda deka najmnogu }e ni odgovara pobedata na [e-{eq.

Ako pobedi ~etni~kiot vojvoda i ako po~ne da ostvaruva sî {to vetuva,mnogu verojatno e deka svetot povtorno }e vovede sankcii protiv Srbija. Toazna~i deka pak }e zaìvee {vercot na nafta, }e se vratat vo igra tajnite kon-tingenti, }e se otvorat edno ~udo stranski pretstavni{tva.. .Pak }e ni zaì-vee stopanstvoto. Kakvi investicii, kakvi novi vrabotuvawa, {vercot }e ni gire{i site problemi. U{te ako moè parite od konvoite da ne odat samo poprivatnite xebovi, tuku ne{to da odi i vo buxetot, ete sredstva za u{te novirabotni mesta. Samo [e{eq moè da nî spasi.

4. Lesno im e na ko{arkarite od dràvnata reprezentacija da go ostavatrakovodstvoto vo Portugalija i sami da si se ka~at vo drug avion. Kolkuminabi sakale da go ostavat dràvnoto rakovodstvo i da fatat drug voz, ama ne seko{arkari. Na primer koga gleda{ deka nekoi so seta brzina go teraat vozot

98

nakaj Belgrad. A ti vika{: "Aman majstore, daj barem da se simneme vo Lapovo".Samo {to ni gi zedoa parite, pa sega nemame da si kupime karta za drug voz.

5. Velat deka duri i direktorite vo klinikite na Klini~kiot centar voSkopje gi izbirale po partiska linija. Vo idnina, namesto na klinika, }e moèda odi{ na pregled vo {tabot na SDSM.

Me interesira samo {to }e se slu~i ako zaradi negriàta na nekoj lekarod SDSM, po~ine pacient od SDSM, a na grobi{tata sî u{te nema posebnaSDSM aleja?

6. Pred dva dena makedonskata policija so palki gi natepala lu|eto {to~ekale pred Kancelarijata za vrski na Republika Grcija vo Skopje, zatoa {tose pobunile koga nekoja televiziska ekipa vlegla preku red.

Ministerstvoto za nadvore{ni raboti uporno opstojuva na liberalniotvlez na gr~kite gra|ani vo Makedonija, koi ne moraat od rani zori da visatkako majmuni na re{etki pred makedonskata kancelarija za vrski vo Atina,tuku vizite gi dobivaat na granica. Velat, toa bilo vo interes na dràvata. Atoa {to dràvata si gi tepa sopstvenite gra|ani ne e bitno, zatoa {to kaj nasgra|anite postojat zaradi dràvata, a ne dràvata zaradi niv, kako {to e seka-de vo svetot.

Nie ne voveduvame recipro~ni merki zatoa {to makedonskata dràva po-ve}e gi po~ituva gr~kite gra|ani od makedonskite. Bi bilo nelogi~no, vo imena reciprocitet da pobarame gr~kata policija da gi tepa gr~kite gra|ani koi~ekaat makedonska viza vo Atina. Tolku budali sigurno ne se.

SIGUREN SEKS

••••• Hanxiski vo redica za gr~ka viza

1. Odamna ni priviknale da ìveeme so stil na autsajderi. Malku, malku,pa }e si popla~eme na ta`nata sudbina i za si {to ni se slu~uva }e najdemeopravduvawe vo faktot deka sme se rodile na Balkanot. Ne sme nie vinovni{to postojano nekoj drug ni pravi sopki i ni se zakanuva so blokadi. Zatoa ikoga }e ni se nasmevne sre}ata, mislime deka toa e lo{ znak, za{to nie ed-

nostavno sme predodredeni da ìveeme nesre}ni. Ako nekoga{ i ni se ukaè{ansa za uspeh, vedna{ }e ja ispu{time. ]e se prepla{ime od toa {to moè dani se slu~i, ako ne daj boè uspeeme, }e izgubime nervi da ja isterame igrata dokraj i }e si prodolìme so sre}niot ìvot na nesre}nici. Tolku mnogu si sesoàluvame, {to samite na sebe si se obra}ame vo deminutivna forma ‡ Ma-

kedon~iwa. Demek, dobri se, slatki, mali, naivni, ne moè{ da ne gi saka{, ama‡ greoti~ka.

13 dekemvri 1997

99

Zatoa uspehot na ènskata rakometna reprezentacija na Makedonija nasvetskoto prvenstvo ni dojde kako {ok. Kako sega odedna{ nie ‡ autsajderi dase najdeme me|u osumte najdobri reprezentacii na svetot? Kako sega nie, siro-

ma{kite, za àlewe, da predizvikuvame strav i po~it kaj svetskite velesili voènskiot rakomet. Namesto ènite da pla~at, kako {to nî nau~ile vo narodni-

te prikazni, tie peat srede Germanija.Moèbi }e uspeevme da odime u{te ponapred, ama se zame{a diplomatija-

ta. Rabotata dobro trgna. Pred da zaminat za Germanija, premierot Crvenkov-

ski gi primi rakometarkite, im posaka uspeh, moèbi im dade i instrukciikako da igraat. I ‡ se ode{e dobro dodeka na terenot ne se pojavi makedonskatadiplomatija. [to mu treba{e na ministerot Blagoj Hanxiski da se pojavuva vosalata na natprevarot so Germanija? Ne deka Hanxiski saka da gi minira na-

porite na Branko. Ednostavno, se znae ‡ kade se pojavila makedonskata diplo-

matija, sekade doìvuvala neuspesi.2. Vo pauzata me|u dve patuvawa na {efot na makedonskata diplomatija,

bi bilo mnogu korisno, ako Hanxiski najde vreme da se zafati so re{avawetona problemot na gr~kite vizi za makedonskite gra|ani. Bidej}i od negoviotkabinet nema pogled na ulicata pred Kancelarijata za vrski na Republika Gr-

cija, ne e lo{o da organizira edno kolektivno vadewe gr~ki vizi za cela Vlada,za vo praktikata da po~uvstvuva kako na sopstveniot grb makedonskiot gra|a-

nin gi ~uvstvuva ne samo pendrecite na sopstvenata policija {to im pravi redna Grcite pred porti, tuku i kako se sproveduva vo ìvot Privremenata spogod-

ba od Wujork, spored koja dvete strani ja stimuliraat razmenata na lu|e, stokai idei preku granicata. Vo redicata treba da se iznaredat site ministri soseèni i sose deca i da zastanat pokraj re{etkite na temperatura pod nulata ikolektivno da cupkaat vo mesto i da duvaat vo racete da se stoplat vo ime nazgolemuvaweto na stopanskata razmena me|u Makedonija i Grcija. Prv na ~elona kolonata }e bide Hanxiski, koj }e ja ima taa privilegija da napravi spisokna prisutnite, koj sve~eno }e mu go predade na {efot na kancelarijata Alek-

sandros Maqas, pri {to }e bide iskaàno zadovolstvo od natamo{no prodla-

bo~uvawe na odnosite me|u dvete dràvi i }e se osudi embargoto kako nepri-

fatliv na~in za re{avawe na problemite. Arno ama, vremeto za rabota so stran-

ki }e iste~e i vratarot }e mu kaè na Haxiski "Avrio". I Hanxiski }e se nalu-

ti i }e í predloì na Vladata da prezeme merki vo januari. Zna~i ‡ vgodina.Toa e razlikata me|u nas i Grcite. Tie prezemaat merki utre, a nie slednatagodina.

Belkim koga vakvo ne{to }e se slu~i, nekoj od Vladata }e po~ne da raz-

misluva kako lu|eto koi u{te na polno} gi okupiraat uli~kite okolu gr~katakancelarija i dremat vo vozilata i kamionite so registerski tabli~ki od celadràva, ~ekaj}i gi dvata ~asa da im dojde redot. Gr~kite biznismeni koi sekoj-dnevno doa|aat kaj nas, ne mora da znaat za problemite na nivnite partneri od

100

ovaa strana na granicata. Koga i tie bi se naredile sose cela familija predre{etkite na makedonskata kancelarija za vrski vo Atina u{te od polno}, zada pravat biznis vo Makedonija, moèbi situacijata bi bila poinakva. Ama,nie dosledno ja sproveduvame Wujor{kata spogodba potpi{ana me|u "Dvete stra-

ni". Grcija e "prvata strana", a nie sme "zafrknatata strana".3. Zo{to na Kongresot na dràvniot sindikat dosega{niot pretsedatel

@ivko Tolevski be{e povtorno izbran kako edinstven kandidat? Zatoa {toako ima{e drugi kandidati, tie moèbi nema{e da sakaat go viknat premierotBranko Crvenkovski da im zboruva za makroekonomskata politika na Vladata,a ne veruvam deka }e bea mnogu odu{eveni i od prisustvoto na potpretsedatelotna Vladata Dimitar Buzlevski. Vaka, "partnerite" im dojdoa na sindikalcitena Kongres, prviot sindikalist povtorno e izbran za lider i Kongresot zavr{ina op{to zadovolstvo i na ednite i na drugite, kako vo starite vremiwa kogarabotni~kata klasa be{e na vlast.

Mototo na sindikalniot kongres treba{e da bide "Za siguren seks!" Kol-

ku i da e zdodevno, kakvo vreme dojde, najdobro e da se drì{ do eden partner.Premierot toa najdobro go znae i zatoa mu napravi ~est na legendarniot sin-

dikalen lider. Ima li posiguren partner za Vladata od @ivko Tolevski?4. Vo odnosot me|u Vladata i Sindikatot barem se znae ‡eden partner i

{to i da pravi, toa e toa. Ama, ~itaj}i ja crnata hronika na dràvata, ~oveknavistina ne moè da bide na ~isto koj so kogo e vo vrska. Prebegan dràvjaninna Makedonija vo SAD ilegalno mu prodaval voena oprema na Ministerstvotoza odbrana, prebegan oficer na ARM primil potkup za da likvidira pratenik,policajci kradele policiski vozila i gi nosele vo Srbija, srede ulica ladno-

krvno pukaat lu|e bliski na vlasta.. .Na parlamentarnata sednica, ministerot za odbrana Lazar Kitanovski,

po povod poslednata afera so zakanite protiv pratenikot îfliganec pobaranekolku dena da se usoglasele stavovite me|u ministerstvata za vnatre{ni rabo-

ti i odbrana. Neka pobrzaat, da ne go zapali nekoj nenadejno svetloto, pa da se{okirame. Kojznae kogo si }e vidime so spu{teni pantaloni.

NA ZDRAVJE!

••••• Makedonskata nacionalna aviokompanija }e se vika "SHS"

1. Ako ne funkcionira ne{to vo Ministerstvoto za zemjodelie, toa seka-ko e pri~ina da se bide zagrièn. Ako ne funkcionira kako {to treba Minis-terstvoto za urbanizam, i toa treba da bide ne~ija glavobolka. Da ne zboruvameza ministerstvata za transport, za obrazovanie, zdravstvo... Ama, velat, ako ne

20 dekemvri 1997

101

funkcioniraat Ministerstvata za odbrana, vnatre{ni i nadvore{ni raboti,toa ti e isto kako da ne funkcionira dràvata. A kaj nas o~igledno ne funkci-oniraat kako {to treba tokmu tie tri ministerstva.

Zatoa i ne treba opozicijata da mu zabeleùva na pretsedatelot Gligo-rov {to vo svoeto godi{no obra}awe do Sobranieto ja naslikal situacijata vodràvata so svetli boi. Bidej}i koga }e kaè{ "dràva", prvo {to na um tipa|a toa e vojska, policija i diplomatija, a toa kaj nas go nema, toj o~igledno nezboruva{e za ovaa dràva.

2. Izgleda deka toa go znaat nadvor i kojznae zo{to, ne im se dopa|a zara-di nivnata bezbednost, pa pokaùvaat izvesna zagriènost i za nas. Ete, Ame-rikancite u{te edna{ najdoa razbirawe za na{ite vnatre{ni problemi. Sek-retarot na Stejt departmentot Medlin Olbrajt, mu vleze vo poloènie na nej-ziniot kolega Hanxiski, koj namesto vo Brisel, mora{e da ostane vo Skopje zada proburi~ka po fiokiote da ne mu ostanal u{te nekoj dokument, pa vide, nevide, koga ve}e nema{e koj, taa mora{e da gi zastapuva interesite na Makedo-nija. I dodeka Hanxiski gi ~iste{e fiokite, Olbrajt ni pora~a: "Vie vo Make-donija, vnimavajte {to pravite so Makedonija!"

Samo, ne sme ni nie tolku naivni, pa da ne moème da gi pro~itame Ame-rikancite. U{te ne znaat so kogo si imaat rabota. Tie ni serviraat "aferaMikei", a nie im ja prevrtuvame vo "afera [aklev".

3. Sepak, ne e sî tolku crno. Na ìvotot treba da se gleda i od povedratastrana. Sega ve}e se sozdadeni i zakonski pretpostavki da se ~uvstvuvame pove-selo. Vladata drasti~no gi namali dava~kite za alkoholnite pija~ki. ]e moè-me eftino da se na~ukame. Ako ne moème da bideme pijani od sre}a, barem }emoème da si dozvolime da bideme pijani od alkohol. Neka ni e na na zdravje!

Do sega Skopskata pivarnica vo reklamniot TV spot nî ubeduva{e dekaso sekoe ispieno {i{e pivo, nie gi pomagame razvojot na sportot i kulturata.Vladata gi namali dava~kite za da go namalela {vercot na stranskiot alkohol.Taka, otsega }e imame u{te eden motiv da pieme, a vo isto vreme da ~uvstvuvamedeka pravime ne{to za op{to dobro. Pijani }e bideme nesvesni deka ne samo{to go unapreduvame sportot i kulturata preku sponzorstvata na skopskata pi-varnica, tuku i deka sme se vklu~ile vo organiziranata bitka protiv {vercot isivata ekonomija.

Vo vakva organizirana bitka vlegovme i koga Vladata gi namali dava~ki-te na cigarite, za da im bide konkurentna na {vercerite. Nebare {i{iwata ikutiite so cigari nekoj gi {vercuva vo xebovi pokraj strogite carinici i po-licajci. Navistina te{ko e da se yirne vo se~ij xeb. Moèbi ednakvo te{kokako {to e zabeleùvaweto na nekoj {leper pokraj podignata rampa.

4. Mora da se priznae deka se raboti za edna pragmati~na politika koja seprilagoduva kon potrebite na {vercerite i izmamnicite. I {to e za pofalba ‡se ostvaruva vo kontinuitet. Isto kako {to ne moèj}i da se bori protiv {ver-

102

cot i sivata ekonomija so cigarite i alkoholot, vladata re{i da da igra ponivnite pravila, taka i ne moèj}i da se bori protiv vrabotuvaweto na crno,re{i toa da go legalizira.

Eve, na primer, so noviot zakon za vrabotuvawe, se nagraduvaat tie {tone í pla}ale na dràvata pridonesi za vrabotenite. Tie {to ne vrabotuvale nacrno, tuku bile glupavi pa í pla}ale na dràvata, sega }e bidat kazneti bidej}iproizvodot na pazar }e im bide poskap i nekonkurenten na izmamnicite. Istokako {to pred izvesno vreme na tie {to ne gi pla}ale pridonesite im be{edaden popust za da si gi platat. A {to se slu~i so tie {to pla}ale redovno. Gikaznija so toa {to za niv ostanele pomalku pari.

5. Ministerot za soobra}aj Abdulmenaf Bexeti im dal rok od {est mese-ci na dvete doma{ni kompanii da po~nat da sorabotuvaat me|u sebe, ako sakaatda bidat zemeni predvid za idnata nacionalna kompanija. Ministerot }e imagolemi problemi. Ne so "Avioimpeks" i "MAT", tuku so "Adrija", "JAT" i"Kroacija erlajns", za ~ii{to evropski linii rabotat na{ite kompanii. Taka{to za vistinska makedonska kompanija Bexeti }e mora da se bori so Srbite,Hrvatite i Slovencite.

Pred izvesno vreme be{e lansirana idejata za nekoja zdruèna balkanskakompanija , po ugledot na skandinavskata "SAS". Bidej}i avionite na makedon-skite kompanii glavno patnicite za Evropa gi prefrluvaat samo do Belgrad,Zagreb i Qubqana, moè da se smisli ime za idnata nacionalna kompanija {to}e asocira na imeto na {vedsko-dansko-norve{kata "SAS". Na{ata kompanija}e se vika ‡ "SHS".

ROMANTI^NA PRIKAZNA

••••• Na [aklev nema koj da mu plati avtobus

1. Raspravata za predvremenite izbori, vo Sobranieto na Makedonija ne-o~ekuvano, vo docnite no}ni ~asovi vo ~etvrtokot dobi romanti~ni dimenzii.Ne deka nekoj o~ekuva{e poinakov rezultat vo glasaweto od onoj {to izleze,tuku malkumina moèa da pretpostavat deka te{kata tema }e po~ne da se vrzu-va so qubovni sodrìni.

Ministerot Blagoj Hanxiski kako da se posomneva vo iskrenite namerina opozicijata kon Makedonija, pa od negoviot govor moè{e da se pro~itadeka site izminati godini, za razlika od negovite drugari, drugite odgleduvalene~esna qubov. Raspravata na tema qubov se razgore koga Stojan Andov mu zabe-leà na Hanxiski barem nemu da ne mu zboruvaat za takvi raboti, koga toj voodnos na sega{niot minister, vo minatoto bil na funkcija koja mu davala pove-

27 dekemvri 1997

103

}e mo`nosti za izrazuvawe na qubovta. Za da ne ostanat pokuso Albancite, iMersel Biqali od PDP potseti na nivnata specifi~na qubov kon Makedonija.[teta {to vo Parlamentot gi nema od VMRO-DPMNE, za da dadat i tie svojpridones vo raspravata za qubovta. I tie imaat {to da kaàt. Od koga vikaadeka nevestata treba da se ven~a, i toa vedna{.

Razmislite za qubovta kaj makedonskite pratenici dojdoa kako eden vidkompenzacija za propu{tenata epizoda od "Kasandra". Im se napolnija roman-ti~nite du{i, a nemaa kade da gi iskaàt ~uvstvata. Osven toa, imaat potrebaza identifikacija. Koga malku podobro }e se razmisli, moàt da se pravat spo-redbi me|u Makedonija i Kasandra. I dvete se simpati~ni, naivni, neza{tite-ni, postojano pla~at i imaat nesre}na sudbina. Vo dràvata ni se slu~uva ista-ta prikazna, kako vo latinoamerikanskata sapunica. Site ja sakaat Makedoni-ja, a nikoj ne vodi qubov so nea. I taa pak ‡ trudna.

2. Taka se slu~uva od ednostavna pri~ina {to posle tolku strastveni iz-livi na qubov, namesto da odat na nekoe poprigodno mesto za taa rabota, prate-nicite otidoa vo kafeana. Taka pravat postojano. ]e se ispofalat, te ova }enapravime, te ona }e napravime, ama boèm da soberat sili za akcija, }e otidatvo sobraniskiot restoran, }e se iznajadat i napijat i posle ne im teknuva nani{to. Mora da se priznae, te{ko im e. Cenite vo restoranot se nenormalnoniski, a pau{alite i dnevnicite visoki.

I pretsedatelot na Sobranieto Tito Petkovski go zabeleà toj prob-lem. Osobeno koga treba{e da se izglasa Buxetot. Za da gi sobere pratenicitevo salata da glasaat, toj im se zakani deka }e im go zatvori restoranot. Sre}a{to ne posegna po taa drasti~na merka. Duri toga{ }e naprave{e polo{o. Va-ka, so eftinata hrana i pija~ka, nekoj moè }e se podlaè da dojde i na sednica.Ako ne raboti restoranot, nema da mu doa|aat voop{to.

Verojatno zatoa vo novogodi{nite paket~iwa {to im gi podelija na sitepratenici, pokraj koènite tefter~iwa i potsetnici imalo i po eden otvara~za {i{iwa. Za sekoj slu~aj. Ako Tito im zabrani da odat vo bife, da moàtpratenicite sami da si kupuvaat pija~ki od okolnite granap~iwa i da si ja os-veùvaat du{ata za vreme na dràvni~kata rabota. Toa {to na otvara~ot e ap-licirano znameto na Makedonija e strogo namenski ‡ i koga }e pijat da znaatdeka pravat golema rabota za Makedonija.

Lo{o e samo ako po napornata rabota za otvarawe na zatkite so patriot-skiot otvara~ po~nat da se odnesuvaat kako onie tetovski gemixii, {to prvoxapale vino vo kafeana, pa potoa xapale bombi po ulica. So cel da se elimini-ra i najmal rizik od takov razvoj na nastanite,bi moèl Tito Petkovski darazmisli za nekoj vid dopolnitelna aktivnost {to bi im pomognala na prateni-cite da se olabavat po pritisocite {to gi ma~at. Poglednete gi kako izgledaapred tri godini, a kako izgledaat sega. Re~isi site ja izgubija linijata. Zatoa,najdobro e, nasproti restoranot da otvorat fitnes klub. Malku neka jadat i

104

pijat, pa malku neka ve`baat. Ne veruvam deka }e se vratat na linijata.Amabarem }e po~uvstvuvaat nekakov napor.

3. Prviot ~ovek na Agencijata za razuznavawe Vlado Popovski mora da evo depresija. Site mediumi znaat kade e Zoran [aklev i redovno kontaktiraatso nego, samo toj ne znae. Duri i samiot [aklev se fali deka znae oti ~etvoricarazuznava~i go baraat niz Germanija, a toj im se krie.

Od {to li ìvee legendata [aklev, tamu niz beliot svet, koga tuka ne-mal pari za avtobus od Skopje do [tip, pa moral da bara na zaem od `rtvata {totrebalo da ja ubie? îfliganec e vo Makedonija i ne moè da mu dade pari zaprevoz. Belkim ne odi najpoznatiot makedonski atentator i razuznava~ po raz-ni lu|e niz beliot svet, na koi im se pretstavuva deka treba da gi ubie, ama sepredomislil i bara malku pari za bilet vo eden pravec!?

Lesno }e se re{i "aferata [aklev". ]e si dojde Zoran vo Makedonija i}e kaè sî. Samo treba da se najde nekoj {to }e mu go plati biletot.

4. Amerikanskiot sekretar za odbrana Viljam Koen pristigna vo dva-tri~asovna poseta na Makedonija za da im gi ~estita Boìknite praznici na ame-rikanskite vojnici vo UNPREDEP. Sredbata so makedonskiot minister zaodbrana Lazar Kitanovski se odrà vo amerikanskata baza na aerodromot Pet-rovec. Na{iot minister be{e prigodno oble~en kako za na gosti, so crn kostumi vratovrska. Taman za pred vojnici.

Spored prviot plan i pretsedatelot na dràvata Kiro Gligorov trebaloda odi na gosti kaj Koen vo Petrovec. Duri po uporno insistirawe, bilo dogo-voreno sepak Koen da go poseti pretsedatelot vo negoviot kabinet. Gligorovnemal soodvetna jakna.

prazna

107

NEBESNA KOALICIJA

••••• Ne kosete se, bombite se pod kontrola

1. Kako da se zaboravi godinata {to ja isprativme pred desetina dena?Kako da ni se svrti vnimanieto na drugi raboti za da ne mislime na TAT, naaferata so javnite nabavki vo zdravstvoto, na kowite, slikite i na preplateni-te paso{i vo MVR, na misterioznite ubistva, pukaweto po ulici, somnitelni-ot uvoz na voena oprema od SAD, razuznava~ko-kontrarazuznava~kite prepuku-vawa me|u vojskata i policijata.

Ova e najdobriot recept za zaborav na 1997 godina. êtiri pati dnevno"Kasandra", pet pati vo tekot na no}ta Vesna Zmijanac i potoa, nikako na gla-den stomak, tuku po dobro prejaduvawe i prepijuvawe, dve bombi so kontrolira-na mo} od nepoznato poteklo kako udarna terapija za izdrùvawe na izbornata1998 godina.

Na [aklev }e mu stane zdodevno i }e mora da se vrati vo zemjata.2. Toa {to godinata ni zapo~na eksplozivno, vo nikoj slu~aj ne smee da

bide pri~ina za dopolnitelno preispituvawe na slavnoto istorisko minato.Ako dosega Prilep go vode{e primatot pred Kumanovo deka so napadot na "u~as-tokot" na 11 oktomvri 1941 godina tamu puknala prvata pu{ka, sega svedocitepotvrdija deka na 4 januari 1998 godina prvata bomba pukna pred "u~astokot" voKumanovo.

Policijata go utvrdila vidot na eksplozivot i na~inot na aktiviraweto.Kojznae, moèbi }e otkrie i koj im gi pukna bombite vo dvorovite. Toa ve}e nebi li~elo na na{ata policija, zatoa {to taa samo kontinuirano prezema inten-zivni merki i aktivnosti, a ne mora i da gi otkriva teroristite. Golema rabotaako nikoga{ ne doznaeme koj go postavil eksplozivot vo Prilep i vo Kumanovo.A koj ja postavil bombata kaj Gostivarskiot sud? Koj go ubi ~i~ko Stoilko?Koj napravi atentat vrz pretsedatelot Kiro Gligorov? Koj go likvidira{e se-mejstvoto Mudinovi? Koj go ubi ênto? Koj go predade Goce Del~ev?

Mora da se priznae deka ovie bombi se kompletno razo~aruvawe. Ubavo"Puls" ni gi nacrta site {emi na ilegalno organizirawe na albanskite sepa-ratisti so paravoenite formacii. Ubavo takanare~enata "osloboditelna voj-ska na Kosovo" si ja prezede odgovornosta za eksploziite, ne samo vo Prilep iKumanovo tuku i vo Gostivar. Koga ‡ MVR ne veruva vo toa. [tom taka velat vopolicijata, toga{ ne treba da se kosime. Bombite se pod kontrola.

3. Se pogodiv slu~ajno na Skopskiot aerodrom, ~ekaj}i nekoi prijateli{to se vra}aa od proslavata na novogodi{nite praznici vo turskiot medite-ranski centar Antalija. Iako be{e gluva doba na no}ta, nekade okolu 2 ~asot itri eset minuti po polno}, iako be{e studeno, imav prijatna gletka. Na par-

10 januari 1998

108

kingot, desetina "audia" i "mercedesi", so skopski i bitolski registarski tab-li~ki. Koga, opa, opa, od avionot izleguva Qub~o Georgievski so soprugata. Op,op, eve ti ja i Dosta. Pa Florovski. Tamam si rekov vojvodite se vra}aat odpohod protiv osmanliite, koga opa, opa, legendata na SDSM Siljan Micevski,so poubavata polovina. Pa ministerot za urbanizam Tome Trombev. Posle ve}ese izme{aa, pa malku li~e{e kako da si vo parlament. Igwat Bogdanovski odSDSM, do nego partiskiot kolega od Bitola Blagoja Stefanovski, VMRO-vskiotgradona~alnik na âir Ace Milenkovski, sopartiecot, skopskiot glaven arhi-tekt Du{ko Kadievski.. .

Dobro, vo ovaa nova koalicija, napravena na visoko nivo ‡ na 10 iljadimetri ima{e i zaskitani kako, na primer, pratenikot na LDP Qup~o Me{kov iAleksandar Tortevski od Ligata za demokratija. Kako i vo politikata, izgledadeka i za vreme na letaweto tie ja imale istata zada~a ‡ da odrùvaat balans naavionot.

Bi sakal da ja zamislam ovaa interesna druìna kako se zabavuvala voAntalija. Moèbi vojvotkata Dosta igrala ~o~ek na turska muzika. VojvodataQub~o ja baral tabakerata. Bitolskiot valija Siljan tamu bil strogo namen-ski. Re{il na Bitola da í go vrati konzulskiot sjaj. A taa nego go imala samo votursko.

Ovaa nova nebesna koalicija moè da nî raduva. Zna~i, VMRO-DPMNEne e ve}e siroma{na partija {tom nejzinite lideri oti{le podaleku od San-danski vo Bugarija, a SDSM pove}e nema da se griì za socijalata, zatoa {toZakonot za vrabotuvawe ve}e po~na da gi dava prvite rezultati. Sre}a {to pi-lotot na "Avioimpeks" be{e profesionalec, pa uspea da izleze na kraj so ovaakoalicija i uspe{no da ja spu{ti na zemja. Da ni se site zaedno tuka na zemjata,kako {to bile tamu nekade vo oblacite i u{te kako {to izrazuvaat èlba da nîvozat, }e se pra{uvame vxa{eni dali ima pilot vo avionot.

4. A sega eden vic {to si go raskaùvaat ~lenovite na SDSM.‡ [to zna~i kratenkata SDSM?‡ Na po~etokot na minatata godina zna~e{e " Sega dr`' te go Siljan Mi-

cevski." Na po~etokot na ovaa godina zna~i: "Sega dr`'te se od Siljan Micev-ski."

5. Pretsedatelot Gligorov saka da ja drì kontrolata vo svoi race, iovaa godina, kako i minatata, si ja pre~eka vo Domot na Armijata vo Skopje. Sevesele{e vo uloga na vrhoven komandant, zaedno so ministerot za odbrana La-zar Kitanovski i so na~alnikot na General{tabot Traj~e Krstevski.

Pretsedatelot na Sobranieto Tito Petkovski i premierot Branko Cr-venkovski ne mu pravea dru{tvo na {efot na dràvata. Ne sakaat da mu se me-{aat vo negovite ustavni nadle`nosti.

109

DVORSKI IGRI

••••• "Ne menuvajte go maòt, smenete go za~inot"

1. [to mu pravat vakvi raboti na Hanxo? Ubavo mu trgna vo karierata, asega nekoi strukturi mu mestat aferi. [teta, ba{ moè{e da ni stane pretse-datel. Em doa|a od Elektrotehni~ki fakultet, {to zna~i deka e struja ~ovek,em postojano kima so glavata koga }e ni dojdat gosti, demek gi razbira, {tozna~i deka e poliglot, em dobro pee, a bogami znae i da zaigra, em gi saka Ame-rikancite, em ima dolgogodi{no komunisti~ko minato.

I ‡ {to do~eka? Onakov, so glas i stava, da bega od novinarkite.Kako pred nekoj den na A1 televizija ‡ taa go vle~e za rakav da í dade izjava, atoj da ne í dava. [to li mu se slu~i na stameniot minister, koj znae{e gromog-lasno da gi nadvika site i vo najte{kite momenti za makedonskata dràva, u{-te koga se proglasuva{e Ustavot, sekoga{ nakonten i podgotven za nastap natelevizija, a sega da mu zatreperuva glasot i da bega po skali od mladi novinar-ki, bez da se svrti kon kamerata.

Ministerot za nadvore{ni raboti e mnogu zafaten i nema vreme da davaizjavi na pra{awa od iskonstruirani aferi. Ete, pred nekoj den mora{e da odivo Peh~evo da otvora fabrika za staklo. [efot na diplomatijata mora da bideprisuten sekade. Osobeno {to posetata na Peh~evo vleguva vo domenot na nego-vite nadle`nosti od oblasta na nadvore{nite raboti. Blisku e granicata. Aotvoraweto na kristalogravernicata ima simboli~no zna~ewe za samiot Han-xiski. Belki po toa, rabotite }e mu stanat kristalno jasni.

Ako otvoraweto na razni objekti moè da bide dobar izgovor da se izbegaod Skopje i od nevospitanite novinari {to, bez ni malku kultura, pred gostipra{uvaat za nekakvi eksplozivi, toga{ premierot Crvenkovski, za da mu po-mogne na Hanxiski da izbega od novinarite, }e treba vedna{ da zapo~ne so in-vesticionite aktivnosti {to gi najavuva. Sekoj den neka go ispra}a {efot nadiplomatijata da postavuva kamen temelnici i da se~e lenti na novoizgradeniobjekti.

Samo da ne go isprati na otvorawe na voeni magacini. Bi moèlo nekojpogre{no da razbere.

2. Ne }e e belki objavenata informacija deka tri meseci pred atentatotvrz pretsedatelot Gligorov, vo oktomvri 1995 godina, se ukralo nekoe koli~e-stvo eksploziv od voenite magacini, a Hanxiski, koj toga{ be{e minister zaodbrana, toa ne go obelodenil, vinovna za vakvoto nevoobi~eno odnesuvawe naministerot za nadvore{ni raboti. Vo dràvata se kradele i drugi raboti, aministrite ne kaùvale javno. Osven toa, i da e vistina deka Hanxiski ne{to

17 januari 1998

110

znael, a ne kaùval, ne e verojatno edinstveniot {to znael. Ame ete, nemu mudo{ol redot.

Glavno, narodot se zabavuva. A i mediumite imaat {to da objavuvaat. Eden}e objavi intervju, drug }e go izanalizira, tret }e ja izanalizira analizata,~etvrt }e go povle~e ministerot za rakav, petti }e zastane vo odbrana... A odkogo da go odbrani? Od samite sebe!? "Mlekceto" slu~ajno se isturilo, pa senapravilo urda. Nekoj }e mora da ja plati.

Vo dvorskite igri Hanxiski dosega dobro se snao|a{e. ôvekot znae i dapee i da igra. Da ne go zgre{il slu~ajno taktot!?

3. Vladata sekoga{ gi izbira najednostavnite i najevtini re{enija. Vi-dovte kako }e go re{i problemot so Pedago{kiot fakultet? Ne moè{e da gosmeni dekanot, pa zatoa }e pravi drug fakultet. Kako {to bi rekle mom~iwataod "K-15" vo reklamata za "za~inal": "Ne menuvajte go maòt, smenete go za~i-not".

Po istiot urnek moè da se re{at i izborite. Zamislete ovaa vlada da giizgubi izborite. Lesna rabota. Ne mora da se smeni opozicijata. Ako ne im sedopadne rezultatot od glasaweto vo ovaa dràva, }e si napravat nova dràva. Itaka se dràvotvorna partija.

4. Sega ‡ zasega sî u{te sme edna dràva, ama na albanskiot premier Fa-tos Nano mu organiziravme dve dràvni~ki poseti. Paralelno. Ednata vo Skopje,a drugata vo Tetovo.

Toa {to albanskiot premier Nano vo Makedonija se zadrà pove}e ot-kolku {to be{e predvideno, ima svoe objasnuvawe. Tuka se ~uvstvuva posigu-ren. Kaj nas sî u{te ima pomalku bombi po glava na ìtel otkolku vo Albanija.

Inaku, negovata poseta be{e iskoristena za korisna razmena na iskustva.I kaj niv eksplodiraat bombi po gradovite, i kaj nas. I tie imaat piramidalni{tedilnici, i nie imame. I kaj niv se puka po ulici, i kaj nas se puka. I tamu sekrade od voenite magacini i kaj nas nedostiga nekoe kilo eksploziv. Razlikatae vo toa {to kaj niv toa se pravi masovno, populisti~ki, a kaj nas sî u{te e nanivo na elita.

5. Vo presret na lokalnite izbori vo Bitola, pratenikot Veqo Tantarovpredloì, a pratenicite na SDSM izglasaa sedi{teto na Agencijata za pot-tiknuvawe na zemjodelstvoto da bide tokmu vo toj grad. Tantarov zgre{i. Segamu be{e majkata da pobara Bitola da bide glaven grad na dràvata. Pred izbo-rite za sovetnici, vo izborna godina za pratenici vo Sobranieto, a po TAT,sigurno i toj predlog }e mu be{e izglasan bez dvoumewe.

6. Zo{to ne se gradi prugata kon Bugarija? êkaat da nabliàt izborite,za da organiziraat povtorno sve~eno po~nuvawe na rabotite.

111

STERILNA KAPA

••••• Pola od Dra~evo i Srebra od Arkanzas

1. Pretsedatelot Gligorov najavi deka nema da se kandidira za tret pret-sedatelski mandat. U{te ne po~navme da se zanimavame seriozno koj bi moèlidnata godina da go zameni Gligorov, koga vo Makedonija eve ni go Milan Pa-ni}.

Navistina, ne veruvam deka porane{niot premier na SR Jugoslavija zna-e{e kade doa|a. Toj ni pora~a deka sme sre}ni {to go imame Kiro Gligorov,za{to za nego toj bil "najdobar ~ovek vo Jugoslavija". Verojatno i fabrikata{to zav~era ja otvora{e vo Skopje, za nego e vo Jugoslavija. A moèbi i bilmalku zbunet od ~esta {to mu ja napravi celoto makedonsko rakovodstvo. Komudo{le na sve~eno otvorawe i pretsedatelot na dràvata, i pretsedatelot naSobranieto, i pretsedatelot na Vladata, i u{te nekolkumina ministri? Toa{to gi oble~e site komplet vo sterilnite obleki kako da se specijalna edinicaza borba protiv Marsovci, samo ja potvrduva negovata, ne kosmopolitska, tukuinterplanetarna ideja. Ako ve}e ne moèa da go ulovat oktopodot, belki sega}e moàt da go fatat E.T.

Makedonija ne treba da bide zagrièna za svojata sudbina, otkako Gligo-rov }e se povle~e. ]e se najde i za nas lek od bogatata paleta na biv{iot jugos-lovenski premier so firma registrirana vo SAD, a so fabriki vo Srbija i voRusija. Gligorov, Petkovski i Crvenkovski ve}e se najdoa pod kapata na Pani}.Nie i onaka ne se bunime {to }e ni stavat na glava.

2. Pretsedatelot na SAD Bil Klinton na sopstvena koà go po~uvstvuvapravniot sistem na dràvata {to ja vodi i mora{e {est ~asa da svedo~i voodbrana od obvinenieto na edna lokalna slu`beni~ka vo Arkanzas deka, dodekabil guverner, ja prisiluval na oralen seks.

Kaj nas pretsedatelot Gligorov be{e staven vo poinakva situacija, kakoo{tetena stranka, pa, sepak, ne veruvam deka nekoga{ }e se pojavi kako svedokvo sporot na dràvata protiv edna dra~evka {to minatata godina na Ilindengo isprskala od ustata so nepoznata te~nost.

Ne e golemata razlika me|u SAD i Makedonija samo vo toa {to tamu pret-sedatelot moè da bide povikan na sud kako svedok, a kaj nas ne. Ne e razlikatani vo slu~ajot i izgledot na Srebra od Dra~evo i Pola od Arkanzas. Tuku, u{tepogolema e razlikata vo sfa}aweto {to e dobro za amerikanskiot pretsedatel,a {to e dobro za na{iot.

Kandidatite za naslednici na pretsedatelot Gligorov treba itno da seispratat na dousovr{uvawe vo Belata ku}a, na dopolnitelni ~asovi kaj Klin-ton. Zatoa {to kaj nas se cenat aktivnostite poradi koi Klinton ima problemi

24 januari 1998

112

so sudovite. [to pogolemi {valeri tolku pove}e im se kreva rejtingot. [topopopularni me|u estradnite yvezdi tolku pove}e imaat {ansi za uspeh. Vo Va-{ington politi~arite se krijat, pa moraat da gi otkrivaat so svedo~ewa posudovi, a kaj nas toa go pravat {to e mo`no pojavno za da im se voshituva naro-dot. Tamu javnosta gi ceni po toa kolku ~itaat, a kaj nas po toa kolku nemaatvreme da ~itaat. Ba{ka, mnogu se ~udni amerikanskite politi~ari. Kaj se vide-lo toa, da ima{ seks so nekogo, a nikoj da ne doznae. Toa ti e isto kako da sinemal.

3. Pred nekoj den, na eden priem prisustvuvaa pretsedatelot na dràvata,premierot, {efot na diplomatijata i edno~udo ambasadori. Me|utoa, samo ame-rikanskiot ambasador Kristofer Hil i negovata sopruga ja imaa ~esta da sedatna ista masa so pretsedatelot Gligorov i soprugata, premierot Crvenkovski iso ministerot za nadvore{ni raboti Hanxiski.

Vo isto vreme dodeka toj relaksirano razgovara{e so makedonskoto rako-vodstvo za "nivnata zemja", ostanatite amabasadori se {utkaa navamu-natamu,bez mesto za sedewe i se druèa glavno so novinarite. Me|u niv be{e i britan-skiot ambasador so soprugata, ama za nego, kako vpro~em i za ostanatite negovikolegi, nema{e mesto vo blizina na dràvniot vrv na "na{ata zemja".

Velika Britanija sega e pretsedava~ na Evropskata unija. Denovive e naj-aven i po~etokot na razgovorite za sproveduvawe na spogodbata me|u Makedo-nija i EU. Bidej}i makedonskite rakovoditeli bea pozainteresirani za dru`baso amerikanskiot ambasador, se postavuva pra{aweto da ne ja smenile, vo me-|uvreme, generalnata orientacija. Barame li u{te priem vo Evropskata unija,ili i nie }e se pridruìme na slobodnata trgovska zona me|u SAD i Meksiko.

Kojznae, moèbi taka e po amerikanskiot protokol, pa i nie morame da gopo~ituvame. Vpro~em, ne znaeme dali na{ata ambasadorka vo SAD Qubica A~ev-ska, koga odi na priem kade {to e prisuten i amerikanskiot pretsedatel, sedina ista masa so nego i so Hilari i nezadolìtelno razgovara so Medlin Ol-brajt, dodeka ostanatite nejzini kolegi se {etkaat so ~a{ite niz salata.

4. Se zapali odaj~eto na Kqusev vo MANU. Ne mi e àl za odaj~eto, tukuza hartiite na akademikot. Mu studelo na profesorot, vklu~il grealka, se fa-til so nau~na rabota i se zaboravil.

Dobro e {to Kqusev ne ni e sî u{te premier. Kako akademik, ja zapalikancelarijata. Da be{e vo Vladata, moèbi }e ni ja zapale{e dràvata.

5. VMRO-DPMNE gi nema{e odamna. Kone~no se razbudija. I taka u{tenerasoneti pobaraa pet ~asa programa na Dràvnata televizija. I prodolìjada spijat.

113

ZAPADEN KORIDOR

••••• "Ne ostavaj nî sami!"

1. Zo{to pretsedatelot Kiro Gligorov im kaà prvo na Slovencite, apotoa i na Rusite deka negovoto semejstvoto nema da se soglasi da se kandididi-ra i za tret mandat, tokmu na po~etokot na godinata vo koja treba da se odràtredovnite parlamentarni izbori? Moè{e da po~eka barem do izborite. VoSDSM velea deka toj im bil najdobrata investicija na minatite izbori. Ne efer od nego sega da gi ostava sami vo partijata, raskarani me|u hanxovisti,titoisti i fr~kovisti. Da ima{e Branko Crvenkovski ~etirieset godini, }ego re{e{e problemot ‡ }e go kandidiraa nego za pretsedatel. Vaka, te{ko deka}e moàt da izberat kandidat {to bi im bil barem pristojna zamena za dose-ga{nata investicija.

Gligorov gi stavi na maka. Sega }e mora da sednat da go ubeduvaat deka nemora ba{ postojano da go slu{a semejstvoto. Osven toa, spored ovoj ustav, otka-ko pretsedatelot se izbira na op{ti i neposredni izbori, a ne vo Sobranieto,nemu vo 1999 godina bi mu po~nal vtor mandat. Ne mu dràt ni objasnuvawatadeka ne saka da ja do~eka Titovata starost kako pretsedatel. Ima vreme do 88godini. Na taa vozrast, da sme zdravi i ìvi, Gligorov bi bil duri koga }e muzavr{i i toj mandat vo 2004 godina. Osven toa, izjavite bea dadeni vo stranstvo.Ne mora da vaàt i doma. Vo politi~kata praktika kaj nas nema da bide prvpatne{to da se kaè, a potoa da se odre~e.

Ako so ovie argumenti ne uspeat da go razubedat, nema drugo ‡ }e moraatda go menuvaat Ustavot. Do esen, dodeka u{te moàt da soberat dovolno glaso-vi, neka go izbri{at onoj ~len koj ne dozvoluva pretsedatelot da ima pomalkuod 40 godini.

Na minatite izbori Gligorov izvikuva{e: "Ne ostavajte me sam!" I ‡ pologikata: "Glasame za Kiro!", SDSM gi dobi site onie mesta vo Parlamentot{to mu ovozmoìja ~etiri godini da si vladee bez kontrola. Da ne se slu~inaesen Branko Crvenkovski da mu vika na Gligorov: "Ne ostavaj nî sami!".

2. Vo me|uvreme, dodeka SDSM ne uspee da pronajde nova investicija, napretsedatelot mu ostanuva da go re{i investiraweto vo zapadniot koridor, pre-ku koj }e se transportiraat Albancite {to }e begaat od Kosovo. Toa nema dabide osobeno te{ka zada~a, za{to kaj nas i dosega, i bez koridori, Albancite{to begaat od Kosovo bea dobredojdeni, osobeno koga gi biduva da osnovaat uni-verziteti ili da ja razvivaat multietni~kata i multikulturnata slika za Ma-kedonija so znamiwa i himni na tu|i dràvi.

Bidej}i pretsedatelot znae deka na Kosovo }e pukne i bidej}i znae dekaod tamu }e begaat Albancite, i toa so stotici iljadi, i bidej}i u{te od sega se

31 januari 1998

114

znae deka tie nema da begaat direktno preku granica vo Albanija, tuku prekuMakedonija, nie }e im napravime koridor. Ama, bidej}i za zapadniot koridoru{te ne ni dale pari za pruga, ne }e moème begalcite da gi stavame vo vagoni ida gi zaklu~uvame odnadvor, pa tie kako koridor }e ja koristat celata na{ateritorija.

Na ovoj na~in moè kone~no da se re{i makedonskoto pra{awe i toa po-ve}e da ne mu pretstavuva glavobolka nikomu. Ednostavno, koga preku korido-rot }e vlezat tolku Albanci, Makedoncite }e stanat malcinstvo. Bidej}i ma-kedonskoto malcinstvo i onaka nikoj ne go priznava, problemot e re{en. NemaMakedonci, nema problem.

Zapadniot koridor bi bil i interesen ve`boven poligon za Vojskata naJugoslavija. Koga ve}e pretsedatelot zazede strana vo mo`niot iden sudir, ve-rojatno ja ima na um mo`nosta , srpskata vojska, po urnekot na turskata {to gigoni kurdskite teroristi i otade granicata vo Irak, da gi goni albanskite te-roristi i kaj nas. Pa, po nekolku godini, JNA pak da si se vrati vo napu{tenitekasarni vo zapadna Makedonija. Samo {to sega situacijata e poinakva. Nie naKrivolak }e si go imame NATO. Na toj na~in povtorno }e vlezeme vo istorija-ta. Vo biv{ata SFRJ, JNA be{e obu~ena da se bori protiv eventualniot napadod strana na NATO, koj bi do{ol od zapad. Sega, za prvpat, NATO }e bide is-to~no od JNA.

3. Idnata nedela, vo Va{ington }e se odrì tradicionalniot molit-ven pojadok kaj amerikanskiot pretsedatel Klinton. Tradicionalno, i odMakedonija }e ima prisutni na pojadokot i, tradicionalno, mediumite }ese zanimavaat so toa koj so kogo sedel na masa i kolku bil oddale~en odKlinton.

Slu{nav deka me|u pokanetite od Makedonija e i pretsedatelkata na Ko-misijata za nadvore{na politika na Sobranieto Ilinka Mitreva. Da se nade-vame deka gospo|ata Mitreva }e sedi na nekoja masa pooddale~ena od masata naamerikanskiot pretsedatel, taka {to da ne moè da ja zabeleì. Ne za drugo,tuku, kako {to Klinton im bara na site po red, da ne í pobara i na na{ataIlinka.

4. Sudeweto na Ace Ciganot vo Osnovniot sud 1 vo Skopje e vistinskarevolucija vo makedonskoto pravosudstvo. Salata e renovirana, novinarite sesmesteni vo galerija, ima mikrofoni i zvu~nici, sudiite se oble~eni vo togi,pa duri i ma{inite za pi{uvawe od biv{ata Isto~na Germanija se zameneti soelektri~ni.

Gledaj}i gi snimkite od sudeweto na televizija, Ace Ciganot po malkume potsetuva na Randu od serijata "Kasandra". Obvinetite i odbranata, koga }ego zemat mikrofonot v race, misli{ }e imaat nastap i }e po~nat da peat. Cela-ta atmosfera po malku potsetuva na sekojdnevnite sceni od na{iot ̀ ivot. Imameheroj na ulicata, prikazna za dobroto i zloto i evtina zabava za narodot. Trite

115

stoèri vrz koi vo momentov se potpira Makedonija se tuka: Ace Ciganot, "Ka-sandra" i "Va{ite pet minuti".

5. [to mu treba{e na Gligorov sega da odi vo poseta na Rusija. Ete iElcin se otkaà od tret mandat. Ku~an ne uspea da go ubedi Kiro, ama Kiro goubedi Elcin.

PET PLUS

••••• "Javete se na popraven ispit slednata sesija!"

1. Mnogu mu blagodaram na Ace Ciganot za srde~nite pozdravi {to ni giisprati so posredstvo na TV-kamerite, po soop{tuvaweto na presudata od 15godini zatvor za bezobyirno ubistvo. Ona "go pozdravuvam makedonskiot na-rod!", so racete krenati nagore, iako fateni so lisici, ima{e golema simboli-ka. Ace Ciganot na simboli~en na~in ni pokaà deka duri i koga e "okovan voprangi", na makedonskiot narod ne mu nedostiga èlbata za sloboda, {to vpro-~em e opeano vo patriotskite pesni.

Ne sum od onie {to pozdravot do makedonskiot narod od osudeniot gopovrzuvaat so nacionalisti~ki poraki ‡ demek, eve sega ima eden Ibraimi po-malku. Ne veruvam deka Ace od Dra~evo e taka orientiran. Naprotiv, mislamdeka nema nikakvi nacionalni predrasudi, {tom gordo si go nosi prekarot Ci-gan. Pove}e mislam deka toj go pozdravuva{e onoj del od makedonskiot narod{to na 24 noemvri minatata godina ima{e sre}a da bide slu~ajno pogoden odistrelite vo centarot na Skopje. Za toa nie sme mu krajno blagodarni. A veru-vam istoto go misli i sudijata, koj re~isi mu se izvinuva{e koga mu ja pro~itapresudata.

Ne veruvam deka i vo negovata izjava ima{e nekakva revolucionernost.Na primer, ako re~e{e: "Ne go priznavam sudot na ovaa partija", ne }e be{e vored, zatoa {to tokmu partijata znae{e odvreme-navreme da gi koristi negoviteuslugi za obezbeduvawe. Moè{e da re~e deka za nego e validen samo sudot naulicata, ama od dru`bata so lu|e koi kolku-tolku se razbiraat vo vladeewetona pravoto, sigurno doznal deka nie sme pravna dràva.

Moèbi tokmu tuka leì zagatkata zo{to Ace taka srde~no go pozdravimakedonskiot narod. Pravni~ki, nemu pritvorot mu istekuva na 24 ovoj mesec.Do toga{, pak pravni~ki, negovata presuda nema da stane pravosilna i }e morada izleze na sloboda. Moèbi vaka, Ace Ciganot ‡ herojot na na{ite ulicisaka{e da se prosti od nas.

2. Nema potreba od trevoèwe. Ako nemame interesni sudewa, barem pos-tojano si imame drama. Novata na repertoarot na politi~kata scena se vika

7 fevruari 1998

116

"Ve~era kaj pretsedatelot". Prvo pretsedatelot napi{a pisma do nekolku po-liti~ki partii so pokana za samit. Potoa politi~kite partii raspravaa, pazazedoa stavovi. Sega nekoi postavuvaat uslovi, pa pi{uvaat pisma {to se obja-vuvaat javno. Dramata prodolùva. Sega }e ~ekame reakcii. Nekoi mediumi }ego branat pretsedatelot, nekoi }e gi analiziraat pismata na partiite, nekoi}e baraat vnatre{ni neprijateli i narodot }e se zabavuva barem u{te edno de-setina dena.

Normalno e. Vo izborna godina ni trebaat drami za da se odrùva vnima-nieto na publikata. Zatoa i edna sredba {to se dogovara po telefon, za {to nemora nikoj da znae, osven tie {to po slu`bena dol`nost gi prislu{uvaat, segase pretvora vo kodo{ewe za kodo{ite, solewe pamet za toa {to e prioritet,poplaki i àlbi deka od minatite ve~eri nekomu mu se slo{ilo.

[teta ako samitot ne se odrì. ]e si raspravame za koridori, }e si seobvinime povtorno za srbomani i bugarofili, }e se skoncentrirame baraj}i godràvniot neprijatel vo najbliskiot do nas, }e se pla{ime kolektivno ako ne{topukne na Kosovo, }e si gi aktualizirame Gostivar, tetovskiot univerzitet,NATO i EU... Eh, da moè u{te Grcija povtorno da ni vovede nekoe embargo...

3. Vo takva situacija, koga bezbednosta ni e zagrozena i odnadvor i odnat-re, koj li u{te ima mo`nosti da razmisluva za privlekuvawe stranski pari.Iako, smetam deka kaj strancite bi pominale odli~no zatoa {to imame odli~naocenka.

Vo pretposlednoto izdanie na londonski "Ekonomist" e otpe~ateneden prilog za Balkanot, vo koj, nemale druga rabota, ami gi ocenuvalezemjite od regionot spored stepenot na korupcija. Vo ramkite na rangira-weto od 0 (bez korupcija) do 9 (najgolema korupcija), Makedonija dobila5,4 poeni. Kolku za sporedba, najnisko (ili najvisoko, zavisi koj kako gle-da na rabotite) e rangirana Slovenija so 0,7 korupciski poeni, potoa sle-duva Ungarija so 1,2, Hrvatska ima 4,0, a podobri (ili polo{i) od nas seAlbanija so 5,7 poeni i SR Jugoslavija so 7,4 korupciski poeni. Za Bosna iHercegovina nema podatoci.

Izvorite {to gi koristi "Ekonomist" se temelat vrz podatocite na Ev-ropskata banka za obnova i razvoj i na Me|unarodniot institut za stranskistudii. Misleweto na tie institucii, barem dosega, be{e mnogu va`no za na{a-ta vlada.

Ocenkata 5,4 moè da se tolkuva dvostrano. Ako tie vo me|unarodnitefinansiski institucii sî u{te mislat deka sme nedorasnati i na nas gledaatkako na prva~iwa vo osnovno u~ili{te, toa ti e isto kako da sme dobile "5plus". Arno ama, koga davaat pari , tie verojatno smetaat da im gi dadat na lu|e{to gi biduva barem za bruco{i na fakultet. A na fakultet ‡ se znae. So "pet-kata", definitivnono, sme padnale. Moèbi zatoa i postojano ni pora~uvaat:"Javete se na popraven slednata ispitna sesija!"

117

4. Vasil Tupurkovski }e pravel partija. Otidov eden den vo teniskiotklub "ABC" vo Skopje kade, velat, se sobirale partiskite kadri na Cile, koga‡ {to }e vidam. Ne edna, tamu se pravat edno~udo partii! Site kandidati zaidni ministri igraat partija ‡ tabla.

Velat deka na ova pole Cile }e treba malku poseriozno da poraboti. [tomisli toj, deka za edna uspe{na partija treba samo da go sledi sre}ata koga gifrla zarovite i da mu pa|a sekoga{ da bide bel, mesto crn. Fintata e koj prv }egi sobere site pulovi.

PISMO OD AVSTRALIJA

GLEDANO NAOPAKU

••••• Na Makedoncite ne vlijaat izopa~enite uslovi za ìvot

1. Koga ~ovek od centarot na svetot, vo koj neli, se nao|a Makedonija, }epristigne na pretposlednata stanica do krajot na svetot, nekoi raboti mu iz-gledaat izvrteno.

Avstralijancite se zanimavaat so pra{aweto dali da i go svrtat grbot namonarhijata i da proglasat republika. Denovive se odrùva ustavna konvenci-ja, koja ve}e ne se zamoruva so toa dali angliskata kralica naskoro }e bidezameneta so pretsedatel, tuku na koj na~in Avstralijancite }e go izbiraat id-niot {ef na dràvata. Velat deka mnogu silnoto dvièwe za Republika moèda se rascepi tokmu po pra{aweto dali pretsedatelot da go izbira parlamen-tot, ili narodot na neposredni izbori.

Najsilniot adut na privrzanicite za {to poskoro proglasuvawe Repub-lika Avstralija se Olimpiskite igri {to treba da se odràt vo Sidnej vo 2000godina. Igrite po pravilo gi otvora {efot na dràvata. Zna~i, niv }e treba dagi otvori angliskata kralica. Republikancite se zgrozuvaat od pomislata Olim-pijadata vo Sidnej da im ja proglasi za otvorena {ef na tu|a dràva. Za da ne seslu~i toa treba da se pobrza so izbor na pretsedatel na dràvata. Inaku, ostanaOlimpijadata neotvorena.

[to li bi pravel idniot pretsedatel na Avstralija otkako }e si ja zavr-{i odgovornata dràvni~ka rabota so izgovarawe na re~enicata "Gi proglasu-vam Olimpiskite igri za otvoreni"?, }e ~eka nova Olimpijada!? Da e pretseda-tel na Makedonija bi moèl da organizira razni samiti so politi~kite par-tii. Ama vo Avstralija toa bi bilo grozno zdodevna rabota. Ne samo zatoa {toverojatno na samitot bi do{le site partii, pa ne bi moèlo da se pravi podra-

14 fevruari 1998

118

mati~na prikazna, tuku, ednostavno, zatoa {to tuka partiskite lideri ne biimale za {to da raspravaat. Istoriskite samiti kaj pretsedatelot Kiro Gligo-rov se zanimavaat so odnosot na Makedonija i sosedite. Moète li da se zamis-lite kolku bi mu bilo zdodevno na avstraliskiot pretsedatel. Kakvi griì bimoèle da go ma~at {ef na dràva {to nema sosedi?

2. Vo Avstralija si e naopaku, {to bi rekle tuka{nite bitol~ani ‡"prudolugla". Logi~no, bidej}i kontinentot e od dolnata strana na planeta-ta, lu|eto se so glavite udolu. Vo zima e toplo, a na leto studi. Sonceto napladne, namesto od ju`nata strana, gree od sever. Na jug e postudeno, a nasever potoplo. Ju`niot veter nosi stud, a severniot gore{tini. Duri i re-kata {to te~e niz centarot na Melburn poradi blizinata na okeanot i pli-mata i osekata se premisluva ‡ polovina den te~e vo eden pravec, a polovinaden naopaku.

Vo takvi uslovi vistinski voshit zasluùvaat Makedoncite. Na niv nevlijaat ovie izopa~enosti. Tie stojat ispraveno. Isti se kakvi {to si bilekoga si do{le od Makedonija. Makedonecot si ostanuva Makedonec, kolku nekojda saka da go svrti naopaku. Tie si se karaat kade i da se. Da gi ima i samodvajca, vedna{ }e napravat dve kulturno umetni~ki dru{tva. Taka }e moè se-koj od niv da bide pretsedatel. I potoa dvajcata pretsedateli }e zboruvaat dekanivnite dru{tva treba da se smirat i da se obedinat i }e se obvinuvaat me|useb-no deka toj {to ne misli kako nego ne e za obedinuvawe.

Mediumite vo Makedonija se ispotresoa {to vo Avstralija imalo dveMakedonski pravoslavni crkvi. [to se dve crkvi za nad 70 iljadi Makedonci?Koga na samo dvajca Makedonci im trebaat dve kulturno-umetni~ki dru{tva,moète da si zamislite kolku dru{tva im treba na tie 70 iljadi!? Vo Avstrali-ja premnogu se ìvee individualisti~ki, a nie sme dru{tven narod. Moèbitokmu zatoa ima edno ~udo makedonski dru{tva. Me|u makedonskite dru{tvaima posebni bitolski dru{tva, posebni prilepski dru{tva... Pa ima egejskidru{tva, belomorski dru{tva, skopski dru{tva, skopsko-selski dru{tva... Itie postojano se obiduvaat da se obedinat.

3. Se se}avate li na soobra}ajkite na premierot Branko Crvenkovski ipotpretsedatelot na Vladata Dimitar Buzlevski? Mene mi tekna na niv, kogavo Melburn ja slu{nav prikaznata za eden soobra}aen prekr{ok na premierotna dràvata Viktorija, po koj policaecot {to mu napravil zapisnik i mu nap-latil kazna ostanal bez rabota.

Makedonija vo odnos na Avstralija, koga e vo pra{awe za{titata na pra-vata na policajcite {to pravat zapisnici za soobra}ajnite prekr{oci na fun-kcionerite, ubeden sum e mnogu podemokratska zemja.

Premierot na Viktorija Xef Kenet, bil faten na radar od soobra}ajna-ta policija koga go vozel sopstveniot "mercedes" so brzina od 146 kilometri na~as. Siroma{kiot policaec {to naletal na zabrzaniot premier mu naplatil

119

pari~na kazna i potoa bil suspendiran. Spored propisite, za takov prekr{ok,na voza~ot trebalo da mu se odzeme voza~kata dozvola. Policaecot ostanal bezrabota, ne zatoa {to se osmelil da go kazni premierot, tuku zatoa {to ne posta-puval spored zakonot i ne go kaznil so kaznata {to ja zasluìl.

4. Ima u{te edna interesna prikazna za soobra}aen prekr{ok, povrzanaso porane{niot federalen premier Bob Houk. Izleguvaj}i od nekakov vaènnastan, pred golem broj novinari i fotoreporteri koi go ~ekale pred zgradata,premierot vlegol vo slu`beniot avtomobil, sednal napred na mestoto na sovo-za~ot i zaboravil da se vrze so sigurnosniot remen. Izopa~enite avstraliskinovinari napravile vistinski skandal, objavuvaj}i gi fotografiite na premi-erot, koj ne samo {to sedi tamu kade {to ne mu e mestoto, tuku pravi prekr{okza koj {to obi~niot gra|anin bi platil kazna od 165 dolari. Ne moèj}i da goizdrì pritisokot na javnosta za{to daval lo{ primer, premierot moral javnoda í se izvini na nacijata.

Na{ite politi~ari vakvo ne{to ne bi moèle ni da zamislat. Ne dekase opredeleni za nevrzuvawe. Tuku, kolku {to ima zakoni, {to i samite ne gipo~ituvaat, ne }e moàt ni{to drugo da rabotat, tuku celo vreme }e mora dase izvinuvaat.

PISMO OD AVSTRALIJA

AVSTRALISKA TRAVIJATA

••••• [to republika }e bide Avstralija, bez vostanie?

1. Ne ni moèv da zamislam kolku zdodevna dràva bila ovaa Avstralija.Te{ko na novinarite koi, aj {to se frustrirani {to nemaat sosedni dràvi,tuku moraat da si baraat problemi tamu kade {to nie, dràvotvornite vo Ma-kedonija ne bi gi ni zabeleàle. Sedej}i ovde, vo Melburn i is~uduvaj}i se natemite koi gi sekiraat na{ite kolegi, se ~uvstvuvam bespolezen i totalno ne-interesen vo odnos na na{ite sudski procesi, na{ite {trajkovi, na{ite kara-nici so sosedite, na{ite novi partiski pregrupirawa... Ne deka i ovie, na kra-jot na svetot, nemaat sudski procesi i {trajkovi, ama nekako im se svrteni nao-paku. Rabotnicite {trajkuvaat, ama ne zatoa {to ne zele plata, tuku zatoa {tobaraat pogolema plata. Zbesnati!

Moète da zamislite {to bi dale, na primer, za edna Sowa Nikolovska iza edna afera TAT. Kolku bi bile sre}ni, ako im {trajkuvaat pilotite na avi-okompanijata "Kvantas"? Ili, ako najgolemata opoziciona partija odbie da dojde

21 fevruari 1998

120

na kafe-muabet kaj premierot? Da moàt, tie ovie raboti i bi gi izmislile,ama nemaat tolku ~uvstvo za imaginacija.

2. Vo edna takva zdodevna sredina denovive mora{e da nastrada javniotobvinitel na dràvata Viktorija, gospo|ata Jan Vejd, za{to so dràvna kre-ditna karti~ka platila bilet za opera. Gospo|ata u{te minatata godina bilana slu`ben pat vo London i ja zamolila hotelskata slu`ba za rezervacii da íobezbedi bilet za Verdievata "Travijata". Hotelot toa go knièl na slu`bena-ta smetka na javniot obvinitel i operata í presednala.

Umetni~ki raspoloènata obvinitelka znaela deka od toa moè da iz-buvne skandal i pobrzala vedna{ da gi uplati 100-te dolari, kolku {to ~inelbiletot, na smetkata na dràvnata kreditna karti~ka. No, xabe. Opozicijatavedna{ reagira{e so ~udewe, kako moèla ènata koja {to spored nejzinatafunkcija treba da vodi smetka za po~ituvawe na pravoto, da gi kr{i pravilatana Vladata. Koga ima{ opozicija koja nema druga golema dràvni~ka misija zaspasuvawe na nacijata i novinari {to se zdodevaat, ni{to ne ti vredi. Sporedpravilata za odnesuvawe na vladinite slu`benici, dràvnite karti~ki ne sme-at da se koristat za li~ni potrebi "pod nikakvi okolnosti". Tro{eweto parisobrani od danocite na gra|anite za li~ni potrebi, vo Avstralija e najgolemgrev koj ne moè da se prosti duri i ako parite vedna{ se vrateni.

Moète li da si zamislite {to bi se slu~ilo vo Makedonija, ako novina-rite otkrijat deka nekoj vladin slu`benik na dràvna smetka oti{ol v teatar.Ni{to. Ne samo zatoa {to na{ite politi~ari ne gledaat operi, za{to termi-not na pretstavite se sovpa|a so terminot za "Kasandra", tuku zatoa {to tro-{eweto dràvni pari za li~ni zadovolstva ne pretstavuva nikakov grev. Zo{-to sme gi izbrale, ako ne za da ni gi tro{at parite? Ne ~ini samo toa {to podelovnite ve~eri, na koi sigurno se zamoruvaat razmisluvaj}i za dràvata, giudiraat slu`benite vozila. Zatoa, namesto da odat vo kafeana, neka odat sona{ite pari na opera. Tamu }e zaspijat, pa posle odmoreni }e vozat do doma.Naspani, }e moàt i drugiot den uspe{no da nî vozat. A nie }e prodolìme daspieme. êsno sme si platile za toa.

3. Premierot na Viktorija, Xef Kenet, pobrza da zastane vo odbrana najavniot obvinitel, nare~uvaj}i gi novinarite "tolpa zdodevni lu|e koi nemaat~uvstvo za realnosta". Vakvata nervozna reakcija na premierot ne e bez osnova.Pred desetina dena i samiot toj be{e staven na tapet, poradi nekoi kreditnikarti~ki {to gi koristela negovata sopruga. Siroma{kiot, po 25 godini brakvo koj izrodil 4 deca, }e mora da se razveduva.

Cela nedela pred soop{tuvaweto na razvodot, se {irea glasovi deka ne-govata sopruga Felisiti, izmorena od politikata na nejziniot ma`, mu posta-vila ultimatum. Ili na 2 mart, koga toj }e napolni 50 godini, }e ja ostavi poli-tikata, ili ènata }e go ostavi nego. Me|utoa, Kenet e re{en da ostane premi-er na Viktorija barem do slednite izbori, vo 2000 godina.

121

Na Felisiti i zdodealo postojano da ìvee pod nadzor na novinarite.Pred krajot na minatata godina, tie otkrija deka taa kupila o~ila za sonce od300 dolari, koristej}i ja vladinata kreditna karti~ka. Skandalot so tro{ewe-to na parite na dano~nite obvrznici vedna{ otkri i drugi pikanterii svrzaniso rastro{enosta na soprugata na premierot. Na javnosta vedna{ po~na da ípre~i toa {to Felisiti vozela "BMV", a osobeno otkako se dozna deka go dobi-la besplatno "za promotivni celi". Taa mora{e i da ja zatvori reklamnata agen-cija po obvinuvawata deka dobivala primamlivi zdelki od vladini institucii.

Avstraliskite novinari navistina ìveat nadvor od realnosta, kako {togi obvinuva viktoriskiot premier. Makedonskite novinari se realni, pa zatoai ne postavuvaat neva`ni pra{awa. Kaj bi ni bil krajot ako ja proveruvamesmetkata na sekoja sopruga ili }erka na nekoj biten politi~ar, {to ~esto jagledame kako si izbira garderoba vo "Jukan" ili "Orka ekskluziv" vo Skopje.Ili, da postavuvame pra{awa kolku pari ~inat "polata" i "golfovite" od "Asi-ba i MG". Kako da e toa va`no sega koga propadna zdelkata so "Audi".

Druga rabota e {to kaj nas nema {ansi da se razvie afera so kreditnikarti~ki. Na{ite politi~ari rabotat so ke{.

4. Vo takva nezdrava sredina za rabota i ìvot vo Avstralija, najuspe{nose snao|aat Makedoncite. Ba{ im e gajle za o~ilata na gospo|ata ministerka iza operata na javnata obvinitelka. Si imaat tie svoi operetki. Gi sobira vla-dikata Petar na stadion i si donesuvaat rezolucii. Vremiwata se menuvaat.Namesto revolucioneren, sme stanale rezolucioneren narod. A i ovde{natavlada nekako ne mi izgleda nakloneta kon revolucionerni re{enija. Avstrali-ja }e stane republika, a nikoj ne pomisluva na vostanie.

PISMO OD AVSTRALIJA

\UBRETO DOMA

••••• Celosna zabrana za palewe poàri

1. "Ve molime nosete si go |ubreto doma!", stoi zapi{ano na edna tablapokraj plaàta vo Portsi, na 70-tina kilometri od Melburn. Kade se ~ulo ividelo |ubreto da se nosi doma? Pa |ubreto e za da ne se ~uva v ku}i. Kako moitesosedi vo Skopje si gi frlaat }esite od balkon. Ili, koga se odi na piknik, koje lud da si gi sobere ostatocite od hranata i {i{iwata vo kola i da si gi nosidoma? ]e si gi ostavime prirodno da se recikliraat. Arno ama, za nepo~ituva-we na toa {to e napi{ano na tablata na plaàta na okeanot se pla}a kazna od 4

28 fevruari 1998

122

iljadi dolari. Toa e pove}e od ednomese~na zarabotuva~ka na pripadnik na taka-nare~enata sredna klasa vo Avstralija. Pa ti poveli i sledniot pat ostavi go|ubreto na plaà. Dràvata }e najde pari da go is~isti. Od kaznite na tie {tose kako tebe. Mislite li deka Avstralijancite se ne{to mnogu posovesni odnas? Ne veruvam. Samo {to tuka sovesta se kupuva. Na primer, onoj {to }e pro-dade alkohol, ili ednostavno }e go ponudi so pija~ka nekomu {to e ve}e pijan, }e"zaraboti" kazna od 5 iljadi dolari. Taka stoi zapi{ano vo sekoja kafeana. Ili,ako prodava~ot vo trafika za vesnici prodade cigari na maloletnik, }e ostanepokus za 3 iljadi dolari i }e ja izgubi dozvolata za prodavawe cigari. Ako napristani{teto pi{uva deka plivaweto e zabraneto i deka za toa se napla}a kaz-na od 3 iljadi dolari, toa si ima svoe objasnuvawe. Verojatno dràvata presme-tala deka tolku }e ja ~ini ako ti isprati spasitel ako se davi{. Za kaznite vosoobra}ajot i da ne zboruvame. Avstraliskata policija kaznuva i za zboruvawena mobilen telefon dodeka se vozi, za frlawe cigara niz prozorec, pa duri i za{izi~ko vadewe na rakata niz prozorecot. Dali Makedonija moè nekoga{ dastane taka ~ista i sredena kako Avstralija? So ogled na istoriskite okolnos-ti, ne e za veruvawe. Za{to, Avstralija e formirana od zatvorenicite na Obe-dinetoto Kralstvo pred 200 godini. Normalno e deka tie se nau~eni da ìveatso kazni. A Makedonija ima nekolkuvekovna slobodarska tradicija. Kaznite sene{to sprotivno na na{iot slobodarski duh. I posle tie }e ni vikaat deka ima-le demokratija, a nie sme nemale. Kakva e taa demokratija {to go gu{i osnovno-to ~ovekovo pravo da ne so oslobodi{ od |ubreto koga saka{?

Sepak, moèbi ima nade`. Ako vo Avstralija kaznite gi izmislile biv-{ite kriminalci, toga{ i nie bi moèle za edno 200 godini da staneme bogatikako niv. Barem za kriminalci ne treba da se àlime. Gi imame dovolno za da nismislat soliden sistem. Samo {to pred toa }e treba da odat v zatvor. Tamu }enau~at da ìveat so kazni. Koga }e izlezat i samite }e smislat kazni za da si giza{titat sopstvenite pridobivki.

2. Eden slu{atel na privatnoto radio 2 NBC vo Sidnej {to emituva prog-rama na makedonski jazik mi postavi pra{awe: "Zo{to vie vo Makedonija ne jaobedinite Makedonija?". Se obidov da objasnam ne{to za Evropskata Unija, glo-balnite svetski procesi, NATO, ama ne biva. "Zo{to ne ja obedinite Makedo-nija kako {to Germancite ja obedinija Germanija?", be{e uporen toj. Posle sejavi drug slu{atel {to zboruva{e za sindromot na makedonsko samouni{tuva-we. Mol~ev.

Ekspedicijata na KUD "Aleksandar Turunxev" od Bitola, {to denovivegostuva so koncerti niz Avstralija e malku razo~arana zatoa {to na nivnitenastapi nema tolku publika kolku {to o~ekuvale. Edno makedonsko dru{tvo muse nalutilo na dru{tvoto {to go organiziralo gostuvaweto na bitol~ani i seganekoj im se javuva na lu|eto da go bojkotiraat koncertot za toj "drugiot" da nezeme pari. Ne znam dali na gospodinot od Sidnej {to se javuva{e za obedinuva-

123

weto }e mu zna~i ne{to ovoj primer, ama toj sigurno pove}e od nas koi ìveemevo Makedonija znae kolku vo posledno vreme se ispodeleni Makedoncite vo Avs-tralija. Ednite ne zboruvaat so drugite, se kodo{at me|usebe, si gi bojkotiraatnastanite. Ne e samo crkvata podelena. So nea zamrea i aktivnostite na penzio-nerskite dru{tva, na dopolnitelnite nastavi na makedonski jazik, na folkor-nite sekcii... [to bi moèle gra|anite od Makedonija da o~ekuvaat od tuka{-nite Makedonci, kako lojalni gra|ani na ovaa dràva i primerni glasa~i zatuka{nite partii, koga e vo pra{awe na primer diplomatskiot spor so Avstra-lija za otvorawe makedonska ambasada vo Kanbera? Ni{to, koga tuka{nite, "pri-rodni ambasadori" ne moàt zaedno da otidat i na eden najobi~en koncert nanarodna muzika. Eden gospodin razo~arano mi re~e: "Pa nie ne moème da sesobereme zaedno ni na eden skromen miting da demonstrirame. Vedna{ nekoj }ese javi i }e im re~e ‡ ne odete so niv, tie se so vladikata, ili tie se protivvladikata, seedno".

3. Na dràvnoto etni~ko radio SBS {to emituva programa na 65 jazici,na vestite na makedonski jazik javuvaat deka na sila e totalna zabrana za pale-we poàri!!! Zna~i li toa deka odvreme navreme se dozvoluva palewe poàri!?Ili, pak mali poàr~iwa {to moàt da se kontroliraat!? Ili, moèbi smeatda se palat i golemi poàri, ama samo na odredeni mesta. Podocna sfativ dekase raboti za nespreten prevod na celosnata zabrana za palewe ogan na otvorenomesto {to vladata ja donese koga temperaturata be{e 37 stepeni i duva{e silenvetar. Patem, za "palewe poàri" za vreme na zabranata moè da se dobie kaznaod 10 iljadi dolari i tri godini zatvor. Sepak, moèbi gafot na programata namakedonski jazik i ne e gaf. Moèbi redakcijata ja upotrebuva taa formulaci-ja imaj}i ja na um istoriskata pozicija na Republika Makedonija. Neli, Balka-not e bureto so barut, a Makedonija fitilot {to moè da go zapali poàrot.Taka {to ne se raboti za gre{ka vo prevodot. Koga veli totalna zabrana za pa-lewe poàri, novinarkata se griì da ne izgori Makedonija.

FOTOROBOT

••••• Alternativata na "Galija" se vika "Begalski kamp"

1. Bumerangot e aborixinska izmislica, ama nema razlika dali se frlavo Avstralija, ili vo Makedonija. Koga toga{, se vra}a i te udira po glava. Pada pominale i pove}e od tri godini.

Silniot udar, vedna{ po pobedata na toga{niot Sojuz za Makedonija, kojkon krajot na 1994 godina po "na{ki" si go vikavme ‡ "Hard rok", denovive sevra}a vo likot i deloto na Roli Jakupovi}, ~ovek so golem ugled vo nekoi skop-

7 mart 1998

124

ski krugovi ~ie{to ime se povrzuva{e so demoliraweto na poznatata skopskadiskoteka. Sî si be{e ubavo zamisleno. ]e se vikne ~ovekot zadolèn za obez-beduvaweto na predizbornite mitinzi niz Makedonija da go napadne Fr~koski,so kogo avtorot na emisijata vo Sitel e vo sudski spor. Arno ama, legendarniotRoli }e se prizanese vo ulogata {to mu e dodelena, pa tolku }e po~ne da gobrani premierot, taka {to bumerangot udira direktno po glavata na Branko.

E pa koj mu e vinoven {to si ima takvi prijateli, so koi eden den sedizaedno vo "Zlatna viqu{ka", a drugiot den istite izleguvaat na televizija i seper~at deka imaat vlijanie vrz kadrovskiot sostav na Vladata, bidej}i mu vika-le: "Maliov ne se snajde najdobro na mestoto minister za vnatre{ni raboti, dajda go stavime na drugo mesto". Moèbi Branko ne gi prifatil sugestiite naprijatelite, ama }e trpi, vo ime na prijatelstvoto i vo znak na blagodarnost{to dru{tvoto na Roli go primilo da igra fudbal so niv. Moèbi i Roli nep-ravedno bil pritvoren, za{to ne se sobrale dokazi deka toj bil voda~ na grupa-ta huligani {to go demoliraa "Hard rok", ama sega barem e dokaàno deka pre-mierot i ministerot za odbrana Lazar Kitanovski, koga sedat vo kafeani, iz-biraat dru{tvo, a bogami i ne sportuvaat so kogo bilo.

2. Pretsedatelot na Republikata Kiro Gligorov, za poslednoto izdaniena "Puls" ni pora~a kakov pretsedatel treba da izbereme, koga nemu }e mu zavr-{i mandatot. Ne sum mnogu upaten, ama sigurno i Bil Klinton, edna godinapred da mu zavr{i mandatot, }e im pora~a na Amerikancite za kakov iden pret-sedatel da se opredelat.

Pretsedatelot ima pove}e èlbi, koga stanuva zbor za konstrukcijata nanegoviot naslednik. Sega seto toa }e treba dobro da se obraboti i na javnosta daí se servira edno kompaktno, no ednostavno re{enie. Dobro e {to strancite, zavreme na istragata na atentatot, na MVR mu podarija kompjuter za pravewe fo-toroboti. Stru~wacite, vrz osnova na iskaùvawata na Gligorov, }e napravatfotorobot na negoviot naslednik. Kojznae, moèbi po tolku ve`bawe za prave-we fotoroboti za mo`nite atentatori, ovoj }e bide uspe{en.

Na kadrovskata komisija od "Zlatna viqu{ka" }e í se dadat nekolku va-rijanti, a taa }e napravi potesen izbor. Sî u{te e rano da se zboruva, ama ednoe sigurno. Komisijata ne smee da si igra so osnovnite strategiski opredelbi zalikot na noviot pretsedatel. Prvo, foto robotot na idniot pretsedatel na Ma-kedonija ne smee da ima musta}i i ne mora ba{ da bide nekoja krupna figura,za{to krupnite raboti ve}e se zavr{eni. Ako zboruva na dijalekt, podobro e davrti nakaj isto~nite, a nikako nakaj ju`nite dijalekti. I tuka moè da se nap-ravi gre{ka, pa na kompjuterot treba da mu se dade komanda, i pokraj pogodeni-ot dijalekt da ne "isfrli" kako mo`no re{enie nekoj biv{ premier. [to seodnesuva do bradata,naslednikot na Gligorov moè da ja ima, ama samo vo slu~ajpostojano da kima so glavata, prepravaj}i se deka razbira sî. Osobeno vnimanietreba da se obrne na kosata. Pro}elavi ne doa|aat predvid. Pretsedatelot mo-

125

è da ima bela kosa, ama samo vo slu~aj da se vika Tito. A {to se odnesuva do toadeka na negoviot izbor ne treba da ima vlijanie od nadvor, najdobro e Crven-kovski da prestane da igra ko{arka so amerikanskiot ambasador, tuku da seskoncentrira na fudbalot so Roli.

Vo opisot na idniot pretsedatel na Republika Makedonija, Gligorov za-boravil samo edna rabota {to moè da go zbuni kompjuterot. Dali negoviotnaslednik }e mora da gi zeme i sovetni~kite od kabinetot, ili }e mu bide dade-na sloboda na izbor?

3. Nema samo SDSM problemi so bumeranzite, tuku i VMRO-DPMNE ne-ma kaj da bega koga nekoj {to zalutal me|u niv, nekontrolirano }e po~ne da serasfrluva so izjavi. Kojznae, moèbi sekoga{ koga od zakoraveni komunististanuvaat zakoraveni VMRO-vci, lu|eto li~at na generalot Mitre Arsovski.

Ajde toa {to ARM saka da ja prekrsti vo nacionalna armija na Makedoni-ja, a pritoa da ne go sfatime kako {to go sfativme ‡ deka bara ednonacionalnavojska, da go ostavime nastrana. Kojznae, moèbi imal ideja imeto da mu li~i naJugoslovenskata narodna armija. Ama, objasnuvaweto deka ARM bila armija nadràvata, a dràvata bila vlasta, a nacionalnata armija }e bila armija naddràvata ne veruvam deka bi pominalo i vo Ju`na Amerika.

Vo takva armija, Mitre Arsovski }e bide nad dràvata. Bidej}i, sporednegovite sfa}awa, dràvata e isto {to i vladata, Mitre so svojata vojska }emoè da ja urne sekoja vlada {to ne mu se dopa|a.

4. Vo popularnata kafeana "Galija" na Fufo stanuva pretesno. Na ednado druga masa sega sedat lu|eto od LDP i ~lenovite na inicijativniot odbor napartijata na Cile. Fufo }e mora da pobrza so otvoraweto na novata kafeanasproti "Galija". Ostavi toa {to Andov veli deka nema prostor za novi partii.Za novi kafeani mesta ima. Za Demokratska alternativa, i novata kafeana }edojde kako alternativa na "Galija". Fufo ve}e í dal ime, ama ne e lo{o da raz-misli za nekoja nova varijanta. Cile veli deka kaj nego }e prebegaat razo~ara-ni ~lenovi od site partii. Bi moèlo kafeanata da se vika ‡ "Begalski kamp".

PRIRODA I OP[TESTVO

••••• Ako tolku sakame stranska vojska, zo{to gi izbrkavme Germancite?

1. Od momentot koga ministerot za nadvore{ni raboti Blagoj Hanxiskipobedonosno izjavi deka Sovetot za bezbednost ja uvidel svojata gre{ka kogadonel odluka za prestanuvawe na mandatot na UNPREDEP, Makedonija prostone moè da se smiri od sre}a {to i natamu nezavisnosta }e ni ja ~uva stranskavojska. Kako eden vid pokajanie za grevovite, zemjite ‡ ~lenki na Sovetot sega

14 mart 1998

126

}e moraat da ni najdat soodvetna vojska i po 31 avgust. Barem toa moàt da gostorat, ama }e moraat da se posramotat i ponizno da kimaat so glavata sekoga{koga Hanxiski }e im otse~e: "Gledate, Makedonija be{e vo pravo koga vi vele-{e deka na Kosovo, koga-toga{ }e pukne".

Eufori~noto raspoloènie, predizvikano od faktot deka, najverojatno,strancite i vo idnina }e ostanat da ni gi ~uvaat granicite, se {iri so nekon-trolirana brzina. Ne e za veruvawe deka radosta }e zapre samo na ozarenitelica na voditelite na TV-dnevnicite koga gordo soop{tuvaat "Makedonija be-{e vo pravo", ili ovoj sve~en moment za makedonskata dràvnost }e najde svoemesto i vo reformata na obrazovanieto. Zo{to nitu eden avtor na detski pes-ni~ki sî u{te ne napi{al stihovi "i da vrne, i da vee i bura da kosi, UNPREDEPmir ni nosi"? Istoriskata pobeda na Makedonija vo dokaùvaweto deka bilavo pravo }e mora da se zabeleì vo u~ebnicite po "Zapoznavawe na prirodata iop{testvoto". Dosta gi maltertiravme decata so komiti i partizani ‡ toa edale~na istorija i tie za toa ne se se}avaat. Sega treba da u~at za dobrite ~i~-kovci {to denono}no bdeat nad nivniot miren son, a do{le kojznae od kade.

Koga ve}e tolku se raduvame na stranska vojska, ne znam zo{to na{itepred pedeset i kusur godini gi brkale Germancite. Ama, koj da znae deka neko-ga{ Amerikancite i Germancite }e bidat zaedno. Bidej}i odbranata na neza-visnosta ni e povrzana so stranska vojska, moèvme da si bideme nezavisni u{-te pred pedeset godini. ]e po~ekavme nekoe vreme da se smirat Germancite soAmerikancite, ama zatoa ne samo {to }e bevme nezavisni tuku sega ve}e }e bev-me vo Evropskata unija i }e í stavavme veto na Grcija, sî dodeka ne si go prome-ni stavot okolu na{eto ime.

2. I pokraj toa {to go kutnavme Sovetot za bezbednost na kolenici, nietaka lesno ne se zadovoluvame. Odime ponatamu i }e barame sankcii za SR Ju-goslavija.

Eh, da moè da popu{tat Kina i Rusija, pa da mu drmnat nekoe embargo naMilo{evi}... Nie sme tuka, pak da mu pomogneme. Gi imame vrskite i kontaktiteod pred nekoja godina, granicata ne e odbeleàna, pa moè da se {vercuva kade{to saka{, UNPREDEP }e se pravi slep za da moè kolku-tolku da ja isperegre{kata na Sovetot za bezbednost, a i vlasta u{te ne e smeneta, pa }e moè taaodgovorna rabota da im se dodeli na istite lu|e {to so uspeh ja vr{ea i prednekoja godina. Sigurno ve}e parite im se pri kraj. Moè }e dadat nekoe denar~eza penzii i za socijala. Nema smisla, neka se `rtvuvaat malku, idat izbori. Aba{ e dobro pred izbori da ni trgne rabotata. Em }e ni vikaat deka uspevame dapreìveeme blagodarej}i na nivnata ume{nost da nî vodat i vo nenormalni uslo-vi, em svetot }e zamiùva pred dopolnitelnite izvori za finansirawe.

I posle nekoj se somneval deka Makedonija nemala da gi poddrì merkitena Kontakt-grupata!? Nema da gi poddrì!!! So dve race, ako treba, }e glasameza najstrogi sankcii kon Belgrad.

127

3. So Srbite }e se skarame zatoa {to na mitingot za poddr{ka na Alban-cite od Kosovo na plo{tadot Makedonija vo Skopje be{e zapaleno jugosloven-skoto zname, vo kombinacija so skandiraweto za t.n. osloboditelna armija naKosovo. Plus, na binata bea naredeni re~isi site ministri i zamenici minis-tri od PDP i pratenicite od PDP i DPA. [to e tuka nekade ‡ okolu tretinaod vlasta vo dràvata.

Policijata u{te ne gi identifikuvala licata {to go palele znameto natu|ata dràva. Toa ne be{e slu~aj so onoj nesre}nik I~o {to na Ilinden mina-tata godina go gaze{e znameto na Republika Makedonija na Me~kin Kamen i{to be{e ekspresno osuden. Ima razlika me|u dvata nastana. Ne samo zatoa {tovo Kru{evo se skvernave{e na{eto, a vo Skopje tu|o zname. Pra{awe e za{topolicijata uspea da go fati I~o, a ne moè da gi fati pala~ite od mitingot voSkopje. Verojatno zatoa {to me|u demonstrantite vo Kru{evo imalo pove}epolicajci, koi }e vardat na tolpata. A vo Skopje nema{e potreba od toa. Nemabelki policajcite da gi fa}aat ministrite od PDP. Kru{evskiot miting be{epod kontrola na VMRO-DPMNE, a skopskiot pod kontrola na vlasta.

4. Pravdata be{e dosti`na i za dra~evkata Srebra, koja so nepoznata te~-nost od ustata go isprskala pretsedatelot za vreme na minatogodi{noto ilin-densko proslavuvawe vo Kru{evo. Srebra dobi pet meseci zatvor ‡ uslovno.Toa zna~i deka vo narednite pet meseci, Srebra ne smee da go prska pretsedate-lot so nepoznata te~nost.

Javnosta e nezadovolna od istragata za slu~ajot Srebra. Kako moè{e, ipo tolku vreme, istragata da ne otkrie so kakva te~nost bil prskan pretsedate-lot.

5. Vo Bitola VMRO-DPMNE osvoi deset sovetni~ki mesta, i Qub~o iDosta pro{etaa niz [irok sokak da ja proslavat pobedata. Petar Go{ev odràpres-konferencija i se pofali deka so sedumte mesta na LDP, opozicijata po-bedila. SDSM e, isto taka, zadovolen, za{to {est mesta (samo edno pomalku odLDP), po TAT i sudskite procesi vo gradot vo koj Branko Crvenkovski ne stap-nuva, a drugite koga odat, gi nosat na Pelister, e duri i pove}e od pobeda. Sitese pobednici. Ja pobedija Bitola.

6. Zo{to se diga tolkava vreva deka pobedata na Vlado Janevski na izbo-rot na pesna za Evrovizija bila namestena. Pa kaj nas se mestat parlamentarniizbori, a ne pesna na Evrovizijata.

Jas li~no pogolema vreva bi krenal za izmamata {to na glasa~ite im janapravija Makedonskata radio televizija i Makedonskite telekomunikacii. Bi-duva{e li otposle da javat deka impulsot za glasaweto bil {estpati poskap odnormalniot telefonski impuls?

128

SVETI MAÊNICI

••••• So zakonot za denacionalizacija nema da se vra}a ni{to

Za vreme na poslednite pretsedatelski izbori vo SAD, vo esenta 1996 go-dina, edna grupa makedonski novinari be{e primena od odgovornata slu`beni~kaza Makedonija vo Stejt departmentot. Slu{navme mnogu ubavi raboti za na{atazemja, deka demokratskite odnosi dobro se razvivaat, deka imame harmoni~ni me-|unacionalni odnosi, deka privatizacijata napreduva, deka so sosedite re~isi inemame problemi.. . Odedna{, srede izlagaweto na slu`beni~kata, eden od grupa-ta novinari digna raka i ja prekina so pra{aweto: "Izvinete, dali zboruvate zaistata zemja vo koja ìveeme nie, ili moèbi sme ja zgre{ile kancelarijata?"

Kakvi sme neblagodarni, sega bi moèle i na zamenikot na dràvniotsekretar Strob Talbot da mu prefrlime deka ja zgre{il dràvata vo koja pres-tojuva{e pred nekolku dena i deka govorot {to go pro~ita vo MANU mu bilpodgotven za nekoja druga dràva. Ama, toa ne drì. Gospodinot gi spomenuva-{e Ohrid, Kiril i Metodij, pastrmkata. Dobro, ne gi spomena Bitola, GoceDel~ev i ajvarot, ama toa ne e pri~ina da mu se nalutime deka ne nî poznava ba{najdobro. Ima vreme, }e ne nau~i. Vpro~em, neli tokmu toj den dozna deka voMANU nemalo nitu eden Albanec ‡ akademik.

Nekoi moèbi }e tvrdat deka so govorot na Talbot, navistina, imalo ne-koja gre{ka. Deka moèbi mu go podmetnale slu`bite na Vladata. Drugi ve}eiskomentiraa deka bi bilo dobro Strob Talbot da navrati vo "zemjata na ~uda-ta" nekade naesen, vo ek na predizbornata kampawa za da mu pomogne na SDSM.I toa e zlobna insinuacija. Zar treba{e da dojde nekoj amerikanski funkcio-ner, da odrì predavawe, i nie da staneme svesni kolku ubavo ìveeme. Nie toago znaeme mnogu podobro od nego.

Ubavo e {to nî potseti na Kiril i Metodij. Zatoa {to nie ne sme svesnideka imame istoriska misija, sli~na na misijata na hrabrite monasi {to trgna-le na pat niz sega{nite ê{ka, Rusija, Ukraina, Slova~ka i im pomognale da seotvorat kon nadvore{niot svet. Zatoa i sme si gi proglasile na{ite Kiril iMetodij za svetci. Amerikanskiot gostin ni gi otvori o~ite i ni ukaà deka ina{eto sega{no ~ekorewe kon Evropa i otvorawe kon nadvore{niot svet e postapkite na Kiril i Metodij. Kojznae, moèbi po nekolku veka, i nas }e nîproglasat za svetci. Kako li }e nî vikaat, em da ne se nalutat tie {to nî vodatpo pati{tata na sv. Kiril i Metodij em da im se oddade priznanie na tie {to sema~at na toj pat? Moèbi, "Sveti SDSM i dva miliona ma~enici" bi bilo naj-soodvetno ime!?

Sega e jasno zo{to Makedonija ~eka{e da bide posledna koja }e go donesezakonot za denacionalizacija. Vrede{e da se ~eka, za{to, kone~no, dobivme ori-

21 mart 1998

129

ginalen zakon. Takvo ne{to ne e videno dosega. Zakonot predviduva vra}awe nanepravedno odzemenite imoti, na toj na~in {to nema da se vra}a ‡ ni{to.

Teoretski gledano, nekoj {to se rodil tokmu vo vremeto koga mu bileodzemeni imotite na negovite roditeli, bi moèl da o~ekuva nekakov nadomes-tok koga }e napolni 90 godini. Teoretski gledano, ako negovite imale golemiimoti, toj }e se zadovoli so 60 otsto od vrednosta na imotot, ama da gleda da nemu e povisoka od 100 iljadi marki i neka po~eka do 2000 godina i neka po~ne dagi sobira parite za tamu nekade vo 2030-tata da si kupi dvosobno stan~e. [to }emu e pove}e na 90 i kusur godini!? Ba{ka i ne zasluìl {tom ~ekal da napolni90 godini, a ne zarabotil ni za eden stan, ama ajde, dràvata e pravedna, pa nekaja iskoristi.

Za ministerot Taki Fiti sosema e neva`no deka zakonot, ako se usvoi, }ebide neustaven. Opravduvaweto e deka toa e "specijalen" zakon. Zna~i, zakon{to í treba na vlasta zatoa {to e pritisnata od nadvor, a {to ne mora da zna~ideka }e se primenuva, bidej}i, ako ve}e ne go ospori Ustavniot sud, moèbi }epadne vo idniot sostav na Sobranieto. Do 2000 godina, sepak, ima u{te dve godi-ni.

Zakonot treba da se donese za da se ispravi edna istoriska nepravda. Ama,izgleda deka najte{ko se isprava nepravdata {to samiot si ja napravil. Nikojne go tera{e SDSM da se povikuva na kontinuitetot na stariot SKM i na u{tepostarata KPM. Koga treba{e da se zadrì imotot na starata partija, toa be-{e dobra investicija. Ama sega, koga treba da se vra}a imotot {to starata par-tija go zela na vremeto, izleguva deka nepravdite bile mnogu krivi, pa sega ete{ko da se ispravat.

Treba da se razbere ministerot Taki Fiti. Najva`no e koga toj veli dekaso ovoj zakon se izrazuva voljata na dràvata za vra}awe na imotite na gra|ani-te. E pa, koga ve}e dràvata ima dobra volja, moàt li nejzinite dràvjani dabidat tolku neblagodarni? Neka pokaàt i tie dobra volja kon dràvata i nekase otkaàt od imotite.

Dràvata, navistina, ponekoga{ ima golemi problemi so neblagodarni-te gra|ani. Na primer, so socijalnite slu~ai. Zamislete, se registriraat kakosocijalni slu~ai, primaat pomo{, a doma imaat avtomobil. I {to e u{te pos-tra{no, namesto da go registriraat i da í platat na dràvata , tie si gi ~uvaatkolite za xabe i se àlat deka nemaat pari za registracija.

E ne moè. Otsega, site {to imaat staro "fi}o", "zastava" ili nekojadruga krntija od vremeto koga ne bile socijalni slu~ai, ima da gi prodadat, }ese zbogatat so najmnogu 1000 marki, pa posle nema da im treba socijalna pomo{.

130

ZIMSKA PROLET

••••• Ima alternativa ‡ ili go igra{ "Te{koto" ili si tapanar

1. Sî be{e dobro smisleno. Site sme Makedonija. Ama, samo eden e Cile.Site se vo rakovodstvoto na partijata. Ama, samo eden e Cile. Site moàt dabidat ~lenovi na partijata. Ama, samo eden e Cile.

Samo vremeto ne se pogodi. Treba{e da bide prv den na proletta, a utri-nata provejuva{e sneg. Da mu se slu~e{e na Petar Go{ev takvo ne{to, vedna{}e go obvine{e SDSM. Andov bi rekol deka ve}e se potro{ija godi{nite vre-miwa. Kolku partii - tolku godi{ni vremiwa, i zatoa ne ni treba nova partija.Xaferi sî bi stavil na smetka na genocidnata politika na makedonskata Vladai bi se zamotal so albansko zname, so izgovor deka mu studi. Branko bi rekoldeka toa e najdobar dokaz deka negovata partija drì kontrola nad sî, pa duri inad vremeto. Samo Cile se napravi deka ne go zabeleùva docneweto na prolet-ta. Vo Univerzalnata sala sî be{e razzeleneto od liv~iwata na koi pi{uva{e"DA". [teta. Moè{e da re~e deka e napravena neprincipielna koalicija me-|u Vladata i Gospod. ]e mu go pametevme.

Potoa se slu{naa komentari deka novata partija nemala programa. Toane e vistina. Site {to bea na osnovaweto na Demokratskata alternativa seuverija deka partijata ima{e programa. Kulturno-umetni~ka. Na primer, nas-tapuva{e operska peja~ka od Milanskata skala. (Nekoj vo publikata re~e: "ZaMakedonka, duri i dobro pee!") Potoa na umetni~ki na~in ni be{e prezentira-na istorijata na Makedonija, od anti~ki vremiwa, pa, verojatno, do 21 vek. I nakraj, edna ubava devojka igra{e flamenko, vo kombinacija so "Te{koto". Taanavistina bila Makedonka, ama se omaìla vo [panija i stanala uspe{na fla-menko tan~arka. Da ostanela tuka, verojatno }e se zdebelela, lupej}i piperki ime{aj}i ajvar, ~ekaj}i ja Demokratskata alternativa koja }e vodi smetka i zaramnopravnosta na ènite. Taka {to od programata na partijata, simboli~noni stana jasno deka najdemokratska alternativa e da se izbega nadvor od zemjava.

2. I znakot na partijata e soodvetno izbran. Proletno. Vo site boi. [a-ren, kako {to e {aren sostavot na rakovodstvoto. I ne dokraj definiran. Li~ina pette olimpiski krugovi. Ako taka sakaat da go gledaat gra|ankite i gra|a-nite. Koj saka, moè vo znakot da prepoznae i petokraka. Ama petokraki ima ina amerikanskoto zname. Koj se ~uvstvuva poevropski orientiran, moè da goprifati i kako petokraka od znameto na Evropskata unija.

Vo ramkite na demokratski alternativnoto gledawe na rabotite, mene zna-kot mi li~i na turbina. Moè, na primer, da e del od avionski motor. Zo{to ne?Vo rakovodstvoto na partijata se prvite lu|e na "Paler Makedonija". A i za os-tvaruvawe na programata "Ispra}awe vo svetot na flamenkoto, so zvucite na

28 mart 1998

131

'Te{koto'" }e ni bidat potrebni avioni. Sre}a {to registriraweto na partijatane zavisi od Buzlevski. Nema{e da im dade dozvola za poletuvawe. A i da pole-taa, }e gi prizemje{e. Taka {to, sega imame alternativa. Nekoj }e go igra "Te{-koto", a nekoj }e udira po tapanot. Za tan~ari ne znam, ama tapanari ima dovolno.

3. Kako na Tupurkovski mu do{la idejata partijata da ja nare~e Demok-ratska alternativa? Lu|eto od DA velat deka imeto im go smislil amerikan-skiot ambasador Kristofer Hil.

Ambasadorot moèbi i ne e svesen deka posredno stanal kum na novatapartija. Tupurkovski i Hil imale edna ne mnogu prijatna sredba minatoto letovo amerikanskata ambasada vo Skopje. Vo taa prigoda ambasadorot go ubeduvalTupurkovski deka Amerikancite vo Makedonija ne gledaat demokratska alter-nativa na ovaa vlast. Tupurkovski mu rekol deka ne e mo`no da ne postoi demok-ratska alternativa na kogo bilo. Bidej}i Amerikancite sakaat sî da im bideednostavno, mu teknalo partijata da ja krsti Demokratska alternativa. Nemademokratska alternativa!? E, pa eve, sega ima Demokratska alternativa!

4. Pred nekoj den, okolu pladne, srede bela videlina, na pedesetina metriod prvata policiska ku}i~ka na parkingot na Vladata, za samo dvaesetina minu-ti, nekoj uspeal da mi ukrade ratkapna od ednoto trkalo na kolata. Vo toj mo-ment ne mi tekna nitu na TAT, nitu na okotopodite, nitu na trenerkite, nitu naprivatizaciite, nitu na zakonot za denacionalizacija, pa duri ni na onoj gra-fit vo centarot na Skopje: "Ne kradete, SDSM ne trpi konkurencija!". Mitekna samo na eden vic na koj slatko sum se smeel i zadovolno si zaminav, sre}en{to ne mi ja ograbile kolata, tuku sum pominal samo so edna ratkapna.

Za tie {to ne go znaat vicot, a {to parkiraat na parkingot kaj CK }e gopreraskaàm.

Nekoj ~ovek si go ostavil velosipedot pred skalite na vlezot vo Vladata.Dotr~al deùrniot policaec i mu rekol: "Ne smee{ tuka da go ostava{ velosi-pedot." Ovoj pra{al: "Zo{to?". Policaecot mu odgovoril: "Pa ova e Vlada". Aovoj go pra{al: "Pa {to ima toa vrska?". Policaecot prodolìl so ubeduvawe-to: "Kako {to ima vrska, pa tuka pominuvaat premierot, potpretsedatelite,site ministri, zar da pominuvaat pokraj tvojot velosiped!?" Toga{ ~ovekot sesvestil: "Ej dobro {to mi kaà, da si go zaklu~am!"

5. Gledaj}i gi snimkite od Bon, od sednicata na Kontakt-grupata, moè dase kaè deka i nie imame {to da im ponudime na Amerikancite. Tie nas }e nîbranat so vojnici, ama nie }e im go ispratime Hanxiski. Vidovte kako be{ezalepen do Medlin Olbrajt. Moè da í bide telohranitel. Dobro, sega na{iotHanxo ne e kako Kevin Kostner, ama i Olbrajt e daleku od Vitni Hjuston.

Vo momentite koga ne be{e na dol`nost, Hanxiski í {epka{e na uvce naNade`da Mihajlova. Fino se vide - kamerata ne laè. Mu ostana nevozavratenaqubov u{te od vremeto koga mu ja sobra Klaus Kinkel i ja odnese vo Bon. Moè-bi Hanxo blagonade`no í {epka{e: "Ela pri men!" Kojznae, moèbi navistinanaskoro }e go re{at jazi~niot spor.

132

[AR HARBUR

••••• Vrhovniot vra~ i edinaesette poglavici

1. Posledniot samit kaj pretsedatelot na Republikata }e bide zabeleànkako istoriski. Petar Go{ev se nasmea. Dobro sega, ne se nasmea kojznae kolku,ama, sepak ‡ se nasmea.

Nasmevkata na Go{ev be{e predizvikana od negovata izjava deka kaj pret-sedatelot }e se sostanat poglavicite. Ova proizleguva od tamu {to, poradi te-mata, samitot ne e me|upartiski, tuku me|uetni~ki. Koga e taka, na ista masa nesednuvaat politi~kite lideri, tuku poglavicite na plemiwata. Dali vo momen-tot dodeka Go{ev so svojata nasmevka mu dava{e istoriska dimenzija na sami-tot, vo glava ja ima{e slikata na edinaesette poglavici sednati vo {atorotokolu vrhovniot vra~, kako go pu{at luleto na mirot. Moèbi Go{ev smislu-val i kakvi imiwa bi im prilegale na poglavicite.

Za nego, se znae, }e go vikaat Nataèniot Buv, ama {to li ime da im sedade na drugite. Dali Branko Crvenkovski li~i na Mirna Lisica? Kako na Li-sicata"}e í se sprotivstavi eden Preriski Kojot vo likot na Qub~o Georgiev-ski. Dali sobirot kaj vrhovniot vra~ }e im go rasipe mrmoreweto na eden Ar-ben Xaferi so poglavi~ko ime Nemturestiot Mrmot? Mu prilega li na NaserZiberi imeto Nadueniot Orel? Ili na Dragi{a Mileti} ‡ Goloraka Sabja?

Za da bide sî kako vo stripovite, na sobirot na poglavicite nedostigau{te eden general Kaster, {to gi ispotepal Sijuksite. Bidej}i toj e od drugopleme, zna~i za negova zamena treba da barame nekoj od stranstvo. Najmnoguodgovara nekoj od Kontakt-grupata. Tie se griàt kako nie me|uplemenski }e sedogovorime. Ete, general Kaster moè da bide Medlin Olbrajt.

2. A i taa Kontakt-grupa e mnogu neseriozna institucija. Nedelava ne imkaàa na na{ite {to da pravat i niv nikade gi nema. Nema izjavi, se otepavmeod zdodevnost. Branko odi na samiti, Laze gi pakuva kuferite za Amerika, aHanxo u{te proveruva koj mu rekol na Klaus Kinkel deka, pokraj Amerikanci-te, }e ni trebaat i posmatra~i od Zapadnoevropskata unija vo Tetovo.

Moè da dojdat posmatra~i, ama samo pod uslov da ostanat vo gradot. Ne-moj slu~ajno da im tekne da se ka~at na Popova [apka. Zatoa {to tamo{nitekapaciteti se ve}e prebukirani. Ajde {to deset iljadi Albanci se podgotvuva-at so topovi da go napadnat Kosovo (kako {to tvrdi belgradska "Politika"), pamoè za vreme na obukata da nastradaat, tuku {to nema mesto ni za odmor irekreacija. Ministerot za turizam Lazar Kitanovski gordo soop{ti deka napadinite na [ara ima 10 iljadi skija~i.

Turisti~kiot kompleks "Popova [apka" e pod upravuvawe na "Elektros-topanstvo na Makedonija". Bidej}i Ustavniot sud ve}e mu zabrani na "Elek-

4 april 1998

133

trostopanstvo" da napla}a po 1200 marki za sekoj nov priklu~ok, ete ti na~in zakompenzacija. "Elektrostopanstvo" nikoga{ ne e zijan. Ako ne im naplati napotro{uva~ite, }e im naplati na skija~ite. [to pove}e skija~i donese Laze na[apka tolku pogolem }ar za strujaxiite.

Tuku, {to pravime sega, koga }e po~ne snegot naglo da se topi. Dali skija-~ite }e se preorientiraat na plivawe? Samo {to toa }e bide mnogu ponaporno.Sî }e se stori kal. A vo kal ne se pliva. Se davi.

3. Sega, koga }e odi vo Amerika, na ministerot Kitanovski treba da mu sezabrani da gi propagira ubavinite na [ara. Nemoj da ni navalat Amerikanci,da ni gi tro{at ski-liftovite i strujata. Ba{ka, }e napravat nekoja beqa. Za{-to, kaj se Amerikancite, tamu po~nuvala vojna.

Ovaa teza, stru~no, od istoriski aspekt ni ja obrazloì Latas vo inter-vjuto so Stojan Andov na Sitel televizija. Se bune{e Andov, se bune{e, amapred faktite na Latas i bogovite mol~at, a ne, pak, Andov. [to moè da kaèAndov na podatokot deka Prvata svetska vojna po~nala me|u Amerikancite iJaponcite vo Perl Harbur!?

Po ova istorisko otkritie na "biserot" od "Sileks", postoi opasnost damu se nalutat negovite. Da mu re~at, kako bre, du{o, zaboravi na slavnoto srp-sko minato, na Gavrilo Princip, na atentatot vo Saraevo.. .Xabe li te u~easite ovie godini? Ama od kade da znae, siroma{kiot, koga bil napadot na PerlHarbur, kako po~nala Prvata svetska vojna, kako po~nala Vtorata svetska voj-na, ako ne mu kaàle negovite stranski izvori?

Po logikata na "Perl Harbur", Tretata svetska vojna }e zapo~ne vo Ma-kedonija. A }e pobedat "na{ite", kako vo anketata na Sitel vo koja lu|eto gipra{uvaa: "Ako ima vojna na Kosovo, koj }e ja po~ne?", a gra|anite odgovaraa:"]e navivame za 'na{ite'". Se razbira, ako e zdrav i ìv Slobodan Milo{evi}(kako {to odgovori edna gospo|a), vojna voop{to }e nema. Isto kako {to janema{e ni vo Hrvatska ni vo Bosna. Osven ako ne go iznervirame so skija~ite iso Amerikancite koi se tuka za da nî potpalat. Kako {to e mala Makedonija,moèbi }e mu li~i na nosa~ na avioni, pa }e napravi napad na [ar Harbur. Itaka }e po~ne svetskata vojna. Srbite vo uloga na Japonci, }e gi bombardiraatskija~ite, a Amerikancite }e se ispodavat vo Vardar i }e gi sobirame tamudolu, kon Krivolak. Osven ako Latas kako politi~ki komesar ne im se pridru-ì na elitnite gerilski edinici na novata komunisti~ka partija i ne gi prote-raat Amerikancite i od tamu.

134

"REPUBLIKA KASANDRIJA"

••••• Penov }e proglasi moratorium za lov na ku~iwata skitnici

1. Ne gi razbiram tie {to se obiduvaat da se majtapat so "Ve~er", zatoa{to gi objavuva prodolènijata na "Kasandra". Ne se vo pravo i tie {to jaobvinuvaat dràvnata televizija {to udarniot termin na programata ve}e petmeseci go popolnuva so venecuelkata sapunska serija. Mediumite se odraz narealnosta. A nam "Kasandra" ni e sudbina.

[to mislite, deka ova {to sekojdnevno ni se slu~uva e so ne{to povisokaumetni~ka vrednost od serijata i deka akterite se pokvalitetni? Ne. A pak sonetrpenie ~ekame {to }e ni donese utre{nata epizoda i si se fa}ame kako uì-vame vo toa {to go gledame.

Ima li ne{to vo ovaa na{a dràva "Republika Kasandrija" {to moè dapretstavuva skandal, kako vo serijata. Ili skandalite se potro{ija. Navisti-na, {to e toa {to moè da ni se slu~i, a da bide pointeresno od slu~kite naubavata Venecuelka. Koga, na primer, "Ve~er" bi objavuval odnapred koj poli-ti~ar }e si najde nova qubovnica, koj kogo }e tuì, koj komu }e mu se zakani, koj}e izgradi povisoka ku}a, koj }e ukrade milioni marki, koj }e izbega vo stran-stvo, koj }e odi vo zatvor, mislite li deka prikaznite }e bidat pointeresni odpreraskaùvawata na serijata? Kaj nas ve}e site po ne{to ukradoa, site se vonekakva prijatelska ili rodninska vrska so sekogo, site imaat po nekoja pro-padnata za{teda, site nekomu dolàt ili niv im dolàt, site {to fatija pen-kalo ili zedoa mikrofon v race stanaa novinari, site prijateli si go pokaàavistinskoto lice, site davaat izjavi, site se slikaat na televizija i site, va`-ni, uìvame vo sapunicata i vo penata {to ja sozdavame. ûdno, namesto sapu-not da nî izmie, nie zaglavuvame vo sî pogolemi i pogolemi valkanici.

2. Nema{e smisla Qubomir Fr~koski da go sporeduva Latas so Tito i sonegovata izjava deka go priznaval samo sudot na partijata. Se vozbudija socija-listite i ni ispratija ogromno soop{tenie vo koe ni kaàa deka Socijalisti~-kata partija nemala svoj sud. Izgleda deka Fr~ko se pravi vaèn, pa ne ja gleda"Kasandra". Inaku, }e moè{e da go sporedi odnesuvaweto na tuèniot so lo-{ata Erminija. I taa, kako Latas, na sudot ne saka{e da mu gi dade li~nitegeneralii, so obrazloènie deka site ja znaat.

[teta {to prodolènieto na sudeweto e zakaàno duri za juni. [teta zaku~iwata skitnici, koi so netrpenie ja o~ekuvaat presudata. Ako Fr~koski godobie sporot, Latas }e treba da mu plati 100 iljadi marki {to }e bidat dadenina Dru{tvoto za za{tita na ku~iwata. Sega im ostanuva na ku~iwata da vr{atpritisok vrz nezavisnoto sudstvo. Da laat po sudiite, da se vrtat okolu Sudskapalata vo glutnici i da gi prepla{uvaat tamo{nite vraboteni, da gi vle~at

11 april 1998

135

sudijkite za zdolni{teto, da im se olesnuvaat i da im gi poganat skalite i trev-nikot. Gradona~alnikot na Skopje Risto Penov bi trebalo da proglasi morato-rium na loveweto ku~iwa skitnici do kone~nata presuda. Nema smisla ku~iwa-ta da stradaat poradi bavnosta na pravdata.

3. Koga ve}e ku~iwata }e gi po~uvstvuvaat blagodatite na pravnata dràva(se razbira ako go najdat vinoven Latas), nekoj vo dràvata }e treba da po~ne davodi smetka i za drugite ìvotni. Zo{to od nekoj drug sudski spor fondot zaot{teta da ne odi za za{tita na magariwata od opivawe so viski vo kafeana.Ili, barem kako preventivna merka, i na magariwata da im se dozvoli da moàtda izbiraat mati~en stomatolog i koj pratenik da gi zastapuva nivnite interesi.

Duri na kraj, koga ve}e i ku~iwata i magariwata }e se ofajdat od vladee-weto na pravoto, }e dojde red i na lu|eto. Kakvo vreme dojde, koga }e ti napi{atpoternica i }e ti ja objavat na televizija, da ti e strav da odi{ po ulica. Zaku~e{kite prava na ìvot, barem nekoj se griì.

Fr~ko, daj be stegni u{te nekoja tu`ba! Aj ku~iwata }e se opravat. Ama,{to pravime so magariwata?

4. Koga nema pravda, nema pravda. Biva{e li bugarskata ministerka Na-de`da Mihajlova da mu odi na gr~kiot minister Pangalos, i toa u{te na roman-ti~niot ostrov Santorini, a na{iot Hanxo u{te uporno ja ~eka. Nema smisla.Ne moàm da gi sfatam ova ènive. [to tolku í se bendisa kaj Pangalos, aHanxo go izbegnuva.

E, Nade, Nade, ubavo Nade... Ne si svesna {to propu{ta{. Ba{ka, names-to na Santorini, }e si otide{e vo Ohrid. A Ohrid ti e, neli, "kolepkata nab'lgar{tinata". Na Santorini tresat zemjotresi i }e ti svirat sirtaki, a Pan-galos ne mi li~i deka e mnogu podvièn za igra i ti }e se ~uvstvuva{ osamena.A na{ Hanxo i igra i pee. Ako treba i "âkam te da dojde{" }e ti ja ispee nauvce, }e ti go napravi }efot, samo da go re{ite toa sporot so jazikot. Ne pravimu jadovi na ~ovekot, }e se deprimira. I, imaj malku du{a. Aj {to pojde za Grci-ja, pojde. Ama, biva{e li da mu go ispra}a{ Paskal Miqo.

5. "Intersiti" vozot "Zorba" na svoeto prvo patuvawe od Solun za Skop-je zadocni 45 minuti. Po~esnite patnici {to od Skopje trgnaa so avtobus za dase ka~at vo Solun na vozot, na gr~kata granica ~ekale pograni~nite slu`beni-ci da se najadat, pa da im gi vnesat imiwata vo kompjuter i docnele na @elez-ni~kata stanica, a vozot gi ~ekal.

Eden star ~i~ko, na Makedonskata televizija objasnuva{e deka i vo tur-sko vreme, na ovaa linija, od Skopje do Solun se patuvalo so nekakvi "pa{apor-ti" {to, vsu{nost, ne bile vistinski paso{i, tuku listovi hartija i deka predpat se popolnuvale eden kup formulari.

I deneska, 125 godini podocna, {to se odnesuva do "pa{aportite" {to nese paso{i i listovite hartija so eden kup podatoci, sostojbata e ista. Samovozot ne e drven.

136

VIVA ESPERANZA

••••• Revizija na politikata na ekvidistanca

1. Gra|anite na "Republika Kasandrija" nikoga{ ne se nao|ale vo pote{-ka sostojba. Tokmu vo momentite koga se podgotvuvaat da se zboguvaat od omile-nata im venecuelska sapunska serija, izvr{ena e tortura na setilata, podriva-we na sistemot na ìveewe i se sozdava kompleten haos {to se zakanuva odtemel da ja urne na{ata gorda kasandriska ~est.

Ne biduva{e li aferata so semejstvoto Gligorovi da se objavi barem ed-na nedela podocna, koga }e zavr{e{e i poslednata epizoda od "Kasandra". Segasme staveni vo te{ka, re~isi nepodnosliva sostojba. Moè li da se sekirame zabrakot na {efot na dràvata tokmu sega, denovive, koga Randu umira na graditena Kasandra, a Erminija leì vo bolni~ka postela. Vredi li da se griìme zanasledstvoto na Gligorovi i za nivnite kontakti so advokatite, sega, koga ko-ne~no Kasandra go pronajde testamentot na Alfonso. Koj li }e se zamoruva soprikaznite za dovr{uvawe na atentatot vrz Gligorov, koga se razotkriva foto-robotot na Rosaura kako ubiec. I kako da ni navrat solzi na o~i na izjavitedeka brakot na Gligorovi }e trae sî dodeka smrtta ne gi razdeli, koga na Hema ísnemaa solzi za pla~ewe po doktorot Roberto {to ja napu{ta.

I ‡ zgora na sî, vo serijata se pojavuva nov lik, navredenata Esperanza({to na makedonski bi zna~elo Nade` ili Nada), koja go pravi raspletot u{tepointeresen, koga so kafe-muabet so novinari ja raskaùva prikaznata za se-mejstvoto Aro~a. A {tom se pojavi èna, ve}e nema kontrola na slu~uvawata.Ne za xabe rekle, ènata moè da te napravi vezir, ama i rezil.

Ete, gledate {to sî napravi Kasandra. Snimija cela serija od 150 epizo-di. Se ubivaat zaradi nea, leàt vo zatvor, stradaat... A taa si stoi nastrana ivo neformalni razgovori im se àli na site okolu nea.

2. Ova {to sega se slu~uva so pretsedatelot na dràvata e samo u{te ednapotvrda na ispravniot kurs na nadvore{nata politika na dràvata, taka {toaferata nema da predizvika posledici na me|unaroden plan.

Koga vo na{ata omilena tatkovina "Kasandrija" tolku mnogu sme zboru-vale za sakawe, a ne za omraza? Qubovta e sekade okolu nas. "Vodete qubov, a nevojna", im pora~uva{e pretsedatelot Gligorov na site vo neposrednoto sosed-stvo i zatoa tolku go po~ituvaat nadvor od zemjata. Samo nie tuka, doma, odvre-me-navreme mu zabeleùvavme deka za nekoi raboti ne zazemal tvrd stav. Munao|avme opravduvawe vo iskustvoto, vo godinite, vo taktiziraweto so vreme,sozdavaweto soodvetna atmosfera za akcija...

Gligorov otsekoga{ bil za re{avawe na otvorenite pra{awa so pregovo-ri. Ako treba i so medijatori. Zatoa cela nacija site ovie denovi ja ~eka{e

18 april 1998

137

negovata }erka Donka da dopatuva od Wujork, da posreduva vo sporot. Taa, neka-ko, vo kolektivnata svest ni doa|a kako potsetuvawe na doa|awata na SajrusVens i Ri~ard Holbruk.

[to se odnesuva do globalnata orientacija za Evropskata unija i NATO,i ovoj pat e dobiena potvrda deka "Republika Kasandrija" e na vistinskiot pat.Deka rabotime po amerikanski model, tuka ve}e nema dilemi. Sekoja sporedbaso Klinton e bespredmetna. Nie ve}e sme gi nadminale nivnite standardi ipred niv sme najmalku trieset godini. A {to se odnesuva do Evropskata unija,tuka ve}e moème da o~ekuvame sopki od Grcija. Tie gri`livo ja neguvaat isto-rijata na qubovta na Papandreu i sega moè pak da nî obvinat deka im gi krade-me tradiciite.

Edinstveno, dovedena e pod znak pra{alnik politikata na ekvidistanca.Po sî izgleda, pretsedatelot prifatil ne{to od sugestiite na opozicijata de-ka ne moè da se odnesuva podednakvo kon site, koga od niv ne dobiva isto. Itaka, politikata na ekvidistanca padna na primerot na Esperanza i Kate.

3. Evropa kako Evropa, sekoga{ docni so reakciite koga stanuva zbor zaBalkanot. Dodeka se dogovorat, dodeka gi isprevedat dokumentite na site ev-ropski jazici, dodeka formiraat ekipa, Amerikancite ve}e letaat preku At-lantikot i doa|aat direktno na mestoto na nastanot.

Na~alnikot na Zdruèniot general{tab na voenite sili na SAD Henri[elton, zav~era dopatuva vo Makedonija so specijalna zada~a. Nasekiran dekave}e cela nedela ne se javila nitu edna èna so tvrdewe deka imala nekakvaqubovna vrska so nego, amerikanskiot pretsedatel Bil Klinton, go ispratilsvojot na~alnik da ja ispita mo`nosta za intervencija na specijalnite sili naSAD, da ja kidnapiraat sovetni~kata Kate Kocevska. Klinton bil mnogu qubo-piten {to e toa {to mu predizvikalo afera na kasandriskiot vrhoven koman-dant. A i Hilari bila mnogu navredena. Pokraj tolku neva`ni slu`beni~ki{to se vrtkale po odaite na Belata ku}a, za {to ne vredelo da se razgovara durini so novinarite, ne }e be{e lo{o Bili da frle{e nekoj pogled i kon povisokafunkcionerka, od tipot na sovetni~ka za kultura.

4. Rakovodstvoto na DPA napravi golema gre{ka {to tokmu denovive re-{i da gi napu{ta instituciite na sistemot i da pravi sekojdnevni mitinzi voGostivar. Glupavo vleguvaat vo kadarot na "Kasandra" i bez potreba ja optova-ruvaat fabulata. Namesto da se koncentrirame na dramata na nataènata Vene-cuelka, sega u{te treba da mislime i na Rufi Osmani.

Pa i toj Rufi! Go smetavme za popameten politi~ar. Se odi li v zatvor voisto vreme koga od tamu u{te ne e izlezen Luj David? I posle o~ekuva narodotda misli na nego, a ne na qubovta na Kasandra. I ne Luj David, tuku Osmani enavistina za àlewe. Oti, vqubeniot do gu{a, zaglavi v zatvor poradi Kasan-dra. A zo{to zaglavi Rufi?

138

Nema{e da bide nikakva {teta, ako i Rufi go zatvorea poradi qubovnastrast kon èna. Moèbi nema{e nacionalno da mu odgovara da se "zatreska"vo nekoja Nada ili Esperanza. Ama, }e priznaete, podobro }e mu be{e da mu go"smesti" nekoja [presa otkolku Arben ili Menduh.

OOO RUK

••••• Gradinarot cve}eto go rasne

1. Kiro Gligorov i Stojan Andov povtorno zaedno kopaat vo dràvata.Frlija nekolku lopati zemja, posadija drvca pred Sobranieto, se fatija podraka i se slikaa pred TV-kamerite, sre}ni i veseli. Treba{e u{te da dadatizjava za novinarite: "Ve rabotime kako bav~a!"

Zanimavaweto so gradinarski raboti e dobra ideja kako da se odbeleìDenot na Planetata Zemja. Samo, manifestacijata na gradinarsko pomiruvawetreba u{te malku da se osmisli. Na primer, sekoja ~est {to pokraj pretsedate-lot na dràvata Kiro Gligorov i pretsedatelot na Sobranieto Tito Petkov-ski, na organizatorot mu tekna da go pokani i porane{niot pretsedatel na Sob-ranieto. Kako inaku na narodot }e mu se pokaè{e deka Kiro i Stole se sakaat.Interesna e i zamislata Tito i Andov da sadat mali drvca, a Gligorov golemo.Zatoa {to Gligorov najavi deka vgodina }e se povle~e od politikata, pa nema daima vreme da go raste drvoto. Andov i Tito sî u{te mislat da ostanat vo poli-tikata, pa }e sozdavaat uslovi za pobrz rast na sadnicite. Zatoa i im dadoapomali drvca. Tie }e gi rasnat, a nie }e gi ~ekame plodovite.

E, tuka e napraveno najgolemoto proma{uvawe. Okolu Sobranieto trebada niknat drva {to nosat plodovi i {to }e svedo~at za na{iot postojan napre-dok. Zo{to gradinarskata trojka ne posadi sadnici od banani? Mislea deka takvaovo{ka tuka ne viree? Ili, se pla{at deka }e nî vikaat "banana dràva"? Pa,ambientot i klimata ni se tokmu za berba na latinoamerikanski plodovi. Ba{-ka, za "rabotewe na bav~ata" pokorisni se korite od banana, otkolku {i{arki-te od iglolisnite drvca. Fini se za lizgawe.

2. Vo zaedni~kata proletna akcija na kopawe na bav~ata, zabele`livo be-{e otsustvoto na premierot Branko Crvenkovski. [teta, zatoa {to i tritesadnici }e moèa da vlezat vo spisokot na uspesite na SDSM vo sozdavaweto nadràvata.

Na proslavata na sedumgodi{ninata ne negovata partija, Branko povikana celosna mobilizacija vo narednite {est meseci do izborite i veti deka ne-ma da se {tedi sebesi, ama ni ~lenstvoto. Premierot na vremeto odel po rabot-ni akcii. Znae da drì lopata v race. I sega, normalno e da se o~ekuva da trgne

25 april 1998

139

na "Ooo ruk!" so lopatata. Ve}e se najavuvaat postavuvawa na kamen temelnicina novi objekti. ]e se kopaat dupki, }e se me{a beton i }e frla Branko solopatata. ]e trebaat u{te temeli. Ovaa vlast treba da se zabetonira. Da traeve~no.

Ima tuka u{te mesto za orawe. Zo{to, po primerot na akcijata na sadewedrvca pred parlamentot, premierot ne organizira sli~na gradinarska akcijaokolu Vladata. Neka im podeli na ministrite kopa~i, grebla, motiki i lopatii neka se mobiliziraat za slednite izbori. Ne se nadevaat belki samo toj, sokamen-temelnicite, da im obezbeduva u{te eden mandat. Ovoj narod treba daìvee od ne{to.

Eve, na primer, zo{to okolu Vladata ne posadat nekolku lei so luk~iwai kromit~iwa. Tie ministri {to se razbiraat vo gradinarstvo }e bidat zadol-èni da go vardat nasadot i da go polevaat. Za voda, neka ne berat gajle. Pokrajtolku frleni lopati, }e pu{ti premierot u{te nekoe ~e{mi~e. Taka, ako slu-~ajno do izborite nekomu tekne da {trajkuva pred Vladata i da bara plata, ni-koj nema da moè da mu zabeleì na Branko deka negovite ministri davale samola`ni vetuvawa. Sega za {trajkuva~ite }e ima luk i voda.

3. Zo{to Evropskata komisija raspravala za reformite vo Makedonijapred rodendenot na SDSM. Da bile barem malku poprofesionalni, tie }e gososlu{aa govorot na Branko Crvenkovski i nema{e da davaat ocenki deka ni epotreben natamo{en napredok vo razvojot na privatniot sektor, vklu~itelnopromocija na direktnite stranski investicii i vo bankarskiot sektor. Kakomoàt tie vo Brisel da zboruvaat taka, koga kaj nas rezultatite pokaùvaatpodem i rast na industriskoto proizvodstvo, na vrabotenosta, na stranskiteinvesticii... Mesto da go slu{aat pretsedatelot na SDSM, tie tamu slu{aatnekoja komisija koja ne do{la tuka da vidi kako ubavo se ìvee, ili barem daprisustvuvala na proslavata na rodendenot.

Pretsedatelot na SDSM se pofali deka se beleàt 30 iljadi novi vrabo-tuvawa, ama izgleda ne go slu{al portparolot na Vladata pred dve nedeli, kogare~e deka bilansot od pred Nova godina dosega e samo {est iljadi nevrabotenipomalku. [to zna~i, na 30-te iljadi prijaveni kako novovraboteni, od Nova go-dina dosega, vo zavodite ima prijaveno 24 iljadi novi nevraboteni. Samo, nevredi rodendenskata proslava da se rasipuva so igra na brojki. Ba{ka, moèbiopozicijata namerno sekoj den prijavuva novi nevraboteni i raboti protiv dr-àvotvornosta na SDSM.

4. Ne znae ~ovek za {to pove}e da se voznemiruva. Dali zatoa {to Radmi-la [e}erinska pove}e ne moèla da vr{i dve funkcii vo SDSM ili zatoa {toBlagoja Filipovski go isklu~ile od SPM?

I kako kapak na sî, Kasandra i Randu }e doa|aat vo Makedonija. ]e ginosi Gu{terov od LDP {to, po definicija, e predizborna kampawa i kontrau-dar na lopatite na Branko Crvenkovski. Gligorov e vo nebrano. Nema sovetnik

140

za kultura koj }e go posovetuva dali da ja primi Kasandra, a od druga strana,soprugata, pak, moè da mu se naluti. [to ako, pak, nekoj mu mesti afera soglumica. Tuka mora da ima nekoja ne~esna igra. Zo{to Gu{terov ne ja doneseDorinda!?

KASARNA KASANDRA

••••• Kiro i Branko ja zeznaa Kasandra

1. Dali poradi prisustvoto na Risto Gu{terov, koj e sponzor na posetatana Kasandra i Randu vo Makedonija, ili poradi lo{o izbraniot den od organi-zatorite, nikoj od najvisokiot dràven vrv na Makedonija ne se pojavi na Skop-skiot aerodrom da im posaka dobredojde na venecuelskite junaci. Kako i da e,protokolot za sve~eniot pre~ek ne predvide nekoi raboti, {to ne e fer za Ka-sandra i Randu, koi duri od dale~niot Karakas se potegnale da ni go spasuvaatduhot. Takov vid profesionalci kako {to se tie, ne zasluùvaat gre{ki voprotokolot, pa makar bile i sitni.

Dobro be{e {to na skalite pred avionot glumcite gi pre~ekaa pionerivo narodni nosii so buketi cve}e. Ubava be{e i zamislata venecuelcite da sepre~ekaat tradicionalno ‡ so leb i sol. Kolku za relaksacija na gostite, prak-ti~no da im se pokaè deka nie tuka barem ne jademe lu|e. I idejata da se vozatvo ogromni limuzini, kako yvezdite od Holivud koga doa|aat na ceremonijata zaoskar e za pozdravuvawe.

Ama, biduva{e li heroite od avionot da stapnat pravo na asfalt, names-to na crven tepih, kako {to im prilega na visoki gosti od nivni rang. Namestona aerodromskata platforma, dvata crveni tepiha so koi raspolaga Makedonijaza vakvi prigodi, bea namenski dislocirani ‡ edniot vo Kasarnata "Ilinden",a drugiot vo dvorot na MVR za proslava na Denot na bezbednosta. Zamislete gotoj rezil ‡ Kasandra odi po asfalt, a vamu pretsedatelot Gligorov vr{i smot-ra na "volcite" vo kasarnata, i premierot Crvenkovski ja pozdravuva policis-kata edinica. Besramno gazat po tepihot na Kasandra. Malku im e za sî {to gikritikuvaat, mora{e li da í go rasipat }efot na makedonskata herojka.

2. Poradi ovoj incident, doznavame deka Kasandra re{ila da gi preis-pita site svoi natamo{ni anga`mani za sreduvawe na problemite vo Makedo-nija. Prvo, mnogu mu bila luta na ministerot za nadvore{ni raboti BlagojHanxiski. Makedonija nema diplomatski odnosi so Venecuela, a toj, namestoda í obrne vnimanie na visokata gostinka, cel den go pomina so tamu nekojaLena od [vedska. [to }e mu e [ve|ankata, koga so [vedska i taka imamediplomatski odnosi. Vo Stokholm imame i ambasador. A vo Karakas ‡ ne. Mo-

9 maj 1998

141

èvme Kasandra da ja nazna~ime za po~esen makedonski konzul vo Venecuela.Ba{ka, {to samo se toporime za Evropa, koga sme tolku blisku do LatinskaAmerika.

Sega ve}e e sosema neizvesno dali Kasandra i Randu }e se izjasnat i zaidninata na mandatot na UNPREDEP. Namesto ministerot za odbrana LazarKitanovski da pravi paradi so kazahstanskite transporteri so vgradeni ameri-kanski sistemi za komunikacija, moè{e da odvoi barem polovina ~as da goslu{ne i venecuelskiot stav po ova pra{awe. Siguren sum, "volcite" pove}e }esakaa da gi postroi Kasandra otkolku da stojat mirno pred Vrhovniot koman-dant Kiro Gligorov. Moèa i da ja povozat promotivno vo noviot transporterna ARM. Da í pokaème deka imame so {to da se gordeeme, a ne tie od opozici-jata da í prenesuvaat negativen vpe~atok deka se nao|a vo zemja ~ij vrven dos-trel se lebot i solta. Plus, ako moè da dojdat ruski vojnici, zo{to ne bi mo-èle i venecuelski? Sigurno i Kasandra e zagrièna za razvojot na situacijatana Kosovo.

I Xaferi i Ta~i napravija pogre{na procenka {to prekinaa so protes-tite za osloboduvawe na Rufi Osmani pred pristignuvaweto na Kasandra. Ba-dijala protestiraa niz Skopje pred ambasadite i im davaa pisma na angliskioti na amerikanskiot ambasador. Zo{to ne í dadoa pismo na Kasandra. Moèbitaa bi moèla da im pomogne. Kako Luj David zaradi nea izbega od zatvor, paposle go oslobodija. Moèbi istoto moè da se slu~i i so Rufi Osmani. Nas-trana {to moèbi i taa ima ne{to da kaè vo vrska so tetovskiot univerzitet.Moè da ja pokanat kako viziting profesor po akterstvo na fakultetot za glu-ma vo Mala Re~ica.

Kasandra bi moèla da go zameni i Buzlevski vo pregovorite so rudari-te. Ako go pu{tat nego vo jama da im gi objasnuva trendovite na porast na indus-triskoto proizvodstvo i seopfatnosta na reformite, moè da se slu~i rudari-te nikoga{ da ne izlezat od rudnikot. Ama, ako im kaàt deka nadvor gi ~ekaKasandra i deka, ako treba, i }e popla~e nad nivnite plati, ne samo {to itani-ca }e izlezat na povr{ina tuku i }e í kupat kvalitetni {minki {to nema da ígo crnat likot od solzite, a koga }e se baknuva, nema da gi zacrvenuva drugite sokarminot, kako da se palja~ovci.

3. I taka, dodeka Kasandra gi sreduva sostojbite vo na{iot cirkus, naci-onalnata televizija }e ni reprizira u{te dva-tri pati skrateni verzii od sa-punicata i za da ne se vozbuduvame, }e ni najavat sli~na serija so visoki umet-ni~ki dostreli.

Prvo, {est meseci po dva pati na den, i toa vo udaren termin sistematskigo urivaa nivoto na gleda~ite. Posle, so telefonska anketa ni kaàa deka tak-vo bilo nivoto i zatoa ja davale "Kasandra". Potoa, kako sekoja seriozna tele-vizija organiziraa tribina na koja ni go objasnuvaa nivoto na gleda~ite i fe-nomenot "Kasandra".

142

]e re~ete, kakva nacija ‡ takva nacionalna televizija. A zo{to ne ‡ kak-va nacionalna televizija ‡ takva nacija!?

4. Kako {to se odolùva sudskiot proces vo aferata TAT, stanuva sî po-jasno deka od lovot na oktopodot ne biduva ni{to. U{te polo{o, kako {to ednopo edno gi simnuvaat obvinenijata, ni{to ~udno naskoro da po~nat da gi sudat{teda~ite pod obvinenie deka {tedele.

ALKO TEKST

••••• Spored doktrinata za vooruèn narod, site }e vozime po eden transporter

1. Mnogu e ubavo toa {to i Germancite }e ni ispratat oklopni transpor-teri za ARM. Pokraj kazahstanskite {to ni gi promoviraa pred desetina dena,{eesette podareni germanski transporteri }e se vklopat kako pora~ani vo struk-turata na makedonskata odbrana. Samo, sepak, ovaa vest moè da bide i malkuzagriùva~ka. Ne deka sega vedna{ ovaa pratka }e ja povrzeme so Kosovo, sonestabilnosta na regionot, so podgotovki za odbrana na tatkovinata. Tuku, ed-nostavno ‡ {to }e im pravime na tolku transporteri? Nemame tolku vojnici zada se vozat vo transporterite. Ako cela vojska ja smestime vo niv, koj }e odipe{ki?

Germancite }e treba da pobrzaat so isporakata na oru`jeto. Ako e mo`-no, transporterite da dojdat do 8 Septemvri, pa za Denot na nezavisnosta danapravime edna golema parada. Ako nema dovolno vojska, }e se ka~at i drugilu|e da se povozat. I onaka sme ja u~ele Titovata doktrina za vooruèn narod.Sekoj gra|anin po eden transporter. Pa, koga lokalnite mafija{ki grupi }e sepresmetuvaat me|u sebe po skopskite diskoteki, nema da koristat pi{toli. Toa}e bide mnogu pobezbedno za obi~niot narod. Aj neka proba nekoj, neka vleze sotransporter vo disko.

Doa|aweto na transporterite do 8 Septemvri }e bide dobredojdeno i predparlamentarnite izbori. Denovive, koga niz Makedonija protatne cirkusot "Ka-sandra", mnogumina se zgrozuvaa kolku prost narod sme bile. A se znae, ~estoznaeme da kaème: "Prost narod ‡ silna dràva". Toa kaj nas se pokaà kakopogre{na teza. Izgleda deka narodot, sepak, ne e tolku prost, bidej}i silnadràva sigurno ne sme. E sega, dali so najavenite transporteri }e staneme do-volno silni, za da bide silinata proporcionalna na prostotilakot ‡ ne veru-vam. Izgleda }e ni trebaat u{te mnogu pove}e transporteri za da ja dostignemeramnoteàta.

2. Borbata protiv prostotilakot }e se vodi vo najvisokiot zakonodavendom. Prvoborec e pratenikot Amdi Bajram, koj predloì, pred vleguvawe vo

16 maj 1998

143

Sobranieto, na sekoj pratenik da mu se napravi "alko-tekst", za da se vidi dalise pijani, kako {to neseriozno zabeleà pratenikot na LDP Zoran [apuri},pa duri potoa, "atestirani", da im bide dozvolena rabota na sednicite. Ogor~e-nosta na Amdi Bajram e sosema na mesto. Normalno e ~ovekot da bide navredenod tamu nekoj si opozicioner {to tvrdi deka pratenicite vo Sobranieto pijat.A cela Makedonija na televizija vide deka Bajram, zaedno so svoite koalicionipartneri ne pie vo Sobranie, tuku vo kafeana. I ne pie evtini, tuku skapi pi-ja~ki. Ako ne veruvaat, neka go pra{aat magareto {to im prave{e dru{tvo do-deka go poeja so viski. I sega nekoj se osmeluva od niv da pravi magariwa, nedo-kaàno i bez napraven "alko-tekst".

Ne nî za~uduva toa {to takva gnasna insinuacija stigna od pratenik naopozicijata. U{te edna{ se dokaùva deka tie nemaat ~uvstvo ni za dràvnost,ni za tradicija, ni za neguvawe na narodnite obi~ai, pa duri ni za po~it konsvoite partiski kolegi, koi po pra{aweto na "atestiranosta" se raspoloènii bez da im se pravi "alko-tekst". Pa {to, ako i se slu~ilo nekoj pratenik da sepojavi vo sobraniskata sala malku podnapien. Malku li makedonski narodnipesni se vrzani so nekakvi vina, rakii... Barawe "alko-tekst" bi do{lo kakoelementarno nepo~ituvawe na istorijata. A tradicijata prodolùva. I sovre-menite trendovi na razvojot na Makedonija se temelat na istoriskoto nasled-stvo. Ne za xabe na Evrovizija nî pretstavuva{e pesna vo koja Vlado pee{e:"Jas moram da pijam, da se opijam!". Se znae, koga ne{to se mora, ne e te{ko.

Navistina, vo pravo e potpretsedatelot Xeladin Murati koj interveni-ra{e deka vo salata pieweto e zabraneto, ama vo bifeto e slobodno. Zatoa napratenicite im e te{ko. Moraat da sleguvaat po skali za da se raspoloàt. Zada im bide olesneta rabotata, sepak, sobraniskoto bife nudi povolni ceni naalkoholnite pija~ki, za da ne po~uvstvuvaat pratenicite golem udar po xebot.Za malite dnevnici i malku pogolemite patni tro{oci, i edna ~a{ka rakija{to ~ini "duri" 15 denari e golem tovar za buxetot. A da ne zboruvame za {i-{eto vino koe ~ini od 100 do 250 denari. â{a vino ~ini 15‡20 denari, a "skop-sko" e 25 denari. Zatoa, vo Sobranieto "sî e mo`no".

Vakvite ceni se sosema realni. Narodnite izbranici mora da bidat naja-deni i napieni za da moàt uspe{no da go pretstavuvaat narodot i da donesuvaaodluki vo negovo ime. Osven toa, kako }e bidat zadovolni od sostojbite vo dr-àvata, ako sî ne im e evtino. Da im e taka i na nivnite izbira~i, i tie }e bidatzadovolni, a ne ponekoga{ da se sramat za kogo glasale. Ona {to zagriùva e,sepak, niskata cena na pivoto. Za 500 denari, kolku {to e prose~nata dnevnica,moàt da se ispijat 20 piva. [to e mnogu i za krupni figuri, kakvi {to gi imame|u pratenicite. I posle Tito Petkovski se luti {to vedna{ po ru~ekot nemoè da gi sobere i gi odloùva sednicite poradi nemawe kvorum. Popusto giispra}a sobraniskite slu`bi da gi sobiraat od bifeto. Sledniot pat neka giproveruvaat toaletite.

144

3. Penzionerite soop{tija deka premierot Branko Crvenkovski im ve-til pari~en nadomest za zaostanatite 8 otsto {to pred nekolku godini im giskusi dràvata. Portparolot na Vladata Zoran Ivanov ne znae{e da kaè {toim kaàl premierot na penzionerite, pa nitu go demantira{e nitu go potvrditoa {to go rekoa penzionerite.

Sega }e izmine nekoe vreme dodeka Fondot za penzisko osiguruvawe ipenzionerite se razberat {to kaàl Branko. Tamam, kolku da se izgubi u{teizvesno vreme, pa prviot "pari~en nadomest" da stigne nekade mesec, dva predizborite. I tuka prikaznata }e zavr{i. Ako SDSM pobedi, }e nema pari daprodolì so isplatata zatoa {to gi potro{il za da pobedi. Ako pobedi nekojdrug, nema obvrska da gi ispolnuva vetuvawata na Branko.

Na proslavata na SDSM, pretsedatelot na partijata Branko Crvenkov-ski, vo vrska so stranskite investicii, pra{a dali opozicijata }e bide zado-volna, ako toj im kaèl na stranskite investitori da ne vloùvaat vo Makedo-nija. I, navistina, spored uglednoto britansko spisanie "Juromani", Makedo-nija e rangirana na poslednoto 25. mesto na listata na stranski investicii voisto~na Evropa i centralna Azija. Osven toa, vo odnos na 1996 godina, obemotna stranski investicii padnal za 59 otsto, za razlika od, na primer, edna Buga-rija vo koja tie se poka~ile za 330 nasto. Zatoa opozicijata neka ne se griì ineka ne go napa|a Branko bez potreba. Premierot si gi ispolnuva vetuvawata.

[E]ERNA VODI^KA

••••• Branko zapiperuva so {e}er~e

1. [to imaat zaedni~ko Peco od Prilep i Sowa od Bitola? Mnogu rabo-ti. Prvo ‡ starite prijateli, koi na vremeto mnogu gi sakaa i gi po~ituvaa, amakoga vidoa deka ve}e ne moàt da im davaat uslugi, pa duri moàt i da gi zagla-vat, javno se otkaùvaat od niv. Vtoro ‡ na~inot na gradewe na imperiite im esli~en. I Sowa Nikolovska go sozdade TAT so piramida, i Pece Dameski, "AsibaMG" go grade{e po nejzin urnek. Edinstvenata razlika e {to Sowa, otkako gipribira{e parite, dava{e kamati, a Pece dava{e avtomobili. Poradi taa da-re`livost, i dvajcata stanaa bliski na bitni lu|e od vlasta, se zdobija so do-verba, pa koga prv pat padnaa vo kriza, na pomo{ im doa|aa ugledni firmi ibanki. Duri i ova {to sega se slu~uva, mnogu potsetuva na prvite denovi napukaweto na aferata TAT. Site go ~ekaat Pece da se vrati, kako {to site ~e-kaa Sowa da se pojavi vo javnosta. Pece izjavuva deka se vra}a so mnogu pari i }eja spasi firmata. Sli~ni izjavi dava{e i Sowa. Site velea deka ako Sowa pro-govori komu sî davala krediti so privilegirani kamati, rabotata }e pukne mnogu

23 maj 1998

145

visoko. Sosema identi~no, se ~eka Pece da obelodeni komu podaruval "audia","golfovi" i "pola", ili im gi prodaval so "stimulativna" cena.

Vladata sega veli deka nema nikakva vrska so finansiskata kriza na"Asiba MG". Isto kako {to na vremeto vele{e deka nema nikakva vrska soTAT. Kojznae, moèbi gi prodale site "audia" {to sekojdnevno so registar-skite tabli~ki AA gi gledame po skopskite ulici. Nema "audi", nema vrskaso "Asiba".

Velat i deka ova bil udar na premierot Branko Crvenkovski vrz krilotona SDSM {to bilo pod vlijanie na Tito Petkovski, za{to Pece bil poblizokdo Tito. Toa e ~ista glupost. [to ima Branko da mu se luti na Pece poradiTito, koga ima li~na pri~ina da bide nezadovolen od uslugite na "Asiba". Akove}e uporno se forsira tezata deka Branko se presmetuva so Tito, zo{to ne bibilo mo`no Branko da se presmeta li~no so Pece, zatoa {to na vremeto "folk-svagenot ‡ polo", namesto da mu odi pravo, mu zaskita vo bandera. Pravdata ebavna, ama, sepak, dosti`na. I, ete, dojde vreme nekoj i da odgovara za taa "soob-ra}ajka". Pece sam si se namesti. Koj mu e vinoven {to prodava "polo". Zatoa,sega vo firmata {to namesto "Asiba" }e gi zastapuva vozilata na "Audi" i"Folksvagen", }e bide vraboten {urata na premierot. [to e sigurno ‡ sigurnoe. Belki nema {urata da prodava "pola" {to se lepat za banderi.

2. Ne e samo Pece `rtva na soperni{tvoto me|u Tito i Branko. Ete ipodmladokot na SDSM se podelil na dve strui, pa odedna{ nema da ima dvajcakandidati za pretsedatel na mladite socijaldemokrati, tuku kako edinstven kan-didat povtorno e istaknat dosega{niot pretsedatel na SDMM i portparolotna SDSM Radmila [e}erinska.

Siroma{kata Radmila, tolku se àle{e deka í bilo naporno vo isto vre-me da izvr{uva dve partiski funkcii i tamam najavi deka nema povtorno da sekandidira ‡ koga dobiva nova partiska zada~a. Za da se spre~at podelbite iprevirawata me|u mladite socijaldemokrati, vo presret na parlamentarniteizbori, Radmila doa|a kako {e}er~e da gi ublaì nedorazbirawata. I ‡ {tobilo toa zbesnuvawe da se izbiralo me|u dvajca kandidati, pa da ne moè nitueden od dvajcata da dobie potreben broj glasovi. Ili, ne daj boè, da pobedikandidatot na Tito. Mladi se, ne znaat {to sakaat. Ne moè da im se potrefivkusot. Zatoa i treba malku da se frli za~in odozgora. Tito go biduva za vkujna, ama i Branko, so tek na godinite, se izve{ti. Znae da zabiberi. A, pak, dane se ~uvstvuva lutiot vkus, tuka e Radmila, da se poma~i u{te izvesno vreme zaslogata na partijata. Toa se vika zapoiperuvawe so {e}er~e.

3. Kako {pionskiot avion "avaks" ne dojde eden den porano, da go {partaneboto nad Makedonija. Moèbi od viso~ina }e uspee{e da vidi koj frli bombavo dvorot na policiskata stanica vo Tetovo. Vaka, Amerikancite u{te edna{dokaàa deka sekoga{ stignuvaat posledni na nastanot. ]e gi pu{tat prvo Ev-ropejcite, tie }e se ispokaraat me|u sebe, vo ~ij nacionalen interes e nivnoto

146

vme{uvawe vo nekoj problem i dodeka se konsultiraat i si stavaat veta, nekoj}e napravi eksplozija.

Vo MVR se {eguvaat, preraskaùvaj}i deka eksplozivnata naprava {tobila frlena pod edno vozilo vo dvorot na policiskata stanica bila impro-vizirana bomba od limenka od "koka-kola". E sega, bidej}i "koka-kola" esimbol na Amerika, ova moè da se sfati kako majtapewe so site onie naja-vi za podgotvenost za odbrana od eventualnoto {irewe na vojnata od Koso-vo, za raznite {tabovi na NATO i mobiliziranata makedonska policija, nakoja ete, pred o~ite, vo sopstveniot dvor preku ograda í frlaat improvizi-rani bombi. Arno ama, "koka-kola" limenkata moè da bide sfatena i kakoatak vrz suverenosta na makedonskata policija, koja vo ovoj nastan }e pre-poznae u{te eden simboli~en udar na imperijalistite protiv zdravite silina socijalizmot.

4. Premierot Branko Crvenkovski, so delegacijata {to vo Rim gi odbe-leùva Denovite na Makedonija vo ~est na sv. Kiril, otpatuva so redovna lini-ja na MAT, vo ~etvrtokot popladne.

Ima nekakva dlaboka simbolika vo toa patuvawe na dràvnata delegacijaso avion ~ii registarski oznaki se "JU" i, osobeno, {to na "boingot", najmen odjugoslovenskiot JAT, na opa{kata gordo stoi jugoslovenskata trobojka.

Premierot moèbi ne frlil pogled pod ~ie zname }e ja pretstavuva dr-àvata, barem na aerodromot koga sve~eno }e go pre~ekuvaat i ispra}aat. Si-gurno i vo Italija }e ja objasnuva makedonskata pozicija na nezavisnost, ekvi-distancata, osudata na reìmot na Milo{evi}. Ama, kako da im objasni na Ita-lijancite, a i nam doma deka Srbite ne go vozat makedonskoto rakovodstvo kako{to sakaat.

BOMBA SITUACIJA

••••• Policaecot go odbrani Tito

1. Vo sekojdnevniot govor ~estopati slu{ame kako nekoi lu|e se àlatdeka }e puknat od maka. Nekoi se is~uduvaat na odredeni postapki, izgovaraj}i:"Da ti pukne du{ata". Ili: "Da ti pukne babuleto". Koga ne{to e prekrasno,moè da se kaè deka "puka od ubavina". Za zdrav ~ovek velat "puka od zdravje".Moè{ da pukne{ i od sre}a, i od radost.

Vo Makedonija, pokraj site ovie pukotnici, sekojdnevno pukaat afe-ri, a od neodamna po~naa da pukaat i bombi. Taka {to, improviziranite eks-plozivni napravi {to na policijata í gi frlaat pod nosot, moè da se pro-tolkuvaat kako kompletirawe na slikata za situacijata vo dràvata. Bom-

30 maj 1998

147

bite se dokaz deka pukame od dobro. Ne za xabe, koga nekoj epten saka dapotencira deka mu e dobro, na pra{aweto kako si, odgovara: "Dobro sum ‡Kako bomba!"

Bomba situacijata e vo ramkite na sebespoznavaweto i vra}aweto konizvornite revolucionerni tradicii. Kako po~nalo vostanieto vo Vtorata svet-ska vojna? So napadi na policiskite "u~astoci" vo Prilep i vo Kumanovo. Esega, novite "revolucioneri" ne zavr{ija samo na Prilep i Kumanovo, tukupo~naa da gi {partaat policiskite stanici niz cela dràva, ama tamam rabotaako pove}e od pedeset godini ne sme naprednale vo razvojot na revolucionerni-te metodi. Toga{ partizanite gi vode{e Tito. A sega bombi pukaat, iako Titou{te ne nî vodi.

2. Kako i da e, koga situacijata vo dràvata e bomba, na gra|anite im seprepora~uva izbegnuvawe na policiskite stanici. Sovetite na op{tinite tre-ba da donesat odluki za pe~atewe na novi karti, na koi policiskite stanici }ebidat vidno odbeleàni, so napomena deka tie mesta se rizi~ni i treba da sebega podaleku od niv. Ne e lo{o na pati{tata da ni se pojavat i novi soobra}aj-ni znaci na koi }e pi{uva: "Vnimavaj, policija!".

Opasno e da se bide blizok na policijata. Moèbi zatoa, pred izvesnovreme se pojavija onie novokomponirani "marici" {to no}e gi gledame predkafeanite na koi pi{uva "Podvi`na policiska stanica". Za da se odbranat odbomba{ite, policajcite treba da se mobiliziraat. A kako }e go storat toa, akone bidat mobilni? ]e gi zatvorat site stati~ni policiski stanici i }e se pre-frlat vo kombi vozila. Taka cel den }e se vozat vamu-tamu i nikoj nema da moèda im go fati krajot, a ne, pak, da im frli bomba. Osven toa, site }e bidemegordi na policijata. Bidej}i celo vreme }e bidat vo dvièwe, nikoj nema damoè da im prefrli deka ne se mobilni.

3. Velat deka bilo golema sre}a {to anonimniot povik za postavena bom-ba vo avionot so koj se voze{e premierot stignal dodeka "boingot" sî u{te bilvo procedura pred poletuvawe. Ako se slu~elo toa dodeka avionot bil vo voz-duh, zakonite naloùvaat itno sletuvawe na najbliskiot aerodrom, ostavawena avionot na najoddale~ena platforma i itna evakuacija na patnicite prekugumeni tobogani na site izlezi, za{to nema vreme da se postavuvaat skali.

I {to }e mu se slu~e{e na Branko? Prvo, kako i site patnici, }e mora{eda si gi sobue ~evlite za da ne se povredi pri lizgaweto. Potoa, nekoja stjuar-desa }e go frle{e niz vrata i }e go lizne{e po toboganot. Toa, }e priznaete, ne}e be{e mnogu prijatna situacija. Ne tolku za{to Branko }e be{e liznat. Po-ve}e poradi rezilot {to makedonskiot premier vo Rim }e ni be{e bos.

Ovaa slu~ka e za pamet. Vo idnina, Branko neka si stoi cvrsto na zemja,namesto da leta vo oblaci. Za{to, kolku podaleku letne{, pogolema e verojat-nosta da se lizne{. A lizgaweto od visoko, osobeno udarot na zemja moè dabide prili~no nezgoden. Sosema poinaku e ako premierot cvrsto stoi na zemja.

148

Vo toj slu~aj, sekoga{ }e moè da sleze bezbedno, po skali. Osven ako ne seraboti za skali na nekoja policiska stanica.

4. Pred nekolku dena pukotnici se slu{nale i okolu zgradata vo koja ì-vee pretsedatelot na Sobranieto Tito Petkovski, vo centarot na Skopje. "Ve-~er" objavi deka policaecot {to no}ta bil na smena vo policiskata ku}i~kapred zgradata, okolu 3 ~asot pred zori ispukal pet kur{umi vo nepoznat pravec.

MVR ne{to ne se pretrgna so objasnuvawe na ovaa slu~ka, a i Tito izgle-da ne í pridade golemo zna~ewe. Pred desetina dena, vo blizina na negovatazgrada, isto taka, se puka{e, vo tepa~kata okolu diskoto "Koloseum", pa do kadebi odele ako od sekoe pukawe so oru`je vo centarot na gradot se pravi drama.Moèbi policaecot bil pod impresija na bombite od policiskite stanici. Mo-èbi nekoj pominal vo blizina so limenka "koka-kola", pa policaecot pomis-lil deka }e ja frli limenkata, a taa moè da eksplodira i re{il da se brani. Amoèbi i ne bila limenka "koka-kola". Moèbi bila "fanta".

Kako i da e, od ovoj nastan treba{e da se napravi mediumska bomba. Tre-ba{e da se najde policaecot. Da mu se napravi intervju, da se emituva TV-por-tret vo "Dnevnik plus", da se proslavi ~ovekot. Kojznae, moèbi nekoga{ i }ego napi{ea vo istorija. Kako mali ~itavme za nekoj Pinki {to go videl Tito, ane mu obrnavme vnimanie na policaecot {to go odbrani Tito.

5. V ponedelnik }e bidat objaveni presudite vo aferata TAT, ama nekami prostat pravnicite {to pred vreme im se me{am vo rabotata, sî mi se ~inideka glavata na oktopodot }e bide onaa {alterska slu`beni~ka od bitolskatafilijala na Zavodot za platen promet, koja morala da pravi taka kao {to }e íkaàt, ako ne sakala da ostane i bez tie 300 ‡ 400 marki plata {to gi zemala.

]e ja osudat i Sowa, ama toa nema tolku da ja povredi, bidej}i taa patelakako Isus Hristos. Sî si mislev deka Sowa e svetica, koga taa ti bila boìca.I vo pravo e. I taa kako Isus Hristos ima voskresnato. Edna{ zaglavi vo zat-vor kako slu`beni~ka na JIK banka, pa voskresna kako sopstveni~ka na {te-dilnica.

Na krajot na krai{tata postoi i institucijata pomiluvawe. Pretsedate-lot na dràvata moè da ja pomiluva Sowa. Problemot e toa da se izdejstvuvadodeka trae mandatot na Gligorov. Toj treba da ja pomiluva Sowa, za{to nego-viot naslednik moèbi nema da ima merak za miluvawe.

149

LADNO PEGLAWE

••••• Koga tolku se raduvame {to edna fabrika sme im prodale na Srbite,kolku li bi se raduvale ako im ja prodademe cela dràva

1. Cel svet se potrese da go spasuva mirot vo Makedonija, }e go prodolù-vaat mandatot na UNPREDEP, NATO stru~waci ni se {etaat niz dràvata daorganiziraat golema ve`ba na Krivolak, a ako epten zgusti, mo`no e da ispra-tat i 7 iljadi vojnici za da nî branat.

Dali sedumte iljadi vojnici }e gi pre~ekame so takva euforija so kakva{to ja pozdravivme proda`bata na "Ladna valalnica" na Srbite? Ili, }e se~udime, {to }e ni se i od kogo }e nî branat? Ne e belki Milo{evi} tolku lud dapra}a vojska da gi osvojuva objektite {to ve}e gi osvoil. Va`no e vo zemjava daima stranski investicii, a toa {to investitorot e sin na potpretsedatelot nasrpskata vlada, ne e va`no, zatoa {to "Balkan stil" e registrirana vo Lihten-{tajn. Toa, pak, {to Lihten{tajncite zboruvaat srpski, ne e zatoa {to Srbijatolku se pro{irila, tuku za cel svet da gi razbere. Posebno makedonskoto ra-kovodstvo, koe ovaa proda`ba }e si ja pripi{e kako u{te eden golem uspeh vooblasta na privatizacijata i stranskoto vloùvawe.

Na toj plan dosega Srbija zabeleà nekolku uspesi. Porane{niot jugos-lovenski premier Milan Pani} vo OHIS srede Skopje gi stavi pod svoja kapai pretsedatelot Gligorov, i premierot Crvenkovski, i pretsedatelot na Sob-ranieto Petkovski i gi {eta{e kako Marsovci za slikawe. Pred dve nedeli,MAT ubavo gi povozi i premierot i visokodostojnicite na Makedonskata pra-voslavna crkva so srpski avion do Rim i nazad. Po tolku {etawe i vozewe voime na repariranite ma{ini na "Galenika" od Zemun i starite avioni {to JAT}e mu gi prodadel na MAT, kupuvaweto na "Ladna valalnica" od vrawancite odLihten{tajn doa|a kako nièwe na uspesi. Nema smisla, ako slu~ajno na Milo-{evi} pak mu vovedat sankcii, Srbija da nema na~in da izvezuva limovi, a JATda ostane bez rabota.

Otkako }e nî stavat pod kapa i }e nî vozat kako {to sakaat, doa|a fazatana ladno valawe. Ladno }e nî ispeglaat, od nas da napravat tenki limovi, i taka}e moàt polesno da nî oblikuvaat kako {to mu odgovara na gazda Slobo.

Berzanskata radost za najgolemata transakcija be{e soodvetno eufori~-no tretirana i na Makedonskata televizija so "Dnevnik plus". Koga tolku seizraduvavme {to na Srbite sme im ja prodale "Valalnicata", kolku li }e sla-vime ako im ja prodademe cela dràva?

2. Sepak, nema pri~ina za golemo slavewe. Vo slu~ajot so "Balkan stil",ne stanuva zbor za nekoja osobeno va`na stranska investicija. Da se razbe-

6 juni 1998

150

reme, "Valalnicata" ja kupi samo sinot na srpskiot vicepremier Du{an To-mi}. Sosema poinaku }e be{e ako kako kupuva~ se jave{e sinot na SlobodanMilo{evi}. Premierite i vicepremierite se menuvaat. Samo Milo{evi}ve~no trae.

3. Od minatata sabota imame i organizacija na ènite od VMRO-DPMNE.Ne moè VMRO-vkite da ostanat pokuso od ènite ‡ liberalni demokratkiili, ne daj boè, od ènite Albanki. Se znae, vo sekoja partija ima i maì ièni. Po sabotnata sredba, ostana nejasno kade }e í bide mestoto na potpretse-datelkata na partijata Dosta Dimovska, za{to, pokraj prisustvoto vo VMRO ‡@eni , sekoga{ e aktivna i vo VMRO ‡ Maì. Moèbi taa, bidej}i sedi i kajednite i kaj drugite, }e moè da ja objasni razlikata me|u politi~kite intere-si na maìte ‡ ~lenovi na VMRO-DPMNE i ènite ‡ ~lenovi na VMRO-DPMNE.

Iskreno, bi sakal da ~ujam i od drugite partii, posebno od liderite napodmladocite, zo{to tie bi imale nekakov poinakov partiski pristap od "ma-ìte" i "ènite". Ili kaj niv ne vaì principot deka so napolnuvaweto 18godini se stanuva celosno ramnopraven gra|anin, pa im treba organizacija zapoliti~ko dozrevawe. Toa {to re~isi site partii imaat podmladoci i organi-zacii na ènite e po urnekot na staroto vreme, koga se znae{e redot: Maìtesedat vo CK, ènite se aktivistki na AF@, mladite si imaat Mladinska orga-nizacija, a penzionerite se vo Sojuzot na borcite. Vo ovie novite, gra|anskipartii na novoto demokratsko vreme nedostigaat u{te pionerite i pionerski-te {amii i davaweto ~esen pionerski zbor na Branko, Qub~o, Xaferi, Go{evili na Yingo, seedno. Vpro~em, vakva partiska preraspredelba na kadrite ne eza iznenaduvawe. Site se u~enici na istata partija, na stariot SKM, pa i novi-te partii gi pravat spored ista matrica.

4. Pred destina dena, Zavodot za statistika objavi deka minatogodi{ni-ot iznos na stranski investicii iznesuval celi 6 milioni dolari. Na{iot za-vod taka go nadmina i spisanieto "Juromani" koe ni "dodeli" 16 milioni dola-ri.

Ovoj podatok moè da se ~ita i optimisti~ki. Spored "Juromani", na spi-sokot na zemjite so stranski investicii, Makedonija se nao|a na dnoto. SporedZavodot za statistika, ve}e sme se otka~ile od dnoto. Sega sme u{te podolu.

5. Liderot na Demokratskata partija na Srbite Dragi{a Mileti}, tvrdideka del od {tabot na osloboditelnata vojska na Kosovo se nao|a vo Makedoni-ja. Imal dokazi, ama ne saka{e da im gi kaè na novinarite. ]e mu gi kaèl napretsedatelot Gligorov.

Neka ne mu kaùva na Gligorov. Podobro neka í gi kaè na gospo|a NadaGligorova, pa taka site }e gi znaeme.

6. Porane{niot potpretsedatel na Vladata i minister za finansii JaneMiqoski, vo vrska so nabavkata na spornata telefonska centrala vo 1995 godi-

151

na, izjavi deka ne gleda pri~ina za odgovornost na ~lenovite na Komisijata kojagi raspredeluvala sredstvata. I navistina, kaj Komisijata ne treba da se baraodgovornost. Sigurno odgovorni lu|e ne bi izdvoile polovina milion za tele-fonska centrala, koja i deneska ne se koristi kolku {to treba.

NORMALNA SOSTOJBA

••••• Kolku poprost selanec tolku pogolem kompir

1. Situacijata vo Makedonija e stabilna. Premierot Branko Crvenkov-ski prodolùva so svoite pohodi kon trafostanicite, taka {to, barem do izbo-rite, idninata garantirano }e ni bide svetla. Pratenicite imaat motiv pove}eda begaat od sednicite na Sobranieto ‡ po~na Svetskoto prvenstvo vo fudbal.Vo Ginekolo{kata klinika vo âir novoroden~iwata imaat meningitis. Voj-votkata od Kent se {okirala od toa {to go videla, ama, sepak, od Makedonija sizaminala impresionirana. Albancite od Makedonija, na ~elo so nivnite parti-ski lideri, srede Skopje so razveani amerikanski znamiwa ja veli~aat oslobo-ditelnata armija na Kosovo. NATO se podgotvuva da ve`ba bombardirawe nateritorijata na Makedonija.

Nakuso ‡ sostojbata e normalna.2. Ne znae ~ovek {to e polo{o. Od edna strana, NATO ni treba za da nî

odbrani od pro{iruvawe na kosovskiot konflikt. Od druga strana, pak, utre-zadutre i nam moè da ni se slu~i da nî pla{at kako Milo{evi}, ako Albanci-te so amerikanskite znamiwa pobaraat federalizacija na dràvata, a vlastaim se sprotivstavi.

Ne e jasno dali po istoto pra{awe identi~en pogled imaat premierotBranko Crvenkovski i potpretsedatelot na koalicionata Vlada Naser Ziberi.Na mitingot vo Tirana ne u~estvuvaa pretstavnici na vlasta. A na mitingot voSkopje, koj be{e organiziran od istata organizacija od Kosovo, vo prvite redo-vi bea pretstavnicite na vlasta. Tie bea del od u~esnicite koi povikuvaa zaoru`je, tie ne razviorija barem edno makedonsko zname, pred niv í se skandira-{e na osloboditelnata armija na Kosovo i se vika{e "OVK sme site!"

Premierot Crvenkovski go povikuva NATO na granicata kon Kosovo zada spre~i pro{iruvawe na vojnata vo Makedonija. Potpretsedatelot na Vlada-ta, pak, i drugite ministri od PDP go vikaat NATO na Kosovo, za da í pomognena OVK da si ja ostvari celta. A celta na OVK e obedinuvawe na site Albancivo edna dràva.

Zna~i, situacijata, kako i da pogledne{, e pod vladina kontrola. Ostanu-va u{te zaedno so sportskiot aeromiting na Stenkovec, da ja prosledime i ve`-

13 juni 1998

152

bata na bombardirawe nad na{ite glavi. Za sekoj slu~aj, ne }e e lo{o narednitedenovi da razveeme pove}e amerikanski znamiwa. Oti, tie pred Milo{evi} }eja kinat ma~kata, za da se ispla{i, ama kinej}i ja ma~kata kaj nas, da ne ni seslu~i nam da ni ja skinat glavata.

3. Vojvotkata od Kent zamina od Makedonija, {okirana od toa {to go vi-dela vo Domot za mentalno hendikepirani lica vo Demir Kapija. Za razlika odnea, nie tuka ne se {okirame od situacijata na hendikepiranite. Ne daj boè voovaa dràva nekoj da se rodi so mana ili da stane invalid. Gi nema vo javniotìvot zatoa {to so invalidska koli~ka ne moàt da se dviàt po trotoarite.Tie se zafateni so parkirani vozila. A i da se slobodni, na retko koja raskrs-nica ima rampi za spu{tawe od trotoarot. Ste videle li, na primer, takvi ram-pi na vlezot vo nekoe kino, teatar, stokovna ku}a, vo muzej? Kolku semafori voSkopje imaat zvu~en signal za slepite? Samo eden. Na koj parking vo gradot imarezervirani mesta samo za voza~i ‡ invalidi ? Se pla}a li kazna ako nekoj vogradskiot avtobus ne go otstapi mestoto rezervirano za invalidi?

Nejzinoto viso~estvo morale da ja vozat po gore{tinite do Demir Kapijaza da se {okira. Da ostanela vo Skopje nema{e da ima mo`nost da vidi hendike-pirani. Ne deka gi nema, tuku zatoa {to gi nema po ulicite.

4. Kolku za informacija na ~itatelite, sî u{te ne ~uvstvuvam poslediciod objavenata poternica od deùrniot policaec Latas na TV Sitel. Mene mipre~e{e premierot na mojata dràva Makedonija da patuva so avion so srpskozname i se ispla{iv {to "Ladnata valalnica" ni ja kupuva ~ovek od reìmot naMilo{evi}, i toa go napi{av. Na drugarot Pavlovi} ne mu se bendisalo toa{to sum go kritikuval "negoviot" premier {to se vozel vo avion so srpskozname i {to ne mi bilo }ef "Ladnata valalnica" da ja kupi potpretsedatelotna srpskata vlada, pa spomenuva{e nekakvi {ovinisti i mi ja reklamira{e ko-lumnata sose fotografija.

Moèbi narekuvaweto {ovinist zasluùva i nekoja prijava vo sud, amabidej}i vo slu~ajot so Fr~koski, drugarot Pavlovi} pokaà deka ne go prizna-va makedonskiot sud, a za sre}a, srpski sudovi, u{te ne se vostanoveni, najdobroda go ostavime da si ja zavr{i misijata bez komplikacii. I onaka, toj uspe{noja popolnuva sekoja praznina. Vo isto vreme e i javen obvinitel, i advokat, isudija, i deùren policaec, a bogami ne mu e pod nivo i da lepi plakati so po-ternici. Bidej}i site ovie administrativno-tehni~ki raboti gi vr{i so uspeh,ne e lo{o jugoslovenskata ambasada da go imenuva za administrator na ova pod-ra~je.

Me pravi osobeno sre}en toa {to i po ova pi{uvawe, drugarot Pavlovi}}e se po~uvstvuva mnogu vaèn i {to }e mu go pothranam egzibicionizmot.

Kako proveren antisrpski {ovinist, sepak, ne se gnasam da citiram ednanivna pogovorka. ]e ja napi{am na negoviot jazik, za da me razbere podobro:"[to prostiji seqak, to ve}i krompir".

153

SVETSKA RABOTA

••••• Ako moè nie da ostaneme nevini!?

1. [to se slu~i koga posledniot pat ministerot Lazar Kitanovski be{evo Brisel? Da ne si go zaboravil slu~ajno mobilniot telefon doma, pa ne uspeanavreme da se javi vo Skopje i da kaè za ve`bata na NATO? Sledniot pat nekase javi od nekoja govornica, barem kaj pretsedatelot, da znae navreme dali tre-ba da svikuva itni konsultacii so partiite. Ako mu ostane sitno, neka mu svrtii na Hanxiski, kolku da ne im raskaùva prikaski na novinarite deka doprvanie }e treba da odlu~uvame za ve`bata na NATO i deka vo slednite dve nedelitakvo ne{to nema da se slu~i. Se razbira, ako i na Laze mu kaàt {to treba dakaè.

Sega, koga izmina euforijata od re{itelniot let na sokolot nad Vardar,se pra{uvam: [to }e se slu~e{e ako nie ne mu dozvolevme na NATO da leta nadMakedonija? I {to, ako i pokraj na{ata zabrana, NATO pak leta{e?

Kako i da e, po ve`bata se ~uvstvuvame nekako pove}e svetski. Da ne bev-me nie, NATO nema{e da ima kade da gi svrti avionite {to ja nadletuvaa Alba-nija. Toa {to nî pra{aa za dozvola, a nie im dozvolivme, vlijae{e vrz podigawena glavata na obi~niot makedonski gra|anin. Kolku povisoko letaa avionitetolku povisoko i nie treba{e da go kreneme pogledot nagore, za da gi zabeleì-me. Koj veli deka ne treba{e da dojde NATO za da gi kreneme i nie visoko~elata. Toa {to, i pokraj sî, ne uspeavme da gi vidime, moèbi se dolì natradicijata da odime so svednati glavi. A so svednata glava, ne se gleda nagore.

2. Vo duhot na narodnata mudrost deka svednata glava sabja ne ja se~e,sega se razviva diskusija dali moèbi toa {to mu dozvolivme na NATO dapravi ve`bi na makedonskoto nebo e opasno za na{ata bezbednost. Prvo seotepavme dokaùvaj}i deka tokmu povrzanosta so NATO }e ni ja zasili bez-bednosta na dràvata i molevme da bideme del od ju`noto krilo na Severno-atlantskata alijansa, pa makar bile i perduvot od kriloto na sokolot. Gonudevme na site strani Krivolak kako idealno mesto za ve`bawe i tokmukoga treba{e da mu dademe na NATO, se ispla{ivme da ne ni se naluti Mi-lo{evi}, i vo eden nekontroliran qubomoren ispad da ni udri {lakanica.Koga go nudevme Krivolak, ne smetavme deka moèbi }e dojde den i koga }etreba da se iskoristi, a sega velime: "Moè ve`bi, ama da ne se koristiteritorijata na Makedonija za akcii protiv sosedite." Nebare od Krivo-lak, NATO }e go napa|a Irak. E, NATO, NATO, ti si u{te na{e zlato, amagledaj nekako, ako moè, da ostaneme nevini!

3. Deka vo Makedonija vleguva svetski kapital, denovive povtorno nî ube-duva{e direktorot na skopskata "Ladna valalnica" Aleksandar Rankovi}, koja

20 juni 1998

154

ja upravuva lihten{tajnskata francusko ‡ {vajcarska firma "Balkan stil".Gospodinot Rankovi} ni izjavi deka "biznisot nema granici".

Sosema se soglasuvam so ovaa konstatacija na direktorot na "Ladna va-lalnica". Bidej}i sopstvenik na "Balkan stil" e sinot na srpskiot vicepremi-er, ovaa konstatacija e sosema na mesto. Ne moè za srpskiot kapital da imagranica vo Makedonija, koga nema granica nitu me|u dvete dràvi.

4. Edinstvenoto pole na koe Makedonija zaostanuva zad svetskite trendo-vi e zdravstvoto. Moète li da si zamislite kolku mu e te{ko na ministerotPetar Ilievski so ènite koi ne se "svetski", pa zapnale da se poroduvaat pobolnicite, namesto da si ra|aat doma. I posle nekoj }e im bide vinoven {tonovoroden~iwata im zaboluvaat od meningitis.

Po izjavata na ministerot deka svetskite trendovi nalagaat poroduvawevo doma{ni uslovi, sega nî o~ekuva vra}awe na selo. Vo minatoto bilo sramotaènite da se poroduvaat doma pred ostanatite ~lenovi na doma}instvoto, paobi~no odele vo plevna, ili vo {tala za da ne gi vidi nikoj. Bidej}i vo gradovi-te plevni i {tali ‡ nema, a ne e ba{ tolku higienski poroduvaweto da se vr{ivo garaà ili vo vizba, treba da se o~ekuva masovna migracija na trudnicite odgrad v selo.

Ministerot Petar Ilievski gi prisposobuva reformite na zdravstvotospored parolata {to odi na televizijata na negoviot partiski {ef: "Sopreteja migracijata selo ‡ grad." Za revitalizacija na seloto, ènite treba da bega-at {to podaleku od ministerot Ilievski i nehigienskite bolnici i da se vra-tat na korenite, vo higienskite plevni i {tali, kako {to se pora|ale nivnitebabi i prababi.

Kolku decenii treba{e da pominat dodeka ènata ja nau~ija da sleze odselo v grad za da se porodi v bolnica, koga ete sega, svetskiot trend povtorno nîpretrka. A stapkata na smrtnost kaj doen~iwata vo Makedonija i natamu e me|unajvisokite vo Evropa.

5. Poverenikot {to Vladata na Makedonija go postavi vo Gostivar, dode-ka ne se raspi{at izbori za gradona~alnik, ne izdrà ni tri dena i se otkaà.Zo{to i kako Fikret Pirgozi ne moè{e da ja prifati doverbata od Vladata,verojatno, samo toj si znae, ama Gostivar i natamu, po odeweto na Rufi Osmaniv zatvor e bez gradona~alnik.

Koga se postavuva poverenik, toa zna~i deka vlasta ja prezema kontrola-ta vrz lokalnata samouprava. Samo {to vo ovoj slu~aj treba da postoi vlast {to}e pokaè deka ima vlast nad Gostivar.

6. Koga sme ve}e kaj svetskite trendovi i na{iot neprocenliv pridoneskon svetskiot mir, dozvolete mi edno logi~no pra{awe: Kakvo e toa Svetskoprvenstvo vo fudbal, koga na nego ne u~estvuva Makedonija? Vedna{ da se alar-mira ministerot Hanxiski da nî vnese i tamu, inaku rezultatite od prvenstvo-to nema da gi priznaeme.

155

NATO GERILA

••••• Nie ni{to ne znaevme

1. Vol{ebnata re~enica vo Makedonija e: "Nie ni{to ne znaevme." Taa, iovoj pat, uspe{no funkcionira na primerot na Makedonska banka. Nikoj ni{tone znael {to se slu~uvalo so bankata celi ~etiri godini. Duri ni sopstvenici-te. Oti ne se znaelo ni koi se sopstvenici.

Lu|eto od vlasta sigurno ne znaele. Toa {to bea bliski so rakovodniotkadar na bankata, ne moralo da zna~i i deka niz druèweto im ja otkrile tajna-ta na uspehot, so mali pari da stanat bankari i industrijalci. Ne znaele nifirmite preku koi odela onaa sme{na transakcija na akciite od Qubqanskabanka. Demek, da znaele deka na bankata taka dobro }e í odi, nemalo da gi prep-rodadat akciite u{te istiot den koga gi kupile. A toa deka ne znaela ni Narod-na banka na Makedonija e sosema za veruvawe. Taa ne znae{e ni za TAT ‡ dodekane se otkri. Toa {to eden od akcionerite na Makedonska banka e akcioner i voKreditna banka, vo ~ie rakovodstvo sedi soprugata na biv{iot guverner BorkoStanoevski, nema nikakva vrska so znaeweto. Soprugite ne sekoga{ im kaùva-at sî na maìte. Zgora na toa, biv{iot guverner si ima{e i drugi problemi ‡be{e vrzan so "sin|iri", pa vo procesot na "osloboduvawe" nema{e vreme dadoznava {to mu se slu~uva po bankite.

So visokite kamatni stapki dràvata go uni{tuva{e stopanstvoto, a gizajaknuva{e bankite. So bogateweto na bankite, im go ovozmoì i li~noto bo-gatewe na tie {to gi poseduvaa. Gospodata od Makedonska banka izlegle mahe-ri, pa so 60 iljadi marki si go kupile kontrolniot paket akcii vo bankata.Skopska "Gazela", ne moèj}i da gi izdrì visokite kamati {to í gi dolì nabankata, propa|a i stanuva sopstvenost na Makedonska banka. I taka, maheritesamo so 60 iljadi marki stanuvaat sopstvenici na polovina banka i na polovinafabrika.

Toa dosega nikoj ne go znae{e!? Kako {to verojatno ne se znae {to seslu~i so FAS "11 Oktomvri", MZT, "Treska"!? Kako {to, pretpostavuvam, nese znae ni sopstveni~kata struktura po drugite "sitni" banki.

[to sakaat da ni kaàt koga }e ni re~at: "Nie ni{to ne znaevme"? Dekatie ne se od tuka? Ili mislat deka nie ne sme so site?

2. Guvernerot na Narodnata banka Qube Trpeski, pateti~no í soop{ti najavnosta deka ne podlegnuva na pritisocite i deka, ako treba, }e zagine i }eizgori za Makedonija. Ubavo. Prvin }e ja zapalat Makedonija, pa koga }e vidatdeka nemaat kade, i tie }e se frlat v ogan.

Sepak, mislam deka guvernerot ne mislel na takvo gorewe, tuku moèbigi sfatil rabotite bukvalno. Da ne raspaluva Branko àr za skara, za da go

27 juni 1998

156

pe~e oktopodot {to go ulovi u{te minatata godina? Dosega se pokaà kako~ovek koj znae vo vistinsko vreme da gi iskoristi prijatelite za meze. Idatizbori, treba da ima bogata trpeza.

3. A deka moè da bideme svedoci na interesna zabava, dokaùva prisus-tvoto na Xaro vo prvite redovi na pres-konferenciite vrzani so slu~ajot "Ma-kedonska banka". ... Kako vo onie slikovnicite za Marika vo selo, Marika voavion, Marika na izlet, Marika na brod... , denes moè da se napravat prikazniza Xaro vo ko{arkata, Xaro vo fudbalot, Xaro vo sudnica, Xaro me|u novina-rite... Zo{to Xaro ne bi bil i me|u bankarite? Toga{ barem sme sigurni dekasituacijata e pod kontrola.

4. SDSM }e treba seriozno da razmisli za pretstojnata predizborna kam-pawa da go angaìra Stojan Andov. So predlog-rezolucijata na LDP za neko-ristewe na teritorijata na Makedonija za organizirawe i izveduvawe na ak-tivnosti protiv sosednite dràvi, se pokaà kako dobar organizator na pre-dizborni mitinzi. Im dade dobar povod na ministrite Kitanovski i Hanxiskida si odràt govori, da im pora~aat na gra|anite da glasaat pak za niv, za{todrugite ne im mislat dobro i plus ne samo {to govorite bea direktno prenesu-vani, tuku i kako besplatna partiska prezentacija ode{e repriza na "Dnevnikplus".

Moàm da go razberam razmisluvaweto na Andov i Go{ev, koga }e se se-tam deka tie se, sepak, lu|e od vremeto na akciite "Site vo odbrana i za{tita".Koga gi ve`bavme popularnite akcii SVOZ, nî u~ea deka }e gi palime neprija-telskite kamioni, }e frlame molotovi kokteli, }e go ignorirame okupatorot,}e frlame bombi na policiskite stanici...

[to }e pravime ako utre nî napadne nekoj od sosedite, a nie so rezolucijavo parlamentot mu zabranime na NATO da organizira odbrana na na{a terito-rija. ]e ~ekame prvo da vlezat, nie da ve`bame SVOZ, NATO da ni frla oru`jei sovetnici za odbrana so padobranci, kako {to im frlale sojuznicite na par-tizanite vo NOB, da organizirame gerilska vojna, pa duri potoa da se borime.

Mislev deka fintata e kako da napravi{ voop{to da ne te napadnat, a nekako da se odbrani{ otkako }e te napadnat.

5. Se sozdade golema vozbuda zatoa {to vo predizbornite aktivnosti napu{tawe ~e{mi i selski pati{ta, minatiot vikend be{e vklu~en i amerikan-skiot ambasador Kristofer Hil.

Amerikancite ~estopati znaele da napravat pogre{na procenka so kogoda se vrzat pred izborite. Toa obi~no im se slu~uva vo zemjite na LatinskaAmerika. Premierot Crvenkovski vo idnina neka vnimava kogo vodi so sebe.Neka stoi ponastrana od Hil. Da ne mu bide baksuz. Nie i onaka zali~uvame nabanana republika. A tokmu vo takvi zemji, ~esto se slu~uva da izgubat na izboritie {to ja imaat poddr{kata na Amerikancite.

157

VISOKO NIVO

••••• Dve èni ‡ ete ti pazar

1. Spored izve{taite od posetata na premierot Branko Crvenkovski naAmerika, site negovi sredbi, osven onaa so sekretarot za odbrana Vilijam Ko-en, bile na "pot" ‡ nivo. Po~nuvaj}i od potpretsedatelot na SAD Al Gor, padràvniot potsekretar Strob Talbot, do potsekretarot za ekonomski pra{awaAl Larsen. Toa bi zna~elo deka soglasno na ramni{teto na sredbite, vo Ameri-ka bi trebalo da odi nekoj od potpretsedatelite na Vladata, namesto pretseda-telot.

Da ne dobil slu~ajno pokana da ja poseti Amerika potpretsedatelot Di-mitar Buzlevski, ama bidej}i ne ja pro~ital, Branko mu ja zel i otpatuval mes-to nego?

2. I taka, dodeka cela nacija vika "Alal da mu e na Branko", za{to zavreme na kusiot prestoj se sretna so dvajca Alovci ‡ potpretsedatelot Al Gori potsekretarot Al Larsen, potpretsedatelot na Vladata Buzlevski vo Make-donija ostvaruva{e kontakti na visoko nivo. Na planina. Zaedno so pretseda-telot na dràvata Kiro Gligorov.

Mora{e li pretsedatelot da patuva tokmu denovive, na 40 stepeni i dadrì govori vo tesni, pretpostavuvam neklimatizirani prostorii, kako onaa{to ja vidovme na televizija vo seloto @irovnica. Ili, bidej}i be{e na viso-ka nadmorska viso~ina ne mu pre~e{e è{tinata. Zo{to toga{ tolku mu stanaàl za mladite vojnici i za "volcite", pa nastapi emotivno i prvpat ~uvmekako vrhoven komandant javno kaùva voeni tajni. Pretsedatelot na cela jav-nost í obelodeni deka grani~arite se premoreni i deka od krajot na mart godi-nava nikoj ne gi zamenil. Odli~na vest za idnite {verceri na oru`je i ilegal-ni minuva~i na granicata.

Zar na grani~arite tolku im stanalo te{ko, pa mora{e {efot na drà-vata da gi bodri na temperaturi koi zasluùvaat i proglasuvawe na elementar-na nepogoda. Se ~ini deka takva mu bila sudbinata. Denta koga pretsedatelot giposeti grani~nite edinici vo karaulite "Tanu{evci", "Radika" i "Bitu{e",negovata sopruga Nada prave{e priem za soprugite na diplomatite vo Makedo-nija. Kakva ènska ùrka bi bila, ako niz dvorot i v ku}i se vrtka soprugot nadoma}inkata? Osven toa, ne bi rizikuvala gospo|a Nada u{te edna semejna afe-ra, pa da go ostavi Kiro vo dru{tvo so tolku dami. [to e sigurno, sigurno e!Buzlevski pod raka, {to podaleku od doma, i pravo kaj "volcite" v planina.

3. @enite ni pravat problemi i na me|unarodno nivo. [to í treba{e naevroparlamentarkata Doris Pak da ni ja kosi potpretsedatelkata Zlatka Po-povska, za da mora taa po gore{tinive da {eta po mediumite i da se kara so nea.

4 juli 1998

158

Zabeleàla gospo|a Pak deka potpretsedatelkata Popovska im prikaàla uba-va slika za rabotite, a tie znaele deka ne e taka. Zo{to ne se skarale u{tevedna{ i na samoto mesto ne gi ras~istile smetkite? Dve èni i ‡ ete ti pazar.A ne vaka, ednata napa|a preku privatna televizija, a drugata se brani prekudràvna.

4. Slu~ajot so urivaweto na trotoarot i patekata do vleznata vrata nasupermarketot "Tineks" vo centarot na Skopje, simboli~no ni pokaùva kakoni funkcionira sistemot. Sopstvenikot prvo nudi potkup za da ja skokne pro-cedurata za dobivawe dozvola za gradba, a inspektorot vetuva deka }e ja naredirabotata. Potoa inspektorot bara "eden metar èstoki pijalaci" i "eden me-tar suvomesni proizvodi". Sopstvenikot ne mu dava i inspektorot nareduva uri-vawe.

I posle nekoj neka kaè deka kaj nas urivaweto i gradeweto ne zaviseleod pija~kite i lapa~kite. Samo, ne e sî taka crno. Ne urival inspektorot zaobi~ni pijalaci. Baral viski, i toa samo 12-godi{no. I ne baral obi~ni suvo-mesni. Samo pe~enica. Tamam rabota koga inspektorite bi ni se potkupuvale sodoma{na rakija i evtina salama.

5. Na liberalnite demokrati ne im ja usvoija i vtorata predloèna rezo-lucija so koja bi im se zabranilo na ~lenovi na Vladata i na parlamentot dau~estvuvaat na javni sobiri na koi ne e istaknato makedonskoto zname. Predlo-got be{e isprovociran od neodamne{niot miting za Kosovo, na koj vo prviteredovi se nacrtaa ministrite vo Vladata i pratenicite ‡ Albanci. Toga{ sevee{e samo albanskoto zname, a se skandira{e za nezavisno Kosovo i se veli~a-{e osloboditelnata armija na Kosovo.

Ba{ dobro {to vakva rezolucija ne pomina vo Sobranieto. Zamislete, na{to }e li~e{e ako na toj miting za nezavisno Kosovo, ministrite od Vladata,na ~elo so potpretsedatelot Naser Ziberi, í skandiraa na OAK pod makedon-sko zname. Ne daj boè, ako utre se pojavat na nekoj miting za Ilirida, kako{to imaa obi~aj da se pojavuvaat, da go po~nat mitingot so makedonska himna iso razveani makedonski znamiwa.

6. Pratenicite na Liberalnodemokratskata partija propu{tija u{te edenpovod za predlog ‡ rezolucija. Umrevme od gore{tina, a niv ne im tekna dapredloàt "rezolucija za osuda na anticiklonskoto vlijanie vrz Republika Ma-kedonija i neaktivnosta na Vladata po istoto". Pratenicite na SDSM sigurno}e glasaat protiv, a i Tito Petkovski dodeka da go stavi predlogot na dnevenred, }e zaladi.

Vo sekoj slu~aj, takva rezolucija bi bila na {teta na dràvata. SDSMvedna{ }e ja obvini LDP deka raboti protiv dràvnite interesi za{to, ako nepe~e sonceto tokmu sega, nema da stasa ìtoto i }e umreme od glad. Osven toa,vlasta saka da bide so narodot. Zo{to samo guvernerot na NBM Qube Trpeskida gori za Makedonija. Eve, site }e gorime na 40 stepeni.

159

ISTORISKI ̂ AS

••••• Za vreme na ba{ibozukot, zaptiite ne davale ni soop{tenija za rajata

1.Turskiot premier Mesut Jilmaz, od Skopje trgna za Bitola da ja posetispomen-sobata na Kemal Ataturk, osnova~ na modernata turska dràva. Patem,kako dobri doma}ini, mu odràvme istoriski ~as. Mu pokaàvme kako bilo voturskata dràva pred doa|aweto na Ataturk. Jilmaz u~el vo u~ili{te za vreme-to na ba{ibozukot, ama blagodarenie na na{ata gostoqubivost, vide kako tra-dicijata vo eden del od biv{ata Otomanska Imperija se neguva i po 90 godiniod Mladoturskata revolucija.

Za volja na vistinata, ne e sî ba{ taka kako {to bilo pred Ataturk. Vovremeto na ba{ibozukot, zaptiite ne ni ~uvstvuvale potreba so soop{tenie daí se obratat na rajata. Denes, na policijata í trebaat samo dva dena za da utvrdideka kolonata so turskata delegacija bila propisno pridruùvana od obeleà-ni vozila. Blaze si í na ovaa raja so vakva vlast. [to sî ne ni se slu~i vo drà-vata, a nikoj od ~au{ite ne izleze vinoven. Nie si imame besprekorno ~istavlast. Postojano e vinoven nekoj drug.

Policijata go obvinuva nesre}niot bitol~anec od "{kodata" deka ne zap-rel da ja propu{ti kolonata i deka zagubil kontrola na dvièweto. A {to ako,siroma{kiot, ja zagubel kontrolata za nekoja sekunda porano, pa go otepal pre-mierot Jilmaz? [to ako, po sudirot, dvete vozila ne oti{le nastrana, tukuostanale na mesto, vo pravecot na dvièwe na kolonata, pa da se napravel ka-rambol od turskata delegacija vo verièn sudir, {to pri takvi brzini sigurnobi predizvikal pove}e `rtvi? I toga{ }e zboruvavme za besprekorno ~istapolicija i besprekorna organizacija na patuvaweto!?

Dali na patot Prilep ‡ Bitola ima ograni~uvawe na brzinata na dviè-we, ili soobra}ajnite znaci ne vaàt za vlasta? Dali zboruvame za istata poli-cija {to i niz skopskite bulevari sekojdnevno gi vozi lu|eto od vlasta so 100kilometri na ~as i gi prepla{uva minuva~ite na pe{a~ki premini. Dali zboru-vame za onie {to parkiraat kade {to e zabraneto parkirawe, minuvaat na crve-no i se ka~uvaat po trotoarite i so svoite privatni vozila, zatoa {to im semoè, bidej}i nosat uniforma?

Se imam soo~eno so takvi situacii nekolkupati i od takvoto odnesuvawemi se vreàlo v glava deka za niv zakonite ne vaàt. Nekoj naivno, u{te dentakoga se slu~i nesre}ata, spomena odgovornost i ostavka. Zo{to? I komu bi pod-nesuvale ostavka, koga ~au{ite ne odgovaraat pred rajata.

2. Prvata vest za nesre}ata ja emituva{e turskata novinska agencija odAnkara. Snimki od mestoto na nastanot ima{e turskata televizija. Spasuva~i

11 juli 1998

160

na povredenite bea ~lenovi na turskata delegacija i turski novinari. Site po-datoci moèa da se dobijat od turskata ambasada vo Skopje.

Za toa vreme, makedonskata policija smisluva{e soop{tenie, vo make-donskoto Ministerstvoto za zdravstvo nema{e ~ovek zadolèn za informira-we, bidej}i ministerot e na dvonedelno patuvawe vo Japonija, vo protokolot namakedonskata Vlada ne znaeja {to }e se slu~uva so natamo{niot tek na poseta-ta, a istra`niot sudija vo makedonskiot Sud gi ~eka{e ve{ta~ewata.

Vo trkata po informacii {to ja vodevme toj den, edna dràvna slu`be-ni~ka re~isi histeri~no ni se razvika: "[to pravite vie novinarite, poradivas }e ostanam bez rabota!" Sre}a za nea {to ìvee vo Makedonija. Da ìvee{evo Turcija, }e ostane{e bez rabota ako ne dade{e izjava.

3. Eden den otkako gi ispotepavme Turcite na patot Prilep ‡ Bitola,ministerstvata za vnatre{ni raboti na Makedonija i na Turcija potpi{aa pro-tokol za sorabotka.

4. Turcite prvo neka ni go vratat cre{ovoto top~e {to ni go zaplenija vo1903-ta, a posle neka ni podaruvaat avioni. Ne moème tukutaka da skokame voistorijata. Treba da nî priviknuvaat postepeno. Ete, ubavo Amerikancite nipodarija haubici od Vtorata svetska vojna. Koga na{ite vojnici }e postignatdobri rezultati vo ga|aweto so cre{ovoto top~e, kako {to ga|aa so amerikan-skite haubici na Krivolak, duri toga{ }e moème da razmisluvame za avioni.

Avionite {to }e ni gi podari Turcija }e bidat kompatibilni so drugatastarudija {to }e ja pribereme vo na{ata deponija za staro èlezo. Osven hau-bicite {to za prv pat se upotrebuvale vo Vtorata svetska vojna, i transporte-rite od arsenalot na biv{ata Isto~na Germanija, so avionite "F-5" }e bidemestrav i trepet na Balkanot. Osven ako ne nî prestignat Albancite so visokoso-fisticiranite "mig 17" .

I Grcite se ispla{ile. Znaat deka od Skopskiot aerodrom ne moème dapoletuvame na sever, za{to za pomalku od minuta avionite vleguvaat vo srpski-ot vozdu{en prostor, pa im e strav, slu~ajno, poletuvaj}i na jug, da ne im padnenekoj avion vrz Solun.

Sega ne ni ostanuva drugo, }e mora da mu dademe poddr{ka na NATO davovede zona na zabraneti letovi nad Kosovo ili da gi bombardira bazite najugoslovenskoto vozduhoplovstvo. Ne za drugo, tuku za da ostanat tamo{nitepiloti bez rabota. Bidej}i }e nema koj da pilotira so na{ata flota, }e gi iz-najmuvame.

5. Vo ramkite na istoriskiot ~as, povtorno e aktualizirana idejata zatramvaj vo Skopje. Dodeka site svetski metropoli razmisluvaat za superbrzivozovi i nadzemni èleznici na edna {ina, nie sonuvame za prevozno sredstvood minatoto. So tramvaj od 19 vek, }e se doklinkame vo 21 vek.

161

OPOZICISKA GUMI^KA

••••• Ne e va`no dali brodot e pretovaren, koga ve}e e potonat

1. Vladata í dava {ansa i na opozicijata. Branko }e im podeli besplatniu~ebnici na u~enicite vo osnovnite u~ili{ta, ama ostavi prostor i za poli-ti~ka bitka. Nekoj }e treba da misli i na molivite i gumi~kite. [to }e seslu~i ako na prva~eto mu se skr{i molivot? Vedna{ se sozdavaat uslovi zaramnopraven politi~ki natprevar. Op ‡ i ete ti ja opozicijata kako interveni-ra so ostrilo. Vladata treba da se na~ekuva na sekoj nejzin propust. Pomislilli, na primer, Branko deka u~eni~iwata moàt i da zgre{at vo pi{uvaweto nanekoja bukva, a Vladata ne predvidela sredstva od privatizacijata so koi }e sekupat gumi~ki? Vo toj slu~aj, opozicijata ne treba da se kara i da pregovarakoja partija }e gi nabavi gumi~kite, tuku treba vedna{ da reagira. Za{to, dode-ka tie se nagodat preku koja firma }e gi nabavat gumi~kite, pa so koj procent }eparticipiraat vo obrazovnata koalicija, pa koj }e ja ponese slavata za uspe{-niot poteg so odrùvawe pres-konferencija, zapi{anoto }e si ostane takvokakvo {to e. I posle ni edna gumi~ka nema da moè da gi izbri{e rezultatitena vlasta.

2. Sega mu e majkata opozicijata da reagira i na potegot za zgolemuvawe napenziite za 10 nasto. Vladinata koalicija e pred raspa|awe. SDSM i SPM seraspravaat ‡ i ednite i drugite se falat deka tie gi ~estat penzionerite. Sitelse otepa od falewe deka Vladata reagirala na insistirawe na socijalistite daim se vratat osumte procenti na penzionerite, a premierot ne gi ni spomenuva.Zgora na toa, za inaet, na penzionerite im dade ne osum, tuku 10 otsto. Opozicija-ta treba da udri na kartata na raskaruvawe na Yingo i Branko. Ako Yingo baral 8procenti, a Branko dal 10, dali toa zna~i deka SPM za penzionerite izborilakolku {to barala, a SDSM dodal samo u{te 2 procenta? Ako saka SDSM da bideposuperioren od SPM, Branko treba{e da veti ne 10, tuku 18 nasto. Mesto rezul-tatot me|u SDSM i SPM da bide 2 : 8, neka bide 10 : 8.

Vo fevruari minatata godina, koga Vrhovniot sud presudi na penzio-nerite da im se isplatat zaostanatite osum otsto, premierot Crvenkovskinî pla{e{e so inflacija i slikovito ni objasni deka ako brodot ima kapa-citet od sto sedi{ta, sto i prviot patnik, koj }e se pojavi so bilet, pravnoima pravo da vleze vo nego, ama kapetanot nema da go primi, za{to brodot }epotone.

Kapetanot re{i da go ka~i i sto i prviot patnik. Sosema e neva`no dalibrodot e pretovaren, ako e ve}e potonat.

3. Na sve~enoto otvorawe na Sobirot na nekoga{nite deca begalci odEgejska Makedonija zboruva{e pretsedatelot na Republikata Kiro Gligorov.

18 juli 1998

162

Vo po~etokot gostite bea odu{eveni poradi ~esta {to im ja ukaùva {e-fot na dràvata i so golemo interesirawe go sledea. Nekade pred polno} po~-naa da se proyevaat, da xvakaat gumi za xvakawe za da ostanat budni, muzi~aritesi gi trieja o~ite, ministrite vo prviot red si pravea muabet, a nekoi od gosti-te vo zadnite redovi ispozaspaa. Sre}a {to fati poroen do`d, pa tavanot naSaemot po~na da prokapuva i gi osveì gostite.

Izbegnat e vtor egzodus na Egejcite. Ako govorot potrae{e u{te ednopolovina ~as, begalcite u{te edna{ }e izbegaa od Makedonija.

4. Pretsedatelot Gligorov re~e deka nemame ni{to poskapo od Makedo-nija. Ako e tolku skapa, zo{to tolku evtino ja prodavame?

5. Delegacija na turskiot vesnik "Miliet" ~ij{to novinar be{e te{kopovreden vo "diplomatskata" soobra}ajka, vo koja zaginaa i dvajca makedonskidràvjani, gi posetija decata na zaginatite vo Bitola i im vra~ija pari~napomo{ i vetija stipendija za studirawe na nekoj od univerzitetite vo Turcija.

Dodeka Turcite se griàt za na{ite deca, na makedonskite vlasti im be-{e najva`no da dokaàt deka policijata ne e vinovna i tragedijata {to pobrzoda se zaboravi.

Kako i {to se o~ekuva{e, ovoj neprijaten nastan ne ostavi traga vrz dob-rite tursko ‡ makedonski odnosi. Pretsedatelot na Turcija Sulejman Demirelbe{e vo oficijalna poseta na Albanija. Nie osobeno go cenime faktot {to poneprijatnoto iskustvo na premierot Jilmaz na patot Prilep ‡ Bitola, {efotna turskata dràva se osmelil da trgne na pat preku Makedonija. Na patot odAnkara za Tirana, logi~no e da se preleta i na{iot vozdu{en prostor. Sre}a{to nemame privatna flota, a i policijata nema svoi avion~iwa. Taka i uspe-avme da mu ovozmoìme na Demirel dvapati bezbedno da go preleta neboto nadMakedonija.

6. Jugoslovenskite vlasti ni go vratija zaskitaniot edrili~ar {to mestona Sportskiot aerodrom vo [tip, ateriral na nekoja ledina vo blizinata naBujanovac. So ova se izedna~ivme so jugoslovenskoto voeno vozduhoplovstvo vopovreduvaweto tu| vozdu{en prostor. Da vidat i tie deka so nas nema zafrkan-cija. Vedna{ im vrativme.

Me ~udi samo kako moèle taka lesno da ja prifatat prikaznata za inci-dentno povreduvawe na jugoslovenskiot vozdu{en prostor. Da sum na nivno mes-to, bi se somneval vo {pionska misija za nabquduvawe na sviwarskite farmivo Ristovac. A i toa {to edrilicata se zaka~ila na drvo ‡ samo neka spijat natoa uvo. Edrili~arot e od Prilep.

163

ELIZABET PAK

••••• Beti, vrati ni se!

1. Podmetnuva~ite na bombite vo Skopje i vo Kumanovo ne ostavile tra-gi. [to maka si ima makedonskata policija so takvi neprofesionalni bomba-{i. Obi~no vo svetot, koga pukaat bombi, podmetnuva~ite ostavaat i tragi, pagi fa}aat. A kaj nas, aj {to ne ostavaat tragi, tuku ne se ni javuvaat po telefon.I posle lu|eto ja kritikuvaat policijata i velat deka bila nesposobna. Kakomoè policijata da gi fati bomba{ite {to ne sorabotuvaat so nea. Dobra si epolicijata. Ne ni ~inat bomba{ite.

Mora da se priznae, ne e prijatno vo dràva koja od den na den beleì sîpozabeleìtelni rezultati, op{tiot vpe~atok da go rasipuvaat nekoi osum bom-bi postaveni od bomba{i {to ne ostavaat tragi. Zatoa, vladeja~kiot Socijal-demokratski sojuz na Makedonija "o~ekuva od nadle`nite institucii vo drà-vata da storat sî za da se razre{at {to pobrgu ovie teroristi~ki akti i da jainformiraat javnosta za nivnite izvr{iteli i motivi". Da ne go videvme soop-{tenieto na SDSM, nema{e da znaeme deka nadle`nite institucii vo dràva-ta se pod kontrola na opozicijata.

Ministerot za vnatre{ni raboti Tomislav ôkrevski ima izjaveno dekakako univerzitetski profesor zaskital vo policijata. Izgleda profesorot se-ga tolku mnogu zaskital, {to se izgubil. Kojznae kade e, {tom ni negovata par-tija ne moè da go najde, pa mora da mu ispra}a poraki so soop{tenija za javnos-ta.

Ottuka, sosema bespredmetno e {to nekoi uporno baraat ostavka od mi-nisterot ôkrevski. Nema potreba. I onaka imame ~uvstvo deka Makedonija inema minister za vnatre{ni raboti.

2. Samo vo Makedonija moè da pomine takvo stupidno objasnuvawe kakoona na evroparlamentarkata Doris Pak, deka pojavuvaweto na terminot "Sla-vomakedonci" bilo gre{ka vo prevodot. Gospo|ata Pak ni se izvini, a nie }eizlezeme u{te sre}ni, veseli i uvereni deka funkcionerite na Evropskata unijanî po~ituvaat. Moèa i da ne ni se izvinat. Ministerot Hanxiski si ja prifa-ti prikaznata za gre{kata i i prosti na gospo|ata Pak. Taka ostavi prostor iza nekoja idna gre{ka. Prvo }e te udrat, pa }e ti re~at: "Izvini". Ti }e premol-~i{ i pak }e te udrat, i pak }e ti se izvinat. Na krajot, }e si ostane{ tepan, amapo~ituvan.

Ba{ me interesira kako uspeal preveduva~ot Makedoncite da gi prevedeso "Slavomakedonci"? Toa e isto kako nie tuka Doris Pak, da ja prevedeme soElizabet Ren. Iako, Elizabet Ren, vo odnos na Doris Pak be{e Crvenkapa. Ba{be{e Finka. Aman, Beti, vrati ni se! Ti barem bara{e samo univerzitet na

25 juli 1998

164

albanski jazik. Kole{ka ti Pak nî ubeduva deka "edna zemja se zbogatuva sodvojazi~nost ili pove}ejazi~nost". Samo ne ni kaà koja e taa "edna zemja". Dane e slu~ajno ovde, nekade okolu nas, na Balkanot, ili moèbi dosega ne sme~ule za dvojazi~na Germanija, Francija, Italija i drugite {to ja ispra}aatevroparlamentarkata da se slika so pretstavnicite na makedonskata vlast voSkopje, a izve{taite í gi diktiraat vo Tetovo.

Od kade í e idejata na gospo|ata deka bi trebalo da se razmisli za amnes-tija na gradona~alnicite na Gostivar i Tetovo, za da se izbegnat nepotrebnitenzii i ogor~enost na makedonskite Albanci pred pretstojnite parlamentar-ni izbori. Doris Pak bi bila zadovolna koga bi se ispitala takvata mo`nost.Otkako }e se amnestiraat, tie povtorno }e pravat tenzii, vlasta }e gi sudi ipotoa pak }e gi amnestira za da ne pravat tenzii.

Vo koja zemja od Evropskata unija vlasta gi amnestira osudenite za uriva-we na ustavniot poredok za da ne se sozdavaat tenzii pred izborite? Ili gospo-|ata Pak smeta deka ovaa zemja nema Ustav i zakoni.

Kojznae, moèbi toa nikoj ne í go kaàl. Od kade toga{ pretstavnicitena Vladata do{le do zaklu~ok deka sme blisku do asocijativen dogovor so EU?Da ne im {epnala gospo|a Pak za vreme na fotoseansite za mediumite vo nivni-te kabineti.

3. Ubavo nî ubeduva{e Zlatka Popovska da ne ja slu{ame Doris Pak. Sled-niot pat, mesto kaj Hanxo, }e ja ispratime kaj nea. Ministerot ima mnogu razbi-rawe za gre{kite pri prevodi. Ba{ka, }e se pravi xentlmen so dama. A Zlatka,kako {to í e luta poradi izjavite za pomo{ta od FARE, }e ja sredi po ènskalinija. Ako i toa ne uspee, toga{ treba da se primeni istiot recept kako soElizabet Ren. Gospo|ata Pak }e ja primi pretsedatelot Gligorov vo vilata voOhrid i }e ja zadrì na nekolku~asoven prijatelski muabet, kako {to se slu~iso Ren, po nejzinite ostri izjavi vo Gostivar i Tetovo. ]e vidite kako i DorisPak }e go vrati mandatot.

4. Begalci od Kosovo, vo Makedonija ‡ nema. Ministerot Hanxiski velideka otkako na gostite }e im pomine trimese~niot legalen turisti~ki prestoj,tie moàt da se registriraat kako begalci, ako ne se vratat doma.

Sega ne ni trebaat begalci. Sega ni trebaat turisti. Pokraj nizata uspe-si {to vo predizborniot period se beleàt vo site oblasti, ne e lo{o Zavodotza statistika da izleze so podatoci i za zgolemen broj turisti i uspe{na turis-ti~ka sezona. Koga }e zavr{at izborite, turistite moàt da stanat begalci.

5. Pretsedatelot na Demokratskata alternativa Vasil Tupurkovski, ka-ko protivteà na dare`livosta na Vladata, po bitolskite sela vetuval deka }eotvori pedeset fabriki i vo sekoe selo }e izgradi ìvinarska farma. TakaMakedonija }e moè da se preobrazi vo golema ìvotinska farma na gra|anki-te i gra|anite. Cile e krupen, pa spored negovata konstitucija, mu prilega dabide Golemiot brat.

165

ZGRE[ENA NEVESTA

••••• ôkre vo karantin

1. Pred desetina dena, ministerot za odbrana Lazar Kitanovski najavideka }e bara partner za Makedonija. I partnerot mu pristigna vo ~etvrtokot.Izbranikot na na{eto srce e amerikanskiot general Vesli Klark, komandantna NATO za Evropa i prv ~ovek na evropskata komanda na silite na SAD. Mi-nisterot, od helikopter, na zetot mu go pokaà i imotot na nevestata i tamamkoga treba{e da dadat zbor, izleze deka strojnikot i kandidatot ne se razbrale.Generalot ja zgre{i nevestata. Laze mu ja nude{e Makedonija, a na vojnikotpove}e mu se bendisala Vladata.

Po izjavata na amerikanskiot general za opredelbata "da prodolìme soobezbeduvawe pomo{ i poddr{ka za ovaa mnogu va`na vlada, ovde vo Makedoni-ja", me fa}a strav da ne mu tekne na komandantot, so seta sila {to ja ima, da nija grabne Vladata. Samo da ne se razo~ara po prvata bra~na no}, pa da ni ja vratinazad. Toa }e bide u{te postra{no.

Verojatno imalo i drugi primeri koga amerikanski generali posetuvaattu|i zemji i izjavuvaat deka ja poddrùvaat tokmu ovaa vlada. Koga voeno licepoddrùva politi~ka vlada, toa obi~no potsetuva na nekoja latinoamerikanskabanana dràva. Ama kaj nas ne e taka, bidej}i "ovaa vlada" e "mnogu va`na".Pova`na ‡ zdravje!

2. Generalot Klark e tolku zainteresiran {to misli ovaa Vlada, {tososema go ignorira{e prevodot na izjavata na ministerot i dodeka Kitanovskizboruva{e, gostinot, pred o~ite na novinarite, si se trgna nastrana da si pravimuabet so ambasadorot Kristofer Hil. Verojatno presmetuvale u{te kolku sel-ski pati{ta ostanaa nepu{teni i od kolku ~e{mi treba da pote~e voda, za damoè da se naso~i poddr{kata vo predizbornite aktivnosti na vladinata koa-licija.

Da ja dade{e generalot ovaa izjava porano, moèbi Vladata na Makedoni-ja nema{e da se pravi va`na i }e dozvole{e vo ramkite na "Re{itelen sokol",NATO da go koristi i Krivolak. Izgleda ne sme im ja sfatile namerata. Tie neni mislele od Krivolak da napa|aat drugi dràvi. Tie imale namera da napa|a-at drugi partii. Sepak, ima vreme za popravki vo odnesuvaweto. Vo septemvri}e se odrì golema ve`ba. Vo predve~erieto na izborite, ne }e e lo{o NATOvojnicite da ve`baat na simulirano scenario: Kako da se odbrani SDSM odeventualen izboren poraz?

3. Ambasadorot Hil izjavuva deka bombite {to vo posledno vreme pukaatniz Makedonija ne se tolku seriozni, bidej}i ne predizvikale `rtvi i materi-jalna {teta. No zatoa, pak, policijata seriozno si ja vr{i rabotata. Ete, uspe-

1 avgust 1998

166

ala da go otkrie tipot na eksplozivot na bombite vo Kumanovo i "neoficijal-no" im go kaà toa na dopisnicite na site mediumi. Oficijalno, nikoj u{teni{to ne kaùva.

Minatiot pat, na {ega pra{av, da ne zaskital slu~ajno ministerot To-mislav ôkrevski, pa go nema nikade. Arno ama, situacijata e seriozna. Ovojpat, navistina sum zagrièn {to se slu~uva so ministerot. Da ne go uapsija?

Potvrda deka ôkrevski e seriozno is~eznat, davaat i dnevnicite na dr-àvnata televizija. Pomina cela nedela, a Branko Crvenkovski go nema vo "Dnev-nik plus". Sigurno i toj li~no trgnal da go bara ôkrevski.

Edinstveno mu ostana da se nadeva deka ministerot za vnatre{ni rabotimu e na nekoja specijalna zada~a. Moèbi go stavile vo karantin. Kako {tosportistite gi stavaat vo karantin pred nekoj zna~en natprevar, i ôkrevski eizoliran pred Ilinden. Policijata mora da bide organizirana i podgotvena dane í se slu~at incidenti kako minatogodi{nite. Na priodnite pati{ta konKru{evo se kontrolira dali patnicite so sebe nosat i razni te~nosti vo plas-ti~ni {i{iwa. Ako ve}e dràvnoto prvenstvo vo plukawe vo dale~ina treba daprerasne vo tradicionalno, zabraneti se drugi stimulativni sredstva.

4. [to tolku se ispotresovme deka na Institutot za radiologija i onko-logija bila neispravna kobalt bombata za zra~ewe na bolnite od rak, koga dru-gite bombi besprekorno funkcioniraat. Plus, velat deka vo momentov Makedo-nija i Albanija se edinstvenite zemji vo Evropa bez takov aparat za zra~ewe. Ideka, spored brojot na ìtelite, vo Makedonija trebalo da ima {est takvi apa-rati ‡ {to bombi, {to akceleratori. A kaj nas ve}e bea aktivirani devet bom-bi. [to zna~i deka pukame od zdravje. I od radost {to po tolku uporna, pove}e-deceniska rabota uspeavme da ja stigneme Albanija.

5. V~era i zav~era, vo oficijalna poseta na Makedonija treba{e da pres-tojuva ministerot za nadvore{ni raboti Robin Kuk. Gostinot ne dopatuva, po-radi toa {to moral da prisustvuva na sednica na Parlamentot.

Pred izvesno vreme, koga Sobranieto na Makedonija treba{e da raspravaza interpelacijata na potpretsedatelot na Vladata Naser Ziberi, raspravatabe{e odloèna bidej}i Ziberi be{e na slu`ben pat vo stranstvo.

Dodeka vo Velika Britanija ministrite gi odloùvaat patuvawata pora-di sednici na Parlamentot, kaj nas Sobranieto gi odloùva sednicite poradipatuvawa na ministrite.

167

[ENGEN FILOZOFIJA

••••• O~ajni~ki ~ekaj}i gi liderite

1. Vo celata euforija sozdadena so proslavuvaweto na najgolemiot make-donski praznik Ilinden, najvozbudeni bea reporterite na dràvnata televizi-ja. Bidej}i zada~ata na direktniot prenos od Me~kin Kamen be{e so kameriteda se ulovat {to pove}e lideri na politi~ki partii, razbirlivo be{e razo~a-ranoto dovikuvawe na reporterite po planinata, soop{tuvaj}i ni: "Eve, kamer-manite mi velat deka sî u{te nema nikoj od liderite". O~ajni~ki ~ekaj}i giliderite, mala uteha ni be{e toa {to vo Kru{evo se prave{e skara za pleska-vici i }ebap~iwa, koga nie pokraj televizorite ne moèvme da u~estvuvame naop{tonarodnata veselba.

Zatoa, mnogu se razveselivme koga na Me~kin Kamen se pojavi liderot naPDP Abdurahman Aliti. Kamerata gi ostavi pleskavicite da si se pe~at i ved-na{ go fati Aliti. Reporterkata go napadna so pra{aweto: "[to bara tuka?",ama Aliti ne se zbuni. "Makedonija ‡ moja deèla!" Bravo Aliti! Ova {to sepojavi na Ilinden, nema nikoga{ da ti go zaboravime. Sî za {to te napa|avmesamo edna nedela pred toa i za {to ti pi{uvavme komentari, }e ti prostime.Va`no e ti da si glavna yvezda vo TV-prenosot. I da im pokaème na lu|eto dekati pove}e go ceni{ praznikot od onoj Qub~o od VMRO-DPMNE koj poloìcve}e den porano, i od alternativecot Cile koj na Me~kin Kamen pristignaduri po govorot na Branko, na gotovo, koga skarata ve}e be{e is~adena, a ~ini-ite napolneti.

2. Sega se slu{aat komentari deka Kru{evo bilo opsednato so policajci.Normalno. Policijata be{e tamu za sekoj slu~aj. [to ako strogata reporterkane uspee{e da gi fati site lideri i da im postavi pra{awe {to baraat tamu.Vaka, policajcite moèa da dobijat zada~a, da gi lovat liderite na politi~ki-te partii po {umata i da gi doveduvaat pred kamerite na dràvnata televizija.Vo me|uvreme, policajcite se zabavuvaa pravej}i ìv yid pome|u narodot i po-liti~arite. Yidot be{e tolku zbien {to ne moè{e ni da se plukne. Plus, po-licijata be{e uspe{na dizajnerska zamisla na organizatorot. Vo prvite redo-vi vo blizinata na govornicata ima{e razveano znamiwa na SDSM. Na sinotozname na SDSM najmnogu odgovara sina uniforma na policaec. Duri i da treba-{e da udrat nekogo so palkite, policajcite kaj udreniot }e ostavea sin beleg. Itokmu zatoa ne se vo pravo tie {to prigovaraat deka godinava SDSM si go pris-voil praznikot. Nema vrska. Sino na sî odi.

3. Pretsedatelot na dràvata Kiro Gligorov napravi golema gre{ka {tonamesto sino, Ilinden go proslavi zeleno. Koj li go sovetuva{e ba{ na vtori

8 avgust 1998

168

avgust da posetuva kasarni i karauli? Nema li drugi denovi za vojni~ki aktiv-nosti?

Na najgolemiot dràven praznik vo Makedonija, prviot ~ovek go imavmenekade kon krajot na vestite. Prvo, normalno, go imavme Branko Crvenkovskivo Kru{evo, pa Tito Petkovski vo Trnovo, pa Blagoj Hanxiski vo "Sv. ProhorP~iwski", pa duri potoa Kiro Gligorov vo karaulite. Mislam deka tuka trebada se napravi seriozna zabele{ka zo{to i Dimitar Buzlevski vo Qubojno neode{e pred pretsedatelot. Ako e za pravo, i toj be{e vo ramkite na ilindensko-to sinilo.

4. Od site najubavo si pomina ministerot za nadvore{ni raboti BlagojHanxiski. Otide vo Srbija i ne{to podnau~i. Dosega sigurno si misle{e dekaMilo{evi} namerno odolùva so iscrtuvaweto na me|udràvnata granica, zada go drì ova pra{awe otvoreno. No, otkako se sretna so negoviot kolega @i-vadin Jovanovi}, mnogu raboti mu stanaa pojasni.

Siroma{kiot Hanxiski, sigurno se be{e zanel koga go postavuva{e cve-}eto na yidot od manastirot, deka pravi istorisko osvojuvawe na "Sv. ProhorP~iwski". Ama malku podocna, vo Bujanova~ka Bawa, na rehabilitacija, Jova-novi} mu re~e deka nema zo{to da se raduva, koga granica i nema. Demek, prego-vorite }e prodolàt po letnite odmori, ama ‡ ne umri magare do zelena treva,na Hanxiski mu be{e predo~ena "{engen filozofijata" na jugoslovenskoto ra-kovodstvo. Jovanovi} re~e: "Jugoslavija vodi politika na otvoreni granici isorabotka koja vo praktikata doa|a do izraz, pred sî, so Republika Makedonija,{to vo mnogu ne{ta moè da bide pozitiven primer kako treba da se odnesuvakon zaedni~kite interesi i kako treba da se razviva otvorena sorabotka i kakofilozofijata na [engen se prenesuva vo ovoj region i kako se obezbeduva slo-boden protok". Zna~i, ne deka Milo{evi} ne saka da ja iscrta granicata, nedeka vo Belgrad ne postoi politi~ka podgotvenost so ovoj ~in da se zatvoriu{te edno sporno pra{awe so nezavisnata makedonska dràva, tuku toa ti bilo‡ "{engen filozofija".

Vo ramkite na istata taa filozofija, Jugoslovenskata vojska denovivepostavuva nagazni mini na neodbeleànata granica. Vo ramkite na filozof-skite razmisli, i makedonskoto Ministerstvo za nadvore{ni raboti ne reagi-ra na ovaa provokacija. Dosega nemam ~ueno deka primer za otvorena sorabotkapo urnekot na spogodbata od [engen se ostvaruva so mini. Na situacija kogaSrbite postavuvaat mini, a Makedoncite ne reagiraat, pove}e í li~i imeto:"bujanovska filozofija".

5. Kakva li e filozofijata, spored koja vo Republika Makedonija moèda se slu~i i toa {to ni se slu~uva vo supemarketite "Vero" i "Tineks", sonagradnata igra na gr~kiot detergent za perewe na ~ii kuponi e ispi{ano deka"vaì za gra|anite na FIROM"? Pokojniot Papandreu moè da se prevrtuvavo grob, koga nemu, kako politi~ar, ne mu teknalo toa {to mu teknalo na trgo-

169

vec so detergenti. Em da te prekrsti vo sopstvenata zemja em u{te i da ti gizeme parite.

Da se slu~e{e ne{to sli~no vo Grcija, sigurno }e reagiraa razni zdruè-nija na potro{uva~i, }e organiziraa bojkot na proizvodite i na supermarketi-te, a kaj nas sî si pomina so pi{uvaweto na nekolku vesnici i so izvinuvawe nafirmite {to go donele proizvodot so takov kupon na makedonskiot pazar.

Vo nagradnata igra za gra|anite na FIROM, premijata e ma{ina za pere-we ali{ta. Kolku li interes kaj gra|anite na Republika Makedonija }e ima{eako so kupon~iwata moèa da dobijat ma{ina za perewe mozoci?

LOKALEN RAZGOVOR

••••• Kako Klinton, Elcin i Gligorov zaskitale vo bordel ‡ oaza srede pustinata

1. Trgnale vo mirovna misija na pomiruvawe na nekoi afrikanski plemi-wa najva`nite dràvnici vo svetot: pretsedatelot na SAD, Bil Klinton, pret-sedatelot na Rusija Boris Elcin i pretsedatelot na Makedonija Kiro Gligo-rov. Arno ama, im se rasipal avionot i za da gi spasat, morale da gi isfrlat sopadobrani. Trojcata pretsedateli se na{le vo nekakva pustina, daleku od kakvabilo civilizacija i po~nale da talkaat niz pesokot nadevaj}i se deka }e dobi-jat nekakva pomo{. Po nekolkudnevno pe{a~ewe, zdogledale oaza. Ne, ne e fa-tamorgana, tuku vistinska oaza srede pustinata i radosni vlegle da pobaraatpomo{.

Oazata bila mnogu ubavo ureden skap bordel. Ama koj da misli sega naèni, po tolku skitawe niz pustinata. Ba{ka, Hilari po vtor pat ne bi prosti-la, a za gospo|a Nada i da ne zboruvame, pa pretsedatelite pobarale da se javatdoma, da prijavat deka se ìvi i zdravi.

Doma}inite prvo mu go dale telefonot na amerikanskiot pretsedatel.Yvoni Klinton vo Belata ku}a vo Va{ington i vedna{ od tamu se javuva nekojgeneral na Amerikanskata armija:

‡ Ne griète se pretsedatele, to~no ve lociravme kade ste, vedna{ pra-}ame eden nosa~ na avioni vo bliskoto more i so helikopter }e ve evakuirame.

Klinton im se zablagodaril na doma}inite i pobaral da si ja plati smet-kata za telefon. Tie mu pobarale 150 iljadi dolari. Koga Klinton se pobunildeka toa e mnogu skapo, mu odgovorile deka taka mora da bide zatoa {to se javu-val od skap bordel.

Mu do{lo red na Elcin i, siroma{kiot, dodeka vrtel vo Kremq, se pre-potil razmisluvaj}i kolku li }e mu naplatat. I vo Moskva vedna{ se javil ne-koj general. Mu rekol deka satelitski e locirano mestoto od kade {to se javuva

5 septemvri 1998

170

i deka vo blizinata ima nekoi ruski mirovnici, pa vedna{ }e pratat nekogo dago zeme pretsedatelot i da go odnese doma. Doma}inite mu pobarale na Elcinsamo 50 iljadi dolari. Mu rekle: "Lo{a ti e situacijata, rubqata pa|a, pa da nete tro{ime tolku".

I eve go sega Kiro Gligorov kako vrti vo Skopje. Yvoni telefonot vokabinetot, yvoni, yvoni, yvoni, nikoj ne kreva slu{alka, koga eve, po nekolkumi-nutno ~ekawe, se javuva nekoj vojnik od gardistite.

‡ A, pretsedatele, vie ste, znaeme deka ste na pat, javija na televizija. Zaàl tuka nema nikoj, petok popladne e, site si zaminaa. Ostana samo deùrnatasovetni~ka, ama i taa ne moè da vi pomogne. Tuku, zo{to vie ne svrtite voMinisterstvoto za nadvore{ni raboti, belki tie po diplomatski kanali }euspeat da vi pomognat.

Vrti Gligorov po vtor pat i vo glavata mu se vrti kolku li }e treba daplati za dva razgovora, ama, sre}a, vo MNR se javuva deùrniot slu`benik:

‡ @al mi e pretsedatele, ama ministerot e zafaten so predizbornatakampawa, a vie ste samiot vinoven {to ne postavivte ni eden ambasador vo Af-rika. Vrtete kaj Laze Kitanovski.

Vrti Gligorov po tret pat vo Skopje , ovoj pat vo Ministerstvoto za od-brana. Se javuva nekoj zastavnik i veli:

‡ Ministerot e na pazar, kupuva transporteri, a nie so na{eto vozduhop-lovstvo ne doletuvame do Afrika. Tuku, barajte si go vie Branko Crvenkovski‡ toa vi e najsigurno. Neli ste mu najgolema investicija, belki }e najde na~inda ve izvle~e od afrikanskiot bordel.

I nema drugo ~are, yvoni Gligorov vo Vladata. Yvoni, yvoni, nikoj ne sejavuva, koga po izvesno vreme, ete se javuva obezbeduvaweto od portirnicata.

‡ Pretsedatele, sî razbravme, premierot e zafaten, otide da otvora ne-koja sportska manifestacija, ama vie dajte mi go brojot na telefonot od kaj{to se javuvate, nie }e vi se javime za da ne tro{ite vie pari. Sega }e go alar-miram premierot po mobilniot.

I vistina, po polovina ~as, se javuvaat od Skopje. ‡ Utre fa}ame avion na "Austrian erlajns" za Viena. ]e spieme tamu, pa

zadutre, so drug avion do Kairo. Od tamu }e gledame koja ni e najevtina vrska doblizinata na va{ata oaza. ]e najmime kamila i, kako i da e, za edna nedela }e veevakuirame.

Se smiril pretsedatelot Gligorov, koga se uveril deka ne go zaboravilei mislat kako da go vratat doma, ama sega se prepotuva, kako da pra{a kolkutreba da plati za telefon. [to e, tuka e, se osiluva i pra{uva, a doma}inite muvelat:

‡ Kolku razgovori imavte?‡ êtiri.‡ E pa, ~etiri po pet denari ‡ vkupno dvaeset denari!

171

Klinton i Elcin se nao|aat vo ~udo. Kako toa nim im zedoa iljadnicidolari, a na Gligorov samo dvaeset denari i oti{le da se bunat na recepcijata.

‡ [to se bunite vie? Ova e oaza ‡ bordel. Gospodinot ima{e samo lokal-ni telefonski javuvawa.

2. Vo bordelot vladee qubov. Site se sakaat ‡ za pari. I vo na{ata oazavladee qubov. Site se sakaat ‡ za vlast.

Ete, principielno-neprincipielniot Cile, so gra|anskata opcija prin-cipielno, za da si go proveri rejtingot me|u glasa~ite na VMRO-DPMNE, sedruì so Qub~o. Koga moè{e ugledniot profesor Ferid Muhi} da najde vrskame|u Makedonija i okeanot, pi{uvaj}i go tekstot za EKSPO, zo{to ~udewe nanegovata dru`ba so Yingo i nao|aweto vrska me|u socijalizmot i gra|anskiteindividualni prava. Ako moè{e SDSM da go tolerira so godini licemerstvo-to na PDP, zo{to ne bi tolerirala i malku pootvorena politika, koga sega }eim se priklu~i i DPA.

Vpro~em, i na minatite izbori imavme eden Sojuz za Makedonija, koj brzose pokaà deka ne go biduva i za kogo nikoj, osven pretsedatelot Gligorov, neàle{e.

Narodot e za da glasa. A tie vo partiite }e se snajdat, ne treba da giàlime.

DA-PCEVMRO

••••• Vra}awe vo idninata

1. Ministerot za vnatre{ni raboti Tomislav ôkrevski prazni~no nipora~a deka nema seriozni pri~ini za strav i deka sî e normalno. Samo treba dase pla{ime od policajcite, ama i za toa ima lek. Ne mora da izleguvame na istimesta kade {to se dviàt inspektorite na MVR i treba da gi izbegnuvame uli-cite kade {to obi~no policijata lovi kriminalci. Naskoro }e bidat vovedeninovi soobra}ajni znaci za predupreduvawe, so nacrtan pendrek i natpis: "Vni-mavaj, policija!".

Znaevme deka ôkrevski e zaskitan profesor vo policijata i nekoi me-diumi ~esto pra{uvaa dali ministerot voop{to znae {to mu pravat policajci-te, ama po prazni~nata izjava na A1, vo toa i definitivno se uverivme. Po tri-te minatonedelni po polno}ni incidenti vo koi, pokraj ubieniot inspektor,slu`bata prokniì i nekolku po gre{ka pretepani gosti vo kafeana, edno mom~eso skr{eni rebra vo Gradskata bolnica vo Skopje i skr{en zab na novinar naSitel, koj kako gra|anin se dvièl po somnitelni ulici okolu nau~ni i kultur-ni objekti, ministerot ni re~e deka ne stanuva zbor za trenirawe strogost,

12 septemvri 1998

172

tuku za strogo rabotewe. Eden den po toa, negovoto ministerstvo izdade soop-{tenie za suspendirawe od rabota i podnesuvawe krivi~ni prijavi protiv troj-ca inspektori. Ministerot si gi fali vrabotenite deka strogo rabotat, a nekojdrug mu vr{i diverzija i gi brka od rabota!?

Mora da se priznae, ovoj pat moè i so golo oko da se vidi deka "slu`biterabotat pointenzivno", kako {to veli ministerot. Strogata rabota na polici-jata ostava tragi. Vo vid na modrinki, luzni po grbot i kravava obleka.

2. Ne pomina ni edna nedela od objavuvaweto na koalicijata me|u VMRO-DPMNE i Demokratskata alternativa, i novata dru`ba ve}e po~na da gi davao~ekuvanite promeni. Cile stavi kostum za konvencijata na VMRO-DPMNE.Dva dena ‡ i ve}e ima drasti~na razlika. Vremeto rabote{e protiv Cile dentakoga zaedno so Qub~o treba{e da go osvojat skopskoto Kale. Da be{e son~evo,Cile sigurno }e dojde{e vo kusi pantaloni. Vaka, vo "Grand" hotel mora{e dase pojavi elegantno ‡ so maica do kolenici. Za da ne mu ja pravat partijatanedorasnata.

Kandidatite za pratenici na VMRO-DPMNE, za vreme na konvencijatapokaàa deka moàt da bidat vo vlasta. Polovinata od niv bea oble~eni sporedmodnata linija na Buzlevski, Hanxiski i na Iqo Iloski. So temni kostumi izapetlani eleci pod paltoto, na plus pedeset stepeni

Sepak, pojavuvaweto na Cile vo kostum na konvencijata na VMRO-DPMNEne zna~i deka Qub~o mu skroil obleka. Ne samo {to ne nose{e elek, za da ne muzabeleàt deka ja imitira vlasta, tuku se pu{til vo misija na emancipacija naVMRO-DPMNE. Ete, na primer, na zaedni~kata sredba vo "Grand" hotel ne sesvirea patriotski narodni pesni. Namesto pla~ewe za Makedonija i ronewesolzi nad ta`nata sudbina, Cile organiziral na koktelot da se sviri nekakov"soft" xez. Ako Qub~o i Dosta preku no} stanat xezeri, peja~ot Vojo Stojanov-ski }e ostane bez rabota, a "crvenite baretki" }e se prekomanduvaat kako vra-tari vo Univerzalna sala za vreme na xez festivalot.

Zatoa, kakvo im e toa glupavo ime "Sojuz za promeni"? Treba{e da smis-lat ne{to poinventivno, a, sepak, te{ko za izgovarawe. Na primer ‡ DA-PCEVMRO. Demokratska alternativa ‡ Partija za celosna emancipacija naVMRO.

3. Vtorata pogolema koalicija, pome|u partiite na Abdurahman Aliti iArben Xaferi, isto taka, treba da izmisli nekoe ime {to }e odgovara na niv-nite izborni principi. Na {to li~i ova PDP-DPA? Ili, u{te polo{o: PDP-NDP-PDPA!? Da si go iskr{i{ jazikot.

Ne mi e jasno zo{to makedonskite Albanci imaat pri~ina da izleguvaatna glasawe? Imaat eden kandidat, edna partija, i samo sto du{i da glasaat, pak}e go izberat toj za kogo se dogovorile centralite. Isto kako vo vremeto nakomunizmot i ednopartizmot. ]e glasate taka kako {to }e vi re~e CK. Bidej}ina ovoj na~in, Aliti i Xaferi svoeto glasa~ko telo go vra}aat vo vremeto na

173

delegatskiot sistem, nivnata koalicija bi moèla da se vika: "Vra}awe vo id-ninata". Kamo da be{e ìv drugarot Edvard Kardeq!

4. Eden vid vra}awe vo idninata ni pravi i dràvnata televizija. Po ug-ledot na TV Srbija od pred pet-{est godini, koga reklamnite materijali {todràvata gi pla}a po svetot dopisnicite gi prikaùvaa kako afirmativni no-vinarski tekstovi za dràvata, taka i nie pred nekoja ve~er imavma mo`nost da~ueme {to pi{uva "Frankfurter algemajne cajtung" na pove}e stranici, vo po-seben dodatok za Makedonija.

Da se potrude{e kamerata da gi skrie reklamnite oglasi na dnoto na stra-nicite na vesnikot od "Stopanska banka", "ZOIL Makedonija" i "Elektrosto-panstvo", moèbi i }e moè{e da se progolta prikaznata za neverojatniot in-teres na makedonskite mediumi za Makedonija. Iako, barem nie {to rabotimevo pe~ateni mediumi i toa vo ne tolku dokraj pazarno orientirani stopanstvoznaeme deka poseben prilog se pla}a.

Vpro~em, site zemji praktikuvaat takva reklama na stranicite na ugled-nite svetski vesnici. No, ne veruvam deka na bilo kogo mu teknalo toa da goprodade kako vest na gra|anite od tipot "Videte kolku ubavo pi{uvaat za nas".

5. Minatiot broj raskaàv eden vic vo koj dràvata ja sporediv so bordeli imav pove}e javuvawa na navredeni ~itateli. Lu|eto so pravo mi zabeleàa imi ukaàa na nakoi raboti.

Velat deka bordelite postojat otkako e svetot i vekov i deka vo niv to~nose znaat pravilata na igra. Ima kategorizacija, to~no se znae kolku se napla}auslugata, se vodi smetka koj vleguva, koj izleguva, postoi ku}en red {to mora dase po~ituva, se vodi smetka za higienata, sekoj si gi znae svoite prava, sekoga{moè{ da se poàli{ i ima komu da se poàli{ za lo{ata usluga...

Zatoa, velat deka sporedbata na bordel so na{ata dràva ne drì. Dlabo-ko se izvinuvam i si ja priznavam gre{kata.

BEZUMNA DR@AVA

••••• Cveto mori Cveto, svadba pravam

1. Napadot e najdobra odbrana. Ovaa taktika na Branko Crvenkovski mno-gu pati do sega mu donela rezultati, pa zo{to ne bi ja primenil i za ovie izbo-ri. Osobeno {to opozicijata re{ila da se odnesuva kulturno i smireno. I ‡kakva predizborna kampawa bi bila, koga site bi si raskaùvale svoi progra-mi, a nikoj nikogo ne bi napa|al? Zdodevna. Mnogu }e se razo~arame ako segaopozicijata ne ja prifati igrata na Branko. Namesto taa da ja napa|a vlasta, }emora da se brani. I }e mora da odgovara na postavenite pra{awa: "Da, }e napra-

19 septemvri 1998

174

vime koko{arnici!"; "Ne, nie ne sme bugarofili!"; "Da }e ja namaluvame nev-rabotenosta!"; "Ne, nie ne bevme dobrovolno vo opozicija i vo stranstvo, tukubevme izbrkani"...

I taka, Branko }e pra{uva, tie }e odgovaraat i nema da ima vreme i negoda go pra{aat.

2. Dali premierot be{e ponesen od zanesenosta na narodot {to skandira-{e na pobeda, ili toplinata mu udri v glava, pa na Konvencijata na SDSM voSajmi{teto izgleda zaboravi vo koja partija ~lenuva. Vo idnina, tie {to gopravat scenarioto neka predvidat kandidatite za pratenici da gi naredat prednego, a ne da im go vrti grbot.

Kolku za da gi ima pred o~i lu|eto koi treba da mu donesat u{te edenmandat, koga ja obvinuva opozicijata deka taa imala kandidati od vremeto naednoumieto. Branko vo vremeto na ednoumieto be{e mlad, ama belki tolku sese}ava, za da ne pomisli deka tie {to bea zad nego se od v~era? Od koe vreme mue verniot Hanxiski? Neli be{e nekakov partiski funkcioner \or|i Spasov?Od koja op{tinska organizacija na SKM dojde Qup~o Popovski? A drugarotTito? I da ne e od nekoj pove}epartiski sistem i ~ovekot ‡ investicija i ~le-not so partiska kni{ka broj 001?

"Broj 001" u~estvuva{e vo konsultaciite za sostav na prvata pove}epar-tiska vlada vo Makedonija i zaedno so taa vlada ja sozdade novata istorija namakedonskata dràvnost, {to negovite sopartijci go zloupotrebuvaat, prisvo-juvaj}i si go kako svoj uspeh, pa si se narekuvaat "dràvotvorci". Sega, negovi-ot u~enik toa vreme go narekuva "ekspertsko bezumie". Za vreme na taa ekspert-ska vlada se izglasa referendum za osamostojuvawe od Makedonija, se doneseUstav na nezavisna makedonska dràva, se sozdade Makedonska vojska, se pojavi-ja prvite makedonski pari, se otvorija prvite makedonski ambasadi vo svetot.Ako seto ova e napraveno bez um, zna~i bezumie bilo i sozdavaweto na dràva-ta.

3. Dràva, pa makar bila i bezumna, mora da se pravi so danoci. Ministerotza nadvore{ni raboti Blagoj Hanxiski ni objasni zo{to dosega sme imale golemidava~ki kon dràvata. Za da imame silni policija, vojska, sudstvo, zdravstvo...[to se odnesuva do policijata, ve}e se uverivme vo nejzinata sila. Zatoa, go mo-lam SDSM, ako pobedi, pove}e neka ne ja jakne policijata. Pomodrevme.

Hanxiski ima{e u{te eden uspe{en nastap na konvencijata. Koga Bran-ko, na krajot od govorot po~na da se baknuva so site {to se ka~ija na binata,Hanxo go potturna za da sleze me|u narodot. I taka ‡ Branko skokna od binatame|u lu|eto, Hanxo se frli po nego. Branko diga race, Hanxo diga race. Brankose gu{ka so simpatizerite, Hanxo se gu{ka so simpatizerite. Tie se Mirko iSlavko na novoto vreme. Kade Branko, tamu i Hanxo. Za{to, Hanxo ne go sledivo sekoj ~ekor liderot po slu`bena dol`nost, tuku toa go pravi spontano. Han-xo e del od Branko.

175

Na izborite vo 1994 godina, kako {ef na izborniot {tab za toga{niotSojuz za Makedonija, Hanxiski mu go nose{e mantilot na pretsedatelot Gligo-rov. Taka doturka i do mestoto {ef na diplomatijata. Na ovie izbori, Hanxi-ski, vo istata uloga kako i na prethodnite izbori mu go ~uva grbot na premie-rot. Spored nekakva evolutivna teorija, {efot na izborniot {tab v godinamoèbi }e doturka i do kandidat za {ef na dràvata.

4. Sepak, najgolemo raspoloènie vo izbornata trka vnese Socijalisti~-kata partija. Konvencijata organizirana vo disko, na kraj zavr{i kako svadba.So prigodna muzika "Cveto, mori Cveto, svadba pravam", Yingo kako orovodec,kelneri me|u svatovite i meze od "mesen narezak" od konzerva i par~iwa sire-we, atmosferata be{e ba{ narodska.

Ba{ka, be{e veselo i zabavno, a ne naporno kako kaj liberaldemokratite{to se ma~ea da odgovaraat na kviz pra{awata od Igor Xambazov: "E Igore,Igore... I mnogu porelaksirano otkolku kaj socijaldemokratite koi moraa dase turkaat vo zadu{livata sala na Sajmi{teto, zaedno so gostite na pana|urot.

Deneska konvencija ima Demokratskata alternativa. Znaete zo{to Cileja zakaàl vo 11.59? Neli go kritikuvaat deka nemal programa. E sega saka dadokaè deka toj imal programa, ama dosega ne ja objavuval za da ja opravda fin-tata "minuta do dvanaeset".

5. Za praznikot 8 Septemvri be{e najaveno sve~eno otvorawe na novatazgrada na Sudskata palata. Arno ama, pred izbori nikomu ne mu se vleguva v sud.Pa makar i za sve~eno otvorawe.

PARTISKI VOJNICI

••••• @ivotot ne zavr{uva na 18 oktomvri

1. Zo{to partiskite {tabovi angaìraat lokalni mangupi i im pla}aatna reketari da gi ~uvaat preku no} izbornite plakati i da pravat tepa~ki soupadi po tu|ite partiski prostorii? Mnogu poevtino }e pominat ako nî anga-ìraat nas novinarite. Kako {to trgnala rabotata, moàt i da ni dadat stapo-vi. Za{to, ni eden tira` ili gledanost na televizija ne moè da bide tolkuefikasen za zadovoluvawe na sopstvenoto ~uvstvo ‡ "vide {to mu napraviv",kolku nekolku udari so stap po grbot na politi~kiot protivnik. Ako ne gi bolitoa {to }e im go napi{e{, barem udri so stapot.

Neka mi prostat ~itatelite {to ovoj pat }e se zanimavam so na{ata felai {to }e se oddale~am od prepoznatliviot stil na pi{uvawe. Nekako, po~uvs-tvuvav deka nî zloupotrebuvaat, deka samite se frlame vo bitki koi voop{tone mora da gi vodime, deka, ednostavno, nema logika {to i nie sme gi zele stapo-

3 oktomvri 1998

176

vite, pa mavame u{te posilno otkolku {to se mavaat politi~kite protivnici.Zo{to?

Se obiduvam da sfatam zo{to partiskite lideri se tolku naostreni vokampawata i zo{to ne sakaat da izgubat. Ama, nikako ne moàm da sfatam odkade toj àr kaj novinarite i èlbata nie da im ja izvojuvame pobedata. Zarzasluìle tolku da se `rtvuvame za niv? [to moème da izgubime nie, vo odnosna toa {to moàt da go izgubat tie?

[to }e se slu~i ako Branko Crvenkovski povtorno ne go dobie mandatotda formira vlada? ]e sedne kako obi~en parlamentarec vo sobraniskite klupii }e diga raka koga }e saka da zeme zbor? ]e se vrati vo "Semos" kako priprav-nik i }e pravi kariera na elektroinèner? Vo vikendite }e igra ko{arka i }emoè da sedne vo kafeana, bez da go voznemiruva obezbeduvaweto, ama dali sonego }e se setat site prijateli {to vo ovie nekolku godini gi otka~i i gi zabo-ravi. Ba{ka {to i na tie {to sega mu go ~uvaat grbot, toga{, koga nema da moèda im ponudi ni{to, nema ni da im treba.

[to }e se slu~i ako Qub~o Georgievski i ovoj pat ne uspee da formi-ra vlada? ]e moè li u{te da go te{i toa {to ima najsigurno glasa~ko telo,organizirana partija i harizma me|u negovite. Nego moèbi i moè, ama natie okolu nego sigurno ve}e im se brza da sednat vo kabinetite. Za{to, uba-vo se ìvee i koga si najsilna opozicija. Ama, sigurno e u{te podobro akosi na vlast.

[to }e se slu~i ako Vasil Tupurkovski doìvee debakl na ovie izbori?Otidoa jabana i klu~ot za 21 vek, i kreditite od minatoto koga narodot go iz-glasa kako ~len na poslednoto pretsedatelstvo na SFRJ, i prikaznite za me|u-narodnata poddr{ka, i knigite za istorijata na anti~kite Makedonci. Ako naovie izbori ne go dobie vlogot {to v godina }e mu ovozmoì da bide pretseda-telot koj }e ja vnese Makedonija vo noviot milenium, dali Cile }e se vrati nafakultet, da pi{uva ocenki sekoj den vo 7 ~asot nautro ili, pak, }e zaminepreku Atlantikot na nova nau~na ekskurzija?

[to }e se slu~i ako Petar Go{ev gi izgubi i ovie izbori? I ‡ smee li dagi izgubi? Edinstven izlez mu e povtorno da gi formira partiite so koi i dose-ga gube{e, pa pak da bide lider. Tri partii, tri neuspesi... Toa, verojatno, nemada mu go toleriraat i najbliskite sorabotnici.

2. Za razlika od niv, novinarite i po izborite }e si ostanat novinari. I,za razlika od niv, nie nemame {to da izgubime. Ako ni{to drugo, barem }e niostanat vesnici, televizii i radija kade {to }e prodolìme da pi{uvame zaniv. Koj i da pobedi, penkalata, mikrofonite i kamerite ne ni ginat.

Samo {to do 18 oktomvri mnogumina od nas }e go izgubat obrazot. Zo{to?Za xabe. Ako izgubat "nivnite", }e im bidat luti zo{to ne si ja zavr{ile zada-~ata kako {to treba. Ako pobedat, }e se zatvorat vo kabinetite i }e komunici-raat isklu~ivo preku sekretarki za{to toga{ }e bidat golemi lu|e i }e bidat

177

prezafateni so rabota za da moàt da se druàt so novinari koi sekoga{ mo-àt da im napravat problem.

Tie }e gi imaat privilegiite, tie }e si gi delat zdelkite, tie }e gi imaatvrskite za vrabotuvawa, tie }e imaat prednost vo bolnicite, ako se razbolat,tie }e vladeat i so nas... A nie, koi ovoj pat gi pravime valkanite raboti mestoniv i se plukame me|u sebe, utre }e treba da se sretneme na pres-konferencija,da si pomogneme na nekoj nastan, da se druìme na nekoe slu`beno patuvawe...Ako na liderite ovie izbori im se zna~ajni kako "sî ili ni{to", nie belki }etreba da ìveeme i po 18 oktomvri.

3. Ovaa nedela se proslavi ministerot za soobra}aj Abdulmenaf Bexetikoj na patnicite im pora~a vo idnina da vnimavaat so kogo letaat. Neka si kupatbilet za stranska kompanija. Taka }e bidat sigurni deka }e sletaat vo Makedoni-ja. Za{to, ako letaat so makedonski avion, Ministerstvoto nema da im dade doz-vola da se vratat doma. Osobeno ako so MAT se vra}aat od Cirih. Za{to Cirih erezerviran za "Pri{tina rajzen" i "Mergimi". I za{to tie napla}aat golemiprovizii od redovniot prevoznik "Avioimpeks". I za{to na vremeto, ovie dvefirmi se spomenuvaa kako finansieri na tetovskiot univerzitet.

Ovoj MAT navistina nema sre}a. Tamam, nekako, blagodarenie na sankci-ite kon JAT, stana makedonska kompanija (belki od nasledstvoto na biv{ataSFRJ i nam ni pripa|a barem eden avion od flotata na JAT) i tamam se stori somakedonski avion, koga Direkcijata za vozduhoplovstvo ne mu dade da se vratidoma. Pokraj tolku gluposti {to ni se slu~uvaat vo aviosoobra}ajot, i ovaa ‡na makedonski avion da ne mu dade{ da sleta vo Makedonija, nema da pre~i.Sledniot pat treba da bidat postrogi kon patnicite {to letaat so makedonskiavion. Neka im zabranat i prelet. Sre}a {to protivvozdu{nata odbrana sî u{-te ne ni e dobro opremena.

GOCE DELÊV

••••• Sirma Vojvoda i û~uk Mitra vo predizborna koalicija

1. Koj kaà ne{to za "razum i srce za Makedonija"? Kakov razum, kogaizbornata kampawa sî pove}e stanuva ludilo. Kakvo srce, koga vo bitkata isrceto bi ti go izvadile, bez oko da im trepne. A i du{a nemame. Sre}a {toidniot vikend nî o~ekuvaat dva dena izboren molk, pa nema da gi gledame pre-dizbornite mitinzi i reklamnite spotovi. Da zememe malku zdiv, oti, kako {tostojat rabotite, aj srceto, aj razumot, aj du{ata, ama i so nervite sme pri kraj.

Vest na nedelata e deka i Petar Go{ev, kone~no se vklu~i vo kampawata.Vo Gevgelija duri be{e i lut, pa im pora~a na izbira~ite, sekako da izlezat na

10 oktomvri 1998

178

izbori, samo da go simnat SDSM od vlasta. Vo Sveti Nikole, pak, duri i muuspea da bide duhovit, teraj}i gi simpatizerite da svirkaat. Vide Pero dekanema "srce, du{o" nitu "cile, mile", koga Branko naluteno udira po masa, sozasukani rakavi vo stil na Buzle, a Cile go otklu~uva katanecot so klu~ot od21 vek lut, namurten i tolku zabrzan {to duri ni za pred kamera ne uspeal da sigi ispegla pantalonite.

Samo malku e udiraweto po masa. Na ona mom~eno od Sitel mu nedostiga-la borba. Ni pu{ta{e toreadori, bikovi, ne{to se brkaa po tesni uli~ki, lu|e-to se gazea, pa|aa eden vrz drug, bikovite besno gi nadenuvaa na rogovite... Toani treba... Krv, dajte krv da vidime. I da vikame: "Ole!", koga narodnite pre-davnici i par~osuva~i na dràvata }e gi vidime nabodeni na rogovi.

U{te da moè NATO, po gre{ka, namesto po Milo{evi}, da frli nekojabomba tuka... Barem edna, kolku na Branko da mu se isplatat govorite vo koispomenuva vojni. I da mu se napravi }efot na mom~eto od Sitel kaj kogo odea napoklonenie i mu ja falea emisijata site {to sega mu se lutat.

E taka e toa. Ne moè{ da pluka{, a da ne se isprska{.2. Od ovie izbori, najzijan }e izleze Goce Del~ev. Go raskinaa ~ovekot.

Ne znae{ dali e VMRO-vec, socijaldemokrat ili, pak, socijalist. Eve, na pri-mer, onaa scena od spotot na VMRO-DPMNE, koga Qub~o sedi so sorabotnici-te vo {tabot, kako da ja imam videno vo nekoja revolucionerna drama. I zavesa-ta zad Qub~o asocira na toa vreme. Samo {to Qub~o namesto so zapetlano pal-to do vratot, moè{e barem za ovaa prigoda da si go oble~e gun~eto. I drugitese mnogu doterani. Kamo fi{eci, kamo redenici okolu stavata, kakva li e taarevolucionerna partija.

Mi se ~ini deka na Branko pove}e mu prilega ulogata na Goce Del~ev.Mnogu mu e rabotna atmosferata. I mava so rakata, a site okolu go slu{aat.U{te na masata da ima{e vkrsteni kama i revolver, pa da gi natera{e site pored, od Tito, preku Ilinka, pa do Radmila da go baknuvaat oru`jeto, }e be{epoln pogodok.

Yingo, definitivno, ne moè da bide Goce Del~ev. Ako ni{to drugo,toj e pokrupna figura od nego. Ama, toa ne zna~i deka ne moè da se identi-fikuva so toa vreme. Tuka mu e Zlatka Popovska. Zo{to Zlatka da bide Evi-ta Peron, koga moè da bide Sirma Vojvoda. I taka na Dosta Dimovska í eodzemena titulata vojvotka otkako SDSM stana popatriotska partija. Evei Ilinka Mitreva moè da bide û~uk Mitra. Da vi kaàm pravo, od narod-nite pesni i od prikaznite nemam izgradeno slika za vojvotkite, ama oviedene{nive dobro izgledaat.

Mi se dopa|a toa {to vnimavaat kako }e se pojavat pred javnosta. Velatdeka mitingot na socijalistite vo Valandovo po~nal so zadocnuvawe, bidej}ina gospo|ata Popovska í se skinal ~orapot. Normalno, takva dama ne smee da sidozvoli nastap bosa.

179

Yingo treba vedna{ da prezeme akcija po ova pra{awe, dodeka drugite nese setile da mu ja ukradat programata. Ne e dovolno samo da pra{a: "Koj go toanapravi?", tuku vedna{ "Sileks" da otvori pogon za hulahopki i ~orapi. Nemoè vo Evropa da odime bosi. Ili, pak, so skinati ~orapi.

Go zaboraviv Cile. Toa pretsedatelot Gligorov sigurno ne bi mi go pros-til. Zo{to i vo negovata DA ne re~at deka se sledbenici na Goce Del~ev. Akoni{to drugo, barem Cile ima mustaci. Plus, sekoj den gi {eta selata, se pikapo dvorovi, soblekuva ~evli, gi beleì cenite na dobito~nite pazari... A iGoce bil selski u~itel. Dobro e {to Banica ne e vo Amerika, tuku vo Grcija.

3. Pretsedatelot Gligorov odedna{, na samo desetina dena pred izbori-te, dava intervju za dràvnata televizija? Ostana nejasno zo{to ba{ sega.Dali be{e po povod trigodi{ninata od atentatot ili pretprazni~no, za 11Oktomvri, ili za mo`nite napadi na NATO, ili, pak, za napad na Vasil Tu-purkovski?

Ne pomina mnogu vreme otkako Gligorov vo intervju za "Dnevnik" izjavideka nema da se angaìra vo izbornata kampawa. Pomina malku podolgo vremeotkako izjavi deka nema namera povtorno da se kandidira za pretsedatel na dr-àvata. Ako ne go ispolnil vetuvaweto dadeno pred kuso vreme, da o~ekuvameli deka i ona od poodamna pove}e ne vaì. Ili, pak, se raboti za vra}awe odblagodarnost. Na minatite izbori prokolnuva{e da ne go ostavaat sam. Segamoèbi pomislil deka toj niv ne treba da gi ostava sami. Po sî {to mu se slu~iza vreme na ovoj mandat, moèbi i zasluìle poddr{ka od "broj 001"vo partija-ta. Samo, {to mu treba{e ova intervju na "broj 001" vo dràvata?

4. Vo skopskata naselba Karpo{, na nekolku kontejneri za |ubre e zalepe-na izbornata plakata na koalicijata "Za podobar ìvot". Prvo si pomislivdeka pak nekoj lepa~ na plakati napravil besmislen poteg. Me|utoa, ne mi iz-gleda deka kontejnerite se slu~ajno izbrani. Bidej}i mnogu na{i sogra|ani se-kojdnevno tamu se snabduvaat so hrana, verojatno toa e vistinskoto mesto zaplakata so poraka za podobar ìvot.

AVTOBUS I [LEPER

••••• Socijalistite otidoa direktno vo Evropskiot parlament vo Strazbur

1. Na slednata konferencija za pe~at na Dràvnata izborna komisija,novinarite }e bidat zamoleni odnapred da gi napi{at svoite pra{awa. Za{to,sekoja pres-konferencija na pretsedatelkata na Komisijata Liljana Ristova ‡Ingilizova se drì po odredena zada~a i treba da í se dade vreme odnapred da sepodgotvi. Ne moè, tuku-taka, na novinarite da im teknuva da postavuvaat raz-

24 oktomvri 1998

180

ni pra{awa, a taa ne dobila zada~a. Vaka, ako odnapred í se priloàt pra{awa-ta, pretsedatelkata }e moè da pra{a {to da im odgovori.

Nastrana {to e krajno bezobrazno novinarite da postavuvaat pra{awa?Kade go nau~ile toa? Tie treba samo da slu{aat i da napi{at {to }e im sekaè. A ne da demonstriraat krajna drskost i da ja nerviraat pretsedatelkata.Taa se obide da gi {okira koga po~na da im mavta so prstot, ama so nevospitaninovinari ni toa ne pomaga. Pri slednoto pojavuvawe pred javnosta, gospo|atasudijka ne treba da ja napu{ta pres-konferencijata pred {okiranite novinari.Posilen efekt }e postigne ako se pojavi so stap~e za tepawe.

2. Koj go toa napravi, pa Yingo ostana. Sam. Dali Latas, dali kroja~ot{to ne mu so{i po{irok kostum za da moè da gi digne racete povisoko kogamavta, dali Toni Bler, dali toa {to ne znaeja dali se vo pozicija ili vo opozi-cija, ili, pak, za{to gra|anite ne sakaat da bidat Evropejci... Kako i da e, ba-rem Yingo }e si go imame vo sledniot sostav na Sobranieto. Ako ostane edin-stven i po vtoriot krug, Sobranieto }e treba da donese poseben zakon za nego.Takva prirodna retkost treba da bide za{titena so zakon.

Nema mesto za razo~aruvawe. Socijalistite i onaka ne bea za tuka. Daproverime, da ne oti{le slu~ajno vo Evropa. Moèbi u{te po prviot krug seplasirale direktno vo Evropskiot parlament vo Strazbur.

3. I Go{ev ne e ba{ vo nekoe golemo dru{tvo so negovite. Se poàlideka imale najdobra programa, duri i ministerot \or|i Spasov im ja pofalikampawata, a pak narodot ne go sfatil.

Edna{ Dar ‡ Mar go nacrta Go{ev kako fudbaler na centarot na igra-li{teto, koj ne znae na koja strana da go {utne fudbalot. Toj malku go napa|a-{e Branko, pa malku se soglasuva{e so nekoi negovi stavovi, malku igra{e nastranata na opozicijata, pa malku ja napa|a{e milijardata na Cile. Koga odatna fudbal, naviva~ite obi~no ~ekaat da vidat gol. A Go{ev, dodeka se misle{ena koja strana da "puka", si dade avtogol.

4. I taka, dodeka SDSM gi fali liberalnite demokrati, a Qub~o jafali "Nova Makedonija", za{to taa za nego e posilna od zakon, na nebotonad Makedonija se ra|a yvezdata na \or|i Spasov. Branko, definitivno, tre-ba da se otkaè od uslugite na Hanxiski, da si go smeni "ma~o pristapot" voreklamite za televizija, da ja zamol~i [e}erinska i vo kampawata da odisamo so nastapite na ministerot Spasov. I toa vedna{ neka potpi{uva do-govor, dodeka ne se setil da mu go ukrade Yingo i da go stavi kako voditel na"Profil".

Po prviot nastap na Sitel, koga Latas go gleda{e sogovornikot so pod-goltnuvawe i so odu{evuvawe ‡ "kone~no se najde nekoj podobar od mene", sobrilijantniot nastap na dràvnata televizija, koga duri i novinarkata se obi-de da go potseti deka sî u{te e minister, Spasov, definitivno, si ja obezbediidninata. Ako vo sledniot mandat treba da odi vo opozicija, toga{ }e mu go

181

zeme lebot na voditelot od Sitel. Latas sigurno se kae {to voop{to i go poka-nil Spasov vo emisijata. Go iskompleksira.

5. Zav~era trgna avtobusot na VMRO-DPMNE i DA. Kako na u~eni~kaekskurzija "Zapoznaj si ja tatkovinata za da si ja saka{ pove}e". Vo avtobusotna prvite dve sedi{ta sednale Qub~o i Cile. Ama, nekako ne gi sobira. Cile gopotisnal Qub~ota do prozorecot. Ako pravat zaedni~ka vlada, toa moè da bi-de dopolnitelen problem. ]e treba da se stavi treto stol~e za da gi sobere idvajcata.

Na Cile ne treba da mu se veruva. Odat so sloganot za promeni, a tojnikako da si gi smeni elekot i pantalonite. Plus, ne za xabe smisli karvanot datrgne od pred skopskata kafeana "Idadija". Moral da jade }ebap~iwa za da imasili za patot. Ekskurzijata e kompletna. Dosta Dimovska }e mu pravi sendvi~ina Cile, Esma Rexepova }e pee, Radmila Kiprijanova }e drì nastava vo priro-da, a Vlado Kambovski }e go podu~uva Qub~o deka kako seriozen lider mora daznae da ~ita i zakoni, a ne samo "Nova Makedonija".

Samo Vawa Bitoqanu ne se ka~i vo avtobusot. Ostana pred "Idadija" da~eka avion.

6. Mora da se priznae deka, sepak, najte{ko mu e na Branko. Veti deka }eja zgazi opozicijata kako {leper àba, ama àp~iwata se namnoìja, a {lepe-rot im go doveril na lu|e {to pove}e sakaat luksuzni avtomobili. Otkako ka-mionxiite mu se proslavija kako zlobni tetki {to ja ozboruvaat kom{ivkata,kako fabrikanti, te{ki milioni marki, a so iskreni socijaldemokratski idei,kako doktorki so meningitis kaj bebiwata i kako stomatolozi koi im gledaat vzabi na magariwa, dodeka im isturaat viski za sopstvenata rodendenska zabava,ne mu ostana ni{to drugo tuku da gi zasuka rakavite kako na TV-spotot i sam dago zeme volanot v race.

Sega mu e pote{ko, bidej}i i àp~iwata ne se tolku naivni da krekaat popatot, tuku se ka~ija vo avtobus. [leperot e poteòk od avtobusot, ama, sepak,ima {ansi da go prestigne na svijocite i na ugorninite. A niz Makedonija,barem planinski pati{ta kolku saka{. I opasni mesta za prestignuvawe. Oso-beno koga prikolkata od kamionot zanesuva.

182

MAALSKIOT ELCIN

••••• Vo Makedonija uspe{no vireat son~ogledi

1. Ovoj narod, definitivno, treba da se smeni. [to mu treba{e da glasaza promeni, koga moèvme da si imame ve~na vlast? Badijala si ja ~ukame glava-ta "koj }e bide {to }e bide... ", pa dali Dosta }e stanela prva policajka, pa daliKiprijanova na Qub~o }e mu vikala "Slu{aj mladi ~ove~e", dali Savo }e jase~e lentata na povtornoto otvorawe na univerzitetot vo Mala Re~ica, iliRegan }e ja obnovuva izgradbata na prugata kon Bugarija. Malku Qub~o i Cilesi imaat problemi, pa u{te i nie mora da se zamoruvame.

A ubavo ni vikaa nemojte da glasate za niv. Vaka izleze deka narodot gla-sal za podelba na Makedonija, za spojuvawe kon Bugarija, za promena na imeto...Pod itno treba da se raspi{at novi izbori. Da se smeni narodot.

2. I pretsedatelot na Republikata Kiro Gligorov se odnesuva neseri-ozno. U{te ne e razgledana ustavnata mo`nost za promena na narodot, a tojve}e gi po~nal neoficijalnite konsultacii za sostavot na novata vlada. Aj-de {to zboruval so Qub~o, ama {to majka go vikal i Cileta. Krajno neodgo-vorno e od Gligorov da se sretnuva so Vasil Tupurkovski. Na dignitetot na{efot na dràvata ne mu odgovara da razgovara so predavnik {to go proda-val imeto, a zgora na toa u{te e i srpski, makedonski i amerikanski {pionvo isto vreme.

Sre}a {to u{te na vremeto, pretsedatelot mu kupil na Cile klavir. Bla-godarej}i na toa, izbegnat e u{te eden pretsedatelski skandal, pa {efot nadràvata ne se sretna so {pionot so konspirativnite imiwa Jang i Houp. Cilebil mnogu discipliniran kaj u~itelkata po muzika i ne sakal da bega. Tokmu voterminot koga pretsedatelot go pokanil, Cile zemal ~asovi po klavir, pa nemoèl da odi na gosti.

3. Veruvam deka i na Qub~o i na Cile im be{e mnogu te{ko za vreme nakampawata. Ama, sepak, mislam deka ubedlivo najte{ko mu be{e na Cile, vonedelata no}ta, koga se slave{e na plo{tadot Makedonija vo Skopje. Izlezedeka "osvojuvaweto na slobodata" e ni{to vo odnos na operacijata "Osvojuvawena kamionot". Kolkava maka vide Cile, dodeka ja ka~i celata svoja politi~kateìna na kamionot, samiot si znae. Da ne si mu vo koàta. Za makata na kami-onot, pak, i~ da ne zboruvame.

Operacijata "Osvojuvawe na kamionot" e ve`bovna aktivnost vo funkci-ja na podgotovka za zavr{niot udar {to se vika "Osvojuvawe na {leperot". Goposmatrav Qub~o, lesno se iska~i vrz kamionot. Malku pomo{ od dolu, malkuvle~ewe od gore, dva-tri ve{ti potezi i opa ‡ moè da go javne {leperot. Tuku,{to pravime so Cile? Toj }e se ka~i nekako, tuku da ne nastrada kamionot. So

7 noemvri 1998

183

programata za obnova i razvoj na DA se predvideni novi transporteri, ama ni-kade ne pi{uva deka treba da se uni{tuvaat i starite.

V godina Cile se podgotvuva pak da ja "osvojuva slobodata" na pretseda-telski izbori. Koga go vidov so megafonot, ka~en vrz tro{niot kamion, malkumi zali~i na Elcin, od pred nekolku godini. Samo {to Elcin vo Moskva be{eka~en vrz tenk. A Cile vo Skopje vrz valkan kamion, donesen vo centarot nagradot od nekoe skopsko predgradie.

Tuka treba da mu se upati seriozna zabele{ka na Lazar Kitanovski. Pr-vo, ne uspea da obezbedi kako podarok nitu eden tenk, barem od Prvata svetskavojna. I vtoro, popu{ti so organizaciskite sposobnosti i ne im ja napravi pros-lavata na opozicionite lideri pozabavna. Tie slavea vo "Hard rok", a na Lazetoj disko-klub mu e specijalnost.

Za edna godina, VMRO-DPMNE treba da mu obezbedi na Cile barem edentenk, a ne da go rezili so kamioni {to samo {to ne se raspadnale. Da ima na {toda se ka~i, ako pobedi. Neka ne se griàt, }e se snajde. Ima iskustvo so tenkovi.

4. Edinstven problem moè da bide toa {to od celo Skopje, samo vo cen-tarot na gradot, vo dve izborni edinici pobedija kandidatite na SDSM. Otseganatamu, Op{tinata nema da go nosi imeto Centar. ]e se prekrsti vo "Pariskakomuna".

5. Koj re~e deka na Cile ne moè da mu se veruva? Koga ja formira{eDemokratskata alternativa tvrde{e deka nastapuva Makedonska prolet. I na-vistina, denovive tolku e toplo, ~ini{ navistina e prolet. Se slu~ija prome-ni, pa i vremeto se svrti naopaku.

Samo ne{to kako da ne e vo red vo pobedni~kata koalicija. Liderite nese usoglaseni. Za da nî uveri deka pred zimata ni do{la prolet, Cile {eta somai~ka so kusi rakavi. Ama Qub~o ne mu veruva na Cile. Toj uporno si ja nosicrnata bluza so rolka.

6. Koga se pojavi Qub~o na Dnevnikot na Makedonskata televizija ve}ebe{e jasno deka "denot na àlost" {to go proglasi nacionalnata radio-TV ku-}a zavr{il. Nema{e ve}e seriozna muzika so koja radioto nî razbudi denta poizborite, nitu xez na televizijata. Udri na narodno, dojde noviot Branko! AQub~o, nasmean od uvo do uvo, ~ini{ ustata }e mu se rascveta, kako osloboditelna ku}ata {to samo tri-~etiri dena pred toa emituva{e komentari i celi emi-sii za osvestuvawe na narodot i pouki za kogo treba da se glasa.

Makedonija e poznata kako podra~je vo koe vireat son~ogledi.7. Vo ramkite na Silite za brza intervencija na NATO vo Makedonija }e

dojdat i Germanci.Dobro e {to Bugarija ne ja primija vo NATO. So Germancite nekako }e

izlezeme na kraj, ama so Bugarite ‡ te{ko.

184

"SOSTAVI VLADA"

••••• Imavme princ od Vels, vojvoda od Vladimirovo i pa{a od Ohrid.Kako vo bajkite

1. Narodot saka da si igra. Najpopularna e igrata "Sostavi vlada!" I ‡toa treba da se iskoristi. Da im se ovozmoì na lu|eto da se zabavuvaat, a naed-no i da im se soberat parite.

Se gleda deka vo momentov vo Makedonija vladee bezvlastie. Nema komuda mu tekne da ja iskoristi ovaa situacija na kolektivno sostavuvawe vlada. Naprimer, da organizira edna op{tonarodna obloùvalnica. Da istakne lista nakandidati za ministri i da po~ne da prima uplati. Koj saka da pravi vlada ‡molam, neka poveli na {alter~e i neka plati. Pa da vidime koj }e se obloì naRadmila Kiprijanova. Ili, kolkumina se podgotveni da rizikuvaat so DimitarDimitrov. Taka, Qub~o Georgievski, u{te nesednat na premierskata fotelja,}e gi osvoi simpatiite na narodot. Barem dodeka ne go soop{ti svojot izbor,narodot }e se zabavuva. Ne e mala rabota lu|eto da gi izraduva{, dozvoluvaj}iim sami da si bidat svoi premieri. A u{te pogolema e da im naplati{ za toa.Nema vreme za ~ekawe. Planot za obnova i razvoj bara milijarda dolari i odnekade mora da se po~ne.

2. Ovie imiwa {to se spomenuvaat kako kandidati za idnite ministri,moèa da se o~ekuvaat. Ama, vistinsko iznenaduvawe e {to vo makedonskatavlada sakaat da vlezat i stranci. Eve, na primer, Maks van der [tul. Gospodi-not moè da dobie makedonsko dràvjanstvo ‡ po tolku poseti na Makedonija,belki napravil dovolno denovi prestoj, ama mora li vedna{ da stane minister.Navistina, toj boèm samo pra}a pismo, boèm ne znae deka nema koj da mu odgo-vori na pismoto, ama kojznae... Sigurno sega mu padnala na pamet idejata za al-banskiot kolex, pa da ne ja zaboravi, vedna{ ja stavil na hartija i ja ispratil,ne ~ekaj}i ja novata vlada.

Kako ne? Prikazni za mali deca. Van der [tul otvoreno se nudi za minis-ter za obrazovanie.

I treba da go primime. I ne samo nego. Kolkumina u{te ima niz svetot{to zasluìle da ja vodat ovaa dràva. Qub~o ne treba da gi gleda samo tesnitepartiski interesi i da se ograni~uva vo ramkite na Makedonija. Neka bide mal-ku svetski.

Slu{am deka vo novata vlada }e se otvoraat novi ministerstva. Toga{ i[tul ne mora da bide minister za obrazovanie. Zo{to, na primer, pokraj mi-nisterstvata za iseleni{tvo, za sport i mladi, ne se otvori rabotno mesto i zaVan der [tul. Neka mu otvori Qub~o ministerstvo za malcinstva. Na toj na-

14 noemvri 1998

185

~in, resorot za obrazovanie bi moèl da í pripadne na Elizabet Ren. E duritoga{ bi se dokaàlo deka sloganot "Promeni" ne bil samo prazen zbor. Dose-ga{nata ministerka Sofija ja isprativme vo [vedska kako ambasador, a [ve-|ankata od Finska Elizabet ni doa|a kako ministerka. Ete ti promena vo vis-tinska smisla na zborot. Nastrana {to kombinacijata Van der [tul i Eliza-bet Ren e idealna.

Druga sugestija do Qub~o e da ne se vrzuva samo so Dosta, tuku da frlapogled i na strana. Dosta si e na{a, ama zo{to namesto nea, ne ja donese DorisPak. Namesto evroparlamentarka, nie }e ja napravime vicepremierka. ]e dojdena mestoto na Zlatka Popovska. Od formalna gledna to~ka, Dosta ne moè damu zabeleì na Qub~o ako ja trampi za Doris. Neli taa se kara{e so Zlatka.Treba li pogolem dokaz deka i Doris bila vo opozicija?

Za minister za odbrana }e go vikneme Klaus Kinkel. Treba nekoj da znaekako da komanduva so isto~nogermanskite transporteri. Plus, treba da mu senajdeme na ~ovekot sega koga onoj socijaldemokratot [reder go ostavi bez ra-bota. I toa {to e liberal ne pre~i. Go{ev }e bide zadovolen deka barem edennegov vlegol vo vladata.

Minister za nadvore{ni raboti bez dilemi }e bide Medlin Olbrajt. Imasamo edna mana. Ne se oblekuva tolku ubavo kako nejzinata protivkandidatkaKiprijanova. A se obiduva da ja imitira. Kiprijanova veli: "Slu{aj, mladi ~o-ve~e", a Olbrajtova im pi{uva pisma na mladite "~oveci". Prvo mu pi{a naQub~o, ama prorabote maj~instvoto, pa mu napi{a i na Branko, da ne se iskom-leksira. Namesto da pi{uva i da tro{i pari za po{tenski marki, neka si dojdetuka. Od poblisku, polesno se kontroliraat Qube i Bane. [to znae{ pod ~ielo{o vlijanie moè da padnat ili so koe lo{o dru{tvo da se zdruàt, ako ne gikontrolira gospo|a mama. A vaka, ako e tuka, koga nema da ja slu{aat, }e moèduri i da gi pot~ukne po ra~iwata ili da gi povle~e za uvce.

Ambasadorot na SAD Kristofer Hil }e ostane vo opozicija. Qub~o bimu prostil za pro{etkite po Debarca i za otvoraweto pati{ta so Branko, amaCile }e stavi veto i Hil ne moè da stane minister. Zatoa, na sledniot Kon-gres na SDSM, toj }e bide izbran za po~esen pretsedatel na partijata. Ako vome|uvreme si zamine doma, toa }e bide golema pridobivka za SDSM. Po urnekotna VMRO-DPMNE, Hil vo SAD }e ja formira prvata partiska }elija na zad-grani~niot komitet na SDSM.

3. Cile, pak, be{e nadvor od zemjata. Kako {to javija, bil vo edna mnoguva`na zapadnoevropska zemja. Sigurno po~nal da raboti na Programata za ob-nova i razvoj. Oti{ol da donese kravi za farmite. Goveda imame od doma{noproizvodstvo.

4. Od site ministri na Crvenkovski, najubavo si zaminuva Blagoj Hanxi-ski. Kralski. Vo dru{tvo so princot ârls.

186

Princot pristigna vo Makedonija i sî be{e kako vo bajka. Hanxo go pre-~eka ârls i zaedno zaminaa vo Ohrid. Isto kako vo bajkite za deca. Imavmeprinc od Vels, vojvoda od Vladimirovo i pa{a od Ohrid. I zelka i praz. Samonema{e koj da napravi sarma.

AVTOSTOPERSKA VLADA

••••• Na Gligorov nema koj da mu go nosi govorot

1. Situacijata stanuva seriozna. Napravivme tret parlament, a ve}e zali-~uvame kako da sme imale parlamentarna demokratija 100 godini. So du{a go~ekav prvoto sobirawe na novite narodni izbranici, da moàm da napi{am ne{tointeresno, a toa ‡ kompletno razo~aruvawe. Kako da gledav primopredavawe navlasta vo nekoja zapadnoevropska zemja.

Najgolemo razo~aruvawe mi priredi Nikola Kqusev. Od nego o~ekuvavpogolem prilog za sostavuvaweto na Sakam da kaàm. So revnost gi sledev izja-vite i na pozicijata i na opozicijata. Site bea OK. Pa, dobro misle{e li ovojnarod koga glasa{e za sopstvenata zabava. Nedelava, koga od tehni~ki pri~ini,ne ni go prikaàa Latas na TV Sitel, treba{e da ni se slu~i barem edna humo-risti~na epizoda. Ako vaka prodolàt, kako {to po~naa, }e umreme od zdodev-nost.

Edinstvenata svetla to~ka be{e \or|i Naumov od VMRO-DPMNE. Toj nisoop{ti deka so zakonot za izbori {to }e go donese negovata partija, }e im ovoz-moì na iselenicite da glasaat. Bidej}i spored negovite pretpostavki, tie }eglasale za VMRO-DPMNE, toa zna~i deka negovata partija }e vladee ve~no. Ikomunistite bea za ve~no vladeewe. Ama i Naumov, so umot, ne{to ne e mnogudaleku od niv.

2. Noviot pretsedatel na Sobranieto, Savo Klimovski, vedna{ po izbo-rot treba{e da po~ne da gi sproveduva protokolarnite obvrski. Kako vtor ~o-vek, po Pretsedatelot na dràvata, od slu`bata za protokol mu rekle deka tre-ba da se pojavi na aerodrom i da go isprati pretsedatelot Gligorov za Berlin.Arno ama, Klimovski ne go isprati pretsedatelot, tuku zakaà pres-konferen-cija. Noviot pretsedatel na Sobranieto se navredil za{to pretsedatelot nadràvata nekolku ~asa pred toa ne mu go ~estital izborot.

Taka, Gligorov nema{e koj da go isprati. Ama, od toa {to go vidovme natelevizija, izgleda deka nema ni koj da mu gi nosi materijalite i vesnicite zapo pat. Siroma{kata gospo|a Nada, pokraj bundata {to mora{e da ja nosi nasebe, mora{e vo raka da gi drì i materijalite i vesnicite na nejziniot soprug.

21 noemvri 1998

187

[to e sigurno, sigurno e. Podobro e taa da se griì za govorite, otkolku pak damu najdat nekoja sovetni~ka.

3. Da zadocne{e avionot na Gligorov barem polovina ~as, }e ima{e {ansana parkingot pred aerodromskata zgrada da se sretne so pretsedatelot na DA,Vasil Tupurkovski i da go pra{a kako napreduva so ~asovite po klavir. Cilebrza{e da go vrati prateni~kiot mandat za{to treba{e da go fati prviot avi-on. Da potrae{e u{te malku sednicata, Cile }e go propu{te{e avionot. Si u{-te ne sme mu vlezeni vo tragata vo koja va`na zapadnoevropska zemja oti{ol daja sobira milijardata dolari. Od Skopje otpatuval za Rim, ama kojznae kade za-fatil ponatamu. Ovojpat nikoj ne go slede{e.

Ako navistina mu uspee v godina da stane pretsedatel na dràvata, toga{Savo Klimovski, ako saka da go po~ituva protokolot, }e mora Sobranieto da gopreseli na skopskiot aerodrom. Belkim nema sevezden da gi prekinuva sednici-te za da go ispra}a i pre~ekuva Cile. Vaka, }e dade pauza od petnaeset minuti zakonsultacija vo prateni~kite grupi i }e go pre~eka Cile. Po nekolku ~asa, }edade pauza za ru~ek i }e odi da go isprati.

Tuku, {to }e pravime ako Cile se zadrì pove}e od 24 ~asa vo zemjata.Toga{ }e napi{eme deka pretsedatelot na Makedonija dopatuval vo ednodnevnaoficijalna poseta na Makedonija.

4. Slu{am deka vo avtobusot ne bilo tolku veselo kako {to be{e kogatrgna od pred skopskata kafeana "Idadija." I stanalo tesno, nemalo dovolnomesta. Ne deka patnicite se zamorile od patot, ama po~nale da im pre~at lu|eto{to se ka~uvale na popatnite stanici. I sega ima patnici {to platile biletu{te od prvata stanica, ima i patnici koi se ka~uvale po pat. Qub~o vozel,Cile bil kondukter, ama patnicite bile nezadovolni od uslugata. Site bi saka-le od avtobusot direktno da se istovarat pred zgradata na Vladata. I tie {tonajmnogu patuvale i platile najskapi bileti i tie {to se {vercuvale so pomalacena. A {to e najtragi~no, moè da se slu~i da ne vlezat ni ednite ni drugite.]e im go zemat mestoto tie {to voza~ot i kondukterot gi sobrale kako avtosto-peri.

Eve, duri i Amdi Bajram saka da se ka~i vo avtobusot na Qub~o i Cile.Sleze od 19-kata za [utka i saka da se vozi vo pomoderen avtobus. Kojznae kako voSDSM }e go prebolat ova predavstvo na Bajram. [e}erinska sigurno }e svikapres-konferencija, Hanxo }e zapee tagovna pesna, a Branko }e oble~e crna rolka.

Ama, Amdi Bajram e beskrupulozen. Toj e sega so DA. [to }e mu e dru`ba-ta so SDSM koga vo parlamentarnite klupi mu go nema prijatelot Igwat Bogda-novski i magareto so koe }e moàt pak da si pijat viski kako vo starite dobrivremiwa?

5. Pred aptekite imame mitinzi od penzioneri i bolni koi ~ekaat leko-vi. Toa e znak na po~it kon nasledstvoto {to im go ostavi biv{iot minister zazdravstvo Petar Ilievski.

188

Na "Alkaloid" Fondot mu dolì 13 milioni marki za lekovi. A "Si-leks" e podmiren za hranata so koja{to gi snabduva{e bolnicite vo vremetokoga socijalistite go drèa resorot za zdravstvo. I sega, koj go toa napravi nabolnite? Namesto da si se razbolea seriozno, pa da si leèa vo bolnica i da sise hranat od hranata na Yingo, tie sega sakaat lekovi vo apteka. Edno treba daim bide jasno. Koj se hrani dobro, lekovi ne mu se potrebni.

LOVE STORY

••••• Ne`no {epotewe na pernica

1. Pretsedatelot povtorno ni e raspoloèn. Koga go vidovme kolku e zag-rièn po vra}aweto od Berlin, site se frlivme na rabota da otkrieme {to goma~i. I ‡ odedna{ Gligorov povtorno vesel. Makata mu bila Medlin Olbrajt.

Pretsedatelot bil qubomoren zo{to dràvniot sekretar na SAD im na-pi{a pisma na Qub~o Georgievski i na Branko Crvenkovski. Soo~en so opas-nosta deka na pretsedatelot ve}e nema koj da mu pi{uva, Gligorov padnal vodepresija. I toa raspoloènie í go prenese na celata nacija.

Medlin Olbrajt re{ila da mu pomogne na Kiro. Si rekla, daj da mu sejavam da go ute{am, da ne misli deka go ostavile sam. Pred da si zamine odrabota, za da ne pravi telefonski smetki od doma, mu svrtila na Kiro. Arnoama, koga kaj Medlin e dewe, na Gligorov mu e mrak. I taka, tie razgovaraleno}e.

Od soop{tenieto na kabinetot na pretsedatelot ne doznavme detali kakote~el razgovorot. Sigurno pretsedatelot ve}e bil v krevet. Za da ne se nalutigospo|a Nada {to doma í se javuvaat èni vo niedno vreme, Kiro moral da {epo-ti, za da ne ja razbudi. Taka, Kiki so Medi ne`no si {epotel na pernica. [to epravo, Medlin malku bila luta na qubomorata na Kiro. Mu rekla: "Aman, beKir~o, ne gleda{ kolku problemi imam za re{avawe po svetot, pa ne moàm sîna tebe da mislam. Znae{ deka si moj". Da go ~uela ova gospo|a Nada, nemala dase javi vo "Makedonija denes" vo Skopje, tuku direktno vo Va{ington vo redak-cijata na "USA Today", pa ete ti nov seks-skandal.

Va`no e deka pretsedatelot sega ni e zadovolen i deka povtorno e uverenvo qubovta od preku Atlantikot. Qubovnata prikazna prodolùva. Samo, da neizleze na krajot taèn "hepiend".

2. Vojnicite na NATO sigurno ve}e sedat vo avionite i ~ekaat na Qub~oda ja formira vladata, pa da doletaat vo Skopje. Pod uslov Havier Solana da imkaè kade da letaat, za{to, spored negovite izjavi, izgleda deka ova, sepak, e

28 noemvri 1998

189

edna bezimena teritorija, na koja vo ovoj moment treba da í se dade usluga ini{to pove}e.

Smee li da se pra{a: "]e imame li nekakov }ar od ova?". I, }e ja biduvali novata vlada da se ispazari. Ako e samo do doa|aweto na Solana i na drugivisoki funkcioneri koi srde~no }e se pregrnuvaat so pretsedatelot i }e imzablagodaruvaat na "ovaa zemja" i na "ovoj narod", ne gledam nekoja golema ko-rist. Tie }e prodolàt da nî navreduvaat, ne izgovaraj}i ja ni bukvata "M" odna{eto ime, }e nî omalovaùvaat, redej}i nî vo redicite za vizi pred ambasa-dite, }e ni ispra}aat razni emisari da ni delat lekcii i }e nî pot~uknuvaat poramo, velej}i ni: "Alal da vi e!". Edinstvenata pridobivka moèbi }e bideskusuvaweto na ~ekaweto za asocijativno ~lenstvo vo Evropskata unija. Dosegabevme nekade vo redot na zemjite od desettiot krug. Sega }e nî prefrlat vodevettiot.

3. Noviot pretsedatel na Sobranieto Savo Klimovski, bara lojalnost odopozicijata. Izgleda deka go prona{ol na~inot kako da ja dobie. ]e izmislipotpretsedatelski mesta za site. Ako ve}e ima potpretsedateli od VMRO-DPMNE i DPA, kako pretstavnici na vlasta, i od SDSM, kako najbrojna opo-ziciona grupa, zo{to da nema potpretsedatel i od PDP, za{to tie imaat pove-}e pratenici od DPA. A, ako ve}e se ~etvorica, zo{to ne bi bile i pove}e. ILDP zasluùva potpretsedatelsko mesto. Za grevota se. Yingo, kako raritet,isto taka. E, pa, ako dobie Yingo, toga{ nema smisla da se pottiknuva rasna,nacionalna i verska netrpelivost, neka mu se dade potpretsedatelsko mesto ina Amdi Bajram.

Site ovie mesta se vo soglasnost so predizbornite vetuvawa na koalici-jata "Za promeni" za namaluvawe na javnite dava~ki.

Vo ramkite na taa programa e i pro{iruvaweto na vladata so u{te pet-{est ministerstva. Me|utoa, za vreme na dogovorite, koalicionite partnerinapravile eden propust. Smisluvaj}i gi novite ministerstva, zaboravile da smis-lat i ministerstvo za namaluvawe na javnite dava~ki.

4. Naskoro moè da se otvori i pra{aweto za zamena na vozniot park.Premierot i ministrite od negovata partija preferiraat da se vozat so "pe-ò"‡ poradi lav~eto kako za{titen znak. Vo Demokratskata alternativa bi gizadràle i dosega{nite "audia", za{to kruk~iwata im li~at na znak~eto nanivnata partija. No, {to pravime so DPA. Dali nivnite ministri }e insisti-raat da se vozat so motocikli? Logi~no e da go odberat "Herli Dejvidson",poradi orelot kako za{titen znak.

Aj {to ovoj problem moè da ni ja raskara vladinata koalicija. Tuku,{to pravime, ako odedna{ i "Audi" i "Peò" sakaat da vlezat vo Makedonija.Nema da predizvikame samo kriza na vladata, tuku kriza vo Evropskata unija.

5. Od idniot mesec vo Makedonija }e moè da se kupi "vijagra". Vo istovreme po~nuva i nacionalnata kampawa za borba protiv sidata. Zna~i, ni{to

190

ne e prepu{teno na slu~ajot. Sî e pod kontrola i e koordinirano. Istovremeno}e ima "vijagra" za potencija i besplatni kondomi.

E pa, narode, misli mu ja!

NARODNI PLATENICI

••••• Cile smeta{e na kravi i koko{ki, a gi zaboravi ovcite

1. Ovaa zemja e oaza na mirot i raj za ministri. Koj si posaka minister-stvo ‡ si dobi. Koga Qub~o i Cile trgnuvaa na pat so avtobusot, ne presmetaakolku patnici }e im se prika~at. Namesto so avtobus, treba{e da patuvaat sovoz. Taka belki }e }e se najdea dovolno vagoni za da se soberat site zaslu`ni{to mislat deka treba ne{to da im se dade.

Ama, ne se glupavi ni narodnite pratenici. Ne e ~esno, narodot gi izbi-ral niv, a da profitiraat samo ministrite. Kaj }e se najdat pari za plati na 27-~lena vlada, sose site pridru`ni lu|e koi ministrite }e treba da si gi zdomat,}e se najdat pari i za poka~uvawe na platite na pratenicite. I voop{to netreba da se kreva pra{ina okolu ova pra{awe. Golema rabota ‡ pratenicite }eimale po 30 iljadi denari plata. Pari li se toa? Edna devalvacija na denarot, iim otide jabana seta po`rtvuvanost za narodot. Za{to, tie se narodni prateni-ci. Za po~ituvawe na voljata na tie {to gi izbrale, nekoj }e mora da plati. Tiezasluìle da bidat i narodni platenici.

Ne se vo pravo tie {to sega velat deka se pokajale za kogo go dale glasot.Se ispla{ija deka ovie novive }e bidele u{te polo{i od starite. Nema vrska.Rabotata e mnogu ~esna. Tie nikogo ne izlaàa. Ubavo ni velea deka se za pro-meni. Duri moàt da napravat plate`na koalicija i so pratenicite na LDP,koi velea deka se za podobro. Pa duri i so Yingo koj, isto taka, vele{e za podob-ro, ama site zaedno.

Nie ne sme gi razbrale. Tie, site zaedno, bile za promeni i za podobarìvot. A nie pogre{no sme gi ~itale sloganite. Tie mislele za promena konpodobar ìvot za sebe.

U{te od sega moè da se pretpostavi deka Cile ja utna rabotata so mili-jardata. Toj presmetuval ne{to, ama izgleda ne gi imal predvid apetitite napratenicite i na ministrite. Vaka }e treba, pokraj milijardata, da donese ba-rem u{te edna, za da ni bidat zadovolni narodnite platenici i ministrite.Za{to, ako ne se zadovolni, nema da moàt ubavo da nî vodat.

Cile smeta{e milijardata da ja tro{i na koko{ki i kravi. A pomisli linekoj na ovcite?

5 dekemvri 1998

191

2. Osobeno ja pozdravuvam idejata za ministerstvo za iseleni{tvo. Toaministerstvo }e ja ima zada~ata da ja proturka idejata na VMRO-DPMNE naidnite izbori da glasaat i iselenicite. Na toj na~in, spored nadeìte na mi-nisterot \or|i Naumov, VMRO-DPMNE }e vladee ve~no. A, verojatno, i alban-skiot politi~ki blok od DPA i PDP }e dobie pove}e glasovi, za{to dodekaMakedoncite ja "okupiraat" Avstralija, Kanada, [vedska i Germanija, Alban-cite od Makedonija }e ja re{avaat na{ata sudbina vo Danska, [vajcarija i voItalija.

Kolku }e ni bide ubavo nam tuka, koga }e znaeme deka nekoj drug, od stran-stvo, oddale~en so iljadnici kilometri, }e ni ja odreduva sudbinata. Nie nemada se griìme, koga ima koj da se griì za nas. Taka }e imame pove}e vreme da sigo gubime dostoinstvoto vo redovite za vizi pred ambasadite na zemjite od kade{to na{ite dragi sonarodnici }e ni ja odreduvaat sudbinata. Nie }e koleni~i-me tuka, a tie tamu }e so~uvstvuvaat so nas. Tamu nikoj od niv nema da se zazemeza na{eto dostoinstvo, ama zatoa tuka }e ni kaùvaat {to ni e najarno da pra-vime.

3. Ako ministerstvoto za iseleni{tvo e sporno, toga{ sigurno nema ni-kakvi dilemi deka ni e potrebno ministerstvo za trgovija, i opozicijata bitrebalo da go poddrì negovoto formirawe.

Neli vo predizbornata kampawa SDSM vele{e deka Qub~o }e nî prodadena Bugarite, Xaferi na Albancite, a Cile na Grcite i na Srbite. Dràva eova, i toa seriozna, a ne kvanta{ki, ili dobito~en pazar. Mora da se znae kakvise ponudata, pobaruva~kata, kvalitetot na stokata {to se nudi. I kako }e fun-kcionira taa trgovija vo dràvata koga nema ministerstvo za trgovija.

4. Od Fondot za penzisko i invalidsko osiguruvawe povtorno ima najavideka moè da dojde do docnewe na penziite.

Kade otidoa tie vi{oci {to Branko taka galantno im gi dele{e na pen-zionerite? I toa ne 8, kolku {to dràvata im dolè{e, tuku 10 otsto, kakoavans. Tolku li brzo se istro{ija?

Penzionerite gi fati najte{kata evrejska kletva: Da ima{ ‡ pa da ne-ma{! Im ja frlil nekoj od SDSM. Tolku mnogu vloùvaa vo penzionerite kakoglasa~ko telo, a i tie gi izneverija.

5. Gazdata na "Makedonija reklam" Zore Blaèvski, veli deka vo istra`-niot zatvor mu bilo super, samo {to mu nedostigala qubov. Kako vo narodnatapesna: "Qubovta so pari ne se kupuva".

Ovaa nedela zapo~na nacionalnata kampawa za borba protiv sidata podmototo: "Qubi bez rizik". Vo ovaa dràva treba da zapo~ne i nacionalna kam-pawa pod mototo: "Kradi bez rizik".

192

SAKAM DA KA@AM

••••• [mrk, {mrk

Drugite {mrkaat, a premierot izgleda zbunet1. Ne mi e jasno zo{to ministerot Pavle Trajanov tolku dignal panika za

drogata {to is~eznala od Ministerstvoto za vnatre{ni raboti. I kakvi se tiebezobrazni insinuacii deka dràvata prodavala droga. Kako {to trgnale, }e nîsporeduvaat so Kolumbija. A mesto za sporedba nema.

Kolumbija, verojatno, nema pokritie za zanimavawe so narkobiznis. Akaj nas, rabotata si e ~ista. Eve, poglednete go samo dràvniot grb na Republi-ka Makedonija. Neli jasno se gledaat ~u{kite afion? I neli od afionot sepravi opium? E sega, vo na{iot slu~aj stanuva zbor za kokain, ama, molam ‡ smenaprednale od vremeto koga e smisluvan dràvniot grb. Pa u{te i petokrakatayvezda ni stoi, ama toa ne mora da zna~i deka sme zaostanale vo razvojot. Za{to,kokainot e elitna droga. Toa zna~i deka i nie sme stanale elitna dràva.

]e se razo~aram ako se otkrie deka kokainot zavr{il nekade vo stran-stvo. Ne deka }e mi se urne ~uvstvoto na samobendisanost, kolku sme nie fini,pa upotrebuvame samo elitni drogi, tuku i zatoa {to }e ni padnat vo voda siteprikazni za kokainot od predizbornata kampawa. Toa zna~i deka sme nemale nosza taa rabota. A 28 kilogrami kokain ne e sitna doza. Moèvme da se na{mrka-me cela nacija. I ako {mrkavme, nosovite }e ni rascvetaa.

So rascvetani nosovi }e moèvme navreme da namirisame nekoi raboti.Kako, na primer, ovaa so drogata. Neli Grcite u{te od vremeto na embargoto nîobvinuvaa deka sme bile dileri. Im se smeevme. Tie ni kaùvaa, a i sega nikaùvaat nekoi raboti, ama ne im veruvame. Te }e sme se vikale vaka ili onaka,te tie znaele koj }e ni bide pretsedatel i sli~ni raboti. Da ne izleze na krajotdeka sî {to ni kaùvale Grcite }e se ostvari.

2. Ministerot Trajanov veli deka drogata is~eznala vo vremeto na minis-terot ôkrevski. A ôkrevski, pak, veli deka si dal zbor samiot sebesi deka100 dena nema ni{to da zboruva.

Se zafrkna. Kako li sega }e si go odrì vetuvaweto?3. Drugi {mrkaat, a premierot ni e zbunet. Ne ôkrevski, tuku Qub~o }e

treba da si dade zbor prvite 100 dena od vladeeweto ni{to da ne zboruva. Belkidotoga{ }e sfati {to mu se slu~ilo. Oti, edno e sî {to go navjasa, od NATO,preku Evropska unija, Me|unaroden monetaren fond, prazna kasa, zadovoluvawena èlbite na site {to sakaat sega da stanat zamenici-ministri i da gi fatatjavnite pretprijatija, aferi so droga, pa do {trajkuva~ite {to mu se zakanuvaatdeka }e go posetuvaat, a sosema drugo vadeweto na nekolkuiljaden narod po uliciedna{ godi{no i kontrola na "crvenite baretki" da ne napravat nekoja beqa.

12 dekemvri 1998

193

I taka, Qub~o se vrati od Brisel zbunet i zaedno so {efot na diploma-tijata Aleksandar Dimitrov, sedna pred novinarite da odgovara kako na ~as posovremena istorija. Vedna{ se zabeleàa promenite {to ni gi nudi novata vlast.Porano Hanxiski kima{e so glava, vo znak na odobruvawe, koga govore{e nekoj"pogolem" od nego. Sega Dimitrov mu {epka{e na premierot koga ovoj ne moè-{e da se seti na nekoe ime ili funkcija. A za {epkawe vo u~ili{te se znae ‡ili sleduva brkawe od ~as, ili edinica za "pamet", ili negativno povedenie.Sre}a {to sega u~itelkata be{e Dosta Dimovska, pa Qub~o i Aleksandar kajnea imaat protekcija.

Inaku, premierot pokaà osobeno po~ituvawe kon li~nostite so koi sesretnal vo Brisel. Verojatno, najmnogu se impresioniral od dràvniot sekre-tar na SAD Medlin Olbrajt i evrokomesarot Hans van den Bruk. Sigurno izatoa po~uvstvuval potreba da zboruva za "gospo|a madam Olbrajt" i za "viso-kiot komesar Van den Bruk". Navistina, gospodinot evrokomesar e visok ~ovek,ama kako li }e go imenuva vistinskiot visok komesar na OBSE Van der [tul,koga ~ovekot, pak, e nizok.

4. Belgrad moè da zdivne. Ministerot za odbrana Nikola Kqusev imre~e na Jugoslovenite da ne se pla{at i deka nema da ima agresija. Toa e edin-stven stav, bidej}i be{e kaàn i pred pretstavnicite na vlasta i pred opozici-jata. Vo klubot na qubiteli na NATO vo Kumanovo se zapi{aa i gospo|ite Di-movska i Kiprijanova od Vladata, ama i gospodata Hanxiski i Ruìn od opozi-cijata.

Tuku, zagriùva izjavata na Georgievski deka }e vidime kako }e reagiraSRJ, koga silite za izvlekuvawe }e preminat na nejzina teritorija. Ova, stave-no vo kontekst so vesta deka verifikatorite na OBSE ve}e bile "zarobeni" odbelgradski prostitutki vo skija~kiot centar Brezovica na Kosovo ve}e e alar-mantno. [to ako vojnicite se obidat da gi izvle~at verifikatorite od silnitepregratki na prostitutkite. I {to ako i nim im se zaarni na Kosovo? I {toako navistina uspeat da gi izvle~at "zagrozenite" verifikatori i ni gi done-sat vo Makedonija.

Tie tamu izjavuvaat deka gi probale Italijancite i Germancite. Ako po-sakaat da probaat Francuzi ili Amerikanci, }e mora da dojdat i kaj nas. I ‡ eteti beqa i me|unaroden incident. Za{to, se znae, nivnite si se za verifikato-rite, na{ite si se za vojnicite. Ako imame nedostig na rabotna sila, }e se snaj-deme, }e uvezeme od Isto~na Evropa. No, ne smeeme da dozvolime da ni se me{a-at vo vnatre{nite raboti.

E tokmu tuka ja gledam zagriènosta na premierot. Za{to, koga stanuvazbor za èni, situacijata moè da bide zapaliva. Ete ti konflikt. Duri toga{,odnosite me|u Makedonija i Jugoslavija moàt da stanat problem na NATO.

194

PARTIJA KARTI

••••• Nej}eme pile{ko, sakame prase{ko

1. [to se zabrzal tolku ministerot za vnatre{ni raboti Pavle Trajanovso otkrivaweto aferi? Ima vreme, belki misli da ostane na istata funkcija~etiri godini.

Kaj i da otvori{ ‡ afera. I toa, po~nuvaj}i od policijata. Kako {totrgnal Trajanov, }e treba Vladata da se pro{iri so u{te edno ministerstvo.Treba da imame dve policii. Ostavi drugo, tuku da ne ostane pokus, po~na da gosledi i ministerot za pravda Vlado Kambovski. Ako imame dve policii, i sudo-vite }e treba da ni rabotat prekuvremeno. A ako sudovite rabotat vo dve smeni,}e ima i mnogu kazni. Kaznetite }e odat vo zatvor. A vo programata za 100-tedena na Vladata ne se predvideni aktivnosti za zgolemuvawe na brojot na zat-vorski legla. I ‡ ete ti nepredvideni glavobolki za ministerot za finansiiBoris Stojmenov. Kako od Buxetot da se najdat pari za dopolnitelen broj zatvo-renici. I kako toa da se objasni pred MMF.

I posle zboruvaat deka }e imalo promeni. Kakvi se tie promeni, ako odatvo zatvor tie {to dosega kradele? ]e go smenat samo mestoto na ìveewe. Idosega sme pla}ale za niv, }e pla}ame i otsega. Kako i da ja svrti{ rabotata,tie }e si ja naredat. Pak }e ìveat na na{a smetka.

Jasno e zo{to starata vlast vode{e tolku ostra bitka za da ostane davladee. A novata vlast pobrza da ras~isti so aferite na starite, za da znae na{to e i da ima ~ist teren za rabota. Ima vreme, pred niv se ~etiri godini, pa }eima mo`nosti i taa da napravi aferi {to }e im gi otkriva toj {to }e dojde poniv. Ova brzawe e samo da se stavi granica, {to e na ednite, a {to na drugite.Novite mora da znaat od kade moàt da po~nat.

2. Ba{ me interesira kako izgleda deleweto na direktorskite mesta najavnite pretprijatija i vo fondovite. Si gi zamisluvam Georgievski, Tupur-kovski i Xaferi sednati okolu masa vo niedno vreme od no}ta kako igraat kar-ti. I odi ona: "Ti deli{, ti se~e{". Pa malku blefiraat, pa yirnuvaat nastra-na so namera da zabeleàt {to karti imaat partnerite, pa si namignuvaat edniso drugi, bez da gi zabeleì tretiot, moèbi si podavaat pod masa nekoja kartaza ubava kombinacija... Cile nervozen trese so nogata i gleda na ~asovnikot dane zadocni na avion, Qub~o so umot nadvor i so griàta kogo sî treba da primidrugiot den i kako da si ja zadrì nasmevkata, a Xaferi gi me{a kartite, gime{a, gi me{a, pa razmisluva, i dodeka kaè ne{to, Qub~o i Cile ve}e si raz-menile dva-trojca direktori.

Belki partijata karti nema da im trae i za podelbata na direktorite poop{tinite. Ako tolku im se oddolì deleweto, otidoa stote dena. Da ne bara

19 dekemvri 1998

195

Qub~o u{te sto dena otkako }e zavr{i podelbata. Nemame. Od kade }e mu najde-me, sega sme vo kriza.

3. Na predizborniot duel, Qub~o ne{to mu prefrli na Branko za viski ikokain.

Sega premierot pie {ampawsko. Go gledavme na televizija po potpi{u-vaweto na nekoj dogovor. Navistina, vo sve~eni prigodi, premierot mora datrgne nekoja goltka, od kurtoazni pri~ini. Ama, nikoga{ ne se znae. Kapka, pokapka i }e mora da svrti na luto. Bidej}i "òltata" e ve}e nadminata, otkakoVMRO-DPMNE go napu{ti krutiot nacionalen koncept, vo gra|anska uloga bií odgovaralo viski.

Pra{aweto e samo dali Qub~o barem vo ovaa nasoka }e go zadrì konti-nuitetot. Kokain nema ‡ nekoj go odnese od MVR. No zatoa, pak, ima novinarikoi moàt da ja prodolàt praktikata na no}ni seansi vo kabinetot so viski.Zatoa, Qub~o neka si nema grià. Samo neka objavi, istite pija~i sami }e doj-dat.

4. Na Cile ne moè da mu se fati tragata. I da be{e Brziot Gonzales, neznam kako }e uspee{e vo isto vreme da bide i vo Solun, i vo Tetovo, i vo Va{in-gton, i na praveweto delben bilans so Qub~o i Xaferi vo Skopje.

Sega site o~ekuvaat Brziot Gonzales, od Amerika da ni se vrati kakoDedo Mraz. Obi~no, Dedomrazovcite ne doa|aat od Amerika, ama i toa ne e pre~kaza Cile. Ako treba, }e skokne i do Laponija.

Nekoi mediumi ve}e javija deka Tupurkovski zaminal vo Amerika po pi-le{ko. Ako e taka, toga{ toa }e bide prvoto razo~aruvawe od Agencijata zaobnova i razvoj. Nie sî u{te ne sme naviknale Novata godina da ja ~ekame sopile{ko. Sakame prase{ko.

5. E, Monika, Monika, {to napravi od svetot! Moè{e li, vo momentotkoga izbi skandalot so Levinski vo Belata ku}a, nekoj da pretpostavi kakviposledici moè da predizvika eden nezavr{en oralen seks. Staàntkata se à-le{e deka Klinton ne í daval da odi dokraj, pa sega neka mu ja misli Sadam.

Milo{evi} treba seriozno da se zamisli ako Klinton si fati nova èn-ska. Toga{ ve}e i toj }e dojde na red. Za{to, amerikanskiot pretsedatel, ako nemoè da ja zavr{i rabotata vo Ovalnata soba, }e ja svr{i nadvor.

196

SRE]NA NACIJA

••••• Eliot Nes i odredot na "Nedopirlivite" na Bogorodica

1. Amsterdam e vo kolaps. Holandskata turisti~ka industrija }e beleìrekordni zagubi. Cenite na xointot }e skokaat do nebo. Moè{e li makedon-skata policija da í go napravi ova na prijatelskata Holandija, neposredno predboìknite i novogodi{ni praznici. Zar zasluìle Holan|anite, koi sekoga{so simpatii gledale na na{ata borba za samostojnost, pa duri edno vreme i soGrcite se skaraa, da im go napravime ovoj upad vo narkopazarot. [to }e pravatsega bez marihuana site turisti {to itaat kon Amsterdam, kade {to edinstvenomoè legalno da se naduvaat, a tamu nekoj uli~en diler im re~e: "Nema, ve zez-naa Qub~o i Pavle! ‡ makedonskiot Eliot Nes so odredot na 'Nedopirlivite'na Bogorodica".

Badijala se griì premierot deka ova ne bilo ubavo za ugledot na drà-vata. Toa ne e ni{to, ako gi ubedime Holan|anite da ne ni se nalutat. [topravime toga{? Ili, pak, ako ovoj udar na Bogorodica povle~e nesakani posle-dici za idnata trgovska sorabotka so Evropskata unija?

Ne sfa}am {to misli ministerot Trajanov, koga veli deka drogata }e sezapali. A {to drugo treba da se napravi? Se vitka, se pali i se pu{i. Ne moèda se pu{i, ako prethodno ne se zapali. Verojatno ima ideja zaplenetiot tovarda se raspredeli podednakvo na site gra|ani na Makedonija, bez razlika na na-cionalnata ili socijalnata pripadnost. Za{to, ako 1 gram e dovolen za edenxoint, toga{ milion lu|e moàt da se naduvaat samo od ovaa pratka. I taka,site }e bideme "haj" i "kul". Sre}na nacija. Malku ni treba da bideme sre}ni.Eden {leper. So edna vakva akcija, polovina Makedonija moè da popu{i. AmaQub~o ne dava.

2. Na{ata oaza na mirot moè da bide i atraktivno mesto za turisti. Eve,vojnicite {to ni dojdoa od NATO se presre}ni {to, za razlika od nivnite zem-ji, ovde moàt da najdat i evtina droga, i evtini prostitutki, i evtini muzi~kikompakt-diskovi, i evtini pija~ki po kafeanite. ]e se reklamirame so poraka-ta: Dojdete vo Makedonija, nie sme "haj"! Bez razlika {to sî drugo ni odi udolu.

3. Koga ministerot za nadvore{ni raboti na Grcija Teodoros Pangalospo~na da udira po masata na pres-konferencijata vo Skopje, se izvadiv od pametda ne mu tekne slu~ajno da zamavne so rakata nastrana, pa da go "zaka~i" i make-donskiot {ef na diplomatijata Aleksandar Dimitrov. Navistina, ovoj si vrt-ka{e niz prstite nekoe sinxir~e za smiruvawe nervoza, ama badijala sinxir~e-to ‡ }e se skine{e pod naletot na lutinata na Pangalos.

Velat deka na ministerot Dimitrov ne mu vredat kojznae kolku diplo-matskite odgovori i doznavaweto {to prethodelo na lutinata na Pangalos, ako

26 dekemvri 1998

197

toj toga{, pred kamerite ne pokaè{e pove}e lutina odo{to nervoznoto igra-we so sinxir~eto. Kolku da se zadovoli javnosta i da ne misli deka koga sezboruva za "pozitivna energija" toa ne zna~i deka tie }e moàt da nî tepaat, anie ne smeeme ni "of!" da kaème.

Kako li }e ni se odnesuva ministerot koga na gosti }e mu dojde bugarski-ot {ef na diplomatijata Nade`da Mihajlova. Za{to, za Pangalos moè da sediskutira, ama za pozitiven pristap kon "hubavoto Nade" nema diskusija. [topravime ako Nade`da, mesto da udira po masa, po~ne da go udira Dimitrov podmasa. Zamislete Nade`da i Aleksandar da ne moàt da najdat zaedni~ki jazik.Na pres-konferencija Nade }e kaè deka ne í bil prifatliv jazikot na Dimit-rov i, vo lutinata, so ~evelot }e go udira pod masa, a toj }e si vrti so sinxir~e-to, mrtov seriozen i nezainteresiran za signalite na gostinkata. E, toga{ ve}enema da mu prostime. ]e treba da nastapi poagresivno. Samo {to za da ja zado-voli javnosta, ne smee da ja zadovoli i Nade.

4. Anketnata komisija za javni nabavki }e gi ispituva site slu~ai dosega,osven od vremeto na prvata ekspertska vlada na premierot Kqusev. Opozicija-ta bara{e da se ispituva i toj period. Neli, vo toa vreme se spomenuvaa nekoi"tojoti"?

Zabele{kata na opozicijata ne drì. Prvo, zatoa {to "tojotite" se ve}estari i amortizirani. I, vtoro, ne moè za toa da rasprava Komisija za javninabavki, koga nabavkite bile tajni.

5. Gospodinot Kqusev, sega na nova funkcija kako minister za odbrana,priredi novogodi{en koktel za voenite pretstavnici na diplomatskite misiivo Makedonija. Koktelot go priredi na 22 dekemvri. Ima logika, bidej}i 22dekemvri se slave{e kako den na biv{ata JNA. Sigurno "zabravil".

prazna

201

NATO PRAZNIK

••••• Gospod si go spasi denot

1. Nema spas za nas. Ne znam kolku godini po red pi{uvam za proslavitena Nova godina {to vo glavniot grad na Makedonija izgledaat kako bahanaliivo nekoja srpska palanka. Nema drugo ~are, }e mora da go barame Tu|man da nidojde na privremena rabota. Koga mu zavr{uva mandatot za pretsedatel na Hr-vatska? Daj neka pobrza, da ja fati prvata rekonstrukcija na Vladata na Geor-gievski, da go postavime za minister za kultura da gi ukine na nekolku godinisite dozvoli za gostuvawe na srpskite novokomponirci. Ili, barem neka sednena ~elo na Sovetot za radiodifuzija i neka gi pro~e{la kanalite na privatni-te televizii.

Sepak, ovaa Nova godina razo~aruvaweto me|u gordite mladi Makedonkii Makedonci be{e predizvikano od faktot {to Ceca i Vesna Zmijanac nemaanovi pesni, pa mora{e da se raspoloùvaat so nivnite stari hitovi i so nekoinovi yvezdi na koi moraa da im gi u~at tekstovite.

2. Premierot Qub~o Georgivski i negovata sopruga Sneàna ne smeejanovogodi{nata no} da ja pominat doma, vo dru{tvo so reporterot na dràvnatatelevizija. Pointeresno }e im be{e da se raspoloàt vo nekoe kafule. Za da negi zabeleàt, }e se pojavea prepraveni. Za{to, na Qub~o nema{e da mu odgova-ra imixot na kultiviran vojvoda so sredena brada i vratovrska, tuku na voenkomandant od tipot na Arkan, so golem zlaten krst pod raspetlanata ko{ula.Gospo|ata Sneàna pak, vo nikoj slu~aj ne bi pominala kaj vrsni~kite ako sepojave{e vo stilot na Lejdi Di. Na edna makedonska Lejdi Es, za novogodi{natano} ne bi í odgovarala nikakva druga obleka osven mini-zdolni{te so golo me-{e i so gol grb. Samo taka, plus so frizura kako site skopski ènski, pravenakako pod indigo od eden frizer, Lejdi Es }e se pretvore{e vo "pevaqkata" Sne-ki i }e moè{e da se ka~i na {ank i ozgora da im "me{a" na Qub~o i komandan-tite, koi, za sre}a, ne pukaa so pi{toli, tuku frlaa petardi pod toaletite napridru`ni~kite.

Skopskata novogodi{na zabava sepak ima edukativen karakter. Edna kusapro{etka po makedonskite kafuliwa, be{e dovolna da se vidi kako kaj nas seneguva srpskata supkultura. Ne da se neguva, tuku se neguva "sos qubov i sosrados", kako {to bi rekol ministerot Kqusev. Ili, premierot, kako poet, mo-è vo stihovite na hitovite da otkrie tajni poraki. Na primer, ima edna starapesna, ama sî mi se ~ini deka porakite í se aktuelni. Veli "rodi}u ti sina,kraqa kokaina". Taa mora da e posvetena na nekoj od MVR. Ministerot Traja-nov ne treba da organizira istragi, da proveruva koj go imal klu~ot od magaci-

9 januari 1999

202

not i kako is~eznale 22 kilograma kokain. Neka ja privede peja~kata. Neka priz-nae koj e tatkoto i dali raboti za policija.

3. Generalniot sekretar na NATO Havier Solana saka{e da nî poseti zaBoìk. Ministerot za odbrana na Francija Alen Ri{ar ni dojde na gosti na 1januari. Tie {to kritikuvaat deka so doa|aweto na praznik, gostite ne nî po~i-tuvaat, toa go pravat od ~ista zloba. Ne e poentata vo toa {to gostite od NATOni doa|aat na praznik. Tuku, sprotivno. Koga doa|a NATO, za nas e praznik.

Izgleda deka, sepak, na Gospod ne mu bilo seedno {to Solana nî voznemi-ruva na Boìk. Moèbi zatoa i ima{e magla na Skopskiot aerodrom, pa avio-not na generalniot sekretar ne moè{e da sleta. Taka, so maglata Gospod si gospasi denot.

Za da moè Solana, pak, da go pre~ekame vo prazni~no ruvo, prepora~li-vo e da ni dojde za Vodici. Za da ni pokaè kolku nî po~ituva, nema da barame odnego da se frli vo Vardar. Ekstraktori na krstot od vodata ne ni se nu`ni. ]ese snajdeme, sami }e si go fatime. Ako ne dojde do Vodici, }e mora da ~eka dadojde 8 Mart. Zatoa {to na 2 fevruari nema da ima koj da go primi. Ministerotza nadvore{ni raboti Aleksandar Dimitrov toga{ }e mu pravi vozvratna pose-ta na Pangalos.

4. [to mu treba{e na Sobranieto da go nosi zakonot za amnestija. Ako imbe{e na pratenicite samo za da mu go rasipat praznikot na pretsedatelot Gli-gorov, koj mora{e namesto da se razonoduva so estradni yvezdi, da se zanimavaso pravni eksperti, moèa toa da go napravat i na drug na~in. Ako, pak, im be{esamo za da go oslobodat Rufi Osmani, pak se zeznale. Od koga mu vikaat: "AmanRufi, izlezi!", a toj ne izleguva. Moèbi e vo pravo ~ovekot. Kakvo e nadvor,poarno mu e da si sedi v zatvor.

Najubavo be{e da si ostane{e po staro. I bez zakon, kriminalcite mo-èa da bidat amnestirani. Kako primerot so Ace Ciganot, ili so onoj Haxiski{to si ja probode devojkata. Prvo }e gi osudi{, pa }e gi pu{ti{ da izbegaat vostranstvo. Poednostavno e. Javnosta nema da rasprava. Pravnite eksperti nemada se dvoumat. A i pretsedatelot Gligorov }e si ostane{e bez grià.

5. Najoriginalen poteg napravi skopskiot Komitet za urbanizam komu mutekna da gi isklu~uva semaforite za da vidi kolku voza~ite gi po~ituvale pra-vilata na prednost vo soobra}ajot. Najgolem uspeh od ovaa obrazovna merka etoa {to ne se slu~ila ni edna soobra}ajka.

Sega i kontrolata na letawe razmisluvala taka da gi educira pilotitena avionite. ]e im gi isklu~i radarite za naveduvawe i radiovrskite i }e gipu{ti pilotite da vrtat na neboto i da pogoduvaat kade e pistata.

Po istiot urnek i policijata bi moèla eden den da nî kaznuva. Za da imse podigne svesta na voza~ite, }e im se re~e sami da si se kaznuvaat. Koj }enapravi prekr{ok, }e ostavi pari spored javno objaveniot cenovnik. Ako nekoje pijan, sam }e si napravi alkotest.

203

So ovoj na~in na kolektivno podigawe na svesta, policijata }e ima pove-}e slobodno vreme, {to moè da go iskoristi, na primer, za pakuvawe marihua-na. Belki posle }e uspeat da ja zarobat na nekoj grani~en premin.

PARTISKI KOMESARI

••••• Ako go imame NATO, zo{to ni e Kqusev?

1. Pretsedatelot Gligorov od 1991 godina do deneska ima pomiluvano nad500 zatvorenici. Ottuka, bespredmetno e pra{aweto dali pretsedatelot imamilost. Nema smisla sega, pri krajot na mandatot, da go pretstavuvame Gligo-rov kako bezmilosen, samo zatoa {to ovoj pat se premisluva dali da go potpi{eUkazot za zakonot za amnestija na kohabitacionata vlada. Kojznae, moèbi zanovogodi{nite praznici i Ilinden vo site izminati godini, na pretsedatelotne mu trebalo tolku vreme za mislewe i tolku pravni soveti za da go stavisvojot potpis, pa osloboduvaweto na zatvorenicite odelo pobrzo.

Sega e novo vreme, vreme na promeni, pa i pretsedatelot si go promenilodnesuvaweto. Ako ve}e toj ne dava milost, ne mora da dava ni Vladata. Zo{toGeorgievski bi miluval pone`no od Gligorov i, {to e pova`no, zo{to premie-rot da zadovoli pove}e lu|e otkolku {to zadovolil pretsedatelot?

Moèbi ne stanuva zbor za qubomora kogo zatvorenicite pove}e bi saka-le. Moèbi i ne se raboti za vremeto potrebno za konsultacii. Nekomu vreme-to brzo mu minuva. Na Gligorov vremeto mu te~e pobavno.

2. Ima pravnici koi smetaat deka vo ovoj slu~aj pretsedatelot go prekr-{il Ustavot. Taka {to, isto kako so pretsedatelot na SAD Bil Klinton, i naGligorov moè da mu se povede postapka za impi~ment. Samo {to bi bilo nese-riozno od nas kako nacija, da mu sudime za tolku neseriozna rabota vo odnos naseriozniot problem na Klinton. Osobeno {to, ako be{e do miluvaweto, nieizlegovme pomilozlivi od Amerikancite. Pretsedatelot ve}e edna{ be{e po-miluvan.

Razlikata e drasti~na. Amerikancite si se zanimavaat so svojot pretse-datel za razonoda. Vo SAD lu|eto se zbesnati, pa go sudat Klinton od {to nema-at {to da pravat. Kaj nas se besni od {to nemaat {to da jadat.

3. Vladinata koalicija funkcionira besprekorno. Otkako se obezbedijaministerstvata i javnite pretprijatija po principot "edno za tebe, edno za me-ne", sega }e profunkcionira cela dràva. Qub~o i Cile ne smeat da zaprat samona rakovodnite kadri. Ni{to ne e storeno ako se postavi direktor od edna parti-ja, a zamenik od druga. Opasnosta demne od site pori na op{testvoto. Promenitese nu`ni, od direktorite do portirite. Zamislete portirite vo edna firma da

16 januari 1999

204

bidat od ista partija. Ako portirot od prvata smena propu{til nekoj pokajnikSDSM-ovec, nema da ima koj da ja izvesti centralata za propustot. Zatoa, zadol-ìtelno, edniot portir treba da bide od VMRO-DPMNE, a drugiot od DA. Da sise kontroliraat. Inaku, xabe zboruvame za promeni i demokratija.

Zamislete kolku e labava koalicijata po pra{aweto na ~ista~kite. Impa|alo li voop{to na um na Qub~o i Cile, dodeka se vozea so avtobusot, {to }ese slu~i ako kancelarijata na direktorot VMRO-vec ja ~isti nekoja VMRO-vka. Kamo partiska kontrola za ~isti prostorii? Vedna{ treba na toa rabotnomesto da se postavi ~ista~ka od DA. Problemot e u{te pokompleksen. [to }ese slu~i ako ovaa DA-ovkata ne ~isti kako {to treba i seto |ubre go turka podtepihot. Ete ti kriza na koalicijata. Vedna{ }e se pro{iri vesta deka DA ípodmetnuva valkani raboti na VMRO-DPMNE. Ili, pak, ~ista~kata od VMRO-DPMNE koja raboti prva smena, go izma~kala podot taka {to koga pristignalaDA-ovkata vo vtora smena se liznala i padnala.

Tuka ve}e nema diskusija. So ~ista~kite mora da bideme na ~isto. Ovojproblem ve}e ne moàt da go re{at ni kadrovicite na dvete partii. ]e moraitno od avion da se simne Vasil Tupurkovski, da gi svika ministrite od negova-ta partija i posle da ja smiri situacijata na lidersko nivo so Qub~o Georgiev-ski. Zatoa treba da se vodi smetka, ~ista~kite da bidat od dvete partii. Da si sekontroliraat me|u sebe. Sekoja ~ista~ka, na ~ista~kata kole{ka í e partiskikomesar.

A Arben Xaferi }e si sedi nastrana. I }e si stavi svoi ~ista~ki samotamu kade {to mu treba.

4. Sega mi e jasno zo{to Evropskata unija ne saka da nî zeme predvid durini za asocijativno ~lenstvo. Liderite na zemjite-~lenki se ispla{ile, kako{to sme trgnale so promenite, da ne gi smenime i niv.

5. I nie si imame svoj Pangalos. [to mu fali na Kqusev? Pangalos odle-pi srede Skopje, Kqusev ne ostana dolèn srede Atina. Mislam deka osnovnatagre{ka na ovaa vlada e {to koga Pangalos be{e vo Skopje, na pres-konferenci-jata go ostavija Aleksandar Dimitrov, namesto da mu go sprotivstavat Kqusev.]e be{e toa duel za razveseluvawe na nacijata.

Ministerot za odbrana vo Atina re~e deka Makedonija }e bara pismenasoglasnost od NATO za garantirawe na na{iot teritorijalen integritet i de-ka nie toa go zasluùvame "od aspekt na zna~eweto {to go ima na{ata zemjadenes, kako doma}in na silite na NATO".

[to ubavo. Ministerot za odbrana si nema griì kako da ja organizirasopstvenata armija, koga }e si pobara garancija od strana. [to }e ni e Kqusev,koga si go imame NATO.

6. Zatvorenikot Toni Ke~ev, koj po lanskoto begstvo od zatvorot "Idri-zovo" ubi eden policaec i gra|anin vo Gevgelija, na 31 dekemvri minatata godi-na povtorno se obidel da izbega od zatvorot.

205

Ima edno moto {to moè slobodno da se stavi na vlezot vo zatvorot "Id-rizovo": Od ovde ne izbegal samo toj {to ne probal!

BALKANSKI KUVAJT

••••• Sekoja vlast si nosi svoja istorija

1. Cile povtorno ni prireduva iznenaduvawa. Sega }e gradi rafinerija.Razo~aranosta me|u gra|ankite i gra|anite e golema. Site o~ekuvaa makedon-ski piliwa, a sega }e dobijat nafta. Namesto da jademe kopani, }e pieme nafta.

Za vreme na predizbornata kampawa se otvori debata na tema: "Milijar-data na Cile". Sega }e se otvori rasprava na tema: "Naftata na Cile". [to }eni e u{te edna rafinerija, zo{to ovaa {to ja imame ne e rentabilna, kolku }e~ini, kade }e se prodava naftata, na koja lokacija }e se gradi, kolkumina }e sevrabotat, dali vo starata rafinerija }e se otvorat koko{arnici...

So tolku rafinerii i tolku nafta, Makedonija }e bide Kuvajt na Balka-not. Bidej}i Slobodan Milo{evi} saka da go imitira Sadam, da ne ni se slu~iSrbija kako Irak.

Nema potreba od vodewe iscrpuva~ki diskusii. I ne vredi da se lovi Ci-le po aerodromi za da dava izjavi. Zo{to premierot Georgievski, specijalno zaovaa prigoda ne í ja najmi na narodot svojata sovetni~ka Mina? [to }e ni seekonomisti, planeri i razni eksperti koga samo gleda~kata Mina moè da nikaè dali rafinerijata na Cile moè da bide rentabilna.

2. Koga sme ve}e kaj Mina, sosema bez potreba se digna tolkava vreva oko-lu nejzinoto postavuvawe za sovetnik na premierot. Qub~o bi trebalo da pov-le~e u{te podramati~en poteg. Mina ne zasluìla da bide sovetni~ka. Minatreba da bide portparol na Vladata. Taka }e bideme edinstveni vo svetot. Obi~noportparolite go kaùvaat toa {to se slu~ilo. A Mina namesto toa {to bilo,}e ni kaùva {to }e se slu~i vo idnina.

3. Ako Qub~o ima {iroko srce, sigurno nema da ima ni{to protiv da muja pozajmi sovetni~kata na pretsedatelot na Sobranieto Savo Klimovski. Neda go posovetuva okolu dvojazi~nosta, oti i bez Mina se znae deka toa ni e idni-nata. Moèbi mu treba sovetni~ka da mu kaùva koga e pretsedatel vo Sobra-nie, a koga e profesor na Pravniot fakultet. Mnogu saka da drì predavawa.Zatoa i koga prima razni delegacii, ili koga dava izjavi za javnosta se odnesuvakako profesor. Sovetni~kata mu treba da go naso~i. Da ne mu se slu~i koga }eotide na fakultet, pred da mu po~na ~asot, da utvrduva dneven red i da gi broistudentite da vidi dali ima kvorum.

23 januari 1999

206

Mina bi moèla da ni kaè i dali }e se ostvari idejata na Klimovski,pretsedatelot na dràvata da se preseli na skopskoto Kale. Ako Savo uspee dago iseli pretsedatelot {to podaleku od nego, toga{ nema da se ~udime zo{tokomuniciraat so pisma, koga vratite im se edna do druga. Sovetni~kata Minabi moèla da mu ja otkrie i lokacijata na idnata pretsedatelska rezidencija.Klimovski ima ideja rezidencijata na pretsedatelot da bide vo Muzejot na sov-remena umetnost. Naumil pretsedatelite da gi seli vo muzej. Belki ne mislisite pretsedateli da ni bidat muzejski eksponati.

4. Idejata za Muzejot kako rezidencija e odli~na. Zgradata e golema, pamoè da primi pogolem broj vraboteni vo kabinetot. Kako {to naumil minis-terot za pravda Kambovski da nosi zakoni so koi }e go nervira pretsedatelot,okolu nego }e treba da ima mnogu eksperti. Osven toa, ubavo e {to Muzejot senao|a nad gradot. Taka, pretsedatelot nema da mora da sobira podatoci od raznistrani. Sî samiot }e si gleda.

Lo{o e {to }e se ukine dopisnata {kola me|u pretsedatelot i Vladata.Narodot }e ostane bez edna razonoda. A }e se ukine i edna ubava tradicija u{teod vremeto na Tito. Od pismoto na Tito, dosega ni edno drugo pismo ne bilotolku citirano vo mediumite kako pismata na Kiro.

5. Ne e lo{o, sega koga pove}e dràvi sakaat da ni gradat stanovi, da impodmetneme da ni izgradat i edna pretsedatelska rezidencija.

Mnogu e interesno toa {to stanovite sakaat da ni gi gradat Avstralija iKanada. Tamu imame mnogubrojno iseleni{tvo. Da ne se ispla{ile slu~ajno de-ka i natamu }e se iseluvame kaj niv, pa zatoa ni gradat stanovi za da ostanemetuka. Badijala Cile se ma~i da donese stranski investicii. Samo neka se zaka-ni deka site }e im odime tamu, ne stanovi, ne rafinerija, kojznae u{te {to }eni izgradat.

Problemot e vo toa {to toga{ i Ministerstvoto za iseleni{tvo }e pres-tane da postoi. Martin Trenevski }e zamine vo istorijata. Ili }e bide redefi-niran. Za{to, kaj nas i istorijata ne e sigurna rabota. Po ~etiri godini, koj-znae {to }e bide istoriski fakt. Sekoja vlast si nosi svoja istorija.

6. Vo Kumanovo uvezuvale Romanki za potrebite na NATO. Tuka koalici-jata funkcionira besprekorno. Makroite bile Albanci, pa za da ne se iskoris-tuvaat Makedonkite, nabavile Romanki.

Kumanovkite neka ne se frustriraat. Ne se raboti za kvalitet na uslugi-te, tuku za politi~ki dogovor.

207

KINESKA ̂ ETVRT

••••• Makedonskata Vlada ima najbrojna opozicija ‡ SDSM, pretsedatelot Gligorov i Kina

1. Sega e jasno {to mislel ministerot za nadvore{ni raboti AleksandarDimitrov na pres konferencijata vo Tajvan, koga rekol deka Makedonija }ebide ~udo vo Jugoisto~na Evropa. Ne treba{e da pomine mnogu vreme za da mu seostvarat predviduvawata. Site ne{to se ~udat. Pretsedatelot ni e iznenaden inavreden, opozicijata skandalizirana, premierot skrien, Vladata tainstvena,mediumite {okirani, a Cile se ~udi kako da gi potro{i parite {to mu gi veti-ja.

Vrskata so Tajvan e sosema normalna i prirodna. Nie velime deka imasamo edna vistina - samo edna Makedonija! I tie velat deka ima samo edna vis-tina - samo edna Kina. Pra{aweto e: ako nie sme Tajvan na Balkanot, toga{ kojnam }e ni bide Kina.

2. Evropskata unija ne nî prima vo nejzino dru{tvo. Nî tretira kako ev-ropska provincija. Koga }e staneme Tajvan na Balkanot, rabotite }e se izmenat.]e staneme kineska ~etvrt na Evropa. Isto kako vo popularnite filmovi zakineskata mafija. Kinezi nemame, ama kako ~udo za na film moè da nî bidne.Za po~etok, dovolno e {to imame mafija.

3. Pretsedatelot Gligorov se skara so Vladata okolu zakonot za amnesti-ja. Zakonot }e pomine vo Sobranieto i bez negoviot potpis. Naskoro }e mu gosmenat i zakonot so koj toj go postavuva direktorot na Agencijata za razuznava-we. Tajvan mu dojde kako kapak na sî, pa tolku ni se iznervira {to po~na predstranskite diplomati da se ograduva od odlukite na Vladata.

Gligorov ne ja priznava makedonskata Vlada za svoja. Zatoa {to nî vodiprincipielna politika. A kaj nas, se znae, principielnata politika e rezervi-rana samo za nego. Zatoa i smeta deka Vladata pravi dràven udar. Ete u{teedno ~udo nevideno. Vlada izbrana na neposredni izbori, si pravi samata se-besi dràven udar.

Gligorov vo zemjata na ~udata e protiv Vladata. Pretsedatelot na drà-vata e vo opozicija. Vladinata koalicija }e si ima golemi problemi. Soo~ena eso najbrojnata opozicija vo svetot. Na SDSM i pretsedatelot na dràvata segaim se priklu~i i Kina.

4. Imaa pravo site {to vo predizbornata kampawa go obvinuvaa VasilTupurkovski deka }e ja prodade dràvata. Predupreduvawata se ostvarija. Sa-mo {to, Cile, kako {to e neiskusen trgovec, se zbunil, pa ponudil pogre{nastoka. Ubavo veli Branko Crvenkovski deka se trguvalo kako na kvanta{ki pa-

30 januari 1999

208

zar. Cile zgre{il. Mesto da ja prodade Makedonija, za milijarda dolari ja pro-dal Kina.

5. Tajvan nudel pari i porano, ama principielnata politika ne dozvolu-vala parite da gi zememe. Ba{ka, }e sme ja nalutele Kina. Neli tie toga{ nidavaa golema poddr{ka vo bitkata za me|unarodno priznavawe, pa edna{ ni is-pratija humanitarna pomo{ od kikiritki. Toa ne smeeme nikoga{ da go zabora-vime. Vo tie presudni momenti za opstanokot na makedonskata dràva, kiki-ritkite ni ja digaa potencijata.

Sega, ovie drugi Kinezi }e ni ispra}ale kompjuteri. Tokmu zatoa, minis-terot Dimitrov napravi kobna gre{ka koga go potpi{a priznavaweto so Taj-van. Toa }e se odrazi vrz populacionata politika na dràvata. Stanuva zbor zaseriozno predavstvo, bidej}i dolgoro~no }e se dovede vo pra{awe i opstanokotna nacijata. Kade se videlo da se kombiniraat kikiritki i kompjuteri? Ako seprejademe kikiritki, krvta namesto v glava, }e ni odi na drugo mesto i avtomat-ski ne }e nî biduva za rabota so kompjuter. A ako jademe kikiritki, }e se mno-ìme kako Kinezi.

Principielno, opstanokot so pomo{ na kikiritki }e ni bide zagaranti-ran. Ja znaete onaa starata "kikiritki }e prodavam, samo da te izdràvam..."

6. Kako ne mu e sram na ministerot Dimitrov da veli deka priznavawetona Tajvan }e otvori novo poglavje vo makedonskata istorija. Znael li toj dekaTajvan go priznavaat samo siroma{ni zemji? Kako moè toj, taka ednostavno,nas bogatite, da nî stava vo redot na siroma{nite. Toj }e ni ja menuva istorija-ta!? Nie bogatite }e se spu{tame na nivo na siroma{nite zemji!?

Dobro e {to ne sme vo dru{tvo samo na siroma{nite. Vo Evropa so nas ei Vatikan. Pa, so Gospod napred!

7. Ostavi drugo, tuku {to }e pravime ako treba da mu pomogneme na Taj-van, vo slu~aj na vojna so Kina. Dali dogovorot so Amerikancite nî obvrzuvai nie da ispratime svoi trupi. Dali, spored programata na NATO, }e nî opre-mat so borbeni velosipedi. Ili, poarno e da ne si gi tro{ime vojnicite, tukuda go re{ime problemot so edna specijalna edinica. Vo Tajvan }e se pretsta-vime elitno. ]e im gi ispratime ministerot Kqusev i generalite Traj~e Krs-tevski i Mitre Arsovski. Pa tie tamu, ako sakaat, neka si formiraat penzi-onerski klub.

209

UGLEDNO GETO

••••• Zo{to kniga na àlost za Kina, koga i nie sme za àlewe

1. Evropa ne nî saka. Amerikancite samo ni pu{taat voda. Od Rusite se~uvame. So Kinezite se skaravme. Sega i Tajvan ne ni ~ini. Nema spas za nas.Duri ni more nemame, inaku }e skoknevme site vo nego i }e se udavevme. Sega neni ostanuva ni{to drugo, tuku da si sedneme i gordo da si pla~eme nad sopstve-nata sudbina, zaedno so pretsedatelot Gligorov.

Moèbi, sepak, ima nade` za nas. Ako sî be{e taka crno, belki nema{epretsedatelot na dràvata i premierot da prezemat itna akcija za spas na bez-nade`nata zemja. Priznavaweto na Tajvan be{e tolku katastrofalen poteg, ta-ka {to pretsedatelot Gligorov vedna{ otide v crkva. Dodeka narodnite masise organiziraa vo borbata protiv nenarodnata vlast, a skoevcite nave~er pi-{uvaa paroli po yidovite, pretsedatelot zamina vo edna germanska katedrala.

Samo molitvi nî spasuvaat. [efot na dràvata be{e v crkva vo Ahen,ama premierot otide da se moli u{te podaleku ‡ vo Va{ington. Vo katedralataGligorov bil so u{te nekolkumina {efovi na dràvi. Ama, rabotava ni e iz-gleda epten za nikade {tom Georgievski se molel zaedno i so Klinton.

Od tolku mnogu molitvi i poklonenija, izumija da mu se poklonat na GoceDel~ev. Zaboravija deka nekoga{ mu go odbeleùvaa rodendenot.

2. SDSM vo svoite prostorii otvori knigi za potpisi na gra|anite. Samone mi e jasno zo{to da se potpi{uvame vo kniga na àlost za Kina. Zar nie nesme za àlewe?

3. Sme imale sre}a {to tuka ni ostana ambasadorkata na NR Kina SjuJuehe. [to li }e pravevme ako i taa zamine{e nekade da se pomoli. Koj li }e nigi tolkuva{e Ustavot i zakonite i koj }e vnimava{e dali pravilno gi sprove-duvame?

Ba{ me interesira {to pravi denovive makedonskiot ambasador vo Pe-king Vladimir Petkovski. Dali se moli ili, pak, sekojdnevno gostuva po kines-kite televizii. Verojatno pi{uva soop{tenija vo koi í ukaùva na kineskatavlada kade go prekr{ila zakonot. Nema somnenie deka tamo{nite vlasti, kakoprovereni demokrati, mu davaat {irok prostor da gi povikuva mediumite da sestavat na stranata na pravdata na makedonskata Vlada. Edinstveno ne se imapojaveno kaj kineskiot {ef na dràvata. Vo Kina nema pove}e partii, pa make-donskiot ambasador i {efot na dràvata nemaat potreba da se borat protivpartijata na vlast, kako kaj nas Gligorov i Juehe.

4. Velat deka so priznavaweto na Tajvan }e sme stanele enklava vo ovojdel od svetot. ]e sme bile izolirani od Evropa. Deka sega ne sme. Na {to li~itoa koga }e ti tekne da trkne{ do Solun. Za da odi{ do Grcija, ti trebaat ne-

6 fevruari 1999

210

kolku ~asa mrznewe i visewe na ograda i desetina dena ~ekawe. Ne daj boè daposaka{ da odi{ do Germanija, Holandija ili, u{te postra{no, do Velika Bri-tanija. Ne deka ne ti davaat, tuku nema potreba. Tuka e tolku ubavo i dostoins-tveno za ìveewe, taka {to tie ne zasluìle tamu da gi tro{ime parite. I {tobilo toa poniùvawe, odime tamu, barame rabota i plata, a kaj nas ima i rabotai plata za site.

[to ubavo si se vikavme oaza. Namesto oaza na mirot, sega treba da bide-me tajvanska enklava. Toa e mnogu navredlivo. Najubavo nie da si ostaneme, emizolirani em siroma{ni, pa nema da bideme enklava. ]e si bideme geto. Ama ‡ugledno geto.

I onaka so nas se odnesuvaat kako da sme vo geto. Doa|aat da nî vidat nadva-tri ~asa, po mo`nost vo prazni~en den, za da ne si go gubat dragocenotorabotno vreme, }e nî ute{at deka }e ni bide podobro za nekoi dvaesetina godi-ni, ako gi ispolnime uslovite, i begaat doma {to pobrzo, slu~ajno da ne gi fatinekoja bolest. Za da odime kaj niv ni trebaat edno~udo garancii, osiguruvawa idostoinstvo vo ogromni koli~ini, za{to rezervite gi tro{ime za vreme na te{kozdobieniot me|unaroden ugled pred {alterite za vizi. [to pogolema redica zavizi tolku pogolem ugled za zemjata.

Pretsedatelot Gligorov veli deka ne e ni Tu|man ni Milo{evi}. Arnoama, gra|anite na Tu|man patuvaat niz Evropa samo so paso{ot v xeb i bez vizi,a nie se redime vo redicite kaj Milo{evi}, za{to drugite dràvi, verojatno,za da ne ni go urivaat ugledot, ambasadite gi otvoraat vo Belgrad, a ne vo Skop-je.

5. I Vasil Tupurkovski izgleda mnogu neugledno vo xemperite {to ginosi, pa zatoa Tajvancite ne mu ponudile provizija. Si rekle, ovie Makedonci-ve se skromni vo oblekuvaweto, ama izgleda deka mnogu jadat. [tom jadat, zna~iimaat hrana.

Ete od kade do{la idejata za investicii vo proizvodstvoto na hrana. Nimim treba hrana i ete od kade do{la idejata za obnovuvawe na proizvodstvoto nahrana vo Makedonija. Ima li podobra reklama za hrana od samiot Cile. Ba{ka,so ogled na negovata vitalnost, sigurno stanuva zbor za zdrava hrana.

AMKAWE JAJCA

••••• Na Pro~ka vo Bugarija

1. Kako trgnalo Ministerstvoto za vnatre{ni raboti so podnesuvawetokrivi~ni prijavi, ni{to ~udno naskoro da snema hartija za pi{uvawe. ]e trebada se raspi{e tender za nabavka na unificirani formulari za krivi~ni prija-

13 fevruari 1999

211

vi. Nema smisla ministerot Pavle Trajanov da se ma~i da pi{uva tekstovi. ]esi ima formular, samo }e go popolni i procedurata }e se zabrza. Firmata naministerot za finansii Boris Stojmenov ve}e ima iskustvo so tenderite zaformulari.

Po pra{aweto na krivi~nite prijavi Vladata moè da pokaè maksimal-na efikasnost. Stojmenov }e pe~ati, Trajanov }e popolnuva, a Kambovski }evodi smetka. Vladata treba{e da razmisluva koga go predlaga{e Zakonot zaamnestija dali tie {to }e si zaminat od zatvor }e oslobodat dovolno mesta zanovodojdenite. Zatoa i ministrite za vnatre{ni raboti i za pravda treba tesnoda sorabotuvaat. Da ne se slu~i poradi prezafatenost, da mora da se gradat novizatvori. A spored programata za obnova i razvoj, ne e predvidena takva investi-cija. Nitu, pak, ministerot Stojmenov vo Buxetot odvoil stapka za toa. Eventu-alno, moè da najde pari po dve godini, otkako }e prestane da gi pla}a krediti-te kon edna amerikanska banka, za{to tie taka mu {epnale. Vo me|uvreme, Vla-data }e mora da tro{i od tajvanskite dolari, ako saka site na koi Trajanov impodnel prijavi da gi stavi v zatvor.

Ako ne uspee i toa, toga{ }e mora samiot minister da se snao|a so parite.Ako moèle negovite prethodnici da davaat sponzorstva za xez-festivalot,toga{ i Trajanov neka organizira eden dobrotvoren koncert. Prihodot od pro-dadenite vleznici }e odi na smetka na podobruvawe na ìvotnite uslovi naidnite zatvorenici.

2. So otkrivaweto na sponzorstvata od policijata, se otkri deka polici-jata raspolagala i so nekoja smetka koja ne bila pod kontrola nitu na dràvatanitu na Vladata, nitu na Zavodot za platen promet, tuku direktno pod kontrolana ministerot. Sepak, ovaa situacija na dràva vo dràva bila produktivna voodnos na izgradbata na kulturniot duh na gra|anite. Nie ne sme ni znaele dekakoga kako obi~ni gra|ani }e zastaneme na {alterite na MVR za paso{, li~nakarta, ili za uverenie za dràvjanstvo, pridonesuvame za kulturniot ìvot vodràvata. So sekoj platen formular, del od na{iot denar odel i za Xez-festi-valot vo Skopje, ili "Interfest" vo Bitola.

Me interesira dali i kaznite {to im gi pla}ame na soobra}ajcite se ko-ristat za sponzorirawe festivali. Nema smisla da pla}ame, a da ne znaeme za{to ni odat parite. Zar vo minatoto ne bile onepravdani onie voza~i koi pla-tile kazna i posle nivnite pari oti{le za xez, a tie sakaat narodna muzika. Itoa zo{to? Zatoa {to ministerot pove}e sakal xez otkolku narodwaci.

E otsega nema da bide taka. ]e ima promeni i vo kaznenata politika. Ko-ga }e pomine{ na crveno i koga policaecot }e ti napi{e bele{ka, toj }e morazadolìtelno da gi navede i kulturno-umetni~kite afiniteti na kaznetiot.Ne smee parite na nekoj {to ja saka Ceca da odat na smetkata na Makedonskafilharmonija. I ako gre{i, barem da znae zo{to gre{i.

212

Ovaa akcija na kulturno opismenuvawe na narodot od policijata moè dase izvede vo sorabotka so "Skopska pivara". Neli vo edna reklama za "skopsko"se tvrde{e deka so sekoja ispiena goltka pivo, pridonesuvame za sponzorirawekulturni manifestacii. [to pove}e pijanici, tolku pokulturna nacija. E sega,na akcijata na "Pivara" se vklu~uva i policijata. Soobra}ajcite }e treba da gilovat pijanite i da im pi{uvaat kazni. So "skopsko" i so MVR }e imame dvojnofinansirawe na kulturata.

3. Premierot Qub~o Georgievski na 21 i 22 fevruari }e zamine vo Buga-rija. Bidej}i 21 fevruari e praznikot Pro~ka, zna~i Georgievski odi na pro{-tavawe so tamo{niot premier Ivan Kostov.

Spored starata makedonska tradicija, vo semejstvoto, za vreme na Pro~-ka, majkata gi sobira decata, im vrzuva vareno jajce na konec, a decata se obidu-vaat da go lapnat jajceto, bez da go fatat so race. Belki Ivan Kostov nema da gopre~eka Qub~o so jajce na konec. Vedna{ }e se prokomentira deka Qub~o }e goamka jajceto {to mu go ni{ka majka B'lgarija.

U{te postra{no }e bide ako ministerot za nadvore{ni raboti Aleksan-dar Dimitrov go amka jajceto na Nade`da Mihajlova. Kakov Pangalos, kakovTajvan, duri ova bi bilo katastrofalen pad na ugledot na dràvata.

Nastrana {to biv{iot minister Hanxiski bi bil mnogu qubomoren. Ka-ko toj ne uspea za vreme na negoviot mandat da se amka so Nade`da. Kojznae dalihubavoto Nade u{te misli na nego. Barem da go pra{a Aleksandar, {to e soHanxo, da ne mu pu{tile i nemu nekoja prijava.

Ova mladive se mnogu bezobrazni. Vedna{ zaboravaat i nemaat po~it konstarite qubovi. Ne se kako amerikanskata ministerka Medlin Olbrajt. Taa sesre}ava so Qub~o, ama pak ne zaborava da mu se javi i na Kiro. I toa sé no}e seslu{aat. Toa ti se vika verna qubov.

4. Kako se vika{e dràvata so koja neodamna vospostavivme diplomatskiodnosi, pa Kina ni se naluti? Potpretsedatelot na Vladata Bedredin Ibrai-mi, denta koga stigna {okantnata vest od Tajpej, zboruva{e za Tajland. Vo me-|uvreme, Vladata dozna so kogo sme se zdruìle. Taka {to sega i ministerot zafinansii Boris Stojmenov znae so kogo sme vospostavile diplomatski odnosi,ama ne e siguren za poslednata bukva od imeto na dràvata. Pa, za da ne ispadneneuk kako potpretsedatelot Ibraimi, ne zboruva za Tajland, ama za sekoj slu~aj,Tajvan go vika Tajvand.

5. Pretsedatelot Gligorov pravi razlika me|u Tajvan i Tajvand, pa v po-nedelnik }e go svika Sovetot za bezbednost. Bidej}i Sovetot se svikuva kogabezbednosnata situacija vo dràvata e dramati~na, sigurno pretsedatelot imaosnova za seriozna zagriènost.

Gligorov go svikal Sovetot koga doznal deka Kinezite od Peking denovi-ve naso~ile stotina balisti~ki proektili kon Kinezite od Tajvan(d). So ogledna sostavot na Sovetot za bezbednost, sosema e neizvesno kako na{ata dràva

213

}e se odnesuva vo ovaa dramati~na situacija. Dali, }e se rakovodi po stavot naVladata, pa }e ispratime vojnici da go {titime Tajvan, bidej}i Tajvan(d) e na{,ili Vrhovniot komandant, }e mobilizira makedonski trupi da í pomognat naarmijata na NR Kina da go osvoi ostrovot i taka da go spasi ugledot na dràva-ta.

MAKEDONSKA AGRESIJA

••••• Makedonija go prizna Kvebek

1. Premierot Qub~o Georgievski, po vra}aweto od Brisel se fale{e de-ka sega Makedonija ima agresiven nastap vo Evropskata unija. Koga im se poja-vil vo Belgija, site se stresle od strav. Cela Evropa e ispotresena zo{to niesakame da vlezeme kaj niv, a tie ne ne sakaat, pa sega smisluvaat kakov vid agre-sija }e smisli makedonskoto rakovodstvo.

Prv rezultat od agresivniot nastap na makedonskata diplomatija be{epolupraznata sala vo koja zboruva{e premierot Georgievski. Evropejcite seispla{ile i se razbegale pred agresivnosta na Qub~o. Si rekle, gledaj go ovojopasen e, go nau~il na{iot pristap, celo vreme se sme{ka, a ne ti go mislidobroto. Fatile da begaat, koj kade }e stigne. Samo tie {to ne uspeale da izbe-gaat od salata se skrile pod klupite. Ne e {ega, se raboti za makedonska agresi-ja na Evropa.

2. Qub~o be{e prinuden na agresiven nastap. Neli Cile im veti na Taj-vancite deka Makedonija }e im bide portata kon Evropa, pa nema smisla sega dagi zafrkneme. Eve, sega }e go vneseme Tajvan vo Evropa, ama prvo da izvadimevizi.

Grupata novinari {to be{e vo poseta na Tajvan, na vra}awe ima{e ne-kolku~asoven prestoj vo Viena. Vizite za Avstrija im gi izvadile doma}initevo Tajpej. Ako makedonskite novinari vadele {engen viza vo Skopje pred daotpatuvaat vo Tajpej, kojznae i do sega dali }e bea ka~eni vo avion.

So ovaa poseta, novinarite gi opravdaa stravuvawata deka ne{to ne ekako {to treba so spogodbata za diplomatsko priznavawe. Vedna{ se otkri ras-~ekor me|u dogovorenoto i realnoto. Neli Makedonija treba{e da bide evrop-ska porta za Tajvan. Kako toga{ se slu~i tie da vlezat vo Evropa preku tajvan-skata porta.

3. Makedonija e mnogu va`na dràva, pa osven evropska porta za zemjiteod Azija, moè da bide i NATO porta za vlez na Kosovo. Niz nas samo }e minu-vaat. Nau~eni sme. Neli makedonskata istorija e poznata po toa {to sekoga{niz nas minuvale razni vojski.

20 fevruari 1999

214

Makedonija i ovoj pat }e bide tranzitna zona. [to o~ekuvavme, deka NATO}e dojde i }e ostane. Bidej}i sme zemja vo tranzicija, vojskite samo }e tranziti-raat.

4. Ministerot za nadvore{ni raboti Aleksandar Dimitrov i direktorotna Agencijata za obnova i razvoj Vasil Tupurkovski otpatuvaa za Kanada sogrupa makedonski biznismeni. Me|u niv e i Vawa Bitoqanu. Me ~udi kako u{tene stignala vest deka Makedonija go priznala Kvebek.

Vakov poteg na makedonskata diplomatija bi bil od prvoklasno zna~eweza relaksirawe na odnosite me|u Vladata i pretsedatelot na dràvata. Prvo,zatoa {to priznavaweto na frankofonskata provincija bi do{lo mnogu skoropo posetata na Gligorov na Pariz. Pretsedatelot ne }e mora da go svikuva So-vetot za bezbednost i da se àli deka Vladata go skarala so site prijateli, koga[irak mu e osvedo~en prijatel. Vtoro, Makedonija bi stanala francuska portaza site frankofonski zemji od svetot. I treto, toa bi bil rentabilen vlog zaspas na makedonskata kohabitacija.

5. Toa Sovetot za bezbednost {to go svika pretsedatelot vo ponedelni-kot izgleda deka e mnogu mo}na institucija. Vistina, ne znaeme {to se raspra-valo, ama Gligorov ima{e najaveno deka }e zboruva i za posetata na Pangalosna Makedonija.

I ‡ {to se slu~i? Pangalos si dade ostavka. Po devedesetminuten govorna pretsedatelot, {to drugo mu preostanuva.

More, taka mu treba. Toj nas ‡ "pederi!"6. Premierot utre }e patuva za Sofija. Sega }e se smirime so Bugarite.

Vo ramkite na ustavnite opredelbi, }e mora da se otkaème od me{aweto vovnatre{nite raboti na Bugarija koga se vo pra{awe Makedoncite od pirinski-ot del. Pred dve i pol godini, se otkaàvme i od Egejcite.

Otsega, za Bugarija }e se griì za Pirincite. Grcija }e se griì za Egej-cite. A Makedonija }e se griì za Albancite.

So griàta kon Albancite, Makedonija }e bide poblisku do Evropskataunija. Za{to, niv drugi malcinstva, osven albanskoto, ne gi interesiraat.

PARTIZANI I GERMANCI

••••• Ministerot Trajanov go pronajde oktopodot

1. Bau~ot na NATO kruì nad Kumanovo. Kolku li goli race, pokraj dve-te na Dragi{a Mileti} i onie na makedonsko-jugoslovenskite komunisti, }ebidat potrebni NATO da se protera od Makedonija. Ako treba, tie i so race }ego zadavat. Zatoa {to NATO e protiv Jugoslavija. A i mitinga{ite na sobirot

27 fevruari 1999

215

vo Kumanovo, spored Mileti}, se Jugosloveni. Osven toa, neli celo vreme nîu~ea deka NATO e najgolemiot neprijatel na Jugoslavija i na nejziniot origi-nalen komunizam.

Ako ve}e i onaka nemame odbeleàna granica, rabotata e epten "vrà-na". Ubavo se vide: makedonskoto i srpskoto zname vrzani vo jazol.

Da be{e pameten Rufi Osmani nikoga{ nema{e da zaglavi v zatvor, akomu tekne{e albanskoto zname da go vrze vo ~vor so makedonskoto. So takov {tos,}e demonstrira{e em soìtelstvo em nu`na po~it kon dràvata vo koja ìvee.A ne tamu u{te organizira{e nekakvi mom~iwa {to {etaa so crni baretki i sodvoglavi orli. Toa e apsolutno neprijatelska provokacija koga }e se sporedi soprijatelskite {ajka~i i kokardi {to sakaat da nî spasat od NATO-imperija-listite.

Kumanovo ja prodolùva slavnata revolucionerna tradicija. U{te vo1941 godina kumanovskata partiska organizacija mu napravi pu~ na [arlo pro-tiv Bugarite i se prikloni na KPJ. Eden drug Dragi{a, vo 1990 godina organi-zira{e kumanovska antibirokratska revolucija za poddr{ka na Milo{evi} iprotiv osamostojuvaweto na Makedonija.

Revolucijata te~e. Kapitalizmot u{te ne e mrtov. A i Jugoslavija ni e vosrceto.

2. Za àl, i ovaa nenarodna vlast {to narodot ja izbra pred nekolku mese-ci u{te ne padnala. [to li }e smisli nedelava pretsedatelot Gligorov? ]emora nekako da nî spasi od neprijatelite, banditite, mafija{ite i ilegalcite{to {etaat po nekoi dale~ni ostrovi i gi priznavaat kako nezavisni dràvi.Nema belki da se povle~e od bitkata sega, koga stanuva najinteresno.

Kako vrhoven komandant voop{to ne treba{e da zboruva pred Sobranie-to. Ne treba da gubi vreme da se rasprava so neprijateli. Nema tuka muabet.Vedna{ treba da se vikne generalot Traj~e Krstevski, da se digne vojskata, dase ispoapsi cela Vlada i da se priznae Kina. Bugarskite tenkovi vedna{ da seispratat na kineskata armija, zaedno sose site ohridski kaj~iwa za da se napad-ne Tajvan, i da ne mu tekne nikomu vo idnina da odi tamu po pari. Ako ministe-rot Boris Stojmenov odbiva od Buxetot da gi finansira generalite na Gligo-rov, se pojavuva li~no Traj~e Krstevski i so pi{tol na slepoo~nica go prisi-luva da gi izbroi site pari sose provizijata na Cile za {kolite i bolnicite.

I taka naskoro }e staneme strav i trepet na Balkanot. Ako ne go iskoris-time oru`jeto za presmetka so vnatre{niot neprijatel, }e treba da se tepameso sosedite. Eve, sega i Germancite, za da ne ostanat pokuso od Bugarite, nivetija u{te pogolema pomo{ vo oklopni transporteri i xipovi.

Ne e ubavo da se vooruùvame so amerikansko oru`je, koga toa ne e vosklad so na{ite slobodarski tradicii. A so Germancite i so Bugarite si imamezaedni~ka istorija. Pokraj bugarskite tenkovi i germanskite transporteri, apu{ki za balistite si imame nabaveno od porano, ni ostanuva u{te da najdeme

216

koj }e zamine vo partizani. Moè da se slu~i, ako frontovskata bitka na pret-sedatelot so Vladata ne uspee, Gligorov da premine na gerilska vojna. Ama, ne esiguren i vo dobroto odnesuvawe na negovite. Aj }e gi organizira, }e napravat~eti, }e se organiziraat vo trojki i }e zaminat v {uma, ama ne se seriozni.[tom }e po~uvstvuvaat deka ne im treba, }e go napu{tat. Zamislete si na {tobi li~elo ako SDSM go ostavi komandantot sam v {uma, kako {to mu izbegaapartiskite drugari i od Sobranieto.

3. Kiro navistina ostana sam. Pratenicite na SDSM mu otidoa,UNPREDEP go napu{ti, si zamina i Sju Juehe, sovetni~kata za kultura se vra-}a vo teatarot, ambasadorkata vo SAD A~evska mu podnese ostavka... Eve, duri ivernata gospo|a madam Olbrajt ve}e ne mu se javuva po telefon. Da se ~ue{e sonego, sigurno nema{e da mu isprati pismo na Qub~o.

4. Ova so oru`jeto moè da bide seriozen problem. Za nafta nekako }e sesnajdeme, Cile }e ni izgradi rafinerija, ama kade }e najdeme tolku lu|e da givozat site tie tenkovi i transporteri. I aman Qub~o ve}e neka ne bara tenko-vi. Neka odi do Grcija i od niv neka pobara avioni. I bez toa sekoga{ se vozatnad Makedonija i ve}e ni ja poznavaat konfiguracijata na terenot.

Navidum 150 tenkovi se mnogu, ama naskoro i tie moè da ni se najdat.Dodu{a, Bugarite ni gi ispora~aa bez municija, ama za {etawe po ulici i takvise dobri. Neli Cile se podgotvuva da ni stane pretsedatel. Qub~o ve}e se vklu-~i vo kampawata za negova poddr{ka. Mu gi znae potrebite. Za po~etok mu najdetenkovi.

5. Premierot nekolku pati ni povtoruva deka me|uetni~kite odnosi serelaksirani. I navistina e taka. Albancite i Makedoncite ne se tepaat poulici. Sega se tepaat po avtobusi. Onaka, ~isto od relaksacija, da ne im bidezdodevno vozeweto.

6. Ministerot Pavle Trajanov denovive e viden vo supermarketot "Ve-ro". Otkako e dojden na vlast, celo vreme go bara oktopodot na Branko. Nekojmu rekol deka vo friìderite na "Vero" sigurno }e go najde.

BROEWE OVCI

••••• [to znae dete {to e relaksacija

1. Glavna zanimacija na makedonskite gra|ani vo poslednite nekolku me-seci e broeweto. Prvo bevme zafateni so broeweto glasovi na izborite. Potoapo~navme da í gi broime stote dena na novata vlada. Za toa vreme broevme kolkulu|e }e bidat staveni na novi mesta i kolkumina }e bidat trgnati. Gi broevme iaferite so javnite nabavki, milionite marki i te{kite zloupotrebi.

6 mart 1999

217

Toa {to, vo me|uvreme, prodolì broeweto na denovite do plata, na zagu-barite i na nevrabotenite ne ni pre~e{e da se zanimavame so povedri temi odtipot na prebrojuvaweto na milijardata na Cile, broeweto na koko{arnici,raspra{uvaweto kolku milioni }e odat ovde, kolku onde... Za da ne zaboravimekade ìveeme, denovive gi broime i tepa~kite vo gradskite avtobusi.

Po posetata na premierot Qub~o Georgievski na Bugarija, broime i ten-kovi. Na grani~niot premin Bogorodica kon Grcija sekojdnevno gi broime kon-voite na NATO. Na Skopskiot aerodrom gi broime sletuvawata i poletuvawa-ta na transportnite avioni. Kako protivteà, na severnata granica, na premi-not Blace gi broime begalcite od Kosovo. Nikoj ne znae to~no kolku imamebegalci ni kolku imame NATO-vci. ]e gi izbroime. [to ni e druga rabota.

Vo ramkite na matemati~kata aktivnost, sî u{te nikoj ne se setil da iz-broi kolku ima ovci. Dali se navistina dva miliona, kolku {to tvrdat zlobni-cite, i dali navistina se podeleni vo dve stada. Broeweto ovci e korisna men-talna aktivnost. Dejstvuva smiruva~ki, osobeno sporedeno so broeweto vojnicii begalci. Se veruva deka ako ne moè{ da zaspie{, treba da broi{ ovci. [topove}e ovci, tolku pomiren son. Problemot nastapuva koga }e se razbudi{. To-ga{ }e sfati{ deka prikaznite {to ni gi raskaùvaa pred da po~neme da gibroime stote dena bile samo eden ubav son.

2. Samo pretsedatelot na Sobranieto Savo Klimovski nema problemi sobroeweto denovi do pretsedatelskite izbori. [to se odnesuva do nego, izbori-te moàt da bidat u{te deneska. Vsu{nost, ne mora voop{to i da se odràt.Zatoa {to pretsedatel na dràvata }e bide Vasil Tupurkovski. Taka vika Sa-vo. Taka im kaà i na tajvanskite novinari.

Vo vozduhot se ~uvstvuva raskol me|u makedonskite jasnovidci. Pred ne-kolku dena eden predvide deka Tupurkovski nema da bide idniot pretsedatel nadràvata. Sovetni~kata na premierot Georgievski, jasnovidkata Mina, sî u{-te ne se koncentrirala na ovoj problem. Samo jasnovidecot Savo znae {to }e seslu~i naesen.

Za Savo Klimovski e poznato deka toj gleda daleku vo idninata. U{tekoga be{e vo Strankata na Jugoslovenite, veruva{e deka Jugoslavija }e opsta-ne. I pogodi. Taka {to, ako Cile se potpira na prognozite na Savo, sigurno }estigne do pretsedatel.

3. Verojatno ne e lo{a idejata i Ministerstvoto za vnatre{ni raboti daangaìra nekoj jasnovidec. Negovata zada~a }e bide da predviduva na koja avto-buska linija }e dojde do tepa~ka me|u sredno{kolcite Albanci i Makedonci.Za{to, ako prodolì vaka, }e mora da se raspi{e tender za pove}e policiskikombiwa. Zad sekoj avtobus }e odi po edna "marica".

Kakva smisla bi imala, na primer, misijata na Maks van der [tul, akoAlbancite i Makedoncite ne se tepaat. Koga ve}e nekoi, za inaet na Vladata,go ubeduvaat deka me|uetni~kite odnosi ne se relaksirani, toga{ za toa mora

218

da priloàt i ubedlivi dokazi. Taka {to }e mora i da gi organiziraat decata.A deca kako deca. [to znae dete {to e relaksacija. Ako treba da se udira ‡ nekase udira. Zemi pra~ka i mavaj.

4. Tajvanskite novinari {to dopatuvaa vo Makedonija, prviot den davaaizjavi kolku se sre}ni {to prestojuvaat vo edna takva golema zemja kakva {to eMakedonija. Patem, kaùvaa deka ne znaat mnogu za nas, ama u~ele istorija, pataka dobile nekoi soznanija za Makedonija. Kojznae {to u{te im kaùval Tu-purkovski koga bil tamu, i dali im raskaùval za negovite istraùvawa za an-ti~ka Makedonija, pa moèbi Tajvancite si pomislile deka stanuva zbor za im-perijata na Aleksandar Makedonski.

Raka na srce, bi bilo ubavo zemjava da ni be{e malku pogolema, ako ve}etolku sakaat da ni davaat pari. Za{to, iskustvoto ni zboruva deka kolku mnogupari moème da iskrademe, }e ni treba ne{to pogolema dràva od ovaa.

Tuku, daj dodeka e vreme da im ras~istime na tajvanskite kolegi deka mi-lijardata treba da stigne tuka, a ne vo zemjata na Aleksandar Makedonski. Dane se zbunat lu|eto, da ne znaat kade da investiraat, pa namesto koko{arnikotvo Struga, da go izgradat vo Aleksandrija, ili, pak, namesto Gevgelija da dobierafinerija, da nikne nova rafinerija vo Iran.

5. Ako ve}e pretsedatelot Gligorov i premierot Georgievski ne moàtda se usoglasat so kohabitacijata, tuka se nivnite soprugi da ja zavr{at rabota-ta. Zav~era, gospo|ata Nada Gligorova ima{e humanitarna akcija vo Demir Ka-pija, a v~era, gospo|ata Sneàna Georgievska vo Skopje.

Gligorova i Georgievska si se me{aat vo ingerenciite, isto kako nivni-te sopruzi, ama, sepak, koga kohabitiraat prvite dami, barem nema {teta zadràvata. Ako ve}e od konkurencijata me|u Gligorov i Georgievski nemame ni-kakva korist, osven zabava za narodot, toga{ barem konkurencijata me|u Gligo-rova i Georgievska }e donese korist za pogolem broj deca bez roditeli,hendikepirani i retardirani.

RELAKSIRANA DR@AVA

••••• Tainstvenata nasmevka na Kiro

1. VMRO-DPMNE i DA deneska }e gi razgledaat efektite od dosega{no-to 100 dnevno vladeewe. Bidej}i najgolem del od vremeto pominaa vo delewefunkcionerski i direktorski mesta, najverojatno, }e analiziraat {to srabo-tile. Toa zna~i deka }e se osvrnat na rezultatite od podelbite.

Me|utoa, ne smeat da se zalaùvaat so dosega{nite rezultati. Bidej}iuspehot ne zavr{uva tuka. Ima u{te mnogu za delewe. Pred eden mesec, Cile ni

13 mart 1999

219

zboruva{e za nekoja britanska rafinerija vo Gevgelija. Sega Qub~o zboruva zagr~ka rafinerija vo Skopje. Liderite na koalicijata "Za promeni" tolku rev-nosno se zafatile so podelbata, taka {to, sega, osven vlasta, }e po~nat da gidelat i objektite vo dràvata. Taka i treba. Ako ve}e VMRO-DPMNE si imasvoja rafinerija, redno e, spored partiskiot dogovor, DA da si ima druga.

2. I taka, vo ovaa dràva sekoj si pravi {to si saka. Dodeka Ministers-tvoto za nadvore{ni raboti go ubeduva NATO deka sega e vistinskiot momentda mu se pribliìme, na~alnikot na general{tabot Traj~e Krstevski, se karaso NATO i im raskaùva prikazni deka kaj nas nebare e raspad na sistemot. Netreba da se ~udime na izjavite na generalot Krstevski. ôvekot cel ìvot imalkoncepcija deka NATO ni e neprijatel i sega e zbunet. Kako sega da bara koor-dinacija so oficerite za koi go u~ele deka treba da se bori protiv niv.

Ostriot ton na generalot kon NATO samo u{te edna{ dokaùva deka ovae relaksirana dràva. MNR veli edno, General{tabot na ARM drugo, a minis-terot za odbrana e zafaten so broeweto tenkovi vo Bugarija. Nema smisla da govoznemiruvame profesorot Kqusev so vakvi sitni problemi. Moè da se de-koncentrira, pa da utne vo broeweto.

3. Samo MVR ima precizen mehanizam vo broeweto i tuka nema utka. Siispratija kulturno lu|eto apel do begalcite od Kosovo da im se prijavuvaat isega }e gi ~ekaat rezultatite. [to ima tie da brojat, koga lu|eto sami }e im seprijavuvaat. A i da ne se prijavi nekoj ‡ golema rabota, {to se nekolku iljadilu|e od druga dràva pomalku ili pove}e, koga ve}e tolku stranci ni se vrtkaatniz dràvata.

Koj veli deka dràvata ne go kontrolira vlezot na kosovskite begalci voMakedonija? Ete, taksistite gi ~ekaat na ilegalni premini. A niv gi organizi-rala DPA. A DPA e od vlasta. Zna~i, vlasta, sepak kontrolira.

Dobro e {to vlasta ima kontrola vrz situacijata, makar i vrz brojot nataksi vozilata na ilegalnite premini. Koga ne bi imala, kojznae {to sî moè dani vleze vo dràvata. Moè da ni se slu~i sose begalcite da ni vlezat i borci naOVK. I, {to pravime ako borcite na OVK ne go poslu{aat apelot na MVR i nese prijavat. Ako se takvi neodgovorni, tie sigurno nema da sakaat da se koordini-raat i so generalot Traj~e Krstevski. Edinstvena uteha e {to pokraj tolku uni-formi, i uniformite na OVK nema nikoj da gi zabeleì. Kade promar{iraa tol-ku vojski niz Makedonija, neka promar{iraat i borcite na OVK.

4. Ako NATO vojnicite posedat u{te nekoe vreme kaj nas, toa moè dabide porazno za disciplinata vo zemjite od kade {to doa|aat vojnicite. ]e girasipeme. I {to pove}e sedat, stanuvaat porasipani. Vidoa deka tuka moè se-koj da pravi {to saka i po~naa da se odnesuvaat kako nas. Parkiraat na trevni-ci, vozat po trotoari... Eve po~naa da se tepaat i po kafeani. Bidej}i site se sorazli~en etni~ki sostav, uspe{no se vklopuvaat vo me|uetni~kata relaksacija.Ako naskoro ne ja napu{tat Makedonija, NATO }e bide seriozno oslaben.

220

Koga }e se sfati opasnosta od natamo{noto prisustvo na vojnici od raz-li~ni zemji vo Makedonija, jasno e zo{to site nestrplivo gi ~ekaat Amerikan-cite. Turcite u{te gi ~uvstvuvaat kulturnite posledici od petvekovnoto pri-sustvo na nivna vojska na ovie prostori. Amerikanskite marinci treba da gospasat NATO od lo{oto vlijanie na makedonskata sredina vrz negovite vojni-ci.

5. Vo epten relaksirana atmosfera, i Vasil Tupurkovski se sretna soministerot za nadvore{ni raboti na Grcija Jorgo Papandreu. Tolku be{e re-laksiran {to pred kafeanata sproti gr~kata kancelarija za vrski, go pre~ekagostinot so zavrateni rakavi od bluzata. Siroma{kiot Papandreu, za da se vklo-pi vo sredinata, mora{e da go soble~e paltoto. Da posede{e u{te malku, }e jasimne{e i vratovrskata.

Vo taa kafeana obi~no sedat lu|eto {to ~ekaat gr~ka viza. Leta, obi~nopred kafeanata i prespivaat. Velat deka Cile toga{ fa}al vrski kaj Jorgo zaviza, bidej}i toj den kancelarijata za vrski ne izdava{e vizi. [teta. Ako nadenot na posetata na Papandreu oddelot za vizi rabote{e kako i sekoj drug den,ministerot za nadvore{ni raboti }e moè{e na samoto mesto da se uveri kakoGrcija go promovira na{eto vleguvawe vo Evropa.

6. Pretsedatelot Kiro Gligorov kone~no se nasmea, i pokraj toa {to dvadena po red mora{e da se rakuva so ministerot za nadvore{ni raboti Aleksan-dar Dimitrov. Tajnata na nasmevkata na liceto na pretsedatelot e vo Nade`da.Tamam si ostavil edna Nada doma, druga Nada te ~eka vo kancelarija. Nade`damu ja vrati nade`ta na razo~araniot pretsedatel.

A ministerot Dimitrov pak ja opleska. Site nadeì deka }e se popravini bea vo Nade`da, ama, definitivno ne go biduva. Site ~ekavme malku pobli-zok odnos, pa da pu{ti ra~e levo-desno, pa edna fina romanti~na, relaksiranaatmosfera, a toj u{te od aerodrom po~na da bega od nea. Ni celuvka ni miluvka.

Eh, da be{e Hanxo na negovo mesto...7. @enite vo Makedonija go proslavija Osmi mart angaìrano. Albanki-

te se sobraa na miting na plo{tadot vo Tetovo. Makedonkite se ka~ija na masi-te vo kafeanite i igraa.

BRA^NA IDILA

••••• Od ovaa zemja ne moè ni da se izbega

1. Koj vele{e deka VMRO-DPMNE i DA padnale vo bra~na kriza? Da bearaskarani, nema{e da izlezat tolku nasmeani od partiskoto pomiruvawe na Saj-mi{teto. [to mislea drugite, deka na Sajmi{teto }e se organizira pana|ur? I

20 mart 1999

221

deka taka evtino }e se rasturi koalicijata? I toa samo zatoa {to Cile re~edeka ne{to ne e mnogu zadovolen, a Qub~o e zadovolen od prvite "medeni" 100dena. Kaj moè Cile da se zadovoli koga nikoga{ ne e vo zemjata da gi po~uvs-tvuva blagodatite na promenite.

Ba{ka, kakvi se tie zajadlivi komentari okolu razli~nite izjavi za di-rigiranoto vrabotuvawe. Vo ist den Cile zboruva za dirigirano vrabotuvawe,a Qub~o veli deka ne razmisluva za takvo vrabotuvawe. Verojatno taka se usog-lasile na me|upartiskiot samit.

Kako i da e, bra~nite partneri ostanuvaat zaedno. Koga stanuva zbor zastabilna vrska. Qub~o i Cile se vo brak od interes. A takvite brakovi opsta-nuvaat. Ubavinata i qubovta se minlivi, ama interesite se ve~ni. Ba{ka, kri-zata vo brakovite od interes se re{ava so skapi podaroci.

Zatoa Qub~o im pora~a na du{manite da puknat, ama toj i Cile }e pro-dolàt da si ìveat vo bra~na idila. I neka prestanat svatovite, i od ednata iod drugata strana, da {irat glasovi deka ne{to ne im bilo vo red. Demek, vobra~nata zaednica, edniot partner bil biseksualec. I ‡ koj e sega pederot?Potpretsedatelkata Dosta Dimovska pred kamerite na samitot tainstveno sesme{ka{e i vele{e: "Pa ne znam sega, }e ja vidime taa rabota!"

]e ja vidime sigurno. Koga na babata }e í gi vidime zabite.2. Na{ata nacionalna tragedija e {to ovaa rabota ne ja gledavme u{te vo

1990 godina, koga promenite se slu~uvaa nasekade niz Isto~na Evropa. Za devetgodini, belki }e se iznaìveeja i ednite i drugite. Vaka }e treba da gi ~ekamei ovie da se izìveat. Pa sega na Qub~o mu se slu~uvaat kadri so takov profil,kako onie {to go zeznaa Branko. Barem takvi do sega se iznagledavme i propa-tivme. Oti sitniot ~ovek ne stanuva golem so samoto toa {to }e sedne na nekojagolema fotelja. Takov ~ovek moè da napravi samo pogolema beqa.

3. Premierot ne saka beqaxii. I zatoa si se ima osigurano, koga }e sepojavi na intervju na dràvnata televizija da znae {to }e go pra{aat. Istotaka prave{e i negoviot prethodnik. Od celiot razgovor nema {to da zapame-ti{. Osven moèbi: "Gospodine premiere, dali ste zamoreni od naporniot den?"i "Koj se griì za va{iot imix". A toa, }e priznaete, e klu~niot problem {totreba da go re{i premierot po prvite 100 dena vladeewe.

Gospodine premiere, kaète mi {to da ve pra{am? Ova e vreme na prome-ni. Ne se menuva stilot na intervjuto. Ne se menuva ni novinarot. Se menuvaatsamo premierite.

Vpro~em, novinarstvo od tipot "kaète mi {to da ve pra{am" e mnoguva`no za uspehot na sekoja vladeja~ka garnitura. Verojatno, spored takvoto sfa-}awe na rabotite funkcionira ~etvrtata vlast, za koja ni zboruva{e VasilTupurkovski vo predizbornata kampawa. I prethodnata vlada ~etvrtata vlastja kontrolira{e so instalirani partiski komesari po redakciite. Bidej}i evreme na promeni, se smenija i komesarite. Toa e mnogu zdravo za novinarstvo-

222

to, osobeno koga pretendira da bide nekakva vlast, pa makar i ~etvrta. Kako davladee, koga ne znae po ~ija partiska direktiva?

4. Evropskata komisija si dade kolektivna ostavka po obvinuvawata dekavo nea caruval nepotizmot. Zamislete, nekoja evrokomesarka se ~uvstvuvala od-govorna bidej}i za sovetnik si go postavila li~niot stomatolog. ôvekot ne í eni rodnina. Da umre{ od smeewe. Zamislete {to bi se slu~ilo ako siroma{ka-ta evrokomesarka za sovetnik si ja postavela li~nata gleda~ka. Bi se samoubi-la.

Evropejcite se mnogu studeni i beskrupulozni lu|e. Zatoa i ne sakame dagi primime vo na{e dru{tvo. [to }e ni se takvi? Kakvi se tie iskrivokol~enisfa}awa za vlasta? Na{eto doma}insko sfa}awe e tatkoto da se griì da si gizdomi decata, vnucite, rodninite i prijatelite. Zo{to toga{ bi se borel dadojde na vlast?

Kaj nas nema nepotizam, ili ne daj boè vrabotuvawe po prijatelska li-nija. Problemot e samo vo toa {to sme mala dràva. Pa site se znaeme me|u sebei site ni se ili rodnini, ili prijateli, ili od druga partija.

5. MVR ne saka da mu gi pla}a preskapite paso{i na ZUS, pa dodeka nenapravi novi, gra|anite xabe ~ekaat pred {alterite. Paso{i nema. Zna~i, odovaa zemja ne moè ni da se izbega.

I dobro e {to MVR ne dava paso{i. Kako trgnala rabotava, i ova malkuMakedonci {to ostanaa, }e se razbegaat. ]e ostanat samo vojnicite na NATO ibegalcite od Kosovo.

Taka }e se ostvari prognozata na onoj "voenopoliti~ki komentator" odSrbija koj mu go zapre zdivot na Latas na TV Sitel, pla{ej}i nî so vojna i sopodelba na Makedonija. Bidej}i ova e demokratska dràva vo koja normalno imai Sovet za radiodifuzija koj vnimava {to sî se emituva niz makedonskiot eter,sosema e normalno na makedonskiot gra|anin da mu se servira neprijatelskapropaganda. Sigurno i vo vremeto na Studenata vojna moèlo da se slu~i voSAD na nekoja privatna televizija da dojde gostin od stranstvo i da gi propagi-ra sovetskite idei, i nikoj da ne reagira.

Bez potreba lu|eto pra{uvaat dali vo ovaa dràva ima dràvni organi?Ima, ama nemaat vreme da gledaat televizija. Zafateni se so promenite. Narabotnite mesta.

6. Minatata godina ova vreme Cile ja formira{e DA i najavi makedon-ska prolet. Na godi{ninata od makedonskata prolet vrne sneg i prili~no estudeno. Ne znaeme samo dali vrne za da imame beri}etna godina, ili vrne za{-to i Gospod pla~e za nas.

223

AKCIJA SVOZ

••••• Gr~ki tenxeriwa za makedonskite glavi

1. Xabe ni se pisma od Klinton, xabe mu se telefonskite razgovori naGligorov so Olbrajt, xabe Havier Solana ni vika deka NATO }e se griì zaMakedonija. [to ako SAD ni velat deka se zagrièni za Makedonija, koga niene sme. Nie pove}e bi cenele koga bi dobile edno pismo od Milo{evi} vo koe}e nî pofali za herojskoto demolirawe na amerikanskata ambasada, kako {to[e{eq mu isprati pofalnica na Panki za tepa~kata so britanskite vojnici.

Zo{to da se griìme za Makedonija koga moème da se griìme za Jugos-lavija. Gledate kolkava beqa si napravivme {to ni tekna da pravime dràva.

Treba{e da si ostaneme so Jugoslavija i treba{e sega Milo{evi} da segriì za bezbednosta na Makedonija. Namesto da go povikuvame NATO da nîbrani od Milo{evi}, nie }e si se krievme pod raketite na NATO. Ba{ka, NATOso nas }e pomine{e evtino. So dve tri raketi. ]e go pogodea aerodromot Petro-vec, nekoja raketna baza i ‡ tolku. Biv{ata SFRJ ne ni grade{e nekoja namen-ska industrija. Zna~i otsekoga{ mislele na nas.

Duri i ve`bite "Site vo odbrana i za{tita" koi biv{ata JNA ni gi or-ganizira{e za borba protiv NATO, }e se pokaèa nepotrebni. Da si bevme voista dràva, nema{e da imame amerikanska ambasada vo Skopje, pa nema{e daimame i objekti kade da ve`bame SVOZ. ]e si demonstriraa belgra|ani, a nie}e si bevme mirni. Edinstveno tie {to zav~era herojski vikaa "]e odime naKosovo!" sega }e se krieja od mobilizacijata na jugoslovenskata vojska.

2. I po devet godini samostojnost dràvata sî u{te ni funkcionira sli~nokako vo vremeto na komunisti~kite izmislici za borba protiv kapitalizmotod tipot na SVOZ. Pred nekolku dena, Vuk Dra{kovi} im isprati glas na siteSrbi vo svetot da organiziraat protesti protiv napadite na NATO, ama izgle-da deka toj glas ne doprel do makedonskata Direkcija za bezbednost i kontrara-zuznavawe.

Spored standardite na KOS od biv{a Jugoslavija, verojatno, takva naja-va ne e bitna. Pa, bidej}i za toa ne znaat kontrarazuznava~ite, glasot ne stignu-va ni do ministerot za vnatre{ni raboti Pavle Trajanov. I zatoa Pavle naDragi{a Mileti} mu ispra}a obi~ni policajci, a ne specijalci. Za{to Dragi-{a e na{ ~ovek. I zatoa {to ne gleda srpska televizija koja nepre~eno se pre-nesuva vo makedonskiot eter, pa da moè da pretpostavi {to moè da se slu~i.I za{to golem del od makedonskite politi~ari so godini ja ignoriraat agre-sivnata srpska propaganda i vo mediumite, i vo kulturata, i vo obrazovanieto,i na estradata, pa duri i vo kafeanskiot ìvot.

27 mart 1999

224

Zatoa ministerot Pavle Trajanov be{e iznenaden. Nas nikoga{ ni{tone moè da nî iznenadi, osven koga }e se slu~i.

3. I Amerikancite se iznenadeni. Ova {to im se slu~i vo Skopje, ne be{epo scenarioto na Si-En-En. Pa novinarot {to samo pred tri ~asa go proteraleod Pri{tina, i Makedonija ja znae, verojatno, samo od kafeto ili viskito {touspeal da go ispie vo luksuzniot hotel, od "Aleksandar palas" dramati~no javideka me|u Makedoncite ima anti ‡ NATO i anti-zapadno raspoloènie. Toa govide od prozorecot na hotelskata soba. Ne go slu{na obra}aweto na premierotGeorgievski. Nema potreba da ~ita makedonski mediumi, ne gleda makedonskatelevizija. Nema poim ni deka tuka ìveat i Srbi koi so~uvstvuvaat so svoitevo Srbija, ni deka protestite gi organizirale srpskite organizacii, ni dekaima problem so Albancite, koj ne e nov i ne zapo~na so prilivot na begalci odKosovo... Kojznae dali voop{to i znae{e kade se nao|a.

Makedonija e, sepak, mnogu pokomplicirana za razbirawe, otkolku kom-pjuterskata animacija za dvata bombardera {to doletale od Misuri, so po {es-naeset raketi za {esnaeset razli~ni celi.

Na kompjuterskata animacija na Amerikancite go nema realniot strav naMakedoncite od prilivot na begalci i zagriènosta deka moè da dojde do iz-mestuvawe na nacionalnata struktura na dràvata, ja nema zagriènosta za bed-nata ekonomska situacija, ja nema ogor~enosta deka za niv vo ovaa dràva pos-toi samo problemot na Albancite, a ne i na site drugi gra|ani. Kompjuterskataanimacija ne go registrira o~ajot {to sme se rodile tuka, vo sosedstvoto naMilo{evi} i na{eto ~uvstvo deka sme zaboraveni od Evropa. Na kompjuteritena hotelskite izvestuva~i nema mesto za na{eto stresno ìveewe, ve}e pove}eod deset godini, na{eto pametewe na stravotiite vo Slavonija, bombardirawa-ta na Saraevo i Dubrovnik, siroma{tijata vo Bugarija, bezredijata vo Albani-ja i zatvorenata granica so Grcija.

Daleku e Misuri.4. Grcite ne bi bile Grci, ako od sekoja situacija ne napravat trgovija.

Vo skopskite supermarketi od gr~kiot sinxir "Vero" vo tek e nagradna igra sosobirawe kupon~iwa. Kolku pove}e pari potro{i{ tolku pove}e dobiva{ ku-pon~iwa, a so kupon~iwata ti davaat podarok tenxeriwa. Kako {to trgnalelu|eto masovno da pazarat voeni rezervi od hrana, Grcite }e mora da donesatpove}e tenxeriwa za ispani~enite Makedonci.

Tenxeriwata se mnogu potrebni vo voeni vremiwa. Vo niv moè da se sva-rat makaroni. A koga }e snema makaroni, moè da se stavat i na glava, namesto{lemovi. I taka }e nemame gajle ako jugoslovenskata vojska nî raketira. Ne nitreba NATO. Makedonskite glavi }e gi {titat gr~ki tenxeriwa.

225

INSTANT-LOTARIJA

••••• Svetla idnina za makedonskoto malcinstvo vo Makedonija

1. Na teritorijata na Makedonija ne pa|aat raketi, osven delovi od voenaoprema. Ne pa|aat ni bombi. Nikoj nema da nî bombardira odnadvor. Se nao|amepod za{tita na NATO. Tempiranata bomba e postavena vnatre, vo samata drà-va. Kosovo ve}e ne e vo kriza. Milo{evi} go bombardira Kosovo, NATO gobombardira Milo{evi}, a eksploziite }e se slu{aat vo Makedonija.

Amerikancite sekoja godina organiziraat iseleni~ka lotarija. Lu|etose potpiraat na sre}ata i dobivaat viza za postojan prestoj vo SAD. Ovaa godi-na, lu|eto ne mora da se potpiraat na sre}ata. Amerikanskata administracijaovoj pat moè da si ja zavr{i rabotata so lu|eto koi se potpiraat na nesre}ata.Em }e bide vo ramkite na nivnata politika za spre~uvawe na krizi em }e sipominat poevtino. Nema potreba da se organizira iseleni~ka lotarija. Sega evreme za instant-lotarija. Sega koga Kosovo bez Albanci ne e krizno podra~je,za da se spre~i tempiranata bomba so begalcite da eksplodira vo Makedonija,del od begalcite moàt preku instant-lotarijata da se preselat vo SAD. Ta-mo{nite vlasti }e si gi skratat makite za proverka na dokumentite na dosele-nicite. ]e gi ispratime site {to ni dojdoa bez dokumenti. Tie neka im izdadatdokumenti, pa posle neka mu ja mislat kako }e gi vratat vo razurnatite domovivo Kosovo. Nema {to da mu ja mislat, bidej}i, spored niv, toa }e bide ednostav-na rabota. Osven toa, nie, kako {to sme {irokogradi, ]e ponudime i humani-tarna pomo{. I onaka fabrikite {to izvezuvaa za Srbija, sega nemaat kade dagi plasiraat proizvodite. Eve, za begalcite }e obezbedime }ebiwa od "Teteks",sun|eri od "Sileks", ~okoladi od "Evropa" i detergenti od "Ohis". Ako treba,Cile }e dade i 500 iljadi dolari od parite {to }e stignat od Tajvan.

I Evropa e dosledna na regionalniot pristap. Zatoa i insistira begal-cite da si ostanat tuka, vo blizina. Ako ve}e deset godini nî dràt site voregionov kako zalo`nici na Milo{evi}, zo{to toga{ toa ne bi funkcionira-lo i narednive decenii. Vo nivnata Evropa vladeat humanizmot, po~ituvawetona ~ovekovite prava i bogatstvo. Tie se zagrièni za nas, so~uvstvuvaat so be-galcite, ni izrazuvaat blagodarnost deka im pomagame vo nivnata misija, durini davaat i humanitarna pomo{... Seto toa e ubavo, ama ako moè{e nekako daizgradea eden nov Berlinski yid nekade nad Sava, }e be{e idealno.

2. Sepak, rabotite ne se tolku crni. Na Makedoncite im pretstoi svetlaidnina. Naskoro }e staneme malcinstvo vo sopstvenata dràva. I kako malcin-stvo }e moème da si gi barame osnovnite malcinski prava. Bidej}i SAD iEvropskata unija sekoga{ gi {titat malcinskite prava, toga{ }e nî {titat inas.

3 april 1999

226

Se pla{am samo koj li }e gi pribere zagrozenite pripadnici na makedon-skoto malcinstvo od Makedonija? Sî e ve}e rezervirano. SAD i EU imaat {an-sa da izbiraat. Ili }e organiziraat instant-lotarija sega za Albancite od Ko-sovo, ili vo idnina }e ja namenat za Makedoncite od Makedonija. Va`no, iako eigra na sre}a ‡ sre}a nema.

3. Najdobar poteg na makedonskata Vlada e izborot na potpretsedatelka-ta Radmila Kiprijanova za redovnite pres-konferencii za bezbednosnata situ-acija vo dràvata. Profesorkata Kiprijanova za makedonskata javnost doa|akako "leksilium" za smiruvawe. So Kiprijanova, dvapati na den, }e imate mi-ren son, i pokraj bu~avata na helikopterite koi, kojznae zo{to, kaj nas imaatzvuk na avioni.

Kiprijanova znae deka situacijata ne e rozova. Ama i ne e tolku crna.Zatoa i vnimava na svojot izgled i pravi kombinacii vo soglasnost so aktuel-nata situacija. Ni crno ni rozovo. Violetovo. Pa stava violetov karmin, vio-letova senka na o~ite i nosi violetov cvet na reverot. Plus, sekoga{ gi prove-ruva rabotite i ne izbrzuva so procenkite. Da í se slu~i srede pres konferen-cija da í padna raketa pred o~i, }e trepne pod o~ilata, i mirno }e kaè: "Ova nee raketa, za{to Vladata ne raspravala po toa pra{awe. A dali e bomba i dalieksplodirala i zo{to eksplodirala, }e vi soop{tam na popladnevnata pres kon-ferencija. îtajte go soop{tenieto na Vladata, vo nego sî pi{uva".

Za pobrzo re{avawe na krizata, premierot Georgievski, sepak, moèbitreba{e da se potpre na drugata potpretsedatelka Dosta Dimovska. Gospo|ataDimovska e poenergi~na i e èna od akcija. ]e se dogovore{e so koalicionitepartneri i }e izleze{e so zaedni~ki stav ‡ dali letaat helikopteri ili avioninad na{ite glavi. Osven toa, i so oblekuvaweto izgleda postrogo i poogneno odnejzinata kole{ka. Moèbi na pres-konferenciite nema{e da mu objavi vojnana Milo{evi}, za{to toa ne bilo predmet na pregovori so DA, ama dosega si-gurno }e go smene{e. Vo paketot promeni, Milo{evi} sigurno nema{e da kur-tuli pred Dosta.

4. Vo napadite na NATO vrz celi vo SR Jugoslavija, Makedoncite poka-àa nevidena hrabrost. Raketite pa|aat vo Belgrad, a skopjani begaat nadvor odgradot. Vo Belgrad se organiziraat pretstavi, fudbalski natprevari i koncer-ti na otvoreno, a vo Skopje sî se otkaùva.

Poradi situacijata, be{e odloèna i manifestacijata "Glumcite peat".Ne razbiram zo{to makedonskite akteri se opredelile za vakov poteg. Baremvo dosega{nata praktika, pove}eto od na{ite glumci na ovaa priredba peejasrpski pesni.

227

VO KALTA

••••• Odime na Kuba!

1. Ne{to ne e vo red so ovaa vojna. Sî be{e ubavo smisleno, ama Blace nebe{e staveno vo kompjuterskata igra. Ne be{e predvideno da stradaat lu|e.Osobeno ne onie vo ~ie ime i se izveduvaat napadite vrz Milo{evi}. Tuka enapravena gre{ka. Stotici iljadi lu|e stradaat zaglaveni vo kalta, na oddale-~enost od samo dva ~asa letawe od koja bilo evropska prestolnina, i za toanekoj mora da odgovara. I koj e vinoven? NATO ne e, bidej}i toj e vo mirovnamisija. Milo{evi} sigurno ne e, bidej}i od nego takvo ne{to i moèlo da seo~ekuva ‡ ne mu e prvpat.

Ostana Makedonija. Vinovna e Vladata na Makedonija za{to vodela pro-srpska politika. Zatoa i i se gubat iljadnici begalci vo nepoznat pravec sredeno}. I policijata tepa. Zatoa {to namesto humani pe~ati za telo, kako {toimaat nivnite germanski kolegi, upotrebuva palki. îsta egzotika. I toa sre-de Evropa. Nema poubava scena za naslovna stranica. Em se mnogu zagrièni, emse na bezbedna oddale~enost, em rabotat za mir, em parite za humanitarna po-mo{ im ostanuvaat doma, bidej}i doa|aat so nivni proizvodi. Vistinska {tetae {to avtorite na storijata za koordiniranata akcija na makedonskata Vlada soMilo{evi} ne ja imaa slu{nato prikaznata za dedoto na Qub~o Georgievskikoj bil prv srpski xandar vo Del~evo. Vedna{ }e ni ja otkrieja tajnata za srbo-manstvoto na VMRO. Ako treba{e i so genetska analiza na juna~koto srce nadedoto na premierot.

2. Grevota e {to premierot mnogu brzo ni se razo~ara od Evropa. Ne po-mina ni edna nedela otkako nasmean se vrati od Germanija i re~e deka toa bilanajuspe{na poseta dosega, koga, po hororot na Blace gi obvini site ~lenki naNATO deka gi frlija bombite i si zaminaa na veligdenski praznici. I begal-cite i nas nî zaboravija. Vo ista kal se zadu{uvame.

A ba{ ubavo si smislivme kako }e si ìveeme. Begalci }e nema, za{to nesakavme da poveruvame deka }e ima, NATO }e ni se griì za odbranata na tat-kovinata, a nie samo }e se griìme kako da gi potro{ime dolarite od Tajvan.Koga, sî izleze naopaku.

Me|utoa, vo lutinata, Qub~o ne smee{e Si-En-En i Bi-Bi-Si da gi obvi-ni za komunisti~ka propaganda. Za{to tie razmisluvaat pazarno. [to poegzo-ti~na slika tolku pove}e gleda~i. Neka ne si igra so niv, oti ako im tekne ituka }e ni napravat vojna. Kojznae kolku reklami }e soberat dodeka odat snim-kite od novoto boi{te. Nemoj slu~ajno da í tekne na Kristijan Amanpur da sepreseli od Albanija vo Makedonija i od pred "Aleksandar palas" da izvestuvaza Si-En-En. Duri toga{ debelo sme zaglavile vo kalta.

10 april 1999

228

3. I ministerot za nadvore{ni raboti Aleksandar Dimitrov izjavi dekavo ovaa vojna Makedonija moè da bide edinstvenata nevina `rtva. Ministerotni e mnogu naàlen. Zboruva so trauren ton, a na poslednata konferencija zape~atot, duri taka be{e i oble~en. Dimitrov kombinira crna vratovrska, nacrna ko{ula so crno palto. Da ne àli slu~ajno za Makedonija pred vreme? Zasekoj slu~aj. Dodeka u{te ima za {to da se àli.

4. Amerikancite }e gi nosele begalcite od Kosovo vo nivnata baza Guan-tanamo bej, na Kuba. Daleku od Milo{evi}, daleku od Klinton, ama blisku doKastro. Kubancite gi nosat vo Majami, a Albancite vo Guantanamo. Taka Ame-rikancite vodat smetka da ne im se naru{i etni~kata ramnoteà.

Kojznae, moèbi koga Kosovcite }e bidat poblisku do Havana, Amerikan-cite }e moàt so nivna pomo{ da go soborat i Kastro. Tamu }e organiziraatedinici na OVK. Kratenkata e ista, a imeto e "osloboditelna vojska na Kuba".

Ako ne padna Milo{evi}, moèbi Kastro }e padne. Veruvam deka duri ialbanskite politi~ki lideri od Makedonija Arben Xaferi i Abdurahman Aliti}e im dadat poddr{ka. Neli lani moèa da se silat po skopskite plo{tadi,povikuvaj}i go NATO so izvicite "Odime na Kosovo", toga{ sigurno }e sobe-rat hrabrost da vikaat i "Odime na Kuba". Taka, tie }e ja osvojuvaat Kuba, aAmerikancite }e dojdat da gi spasuvaat. Ako ne im uspee i toj eksperiment, imabelki nekoe izolirano ostrov~e na Pacifikot za novi begalci. Tamu }e moàtda se frlat na turisti~ki biznis. Pa koga bogatite Amerikanci }e odat da seodmoraat od stresot {to go doìvuvaat gledaj}i vesti za Balkanot, namesto"Mekdonalds" i "koka-kola", }e jadat taze burek i jogurt.

5. Ovaa ideja za osvojuvawe na Kuba e dobra i za ostanatite heroi vo ovaavojna. Demonstrantite pred amerikanskata ambasada vo Skopje izvikuvaa "Odi-me na Kosovo" i "Ne go davame Kosovo!" Ne znam koga Kosovo bilo vo Makedo-nija, ama od tolku hrabri lu|e nikoga{ nema zijan. Osobeno koga hrabrite voi-ni ne se odzivaat na mobilizacija da ja {titat granicata na Makedonija od pre-begani pripadnici na OVK. Junacite }e bidat u{te posilni ako izvikuvaat "Odi-me na Kuba!" Znaat deka nemaat {ansa da stignat do tamu.

Kastro ~ekaj nî! Makedonskoto zname nema da se viori samo na plo{tadotvo Belgrad. I Havana }e ni bide blagodarna.

6. Zo{to NATO ne mu veruva na Milo{evi} koga ovoj proglasuva prekinna ognot? Ima tolku mnogu begalci i deportirani, taka {to, navistina, ~ove-kot ima potreba od primirje. Nema ve}e po kogo da puka.

229

HUMANITAREN TURIZAM

••••• NATO ima kone~no re{enie

1. Turoperatorite od Visokiot komesarijat za begalci imaat pravo kogase stapisuvaat {to vo begalskite kampovi niz Makedonija nema teniski igra-li{ta. Turisti~kata sezona na humanitarcite fa}a zalet, a nie po navika tu-ristite gi pre~ekuvame nepodgotveni. Makedonija e presti`no mesto za huma-nitaren turizam. Nema koj ne bi sakal da dojde, da gi poseti kampovite za begal-ci. Site sakaat da se pofalat deka gi videle kampovite na kosovskite begalci.Doa|aat od celiot svet, se slikaat, snimaat so kameri, razgovaraat so domorod-cite, igraat fudbal so decata i potoa si odat doma da se pofalat kolku se huma-ni.

Za podobra organizacija na humanitarniot turizam, Makedonija treba daja najmi gospo|ata Sadako Ogata. Taa }e ni raboti kako turisti~ki vodi~. Na-mesto da í se lutime {to se javuvala da urgira site begalci da ni ostanat tuka,treba da go iskoristime nejzinoto iskustvo. Taa misli na na{iot turizam. [to}e se slu~i, ako begalcite odat vo Zapadna Evropa ili vo SAD. Humanitarcite}e moraat da ostanat vo svoite zemji i tamu }e treba da go ispituvaat kvalite-tot na mastiloto na pe~atite so koi gi obeleùvaat, toplinata na vodata vobazenite, ili cvrstinata na po~vata na teniskite tereni.

Zatoa, ne gi pu{tame begalcite da si odat. ]e razvivame humanitarenturizam. ]e objavuvame reklami po stranskite vesnici. "Sakate avantura i ne-izvesnost? ‡ Povelete vo Blace, toa e vistinsko mesto za vas!" Ili, "Za nemir-nite duhovi koi uìvaat vo no}en ìvot i turkanici, va{iot izbor e Stenko-vec!". "Za romanti~ni du{i koi sakaat tivok i miren odmor ‡ Brazda". A Radu-{a }e se reklamira za onie koi sakaat luksuz i komfor.

2. Zo{to NATO prvo nî ostavi da gre{ime vo tretmanot na begalcite, aduri potoa pokaà kako treba da se re{ava nivniot problem. Nî posramotijapred svetot so slikite od Blace, za xabe. Tie go re{avaat problemot u{te predbegalcite da se pojavat na granica. Dve bombi vo kolonata i ‡ zavr{ena rabota.

A nie tuka gi maltretirame lu|eto. Te moralo site da se evidentiraat, tenemale paso{i, a imale mobilni telefoni, te policijata brutalno gi tepala,te umirale, te se pora|ale... Krajno nehumano. I komplicirano.

NATO ne gi komplicira rabotite. Tie nitu gi ma~at, nitu gi maltreti-raat begalcite. A bogami, ne gi ni evidentiraat. Tie imaat humani metodi.NATO ima kone~no re{enie za problemot.

3. Bidej}i vo Makedonija ve}e ima 140 iljadi Albanci od Kosovo, i bidej-}i tie se maltretirani, nekoj }e mora da gi brani. Zatoa, sosema legitimna e

17 april 1999

230

potrebata kosovskite Albanci vo Makedonija da gi brani OVK. I zatoa ne tre-ba da se diga panika okolu pra{aweto dali vo Makedonija ima OVK. Mora daima.

Ako OVK pukne so dve pu{ki, nekoj }e mora da im vrati. Ako im vrati ‡OVK }e mu se poàli na NATO deka Albancite vo Makedonija se maltretira-ni. Humanitarnite turisti }e zboruvaat za ~ovekovi prava. ]e puknat u{te dvepu{ki i nekoj }e proglasi Ilirida. Toa ne treba da nî zagriùva, bidej}i al-banskiot premier Pandeli Majko veli deka golema Albanija e proces {to te~e.Sî te~e, sî se menuva, pa i granicite. I posle doa|aat bugarskite tenkovi bojo-sani so makedonska boja da go soprat procesot {to te~e. Humanitarnite turis-ti go digaat glasot vo odbrana na dvete pu{ki. I doa|a NATO so svoite avioni.

4. Nie sme ve}e podgotveni za bombardirawe. I onaka, od àl za Srbija,vo znak na solidarnost i nie bi primile nekolku "tomahavki". Ne gi nosimexabe metite {to na pres-konferencija gi deli jugoslovenskiot ambasador.

Najdobro e so tie meti da se odbeleàt fabrikite na na{ite socijalis-ti~ki stopanstvenici. Ako ve}e NATO treba da nî bombardira, toga{ prvoneka ja sramni so zemja Stopanskata komora i neka gi izbira fabrikite na di-rektorite {to, otkako se osamostoivme pla~at zaedno so Du{an Petrevski za"komplementarnite" kolegi od Srbija. Kako samo na{eto stopanstvo be{e vr-zano so srpskoto, a hrvatskoto i slovene~koto ne be{e? Ili, na na{ite direk-tori, za razlika od hrvatskite i slovene~kite, i po deset godini samostojnostnajmnogu im odgovaraa delovnite vrski so "pe~eni prasi}i" vo Vrawe i vo Les-kovac.

Siroma{kite makedonski stopanstvenici. Pla~ea za vreme na sankcii-te, pla~at i sega, ama ne se otkaùvaat od "prasi}i". Samo so bombardirawe,NATO moè da gi spasi uspe{nite makedonski direktori od 10-godi{nite ma-ki vo samostojna Makedonija.

Sme{en e stravot deka Milo{evi}, za odmazda, }e ja bombardiral Make-donija. Poprvin, opravduvawe za bombardirawe }e pronajde NATO, bez da sevadi na gre{ki na pilotite. Bidej}i makedonskoto stopanstvo bilo kompleman-tarno so ona na Milo{evi}, NATO nema ni da ja vidi razlikata. Nema da ot-stapi od generalnata orientacija da go uni{tuva srpskoto stopanstvo.

5. Namesto makedonskite sve{tenici da se molat za spas na pravoslavni-te bra}a vo Srbija, neka se pomolat barem edna{ Srpskata pravoslavna crkvada í ja priznae avtokefalnosta na Makedonskata pravoslavna crkva.

231

PAZARNA EKONOMIJA

••••• Kolku patriotski zvu~i "Jugoslavija, Jugoslavija!" na plo{tadot "Makedonija"

1. Nie sme beskrajno sre}ni {to vo ovie dramati~ni momenti si go imameKiro Gligorov za pretsedatel na dràvata. Ve}e stanaa zdodevni pres-konfe-renciite na potpretsedatelkata na Vladata Radmila Kiprijanova, koja ja smi-ruva{e nacijata. Situacijata, vo me|uvreme, eskalira{e. Zatoa, sega Kiro Gli-gorov drì tribini so novinari za da nî razveseluva.

Na Televizija A1 odamna ne se emituvaat novi epizodi od "K-15". [teta.Kako inaku }e doznaevme za doìvuvawata na Kiro i Slobo? Na primer, onakoga makedonskiot {ef na dràvata go baral po telefon Slobodan Milo{evi}i koga ne go na{ol, ostavil poraka da mu se javi. Gligorov go ~ekal povikot naMilo{evi} do 10 ~asot nave~er, ama Slobo ne mu se javil. Na pra{aweto zo{tosakal da se slu{ne so Milo{evi}, Gligorov odgovori deka sakal samo da sepo{eguva. Ha, ha, ha... Slobo ne se javil i ne sfatil deka Kiro go zafrkava.

[egata nastrana, ama pretsedatelot ni najavi deka e vreme za proglasuva-we voena sostojba. Isto kako vo Jugoslavija. A jas, pak, mislev deka sme nekojaposebna dràva. Ili, pak, pretsedatelot misli deka e vreme da se aktivira vto-riot del od referendumskoto pra{awe, pa toga{, navistina, }e bideme vo voenasostojba. Kako {to bi rekol eufori~no nasmeaniot Gligorov: "Dojdi be Slobo-dane!"

2. Koga ~ovek malku podlaboko }e razmisli, moèbi Gligorov ima pravo{to misli deka vojnata na Milo{evi} so svetot e i na{a vojna. Koga bie pro-tivvozdu{nata odbrana na vojskata na Jugoslavija, nie moème da bideme gordi.Kojznae, moèbi nekoja od tie lansirni rampi ili raketi {to gi ga|aat NATOavionite se onie {to JNA ni gi zede od Makedonija, zaedno sose parketite,plo~kite i {tekerite vo kasarnite. Osven toa, moite roditeli so decenii iz-dvojuvale od mese~niot li~en dohod po nekolku procenti za potrebite na JNA.Pa, Milo{evi} se bori so na{e oru`je. Zatoa i mu davame poddr{ka.

Ne mi e jasno od kogo ni se zakanuva voena opasnost. Od NATO? Od Alba-nija? Od Srbija? Ili od ovie {to pred nekolku meseci dojdoa na vlast po gre{-ka na narodot, pa sega pretsedatelot }e ja poprava gre{kata so pomo{ na SDSM.Glupavi glasa~i, ne znaat tie {to e dobro za niv. Neka si go slu{aat pretseda-telot. Dràvata e vo opasnost. Ne se raboti za predvoena sostojba. Gligorov eodamna vo vojna. So Vladata na Makedonija.

Sepak, mislam deka pretsedatelot e vo pravo {to bara da se formiravlada na nacionalen spas. Ako taa vlada treba da nî spasuva, toga{ neka nîspasi od nego, da ne ni proglasi voena sostojba.

24 april 1999

232

3. Liderot na SDSM ne saka{e da navleguva vo nekoi prodlabo~eni ana-lizi na nastojuvawata na pretsedatelot za proglasuvawe voena sostojba. Bran-ko se pravda{e deka nema dovolno informacii, bidej}i SDSM nemal svoj pret-stavnik vo Sovetot za bezbednost. A "Broj 001"?

Zna~i, duri i SDSM se otkaà od Kiro.4. Na TV tribinata na Televizija A1 ne se pojavi nitu eden novinar od

mediumite na albanski jazik. Voditelkata, na edna druga tribina, den podocna,objasni deka bil pokanet eden novinar od albansko etni~ko poteklo, ama nedo{ol vo programata.

Za àl, kabinetot na pretsedatelot imal samo eden novinar Albanec naspisokot za emisijata, pa ne moèle da mu najdat zamena.

5. Kako {to sme gordi na na{eto oru`je so koe Milo{evi} mu se sprotiv-stavuva na NATO, u{te pove}e treba da se gordeeme so makedonskata estrada.Peja~ite ni se mnogu originalni. Isti kako vo Belgrad. Nikoj nema namera daim go bombardira Kameniot most na Vardar, ama i tie si nosat meti kako nivni-te srpski kolegi i peat pred slikite na Milo{evi}. Tie {to gi biduva peatduri i na srpski jazik. Toa pove}e go pali narodot da skandira "Jugoslavija,Jugoslavija!" srede plo{tadot Makedonija vo Skopje. Edinstvena utka e {tonekoi od prisutnite na mitingot nosea jugoslovenski trobojki, ama so yvezdatapetokraka na SFRJ.

Makedonskite peja~i se mnogu potreseni poradi bombardirawata na Ju-goslavija. Tie sigurno bile potreseni i koga generalot Mladi} dve godini giraspametuva{e saraev~ani so granatiraweto od okolnite ridovi. Kojznae kol-ku bile nesre}ni i koga se slu~uvaa masakrite vo Vukovar i vo Srebrenica.Sigurno taguvale i za Dubrovnik. Ama, nekako toga{ ne im be{e do peewe. Ne-malo potreba. Toga{ srpskata vojska si gi osloboduva{e svoite teritorii.

Ubavo {to makedonskata estrada pee za Srbija. da treba{e da peat zaMakedonija, sigurno ve}e }e bea preku granica.

6. Pretstavnicite na NATO i na Visokiot komesarijat za begalci priON vo Makedonija si gi podelija zada~ite. Spored podelbata na trudot, edenden drì pres-konferencija NATO, a drugiot den Visokiot komesarijat za be-galci.

Toa e vistinska pazarna ekonomija. Prvo nastapuva proizvoditelot, a po-toa potro{uva~ot.

233

MALA VRATA

••••• Slatkata odmazda na gospo|a Nada

1. Imame golemi {ansi da vlezeme vo NATO. Na samitot vo Va{ingtonbe{e pora~ano deka Alijansata gi otvora vratite za priem na novi ~lenki. Se-ga samo treba da se pogodi na koja vrata }e se vleze.

Kako {to mu prilega na domot na edno bogato semejstvo, i vo NATO imadve vrati. Ednata e golema, od predniot del na ku}ata, a drugata odzadi. E tokmuna zadnata vrata se nao|a {ansata za Makedonija.

Mislam deka dosega uspe{no sme ja zavr{ile rabotata. Zatoa i pretseda-telot Gligorov ne smee da se razo~aruva vo NATO. Zar e malo zadovolstvoto{to samo nas nî pofalija. Na drugite im dadoa ocenki. Taka gi falat decata odpredu~ili{na vozrast, opisno, bez da im davaat ocenki. Nie sme so dobro pove-denie.

So pofalba se nagraduvaat i slugite koga dobro }e si ja zavr{at rabotataso posluùvaweto na gostite. A nie barem gosti imame dovolno. Saka{ begal-ci, saka{ vojnici.

Zatoa, se raboti za ~ista zloba koga opozicijata ne veruva deka Makedo-nija nema da vleze vo NATO. ]e vleze sigurno. Niz zadnata vrata. Na golematavrata }e se pojavat doma}inite i pokanetite gosti. Makedonija }e vleze na malavrata. Kade {to vleguvaat slugite.

2. Ne znam i dali moè da í se veruva na Evropskata unija koga ni vetuvapregovori za asocijativno ~lenstvo. Oti, tie sekoga{ moàt da najdat izgovorza da nî zeznat. Sega ni velat: "ûvajte si gi begalcite ako sakate asocijativno~lenstvo". A utre }e ni kaàt: "Ne gi ~uvavte begalcite dobro, pa ne vi davameasocijativno ~lenstvo".

3. Pretsedatelot Gligorov, sepak, treba da bide zadovolen od va{ington-skiot samit. Sede{e vedna{ do doma}inot, do pretsedatelot na SAD Bil Klin-ton. Se ~udevme dali mu na{le mesto do Klinton zatoa {to ne znaele pod koeime da ni ja vodat dràvata, pa mestoto e izbrano nadvor od abecedata, ilizatoa {to na Gligorov mu pravele ~est kako na najvozrasen u~esnik na samitot.

Nejse, Kiro i Bil sigurno si imale za {to da si prikaùvaat. Si imaattie ma{ki muabeti, i sigurno si razmenile iskustva. Edinstveno, moèbi impre~ela Medlin Olbrajt, koja sede{e zad niv, pa moèla da im go prislu{uvamuabetot.

Pretsedatelot Gligorov zgre{i {to ja isprati gospo|a Nada na {opingza da ne go vidi koga ja baknuva{e Medlin Olbrajt. Dosta be{e muabeti potelefon, dojde vreme da se prejde na delo. Koga se pojavi Medlinka, Kiro }epadne{e od noze.

30 april 1999

234

Arno ama, gospo|a Nada ja vide snimkata i re{i da mu se odmazdi na sop-rugot. Zatoa v~era se druè{e so Ri~ard Gir. Ne go biduva samo Gligorov zadru`ba so akteri. Gospo|a Nada napravi podobar izbor. Mora da se priznae,Ri~ard Gir e podobar izbor od Kate, a za Medlinka, pak, i~ muabet ne pravime.

Gligorov ne bi trebalo da se sre}ava so holivudskata yvezda. Zatoa {toRi~ard Gir e borec za pravata na Tibet. I vedna{ }e mu se nalutat Kinezite. Esega moète da zamislite {to }e se slu~e{e ako gospo|a Nada be{e odmazdoqu-biva, pa re{e{e, za inaet na Kina i na soprugot, da go poddrì Ri~ard Gir vonegovata borba za samostojnost na Tibet. Ete povtorno seriozno bra~no nesog-lasuvawe. Ovoj pat nema{e potreba da povikuva novinari. Dovolno }e be{esamo da im se javi na Cile i na Sa{o Dimitrov, i tie }e go priznaeja Tibet.Koga na sopstveniot soprug, gospo|a Nada }e mu ja ~epne{e Kina, }e go iznervi-ra{e do pla~ewe.

4. Nema potreba da se griìme deka na Milo{evi} }e mu teknelo da jabombardira Makedonija. Ako ni{to drugo, barem aerodromot Petrovec e bez-beden. Otkako JAT po~na da gi prefrluva svoite avioni sose ekipaì vo MAT,moème da bideme sigurni deka makedonskite aerodromi }e ni gi ~uvaat jugos-lovenski avioni. Ne e belki tolku lud da si gi bombardira svoite. Ba{ka, akogo ostavi MAT bez srpski piloti, koj drug }e mu leta za Libija, kaj Gadafi, dapregovara za nafta.

Milo{evi} prekrasno ja smislil celata operacija. So jugoslovenski vo-zovi, jugoslovenskata policija gi proteruva begalcite od Kosovo vo Makedoni-ja. Potoa jugoslovenskite piloti, so jugoslovenski avioni gi prevezuvaat be-galcite od Skopskiot aerodrom niz zemjite na Zapadna Evropa. A tro{ocite zavozdu{niot most se pokrivaat od humanitarnite pridonesi.

Zna~i, tie {to go bombardiraat Milo{evi} zatoa {to sozdava begalci,potoa mu pla}aat za da im gi odveze begalcite kaj niv. NATO i Zapadna Evropago zapo~naa periodot na obnova na jugoslovenskoto stopanstvo.

5. Dodeka NATO i EU mu pomagaat na jugoslovenskoto stopanstvo, make-donskoto stopanstvo e ostaveno samo na sebe. Zatoa ministerot @anko âdo sipodnese ostavka. Site vetuvale, a ni{to ne davale. Ne e vo pra{awe koalicija-ta, ne e vo pra{awe nikakov dogovor me|u VMRO-DPMNE, DA i LDP, ne se vopra{awe muabetite za Almako bankata. Rabotata e mnogu poseriozna. Napra-ven e me|unaroden zagovor protiv âdo. Toj ne e `rtva na najavenata rekons-trukcija na Vladata. âdo e `rtva na noviot svetski poredok.

235

HOLIVUDSKI SERIJAL

••••• Pola Gedini ‡ cela beqa

1. Xabe í e na VMRO-DPMNE {to se povikuva na istoriskiot kontinui-tet so legendarnata VMRO. Izgleda deka Vladata ne izvlekla nikakva istori-ska pouka. Dràvata pak ni e vo racete na istite {to ja raznebitija. Te{ko naskoga za na{iot spas se griàt Anglija, Francija i Rusija. Ako sakaa da nî spa-sat, }e ne spasea u{te vo vremeto na VMRO, a nema{e da nî podelat.

Sega se pomoderni vremiwa, pa na VMRO mu se dodade i DPMNE, a naistoriskite spasiteli ‡ Amerika. Sega treba u{te da ~ekame nekoe utro, koga}e se razbudime, pak da se vidime podeleni. Da se nadevame samo deka nema da nigo zemat barem Kru{evo. Belki edna Kru{evska Republika }e uspee da nî sobe-re. Ako onaa od 1903 traela celi 12 dena, ovoj pat }e izdrìme i 12 godini, akotreba, vo sopstvena dràva.

2. Pred tri dena, granicata kaj Blace be{e zatvorena. Otkako vo dràva-ta vlegoa nad 200 iljadi begalci, Vladata prezede re{itelen poteg. Re~e isto-risko "Ne!". Otkako prvo nî napravija re{eto.

3. Pretsedatelot Gligorov badijala se zakanuva{e deka }e predloì vo-veduvawe voena sostojba. Toa }e zna~e{e suspendirawe na Vladata. Me|unarod-niot faktor pravi zagovor so Gligorov. I bez proglasena voena sostojba, Vla-data e suspendirana. So dràvata vladee Visokiot komesarijat za begalci naON. I toa, kako {to moè da se zabeleì, prili~no neorganizirano.

Na primer, poleka ‡ poleka, glavna vo dràvata ni stanuva Pola Gedini.Pola e, a cela beqa napravi. Se odnesuva nebare e Dosta Dimovska ili RadmilaKiprijanova. Site gi kara, pa duri i demar{i dava. Kako {to trgnala, sigurno}e im gi zeme i kabinetite da gi napolni so begalci, koga ve}e ne uspea da imobezbedi teniski tereni i bazeni so ~ista voda.

]e se povle~at i ministerot za vnatre{ni raboti Pavle Trajanov i zame-nik-ministerot za nadvore{ni Boris Trajkovski. Samo u{te ne moàt da si gipodelat sektorite. Im se me{aat kompetenciite. Boris pu{ta zeleni svetla nasemaforite, a se znae, toa mu e rabota na Pavle. Ovoj, pak, ja drì granicataotvorena, a rampata spu{tena. Sî se ispome{alo. Dodeka ne im dojde NATO soonie grafitni bombi, pa toga{ ni semafori }e rabotat, ni rampata }e se spu{ta.

Ministerot za odbrana Nikola Kqusev }e se najde najlesno. Toj si e pro-fesor i }e si se vrati na nastava. Gledate kako go izbrka zamenik-ministerotza zdravstvo od ~as, zatoa {to kaùva{e nekoja druga lekcija. Samo takov pro-fesor moè da gi dotera na um i ova strancite {to ni ja vodat dràvata. Ako senaluti Kqusev, moè da ja primeni i pedago{kata metoda od vremeto koga tojbil u~enik. Koj ne vnimava na ~asot, pet pati so pra~ka po racete. Koj kaùva

8 maj 1999

236

pogre{ni lekcii ‡ deset pra~ki. Nema samo brkawe od ~as i "plukni ja masti-kata", za{to ne e od makedonsko proizvodstvo. Samo taka treba, strogo i pra-vi~no, pa }e vidat tie dali i vo idnina nema da kupuvaat makedonska hrana i }ese pravat va`ni deka nivnata hrana bila po NATO standardi. Vidi gi ti niv,takva ubava ~orba sme im svarile, a nej}at da ja jadat!

Ministerot za nadvore{ni raboti Aleksandar Dimitrov ne e vo zemjava.Podgotvuva teren za vlada vo egzil. Koga strancite }e gi prezemat site fun-kcii vo Makedonija, Vladata }e se preseli vo stranstvo. Tuka, i onaka, nikoj neja slu{a.

4. Site {to doa|aat da nî spasuvaat, apeliraat da bideme humani i da pri-mime u{te begalci. Zo{to apeliraat da bideme humani? Za da ne bideme kakoniv.

Kolku pohumana e Makedonija tolku tie poubavo }e si ìveat. Ako si giprimat kosovskite begalci doma, nema da imaat visoki dnevnici, nema da spijatpo skapi hoteli, nema da pijat evtino pivo i da pu{at evtini cigari. ]e mora daìveat od plata. A vaka, {to pove}e problemi za nas tolku poubav ìvot za niv.Eh, koga bi moèle da nî nateraat da bideme tolku humani, pa cela Makedonijada ja napravime eden golem kamp, sami da si ja uni{time dràvata, pa posle inie da se razbegame po sosednite zemji, pa tie da se potresuvaat kako }e ni podi-gaat {atori, kako }e nî vakciniraat, pa kako }e nî lekuvaat po NATO standar-di, kako }e ni obezbedat teniski tereni po kampovite. Toa e mnogu ma~na rabo-ta. Koj li }e misli kako da si obezbedat dnevnici, pa osiguruvawa, pa nadomes-toci za ìvot vo krizno podra~je... Evropskata komisija padna, me|u drugoto, iporadi skandal so proneveri vo humanitarnite fondovi, pa sega treba da im sedade popraven ispit. Antivoeni profiteri ‡ kolku saka{.

5. Sega gi imame "Stenkovec 1" i "Stenkovec 2". Kako {to trgnala rabo-tata, }e zavr{ime kako vo onie mamutskite holivudski serijali. Pa }e slu{amekako nekoj go posetil "Stenkovec 15", se otvorila detska gradinka vo "Brazda9", a pristignala nova medicinska oprema vo "Radu{a 17".

Vo holivudskata sapunska opera zaskita i Ri~ard Gir. Go primi sopruga-ta na pretsedatelot, gospo|a Nada Gligorova so drugarkite. Istiot den, na ve-~era vo "Sv. Pantelejmon" vo Nerezi go izvede i soprugata na premierot, gos-po|a Sneàna Georgievska so drugarkite. Gir se vide so site va`ni drugarki vodràvata, osven so rakometarkite. Treba{e da se sretne i so niv, da mu zaigra-at edno oro i da mu zapeat "Makedonsko devoj~e".

6. Kakvi se tie glupavi zabele{ki deka Tanzanija na donatorskata kon-ferencija dobila edna milijarda dolari, a Makedonija samo 100 milioni dola-ri.

Pa nie ne sme Afrika!

237

SUNSET BOULEVARD

••••• Vilijam Voker ve}e ja prizna golema Albanija

1. Vo Stenkovec, mestoto kade {to se smesteni {atorite na slu`bite zaimigracija na dràvite vo koi so vozdu{niot most se transportiraat del odKosovcite vo Makedonija, begalcite go narekuvaat "Avenija na ambasadite".Bidej}i me|u begalcite sî po~esto se pojavuvaat i poznati svetski artisti, ni{to~udno nekoja pra{liva ulica me|u {atorite, kade {to Ri~ard Gir, Roxer Mur,ili Vanesa Redgrejv pozirale zaedno so begalcite, vo nivna ~est da bide nare~e-na "Holivudski bulevar". Ili, "Avenija na yvezdite". Pa, koga nekoj zasluènartist i borec za ~ovekovi prava, }e dobie yvezda so svoeto ime ispi{ano napra{livata pateka, }e pristigne vo popularniot Stenkovec, toa da go proslavizaedno so siroma{kite lu|e.

Redno e vo Stenkovec da mu se dade dol`na po~it i na Slobodan Milo{e-vi}. Ne mora bulevar, ama barem edna pra{liva ulica bi moèla da go nosinegovoto ime. Da ne be{e toj, Albancite od Kosovo nema{e nikoga{ da gi vividat vo ìvo ni Ri~ard Gir ni Roxer Mur nitu, pak, Vanesa Redgrejv }e impee{e. Ne znam dali vo Kosovo imalo etni~ko ~istewe, deportirawe, ili ubi-stva, ama mora da se priznae deka nikoj dosega na Albancite od Kosovo ne im godobliìl svetot na yvezdite, kako {to toa mu uspea na Milo{evi}.

Slavniot Sunset boulevard od Holivud sega si go imame vo Stenkovec. Imetososema mu odgovara. Bulevar na zajdisonceto. Ne tolku zatoa {to po makedon-skiot bulevar {etaat yvezdite na zao|awe, kako {to e Roxer Mur. Tuku pove}eza{to, po sî izgleda, naskoro }e ni se stemni. Ni pa|a mrak pred o~i.

2. Na stenkove~kiot Bulevar na zajdisonceto se pojavija i mnogu dràv-nici. No od site niv, imeto na bulevarot najmnogu mu prilega{e na italijan-skiot pretsedatel Oskar Luixi Skalfaro. Koga pristigna vo Makedonija, ni-koj nema{e poim deka toj bil epten na zao|awe. Dva dena po posetata, Italijan-cite izbraa nov pretsedatel. Taka {to, izgleda deka Skalfaro do{ol tuka naprivatna pro{etka. A nie se ~udevme {to tolku zapnal da gi kritikuva NATOnapadite. ôvekot ne zboruval kako pretsedatel na Italija, tuku kako obi~engra|anin.

3. Vo Ministerstvoto za nadvore{ni raboti na Makedonija se podgotvu-val {trajk. Ako prodolèle vo dràvata da doa|aat samo ma{ki yvezdi od sve-tot na filmot, site vraboteni maì vo Ministerstvoto }e protestiraat pora-di diskriminacija vo odnos na kole{kite. Im bilo zdodevno. Kamo gi [eronStoun, Gvinet Paltrou, Uma Turman, Vinona Rajder, Pamela Anderson... [tosrce }e imaa. Neka dojdat malku da proleat solzi za begalcite i za ta`natasudbina na Makedonija. Tie }e pla~at, nie }e im se raduvame.

15 maj 1999

238

Makedonskata diplomatija mora da go prifati ovoj predizvik za{to sezakanuva opasna destabilizacija na dràvata vo smisla na debalans me|u ma{-kite i ènskite interesi.

Prvo, mora da se priznae Kalifornija kako nezavisna dràva. Za toa ima-me i istoriski i biolo{ki pretpostavki. Kaj nas se odgleduva kaliforniskapastrmka. Ako moème so Tajvan da se dogovorime da im odgleduvame sviwi,belki nema da bide te{ko na Kalifornijcite da im izvezuvame pastrmki. Si-gurno nema da gi mrestat vo vodite na Pacifikot, pak od nas pomo{ }e baraat.

Potoa, ministerot za nadvore{ni raboti Aleksandar Dimitrov }e go po-vika kaliforniskiot ambasador vo svojot kabinet i }e mu vra~i ostar demar{.Ili pra}ajte ja [eron Stoun vo Stenkovec, ili pastrmkite }e vi gi prekrsti-me!

4. Da se nadevame deka koga }e ni dojdat ubavite holivudski starleti, mi-nisterot Pavle Trajanov nema da pravi problemi da im dade dozvola da {etaatpo kampovite. Ako nema doverba, neka pobara pomo{ od Armijata. Pak ministe-rot Kqusev }e mora da se `rtvuva za tatkovinata i da im bide vo pridru`ba.Moè vo "kampoveto", samo vo toples!

Na policijata í pre~elo {to razni stranci {etale me|u begalcite, pra-vele spisoci, regrutirale borci na OVK, {vercuvale lu|e. Mnogu im bil neja-sen {efot na Verifikatorskata misija na OBSE za Kosovo Vilijam Voker. Zanego duri ni policijata ni{to ne znae.

MVR moè mirno da spie. So Voker nema nedorazbirawe. Toj si ima misi-ja za Kosovo i nema ni{to so Makedonija. A toa {to e vo Skopje, si ima svojalogika. Neli albanskite akademici tvrdat deka Skopje e glaven grad na istori-sko Kosovo. Zna~i, Voker so misijata za Kosovo e na vistinskoto mesto. Tojve}e gi utvrdi granicite na golema Albanija.

5. Francuskata vlada, pri izbiraweto na begalci koi }e gi primi vo svo-jata dràva, vodi smetka tie da znaele francuski jazik. Ne saka da pravi dvojnitro{oci. Ako gi primi bez znaewe na oficijalniot jazik na dràvata, }e trebada im obezbeduva preveduva~i, da im otvora radio i televiziski programi naalbanski jazik, da gi {koluva na maj~in jazik, da im pe~ati vesnici, knigi...Kako {to se demokrati, na kraj }e mora da im otvorat i univerzitet.

6. Hilari dojde. Qub~o go pokani i Klinton. U{te Monika da dojde...

239

@IVOT PESNA

••••• "Bobi" {eta Albanci po ulica

1. Po rekonstrukcijata na Vladata, premierot Qub~o Georgievski trebada napravi i rekonstrukcija vo najtesniot kabinet. Prva treba da bide smenetasovetni~kata Mina.

Georgievski najavi deka vojnata }e zavr{i za edna nedela. Ne kaà samovo kolku ~asot. Tolku be{e ubedliv vo toa {to go zboruva{e, taka {to po-mislivme deka ima nekoj mnogu siguren izvor. Mu {epnala gleda~kata Mina.Bidej}i Mina pogre{ila vo prognozite, mo`no e naskoro da bide rekonstrui-rana.

Ako NATO prodolì so napadite, }e izleze mnogu neseriozen pred make-donskite vlasti. Ne moè tukutaka, premierot da kaè vojnata }e prestane, ataa ne prestanuva. Sre}a {to Qub~o vo Vladata si go ima i Aleksandar Dimit-rov. Toj ima razbirawe za NATO, pa mu dade fora u{te edna nedela. [efot nadiplomatijata e popustliv, pa re~e deka vojnata }e zavr{i za dve nedeli. Paovie od NATO si rekoa: "E, {tom Sa{o ni dozvoli, imame u{te vreme za bom-bardirawe!" Zatoa denovive gi zasilija bombardirawata.

Ne znaeme dali premierot i ministerot za nadvore{ni raboti imaat istizvor na informirawe vo pogled na prognozite. Za{to, razlikata e evidentna.Ostanuva u{te edna nedela da vidime dali sovetni~kata na Dimitrov e popre-cizna od sovetni~kata na Georgievski. Mina na Georgievski proma{i. ]e vidi-me dali }e pogodi Minata na Dimitrov?

2. Mina mu treba i na ministerot za odbrana Nikola Kqusev. Ne od oniekakvi {to gi prodavaat "volcite", tuku vistinska Mina, kako zamena na nekoioficeri na ARM koi ne znaat {to ni pa|a od neboto.

Pretstavnikot na Ministerstvoto za odbrana re~e deka kaj nego ne znaatkakvi se tie padobranci, razni delovi od voena oprema, bespilotni avioni idrugi ~uda {to pa|aat od neboto vo Makedonija. Duri re~e deka ne znae ni koj enadleèn da odgovori na tie pra{awa.

Krajno neprofesionalno e da se pra{uva oficer na ARM za nebeski pra-{awa. I kakva e taa glupost, Ministerstvoto za odbrana da se griì za raznipa|awa. Neka se pra{a vo Hidrometeorolo{kiot zavod. Tie znaat {to ni pa|anad glavite. Moèbi ne gi biduva mnogu za prognozirawe, pa ne moàt odnapredda predvidat dali }e pane zaskitana raketa, del od voena oprema, avion, ili~ovek, ama otposle postojano pogoduvaat kade vrnelo do`d, a kade sneg.

Velat: "Gospod znae od kade pa|aat". Nebare vo vojnata ima vme{ano prs-ti Gospod, a ne NATO. Ako e taka, zo{to toga{ na vladinite pres konferen-cii ne prisustvuva i pretstavnik na Mitropolijata.

22 maj 1999

240

3. Pratenicite se preselija vo renoviranata sobraniska sala. Foteljiteim gi napravile po urnek na germanskiot Bundestag. Demek ‡ evropski. So ev-ropski kompjuterski sistem za glasawe.

Arno ama, kako {to evropskite standardi ne vireat na ovaa po~va taka ikompjuterskiot sistem otkaà u{te na prvoto glasawe. Se ma~ea prateniciteso nekoi karti~ki, pritiskaa kop~iwa, Savo im mere{e sekundi, ama ‡ xabe. Nakraj, pratenicite se vratija na stariot isproban na~in na glasawe. So digawerace. Pratenicite dignaa race od tehnikata.

4. Sre}a {to minatogodi{niot pretstavnik na evroviziskiot festivalne uspea da ja kandidira Makedonija za u~estvo i na godina{niot festival.Inaku, }e ja ispla{evme Evropa. Koga }e im se pojave{e Gi{ so vre}ite, }e sire~ea: "Ovie od kaj se, ne e ni ~udo {to gi maltretiraat begalcite, tuku da nîpo~nat i da gi jadat!"

Soprugata na premierot Sneàna, vo pauzata pred glasaweto, na pra{a-weto koj }e pobedi, odgovori: "Pa, se razbira ‡ Gi{!" I navistina se razbira.Jordan Danailovski, ~len na ìrito, avtor na scenarioto i eden od pomo{nici-te direktori vo Makedonskata televizija. Pero Kamikaza, direktor na festi-valot i eden od pomo{nicite direktori na Makedonskata televizija. Gi{, do-bitnik na Gran prito na festivalot i urednik vo Makedonskata televizija.Organizator na festivalot ‡ Makedonska radio-televizija.

Taka bilo sekoga{, pa neka prodolì i natamu. Sami si organizirame,sami si pobeduvame. Zo{to da im davame na drugi, koga sega nie sme na vlast.Neka si ostanat nagradite doma. Do lani nagradite gi dele{e SDSM, otsega }egi deli VMRO-DPMNE. Lani Koprov, ovaa godina Gi{. Va`no e da se pee. Za-toa {to ovoj narod saka festivali. Koj i da dojde na vlast, ìvotot ni e pesna.

Mnogu ubavo e {to i vo sovremenata muzika i na festivali koi pretendi-raat da nî pretstavat vo Evropa se neguva imix koj ni go istaknuva nacionalni-ot identitet. Ama, belki vo Makedonija imalo ne{to povredno od mantii so-{ieni od vre}i. Imalo li nekakov gradski ìvot, ili site sme bile ov~ari?

Ako ve}e VMRO-DPMNE gi prezede i festivalite od komunistite, ne }ebe{e lo{o barem peja~ite da im se ugledaa na slavnite li~nosti od makedon-skata istorija. Gi gledame po slikite Goce, Jane..., nakonteni, sredeni, gradskioble~eni. A ‡ revolucioneri. Komunistite bea poznati po toa {to go uni{ti-le gradskiot ìvot vo Makedonija. Zo{to toga{ i ovie ja sledat nivnata tradi-cija?

5. "Amnesti interne{nl", ja kritikuva makedonskata Vlada deka ne pos-tapuvala pravilno kon begalcite od Kosovo. Tie se pla{ele od na{ite policaj-ci. Zo{to, ako na{ite policajci se tolku stra{ni, toga{ begale od dobritepolicajci na Milo{evi}.

Najdobar na~in begalcite da ne se pla{at od na{ite policajci e tie da sezemat vo Velika Britanija. Bidej}i vo centralata na "Amnesti interne{nl"

241

vo London sedat humani lu|e, koi od kancelarija pi{uvaat izve{tai za yvers-tvata na makedonskata policija, tie nema da imaat ni{to protiv site begalcida si gi zemat vo Britanija. Em nema da se pla{at od makedonskata policija em}e imaat podobar tretman.

Taka poznatite angliski "bobi" policajci }e {etaat Albanci po ulici-te na London. Tamo{nite policajci se mnogu fini, taka {to sigurno nema da imdozvolat na begalcite sami da {etaat po gradovite. Kaj nas, siroti, aj {to seupla{eni, tuku moraat i sami da {etaat po ulici.

ZABOLEKARSKA ̂ EKALNICA

••••• Nema da glasame za Ta~i, }e glasame za Rugova

1. Makedonija stanuva isklu~itelno zdodevna zemja za ìveewe. Stenko-vec stana povaèn centar od Skopje. @ivotot na begalcite e povaèn od ìvo-tot na gra|anite na Makedonija. Namesto da gi broime denovite do plata, niebroime kolku begalci vlegle na Blace. Najporazitelno e {to tragedijata im seslu~uva na nekoi drugi, a nie si stradame.

Zatoa, ne znam {to ~ekaat partiite koga u{te ne se izjasnuvaat so pret-sedatelskite kandidati za esenskite izbori. Dajte izbori! Koga ima izbori,nie najubavo ìveeme. ]e dojdat iljadnici kompjuteri, }e po~nat da se gradatsocijalnite stanovi, }e pote~e voda od stotici presu{eni ~e{mi i mnogu as-falt po selata }e se potro{i, koko{kite }e nesat jajca so dve òl~ki, Tajvanci}e doletuvaat na Skopskiot aerodrom so kufer~iwa polni so dolari, Evropej-cite }e ni vikaat: "U{te ovie izbori da gi isterate demokratski, i vedna{ }eve primime na pregovori", NATO }e nî zamoli da ugostime u{te 50-ina iljadivojnici za da se pribliìme kon nivnite standardi, "Makpetrol" nema da uce-nuva so cenata ne benzinot, za{to na avtobusot i na razni "audija" i "mercede-si" }e im treba gorivo za {etawe po predizborni mitinzi, a vestite na televi-zija nema da po~nuvaat so zapis od granicata kon Srbija i inserti od aerodro-mot "Skopje", tuku so plukanici na pretsedatelskite kandidati.

Dajte izbori, dajte zabava, dajte malku nade`! Vnesete toplina i svetli-na vo na{iot dom.

2. Ne se samo izborite toa {to go ~ekame. Nie se naviknavme da ~ekame.êkame begalci od sever, vojnici na NATO od jug. êkame humanitarni turistivo kampovite. êkame pomo{. êkame krediti i donacii. êkame kopnena ofan-ziva na NATO. êkame vojna. êkame vizi. êkame da nî primat vo Evropskataunija...

29 maj 1999

242

@iveeme kako da sme vo nekoja ~ekalnica. I toa ne ~ekalnica na èlez-ni~ka stanica ili na aerodrom, od kade {to postoi nade` da se izbega. Pove}eli~i deka sme staveni vo ~ekalnica pred nekoja lekarska ordinacija.

3. Sekojdnevieto najmnogu odgovara na ~ekawe pred stomatolo{ka ordi-nacija. Razgovorite {to sekojdnevno se vodat i na rabota, i vo kafeana, i doma,se kako pred da se sedne na zabolekarskata stolica, bez razlika {to temata eNATO, vojnata vo sosedstvoto i begalcite kaj nas.

Site trpelivo go ~ekaat krajot. Toa e isto kako koga site {to sedat vo~ekalnicata ~ekaat da mu ja vidat facata na pacientot {to }e izleze niz vrata-ta. Za da moàt po izrazot na likot da ocenat dali }e gi boli.

I muabetite okolu NATO, Klinton, Milo{evi} i begalcite se odvivaatkako muabeti na pacienti {to ~ekaat da gi primi stomatolog. Zamislete kakose odnesuvaat vo ista ~ekalnica pesimisti koi imaat ista bolka, ama nekoi sepesimisti i pani~ari, nekoi racionalno se soo~uvaat so toa {to gi sna{lo, anekoi se mrtvi ispla{eni, ama se obiduvaat so optimizam i so humor da zabora-vat na intervencijata {to gi ~eka.

Tie {to po priroda se dramati~ari i pesimisti raskaùvaat prikazni zanekoj pacient {to umrel za vreme na lekarskata intervencija. Tie {to se pla-{at, ama sakaat samite da se ute{at deka ne e stra{no, velat deka sigurno leka-rot znae {to pravi, a ba{ka do sega mu se slu~ile mnogu malku gre{ki, pa belkinema tie da bidat so takva sre}a. Onie posmirenite velat deka mora da boli,ama od sudbinata nema begawe. Se pla{at samo kolku vreme }e trae. Im e stravda ne trae predolgo, za{to dejstvoto na anestetikot oslabuva, pa {to podolgotrae, posilno i boli. Hrabrite velat: "More neka trae, ako treba i site zabineka gi izvadi, ama barem koga }e zavr{i, da znam deka nema pove}e da me boli".

Ne e ~udo {to ìvotot ni li~i na lekarska ~ekalnica. Vaka ili taka,site po malku stanavme nezdravi.

4. Re{enie za site na{i bolki e Tajvan. [teta {to Cile, paralelno soidejata za vrabotuvawe na 10 iljadi socijalni slu~ai vo Tajvan, ne ja razrabotili idejata za re{avawe na problemot so begalcite. Zo{to samo 10 iljadi. Zo{toda ne im ovozmoìme na begalcite tuka ubavo da si ìveat, a nie site da sepreselime vo Tajvan. I onaka naskoro site }e gi ispolnime uslovite. ]e stane-me socijalni slu~ai.

Kolku ìteli ima{e vo Kosovo, pribli`no tolku ima i vo Makedonija.Ako moè{e celo Kosovo da se razbega, zna~i moè da se razbega i cela Make-donija. Nema smisla. Zo{to tie da moàt da izbegaat, a nie da ne moème. Itaka sme ve}e zabegani.

Mesto Cile da se dogovara samo za 10 iljadi neka se dogovori za 2 milio-na. Taka }e dademe pridones za re{avawe na begalskata kriza. Bidej}i cel svete zagrièn za Kosovcite, tie nim pobrzo }e im pomognat da ni organiziraatvozdu{en most za Tajvan. Pretsedatelot Gligorov po pat }e go ostavime vo Pe-

243

king, a vo Tajpej }e go izbirame Cile. Toj }e ja prodolì tradicijata. I tamu }edrì govori na sobiri, organizirani od deca begalci.

Sepak, nema da zaboravime na korenite. Pred da ja napu{time Makedoni-ja, na begalcite }e im napravime mala beqa. ]e doneseme zakon, spored koj iiselenicite }e imaat pravo na glas, pa koga }e go izbiraat Ha{im Ta~i za pret-sedatel na Makedonija, nie od Tajvan, za inaet, }e glasame za Ibrahim Rugova.

DO@DLIVA MAGLA

••••• Savo Klimovski ‡ upravnik na kampovite

1. Pretsedatelot na dràvata Kiro Gligorov patuva za Germanija. Pre-mierot Qub~o Georgievski ne se ni vra}a ‡ od Amerika zaminuva za Tajvan. ]egi nema ni liderite na koalicionite partii, Vasil Tupurkovski i Arben Xa-feri. Ba{ka, vo pridru`ba na pretsedatelot i premierot, }e patuvaat i nekol-ku ministri.

Koga ~ovek potrezveno }e razmisli, moèbi i ne ni trebaat doma. I ona-ka celiot ìvot vo dràvata se svede na ìvot vo kampovite. Bidej}i rakovods-tvoto ne go izbiravme za kamperi, izleguva deka za niv nema rabota. Pa zatoa imoàt da zaminat.

Za sekoj slu~aj, Savo Klimovski se vra}a od Bugarija. So Savo }e imamegolema sigurnost. Toj }e ni ja vodi dràvata. A, bidej}i dràvata ni se sostoiod kampovi, Klimovski }e ima zada~a da se griì za niv. Savo }e bide upravnikna kampovite.

2. Pokraj kampovite, vo Makedonija sî u{te ne do~ekavme da niknat koko-{arnici. Iako, spored odnesuvaweto, potsetuvame na ~esni koko{ki. Go znaetevicot za dvete koko{ki {to begale pred petelot, koga ednata prestanala datr~a, a drugata rekla: "Jas }e istr~am u{te eden krug, za da ne pomisli deka sumlesna koko{ka".

Gledate li {to mu pravime na NATO? Tie velat }e vi ispratime u{tevojnici, a nie im barame pisma. Pa ne{to se femkame, pa trepkame, pa boèmrazmisluvame. Duri i im odgovarame na pismata. I na kraj se soglasuvame nanivnoto barawe. Iako tie u{te prv pat koga spomenaa, znaeja deka }e mora da imdademe sî {to baraat.

Toa zna~i deka Makedonija so NATO se odnesuva kako nevina koko{kapred petel. Tie odnapred znaat deka }e im dademe, ama nî ~ekaat da istr~ameu{te eden krug. Mnogu se fini. Ni dozvoluvaat barem da se zanesuvame deka nesme lesna koko{ka.

5 juni 1999

244

3. Vasil Tupurkovski sigurno }e se kandidira za pretsedatel. Najdobardokaz za toa e {to Agencijata za obnova i razvoj organizira{e nekakva prezen-tacija na japonska tehnika za pretvorawe na maglata vo do`d.

Minatata godina Cile ostavi mnogu magla zad sebe. Se pribliùvaat iz-bori, pa mo`no e da ima u{te mnogu magla. Zatoa Cile bara sistem za razbiva-we na maglata. Dosega{nata makedonska tehnologija ne dava rezultati. Moè-bi japonskata }e bide posofisticirana. Dosega funkcionira{e sistemot "ve-ter i magla". Bidej}i Japoncite }e nî nau~at kako od maglata da pravime do`d,otsega }e profunkcionira sistemot "veter i do`d".

Zna~i, pove}e nema da ima magla. Odnosno, kolku pogolema magla }e tre-ba da se rasturi tolku pove}e do`dovi }e imame. So japonskata tehnologija,primeneta na makedonskite istoriski tradicii maglata }e se razbiva so veteri do`d. Za da se razbie gusta magla, }e treba da imame porojni do`dovi i silenveter.

Zna~i, od Cile }e ni zavisi kakvo }e ni bide vremeto. Ako pretera, nîo~ekuva luwa. A luwata nosi potop.

4. Na Makedonskata televizija odi eden ciklus emisii pod naslov "Nos-talgija". Gleda~ite se potsetuvaat na stari emisii od razni ànrovi, od muzi-ka, do dokumentarci.

Zo{to izvestuvaweto od kongresot na VMRO-DPMNE ne be{e stavenovo ciklusot "Nostalgija"? Ba{ ubavo }e se vklope{e vo programskata {ema,bidej}i mnogu potsetuva{e na kongresite na SKM i SKJ.

Se vide deka kaj lu|eto prorabotela nostalgijata po kongresite na SKM,ama, sepak, mnogu raboti ne bea isti kako toga{. Na primer, zo{to u{te pred dase odrì kongresot na vladeja~kata partija, kongresnite dokumenti ne bea raz-raboteni po osnovnite organizacii na VMRO-DPMNE. Kade bea reporteritena MTV da napravat anketi me|u rabotniot narod, da im kaàt lu|eto kakvispektakularni rezultati se o~ekuvaat od kongresot. Kade se prikaznite za naj-stariot i najmladiot delegat. Zar taka se sfa}a profesijata novinar kako op-{testveno-politi~ki rabotnik? Zo{to nema{e portreti na delegatite, koj nakolku kongresi u~estvuval, kade bea storiite za tatko i sin, brat i sestra i zasli~ni rodnini {to do{le zaedni~ki na kongresot.

Zatoa, odgovorniot urednik na Informativnata programa Bane Dimovskitreba da se zeme na partiska odgovornost. Go fatila nostalgija, ama ne si ja sfa-til seriozno istoriskata odgovornost. Koga ve}e sakal sî da bide isto kako odvremeto na komunisti~kite kongresi {to se odbeleùvaa kako praznik, moè{eda si ja zavr{i rabotata dokraj. Barem nemu mu e lesno. Rabotel na takvi kongre-si, a i ima dokumentarci od toa vreme. Moèl da gi pogleda i avtenti~no da nîvrati vo minatoto. Vaka, xabe narodot zboruva deka ne bile profesionalci.

5. Integriraweto se Evropa ni odi mnogu dobro. Kolku pove}e se falimedeka sme poblisku do Evropa tolku pove}e zemji ni voveduvaat vizi. Eve, sega i

245

Slovenija voveduva vizi za makedonski paso{i, {to zna~i deka sme na dobarpat. Vrvot }e go dostigneme koga i za Bugarija i Albanija }e morame da ~ekamevo red za viza.

Izolacijata {to svetot ja pravi kon Makedonija ne e kompletno uspe{na.Sepak, odvreme-navreme, po nekoj uspeva da izleze od zemjata. Zatoa, tie trebada smislat u{te porigorozni merki. Eve, nî napolnija so begalci. Ni velat dasi gi ~uvame begalcite doma i preku letoto. Taka polesno }e fatat bolesti.Ako pripuka sonce, kako {to znae da puka vo Makedonija, vo kampovite }e sejavat i zarazni bolesti. Taka, tie istite {to nî ubeduvaat da gi ~uvame begal-cite poblisku do Kosovo, }e imaat pri~ina da ni vovedat i zdravstven karan-tin. Zo{to bi se zanimavale so birokratski proceduri? Neka nî odbeleàtsite kako zarazni i neka nî stavat vo totalen karantin.

6. Dali sega koga Milo{evi} potpi{a kapitulacija pred NATO, istite{to peeja po mostovite i plo{tadite, }e prodolàt da peat vo slava na "pobe-data" i "mirotvorstvoto" na golemiot vo`d. Ili, }e peat na rabotnite akcii{to }e gi organiziraat za obnova na zemjata koja, ako Milo{evi} se sveste{eporano, i ne mora{e da bide razurnata. Ili, }e peat, povtorno za inaet na Za-pad, koj prvo go proglasi Milo{evi} za voen zlostornik, a sega }e pregovara sonego.

••••• Posledniot kineski car, Buda i Konfu~ij }e formiraat vlada vo egzil

1. Zo{to Vladata saka da nî sporeduva so Tajvan, pa ni veli deka ako Taj-van e ~udo vo Azija, Makedonija }e stane ~udo vo Evropa. Pa nie i onaka smeve}e ~udo od dràva. Eve, cela nedela pretsedatelot Gligorov ni be{e vo Ger-manija, premierot Georgievski, zaedno so partnerite Tupurkovski i Xaferi,vo Tajvan, a zemjata uspe{no si funkcionira{e. Duri, i bez niv Kumanovo sta-na poznato vo svetot, pa sega }e si konkurira so Blace. Zo{to nie bez potrebada se griìme za Makedonija, koga NATO e podobro platen za toa.

Koga ve}e sî se slu~uva bez na{e vlijanie, zo{to voop{to rakovodstvotoda se vra}a doma. Gligorov moè da se razbere. Ima zakaàno so Olbrajt. AmaQub~o, Cile i Arben moèvme komotno da gi ostavime vo Tajvan. Tuka im epoubavo. So niv ima i dovolno stopanstvenici, pa moàt da formiraat vlada vo

12 juni 1999

246

egzil. Sigurno pouspe{no funkcioniraat vo Tajpej otkolku vo Skopje. TukaTajvancite gi smestija vo ist hotel, pa moraa sekojdnevno da bidat zaedno. A ime|usebnoto ozboruvawe im be{e ote`nato, za{to ne bea sigurni koj od delega-cijata na ~ija strana e.

Penov ne mora da go povikuvaat. Tajpej e sreden i nema potreba daorganizira akcii za ~ist glaven grad. Savo }e im ja vodi politikata, Dos-ta }e razmestuva kadri, Kqusev }e vodi smetka dali prvi vlegle amerikan-skite marinci od Grcija ili "apa~ite" od Albanija... Ako ostane podolgovo stranstvo, premierot }e se iznenadi koga }e se vrati doma. Qub~o vozemjata na ~udata.

2. Tajvancite im pravat neverojatno golema ~est, taka {to trojkata moèdobro da se vklopi i da ja ostavime vo Tajvan. Cile im li~i na Buda. Vo Makedo-nija retko koj mu veruva za milionite dolari i iljadnicite vrabotuvawa, a ta-mu, ako e Buda, sakale ili ne, mora da veruvaat vo nego. Xaferi i vo Tajpejmudro mol~i, taka {to kaj Kinezite moè da pomine kako Konfu~ij. A Qub~o}e go prifatat kako posledniot kineski car, za{to site sakaat da se slikaat sonego. Duri i g-|a Sneàna nema ni{to protiv da ostane. Koja ne bi sakala, kogaima tretman na kineska carica.

3. Za da ne rizikuvaat premnogu so proektot "Makedonija", Tajvancite nebi trebalo mnogu da go slu{aat Tupurkovski, koj re{il da im isprati 10.000rabotnici od kaj nas, da rabotat tamu. ]e gi rasipeme lu|eto. [to ubavo sirabotat sekoja vtora sabota, no bidej}i im e zdodevno doma, }e odat na rabotasekoja sabota. Ne baraat odmor. Imaat osum dena praznici, ama dosta im se tri-te dena za kineska Nova godina. I zamislete koga }e im se pojavat na{ite nev-raboteni {to baraat rabota. Kamo 1 Maj i vtoromajski izlet, kamo spojuvawe zaIlinden ‡ cela nedela, kamo mini-odmor od 10 dena za Nova godina i Boìk, pacel mesec godi{en odmor, malku na niva, malku vo Ohrid, pa @ivko Tolevski sopravata za rabotnicite...

Zatoa, najdobro e, ako mu go mislime dobroto na Tajvan, nikogo da ne is-pra}ame tamu. A tie, ako ni se vistinski prijateli, kako {to se pretstavuvaat,neka ni ispratat edno 200-300 iljadi Kinezi. Pa tie neka ni napravat fabriki,neka ni poseat oriz, neka ni gi spakuvaat piperkite i domatite, neka ni gojatsviwi i neka ni go prodavaat jagne{koto meso.

A nie }e im ja drìme vratata otvorena. Za{to velat deka Makedonija }eim bila vrata kon Evropa. Toa {to ve}e imaat trgovski pretstavni{tva vo Avs-trija, Francija, Germanija, Polska, Ungarija, Italija, Holandija, Portugali-ja, Rusija, [panija, [vedska, Velika Britanija i vo Turcija, ne zna~i deka Ma-kedonija ne im e potrebna. Tie se ve}e vlezeni vo Evropa i tamu pravat pari.Nie ne treba ni{to da rabotime. Samo da ja ni{ame vratata. Belki toa }e gonau~ime za da zememe plata.

247

4. Dodeka go pi{uvam ova, me jade janya deka ne{to se iskompliciralo soposetata. Da ne sme ja zeznale rabotava so doma}inite? Pominaa ve}e tri ~asa,a delegacijata ne dobila nov podarok.

5. Sî ne{to mi e strav deka, sepak, }e gi zezneme Tajvancite. Ete, vo ~et-vrtokot, pred Pretsedatelskata palata protestira{e opozicijata, poradi 300milioni {to Vladata }e gi dade za Balkanot. Qub~o ne se potrese mnogu, za{todemonstraciite bea sme{ni vo odnos na legendarnite VMRO-vski osvojuvawana Sobranieto pred nekolku godini. Plus toa, sigurno im gi be{e namestilTito Petkovski. Negovoto pojavuvawe na televizija vo Skopje so kritika doVladata {to vo te{ki vremiwa {eta niz Tajvan, gi pottikna simpatizerite naSDSM vo Tajpej da se pobunat protiv vetuvaweto pari {to treba da stignat voMakedonija.

SDSM bea ‡ garant! Na glavite imaa vrzano òlti marami.6. Ima u{te edna rabota {to ni e zaedni~ka so Kinezite od Tajvan. Vo

Tajpej, za inaet na Malezija, se gradi zgrada visoka 106 kata. Za da ne se falatsosedite deka nivnata 104-katnica vo Kuala Lumpur e najvisoka.

7. Duri i vo Tajvan ja dadoa najavata na srpskata televizija, koga spiker-kata pro~ita deka pobedila politikata na Milo{evi}. U{te kolku vakvi pobe-di }e mu trebaat na srpskiot narod da go sobori Milo{evi} od vlast, ili inatamu }e prodolàt so nego vo novi i novi pobedi.

'BATI ZAPADOT

••••• @imi A{im, na Qub~o nikoj ne mu rekol da go primi Ha{im

1. Definitivno se potvrduva deka Makedonija e prozapadno orientiranazemja. Kon Albanija. Duri i me|unarodnata zaednica í dava legitimitet na na-{ata opredelba. Site {to se za grevota vo regionot gi vika Zapaden Balkan. Ej,kolku toa gordo zvu~i. Nie na Bugarite sme im Zapad. Nam Albanija ni e Zapad.Site sme Zapad.

Sega }e í pomogneme i na Crna Gora da stane Zapad. Pandeli Majko iQub~o Georgievski }e go poddrèle Milo \ukanovi} da se oslobodi od Milo-{evi}. Te{ko na \ukanovi}! Ako saka da se zafrkava, neka se potpre na niv. Aako e poseriozen, neka si pobara navreme posaglam sponzori.

Posle }e pravime zapadna konfederacija. Granicite }e se demokratizi-raat. I Makedonija, kone~no, }e ima more. Saka{ Dra~, saka{ Bar. Burgas iVarna gi isprobavme, Solun e na{, Tajpej }e raboti za nas. ]e si imame najmno-gu pristani{ta vo svetot.

19 juni 1999

248

Posle }e se dogovorime so administracijata na Ha{im Ta~i, kako {toveli premierot, pa i Kosovo }e go vklu~ime vo konfederacijata. Sî odbranodru{tvo na Zapadniot Balkan. 'Bati Zapadot.

2. Doa|a vreme na makedonskata prolet. Se se}avate na legendarniot pra-tenik na VMRO-DPMNE od prviot sostav na parlamentot Mitko Atanasovski.Toj vele{e deka i poslednoto vrap~e {to }e ostane, }e pee: "VMRO, Makedoni-ja!". Arno ama, edno vrap~e ne ja pravi proletta. Vo novata makedonska prolet,u{te edno vrap~e }e pee: "NATO, U^K!"

3. Vo Kumanovo se smirija NATO i Srbite. Vo Tetovo }e se smiruvaatHa{im Ta~i i Ibrahim Rugova. Klinton vo Skopje }e gi spojuva Albancite iBugarite. Bre, klu~na zemja na Zapadniot Balkan.

Na Qub~o samoinicijativno mu teknalo da go prima Ha{im Ta~i i dadava zaedni~ka izjava za novinarite. Nikoj ne mu se javil da mu kaè. @imi(H)a{im!

4. [to ti e sudbina. Site nie gi smiruvame, samo nas nema koj da nî smiri.Kolku pove}e svetot gi smiruva vo Makedonija tolku pove}e Makedoncite sekaraat. Velat deka Qub~o gi pravi istite gre{ki {to gi prave{e vladata naBranko. Za da nî ostane pokuso i Branko }e gi pravi istite gre{ki {to giprave{e opozicijata na Qub~o.

Siroma{kiot Milo{evi}. Sî pove}e narod saka da go smeni, pa nekoj mo-ra da mu dade poddr{ka. Zatoa SDSM na plo{tadot Makedonija }e organiziramiting za Makedonija. Bidej}i Branko ne moè da smeta na juri{nici od tipotna crvenite baretki i falangata na Aleksandar Makedonski, za da napravi po-golema drama, tuka se nezadovolnicite od NATO i begalcite, qubitelite nakomunisti~ka Kina i albanofobite. Namesto crveni baretki, ne }e e ~udno dase pojavat {ajka~i, staroto jugoslovensko zname so crvenata petokraka, vrzani-te makedonski i srpski znamiwa, pa i po nekoja slika na Milo{evi}, so druì-nata na Dragi{a Mileti} i parola "ne damo Kosovo!"

Dosta pravevme anti-NATO mitinzi vo Makedonija za spas na Srbija.Vreme e ve}e da ja povikame Srbija za spas na Makedonija.

5. Za potpretsedatelot na Sobranieto Tomislav Stojanovski, prateni~-kata Radmila [e}erinska e \or|i Spasov. Taka veli sobraniskata tehnika. Rad-mila, kako asistent na Elektrotehni~kiot fakultet, moè na Stojanovski damu odrì ~asovi kako da se snao|a so kompjuterot. Ama, Stojanovski ne se dava.Ne daj boè da í padne{ na [e}erinska na ispit.

Siroma{kiot, polovina ~as se zakanuva{e deka }e go isklu~i mikrofo-not, ama ne znae{e kade da pritisne. Lesno mu be{e na vremeto na Stojan An-dov. ]e im re~e{e: "Aj oj si na mesto" i }e pritisne{e edno kop~e (tolku ima-{e), a ako pratenikot i natamu be{e uporen, }e proglase{e pauza.

I sega {to da pravi Stojanovski so [e}erinska koga taa ne saka da priznaedeka e \or|i Spasov. Ne deka i Spasov ne znae da otvori usta kako nea, ama taa go {ie.

249

Ne vredi ni da go ispra}aat Stojanovski vo Tajvan na tehni~ka obuka. Nedeka e malku prestar za u~ewe, tuku }e bide proma{ena investicija. Za{to,koga stanuva zbor za Radmila, ne vredi ni da znae da go potrefi kop~eto zaisklu~uvawe. Ne mikrofonot, tuku i strujata da ja isklu~at, [e}erinska nemoè nikoj da ja zapre vo zboruvaweto.

6. Ministerot za nadvore{ni raboti Aleksandar Dimitrov, upati pismodo ministerot za nadvore{ni raboti na Germanija Jo{ka Fi{er, po povod iz-ve{tajot na Evropskata komisija za podobnosta na Makedonija za po~nuvawepregovori za sklu~uvawe spogodba za stabilnost i asocijacija.

Da proverime vo po{ta, slu~ajno, po gre{ka, da ne stignalo pismo-to namesto vo Germanija, vo Tajvan.

7. Milo{evi} ja obnovuva zemjata so paroli: "Gradime novi mostovi zanoviot vek!" Blaze si im. Mostovite im bea stari, pa NATO im gi urna. Imaadupki vo asfaltot.

MAR[ALOV PLAN

••••• Bil Klinton i si oti{ol

1. Be{e Klinton i si zamina. Kako na zemja pogodena od vojna, ni ostavihrana za 12 milioni dolari. Nie ne znaeme {to da pravime so na{ata hrana, amaovaa amerikanskata e del od noviot Mar{alov plan za obnova na regionot. Imamepiperki i domati, ama nemame jajca. Cile docni so farmite. Namesto Cilevi,}e jademe Trumanovi jajca.

Imame i tekstilna industrija, ama nemame kade da gi prodavame ko{uli-te. Zatoa, Hilari ni najde rabota. Tri fabriki }e imaat rabota duri eden celmesec. Ako {iva~kite ne brkaat norma, moè da porabotat u{te eden.

Va`no e deka ja imame poddr{kata na SAD. I deka Klinton ni re~e: "Bla-godaram". Toa mnogu ni zna~i. I mnogu sme radosni zatoa {to nî sakaat. Odradost, {iva~kite zad ma{inite }e peat: "Iljada na{i ko{uli za nivnite vre-li bakneì".

Bil Klinton i si oti{ol. Od Amerikancite tolku. Za{to kosovskatakriza e evropski problem, pa SAD im rekoa na evropskite partneri tie da segriàt za Mar{aloviot plan. [tom Evropskata unija treba da se griì za Bal-kanot, jasno e deka pak }e nî ostavat na cedilo.

Sega smislija nekakva agencija za obnova vo Pri{tina. Ama, taa ne bilatakva agencija kakva {to nie se zanesuvavme deka }e ni otvorat vo Skopje. Zapoddr{ka na makroekonomskata politika, doprva }e razmisluvale. Ova sega imbilo za sitni raboti. EU }e gi poprava }eramidite na ku}ite i dupkite na as-

26 juni 1999

250

faltot. Verojatno, dodeka trae procesot na vra}awe na begalcite. Za edna go-dina sî }e zaboravat. Se se}avam kolku se falea deka }e ja obnovuvaat Bosna. Ai deka na{ata grade`na operativa tamu }e se otepa od rabota i pari.

2. Sepak, premierot Georgievski se te{i deka vo Skopje }e ni otvorat nekojanova agencija. I u{te se zanesuva deka, po negovo barawe, }e go napravele avtopa-tot Solun - Skopje - Belgrad. Saka da odi vo Evropa. \oa tamu mnogu nî sakaat.

Tuku, da molime boga Srbite da si go ~uvaat Milo{evi} i vo idnina. Ma-kedonija nema interes da go smenat. Ako padne Milo{evi}, SAD i EU za da sigi iskupat grevovite site pari za obnova }e im gi davaat nim. A Srbija ne emala. Ba{ka, edno~udo mostovi i fabriki se razurnaa.

[to e pravo, nitu na EU i SAD ne im e vo interes da padne Milo{evi}.Toga{ navistina }e treba da frlat pari. So nas im e mnogu polesno. Malku nitreba da bideme sre}ni. Edno "blagodaram" i dve-tri pregratki i udirawe poramo. ûmu ti se pari koga ima{ qubov? Qubovta so pari ne se kupuva. Samo{to malku ramoto ni pomodre.

3. Svetskite novinski agencii javija deka amerikanskiot pretsedatel goposetil kampot Stenkovec. Sredbata so Gligorov, blagodarnosta do Makedoni-ja i celata fe{ta so helikopterite i obezbeduvaweto, nikoj ne gi spomena. Po{to nî prepoznavaat vo svetot? Koja ni e referencata? Dosega{nata referen-ca BJRM sega e zameneta so Stenkovec.

Za volja na vistinata, da go nemavme Stenkovec, nema{e da ni dojde iKlinton. Ama i amerikanskite vojnici {to gi poseti, nema{e nikoga{ da govidat svojot pretsedatel, da ne bea vo Makedonija.

4. Vtorata poseta na Hilari Klinton be{e stavena vo istoriski kon-tekst. Bidej}i, neli, dojde vreme za obnova na zemjata po vojnata, i prostorijatavo Sobranieto na Makedonija potsetuva{e na vremeto na ASNOM. Hilari, am-basadorkata Qubica A~evska i ministerkata Milijana Danevska, me|u site onie~ergi~iwa i zaka~alki, izgledaa kako mladi partizanki orni za rabotna akci-ja. Samo êlzi, pustata, ne vleze vo filmot. ]e ni zaspie{e devoj~eto na stol,barem edno ~ergi~e da í dadea da se pokrie, da ne nastine.

5. I zav~erave~er imavme edno vra}awe vo istorijata. Se potsetivme nadenovite koga VMRO-DPMNE prave{e mitinzi na plo{tadot vo Skopje. Sî eisto kako toga{. Ista muzika, isto scenario, duri i del od prisutnite na mi-tingot bea isti, samo govornicite (osven Stra{o Angelovski) se razli~ni.

Qub~o ja obvinuva{e Vladata deka ja rasprodava dràvata na Albancitei na taa tema sobira{e iljadnici lu|e na plo{tadite. Sega Branko ja obvinuvaVladata deka ja rasprodava dràvata na Albancite, i uspea da sobere iljadnicilu|e vo Skopje.

Da ne bea Albancite, }e ostanea Makedoncite razedineti.6. Na mitingot, Vlado Janevski pee{e "Napraj mesto, zlatna sestro...".

Ne znam dali misle{e na Dosta ili na Radmila.

251

7. Pred nekoj den, na dràvnata televizija gledav anketa, snimena so lu-|eto {to ~ekaat viza pred gr~kata ambasada vo Skopje. Eden od anketiranitegra|ani odgovori: "Site sme mirni i dostoinstveno ~ekame".

[to da pravime? Takvi sme nie. Dostoinstveni.

GLUVCI I DECA

••••• Milo{evi} }e pobara azil vo Kratovo

1. Zo{to begalcite po~naa taka masovno da si zaminuvaat. Da ni ostanea,}e ni be{e poarno. Em }e jadevme evtini piperki i patlixani, em Solun nema{eda bide centar za rekonstrukcija na regionot, em }e ni {etaa razni filmskiyvezdi, em }e si se raduvavme koga }e ni se zablagodaruvaa svetskite dràvni-ci...

Sepak, so odeweto na begalcite, najmnogu zagubija kriminalcite. Poli-cijata be{e zafatena so kampovite i so prosrpskite mitinzi, pa nema{e vremeda brka kriminalci. Zatoa, ovaa nedela, za da go nadomesti izgubenoto, nemavreme da postigne so apsewata niz dràvata.

Izgleda deka vo SDSM odele na kus kurs, {to treba da kaàt i kako da seodnesuvaat vo slu~aj na krivi~na prijava ili pritvor. Site od red imaat pod-gotvena izjava i odnapred znaat deka stanuva zbor za revan{izam i za montiranpoliti~ki proces.

Moè li vo ovaa dràva nekoj da se uapsi, a toa da ne bide revan{izam?Ima li tuka normalni kradci, ili site se partiski aktivisti?

2. Ministerot za obrazovanie Nenad Novkovski, ukinuvaweto na ekspe-rimentalnata nastava go objasni stru~no. Toj e fizi~ar i znae deka eksperi-mentot moè da se prekine vo momentot koga }e se oceni deka stanuva opasen zatie {to u~estvuvaat vo nego. Bidej}i ministerot ocenil deka eksperimentot eopasen za u~enicite, im ja prekina nastavata.

Osnovnoto obrazloènie na fizi~arot Novkovski za ukinuvaweto na ek-sperimentot e deka decata {to }e zavr{at po ovaa programa, nema da moàt dase soo~at so realnosta. A realnosta e surova: za minister za obrazovanie da goima{ Novkovski. Za soo~uvawe so takva realnost, ni obi~na {kola ne pomaga.

Tuku, sre}a, gluvci i deca i natamu }e se ra|aat. ]e ima u{te eksperimen-ti.

3. Vo ~ie ime Yingo otide na poklonenie kaj Milo{evi}? Ne slu{navdeka nekoj od dràvata se javi da kaè deka ne mu dal mandat na Yingo da zboruvavo imeto na makedonskoto stopanstvo, kako {to moè{e da se razbere od soop-{tenieto pro~itano na negovata televizija. I kade se crkovnite velikodostoj-

3 juli 1999

252

nici da reagiraat. Tie li mu dale zada~a na Yingo da bara od Milo{evi} priz-navawe na avtokefalnosta na MPC, vo isto vreme koga negovata crkva saka dago uriva.

Milo{evi} e, definitivno, za àlewe. [tom eden Bo{ko Trpevski odSitel moè da vleze kaj nego vo kabinet i da go slikaat za dràvna televizija,zna~i ~ovekot pove}e nikoj ne go esapi. Samo Yingo se najde edinstven junak vosvetot koj }e go spasuva srpskiot diktator.

Eh, da moàt da se vratat vremiwata na {leperite, cisternite i Yingo-voto grani~no premin~e pred o~ite na UNPREDEP {to go kontrolira{e em-bargoto sprema SRJ. I nikoj da ne te ~epka so krivi~ni prijavi, i~ da ne sesekira{ i da obvinuva{ deka ti mestat politi~ki proces. Ama ovie revan{is-tite se neblagodarni. Toj í misli dobro na dràvata, otide prv da mu se poklo-ni na voeniot zlostornik samo za dobroto na "Sileks" i za negovo dobro, a tiemu podgotvuvale krivi~ni prijavi. Namesto toa, }e mora Yingo da mu ponudi naMilo{evi} azil vo Kratovo. Kako popatna stanica. Pred da zaminat zaedno zaKina.

4. Pokraj Yingo, posledna {ansa za spas na Milo{evi} }e bide najaveniotopozicionen blok "Spas za Makedonija". SDSM ima namera da sorabotuva so"spasitelite", izjavi sekretarot na partijata \or|i Spasov.

Dru{tvoto e interesno i mnogu reprezentativno: Dragi{a Mileti}, Stra-{o Angelovski, komunistite, penzionerite... Taka {to, ako me|u spasitelitevleze i Yingo, na SDSM definitivno mu nema spas.

5. Sega se pu{taat probni baloni deka Kiro Gligorov povtorno }e se kan-didira za pretsedatel. Neka ne se zafrkavaat, rabotava e seriozna. Kakov {tosi e Kiro, moè da mu tekne navistina da se kandidira.

Stojan Andov }e se kandidiral, samo ako vlasta obezbedela fer uslovi idemokratski ambient. Na koja vlast misli Andov? Na ovaa vo koja sedi i minis-ter od negovata partija, ili ~eka nekoja druga.

A Branko Crvenkovski, velat, podgotvuval nekoe golemo iznenaduvaweso imeto na kandidatot na SDSM za pretsedatel. Najgolemo iznenaduvawe }ebide ako go poddrì zaedni~kiot kandidat na VMRO-DPMNE i DA.

6. Grcija dobi okolu 33 milioni dolari nadomest zatoa {to silite naNATO minuvale po nejzinite pati{ta na pat za Makedonija. Grcija e ~lenka naNATO.

Makedonija dosega ne dobila nadomest za koristeweto na pati{tata i zastacioniraweto na na{ata teritorija. Makedonija ne e ~lenka na NATO.

Ete zo{to sakame da bideme ~lenka na NATO. Kako partneri za mir, da-vame bez pari. Ako sme vo NATO, }e ni platat.

Grcite mu gi otvorija o~ite na ministerot Kqusev, pa i toj pobara pari.]e ni platat koga }e staneme ~lenka na NATO. Ako ne staneme, toa }e bide"~esen poraz", kako {to bi rekol ministerot za nadvore{ni raboti Aleksan-

253

dar Dimitrov. Ako ne dobieme pari, }e bideme "moralno o{teteni", }e re~eministerot za odbrana Kqusev. Moralo taka da bide.

7. Sveti Kliment Ohridski doa|a na mestoto na Kiro Gligorov za pokro-vitel na "Ohridsko leto". Sî u{te ne e re{eno dali sv. Naum }e bide doma}inna poetite od "Stru{kite ve~eri".

Dobro e {to barem Ohridskiot maraton ostana pod pokrovitelstvo napretsedatelot na dràvata. Barem maratonecot da go istr~a po~esniot krug.

PARTISKI IMUNITET

••••• êk na raka, Mara za raka

1. Ministerot za vnatre{ni raboti Pavle Trajanov treba da izleze i jav-no da se izvini za apsewata. "Izvinete, vie kradevte, a jas sum vinoven!"

Velat deka kaj lu|eto zavladeale strav i trepet. Siroma{kite! Iznena-deni se. Pravea {to sakaa, a nikoj ni{to ne im prave{e.

So godini site zboruvame deka mnogu se krade, deka ne se pla}aat danoci,deka ima organiziran stopanski kriminal i sega koga po~naa da fr~at krivi~-ni prijavi i pritvori, }e gi àlime tie {to nî kradele so godini. Makedonskarabota. U{te da sobirame dobrovolen prilog, da im nosime cigari v zatvor.Nemaat pari.

Apsewata bile motivirani od politi~ki revan{izam. Kako? Pa neli sa-miot Branko Crvenkovski kako premier ima{e eden istoriski govor vo Sobra-nieto, koga prizna deka ima oktopod i najavi borba protiv nego, pa makar bil iod "sveti SDSM". [to e za pravo, site mu aplaudiravme. Arno ama, Branko neuspea da gi uapsi svetcite. Da naprave{e barem ~etiri ‡ pet vakvi spektaku-larni apsewa, moèbi nema{e i da gi izgubi izborite. Oti, na branot na prome-nite odea i vetuvawata za ras~istuvawe so organiziraniot kriminal. A so ape-li, kriminalcite ne se opravaat.

Branko mu kaà na Qub~o deka ima oktopod, pa ovoj re{i da go lovi.Samo da ne zaboravi deka pred rekonstrukcijata gi opomena ministrite vo ne-govata vlada da re{at dali }e ministruvaat ili }e si go teraat privatniotbiznis. Oti, dodeka Pavle gi ~isti pipalata na Branko, nekoi Qub~ovi okto-pod~iwa namera~ile da ja kupat cela Makedonija. Pa posle pak narodot }e sepali na promeni. I nekoj drug Pavle na Branko }e mora povtorno da se izvinuvakoga }e apsi.

Ima dva na~ina da se spasime od "terorot" na policijata. Najdemokrat-ski e kriminalcite sami da si se prijavuvaat za apsewe. Taka nema da se pla{ati mirno }e spijat. Vtoriot na~in e da se vovede institucijata "partiski imuni-

10 juli 1999

254

tet". Ovie "na{ive" ne gi apsime, za{to se na{i. Drugite ne gi apsime, za da nenî obvinat za politi~ki revan{izam. Neka mu ja mislat onie {to ne se ~lenovina partija. Tie ne smeat da kradat.

2. Mototo na Makedonija e: "Nema den bez skandal!" Kolku sme, tolkusme, ama tokmu sme za skandali. Mali, ama produktivni.

Vo ovaa dràva ni arhiepiskop ne moè da umre, bez da izbie skandal. VoMakedonija, zemja na crkvi, srednovekovno bogatstvo, freskoslikarstvo, naj-stari ikoni, kopanici i na veli~estveni oltari, poglavarot na crkvata za kojabarame i me|unarodno priznavawe }e po~iva vo karabina, pokraj nemalterisa-nite tuli, skeliwata i ~akalot.

Izbornata trka za pretsedatel na dràvata sî u{te oficijalno ne po~na-la. Trkata za nov poglavar na MPC zapo~na na gradili{teto vo selo Radi{ani.I zemniot i duhovniot voda~ }e treba da se izberat za ~etiri meseci. Premnoguza konsumirawe. Ne znae ~ovek koi izbori }e bidat pointeresni.

3. Slu~ajot "Ohridsko leto" e re{en pragmati~no. Koj saka da bide pok-rovitel, }e treba da plati. Iznosot }e go utvrdi dopolnitelno Upravniot od-bor na festivalot. êk na raka, Mara za raka.

So izborot na sv. Kliment za pokrovitel na "Ohridsko leto", re{eni sesite eventualni problemi okolu finansiraweto. Ako ne se pojavi ni eden pok-rovitel {to moè so ~ekot da mu konkurira na svetecot ‡ nema gajle. Eden eGospod. Gospod }e plati.

I oanaka vo oblasta na kulturata vo dràvata, rabotite se menuvaat. Mi-nisterot Dimitrov pravi kulturna revolucija. So {upelka.

4. Pretsedatelot Gligorov pak ja spasuva Jugoslavija. Klinton zboruva-{e za Makedonija, Gligorov zboruva{e za integritetot na Jugoslavija. RexepMejdani zboruva{e za zna~eweto na Makedonija za mirot vo regionot, a Gligo-rov za demokratizirawe na Jugoslavija.

Karierata kako pretsedatel na Makedonija, Kiro Gligorov ja zapo~na sospasuvawe na Jugoslavija. Krugot se zatvora, pa i sega, na krajot od karierata,makedonskiot pretsedatel ja spasuva Jugoslavija. So ogled na toa {to sî se slu-~uva{e so Jugoslavija vo me|uvreme, neka prodolì i ponatamu da ja spasuva.

5. Kakvi se tie nedovetni asocijacii so premierot na Papua Nova Gvinejakoj si dal ostavka, otkako go priznal Tajvan? Pa Makedonija ne e Papua NovaGvineja.

255

LA FEMME FATALE

· Zad sekoj uspe{en ma` stoi {tedliva doma}inka

1. Koj veli deka makedonskoto semejstvo ne e emancipirano? Gledate {topokaàa spisocite na privilegiranite {teda~i na TAT. Zad sekoj uspe{en ma`stoel {tedniot vlog na negovata sopruga. I {to e najva`no, ènite {tedele, adoma ne kaùvale.

Ete, èna mu na @ivko Tolevski vloìla 300 iljadi marki. Od kaj imasindikalist tolku pari? Siroma{kiot, {to plata ima vo Sindikatot? Zatoasi ima {tedliva èna. Em na rabota em doma}inka. Marka po marka ‡ ete ti 300iljadi marki.

Dobra èna ‡ pari vredi. A dobra doma}inka ‡ celo bogatstvo. Taa imarazraboteno filozofija na {tedeweto. Pere na evtina struja, gotvi no}e, tripati prì vo isto maslo, pie kafe kaj kom{ivkite, sama si ja bojadisuva i vitkakosata, se oblekuva vo "Eko {oping", od najlonski }esiwa plete ~ergi~iwa...

Ne za xabe lu|eto rekle: "Zad sekoj uspe{en ma` stoi èna". Vo makedon-ski uslovi, zad sekoj uspe{en ma` stoi dobra doma}inka.

2. [to karma }e ima{e Sowa Nikolovska, pa ni go osvoi i premierot. Senapija edno pivo vo kafeanata "Korzo" vo Bitola i op ‡ eve ti ja "fam fatal"od [irok sokak po nekolku dena vo Vladata vo Skopje. Ako u{te edna{ se sret-nat, ne í gine sovetni~ko mesto vo kabinetot, a ako prodolàt da se druàt,zgasnaa yvezdite na Dosta, Radmila i na Milijana.

Nema tuka nekoja golema logika. Kako {to uspea od {alterski rabotnikda zaglavi vo zatvor poradi falsifikuvawe {tedni kni{ki, pa potoa da stanemenaxer na godinata i najmo}na èna vo dràvata, taka moè i od kafeanskiotmuabet na korzo da doturka do ministerka. Harizma e toa, ne e {ega.

Qub~o e faten vo zamka. Od edna strana stojat vetuvawata dadeni na {te-da~ite za vreme na izbornata kampawa. Od druga strana se brojnite dano~niobvrznici koi ne sakaat da pla}aat za ne~ii tu|i }efovi {to im gi ovozmoù-vala Sowa. Od treta strana e Me|unarodniot monetaren fond koj ne dozvoluvaobes{tetuvaweto na ovie {teda~i da odi od Buxetot zaedno so vra}aweto nadevizniot dolg od {tednite kni{ki od vremeto na SFRJ. Pomina pove}e odpolovina godina, a parite gi nema. [teda~ite se nestrplivi. A, idat pretseda-telski izbori. A, Bitola ‡ golem grad...

Sowa ni bila pi{ana. Taa mu be{e sudbina na Branko, taa mu e sudbinatai na Qub~o. @enata e navistina fatalna. Ve}e dvapati ja amnestiraat. Tretiotpat, belki }e imaat sre}a.

3. Ima spas za TAT, ama ima spas i za "Almako". Ako ni{to drugo, baremimeto nema da zgasne.

17 juli 1999

256

Pratenikot na PDP Ismet Ramadani predloì Albanija, Makedonija iKosovo da formiraat zaednica po urnekot na Beneluks. Beneluks go formiraatBelgija, Holandija i Luksemburg. Balkanskiot Beneluks {to }e go formiraatAlbanija, Makedonija i Kosovo }e se vika ALMAKO.

4. Pretsedatelot Gligorov povtorno uspea da ja zafrkne vlasta. Poradifrkata {to se napravi okolu "Ohridsko leto", ni premierot ni pretsedatelotna Sobranieto ne se pojavija na sve~enoto otvorawe. Osven dva-trojca minis-tri, gi nema{e ni potpretsedatelite na Vladata, ni drugi bitni faci. Demek,manifestacijata e epten depolitizirana. Rakovodstvoto ne ni e po kulturno-zabavniot ìvot.

Gi nema{e ni na Gali~ka svadba. Lani Branko Crvenkovski se promovi-ra{e vo igraorec, tokmu vo Gali~nik. Toa mu be{e prv estraden nastap predizborite. Ama Qub~o ne saka tapani, tuku preferira {upelki. [teta. Za ta-kov nastap duri i Gi{ }e go soble~e{e gun~eto i, pred da zapee, }e oble~e{ebe~vi. A za Cile }e go odberea najizdr`livoto magare da go dovede do sretselobez odmorawe.

Mnogu se neseriozni. Kako mislat da odat na izbori naesen, a ne gi bidu-va ni na tapan da se ka~at.

Site mol~at koga e vo pra{awe kandidiraweto za pretsedatel. Samo Ar-ben Xaferi se izjasni. Toj }e ni bide idniot potpretsedatel. Taka {to, ako i vgodina, na otvoraweto na "Ohridsko leto" ni dojde potpretsedatelot na Buga-rija, i nie }e imame potpretsedatel da im vratime na otvoraweto na "Varnan-sko leto". Todor Kavalxiev vo Ohrid, a Asen Dàferov v'v Varna.

5. Ajde leto e, pa neka gi pu{ti malku ministerot za vnatre{ni rabotiPavle Trajanov operativcite na odmor. Neka odat kolektivno sose entuzijasti-te Qube Bo{kovski i Pane Velev, malku da gi izladat glavite so studena voda.Ako ne podolgo, barem dodeka SDSM ne go utvrdi pretsedatelskiot kandidat.Kako trgnale, ne }e imaat ni kogo da kandidiraat.

6. Nemam zborovi da opi{am kako gi vodi sednicite na Sobranieto potpret-sedatelot Tomislav Stojanovski. Pred nego mol~i duri i Radmila [e}erinska.

GOLA VODA

••••• Navednata glava sonce ne ja pe~e

1. Site dignaa race od nas. Ne moè ni da ni se stemni kako {to treba.Duri ni sonceto ne saka da nî zamra~i kako {to gi zamra~uva drugite. Po {tose poarni od nas Romancite i Ungarcite, pa kaj niv mese~inata celosno go pok-ri sonceto?

14 avgust 1999

257

Denta koga nastapi zatemnuvaweto, gra|anite na Makedonija se skrija.Dodeka nasekade niz Evropa na sonceto mu palea ognovi, organiziraa koncerti,se vozea so avioni, nie si se skrivme zad zavesite kako {to ni re~e Vladata.Sre}a {to tie denovi ne ni se pojavi ministerot za odbrana Nikola Kqusev.Vedna{ }e ja pro~itavme porakata deka treba da gi is~istime zasolni{tata.Vaka, se zadovolivme samo so sedewe doma i gledawe vo podot. So navednatiglavi. Kako {to ni prilega. Navednata glava sonce ne ja pe~e.

Ne deka nie pove}e si ja slu{ame Vladata otkolku Britancite, tuku ima-me podolgo pametewe. Koga ministerot za zdravstvo Dragan Danilovski ni re-~e: "Sedete si doma i ne gledajte vo sonceto!", ni proraboti genetskata memori-ja. Zar da zavr{ime kako Samuilovite slepci?

A {to li se ispla{ivme tolku od mrakot, koga i onaka bel den ne smevidele.

Da naprave{e Makedonskata televizija anketa me|u gra|anite kako }e jado~ekaat propasta na svetot, sigurno najgolemiot broj anketirani }e odgovo-rea: "Doma, vo krugot na semejstvoto, so skromna trpeza". Ete {to ti se tradi-cionalni vrednosti na makedonskoto semejstvo. Edna{ slepec ‡ sekoga{ sle-pec.

2. Zo{to, pak, kaj nas da bide totalen mrak? Ne sme nie Romanija.3. Tradicionalno, ba{ koga ni se stemnuva{e, Cile i Xaferi pak fatija

xade. Za Turcija. Ne deka begaat koga ni e najte{ko, tuku deka se emotivni ‡ nemoàt da podnesat da gledaat kako im sedi narodot zatvoren vo temnica.

Sega, koga ja preìveavme i propasta na svetot, moème povtorno da imse vratime na na{ite redovni aktivnosti. Doa|aat izbori. Na narodot treba damu se pu{ti voda. Ne sonceto, tuku vodata e klu~niot element koj dava dviè~-ka sila vo izborniot proces.

Vodata ima pove}ekratno zna~ewe. Voda se istura za sre}a ‡ da pojde ra-botata. Ama, vodata nosi sî, pa so nea se ~istat i valkanite raboti.

Moèbi tokmu zatoa, na{ite politi~ari sakaat na narodot da mu pu{ta-at voda. Za vreme na minatite izbori, toga{niot premier Branko Crvenkovskipu{ta{e selski ~e{mi~ki. Sega Vasil Tupurkovski pu{ta selski vodovodi.Toga{ na Branko mu pomaga{e amerikanskiot ambasador. Sega na Cile mu po-maga tajvanskiot premier.

Branko go odnese vodata... Cile e malku pokrupen za nosewe, pa voda od~e{ma te{ko }e go pridviì. Mu treba pogolem pritisok. Zatoa toj si gradivodovodi.

Za volja na vistinata, ako ne{to navistina funkcionira vo dràvata,toga{ toa se ~e{mite. Sî drugo e gola voda.

4. Pretsedatelot na dràvata Kiro Gligorov ne e vodoinstalater, amapokaùva interes kon izbornite aktivnosti. Odedna{ povtorno se zdruìja soStojan Andov, a odvreme ‡ navreme, velat deka vo kabinet mu se pojavuvale i

258

Nikola Kqusev i Boris Trajkovski. Vo nedostig na pretsedateli od stranstvo,{efot na dràvata mora da prima kandidati za pretsedatel od doma.

Moèbi vo posetite kaj pretsedatelot leì odgovorot na pra{aweto:"Zo{to SDSM sî u{te ~eka so istaknuvaweto na svoj kandidat?" Verojatno go~eka ishodot od razgovorite na Gligorov so kandidatite na opozicijata. I {toe lo{o ako nekoj od opozicionerite denovive se videl so Branko? Bidej}i SDSM,od Kiro pa navamu, nema ni{to investirano, Branko sigurno bara nekoja novanajdobra investicija.

5. Demokratskata alternativa bara koalicijata da izleze so eden kandi-dat. Koalicijata najverojatno, }e odi so dvajca kandidati. I na krajot, Vladata}e dobie stap. Osven ako Qub~o i Cile ne se dogovorat da go kandidiraat Xa-feri.

6. Vo izminatite dve godini, sekoga{ po vra}aweto od odmor, na ova mes-to pi{uvav za bezobraznoto i prosta~ko ograbuvawe na makedonskite dràvja-ni i na strancite na grani~nite premini kade {to na{ite sî u{te napla}aat popet marki za {ap i ligavka. Kako vo najnecivilizirana dràva od tipot na biv-{iot isto~en blok, koja ne znae kako da ti gi sobere parite, pa ti veli: "Daj petmarki, da ne te mislam posle", grani~nite premini na dràvata sî u{te nî pot-setuvaat na vremeto koga odevme da {vercuvame ka{kaval od Bugarija i so sit-ni marki ~ekavme da ni se pojavi nekoj dràven slu`benik od {umata zad DeveBair za da go potkupime.

[ap i ligavka odamna nema.I starata vlast ja nema.Novata vlast mnogu ubavo zboruva za otvoreni granici so evropski iz-

gled. Ama nikako da gi trgne tie pet marki za pustite {ap i ligavka. Ako nesaka da se otkaè od markite, neka najde barem nekoe posovremeno opravdanie.Eve, na primer: "Pet dolari za nabavka na o~ila za nabquduvawe na slednotozatemnuvawe na sonceto". Ehe, he do 2135 godina, kolku vladi }e si imaat dobroopravdanie za glupite pet marki.

TITO I BORIS

••••• Koj go rasipa avtobusot?

1. Na ~lenovite na Vladata treba da im se priznae beneficiran sta`.Mesecot da im se presmetuva kako godina. Mnogu brzo im letna vremeto. Mina-tata godina, Qub~o i Cile velea deka pravat koalicija koja }e trae pove}e odosum godini. Izdràa osum meseci i, eve, SDSM pak se podgotvuva da im dojdena vlast.

21 avgust 1999

259

Ne{to ne e vo red so avtobusot "Za promeni". Se rasipa. Ne bil po taj-vanski standardi. Taka biduva koga se sklopuva avtobus od rezervni delovi, so-birani od vamu, od tamu. U{te i sklopuvan vo pauzite me|u nekolku {trajkovina FAS "11 Oktomvri", ete ti proizvod so garancija od duri osum meseci.

Koj li go rasipa avtobusot? Qub~o ili Cile? Kojznae? Moèbi Dostasama buri~kala vo motorot, ili postavila majstori {to ne si ja znaat rabota-ta. Ili, pak, Radmila namerno ja blokirala ventilacijata za da ne í ja rasturifrizurata. Ako ne e toa, toga{ Savo gi izme{al kop~iwata i komandite. Qu-ben i onaka ne go interesiraat motori. Ne e mo`no tie da bidat tolku nesoves-ni i da zaglavat nasred pat so defekt. Zna~i, Esma e vinovna za sî.

Sepak, rasipaniot avtobus ne zna~i deka koalicijata }e se raspadne. Se-koj }e si prodolì po patot so svoja kola. A na Esma i onaka ìvotot í e pesna.

Premierot smeta deka pretsedatelskite izbori nema da gi naru{at odno-site me|u partiite vo vlasta. Vo Makedonija }e se vovede nov eksperiment. Spro-tivstavenite kandidati za pretsedatel namesto da se napa|aat, me|usebno }e sefalat. Sekoj kandidat od redovite na vladinata koalicija, namesto da nastapu-va so svojata programa, }e ja promovira programata na protivkandidatot. Takane samo {to }e opstane koalicijata tuku }e pobedi i kandidatot na opozicijata.

2. Nema da bide nekoe golemo iznenaduvawe i ako dojde do raspad na koa-licijata. Vo bliskata istorija imavme takov slu~aj. Koalicijata, "Za promeni"moè da se raspadne isto kako "Sojuzot za Makedonija". I toga{, i sega StojanAndov e vo centarot na vnimanieto.

3. Vo Amerika sekoj moè da bide pretsedatel. Kaj nas sekoj se zanesuvadeka moè da bide pretsedatel.

Ama, sepak, ne mi e jasno, kakva {ansa na ovie izbori gledaat Vasil Tu-purkovski, Stojan Andov, Qubi{a Georgievski, Abdurauf Prusi, Jagnula Ku-novska, Branislav Sinadinovski...

Kaj nas se znae. Makedonecot ima istoriska opredelba: ili Tito ili Boris.4. Evroparlamentarkata Doris Pak ni re~e deka Makedonija e poorgani-

zirana dràva od Bosna, Albanija i od Kosovo. Taa misli deka ni dala kompli-ment.

Bosna u{te ja sreduvaat, Albanija u{te ne ni profunkcionirala kakodràva, a Kosovo ne e ni dràva.

A nie, sre}ni i radosni, mislime deka gospo|ata nî pofalila.5. Duri sega mi stana jasno zo{to vo posledno vreme nema{e prskawe pro-

tiv komarci. Voenoto vozduhoplovstvo gi svetnuvalo dvete avion~iwa za nas-tap na paradata po povod Denot na ARM. Moète li da zamislite kakvo voodu-{evuvawe predizvikaa dvete avion~iwa {to go paraa slobodnoto makedonskonebo nad kasarnata "Ilinden".

Udarnata sila na na{eto vozduhoplovstvo e neuni{tliva. Prvo, avion-~iwata se tolku mali, {to ni eden radar ne gi fa}a. Vtoro, koj bi bil budala da

260

potro{i cela raketa za da urne nekoe takvo avion~e. I treto, za niv ne se vadatrezervni delovi od ostanatata flota za da se osposobat, kako {to se pravi sohelikopterite. Sepak, zabele{kite za starosta na na{eto oru`je se zlonamer-ni i neprijatelski. Kakvo oru`je sakate koga go imame Nikola Kqusev za mi-nister. ôvekot izbira oru`je {to mu odgovara na godinite. Ova oru`je {to goimame sega e od vremeto koga toj sluèl vojska. Kakov minister za odbrana bibil Kqusev, koga ne bi znael da rakuva so oru`jeto {to go nabavuva.

6. So godini se zboruva deka vidnite lu|e povrzani so grade`ni{tvoto,od "vi{okot" materijal {to }e im ostane od gradeweto novi zgradi, si gradatxabe vikendici, ili si frlaat katovi nad svoite ku}i.

Novinarite vo Turcija ve}e gi obvinija nivniot betonski oktopod, so nas-lov "Ubijci" na naslovnite stranici.

Ne deka vo Makedonija nema betonski oktopod. Tuku, nikoj ne se zanima-va so divogradbite i dogradbite koi site gi gledaat, a nikoj ne gi uriva. Samo{to, za razlika od Turcija, nas sî u{te Gospod nî ~uva.

INSEKTARIUM I HERBARIUM

••••• Ne sobirajte potpisi, sobirajte marki

1. Ova sobiraweto potpisi za poddr{ka na kandidatura za pretsedatel-ski kandidati bilo mnogu seriozna rabota. Na{ite gra|ani pobrzaa u{te prvi-ot den da se potpi{at za svoite milenici. O~igledno, najva`na rabota vo ìvo-tot im e koj }e im bide pretsedatel.

Ovaa dràva u{te dolgo vreme }e sonuva za pazarna ekonomija. Gra|anitene mislat kako da zarabotat pari, tuku koj }e im bide pretsedatel. Namesto dasobiraat potpisi, moèa da se ka~at po planinite i niz {umite da sobiraatlekoviti trevki i pe~urki. Trevkite i pe~urkite se otkupuvaat i za niv se do-bivaat pari. A od sobirawe potpisi nema nikakva korist.

Ako, pak, nekoj sobiraweto potpisi go sfa}a kako hobi, toa e ve}e sosemadruga rabota. Toa e isto kako da sobira{ peperutki ili, pak, egzoti~ni bilki.I potoa, doma si gi presuva{ i si pravi{ insektarium i herbarium. Toa hobidejstvuva mnogu posmiruva~ki otkolku ~ekaweto pred vratite na kancelariitena Ministerstvoto za pravda. Ba{ka {to e i poubavo za o~i. Zamislete koga }egi otvorite stranicite na insektariumot, a pred vas }e se pojavat site oniepeperutki, bumbari, osi, str{leni... I vratete se vo realnosta i otvorete givesnicite so portretite i biografiite na site kandidati za pretsedatel. [topove}e ve smiruva? Pogledot vo insektariumot ili vetuvawata za podobar ì-vot.

28 avgust 1999

261

Ne veruvam deka site Germanci go znaat imeto na svojot pretsedatel. I za-mislete, ìveat poarno od nas. Ama tie ne sobiraat potpisi. Tie sobiraat marki.

2. Denovive uporno se obiduvame da dobieme informacija za osumte otsto{to penzionerite treba da gi dobijat naskoro. Prvo, logikata veli deka {tomnabliùvaat izbori, penzionerite se stimuliraat so povisoki penzii. I vto-ro, site izvori navestuvaat deka rabotata e ve}e zavr{ena, ama deka se ~ekapogoden moment, radosnata vest da ja soop{ti li~no premierot Qub~o Georgi-evski.

So vakvo glasa~ko telo, mi se ~ini deka Qub~o nema da go postigne posa-kuvaniot efekt. Od sobiraweto potpisi se vide deka na penzionerite im sepova`ni pretsedatelite otkolku parite. Toa e ve}e i dokaàno. Minatata go-dina Branko im dade, ne osum, tuku deset otsto, pa pak izgubi. A Qub~o mislinegoviot kandidat da pomine so osum.

3. Sega treba da go molime Boga Kina da nî go napadne Tajvan. Otide na-{ata pretsedatelska kampawa po |avolite. [to kampawa }e bide ako go nemameTajvan? Pozicijata nema da ima so {to da se fali, opozicijata nema da ima {toda napa|a. I toga{ nema da ima potreba od kampawa.

Sepak, ako NR Kina se obide da ja osvoi Republika Kina, nie }e pomogne-me so site raspoloìvi sredstva. Vedna{ }e ja ispratime na{ata elitna komit-ska ~eta " Pitu Guli" za brzi intervencii. Ako treba, }e go usovr{ime i cre-{ovoto top~e so proekt poddràn od Agencijata za obnova i razvoj. Samo ten-kovite ne znaeme kako da gi transportirame. Bugarite ne ni podarija amfibii.Vo slednata tran{a bi gi zamolil bra}ata Bugari da ni podarat eden nosa~ naavioni. Za veslata neka ne se griàt. ]e gi izdelkame sami vo Ohrid.

Edinstven problem e {to pretsedatelot Gligorov povtorno moè da sta-vi veto i da zabrani "Pitu Guli" da izleguva nadvor od zemjata za da ne se zagro-zi bezbednosta na dràvata. Toa }e bide istoriska gre{ka na Gligorov. Zatoa{to so na{ata borbena sila }e postignevme povtorno da staneme prijateli soKinezite od golemata Kina. Isto be{e i so Turcite dodeka nî gi ispla{ivmeso na{ite komiti vo 1903. Potoa se smirivme i eve sega sme najgolemi prijate-li. Stanavme i krvni bra}a otkako Cile go legnaa da dade krv za nastradaniteod zemjotresot. Nikoj ne znae kolku litri krv mu zedoa.

Istoto }e se slu~i i so Kinezite. Koga }e se soo~at so na{ite hrabrikomiti, Kinezite }e si re~at: "Daj da sedime madro, ovie se opasni", i povtorno}e se sprijatelat so nas. Zatoa, vo interes na podobruvaweto na odnosite so NRKina, Vrhovniot komandant Kiro Gligorov treba da naredi pu{tawe na elit-nata komitska ~eta da go brani Tajvan.

4. Makedonija ne e Kina. Vo Kina, denovive osudija na smrtna kazna neko-ja gospo|a koja formirala piramidalna {tedilnica. Kineskata Sowa sobrala23 milioni dolari so vetuvawe golemi kamati, a 8 milioni "gi snemalo" sofalsifikuvawe dokumenti i so potkupuvawe dràvni slu`benici.

262

I posle nam nekoj ni prefrluva deka ne sme gi po~ituvale ~ovekoviteprava. Sowa od Bitola e sre}na {to ìvee vo demokratska Makedonija, a ne vonedemokratska Kina. Nejzinata kole{ka ne moè ni da go izbira na~inot napogubuvaweto ‡ kur{um vo tilot. A na{a Sowa izbira ste~ajni upravnici. Kolku{to sme demokratska dràva, naskoro }e í ovozmoàt i da gi menuva i postavu-va sudiite.

5. Vo najdelikatna situacija e ministerot za nadvore{ni raboti Alek-sandar Dimitrov. Toj e {ef na dvajca potencijalni pretsedateli na dràvata ‡kandidatot na VMRO-DPMNE Boris Trajkovski, koj e negov zamenik, i kandi-datot na PDP Muhamed Halili, koj e ambasador vo Danska. Mora da e mnogute{ko da si {ef na pretsedatelski kandidati. Sega Sa{o mora da vnimava i dane im se pravi mangup. Za{to, ako utre saka da stane amabasador, Boris iliMuhamed nema da mu potpi{at akreditiv.

Inaku, Halili denovive dojde od Danska i ni otkri deka ova bilo dràvabez vrska. I deka toj fakti~ki ja pretstavuval tokmu ovaa dràva bez vrska. Esega zamislete kako site ovie godini toj ja pretstavuval Makedonija.

PARTIZANI I DIVERZANTI

••••• Od tolku vetuvawa, od NATO dobivme samo ‡ topki

1. Do sega mislev deka pratenicite na Demokratskata alternativa í tre-baat na VMRO-DPMNE samo za popolnuvawe kvorum vo Sobranieto. Po zav~e-ra{noto glasawe za smena na ~lenovite na Dràvnata izborna komisija, se videdeka ne í trebaat ni za kvorum. Ne í trebaat za ni{to. VMRO-vcite moàt da siizglasaat sî {to sakaat i bez niv. Ne vaì preporakata na ministerot za prav-da Vlado Kambovski deka postapuvaat nezakonski. Toj e od druga partija.

A koj e, pak, toj Kambovski da im kaùva {to bilo zakonsko, a {to ne?Batali zakon, ova e revolucija {to te~e. Ako ne ti se dopa|a Ingilizova, imada ja nema. Bidej}i narodot ne znae {to e dobro za nego, tie }e mu kaàt. Kako{to pravea komunistite.

Tuku, beqa rabota, od kade sega vo redovite na revolucionernata vlastkontrarevolucioneri. Neli ne be{e taka dogovoreno? [to im stana odedna{na alternativcite, pa im se nalutija na soborcite od koalicijata. Da ne senalutija ne{to poradi Cile. Pa ubavo im be{e re~eno deka odnapred ni{to nebilo dogovoreno. A tie, siroma{kite, skoro cela godina se nadevaa deka imalonekakov dogovor. Moèbi Cile navistina znael deka nemalo dogovor, ama ret-ko koga be{e tuka za da im kaè na sopartijcite xabe da ne se nadevaat.

4 septemvri 1999

263

I sega razo~aranite alternativci po~naa da go ko~at revolucionerniotproces. Florovski gi obvinuva deka pravat diverzija. So diverzantite mora dase ras~isti. Po kusa postapka. Zatoa, po pauzata, glasaweto pomina kako {tozamislija partizanite. Tie ne pravat kompromis so diverzanti. Kako koalici-oni partneri tie ne se ni usoglasuvaat. DA im e potrebna da ja stavi karti~kataza glasawe vo ma{inata. Ako tie ne sakaat da go storat toa, VMRO-DPMNE }egi stavi karti~kite sama.

Bidej}i e revolucionerno vreme, zo{to voop{to e potrebno po~ituvawena zakonite. Neka se ukinat site zakoni od prethodniot nenaroden reìm, paedna{ navistina da zaìveeme vo partizansko vreme. ]e se ìvee po novi zako-ni ‡ sami }e si gi donesuvaat, sami }e si gi sproveduvaat.

Imame partizani. Imame i diverzanti. A bogami i Tito e tuka.Ej, {to ti bilo sudbina. Svetot otide vo 21 vek, a nie u{te ìveeme vo

1945 godina.2. Kako po vojnata. Toga{ komunistite nasilno go odvojuvaa narodot od

religijata. Sega, nasilno go spojuvaat. ]e ti peat ili popovi ili oxi. Nemasaka{, ne saka{. ]e se krsti{ i }e se poklonuva{. Da se ~udi Gospod.

Starite velat: Ova go nemalo, ni vo tursko, ni vo kaursko. Ama go ima kajministerot Novkovski. Ne e va`no {to Ustavot ja odvojuva religijata od drà-vata, ne e va`no {to ni Vladata ne donela odluka u~ili{tata da se pretvoratvo crkvi i xamii. Va`no e {to misli ministerot Nenad Novkovski. Toj odlu~u-va sam. Kako Gospod. Sila Boga ne moli.

Ukinuva eksperimentalna nastava za 21 vek, a ni gi vra}a popovite i oxi-te kako da sme vo sreden vek. Bog da ~uva i da brani!

Sega sme, sepak, ponaprednati. Imame televizija so detska programa. Idirekten televiziski prenos na u~ili{nite verski slu`bi. Be{e mnogu inte-resno i ubavo za gledawe. Voditelkite bea pocrneti i diskretno razgoleni sogoli grp~iwa pokraj popovite i oxite. Nema diskusija. [to e ubavo, i na Gospodmu e milo.

3. I na{ite stopanstvenici se kako vo 1945 godina. Na ~elo so Du{an Pet-reski, razbira se. I nim im treba Tito da gi vodi po tesno pat~e planinsko...

Kako {to Kiro gi vode{e istite lu|e vo Rusija, Kina i vo Malezija, aQub~o i Cile vo Tajvan, taka i Boris gi odvede na Kosovo da im bara pazari.

Takvi ni se stopanstvenicite. Postojano nekoj mora da gi vodi so sebe ipostojano pla~at deka nemaat uslovi za rabota.

A ne deka Kosovo dosega ne be{e otvoreno za rabota. Znam mnogu lu|e koivedna{ ja iskoristija situacijata i napravija pari od Kosovo, ama nemaat vre-me za ekskurzii. Ako go ~ekaa Du{an Petreski da im go otvori pazarot, u{teodamna }e propadnea.

4. Po povod polemikata {to po smrtta na ministerot Stojkoski i na nego-vite sopruga i }erka se razvi okolu KFOR i NATO, se pra{uvam dali ako make-

264

donski dràvjanin napravi soobra}ajka vo Norve{ka, vozej}i po avtopat vo pog-re{en pravec, i eve ‡ ne mora da otepa minister, tuku obi~ni gra|ani, }e mubide sudeno vo Skopje i }e leì zatvor vo Struga?

5. KFOR se griì za makedonskiot turizam. Vo ezerata ne isfrla nikak-vi kontejneri so otpad, tuku nekakvi ogneni topki. So ovaa pojava, makedonski-te ezera }e bidat poatraktivni za turistite. Vo [kotska odat da go vidat ~udo-vi{teto od Loh Nes, a kaj nas na Prespa }e odat da se voodu{evuvaat na gletka-ta na ognenite topki.

Gledate kako NATO si go odrà vetuvaweto. Ni vetuva{e pari, vlez voNATO, politi~ka poddr{ka, {to ti ne... Od site vetuvawa, dobivme ‡ topki.

MALI GOLÎWA

••••• Qub~o na rabot na bezdnata

1. Sî pove}e napreduvame. Na 2 Avgust imavme dve ilindenski proslavi.Za 8 Septemvri, imavme tri proslavi na Denot na nezavisnosta.

Sekoj si ima{e svoja proslava. Pretsedatelot Kiro Gligorov prireduva-{e priem vo Sobranieto na Makedonija. Vo isto vreme, Vasil Tupurkovski ig-ra{e fudbal vo Saraj. A ve~erta Qub~o Georgievski organizira{e kulturenhepening na skopskoto Kale. Samo Arben Xaferi ne proslavuva{e. Vo negovo-to Tetovo ne bea razvioreni dràvnite znamiwa, a i prodavnicite normalno sirabotea.

Tuku, {to mu stana na premierot Qub~o Georgievski, pa izbega od plo{-tadite kade {to kako opozicioner odli~no se snao|a{e i se ka~i na rid da mu seobrati na narodot. Komu mu zboruva{e Georgievski ka~en na skopskoto Kale?Na skopjani, na gra|anite na Makedonija, ili na onie iljada ‡ dve {eta~i nakejot na Vardar koi se nadevaa deka }e prisustvuvaat na grandiozen kulturennastan. Kade mu be{e svrten pogledot na premierot? Ako gledal pravo ‡ negledal ni{to. A ako sakal da gi vidi lu|eto, moral da gleda nadolu. A pod nego‡ bezdna.

2. Koalicionite partneri VMRO-DPMNE i DA vo minatogodi{nata kam-pawa igraa fudbal na mali gol~iwa. Od toga{ do deneska u{te ne porasnaa. Seodnesuvaat kako razgaleni deca. Igraat isto kako koga nekoe dete }e se nalutii srede igra }e si ja sobere topkata i }e si zamine naluteno doma.

Politi~arite od vladinata koalicija ni se kako mali deca. Meri im gopametot.

(P.S. Neka ne mi se lutat decata, niv nemav namera da gi navredam)

11 septemvri 1999

265

3. Potpretsedatelot na Sobranieto Tomislav Stojanovski ne igra na ma-li gol~iwa. Koga toj }e se naluti, igrata zavr{uva. Zatoa i na kumanovskatatelevizija izjavuval deka ako negovata partija nema kandidat vo vtoriot krug,}e go povikale ~lenstvoto da ne izleguva na izbori, za da ne se izbere pretseda-tel. I posle pak }e se glasa. Sî dodeka ne pobedi kandidatot {to mu se bendisu-va na Stojanovski. Ili VMRO-DPMNE }e ima pretsedatel na dràvata, ilinema da imame pretsedatel.

Pa vie kako sakate. Ili }e se natprevaruvate, a VMRO-DPMNE sekoga{}e pobeduva, ili nema ni topka da vi dadat da si igrate. Plus, Stojanovski impora~a na partnerite od DA, ako ne im ~ini, da ja napu{tat koalicijata. Kako{to trgnal, ne e daleku denot koga na site {to ne se soglasuvaat so nego }e impora~a da ja napu{tat zemjata.

4. Situacijata ja izvle~e principielniot Cile. Toj na televizija izjavideka ne postoi koalicija koja bi opstanala, ako ne se po~ituvaat temelnitevrednosti na demokratijata i pravnata dràva. Taka kaà pred lu|eto, a poslena Qub~o kojznae {to mu kaàl. Taka {to principielno e dogovoreno Savo dasi ja priznae gre{kata. Doblesniot Savo ja spasuva koalicijata. Ne dozvoliTito da go spasuva nego.

Sre}a {to Qub~o i Cile se dogovorija Savo da bide doblesten. Inaku sî}e zavise{e od Amdi Bajram. Izleze ~ovekot so negovite nadaleku ~ueni mate-mati~ki procenki: ednite 60, drugite 60 glasa, a jas 61, pa koalicionite partne-ri mora{e da se svestat {to pravat. Te{ko na koalicijata {to se potpira namatematikata na Amdi Bajram.

5. @enite propu{tija, ako ni{to drugo, toga{ barem da imaat èna-kan-didat za pretsedatel na dràvata. Xabe í e upornosta na Jagnula Kunovska iizjavite deka taa odi dokraj, koga ènite ne í veruvaat. Na site ènski foru-mi, trkalezni masi i seminari, raznite ènski organizacii pla~at i se àlatdeka ènata vo Makedonija ne e vklu~ena ramnopravno vo politikata, a, od dru-ga strana, ne ja iskoristija istoriskata {ansa, za prvpat da imame èna kandi-dat za pretsedatel na Makedonija. Namesto da se organiziraa da í dadat potpisna Kunovska, pa posle i ne moraa da glasaat za nea, tie stoeja vo red za potpis nama{kite kandidati. Na sledniot seminar neka pla~at za neramnopravnata po-lo`ba vo politikata. Neka im se umilkuvaat na politi~kite partii.

Ova samo dokaùva deka vo Makedonija sî u{te ne e sozreana klimata vokoja sekoja gotva~ka moè da bide politi~ar. Toa tvrdewe vaì samo za maìte.

6. Ministerot za obrazovanie Nenad Novkovski, na TV Sitel, po obvinu-vawata deka gi menuval preliminarnite listi za smestuvawe po studentskitedomovi, izjavi deka toj kako minister ima pravo da raspolaga so 200 mesta vostudentskite domovi.

Blaze si im na ministrite so nivnite prava. Po istata logika, i ministe-rot za zdravstvo Dragan Danilovski ima pravo na 200 bolni~ki kreveti. Kqu-

266

sev ima pravo na specijalna grada od 200 vojnici. Pavle Trajanov raspolaga so200 policajci za li~na za{tita. Bobi Spirkovski moè da rezervira 200 bes-platni mesta vo avionite i avtobusite. Aleksandar Dimitrov ima 200 mesta voambasadite niz svetot. Vlado Kambovski moè da zeme 200 zatvorenici da murabotat za po doma.

Sepak, vo najpovolna polo`ba e ministerot za finansii Boris Stojme-nov. [to }e mu se kreveti, {to }e mu se zatvorenici i policajci. Po logikatana negoviot kolega od Vladata, toj bi imal pravo na 200 milioni.

KAFE I VISKI

• • • • • Decata od "Ne luti se ~ove~e" preminaa na "Monopol"

1. Koalicionite partneri prodolùvaat so detskata igra. Tamam pomis-livme deka minatata nedela se dogovorile kako da se izvle~at od situacijata soglasaweto za izbornata komisija, koga na prodolènieto na sednicata na Sob-ranieto si prodolìja sekoj po svoeto. Izgleda ne im rekla u~itelkata kako dase odnesuvaat. Ili, im rekla, ama ne ja slu{aat.

Taka i pimplaweto {to e zakonsko, a {to e nezakonsko ode{e sli~no ka-ko koga decata }e se soberat na rodenden da duvaat sve}i~ki na torta. Pa edna{nekoj }e gi duvne sve}i~kite predvreme, a drugite se lutat. Pa vtoriot pat,slavenikot nema da zeme dovolno zdiv za da gi duvne, pa site mu pomagaat. Duripo tret pat im uspea na decata site da duvnat vo eden zdiv.

Ne deka im do{lo vreme za duvawe sve}i~ki. Koalicijata u{te ne napra-vila ni edna godina. Vlasta ni e vo peleni.

Zatoa, odvreme-navreme im treba promena na pelenite. Za provetruvawe.Samo {to tie ne se deca, pa provetruvaweto si go vikaat - samit. Vo poslednovreme im smrdi rabotata pa za~estija so me|upartiskite samiti. Ba{ me inte-resira, ako ve}e se odnesuvaat kako deca, {to li pravat na tie samite prvitelu|e na VMRO-DPMNE i DA. Sigurno ne igraat "Ne luti se ~ove~e". Ne odi dazboruvaat za rafinerii i banki, a da vrtat "~ove~iwa". Tie vrtat "Monopol".Prvo se karaa okolu podelbata na funkcionerskite mesta po op{tinite. No, posî izgleda, ve}e go nadminaa vremeto koga se lutea ako nekoj nekomu mu zastanena poleto. Sega se lutat koga nekoj nekomu }e mu gi zeme milionite.

2. Samitite potoa prerasnuvaat vo kafeanska dru`ba. Taka mu kaàlena liderot na SDSM Branko Crvenkovski. I toj predloì najvisoka institu-cija vo dràvata da bide ritualot na piewe kafe na Qub~o i Cile vo "Gali-ja". Zatoa {to vo vremeto na Branko ne se pie{e kafe vo kafeana. Se pie{eviski.

18 septemvri 1999

267

Ako institucijata "piewe kafe na Qub~o i Branko" se proglasi za vr-hovna dràvna institucija spored Ustavot na Makedonija, toga{ }e nastapiseriozna vladina kriza. ]e se javi Xaferi so pra{aweto: "Kamo ~aj za me-ne?" Pa posle }e se javat me|unarodni posrednici, komisii za ~ovekovi prava,pa odluki na paritetna osnova, po principot na pozitivna diskriminacija"dve kafiwa i eden ~aj" i na kraj }e mora da se usvojuvaat amandmani na Usta-vot.

Plus, ovie od VMRO-DPMNE navistina sakaat sî da bide po nivno. AjQub~o }e pomine so kafe, ama Cile kaj pominuva bez skara. Ne postoi koalici-ja koja bi opstanala ako ne se po~ituvaat temelnite vrednosti na demokratijata‡ vo kafeana sekoj da si nara~a {to si saka. Osven toa, ne se ni ovie ve~ni. Ajutre ako im se vrati Branko na vlast, a vo Ustavot ne e zapi{ano pieweto vi-ski. Zatoa ovoj ~len od Ustavot mora da bide osobeno precizno definiran. Ovae seriozna pravna dràva i ne se misli od denes za utre. Se misli deneska, {to}e pieme ve~erva.

3. Vo partiskite {tabovi i vo Vladata se otvoraat novi rabotni mesta nabroja~i na redovi. Sekoj den po nekoj ni kaùva kolku reda sme odvoile za nekojkandidat za pretsedatel, kade sme go stavile na stranicata, ni ja merat golemi-nata na bukvite na naslovite, ocenuvaat koja fotografija e maliciozna. Opo-zicionerite ni se lutat po navika - dràven vesnik, pa mora da e protiv niv. Aovie od vlasta, pak, ni prefrluvaat deka ponekoga{ sme poopozicioni otkolkumediumite {to se bliski do opozicijata. I mislat deka so toa }e nî navredat.Tolku se zagrièni za nas {to ve}e po~nuva da stanuva neudobno.

Tuku, imame sre}a {to narodot ne treba da go izbira i prviot ~ovek naMakedonskata pravoslavna crkva. U{te i kandidatite za arhiepiskop da po~-nea da ni pra}aat poraki, kako {to ni pra}aat nekoi kandidati za pretsedatel,}e se mrdnevme od umot. Vaka, sre}a {to nema op{tonarodni izbori i za arhie-piskopot. A so ovie zemnive ‡ }e izdrìme nekako. Ne ni e prvpat.

4. Prikaznata okolu misteriozniot tovar {to bil isfrlen od misteri-ozniot helikopter na KFOR vo Lipkovskoto Ezero se zapletkuva. Prvo se tvr-de{e deka e frleno "ne{to". Potoa "ne{toto" se pretvori vo ogneni topki.Otkako topkite sogorea, po~naa raskaùvawata deka helikopterot frlil ne-koe bure. Koga, pred dva dena, eden o~evidec na televiziskata ekipa í tvrde{edeka deka toa bilo golema konzerva. Kako odminuva vremeto, a natprevarot vonurkawe stanuva zdodeven za naviva~ite, }e izleze deka nekoj pilot od helikop-ter frlil "koka kola". Kako vo filmot "Koga bogovite padnaa na teme". Akumanovci, od strav da ne se otrujat, pijat kisela voda.

5. Dràvniot sekretar za nadvore{ni raboti na Norve{ka Atlari pris-tigna vo Makedonija da go oslobodi kapetanot koj be{e pritvoren po soobra}aj-nata nesre}a vo koja zagina ministerot Stojkoski.

268

Nie u{te glumime seriozna dràva. Ne go davame kapetanot. Duri ni gos-po|ata Atlari ne uspea da go {armira Boris Trajkovski da go predademe Norve-ànecot.

Aj da vidime u{te kolku }e im se pravime va`ni. Namesto da tro{imepari za sudski tro{oci, pa za eventualen zatvor, moème da se ispazarime soNorveànite. Barem dodeka imaat èlba da dadat pari. Posle, i bez pari, sami}e si go zemat.

EVTINI PRIKAZNI

Kaj se videlo ovci da si go izbiraat ov~arot?

1. Ako vnimatelno slu{a{ sî {to }e kaàt pretsedatelskite kandidatii ako nema{ popametna rabota otkolku da im gi gleda{ spotovite i platenatapoliti~ka programa, }e te fati euforija od samata pomisla kolku ubavo }e nibide koga koj bilo od niv }e ni dojde na vlast. Ako site ni dadat barem ednadesettina od toa {to ni go vetuvaat vo evtinite prikazni, nie nema da znaeme{to da pravime so sebe od radost i bogatstvo.

Zatoa, za da ne se zanesuvame premnogu, ne e lo{o kamermanite i fotore-porterite da gi snimaat kandidatite odzadi. Da vidime dali koga ni zboruvaatza ubaviot ìvot {to nî o~ekuva, ne ja dràt rakata zatskriena za da ne im sezabeleì deka sredniot prst go prefrlile nad pokazalecot. Taka obi~no pra-vat decata koga laàt i se kolnat deka ne laàt. Za da ne gi fati baksuz.

2. Eve Cile pora~uva deka lagite nemalo da go soprat. Rezultatite }e sevidele. Sega odi po selata, potpi{uva dogovori i deli pari. Prvo ~ek na raka,pa miting. Blaze si im na selanite, tuku, da ne pretera Cile so rasfrlawetopari naokolu, pa ako mu prejde vo navika i ako stane pretsedatel, da dobiemerasipnik i nedoma}inski {ef na dràva. Problemot so ~ekovite bez pokritie,ako ne te fatat na samoto mesto, obi~no doa|a podocna. Koga }e dojdat smetkiteza naplata.

Boris ne ni pomisluva da laè. Toj e vernik. Veruva vo Makedonija, veru-va vo qubovta, veruva vo semejstvoto, veruva vo tradicijata, veruva vo mladi-te... Veruva vo sî, ama izgleda ne veruva vo sebe. Zatoa, bez Qub~o nikade nemrda.

Uspeaja duri i Andov da go zbunat, pa ne znae protiv kogo da zboruva,protiv Boris ili protiv Qub~o. A Andov e za red. Ne za xabe se tokmi da staneprv redar vo zemjata. "Rim, Berlin, Tokio / verni vo borbata / tie {te napravat/ nov red na zemjata."

9 oktomvri 1999

269

Tito nastapuva so principi. Negovata partija go drì kontinuitetot naKPM, a Tito ne gi menuva principite od 1945 godina. Vo govorite veli dekanema da skr{ne od patot na Kiro Gligorov, koj e najgolem sin na makedonskiotnarod. "Druè Tito mi ti se kunemo / da sa tvoga puta ne skrenemo". I po Tito ‡Tito!

3. Boris treba da mu se naluti na Tito, zatoa {to mu ja ukrade idejata zasemejnite tradicii. I edniot i drugiot nastapuvaat sose semejstvoto. Qub~o iBranko im se tatkovci, i sin~iwata nikade ne izleguvaat sami od doma bez pra-{awe. Na scenata prvo se pojavuvaat tatkovcite da si gi ispofalat decata. Iposle im velat na Boris i Tito: "Aj sega, sin~e, kaì im na lu|eto {to si nau-~il!". Tie }e izrecitiraat, }e se poklonat i }e si zaminat zaedno so tato. Pu,pu, ma{ala, napredni deca.

Bitkata me|u kandidatite e neramnopravna. Tito e vo popovolna pozici-ja od Boris. Branko nema druga rabota, pa moè sekoj den da odi so Tito namiting. A Qub~o koga ima rabota, Boris mora da pravi pauza.

4. Ministerot Boris Stojmenov prodolùva so uspe{nata trgovija. Kni-àrnica, televizija, {tedilnica... Eve sega i stokovna ku}a. I se ~udam na opo-zicijata kako moè da ja obvinuva Vladata deka vr{i evtina rasproda`ba, kogaza minister go ima Boris Stojmenov. Toj ne prodava, toj samo kupuva. Najkatas-trofalna gre{ka e koga obvinuvaat deka Vladata ja prodava Makedonija. Sîdodeka tamu sedi Stojmenov, moème mirno da spieme. Kako trgnal, toj }e jakupi i Makedonija.

5. Cile se kara so koalicionite partneri, za{to ne mu davale da ora vonivnite nivi. Veli, imalo u{te mnogu nivi za orawe vo Makedonija, samo nema-lo koj da gi ora.

Vistina e. Ima mnogu nivi za orawe. Ama, ima i mnogu ovci za strièwe.Tuku, kaj se videlo ovci sami da si go izbiraat ov~arot.

P.S. Tito Petkovski vo preksino}noto intervju za A1 televizija izneseedna laga deka vo "Ve~er" se postaveni lu|e od rakovodstva na partiite na vlas-ta. Kolku i da sakav vo ovoj period da ne mu pridavam zna~ewe na nitu eden odpretsedatelskite kandidati, }e moram da ja vidam u{te edna{ snimkata od in-tervjuto.

Se pla{am deka }e moram zaradi za{tita na sopstveniot ugled i ~est, noi za ugledot na vesnikot koj go potpi{uvam, da go tuàm gospodinot Petkovski.Nastrana {to poradi taa izjava }e mora da pobarame i materijalno obes{tetu-vawe, ako pretsedatelskiot kandidat kogo go po~ituvame tolku kolku i ostana-tite, ne pokaè doblest da ni se izvini.

Ete mu na Tito u{te eden motiv za da stane pretsedatel na dràvata.Kako {to obi~no biduva kaj nas, kaznata }e ja plati so dràvni pari.

270

KRIMINAL TURIZAM

••••• Pretsedatelskite kandidati samo nî spasuvaat, a od niv ni nema spas

1. Dali sme nie nesre}ni, ili glupi? Ili samo nesre}no glupi. Pa segadojdoa spasitelite da nî opametat i da nî usre}at.

Eve, na primer, Boris Trajkovski. Koga go gledam na mitinzite mi ide dazapla~am nad sopstvenata nesre}na sudbina. Dodeka ne se pojavi toj, nemav poimdeka nie sme tolku napaten i nere}en narod. Si go slu{av premierot Georgiev-ski koj ni veli deka sme lider na reformite vo Jugoisto~na Evropa i si bevmiren. Dojde Trajkovski i mi gi urna site iluzii. Boris veruva vo Makedonija,ama zar na Qub~o ne mu veruva? Pa sega i toj }e mora da nî spasuva od nesre}ata{to nî snajde. Ni gi otkriva negovite vizii, koga }e nî povede kon Evropa sostap~e i torbule. Oti nie sme mnogu prosti, pa ne znaeme da si poneseme i kufe-ri. Za sekoj slu~aj. Da ne ni se bendisa tamu, pa da si ostaneme, a spasitelite dagi ostavime doma.

Dodeka Boris nî spasuva od nesre}ata, Tito i Andov nî spasuvaat od buga-rizacijata. I tie mislat deka sme neosvesteni, pa sî nekoj treba da nî osvestu-va. Kojznae, moèbi mislat deka sme tolku nedorasnati i neosoznaneni, pa }estaneme Bugari, samo ako taka ni kaè nekoj od vladeja~kata partija. A tie }ese `rtvuvaat za na{e dobro i }e nî vratat po stariot pat.

Cile nî spasuva od siroma{tijata i od lagite. Eve, v~era pak zamina zaAmerika. Izgleda mu se potro{ija parite za delewe, pa otide po novi ~ekovi.

Site nî spasuvaat od nekogo. Tuku, kako nie da se spasime od niv.2. Kako Qub~o {to ne mu kaùva na Boris deka otkako toj dojde na vlast

nie pove}e ne sme nesre}ni, taka i Branko ne mu kaùval na Tito {to pravelSDSM za vreme na svoeto vladeewe. Zatoa Tito na televiziskoto soo~uvawe sointeres go pra{uva{e Boris za istite raboti {to gi prave{e negovata partijado minatiot oktomvri. Siroma{kiot Tito, sigurno mu se poàlil na Branko:"A be ovie mnogu lo{i se. Sî kako nas pravat!"

Ima simbolika vo toa {to za vreme na mitinzite na VMRO-DPMNE mi-nistrite {to stojat zad govornicata celo vreme si gi dràt racete prekrsteninapred, kako fudbaleri na ìv yid, da ne gi udri topkata na nezgodno mesto.Vladeja~kata partija seriozno si gi {titi organite. ]e im trebaat barem u{tetri godini. Za usre}uvawe na narodot.

Andov po~na u{te sega da vospostavuva red vo zemjata. Za po~etok, gi sta-va vo red negovite konkurenti. Na site im drì lekcii. Ovoj ne smee ova dapravi, ovoj ne smee ona, ovoj treba vaka, ovoj treba inaku...Zo{to gi podu~uva?Zamisli da go poslu{aat, samiot zijan }e si napravi. Ako pravat kako {to }eim kaè toj, tie }e bidat dobri i Andov moèbi nema da pobedi.

16 oktomvri 1999

271

Cile definitivno dokaà deka ne laè. Neli na TV spotot go minuvastariot most i od taa strana e Amerika. I navistina, Cile zamina za Amerika.Samo, ne mi e jasno kako }e nî spasuva. ]e ja donese Amerika kaj nas ili, za da sespasime, site }e odime za Amerika. I neka ne se dviì po stariot most sekojave~er po nekolku pati i na site televizii. Opasno e. Ne za drugo, tuku baremmostot da go spasime.

3. A od zloto olicetvoreno vo novinarite, }e nî spasuva dràvniot javenobvinitel Stavre Xikov. Koj li profesor od Pravniot fakultet, koj patempredaval i na studenti po novinarstvo go podu~uval javniot obvinitel deka ne-koj novinar za {pekulirawe bil osuden na smrt? Nekoj {to doktoriral vo Irakili studiral na univerzitetite na Stalin. Zatoa, otsega Xikov nema da ~ekaprijavi, tuku samiot }e gi koristi ovlastuvawata i }e podiga obvinenija pro-tiv avtori na novinarski tekstovi, bazirani na {pekulacii koi ne moàt da sepotkrepat so fakti. Sre}a {to so Ustavot e ukinata smrtnata kazna.

Kako ne im teknalo na tie {to go postavile obvinitelot, da mu dadatu{te edno ovlastuvawe. Pametniot profesor bi moèl so siot um da gi podu~ii da im predloì da bide i cenzor. Zo{to novinarite badijala da stradaat?Podobro u{te vo start da im se zabrani da objavuvaat.

Samo mi e strav deka, vo toj slu~aj, obvinitelot }e si ja zapostavi drugatarabota. Nema da ima uvid vo toa {to se pravi na grani~nite premini, kako sesobira reket od nelojalnite firmi, kolku se pla}a mito za {leper cigari, akolku za kafe. Tie se za{titeni od obvinitelot i toj ne moè protiv niv da giiskoristi svoite ovlastuvawa i da gi goni po slu`bena dol`nost. Tie ne obja-vuvaat vo vesnici za kriminalot {to go pravat.

4. Si bile Makedonec i Norveànec i si raskaùvale slu~ki od ìvotot."I da vidi{, eden va{ NATO-vec, vozel po avtopat, ama koga sfatil deka odivo pogre{en pravec, si ja zavrtil kolata i fatil da vozi vo zabranet pravec.Udril vo druga kola, zagina eden minister sose semejstvoto i voza~ot i va{iotvojnik si zamina doma", vozbudeno raskaùva Makedonecot. "Aman be", se ~udiNorveànecot i pra{uva: "A va{ata Vlada ni{to?". A Makedonecot gordo od-govara: "Ni{to!"

Si napravil stranecot esap: dva miliona ìteli, tolku i tolku vozila,tolku i tolku kilometri avtopat i...

Se pojavuva reklama: "Otkrijte ja Makedonija ‡ zemja na avantura i navisokoadrenalinska zabava ‡ nebroeni mo`nosti za soobra}ajki, patni znaciso makedonski zborovi na latinica za da ne razberete ni{to ‡ za najve{tite,mo`nost i za smrtni slu~ai ‡ potoa prodolète go odmorot vo nekoja zemja naNATO".

Proletta neguvavme humanitaren turizam. Sega vo Makedonija moè dase razvie nova stopanska granka ‡ kriminal turizam. "Dojdi, napravi beqa iodi si. Nie so zadovolstvo vi stoime na raspolagawe."

272

MAR[AL TITO

••••• Makedonija po merka na Albancite

1. Ba{ me interesira dali Nikola Karev bi uspeal da ja odrì Kru{ev-skata Republika podolgo, ako mentor mu bila nekoja mlada i ubava dama. Kolku{to sme u~ele vo istorijata, ne se se}avam deka okolu Karev se spomenuvalenekoi vojvotki. Zatoa, poglednato od istoriska distanca, Nikola Karev na na-{eto vreme, reinkarniran vo likot i deloto na Boris Trajkovski e vo mnogupoprivilegirana pozicija, bidej}i zad nego stoi Dosta Dimovska. Takov, kakov{to e, koga }e go pro~ita ona {to gospo|ata Dimovska go izjavila za "Delo"deka "pred VMRO-DPMNE se ispravuva edna istoriska mo`nost vtorpat voistorijata od redovite na VMRO Makedoncite da imaat svoj pretsedatel", voime na istoriskata uloga {to mu ja doverila negovata partija, pokraj kozmeti~-kite tretmani, }e po~ne da pu{ta i brada.

Kolku e te{ko da si ~len na partija so istorisko ime. Postojano }e ba-ra{ nekoja istoriska li~nost za da se sporeduva{ so nea. Kako neodamna minis-terot za obrazovanie Nenad Novkovski, koj se sporeduva{e so Nikola Koper-nik, bidej}i bil ist kako nego, nesfaten od okolinata, pa go zapalile. Dobro,posle izleze deka ne go zapalile Kopernik, tuku Xordano Bruno, ama toa i ne egolema gre{ka, za{to, na krajot na krai{tata, i dvajcata se stranci.

Arno ama, koga stanuva zbor za Nikola Karev ne smee da ima gre{ka. Zanego sigurno se znae deka bil pretsedatel na Kru{evskata Republika. E sega, zaTrajkovski ne e nekoja golema prednost toa {to Karev izdràl 12 dena, dodekane stignale Turcite i ostanatiot ba{ibozuk od Bitola do planinata. Ne e zafalewe i cre{ovoto top~e {to se raspadnalo po prvoto pukawe. Ama zatoa,noviot Nikola Karev }e nî vnese vo NATO, zaedno sose Turcite i sose kompa-tibilnite topovi od bugarskite tenkovi. Ne daj boè samo epten da zabega, pada si igrame "Republikata vo plamen". I~ neka ne pu{ta brada. I vaka si eubav. Za vo istorija.

2. Ako ve}e tolku sakame da dobieme pretsedatel kako vo istorijata, to-ga{ i Tito Petkovski ima {ansi. Osobeno so ovaa vlast koja se u~i na iskustva-ta na Slobodan Milo{evi}, pa srede izborna kampawa ispra}a pokani do voe-nite rezervisti za proverka na podatocite.

Zo{to SDSM napravi tolkava vreva okolu ovaa pokana? Neli pretseda-telot na Republika Makedonija, spored Ustavot e i Vrhoven komandant na voo-ruènite sili? Moèbi nekoj srbokomunisti~ki referent vo Ministerstvotoza odbrana, koj uspeal da gi preìvee promenite, namerno go pokanil Tito, bi-dej}i veruva vo negovata pobeda i saka da go podgotvi za Vrhoven komandant.Kako Tito }e komanduva soArmijata, a ne saka da odi vo vojska?

23 oktomvri 1999

273

Samo, vo celata prikazna ne mi zvu~i mnogu ubavo ona "majorot Tito". Neodi, vrhoven komandant, a ‡ major. Vrhovniot komandant treba da bide mar{alTito.

3. Sosema e nepotrebna dilemata dali nekoj }e ja pee himnata na Kru{ev-skata Republika ili, pak, "Hej Sloveni". Zo{to xabe da se karame? Zo{to, ed-nostavno, ne go prifatime predlogot na kandidatot na DPA Muarem Nexipi?Niz cela Makedonija }e se pee himnata na OVK.

Ako ve}e niz cela Makedonija }e se zboruva albanskiot jazik i }e se veealbanskoto zname, kako {to Nexipi im vetuva na izbira~ite, ne }e ni bide te{-ko da ja nau~ime i himnata na OVK. Samo da sme site ìvi i zdravi, kako {to birekol Vasil Tupurkovski. I da veruvame vo Makedonija, {to bi rekol BorisTrajkovski. Vo Makedonija {to }e bide po mera na Albancite.

4. Dodeka ne se postigne taa cel, treba da se zavr{at u{te nekolku rabo-ti. Na primer, umno e Vladata da gi poddrì revolucionernite aktivnosti naUnijata na nezavisnite sindikati i na Atanas Lefterov. Da im se vratat fab-rikite na rabotnicite. Ako treba i so sila, kako {to se zakani pravdoqubivi-ot Lefterov. Koga dojde vreme sekoj da moè da si misli deka e istoriska li~-nost, toga{ problem li e ako sekoj rabotnik si misli deka moè da bide direk-tor.

Zamenikot direktor za dràvna bezbednost Qube Bo{kovski se ogradiod izjavite na Lefterov. [teta. Propu{ti idealna {ansa i toj da vleze voistorijata. Kako {to trgna vo osvojuvaweto na fabrikite, }e go proglasea zaRobin Hud. Demek, zema od bogatite, za da im dade na siroma{nite.

5. I Qub~o Georgievski progovori za jazikot. Na mitingot vo [tip, na-{iroko raskaùva{e kako nekoi opozicioneri ne go znaele literaturniot ma-kedonski jazik. A zad nego na scenata zastanati dijalekti~ari. Na ~elo so Kqu-sev.

Qub~o gi ozboruva{e Branko Crvenkovski i Stojan Andov. Branko zbo-ruva "na skopski". Andov ‡ "po kavadare~ki". Sre}a {to po Qub~o nastapi Bo-ris Trajkovski. Toj mu go obele obrazot na premierot po pra{aweto na jazikot.Odli~no govore po strumi~ki.

6. "Ne zanesuvajte se deka moème sami", im pora~a Qub~o na delegatitena kongresot na VMRO-DPMNE vo Strumica, posledniot majski vikend godi-nava. "Toa ~uvstvo go podgrevaat na{ite politi~ki protivnici . Toa e takti~-ka igra za da se oslabne na{ata pozicija i da se predizvika vladina ili poli-ti~ka kriza, za da se izdejstvuvaat predvremeni izbori".

Kolku za potsetuvawe pred izborite...

274

MINISTERSTVO ZA ]ENEVI

• • • • • Ve~erva e No} na ve{terkite

Slu{aj}i gi pretsedatelskite kandidati kako se falat deka }e nî odve-dat vo Evropskata unija, se potsetiv na eden neodamne{en razgovor so poznati-ot makedonski diplomat Ivan To{evski, koj se majtape{e so mene, ubeduvaj}ime deka vo Evropskata unija nema da ne primat, sî dodeka imame valkani javnitoaleti.

Denovive, zaedno so propovedite na proevropski orientiranite kandida-ti odi i reklamata na Informativniot centar na EU deka "Na{ata idnina e voEvropa". Koga gi gledam site razmisluvawa na poznatite faci koi se pojavuva-at na spotot, si pomisluvam kolku bi bilo na mesto reìserot da go iskoristi imisleweto na gospodinot To{evski. Imeno, toj mi re~e deka nema da vlezeme voEvropa, sî dodeka vo Vladata ne se formira ministerstvo za }enevi.

Iako predlogot mi izgleda{e sme{en, sosema se soglasiv so po~ituvani-ot ambasador. Za{to, koga zboruvame za Evropa, postojano ja vrzuvame so nekoiapstraktni poimi. Nebare tie {to ìveat tamu ne se konkretni lu|e. Samo {tokvalitetot na ìveewe im e so povisoki standardi. A nie treba da gi usvoimetie standardi. Ne za nekoj da ni re~e: "E sega ste dobri, moète vo Evropa",tuku samo zaradi sebe.

Makedonija e poznata po toa {to ima najvalkani klozeti vo Evropa. Klo-zetite, na boèm luksuznite hoteli vo Skopje i vo Ohrid se povalkani od kojbilo toalet na provinciska èlezni~ka stanica nekade vo Evropa. Klozetitena kulturnite institucii, teatrite, kinata, na domovite na kulturata se kul-turno nesredeni. Poglednete gi klozetite na va{ite rabotni mesta, vo u~ili{-tata, na fakultetite... Posebna avantura e ako ima{ nu`da da vleze{ vo klo-zet na aerodromite, èlezni~kite i na avtobuskite stanici. Bez za{titna ma-ska i visoki gumeni ~izmi ne vredi da se rizikuva so takov eksperiment.

Zatoa, na Makedonija í e potrebno edno ministerstvo za }enevi. I toa sosite ni{ani. So minister ili ministerka, so kabinet, so inspekcija koja }e odina teren, so kaznena politika, so seminari od sovetodaven i obrazoven karak-ter, studiski patuvawa vo stranstvo...

Asociraweto so Evropskata unija e makotrpen proces koj treba da mineniz nekolku fazi. Vo prvata faza ni e potrebno edno bolno pro~istuvawe. So~ista solna kiselina vo udarni dozi. îsteweto treba da bide tolku temelno{to od solnata kiselina }e nî pe~at o~ite i }e pla~eme. Teòk e patot do Evro-pa. Potoa doa|a vtorata faza na edukacija i evropski seminari na koi }e seu~at instituciite ‡ pu{tawe voda od kazan~eto i miewe race. Duri vo tretatafaza doa|aat mirislivite sapun~iwa i luksuznite sprejovi za osveùvawe na

30 oktomvri 1999

275

vozduhot. Samo se pla{am deka dotoga{ site okolu nas }e vlezat vo Evropskataunija.

Ova treba da funkcionira zaedno so drugi raboti. Isto kako frlawe |ubreod balkon, plukawe na ulica i seknewe na nosot, frlawe dogor~iwa od prozo-rec, tresewe na pepelnicite so non{alantno otvorawe na vratata od avtomobi-lot...

Za seto ova Evropejcite pla}aat kazni. I pak im zaviduvame deka ìveatvo demokratski dràvi. Zar imaat pogolema svest od nas. Ne veruvam. Svesta nagra|anite e pravoproporcionalna so visinata na kaznite. Kolku povisoki kaz-ni tolku pogolema svest.

A nie se zanesuvame deka }e napi{eme molba za priem vo EU i }e nî pri-mat za{to imame golema èlba. Si zamisluvame deka treba samo da nî primatvo EU, i sî odedna{ preku no} }e stane po nivni standardi. I deka utroto koga}e se razbudime vo Evropa sî }e ni bide evropsko.

E, za àl, ne }e e taka. Izgleda, }e treba prvo samite da napravime sî dani bide evropsko, a potoa, moèbi, i }e ne primat vo EU. Za{to, nie sme tie{to odime vo valkanite klozeti, nie gi gazime ulicite polni so |ubre, na{itedeca igraat na skr{eni ni{alki na igrali{ta {to li~at na buni{te. Nie smetie {to ìveeme vo ovaa dràva, a ne Evropejcite.

Ta`na e prikaznata za }enevite. Od kade ni e idejata deka Evropa }e dojdekaj nas, za da ni gi is~isti, pa da ne primi. Se pla{am deka }e mora samite da sigi is~istime valkanicite za da zali~ime na niv. Ako ve}e sakame }enevot da govikame ‡ toalet.

Za na{e dobro.

***

Poradi izborniot molk, deneska vesnikot mora da mol~i, pa i jas moramda mol~am. Ovie dva dena im se dadeni na glasa~ite za razmisluvawe. Zatoa iova izdanie na "Sakam da kaàm" e nameneto za razmisluvawe.

Ne mislete mnogu na visokite nacionalni interesi. Niv }e ni gi re{iidniot pretsedatel. Mislete na ìvotot.

P.S. Ve~erva vo Amerika se slavi No} na ve{terkite. Kaj nas se menuvavremeto.

Ova nema nikakva vrska so izborite.

276

STAP I METLA

••••• [to mu e na narodot? Dosta mu e

1. Rekov i pak }e re~am, kako {to bi rekol premierot Georgievski. Make-donskiot narod tradicionalno se opredeluva. Ili Tito ili Boris.

Pa sega postoi zagriènost dali vo vtoriot krug }e izlezat dovolen brojglasa~i za da se izbere pretsedatel. Za{to narodot ima specifi~en odnos konvlasta.

Apstinencijata ba{ ne e zdrava. Ama, ako na ~ovek mu e zdodeano i nemaizbor, moèbi toa mu e edinstven na~in na uìvawe.

2. Mnogu mi e àl {to rakovodstvoto na VMRO-DPMNE ne uìva{e vove~erata {to ja podgotvija za proslavata na pobedata na Boris Trajkovski. Ba{ubavo se vnesoa vo ulogata {to sami si ja dodelija. Dojde vreme represiraniteda bidat nobl, da ne odat pe{ki po pra{livi pateki od selo v selo, tuku da sedatna bogata trpeza so satenski ~ar{afi i pandelki... Ima{e li smisla narodotda im ja rasipe proslavata, ba{ ubavo se bea doterale. Moèa i oro da zaigra-at...

Vaka, im ostana samo àlni pesni da peat i pretsedatel da sonuvaat. Otibile najgolema partija i ne smeele da si dozvolat da odat bez svoj kandidat. Avamu, ni hranata ne moèa sami da ja izedat. Im ostana v grlo. Da odea zaedno soCile, }e be{e sosema poinaku. Barem sofrata }e im se isplate{e.

ûden nekoj narod. Aj {to ne dorasnal na mudrosta i talentot na Boris,tuku biduva{e li da glasa za onoj majorot Tito. Barem mar{al da be{e, }e raz-berea.

Interesno kako narodot brzo zaborava zo{to minatata godina glasa{eprotiv SDSM. Ist e kako premierot. Normalno, i Qub~o doa|a od narodot. Itoj zaboravi na vremeto koga nezavisnosta na Makedonija, zaedno so drugarkamu Dosta ja proslavuvaa so lep~e i ka{kaval~e na ~epkalka za zabi. Da ne odimepodaleku ‡ kade be{e Qub~o minatata godina i kade mu bea svadbarskite sofrina belite ~ar{afi, koga ja proslavuva{e pobedata na parlamentarnite izbori.Gi ~uva{e za godinava.

3. Qub~o se nalutil za{to ostanal gladen ve~erta koga treba{e da pobe-di i, kako sekoja nervozna doma}inka koga }e se naluti, za da si gi smiri nervi-te, po~nal da ~isti niz ku}ata. Go mete podot. Ama, metej}i, diga golem prav, pane moè da vidi okolu sebe kogo u{te treba da is~isti. A koga ne gleda, moè dabide opasno za nego. Od metlata }e mu ostane samo stapot v race.

4. Razo~aruvaweto e u{te pogolemo, zatoa {to VMRO-DPMNE ne samo{to ponudi podobri kadri od eden Buzlevski, na primer, tuku se trude{e voosum meseci da go postigne seto toa {to SDSM go postigna za osum godini.

6 noemvri 1999

277

Kako rezultat na taa trka so vremeto, postignat e i povisok kvalitet nauslugite. Spored neoficijalniot reketarski cenovnik, za eden {leper stran-ski cigari koj treba da tranzitira niz Makedonija, se pla}aat i do 100 iljadimarki. Izvozot na doma{ni cigari ~ini 20 iljadi marki po {leper. Tranzitotna kafe odi i do 20 iljadi marki, a {leper viski ~ini 30 iljadi marki. Samo sonaftata ne im odi kako {to mu ode{e na SDSM. Tie toga{ bea neprikosnovenivo nafteniot biznis. A na novite "nafta{i" sega im pre~i crnogorskata i al-banskata mafija, za{to na Kosovo, tie prodavaat poevtino.

Tuka nekade se dvièa i cenite na SDSM. Samo {to tie toga{ mislea }evladeat ve~no, pa ne brzaa i ne gi fa}a{e nervoza, pa zatoa i {vercot ne gopravea tolku transparentno. VMRO-DPMNE na primerot na SDSM vide kakonarodot kaznuva, pa zatoa pobrza navreme da si ja zavr{i rabotata, dodeka inejze ne í stigne kaznata.

Se vide. I minatata godina, i ovaa, narodot kaznuva. Kako {to trgnalnarodot da se osvestuva, te{ko na politi~arite. Na slednite izbori }e bideu{te posurov. Pa }e se ~udat {to mu e na narodot. Dosta mu e.

5. Velat deka Zmejkovski }e se vratel triumfalno vo partijata. Dali }ego vrati i kaput~eto?

6. Sega Boris ja povikuva i koalicijata na pomo{. Ako alternativcite naCile ne glasaat za nego, portparolot na VMRO-DPMNE Quben Paunovski ve-li deka }e bil doveden vo pra{awe i proektot Tajvan.

A da ja pra{a{e Quben svojata kole{ka, ministerkata za razvoj Milija-na Danevska dali ispratila nezavisen supervizor vo Tajpej, da go proveri boni-tetot na Tajvan, za da vidi dali moè da im dade dozvola za zonata vo Bunarxik,ili za trafika. Se razbira, ova za trafikata ne moè da pomine, duri i da seplate`no sposobni, ako ministerot za urbanizam Du{ko Kadievski veli dekanema slobodni lokacii.

Vo me|uvreme, bi moèl Sa{ko Staninov, zaedno so Qube Bo{kovski i PaneVelev da im upadne na Tajvancite da im go otkrie neplateniot danok na parite {togi dale za Makedonija. I da se napravi revizija na privatizacijata. Ako treba iLefterov i Florovski neka preplivaat ilegalno preku Kineskata Tesnina. Duritoga{ }e vidat Tajvancite kako se pravi kineska kulturna revolucija.

7. Site raboti se isprevrteni. Namesto SDSM da pravi komunisti~kirevolucii, VMRO-DPMNE pravi proleterski upadi po firmite. Namesto "des-nite" da gi {titat kapitalistite, tie najavuvaat deka }e im gi vra}aat fabri-kite na rabotnicite. So osvojuvaweto na "Proleter" so zurli i tapani, kultur-nata revolucija go beleì prviot seriozen uspeh. Lefterov }e odi od firma dofirma da gi menuva direktorite i, kako {to stojat rabotite, nikoj ne moè dago spre~i.

Navistina, narodot e zbunet vo ovaa istoriska prikazna za Tito i Boris.Vo odnos na Boris, Tito izleze ‡ burùj.

278

8. Za Tito }e glasaat i Srbite od partijata na Dragi{a Mileti}. IliTito, ili nikoj. Da ne gi ~ital Mileti} nekolkute grafiti niz Skopje. "Tito ‡Milo{evi}".

9. Vo ARM kako podarok pristignaa francuskite oklopni lanseri. Bi-dej}i gi imame i starite bugarski tenkovi, }e imaat vojnicite na {to da ve`ba-at.

ZADOVOLITELNO NEREGULARNO

••••• Xaferi za pretsedatel

1. Pozdrav do pretsedatelot Kiro Gligorov. Vo "Sakam da kaàm" go ima-{e u{te od samiot po~etok, vo 1991 godina. Re~isi devet godini go pi{uvav i zadobro i za lo{o. No, barem za mene be{e golem pretsedatel, za{to nitu edna{ne izreagira od pozicija na sila nitu, pak, mi ispra}a{e poraki preku posred-nici, iako ~uvstvuvav koga mi be{e lut. Mu posakuvam dolg ̀ ivot i dobro zdravje.

2. Ne treba da nî iznenaduva toa {to nabquduva~kata misija na OBSEdade ocenka deka izborniot proces bil zadovolitelen, so odredeni neregular-nosti vo zapadniot del na Makedonija i vo okolinata na Skopje. Pomalku ilipove}e, istiot tekst se povtoruva vo ocenkite za site dosega{ni izbori, otkakoOBSE nî nabquduva.

Izborniot proces e samo ogledalo na sekojdnevniot ìvot. I sekojdnev-niot ìvot ni e zadovolitelen, so odredeni neregularnosti. Site ovie godiniìveeme zadovolitelno neregularno. Zatoa i u{te sme interesni za nabqudu-vawe.

3. Sî dodeka sme interesni za nabquduvawe, Zapad }e ni izbira pretseda-tel. Pritoa ne mislam na glasa~kite liv~iwa od Zapadna Makedonija, tuku naZapad koj vo Makedonija se sekira samo za liderite na tuka{nite Albanci.Ako se tie zadovolni, zadovolen e i Zapad. Dodeka Kiro Gligorov vaè{e zamudar lider koj propoveda soìvot so Albancite, na Zapad ne mu pre~e{e vo1994 godina da pobrza so ~estitkite za izborot, i pokraj "odredenite neregu-larnosti". Isto kako {to i sega ne mu pre~i da mu ja ~estita pobedata na BorisTrajkovski, i pokraj "odredenite neregularnosti".

Taka {to sega, badijala mu se na Branko protestnite mitinzi i obvinuva-wata za falsifikat. VMRO-DPMNE u{te vo 1990 godina vika{e "Pero [ip-tar" po ulicite, a vo 1994 godina gi osvojuva{e Sobranieto i Makedonskataradio televizija. Xabe im be{e. Isto kako {to im be{e xabe i sobiraweto na220 iljadi potpisi za referendum za predvremeni izbori. Ne vredi SDSM daim se luti na Amerikancite {to pobrzale da mu ~estitaat na Trajkovski. Vo

20 noemvri 1999

279

1994 godina, tie pobrzaa i mu ~estitaa na Gligorov. A i vo VMRO-DPMNE nebea ba{ sre}ni koga biv{iot amerikanski ambasador Kristofer Hil igra{eko{arka so Branko i pu{ta{e selski pat~iwa vo predizbornata kampawa. Esega Zapad go izbra Qub~o, za da si igra so nego.

Ako e taka, zo{to voop{to se ma~evme da izleguvame na izbori izo{to aktivistite na DPA badijala tro{ea mastilo za iljadnici liv~i-wa, koga moèvme za pretsedatel na Makedonija da si go izbereme ArbenXaferi. I taka sî zavisi od nego. I koalicijata, i poddr{kata od Zapad, iredot i mirot vo dràvata. Poarno Xaferi otkolku za pet godini da izbi-rame dvajca pretsedateli ‡ eden za Zapad, a drug za Istok. Pa neli smeunitarna dràva.

Da se nadevame, belki koga kako Makedonci }e staneme malcinstvo, }edoìveeme malku Zapad da se griì i za nas. Belki toga{ nie }e bideme bitnivo Makedonija, pa od nas }e zavisi koj }e ni bide pretsedatel.

Zatoa, ne treba da se obvinuva Qub~o deka napravil pazar so Xaferi. Tojsamo investira vo idninata na makedonskiot narod. ]e mu dade sega na Xaferisî {to pobara Muarem Nexipi vo kampawata i posle, koga nie }e staneme mal-cinstvo, }e bideme vo podobra pozicija. Nema da morame da se borime za dvoja-zi~nost, ako ve}e Xaferi se izboril za toa.

Iskreno se nadevam deka Xaferi }e ja po~ituva besata. Pameti, pa vrati.Nemoj slu~ajno da ni gi zabrani univerzitetite vo Skopje i Bitola ili, ne dajboè, da nî tepa ako ja peeme makedonskata himna. Otide poddr{kata od Zapad.

4. Otkako go izgledav TV-duelot me|u Qub~o Georgievski i Branko Cr-venkovski, definitivno mi stana jasno deka ni edniot ni drugiot ne se za da gipu{ti{ doma da ti dojdat na gosti. ]e ti napravat beqa. Aj {to ne sakav dapadnam na nivnoto nivo, pa da pogoduvam koj e narkoman, a koj du{evno bolen,tuku ne moèv da otkrijam ni koj e podobar. Ednostavno, dvajcata se natprevaru-vaa vo dokaùvaweto koj e polo{ od drugiot.

Branko vika: "Vie kradete!", Qub~o odgovara: "I vie kradevte!" Brankovika: "Vie {vercuvate so pomo{ na DPA!", Qub~o odgovara: "I vie {vercuvav-te so pomo{ na PDP!" Branko vika: "DPA ja kontrolira Zapadna Makedoni-ja!", Qub~o odgovara: "I PDP ja kontrolira{e Zapadna Makedonija!"

Samo Bane Dimovski brilira{e. Da be{e {ahovski me~, Bane }e go igra-{e ~asovnikot. Vaka, kako legenda na makedonskoto TV-novinarstvo, igra{emnogu konstruktivna uloga. Ne samo {to uspea da postavi dve pra{awa, ne samo{to ne dozvoli da se zbuni koga stava{e recki kako za tablanet, tuku uspea da jaostavi tehnikata vo studioto ne~epnata.

Da vi kaàm pravo, koga vidov kako dvajcata se falat so kradeweto, seispla{iv deka }e ispruàt raka od televizorot i }e mi ukradat ne{to od dnev-nata soba. Sre}a, tamu be{e Bane, pa ja kontrolira{e situacijata.

280

5. Reformski nastroenata Vlada i u{te poreformatorskiot minister Bo-ris Stojmenov, re{ija da gi zadovolat barawata na sindikatot na dràvniteslu`benici. ]e im dodelaat K-15.

Ako stopanstvoto ni e riknato od danoci, ako rabotnicite vo fabrikitenemaat zemeno plati so meseci, ama pridonesite moraat da si gi pla}aat, akolu|eto ostanaa i bez rabota i bez pari. Tie se `rtva na kapitalizmot.

I ne se ispla{i ministerot od niv, tuku od negovite slu`benici na koibarem platata im stiga{e na vreme, i zemaa karton~iwa za lekuvawe, ako, ne dajboè, se razbolat, ama ete, nemale pari za odmor. Da ìvee socijalizmot.

6. Novoizbraniot pretsedatel na Makedonija Boris Trajkovski, vo pre-dizbornata kampawa veruva{e vo Makedonija, vo iskrenosta, vo tradicijata, vosemejstvoto, vo sebe, vo Xaferi... Dali sega veruva vo rezultatite od glasawe-to?

PROFESOR I UÊNIK

• • • • • Klinton pu{ti letki

1. Ovaa vlast sekojdnevno se trudi da nî uveri deka e podobra od SDSM. Iuspeva vo toa. Ete, vo ramkite na obrazovnata programa na MTV, nekolku ve~e-ri po red, vedna{ po Dnevnikot, po urnek na SDSM-ovskata izmislica "Dnev-nik plus", odi VMRO-vskata izmislica "Vo ime na demokratijata".

Vo emisijata, kako {to ni se soop{tuva so trauren ton, preku "lesen kom-parativen metod" i "so po~it kon na{ata analiti~nost", ni se emituvaat izja-vite na Branko Crvenkovski, Tito Petkovski i na Nikola Popovski, dadenineposredno po izborite vo 1994 godina i sega.

So po~it kon analiti~nosta na avtorot na ovaa emisija, bi zabeleàldeka nedostigaat izjavite na Qub~o Georgievski i na toga{niot kandidat zapretsedatel Qubi{a Georgievski. Ama i bez toj komparativen metod, dràvna-ta televizija u{te edna{ dokaùva deka me|u SDSM i VMRO-DPMNE i nemanekoja razlika. Ako vo 1994 godina Zapad priznal falsifikuvani izbori, zo{-to toa ne bi go storil i denes?

Zatoa SDSM ne treba da í se luti na VMRO-DPMNE. Naprotiv, treba dabidat sre}ni, bidej}i se pokaàle kako dobri profesori. Nivnite nezaboravnilekcii od falsifikuvawe na izbori do ligavewe pred Zapad, ve}e se dobro sov-ladani. Uspeh na sekoj profesor e da go vidi u~enikot podobar od nego.

2. Cile ne mora voop{to da se vra}a od Amerika. Bidej}i, i taka naskoro}e leta. Arben Xaferi ve}e mu kupi bilet. Vo avtobusot ve}e nema mesto zanego. Za{to se zanesuva da bide kondukter, da raboti so pari i da kontrolira

27 noemvri 1999

281

koj se vozi. Nema potreba. Qub~o ubavo si vozi, a ako se zamori, tuka e Xaferiso dale~inskiot upravuva~. I kondukter ne im treba. Naplatata i onaka se vr-{i na drugo mesto.

3. Samo nema smisla VMRO-DPMNE da gi ima i mestata pretsedatel naRepublikata, pretsedatel na Vladata i pretsedatel na Sobranieto. Vo ramkitena idnite podelbi na funkcijata, bi trebalo pratenik na DPA da stane pretse-datel na Sobranieto. Belki Arben Xaferi, }e go izdejstvuva toa od Qub~o, posite falbi {to gi izre~e i za Vladata i za partijata. Osven ako ne se zadovolisamo so po~esno ~lenstvo vo VMRO-DPMNE.

Kako i da e, koga pratenik na DPA }e zastane na ~elo na prateni~kiotdom, toa }e bide znak za celosna relaksacija na me|unacionalnite odnosi. Kogapretsedatelot na Sobranieto }e progovori na albanski, za po~etok }e mora dapreveduva i na makedonski. So toa }e se {tedi i na tehnika za simultan prevod.

A za vistinska relaksacija, najdobro e da ne se nervira opozicijata, Votoj slu~aj, poèlno e pretsedatelot na Sobranieto da ne go preveduva toa {to}e go zboruva. Sekoj }e si zboruva na svojot jazik. I bidej}i nema da se razbira-at {to zboruvaat, nema ni da se nerviraat. I taka }e bidat maksimalno relaksi-rani.

Na toj na~in, i SAD i EU }e bide relaksirani. Tie imaat problem samoAlbancite da im bidat zadovolni. Bidej}i edinstveniot problem }e im bidere{en, }e prestanat da se zanimavaat so nas.

4. Siroma{kiot Cile. Ne samo {to ostana bez avtobus tuku Boris Traj-kovski mu gi zede i koko{aranicite. Kako trgnala rabotata, VMRO-DPMNE iSDSM }e se stepaat i za Tajvan. Eve, Boris u{te otsega fa}a mesto za tajvan-skite avtobusi {to FAS-ovci gi napravija za Kosovo. Aj Boris, ama sega i \or-|i Spasov od SDSM izjavuva deka Tajvan ne moralo da bide pre~ka za odnositeso DA. Ne{to mnogu brzo gi zaboravija solzite za komunisti~kata Kina. Pasamo edna nedela pomina otkako go penzioniraa Gligorov.

5. Pomaloto brat~e sekoga{ bara pomo{ od pogolemoto koga saka da sepoàli kaj u~itelkata. Taka i na{ Qub~o mu se poàlil na bugarskiot premi-er Ivan Kostov i go zamolil àlbata da mu ja prenese na Klinton. Klinton emnogu emotiven, pa, ne sakaj}i da gi vidi àlnite lica na na{ata vlada, nesleta vo Skopje, za da ne si go rasipe denot.

Kiro ne sakal da odi na aerodrom. Savo bil tehni~ko lice, ama ne se raz-bira mnogu vo tehnika za ozvu~uvawe na aerodromski platformi i mestewe cr-veni tepisi, pa i toj otpadna od programata. A Boris ja ~eka odlukata na Vrhov-niot sud vo nekoja ìvinarska farma.

Taka, Klinton nekolku minuti vise{e nad Makedonija, a nie ne ni bevmesvesni. Da ni najavea barem dodeka ja nadletuva{e Makedonija, da gi vperevmeo~ite kon neboto. Ako ne ni ispra}a poraki, barem da vikavme "Klinton pu{tiletki!"

282

Poarno e da pu{ta letki otkolku humanitarni paketi. Sre}a {to Make-donija ne e Albanija. Tamu Amerikancite bea vqubeni vo Sali Beri{a. Po-docna, vo ime na demokratijata, na narodot {to si go izbra Beri{a "so zadovo-litelna postapka i so mnogu neregularnosti", mu frlaa hrana od helikopter.

6. Spored toa kolku pari dobi Bugarija vo odnos na nas od Zapadniot Bal-kan, izleze deka Bugarite bile najgolema `rtva vo kosovskiot konflikt. Zatoa {to javno ka`uvaa deka ne sakaat da primat nitu eden begalec, sega im sle-duva nagrada. Tie ne gi primale kosovskite begalci od humani pri~ini. Bileprotiv etni~koto ~istewe i sakale Albancite da si ostanat na svoite ogni{ta.Za razlika od nas, {to gi maltretiravme pe{ki da go preminuvaat Blace.

DIV ZAPAD

••••• Zo{to Vladata ne se preseli vo {ator, pa da imame vistinski cirkus

1. Sre}a {to deneska e molk, pa Cile }e nî po{tedi od negovite izjavi zaizleguvawe ili za ostanuvawe vo koalicijata. Sekoi pet minuti ni dava{e raz-li~ni izjavi, pa nî zbuni. Kojznae dali i samiot znae kakva izjava sega doa|a nared.

Negovite ministri, ugledni univerzitetski profesori i intelektualci,se odnesuvaat kako deca. Begaat od ~as, pa posle baraat opravdanie od Cile. Ginavredil Qub~o Georgievski. Im priznava opravdanie samo li~no od Cile.Pismenoto ne go smeta za seriozno.

Sega u~itelot re{il da im prosti na profesorite. Mu trebaat dodeka dazavr{at izborite. Posle, ako ne bidat mirni na ~as, pak }e gi izbrka.

2. Ministrite na DA ja napu{tija sednicata na Vladata. Iako koalicija-ta sî u{te oficijalno ne e raskinata, tie vo momentov se nadvor. Dali toazna~i deka koga i oficijalno Qub~o i Cile }e objavat deka se skarale, minis-trite }e odat ponadvor.

Od ministrite na DA, na sednicata ostana samo Pavle Trajanov. Ne sakada gi obnovuva starite rani. DA ima osum ministri. Pavle ne saka povtorno dabide eden od osumtemina.

3. Ne treba lu|eto tolku da se sekiraat {to }e stane so Vladata i kojkakva odluka }e donese. Ne treba ni da im veruvaat na razni izvori. Neka slu-{aat samo {to }e re{i centralniot komitet na VMRO-DPMNE. Tuka{nitelu|e se nau~eni da mu veruvaat samo na CK, pa ovie promenive lesno gi podnesu-vaat.

Ete, i pokraj zaminuvaweto na ministrite od DA, Vladata prodol`i sosednicata i donese zaklu~oci. Zna~i, VMRO-DPMNE sekoga{ ima alternativa

4 dekemvri 1999

283

za alternativcite. Toa pokaùva deka taa i dosega ne funkcionirala kako Vla-da, tuku kako paradràven organ. Ministrite si rabotele edno, zamenicite drugo,a CK si ja sproveduval politikata.

Vpro~em, preku funkcioniraweto na Vladata, Dosta Dimovska go sprove-duva toa {to go predavala kako profesorka vo sredno u~ili{te. Vo Vladata naMakedonija, Dosta ve`ba marksizam.

Vo praktikuvaweto na marksizmot site odluki se nosat vo CK. I onaka,Vladata e organ koj samo treba da gi potvrdi i sprovede odlukite na partijata.Parlamentot pove}e ne e interesen, duri ni kako kuklena pretstava. A vo sog-lasnost so marksizmot, i sudstvoto ne e validno. Neli vistinskite revolucio-neri go priznavaat samo sudot na svojata partija.

4. Qubovta me|u Qub~o i Cile po~nuva da zali~uva na amerikanska me-lodrama. Partnerite postojano se karaat, se izneveruvaat, pla~at kaj prijate-lite, pa pak }e se smirat, pa pak }e se skaraat, ako treba i }e se natepaat... I nakraj, sre}ni i veseli, }e zaminat zaedno vo Venecija, na romanti~no patuvawekade {to povtorno }e se razgori zaemnata qubov.

E, na{ive romanti~ari ne odat vo Venecija. Tie na pomiruvawe odat voamerikanskata ambasada. Nema gondoli. Ne e tolku romanti~no, ama poevtino e.

Koga ~ovek }e izbroi kolku raboti zavr{ila amerikanskata ambasada iza vreme na ovaa i za vreme na minatata vlada, ne e lo{o sedi{teto na Vladatada go preselime tamu. Kockite kaj Vardar moè da mu se prodadat na Stojmenovza stokovna ku}a, a Qub~o, sose ministrite, neka se preseli do kabinetot naamerikanskiot ambasador. Duri i adresata ne treba da se menuva. I dvete zgra-di se na ista ulica. Pa neka mu ja mislat Amerikancite, koga ne im kaàa naQub~o i na Cile porano dali im e dozvoleno da se karaat ili ne.

Ako, pak, ambasadata e so ograni~en kapacitet, pa ne moè da ja primicelata makedonska Vlada, na parkingot otsprotiva moè da se raspne golem{ator. Toj odgovara mnogu pove}e na aktivnostite na ministrite. Toga{ nemada bidat navredeni deka se ‡ cirkus. Vo toj slu~aj, i Cile, sose negovite minis-tri, nema da moè da se folira deka izleguva nadvor, a vsu{nost ostanal vnat-re. Koga e {ator vo pra{awe, nema dilemi. [tom izleguva{, vedna{ si nadvor.

5. Dobro e {to dojde Bernar Ku{ner od Kosovo, za da ni gi otvori o~ite.Do negovoto doa|awe, nie si mislevme deka sme bile dràva. A toa, nie sme tibile vrata. Vlezi ‡ izlezi...

Spored toa kako izgleda vratata kon Kosovo, izgleda deka nie ne sme obi~-na vrata. Nie sme vrata za klatewe. Kako onie onie niz koi vleguvaat i izlegu-vaat kauboite vo salunite na Diviot Zapad. Samo nî {utiraat so ~izmite.

[erifot Ku{ner nam, kako na pretstavnici na vratata koja vaì za pri-mer na izdr`livost na Balkanot (kolku i da ja {utira{ so nozete, drvo e, nereagira), ni gi pokaà novite registarski tabli~ki za Kosovo. Ne za da nî ube-di vo nivnite ubeduvawa deka Kosovo e del od Srbija i Jugoslavija, tuku kako

284

preporaka: "Gledate {to ve ~eka, ako ne sakate da bidete vrata. ]e vi napravi-me vakvi tabli~ki, ako ne ja napravite dràvata kako {to vi kaùvame nie!"

Koga ~ovek podobro }e razmisli, 10 godini nezavisna dràva i ne e nekojamala rabota. Vo odnos na 12-te dena Kru{evska Republika, ova e zna~itelennapredok. Belki }e ni dozvolat da i se poraduvame u{te dve godini na dràva-ta, za da moè posle vo istorijata da pi{uvaat deka sme postignale neverojatnirezultati. Denot sme go pretvorile vo godina. Dvanaeset dena Kru{evska Re-publika, dvanaeset godini Republika Makedonija.

OTADE ZAPAD

••••• Zo{to Dosta ja izbrka Radmila od kujnata

1. [to se zanesuva onoj evropski diplomat Te{eira, pa ni se zakanuvadeka Evropskata unija }e ni go odzela liderskoto mesto vo Zapadniot Balkan.]e nî preocenuvale, za{to vakvi izbori ne videle vo ni edna zemja {to sakalaasocirawe so EU. Boèm izborite ne bea uspe{ni. Nikoj ne zagina.

Da be{e Zapadna Makedonija nekoja indiska provincija ili nekoj rezer-vat na pleme vo nerazviena afrikanska dràva, sigurno }e ima{e mrtvi. Ama,nie ne sme Afrika i, za razlika od niv, sme í pripa|ale na Evropa. Pa imavmesamo ras~ukani glavi. Za{to sme pametni. I za{to imame demokratska polici-ja. Tuka ni nema ramni ne na Zapadniot Balkan tuku ni vo Zapadna Evropa. Vokoja zemja na Zapad imalo tolku policajci vklu~eni vo izborniot proces. I tie}e ni zboruvaat za demokratija. Pa nivnite policajci se glupavi kako cajkanikoga ne gi interesira kako se glasa.

So vakov razvoj na demokratijata, nie i }e go nadmineme Zapadniot Bal-kan. Tolku mnogu ni ja falea vlasta, pa taa se zanese deka sî í e dozvoleno. Sirekoa, Evropa nî poddrùva i zajdoa. Ima pravo Te{eira. Ne sme nie za tuka.Ni za Balkan. Ama ni za Zapad. Od nas {to podaleku. Otade Zapad.

Sre}a {to si imame pretsedatel koj ni se pretstavuva{e kako evropski~ovek. I {to Evropa go poddrùva. Taka se fale{e. I so nego pobrzo }e smevlezele vo Evropa. Tuku, kako toa pretsedatelot ni go sakaat, a nas ne nî sakaat.Ami, ako tolku mnogu go sakaat, {to ne si go zemat kaj niv.

2. Ne znae{ {to e poarno. Da ti go sakaat pretsedatelot, a tebe da ne teesapat za ni{to, ili da ti go mrazat pretsedatelot, a tebe da te po~ituvaat.Eve, na primer, Britancite i~ ne go sakaat Slobodan Milo{evi}, ama vodatsmetka za jugoslovenskite gra|ani. A tuka, mnogu go po~ituvaat Boris Trajkov-ski, a za nas ba{ im e gajle.

11 dekemvri 1999

285

Dobro e, barem britanskata ambasada nî udostoi so soop{tenie dva denada ne odime vo Sofija po vizi, za{to }e ja renovirale tamo{nata zgrada. Amazatoa, pak, }e moème da vadime vizi vo Belgrad, i toa vo nekoja kancelarija naBritanija vo brazilskata ambasada. Kaj Milo{evi} nemaat ambasada, ama, akotreba, i vo garaà }e izdavaat vizi, a tuka imaat ambasada, ama ni slu~ajno nemada zgre{at vo Skopje da po~nat da izdavaat vizi za makedonski gra|ani.

I posle britanskiot ambasador neka dava izjavi deka ne nî smeta za priv-remena dràva. ]e mu veruvame.

3. Branko Crvenkovski po~na da ja spasuva Makedonija. Za po~etok, gipovle~e prigovorite na tretiot krug od izborite. I taka go dobivme Boris Traj-kovski za pretsedatel.

Ako ima{e pak preglasuvawe, ni{to ~udno Xaferi da ni se nalute{e. Panamesto da mu bideme dol`ni, }e ni re~e{e: "Daj vie Makedoncite, edna{ ve}eizberete si pretsedatel! Ako nî terate pak da glasame, }e si izbereme na{!"Vaka pak evtino pominavme. Sega neka pi{uva fakturi. I neka mu gi ispora~u-va na Qub~o za naplata. Ako nema Qub~o da plati, }e platime site. Dolgot si edolg i mora da se vrati. Tuku, da go zamolime premierot, sega dodeka e dobar soXaferi, da go zamoli da ni prosti, pa da ne ni presmetuva i kaznena kamata.

Ba{ e interesno kako sega Branko Crvenkovski }e go obedinuva patriot-skiot front za spas na dràvata. Partizani li }e zbira, vo {uma li }e odi,telefonski ìci li }e se~e po banderi... Ili, }e go pra}a Buzle po kafeani, dago tepaat so lopati i kamewa. Ne znam za Buzle, ama lopatata kojznae kako po-minala.

Samo toa mu ostana, oti prikaznata za urivawe na Vladata zavr{uva vomomentot koga }e se seti kako ja ukina mo`nosta za predvremeni izbori so so-biraweto potpisi. Ne badijala se reklo, kako }e si go skroi{, taka }e si gonosi{.

4. Edinstvena {ansa mu e premierot da ja prodolì turnejata po evrop-skite skija~ki centri. Malku mu e Garmi{ Partenkirhen. Zamisli Branko dago smeni, a toj da ne uspee da gi vidi site poznati skokalnici. Qub~o od Gar-mi{, da se preseli vo Oberzdorf. Pa ottamu da trkne do Inzbruk. Pa vo... ... ....I taka }e ja zaokruì novogodi{nata serija na poznatite skoka~i. Em premie-rot ni e vo evropski trend em Makedonskata televizija, namesto novogodi{ni~estitki od vremeto na komunizmot, po vestite }e ni gi emitira govorite napremierot, kako {to e normalno vo demokratska dràva. Za{to govorite napremierot li~at na bajki. So niv malite deca polesno se uspivaat.

Samo, neka {eta Qub~o po snegovite, ama neka gleda nekade koga }e sezaproleti, da se vrati doma. Toga{ se topat snegovite i moè da go zatrupalavina. Ako ne veruva, neka pra{a nekoja baja~ka.

5. Pretsedatelot na Dràvnata izborna komisija ostana dokraj konspira-tiven. Ne im otkri na novinarite koj ja pravel tortata. Da ja matele Tawa Ka-

286

rakami{eva i Blagorodna Duli}, ne mi se veruva. ]e se skarale vo kujnata u{tepri mateweto na jajcata.

Sî mi se ~ini deka tortata be{e podarok od Vladata. Zatoa be{e vo ob-lik na srce. Zatoa {to DIK ni be{e srcka. I toa, najverojatno, bila proizvodna kolektivna aktivnost na vladinite dami. Najte{kata rabota ja zavr{ilepotpretsedatelkite Radmila Kiprijanova i Dosta Dimovska. Dvete, slo`no izaedni~ki, gi matele jajcata. Ednata gi matela òl~kite, a drugata belkite. Etuka nastanal koalicionen problem. [lagot nikako da im se pogodi. Pa moralana pomo{ da dojde Milijana Danevska. Taa ima recept za razvoj. Se vklu~ila iMerie Ru{ani, da dade nau~en pristap na celata operacija. Ni{to. Ni {lagotporasnal, ni testoto dobro se ispeklo. I na kraj ja izbrkale Radmila od kujnata.Ne moè da ima dve mata~ki na jajca. Se znae koj najdobro gi mati rabotite vodràvata. I vo idnina ne mora da se jade torta. ]e se jadat tuqumbi.

ODA NA PÊNKATA

••••• Kiro, kone~no, go ostavi SDSM sam

1. Amerikanskite farmeri se zadovolni, a nie sme sre}ni do pretseda-telsko nivo. Takva euforija kakva {to vidovme na pristignuvaweto na p~enka-ta za makedonskite piliwa, odamna ne e zabeleàna. Kojznae kolkava }e trebada bide nekoja idna zdelka ili zaedni~ko vloùvawe, za da mu se dade na nasta-not tolku sve~eno zna~ewe, kakvo {to be{e pristignuvaweto na amerikanskatap~enka vo farmata vo Belimbegovo.

Ne treba da mu se zabeleùva na noviot pretsedatel {to prviot rabotenden go pomina na farma. Boris Trajkovski ne saka da gi ostava rabotite nezavr-{eni. Me|u dvata izborni kruga, go promovira{e proektot "Makedonsko pileso tajvanski kapital". Sega, kako izbran pretsedatel na dràvata, mora da segriì piliwata da se nahranat.

I koj da mu pomogne, ako ne prijatelite od Amerika. Zatoa p~enkata be{edostojno pre~ekana i toplo pozdravena od pretsedatelot na dràvata i od pre-mierot. Na pre~ekot na ovaa zna~ajna i prijatelska pratka prisustvuva{e naj-visokoto dràvno rakovodstvo na zemjata, osven pretsedatelot na SobranietoSavo Klimovski. Izvr{nata kancelarija na DA nema{e zasedavano, pa Savo neznae{e kakov stav da zazeme toa utro. A popladneto ve}e be{e docna. P~enkatave}e be{e legnata vo silosite. Moèbi i ve}e patuvala kon najmalite farmi,kako {to istakna premierot Georgievski vo pozdravniot govor.

Ribarite velat deka vardarskite krapovi najlesno se fa}aat na p~enka.Bidej}i e vreme na promeni, krapovite se zameneti so klenovi. Amerikancite

18 dekemvri 1999

287

proveruvaat kako na p~enkata }e reagiraat klenovite. I do{le do zaklu~okdeka klen najlesno se lovi ‡ na suvo.

2. Pokraj pomo{ta za makedonskata stoka, Amerikancite odvoija i 22 mi-liona dolari za pomo{ na makedonskata siroma{tija. Verojatno mislea deka }eimaat od kade da ni platat, ako vo Vladata pomine{e predlogot za kupuvaweamerikanski vozila na "Krajsler", vo vrednost od 13 milioni dolari. [to ti eamerikanska politika. Sî se vrti okolu dolarot. Prvo }e ti prodadat koli, pabankata }e ti dade kredit vo koj }e ti presmeta i dopolnitelni 10 otsto zapoliti~ki rizik i posle za tie pari }e kupi p~enka od farmerite, i toa {to }eostane }e ti go dade za socijalna pomo{.

Na toj na~in Makedonija gi pomaga amerikanskite zemjodelstvo, bankars-tvoto i avtomobilska industrija. Zatoa ne treba da se ~udime koga Amerikan-cite ni velat deka Makedonija im bila od nacionalen interes. Da ne sme im nie,}e im propadne stopanstvoto.

Vo proektot "amerikanski vozila" bile opfateni i ~etiri luksuzni blin-dirani "kadilaci". Zo{to ~etiri, ne se znae. Izgleda deka }e odele po dva zapretsedatelot i za premierot. Eden za niv i po eden za soprugite. Ne daj boèna soprugite da im zatreba kola, a tie da moraat da se vozat so xipovi po {iro-kite makedonski pati{ta. I ete ti bra~na kriza bez potreba. Na Savo ne mudavaat "kadilak". Prvo, zatoa {to ne znaat dali }e im ostane vo koalicija. Ivtoro, zar negovata èna nema da pobara da se vozi so "kadilak". A {est "kadi-laci", mora da se priznae, sepak se premnogu za siroma{nata makedonska ekono-mija.

Nabavkata na "kadilacite" e vo funkcija na razvoj na regionot. Zatoa{to "kadilacite" tro{at mnogu benzin. Benzinot e skap i narodot nema pari,pa sega Vladata }e mora da tro{i. Na toj na~in }e raboti i "Okta". Za{toGrkot ne bi bil Grk, ako ne }ari. I taka Makedonija stanuva mnogu zna~ajna nesamo za razvojot na SAD tuku i na Grcija. Ne badijala ni vikaat lideri na Za-padniot Balkan.

3. Kiro Gligorov kone~no do~eka da go zafrkne SDSM. Se pojavi na ina-ugurativnata sednica na noviot pretsedatel na dràvata. Dosta tie nego go os-tavaa sam. Sega toj gi ostavi sami, za da vidat kako e.

Ba{ me interesira kako }e reagira SDSM ako pobedi na narednite par-lamentarni izbori. Toga{ pretsedatelot na dràvata }e treba na nivniot kan-didat za premier da mu go dade mandatot za sostav na vlada. SDSM ne go prizna-va Trajkovski za pretsedatel. Zna~i nema da imaat ni od kogo da go primat man-datot. Mandatot }e go primat od nelegalen pretsedatel. Po koja logika toga{nivniot premier }e bide legalen.

4. Siroma{kiot Branko. Ne samo Kiro tuku duri i Yingo go izneveri.Tamam si pomisli deka ne e edinstveniot {to ne go priznava Borisa za pretse-

288

datel, koga Yingo, op ‡ se pojavi na inauguracijata. Zna~i, moè da se o~ekuva i~estitka od Slobodan Milo{evi}.

Branko ve}e gi obedinuva silite na patriotskiot front. Samo, po sî iz-gleda, mnogu lo{o mu odi {tom mora{e na proslavata na Sitel da se baknuva soYingo. A toj, sednat kako kum, na site {to go obletuvaat so bakneì, im veli sozasipnat glas: "Basta, basta..." I potoa site igraat okolu nego, za da go razono-duvaat.

Ne izdrà Branko, pa otide da se proveseli vo ~est na lojalniot poddr-ùva~ na likot i deloto na Milo{evi} vo Makedonija. Tito Petkovski ne sepojavi, ama bidej}i tamu mu be{e liderot, seedno e.

Proslavata be{e vesela, ama prikaznata e ta`na. Nema begawe od make-donskata sudbina. Da ne be{e Boris, }e be{e Tito...

5. Qub~o najavi deka }e pregovara so Cile za koalicijata do posle Bo-ìk. Posle }e fati Vasilica, pa Vodici... Nema smisla da si vletuvaat me|upraznicite i da si go rasipuvaat raspoloènieto. Neka po~ekaat da se zaprole-ti, barem do Pro~ka.

Nam i onaka ve}e ni e seedno.

ZABRANETO (O)ZBORUVAWE

••••• Cile ne znae da kaè "Ne", pa zatoa partijata mu se vika "DA"

1. Cile prave{e drama so meseci za da si gi smeni svoite ministri. Sepokaà kako politi~ar od golem kalibar. Vredi za ~etvorica. Za da stane tojpotpretsedatel, se otkaà od Kiprijanova, Kambovski i od Trajanov. Ubavo Rad-mila go fale{e liderot deka ima uriva~ka mo}. Go po~uvstvuva toa na svojakoà.

Sega e na red ostvaruvawe na barawata {to Demokratskata alternativaprincipielno mu gi nude{e na premierot Georgievski. Na primer borbata pro-tiv korupcijata i kriminalot. Otkako Cile se otkaà od ministerstvata zavnatre{ni raboti i za pravda, bitkata protiv kriminalot }e ja vojuva prekuMinisterstvoto za obrazovanie. U{te kako deca, }e gi podu~uva lu|eto da nekradat. Taka, pra{aweto na kriminalot }e go re{ava dolgoro~no. Bidej}i Ci-le ne gleda od deneska za utre, tuku misli na idninata.

Ovoj koalicionen dogovor }e trae tri meseci. Po tri meseci, koalicija-ta pak }e bide vo kriza. I Cile pak }e predloì platforma za pregovori. Papregovorite }e traat u{te tri-~etiri meseci. I na kraj, Cile i Qub~o pak }ese smirat. Demokratskata alternativa e partija so mnogu intelektualci. Taka{to Cile ima u{te kadri za davawe. Neka ne se griàt Aleksandar Dimitrov i

25 dekemvri 1999

289

Bobi Spirkovski ako ostanat vo Vladata. I nim }e im dojde redot, so slednataplatforma.

Va`no e da se bide principielen. Koga policijata upa|a{e po razni fir-mi i gi apse{e direktorite, DA principielno mol~e{e, bidej}i ne saka{e damu se me{a vo rabotata na koalicioniot partner. Koga koalicioniot partnervleze vo firmata na nivniot porane{en minister âdo, DA povtorno princi-pielno se zaloì za po~ituvawe na pravnata dràva i zastana vo odbrana nanovinarite.

Cile e principielen. Ne moè da kaè "Ne". Zatoa i partijata mu sevika "DA".

2. Koalicionite partneri zaboravija vo dogovorot za idnata sorabotkada zapi{at koj kogo moè da uapsi. Ako prodolàt po sistemot na Topilnica dase apsat me|u sebe, naskoro samo Arben Xaferi }e ostane ne~epnat, pa toj }emora da formira vlada. Moèbi zatoa i zadovolno izjavi deka sekoj, den vosekoj pogled, sî pove}e napreduva.

Sepak, ne e ovaa vlada ba{ tolku naivna, pa sî da mu dade na Xaferi.Zatoa i vo dogovorot ne postoi klauzula koj kogo smee da apsi. Vo ovaa dràvamora da ima red. Otsega }e apsi samo Dosta.

I redno be{e partiskite vojnici povtorno da se vratat vo prvite bor-beni redovi na MVR. I toa da se popolnat so lu|e koi imaat me|unarodnoiskustvo. Kako, na primer, Qube Bo{kovski. Sigurno dodeka prodaval }e-bap~iwa vo Hrvatska u~el na iskustvoto na Tu|manovoto vladeewe so vleva-we strav kaj gra|anite. I {to mu fale{e na Tu|man? Vaka, taka, si proì-vea 10 godini.

A ne tuka, Pavle Trajanov insistira da se oslobodat novinarite {to giuapsil lokalniot vele{ki policaec. A nim ni{to ne im fale{e. Nikoj ne imima{e staveno lisici. Plus bea odneseni so policiska "marica", kaj Ivica, zada ne tro{at sopstven benzin. Dràvata u{te i prevozot im go pla}a. Istokako i na âdo. Se pravi golem gazda, a vamu, koga dobrovolno odi vo policija,ne saka da odi so svoja kola, tuku i toj bi so Marica da se vozi.

Na~alnikot e definitivno vo pravo za priveduvaweto na novinarite i zaodzemaweto na kamerite. Ostavi toa {to mu li~ele na reketari so kameri i{to ne bile obeleàni. So samoto toa {to se pretstavile kako novinari, ved-na{ bilo jasno deka treba da se apsat. Zatoa {to za site sostojbi vo dràvata,vinovni se novinarite.

Dodeka ne ja vidov pres-konferencijata na vele{kiot na~alnik mislevdeka vicovite za policajci se preterani.

3. Evropskata misija }e ni pratela misija za nabquduvawe. Kakvi {tosme, skraja da e, izgleda nî podgotvuvaat za psihijatriski tretman.

Otkako Evropa nî isklu~i, Telekom dobi inspiracija da gi isklu~i tele-fonite. Sega i Elektrostopanstvo, da ne ostane pokuso od evropskite trendovi,

290

}e ni ja isklu~i i strujata. Ostana u{te narodot da go isklu~at, za da ne im jarasipuva koalicionata idili~na qubov.

Vo mrak i {tama lesno se vladee.4. Spored koalicioniot dogovor, ministrite i pratenicite ne smeat da

se ozboruvaat i da razmisluvaat poinaku od Vladata. Sî }e se re{avalo vnatrevo koalicijata. Koj }e ozboruva, }e bide smenet. Toa ti se vika vistinska de-mokratija. Pri sledniot dogovor }e im tekne da gi vovedat kominikeata od vre-meto na SKM i sekoe utro slo`no }e ni kaùvaat {to treba da rabotime.

Ozboruvaweto e mnogu poopasno za dràvata otkolku ako nekoj ministerraboti protiv Ustavot. Za{to, premierot ima pravo samo da go predupredi mi-nisterot ako ne ja izvr{uva svojata funkcija vo soglasnost so Ustavot i zako-nite. Duri ako ministerot, i pokraj predupreduvaweto prodolì da raboti pro-tivzakonski, premierot ima pravo da go razre{i.

A, kako }e mu kaàt na premierot deka nekoj raboti protiv Ustavot, kogaozboruvaweto e zabraneto. Zatoa Qub~o si ja obezbeduva policijata. Koga nesmee javno da se zboruva i ozboruva, premierot treba da ima "golemi u{i".

5. Premierot re{il da go prodava "Feni" zaedno so Topilnicata vo Ve-les. Arno ama, âdo mu ja urna koncepcijata.

Vo ustavot e zagarantirana privatnata sopstvenost, ama ako ne vleguva vokonceptot na Vladata, garancijata ne vaì. Moè da ti se slu~i, da ti vlezedoma nekoj lokalen policaec i da ti kaè: "Vladata najde strate{ki partner zacela zgrada, ama mora da ti go prodademe i stanot. Nemoj da ja uriva{ koncepci-jata, za{to }e ti dojde Marica".

Ako odbie{ da go prodade{ stanot i poradi toa ne se prodade zgradata,belki }e pomine{ so dva-tri informativni razgovori. Tuku, {to pravime akona Vladata í tekne da ja prodade cela dràva.

ISTORISKI DOGOVOR

Eliot Nes go demontira bureto barut

1. Ete {to ti se vika odli~na me|usosedska sorabotka. Samo {to premierotnajavi "bum" vo stranskite investicii, Bugarite ni ispratija barut. Arno ama,barutot go ispratija vo nevreme. Im go fati makedonskiot Eliot Nes. Duri i{vercerite ja sakaat novata ministerka za vnatre{ni raboti, pa samite sinamestija uspe{na akcija za da se zabeleì spektakularnoto otkritie nastoletieto u{te prviot den. Vedna{ se gleda kako dràvata uspe{nofunkcionira koga brat Qube odi vo akcija, vo koordinacija i konspiracija soMinisterstvoto za vnatre{ni raboti. Policijata ja apsi Armijata.

31 dekemvri 1999

291

Vsu{nost, stanuva zbor za kontinuirana aktivnost na ARM za voenaodbrana na Makedonija. Neli Makedonija e bure barut na Balkanot. I Armijatae zagrièna da ne napravi "bum". Zatoa, {tom barutot vleze vo dràvata,Armijata go sproveduva do granica i go izvezuva vo Srbija. Sega Eliot Nes godemontira bureto barut na Tabanovce i napravi beqa. Namesto da koordiniraso premierot, toj koordiniral so ministerkata. I barutot ni ostana doma. Osvenbure barut, Makedonija e poznata i kako jabolko na raskolot. Ama pove}e ne.Otkako Buzle ima skr{eni prsti, ne moè da bere jabolka.

Sega si imame i jabolka i barut, ama, sepak, sme bezbedni. Zatoa {to"Suvenir" od Samokov nema materijal da pravi raketi za ognomet. Namestoognomet, za Nova godina }e go pu{tat Qube Bo{kovski da dava izjavi. Pozabavnoe. Site televizii ja povtoruvaa snimkata od Tabanovce po nekolkupati. ]eprofitiraat na brat Qube. Velat deka najgolemite firmi re{ile da vmetnuvaatreklami koga e najinteresno. Pome|u dve re~enici. Ama, se pojavil nepremostlivproblem. Nikoj ne moè da otkrie koga na Bo{kovski mu zavr{uva edna re~enica,a koga po~nuva nova.

Iskreno se nadevam deka ministerkata Dosta Dimovska nema da mu zabranina Bo{kovski da dava izjavi. Kako poinaku }e doznavame za site gluposti napolicijata.

2. Pred nekoj den, vo Dramskiot teatar vo Skopje, na premiera se pojavipremierot so soprugata. Telohranitelite okolu nego gi turkaa site gosti {to,ne daj boè, slu~ajno }e zastanea vo blizina na sopru`nicite Georgievski ili}e im se najdea na patot. Nebare lu|eto oti{le da gi gledaat Qub~o i Sne{ka,a ne pretstava.

Ne o~ekuvav od priu~eni vratari i lokalni maalski mangupi da seodnesuvaat pokulturno koga premierot odi vo kulturna institucija. Ne veruvamdeka pred da stanat mnogu va`ni, nekoga{ vo ìvotot i bile v teatar. Ama, imali nekoj da im kaè kade odat.

Otsega premierot neka ne se griì za kulturnoto nivo na negovatapridru`ba. Ne mora da gi vodi v teatar. Teatarot si go imaat vo MVR.

3. Qub~o sostavi nova Vlada. Najva`no e {to pretsedatelot BorisTrajkovski pri sostavuvaweto, nemal nikakvi sugestii. Ne vlijael vrz odlukatana premierot.

Sega novata vlada }e dobie u{te 100 dena za nenapa|awe. Toa e mnogu dobrafinta. Qub~o moè sekoi tri meseci da pravi nova vlada i postojano da dobiva100 dena. Taka }e si go istera cel mandat, a }e ostane nevin.

Vinovnite }e odat za ambasadori. Bidej}i Trajkovski vo predizbornatakampawa vetuva{e profesionalna diplomatska mreà, sega premierot mu jauriva koncepcijata. Samo, sepak, moè da bide polezen koga }e se ispra}aatnovite ambasadori. Gledam, i so Koen i so âmpi se sre}ava{e na aerodrom.

292

Bidej}i tamu e ~esto, ne e lo{o da mu napravat i kabinet. Pa koga }e gi ispra}aambasadorite, }e moè da im pomogne i okolu kuferite.

4. Menduh Ta~i prizna deka postoel nekoj dogovor vo ramkite nakoalicijata, ama za nego javnosta ne smeela da doznae. [tom ne e za javnost,zna~i odli~no se dogovorile.

Ta~i u{te kaà deka }e imalo u{te promeni vo javnite pretprijatija, zada se zacvrstela vo niv pozicijata na DPA. Ne kaà dali po pretprijatijata }eformiraat i osnovni organizacii na partijata. Ako ne im teknalo, neka sepotrudat. Taka poziciite na partijata }e bidat u{te pozajaknati. Osobeno koga}e vovedat i partiski kazni.

[tom na Ta~i mu e pova`no javnite pretprijatija da funkcioniraat zaop{to dobro na DPA, zna~i vo Zapadna Makedonija nema dràva, tuku ima samopartija. Ne treba voop{to da se ma~at i da pravat kadrovski promeni. Zo{to daima smeni, koga moè da ima apsewa. Poefikasno e.

5. ûvstvuvam deka Cile i Milijana Danevska i vo novata vlada, pak }e seskaraat. Ne e Milijana za minister za trgovija. Dodeka be{e po razvojot, gi{ie{e ko{ulite, a sega kako trgovka, }e mora da gi prodava. A {to se ko{ulivo odnos na ona {to moè da go prodade Cile. Tupurkovski treba{e da bideminister za trgovija. Go biduva pove}e od Milijana. Toj znae da si gi prodade ilu|eto od partijata.

Pratenikot Radomir Karangeleski re~e deka vo novata vlada DA goprezema najte{kiot del od rabotata. Ako misle{e na obrazovanieto, toga{ evo pravo. So deca najte{ko se izleguva na kraj.

Qub~o re~e: "Ne u~ime!" i Cile si zamina na zimski raspust. [to }eostanuva tuka. Moè ne{to }e go pra{aa, a toj }e mora{e da kaè. Pa posle }ego kritikuvaa deka gi menuval izjavite i stavovite. Vaka, vo Amerika nikojni{to ne go pra{uva. Ba{ka, sega }e mu ja ispratat i Radmila Kiprijanova, pa}e moàt zaedno vo Va{ington da formiraat zadgrani~en komitet na DA.

So ovaa vlada, Cile kone~no go napravi istoriskiot dogovor za koj tolkugodini zboruva{e. Go potpi{a i ima {ansi da si zamine vo istorijata.

prazna

295

PANCIR-DEMOKRATIJA

••••• Da molime Boga Milo{evi} da im ostane na Srbite

1. Po~na da funkcionira noviot koncept na policijata. Duri i poranootkolku {to se o~ekuva{e. Trojca policajci se ubieni, zatoa {to se drznale daproveruvaat vozila vo atarot na koalicioniot partner. Sega stanuva jasno dekanoviot koncept na policijata e sekoj koalicionen partner da si ima svoja teri-torija. Isto kako {to si ima svoi danoci, carini, organizirana trgovija i ob-razovanie.

Zatoa sega ministerkata za vnatre{ni raboti Dosta Dimovska najavuvazemawe na odgovornost na policiskite na~alnici koi gi pu{tile siroma{kitepolicajci vo Ara~inovo nepodgotveni. Koga ve}e mom~iwata, po gre{ka, zalu-tale na tu|a teritorija trebalo barem da im dadat panciri. Vakvi gre{ki voidnina ne smeat da se povtoruvaat. Ara~inovci í pomognaa na Vladata da ni goizbere pretsedatelot na dràvata, a tamu nekoi neodgovorni funkcioneri giispratile mladite policajci da im ja kontroliraat trgovijata so oru`je, drogai so ukradeni avtomobili. Toa e bez obraz i bez ~uvstvo za blagodarnost.

Noviot koncept na policijata, pretpostavuvam, }e zabrani rutinski po-liciski akcii i vo stru{kite Vele{ta i Radoli{ta, svetite mesta za koi Men-duh Ta~i re~e deka za Albancite od Makedonija se isto kako i Drenica vo Koso-vo. Pretpostavuvam, zatoa i vo Ara~inovo koe od selo prerasna vo grat~e so 14iljadi ìteli nema policiska stanica. Zo{to redot i mirot da ne go odrùvaOVK?

Zatoa pancirite i celosnata borbena oprema moàt da se vidat niz uli-cite na glavniot grad na dràvata. Kolku za da nî potsetat vo ~ija teritorijanî ostavile i da znaeme od kogo treba da se pla{ime. Za poseta na prijateliteod koalicioniot atar }e ni dodelat stranska pomo{ vo panciri. I taka }e jaizgradime demokratskata dràva so relaksirani me|unacionalni odnosi. Niesme lideri na Zapadniot Balkan. @iveeme vo pancir demokratija.

2. Zo{to opozicijata tolku vika{e deka Vladata na Qub~o Georgievski}e nî bugarizira. Xabe se pla{at. Ovie i da sakaat da nî vrzat so Bugarija,Bugarite ne nî sakaat. Eve najavija voveduvawe vizi, za{to morale da seprisposobat na {engenskite standardi na Evropskata unija.

Kolku {to gi poznavame Bugarite, tie od pusto podlizurkovstvo, sigurnoi }e ni vovedat vizi, za da im se dodvorat na Evropejcite. Vpro~em, vo istorija-ta samo toa i go pravele.

Ako, taka ni treba. Da gi po~uvstvuvame ve}e edna{ plodovite od pozi-tivnata energija kon sosedite.

15 januari 2000

296

Tuku, da se molime na Boga Milo{evi} da ostane na vlast vo Srbija. Za{-to, padne li Milo{evi}, }e izbegaat od nas i Srbite. Si ostanavme sami naZapadniot Balkan.

3. Najsme{noto soop{tenie {to go slu{navme denovive be{e toa deka{eficata na Boris Trajkovski Dosta Dimovska, go informirala za akcijata napolicijata i za tragedijata vo Ara~inovo, vo uloga na minister za vnatre{niraboti koj oti{ol na priem kaj pretsedatelot na dràvata. Da bevme normalnadràva, soop{tenieto }e go sfatevme seriozno. Ama bidej}i sî u{te pametimekako pretsedatelot stana kandidat za {ef na dràvata i bidej}i sî pove}e ~uvs-tvuvame deka vo pancir demokratijata sî pove}e ìveeme vo partiska dràva,pologi~no e na sredbata ministerkata Dimovska da mu dala na pretsedatelotTrajkovski partiska zada~a.

Barem neka ne davaat soop{tenija. Da ne se smeeme. Za{to rabotava ne eza smeewe.

Pretsedatelot ni e seriozen i najseriozno otide da bara pomo{. Celovreme go povikuva Gospod da í pomogne na Makedonija. A toj otide po pomo{ voGermanija. Dodeka Gospod ni se smiluva, neka pomogna Germanija kolku za dapreìveme. Poblisku ni e.

4. Pavle Trajanov izbra mnogu lo{o vreme za pravewe partija. ]e nî fa-ti epidemija na grip. Taka {to sega ministerot za zdravstvo Dragan Danilov-ski }e moè da í pomogne na vlasta. ]e zabrani grupirawe i Pavle ne }e moèda si ja grupira partijata.

Pusti Pavle, }e mora da dejstvuva vo }elii. Belki partiski, a ne zatvor-ski.

5. Na pat od Va{ington za Atina, noviot potpretsedatel na Vladata Va-sil Tupurkovski propatuva niz Makedonija.

6. Qub~o im dade na potpretsedatelite doma{na zada~a za da im ja ocenislednata sednica. Dosta Dimovska i Bedredin Ibraimi imaat resori, pa znaat{to }e pi{uvaat. Siroma{kiot Cile si ostana bez resor, pa }e mora da pi{uvana slobodna tema. Bidej}i najgolem del od funkcijata }e ja pomine vo avion,sostavot }e mu se vika "@ivot na 10 iljadi metri".

297

BRKAWE PESOK

••••• Raketite top ne gi bie

1. [to mu treba{e na premierot Qub~o Georgievski da izjavuva za Make-donskoto radio deka Makedonija e bombardirana od stranski investicii. Pukana site strani.

Na ministerkata Dosta tolku í se sobra rabota, {to }e po~ne da vika:"Dosta!". Site velat deka e mo}na èna, pa mnogu í davaat rabota, za da ne sezasedi. Malku í bea reketari, sega }e mora da brka i raketari.

Na cela maka, gospo|icata Dimovska se sre}ava i so stranskite diploma-ti. Im vetuva deka policijata }e se bori protiv organiziraniot kriminal. Ni{-to ne kaà za organiziraniot terorizam. Za{to, raketiraweto na policiskatastanica vo Oslomej nema takvi dimenzii. Verojatno, nekoj minuva~ zastanal sokola, go izvadil raketniot frla~ {to mu se na{ol pri raka kako li~no vooru-ùvawe za samoodbrana i ispukal dve raketi vo policiskata stanica. Nitu ne-koj zaginal nitu, pak, bil ranet. Neorganizirana rabota.

Zlobnicite velat deka Fr~koski í bil sovetnik na Dimovska. Se gleda poodnesuvaweto na policijata. Samo pravi paradi. Duri napravi i fotorobot naeden od ubijcite na policajcite. Ostanuva u{te akcijata za brkawe pesok i pre-baruvawe na garaìte vo Ara~inovo, pa da poveruvame vo prikaznite za sovet-ni~kata uloga na nekoga{niot prv policaec vo kabinetot na sega{nata prvapolicajka.

Jas li~no ne veruvam vo toa. Ne, barem dodeka ne vidam zlaten ~asovnik"roleks" na rakata na Dosta. I dodeka ne se pojavi so izjava deka vo Ara~inovoimalo samo privatna ùrka, a raketiraweto vo Oslomej e naduen balon.

2. Sepak, veruvam vo prikaznata za pritvoreniot od Ara~inovo, koj vopoliciska stanica po~inal poradi predoziranost so kokain. Ubavo se vide odsnimkite na televizija. Na ~ovekot mu bilo preku glava od kokainot. Ima{evidlivi tragi na liceto.

3. "Bum" vo Oslomej, "bum" vo Belimbegovo. Vo Oslomej eksplodiralaraketa, vo Belimbegovo eksplodirala gr~ka investicija.

Bidej}i na{ata vlada ne raketa, tuku top ne ja bie, ministrite re{ijapove}e da se osvrnat na eksplozijata na gr~kata investicija vo kolbasarskataindustrija vo Makedonija.

Ne pomina ni eden den otkako pretsedatelot Boris Trajkovski na otvora-weto na Kardiohirur{kiot centar vo Voenata bolnica izjavi deka sega }e bi-dat "zadovoleni gladot i apetitot na makedonskite gra|ani", izbranicite nagra|anite pobrzaa na gr~ki kolbasi.

22 januari 2000

298

Bidej}i "Nikas" od Atina se potegnal do Skopje da otvori fabrika zasuvomesni proizvodi i da vraboti stotina lu|e, toa be{e dovolna pri~ina naru~ekot da dojdat i pretsedatelot na dràvata Trajkovski, i premierot Georgi-evski, i polovina Vlada. Osobeno {to gazdata na "Nikas" e kum na gr~kiot pre-mier Simitis. I {to od gr~ka strana be{e dojden ministerot za severna Grci-ja, pa soodvetno na nivoto, od na{a strana mora{e da bidat i pretsedatelot ipremierot.

4. Dodeka pretsedatelot i premierot mu pravea dru{tvo na gr~kiot mi-nister, drugite ministri vo Vladata se rasprsnaa vo strelci za da go proveratkvalitetot na me|usosedskite odnosi.

Ministerot za nadvore{ni raboti Aleksandar Dimitrov znae deka pozi-tivna energija so sosedite se dobiva samo so poln stomak. Ministerot za odbra-na Nikola Kqusev se interesira{e da ne do{le slu~ajno, so pratkata nakolbasite od Solun, u{te nekolku haubici od pred vtorata svetska vojna. Mi-nisterot za razvoj Borko Andreev zaskital. Toj mislel deka se otvora zonata voBunarxik. Ministerot za obrazovanie Gale Galev be{e dojden da proveri dalina{ite visokoobrazovani kadri moàt da odgovorat na predizvikot na pravewegr~ki kolbasi. Ministerot za kultura Quben Paunovski se interesira{e daliso ovaa investicija }e se za~uvaat kulturnoto nasledstvo i tradicijata na pra-vewe suxuk. Ministerot za urbanizam Du{ko Kadievski do{ol da proba zo{toGeorgievski mu dal na gr~kiot investitor golo par~e zemja. Ministerot za ise-leni{tvo Martin Trenevski saka{e da se uveri dali kolbasite na gr~kite ise-lenici vo Avstralija se so ist vkus kako tuka{nite. A ministerot za ekologijaToni Popovski ima{e specijalna zada~a da ispita da nî ni podmetnat Grcitenezdrava hrana.

Na ru~ekot ne se pojavi Dosta Dimovska, iako tamu í be{e mestoto, bidej-}i treba{e da go rasvetli "bumot" na ovaa investicija. Me|utoa, od tolku puka-we na razni mesta vo dràvata, siroma{kata ne uspeva da odi na ru~ek so kumotna Simitis. Potpretsedatelot Tupurkovski go zeznale. Ne mu kaàle deka }eima ru~ek, pa pred toa se najal }ebap~iwa. Ministerkata za trgovija MilijanaDanevska protestira, za{to gr~kite kolbasi ne se vklopuvaat vo kampawata"Da jademe makedonski proizvodi" A ministerot za finansii Nikola Gruevskine do{ol za{to mu bilo strav. Gi znae apetitite na negovite kolegi, pa se is-pla{il da ne mu ja ispora~aat smetkata za ru~ekot nemu.

Gi nema{e ni ministrite od DPA. Tie ne mrsat dodeka gi ~ekaat rezulta-tite od balisti~koto ve{ta~ewe na raketata "zemja ‡ zemja" {to padna na niv-na teritorija.

299

DETSKA RADOST

••••• Narodot e neprijatel na dràvata

1. Povtorno ne mi be{e jasen premierot Georgievski koga ni re~e dekasite treba da se raduvame. Zo{to da se raduvame? Zatoa {to po dva meseca }epo~neme pregovori so EU ili, pak, zatoa {to Unijata im gi ukina vizite nagra|anite od Bugarija i od Romanija?

Kolku {to zabeleùvam denovive, narodot ne{to ne ni e mnogu radosenkako premierot. Toa ne e dobro. Stanuva zbor za neosvesten narod koj ne ja ~uvs-tvuva istoriskata dimenzija na dobrata volja na EU da po~ne pregovori so Ma-kedonija. Na premierot Georgievski mu e najte{ko. Toj veli deka site treba dase raduvame, a nie ne znaeme zo{to, i ne go po~ituvame negoviot zbor. [to dapravi siroma{kiot premier so narod koj mu e dràven neprijatel.

Tuku, ne treba da se griì premierot zo{to narodot ne mu gi sfa}a moti-vite za radost. Ubavo se reklo. Glupav narod ‡ silna dràva. Taka {to, vlastamoè na raat da si se raduva. Neka mu ja misli koga narodot }e se opameti.

2. Narodot e dràven neprijatel bidej}i gleda televizija i ~ita vesnicina dràvnite neprijateli. A toa se, se razbira ‡ novinarite. Sega Georgievskii niv gi pokanuva da se raduvaat zaedno so nego, a tie od inaet ne se raduvaat. Itoa, kako {to veli, radosta treba da ja spodelat i pozicionite i opozicionitenovinari.

Za premierot ne postojat obi~ni novinari. Za nego novinarite mora dabidat vo ne~ija funkcija. Porano toa se vika{e op{testveno-politi~ki rabot-nik. Sega se vika partiska vojnik.

Vo poslednite desetina dena imav dve javuvawa vo koi visoki funkcione-ri od vlasta me pra{uvaa "Za koja dràva raboti 'Ve~er'?"

Ni{to novo i ni{to voznemiruva~ko. Urnekot e ist kako i vo vremeto soSDSM. I tie koga bea na vlast, a i ovie novive tolku se zanesuvaat vo svojatagolemina i mo}, {to vedna{ se identifikuvaat so dràvata. [tom mediumite}e im otkrijat ne~esni raboti, vedna{ obvinuvaat deka rabotime protiv drà-vata. Zatoa i ne se obiduvam da im objasnuvam. Neka odgovorat tie na pra{awe-to: "A za koja dràva rabotite vie?"

3. Premierot Georgievski otide vo Stokholm na Forumot za holokaustotda ja pretstavi Makedonija vo najdobra svetlina. Na taa tema, toa i ne e te{karabota, bidej}i vo Vtorata svetska vojna i vo odnosot kon Evreite, Makedonijae ~ista kako solza.

Arno ama, i bugarskiot pretsedatel Petar Stojanov na Forumot vo Stok-holm pobara priznanie za negovata zemja. Fala mu na Gospoda, sî u{te ima ìvi

29 januari 2000

300

svedoci za toa kako pominaa makedonskite Evrei za vreme na Vtorata svetskavojna i ~ija vojska gi transportira{e kon logorite na smrtta.

Sega ne ni e jasno dali premierot Georgievski ne znae deka toga{natabugarska vlast ja organizira{e hajkata protiv Evreite vo makedonskite grado-vi ili, pak, od po~it kon Stojanov, ne saka toa da mu go kaè za da ne ni senaluti.

Kako {to premol~i Georgievski, u{te malku }e izleze deka ako bugar-skata vojska ne gi gonela Evreite, toga{ Makedoncite sami gi transportiraleso Hitlerovite vagoni. Kako {to trgnal Stojanov da ja pere ne~istata istorijana negovite prethodnici, }e izleze deka Makedonija, a ne Bugarija e vinovna zapogromot na Evreite od tuka{nite gradovi.

4. Zatoa, pak, Georgievski vo Stokholm zavr{i druga rabota so koja }e jaspodeli radosta so drugi dràvi za brziot ~ekor kon Evropa. Sega razgovaral iso Slova~ka za sklu~uvawe spogodba za slobodna trgovija.

Blaze si í na Slova~ka. Kako so koja zemja }e sklu~ime dogovor za slobod-na trgovija, taka Evropskata unija so niv gi intenzivira odnosite. Taka se slu-~i so Slovenija, Turcija, sega i so Bugarija. ]e izleze deka i so Slova~ka xabe}e go potpi{uvame dogovorot. Tie }e vlezat vo EU i dogovorite nema da vaàt.

5. Redovno gi sledam site vesti na televiziite. Po~nuvam so vestite naprivatnite televizii. Crnila. Od crno ‡ pocrno. Tamu rabotat samo dràvnineprijateli za proteruvawe od zemjata. I otkako }e se razo~arame vo kolkulo{a zemja ìveeme, doa|a Dnevnikot na dràvnata televizija. Taka {to MTVni doa|a kako relaksacija. Da se raduvame na rabotnite pobedi, da se odu{evu-vame na pametnite govori na premierot Georgievski i na visokointelektualni-te izblici na pretsedatelot Trajkovski.

Najdobra asocijacija za brzoto ~ekorewe kon Evropa, onoj istoriski denkoga ni soop{tija deka }e pregovaraat so nas, be{e izve{tajot za otvorawetona fabrikata za pa{teti vo Kumanovo.

Ministerot za zemjodelstvo Marjan \or~ev ja otvori linijata za pa{te-ti, koja }e bila prva faza od razvojniot proces. Vtorata faza predviduvalaproizvodstvo na "mesen narezok". Arno ama, za toa }e trebalo da se vklu~i inaukata, za{to tie }e bile za izvoz. Za nas moè i bez nau~ni soznanija. ]epreìveeme so pa{tetite i bez nauka.

Eheej, do kade stignavme. I pa{teti nau~ivme da pravime.6. Samo i pa{tetite na Marjan \or~ev ne se ni{to, vo odnos na uspesite

na gradona~alnikot na Skopje Risto Penov. Zamislete, se izgradil drven mostna Kale. Zar moè{e Penov da ne se pojavi da ja prese~e lentata na takvotomajstorsko delo na na{ite graditeli.

Pravime pa{teti i gradime mostovi. I posle nekoj neka ne se raduva nana{ata podgotvenost za Evropa.

301

BIM I BUM

••••• Mirni soni{ta na pretsedatelot za mirna Makedonija

1. Zo{to pretsedatelot na dràvata i premierot davaat eksplozivni iz-javi. Samo ni ja kobat sudbinata. Se se}avate, samo {to Qub~o Georgievskire~e deka ovaa godina }e bideme bombardirani od stranski investicii, edins-tvenoto ne{to {to dojde od strana be{e raketata vrz policiskata stanica voOslomej. Tamam pretsedatelot Trajkovski otide vo stranstvo so izlagawe natema "Bum ili bomba vo Makedonija", vo Kumanovo frlija "ka{ikara" vo kru-got na policiskata stanica.

Od ekonomskata eksplozija zasega gi slu{ame samo eksploziite na nepoz-natite bomba{i. Ako trgne kako pred dve godini, sega }e treba da o~ekuvamebombi i neidentifikuvani eksplozivni napravi, vo Prilep (da ne ostane poku-so od Kumanovo), Tetovo, Ki~evo, na skopski Bit-pazar...

Sega zasega e interesno. ]e se skr{i nekoe staklo, }e privedat nekoj no-vinar, pretsedatelot i premierot }e si razmenuvaat izjavi za izvonrednite per-spektivi na patot kon Evropskata unija. Bezopasno. Kako vo stripovite. Ne"Bum" ili bomba, tuku "Bim i Bum".

Vpro~em, i premierot pred dva dena nî ute{i deka dva-tri incidenti nese ni{to vo odnos na vkupnata bezbednosna sostojba vo dràvata. Gra|anite mo-àt da spijat mirno. Barem tie {to ne se privedeni vo policiska stanica.

2. Pretsedatelot Trajkovski na politi~arite od cel svet {to bea sobra-ni vo Davos im go odzede zdivot koga im kaà deka "vo Stariot zavet, najsilni-te lideri, kako {to se faraonite na Egipet i kralot Nabukodonosor, imalesovetnici koi gi tolkuvale nivnite soni{ta i moèle da ja pretskaàt idni-nata". I natamu vnimatelno ja ~itam Biblijata za da doznaam kade moàm danajdam takvi sovetnici... Za àl, mislam deka drevnite sovetnici otidoa popatot na sfingata...

Ne mi e jasno dali noviot pretsedatel, kako najsilen lider na ZapadniotBalkan, ve}e se zamisluva deka e faron, kral, ili bara nekoja gata~ka da mu gitolkuva soni{tata. I neka ne brzaat mnogu so renoviraweto na rezidencijatana Vodno. Kojznae, koga }e se vrati pretsedatelot od pat, moèbi }e pobara damu se izgradi piramida vo Strumi~ko. Me|u ~u{kite i frenkite e ramno i kakosozdadeno za piramidi.

Tuku, daj da ne mu sozdavame griì na pretsedatelot, pa posle da ne moèubavo da spie. Za{to ako toj ubavo spie, toga{ mudrecite }e moàt da mu pret-skaàt ubavi raboti za Makedonija. Za na{ata idnina, najva`no e pretsedate-lot da ni sonuva ubavi soni{ta. Dovolno e {to nie spieme nemirno.

5 fevruari 2000

302

3. Dali mudrecite {to }e trgnat po patot na sfingata }e mu {epnat naTrajkovski {to bi moèla da zna~i trojnata sredba me|u Ha{im Ta~i od Koso-vo, na{iot Arben Xaferi i bugarskiot premier Ivan Kostov. Koga Bugari iAlbanci razgovaraat za stabilnosta na Makedonija, moè da se zamisli za kak-va stabilnost zboruvaat.

Ba{ me interesira dali drevnite sovetnici se se}avaat kako Bugarite iAlbancite ja stabiliziraa Makedonija pred edno {eeset godini. Istorijata edovolen svedok za taa stabilnost. So rampa kaj Grup~in i Podmoqe.

4. Pusti Branko Crvenkovski pak e vlezen vo film deka pravi vlada. De-mek, toj e mandatar, ama imiwata na ministrite sî u{te se vo faza na {pekula-cija. I sega mandatarot razmisluva komuo da mu ja dade doverbata. Gledam IlinkaMitreva ve}e se odnesuva kako ministerka za nadvore{ni raboti. Izleguva Alek-sandar Dimitrov na sonce i vedna{ po nego Ilinka od senka.

Zo{to Branko tolku razmisluva za sostavot na negovata vlada. SDSMbarem ima provereni kadri. Gi znaeme. So godini gi proveruva{e vrz na{iotgrb Naviknati sme da nî javaat.

Tuku, problem e {to, fakti~ki, od tri vladi, nie nemame ni edna. Branko}e pravi vlada vo senka. I Pavle Trajanov }e pravi vlada vo senka. A i ovaason~evata na Qub~o ne li~i kako vlada, tuku na zdruènie na partiski oddele-nija. I taa odlukite gi donesuva od nekakvi senki, vo izvr{ni kancelarii ikomiteti, vo sekretarijati i vo centralni komiteti.

Sre}a na{a {to premierot so izjavite ni gi gree srcata, pa ne nastinav-me pod senkite. Za{to, da ima{ tri vladi, a site da bidat vo senka, mora nanarodot da mu se temni. Ako ve}e ne mu padnal mrak na o~i.

5. Ministerot za vnatre{ni raboti Dosta Dimovska izgleda ne mu go dalaistiot izve{taj za Ara~inovo {to im be{e podelen na pratenicite i novina-rite i na nejziniot {ef Qub~o Georgievski. Ili, pak, premierot, od {to mu sestemnilo, ne uspeal da go pro~ita.

Vo izve{tajot se veli deka tragi~nata no} koga zaginaa trojcata policaj-ci, MVR organiziralo akcija za fa}awe na kradeni koli. A premierot velideka akcijata bila za otkrivawe {verceri so droga, "neli taka!?"

6. Ministerot za nadvore{ni raboti Aleksandar Dimitrov i partiskiterakovodstva velat deka najavite za nekoi ambasadorski mesta i {pekulaciiteso imiwa se isfrleni od rakav.

Dobro bi bilo imiwata da gi isfrlaat od rakav. Spored toa kakvi imiwase vrtat po mediumite, poprvin bi bilo deka se isfrleni od nogavica.

303

MAGARE[KI KLUPI

••••• Tesni mi go skroi, ubavo mi stoi

1. Zo{to ministerot za vnatre{ni raboti Dosta Dimovska si zamina odSobranieto koga po~na raspravata za "slu~ajot Ara~inovo"? Zatoa {to toj slu-~aj pove}e ne postoi. Premierot Qub~o Georgievski go zatvori "Ara~inovo"u{te minatata nedela, taka {to pratenicite xabe gubea vreme. I xabe postavu-vaa pra{awa, na koi Dimovska ne saka da odgovori. Taa ne gi slu{a niv. Taa sigo slu{a liderot.

Bidej}i premierot re~e deka "slu~ajot Ara~inovo" e zatvoren, nema pot-reba ni sudovite da gubat vreme.

Nema smisla ministerot za vnatre{ni raboti, kako dama, da se zanimavaso grdi raboti. Zatoa, Qub~o pobrza da ja oslobodi od slu~ajot so ubistvoto natrojcata policajci. Dosta se fati so poènstveni aktivnosti. Im kroi uni-formi na policajcite. Koga }e gi spastri niv, i nam }e ni skroi kapa. Tesno nigo skroi, ubavo ni stoi.

2. Kroeweto po~nuva so predloènite ustavni promeni. So niv na poli-cijata }e í se dozvoli da vr{i pretresi vo stanovi bez sudski nalog.

Sî pove}e zali~uvame na Hrvatska. A tie se pove}e begaat od toa {tobile. Duri i Amerikancite ne{to nî "zafrkavaat". Neli tamu pobedi Ra~an so"komuwarite", a Medlin Olbrajt, ne znaej}i so kogo si ima rabota, otide da im~estita. Dodeka Amerikancite odat da im ~estitaat na komunistite, na{iotpremier ‡ demokrat zamina da go pogrebe Tu|man, komu nikoj od Zapad ne saka-{e da mu oddade posledna po~it.

Vo Makedonija se reinkarnira duhot na Tu|manovata Hrvatska. Vlastiteorganiziraat balovi, {ijat novi uniformi, organiziraat paradi na oru`je, pri-veduvaat novinari... Tu|man e mrtov vo Hrvatska, ama duhot mu {eta niz Make-donija.

"@iv e toj, ìv e, tam na Balkana!"3. Pretsedatelot Boris Trajkovski im se naluti na novinarite {to mu

postavuvaat neva`ni pra{awa. [to gi interesira tamu za nekoi "ObedinetiMakedonci" od Kanada, koga toj se sretnal so 80 drugi zdruènija. I zo{to daodgovara na neva`ni pra{awa, koga toj za vreme na golemata evropsko-kanadskaturneja postavil mnogu pova`ni temi na dneven red.

Na primer, Trajkovski pobaral Makedonija da bide izbri{ana od spiso-kot na zemjite sprema koi Evropskata unija ima vizen reìm. Tie tamu tolku seispla{ile od baraweto na Boris, taka {to od uplav ja izgubile gumi~kata zabri{ewe. Inaku, bi nî izbri{ale tie odamna.

12 fevruari 2000

304

Interesno, kolku pove}e na{ite se falat deka nî cenat vo svetot, tolkupove}e se stega obra~ot okolu Makedonija. Ne gumi~ka za bri{ewe, tuku Evro-pejcite bi nî zagradile so ograda i bi pu{tile struja po ìcata, za da se izoli-raat od nas. Samo {to u{te ne se sigurni do kade }e bide granicata na Makedo-nija, pa malku docnat so ograduvaweto.

4. Najdobro e i pretsedatelot da trgne po stapkite na ministrite vo Vla-data, pa za novinarite da podgotvi ortomi. Tie moàt da bidat pove}enamenski.Ako nekoj bezobrazen novinar, koj postavuva pra{awa na koi ministrite neznaat da odgovorat, ja preskokne crvenata ortoma, od nea moè da se napravijamka. Najbezobraznite treba da se obesat. So dostojna po~it kon sedmata sila ijavnosta kako ~etvrta vlast, za{to ne se raboti za obi~na ortoma za vrzuvawedobitok, tuku za crven svilen gajtan.

Ortomite doa|aat po bezuspe{niot obid ministrite vo Vladata da bidatza{titeni so staklo. Da bidat izolirani od nadvore{ni vlijanija kako vo stak-leno yvono. Zatoa {to na{ite ministri se od zagrozen vid. Takov eksperimen-talen proizvod te{ko se odgleduva.

Edinstveno ne treba da se griàt deka, ne daj boè, moè da im se slu~itoa {to mu se slu~i na ministerot za odbrana na Jugoslavija. Kaj nas nema opas-nost od takov vid terorizam. Nikoj ne e tolku lud da leì v zatvor za bilo kojna{ minister.

5. Dogovorot me|u Qub~o i Cile po~na da funkcionira. Koalicijata sefati za lopata, "Bunarxik" }e se gradi vtor pat. Sega pretpostavuvam, so pro-letnite denovi }e po~nat da doa|aat i gore{tini, pa rabotite pak moàt dazaprat kaj nekoja koaliciona dozvola. Ama zatoa, ima i treta sre}a. Po prolet-ta i letoto doa|a i esen. A naesen se lokalnite izbori. "Bunarxik" }e po~ne dase gradi tret pat.

Tajvancite moàt da bidat zadovolni. Ako nikoj drug, barem nekoja rabo-tilnica moè da ostvari golem profit od otvoraweto na slobodnata zona. Naprimer, tie {to izrabotuvaat lopati.

6. Potpretsedatelot na Sobranieto, Tomislav Stojanovski, javno ja izne-se sopstvenata dilema: dali e pratenik, ili magare. Na novinarskite pra{awana TV "Kanal 5" i Telma, kako }e gi komentira obvinuvawata od eden negovsopartiec od Kumanovo deka e kriminalec, potkrepeno so faktot deka toa gotvrdi pratenik vo Sobranieto, Stojanovski luto odgovori: "A jas {to sum, ma-gare li?"

Nesfatlivo e kako visok funkcioner na vladeja~kata partija, plus toa iugleden advokat postavuva takva dilema. Belki VMRO-DPMNE na taka odgo-vorno mesto vo dràvata ne bi postavila magare. Ba{ka, vo Sobranieto sedatpratenici. Klupite se prateni~ki, a ne magare{ki.

305

OVAA ZEMJA

••••• Hrvatska }e uveze Albanci za da ja primat vo EU

1. Generalniot sekretar na NATO Xorx Robertson, vo ~etvrtokot be{evo ednodneven prestoj na na{ata teritorija. Lordot gi sobra Vladata i prate-nicite vo Sobranieto i im odrà predavawe na tema: "Ulogata na Milo{evi}vo destabilizacijata na regionot, so popaten osvrt na nesre}nata sudbina naMakedonija {to vakvi gosti gi pre~ekuva kako da se Gospod". Pratenicite gopozdravija lordot, mu rakopleskaa i se izraduvaa deka eden ubav den, ako muzatrebame na NATO, nie pak }e se pokaème kako dobri doma}ini na stoticiiljadi begalci.

Nikoj ne mu se naluti na Robertson {to ne saka{e da go izusti zborot"Makedonija". Osven bezobraznite novinari koi, po obi~aj, postavuvaat neva`-ni pra{awa. Bidej}i ne bea sigurni dali Robertson znae kade se nao|a. Vo Ma-kedonija ili vo Kosovo. Generalniot sekretar im odgovori deka toj nema krizana identitetot i znae kaj kogo do{ol i kade do{ol. Ama, da pukneme, ne ni priz-na. Ili, o~ekuva{e od nas da odgovorime na pra{aweto pred ~ij parlament zbo-ruval Robertson i vo koja zemja.

Vo ovaa zemja.2. Vo ovaa zemja nema samo kriza na identitetot tuku ima kriza na pravna-

ta dràva. Vo su{tina, ima pravna dràva, ama ne e pravno formulirana. Spo-red definicijata na premierot Georgievski kako toj go zamisluva zakonot zaobes{tetuvawe na {teda~ite na TAT: "Moè da se najde ne nekoj strogo for-malno pravno preciziran zakon, tuku ne{to {to jas go ponudiv pred edna godi-na, a {to Bitolskiot sud go blokira{e".

Spored toa, premierot veli deka treba da ima zakon, ama da ne bide zakon.Isto kako {to ima sud, ama ne mora da se odnesuvame kon nego kako kon sud. Poistata logika, i Vladata ne e vlada, i premierot ne e premier, i Sobranieto{to treba da go izglasa toj zakon ne e sobranie, i pretsedatelot na Republikatakoj treba da go potpi{e ukazot ne e pretsedatel.

Gledate, sî si se vklopuva vo prikaznata na Xorx Robertson. Ovaa dràvane e dràva.

3. Ama zatoa, pak, Cile sega ja zede rabotata vo svoi race. ]e im gi vra}aparite na TAT-ovci. Nebare od niv zavisi opstanokot na vlasta. Site drugi sezadovolni.

Sega stanuva jasno zo{to Qub~o mu ja prifati platformata na Cile izo{to ne dozvoli da se raspadne koalicijata za promeni. Mu treba ~ovek koj }emu gi zavr{i valkanite raboti, pa ako ne uspee, }e vika: "Ne sum jas, ìmimajka!"

19 fevruari 2000

306

Qub~o Georgievski be{e toj {to u{te kako opozicija potpi{uva{e do-govori so TAT-ovci za da glasaat za nego. Sega Cile, kako pozicija, }e potpi-{uva dogovori za da glasaat protiv nego. Site. I TAT-ovci na koi nema da im givrati parite, i drugite {to ne sakaat nekoj da im zema pari za da im vra}a naTAT-ovci.

4. Cile }e pravi "bum". "Bum Cile bum". Toj ne go ferma pretsedatelotTrajkovski koj sî u{te e vo dilema dali }e bide bomba ili "bum". Iako {efica-ta Dosta e sigurna deka se raboti za bombi. Sepak, najte{ko mu e na Kqusev. Tojsi ima problemi so seks-bombi. Duri i NATO se zagri`il {to se slu~uva vona{eto ministerstvo za odbrana. Pa Robertson go te{el Kquseva da ne bidemnogu ~uvstvitelen.

Toa ne e za "trevoga". Toa e za pofalba. Starite ni go obelija obrazot.Prvo Gligorov, a sega Kqusev. I dvajcata {tipjani. Of, of of, Don~o {tip-jan~eto... Ama namesto vo vre}ata so oriz da krijat bombi, nim im se skrileseks-bombi.

"Alkaloid" najavuva deka idniot mesec }e ni donese "vijagra". Ama taa eza mladi. Plus i stranska. A nie sme srede kampawata "Da kupuvame makedonskiproizvodi". Zatoa ‡ site vo [tip. Da nî fati majata. Tamu vireat najgolemitequbovxii vo makedonskata politika.

5. Premierot Georgievski na sobirot na Ist-Vest institutot re~e: "Iz-minative deset godini vo regionov bea stabilni samo Makedonija i Grcija".Bidej}i najgolem del od tie deset godini vo Makedonija na vlast be{e SDSM,Qub~o mu oddade me|unarodno priznanie na Branko Crvenkovski.

Do kade se konsultaciite za novata vlada vo senka? Vo koja kafeana zap-rea? Ili snemalo viski vo me|uvreme, pa do{lo do kriza vo pregovorite.

Sepak, ne e seriozno da pravi{ vlada vo senka koga e studeno. Poudobno ena toplo da se ozboruva po kafeani i da se pu{taat novinarite, mediumite da tija zavr{at rabotata. Neka zaproleti, pa koga }e ogree sonce, }e profunkcioni-ra i vladata vo senka. Kaj se videlo senka bez sonce.

6. Od finansiskata inspekcija na Upravata za javni prihodi vo firmatana biv{iot minister Boris Stojmenov me interesira samo edna rabota: Dali voBS bile ispla}ani site pridonesi za platite na Qub~o i Dosta, ili ne{to sepla}alo, a ne{to se davalo vo ke{.

7. Evropskata unija í prepora~ala na novata hrvatska vlada da go slediprimerot na Makedonija na nejziniot pat kon asocirawe i stabilizacija. Bi-dej}i se znae {to í e najva`no na EU vo Makedonija, preporakata do Hrvatska epod itno da po~ne da uvezuva Albanci.

307

PROLETNA OFANZIVA

••••• NATO upravuva so Zapaden Balkan, a Xaferi e guverner na Makedonija

1. Prvo dojde generalniot sekretar na NATO Xorx Robertson i im odràpredavawe na pratenicite na Sobranieto. Potoa dojde komandantot na silitena NATO vo Evropa Vesli Klark i pak ni oddade priznanie za sorabotkata.Sega u{te 2000 vojnici na KFOR }e odat kako zasiluvawe na postojniot kon-tingent vo Kosovo.

Ve~niot @ivko Tolevski }e organizira miting na nezadovolstvoto na,kako {to predviduva, 100 iljadi rabotnici. Branko Crvenkovski ~eka u{te mal-ku da se stopli, pa vladata vo senka da gi izvadi na sonce nezadovolnite za dapravat mitinzi.

Ima da puka na Balkanot na site strani. Proletna ofanziva.Na ovaa vlada, vakva ofanziva }e í bide dobredojdena. Pak }e ima begal-

ci, pak }e se gradat kampovi, pak koalicionite partneri }e gi relaksiraat me-|uetni~kite odnosi i pak nema da imaat vreme da se zafatat so reforma nastopanstvoto. Koj }e ima srce da gi kritikuva koga helikopterite i avionitepak }e letaat nad na{ite glavi. U{te se pravdaat deka ni{to ne napravileporadi minatogodi{nata begalska kriza. U{te edna kriza ovaa prolet, i obez-bedeni se i za idnata godina. ]e im ostane samo griàta da si kupat u{te dese-tina luksuzni vozila. Da ne ~ue zloto, da ne im zatrebaat za begawe.

2. ' Bati Vladata {to se ispla{i od @ivko Tolevski.3. Ete i noviot komandant na silite na KFOR vo Makedonija, generalot

Xon Dajermont, veli deka vo Makedonija mu bilo kako da si e doma. Pred dadojde tuka, bil na slu`ba vo Bosna i Hercegovina i vo Hrvatska. Ako i tamu se~uvstvuval kako doma, te{ko nas. ]e treba da mu se obezbedat sli~ni uslovi zarabota.

Vpro~em, generalot e vo pravo. Neli premierot Qub~o Georgievski voedna prigoda mu re~e na Vesli Klark deka toj vo Makedonija ne e gostin, tukudoma}in. Ako Klark e doma}inot vo Makedonija, toga{ normalno e i negoviotgeneral Dajermont da si se ~uvstvuva kako doma.

4. Izgleda deka od site politi~ari, samo Arben Xaferi znae to~no kolkue ~asot i koj e glaven vo Makedonija, pa se spotera do Tirana da se sretne soVesli Klark i so Ha{im Ta~i, za da razgovaraat za incidentite vo KosovskaMitrovica. Bidej}i NATO upravuva so Zapaden Balkan, Xaferi zasluìl dago postavat za guverner na Makedonija.

Odli~na e idejata na Albancite od Kosovo Bernar Ku{ner da im izgotvipaso{i so koi tie }e moàt da patuvaat samo vo Albanija i vo Makedonija.Bidej}i paso{ite nema da vaàt za drugite evropski zemji, toa e najdobar dokaz

26 fevruari 2000

308

kolku me|unarodnata zednica se griì za nas. Zagrièna e slu~ajno da ne izbe-game od trloto i da se zame{ame so niv. Zatoa {to Makedonija kako oaza }ebide pro{irena na pogolema teritorija. Ovde niknuvaat eksperimentalni bil-ki. A Evropa nî zagraduva so sanitaren kordon, za da moème uspe{no da serazvivame. Ako nî izgubat i nas, te{ko deka na drugo mesto }e najdat teren zaeksperimentirawe.

So Ku{nerovite paso{i, me|unarodnata zaednica re{ava dva problemavo isto vreme. Em }e se za{titi od nas da nî ja zagaduvame em globalno }e gore{i albanskoto pra{awe.

5. [teta {to ne go slu{aat pretsedatelot Boris Trajkovski koga im zbo-ruva vo Latvija. Toj re~e deka morame da organizirame lokalni izbori vo Koso-vo. Srpskata opozicija ne treba da se griì kako }e go smeni Milo{evi}, kogasi go imaat Boris na Balkanot. So nego i so Xaferi kako guverner, pobedata naBoris za gradona~alnik na Kosovska Mitrovica e garantirana.

6. Se otkri tajnata na "mercedesite" za Ministerstvoto za odbrana. Tiemu doa|aat ne{to kako provizija. Germancite ni podarija transporteri od biv-{ata Isto~na Germanija, ama sme morale da kupime luksuzni avtomobili odnivna firma.

Pretpostavuvam deka sli~na e i prikaznata so "krajslerite" i "kadila-cite" za MVR. Amerikancite ni podaruvaat oru`je, ama mora i da kupuvame odniv. Ete, duri i Klinton se javuval vo tamu nekoja banka, za da urgira za kredi-tot za Makedonija. [to ti e lo{o vlijanie. ôvekot edna{ pomina niz Makedo-nija i po~na da se odnesuva kako na{ite politi~ari. Pretsedatel, a se javuva pobanki.

Ili, sepak, ova e nekoe ènsko maslo. Hilari be{e tuka dvapati. Zdelka-ta ne ja sredile Boris i Klinton, tuku prvite dami. Hilari urgirala kaj ameri-kanskite vrski na Vilma, Makedonija da go pomogne amerikanskoto stopanstvo.

Vo dvata slu~ai, i so "mercedesite" i so "krajslerite", izleguva deka sosekoe podareno oru`je, doa|a zdelka za podaruva~ot.

Samo Bugarite gi zeznavme. I pokraj toa {to Kqusev im gi zede site sta-ri tenkovi {to treba{e da gi uni{tuvaat, ne uspeaja da ni prodadat ka{kaval,bidej}i Qub~o ima frustracii od detstvoto kon bugarski ka{kaval.

309

MAGARE[KI RABOTI

••••• Namesto samo vo vtornik, "Feni" }e se prodava i vo petok

1. Slavnata funkcija vo senka na Fr~koski zavr{i neslavno. I pokrajdobrite soveti {to í gi dava{e na novata vlast, ne uspea da se spasi od Anket-nata komisija na Sobranieto. [tom onaka go podbraa i pratenicite na VMRO-DPMNE, izgleda deka i na Dosta í e dosta od Fr~ko.

E sega, drug problem e {to ako i ovaa vlast prodolì po patekite naFr~ko, sostavot na Sobranieto po narednite parlamentarni izbori }e trebaceliot da se pretvori vo anketna komisija. Kojznae, za da ispitaat {to sî segase pravi so javnite nabavki, moèbi }e treba i da se zgolemi brojot na prateni-cite. Kako {to trgnala rabotava, }e nema dovolno lu|e da gi ispitaat site slu-~ai. Za{to, Fr~koski gi oblagoroduval rabotnite prostorii i kupuval kowi.A ovie gi nadrasnaa kowite i se prefrlija na amerikanski avtomobili i avio-ni. Iako u{te ne se simnale od magare.

2. Osven anketnite komisii, na pratenicite najgolem problem im e kakoda izdràt do kraj za da si gi zemat dnevnicite. Savo Klimovski im pravi pro-zivka na krajot na ~asot. So pratenicite se odnesuva kako da se deca. A tie ne sedeca. Tie se samo nedorasnati. Ne moàt da sfatat kolku pari bea potro{enivo kampawata za da stanat tie pratenici.

Za razonoduvawe na pratenicite, za da moàt da izdràt do prozivkata,zadolèn e potpretsedatelot na Sobranieto Tomislav Stojanovski. Naedno, toje unikaten primer za dostoinstvoto na prateni~kata funkcija. Za nego ne etolku va`na Anketnata komisija, u{te pomalku dali }e zeme dnevnica. Za negoe va`no koj kakvi ga}i nosi i, eventualno, {to ima vo ga}ite.

Kako revnosen nositel na presti`nata dràvni~ka funkcija, gospodinotpotpretsedatel na Sobranieto ja zasluìl doverbata na pretsedatelot SavoKlimovski vo idnina da mu dade zada~a da im ja proveruva dolnata obleka napratenicite. Vo zavisnost od toa {to se krie pod ga}ite, }e se odreduva i visi-nata na dnevnicata. Ako cenime spored neodamna javno izre~enata dilema naStojanovski: "A jas {to sum, magare li?", toga{ toj }e dobie najgolema dnevni-ca.

3. Siroma{kite magariwa. Ne se aktuelni samo vo ovoj sostav na parla-mentot. Za vreme na minatiot sostav, pratenicite Igwatie Bogdanovski i Am-di Bajram, so viski nalevaa edno siroto magare vo kafeana srede Skopje. Kako ida zeme{, ni nema spas od magare{ki raboti.

4. Prijatelite na Qub~o epten se pokaàa. Ustavniot sud na Bugarija jazabrani partijata na tamo{nite Makedonci "OMO Ilinden ‡ Pirin". Sepak,bugarskata vlast si ostana na zborot. Pred parlamentarnite izbori vo 1998

4 mart 2000

310

godina izjavuva{e deka ako VMRO-DPMNE pobedi na izborite vo Makedonija,sî }e bide poarno. I navistina. Poarno e ‡ i toa e fakt. [to i da napravatBugarite, makedonskata vlast ne se buni.

5. Imam ideja kako "Feni" da se prodade pobrzo.[to pravat novinarite ve}e polovina godina? Sekoj vtornik ~ekaat vo

holot na Vladata da vidat dali e prodaden "Feni". Za{to Vladata go prodava"Feni" sekoj vtornik.

Za da se skusi rokot na proda`bata, najdobro e "Feni" da se prodava vopazarni denovi. Otsega }e se prodava vo vtornik i vo petok.

6. "Te{ko e, na site ni e te{ko!", se poàli ministerot za soobra}aj Bo-bi Spirkovski pred novinarite, komentiraj}i go sindikalniot protest. Na mi-nisterot mu e mnogu te{ko, za{to ne znae kade da najde 20 milioni dolari dakupi nov avion za Vladata. Na pregovori za pari ne se odi na magare, tuku soavion.

Iljadnici lu|e se sobiraat na plo{tadot Makedonija vo Skopje da pro-testiraat za{to odvaj vrzuvaat kraj so kraj, a ministerot ne nekolku stoticimetri od niv vo Vladata spomenuva nekakvi milionski sumi za luksuzen vozdu-hoplov. I posle novinarite se vinovni za{to toa go objavuvaat.

Sepak, kupuvaweto avion nema da bide nekoja golema {teta. Zatoa {toposle toa, avionot moè da se prodade. Kako {to trgnale so rasproda`bata,ni{to ~udno na idnata vlada da í ostane barem eden avion za prodavawe.

So na{ite politi~ari, kako i da ja svrti{ rabotata postojano novinari-te se vinovni za nivnite izjavi. Ako ne objavi{ {to rekle, }e re~at deka giignorira{. Ako gi objavi{ taka kako {to kaàle, }e ispadnat glupavi. Ako,pak, im ja sredi{ izjavata i im ja napravi{ popametna, nema da moàt da sirazberat {to kaàle.

7. ûdna e ovaa vlada. Tie ne se pla{at od toa od {to treba da se pla{at,tuku se ispla{ile od @ivko Tolevski. [tom toj doìvea da gi pla{i, dalekusme doturkale.

P.S. Go molam Dru{tvoto za za{tita na ìvotnite da ne mi podnesuvatu`ba. Magariwata ne gi navreduvam.

311

RADOSNI USPESI

••••• Tetovo puka od radost

1. "Drugarice i drugovi, postigli smo ogromne uspehe. Ja sam impresioni-ran." Taka zboruva{e Tito. A ovoj budalest narod saka{e na pretsedatelskiteizbori da napravi i po Tito ‡ Tito. Nam Tito ne ni treba, za{to si go imameQub~o. So nego postignuvame ogromni uspesi. Tolku se zabeleìtelni {to nadrugite im e krivo. Od qubomora ni gi ga|aat policiskite stanici so minofr-la~i.

Bombi ni frlaat za{to }e sme vlezele vo Evropskata unija. Seriozen lie premierot Qub~o Georgievski koga ni go kaùva ova, se obiduva da nî smiriso mamewe, ili navistina veruva vo toa {to go zboruva. Najstra{no e ako veru-va.

2. Kojznae, moèbi premierot raspolagal so nekoi tajni podatoci kogapred sednicata na Sovetot za bezbednost ni ja kaà pri~inata za najnoviot bom-ba{ki napad vo Tetovo. Sigurno nekoj mu napravil seriozna analiza. Inaku biimale neseriozen premier koj se potpira samo na onaa narodnata "Da mu crknekravata na sosedot".

Te{ka e makedonskata sudbina. Du{manite nikako ne ni davaat da se iz-raduvame na golemite uspesi {to sme gi postignuvale. Od zavist {to sme gipodignale odnosite so EU, ni frlaat bombi vo sredini so etni~ki me{ano na-selenie.

Samo, ako celta na napa|a~ot mu bila da ni ja namali radosta poradi prib-liùvaweto kon EU, zo{to, pustiot ja ga|al onaa starovremska bandera so elek-tri~na instalacija. Ako ve}e sakal da ni gi naru{i odnosite so Evropskataunija trebalo da izbere bandera so telefonski kabel. Taka }e moè{e da giprekine vrskite. Vaka, {to napravi? Ja pogodi banderata so struja i naokoluzavladea mrak. Ni{to ne postignal. I so taa bandera, i bez nea, dràvata ni epretvorena vo temen vilaet.

Moèbi premierot sepak se izmamil so svoite analizi na tema: "Radostana uspesite". Kako {to dobro ja znae prikaznata za kravata na sosedot, toj morada gi poznava i balkanskite obi~ai za vreme na golemi radosti i proslavi. Zo{toQub~o tolku crno gleda na rabotite? Zo{to namesto da nî te{i so protivnicii neprijateli, ne ni smisli prikazna deka vo Tetovo se pukalo od radost. Nelina ovie prostori, koga ne{to se proslavuva i koga ne moè poinaku da se iska-è radosta se puka so pi{toli i pu{ki. Taka e na svadbi, na pobedi na sportskinatprevari, na kr{tavki, na sunet... E, ovoj pat bomba{ot od Tetovo ne pukal sopi{tol, za{to toa oru`je mu se videlo malo vo odnos na goleminata na uspehot

11 mart 2000

312

koj treba da se slavi. Izgleda deka stanuva zbor za nekoj epten evropski orien-tiran tetovec koj za proslavata na ovoj uspeh moral da zeme ra~en minofrla~.

3. Ova bombite dobro doa|aat, odvreme-navreme narodot da se zanimava sopointeresni prikazni otkolku nekakvi javni nabavki, somnitelni kupoproda`-ni dogovori, nevrabotenost, valkani dolni obleki i drugi uspe{ni dostreli navlasta. Ba{ka, doa|a prolet, zatopluva, opozicijata najavuva è{ka prolet, sepodgotvuvaat poskapuvawa, pa moè nekomu da tekne da izleguva po ulici i dase sobira po plo{tadi.

Namesto toa, pointeresni se prikaznite za narodnite neprijateli i pro-tivnici, povtorno }e go aktivirame KOS, {pionite }e rabotat na raznebituva-weto na nacionalnoto bitie, sosedite }e ni zaviduvaat, a Albancite i Make-doncite }e se karaat. Uspehot na vladeewe e zagarantiran ‡ narodot e ispla-{en, a rakovodstvoto ni e relaksirano. Osven ako nekomu banderite i raznitevidovi trupci ne mu se pri~inat lu|e, pa da rokne nekoja bomba vo kafule ilivo ~ajxilnica.

4. Premierot ima{e unikatno razmisluvawe i za odlukata na bugarskiotUstaven sud za zabrana na OMO "Ilinden ‡ Pirin". Toj re~e bukvalno vaka:"Ako sega ne{to e zabraneto, a postoelo pred eden mesec, ako bila priznataOMO 'Ilinden' i taa u~estvuvala na parlamentarni izbori, a toa, o~igledno,ne saka{e da se prifati kako dobra politika, po sî izgleda, mora ne{to daizgubime za da sfatime deka prethodno toa, sepak, bilo ne{to, a nie ne smeznaele da go ocenime".

Pa, videte sega. Ako Republika Makedonija postoi kako dràva, po sîizgleda, }e mora da ja izgubime za da sfatime deka prethodno postoela, ama nesme ja cenele. Taka, neli?

Vpro~em, {to bi rekol pretsedatelot Trajkovski: "Toa ne e politi~ko,tuku pravno pra{awe". Golema uteha.

5. Paso{ite na Ku{ner }e vaàt za Evropskata unija. Zna~i, }e moraatda vaàt i za Makedonija. Samo {to vo EU }e se patuva so viza. A kade }e sevadat vizite ako vo Pri{tina nema konzulati? Vo Skopje. Zna~i, so paso{ite}e moè slobodno da se vleguva samo vo Makedonija.

Za ukinuvawe na vizniot reìm so EU, od Brisel ni zabeleùvaat dekane sme gi kontrolirale kako {to treba grani~nite premini i deka, poradi po-roznosta na granicite, niz Makedonija se odviva {verc na oru`je, droga i lu|e.Od edna strana ni velat: "Stegnete ja kontrolata", a od druga strana nî stimu-liraat da se vrzeme tokmu so Albanija i Kosovo od kade {to doa|a {vercot.

]e ni gradat i avtopat do Pri{tina. Odat po logikata, ako ve}e onie nemoàt da ja kontroliraat granicata, daj da im ja izbri{eme. Vo Evropa }e vle-zeme bez granici. Zaedno so Albanija i Kosovo. I ne treba da se griìme dekaEU i SAD so regionalnite inicijativi ni podgotvuvaat obnova na biv{ata ju-

313

goslovenska federacija. Vo EU }e vlezeme kako zapadnobalkanska federacijana albanskite teritorii.

6. Benzinot povtorno poskape. Cenata na naftata na svetskiot pazar pad-na. Ama na{ata nafta e kupena po stara cena.

DR@AVNI^KI RABOTI

••••• Demokratijata e mnogu neodgovorna rabota

1. Po izjavata na premierot Qub~o Georgievski deka "ministrite prem-nogu gi rabotat dràvnite raboti", po~nav da gi àlam pretstavnicite na vlas-ta. Zamislete, po 12 ~asa da se zanimava{ so dràvni~ka, namesto so nekojapopametna rabota. I zgora na toa, novinarite ne ti go priznavaat trudot. Siro-ma{kite ministri. Kade se videlo dràvni funkcioneri najmnogu da rabotatdràvni~ki raboti.

Ministrite ni se premoreni. Neka si zemat odmor. Pokraj niv, }e odmo-rime i nie. Vo taa smisla i mu davam bezrezervna poddr{ka na premierot icelosno se soglasuvam so negovoto otkritie na su{tinskoto pra{awe od kadedoa|aat {pekulaciite vo mediumite. Glavniot problem e {to tie najmnogu ra-botat dràvni raboti. Toa e lo{o za dràvata. Za da ne pravat {teti, najdobroe voop{to da nî rabotat.

2. So poslednata izjava, otkrivme i kako premierot ja zamisluva demokra-tijata. Toj veli deka vo Makedonija ima mnogu demokratija {tom novinaritemoàt da pi{uvaat {to sakaat i da ne bidat odgovorni. Isto kako i ministri-te. Moàt da pravat {to sakaat i da ne bidat odgovorni. Ova demokratijata tibila mnogu neodgovorna rabota. Samo {to za neodgovorno odnesuvawe sekoga{se vinovni novinarite, a ne i ministrite.

3. Duri i pretsedatelot Boris po~nal da se odnesuva demokratski i da nebide odgovoren pred partijata. ]e im go vra}a zakonot za "krajslerite" na pra-tenicite. Na Vladata ne í trebale tolku luksuzni vozila.

E, Dosta, Dosta, se kae{ li {to na vremeto mu dade zbor na ~ovekot, a segatoj ti vra}a {to ne ti dava luksuzni vozila da uveze{?

Ostavi vozilata, tuku pretsedatelot i za Tajvan }e razmisluval. I kori-dor za begalcite od ju`na Srbija }e organiziral. A Qub~o veli deka lesno }esme se sna{le so 20 ‡ 25 iljadi begalci. Taka li, Borise, mu se vra}a na ArbenXaferi za glasovite vo zapadna Makedonija?

Izgleda deka od mnogu dràvni~ki raboti, drugite imaat malku vreme dase sre}avaat so pretstavnicite na NATO i na Evropskata unija, pa moraat da

18 mart 2000

314

odat na dopolnitelni objasnuvawa kaj Xaferi. Zar e mo`no pretsedatelot Traj-kovski u{te da ne go sfatil zna~eweto na Xaferi, {tom se drznal da go nervi-ra so predlozi za nekakvi koridori. Zar ne gleda deka duri i Bugarite sfatiledeka Xaferi ni e najvaèn vo dràvava, pa so nego go raspravaat i makedonsko-to pra{awe.

4. Ne samo ministrite, tuku i pretsedatelot na dràvata mora da rabotidràvni~ki raboti. Za podobra organizacija na rabotata, }e se vr{i rekompo-nirawe na kabinetot. Navodno, do{ol stru~wak od SAD i }e go ureduva kabine-tot na pretsedatelot Trajkovski po urnekot na kabinetot na Klinton.

Moèbi }e treba da se bara nova lokacija, nadvor od Sobranieto na Ma-kedonija. Za{to, ako Trajkovski saka kabinet kako na Klinton, }e mu treba iovalna soba. Ako ima ovalna soba, }e se otvori i pra{aweto od koja politi~kapartija na koalicionite partneri }e se najde staàntka koja }e bide vo pozici-ja na Monika.

Sepak, mislam deka i vo ovoj slu~aj ima tendencija kaj novinarite da sepreteruva vo prikaznite za kabinetot na pretsedatelot na Makedonija. Ne ve-ruvam deka vo kabinetot }e rabotat 90 lu|e. Da ne utnal Trajkovski pak ne{toso terminite, pa namesto "kabinet" da rekol "kombinat". Sigurno terminitemu gi razbira {efot na kabinetot, za{to toj objasnuva deka "brojot na vrabote-nite }e zavisel od obemot na rabotata na {efot na dràvata". Ne znaevme dekaobemot na rabota na {efot na dràvata e promenliva kategorija. Mislevmedeka toa e regulirano so Ustavot, a ne so natfrlawe na normite. Logi~no, akostanuva zbor za kombinat, moè }e ima mnogu rabota, pa }e treba da se raboti ivo smeni, pa i 90 lu|e }e bidat malku.

Najubavo e kabinetot na Trajkovski da se vika kombinat. "Kaj raboti{? ‡Vo kombinatot na Boris Trajkovski!" Vo toj slu~aj ne treba da se griì Minis-terstvoto za finansii kako }e obezbedi plata za site vraboteni. Za kombinati-te i za ostanatite mali i sredni pretprijatija e zadolèn Cile. Boris samotreba da pobara kredit, a Vladata da mu go odobri. Ima samo eden mal problem.]e mora da go primi i tajvanskiot ambasador.

5. Cile ima izvonreden na~in kako povtorno da gi smiri odnosite me|ukoalicionite partneri. Toj ne e zagrièn za toa {to premierot za nekoi mi-nistri re~e deka imaat magla vo glavite. Ne za xabe Agencijata za obnova irazvoj go forsira{e proektot za rasteruvawe magla. Taka i Cile, na negoviteministri koi imaat magla, }e im ja rastera so japonska metoda. Od maglata sepravi do`d. I potoa so do`dot im gi mie mozocite.

6. Ministerot za zemjodelstvo Marjan \or~ev, vo intervju za nedelnikot"Denes" otkriva deka nema ni{to sporno {to negovata partija osnova profita-bilni firmi. Toj veli deka ne treba da se zaboravi na istoriskiot kontinuitet{to partijata go prezela od istoriskata VMRO. "Vo nejziniot razvoj od 106

315

godini, vo partijata sekoga{ imalo aktivnosti so koi se zdobivala so odredeniobjekti i drugi finansiski izvori za egzistencija", veli \or~ev.

Zna~i VMRO-DPMNE u{te kako deca gi biduvalo za biznis. Imaat ta-pii u{te od tursko. Komitite vleguvale po ku}i i go zemale danokot na revolu-cijata za svoja egzistencija. "Daj sestro, ispe~i edno jagne, revolucijata morada te~e". A da ne zboruvame za Otomanskata banka i za brodot "Gvadalkivir"koi se vo vtorata faza na planiranoto profitno rabotewe.

Zo{to toga{ nî ~udi {to prviot dano~nik vo dràvata Sa{o Staninovja globi Komercijalna banka. I toa e vo duhot na istoriskiot kontinuitet naVMRO za obezbeduvawe finansiski izvori za egzistencija. Doma}inski i odgo-vorno.

7. Amerikancite }e ni napravat beqa {to ja odredija Komercijalna ban-ka preku nea da odat pla}awata na amerikanskite vojnici vo Makedonija. [toako Staninov im gi zeme parite. ]e ostanat Amerikancite na na{ grb.

APRILSKO TABLO

••••• "Od nas ni sram ni perde ne biduva"

1. MMF predloìl, a nie, normalno, }e prifatime, za{to, neli, nemane{to MMF da predloìl, a nie da sme odbile Za da se stavi brana na nekon-troliranite poskapuvawa po voveduvaweto na danokot na dodadena vrednost,trebalo {pekulantite koi neopravdano }e gi dignat cenite da se stavaat nalisti na sramot.

So idejata e zapoznat i ministerot Nikola Gruevski i sega toj razmislu-va kako da gi ubedi tie od MMF deka kaj nas takvo ne{to ne biduva. Prvo, trebada se ras~isti kade }e se objavuvaat listite na {pekulantite. Dali Ministers-tvoto za finansii }e objavuva plateni oglasi po vesnicite ili }e gi zakupiuli~nite bilbordi, pa namesto reklami, }e objavuva tabloa so top-listi na {pe-kulantite. Listite }e se objavuvaat edna{ nedelno. "[pekulant na nedelatae..." Tie {to po nekolku nedeli nema da sleguvaat od top listite, }e imaat pri-vilegija da bidat zaka~eni na stolbot na sramot, na centralnoto mesto na plo{-tadot Makedonija vo Skopje kade {to se kiti novogodi{nata elka.

Zna~i, glavniot preduslov za startuvawe na DDV e da se obezbedat dovol-no reklamni tabli. Vtorata rabota e da se ras~isti dilemata dali {pekulanti-te }e gi izbira nekoe vladino telo ili }e im se dade pravo na gra|anite sami dagi izbiraat. Vo slu~aj da gi izbira Vladata, ni{to ~udno voveduvaweto na DDVda ne dade rezultati. Za{to, {pekulanti te {to ne se povrzani so Vladata brzo

25 mart 2000

316

}e bidat fateni. A onie {to se so vlasta nema da bidat objavuvani, pa tabloata}e ostanat prazni.

Ba{ka {to objavuvaweto na tabloata na sramot mo`e da predizvika spro-tiven efekt. Tie od MMF ne go znaat na{iot mentalitet, pa u{te ne sfatiledeka kaj nas tokmu {pekulantite se na cena. Tolku vreme nî nabquduvaat, a u{-te ne nau~ile deka od nas, ni sram, ni perde ne biduva.

2. Ministerot Gruevski naskoro }e zazeme stav za tabloata, kako {to }emu ka`e premierot. Na poslednata pres-konferencija, Gruevski na novinariteim objasni kako go profilira li~niot stav, na slu~ajot so ovlastuvaweto naSa{o Staninov da vr{i revizija na privatizacijata vo Makedonija.

Ednostavno. Staninov baral slu`bite od Upravata za javni prihodi davr{at revizija na privatizacijata, bidej}i tie, spored nego, se najstru~ni inajpodgotveni za toa. Toa barawe Gruevski go razgledal zaedno so Staninov i sopremierot. "Mojot stav be{e deka }e se soglasam na toa, ako premierot nemani{to protiv", re~e Gruevski. Bidej}i Qub~o Georgievski nemal ni{to pro-tiv, Staninov go dobil oficijalnoto ovlastuvawe.

Stavot na Gruevski e ‡ kako {to }e re~e premierot. "Qub~oviot stav e imoj stav". Bidej}i sega ministerot zastanuva cvrsto vo odbrana na svojot nepo-kolebliv stav, a na Staninov, spored zakonot, ne mu e tamu mestoto, toj najavi ideka "najverojatno, }e ima nekoi izmeni vo Zakonot za privatizacija".

Kako {to trgnal Staninov i kako {to vlasta mu gi ispolnuva site }efo-vi, pa duri menuva i zakoni, ni{to ~udno nekoj den da mu tekne deka saka dastane i pretsedatel. Lesna rabota. Metodot za profilirawe na stav e poznat.Treba samo pratenicite da izglasaat nov zakon za izbor na pretsedatel. Pa ne-ka mu ja misli Boris. Staninov i nego }e go sredi. Samo ako mu se prisaka.

3. I taka Boris si ima problemi so rekomponiraweto na kabinetot. Siteskoknaa deka }e imal mnogu sovetnici, a ne gledaat deka propu{ta nastani. Ete,zaboravi da mu isprati ~estitka na novoizbraniot pretsedatel na Tajvan. Toazna~i deka vo kabinetot treba da ima i eden sovetnik za ~estitawe koga nekade}e se izbere nov pretsedatel.

I dodeka pretsedatelot Trajkovski bara sovetnici, pretsedatelot na Sob-ranieto Savo Klimovski izgleda u{te ne znae deka izborite za pretsedatel voMakedonija zavr{ile, pa kako v.d., na noviot pretsedatel na Tajvan mu isprati~estitka ‡ toj.

4. Na 21 mart Demokratskata alternativa slave{e rodenden. Vremeto napraznikot be{e pogodeno kako za Cile. Tamam pomislivme deka na prviot denod proletta }e nî zatopli, utrinata zavrna sneg. Samo {to gi vrativme kaputi-te na sebe, ogrea sonce. I, tamam po~na da zatopluva, pak svrti na sneg.

Isto kako Cile. Tamam }e si re~e{ ovoj izleguva od koalicija, toj }epo~ne da ja jakne. Samo {to }e se potvrdi po~etokot na pregovorite so EU, tie

317

}e se odloàt. Tamam }e se objavi po~etokot na gradbata na Bunarxik, }e izlezedeka fali nekoja dozvola.

Taka be{e i so vremeto na rodendenot na DA. Isto kako Cile. Ne e da muveruva{.

5. Liderot na DPA Arben Xaferi, kako {to objavija nekoi mediumi, do-bil pismo od Georgi Mladenov od MPO od Kanada, vo koe "Kana|anite od bu-garsko nacionalno poteklo, dojdeni od geografskata oblast Makedonija", mupredlagaat da ja zadrì BJRM nezavisna dodeka ne se razberat za nejzinata po-delba. Spored pismoto, formulata e "onoj del naselen so Albanci da otide konAlbanija, a drugiot del naselen so Bugari kon Bugarija".

Xaferi ne znae zo{to nemu mu se obra}aat. Veli deka "verojatno pri~i-nata e {to jas sum lider na politi~ka partija koja saka da gi stabilizira sos-tojbite vo Makedonija".

Xaferi se ~udi zo{to nemu mu pi{uvaat pisma za podelba na Makedonija.I za ~udewe e.

6. Vladata vo centarot na Skopje ima edna nedoizgradena zgrada. Vo zgra-data ima dupka. Vo dupkata pa|aat lu|e i umiraat. Vladata nema pari da ja zatnedupkata. Ima dupka vo Buxetot.

PROLETNO ZASPIVAWE

••••• Ministrite leàt na pari

1. Premierot Qub~o Georgievski, pred nekolku dena izjavi deka sme pol-ni so pari. Ne znaeme {to da im pravime.

Ovaa izjava be{e dadena predvreme. Duri deneska e prvi april.2. Tajnata na bogatstvoto leì vo toa {to ministrite premnogu rabotat

za dràvnite raboti. I, spored kaùvaweto na premierot, ne moàt da se vidatvo kafeani. Bidej}i rabotat i po 12 ~asa dnevno i vo sabota i nedela, normalnoe i mnogu da zarabotuvaat. A bidej}i ne odat po kafeani, nemaat ni kade da gitro{at parite. Taka {tedat. Si gi ~uvaat parite pod pernica. Leàt na pari.

3. Ovoj marifet nam, obi~nite gra|ani ne ni go kaàle direktno, tuku niispra}aat poraki. Vladata saka da ima bogati gra|ani i zatoa sega gi zatvorakafeanite. Ako ne odime po kafeani, }e nema i nie kade da gi tro{ime parite,pa nema da znaeme {to da im pravime. Zatoa, najostro se sprotivstavuvam napoliti~kata parola izvikana pred nekoja ve~er od eden vratar koj, ne znaej}ikako da im objasni na zbunetite mladi lu|e deka vo 23 ~asot treba da si zaminatdoma, namesto {to do{le vo kafule, im se razvika: "Glasavte za VMRO ‡ e pasega zabavuvajte se!"

1 april 2000

318

Ne e ubavinata samo vo {tedeweto. ([to bi rekle majkite, nema kafeana-ta da vi gi pie parite!). Ova e i del od proektot za unapreduvawe na zdravjeto namladite. Vladata nî vra}a vo prirodata. ]e zaìveat Vodno, kejot na Vardar,Gradskiot park, Saraj. A vo priroda alkoholot pobrzo sogoruva. I drogata e navidelina.

Organizirawe ùrki po stanovi ili vra}awe vo vremeto na hipi-dviè-weto ne doa|a predvid. Zatoa {to doa|a policija. Dozvoleno e sobirawe po ku-}i, otkako }e zavr{at igrankite vo fiskulturnite sali na srednite u~ili{ta,po 23 ~asot. Potoa sî preminuva vo sferata na misti~noto. Decata }e se sobira-at vo dru{tvo bez muzika i bez svetlina. Na sve}i. ]e í pomagaat na Vladata dagi izbrka vampirite i da gi povikuva dobrite duhovi.

4. Zo{to tolku se digna vreva okolu najnovata akcija za zatvorawe nakafeanite. Zo{to nikoj ne se pobuni koga se zatvoraat tolku fabriki. Segaimame i zatvoreni fabriki i zatvoreni kafeani. Ni{to ne raboti. Totalenmrak. Vo ovaa zemja za sî e vinovna KOS i za sî treba da se pra{aat MMF iSvetskata banka. Taka {to nie ne treba ni{to ni da pravime, a kamoli da mis-lime. Ova e vreme za spiewe. Legni si ve~er porano, stani si utre podocna. Ionaka nema zo{to da se stane.

5. Namesto proletno budewe, na Makedonija í se slu~uva proletno zaspi-vawe. [to i ne e tolku lo{o. Najubavo e ovoj period da se prespie. Na son }e senajdeme vo "Kafe banderola". Samo se pla{am deka i vo sonot }e ni vleze Sta-ninov, pa }e mora i od tamu da begame.

Bidej}i prviot ~ovek na Upravata za javni prihodi go ima sekade, otsega}e go ima i na telefon. Dano~nicite otvorija linija za gra|anite da gi prijavu-vaat nesovesnite kafeanxii. Taa se vika "HOT LINE" so Staninov.

Ovaa è{ka linija e kako sozdadena za mentalitetot na makedonskiotgra|anin. Kodo{eweto ni e vo krvta, a "Da mu umre kravata na kom{ijata" ‡ìvotno moto, pa taka è{kata linija epten }e se isplati. Ne znam samo dalina telefonot mora da se ispra}aat samo àlbi, ili moè i nekogo da pofalam.Na primer, da im kaàm na dano~nicite deka nekoja kafeana zatvorila duri ipred vreme. Ili i~ ne otvorila.

Za da ima Vladata pove}e pari, najdobro e ovaa "HOT LINE" da ja pro-{iri na site sferi na ìvotot. Ima da se kodo{at sosedite me|u sebe, do nemajkade. Opaaa, sosedot kupil nova kola, daj da se javam da proverat kolkava mu eplatata i dali pla}a personalec. Opaaa, kom{ivkata oblekla nov fustan, a mise àli deka ne í stiga platata. Sigurno ima nekoj {valer, pa neka mu ja vidatsmetkata dali pla}a danok.

Vladata treba da go po~uvstvuva duhot na narodot i na toj na~in da gopolni Buxetot. Bidej}i tuka sekoj na sekogo mu e kodo{, uspehot }e bide zaga-rantiran. Tuka otsekoga{ bilo najva`no kolku zarabotuva {valerot na kom-

319

{ivkata. Zatoa: "Ura za kodo{kite telefoni!" Vo sekoj od nas leì po edenmal inspektor.

6. Tolku e sme{no {to duri i @ivko Tolevski do~eka da bide glaven i sonego da se zanimavaat mediumite vo prvite vesti i na naslovnite stranici. Toago nema{e ni vo vremeto na SDSM.

Da ne se skri nekade Branko? Izgleda epten mu se zaarni pod senka, pasega ne mu se izleguva na è{ko. Duri ni kafeanskata prohibicija ne go mrdnu-va.

Sme{no e {to Vladata se ispla{i od @ivko Tolevski. Ama u{te pos-me{no e {to toj stana povaèn od Branko.

7. Po povod voveduvaweto na danokot na dodadena vrednost, Ministers-tvoto za finansii pe~ati propaganden materijal na koj pi{uva: "Te{koto... no~ekorite se vistinski".

"Te{koto" e tradicionalno oro {to go igrale maìte pred da zaminat nape~alba. Zna~i, vistinskiot ~ekor e da se zamine od ovaa zemja. Samo {to nika-de ne nî sakaat.

KIDNAPIRANA DR@AVA

••••• Xaferi ne saka da nî razmeni za{to ne moè da najde vakvi kako nas

1. Bezbednosnata situacija vo Makedonija e stabilna. Dosega imame samotrojca mrtvi policajci i ~etvorica ìvi vojnici. Brojkite ne laàt. Dobro e.Sî u{te ima pove}e ìvi otkolku mrtvi.

2. Premierot Qub~o Georgievski nema {to da dodade na dosega ve}e ~ue-nite izjavi na ministrite za odbrana i za pravda, Kqusev i Nasufi. [to zna~ideka i premierot misli isto kako Kqusev deka "moè nekoj da ve na~eka nekadei da ve kidnapira". Nema mesto za panika. Plus, izjavata dejstvuva smiruva~kikon site gra|ani na Makedonija, a posebno kon onie {to ispra}aat deca vo voj-ska i kaj samite vojnici. Navistina, ministerot za odbrana najavuva deka "i voidnina }e ima slu~ai na kidnapirawe", ama belki kako i ova, i idnite kidnapi-rawa }e bidat dogovoreni i bezbedni.

Kqusev veli deka bilo "amoralen ~in nekoj da vi ja odzeme slobodata". Amoralen ~in e minister za odbrana na javnosta da í kaè deka kidnapirawetograni~ari e normalna rabota, i ‡ pak da si ostane minister za odbrana.

Vo interes na bezbednosta na makedonskite gra|ani, policijata }e trebada uapsi {to pogolem broj borci na OVK. Ne za drugo, tuku da se snabdi so stokaza trampa. Ako po~nat da nî kidnapiraat kako {to ni predviduva ministerot za

15 april 2000

320

odbrana, }e nema dovolno kriminalci so koi }e moàt da nî razmenuvaat. ]emora da nî ubivaat.

3. A {to da pravat Qub~o i Kqusev so dva miliona lu|e vrz glavata. Inim ne im e lesno. Eve. Qub~o ni{to ne kaùva. Izgleda deka i nemu Xaferi nesaka da mu "gi supstituira informaciite {to im falat na mediumite". Drugi-te ne znaat. A Qub~o premier, mora da znae, nema kade da bega. Siroma{kiot, itoj kako da e kidnapiran. Tuka e, ama vo zalo`ni{tvo. Xaferi ne go pu{ta.

Qub~o veli deka e najva`no {to e spre~ena golema tragedija, pa vojnici-te se vratija ìvi i zdravi. To~no. Kqusev veli deka sekoj moè da nî kidnapi-ra. I toa e to~no. @ivotot na ~etvorica vojnici vredi daleku pove}e od sude-weto na eden kriminalec. To~no. Ako se prodolì so ovaa praktika, otvoren epatot za pazarewe so kriminalci, pa namesto nivno sudewe, }e ja vovedeme in-stitucijata "trampa na kidnapirani". I ednite zadovolni, i drugite zadovolni.Kako i da ja svrti{ rabotata ‡ ne ~ini. I taka ‡ batak, i taka ‡ batak.

Zatoa, }e si mol~ime i }e bideme sre}ni {to site sme zalo`nici, amabarem ne nî vra}aat vo limeni kov~ezi. Site sme kidnapirani. Samo {to Xafe-ri ne saka da nî razmeni. Kade }e najde vakvi kako nas?

4. Pretsedatelot Boris Trajkovski u{te ne bil podgotven. Nebare trebada se bawa, a ne da dava izjava. Dosega go informirale ministrite za odbrana iza pravda. Silna podgotovka!

Premierot Qub~o Georgievski dve nedeli ne znae{e ni{to za slu~ajot.I sega nema informacija za razmenata na Hasani so grabnatite vojnici.

Potpretsedatelot na Vladata Vasil Tupurkovski nema nikakva informa-cija. Dodeka da go promovira pettiot tom na knigata za anti~ka Makedonija,moèbi ne{to i }e doznae. ]e najde ne{to vo Va{ingtonskata biblioteka.

Samo Arben Xaferi znae. Ama ne saka da kaè. A i zo{to bi kaùval. Nee ni pretsedatel ni premier.

5. Xaferi mu kaùva samo na amerikanskiot ambasador Ajnik. Kameritena TV Telma go ulovija koga vleguva{e vo amerikanskata ambasada vo Skopje.Ajnik znae koj najdobro znae vo Makedonija. I znae so kogo moè ovaa dràva dase drì kako kidnapirana. Za trampata podocna }e se razgovara.

Prethodnikot na Ajnik Kristofer Hil ode{e so liderot na SDSM BrankoCrvenkovski po selata i pu{ta{e ~e{mi~ki. Da ne se podgotvuva Ajnik so li-derot na DPA Arben Xaferi da se~e lenti na novi grani~ni premini? Avtopa-tot Grup~in ‡ Tetovo ve}e e pri kraj.

6. Slu~ajot nema da gi zagrozi odnosite so kosovskite vlasti. Naprotiv,razmenata odli~no funkcionira.

7. Ubavo e {to Vladata re{i da se presmetuva so kriminalcite na tojna~in {to }e gi ispra}a nadvor od zemjata. Ete u{te eden na~in za {tedewe.Nema da organizirame sudewa, nema da ar~ime pari za advokati, }e za{tedime

321

struja, voda i hrana po zatvorite... Osven toa, ~umu ni se kriminalci doma?Neka pravat beli na drugo mesto.

Idealno bi bilo koga bi moèle taka da se oslobodime od site kriminal-ci. Na primer, koga bi moèle da ja trampime Vladata. Qub~o re~e deka voslu~ajot "grabnati vojnici" e spre~ena golema tragedija. Po istata logika, ko-ga bi ja dale Vladata, bi se spre~ila golema katastrofa.

POKAJANIE GRE[NIM

••••• Selanska buna pred Svetskata banka

1. Branko Crvenkovski ne propu{ta javen nastap za da si gi priznae gre{-kite. Tolku se kae {to izgleda deka mnogu gre{el. Samo {to ne dava specifi-kacija, gre{ev za ova, gre{ev za ona, tuku onaka op{to ‡ priznava deka gre{el.I sega nie ne znaeme na koi gre{ki misli. Toa ne e pravedno. Za{to moè da gipovtori istite gre{ki na koi nie mislime, a toj mislel na nekoi drugi.

Liderot na SDSM, kako obedinuva~ na opozicijata veli deka sega ne seva`ni partiskite interesi, tuku spasot na Makedonija. Vakvi govori na Bran-ko sme slu{ale i porano. Toj zboruva{e deka vo borbata protiv oktopodot nemada go {tedi ni SDSM ni sveti SDSM. [to zna~i deka Branko bil neseriozen.Svetcite se isposnici, siroma{ni, ~esni, ne kradat i ne laàt. Zna~i, nemaloprotiv kogo da se bori.

2. Crvenkovski predupreduva makedonskata zdruèna opozicija da ne janapravi gre{kata na srpskata opozicija. Branko ne ja poslu{a èlbata na Ris-to Gu{terov da si zamine od liderskoto mesto na SDSM, pa staro-novite libe-rali ne dojdoa vo sabotata vo MNT da mu aplaudiraat. Andov im se pravi vaènkako Vuk Dra{kovi}.

Od druga strana, portparolot na LDP Jovan Manasievski pobara Brankoda si gi priznae gre{kite i prakti~no da pokaè deka SDSM se promenil. Pr-viot uslov e ispolnet, a vtoriot }e bide so kandidiraweto na Risto Penov zagradona~alnik.

Ba{ }e bide interesno ako zdruènata opozicija (ako ja bide) pobedi nalokalnite izbori, kako }e izgleda koga }e se frlat vo pregratka Branko Crven-kovski i Petar Go{ev. Postoeweto na Go{ev kako politi~ar, na najdobar mo-èn na~in dokaùva deka zemjata se vrti. Prvo izleguva od SDSM, zemjata sevrti i pak doa|a na istoto mesto ‡ vo SDSM.

3. Pred zaspivawe poèlno e da se slu{aat prikaznite za mali deca naportparolot na SDSM Vlado Bu~kovski. Kako Vlado zamisluva da ja urne Vla-

22 april 2000

322

data? Mnogu lesno. Imalo nekoi nezadovolni pratenici na VMRO-DPMNE iosobeno na DA koi pri glasaweto za doverba }e glasale protiv Vladata.

Prikaznite na Bu~kovski se bajki. Prvo, poverojatno e VMRO-DPMNEda izleze od koalicijata, ama DA, ako treba, i sama }e ostane vo vlasta. I vto-ro, bi moèle socijaldemokratite da pridobijat nekoi pratenici na VMRO-DPMNE, ama da im gi ponudat ~lenstvata vo istite tri-~etiri upravni odborii da gi podgotvuvaat za ambasadori. Samo {to toga{ i nema da ima potreba da semenuva vlasta. So istite lu|e, sî }e bide isto.

4. Ministerot za zemjodelstvo Marjan \or~ev mnogu í se nalutil na Vla-data {to ve}e ne e koordinator za strukturnite reformi i za likvidacija nazagubarite, taka {to sega }e í se odmazdi so toa {to }e napravi selanska bunapred pretstavni{tvoto na Svetskata banka vo Skopje. Bidej}i so Veqo Tanta-rov se dogovorile deka za voveduvaweto na DDV-to kaj zemjodelcite najvinovnae Svetskata banka, tie pred Veligden }e organiziraat protest. Ne e bitno {toministerot ja utnal adresata (za DDV posoodvetno be{e da go odnese Tantarovso zemjodelcite pred pretstavni{tvoto na MMF, ako ve}e ne saka da go vozne-miruva ministerot za finansii Nikola Gruevski). Bitno e deka na taa zlobnaanglosaksonska oligarhija kone~no treba da í se kaè "ne!" i da prestane da japie krvta na siroma{nite zemjodelci. Koga ve}e velmoìte {to nî eksploati-raat gi lociravme vo Svetskata banka, redno e i Tantarov i \or~ev da se dogovo-rat koj }e bide Matija Gubec vo nivnata selanska buna.

5. U{te eden partiski vojnik se razbole. Sa{o Staninov si podnese os-tavka. Siroma{kiot, sega nema kafeana vo koja smee da vleze da se napie ~aj~e,a da ne se posomneva deka ne{to mu podmetnale.

Pred Staninov padna i Pane Velev. I dvajcata izgorea vo revolucijata.Koj im e vinoven {to ne sfatile deka vo prvite borbeni redovi sekoga{ ginatvojnicite, a ne generalite.

A "generalot" Qub~o ne znae {to beli mu pravele vojnicite. Qub~o epoznat kako premier {to "nema informacii".

6. Staninov si zamina i ìvotot poleka se vra}a vo normala. Ete, ve}e ipretsedatelot na Sindikatot @ivko Tolevski so Qub~o se odnesuva isto kako{to se odnesuva{e so Branko. Prvo diga vreva, a potoa, {tom se vidi so premi-erot, mol~i i ima razbirawe za ~ekorite na Vladata.

Ne e za ~udewe {to pred sekoja vlada Tolevski e tivok ili, ednostavno,mol~i. Borbata za opstanok go nau~ila da bide megafon, a koga }e vleze vo pre-mierskiot kabinet megafonot go zaborava.

7. Otkako pretsedatelot Boris Trajkovski po~na da {eta po pazarite, }emora namesto protokolot od kabinetot na {efot na dràvata, da ja vratime rub-rikata "Poskapo ‡ poevtino". Rabotnite aktivnosti na pretsedatelot se rakuva-we so pazarxiite vo rabotnite i pazarni denovi. Vo sabota i nedela ima drugadràvni~ka rabota. Trajkovski za vikend ne odi po pazari. Odi da lovi fazani.

323

PRINUDNA UPRAVA

••••• Vladata ne e so site

1. Ambasadorite na zapadnite zemji akreditirani vo Skopje pred nekolkudena se sostanale da ja razgledaat aktuelnata situacija vo Republika Makedo-nija. Spored izve{tajot emituvan na A1, ambasadorite raspravale za me|uet-ni~kite odnosi i za tekot na reformite. V~era trebalo da se sretnat i so lide-rot na SDSM Branko Crvenkovski i nemu da mu kaàt kako da se odnesuva.

Ne mi e poznato dali vo nekoja zapadna zemja od kade {to pristignuvaatuvaènite diplomati, ima slu~aj grupa ambasadori da se sostanat i da im kaù-vaat na vladata i opozicijata kako da se odnesuvaat. Ako imalo takov slu~aj,toga{ toa sigurno bi bilo "slu~aj" i nivnoto ministerstvo za nadvore{ni ra-boti vo najmala raka bi upatilo nekakva nota ili protest.

Arno ama, kaj nas ambasadorite ne se ambasadori, tuku prinudni upravni-ci.Tie kaùvaat dali opozicijata treba da bara predvremeni izbori, tie u~es-tvuvaat vo zdelki za prodavawe na golemi kapaciteti, tie go ubeduvaat SDSMda go priznae Boris Trajkovski za pretsedatel i, kone~no, ako moème da muveruvame na izvorot na A1 í pora~uvaat na opozicijata da ne si igra so stabil-nosta na zemjata.

Vo Makedonija nema vlada vo senka. Vo Makedonija nema duri ni vladanad Vladata, ako nekoj misli deka sobirot na zapadnite ambasadori {to se gri-àt za na{ata stabilnost moè taka da se pretstavi. Prinudnite upravnici sesobiraat odvreme navreme i od toa {to doznavame za nivnite sredbi, izleguvadeka ne se sobrale da zboruvaat za Makedonija, tuku kako da go re{at albansko-to pra{awe. Ne e ni ~udo, za{to Makedonija ne ja ni tretiraat kako dràva.Videle so kogo imaat rabota, pa im se moè. Koga ve}e upravuvaat so nas, a ne nîesapat za dràva, zo{to ne nî proglasat za okupaciona zona. Pa neka se dogovo-rat kone~no okolu podelbata.

2. Po tepa~kata na triesetina vojnici na KFOR vo centarot na Skopje ipretepuvaweto na eden policaec, Vladata i UNMIK re{ile da potpi{at dogo-vor so koj }e gi reguliraat idnite incidenti. Otsega natamu UNMIK }e í naj-avuva na makedonskata policija koga }e pu{ta pogolema grupa vojnici niz grad.MVR toga{ }e gi povle~e policajcite od ulicite niz koi }e bide najaveno dvi-èweto na vojnicite, za da ne se slu~i povtorno na nekoj policaec da mu ja skr-{at vilicata.

Sepak, dogovorot me|u UNMIK i MVR }e treba da bide dopolnet. So nivmora da se postapuva postrogo i ne smee da im se popu{ta. Na primer, UNMIKda se obvrze deka nema sekoga{ da gi napa|a istite kafeani i ulici, tuku }e{eta i po drugite delovi niz gradot. Ili, da ne im se ograni~uva slobodata na

29 april 2000

324

dejstvuvawe samo na teritorijata na Skopje za da nî velat gra|anite od vnat-re{nosta deka Skopje pak e privilegirano. Osven toa, redno e MVR barem edenden porano da gi izvesti gra|anite od okolinata kade {to }e se zabavuvaat voj-nicite da ne im pre~at i da gi oslobodat kafeanite i ulicite. Za dobroto naodnosite na Makedonija so NATO.

3. Pretsedatelot Boris Trajkovski uspeal, po razgovorot so Medlin Ol-brajt, da go donese Hasani vo zemjava. Ama, toj Hasani ne bil Hasani. Kojznaekoj Hasani ni go donel pretsedatelot.

Mislam deka koalicionite partneri treba da se dogovorat dali ovoj Ha-sani e Hasani, ili ne e. I ako go sudat, kako }e go sudat.

Hasani ne e Hasani. Xaferi ne e Xaferi. Vladata ne e so Hasani. Vlada-ta ne e so Xaferi. Vladata ne e so site.

4. Pretsedatelot Boris Trajkovski mnogu ni bil lut za{to pred nekoj denvo "Ve~er spec" sme go objavile delot od negovoto intervju vo zagrepski "Glo-bus", vo koj toj govori za svoite iskustva i sredbi so stranski dràvnici. Niesakavme da se pofalime so pretsedatelot koj ni go obeli obrazot pred hrvatska-ta javnost, ama toj pogre{no nî razbral. Kako da ne se gordee{ so {ef na drà-va koj so dràvnici od tipot na Kretien, Bler, Klinton, Kva{wevski e tolkublizok {to so niv rasprava temi kako da e pred kooperacijata vo Monospitovo.

Koga tie videle kolku e ~asot, go svrtile muabetot na dedovci, majki,mleka, pa polskiot pretsedatel Kva{wevski duri i mu podaril mleko vo tetra-pak, za{to bil najmlad pretsedatel vo Evropa. Toa osobeno nî raduva. Baremznaeme deka pretsedatelot ne pie nafta tuku mleko.

Rokot na mlekoto istekuva na 2 avgust. Posle toa, Trajkovski }e dobienovi podaroci. Darodavcite od mleko }e preminat na liàv~iwa, a podocna ina gumi za xvakawe. Kako i da e, pri kraj na mandatot moèbi }e se razmenuvaatso sliki~ki od fudbaleri.

SATELIT I KOMETA

••••• Koj pobara, dobiva signal

1. Ova {to se slu~uva sega vo Bitola, so otvoraweto albanska paralelkavo gimnazijata e samo priroden tek na rabotite. Ne deka Bitola e albanski gradili, ne daj boè, go smestile vo kartite na golema Albanija, tuku glupavo e voprvata gimnazija na Balkanot da nema albanska paralelka. Ba{ka, gimnazijatase vika "Josip Broz ‡ Tito". Kako moè vo Bitola da go ima Boro, a da go nemaRamiz?

6 maj 2000

325

Sega e bitolskata gimnazija. Pred toa be{e univerzitetot na [tul. Prednego tetovskiot univerzitet. Pa, nekakva panalbanska inicijativa, demantira-na kulturna avtonomija, Hasani koj ne e Hasani i Xaferi doma{niot, zamenetso Xaferi albanskiot, satelitska programa vo koja nema albanski jazik, Ara-~inovo...

Sekoja nedela nov ~e{it. Inaku, kako bi se relaksirale. So koalicioni-ot re~nik site ovie nastani se vikaat relaksirani odnosi. Tie se vo odnos, anie se relaksirame.

2. Premierot Georgievski na rodendenot na Unijata na mladi sili naVMRO-DPMNE re~e deka Vladata }e go izdrì udarot na opozicijata "i voseptemvri }e imame sosema poinakva slika vo Makedonija". [to slika? Crno ‡bela ili vo boja? Vo septemvri kojznae dali }e ja prepoznaeme Makedonija.

3. Kako {to trgnala rabotata, otkako go smenija Sa{ko Staninov nemakoj da mu go ~uva èzolot na poglavarot na MPC. Sî oti{lo naopaku. Ve}e niGospod ne e siguren, pa arhiepiskopot g.g. Stefan na Veligden mora{e da seopkruì so telohraniteli.

Od kogo go ~uvaa arhiepiskopot mom~iwata od agencijata za obezbeduva-we "Kometa"? Od vernicite koi doa|aat na najgolemiot praznik vo Soborniothram da mu ja doprat mantijata, da mu baknat raka i da zapalat od negovata sve-}a? Ili od Gospod, ne daj boè, srede bo`ja ku}a!

Sve{tenicite dobija dru{tvo vo slu`bata. Novi bo`ji slu`benici se imom~iwata od "Kometa". Taka {to sega ne mora da se vika: "Bog da nî ~uva!",tuku "Kometa da nî ~uva!"

4. Koga poglavarot ve}e ima kometa, mu treba i satelit. Zatoa na prv denVeligden, namesto vo crkva, g.g. Stefan otide so premierot da ja pu{ti vo upot-reba satelitskata stanica vo Pusta Breznica.

So satelitskata programa, sega }e moàt da nî gledaat i na{ite vo stran-stvo. Koga }e gi fati nostalgija, }e moàt da si pu{tat direkten prenos davidat {to propu{taat {to ne se so nas. [to pove}e gledaat vesti od stariotkraj, pomalku }e gi izma~uva nostalgijata. Gledaj}i nî {to pravime, nema daàlat {to si zaminale. Ako sekoj den ja sledat satelitskata programa od tatko-vinata, nikoga{ nema da im tekne da se vratat.

5. [to satelit be{e toa {to se otvori vo Pusta Breznica? Ima li pogo-lem satelit od pusta Makedonija. Koj pobara ‡ dobiva signal.

6. Na v~era{niot bakne` na Branko Crvenkovski i Risto Penov mu ne-dostiga{e {irokata pregratka na Yingo. Socijalistite se lutat {to ne im bi-lo dadeno direktorskoto mesto na JP "Parkovi i zelenilo". Bau~kot na {umi-te kruì nad obedinetata opozicija. Imame klasi~en sudir vo levicata.

Toa {to opozicijata pobrza so podelbata na direktorskite mesta u{tepred da dojde na vlast, ne zna~i deka e ista kako i vlasta i deka samo toa jainteresira. Osobeno {to vlasta nasekade postavuva nesoodvetni direktori, a

326

opozicijata za "Parkovite..." go postavuva poznatiot dramski avtor Sa{ko Na-sev.

Koncepcijata na Branko e druga. Ako ne saka vlasta da si zamine, }e morada se premine na partizansko vojuvawe. A kade }e se krijat partizanite? Vo{uma. Zatoa osvojuvaweto na parkovite i zelenilata vo Skopje e od strate{kozna~ewe vo borbata na {umkarite protiv nenarodnata vlast. Za sekoj slu~aj,Crvenkovski i Penov si postavija svoj {umar, da ne im dojde vistinskiot da giizbrka.

Samo, ima mal problem. Da ne mu tekne na dramskiot avtor da go smenikrajot na prikaznata.

7. Vo Brisel se brane{e Akcionata programa na Makedonija za vlez voNATO. Tamu be{e ministerot za odbrana Kqusev. Akademikot Kqusev ovoj patpoloì. Od tretpat.

TRPENIE SPASENIE

••••• Neprincipielna opozicija plus neprincipielna koalicijapravi koalicija na kontinuitetot

1. [tom i liderot na Ligata za demokratija Gor|i Marjanovi}, re{i damu se smiri na Branko, zna~i deka epten mu puknal filmot. Navistina, ne seiscelivaa taka srde~no kako edna nedela pred toa Branko i Risto Penov, amaako pobedat na lokalkite izbori, }e bide interesno da se vidi kako ugledniotprofesor go ka~uvaat na kamion~e na plo{tadot Makedonija.

Malku pove}e e ~uden ovoj spoj na dosega{nite luti neprijateli, socijal-demokrati, liberali i elitisti. Ama zar ne be{e ~uden i spojot na revolucio-nerni makedonisti, zapaleni borci za albanskata kauza i ostatoci od porane{-nite komunisti~ki nomenklaturi {to uspe{no se sna{le vo tranzicioniot biz-nis? Taka si e. Na neprincipielna vladina koalicija najmnogu í prilega nep-rincipielna opoziciona koalicija.

Odli~no funkcioniraat i ednite i drugite. Problem e samo kako da sevika novata zdruèna opozicija. Sojuzot za Makedonija odamna e mrtov, a Koa-licijata za promeni samo pokaà deka pogre{no go izbrala imeto. Zatoa, naj-dobro e novata opoziciona koalicija da se vika koalicija za kontinuitet. Veru-vam deka ovoj pat nema da go izneverat imeto. Za{to, u{te nedojdeni na vlast,ve}e po~naa da si delat mesta. Komu mu e gajle dali im se bliski politi~kiteplatformi, ako i tie, isto kako i ovie sega, ne se dogovorat ubavo koj }e go zemeSkopje, dali }e se pregovara za Kisela Voda, zo{to Ohrid ne smee da se dade, se

13 maj 2000

327

znae ~ie e Kratovo... Toa da go re{at i posle ve}e moème da bideme mirni. Tojfilm sme go gledale. Prvo gradovite, pa bogatite javni pretprijatija, pa dr-àvnite mediumi.

I posle se ~udime {to dràvata ni li~i na karikatura. A kako i bi li~e-la koga za prviot se ~evlite, za vtoriot paltoto, a za tretiot ‡ pantalonite...Tesno ni go skroi, ama ubavo ni stoi. Neka se nosat.

2. "Malo strpqewa drugovi!", im vele{e Fadil Sulejmani na novinaritekoga si zaminaa, za{to pres-konferencijata se odviva{e na albanski jazik, bezobezbeden prevod. Na toj na~in, mediumskata yvezda u{te edna{ ni dokaà dekadobro ja poznava su{tinata na makedonskiot duh. ôvekot, ednostavno, nî zamo-li za u{te malku trpenie. A nam ne ni e te{ko da trpime. Ne u{te malku. Imalku pove}e ako saka.

Rektorot na univerzitetot vo Tetovo bara negovata institucija da bidedràvna. Toa e dobro za Makedonija, za{to ako univerzitetot stane dràven,moèbi, kone~no, dràvata }e po~ne da gi sobira danocite i od zapadna Make-donija. Strpete se drugari.

Vo me|uvreme, ministerot za obrazovanie Galev }e otvora gimnaziska pa-ralelka na albanski jazik vo Bitola. Tamu toa ne e problem. Vo Bitola dràva-ta redovno si gi sobira danocite pa moè da si go dozvoli i toj tro{ok. Sega sebaraat dovolno Albanci za da u~at vo paralelkata. Ako gi nema vo Bitola, }e gibaraat vo Prilep, Demir Hisar, Resen ili vo Kru{evo. Ako gi nema sega, }e giima vo idnina. Strpete se drugari. Ne za paralelka, tuku za cela gimnazija }eima dovolno u~enici.

I Naser Ziberi ne treba da se kosi {to ima problemi pri izgovarawetona imeto na glavniot grad na dràvata, pa namesto Skopje, polesno mu e da izgo-vori [kup. Strpete se drugari. ]e dojde vreme koga Skopje }e stane [kup.

Ili, pak, mu se lutat na "profesorot" Rufi Osmani {to na novinariteim prepora~al idniot pat koga }e doa|aat na pres-konferencija vo Tetovo, dasi nosat preveduva~i. A zo{to preveduva~i? Strpete se drugari. ]e dojde vremekoga novinarite }e zboruvaat albanski.

3. I posle mu se nalutile na Vladimir Gligorov sinot na porane{niotpretsedatel, {to izrazil zagriènost za Makedonija i ja narekol "modus vi-vendi". [to, ednostavno sfateno, bi bilo "na~in na ìveewe". Poto~no, na~inna opstojuvawe na naselenieto na ovie prostori. I ‡ kako da se opstane? Odgo-vorot so vekovi e identi~en. "Malo strpqewa drugovi", bez razlika {to pora-kata na srpski ja ispra}a Albanec ili nekoj drug. Trpenie ‡ spasenie.

4. Opozicijata }e napravi katastrofalna gre{ka ako insistira na smenana potpretsedatelot na Sobranieto Tomislav Stojanovski. So kogo posle }e siigraat majtap? I kako }e se vratat slavnite denovi na zabavnata programa voSobranieto? Ako barem malku sakaat da bidat konstruktivna opozicija, za dob-

328

roto na ovoj narod, a ne za inaet na vlasta, treba da go ostavat Stojanovski inatamu da se pra{uva dali li~i na magare i da buri~ka po tu|i ga}i.

Osven toa, toj den vo galerijata na Sobranieto ima{e studenti od Prav-niot fakultet. Od kogo tie }e gi dobijat znaewata, ako ne od eden takov ugledenadvokat kakov {to e Tomislav Stojanovski,

Samo koalicionite partneri od DA go poddràa Stojanovski. Za ~udo,ovoj pat ja kaàa vistinata. Pratenikot Karangeleski re~e deka Stojanovskiima problemi so zdravjeto. Ne znae{e da kaè dali se raboti za {e}er, amadeka e nezdrav, ne mora da se bara rendgenska snimka. Pogledajte ja snimkata odsednicata.

5. Potpretsedatelot na Vladata Vasil Tupurkovski se sretna, na razmi-nuvawe, so devojkite {to }e nî pretstavuvaat na Evrovizija. Na Skopskiot ae-rodrom Cile dopatuva vo zemjata, a ubavite devojki otpatuvaa so istiot avion.

E, {to baksuz dràva sme. Poubavo }e be{e devojkite da ni ostanea, aCile da otpatuva{e.

REVOLUCIONERNO PREBROJUVAWE

••••• Vladata ima problem da otkrie dali e tokmu

1. Koga dojde vreme pretsedatelot Boris Trajkovski da se obiduva da gispasuva Qub~o i Dosta, den pred mitingot na opozicijata, te{ko nim. SDSM, ida pora~a{e, podobar nastap od nastapot na Trajkovski nema{e da smisli. Tre-ba samo da go ostavat Boris i natamu da ja brani Vladata. [to pove}e ja branitolku pogolemi se {ansite taa da padne.

Na vremeto koga VMRO-DPMNE gi prave{e mitinzite na plo{tadot Ma-kedonija i se fale{e so 100-iljaden narod, SDSM ja omalovaùva{e deka plo{-tadot ne sobira pove}e od 20 iljadi lu|e. Sega SDSM se fali deka napravilnevideno poseten miting, a VMRO-DPMNE ja presmetuva kvadraturata na plo{-tadot i matemati~ki presmetuva kolkumina sobira na kvadraten metar.

Sî e isto kako i porano. Zatoa i e normalno {to Qub~o se voznemiri odsobiraweto na tolku narod na plo{tadot. I toj na vremeto manipulira{e somnoguiljadni mitinzi i napadi na Sobranieto i Televizijata, pa, verojatno, seispla{il da ne se slu~i toa {to toj nekoga{ saka{e da go napravi. Normalno e{to i SDSM sega ja primenuva istata taktika. Sami si se namestija koga napra-vija zakon, spored koj samo Sobranieto moè da go raspu{ti Sobranieto, pasega neka se sobiraat po ulici.

Samo, dali e normalno {to i po re~isi 10-godi{na dràvnost, narodot sîu{te veruva deka so vikawe na plo{tad moè da se smeni koja bilo vlada. Kol-

20 maj 2000

329

ku e àlno {to vo evolucijata, sî u{te ne sme mrdnale od vremeto na revoluci-ja.

2. Liderot na Demokratskiot sojuz Pavle Trajanov, na mitingot be{e pret-staven kako ~ovekot {to pred {est godini prv prozborel za postoeweto na or-ganiziran kriminal vo vrvovite na vlasta. Zatoa be{e smenet.

Koj be{e na vlast pred {est godini? Branko Crvenkovski. Koj go smeniPavle Trajanov? Branko Crvenkovski. Koj go povika Trajanov da zboruva nazav~era{niot miting? Branko Crvenkovski.

Gledate, sî si ima svoja logika. 3. Pokraj prebrojuvaweto na lu|eto {to se sobiraat na plo{tadite, po

sî izgleda deka povtorno }e imame prebrojuvawe i vo vladinata koalicija. Taj-van pak stanuva interesen, razvojnata programa Slavevski kontra Markovi}koga toga{ }e mora da se razgleduva, Trajkovski nema da se pomiri {to alterna-tivcite go bojkotiraa negoviot govor, Cile priznava deka imal nekakvi sredbiso Crvenkovski "na ni~ija inicijativa" na koi "ni{to ne se razgovaralo", Sa-vo aplaudira, drugite gi nema, ama Savo patuva za Tajpej. Trajkovski ja ~ekamilijardata, a Kadievski zamina da ja bara.

Navistina, tuka e i Andov za prebrojuvawe, ama toj i ne e nekoja sigur-nost. Dodeka be{e so SDSM, {uruva{e so VMRO-DPMNE, taka {to i da mu sepriklu~i na Qub~o, ne e garancija deka utre nema da se svrti kon Branko.

Pak }e imame izjavi za besprekornoto funkcionirawe na koalicijata, zarazlikite {to }e se "peglaat", za sredbi so Xaferi i so stranski ambasadori,pak }e se potpi{uvaat platformi za sorabotka...

Prebrojuvaweto na prateni~kite glasovi koi moàt da í ovozmoàt do-verba na ovaa vlada ve}e po~na. Do glasaweto za doverba {to go najavi Crven-kovski kon krajot na juni, prebrojuvaweto mora da zavr{i. Dotoga{ Qub~o }emora da znae so kolku glasovi raspolaga. Da se vidi dali Vladata e tokmu.

4. Moàm da si zamislam kolku odgovornite od Evrovizija }e bidat razo-~arani ako se ostvarat zakanite deka Makedonija }e gi bojkotira idnite festi-vali na Evrosongot. Ne tolku zatoa {to nema da moàt da nî slu{nat kolkuubavo peeme, kolku zatoa {to nema da moàt da go zapoznaat Pero Kamikaza.Pozabavni pres-konferencii ne pravi duri ni Kqusev.

Pero bi vlegol vo Evropa, ama ne so kvalitet, tuku so tupanici. Nema{esmisla, tolku [ve|ani, dodeka ni gi ~uvaa granicite vo UNPREDEP, oènijamakedonski nevesti, a tamu ne sakale da ni ja pu{tat matricata i ja sabotiraamakedonskata pesna.

Vistinska {teta e {to Pero Kamikaza ne izleze srede nastapot na devoj-~iwata so tupanici da ja prekine priredbata. Duri toga{ Evropa }e vide{e sokogo si ima rabota. Ne }e treba{e samite da se otkaùvame od natamo{no pee-we. Tie }e nî izbrkaa. Osven toa, belki toga{ Pero kako revolucioneren make-

330

donski patriot }e go uapsea, pa }e moèvme da go razmenuvame so nekoj pijanKFOROV-ec {to se tepal po skopskite kafeani.

Sega sfa}ame kolku mu e te{ko na Cile koga odi na pregovori vo Evrop-skata unija. Toj go ima istiot problem kako i Pero Kamikaza. XXL izgledaaprekrasno, mali, simpati~ni i ubavo oble~eni, ama peeja fal{. I Cile e XXL,i toj pretstavuva mala, simpati~na i ubava zemja, ama beqa rabota, so fal{li-vi zakoni koi ne palat vo Evropa.

***P.S. Bidej}i po re~isi devetgodi{no izleguvawe, ova e moeto posledno

"Sakam da kaàm" vo "Ve~er", dozvolete mi edna mala zloupotreba na novin-skata hartija. Ednostavno, ~uvstvuvam potreba javno da im se zablagodaram nalu|eto koi se najgolemite "vinovnici" za toa {to sum stanal kakov takov novi-nar. Toa se: Zlatko Blajer, koj me otkri i me donese vo ovaa sredina, Aleksan-dar Ivanovski, koj mi go fati "nervot" za vakov stil na pi{uvawe i do den-deneska mi vleva samodoverba vo toa {to go rabotam, "sabotnite" urednici Ta-le Sotirovski i Man~o Mitevski, koi imaa trpenie za moite povremeni "hiro-vi" i sitni neserioznosti, i "golemiot gazda" Pande Kolemi{evski koj nituedna{ ne me pra{al: "[to }e pi{uva{?" i "[to si napi{al?"

Kone~no, site tie bi bile neva`ni, ako zad sebe ne go imav "Ve~er" ilu|eto {to go pravat, kako novinarska {kola na koja í nema zamena.

Im blagodaram.

GULIVEROVITE PATUVAWA

••••• Liliputancite si ostanuvaat Liliputanci ‡ mali ~ove~iwa,samo {to ovoj pat otidoa da si gi pro~istat du{ite

1. Toa {to premierot Qub~o Georgievski so polovina Vlada i pove}eparlamentarci trgna na pat za Izrael samo dokaùva deka Vladata navistinaraboti po celi denovi. Siroma{kite ministri tolku mnogu se zafateni {tonemaat vreme koga da si gi potro{at platite. Bidej}i nemaat kade da tro{at,od za{tedenoto si upla}aat turisti~ki aran`mani za Izrael. Koj ne veruvadeka samite si gi platile aran`manite, neka gi pra{a portparolot AntonioMilo{oski i li~no premierot. Tie }e im gi pokaàt smetkite. Vladata rabotitransparentno.

Vestite deka aran`manot na turisti~kata agencija "Guliver" bil orga-niziran od soprugata na premierot Sneàna i nejzinata fondacija "Blagoves-tie" se obi~ni zlobni zabele{ki na zavidlivite koi ne moàt da platat da

8 juli 2000

331

patuvaat zaedno so premierot. Osven toa, zo{to im se me{aat na lu|eto vo pri-vatniot ìvot. ]e patuvaat so kogo sakaat i kako sakaat. Podobro e da se napra-vi `rtva, pa ako treba i da se plati ne{to, za da se leta zaedno so Qub~o otkol-ku da se leta od Vladata.

Za mesto vo avionot imalo golema tepa~ka. Site odedna{ sakaat da sta-nat axii. Ne go pu{taat Qub~o sam da go vrvi patot na Hristos, tuku i tie bi sema~ele zaedno so nego. Premierot treba da ja krati Vladata i da pravi rekons-trukcija. Kojznae {to sî }e mu dojde na um dodeka minuva po Isusovite pateki.Moèbi tokmu vo Izrael }e odlu~i dali da go ukinuva Ministerstvoto za raz-voj ili ne.

Zatoa, xabe mu bila upornosta na ministerot za iseleni{tvo Martin Tre-nevski po sekoja cena da se ka~i vo avionot so Qub~o i Sne{ka. Tuka ni Gospodne mu pomaga. Negovoto ministerstvo se ukinuva. Taka {to sega Martin e dvoengubitnik. Aj {to nema da bide minister, tuku nema da bide i axija.

2. Pokraj ministri, axii sakaat da stanat i edno~udo biznismeni. I tietrgnaa na Guliverovoto patuvawe. Ako gi vidite facite na tie {to se ka~ija voavionot da im pravat dru{tvo na Qub~o i Sne{ka za vreme na semejniot odmor,}e zabeleìte deka glavno se istite {to mu pravea dru{tvo i na Branko. Samo{to toga{ agencijata ne se vika{e "Guliver".

Ja znaete prikaznata za Guliver i Liliputancite. Tie prvo mu se pla{at,go vrzuvaat, pa potoa stanuvaat prijateli. Osobeno ako se dare`livi so humani-tarni donacii i podaroci. Toga{ Guliver mnogu gi saka vo svoe dru{tvo. Kajnas Guliverite se menuvaat, ama Liliputancite ostanuvaat isti. Koj i da staneGuliver, tie }e se tepaat da patuvaat so nego.

Prikaznata za Guliverovite patuvawa ja napi{a Xonatan Svift. Ovaa zaaxilakot na premierot moèbi ja smislila Sneàna. I vo dvete prikazni Li-liputancite si se Liliputanci. Mali ~ove~iwa.

3. Cile ovoj pat ne otpatuva. Na toj na~in demantira deka go nema vo zem-jata sekoga{ koga e è{ko. I na 40 stepeni, toj si ostana doma.

Toa {to odlu~i da ne odi na axilak e mnogu dobra rabota za Liliputanci-te. Da se ka~e{e vo avionot, vedna{ Sne{ka }e treba{e da izbri{e od spiso-kot na patnicite trojca ma~enici. Vaka Cile oslobodi tri mesta. Makedonija}e bide pobogata za u{te trojca axii. Ako se sitni du{i. Belki toa {to bile voErusalim }e im gi pro~isti.

4. Premierot zamoli da go ostavime malku da uìva. Po neuspe{nata in-terpelacija na SDSM za nedoverba na Vladata, Qub~o trgna vo no}na pro{etkaniz Skopje i na ~a{ka muabet vo "Dal Metfu". Kako osloboditel paradira{eniz centarot na glavniot grad.

Branko ne go vidovme kako {eta po ulici. Kade li mu se izgubi energijataod mitinzite? Ili negovite tolku mnogu vikaa po plo{tadite, pa sega koga tre-ba{e da se pokaàt vo parlamentot, go izgubija glasot.

332

Nikola Popovski se àli deka pratenicite na VMRO-DPMNE gi nadmi-nale pratenicite na SDSM vo tehnikata. Pobrzo reagirale vo pritiskawetona kop~iwata za prijavuvawe, pa zatoa ne im ostavile prostor na socijaldemok-ratite da dojdat do zbor. Ete {to beqa im napravi Branko na sopartijcite {togi {eta{e od grad vo grad na mitinzi. Gi izmori tolku {to nemaat sila duri niedno kop~e da pritisnat. VMRO znae podobro da gi koristi tasterite.

5. I ednite i drugite se neefikasni. Pratenikot Amdi Bajram toa bi gosredil bez tasteri. Po itna postapka. "Oni ako imaat pi{toli i jas imam pi{-toli, pa }e se pukame ako treba".

6. Za sledewe na sostojbata so visokite temperaturi, Vladata formira-{e krizen {tab. E sega krizniot {tab ne bil krizen {tab, tuku ekspertski tim.Voda~ot na ekspertskiot tim im pora~a na skopjani da ne im veruvaat na termo-metrite vo gradot, tuku samo na termometrite na Zaj~ev Rid i vo Petrovec.Arno ama, skopjani ne ìveat na Zaj~ev Rid. Taka {to tie namesto da ne imveruvaat na termometrite, ne im veruvaat na ekspertite koga im kaùvaat kol-ku e è{ko. Laàt termometrite. Ekspertite ne moàt da laàt.

7. Povtorno se najavuva izgradba na slobodnata zona vo Bunarxik. Navod-no, ve}e vo septemvri }e niknat edno~udo fabriki. Vo avgust toa }e bide ogrom-no gradili{te.

Da e pameten Cile, ne treba da po~nuva so gradbata na Bunarxik. Zamis-lete Tajvancite navistina da po~nat da gradat pred lokalnite izbori. So {toli }e se laàt glasa~ite koga po dve godini }e dojdat parlamentarnite izbori.Ako po~nat da gradat sega, nema da imaat {to da gradat toga{.

VOJVODA I VITEZ

••••• Kumo, izgore ti }ese

1. Pretsedatelot Trajkovski od gra|anin stana vitez. Koj }e go trpi sega?Neka poveli sega premierot Qub~o ili ministerkata Dosta da mu prere~at ne{-to, pa }e vidat so kogo si imaat rabota. Tie mislea majtap si igraat koga gonamestija za pretsedatel, a toj sega u{te i so me~ moè da zamavne.

]e si go gubi vremeto Boris so nekoi vojvodi i vojvotki od Balkanot!?Kako ne! Toj vo belosvetskite metropoli se druì so kralici, a tuka Qub~oili Dosta }e mu kaùvaat {to da pravi. E, nema ve}e. Se profini Bor~e. Segakoga od Murtino, preku Strumica, via Sin|eli} stasa i do Bakingemskata pala-ta vo London, moàt samo pod prozorec da mu pluknat.

Pusta Kralica Elizabeta, kojznae dali í e jasno na kogo mu dala vite{kiorden. Nie tuka si go poznavame Boris podobro od nea. Duri i Makedonskata

15 juli 2000

333

televizija ne mu dade kojznae kakvo zna~ewe na priemot kaj kralicata. Se slu-~ilo li nekoga{, na dràvnite centralni vesti, koga ima i specijalen izvestu-va~ {to go sledi pretsedatelot, izve{tajot od posetata da odi duri vo petnae-settata minuta? Neka mu ja misli Boris, ama ova e somnitelna rabota. Ili Ba-ne Dimovski bil mnogu zavidliv {to ispratil drug novinar, a ne zaminal toj dase slika kaj kralicata, ili, pak, definitivno treba da se znae deka vo Makedo-nija vojvodata e povaèn od vitezot.

Vitezot, namesto da si gi sobere pot~inetite na trkaleznata masa si japrodolì posetata na Velika Britanija. Izvestuva~ot javi deka otkako mu za-vr{il oficijalniot del, pretsedatelot }e ostanel vo nekolkudnevna privatnaposeta na London. Ete {to ti e uspeh. Da te izberat za pretsedatel za da govidi{ Big Ben. Da se nadevame deka ovoj pat pretsedatelot so sebe ne gi nosi isemejnata frizerka i kozmeti~arka, kako onoj pat vo Rim. Zamislete, onakana{minkan i nasmean, da go poseti muzejot na voso~ni figuri "Madam Tiso".Vedna{ }e ni go zadràt pretsedatelot kako eksponat. I {to pravime posle?SDSM }e si ostane bez gra|anin, gra|anite bez vitez, a VMRO-DPMNE }e morapak da go moli Arben Xaferi da mu izbere pretsedatel.

2. Qub~o si be{e vojvoda, ama koga se vrati od Izrael stana i axija. Bo-ris si be{e gra|anin, ama eve sega od Anglija }e ni se vrati kako vitez. Cile }eja spasuva Bitola so kupuvawe na svilarnicata so tajvanski pari. Od tolku pa-tuvawa po patot na svilata, ve}e e vraten kako mandarin.

Samo Branko sî u{te e vo kriza. Toj bi preminal vo partizani, ama neka-ko ne mu se napu{taat plo{tadite. Moèbi zatoa i go pu{ti Risto Penov dazeme merka od plo{tadot Tienanmen vo Peking za da napravi sli~en plo{tad ivo Skopje. Penov se zbunil. Toj e pretsedatel na Liberalnodemokratska parti-ja. A vo NR Kina ‡ liberalna demokratija kolku saka{! Samo da najdat u{tepretsedatel za da ima Penov so kogo da se sretne.

Makedonija e lulka na civilizacijata vo koja se isprepleteni mnogu kul-turi i istoriski vlijanija. Zatoa i si imame vojvodi, axii, vitezi, mandarini,komandanti... Ostana li nekoj normalen.

3. Zo{to se digna tolku vreva okolu pokrstuvaweto na prateni~kata \u-listana Markovska vo Mrtvo More, vo Izrael. Zar samo zatoa {to smenilavera?

Pa \ulistana Jumerovska na vremeto be{e aktivna Titova mladinka. Po-toa stana reformistka, malku vreme liberalna, pa proba da bide nezavisna, ikoga vide kolku e ~asot stana pravoverna VMRO-vka. Koga ve}e tolku pati jamenuva partijata, zo{to edna{ da ne si ja smeni i verata.

Osven toa, ova ne e kakvo bilo pokrstuvawe. Ova e `rtvuvawe za da sestane ~len na familijata. Najva`no e da ne ti se naluti Kumot. Ako Kumot tezeme pod za{tita, sekoga{ }e ima i za tebe. Najdobro pominuvaat onie ~lenovina familijata koi se bliski so Kumot.

334

Kuma na \ulistana e soprugata na premierot Sneàna Georgievska. Vona{ata familija namesto Kum, si imame Kuma. Kumstvoto e seriozna rabota.Za da bide{ dobar kum, treba da ima{ pari.

Zlonamerni se site zabele{ki deka Kumata sobirala pari za svojata do-nacija "Blagovestie" so reketirawe na makedonskite firmi. Toa {to vo orga-nizacijata na kumstvoto bil vklu~en i Sa{ko Staninov, ne zna~i deka Sne{kane moèla sama da se snajde. Tuku, vaka bilo polesno. [tom direktorite }e govidat Staninov, vedna{ znaat deka treba da dadat pari, pa ne treba mnogu da imse objasnuva.

Zna~i, edno da bide jasno. Toa {to drugite go vikaat reketirawe, ne eobi~no sobirawe pari od firmite. Toa e polnewe na }eseto na Kumata. Sneà-na ne smee da se posramoti. Inaku, zamislete kakov sram bi bil za Sne{ka, kogalu|eto }e viknat "Kumo, ti izgore }eseto!", a Kumata so prazno }ese.

4. Nekolkumina ~itateli, koi sebesi se pretstavija kako intelektualci,reagiraa na intervjuto so amerikanskiot ambasador Majk Ajnik, objaveno mina-tata sabota, osobeno na naslovot vo koj se vele{e deka "Makedonija e kafean-sko op{testvo".

Koga }e se kaè "kafeansko op{testvo", mene toa mi asocira na Pariz iViena, na nivnata gordost deka se kafeansko op{testvo i nemam ni{to protivi Skopje da se vrzuva so takov opis. Ili, nekoj smeta deka ova e "bibliotekar-sko op{testvo"?

Ne znam zo{to ovie ~itateli se navredeni od ne{to {to, na krajot nakrai{tata, i go otslikuva na{iot mentalitet. Pa kaj nas samo vo kafeana seodi za dobra dru`ba, samo vo kafeana }e pronajdete lu|e boemi, so {iroki pog-ledi, so slobodno razmisluvawe... Site ovie godini, nas samo kafeanata nî odr-à vo dobro raspoloènie. ôvek treba da bide slep za da ne zabeleì deka vomakedonskoto stopanstvo najdobro rabotat samo kafeanite.

Moèbi celata ideja za "kafeansko op{testvo" ja izopa~ija Qub~o i Ci-le koi pravea rekonstrukcii i ja spasuvaa koalicijata vo kafeana, pa lu|etomislat deka {tom tamu se vodi politika, toa mora da e valkana rabota. Ama, toave}e ne e do kafeanite. Toa e do politi~arite.

5. "Okta" bara zgolemuvawe na cenite na benzinot. Ako ne í se dozvoli,}e prestane da uvezuva nafta.

Neli vi e prikaznava poznata. "Makpetrol" bara zgolemuvawe na cenitena benzinot. Vladata ne dozvoluva. Drugiot den ve}e nema benzin na pumpite.

Sî e isto kako i nekoga{. Toga{ "Makpetrol", sega "Okta".Nekoj re~e "promeni"? Da, go smenivme monopolot.

335

STAR FILM

••••• Kolku povozbudlivi qubovni vozdi{ki tolku poubav [irok sokak

1. Vladata }e se namali. Od 21, sega }e imame 14 ministri. Qub~o }e imazbien tim. Cile pak }e zafa}a najmnogu mesto. Em zamenik em }e ja drì celataekonomija.

Problemot e samo {to }e se pravi so sedumtemina {to }e otpadnat odVladata. U{te ne se zadomeni biv{ite ministri od prethodnata rekonstrukci-ja, a na tovar na makedonskata diplomatija }e mora da padnat novi sedummina"profesionalci". Neka pro{eta Aleksandar Dimitrov malku po svetot i nekapriznae u{te nekoja dràva. ]e se najdat. Ni trebaat ambasadi za uspe{niteambasadori vo koi }e se pretvorat ministrite.

Kako {to trgnal Qub~o so promenite vo Vladata, ne e sigurno deka i nanovite izbranici }e im bide udobno. Se veli: "treta sre}a", ama kojznae dali }eim bide sre}en i na izbranicite na tretiot kabinet na premierot Georgievski.Po minatogodi{nite pretsedatelski izbori, koga Qub~o se naluti, napraviedna se~a na ministri. Ako VMRO-DPMNE doìvee debakl, Qub~o pak }e bidemnogu lut. Sigurno site }e mu bidat vinovni za porazot i }e mora da gi brka odkabinetot. Zatoa ne treba{e da brza so noviot zakon. Treba{e da ~eka da zavr-{at lokalnite izbori. Nema smisla za lu|eto, sega da im dava vlast i potoanaluten da im ja zema.

2. Ministerot za obrazovanie Gale Galev e profesor. Zatoa i im odràpredavawe na pratenicite za noviot zakon za visokoto obrazovanie. Profeso-rot zboruva{e, a studentite slu{aa i ni{to ne pra{uvaa. Sî im e jasno. Ili,pak, ni{to ne im e jasno, ama se sramat edni od drugi da ne ispadnat glupavi akopra{uvaat.

Da be{e profesorot minister, a studentite pratenici, ministerot nema-{e da drì predavawa po politi~ki nauki, tuku }e go obrazlaga{e zakonot, apratenicite }e postavuvaa pra{awa.

3. Komi~en e obidot na Mahi Nesimi od PDP da ucenuva so zborovitedeka ili }e go bide tetovskiot univerzitet, ili nema da ja bide Makedonija. ]egi bide i tetovskiot univerzitet i Makedonija. Takvi izjavi na vremeto dava-{e Arben Xaferi, pa eve doturka do vrvot na dràvata. Isto kako {to na vakviizjavi ogneno }e odgovore{e Qub~o Georgievski, u{te koga be{e Qup~o (so"p"), pa eve go, stana premier komu mu se pla{at da ne gi rekonstruira. Istatafinta, u{te edna{ ne pali.

PDP si go napravi svoeto u{te na vremeto koga ne glasa{e za Ustavot,koga organizira{e referendumi niz zapadniot del na zemjata, koga gi bojkoti-ra{e popisot i referendumot za nezavisna Makedonija, koga nejzinite prate-

22 juli 2000

336

nici ja proglasuvaa Ilirida, a zamenici-ministrite bea vme{ani vo slu~ajot"paravojska"... I tie bea "umerenite"i "konstruktivnite" i so niv SDSM mo-è{e da pravi koalicija, a DPA bea ekstremistite i so niv VMRO-DPMNE nesaka{e da se vidi.

A VMRO-DPMNE, a SDSM, isto ti se fa}a. A PDP, a DPA, isto ti sefa}a. Se raboti za star film, koj ve}e ne samo {to e nekolku pati viden tuku ei krajno zdodeven. Ako moè{e Filip Petrovski po pra{aweto na obrazovani-eto na Albancite pred nekolku godini da gladuva, sega ne mu e te{ko za istotopra{awe da mol~i. Taka mu rekol Qub~o. Isto kako {to toga{ Savo Klimov-ski go poddrùva{e Filip vo gladuvaweto, a sega vo mol~eweto.

Zatoa, xabe mu se zakanite na Mahi Nesimi. Nikoj ve}e seriozno ne gisfa}a. Tuku, neka zemat malku da go podnau~at Fadil Sulejmani kako da zboru-va. Nema smisla studentite od negoviot univerzitet da moraat da polagaat dr-àven ispit za da im se priznae diplomata, a Sulejmani sî u{te, namesto make-donski jazik, da zboruva lo{ srpski.

4. Ministerot za kultura Quben Paunovski smislil, premierot Georgi-evski odobril, a na direktorite na Telekom i na "Elektrostopanstvo"S vero-jatno im bilo naredeno da sponzoriraat dva miliona marki za kulturata. Na tojna~in, gra|anite na Makedonija stanuvaat dvojno pokulturni. Prvo im odbivaatod pridonesite za platite, a potoa i od smetkite za struja i telefon.

Sekoj poedinec {to saka da pridonese za razvoj na kulturata vo Makedo-nija, vo idnina }e moè toa da go stori na ednostaven na~in. Ne treba da odi vteatar i da pla}a bileti za pretstavi, nema da ar~i pari za muzei, neka ne kupu-va knigi i neka ne gleda filmovi... Edinstvenoto ne{to {to treba da go stori e{to podolgo vreme da zboruva na telefon i doma da mu bidat zapaleni sitesvetilki i da rabotat site aparati na struja. Kolku pove}e impulsi i kilovatipotro{i,tolku pove}e dal za kulturata vo Makedonija.

Najdobro e, za da ne se gubi vreme, site da po~neme da razgovarame naè{kite linii. Skap impuls, razviena kultura. Uspehot na akcijata na Minis-terstvoto za kultura zavisi i od operatorite na drugata strana na linijata.Ako partnerkata ili partnerot znaat so qubovni vozdi{ki podolgo vreme da tezadràt na telefon, dotolku pove}e si vloìl vo za{titata na kulturnoto nas-ledstvo. Sekoja vozdi{ka pove}e, odgovara na kocka pove}e za [irok sokak, nakorzoto na koe vo bitolskite sredno{kolski denovi ministerot Paunovski br-kal ~upiwa.

5. Sindikatot na rabotnicite vo dràvnata uprava bara da mu se isplatiK-15. Od koi pari? Od parite na rabotnicite vo drugite dejnosti koi nemaat niza sopstvenata plata, a treba na dràvnite ~inovnici da im obezbedat i pari zaodmor.

Sekojdnevno se soo~uvam so dràvni slu`benici koi, od {to im puka glava-ta od rabota, koga }e im dojde stranka na {alter igraat "top~iwa" na kompjuteri-

337

te. Aj, tie barem imaat rabota, ama ne mi e jasno {to rabotat onie birokratiu{te od vremeto na socijalizmot na koi sekoe leto edinstvenata aktivnost im eda pobaraat K-15. @iveat li tie vo ovaa dràva, vo ova vreme i so onie lu|e {totreba da im gi obezbedat i platata, i hranarinata, i prevozot, pa u{te i K-15.

Taka ti e toa. Onie rabotnici koi, siroma{kite, nemaat ni rabota niplata, nemaat ni sindikat. Drugite imaat rabota, redovna plata, pa imaat isindikat.

Spomena li nekoj reforma na dràvnata administracija?

RABOTEN ODMOR

••••• Namesto da pie mleko, Boris mora da drì govor na Me~kin Kamen

1. Ilinden ve}e ne e toa {to be{e. Godinava ja nema{e Srebra so nepoz-natata te~nost vo plasti~noto {i{ence, I~o ne go gaze{e znameto, mladiteVMRO-vci i SDSM-ovci ne se istepaa, policijata nema{e rabota...

Da ti padne àl za Boris. Mu gi nema{e sopartijcite za da im se pravivaèn kako pretsedatel. Od Vladata mu go ispratija samo ministerot za zdrav-stvo Dragan Danilovski. Zatoa {to odnosite me|u Boris i Vladata se nezdravi.Od DA mu gi ispratija samo zamenik-ministerot za kultura Blagoja ôrevski idirektorkata na Zavodot za statistika Svetlana Antonovska. Blagoja za da ini-cira aplauz kako v teatar, a Svetlana za da gi izbroi gostite. I dvajcata nemaamnogu rabota. No, najàlno e {to Borisa nema{e ni koj da go isvirka nitu, pak,barem da go isprska so voda. Toa pokaùva deka, o~igledno, nacionalnoto edin-stvo e kone~no postignato. Koga duri i vlasta se otkaà od proslavata na Ilin-den, normalno e {to i nacijata re{ila da ne u~estvuva na partiskite mitinzina Me~kin Kamen.

Zatoa, pak, Qub~o re{i godinava Ilinden da go proslavi vo Hanover.Zaedno so Tupurkovski. Se gleda deka Qub~o u~i od Cile. Vo posledno vreme odavion ne sleguva. Zatoa premierot vo Germanija bil pre~ekan od ministerot zasoobra}aj. Toa bilo praveno po protokol za Cile. Germancite izgleda ne znae-le deka so premierot i vicepremierot }e dopatuvaat i drugi ministri. ]e pod-gotvele drug protokol. Sledniot pat doma}in }e im bide ministerot za turi-zam.

I Savo ubavo si pomina na Ilinden. Si se napil dve rakii~ki vo manas-tirot "Sv. Prohor P~iwski". Sega Cile }e mu se naluti. Zatoa {to koga bil voTajvan, Savo ne sakal da pie kineska rakija. A srpska rakija ‡ moè.

Savo znae kako }e se re{i problemot so spomen sobata na ASNOM vo"Prohor P~iwski". Ama ne kaùva. Tajnata e vo manastirskata rakija.

5 avgust 2000

338

2. U{te vo april, pretsedatelot Boris Trajkovski, vo intervju za zagrep-ski "Globus", se pofali deka polskiot pretsedatel Aleksandar Kva{wevski,zatoa {to na{ Bor~e bil najmlad pretsedatel vo Evropa, mu podaril ednen li-tar mleko vo tetrapak. Boris toga{ kaà deka rokot na mlekoto istekuva na 2avgust, pa go pokanil polskiot pretsedatel dotoga{ zaedno da go ispijat. Kva{-wevski ne dojde. Na Boris mu skisna mlekoto.

Te{ka bila dràvni~kata rabota. Namesto da pie mleko, Boris mora dadrì govor na Me~kin Kamen.

3. Te{ko e da si pretsedatel. Ne moè{ ni na odmor da odi{, a da ne í sejavi{ na nacijata. Plus i vrhoven komandant. Pa i na letuvawe te ispra}aat sosve~en stroj na gardata na aerodrom. Sre}a {to na Brioni gi ima site potrebnirekviziti za na plaà. Inaku, ne odi Boris so naduvan du{ek pod mi{ka, a Vil-ma so ~adorot za sonce i torbata za plaà, po vle~ki da pominat pokraj gardis-tite, pred da se ka~at na avionot.

Siroma{kiot na{ pretsedatel, ni na odmor ne moè da odi da se odmori.I tamu }e raboti. Taka rekoa vo negoviot kabinet. ]e odel na raboten odmor.[to li }e raboti na Brioni? Da ne se fati slu~ajno za strugot na Tito, pa dau~i i toj bravarski zanaet?

Toa ti se vika {tedliv pretsedatel. ôvekot mu se tupna na gosti na Sti-pe Mesi}, pa ovoj neka gleda kako }e go izdrùva. Ne e Boris neizìvean kakoQub~o, pa da pla}a turisti~ki aran`mani od svoj xeb za da se bawa na MrtvoMore vo Izrael, a èna mu da kr{tava ambiciozni prateni~ki {to sakaat dastanat ministri. Ne e vo red i ako za odmorot mu pla}a dràvata. Zo{to da nîstava site vo tro{ok, koga toj si e vreden i moè da si go odraboti letuvaweto.Dodeka bil referent vo molerska zadruga ne moèl da u~i zanaet, za{to bilrepresiran. Ama sega, kako pretsedatel, kako {to e poznat po svojata zlatnaraka, strugot na Tito }e go sovlada za eden den. I gospo|a Vilma nema da odmo-ra. I taa }e mora da ja po~uvstvuva teìnata na pretsedatelskiot odmor. NaJovanka lesno li í bilo. Brioni se ova, ne e Paralija. Nema tuka ‡ ostavi jatavata sabajle i legni na plaà. Treba da se rabote! Na bravarot treba ru~ek damu se naprave. Moè i Stipe Mesi} }e namine, da vidi kako mu rabotat gostite.Semejstvoto Trajkovski ne smee da se posramoti. Boris veli deka e ist kakoStipe. Zatoa i orizarnikot {to go podgotvuva Vilma mora da bide prsti daizliè{, za da mu se dopadne na Stipe.

4. Tuku, se se}ava li nekoj na Branko Crvenkovski? Go nema{e vo parla-mentot, ni zbor ne mu slu{navme za novata vlada, za zakonot za visoko obrazova-nie, za reformata na dràvnata uprava. Pomina Gali~kata svadba, a Branko nese ka~i na tapan. Pomina i Ilinden, a namesto Branko se pojavi [e}erinska.

Mu stanalo è{ko na Branko, pa si bara debela ladovina. Sigurno trg-nal po {umite da gi lovi paravojskite {to mu gi javuvaat op{tinskite komite-ti. I taka lovej}i, legnal pod nekoe drvo. U{te ja pravi vladata vo senka.

339

MIS STON

••••• Neverojaten odliv na Jadranskoto i Jonskoto More.Na Boris, Qub~o i na Cile im vlegla voda vo u{ite

1. Rabotata ni odi mazno. Kako po voda. I pretsedatelot i premierot sevozat so jahti. Ni morsko bran~e ne moè da gi zani{a. Iako izgleda deka ve}ese za{emeteni od uspehot {to dosega go postignale vo ìvotot. Nikogo ne lu-laat. Do lani ni za ohridsko kaj~e ne pomisluvaa, a sega koga go dràt kormilo-to v race, za drugo, osven za jahta, ni muabet ne pravat.

Pretsedatelot vo Faàna, blizu Pula, bil na manifestacijata "Denovina sardelite". Jadel mali rip~iwa. Za premierot nemame informacija {to mudale Grcite da jade. Pretpostavuvame oktopod. Toa e pobezopasno. Za{to, moèda se slu~i na pretsedatelot, ako ne znae da jade ribi, da mu zaletne koska vgrlo. Toa ne moè da mu se slu~i na premierot ako jade oktopod. Golemite ribiobi~no vnimavaat da ne naletaat na koska.

Po prestojot na Georgievski na gr~kiot ostrov Krf i na Trajkovski nahrvatskite Brioni ne e ~udno naskoro da se pojavat izve{tai za ~udni slu~uva-wa so tamo{nite vodi. Osobeno {to pred Georgievski, na Krf be{e i Tupur-kovski. Se gleda deka do niv ne dopira ni{to {to se zboruva. Im vlegla voda vou{ite. Zatoa i nivoto na vodata vo Jadranskoto i Jonskoto More e spu{teno.Izve{tai za eventualna zgolemena zagadenost ne se dadeni.

Grcite go vozat Qub~o po Jonskoto More. Im e strav da go pro{etaat poEgejskoto. Da ne mu gi obnovat spomenite za Belomorska Makedonija, koja jaspomenuva{e dodeka be{e mlad i naiven. I da ne se seti na vetuvawata od 1991godina deka sledniot kongres na VMRO-DPMNE }e go odrì vo Solun.

Trajkovski, pak, nema problemi so pomneweto. Toj ubavo znae kolku bilrepresiran vo vremeto na Tito, pa sega mu se odmazduva, {etaj}i po negoviteplaì na Brioni. [teta {to brodot "Galeb" go prodadoa. Inaku, }e moè{e iBoris da otplovi.

[to da pravime koga pretsedatelot i premierot ni se druèqubivi. ]egi viknat da gi pro{etaat, i tie ne moàt da odbijat. Zamislete da se pojavatMarsovci i da gi pokanat na raboten odmor na Mars. Mislite }e odbijat? Nemabelki da im go kr{at aterot.

2. Dodeka site rabotat vo stranstvo, Savo Klimovski mora{e da ostanedoma za da ja ~uva dràvata. I mu postavija na ~ovekot avionska granata predzgradata kade {to ìvee. Zar navistina mislele deka Savo e tolku vaèn zagranatirawe ili, pak, nie sme bile vo zabluda.

Sega, po otkrivaweto na granatata, Savo }e bide u{te povaèn. Im seizvini na sosedite. Savo stanuva opasen ~ovek da se bide vo negova blizina.

12 avgust 2000

340

Sega }e po~nat da pa|aat cenite na stanovite vo zgradata kade {to ìvee. A }emu raste cenata na Savo.

3. Zamenik-ministerot za vnatre{ni raboti Refet Elmazi, po pi{uva-weto na "Vest" za pronajdenata granata, vo "Utrinski vesnik" izjavi: "Dobrosum informiran za sî {to se slu~uva vo dràvata. Site aktivnosti na pripad-nicite na MVR vo celost gi sledam. Dene{nata informacija {to 'Vest' ja pla-sira{e vo javnosta e samo edna od nizata nivni izmislici. Toa e ~ista {pekula-cija".

Istiot den, od MVR pristigna oficijalno soop{tenie za otkrienata gra-nata. Moèbi gospodinot Elmazi navistina e dobro informiran za sî {to seslu~uva vo dràvata, ama izgleda ne znae {to mu se slu~uva vo Ministerstvoto.Dobro, toj gi sledi site aktivnosti na pripadnicite na MVR. Ama, verojatno,ne ~ita {to pi{uva vo nivnite soop{tenija.

4. Na istiot na~in i Boris Stojmenov, koga be{e minister za finansii,dobro bil informiran za sî {to se slu~uva vo dràvata. Pa sega, koga ne eminister, veli deka }e go dadel na preispituvawe dogovorot za proda`ba na"Okta". Sega Stojmenov }e si go preispituva sopstveniot potpis. Toa samo do-kaùva deka vlasta za{emetuva. Ne gleda{ {to potpi{uva{.

Stojmenov sega otkriva deka i fondacijata na soprugata na premierotSneàna Georgievska "Blagovestie" bila reketarska firma, deka izbegnuvalapla}awe danok, deka preku nea se perele pari i deka koristela sredstva od Bu-xetot. A koj go kontrolira buxetot i koj go proveruva tekot na parite? Minis-terot za finansii!? Ili toa ne vaì ako si potpretsedatel na partijata navlast.

5. Sega, koga Stojmenov stana pretsedatel na VMRO na Zmejkovski, imana~in kako da í zastane na pat na Sneàna Georgievska. Preku "Blagovestie", isoprugata na britanskiot ambasador vo Makedonija Kristina Dikinson }e odivo edna akcija za sobirawe pari za Detskata bolnica vo Ohrid i za Ginekolo{-kata klinika vo âir. ]e pe{a~at dve Britanki i za sekoj izminat kilometarna smetkata na "Blagovestie" }e legnuvaat po 500 marki.

Gledate kolku se humani stranskite planinari. Na{ite planinari pe{a-~at bez pari. Nemaat srce ni du{a.

Sega mu e majkata Zmejkovski da gi isprati kowite {to gi promovira{ena Me~kin Kamen i da gi presretne britanskite misionerki niz makedonskiteplanini. Kako vo filmot za Mis Ston. Zmejko }e ja drì vo zalo`ni{tvo sop-rugata na ambasadorot, a Boris Stojmenov }e bide dobriot ~i~ko Mandanata.

Sne{ka ne rizikuva koga se zanimava so humanitarna aktivnost. Taa ne{eta po planini za da sobira pari. Taa {eta po firmi.

6. Zdruènata opozicija ja zapo~na kampawata za izborite pod mototo"Za Makedonija - zaedno!". Im kaàl nekoj deka ova se lokalni izbori i dekaparlamentarnite se po dve godini!?

341

PARADR@AVNI STANOVI

••••• Ne e do molivot, do ostriloto e

1. Qup~o Nikolovski ‡ Fufo na minatite lokalni izbori, koga za prvpatse kandidira{e za gradona~alnik na Skopje, im pora~uva{e na gra|anite da neglasaat za boja. I ‡ zagubi. Oboeniot so boite na toga{nata Demokratska par-tija i na VMRO-DPMNE Risto Penov, pobedi.

Sega i dvajcata se natprevaruvaat po vtor pat. Fufo re{i da zeme na zaemboja od vlasta. Penov, vo me|uvreme, ja smeni bojata, pa za da si gi zgolemi {an-site za uspeh, se prema~ka so site boi. Taka {to, definitivno, kaj nas ne moèda se glasa za li~nost, tuku za boja. Toa dokaùva deka nie sakame da ni udiraat~etki.

2. Branko re{il ovoj pat seriozno da odgovori na ~etkite na Qub~o, pazatoa gi stavi site mo`ni boi. Qub~o re{il da {tedi od bojata, da mu se najdepo dve godini koga }e mu dojdat parlamentarnite izbori. Zatoa sega pravi obi-di da bojosuva so moliv~e. Poradi moliv~eto mnogu mu se naluti Gu{terov. Za-toa {to VMRO-DPMNE i DA im ja ukrale idejata na liberalite za upotrebana moliv~eto vo reklamnata kampawa.

Ne stanuva zbor za plagijat. Pokraj moliv~eto na Gu{terov nema ni{to.A pokraj moliv~eto na Qub~o ima ostrilo. Zna~i deka molivot mu e tap. Pi{u-va debelo. Ili, se skr{il. Osven toa, pokraj ostriloto nema i gumi~ka. Gumi~-kata v xeb ja skril Cile. Za da moè da izbri{e sî {to kaàl.

Zna~i, ne stanuva zbor za nedostig na inventivnost kaj tie {to ja smislu-vale kampawata, tuku za su{tinski razliki vo priodot kon glasa~ite. Ne e domolivot. Do ostriloto e.

Za plagijat se obvinuvaat VMRO-DPMNE i VMRO. Se skaraa za lav~eto.Ama Zmejkovski tvrdi deka za simbol na negovata partija e zemen lav, a ona {toe na grbot na VMRO-DPMNE bilo lavica. Zatoa e dobro {to sega pokraj lavoti lavicata, vo igra vleguva i molivot. Ako ima{ moliv, sekoga{ na lavicatamoè{ da í nacrta{ {to í fali. Za da stane lav.

Na krajot na krai{tata molivot na nekoj na~in go simbolizira i samiot~in na glasaweto. So nego ne mora samo da se povlekuva linija, za dobroto nasite. So moliv moè da im se stavi crta na site.

3. Imame ~udna kampawa. Opozicijata se odnesuva kako nebare Makedoni-ja da e ve}e propadnata i kako od ovie lokalni izbori da zavisi opstanokot nadràvata. Od druga strana, nasproti histerijata na opozicijata, imame prete-rana nezainteresiranost kaj vlasta, kako ba{ da im e gajle dali }e izgubat.

[to pokaùva toa? Toa pokaùva deka vo ovaa dràva ima i pova`ni ra-boti od politikata. Na primer, qubov i seks.

19 avgust 2000

342

Gledate deka pretsedatelot na Sovetot za radiodifuzija Qubomir Jaki-movski se pobuni protiv pornografskite sodrìni na televiziskite stanici.A ne se pobuni protiv specijalnite emisii za izborite i plateniot politi~kimarketing.

Sovetot za radiodifuzija veli deka emituvaweto pornografski sodrì-ni go povreduva dostoinstvoto na gra|anite, a osobeno {tetno vlijae na teles-niot, duhovniot i moralniot razvoj na decata i mladite.

Vidi majkata. Duri sega sfativ koj go uriva dostoinstvoto na gra|anite.Za urnatoto dostoinstvo sekoga{ gi obvinuvav tie {to mi se nasmevnuvaat odplatenite politi~ki programi, a ne nekoi nepoznati porno yvezdi. Sum bil vozabluda. Taka mi velat vo Sovetot za radiodifuzija. Zatoa, narode, vo docnitepopolno}ni ~asovi ne gledajte porno. Gledajte gi Branko, Qub~o, Cile, Xafe-ri, Gu{terov, Trajanov... Ostanete dostoinstveni. Veruvajte im. Iako ne se tolkuuverlivi kako yvezdite od porno filmovite.

Aj za moralniot i duhovniot razvoj na decata koi ne spijat po polno} igledaat televizija, moèbi ima {to da se razgovara. Ama, od kade mu e idejatana gospodinot Cenzor Jakimovski deka emituvaweto porno vlijae i vrz teles-niot razvoj na decata. Vo koja smisla? I na koj del od teloto od misli?

Neka mi izvini gospodinot, ama jas mislam deka na moralniot, duhovnioti na telesniot razvoj na decata, pa i na mladinata mnogu polo{o vlijaat izbor-nite aktivnosti. Osobeno ako namesto da gledaat filmovi, po polno} izleguva-at na ulica i lepat partiski plakati. Pa doa|aat drugi deca od sprotivniottabor i stanuva tepa~ka. I taka }e si gi ras~ukaat glavite.

Zatoa, ako sakaat da se zdravi, nave~er neka gledaat {to ima na televizi-ja. Moèbi, kako {to se pla{i Jakimovski, telesno }e imaat nekakvi promeni,ama barem nema ni{to da im fali.

4. Za postojaniot duhoven i moralen razvoj na gra|anstvoto svedo~at iposlednite prikazni za kupuvaweto na dràvnite stanovi. Ne za xabe Qub~ore~e: "I vie taka pravevte!" Pa sega, po pi{uvaweto za stanot na }erkata naporane{niot minister Kadievski, ni se javuvaat gra|ani {to kupile takvi sta-novi i nî ubeduvaat deka i tie imale pravo da dojdat do stan so povolni usloviza pla}awe.

Vo dràvata ima dràvni stanovi koi gi koristat funkcioneri i tie seosloboduvaat koga funkcionerot }e ja zagubi funkcijata. Ima i stanovi za so-cijalni slu~ai koi se dobivaat na konkurs i za koi odlu~uva komisija. I, na krajgi ima i ovie stanovi koi se dràvni, ama se prodavaat pazarno, so posebniuslovi koi }e gi odredi dràvata i za koi znaat samo tie {to se rodnini iprijateli na tie {to odlu~uvaat komu }e im gi prodadat. Zna~i, ima dràvni,socijalni i paradràvni stanovi.

Lu|eto {to kupile takvi stanovi ne se vinovni. Im se moèlo i gi zele.Tuka ne za xabe lu|eto se tepaat da vlezat vo politika. Ne e va`no kolku si na

343

vlast. Va`no e kolku }e se ofajdi{ od nea. A najtragi~no e {to ni edna prome-na na vlasta ne moè da go smeni toa.

5. Pretsedatelot Boris Trajkovski go profilira svojot identitet vo ras-pon od Tito do Klinton. Koga be{e na Brioni, mavta{e od jahtata kako Tito.Sega vo Ohrid, se ka~uva vo helikopter i gi obikoluva opoàrenite podra~jakako Klinton.

Klinton, koga gi bodre{e negovite poàrnikari im dade 150 milionidolari za nabavka na nova oprema. Boris na na{ite poàrnikari moè samo daim pu{ti voda.

PI[I-BRI[I

••••• Vakov narod za ni edna vlast ne e dobar

1. Koj veli deka Cile ne gi ispolnuva vetuvawata? Re~e deka ako za dvegodini ne ja ostvari programata, }e si zamine od vlasta. Na prviot ̀ irant Qub~oizgleda deka mu stana jasno deka ni{to ne biDUva, pa po~na da misli dali da gipla}a dolgovite. Vtoriot ìrant ‡ Xaferi, si ja brka rabotata.

[to mu stana na Qub~o so izjavata deka }e odi na parlamentarni izboriako opozicijata dobie pove}e od 10 otsto glasovi, od vladeja~kata koalicija.Znae li toj {to zboruva? Se konsultiral li so Sne{ka, pred da go vikne Banevo kabinetot, ili voop{to doma ne oti{ol, pa ja opleskal rabotata. Tolku limu se brza da si odi ili, pak, e siguren deka }e napravi falsifikat? Namesto 10%, Branko da mu izbega za 9,99 %. I ‡ propadna socijalisti~kata revolucija iMakedonija ostana nespasena.

Naj{okiran od razvojot na nastanite so preminuvaweto na prateniciteod kuma{in~eto Qub~o kaj kumot Zmejko be{e Bane Dimovski. Tolku be{e voz-buden i zagrièn {to mora{e da napravi upad na po~etokot na vestite na dr-àvnata televizija i da se prepotuva koga na premierot mu ja soop{tuva{e ves-ta za pronesuvaweto na glasovite za navodnoto prebegnuvawe na VMRO-vskitepratenici.

Sepak, koga Bane }e se pojavi na televizija, javnosta ne se voznemiruva.Zatoa {to sekoja vlast go upotrebuva za smiruvawe na narodot. [tom }e govidime Bane, znaeme deka ne e ni{to stra{no. Zatoa sledniot pat ne mora daodi vo kabinetot na premierot i da mu odzema od dragocenoto vreme za vodewena dràvata. Neka se pojavi sam i na site }e ni olesni.

2. Ete, dojdoa i pette minuti na Boris. Zamislete sega SDSM da stanepobrojna prateni~ka grupa od VMRO-DPMNE. Toga{ drugarot Branko }e morada odi kaj gra|aninot Boris, za da mu dade ovoj mandat da pravi vlada. A Boris

26 avgust 2000

344

}e se pravi najvaèn vo dràvata. Qub~o moè od maka komotno da se udavi vokapka voda. Kako li Dosta }e mu se pravda {to mu go namesti za pretsedatel.

3. Dodeka Qub~o se zanimava so vi{a matematika, a Branko }e ni go vra}asocijalisti~koto samoupravuvawe, liberalite na Gu{terov se fatile za moli-vot i ne go ispu{taat od raka. Pomina kampawata, a nie u{te ne doznavme ~ij emolivot.

Toa pokaùva na koe derexe sme. Dodeka drugite se raspravaat so kompju-teri, nie si pi{uvame so moliv~iwa i gumi~ki. Taka e koga se ìvee na rabu{.Zatoa i ni{to ne pametime. Pi{i ‡ bri{i.

4. Zatoa sega }e se izbri{e zo{to glasa~ite mu se lutea na Branko, kogaglasaa za Qub~o. Izbri{ano e {to zboruva{e toj za Yingo, so kakvi crni |avo-li i protiv kogo na vremeto }e se spojuva{e Marjanovi}, zo{to Pero Go{ev nesaka{e da se vidi so Branko, so ~ii glasovi Risto Penov go dobi gradona~al-ni~koto mesto na minatite lokalni izbori, koj be{e so ~isti, a koj so valkanirace, koj love{e oktopodi, a koj {vercuva{e stoka za Jugoslavija...

Qub~o i Cile ne treba da se griàt. Lu|eto se takvi {to za nekoja godina}e zaboravat {to pravele vo vlasta i pak }e mu se nalutat na Branko.

Zatoa, vo ovaa zemja ne treba da se smeni vlasta. Treba da se smeni naro-dot. Ni edna vlast dosega ne bila zadovolna od nego. Vakov narod za ni ednavlast ne e dobar. Postojano }e gi menuva, a air od nikogo ne gleda.

5. Koja i da e marketin{ka agencija, treba da e budala da ne prifati daraboti na kampawata na makedonskite politi~ki partii. Zatoa {to na na{itepoliti~ari mnogu im se dopa|a kampawa po srpski terk. I tie imaa ~isti race,i nie imavme. I tie imaat zdruèna opozicija, i nie imame zdruèna opozicija.I tie imaa "Zaedno", i nie imame "Zaedno". Sledniot pat }e staneme i "nebe-ski narod".

"Imali ste pravo. Pogre{ili ste!"[to ima nie da mislime, koga ve}e smislile bra}ata Srbi. Najdoa bav~a

i si ja rabotat. A i po~vata e plodna. [to ako ukradea nekoja reklama od [ved-ska? Na {to }e udre{e crta molivot? Na spas na dràvata, ili na gra|aninot.Vaka, {to e sigurno, sigurno e. Nie si krademe od zemji so proverena demokra-tija.

6. Kradcite {to í go ukrale nakitot na ambasadorkata Qubica A~evskavo Va{ington bile mnogu bezobrazni. Kako da ne moèa da po~ekaat da dojdenovata ambasadorka Radmila Kiprijanova. Moète da zamislite kolku }e be{enakitena, ako vrz nejzinite belezici go stave{e i nakitot na A~evska. Ima{eda yuni cel Va{ington od yve~kaweto na makedonskata diplomatija.

345

SOCIJALEN ORDEVER

••••• Dobrata vest e: Qub~o }e si odi. Lo{ata vest e: Branko se vra}a

1. Vo vremeto na SDSM Branko pred izborite dele{e u~ebnici za u~eni-cite. Ovie sega se podobri. Delat paketi so hrana za u~itelite. Toga{ vladatabara{e u~ebnicite da se vra}aat. Ovaa vlada ne bara od u~itelite hranata daim ja vra}aat. Moète da zamislite na {to bi li~elo toa?

Zatoa sega dràvnite slu`benici }e moàt vo relaksirana atmosfera daim se sladat na ka{kavalot, sireweto i suvomesnite. Doma}inkite od bra{no-to }e pravat mekici. Zimava buxetarite }e imaat socijalen ordever. I }e moèda ozboruvaat kako u{te Taki Fiti im go ukina K-15, a sega Nikola Gruevski nesaka da im go dade.

Ministerot za socijalna politika Bedredin Ibraimi re~e deka vo pake-tot nema da ima i piperki. [teta. Ministerot nema ~uvstvo za tradicija. Pra-veweto ajvar kako tradicija izumira. Sega be{e vistinskiot moment Vladatada dade kvaliteten pottik kon za~uvuvawe na istoriskite vrednosti i vozobno-vuvawe na tradicijata. Zatoa, dajte piperki. Ne odi sirewe i ka{kaval, a nalep~eto da ne nama~ka{ i ajvar.

2. Namesto za vreme na kampawa za lokalni izbori da se vodi debata vokoi delovi od op{tinite }e se postavuvaat tenxeriwata i }e se palat ognoviteza pe~ewe piperki, politi~arive se fatile da ja spasuvaat dràvata. Pa Men-duh Ta~i pora~uva deka ako Makedoncite glasaat za politi~ari {to nemu ne muse dopa|aat, toj }e pravi vojna. A Branko Crvenkovski veli deka koga makedon-skiot narod edna{ }e se krene, "trgnete se od patot, ni{to ne moè da go zap-re".

Alo! Za lokalni izbori pravime muabet, ili za nekoja vojna. Toga{ ne e~udno {to Gu{terov za kandidat za gradona~alnik na Skopje go postavuva gene-ralot Manolev. Ili, pak, Stojmenov vo {tabot se potprel na voenite doktrinina generalot Mitre Arsovski.

Tuku, ako za lokalni izbori se isfrlaat kandidati ‡ generali, {to li }eizbirame za slednite parlamentarni? Mar{al!?

3. Nema zafrkancija. Osobeno ako od reklamnite bilbordi ti se smee li-ce vo vojni~ka uniforma. A od TV-spotot ti pora~uvaat da glasa{ za gradona-~alnik {to probiva yidovi. Vedna{ pomisluva{ deka si vo Latinska Amerika.A ne si. Zatoa {to tamo{nite generali se diktatori. A Manolev e liberalengeneral.

Ubavo e da izbereme general ‡ vozduhoplovec za gradona~alnik na Skop-je. ]e zavede vojni~ka disciplina. So nego Skopje }e poleta. Ili, nema ni pileda proleta.

2 septemvri 2000

346

4. Vo nikoj slu~aj nemojte da ja propu{tate slednata epizoda od humoris-ti~nata emisija "Podobar ìvot". Ja emituvaat sekoja ve~er vo 19.30 ~asot naMakedonskata televizija. Glavnata uloga ja igra premierot Qub~o Georgiev-ski. Toj na Denot na rudarite, namesto vo Probi{tip, odi vo Prilep i gledapovr{inski kop na mermer. Potoa otvora{e prodavnici, a na vra}awe vo Roso-man gleda{e kako se polnat baburi vo tegli za izvoz. Po sekoja takva rabotnapobeda na koja be{e svedok, toj dava{e izjavi.

Potoa, vo epizodna uloga se pojavuva pretsedatelot Boris Trajkovski.[eta po pazarite niz Berovo i gi pra{uva pazarxiite: "Od dek si be?".

Na kraj se pojavuvaat pravovernite pratenici od VMRO-DPMNE i kakopred strela~ki vod, eden po eden, vo kamerata kaùvaat deka tie ne preminalenitu, pak, mislat da preminat kaj Zmejkovski.

Liderot na SDSM Branko Crvenkovski ja napadna Makedonskata televi-zija za TV-Dnevnikot od tipot na "Podobar ìvot". Izgleda deka vo negovovreme ne gi gledal vestite. Nema{e vreme. Pu{ta{e ~e{mi~iwa i asfaltira-ni uli~ki niz Debarca. Nie znaeme. Gledavme.

Zatoa, ba{ mi e gajle za lokalnive izbori. Pa i da predizvikaat predvre-meni parlamentarni. Dobrata vest bi bila: Qub~o }e zamine. A lo{ata: Bran-ko }e se vrati.

5. Sega vo DA gledaat koj kako da go fati vozot. A vozot zamina. Portpa-rolot na DA Slobodan â{ule re~e deka Koalicijata za promeni za prv pat }edala seriozen ot~et pred javnosta za toa {to e ostvareno, no i za toa {to ne e.]e se razgovaralo i za to~kata ‡ korupcija. "Prvi }e gi trgneme od vlasta tak-vite, dokolku se vo nea", re~e â{ule. I ‡ ostana.

6. Dosega{niot zamenik-minister za nadvore{ni raboti Nikola Dimit-rov si dade ostavka i premina na rabota vo kabinetot na pretsedatelot BorisTrajkovski. I Trajkovski na pretsedatelskoto mesto dojde otkako be{e zame-nik-minister za nadvore{ni raboti.

Otsega kabinetot na {efot na dràvata }e se vika kabinet na biv{i za-menici-ministri.

7. Ministerkata za vnatre{ni raboti Dosta Dimovska v~era gi isprati-la policajcite vo "Alkaloid". Tamu ima mnogu kozmetika. Dosta re{ila da pravitretman. Policiski.

347

NA[A POBEDA

••••• Ima li pogolema kazna od taa izborot da se svede na Qub~o, ili Branko

1. Koj pobedi. Na{ite!Zdruènata opozicija ve}e si ja proslavi pobedata. VMRO-DPMNE i DA

}e po~nat i po dve pres-konferencii dnevno da svikuvaat za da nî ubedat dekatie pobedile. Narodot e vo euforija, demek, go kaznil Qub~o. Isto kako {topred dve godini go kazni Branko. Ostanuva u{te da sfatime deka samite }e si jaizdrùvame kaznata. Vpro~em, ima li pogolema kazna od taa izborot da ti sesvede na Branko, ili Qub~o.

I Albancite si go imaat istiot problem. I tie imaat dve partii, koi jaimaat istata cel ‡ po sekoja cena da se dograp~at do vlasta. Samo {to Albanci-te toa go pravat so pukawe na sretselo. A Makedoncite so peewe na plo{tad iso igrawe oro. Sî zaedno ‡ selska svadba.

2. Da ne ima Qub~o nekoj sovetnik od SDSM? Toj da ne go sovetuval ne-kolku dena pred izborite da gi uriva divogradbite na prviot ~ovek na gradski-ot SDSM Qup~o Palevski ‡ Upa?

SDSM i VMRO-DPMNE ne moàt eden bez drug. Kako ubavo si se nado-polnuvaat.

Ako Qub~o saka{e da go kazni Upa, moè{e da go uriva u{te dodeka segradea stanovite. Ili, barem koga site mediumi pi{uvaa deka tie se divograd-ba. Ili, ima{e dovolno vreme dodeka stanarite uporno ~ekaa Upa da im gi dadeklu~evite, pa na kraj vlegoa vo zgradata i bez tehni~ki pregled.

Ne. Na Qub~o mu treba{e urivaweto tokmu sega. Da dokaè deka dràva-ta e heroj, bidej}i kojznae kolku vnimava na zakonite.

I na Upa mu treba{e urivaweto sega, koga be{e na listata na sovetnici.Da bide heroj, zatoa {to e politi~ki represiran. Za da go izberat, zatoa {tomakedonskiot narod saka ma~enici. A Qup~o Palevski e golem ma~enik. Bidej-}i koga dràvata uriva divogradbi, toa e udar vrz demokratijata.

Samo na gra|anite im e super. Navistina, im gi urnaa stanovite, ama ba-rem policijata primeni ne`ni zafati.

Urivaweto se slu~i denta koga se vra~ija prvite re{enija za denaciona-lizacija. Taka {to ispravaweto ne edna istoriska nepravda ne moè{e nikojda go zabeleì od udarite na tokmacite i piskaweto na izbezumenite stanari.

Strancite go falat Qub~o deka e reformist. Po~na da gi vra}a zarobe-nite devizi, gi vrati osumte otsto na penzionerite, gi prodade zagubarite, godonese Zakonot za denacionalizacija, vovede sovremen dano~en sistem...

I pak se fati so tokmaci.

16 septemvri 2000

348

3. I Makedonskata televizija kontinuirano raboti na urivaweto na vla-dite.

Vo 1998 godina, sproti izborite go vikna Kiro Gligorov da go ozboruvaCile za klavirot na sin mu i imeto i ‡ SDSM zagubi.

Sega MTV, vo izborniot molk go vikna direktorot na Svetskata banka dani kaè kolku dobra vlada imame. I VMRO-DPMNE zagubi.

4. Portparolot na DA Slobodan â{ule tolku uverlivo objasnuva{e de-ka Koalicijata za promeni vodi po prviot krug, taka {to duri i Danilo Gligo-roski, koj od po~etokot se ~ude{e, na kraj poveruva na matematikite na negovi-ot kolega. Iako Gligoroski e matemati~ar, â{ule podobro se snao|a so broj-kite od nego.

Gligoroski, spored nekoja negova metoda na istraùvawe, otkril deka 90otsto od tie {to glasale za zdruènata opozicija bile anti-NATO i antiev-ropski nastroeni. E kako moèa da bidat tolku isti so SDSM? Se se}avatekoga \or|i Spasov otkriva{e deka tie {to glasale za Koalicijata za promenibile probugarski i proalbanski nastroeni?

O~igledno, koristat ista metoda.5. Mnogu e logi~no objasnuvaweto deka incidentite na glasa~kite mesta

za vreme na prviot krug na izborite gi predizvikala nervoznata opozicija. Lu-|eto bile tolku nervozni {to pukale samite na sebe. Toa ti e isto kako kogavika{: Ama sum nervozen, }e se ubijam. I taka opozicionerite sami si se ranu-vale. Tie {to bile epten nervozni si ispukuvale rafal vo sebe. A za kolektiv-na nervoza lekot e ‡ bomba.

6. Pretsedatelot na Izbornata komisija Josif Lukovski ne bil nadle-èn da gi broi glasovite, pa pora~a sekoj sam da si gi broi. Toa e vistinskademokratija. [to ima tuka nekoj da ti gi broi glasovite. Koga sam si broi{,nema mo`nost od manipulacija.

Predlagam gospodinot Lukovski da se konzervira za da se za~uva za idni-te generacii. Eden den koga i vo Makedonija }e ima demokratija, na Lukovski }eim pokaùvaat kako bilo koga sme po~nuvale so demokratijata.

7. Izbornite rezultati prvi gi priznaa bugarskite striptizeti {to ra-botea vo eden no}en bar vo centarot na Skopje. U{te vo nedelata, se oblekoa isi zaminaa. VMRO-DPMNE izgubi i Bugarkite se povlekoa.

Sega na Tabanovce, podgotveni so kuferite dolna obleka, stojat vo red davlezat vo Makedonija srpski striptizerki. Gi ~ekaat kone~nite rezultati odizborite. Ako go ~ekaat Lukovski da im gi kaè rezultatite, vo barovite }e nise soblekuvaat penzionirani striptizerki. Pametni se Bugarkite. Si ja cenatmladosta.

349

ZLATEN STAP

••••• Makedonija ‡ [vedska na Balkanite

1. Premierot Qub~o Georgievski e pred sudbinska dilema. Treba da izbi-ra me|u liderot na nezavisnite sindikati Atanas Lefterov i direktorkata naAgencijata za privatizacija Slobodanka Ristovska. Lefterov e kategori~en:"Ili jas, ili Slobodanka". Siroma{kiot Qub~o ‡ ama izbor mu se nudi.

Navistina, {to }e pravime bez Atanas Lefterov, ako navistina si pod-nese ostavka? Kako }e se vratime vo komunizmot? Kako }e im gi vratime fabri-kite na rabotnicite, kako {to vika{e Branko na mitinzite? Edinstvenata na-de` }e ni ostane vo ministerkata za vnatre{ni raboti Dosta Dimovska. Taa }ese `rtvuva i na nejzini ple}i }e go podnese zavr{niot udar na revizijata zaprivatizacija. Kako biv{a profesorka po marksizam, }e ja re{i privatizaci-jata po marksisti~ki model.

Za Marks kapitalistite, po definicija, se kriminalci. Zatoa i negovatasledbeni~ka izjavuva deka ne e protiv rabotnicite, tuku protiv kriminalcite{to gi eksploatiraat. Sudot u{te ne ka`al dali stanuva zbor za kriminal, amaDosta znae. Po definicija. Nema sud, nema presuda. Ima revolucija.

2. Pred desetina godini, srpskiot lider Slobodan Milo{evi} na edengolem miting vo centarot na Belgrad, na povicite na narodot veti apsewe natoga{niot kosovski lider Azem Vlasi. Drugiot den vetuvaweto be{e ispolne-to. Srpskata policija go uapsi Vlasi.

Na mitingot na vladinata koalicija vo Skopje, pred vtoriot izboren krug,premierot Georgievski zboruva{e za nekakvi somnitelni plasmani na Komer-cijalna banka. Drugiot den, Qub~o mu go prati Qube Bo{koski na direktorotna bankata Hari Kostov.

Ehoto od Belgrad, po desetina godini stigna i vo Skopje. Toga{ masatavika{e: "Uhapsite Vlasija!". Izgleda Qub~o ne do~ul, pa privede Vlav.

3. Direktorot na Fondot za zdravstvo Vojo Mihajlovski veli deka trebada se smeni direktorot na "Alkaloid" Traj~e Muaketov. Ministerot za zdrav-stvo Dragan Danilovski ne gleda problem i veli deka stanuva zbor za li~nanetrpelivost. [to i ne e daleku od vistinata. Mukaetov bara da mu se vratidolgot, a Mihajlovski ne saka da mu go vrati. Normalno deka nema da go trpi.

[to bi se slu~ilo vo SAD koga nekoe direktor~e na nekoj fond vo Depar-tmentot za zdravstvo }e pobara da se smeni generalniot menaxer na nivnatafarmacevtskata kompanija "Fajzer". Ba{ me interesira koj }e bide smenet. Me-naxerot, ili sekretarot za zdravstvo. Za direktorot na Fondot, pak, i~ da nezboruvame.

30 septemvri 2000

350

Kaj nas rabotata e ednostavna. Vo SAD, verojatno, sekretarot za zdrav-stvo bi go smenil direktorot na Fondot za takva izjava. Ama, bidej}i Mihajlov-ski vo VMRO-DPMNE mu e {ef na Danilovski, poarno mu e da si sedi madro.Osven toa, vo Amerika e mnogu sloèno. Tamu }e treba da se ~eka re{enie nasudot. Kaj nas ministerkata znae koi se kriminalci.

4. Sekretarot na vladeja~kata partija Vojo Mihajlovski, na Krstovden sikupi lopata. Za samo 5 iljadi marki.

Vo idnina lopatite i drugite alatki ne treba da se napla}aat. Zatoa {tozaslu`nite gra|ani, kako gospodinot sekretar, nemaat pari. Tie zasluùvaatda im se dava besplatno.

V godina }e slavime 10-godi{nina od osamostojuvaweto na Makedonija.Bidej}i vo 10-te godini nezavisnost samo urivame, gradime i povtorno urivame,a povremeno i se tepame, nema potreba da se razmisluva kako na zaslu`nite zarazvojot na dràvata da im se oddade priznanie. Namesto odlikuvawa, }e sedelat lopati, tokmaci i pendreci. Zlatni, srebreni i bronzeni.

Eve, na primer, na ministerot Qup~o Balkoski mu sleduva zlaten tok-mak. Zatoa {to uriva. Ili, na ministerkata Dosta Dimovska zlaten pendrek.Zatoa {to lovi kriminalci. A na sekretarot na VMRO-DPMNE Vojo Mihaj-lovski }e mu dadat zlatna lopata. Zatoa {to rine.

Bidej}i do proslavata ima re~isi cela godina, ni{to ne se znae. Da ne seslu~i site da go jadat stapot. Zatoa, predlagam da se vovede edno priznanie {to}e go dodeluva narodot. Zlaten stap.

5. Javniot obvinitel Stavre Xikov be{e presre}en {to bil vo SDSM.Moèbi }e mu trebaat. Po odbivaweto na krivi~nite prijavi protiv Fr~ko-ski, negovite mu se nalutija. Pa sega moè da mu stegnat interpelacija. I }emora pratenicite na SDSM da glasaat za nego.

Ete {to ti e politika. ]e mora Branko da go brani Xikov, poradi Fr~ko!6. [to mu treba{e na {vedskiot premier Joran Per{on da mu laska na

Qub~o deka sme isti kako niv, samo }e moralo da se skarame, za{to edna oddvete fudbalski reprezentacii mora da bide porazena. Koj }e go slu{a segaQub~o? So meseci }e ni povtoruva deka sme [vedska na Balkanite.

351

FILMSKI NOVOSTI

••••• Zo{to pred policiskata stanica "Karpo{" ne postelat crven tepih,pa oskarot na budal{tinata da zasveti so siot sjaj?

I Putin popu{ti i go prizna Ko{tunica za pretsedatel na Jugoslavija.Samo Yingo go ~eka vtoriot krug. "Taka pi{uva {tampata".

Makedonija e prekrasna zemja. Nema pozabavna dràva na svetot. Sekoeutro ne znae{ kakva glupost }e ti donese denot. Preminat e pragot na budal-{tinite. Tolku ni e interesno {to ve}e na majtap gledame duri i koga ~ovek govodat na informativen razgovor vo policiska stanica.

Vo ùrnalot na "Filmski novosti", po direktorot na Komercijalna ban-ka Hari Kostov, nedelava gostuva{e porane{niot minister Boris Stojmenov.Pojavuvaweto na direktori pred policiskata stanica "Karpo{" vo Skopje sîpove}e li~i na ceremonijata na dodeluvawe oskar. Ima reflektori, mnogu TV-kameri, svetkaat blicovi, se podmetnuvaat mikrofoni, yvezdite doa|aat vo luk-suzni avtomobili so pridru`ba i nasmeano odgovaraat na histeri~nite glasovi{to se slu{aat... Bidej}i "Karpo{" mu doa|a ne{to kako "[rajn auditoriu-mot" vo Los Anxeles, nedostiga u{te samo da se postele crvena pateka. Vo celi-ot cirkus, glavniot zabavuva~ Qube Bo{koski mu doa|a ne{to kako {ef nafilmskata akademija. Za{to, yvezdite {to se slikaat i davaat izjavi samo senadevaat, a samo toj gi znae vistinskite dobitnici na oskarot.

Sega, otkako MVR gi pronajde direktorite {to najseriozno ja zagrozuva-at sigurnosta i bezbednosta, gra|anite moàt mirno da spijat. Vlasta nema dagi voznemiruva so televiziski snimki od ubijci i teroristi. Zatoa {to tie neim doa|aat na informativni razgovori.

Eve, na primer, Qube Bo{koski bi se pozanimaval i so Fezli Veliu, osom-ni~en za nekakvi bomba{ki napadi, ama zaskitalo pismoto na ministerot zapravda Xevdet Nasufi. Germancite mislele deka Veliu e nekoj vaèn, pa gopritvorile i ~ekale pismo da ni go vratat, ama pismoto ne stignalo i go oslo-bodile.

Ministerot Nasufi veli deka za slu~ajot Veliu e vinovna po{tata. Pis-moto docnelo. Germanskite po{ti, neli, toa e op{to poznato, se neredovni, anivnite po{tari isklu~itelno bavni. Ne za xabe se veli precizni kako Ger-manci ili germanska disciplina.

[to se odnesuva, pak, do ubijcite od seloto Kondovo ni Ministerstvotoza vnatre{ni raboti ni Ministerstvoto za pravda nemaat nikakvi soznanija.Verojatno ubiecot u{te ne stignal do nekoja germanska granica za da go fatattie.

7 oktomvri 2000

352

Sega premierot Qub~o Georgievski treba da go smeni ministerot za prav-da. Ama toa nema da se slu~i. Moè samo da mu go smeni imeto na ministerstvo-to. A za da ne nastane diplomatski incident, Germancite moè }e go smenatministerot za soobra}aj. Ili barem nekoj po{tar.

Lesno mu e na Veliu. Toj si ima po{tar ‡ ~uvar. Te{ko im e na makedon-skite direktori. Nim pokanite za sredba vo "Karpo{" ne im gi ispra}aat popo{ta. Im ispra}aat glasnici.

Vo nedostig na po{tar, na{ite si go imaat Cile. Ama toj ne e sekoga{tuka. Zatoa Quben gi organizira sredbite vo omilenata policiska stanica ko-ga Tupurkovski ne e doma. Edinstven spas od brat Qube im e da odat na patzaedno so nego. Da fatat xade.

Cile nema problem so gubewe na po{tata. Problemot e {to toj se gubi.Kade e Branko? Neli mu gi broe{e denovite na Qub~o do 1 oktomvri.

Arno ama, 1 oktomvri be{e nedela. A vo nedela nikoj ne raboti.Zatoa tuka e Petar Go{ev. Eve go spomenuvaat vo nekakvi anketi za mo-

èn premier na tehni~ka vlada.Go{ev vo 1990 godina ima{e 67 pratenici, pa ne saka{e da bide premier,

za{to mu mestele ministri i }e bil iskoristen za ednokratna upotreba.Sega ima samo eden pratenik. Ako toga{ mu mestele ministri, sega }e mu

ja izdiktiraat cela vlada.Do kade e dojdeno novinarstvoto {tom Staninov deli nagradi za najobjek-

tiven novinar vo dràvata? Zamisli toj da ti dade nagrada za najobjektivennovinar.

Nalet i nagrada i objektivnost.P. S. Moram da kaàm deka si zamina ~ovekot {to pred devet godini ja

izmisli "Sakam da kaàm". Aco Ivanovski, koj toga{ mi be{e glaven urednikvo "Ve~er", dojde da mi pomogne i vo "Vest", no vo ponedelnikot po~ina.

Sakam da kaàm mnogu raboti za nego, no strav mi e da ne bidam pateti-~en. Toj toa ne go saka{e. Be{e mnogu skromen, taka {to i sega bi se nalutil ibi rekol:

"[to ima da gi zamoruva{ ~itatelite so mene?" Sekoga{ vika{e: "Mno-gu trtqa{! Kaì ednostavno {to saka{ da kaè{".

E pa, Aco, si kaàv.

353

SIKTER KAFE

••••• Qub~o i Branko ne pijat kafe za{to na decata od kafe im raste opa{ka

1. Glavna politi~ka tema vo Makedonija ve}e ne se izborite, tuku ‡ kafe-to. Koga po pove}e godini }e se otvoraat policiskite dosieja, }e se otkriva kojso kogo piel kafe.

Toga{ }e se doznae deka Dosta e golema qubitelka na kafe. Ama saka dapie samo so lu|e so fini maniri i dobro odnesuvawe. Zatoa Branko ne doa|apredvid za kafe ‡ muabet. Zatoa {to e agresiven. Kakov {to e sert, moè da janapadne ministerkata. A i toj ne bi ja izbral nea. Znae kako }e mu go zgotvi.Kojznae kolku e opasno koga na Dosta }e í zovrie.

Zatoa, Dosta go kani Nikola Popovski na kafe. A toj odgovara deka bi sedruèl so nea, ama samo kako politi~ar so politi~ar. Da se znae. @enet ~ovek.

Zo{to Qub~o i Branko ne pijat kafe zaedno? Zatoa {to ne se po kafeto.Na posledniot TV-duel, doznavme deka Branko pie viski, a Qub~o sedativi.Normalno bi bilo da se napijat i kafe, bidej}i toa se pie za otreznuvawe irasonuvawe. Ama, poarno e da ne pijat. Za dobroto na site nas. Zatoa {to kafe-to go kreva pritisokot. A moàt da im porasnat opa{ki.

Ako ve}e re{at da pijat, toga{ neka im bide sikter kafe.2. Site se kanat na kafe. Zo{to nikoj ne pie ~aj? ]e se naluti Xaferi.3. Ni se pogodija izborite. Imame prodolèna turisti~ka sezona. Site

otidoa za Ohrid. Velat, aj na kafe, koga tamu ‡ izbori. Ohri|ani, kako po obi-~aj, nervozni koga }e im dojdat turisti i se{to se slu~uva. Kafe nemat, imatpi{~oli{~a.

Kafeto vo Makedonija e originalno. Ima avtenti~en latinoamerikan-ski vkus. Kako i demokratijata. Poarni sme i od Albanija, koja na posledniteizbori drasti~no potfrli. Nema{e ni eden povreden, a za zaginati i~ da nezboruvame.

Od sega, vo Makedonija na glasa~ko mesto }e se odi so panciren elek. Zada uspeat izborite, glasa~ite }e mora so izbira~kata legitimacija da ponesat ipo eden kala{nikov za samoodbrana i bomba ka{ikara za ostvaruvawe na legi-timnoto gra|ansko pravo. Otkako so nekolku rafali glasa~ot }e se pojavi naizbira~koto mesto, ja vadi bombata i, kako {to e red, ja stava vo glasa~katakutija. Toa e vistinski "bum" na demokratijata.

Ako ovie izbori ne uspeat, postoi i plan "B". Na slednite izbori, Sobra-nieto }e raspi{e predizbori. Na ovie izbori gra|anite }e glasaat za policaj-ci. Sekoj glasa~ }e moè da si izbere li~en policaec {to }e go sledi do glasa~-koto mesto.

14 oktomvri 2000

354

Vo sekoj slu~aj, izjavata na premierot deka opozicijata imala tri patipove}e reketari otkolku vlasta, vleva doverba vo sistemot. Zna~i, Makedonijae bezbedna zemja. Celosno e pokriena. Na mestata kade {to nema policajci, imareketari. Nema kade da da bega{, te ~uvaat od site strani.

4. Evropskata unija bara od nas da gi primime site nejzini nepoèlnigra|ani {to od Makedonija zaminale kaj niv. Za vozvrat }e ni gi ukinele vizi-te.

Nikoj ne znae kolku kosovski i bosanski begalci, Kurdi, Albanci, Ro-manci, Moldavci i drugi {to nelegalno od tuka zaminale vo Evropa treba dapribereme, pa posle da im barame ~are. Imaj}i go predvid odnesuvaweto na EU,nie niv }e si gi pribereme, ama vizite nema da ni gi ukinat. Ne za drugo. Koga}e gi pribereme site, nie }e mora da se selime.

5. Ministerot za pravda Nasufi e vo Tajvan. Go bara izgubenoto pismo zaekstradicija na Veliu, osomni~en za bomba{kite napadi niz zapadna Makedo-nija.

6. Eden minuva~ {to me prepozna na ulica, pred nekoj den me zamoli vo"Sakam da kaàm" da im predloàm na politi~arite, i od vlasta i od opozici-jata, da si gi razgledaat semejnite albumi. Veli: "Neka se vidat kako izgledalei {to nosele pred sedum ‡ osum godini koga igrale na svadbi i neka se vidatsega pred ogledalo."

GLUPAV, POGLUPAV

••••• Yingo i Valentina na "Mostovi"

1. Portparolot Antonio Milo{oski re~e deka Parlamentot se zanimavaso gluposti. Pa {~o!? Toj bi sakal pratenicite da se zanimavaat so odbrana, atie raspravaat za napadi i za ubistva.

Zo{to pratenicite se navredija na izjavata na Milo{oski? Bidej}i par-lamentot glasa za doverba na Vladata, a Vladata go postavuva Milo{oski zaportparol, toga{ pratenicite navistina napravile golema glupost. Ja izglasa-le ovaa vlada.

Sepak, malku e neseriozno da se kaè deka pratenicite se zanimavaat sogluposti. Tie raspravaat za edna tema ve}e cela nedela. Ne moàt da gi pribe-rat do pladne sekoj den, a vo 18 ~asot koga zavr{uvaat, sekoga{ se na rabot nakvorumot. [to podolgo raspravaat toa e podobro za niv. Sekoj den ‡ nova dnev-nica. Zar taka bi postapil glupav ~ovek?

Pokraj raspravata za incidentite na izborite, pratenicite, po izjavatana Milo{oski si dobija nova tema: Dali se glupavi ili ne? Zatoa, me ~udi {to

21 oktomvri 2000

355

ovaa rasprava za gluposta ne trae{e barem u{te edna nedela. Za sî e vinovenpretsedatelot na Sobranieto Savo Klimovski. [to mu treba{e da se vra}a narabota i da nî li{i od zadovolstvoto da uìvame vo nastapite na potpretseda-telot Tomislav Stojanovski. Nemu temata za gluposta najmnogu mu leì. Kogaraspravata za gluposta bi ja vodel Stojanovski, efektot bi bil mnogu pogolem.Bi postavuval retori~ki pra{awa od tipot: "A jas, magare li sum?" I bi baralda vidi {to ima vo ga}ite na drugite pratenici.

2. Savo Klimovski ja prekina raspravata me|u Valentina Boìnovska iRadmila [e}erinska, a pred toa me|u [e}erinska i \ulistana Markovska sozborovite: "Da prekineme so ova ènsko {ou!" Koja {ou programa sme propu{-tile, {to toj den sednicata ne ja vode{e Tomislav Stojanovski. Xentlmenski}e gi otera{e vo maj~inata.

Za razlika od nego, ènskoto {ou be{e mnogu inspirativno za prateni-kot Qubisav Ivanov. Toj e mnogu sre}en {to sfatil deka Valentina sega gosaka. Pod impresiite na ova soznanie, Yingo ima{e napliv na poetski izblici.Pa vo eden zdiv izrecitira: "Bela krava, crno mleko dava!"

Yingo re~e deka razbira {to e realizam, a {to romantizam, ama ne znae{to e modernizam. Vo ènskoto {ou treba{e da se vklu~i i parlamentarkataIlinka Mitreva. Kako profesor po filologija, da gi razjasne{e pravcite. Va-lentina e romanti~arka. [e}erinska ‡ gruba realistka. \ulistana sekoga{ etoa {to treba da bide. ]e go smeni pravecot, kako {to gi menuva partiite.

Milo{evi} ne se vra}a, vtor krug nema da ima, pa Yingo }e mora da premi-ne vo poeti. Kako {to padna vo qubov so Valentina, ni{to ~udno v godina, na"Stru{kite ve~eri", glumicata da recitira pesni od poetskata zbirka na kra-tovskiot novosoznaen modernist. "Bela krava, crno mleko dava /aj pogodete/ kojkade parite gi klava".

3. Samo na Amdi Bajram mu e preku glava od èni. Prvo go napadnale"mu{karci", a go "dokraj~ila" edna èna. "Smejte se, smejte, ama ne e za smeeweèna da ve dokraj~i", gi predupredi Bajram pratenicite.

Toj se poàli deka 70 otsto od doktorite na Kardiologija se od SDSM i89 otsto od sudiite so du{a i srce se so SDSM. Vo idnina nema da kaùva 102otsto, bidej}i mu se smeele, pa sega }e veli 98 otsto. Bidej}i Amdi Bajram serazbira vo procenti, kone~no e najdena mera na gluposta. 98 otsto.

4. Milo{oski ne bil ni svesen kolku pogodil so izjavata za gluposta.Samo {to treba{e da ja pro{iri i na Vladata.

Qub~o pred izvesno vreme gi povika TAT-ovci sami da si go smenat ste-~ajniot upravnik. ôvekot zav~era samo {to ne bil lin~uvan od razgnevenite{teda~i.

Ako vo dràvata nezadovolnite {teda~i sami menuvaat ste~aen uprav-nik, ako Lefterov menuva direktori so upadi vo firmi, ako reketari ja obezbe-duvaat policijata, ako centralata na vladeja~kata partija bara od lokalnite

356

aktivisti da ja ocenuvaat podobnosta na sudiite, toga{ zna~i deka Vladata neveruva vo pravoto i vo sistemot vo ~ie ime vladee.

Qub~o ne veruva vo pravo, toj veruva vo sila. Ako deneska TAT-ovci sepodgotveni sami da ja zemat pravdata vo svoi race, toga{ kogo li treba da nate-paat normalnite devizni {teda~i, na koi obvrznicite im vredat polovina odza{tedenoto. Stapot ima dva kraja. Utre nekoj }e trgne da go menuva premierot.A bidej}i toj gi potkopuva pravniot sistem i procedurata, samiot ne }e imainstrument so koj }e moè da se odbrani.

5. Merata na Amdi Bajram vo start ja ispolnuva onoj {to mu naredil naKlini~kiot centar da gi ukine tekovnite smetki na vrabotenite vo Komerci-jalna banka i da gi prefrli vo druga. Okolu 5.000 vraboteni imaa dozvolen mi-nus od dve plati.

Koga Vladata }e re{i da demonstrira sila, pla}aat obi~nite gra|ani.Kolku li sega treba da platat za da go smeni Vladata Hari Kostov. I zo{togra|anite da pla}aat za kapricite na politi~arite. So smetkite vo bankata ne}e moàt da se ras~istat do slednite izbori. Vladata zaborava deka nekoj paktreba da glasa za niv. Ili 5.000 glasa ne im zna~at ni{to.

TRGOVSKI EKSPERT

••••• Aman, Cile, nemoj da si odi{, {to }e pravime bez Savo

1. Na konferencijata za me|unarodna sorabotka vo borbata protiv trgo-vijata so lu|e vo Rim, u~esnicite ostanale podzinati koga nastapuval pretstav-nikot na Republika Makedonija. Tamu dostojno nî pretstavuva{e ministerot zapravda Xevdet Nasufi. Pogolem specijalist za trgovija so lu|e na konferen-cijata nemalo. ]e be{e vistinska me|unarodna {teta ako Nasufi, kako ekspertza trampawe lu|e, ne go prenese{e svoeto uspe{no iskustvo i nadvor od grani-cite na tatkovinata. Na primer, prakti~no da objasni kako gi trampa{e vojni-cite za komandantot na OVK Asani. Ili, kako bomba{ot Veliu evtino go izve-ze vo Zapadna Evropa.

Temata na konferencijata vo Rim be{e u{te edna mo`nost za afirmaci-ja na Makedonija vo me|unarodni ramki. Zatoa {to barem na ovaa tema imamelu|e od Vladata koi se vistinski eksperti. Vo dru{tvo so ministerot Nasufivo Rim be{e i zamenik-ministerot za vnatre{ni raboti Refet Elmazi. Duet odsoni{tata.

2. Aj {to pretsedatelot na Sobranieto Savo Klimovski si prizna deka nee pameten kako Cile. Aj {to kaà i deka nema tolkav kapacitet, toa se gleda.

28 oktomvri 2000

357

Ama, pustiot, {to mu treba{e da izjavuva deka ako Cile si zamine od partijatai toj }e si odi so nego. Aman, Cile, ne si odi, }e ostaneme bez Savo.

Klimovski }e odi so Cile, kade i da e. Tuku, {to pravime ako Cile re{ida si zamine vo Amerika. I Savo li }e odi so nego? Moè. Ako go primi novataambasadorka vo Va{ington Radmila Kiprijanova na spiewe. Nema mnogu da ípre~i i ne }e mora za nego da podgotvuva poseben krevet ili spalna soba. Bidej-}i Savo nema golem kapacitet, dovolen }e mu bide i dvosed.

3. Prv Cile java na ~elo na kolonata/ po tesno pat~e planinsko...Kade odi, site alternativci so sebe gi vodi. Kojznae so {to gi zamajal

ve~erta koga ~etiri ~asa raspravale za odnosite vo partijata, ama drugiot densite kako ma|epsani se pojavija vo "Aleksandar palas", da ja ~ujat namerata naZelenikovski da ja kupi "Alumina". Koga cela partija se pojavi vo pridru`bana liderot samo koga be{e objavena namerata za kupuvawe, kolkumina li }e sepojavat ako ~ovekot navistina ja kupi fabrikata?

Ne daj boè nekoj vo hotelot da frle{e dimna bomba, kako v~era na sobi-rot na bugaromanite vo "Holidej in". Vo maglata alternativcite ne }e znaejakade im e liderot. I kade da odat, kade da go baraat.

Verojatno zatoa, me|u niv ne be{e Radmila Kiprijanova. Partiska takti-ka bilo taa da ostane doma i da gi pakuva kuferite. Da se podgotvi za Va{in-gton. [to ako site trgnat po patot na Savo. Ne rezidencijata na biv{ata amba-sadorka A~evska, tuku na Radmila Bela ku}a }e í treba{e.

4. I Aleksandar Florovski izgleda se podgotvuva da stane diplomat. [tomna ~etirieset i kusur godini mu teknalo da studira, i toa duri vo Bugarija,mora da e mnogu ambiciozen. Ne e kako sin mu na Stojmenov, pa vo Prilep dadava 11 ispiti dnevno. Eeej, Blagoevgrad e ova, ne e Prilep.

Florovski studiral odnosi so javnosta. Mu li~i. Kulturno se odnesuva solu|eto. Ima bogat re~nik i jasno se izrazuva. Elokventen e koga govori. Diplo-matski diskutira. Samo u{te diploma mu fali, pa da stane ambasador.

Smejte se, smejte... Ama taka }e bide!5. Potpretsedatelot na Sobranieto Tomislav Stojanovski se poàlil deka

novinarite gi lovat pratenicite za izjavi pred vratite na toaletite. Ne mo-èj}i na pratenicite da im zabrani da odat vo toalet, im zabrani na novinariteda {etaat po hodnici.

Savo ja povle~e zabranata. Taka {to novinarite sega povtorno }e deù-raat pred toaletite. Poèlno e da gi lovat pratenicite pred da vlezat vo toa-let, a ne koga }e izleguvaat. Zatoa {to pod pritisok davaat kusi izjavi.

So pobedata na novinarite, toaletite vo Sobranieto stanuvaat zna~ajnaalka vo razvojot na makedonskata demokratija. Samo ne mi e jasno zo{to na ne-koi pratenici tolku im e neprijatno da davaat izjavi vo hodnikot. Toa {to gopravat vo toaletite e ni{to vo odnos na toa {to go pravat na govornicata.

358

6. Ministerot za finansii Nikola Gruevski prvo ni kaà deka aran`ma-not so MMF se odlaga zatoa {to ekspertite bile zafateni so Jugoslavija. Podva dena ni kaà deka aran`manot se odlaga zatoa {to vo Buxetot sme imalemnogu pari.

E pa ako imame tolku pari, daj nie da í dademe nekoj kredit na Jugoslavi-ja. Kako {to imame premnogu voda, pa davame za Albanija, preku [piqe i Glo-bo~ica, taka i pari za Jugoslavija moème da dademe preku MMF.

7. Kone~no ni se slu~i ne{to {to ne li~i na nas. Samitot na balkanskitelideri barem za eden den od Skopje napravi centar na Balkanot. Pokaàvmedeka imame ubav luksuzen hotel, pokaàvme dobra organizacija, pokaàvme ubavi"krajsleri", pokaàvme duri i pristojni policajci, neverojatno, no vistinito,duri i ulicite prvpat od pred izborite ni gi is~istija i kontejnerite gi dezin-ficiraa, a i pretsedatelot ni e najvisok od site, pa moè da se nosi za vakvisamiti na vrvot.

Samo {to Trajkovski malku be{e razo~aran deka yvezdata mu be{e zatem-neta od prisustvoto na jugoslovenskiot pretsedatel Ko{tunica. I~ neka ne be-re gajle. Barem toj den Boris be{e pogolema yvezda od Qub~o.

8. Utre se odrùvaat lokalni izbori vo Kosovo. Belki tamu }e ima nekojincident. Kolku da ne bideme edinstveni na Balkanot.

ZOOLO[KA GRADINA

••••• Ako pcujat od parlamentarna govornica, kako li si gi vospituvaat decata

1. Obi~no, kavgite vo semejstvata se slu~uvaat koga nema dovolno pari.Vo vladinoto semejstvo, pak, se slu~uva tokmu sprotivnoto. Vladata se falideka ima mnogu pari vo Buxetot. Qub~o i Cile se skaraa za{to ne moèa da sesoglasat kako da gi podelat.

Ne za xabe se reklo deka parite se otepuva~ka. I deka gi rasipuvaat lu|e-to. Taka i Qub~o i Cile. Em imaat pari, em se karaat. Zna~i deka Vladata ni eazdisana.

Ovaa karanica me|u VMRO-DPMNE i DA se slu~uva sezonski ‡ redovno.Za kolekcijata esen-zima, vo moda e delbata na Buxetot. Do koga }e se karaatQub~o i Cile? Se znae ‡ do 24 noemvri. Toga{ zavr{uva revijata. Posle pak }ese smirat. ]e se skaraat naprolet. Za kolekcijata prolet ‡ leto.

Vo karanicata kurban otide Radmila Kiprijanova. Ostana spakuvana ‡necelivana. Za razlika od nea, Cile i so nespakuvani kuferi, pak zamina. Seskara so Qub~o i letna za Pariz.

4 noemvri 2000

359

2. Po trinaesetdnevna diskusija vo parlamentot, potpretsedatelot na Sob-ranieto Tomislav Stojanovski, kone~no ja ras~isti su{tinskata dilema na svo-eto postoewe. Za xabe se pra{uva{e dali e magare? Problemot so krizata naidentitetot mu go re{i Abdurahman Aliti. Toj mu re~e deka e majmun.

Aliti toj zaklu~ok go izvel po logika. Ako Stojanovski be{e magare, }ego slu{ne{e Slobodan Danevski kako svojot kolega go imenuva Neseri. Baremmagariwata imaat golemi u{i. Da go slu{ne{e, }e rika{e od smeewe. Vakasamo se sme{ka{e, zadovolen deka kone~no se najde pratenik dostoen za da si giodmerat glupostite.

Slu~ajno ili ne, istiot den vo Skopje, peja~kata Julija otvori zoo-kafe.[teta {to e podaleku od Sobranieto, na drug del od gradot. Najdobro }e be{eSavo da i go najmi bifeto i prateni~kiot klub. Samo mu e strav da ne se poàliDru{tvoto za za{tita na ìvotnite. [to ako mileni~iwata na Julija, po dru`-bata so parlamentarcite se razbegaa po skopskite ulici. Ete, Risto Penov po~-na da gi sobira kowite od centarot na gradot. Ama, bidej}i e opozicija, vlastamu pravi opstrukcija, pa ne mu dava da vleze i vo parlamentot.

Po ovaa sesija, Sobranieto nema da bide isto kako porano. Moè da bidesamo u{te polo{o. Do kade otidoa pratenicite so svoeto poznavawe na ìvo-tinskoto carstvo, }e go barame Mitko od prviot sostav. Toj barem spomenuva{evrap~iwa. I ja ven~ava{e Makedonija. Ama barem ne pcue{e. Koga pcujat odparlamentarna govornica, kako li doma si gi vospituvaat decata.

Gledate kogo sme izbirale!? Cela dràva ni se pretvori vo zoolo{kagradina. I posle nekoj se luti {to ni vikaat deka sme ovci i nî tretiraat kakostado.

3. Na ohri|ani i struàni ezeroto pred o~i im istekuva{e, a tie glas nepu{tija. Vo Ohrid u{te biraat gradona~alnik, a struàni si gi primopredava-at mandatite, taka {to moraa da pro~itaat vo vesnicite {to im se slu~uva do-ma. Moèbi fati kletvata: "Da dajt gospod da se isu{it ezeroto, da ne se k'patskopjani{tata". [to bara{e ministerot Toni Popovski da pu{ta inspektorii od zaseda da go spasuva ezeroto? Za àl, pak letovo }e im doa|aat turisti.

Premierot prvin nî ubeduva{e deka voda ima pove}e i od pari vo Buxe-tot. Posle koga duri i Vladata vide deka vodata si oti{la, Qub~o go otkrivinovnikot. Prorabotel planot "B" na SDSM. Mora onoj siroma{kiot od hid-rometeorolo{kata uprava vo Ohrid da bil nepopravliv SDSM-ovec, {tom e tojedinstveniot vinovnik za istekuvawe na vodata.

Tuku, beqa rabota. Ne znae{ {to e polo{o. Da ima{ plaì so skopjani,ili da presu{i vodata pa da ima{ nivi. Pa ohri|ani i struàni }e moraat dakupuvaat traktori, da oraat, da seat, da `neat... Vaka, so turizmot, ni{to nerabotat.

Ministrite vo Vladata ne veruvale deka slikite {to gi objavivme bileavtenti~ni. Portparolot Milo{oski re~e deka tie fotografii bile naprave-

360

ni na mesta kade {to so godini nanazad vodata bila povle~ena. Na niv se gleda-{e deka kaj~iwata namesto vo voda, se zakotveni na plaà. Slikite bea napra-veni vo Struga. Toa e zatoa {to struàni, za inaet na ohri|ani, kaj~iwata na-mesto po ezero, gi vozat po pesok.

4. Do koga srede Makedonija }e se palime ako nekakvi Bugari ni kaùvaatdeka ne sme Srbi, a Srbite deka ne sme Bugari.

Na sekoj budala li }e mu objasnuvam deka sum Makedonec!?

PRODADENI, IZNENADENI

••••• Zo{to se àlite deka sî poskapelo? Gledate kolku se evtini rudnicite?

1. Spijte mirno. Cile pak ni ja spasi dràvata. Trinedelnata {ou-prog-rama zavr{uva. Reformite odat napred. Qub~o i Cile ostanuvaat zaedno. Zadobroto na site. Ne se ve}e skarani. Si gi podadoa prstiwata i si rekoa: smir ‡smir.

Nivnata karanica sekoga{ e vo prilog na gra|anite. Da ne be{e trine-delnata {ou-programa, moèbi }e se zagrièvme zo{to vo me|uvreme ni poska-pea telefonot, parnoto greewe, gorivoto... Vaka, nî oslobodija od griìte. Koj}e mu misli na poskapuvawe, koga idninata na zemjata e vo pra{awe. I koj limedium }e se zanimava so takvi banalni pra{awa, koga ne ostanaa dovolno no-vinari da gi isproverat site mo`ni kombinacii i plus da ~ekaat do docna vono}ta za da go uspokojat voznemirenoto gra|anstvo so radosnata vest deka vla-dinata koalicija ostanuva.

Dodeka Cile i Qub~o ja spasuvaa Makedonija, go prodadoa i "Bu~im".Ekspeditivno i efikasno. Kompir da prodavaa, }e moraa da odat na tezga napazar i cel den da go falat, za da im go kupi nekoj mu{terija. A tie, rudnik zazlato preku no} prodadoa i ne znaeja koj im go kupil.

2. I vie sega }e re~ete deka bil skap telefonskiot impuls. Deka od mina-tata godina ova vreme do deneska, sose DDV, telefonskiot razgovor ni poska-pel za 80 procenti. Se àlite deka sî poskapuva, a ne gledate kolku se evtinirudnicite. So 80 procenti popust se prodavaat. Dodeka si rekol "alo!", otidoaceli kombinati.

Ako ste zele nekoj potro{uva~ki kredit od 3-4 iljadi marki, ~uvajte si giparite. Utre-zadutre }e go prodavaat i "Jugohrom". Moè }e go kupite.

Na Zapad, koga nekoja prodavnica se seli ili propa|a, celata stoka odina masovna rasproda`ba, a na izlozite e ispi{ano: "Closing sale ’ Everythingmust go". Makedonija ne e prodavnica, a i nema kade da se seli, osven vo Evropa.

11 noemvri 2000

361

Ama na izlogot moème da napi{eme: "Rasproda`ba pred zatvorawe! Sî morada odi! Golemo sniùvawe. Poniùvawe."

Rakovodstvoto na "Bu~im" ne znaelo deka rudnikot e prodaden. Lu|etobile iznenadeni, ama sre}ni. Ni{to ~udno nekoe utro site da se razbudime pro-dadeni ‡ iznenadeni. Belki }e ni se nasmevne sre}ata. Tie novite gazdi moè }eostavat ne{to i za nas.

3. Sega se gleda kolkava gre{ka napravila administracijata na Bil Klin-ton {to SAD bea tolku prisutni na Balkanot. Gi rasipavme Amerikancite. Giprefatilo. So kogo si, takov si.

Florida im doa|a kako Makedonija. A Palm Bi~ kako Gradskata plaà voOhrid. Samo u{te hotelot "Magnus" da im go preselime.

Izvestuva~ite javuvaat deka Xaferi i Ta~i za vreme na glasaweto bilevideni vo edna ~ajxilnica na periferijata na Majami. Branko Crvenkovski sogrupa turisti od Ko~ani gi posetuval prebeganite kubanski semejstva na os-trov~eto Ki Vest. A vo Talahasi, Qube Bo{koski bil natepan od grupa me{ta-ni, dodeka baral lokacija za }ebap~ilnica i slatkarnica.

Kako skromen pridones vo razvojot na amerikanskata demokratija, Make-donija itno isprati monitoring misija predvodena od Josif Lukovski. I nesamo Lukovski. Koga se raboti za prijateli, nie davame sî od sebe. Eve, duri iTawa Karakami{eva i Boris Kondarko }e im gi pratime. Pa pretsedatelot nanivnata DIK neka neka mu ja misli koga, po prebrojuvaweto, pretsedatel naSAD }e izleze ‡ Boris Trajkovski.

4. Soprugata na premierot Sneàna Georgievska }e mora da ja vra}a apa-naàta {to ja zemala od Op{tinata Kisela Voda. Sirota! Od kaj }e najde pari?

Tuku, dobro e {to Sobranieto go usvoi rebalansot na Buxetot. Qub~oodvoi pari za socijalata.

5. Parite i taka se vrtat vo krug. Vi{okot pari vo Buxetot, pak }e sevratat vo dràvata.

Prvo, Vladata im gi sobra parite na firmite i gi dovede do rasproda`-ba. Gra|anite, pak, gi svede na socijala.

Sega, propadnatite firmi gi prodava i pak si gi zema parite nazad. Nasocijalcite Qub~o im dava pari za da preìveat, a preku zgolemenite ceni idanocite, pak }e si gi vrati nazad.

Em kapitalot se vrti em socijalata se odrùva.

362

CILE KLUÂR

••••• Ne odime na Solun, ne odime na Srem, odime na Zagreb

1. Cela Makedonija ja brka Interpol. Sednale vo MVR nekoi visoki fun-kcioneri pod {ifra Modesti Blejz i Vili Garvin i re{ile da sredat sî pospisok. Si rekle: "Daj da vidime koi ne se na{i firmi, da gi prijavime na In-terpol". I napravile spisok so {ifri. Pa sega direktorite na najgolemitemakedonski firmi se lutat na prekarite {to im gi stavile. Pinokio se ~udizo{to mu go dale toa ime, a Skarfejs voop{to ne li~i na Al Pa~ino vo istoi-meniot film. Ejsidisi e sosema druga prikazna, a Popaj se àli {to vo spiso-kot mu ja nema i Oliva.

Direktorot na DBK Bojan Bojanovski, se àli deka sega vo slu`bata imasî i se{to, nebare e zemjodelska zadruga. Toa voop{to ne e lo{o. Vo minatototamu rabotea profesionalni policajci. Ovie zemjodelcite sega imaat i smislaza {ega. Kako da ne se smee{ na {ifrite {to gi ispostavale na spisokot.

MVR demantira{e deka postoel takov spisok na firmi {to gi prijavilona Interpol. Ama mene ne mi se veruva. Vili Garvin obi~no mnogu zboruva.Izgleda pak í izbegal od kontrola na Modesti Blejz, pa viknal nekoi novinarida im se pofali so spisokot. Ako saka{ da te simnat od spisokot, treba dapomine{ vo VMRO-DPMNE. Ili barem da dade{ prilog za Organizacijata.

Sega site treba da vnimavame sekojdnevno da ne nî sledi nekoj sredove~enItalijanec od Interpol, da ne nî otkrie kako sme mu pomagale na reìmot naMilo{evi}. Pred nekoj den, eden stranec so italijanski akcent, {to poranobil bankar vo Rim, se raspra{uval na Zelenoto pazar~e vo Skopje koj najmnoguvo vremeto na Milo{evi} kupuval srpski kajmak. Tie gi vodat pod {ifra Peka-bela. Stanuva zbor za prva kategorija voeni zlostornici, ama }e im se sudi tu-ka. Vo Hag }e odat samo tie {to kupuvale novogodi{ni prasiwa, {vercuvani odBujanovac. Niv gi vodat pod {ifra Gica. Tie patuvaat za Hag.

Nema drugo, edinstven spas e ministerot za pravda Xevdet Nasufi. Samotoj znae kako da nî skrie od Interpol.

2. Sre}a {to ima koj da ni ja ~uva zemjata od dràvni neprijateli, pa celdràven vrv moè na raat da si otpatuva za Zagreb. Pred nekoj den portparolotAntonio Milo{oski re~e deka premierot Georgievski, poradi obvrski vo zem-jata, nema da patuva za Zagreb. Ama, Qub~o e primerno dete. Navreme si ja zavr-{i doma{nata zada~a, pa sega, za nagrada, Boris }e go vodi na pat.

Makedonija pred samitot vo Zagreb e pred istoriska presvrtnica. Zatoasite sakaat da bidat tamu. Dilemata ne e: "Odime na Solun, ili na Srem!". Is-toriskata odluka e: "Odime na Zagreb!".

18 noemvri 2000

363

Qub~o e zagrièn, do 24 noemvri, koga treba da zamine na pat, da ne seglasa za interpelacija na Vladata. A Boris ne e zagrièn za ni{to. Toj mu vikana Qub~o: "Jas otidov, top ne me bie!" A Qub~o muva ne go lazi.

Samo {to so na{ata najmnogubrojna delegacija, Hrvatite }e imaat prob-lem kako da go usoglasat protokolot. Site delegacii }e imaat eden glaven ieden na marginite. Kaj nas ili dvajcata }e bidat glavni, ili i dvajcata na mar-ginite. Da ne se slu~i Boris i Qub~o da se stepaat za stol~eto vo plenarnatasala. I kako li }e im gi organiziraat sredbite. Zamislete dvajcata da odat nabilateralna sredba so nekoj {ef na dràva ili vlada. Toj }e ima seriozen prob-lem. So kogo prvo da se pozdravi. Ili, ako re{i vo isto vreme da se pozdravuva,komu da mu pruì leva, a komu desna raka. Taka, Makedonija, u{te nepotpi{andogovorot so EU, na Evropejcite ve}e po~na da im sozdava griì.

So zaminuvaweto na Boris i Qub~o od dràvata, na scena stapuva Savo.Eh, da mu se poklope{e zagrepskiot samit so proslavata vo Sobranieto od mi-natata sabota, koga Savo se proslavi so prigodniot govor:"Koristim prilikuda pozdravim @iku!" ]e mora pak da svikuva sve~ena sednica.

Idniot petok Savo }e napravi prevrat vo Makedonija. Cile veli: "Nemademokratija!" Savo veli: "Nema demokratija, dvapati po tolku!" I koga Savo }eostane sam, }e ni vovede su{tinska demokratija. Pa nie }e padneme vo tolkavoo~ajanie {to }e gi molime Qub~o i Cile {to pobrzo da ni se vratat.

3. Bez Qub~o, i taka i taka. Ama bez Cile ‡ ne ja biva. Site velat deka toje klu~ za opstanokot na Vladata ili za formirawe novo parlamentarno mno-zinstvo. Klu~arot Cile. Neli i na izborite pred dve godini go nose{e klu~otza 21 vek.

Glasot na Cile be{e re{ava~ki vo nekoga{noto pretsedatelstvo na SFRJ,vo periodot koga se raspa|a{e dràvata. Sega glasot na Cile e re{ava~ki zaraspa|awe na vladinata koalicija. Sekoga{ koga ne{to se raspa|a, tuka e Cile.

4. Zav~era na patot Strumica ‡ [tip, {trajkuva~kiot odbor na"Bu~im"se sretna so zamenik-ministerot za ekonomija Lambe Arnaudov. Pregovorite sevodea vo avtobus. Moèbi onoj istiot avtobus za 21 vek, so koj Qub~o i Cile sevozea niz Makedonija i ni vetuvaa promeni.

Za sî e kriv avtobusot. Sî po~na od nego.

364

SAPUNSKA OPERA

••••• Nej}eme ~orba, sakame hamburger

1. Ne brojte gi avionite za Zagreb. Ne zamoruvajte se sobiraj}i novo par-lamentarno mnozinstvo. Ne tolkuvajte gi izjavite na Cile i Qub~o. Ne dozvo-luvajte da vi go rasipat denot. Tie i onaka vi go rasipuvaat ìvotot. [to eeden den vo odnos na cel ìvot.

2. Cile ne otpatuva za Zagreb. Taka {to ostana principielen. Za da ne muzabeleàt deka pravi neprincipielni koalicii. Malku so Qub~o, malku so Bran-ko. Pa denovive se najde pred hamletovska dilema. Dali da izleze od Vladata,ili da ~eka Qub~o da go izbrka.

Op{to gledano, Cile ima smisla za dramaturgija. Nikoga{ ne znae{ {to}e se slu~i vo posleden moment ‡ kade }e otpatuva, kade }e se pojavi nenajaveno,kade }e go otkaè patuvaweto.

Celata prikazna okolu zagrepskiot samit be{e polna so iznenaduvawa.Kako nekolku epizodi od sapunskite operi {to gi gledame na televizijata. Sve-tat reflektori, se davaat izjavi na luksuzni mesta, se pregovara vo najskapiothotel vo Makedonija, pa ima mnogu patetika, iznenadenost, navredenost... Samou{te solzi falea. A i narodot se zanimava so niv kako da se tolku va`ni, neba-re se raboti za opstanokot na qubovta me|u Kasandra i Randu. Samo {to Qub~otoa go pravi na postarovremski na~in. Kako vo "Dinastija". A Cile go imaklu~ot za 21 vek, pa e vo tek so vremeto. Negovite epizodi li~at na srcepara-telnite ju`noamerikanski serii i na evtinite izdanija na Holivud. Ne e ni~udo. Vo pregovara~kiot tim go ima Stole Popov, koj e dramaturg i Slobodanâ{ule, koj ja {eta{e Kasandra niz Makedonija.

3. Vo vreme na Kasandra ima{e edna zafrkancija, koga vikavme: "Te poz-dravi brat mu na Ignasio!". Vo momentov e popularna amerikanskata sapunskaserija "Bogati i siroma{ni". Otsega }e se zafrkavame: "Te pozdravi Mark Gud!".

Radovi{anki padnaa na teme koga vo rudnikot "Bu~im" im se pojavi zgod-niot nepoznat stranec {to im go kupil zlatoto. Randu da im dojde{e doma nakafe, nema{e tolku da se vozbudat. Maìte v rudnik, a tie brkaat rabota. ô-vekot e ist kako od "Bogati i siroma{ni". [izi~ka frizura, mlad, zgoden, bo-gat, ja saka Makedonija, gi saka Makedoncite, gi saka rudnicite. Pa go imate,od edna strana, Mark Gud koj vetuva sî i vnesuva radost vo radovi{kite srca i,od druga strana, Van~o îfliganec koj pla~e za rudnikot. Ima li poubavo sce-nario za makedonska sapunska opera. A be toa sapunicata mie i mozoci i grevo-vi.

Vo sapunskite operi, i negativnite i pozitivnite likovi se zgodni. I vosite prikazni doa|a nepoznata li~nost, se pojavuva odnenade` i ja rastura slo-

25 noemvri 2000

365

gata vo semejstvoto. I tuka po~nuvaat spletkite i pla~kite, dodeka ne se pojavinekoj nepoznat rodnina, koj doprva }e go otkrieme.

Ne znam dali ovoj Mark Gud }e izleze nekoj rodnina na Lambe Arnaudov.Samo [to Lambe ne e zgoden kako nego i namesto so ju`wa~ki amerikanski,zboruva so ohridski akcent. Moèbi taka re{il reìserot. Namerno, za dabide dramskiot zaplet pouspe{en. Za da ne se dosetat gleda~ite.

Otkako dojde nepoznatiot, izleze deka vo rudnikot sî e super. Na rabot-nicite ne im ~inela samo menzata. Pa dobriot ~ovek od Amerika }e im otvorirestoran za brza hrana "Mekdonalds". I vredi li rudarite da se bunat i po ovaaponuda. Namesto ~orbi i burek, sega }e jadat hamburgeri. Toa se reformi, a nereformite na Ante Markovi} i agendite na Cile.

Neka pla~e îfliganec. I toa e del od scenarioto. Obi~no vo sapunici-te site nao|aat pri~ina da pla~at, za da moème i nie gleda~ite da so~uvstvuva-me so nivnata sudbina. Samo so nas nema koj da so~uvstvuva. Oti ni ja rasplakaamajkata.

4. Ama Cile na solzite ne im veruva. A i navredite od Qub~o ne go trevo-àt. Nemu istorijata mu e pova`na od sî. Verojatno zatoa i }e mu treba istori-ska distanca za da gi sfati navredite na Qub~o.

Na Cile nikoj ne moè da mu go rasipe istoriskiot den. Osven Qub~o.Ba{ me interesira do kade moàt da odat. Qub~o so navredite, a Cile so dis-tancata.

5. Na ministerot Nikola Gruevski od MMF i Svetskata banka mu rekledeka dobro gi vodi reformite. Ante Markovi}, pak, smeta deka slu{aj}i gobezrezervno MMF i prepolnuvaj}i ja dràvnata kasa, u{te pove}e se osiroma-{uvaat stopanstvoto i gra|anite. Se sudrija Nikola reformatorot i Ante ‡antireformatorot i Qub~o go izbrka Ante.

Vo Buxetot ima 400 milioni marki pove}e. Parite se sobrani od raskapa-noto stopanstvo i od siroma{nite gra|ani.

Od druga strana, javnite pretprijatija ne znaat {to da im pravat na pari-te. Pa isklu~uvaat struja, voda, telefoni...

Sega Qub~o }e im dade na tie {to bile isklu~eni, za da moè da platat ipak da se vklu~at. Za da moè da se napravi nov suficit.

Tuku, da ne re~e MMF da nî isklu~at site, pa reformite epten dobro dani trgnat.

Izvinete, spored reformskiot kurs, moè li da jademe. Ili da go po~eka-me Banerxi.

6. Zo{to se digna vreva okolu Predlogot za specijalen zakon {to sami }esi go izglasaat pratenicite da si osiguraat doìvotni beneficii. Zo{to im selutime. Ne se tie vinovni. Nie si gi biravme.

Celosno go poddrùvam predlogot na pratenikot Slobodan Danevski ‡Neseri pratenicite da se za{titat so poseben zakon. Pa makar im se obezbedi-

366

le besplatni bileti za avioni, vozovi i za avtobusi i garantirana dràvna ra-bota. Pa neka imaat i doìvoten imunitet. Ako pcujat vo parlament, belki nese site kriminalci. Sekoga{ }e se najde nekoja vlada {to na ovoj narod }e muzeme tolku pari za da moè da gi pla}a za da ne rabotat ni{to.

Zakonot }e se vika zakon za za{tita na zagrozeni vidovi. Ovie prateni-ci, kako zagrozeni vidovi, treba da se neguvaat kako opomena. Pred sekoi izbo-ri, gra|anite da se potsetat za kogo glasale. Ako ve}e ne moè da znaeme za kogo}e glasame, barem da sme sigurni za kakvi ne smeeme da glasame.

7. Pred nekoj den, agencijata Rojters objavi vest deka britanskata poli-cija }e vrabotuva biv{i kriminalci.

Gledate kolku Evropa ne moè bez nas. U{te ne sme se ni asocirale soEU, a tie ve}e zemaat na{i iskustva.

JONÊ DIGITRONÊ

••••• Vo Amsterdam prostitutkite se gledaat na izlozi,a kaj nas gi davaat na televizija vo direkten prenos

1. Makedonskiot politi~ki sistem naskoro }e se izu~uva na site pozna-~ajni univerziteti vo svetot. Edinstven primer sme kako najgolem udar na par-lamentarnata demokratija moè da bide samiot parlament.

Parlamentot vo Makedonija e trgovsko dru{tvo. Ama ne e dru{tvo soograni~ena odgovornost. Toa e druìna na lu|e so neograni~ena neodgovornosti neograni~eni mo`nosti za pravewe pari za sebe.

Pratenicite vo Sobranieto ve}e ne odat na sednica samo so mobilki, tu-ku i so digitron~iwa. Za da moàt vo sekoj moment da vidat kolku vredat. I dapresmetaat kolku dobivaat pri preminot od edna partija vo druga. Pa koga odatna pregovori, ne razgovaraat za ideolo{ki, tuku za kursni razliki. Namesto nakonsultacii vo bazata, izleguvaat i nabrzina presmetuvaat na digitron~eto kol-ku vredat nivnite dva prsta.

Prateni~kata funkcija e mnogu ugledna rabota i nosi seriozni obvrski.Narodnite izbranici ne se nekoi {alabajzeri, pa tukutaka, nepromisleno i nep-resmetano da menuvaat boi. Site zboruvaat za marki. A pratenicite ne se tolkuograni~eni, pa da mislat samo na edna rabota. Digitron~eto im treba da vidatkolku e toa i vo dolari.

Lu|eto pra{uvaat od ~ii pari se pla}aat transferite. Kako nema pari,koga cel rudnik so zlato prodadoa.

Pratenicite imaat za {to da se borat da sedat vo Parlamentot, pa i dabaraat privilegii za cel ìvot. Tuku {to imame nie {to treba da glasame za

2 dekemvri 2000

367

niv? I ne samo za niv. Tolku ja poevtinija prateni~kata funkcija, taka {toima li smisla da glasame za kogo bilo. Da izbereme nekogo za pratenik, a tojposle da pe~ali za sebe so na{ite glasovi i so na{ite pari?

2. Sobranieto na Makedonija moème da go napravime i turisti~ka at-rakcija na glavniot grad na dràvata. Amsterdam si go ima kvartot na crvenitesvetilki, a nie si go imame Sobranieto. Samo u{te da gi zapalime crvenitefeneri. Edinstvenata razlika e {to vo Amsterdam prostitutkite se gledaat naizlozi, a kaj nas gi ima na televizija. Vo Amsterdam gleda{ vo izlozite za{tose zabavni, a kaj nas te fa}a sram koga gi gleda{ na parlamentarnata govorni-ca, pa nej}e{ ni da gi gleda{.

Lu|eto komentiraa deka pratenicite denovive mnogu se prostituirale ideka Sobranieto li~elo na pariski Pigal. Toa ne e voop{to to~no. Pigal einstitucija i tamu vladeat nekakvi zakoni i sî se odviva na nivo. Ova na{evo eRezil sokak.

Nie sme mnogu seksualna nacija. Ili nekoj nî raboti odnadvor, ili serabotime me|u sebe. Zatoa sme zadovolni. I relaksirani.

A toa {to velat deka politikata e kurva, toa e iskriveno gledawe narabotite i obid da se omalovaì politikata. Politikata ne e kurva. Nea japravat politi~arite.

3. Amdi Bajram znae sî, pa duri i koj so kogo ìvee. Kako nema da znae,koga bil so site na sredbi vo ~etiri o~i, pa posle gi raskaùva naokolu.

Badijala Branko mu go bara na Cile klu~ot za 21 vek. Mu go zel Amdi.Verojatno onaa ve~er koga se slikaa vo "Aleksandar palas", od raspoloènieCile se razba{karil i go zaturil klu~ot. Amdi si go na{ol. Si rekol: "Ej,klu~ za 21 vek! Ne znam {to da pravam so nego, ama }e se najde". I mu se najde.

I dodeka Amdi pu{ta brada za da li~i na Qub~o, kako {to pu{ta{e mus-ta}i dodeka Cile mu be{e idol, Branko se ~udi kade zgre{i: dali za{to se vrzaso Cile ili zatoa {to go ispu{ti Amdi.

4. Ba{ ubavo {to ambasadorot na EU @oze Pinto Te{eira saka da ni senajde vo krizni momenti, pa ni ja spasuva Vladata. Mnogu go cenime i toa {tovika na brifing evropski orientirani novinari za da im ja objasni razlikatana reformite na VMRO-DPMNE i onie na DA ili, ne daj boè, na SDSM.

Kako znak na blagodarnost na zagrièniot ambasador vo ovaa prekrasnazemja predlagam da mu dademe makedonsko dràvjanstvo. Taka }e ja ima taa ~estda izleze na demokratski izbori vo Kondovo ili vo ohridskiot hotel "Magnus".Izvorno da po~uvstvuva kolku sme naprednale so demokratijata i reformite.

Pa neka vidi kako e so makedonski paso{ da si se vrati doma, toga{ koga}e mu bide najpotrebno. Jas imav edno takvo evropsko iskustvo. Pred dve godi-ni, so {engen viza so vaèwe za cela godina i so mo`nost za pove}ekratno vle-guvawe, bev maltretiran na lisabonskiot aerodrom od nekoj policiski @oze,

368

zatoa {to Portugalija ne go priznavala na{iot paso{. A odev na kongres naevropski novinari.

Veruvam deka ovoj na{iov @oze vo takva situacija, isto taka, bi mi po-mognal. Da si se vratam vo Skopje da uìvam vo razvojot na reformskite proce-si i demokratijata.

5. Sî u{te ne moàm da se sozemam od govorot na Savo Klimovski. Xabebe{e {to po trogatelniot nastap ima{e polovina ~as pauza i {to duri i MTVse vklopi vo programskata {ema pa emituva{e traurna muzika. Boè, si pomis-liv, na ~ovekov da ne mu podmetnat pi{tol mesto penkalo, pa da se ubie vo di-rekten prenos.

Dobro e {to sî zavr{i sre}no. Sega Savo }e moè da im se vrati na sekoj-dnevnite obvrski. Kako redoven pla}a~ za skapaniot lift, ima {ansi da go iz-berat i za pretsedatel na ku}niot sovet. Taka {to }e ima mo`nost da im sezablagodari i na tie {to gi zaboravi vo pro{talniot govor. Na primer, na~ista~kata na koja redovno í ja polnel kofata so voda koga go ~istela negoviotkat. Ili na piqarot {to mu kriel mleko za vnukata.

Vi blagodaram. Bevte prekrasna publika. Ve sakam site.

FILOZOFSKA SMETKA

••••• I po Platon, Platon

1. Dekanot na Pedago{kiot fakultet Sefedin Sulejmani odrà oda zapremierot Qub~o Georgievski, kakva {to povozrasnite ne pametat u{te od vre-meto na Tito. Sulejmani re~e deka "delata na na{iot premier ne se zasnovaatna dignat pokazalec, tuku na mudrost, na izvonredno logi~ko-filozofski i ev-ropeisti~ki re{enija vrz koi se staveni temelite na 21 vek na na{ata i nanovata epoha". Vo nastapite ne Georgievski dominirale "mudrosta na Platono-viot tip na dràvnik koj znae {to saka".

Premierot nekolku minuti podocna re~e deka sekoj Makedonec treba dase gordee {to ima Vlada poddràna od me|unarodnata zaednica. A nie se gorde-eme {to imame premier so mudrosta na Platon. I neli, so oratorstvoto na Ci-ceron. Neli!?

Georgievski ja prodolùva tradicijata u{te od pred tretiot vek na na-{ata era. I toj kako i anti~kiot filozof si zamisluva kako bi trebalo daizgleda dràvata. Toj e Platon na na{eto vreme. I po Platon ‡ Platon.

2. I za novata epoha ima alternativa. Demokratska. Alternativata se vi-ka potpi{uvawe lojalnost. Ako direktorite od DA sakaat da ostanat na fun-kciite, treba da i izrazat lojalnost na VMRO-DPMNE. Isto kako {to vo biv{a-

9 dekemvri 2000

369

ta êhoslova~ka funkcionerite potpi{uvaa lojalnost kon SSSR, koga tenko-vite vo Praga zaveduvaa diktatura na proletarijatot.

Ako po dve godini pobedi SDSM, site {to sega mu potpi{uvaat lojal-nost na Qub~o }e bidat disidenti. Zatoa {to se ma~ele vo vremeto na VMRO-DPMNE. Potpi{uvale koga im bilo najte{ko.

Dràvnata filozofija na Qub~o e: "Sakate pove}epartiski sistem? Etoga{ partiite moraat da imaat imot!" Mudrosta na premierot e {to partijatana vlast vo sekoj grad mora da ima barem tri firmi. I ne gleda ni{to lo{o akotie firmi dobro rabotat. Zatoa {to }e dobivaat rabota od dràvata. A drà-vata e najgolem du}an. Mudro, neli.

Platon se podgotvuva Za ve~no vladeewe. Ima svoi firmi, svoi popovi,svoi studenti, svoja me|unarodna poddr{ka, svoi lekovi...

Zatoa, ne ni preostanuva ni{to, osven site da potpi{eme lojalnost konPlaton. Komunizam, ili vmrovizam, isto ti se fa}a. Site sme edna partija.Site sme Platon.

3. Site zapadni ambasadori se ma~at kako da ja vnesat PDP vo vlasta.Tie, pak, se femkaat, boèm imaat politi~ka platforma. Pa se otvora pra{a-weto na tetovskiot univerzitet, pa dvojazi~nost, pa golemi idei... Zatoa, tuka eQub~o koj filozofski koncizno im ja objasni politi~kata platforma: Dve mi-nisterski mesta, dve zameni~ki i nekolku direktori na javni pretprijatija.Prosto, neli? îsta smetka, dolga qubov.

4. [to mu treba{e na Branko da se pojavuva na televizija. Ubavo se ima-{e skrieno i glas ne mu se slu{na, otkako se isposlika po skopskite hoteli.

Sekoe negovo pojavuvawe me potsetuva na neuspesite {to gi redi vo kon-tinuitet. Sî nekako mi doa|a da go pra{am do kade stigna so vladata vo senka{to ja pravi eve ve}e vtora godina, {to stana so vetuvawata od mitinzite pominatogodi{nite pretsedatelski izbori, {to li mu kaàl Cile onoj pat vo"Aleksandar palas", kakvo e ~uvstvoto da se slika{ so Amdi Bajram, do kade einterpelacijata....

Poarno mu e malku da go nema. Ovoj narod ima kuso pametewe. Mnogu ra-boti mu zaboravija, pa moèbi koga povtorno }e se pojavi, }e mu poveruvaat zanekoj nov plan "B".

5. I studentite se pojavija na ulica. Odamna nemaa krenato glas. Gi nema,gi nema, pa }e se podelat.

6. V~era, na crkovnata sve~enost vo Ohrid soprugata na premierot Sne-àna se pri~estila, ama premierot ne se pri~estil.

Zna~i, Qub~o se omrsil.

370

EDNOPARTISKI PLURALIZAM

••••• Za sî e kriv ma~orot od Volkovo

1. Celo vreme se ~udam kako izgleda da potpi{e{ lojalnost. Dali imanekakov formular, dali samiot si go pi{uva{ tekstot, dali ti go pi{uvaat, ati samo potpi{uva{, dali prvo gleda{ vo cvetilka ili vo ventilator edno po-lovina ~as... Dali e isto kako vo partizanskite filmovi ili vo memoarite odkomunisti~koto vreme.

Pred nekolku dena mi stana pojasno, otkako go vidov noviot portparol naVMRO-DPMNE Igor Gievski, koj triumfalno ni soop{ti deka sedummina gra-dona~alnici na DA preminale vo VMRO-DPMNE. I tamam si ja sklopiv fra-zata "lojalen kako alternativec ‡ sekoga{ ima alternativa", nade`niot no,sepak, sî u{te neiskusen portparol se ispu{ti deka "samo eden, od Probi{tip,sî u{te izdrùva i opstojuva da si ostane vo DA". Siroma{kiot. Se stavil nate{ki maki da go izdrì mandatot za partijata za koja go izbrale gra|anite.

Vo preodniot period na lojalnite im se dava mo`nost da sorabotuvaat sopartijata. Toa im doa|a ne{to kako pokajanie. Ako se pokajat, Qub~o }e improsti. Samo {to pred toa VMRO-DPMNE gi stava na isku{enie. Lojalnostase ispituva po partiskite }elii. Za povedenieto se odgovara pred partiskiteorgani. Za kaznata odlu~uva sudot na partijata. Nema prostor za povtorna gre{-ka. Pred }eliite ~ekaat u{te mnogu koi sakaat da se pokajat.

Ba{ me interesira komu odgovaraat lojalnite. Na gra|anite {to gi iz-brale? Ili na VMRO-DPMNE? Da sakale gra|anite da si imaat lojalen grado-na~alnik, }e si go izbrale kandidatot na VMRO-DPMNE. Ama gra|anite nema-le smisla za lojalnost. [to ne zna~i deka nema i da ja dobijat. Kako {to birekol mladiot portparol, sega zasega lu|eto cvrsto opstojuvaat na opredelba-ta. Da preìveat.

2. I pratenicite na SDSM, za da ne ostanat pokuso od nivnite kolegi odVMRO-DPMNE, si slu{aat {to }e im kaè partijata. Pa ako im re~e deka netreba da odat na sednici na Sobranieto, tie ne odat. Zatoa {to tie se lojalnikon partijata {to gi predloìla, a ne kon gra|anite {to gi izbrale.

Ako neodeweto na sednici na Sobranieto im e za zabava za da go nervira-at Andov, dobar im e {tosot, ama ne pali pove}e pati. Ako sakaat da dokaàtdeka Vladata nema mnozinstvo, malku se zeznale. Vladata si dobi mnozinstvokoga se glasa{e. Ako ne im se odi na sednici, u{te podobro za Vladata. Nitunekoj }e ja kritikuva nitu, pak, }e gi nerviraat. Ako ne pomine nekoj vaènzakon ‡ Qub~o pak ima alibi pred strancite ‡ vinoven e SDSM.

Branko pred nekolku godini vika{e "em VMRO-v~iwa, em mangup~iwa".Mangup~eto, ako se iznervira, moè da kupi u{te nekoj pratenik. Ama, toa {to

16 dekemvri 2000

371

Branko pak e zeznat od Qub~o, toa e ve}e negov li~en problem. Samo, zo{to toada bide problem i na gra|anite {to glasaa za SDSM, ako iznerviraniot liderim veli na nivnite pratenici da ne odat na sednici.

Ako nekoga{ se uspee da se donese nov delovnik za rabota na Sobranieto,vo nego zadolìtelno da se stavi deka mnozinstvoto pratenici mora da bidat odSDSM. Za da moè parlamentot da raboti. Ako SDSM ne e na vlast, ne mora daima ni parlament.

3. Siroma{kiot Branko. Go iskritikuvaa deka e antireformski, anti-NATO, antialbanski, antievropski... Ante se vrati vo Skopje, a Branko pravec‡ Belgrad.

Dosta otide vo FBI. Da im gi fati tragite.4. Aj, belki }e ima nekoga{ izbori. Narodot, navistina, ima kratko pame-

tewe, ama ne e budala. Osobeno {to ve}e e izve`ban. I ednite i drugite nipravat isti finti.

Poleka, no sigurno, dodeka se zanimavame so broewe na parlamentarnotomnozinstvo i vardime koj }e vleze, a koj }e izleze od sobraniskata sala, vo Ma-kedonija se sozdava nov politi~ki fenomen. Ednopartiski pluralizam. Ima raz-noglasie. Edna partija, a pove}e glasovi.

5. Ministerot za zdravstvo Dragan Danilovski ne znael {to potpi{uva.Mu vleguvale sovetni~kite vo kancelarija i mu podmetnuvale hartii. A toj sepotpi{uval na sî {to }e mu donesele. Kako da delel avtogrami. Na kraj od ra-botniot den }e zdivnel i }e pra{al: "Kolku avtogrami deneska podeliv?" Isovetni~kite }e mu kaèle. A toj, sre}en, }e odgovorel: "Super, kolku me saka-at".

Ama, realnosta e surova. Ne bilo do popularnosta. Do farmacevtska ma-fija bilo.

Ministerot ne gi smenil lu|eto bliski do direktorot na Fondot za zdrav-stvo Vojo Mihajlovski. Zatoa {to tie ne se sovetni~ki. Tie imaat povisokifunkcii. Na sovetni~kite im bilo rabota samo da mu gi donesat dokumentite naDanilovski za avtogram. A drugite gi podgotvuvale dokumentite.

A kojznae, pak, moèbi ministerot mislel deka namesto avtogrami, pot-pi{uval lojalnost kon partijata. Ne razbral deka potpisi se sobiraat samo odalternativcite. Si rekol, aj ovoj Mihajlovski e sekretar na partijata, ovieokolu mene moèbi se so nego, daj jas da si se potpi{am na sî {to mi davaat. Itaka se potpi{al stotina pati. Za sekoj slu~aj.

6. Na op{toto ludilo vo dràvava u{te besnilo ni fale{e. Ama, ne sekrivi sovetni~kite. Za sî e kriv ma~orot od Volkovo.

372

BENEFICIRANI PRATENICI

••••• Vie ne ste svesni kako ve rabotat

1. V~era zavrna sneg. Zna~i Qub~o u{te ne go prodal. ]e ima zima.2. Proda`bata na snegot }e bide u{te edna mo`nost pratenicite vo Sob-

ranieto da se zafatat so seriozna rabota. Na Branko, pak, }e mu bide krivo {toza osum godini ne uspeal da go prodade snegot, a Qub~o za samo dve godini, bo-èm vo ramkite na reformskiot proces, }e im go ponudi na stranci za provizi-ja.

Isto kako i so proda`bata na Telekom. I na Branko istata kompanija munudela isto tolku pari za Telekomot, ama Qub~o go prodade. Koj ne bi se izelod maka da e na negovo mesto. Da dogovori{ zdelka, a drug da ti gi lapne parite.

Nie, siroma{kite, si sedime pred televizor i gi gledame kako zagriènoni gi {titat nacionalnite interesi i raspravaat za proda`bata. Petar Go{evpredupreduva deka sega noviot sopstvenik }e imal monopol. I deka }e gi zgole-muval cenite. Deka do sega Telekom nema{e monopol. I ne gi zgolemuva{e ce-nite.

Za toa deka korisnicite na Telekom i dosega uìvaa vo privilegiite naneograni~enite mo`nosti ‡ i~ muabet ne pravime. Na primer, kako korisnicinajlesno od sî ni e da ja isterame pravdata. Odi{ na {alter, ~eka{ vo dolgaredica dodeka slu`beni~kata go dojade burekot i si pla}a{ za da dokaè{ dekane si bil doma koga nekoj od tvojot telefon vrtel na è{ka linija vo holandskiAntili. Molam. Plati, pa dokaì. Ama, i da plati{, pak ne moè{ da doka-è{.

Ama, politi~arite ne sedat pred {alteri da dokaùvaat deka ne bile naè{ka linija. Tie se postojano na linija. I nim ne im e gajle dali i noviotsopstvenik }e prodolì so istata politika. Va`no im e koj }e ja zeme provizi-jata. Niv toa gi boli. Zo{to drugite, a ne nie?

A nas, ne pra{a li nekoj {to dobivame?3. Ima nade` za makedonskoto Sobranie. Pratenicite ne se usoglasija za

proda`bata na Telekomot, ama za zakonot za pratenici se usoglasija. Za drugone moàt da soberat kvorum, ama za nivniot zakon se sobraa. Za ni{to ne gibiduva, ama za sebesi se odli~ni.

Navistina pratenicite zasluùvaat da imaat beneficiran sta`. I dauìvaat do krajot na ìvotot. Zatoa {to ìveat pod stres. Imaat po dve mo-bilki. Znaete li kolku e stresno toa? Na ednata yvoni ènata od doma da nara~a{to treba da se kupi vo Skopje, a na drugata se javuva nekoj od bazata. I prate-nicite, so dvojniot kontakt, si go tro{at rabotniot vek.

23 dekemvri 2000

373

Ili, zamislete si kolku im e te{ko koga vo isto vreme imaat zakaànodva sostanoka na upravni odbori. Se nao|aat pred te{ka dilema, ako ne znaatkoj dava pogolema dnevnica.

U{te ako im se pogodi i nekoe patuvawe do Strazbur ili vo Brisel, iline daj boè nekoja bilateralna poseta, koj }e im plati za stresot {to go doì-vuvaat po avionite i ~ekaj}i po aerodromi. A da ne zboruvame {to duri i ceni-te vo sobraniskiot restoran gi zgolemija. Za viski pla}aat duri 50 denari, a zagolemo pivo 40. Ne moàt ni da se napijat kako lu|e, na makite da zaboravat.

Predlaga~ot na zakonot Slobodan Danevski, otposle se seti deka prate-nicite trebalo da izvadat i lekarsko uverenie. Ne im treba. Lud ~ovek ne moèda smisli vakvi pogodnosti za sebe. Pratenicite se zdravi. Nezdravi sme nie{to sme gi glasale.

4. Amdi Bajram re{i da mu se dodvoruva i na Stojan Andov. Po sî {topravel so site, vreme e da mu se pribliì i na noviot pretsedatel na Sobrani-eto. Pa od parlamentarnata govornica go predupredi: "Pretsedatele vie ne stesvesen kako ve rabotat!"

Andov treba da go slu{a Bajram. [tom toj go sovetuva, treba da se sfatiseriozno. Amdi site gi raboti, pa najdobro znae kako toa izgleda.

5. Pred nekoj den amerikanskiot ambasador Majk Ajnik vo svojata rezi-dencija na Vodno prireduva{e boì}en priem. I dodeka doma}inite gi zabavu-vaa gostite, opa ‡ na vratata se istoporija i pretsedatelot Boris Trajkovski ipremierot Qub~o Georgievski.

Ne znam po koj dràven protokol {ef na dràva i premier odat na priemkaj nekoj stranski ambasador, pa makar bil i amerikanski, ama ova pra{awevaì za dràvi {to imaat protokol i za dràvnici {to vnimavaat na sebe.

Spored makedonskiot protokol, Qub~o i Boris, sedej}i si vo sosedstvotona amerikanskiot ambasador, si rekle: "Aj da trkneme do kom{ijata" i se nacr-taa na priemot. Za da bidat va`ni, stotinata metri od nivnite rezidencii doamerikanskata gi pominaa so avtomobili i so policiska pridru`ba. Da ne be{eova seriozna dràva, }e pretr~aa vo vle~ki i vo trenerki. Ama tie dràt dosebe i do dostoinstvoto na dràvata.

Sre}a {to pretsedatelot na Sobranieto Stojan Andov ìvee vo druganaselba. Inaku, i toj }e dojde{e za da ne ostane pokuso.

Se ~udam zo{to drugiot den pretsedatelot Trajkovski mu se obra}a{e naSobranieto. Moè{e mesto nego da zboruva Ajnik. Toj i onaka za sî {to }e gopra{aat ima odgovor, a na{ive sî mu prifa}aat.

Nego go pra{uvaat komu treba da mu go prodademe Telekomot. Toj kaùvakoj treba da vleze vo novata vlada.

Sigurno i gospo|ite Vilma i Sneàna ne se griàt {to treba da im zgot-vat na Boris i na Qub~o. Pred da zaminat na rabota, doma}inkite gi pra{uvaat{to da pravat deneska za ru~ek. A Boris i Qub~o im odgovaraat: "Ne znam,

374

pretr~aj do kom{ii i pra{aj go Ajnik {to da jademe deneska. Toj znae {to enajdobro za nas."

6. Super mu e na Qub~o so Tolevski kako pretsedatel na Sindikatot. Toamu e garancija deka sî dodeka e toj, ni eden generalen {trajk nema da mu uspee.Koj nemu u{te mu veruva.

prazna

377

NEPRISTOEN PREDLOG

••••• Demi Mur ne zasluùva da bide ~len na SDSM

1. Premierot Qub~o Georgievski na SDSM mu dade nepristoen predlog.Sli~no kako vo istoimeniot film, koga Robert Redford mu ponudi na VudiHarelson eden milion dolari za da spie so Demi Mur. Od edna strana Demi,~esna èna, verna sopruga, od druga, pak, eden milion dolari za edno legnuva-we.

Isto e i so na{iot Nano Ruìn. Od edna strana toj si e veren na SDSM,a od druga strana Qub~o mu nudi da stane ambasador vo NATO. I Nano e vote{ka dilema. Da odi vo Brisel, ili da mu ostane veren na Branko. Kako DemiMur {to se dvoume{e me|u dolarite i vernosta.

Demi gi odbra dolarite. Nano go prifati nepristojniot predlog na Qub-~o.

Demi ostana dlaboko vqubena vo maòt. Nano vo du{ata ostanuva soci-jaldemokrat.

Demi legna so Robert Redford. Nano letna za Brisel.2. Isto kako {to Nano Ruìn vo du{ata ostanuva socijaldemokrat, i

negovata partija pokaùva deka voop{to ne se promenila. Vedna{ se sobraPolitbiroto da rasprava za moralno-politi~kata podobnost na Demi Mur. Ka-ko na vremeto koga gi isklu~uvale od partijata \ilas i Hebrang. Nano ‡ disi-dent.

^lenovite na Politbiroto se po~uvstvuvale iznevereni. I po kratkapostapka, sudot na partijata na neverniot Nano mu presudi isklu~uvawe. Kogago isklu~uvale \ilas, barem se vodele debati. A za siroma{kiot Nano, duri niBranko Crvenkovski zbor ne rekol. Sî se zavr{ilo kuso i kulturno.

Vo soop{tenieto od Politbiroto stoi deka tie se gordeele {to imaletolku dobar kadar kako Nano. Zatoa i go brkaat od partijata. Na SDSM ne ítrebaat dobri kadri. Na partijata i trebaat drugarki i drugari.

Demi Mur ne zasluùva da bide ~len na SDSM.3. Bu~kovski sega najavuva nova proletna ofanziva na SDSM. Ne{to sli~-

no na lanskata. Ne{to ne mi ostana vo se}avawe, ama ‡ neka im bide. Belkisega se popodgotveni. Oti, dodeka vlasta za Nova godina {eta{e po Rim, Pa-riz, Berlin i organizira{e balovi, opozicijata be{e na Kopaonik i vo Mav-rovo. Na planina. Ve`bale partizani.

Tuku, partizanite imale duri sedum ofanzivi. Da ne misli Branko deka}e pomine samo so dve.

4. Ba{ mu e gajle na Qub~o za ofanzivite na Branko. Toj si tancuva. Voorganizacija na soprugata.

13 januari 2001

378

Kolkav napredok imame vo dràvata, se gleda po niv. Do v~era ni na ig-ranki po selskite kooperacii ne gi primaa, a sega stasaa do balskata sala vo"Aleksandar palas".

Balot be{e humanitaren. Najdare`livo i najumetni~ki nastroeno ni ezdravstvoto. Zatoa "Zegin" i direktorkata na "Gradski apteki" {to li~i naPamela Anderson se ispotepale da kupat {to poskapi sliki. Moète da zamis-lite kako se kupuvaat sliki na metar i statueti na kilo. I kolku se vozbudilgospodinot Mehanxiski koga Pamela dala 14.500 marki za slika, a toj samo7.500. Kako moè nekoj da pokaè pogolema humanost od nego. Pa zatoa, nalu-ten, kupuval sî {to }e se dadelo na aukcija. Tolku bil voznemiren {to lu|etose ispla{ile da ne po~ne da gi kupuva i lusterite {to visat od tavanite ili,pak, da ne gi bendisa hotelskite zavesi, za da si gi stavi vo kancelarija.

Ovoj narod e zbesnat koga se àli deka zdravstvoto ni bilo za nikade.Zar ova ne e najdobar dokaz kolku zdravstvoto ni e bogato. Zatoa, sledniot patkoga ve boli glava, so zadovolstvo ispijte si go svoeto ap~e. Znajte deka edendel od parite {to ste gi dale za toa ap~e odi za "Blagovestie", za umetni~kitesliki na novite umetni~ki du{i, a {to }e ostane ‡ i za rampite za invalidite.So ~ista sovest i bez strav odete i primete penicilin. I da vi se slu~i {ok,barem znaete deka ste napravile dobro delo. Ako "Gradski apteki" go sakaatQub~o, pomognete im taa qubov i materijalno da ja pokaàt.

Bidete humani! Pijte ap~iwa i primajte injekcii.Kolku ponezdravi lu|e tolku pove}e balovi.5. I vo kafuleto vo koe ~esto izleguvam naskoro }e se organizira bal, po

urnekot na onoj na Sne{ka. ]e ima i aukcija. ]e si gi prodavame ga}ite. Po-~etna cena ‡ tri rala, za sto.

6. Vnimavajte sledniot pat koga }e go otvorite friìderot. Postoi opas-nost od nego da izleze Trifun Kostovski i da vi zapee pesna.

Koja televizija da gleda{, Kostovski e na nea. [to vesnik da ~ita{, etego pak Kostovski. Gospodinot, ednostavno, go ima nasekade. Dava pari, pee, so-bira krstovi, kumuva, se vozi so pajtoni...

Gotov e za pretsedatel.7. Evropa se voznemiri poradi balkanskiot sindrom. Zagrièni se od

posledicite na osiroma{eniot uranium.Eh, {to ti e Balkan. Sî e siroma{no, pa duri i uraniumot.

379

SRE]EN RODENDEN

••••• Mol~ete. Se slu{a glasot na narodot

1. Branko pak pravi gre{ki. Gi objavi fonogramite od prislu{uvaniterazgovori denta koga mu be{e rodenden na Qub~o. A na Qub~o mu e gajle. Velideka Branko ne uspeal da mu go rasipe rodendenot.

Ako Branko navistina saka{e da mu napravi pakost, treba{e fonogra-mite da gi objavi eden den porano. Zatoa {to toga{ í be{e rodenden na Sneà-na.

Branko treba{e nea da í go rasipe rodendenot, ako saka{e da go potreseQub~o. Pa da í bide xabe zakupenata sala vo "Holidej in", i novata frizurana ministerkata Dosta, i meksikanskata muzika, i tortata od drugarkite od"Blagovestie" vo oblik na {apka...

Branko izleze xentlmen. A Qub~o u{te i go zafrkava. Ne go biduva niza rasipuva~ na edna rodendenska zabava, a saka pak da bide premier. Ne gledaQub~o kolku raboti ima rasipano.

2. Po objavuvaweto na fonogramite ima mnogu razo~arani. Lu|eto pa-ni~no gi ~itaat tekstovite i si go baraat imeto me|u prislu{uvanite. Ako ginema ‡ se treskaat od zemja. [tom ne te prislu{uvale, zna~i ne si vaèn.

Sega ne znaat komu da mu se lutat. Na Branko ili na Qub~o. Taka {to tie~ii imiwa ne se objaveni í se lutat i na vlasta i na opozicijata.

Sepak, mislam deka vinovnikot e Branko. Zatoa {to ne gi esapel za va`-ni. A deka site se slu{ani, slu{ani se.

3. Vpro~em i Qub~o i Dosta ubavo nî ute{ija deka vo Makedonija imalopove}e strukturi {to poseduvale sofisticirana tehnika za prislu{uvawe. Ta-ka {to sega moème da bideme spokojni, bidej}i glasot na narodot se slu{a.Pa ako nekoj slu~ajno propu{ti ne{to dodeka se menuva lentata, ne e tolkustra{no za{to te ima na drugo mesto.

Vo op{tiot mete` na prislu{ni uredi, ovie od SDSM se zbunile. Istokako {to na lokalnite izbori, od maka {to gubat vo Ohrid si pukaa sami vosebe, sega sami si se slu{aat. Kako {to si se slu{aat, samite si pi{uvaat iizve{tai. Ama, vo zanesot da ja urnat Vladata, zaboravija deka Boris Trajkov-ski ne im e voop{to vaèn, pa go snimale i nego. Trajkovski sega e mnogu zado-volen. Ako navistina go prislu{uvale od SDSM, kako {to veli ministerkataDosta, zna~i deka kone~no i nemu nekoj mu obrnal vnimanie.

4. Fonogramite pokaùvaat kako pretsedatelot prodolùva da go zboga-tuva re~nikot so novi zborovi. Otkako minatata nedela Trajkovski go promo-vira{e zborot "retroperspektiva", od prislu{uvanite materijali od negovi-

20 januari 2001

380

ot razgovor so Boris Stojmenov se gleda deka toj sebesi se pretstavuva kako"garantor".

5. [to maka imaat Amerikancite so ovaa vlada. Nikako da gi nau~at da jakoristat sofisticiranata oprema. Kako {to im gi donesoa "krajslerite", oviegi is~ukaa. Im dadoa oprema za prislu{uvawe, gi fati opozicijata kako pris-lu{uvaat. Zgora na sî, im go slu{ale i razgovorot na edna nivna slu`beni~ka.

6. Sega koga ve}e i vlasta nî uveri deka sekoj moè da nî slu{a, }e po~ne-me da primenuvame razli~ni taktiki vo sekojdnevniot razgovor. Ako upotre-buvame {ifri, brzo }e nî otkrijat. Ako pu{tame gulabi so pismenca, }e nipu{tat orli trenirani na Zapad da ni gi lovat. Bidej}i znaat da ~itaat odusni, moème kako vo filmot "Kazino" da si gi krieme usnite koga }e razgova-rame me|u sebe. Ako pu{tame dimni signali kako Indijancite, i niv }e ni gipro~itaat. Edinstveno ni ostanuva da se dopi{uvame na liv~iwa i posle da gigoltame, kako kuririte vo partizanskite filmovi.

Sepak, najsigurno e: "Mol~ete". Se slu{a glasot na narodot.7. Na kraj, Qub~o pak }e izleze so }ar i od ovaa afera. Se se}ava li nekoj

na penicilinskiot {ok i na farmacevtskata mafija? Odgovara{e li nekoj zo{-to umre ~ovek? Se ras~isti li dilemata kade se 40-te milioni marki od Tele-komot? [to se slu~i so besniloto?

Treba li da se vra}ame u{te nanazad... Nemame vreme. Zafateni sme so~itawe fonogrami.

8. [to }e í fali na Dosta ako si dade ostavka. Ne }e mora da se pojavuvana rodendenski zabavi. Ne }e mora da objasnuva zo{to ne do{la na balot i daliimala dolg fustan so dlaboko dekolte ili {lic.

A i SDSM ako se vrati, Dosta pak }e si predava marksizam.9. Pretsedatelot na Sobranieto Stojan Andov, zav~era nekolku pati sa-

ka{e da se uveri deka ima kvorum. Gi broe{e pratenicite pred sekoe glasawe.Proveruva{e dali se tokmu. Sose Amdi Bajram.

CRVENI SAKSII

••••• Neka mu ja misli koj ne misli kako niv

1. Pretsedatelot Boris Trajkovski ne gleda potreba da go svika Sovetotza bezbednost. Veli deka dràvata funkcionira normalno.

Lani ova vreme, vo Ara~inovo ni otepaa trojca policajci. Godinava, voTearce, samo eden i u{te dvajca povredeni. Ne samo {to e normalno tuku duriima i napredok.

27 januari 2001

381

Za napad na policiska stanica, ubistvo na policaec i za nekakvo soop-{tenie od nepoznata organizacija koja saka da ja imitira OVK ne vredi da senaru{uva spokojstvoto na pretsedatelot koj treba da patuva za Davos. Koga }ese vrati, }e mora da odi i na molitveniot pojadok vo Va{ington. Taka {toSovetot za bezbednost na Makedonija moè da po~eka dodeka ne se slu~i u{tene{to. Toga{ }e treba da rasprava Sovetot za bezbednost na ON.

2. Deka ne e naru{eno normalnoto funkcionirawe vo dràvata se gledai od posetata na pretsedatelot na Osnovniot sud vo Skopje i ispra{uvawetokaj istra`niot sudija. Trajkovski, o~igledno, uìval. Koga izleze od Sudot,na pra{aweto kako si pominal, odgovori: "Ubavo!" I be{e nasmean kako daizleguva od svadba. U{te da ne mora{e da go ma~at novinarite da dava izjavi.Se trudi, pustiot, saka da se druì so novinari, da kaè ne{to pametno, da goslikaat so kameri, ama se ma~i. Dali nov zbor da izmisli ili kako starite dagi sostavi vo edna misla.

Pred istra`nata sudijka, Trajkovski se setil na telefonskite razgovo-ri {to gi vodel vo septemvri-oktomvri minatata godina. Ama ne moèl da seseti {to muabet pravel vo dekemvri 1999 godina. Trajkovski ima slabo pamete-we. Po izvesno vreme, ne znae {to zboruva.

3. A ne znael {to zboruva ni Savo Klimovski. Pa, celiot ispotresen, imse doveri na novinarite deka ne e stra{no ako preku telefon raskaùval in-timni raboti, ama mnogu e zagrièn da ne kaàl slu~ajno nekoja dràvna tajna{to ja znaele samo toj i pretsedatelot.

[to moèl da znae Savo i {to li si raskaùvale so Boris. Zar tie {togi prislu{uvale gi esapele za mnogu va`ni, pa, im kaùvale dràvni tajni.

4. Za razlika od niv, Andov se znae. Koga pred nekoja ve~er po~na da muvika na novinarot na A1 televizija, tolku se ispla{iv, {to morav da izbegamod dnevnata soba, dodeka ne se smiri. Site nî ispokara. Pa duri i javniot obvi-nitel komu mu kaùva kako da postapuva so aferata za prislu{uvaweto. Neba-re na Xikov nema koj da mu kaè. Pokraj Dosta, sega u{te i Andov mu fale{e.

Pretsedatelot na Sobranieto e kako u~itel od staro vreme. Dodeka sedina katedrata i gleda vo pratenicite, site se mirni. [tom spu{ti glava, prate-nicite mu begaat.

Samo ~etvorica pratenici od DA sedat mirno vo klupite. Ako treba, ina pauzi ne izleguvaat. Vedna{ im beleàt kako se odnesuvaat. Za da pominatkaj Qub~o, mora da imaat primerno povedenie.

5. Ba{ ni e zabavno. Ne znae{ dali sme vo cirkus, detska gradinka, ilivo dràva. Cirkusanti, kolku saka{. So detska pamet, u{te pove}e. Ama drà-va si pravime.

Sega ve}e ne smeeme da zboruvame. Zatoa {to nî slu{aat. Ama toa ne edovolno. Treba da znaat i {to mislime. Kako {to trgnale, }e uvezat nekoja

382

oprema i za ~itawe misli. Pa neka mu ja misli koj ne misli kako niv. Sitetreba da bideme isti.

U{te malku }e po~nat da nî oblekuvaat vo uniformi. Kako onie siro-ma{ki aptekarki od skopskite apteki, {to gi oblekoa kako gej{i vo crvenisatenski kimona. Za da mu se bendisaat na premierot koga }e odi da si kupi"leksilium" koga }e go iznerviraat Branko, Zmejko i Boris Stojmenov.

Nie nema da go nervirame. Ako treba, site neka nî oble~at vo uniformi.Isto zboruvame, isto mislime, pa isto neka izgledame.

Ima{e edna grupa so ime "Divo", vo koja site bea oble~eni isto. Noseadre~livi òlti kombinezoni, golemi òlti o~ila i crveni saksii na glavata.Albumot im se vika{e "Sloboda na izbor".

E taka neka nî oble~at i nas. Po sloboda na izbor }e nosime crveni uni-formi, òlti o~ila i crveni saksii na glavata. Saksiite se zadolìtelen delod uniformata. Za da ne nî boli koga }e nî mavaat po glava.

6. [to }e se slu~i ako porodilkite nemaat pari za bolni~kiot tretman.Tie }e izbegaat, a decata }e im gi zadràt. Kako kaucija. Ako sakaat da si gizemat, neka se javat vo Fondot za zdravstvo za da platat. Direktorot Vojo Mi-hajlovski gi sobira parite.

ZABRANETO PU[EWE

••••• Vo koj voz leì zajakot?

1. Kolku bilo ubavo bez A1, Sitel, Kanal 5... Kone~no, dràvnata tele-vizija ja iskoristi mo`nosta da ni soop{ti deka ni raste nacionalniot proiz-vod. Ova privatnicite na koi ni{to vo ovaa dràva ne im se dopa|a, neka pro-dolàt da {trajkuvaat. Da odmorime malku. Da uìvame vo rastot na nacio-nalniot proizvod, da se gordeeme so uspesite na Vladata, da se po~uvstvuvameedna{ kako lideri na reformite...

Ovaa prekrasna tatkovina ne zasluìla da ima privatni televizii. Gle-date li kolku malku ni bilo potrebno da se po~uvstvuvame relaksirano vo ve-~ernite ~asovi. Samo MTV i Telma.

2. [to bilo ubavo da bide{ vo opozicija. Ne mora da odi{ na sobraniskisednici, duri i koga se rasprava za Buxetot. [to mu e gajle na SDSM za toakako }e se tro{at na{ite pari? Nim im e gajle samo kako pak da se vratat navlast. Bidej}i ne im uspeva, drugo ne gi interesira.

Zatoa ne odat na bezna~ajni sednici. Ne razmisluvaat na tema: Buxet. Inemaat {to da kaàt. Moèbi toa {to imaat da go kaàt, go zboruvaat preku

3 fevruari 2001

383

telefon. Pa taka vlasta znae {to mislat za Buxetot. Ama, redno e da ~ujat {tomislat i tie {to gi izbrale za pratenici.

Branko prvo se proslavi so nekolkute mitinzi. Potoa mina u{te pos-lavno so vladata vo senka. Vo redot uspe{ni potezi mu dojde praveweto novoparlamentarno mnozinstvo. Go trgna Cile. So prislu{uvaweto, mu dade {ansana Qub~o pak da go mava.

Sega, {to mu ostana? Kako mu trgnalo, {to i da napravi }e zgre{i. Bel-ki ako go otstapi liderskoto mesto vo partijata na drug, }e mu trgne rabotata.

3. MVR se doekipira. Za zamenik-direktor na DBK go donese Sadik Be-kiri. ôvekot dojde od "Ulici i pati{ta". Ima iskustvo so ~istewe ulici. ]ego is~isti i DBK.

I legendarniot brat Qube Bo{koski stana dràven sekretar. Sega }emoè u{te pouspe{no da se bori so teroristite. Treba da go razotkrie slu~a-jot so lovxijata od Zajas koj, pukaj}i po zajak, ulovil voz. Sega brat Qube }enajde vo koj voz se krie zajakot.

4. Pustiot Andov, {to maka vide da gi dodrì pratenicite vo salatadodeka da se donese Buxetot. Ne gi pu{ta{e da odat ni vo WC. Ili, ako ve}eimaa potreba, neka spojat golema so mala nu`da. Da ne mora po dva pati daizleguvaat.

5. Kako ne be{e pretsedatelot Boris Trajkovski vo dràvata? Nego nego zagriì prislu{uvaweto, ne go zagriì ni terorizmot, ama pi{uvaweto na"Vest" za evropskiot pretstavnik Pinto Te{eira sigurno }e go pottikne{eda go svika Sovetot za bezbednost. Koga Vladata mora{e da ima pretto~ka nasednicata da se izvini za na{eto antievropsko pi{uvawe, moàm da zamislam{to li }e rasprava{e premudriot Trajkovski so zagriènite za bezbednostana dràvata.

Prvo premierot Georgievski nî podu~i deka treba da sme sre}ni {to goimame Te{eira. Potoa portparolot Antonio Milo{oski go isfali na itnosvikana pres-konferencija "od na noga". Na kraj i ministerot Sr|an Kerim muse izvinil na gospodinot Pinto za neprili~nite pi{uvawa na "Vest". Pa sejavi duri i direktorot na Carinskata uprava Dragan Daravelski. Ostavi dru-go, tuku i na sednicata na Vladata site ministri morale da se ispovedaat zatoa kolku go sakaat evropskiot Portugalec.

So {to li gi zadolìl tolku? Sigurno so grantovite i vloùvawata voMakedonija!

6. Premierot ima vol{eben zbor, za site ~etiri godi{ni vremiwa koganekoj go kritikuva. Vedna{ te obvinuva deka si antievropski i antireform-ski.

Bez niv i bez Pinto, Evropa ne nî prima. Zatoa treba da sme sre}ni {toimame lu|e koi }e nî vnesat vo EU. Evropejci i reformisti par ekselans. Od

384

Daravelski do \ulistana, od Vojo Mihajlovski do Alija [aki}, od Menduh Ta-~i do Amdi Bajram...

Gospodine Pinto, imate prekrasno dru{tvo. Odvedete nî vo Evropa i dabideme sre}ni.

7. Blaze si im na zapadnite diplomati vo Makedonija. Kade na drugo mes-to }e najdat vakva dràva. Tie te ignoriraat, a drugi davaat izjavi namestoniv. Site }e sakaat da dojdat vo ovaa prekrasna zemja, na koja ni imeto ne í gospomenuvaat. Ama, dovolno e da im kaàt ne{to ubavo na na{ive ili da impremol~at toa {to go gledaat po granicite i za {to im se àlat obi~nitegra|ani i firmite, i vlasta vedna{ se podmo~uva od radost. A tie se tolkudobri {to se podgotveni duri i pampers pelenite da im gi davaat kako podaro-ci i nepovratna pomo{. Za da im gi skrijat valkanicite.

Ete, i Pinto e mnogu fin. Toj ne pu{i. Ama im dava na drugite da pu{at.Na obostrano zadovolstvo.

Ne daj boè na Pinto slu~ajno da mu se vidi otkop~an {licot. Pa dajte,ve molam, ne minirajte go evropskiot proces i ne popre~uvajte go potpi{uva-weto na spogodbata za asocijacija i stabilizacija so EU. Zavr{ete ja rabotatadokraj.

@EDNA DOSTA

••••• Bratot i sestrata ja zavr{ile rabotata

1. Na site razo~arani {to dosega gi nema na spisokot na prislu{uvani-te, Branko im vlea nova nade`. Strpete se. Anonimniot izvor se javuva na se-koi dve-tri nedeli, so po sedumdesetina novi imiwa. Kaj i da e, i va{eto ime}e se pojavi. Izvorot te~e li, te~e...

Aferata so prislu{uvaweto stana pointeresna i od "Super bingo". Ta-mu e sî javno. Igor im vrti telefoni na lu|eto i site gi slu{ame {to zboruva-at. Vo "Super prislu{uvawe", pak, neizvesnosta e pogolema. Znae{ deka teslu{aat, ama ne znae{ koga }e te objavat i koj muabet }e go izberat. Ne sisiguren dali moè{ da ima{ verba vo izborot na tie {to slu{ale. Nemaatsluh. Oti, Branko veli deka deka Dosta mu dala usten nalog na eden na~alnik,na~alnikot ja povikal na~alni~kata, na~alni~kata im kaàla da slu{aat naprislu{uva~ite... Tate na mama, mama na bate, bate na dada... Bratot i sestrataja zavr{ile rabotata.

Po ovie obvinuvawa, Dosta go vrati udarot. Re~e deka Branko e verbalenterorist. I za da ne go uapsi, toj zamina za Germanija. Branko moèbi navis-tina e terorist, ama toa ne zna~i deka Dosta ne prislu{uvala. A i ne znae. Od

10 fevruari 2001

385

kade da znae, koga Branko ne í go kaùva izvorot. Saka da ja prevede èdnapreku voda.

Ama Dosta e neprevodliva. Taa ni{to ne priznava. Za odgovornosta }ekaè pred parlamentot. Ako i dade Andov, za{to u{te ne zakaùva sednica.

Se }e se znae koga }e progovori svedokot. I koga }e go za{titat. Zaseko-ga{. Ima razli~ni na~ini za za{tita na svedoci. Na primer, }e odi na lov. I}e zamrzne. Ili, od neobjasnivi pri~ini, nekoj {leper }e premine na levatastrana od kolovozot. Ili odedna{, zelenoto svetlo }e stane crveno. Se rasi-pal semaforot.

2. Dodeka Branko pravi spisok na prislu{uvani, Qub~o pravi spisok naèlbite. Na spisokot mu se javilo i imeto na Filip Petrovski. Filip~o naj-mnogu sakal da odi vo Wujork. Mu na{le mesto ‡ generalen konzul. Ministe-rot za nadvore{ni raboti Sr|an Kerim vedna{ najde i obrazloènie. Detetoznaelo angliski jazik. Osven toa, Kerim mu objasnil na Filip deka toa vo Wu-jork e seriozna rabota.

Ne znaeme dali Kerim zaboravil da mu kaè na konzulot deka vo SADsega se vodi kampawa protiv nosewe ogneno oru`je. I deka vo Wujork, ako setepa po diskoteki, kako vo Skopje vo Gradskiot park, ili ako puka so pi{tolna Tajms skver, moè da predizvika diplomatski incident. Iako, i toa }e mu goprostime. Emotivno bilo mom~eto.

Negovite najgolemi kvaliteti, spored intervjuto {to v~era go objavi"Ve~er", se vo negovoto bogato politi~ko iskustvo. Filip veli deka osum go-dini vo politikata mu bile dovolni da go prifati diplomatskiot predizvik.I deka Xorx Bu{ Junior za {est godini stanal pretsedatel na SAD. Zo{totoga{ Filip so negovoto bogato osumgodi{no politi~ko iskustvo go unazadi-le so generalen konzul vo Wujork?

Zna~i, Xorx Bu{ u{te ne ni razmisluval za politika, koga napredniotFilip {trajkuva{e so glad, za odbrana na makedonskata kauza vo {atoritepred Sobranieto na Makedonija. Amerikanskiot pretsedatel ne e svesen {tomoè i samiot da dobie {to }e go ima Filip vo Wujork. Na samo eden ~asletawe od Va{ington ima izvor so bogato osumgodi{no politi~ko iskustvo, aba{ka znae i angliski. Sekoga{ koga Bu{ }e padne vo dilema dali da vloùvavo proektot "Vojna na yvezdite", ili da gi ostavi amerikanskite vojnici naBalkanot, moè da mu se javi na Filip. So svoeto iskustvo, Filip sigurno }emu dade dobar sovet.

Smejte se, smejte se... Ama tie i diplomati stanaa.3. Na spisokot na èlbite nema{e mesto za \ulistana. Ne ja stavija da

bide frankofonka. I nea ja unazadija.Takov talent ne zasluùva da bide preskoknat. @enata ja biduva za sî.

Ne znam kako stasuva da odgovori na site obvrski. Malku na Upraven odbor voSkopski saem, pa ottamu do aerodrom vo Upraven odbor na JPAU "Makedoni-

386

ja", pa malku se zanimava i so zdravstvo vo Odborot na Klini~kiot centar, vome|uvreme go {eta maòt i do Strazbur kako evroparlamentarka, pa duri i vomoda se razbira ‡ deli nagradi na "Modest".

Qub~o, daj i na ènata. Neka bide i frankofonka. Belki i taa znae an-gliski.

4. Se bara ste~aen upravnik za Demokratskata alternativa. Cile re~edeka sega DA se nao|a vo fazata na sopstveniot razvoj. Vo momentov ima sedumpratenici. Do 21 mart, koga DA slavi rodenden, treba da ostanat trojca. Za dabide sî vo znakot na "tri". Tri godini od partijata, Cile vo potraga po treti-ot pat, trojca sigurni ~lenovi na partijata ‡ Cile, Sa{o Dimitrov i VawaBitoqanu.

***KOLUMNATA "SAKAM DA KA@AM" E DOBITNIK NA "ZLATNA

BUBA MARA NA POPULARNOSTA" ZA 2000 VO KATEGORIJATANAJÎTANA STRANICA.

YVEZDEN PRAV

••••• Dosta e najposakuvanata èna vo Makedonija

1. I ovoj tekst go pi{uvam daleku od doma. Zatoa, }e ve zamolam da ne selutite ako nekoja rabota mi ostane nezabeleàna ili pogre{no pro~itana.Za{to, te{ko e od Va{ington ili od Wujork sekojdnevno da se sledi sî {to seslu~uva vo Makedonija. Lu|eto so koi se sre}avav izminative deset dena, poprirodata na svojata rabota, znaat mnogu raboti za nas. No i nim im e te{kosekoj den da se trkaat so nastanite.

"Mnogu e zabavno kaj vas dolu", mi re~e eden visok funkcioner vo Stejtdepartmentot, zadolèn za politikata na Balkanot. Eden profesor po novi-narstvo, pak, se interesira{e dali makedonskite novinari opstojuvaat na ed-na tema, koga }e ja otkrijat. Vo smisla, dali po prvoto objavuvawe dràt tenzi-ja, prodolùvaat so istraùvawe i narednite denovi, doznavaat novi raboti,se javuvaat novi izvori... Mu odgovoriv: "Te{ko". Zo{to, pra{a toj. Zatoa {tove}e tretiot den vo Makedonija ima nov nastan, nov slu~aj, nova afera, pa no-vinarite moraat da tr~aat po niv i da go ostavat staroto, za{to }e gi pregazivremeto.

2. Pretpostavuvam deka isto }e se slu~i i so takanare~enata ostavka naministerkata za vnatre{ni raboti. Na Makedonija ne í e dosta od Dosta. U{tepomalku na Qub~o. Zamislete kakva tragedija }e se slu~e{e ako ministerkataopstoe{e na svojata moralna odgovornost i na razbudenata sovest, pa navisti-

24 fevruari 2001

387

na si dade{e ostavka. ]e ostanea starite strukturi da ni ja raznebituvaat dr-àvata. Vaka, batali moral, batali sovest, se raboti za ne{to mnogu poserioz-no od politi~kata sudbina na Dimovska. Stanuva zbor za sudbinata na Qub~o, abogami i Arben Xaferi najavil deka }e izleze od Vladata ako ~eli~nata ses-tra se povle~e pred starite strukturi. Nikoj ne moè bez nea. Dosta vo momen-tov e najposakuvanata èna vo Makedonija.

I odi posle neka kaè nekoj deka Fr~koski ne im e sovetnik na premie-rot i na ministerkata. I toj na Branko, po atentatot vrz Gligorov, mu podneseostavka, ama Branko ne mu ja prifati. Vo slu~ajot so Dosta duri ima i napre-dok. Fr~ko, po povtorno dobienata doverba od toga{niot premier, brka{e pe-soci po skopskite garaì. Dosta nema namera da ja izneveri doverbata na Qub-~o. Taa ne brka pesok. Brka lu|e. I vo dvata slu~ai zaedni~ko e {to se digagolem prav.

Sega na ministerkata í ostanuva da gi izbrka site. Hrabro i beskompro-misno. Za{to, “pogolem moralen poteg bilo hrabroto spravuvawe so reformi-te otkolku kukavi~koto otstapuvawe od spravuvaweto so reformite”. Kolkuli rabota í se otvori po ovaa ednoglasna poddr{ka {to ja dobi od Vladata?Znaete li {to zna~i da se bori{ protiv starite strukturi. Toa zna~i da sebori{, prakti~no, protiv site, osven protiv Georgievski i Xaferi. Vklu~i-telno i protiv samata sebe. Belki ne zaboravila deka na vremeto predavalamarksizam vo gimnazija. Hrabrata sestra ‡ reformatorka.

3. Ovie Amerikancite od sî pravat pari, pa preku Internet moète dasi kupite i yvezda. Se setile astrolozite, gledaat bezbroj yvezdi na neboto,treba na site da im se dade ime i re{ile da gi prodavaat. Taka, Amerikanciteza rodendeni, za Denot na vqubenite, za godi{nini i çà drugi sve~enosti nasakanite im podaruvaat yvezdi na koi im go davaat nivnoto ime. Pla}a{ 45dolari, plus ne{to danok i opà, si go re{il problemot ‡ ne mora da se griì{{to da i kupi{ za podarok na sakanata. Si i podaril yvezda so nejzinoto ime.Plus, za tie pari dobiva{ i uverenie so koordinatite kade se nao|a yvezdata,taka {to vo idnina taa yvezda ima ime i nikoj ne moè da i go zeme.

Edna prijatelska poraka do Qub~o Georgievski è Arben Xaferi. Voidnina ne mora na Dosta da í simnuvaat yvezdi od neboto za da í kaàt kolku jasakaat. Neka í kupat yvezda od amerikanskite astrolozi I neka í dadat ime ‡Dosta. Belki }e se najdat pedesetina dolari u{te neraspredeleni od Teleko-mot.

Samo da ne gi zbunime astrolozite koga yvezdata Dosta }e zamavne sometlata da gi is~isti starite strukturi. Na neboto }e se pojavi yvezden prav.

4. Bidej}i nemav mo`nost da go gledam nastapot na premierot Qub~oGeorgievski vo Sobranieto, se obiduvam vo glavata da si ja sostavam slikatana govornicata. Kako li izgledalo koga Georgievski zboruval za starite struk-

388

turi. I dali vo toj moment zad nego sedel Stojan Andov. Ili Qub~o nego goesapi za nova struktura. Ili ‡ vozobnovena.

5. Slatko se iznasmeav koga pro~itav deka novinarkata na A1 òelevizijaja rasipala akcijata na makedonskata vojska koga ja kidnapirale vo Tanu{evci.Demek, makedonskite grani~ari podgotvuvale golema vooruèna akcija za raz-bivawe na paravojskata, koga pustata @ane Lupevska, sose kamerman naplani-rano upadnala vo reonot.

Tamam si pomisliv deka novinarite pak izlegle vinovni, kako {to sesekoga{, koga, si vikam, pa prikaznava ima logika. Pa nie sme bile navistinasedma sila. Tolku silna {to spre~uva voena intervencija.

GASI SVETLO (TUKA NE[TO FALI!)

••••• Te{ko nas koga Ta~i ni se prodava za politi~ar zagriènza stabilnosta na Makedonija

1. Na 27 januari godinava, po napadot na policiskata stanica vo Tearce,na ova isto mesto, vo istava rubrika, pod istiov broj 1 go zapi{av slednoto:

"Pretsedatelot Boris Trajkovski ne gleda potreba da go svika Sovetotza bezbednost. Veli deka dràvata funkcionira normalno.

Lani ova vreme, vo Ara~inovo ni otepaa trojca policajci. Godinava, voTearce, samo eden i u{te dvajca povredeni. Ne samo {to e normalno tuku duriima i napredok.

Za napad na policiska stanica, ubistvo na policaec i za nekakvo soop-{tenie od nepoznata organizacija koja saka da ja imitira OVK ne vredi da senaru{uva spokojstvoto na pretsedatelot koj treba da patuva za Davos. Koga }ese vrati, }e mora da odi i na molitveniot pojadok vo Va{ington. Taka {toSovetot za bezbednost na Makedonija moè da po~eka dodeka ne se slu~i u{tene{to. Toga{ }e treba da rasprava Sovetot za bezbednost na ON."

Mnogu lu|e mi rekoa deka preteruvam, deka pi{uvam za inaet na vlasta,deka bez potreba digam panika. Kolku bi sakal da bea vo pravo. Me|utoa, eve,po mesec i polovina, ministerot za nadvore{ni raboti Sr|an Kerim zboruvana itna sednica za Makedonija na Sovetot za bezbednost vo Wujork.

Pretsedatelot, pak, komu sega navistina ne mu e ni do snegot vo KranMontana, ni do pojadok vo Va{ington so pretsedatelite na nekoi afrikanskidràvi, sega se àli deka ne bil informiran od razuznava~kite slu`bi {to seslu~uva vo pograni~nite sela kon Kosovo. Ako ne mu kaùvale, moèl da pra-{a dali e vistina toa {to go pi{uvaat vesnicite. Ako voop{to gi ~ital, }e

10 mart 2001

389

videl deka vo toga{nite izve{tai se spomenuvaa i Tanu{evci, i Malino, iBrest i Lojane.

Ili moèbi pretsedatelot pove}e mu veruval na Qub~o Georgievski kojvo toa vreme izjavi: "Ako ~itate {to pi{uvaat opozicionite mediumi, ~ovek}e pomisli deka vo Tanu{evci se vodi vojna." Interesno, eden mesec podocnasamiot izjavuva deka vo Tanu{evci se vodi klasi~na vojna. Mu svetnalo. Sfa-til ~ovekot.

2. Na po~etokot be{e najva`no da se napolnat glasa~kite kutii. So si-la, so crni ko{uli, so pukawe, so ubistvo vo Kondovo... Trajkovski se zanesuva-{e deka toj e klu~niot faktor {to }e gi izrazuva interesite na site gra|anina Makedonija, bez razlika na nacionalna pripadnost. I deka zatoa glasaat zanego. Za{to mnogu go sakaat. Taka mu velea Qub~o, Xaferi, Dosta i Ta~i. Vr-hovniot komandant misle{e deka samo }e gi osvojuva zelenite pazari vo vnat-re{nosta i }e se slika nasmean pred kamerite, koga ne znae{e ni samiot {tosaka da kaè. Sega, namesto tezgite, treba da go osvojuva Tanu{evci.

Arno ama, dojde vremeto za naplata. Lu|eto {to mu gi polnea so silakutiite za da stane toj pretsedatel, sega dojdoa da si go naplatat dolgot. I odnego i od Qub~o i Dosta, i od Xaferi i Ta~i.

Go gledavme cirkusot so trampata na vojnicite, skandalot Asani, nep-ristignatata po{ta od Germanija za ministerot za pravda Nasufi. Gi snimav-me pogrebite na ubienite vo Ara~inovo, Tearce, Tanu{evci i vo Ramno, utre,verojatno, i na policaecot zaginat vo Brest. Se ~udime kako moèl li~niotvoza~ na zamenik-ministerot za odbrana da puka vo soobra}aen policaec, istokako {to se ~udevme kako voza~ot na zamenik-ministerot za vnatre{ni rabotise na{ol vo Kondovo so oru`je vo baga`nikot na slu`beniot avtomobil, a lu-|e od obezbeduvaweto na {efot na dràvata na izbornata tepa~ka vo Ohrid.Stranskite diplomati uporno ni velea deka ovaa vlada e dobra zatoa {to girelaksirala me|uetni~kite odnosi, a toa {to dlaboko vlegla vo kriminal nebilo nivna rabota.

A nie se zanesuvavme deka kojznae kakva ideologija e vo igra. A toa ‡ golkriminal.

E pa sega, pra{aweto za cenata povtorno e aktuelno. Dali ve}e dovolnoplativme, ili dilot me|u Qub~o i Xaferi vredi mnogu pove}e.

3. Ova {to sega se slu~uva na granicata e najjasen znak deka i Makedon-cite i Albancite vo Makedonija se zalo`nici na kriminalci i na poddr{kata{to tie ja dobivaat od vlasta. Kriminalot ne poznava nacionalnost, ama moèda napravi me|uetni~ki sudir. A siroma{kiot Boris se fali deka nema da ot-stapi ni stapka od makedonskata teritorija. Deka tie okolu nego go pra{uva-at:"Boris, moè edna stapka?" A toj cvrsto veli: "Ne!"

I sega Menduh Ta~i ni se prodava za politi~ar zagrièn za stabilnostana Makedonija. A vlasta toa mu go kupuva. Sme{ki!

390

4. Neli Xaferi izjavi deka toa {to se slu~uva vo Tanu{evci e rabota name|ualbanski konflikt. E kako toga{ lokalniot me|ualbanski konflikt senajde vo Palatata na ON vo Wujork. Koga e tolku lesna rabotava, neka si gozeme drugar mu Ta~i i neka ne nî maltretiraat i nas i svetot so nivnite dilo-vi. Xipot pod noze, i pravo kaj gerilcite koi ne smeat da se nare~at teroristi.I toa prvi vo kolonata. Za da se ~uvstvuvaat tie zad niv bezbedno.

5. A i premierot Qub~o Georgievski bi moèl da se angaìra malkupove}e so sredba so negoviot prijatel i "kolega" Ha{im Ta~i od Kosovo i dadadat zaedni~ka izjava, kako {to gordo se slikaa po kosovskata vojna vo Vlada-ta na Makedonija.

Ili ve}e nema doverba i vo nego. Mnogu ni e konfuzen premierot. Sekojden nekoj drug mu e vinoven za situacijata {to nî snajde. Misli deka ima svet-ski zagovor protiv Makedonija. Na Qub~o sega site mu se vinovni ‡ i KFOR, iNATO, i srpskite razuznava~i, i Amerikancite , i ON, i starite strukturi, iSDSM, i Bi-Bi-Si, i lokalnite ambiciozni novinarki, i OBSE, i EU... Samotoj i negovite koalicioni kompawoni se ~isti.

Moète da zamislite kolku ni e zbunet premierot, koga prozapadniot,NATO orientiraniot i moderen politi~ar, sega bara pomo{ od Rusija i Ukra-ina i se krsti vo Srbite {to }e do{le na granicata. E rabotava e ba{ da sekrsti{.

6. Koga primivme 300 iljadi begalci od Kosovo, Si-En-En nî pretstavikako ksenofobi. Sega koga teroristi se vlezeni dlaboko vo makedonska teri-torija, Bi-Bi-Si nî napravi agresori.

Ne se vinovni ni Bi-Bi-Si, ni Si-En-En. Tie moàt, ama i ne mora da jaznaat vistinata. Ama, imame li nie nekakvo Ministerstvo za nadvore{ni ra-boti, imame li ambasadori, imame li Agencija za informirawe. Zo{to, naprimer, nikoj ne go povika ambasadorot na Velika Britanija da mu vloì os-tar protest za antimakedonskata propaganda na dràvnata televizija Bi-Bi-Si, namesto da nara~uva sme{ni poternici po dràvnite vesnici.

Koga "Vest" pi{uva{e za somnitelnite aktivnosti na pretstavnikot naEU @oze Pinto Te{eira, ne se javija da protestiraat vesnicite od Portuga-lija ili Brisel. Se javi li~no komesarot za nadvore{ni raboti Kris Paten. Abogami i na{ata vlast se pokaà. [to mol~at sega koga se valka slikata zaMakedonija vo svetot?

Patem, go videl li nekoj evropskiot pretstavnik za kogo Georgievskivele{e deka Makedonija treba da e sre}na {to go ima nego vo Skopje. Da nekaàl Te{eira ne{to poslednive denovi, koga Makedonija e osobeno nesre}-na. Slu~ajno da ne izrazil so~uvstvo za zaginatite, a nie da ne sme go ~ule.

391

MIS TANU[EVCI

••••• Za miren son ‡ sekoga{ tampon

1. Vlasta dolgo se misle{e, i na kraj se pojavi da nî ute{i. Ne griètese, ova ne e ni{to. Doprva }e bide polo{o. Ili, kako {to re~e premierot, nîo~ekuva edna situacija na klasi~en politi~ki terorizam. I site }e treba danau~ime da ìveeme so toa.

Koga pukna vo Tetovo, vidovme kolku sme sre}ni {to imame lu|e koiznaat da ja vodat dràvata. Prvo izbezumen se pojavi ministerot za odbranaQuben Paunovski i smiruva~ki nî ute{i deka sme na ~ekor do vojna. Potoapremierot Qub~o Georgievski ni raskaà deka edno brdo ili selo {to tero-ristite }e go osvojat ne e ni{to, vo odnos na neosvoivosta na Vladata. Ba{ka,imame nie mnogu brda i sela za osvojuvawe. I na kraj, pred polno}, kone~no sepojavi damata Dosta Dimovska za da ni kaè deka situacijata e sloèna, taka{to ne treba da se griìme, bidej}i samo ni gi potvrdi na{ite pretpostavki.

Taa ve~er iskreno mi nedostiga{e samo u{te ministerot za nadvore{niraboti Sr|an Kerim. So izjavite na Qub~o i Dosta ne moè{ mirno da spie{.Ba{ka i dvajcata bea nekako nesredeni vo frizurite i isplaknati vo o~ite, pakoga taka }e ti se pojavat pred polno}, moè da ima{ no}ni ko{mari. Ama, akoni se pojave{e sredeniot Kerim, pa u{te ako ni ja raskaè{e prikaznata za"toj pusti tampon" {to ne bil tampon, i za site {to nî sakaat rasprsnati nizsvetot, moèvme mirno da otspieme pred utre{nata ofanziva.

Zatoa, vo no}nite ~asovi, neka ne ni se pojavuvaat pred o~i Qub~o i Dos-ta. Za miren son ‡ sekoga{ tampon.

2. Istata ve~er dodeka dràvniot vrv so vxa{en pogled gleda{e vo idni-nata i vo TV kamerite, po kojznae koj pat, duri i strancite ni rekoa deka trebane{to da se prezeme, deka se raboti za borba protiv teroristi, deka site poli-ti~ki partii vo Makedonija treba da se ogradat od niv i deka samo do Makedo-nija e odlukata kako }e se spravi so niv.

Drugiot den, duri i Menduh Ta~i pobara da se udri na razbienata banda.Ama, koj da udri? Reketarite i vratarite od prigradskite kafeani {to gospo-|ata Dimovska gi promovira{e za bezbednosni eksperti, za da se spasi od sta-rite strukturi vo MVR?

I dodeka gi sledime preporakite na premierot i se priviknuvame da ì-veeme vo uslovi na politi~ki terorizam, vlasta se misli dali da ni vovedevoena ili vonredna sostojba. Zo{to? Samo za eden miting i 200 teroristi, kol-ku {to ni kaùvaat!?

Pa ajde da go vidime i toa ~udo, malku Qub~o da se pro{eta vo general-ska uniforma, a Dosta vo kostim~e so{ieno od {atorsko platno. Ne znam samo

17 mart 2001

392

kakva uniforma }e mu dadat na Xaferi. Na Ta~i ne mu treba. Toj e civil ‡mirotvorec.

Ako, sepak, ne sakaat da preteruvaat, moème da zavr{ime samo so von-redna sostojba. Vonredna sostojba se proglasuva koga vo dràvata ima prirod-na nepogoda ili epidemija. Taka {to sega ima dve pri~ini za nejzino voveduva-we. Prvata e ako teroristite koi od Tanu{evci se preselija na [ara gi smeta-me za epidemija. A vtorata e ako Qub~o i Dosta ni doa|aat kako prirodna ne-pogoda.

3. Premierot samo bara ne{to. Dosega bara{e neprijateli. Od zav~erabara sojuznici. ['o da e!

Bugarite ve}e se ponudija. Puknaa da nî oslobodat. Ene gi sega teroris-tite od [ara u~at plivawe vo bazenot vo "Slavija" na Popova [apka. Za sekojslu~aj. Da ne treba da plivaat preku Jadran.

A tie {to zapnale tolku za golema Albanija. I ovaa malava {to ja ima-at, gledame, dobro ja imaat sredeno.

4. Va`no vo Tanu{evci se vee makedonsko zname. Samo ne razbravme sokakov stap i koj go nadenal na kotata, da moè Vojo Stojanovski nova pesna za"Goce fest" da otpee.

Pusto Tanu{evci, toa ti bilo kako Berlin vo 1945 godina. Tamu Rusitepobrzaa pred Amerikancite da go stavat znameto na Rajhstagot, pa duri poslese sretnaa. E, sega ne znaeme dali vo Tanu{evci prvo se sretnale sojuznicite,ili Amerikancite im dozvolile na na{ite da go zaka~at znameto. Da se pora-duvame malku.

Tanu{evci stana slavno. Ako prodolì vaka, moèbi kako vo Bosna }epo~nat da ni doa|aat svetski yvezdi i da odrùvaat koncerti, dodeka okolu sepuka. Se se}avate na Bono i Mis na Saraevo. Sega moè da imame Mis na Tanu-{evci.

5. Pavle Trajanov i Boris Stojmenov zav~era se pojavija so sovremenaverzija na Kru{evskiot manifest vo koj gi povikaa "site Makedonci, Alban-ci, Turci, Vlasi, Srbi i Romi da zastanat vo odbrana na suverenitetot i teri-torijalniot integritet na Republika Makedonija". Zmejkovski }e puka od cre-{ovoto top~e.

393

OPASNA MOBILKA

••••• Dobro utro, vojvodi! Ve pozdravi drugar vi Ha{im Ta~i

1. Alo! Ima li nekoj doma?Pretsedatelot Trajkovski gi iskara tie {to glasale za nego deka ako im

dadel oru`je da se borat, tie vedna{ }e izbegale. Sre}a {to u{te malku nezamavna so prstot, }e udre{e nekogo po glava, pa moè{e nekoj i da se povredi.]e be{e toa prva kolateralna {teta od tetovskata vojna.

Premierot Georgievski gi iskara Amerikancite i Germancite i í seispoveda na cela Makedonija za site negovi predavstva. Sre}a {to toga{ u{tegi nema{e ukrainskite helikopteri, da im gi pu{ti vo Va{ington i vo Ber-lin.

Ministerot za odbrana Quben Paunovski, kako likoven kriti~ar mu ud-ri kritika na cel svet i so pla~ewe ni soop{ti deka vojnata samo {to ne za-po~nala.

Ministerkata za vnatre{ni raboti Dosta Dimovska pi{uva ultimatu-mi, a posle se ~udi {to da pravi, koga }e im iste~e rokot. Moè oti{la dapravi "ladna frizura". Ama, nekako ja nema da se pojavi, da ja vidime kakoizgleda nafr~kana.

Generalot na policijata Aleksandar Don~ev e na boleduvawe.Dràvniot sekretar na MVR Qube Bo{koski snima akcioni drami po

tetovskite ulici.Sovetnikot za nacionalna bezbednost na Vrhovniot komandant Nikola

Dimitrov u~i da polaga matura.Samo portparolite \or|i Trendafilov i Stevo Pendarovski se dràt

na pozicija. Da ne se tie, }e mislevme site se prijavile za begalci.2. Koga ~ovek malku }e porazmisli - i ova e golem uspeh. Prvata, Kru-

{evskata Republika ni trae{e samo deset dena. Eheej, sega imame deset godi-ni. Se poraduvavme malku i ‡ dosta ni e.

Te{ko bilo da se pravi dràva. Da bilo lesno, }e ja napravele i porano.Tolku od nas. Sega malku }e odmorame. Pa slednata dràva }e ni trae sto godi-ni. Moè }e bide pomala, ama zatoa }e bideme pozbieni, pocvrsti...

3. Pretsedatelot Trajkovski sekoja no} gi sobira liderite na partiiteda re{at ne{to zna~ajno. Ne sakam ni da mislam kolku sme vo o~aj koga ba{ odnego ~ekame ne{to pametno da napravi.

I, kako vo narodnata, sî {to umovite nave~er }e izgradat, budalite na-utro }e urnat. Po sekoja dobra Borisova no}, doa|a lo{o tetovsko utro.

Dobro utro, vojvodi! Ve pozdravi drugar vi Ha{im Ta~i.

24 mart 2001

394

4. Posledniot samit kaj pretsedatelot bil svikan za{to Albancite voTetovo {to baraat ~ovekovi prava nosat mobilni telefoni. Taka re~e pot-pretsedatelot na DPA Menduh Ta~i. ôvek ne moè ni "aqo!" da re~e, a da nego izre{eta svirepata makedonska policija.

Sre}a {to onoj {to ga|a{e so mobilkata ne go pogodi mitraleskoto gnez-do na policijata. Edno~udo zborovi }e se isturea. A zborot, neli, najmnoguboli. Presilniot zbor ubiva.

Ubavo vlasta si ja ima{e povle~eno policijata i od Tanu{evci i od [a-ra i nasekade kade {to borcite za ~ovekovi prava se voznemiruvale od unifor-miranite lica na Republika Makedonija. Odnosite si bea relaksirani. Da nebe{e taka, zamislete kolku mobilki }e otidea badijala. I od kade }e prislu-{uva{e toga{ Dosta. A, vaka, si odi telefonist po selskoto xade, go zapirapolicija i toj, voznemiren, buri~ka po xebovite. Vadi mobilka i taa eksplodi-ra.

I ovoj tetovskiot telefonist ima{e opasna mobilka. Kakov dizajn! Bomba!Za ovie prostori prepora~livo e vo edniot xeb da se nosi mobilka, a vo

drugiot bomba. Za{to, biznisot mora da vrvi. So mobilka se dogovara zdelka.A so bombata se odgovara ako ne ti uspee zdelkata.

5. Za razlika od Ta~i, koj se razbira vo tehnika, Arben Xaferi e popolitikata. Ima nepromenlivi stavovi. "Meni noga, meni zbor". ]e dade izja-va, pa }e se popi{mani.

Ama, sepak, ne smee nikako da se dozvoli DPA da ja napu{ti Vladata.Gledate {to im pora~a Antonio Milo{oski na teroristite koi se makedonskigra|ani. Da se predadat, za da bidat krivi~no goneti.

Zamislete DPA da ja nema vo Vladata. Ako gi nema niv, }e go nema niministerot za pravda Nasufi. Ako go nema nego, koj }e gi osloboduva teroris-tite?

6. Poradi za~estenite poseti na stranskite delegacii vo Skopje, Vlada-ta mu dostavila na JP "Komunalna higiena" programa za sproveduvawe ~iste-we na centralnoto gradsko podra~je.

Skopjani, inaku, ne zasluìle ~ist grad. Toa go zasluìle strancite {todoa|aat kaj niv.

Pokraj sî, Vladata ima vreme i kapacitet da se zanimava i so higienatavo glavniot grad na dràvata. Nema programa kako da ja is~isti dràvata odteroristite, ama ima programa za ~istewe na ulicite.

Koj za {to go biduva.7. E pa, dragi moi, dojde vreme da se plati smetkata. Kolku ~ine{e "Hard

rok", koj go pu{ti Ace Ciganot po prvoto gangstersko ubistvo vo strogiotcentar na Skopje, koj go pravda{e trampaweto na ~etvoricata vojnici na ARMkidnapirani kaj Tanu{evci so Xavid Asan, kako Nasufi gi izgubi dokumenti-te za ekstradicija na Fazli Veliu...

395

Koga kriminalot se prodava za ~ovekovi prava, toga{ doa|a vakva smet-ka. Dali }e bideme Bosna, Kosovo, Liban, Taliban ili Izrael, ve}e e seedno.Site sme zalo`nici na kriminalci. Samo {to nie }e ja pla}ame smetkata, atie, verojatno, }e izbegaat. Samo, kakva sre}a sme, }e ni gi vratat nazad.

LEB I TUQUMBI

••••• Ne go menuvame Ustavot. ]e ja smenime dràvata

1. So netrpenie go ~ekam denot koga }e po~nat pregovorite me|u Make-doncite i Albancite. Aj {to ne uspeaja da ja sredat dràvata vo Vladata i voSobranieto, belki }e ja dovr{at rabotata nekade vo Evropa.

Zamislete si, Dosta Dimovska i Bedredin Ibraimi sedat eden do drug voVladata. I od sednica na Vlada, zaminuvaat na pregovori. ]e patuvaat za Bel-gija. Damata fa}a eden avion, gospodinot drug. I se sre}avaat so posrednik voBrisel. Vo Skopje zaedno vladeat, a vo Brisel pregovaraat. Od taa sredba mo-èbi }e izleze dogovor za promena na Krivi~niot zakon. Na primer koga poli-cijata }e fati golorak Albanec od Makedonija so tri bombi, dveste kur{umi idva mitraleza vo negovata kola, treba vedna{ da go oslobodi, za{to nema do-volno dokazi za krivi~no delo.

Istiot den, Nikola Gruevski trgnuva na pat na pregovori so Xevdet Na-sufi. Gruevski vo eden avion, Nasufi vo drug avion. Se sre}avaat vo Strazbur.I tamu ministrite vodat te{ki pregovori, kako Albancite da po~nat da pla-}aat danoci i edna{ ve}e da bidat ramnopravni so Makedoncite. Dosta beadiskriminirani.

Otkako ministrite }e pregovaraat me|u sebe, za sî {to }e ostane nedo-govoreno, }e se pogriàt Qub~o Georgievski i Arben Xaferi. Kade }e odattie? Mislite deka rabotava }e zavr{i vo Evropa? Ne! Tie }e patuvaat za Ame-rika. ]e se sretnat vo Kemp Dejvid.

2. Ako Vladata se soglasi na pregovori po evropskite centri, zna~i priz-nava deka vo Makedonija nema institucii. Ako nema institucii ‡ nema ni dr-àva.

Zo{to se digna tolku vreva deka }e se menuval Ustavot. Ne go menuvameUstavot. ]e ja smenime dràvata.

3. Dodeka relevantnite politi~ki strukturi razvivaat evropski turi-zam, vo Makedonija Qube Bo{koski }e go razviva selskiot turizam. Ene gokako ve`ba za turisti~ki vodi~.

Zar pustiot dràven sekretar misli deka e heroj koga se slika za MTV ini pokaùva {to se ispofatila makedonskata policija po {arskite sela. [to

31 mart 2001

396

se fali? Saka da ni pokaè deka MVR ni{to ne rabotelo? Deka dodeka bratQube komanduva{e so edinicata na Lefterov za osvojuvawe na uspe{nite fir-mi, teroristite ja kopale cela [ar Planina i pravele mitraleski gnezda?

Makedonskiot Rambo ni otkri deka vo mitraleskite gnezda imalo tazeleb. Ni re~e deka toa e dokaz deka teroristite imale logisti~ka poddr{ka odfurnite od okolnite sela. Furnaxijata vo rov, furnaxikata pe~e leb.

Se gleda deka Qube e iskusen ugostitel. Pokraj taze leb, moè na padi-nite na [ara da raspali i skara. A za luk~e i kromit~e nemajte gajle. Me{ta-nite se mnogu vredni. Sekoe utro kopaat. Nekoj den se mnogu raspoloèni zarabota, pa im se pogoduva kopaweto. ]e po~nat da kopaat lea, a toa stanalo rov.

4. Kako Dosta ja povlekla policijata od severnata granica zatoa {to nesakale da bidat voznemiruvani od policajci. Gospo|o ministerke. Te molampovle~i go soobra}aecot {to postojano me kaznuva za pogre{no parkirawe.[tom go vidam, me voznemiruva. Mi doa|a nekoj den i mobilkata da mu ja fr-lam. Odvaj se vozdrùvam.

Ako pod itno ne po~neme pregovori za podobruvawe na moeto ~ovekovopravo da si parkiram kaj {to sakam, }e pobaram pomo{ od me|unarodnata zaed-nica. Ako moè vie da pregovarate vo stranstvo so doma{ni Albanci, zo{tojas da ja trpam torturata od mojot soobra}aec bez za{tita? ]e ja dadam Dostana Ha{kiot sud.

5. Ne se site frleni na pregovori vo stranstvo. Biznisot mora da vrvi idoma. Mora da se misli na sebe, na familijata...

Ete, dodeka drugi se zanimavaat so teroristi, preambuli, pregovori, non-pejperi, ministerot za ekonomija Besnik Fetai si uvezuva {e}er bez carina idrugi dava~ki. Misli ~ovekot na nas. Pokraj furnite na [ara, mora da rabo-tat i slatkarnicite pod [ara. Leb i tuqumbi. I po nekoja bombica.

Dol~e vita.6. Koga voenata policija odela po ku}i da gi povikuva rezervistite, od

zad vrata im bilo odgovarano: "Nemam kni{ka!".Ovie im odgovarale: "Za vojna ne treba kni{ka!" A rezervistite se ~u-

dat: "Pa neli sekade barate kni{ki? Koga baravme rabota nî pra{uvaa: Imateli kni{ka na VMRO-DPMNE. Sega zo{to ne ni barate?"

7. Na ARM í treba{e vreme za da trgne vo napad. Ama sega koga trgna, nemoè da se sopre. Koga NATO ne vodi smetka od taa strana na granicata.

Ama, pak go zgre{i patot. Namesto na Solun, pak fati pravec nakaj Srem.8. Koga }e sopre vojnava? Koga }e kaè Evropa.A koga }e kaè Evropa? Koga }e snema cigari na Kosovo.

397

ZABULENA PREAMBULA

••••• Imate pravo na izbor ‡ Ali Ahmeti, ili Ace Ciganot

1. Qub~o i Branko pravat nova vlada. Aj i toa ~udo da go vidime. Belki}e ostaneme ìvi, pa }e raskaùvame.

Sega site, so meseci }e se zanimavame so novata vlada. Osven ako britan-skiot ambasador Dikinson ne ni ja napravi vladata porano, pa ako treba i soKastriot Haxirexa.

Tri godini Qub~o si igra so Branko kako {to saka. Sega }e se pazarat,pa }e raspravaat za resori, pa za datumi za izbori... Miì Asan da ti baam.

[to e rabotava? Ili Qub~o e mnogu pameten, ili Branko e sosema izgu-ben od pustata èlba pak da stane nekoja vlast vo dràvata.

Ako e Qub~o tolkav mangup, {to si igra so Branko?[to ne si igra soXaferi? Tuku, o~igledno, Xaferi si igra so dvajcata. Zatoa {to se isti. Xa-feri ne gi igra vo ista liga.

2. Liderot na DPA si igra so site nas. Edna izjava nautro, druga poplad-ne. Edna izjava vo Skopje, druga vo Tetovo. Edna izjava doma, druga vo stran-stvo. I site mu se sveduvaat na isto: "Ako ne e po moe, Albancite }e pukaat!"

Jasno li mu e na Xaferi deka isto kako {to ima goloraki Albanci so oru`-je vo raka, ima i goloraki Makedonci. I deka 12 dena banditite od ridovite, voime na ~ovekovi prava za Albancite, go drèa Tetovo pod opsada. I deka tie deno-vi ni eden golorak Albanec tetovec, ne nastrada od sosedot, golorak Makedonec.Koj u{te treba da dokaùva deka e za soìvot i za po~ituvawe na pravata?

]e dojdeme do derexe bandi da ni delat pravda. Pa }e izbirame, dali danî {titi Ali Ahmeti, ili Ace Ciganot. Vidovme kako {titat i dvajcata.

3. V~era be{e mnogu zdodeven den. Petok. Nikoj ne ni dojde na gosti.Ovie od Evropskata unija i NATO izgleda si dale prodolèn vikend.

Gostite velat deka nema da ni go smenat imeto. Samite }e si go smenime.Tie ja poddrùvaat i unitarnosta na Makedonija i se protiv federalizacijana zemjata. Iako dràvata ve}e funkcionira so dva glavni grada. Qub~o i Bo-ris gi primaat Solana i Robin Kuk vo Skopje, a Xaferi i Imeri vo Tetovo.

Dobro e {to i dvata grada se blisku i mnogu sli~ni. I Skopje i Tetovoimaat kale. Barem za Kaleto da ne se tepame.

4. [to se odnesuva do promenata na Ustavot, predlagam edno prakti~nore{enie {to }e se vklopi vo atmosferata na relaksirani odnosi i vo prodol-ùvawe na reformite na planot na me|uetni~kata sorabotka.

Ne mora da ja bri{eme Preambulata. Taa moè da ostane, za }ef na Ma-kedoncite. A za }ef na Albancite, samo }e ja pokrieme. Da ne ja gleda sekoj. ]eimame zabulena preambula.

7 april 2001

398

5. Pretsedatelot Boris Trajkovski re~e deka koga po~nale sudirite soalbanskite teroristi, doìveal intelektualen {ok.

Mu veruvame. Izgleda u{te mu trae. Nikoj ìv ne mu gi razbira plat-formite {to im gi kaùva{e na liderite na partiite. Ama, mi se ~ini deka isamiot ne go razbira toa {to mu go imaa napi{ano, a toj boèm spontano si gokaùva{e.

Mnogu e pod {ok.6. Sre}na Nova 1949! VMRO se mobilizira protiv vnatre{niot neprija-

tel. SDSM demne od site strani. Sekretarot na partijata Vojo Mihajlovskipi{uva naredbi za budnost. Sekoj den op{tinskite komiteti i podra~nite }e-lii moraat da mu javuvaat {to pravele kletite vnatre{ni neprijateli odSDSM. Na koja javka se oglasuva Vojo. Mladite SKOJ-evki od VMRO-DPMNEpo celi no}i deùraat da ne im vleze nekoj nadvore{en element vmetnat odBranko, pa da se zezne celata spogodba so EU. Aktivni se i AF@ i SKOJ iselskite rabotni zadrugi.

Ne daj boè da ja tro{at energijata na nekakvi teroristi {to pukaat.Ne ~ini Vojo da bide tolku buden za aktivnostite na SDSM. ]e zaspie tokmukoga koalicionite partneri }e mu se odmetnat vo {uma. Kako, na primer, onojHisni [a}iri.

Sekretarot im nareduva na VMRO-vcite i da ne se karaat me|u sebe. Kojpomalku misli, pomalku se kara. Partijata mora da e monolitna. Nema da sekara{, ako i~ ne misli{.

7. Avionite na MAT se prizemjeni. Zav~era letna samo avionot za Rimda go donese ministerot za nadvore{ni raboti Sr|an Kerim.

Interesno kako istorijata se povtoruva. Vo 1996 godina, dva dena po pri-zemjuvaweto na "Paler", mu be{e dozvoleno da letne samo za Rim, i toa za da gozeme toga{niot minister za nadvore{ni raboti Qubomir Fr~koski.

Ili Rim im e baksuzna destinacija na makedonskite kompanii, kako pos-leden let, ili ministrite za nadvore{ni raboti im se baksuz kako poslednipatnici. Pu, pu, pu...

Izgleda }e be{e najarno da gi ostavea tamu.

399

PLEMENSKA ZAEDNICA

••••• Ako nema hartija ‡ ima voda

1. Tu, majkata... Kako ne znaev deka bilo tolku lesno da se odi vo Evropa.Sednuva{, pi{uva{ molba bez taksena marka, i ja ispra}a{ do ministerot zanadvore{ni raboti Sr|an Kerim. Potoa toj ja prepra}a do premierot Georgi-evski. Premierot ve}e ima gotovi formulari za Evropa i vedna{ ti ispra}apokana i avionski bilet. Ednostavno. Ne e ova svadba na sinot na ministerot,pa Kerim da se griì koj na koja masa i so kogo }e sedi. Qub~o gi kani voEvropa tie {to }e posakaat. Tamu ima mesto za site.

Koj mu e vinoven na Cile {to ne mu pi{al pismo na Kerim. Ovoj sigurno}e mu dade{e dobra preporaka. Ili, Imer Imeri, koj verojatno sakal na Ke-rim da mu pi{uva molba za pat na albanski jazik. A Kastriot Haxirexa ne seni potrudil ni{to da napi{e. êkal molbata da mu ja sostavi britanskiotambasador Dikinson. Kako li samo Xaferi go naterale da mu pi{e na Kerim?

Gledate kolku bile pismeni Amdi Bajram i Alija [aki}. Molbata ved-na{ im be{e prepratena do Georgievski i tie si obezbedija pat za Evropa.Bajram ima{e zada~a da ja zabavuva veselata druìna. A [aki}, kako direktorna Skopskiot saem, tamu be{e da sobira iskustva. Kako zna~aen del od pana|u-rot.

Vo Evropa }e vlezeme kako zdruèni plemiwa na Makedonija. Vo Gole-moto Vojvodstvo Luksemburg gi vode{e vojvodata Qub~o. Poglavarot Borisostana doma. So vra~evite se konsultira{e da napravi sekretarijat. ]e mupravat magii za relaksirani me|uplemenski odnosi.

2. [to moda }e be{e ova, }e nau~at nekoj zbor i celo vreme }e go povtoru-vaat. Nonpejper, pa nonpejper.

Celo vreme se ~udam {to e toa ‡ nonpejper. Ako go prevede{ na makedon-ski toa zna~i ‡ nema hartija. Sre}a {to ima voda. Vodata mie sî i se{to. A ipohigienski e.

3. Sega Menduh Ta~i nau~il da izgovara "reciklirawe". Ni se zakanuvadeka "krizata }e se reciklirala". Prvo se ~ude{e koi se tie lu|e koi pukaa odplaninite, a sega veli deka ako ne se zadovolele nivnite barawa, tie pak }e sevratele. Reciklirani.

Znae li Ta~i deka moè da se reciklira samo otpad.4. V~era vo Makedonija ni dojde Ramu{ Haradinaj, za kogo razuznava~ki-

te slu`bi tvrdat deka e komandant na ONA. ôvekot se sretna so Kolin Paueli zaedno pieja kafe vo "Aleksandar palas".

Ne e za ~udewe. ONA vo edno od svoite "komunikate" ni pora~a da ne gibarame po planinite, za{to }e dojdat vo gradovite. Se znae deka Albancite

14 april 2001

400

{tom }e dadat zbor ‡ go odrùvaat. I fakt e ‡ go odràa. Komandantot naONA, navistina dojde vo Skopje.

5. Za razlika od Albancite, Makedoncite koga }e dadat zbor, zaboravaat{to vetile. Ja gledate razlikata me|u Xaferi i Georgievski. Sî {to si kaàXaferi, toa i si go ostvaruva. A se se}avate {to zboruva{e Qub~o, a {topravi sega?

Xaferi, vo me|uvreme, sfati deka moè da nî pla{i i so pukawe od pla-ninite. Sega, koga Qub~o go gubi partnerot {to go odrùva na vlast, se vra}aBranko so istiot partner. [to e toa {to Qub~o moè da mu go dade na Xafe-ri, a {to ne moè Branko. Mislite deka Ta~i i Buzlevski nema da najdat zaed-ni~ki jazik. Ta~i }e pi{uva nonpejperi, a Buzle }e ~ita.

Sî se menuva, samo Xaferi ostanuva.6. Momentalno, najsre}en ~ovek vo Makedonija e pretsedatelot Boris

Trajkovski. "Odlepi" po Kolin Pauel. Gu{nal go Pavleta, ne go pu{ta. A pret-sedatelot ima golema raka i {iroka du{a, ne samo Kolin tuku i cela Amerikada gi pribere. SAD vo pregratkite na Makedonija.

7. Vladata í go podari stru{kiot hotel "Biser" na Makedonskata pra-voslavna crkva. Od hotelot }e se pravi bogoslovsko u~ili{te. Arno ama, hote-lot e oskvernaveno mesto. ]e treba cela ~eta popovi, prvo da go osvetat Ezero-to, a potoa so svetenata voda da se isprska hotelot od ~atijata do temelite.Popovite }e trgnat od plaàta, }e gi pominat sobite, i }e zavr{at vo disko.

So davaweto na eden od najelitnite hoteli na ohridskoto krajbre`je vosopstvenost na Crkvata, idejata za Makedonija kako atraktivna turisti~kadestinacija, i definitivno, preminuva vo nadle`nost na Gospod.

BOM I BUM

••••• Branko ~eka red da kupi bilet za "Titanik"

1. Pa dobro, }e ja bide li edna{ taa golema koalicija? Daj da go vidime itoa ~udo, pa da si se vratime na starite aferi. Dodeka Branko i Qub~o sekaraat za ministerski mesta, }e zaboravime {to sî vidovme za vreme na nivno-to vladeewe, pa na kraj pak }e ni se vidat dobri.

Ba{ bi sakal da gi vidam zapalenite socijaldemokrati, od edna strana, irevolucionernite VMRO-vci, od druga strana, kako zaedno se soglasuvaat oko-lu idnite potezi na golemata koalicija. Da se setat samo kako im bea zacrve-neti licata od vozbuda koga se karaa ednite za Qub~o, a drugite za Branko. Atie ti imale ist gazda.

21 april 2001

401

I odi posle ‡ glasaj.2. Tuku, ovie od SDSM velat deka Georgievski ne bil seriozen vo prego-

vorite za golema koalicija i samo kupuval vreme. Dobro utro, Branko! EmVMRO-v~iwa em mangup~iwa.

Branko li~i na o~aen patnik koj zastanal na {alter da si kupi bilet zabrod. Biletite se prodadeni odamna, a toj zapnal da se ka~i. Brodot se vika"Titanik". Kapetan Qub~o na patnikot mu veli "Nema mesto", a Branko upor-no se turka na {alterot i ne mu dozvoluva na Qub~o sam da potone.

Vo makedonskata verzija na "Titanik", Branko ja ima ulogata na Leonar-do di Kaprio. Me|u privilegiranite patnici, koi platile polna cena da sevozat vo luksuz, e Dosta Dimovska. Taa e makedonskata Kejt Vinslet. Bez neanema film. Isto kako {to bez Dosta, ni Qub~o }e be{e kapetan, a bogami ni"Titanik" }e potone{e.

Toa go priznavaat duri i vo SDSM. Bu~kovski re~e deka Dosta moè daostane i vo novata vlada, samo da ne bide ministerka za vnatre{ni raboti. Etekolku teì Dosta vo golemata koalicija. I vo novata vlada, taa }e go nosinajgolemiot tovar.

I posle }e se ~udime zo{to tone "Titanik ". Leo di Kaprio go snemuva,Kejt Vinslet ostanuva na povr{ina.

3. Sî u{te ne mi e jasno kako }e ja napravat taa golema koalicija. Golemakoalicija se pravi so golemi lu|e. Plus, golema koalicija podrazbira i gole-mi celi.

Ovie na{ive ne se ni golemi lu|e, a nemaat ni golemi celi. Tie se skrom-ni. Sakaat samo da ostanat na vlast, i ni{to pove}e. Drugoto samo }e si dojde.Preku Makedonska banka na smetka na firmata na rodninata.

4. Za da si gi ostvarat nivnite skromni barawa, tie povtorno sakaat danî pla{at. Napravija cela histerija za Veligden. Crkvite gi obikolija so po-liciski kombiwa. Duri i poglavarot Stefan, na najgolemata sve~enost zboru-va{e za izvesna voznemirenost. Da se pla{i{ i vo crkva da pojde{. Nemoj slu-~ajno nekoj da zaboravi deka Xaferi koga saka, po potreba, aktivira mobilki,a Qub~o i Dosta nî spasuvaat.

Sledniot pat neka ne se obiduvaat da ne pla{at. Im veruvame. Vidovmedeka za da ostanat na vlast se podgotveni duri i vojna da napravat. Samo, nekane si igraat ve}e. Nekoj moè i seriozno da gi sfati. Ima lu|e {to odvaj~ekaat da dobijat vtora {ansa. Ako im ja dadat, ne veruvam deka Qub~o iXaferi }e imaat vrz kogo da praktikuvaat vlast i kogo da pla{at. Vo spo-redba so ona {to moè da ni se slu~i, toga{ ova {to do neodamna ni se slu~u-va{e vo Tetovsko i okolu Tanu{evci, navistina }e li~i na bezopasna vojnaso mobilki.

5. Andov ne saka{e da gi slu{a pratenicite. Si imal toj druga rabota.Izleze da si ja svr{i. Moè si imal ~ovekot maka.

402

Fino ~ovekot ne si zakaùva{e sednici. Ostavete go da si go isteramandatot dokraj. Da si ja zavr{i rabotata.

6. Sega se moderni memoarite na Kiro Gligorov. Da se setime koga Make-donija ja vika{e oaza na mirot, a nie si igravme majtap.

Toj zbor ‡ oaza zvu~e{e kako od bajkite. Sega Makedonija stana realnazemja. Del od vistinskiot svet. Kako Izrael i Palestina, na primer. Ili Se-verna Irska, [panija i Baskija, Avganistan, Taliban...

Vo vremeto na Kiro, ni go dadoa imeto BJRM. Sega koga i Kiro ni ebiv{, moè da ni stavat drugo ime. Na primer, "Biv{a oaza na mirot". Ili,skrateno ‡ BOM.

So novoto ime problem moè da ima samo noviot pretsedatel. Boris Traj-kovski u{te ima problemi so strumi~kiot izgovor. Pa koga }e go izgovaranovoto ime, }e zvu~i "Biv{a uaza na mirot". I namesto BOM, dràvata }e nistane BUM.

7. I jas se vklu~uvam vo javnata rasprava i kaùvam pametni raboti zo{-to e dobro da se smeni Ustavot. Zatoa {to, }e dobieme u{te eden nerabotenden. Site }e go slavime i Bajram.

Ama zo{to da zapreme tuka, koga Ustavot moè da bide u{te pogra|an-ski. Eve, da gi stavime vo Ustavot i Evreite i Kinezite. Za da gi slavime inivnite praznici. A vo znak na blagodarnost za poddr{kata }e gi stavime iAmerikancite, kako po~esni gra|ani. I tie se multikulturni kako nas. Plusimaat mnogu praznici {to nie gi nemame.

UJDISANA BANDA

••••• Od {to bolest, od toa lek

1. Spored Ustavot, vonredna sostojba moè da se proglasi i vo slu~aj naelementarna katastrofa. Boris vo Amerika, Andov ‡ Vrhoven komandant. Qub-~o i premier ‡ i minister za odbrana. Dosta ‡ minister za vnatre{ni raboti.Vistinska trojka za vonredna sostojba. Pogolema katastrofa }e bide u{te akoXaferi stane na~alnik na General{tabot.

Sega Qub~o gi obelodenuva site raboti {to gi znael za terorizmot. U{-te od vremeto koga be{e opozicija i koga ne im veruva{e na prikaznite so koipotoa i nas nî laè{e za relaksiranite me|uetni~ki odnosi. Ba{ mi e gajle{to mislel Qub~o koga bil mlad i zelen, koga vidovme {to napravi so Xafe-ri otkako porasna. Pa sega u{te }e ni ja organizira i odbranata. Prv Qub~ojava vo kolonata... Hrabriot vojvoda {to nikade ne se pojavuva bez najmalkudeset telohraniteli okolu nego.

5 maj 2001

403

Toa narodski se veli: Od {to bolest, od toa lek. Prvo ni gi donese tero-ristite, a sega }e nî brani od niv.

2. Pretsedatelot Trajkovski mu nosel fotoalbumi na Xorx Bu{, za damu gi dokumentira zlostorstvata i yverstvata na teroristite. Samo, kako gizaboravi fotoalbumite od izborite na koi so sila go napravija pretsedatel.Moèbi nekoe lice od toa vreme }e se prepoznae so nekoj sega{en terorist odplaninite.

Uàsnoto ubistvo na osumtemina vojnici i policajci na [ara, Trajkov-ski go pripi{a na demonski sili. Ubijcite se |avoli. Dodeka crnoko{ula{i-te vo zapadna Makedonija gi kr{ea glasa~kite kutii i gi polnea so liv~iwa za"pretsedatelot na site gra|ani", tie bea angeli. Sega, koga mu gi ubivaat voj-nicite na Vrhovniot komandant, angelite stanaa demoni.

3. Pomina eden mesec od minatata ofanziva na tetovskoto Kale i gole-mata pobeda {to ja proglasi premierot, skrien na bezbedno, zad hangarite votetovskata kasarna. Qube Bo{koski {eta{e so stap, love{e bajat leb i sani-tetski zavoi po selata. Toa be{e dokaz deka dràvata ja drì teritorijata podkontrola.

I {to napravija? Zaginaa u{te deset mladi mom~iwa. Ne daj boè, dode-ka da izleze i ova od pe~at, moè da bidat i pove}e. Skraja da e.

Samo dva dena pred ubistvoto na dvajcata vojnici kaj Vaksince, minis-terkata za vnatre{ni raboti izjavuva{e deka MVR ima indicii deka se o~eku-va teroristi~ki napad i vo lipkovskiot kraj nad Kumanovo. Nî smiri so izja-vata deka i vo idnina moè da o~ekuvame vakvi teroristi~ki napadi.

Fala {to ni kaà. Sega ni e polesno. Znaeme deka }e ginat u{te lu|e.A vie {to }e pravite? Pak }e nî laète deka imate kontrola na tere-

not!? Qube Bo{koski }e otkrie u{te nekoe }ebe?4. Srede vojna ostanavme bez minister za odbrana. Ne moè Quben kako

Qub~o. Em da vodi{ vojska em da broi{ pari. A ne se malku. Ne se dobrojuvaatlesno. Tri milioni marki.

Quben za àlewe. Ne bile 13 milioni, samo tri bile. A od kaj znae paktoj, kako {to e naiven, dali dedoto ne mu skril 10 milioni. I si ostana Qubensiroma{en.

5. Onoj Imeri bil mnogu inspirativen tip. Silinata na soop{tenijatana partijata zavisela od inspirativnosta na pi{uva~ite. Ako nekoj deneskaima inspiracija, }e otepa 8 vojnici. Ako ne mu odi ‡ dvajca. Pa posle drug }edobie inspiracija da pali du}ani. Ako ne e inspiriran, }e se svrti na kiosci.

Na{iot ìvot zavisi od nivnata inspiracija.6. Kako {to Dosta pred dva dena vele{e deka ima indicii za novi tero-

risti~ki napadi, i nie pred dve godini, koga vidovme za {to promeni sme gla-sale, imavme indicii deka vlasta }e ja rasturi dràvata.

404

Zboruvaat deka teroristite vo Kumanovsko drèle iljadnici civili ka-ko zalo`nici. A kolkumina dràt Qub~o i Xaferi? Dva miliona zalo`nicina ujdisana banda. I od "na{ite" i od "nivnite". Nikoj da ne se naluti.

Vo Makedonija gorat ikonite na soìvotot, kako {to be{e edna slat-karnica na po~etokot na [irok sokak vo Bitola, vo koja u{te kako dete gijadev najubavite ekleri, ili restoranot na bitol~anecot Aj~o koj go neguva{eona malku tradicionalno gradsko {to ostana od gradot na konzulite ili, pak,semkarnicite vo Dra~evo, kako najsilna logisti~ka poddr{ka na teroristite.Gricka{ semki i pluka{ na dràvata.

Za toa vreme Xaferi besramno raskaùva za kristalni no}i, dve nedeliotkako negoviot Ta~i se fale{e deka moè da ja reciklira krizata, i toa godokaà. Drugar mu Qub~o, pak, sega se setil deka izrasna kako golem Makedo-nec i patriot, otkako samo edna nedela pred toa razmisluva{e za amnestija nateroristite koi, demek, bile so sila mobilizirani.

Imaat li hrabrost da se pojavat pred majkite na zaginatite vojnici? Ima-at li obraz da im se izvinat na nivnite sogra|ani na koi im gorea ku}ite idu}anite. Ni ednite ni drugite ne se vinovni {to ìveat zaedno.

Mislite li deka na tie o~ajni lu|e ve}e im e gajle za manekenskite sobi-ri kaj bespomo{niot {ef na dràva, koj se zanesuva deka pravi nekakvi sami-ti i zbira soveti za bezbednost. Deka za niv ima smisla {irokata ili golemakoalicija, sedenkite na Branko i Qub~o, cirkusijadite na Stra{o ‡ MAAK ipismata na intelektualcite. Ili deka ìvotot }e im se smeni kon podobro, sotaa pusta preambula, a bez decata i imotot.

DIPLOMATSKA OFANZIVA

••••• Da ne se dobri Qub~o, Branko i Xaferi, Solana bi ostanal bez rabota

1. Vojnata ne e problem. Glavniot problem e koj kolku }e }ari od nea.Sfa}ate li deka nikoj ve}e ne zboruva za vojnata? Vi teknuva li deka polovinadràva sî u{te ni e pod opsada? Koj e povaèn: zarobeniot vojnik za koj vlastani{to ne znae ili foteljata na Stojan Andov. Vojnata i deseticite mrtvi po-licajci i vojnici bea samo predigra. Glavnata igra e golemata koalicija.

Dobri se na{ite lideri. Taka ni re~e Solana. I si zamina, u{te istatave~er, vo niedno vreme. [to podaleku od niv. Od arno da ne kurtulime. Da ne sedobri Qub~o, Branko i Xaferi, Solana }e ostane bez rabota.

Novata vlada }e ima malku vreme do izborite. ]e uspeat li spasitelitena Makedonija do 27 januari v godina, da dozemat sî {to ostanalo. Veruvamdeka }e uspeat. I ednite i drugite imaat trening. I ednite i drugite velat

12 maj 2001

405

deka Makedonija e sî {to imame. E pa, ako e Makedonija sî {to ni ostana,sigurno nema da kradat od drugo mesto.

Pa, zdravje boè, }e go preìveeme i ova ~udo od vlada. ]e dojdat belkinovi izbori. Samo, kolku sme budali, kojznae {to }e izglasame.

2. Stojan Andov e najdobar dokaz deka pogovorkata "Dodeka nekomu ne muse stemni, na drug nema da mu se razdeni" ‡ e ìva vistina. Dodeka na dràvataí se zakanuva voena sostojba, Andov stoi na barikadite na svojot kabinet. Istokako {to vo 1995 godina, pobrza dodeka Kiro Gligorov go operiraa po atenta-tot, da se vseli vo negoviot kabinet. ôvekot ima merak po kabineti.

Stariot lisec, po kojznae koj pat, nî uveri deka e iskusen politi~ar. Ivo najte{kite momenti za dràvata, toj znae da si se snajde za sebe.

3. Namesto ofanziva vo Kumanovsko, èstoka ofanziva vo centarot naSkopje. Vladata e opsednata. Site sakaat da bidat ministri.

Siroma{kiot Kerim, Andov ne mu dade da se doinhalira na Florida.Rasipuva~ na zabavi. Da prezeme{e Kerim takva diplomatska ofanziva za Ma-kedonija, kako {to prezel od Amerika za spas na ministerskoto mesto, do segane samo ~lenki na EU i NATO tuku moèbi i ~lenki na Sovetot za bezbednostna ON }e stanevme. Uporen e Kerim koga saka ne{to.

Samo Zoran Krstevski ne prezede nikakva ofanziva. Kakva mu bila sud-binata, taka e. A sudbinata, barem dosega, mu ja odreduva{e Andov. Pustiot,du{a nema{e i odvaj di{e{e koga dava{e izjavi. Komu da se prikloni ‡ naAndov, ili na Gu{terov. Za grevota. [to izbor ima.

4. Neli na Branko mu be{e mnogu bitno MVR i ucenuva{e so toa minis-terstvo, za da ja prifati golemata koalicija so Qub~o? Neli vele{e deka zatoa mesto se potrebni stru~waci? Neli ne trebalo da ima kompromitiranipartiski vojnici {to ne se zame{ani so aferata "prislu{uvawe"?

V~era brat Qube Bo{koski, koga doznal deka e vo kombinacija za minis-ter za vnatre{ni raboti, slavel so legendarniot TV novinar Bane Dimovskivo "3 F". A be Branko, barem Dosta be{e dama.

Tuku, vaka, taka, i nie prostite poleka im ja sfa}ame politikata. Spasu-vaweto na Makedonija ima cena. Brat za brat, sirewe za pari. Taka i brat Qu-be za sestra Dosta.

5. Qub~o i srpskiot premier \in|i}, zav~era kaj Fufo, na plo{tadotMakedonija ru~aa vo relaksirana atmosfera. Okolu restoranot vrie{e od po-licajci so ma{inki. Vo restoranot leèrno pieja kafe eden kup agenti. Dode-ka premierot glume{e normalna sostojba, iako dva dena pred toa bara{e daproglasi voena sostojba, skopjani od zad stakloto gi yirkaa va`nite gosti i se~udea: Vidi go ti Qub~e na{, ja naredi rabotata i so Srbite.

Tuku, {to go odnese srpskiot premier na pica? Zo{to ne im tekna na onaubavo restoran~e na Popova [apka, so tradicionalni makedonski jadewa. ]euìvaa i vo hranata i vo pogledot na oslobodenite sela na [ara.

406

Sepak, paradata niz centarot na gradot ni vlea nade`. Tolku policajci{to go ~uvaa Qub~o dodeka jade{e pica, }e bea dovolni da se oslobodi baremSlup~ane. A tolku parkirani "mercedesi" so koi dojdoa na ru~ekot, ako se pro-dadat }e bidat dovolni barem za u{te dva helikoptera. Zna~i, ne bilo dekanemame vojska i pari da se bieme so teroristite. Do PDP bilo.

A i PDP, {to se pravai tolku va`na? Misli deka samo taa ima nekakvavrska so ONA. A Xaferi kaj e? Ili moèbi Hisni [akiri re{il da smenipartija? Zo{to ne, ako mu vetile ministersko mesto.

6. Sledniot pat koga }e dojde Solana, }e go pra{ame dali kako {to barada gi amnestirame teroristite od ONA, toj }e gi amnestira negovite od ETA?

AMNESTIJA I AMNEZIJA

••••• Bor~e pu{ti letki, }e ti dadat petki

1. Sekoj terorist bi posakal da ima vakva vlast. Tie po dràvata so zo-qi, dràvata po niv so pretsedatelski propovedi. Tie so bestrzaen top, drà-vata so letki.

Pretsedatelot protiv teroristite se bori na miren na~in. Koga Vrhov-niot komandant }e izdade naredba: "Pu{ti letki!", teroristite smrznuvaat odstrav. Sre}a {to i letkite gi pu{ta razumno i proporcionalno, kako {to }emu kaàt Havier Solana i Ana Lind. Nemame mnogu hartija za tro{ewe.

Po uspe{niot desant na letkite vo Kumanovsko, pretsedatelot izlezesre}en pred javnosta deka ofanzivata uspe{no napreduva. Sega }e go pofalatna Zapad. Bor~e pu{ti letki, }e ti dadat petki.

2. Po uspe{nata akcija so letkite, sega pretsedatelot go falat deka us-peal da gi izolira teroristite. Taka {to tie si ja ostvarija celta. Tie i saka-at da bidat izolirani, ne sakaat da se me{aat.

Sega treba da se pojavi Robert Frovik i da ni objasni do koja faza smedo{le vo re{avaweto na me|uetni~kite problemi. Teroristite ne smee da sevoznemiruvaat. Slu~ajno da ne pripukaat, pa makedonskite bezbednosni sili}e mora da se branat. A nemaat otpe~ateno dovolno letki.

Vo slednata faza, }e proglasat slobodna teritorija. Pa republika. Taka{to na krajot miroqubiviot pretsedatel }e mora da isprati ekspertski timda gi iscrta granicite.

3. Zo{to li Ana Lind ni pora~uva{e deka treba da pokaème vozdrà-nost. Pa nie ve}e so decenii pokaùvame vozdrànost. Makedoncite so po ed-no dete, Albancite so sedum. Pogolemo vozdrùvawe ‡ zdravje.

19 maj 2001

407

I posle Vlado Bu~kovski se àli deka novata vlada nemala vol{ebnostap~e za re{avawe na problemot. Se znae, vol{ebnoto stap~e bilo vo panta-lonite.

4. Tuku, lesno mu e sega na Branko. Po podelbata na vlasta so Qub~o, naSDSM mu pripadna javnoto pretprijatie "Makedonski {umi". Taka {to sega}e moè da odat vo partizani. Bu~ko komandant, Ilinka mlada partizanka, aBranko politkomesar. [umkari protiv balisti.

Samo, sî mi se ~ini deka Frovik nema da im go dozvoli i toa. Toj se odne-suva kako {umar. ]e dojde i }e gi izbrka od {umata. Za{to treba da se napravikoridor. Ako treba i {palir da im napravime na teroristite. Da gi ispratimeso site po~esti. A pretsedatelot, bidej}i e najkooperativen, }e odi prv vokolonata i so bateriska lamba }e im go osvetluva patot. Misli deka taka }evleze vo svetla idnina.

5. Otkako }e se donese zakon za amnestija, }e mora da se donese i zakon zaamnezija. Ako ne zaboravime na seto ova {to sega ni go spakuvaa VMRO-DPMNEi DPA, i na sî {to porano ni pakuvaa SDSM i PDP, na slednite izbori nemada ima za kogo da glasame.

Zo{to sme takov narod? Izgleda deka za sî e kriv Vasilie Vtori. Toa eonoj vizantiski car {to naredil da se oslepat Samuilovite vojnici. Ne znamdali da se gordeeme so tradicijata ili da se àlime na genetskoto poteklo.Kako, i po tolku vekovi, ostanavme slepci?

4. Tradicijata prodolùva samo vo MVR. Go gledate brat Qube Bo{ko-ski. Ist e kako Fr~koski. I edniot i drugiot nosat vratovrski ‡ peperutki.

5. Ovaa nova vlada mi li~i kako od vremeto na SSRNM. Ima{e eden is-pit, se se}avam deka go polagav kaj Savo Klimovski, i treba{e da odgovoram napra{aweto za Edvard Kardeq i za pluralizmot na socijalisti~kite samoup-ravni interesi.

I toga{ ne mi be{e jasno kako site moàt da imaat isti interesi, alu|eto se razli~ni. Sega, pak, u{te pomalku.

Tuku, daj da razmisluvame logi~no. Interesite se isti ‡ {to pove}e dase zeme od ona {to ostana od neizoliranite teritorii.

6. Kade e Quben Paunovski? Ne mu najdoa novo mesto vo novata vlada.Velat deka mu podgotvuvaat nova funkcija. Pak }e se vratel vo novinarstvoto.]e bil urednik. Na yidniot vesnik vo Idrizovo.

408

DOBRO UTRO

••••• Frovik vrati se, }e ni treba nov koridor

1. Alo, nara~avte budewe. Xaferi ovde. Dobro utro, Makedonijo! Dostaspievte pedeset godini.

Ubavo si kaà ~ovekot pred desetina dena deka sega sme se budele odsonot nare~en multietni~ka Makedonija. Sonot bil iluzija. Ama nie ne muveruvavme. Sakavme da si pospieme u{te malku.

E pa taka si e toa. Koj rano rani, teritorija grabi. Spankovcite ostanu-vaat i bez dràva.

2. A koj gubi, ima pravo i da se luti. Zatoa nam sekoga{ ni se krividrugite. I EU, i NATO, i Frovik, i Grifits, i amerikanskata ambasada, iKFOR...

Sega kriv ni e i Xaferi. Koj pred samo nekolku meseci, za premierotQub~o Georgievski be{e mnogu ~esen i principielen. [to e fakt. Xaferinikoga{ ne izbegal od principite. Toj sekoga{ kaùva{e {to saka. I toa {togo saka, im go napi{a na teroristite. Barem taka izjavi ‡ deka ne ja prifatiltoj platformata na ONA, tuku ONA negovata. Taka {to, dodeka Qub~o i Brankose ~udat {to gi sna{lo, Xaferi odi siguren na slednite izbori. Na niv, najre-alni {ansi da pobedi ima samo U^K. Samo tie ostvarija sî {to vetija.

3. Vo me|uvreme, Branko i Qub~o si gi smenija mestata. Sega VMRO-vecot Qub~o se druì so Srbite protiv Albancite, a albanofobot i srboko-munistot Branko gi brani NATO i amerikanskiot general. [to ti bila vlas-ta. Branko ne e ni vo Vladata, a ja brani pove}e od Qub~o. Pa u{te koga gividov Vlado Bu~kovski i Ilinka Mitreva, kako po vra}aweto od Brisel sefalea za nevidenata poddr{ka {to ja dobila Makedonija, si pomisliv da ne seprepravil Kerim vo nivna obleka, za da ostane vo Vladata. Za Ilinka be{esramno da ja poddrùva Vladata na Georgievski, a sega odedna{ se presrami.Tie vo Brisel ‡ ~uda pravat.

I sega ‡ za kogo da glasame?Tuku, daj da urgirame preku CIA da ni go vrati Frovik. Neka smisli

nov plan "koridor". Za makedonskite politi~ari. Da gi pu{time bezbedno dasi zaminat.

4. Otsekoga{ za Makedoncite se zboruvalo vo deminutiv. Duri i vo voj-na koga odele na{ite, peele pesni "A bre MAKEDONÊ". Toa e zatoa {totaka odgovara na vozrasnata struktura {to ja imame vo glavata. Eve, i segakako maloletni deca im veruvame deka EU i SAD go karale Xaferi. A toj odambasadata na SAD izleze u{te posilen, otkolku koga vleze. Verojatno ja dou-soglasuval verzijata na platformata.

26 maj 2001

409

Amerikanskiot general Grifits ja snabduval prepravenata U^K vo Ko-sovski za{titen korpus so oru`je. Sega ja sovetuva ARM. Ja sovetuva{e i vovremeto na Laze Kitanovski. Amerikanec e ~ovekot. Kaj niv se znae. Dolarotgo vrti svetot, a ne pak zaspanite i maloletni Makedonci.

EU pora~uva: ONA odi si, a od druga strana, vo ku}ata na Ali Ahmeti voPrizren generalot na NATO Ajf pregovara so ~ovekot {to ja prezede odgo-vornosta za masakrot na osumtemina vojnici i policajci na [ara. Prizren evo kosovskiot sektor {to go kontroliraat Germancite. Zadninskata edinicana germanskiot kontingent vo Makedonija e vo Tetovo. Jo{ka Fi{er ja osudiONA i nie se izraduvavme. Kako deca. Za{to ne sakame da porasneme i da si jazememe vo svoi race odgovornosta za sopstveniot ìvot i za postapkite.

5. Najdobar dokaz za maloletnosta e Qube Bo{koski. Se raduva kakomalo dete na sekoj ispukan kur{um. Samiot re~e deka mnogu go oboàvale. [tetaza kostumot. Ba{ ubavo mu stoe{e onaka stokmen, srede poleto i neuglednitenovinari {to gi stavi na pu{komet od teroristite. Kako bulki kraj {inite.

Qube im pora~a na novinarite da se doliàt do nego. Bile bezbedni pok-raj ministerot. A najbezbedni se ako se {to podaleku od nego.

6. Site gledaat da si go re{at problemot. Xaferi go re{ava problemotna Albancite, me|unarodnata zaednica svojot problem na Kosovo, Srbite ‡ju`na Srbija, sega i Bugarite pobrzaa da se dogovorat so Xaferi dali }e odatsamo do Ohrid ili }e im ja dade i Struga poradi bra}ata Miladinovci. I siteimaat nekakvo re{enie za krizata. Samo Makedonija ~eka re{enie od strana.Site dobivaat. Samo Makedonija gubi.

7. Znaete li zo{to {efot na kabinetot na pretsedatelot na dràvataZoran Jolevski otpatuva za Peking. Go ispratil Boris da sobere iskustva. Davidi kako se vodi multietni~ki dijalog vo Kina.

Ako ima vreme, neka trkne i do Tibet. Toa e poseben urnek za multiet-ni~ka demokratija.

VALIDNA VOJNA

••••• Qube Bo{koski ‡ nov golman na fudbalskata reprezentacija

1. Gotovo e. Qub~o vleze vo film. Toj }e bide narodniot heroj {to }e giistepa Albancite na Balkanot. Samo u{te onoj Branko da ne mu pravi proble-mi. Ova 2001, ili 1991 godina e? [to imavme nie minatata godina? Relaksira-ni odnosi, ili bratstvo ‡ edinstvo?

E, Branko, Branko... [to ti se ~ine{e koga se maè{e. Em VMRO-v~i-wa, em mangup~iwa. Qub~o ja napravi vojnata, sega ti si vinoven {to ne moè

2 juni 2001

410

da ja sopre{. E, pa taka e so kupena karta za "Titanik". Ili, kako {to poetskise izrazuva brat Qube ‡ zalo`ni~kiot brod {to tone. Nie, naivni, mislevmedeka toj zboruva za zalo`nicite po okupiranite sela, a toj ti mislel na Make-donija. Ima li nekade na svetot pogolem broj zalo`nici od dvata miliona naQub~o i Xaferi.

Kako sega Qub~o }e digne oru`je na negoviot ~esen i principielendrugar Xaferi? Zar tolku nemame {ansi ni za sledni izbori? Koj }e mu gipolni glasa~kite kutii, ako onie od ONA ne slezat od planinite i ne sestavat kako selski straì pred izbira~kite mesta? Belki ne misli i BorisTrajkovski da se otkaè od vtor mandat. Tie {to masovno glasaa za demok-ratskiot pretsedatel na site gra|ani }e mora pak da se vratat na tepa~kiteaktivnosti vo zapadna Makedonija. Nemojte sega da gi lutite so vojna. Ili sonekakvi izjavi vo koi se osporuva nevalidnosta na prizrenskiot dokument.Pred dve godini, Bor~e ne znae{e {to zna~at nevalidni pretsedatelski iz-bori. Ama Fr~ko ~uda pravi. Pretsedatelot go zbogati re~nikot. Sega znae{to zna~i zborot validno.

2. Zna~i, Qub~o saka da tepa, ama Branko ne mu dava. Vidovme kako setepa{e izminatite dve godini. So povle~enite policiski stanici od site selakade {to mu pre~e{e na Xaferi. So izjavite deka ako im se veruva na novina-rite, ~ovek }e pomisli deka na Tanu{evci se vodi vojna. A i koga po~na vojna-ta, vidovme kako tri meseci osvojuva deset sela, a i den denes ne moè da stap-ne vo niv. Zav~era padna i dvaeset i prvata `rtva. Ako dokumentot e nevali-den, `rtvite se validni.

Qub~o ja napravi vojnata. Qub~o lo{o ja vode{e vojnata. Qub~o ja izgu-bi vojnata. I za toa site se vinovni, osven nego. Po Solana, Frovik, Ajf, KFORi NATO, najnoviot vinovnik mu e Crvenkovski. ûdno, kako u{te za vinovnikne go proglasil i Xaferi. Izgleda deka mnogu go ima zadolèno. Debelo.

3. Mali oglasiMenuvam dvajca ~esni Albanci, za pet prose~ni Makedonci. [ifra:

MANUMenuvam niva vo Polog, za kamewar vo Pustec. [ifra: AkademikMenuvam Prespanski jabolka za tetovski grav. Mi treba pozitivna ener-

gija: [ifra: Ali AhmetiMenuvam dobra ideja vo Skopje, za udobna fotelja vo Pe{kopeja. [if-

ra: Andov4. Koga }e se spojat sedmata sila i ARM, stanuvame supersila. Toa na

delo go pokaà kole{kata od Kanal 5 koja, pravej}i reportaà vo Kumanovsko,pripuka so topot na nevideno, a vojnicite í aplaudiraa.

Ova e klasi~na demokratizacija na vojskata. ARM se otvora kon mediu-mite. Im dava na novinarite da pukaat. Pa sega neka mu ja mislat politi~aritekoga }e dràt pres-konferencii ili }e davaat izjavi. Namesto so mikrofoni,

411

novinarite moè da se pojavat so topovi. Pa u{te i ako pripukaat, cel narod}e im aplaudira.

5. Premierot na Bugarija Ivan Kostov ja prekina izbornata kampawa vonegovata zemja, za da dojde vo Skopje, vo boèmna mirotvorna misija.

Si rekol: Cel ìvot si ja gledame Makedonija kako svoja. Zar sega Al-bancite da ni ja zemat.

6. Koga }e po~ne vra}aweto na evakuiranite selani vo kumanovskiot re-gion, barem edna to~ka od platformata na Ahmeti }e bide lesno da se realizi-ra. Taa e onaa vo koja se bara renovirawe i sanacija na ku}ite. Kolku kanali seiskopani po selata, vedna{ moè da se postavi kanalizacija, a bogami i parnogreewe. Infrastrukturata e gotova. Rovovite odat od ku}a v ku}a.

Siroma{kite selani. Ni{to ne znaele. Ne gledale {to se slu~uva, za{-to celo vreme bile pod zemja. Kopale.

7. Dràvnata fudbalska reprezentacija na Makedonija ima problemi sogolmanite. Nikolovski e povreden. Milo{evski se otkaà. Ostanaa samo Ze-kir i Filevski. [to pravime ako i tie se povle~at.

Selektorot \ore Jovanovski neka mu se obrati na Qub~o da mu otstapikadar. Qube Bo{koski e dobar golman. Go gledate kako se frla po poliwata voKumanovsko. Plus, ima dobar refleks. Nastrana {to e odli~en i za paradi.

8. So ma{kata rakometna reprezentacija vo Izrael otpatuva cel avion.Mnogumina go iskoristija evtiniot aran`man da ja vidat svetata zemja. I da seodmorat. Da se relaksiraat.

Tolku li e o~ajno vo Makedonija, pa za da zaboravat na vojnata go izbraaIzrael.

BROJKI I BUKVI

••••• Gra|aninot Mirko i kurirot Slavko

1. Qub~o ja meri debelinata na yidovite na albanskite dvorovi. Otkrivadeka 50 godini se vodela pogre{na politika. Albancite se podgotvuvale zavojna, bidej}i gradele yidovi debeli 60 santimetri.

Zo{to ne si go vikna dov~era{niot partner Arben Xaferi, zaedno da gimerat yidovite, koga ve}e uspe{no i zedoa merka na dràvata. Ba{ka, vo oviere~isi tri godini vladeewe, Qub~o se pokaà dobar so brojkite. Sega gi broisantimetrite. I toa mu pa|a pote{ko otkolku koga so Menduh Ta~i ve`baarelaksirani odnosi. Toga{ ima{e mnogu raboti za broewe. [leperi, na pri-mer...

9 juni 2001

412

2. I taka, brojka po brojka, nî nau~ija site da broime. Sekoj den broimenovi `rtvi po planinite. Broime izgoreni ku}i vo Bitola. Broime kolku denavo Kumanovo nema voda. Broime raseleni lica vo Ara~inovo... I mol~ime kakobezglasni bukvi. Dodeka ne po~neme da broime samo mrtvi.

Vsu{nost, Qub~o i Xaferi go postignaa toa {to go sakaa. I, pretposta-vuvam, bi bile najsre}ni koga ne bi imalo vra}awe nazad, kako {to sega izgle-da. Dvajcata vo istoriska uloga. Edniot da gi obedini Albancite. Drugiot dagi izbrka.

Edinstveno, Qub~o se ~uvstvuva frustriran za{to ovoj pat ne moè damu bide konkurenten na principielniot i ~esniot Xaferi. Dvajcata pove}e oddve godini nî ubeduvaa deka tie se gospodarite na vojnata i mirot. Fintata e{to sega Qub~o ne moè da mu bide partner na Xaferi. Na Xaferi vojnata muodi podobro. So partnerot Ahmeti dobro si igraat. Koga sakaat pripukuvaat, aARM èstoko vozvra}a, a koga sakaat ubivaat.

Od ovaa strana vidovme mnogu pogrebi i tela na mrtvi vojnici i policaj-ci. A od drugata strana, dosega vidovme samo mrtov kow. Onoj siroma{kiot{to go natovarile so bojler. Tie nam vojnici, a nie nim kow. Sledniot pat }enatovarat i kada. Za da nî napravat epten magariwa.

Pa duri i sega, vo uslovi koga zemjata e vo haos, tie ne zapiraat. Edins-tvenoto ne{to {to go pravat e kako da si go opravdaat lo{oto vladeewe. @i-votot te~e ponatamu. Lu|eto si mestat sudii, se ispra}aat vo ambasadori, ku-puvaat firmi za bez pari, ~lenuvaat vo upravni odbori, zakupuvaat du}ani...

Toa, sepak, vleva nade`. Ako ne za drugo, tuku poradi toa {to i tie ne seubedeni deka dràvata }e propadne. I ova nema da bide kraj na Makedonija. ]ebide kraj na nivnoto vladeewe.

3. Koj ja napravi vojnata ‡ ja napravi. Ama, aj sega Branko neka ja sopre.Neli ima{e ideja! Neli SDSM ima kvalitetni kadri, kakvi {to nema VMRO-DPMNE! Sigurno pred da vleze vo Vladata si napravil procenka.

Bu~kovski veli deka }e ima kombinirana ofanziva . Vojni~ka, diplo-matska i politi~ka.

Nie i si stradame od lo{i kombinacii. Edna probavme. Qub~o i Xafe-ri. Sega }e ja probame kombinacijata Qub~o i Branko. Za proba pari ne bara-at. Moè samo da ni se slo{i.

4. Koj mu go smesti na Boris Trajkovski? Moè{e li ba{ od kola sobugarska registracija da mu pukaat vo pravec na kabinetot? Pa xabe li impomaga{e vo izbornata kampawa samo den pred toa, koga im otide vo poseta.Branko li mu mesti bugarski neprijateli, ili Qub~o saka da go isprovociraza da si igraat zaedno generali.

Pusti Boris, {to go snajde. Moè{ da gi zamisli{, ako bile zaedno soBranko, kako reagirale na kur{umite. Nekoj ume{en bi moèl da gi nacrta vo

413

strip. Boris i Branko kako gra|aninot Mirko i kurirot Slavko na novotovreme. Pazi Mirko, kur{um. Ti blagodaram, Slavko {to mi go spasi ìvotot.

Taka e toa vo ìvotot. Nikoga{ ne znae{ {to }e te snajde. Osobeno akosi pretsedatel. Dosta go izmisli. Qub~o go isturka. Xaferi go izglasa. A segaBranko go spasuva od niv.

5. Od bugarska kola nekoj pukal srede Skopje kade {to vrie od policija.I ne go fatile. Pa pukal i pred Sudot. Go brkale. Ne go fatile ni tamu. [tofenomen kola }e be{e. Vozela siroma{kata dodeka ne gi ispukala site kur{u-mi. Koga snemalo kur{umi, zastanala. Ja najdoa vo Avtokomanda.

Toj {to puka{e re~e deka mu puknal filmot. Vide ‡ ne vide, ja ostavikolata i potoa go fatija. Da ne ja razo~aruva policijata. Neka kniì QubeBo{koski edna uspe{na akcija.

Xabe "krajslerite". Eden "opel" ne moàt da fatat po skopskite ulici.Amerikanskata brzina i luksuz otkaàa pred germanskata izdr`livost i br-zina. A nam ni otkaàa nervite.

6. Izminatava nedela, dodeka vo Makedonija se slu~uvaa mnogu interes-ni raboti, vo Anglija se odrùvaa edni mnogu zdodevni izbori. Imav sre}a imo`nost da vidam malku od nivnata atmosfera.

Vo eden tipi~en angliski pab vo Derbi, blizu Birmingem, pra{avme edenstarec, {to ja otepuva{e zdodevnosta so pivo, za kogo glasal. Ni odgovori: Voìvotot ne diskutiram samo za dve raboti ‡ za politika i za religija.

Ne znam dali i vo irski pab bi go dobil istiot odgovor, no vo balkanskakr~ma sigurno ‡ ne.

7. U{te edna interesna slu~ka od britanskite izbori. Ministerot zaobrazovanie se pojavi vo edno osnovno u~ili{te, vo ramki na nekoja programakako malite Britanci u{te od mali gi u~at na demokratija. Sî be{e stokmenoza kampawata, vo koja edno od glavnite pra{awa na laburistite na Toni Blerbe{e ‡ "Pove}e u~iteli vo u~ili{tata". Minister, deca, stara u~itelka, ka-meri, fotoreporteri, novinari, prenos vo ìvo na TV...

I ‡ kako vo vicovite za maliot \okica i u~itelkata {to pra{uva, natelevizija go vidovme ova: "Deca, {to e toa {to mnogu zna~ajno }e se slu~iovoj ~etvrtok?" Decata vo ~udo, zbuneto gledaat vo kamerite i odedna{ se javuvamaliot \okica (ili Xorx) i sigurno odgovara: "Vo ~etvrtok }e dojde majstordoma da ni namesti kabelska televizija!"

414

BORIS FROVIK

••••• Daj da se raspukame za da ostane Qub~o na vlast

1. [to tolku se ma~i pretsedatelot Boris Trajkovski da izbira sigurnimesta za samitite so partiskite lideri? Tie sakaat da bidat izolirani i sakaatda pridonesat kon vospostavuvawe na mirot. Toga{, ima samo dve mesta koi vomomentov se najpogodni za pet~lenata druìna. Toa se Ara~inovo i Lipkovo.

Zo{to Ara~inovo? Zatoa {to dilerot od Diònska, komandantot Hoxaizjavuva deka Qub~o Georgievski go ima negoviot mobilen telefon. Toa zna~ideka na{ite lideri vo Ara~inovo }e bidat sigurni. Osven toa, ako tamu goodrùvaat samitot, toa e najdobra garancija za ONA deka do postignuvawepoliti~ko re{enie, }e se zadrì status kvo situacijata. I, na kraj, }e bidezadovolen i posledniot uslov. Liderite }e ni bidat izolirani. Qube Bo{koski}e gi zaobikoli so policija i nema da im dade da izlezat od tamu.

Lipkovo e u{te podobra varijanta za samitot na Trajkovski. Zatoa {totamo{nite ìteli mnogu gi sakaat i nego i VMRO-DPMNE. Samo tamu, naizborite izlegoa 102 otsto od zapi{anite izbira~i. Moète da zamislite kolku}e bidat sre}ni sega da im bidat doma}ini. Osven toa, za da ja pu{tat teroris-tite vodata, baraat da im dojdat novinari. Nie, kako {to tr~ame zad liderite,}e potr~ame i do Lipkovo. Sî e podgotveno za ubavo holivudsko scenario sosre}en kraj. Nad 100 iljadi lu|e gi ~ekaat Qub~o, Branko, Xaferi i Imeri.Kako vo holivudskite sapunici. Meur~iwata se tuka. Samo u{te Borisovatadruìna da pu{ti voda. Kumanovci }e se izmijat. Ama ovie drugive, ni{to negi pere.

2. Vladata za politi~ko edinstvo funkcionira odli~no. Edni velat vleg-le u{te 500 teroristi. Drugi velat deka toa ne e vistina. Edni velat dekaAlbancite v sabota }e dignat vostanie, drugi velat deka toa e glupost...

Eden Hoxa minatata nedela gi svrte tikerite na site svetski agencii sozakanata deka }e go bombardira Skopje. Nitu eden telefon na tie {to treba{eda ni kaàt deka sme bezbedni ne be{e dostapen. Nikoj ne dava izjavi, nikoj nesvikuva pres-konferencija... Duri i u~esnicite na sredbata na dràvniot vrv,po u{te edna no}na sedenka kaj pretsedatelot, izbegaa od TV-kamerite i novi-narite.

I {to da pravi obi~en ~ovek po eden takov den, vo no}ta koga }e zagrmiod obi~no proletno nevreme i odedna{ }e go snema TV-signalot na nekolkuTV-stanici? Pali kola i bega za Halkidiki. Tie {to ostanuvaat doma, vedna{podgotvuvaat plan "B". Namesto na more i vo redica pred benzinska pumpa, sigi polnat kadite. Ako dràvniot vrv se pla{i od Hoxa, toga{ zo{to nie da nese pla{ime. Ba{ka, tie se na linija so nego, nie ‡ ne.

16 juni 2001

415

Portparolot na Vladata Antonio Milo{oski ni vele{e deka nemalomesto za panika, a ve}e vo drugata re~enica ni izbroi 500 teroristi {to vleg-le kaj [ipkovica. Ministerot za vnatre{ni raboti Qube Bo{koski ni vele-{e deka situacijata e pod kontrola, a posle od 30 stigna do 1000 teroristi voAra~inovo. Odli~ni se za vrabotuvawe vo Zavodot za statistika. Tie preciz-no pravat popis na teroristite. Samo malku zadocnija so broeweto. Koga predpove}e od polovina godina im kaùvavme deka somnitelni tipovi vo uniformise {etaat niz Tanu{evci i na [ara, ni velea deka toa bile turisti, planina-ri, ov~ari i {umari. Toga{ taka mu odgovara{e na Qub~o. Sega mu trebaatteroristi.

3. Ajde ve}e edna{ da se raspukame, za da ostane Qub~o na vlast. Eve,brat Qube deli pu{ki. Ne zel ‡ koj ne pobaral. Edna èna ve}e umre od stravkoga kom{ijata i se pojavil doma so pu{ka. Kolku li }e izumreme koga }e zavr-{i vojnata so Albancite i koga }e si gi navrtime pu{kite me|u sebe?

Scenarioto e odli~no i ve}e videno na ovie prostori. I Hrvatite i Sr-bite delea oru`je komu }e stignat, peeja patriotski pesni, dràvnite mediumiizmisluvaa doma{ni predavnici, liderite gi uveruvaa deka nema drug izlezosven vojna...

Narodot broe{e mrtvi i raneti, raseleni i begalci, otkriva{e masovnigrobnici, a Tu|man i Milo{evi} broeja pari i gi trupaa po stranski smetki.

4. Robert Frovik napravi eden plan, ama ministerkata Ilinka Mitrevau~tivo go zamoli da ja napu{ti Makedonija. Sega pretsedatelot Boris Traj-kovski ima plan. Ne gledam nekoja bitna razlika od onoj na Frovik.

I vo dvata plana nema cvrsti garancii za razoruùvaweto na ONA. Kojgarantira deka teroristite }e se razoruàat. Ali Ahmeti!? Hoxa od Diòn-ska!? Pratenikot Hisni [a}iri!? Komandantot Sokoli!?

Zemete go spisokot na onie {to pred dve godini, kako gest na dobra voljabea amnestirani so Zakon donesen od Sobranieto na Makedonija. Ako ne giznaete imiwata na komandantite na ONA ‡ tamu }e gi najdete.

5. Kako {to trgnala rabotava, site kulturni manifestacii letovo }ebidat odloèni. [teta. Zatoa {to na "Stru{kite ve~eri na poezijata" bi mo-èle da se pretstavat poetskite dela na ministerot Qube Bo{koski. Imavratovrska peperutka, ima smisla za poezija, tamam e za nastap na "Mostovi".

Koga go slu{av kako ni objasnuva za kumanovskiot narod {to dostoins-tveno so ~asovi ~eka pred cisternite so voda, trpki mi minaa niz teloto. Sokakov li poetski zanes }e ni prikaùva za dostoinstveniot narod {to ~eka vored pred policiskite stanici za da mu podeli Qube od bugarskite pu{ki.

Normalno e na narodot da mu se davaat pu{ki za samoodbrana. Koga ve}eministerot ne znae da organizira odbrana.

6. [to pravi Branko Crvenkovski? Onaka pra{uvam, ne znam {to mitekna na nego?

416

TAA ONA

••••• Onanistite toa go pravat sami

1. Situacijata vo Makedonija e stabilna. @ivotot te~e normalno.DPA sekoj den osvojuva po dve-tri sela. VMRO-DPMNE sekoj den osvo-

juva po dve-tri firmi. Koga }e í trgne ‡ i po nekoja banka.SDSM i PDP gledaat seir i ~ekaat da im dojde redot. Odamna ni{to

nemaat zemeno. Treba ne{to da se obnovi. Treba da se oploduva kapitalot odpred promenite. Sega se svedeni na prosta reprodukcija.

Ovaa dràva bila mnogu bogata. [tom u{te ima da se krade.2. Ministerot za vnatre{ni raboti Qube Bo{koski, na pra{aweto dali

e povrzan so poslednata mafija{ka presmetka srede Skopje, odgovori deka ne-govoto ime go povrzuvaat i so meteorolo{kata prognoza.

Koga ministerot }e dade izjava, moè da mu se veruva, kolku {to moè daim se veruva i na meteorolozite. Nekoga{ pogoduvaat, nekoga{ ne.

Nikoga{ ne si siguren. Zatoa i imeto na ministerot se povrzuva so prog-noza za vremeto. Qube ni doa|a kako elementarna nepogoda.

Eden zbunet kumanovski selanec, pred televiziskite kameri izjavi: Nesum videl nikakva ONA, mislam ‡ TAA.

I ministerot ni e zbunet. Dali da go poddrùva planot na pretsedate-lot, dali da slu{a {to }e mu kaè Perdju, ili da si ja slu{a sestrata. Bo{koskisî u{te Dosta Dimovska si ja vika ‡ "ministerkata". Pa koga zboruva vo èn-ski rod, ne znae{ na kogo misli. Na primer, toj ne saka da ~ue za ONA. Amasekoga{ na um ja ima Taa. Ili, nikoga{ ne raboti kako {to }e mu kaè ONA.Tuku, kako {to }e mu kaè Taa.

3. Bo{koski vo Le{ok ispratil duri dva hermelina. Ama Le{ok golemoselo, selanite ne moàt da vidat eden policaec. Boèm Wujork e, pa dodekahermelinite se izvozat od edniot do drugiot kraj, ne se nao|aat. A i ne moè{da gi vidi{ koga }e ti tekne da gi bara{.

Policijata e mnogu fina. Ministerot re{i da go implementira planotna Trajkovski i na ONA í gi oslobodi site policiski punktovi. Ü gi ostavisamo vre}ite so pesok. Da ne se ma~at lu|eto koga }e si postavuvaat svoi pun-ktovi za kontrola na soobra}ajot.

Taa ONA e mnogu seriozna policija. Eve sega Xaferi i radari za mere-we brzina }e im obezbedi. Pa koga }e za{iba{ od Tetovo kon Jaìnce, opa ‡soobra}ajcite na ONA }e te fatat i }e te kaznat. U{te malku i alkotestovi}e dobijat kako humanitarna pomo{, pa }e nî teraat i da duvame.

Ne za xabe se borea. ONA e za red i mir. Ete, "Fakti" pi{uva deka uspe-ala da gi protera i prostitutkite od pot{arplaninskite sela. Toa e katastro-

23 juni 2001

417

falen poraz za Qube Bo{koski. Toj policiskata kariera ja zapo~na so fa}aweprostitutki na grani~niot premin kaj Del~evo. Za da ja zavr{i karierata so~ist obraz, }e treba proteranite od Tetovsko da gi lovi na Grup~in.

Da im se voodu{evuva{ na po`rtvuvanosta na ~lenovite na ONA. Re~isipet meseci vo planina, a se otkaùvaat od seks. Vo normalni uslovi toa bibilo apstinencija. Ama koga ONA saka za xabe, toa se vika onanija. ONA toago pravi sama. @rtvi na borbata za ~ovekovi prava. Onanisti.

4. Sî vo ovaa dràva se slu~uva pod budnoto oko na Perdju. Strog, nopravi~en. Prvo go kara{e Xaferi, posle mu se svrte na Bo{koski. Kako trg-nal da nî kara, }e mora site da vnimavame da ne go nalutime.

Zamisli, si sedi{ vo kafeana, si ispil nekoe pivo pove}e, si fatil mu-abet za politika i po~nuva{ da treska{ gluposti. Eden amandman, drug kon-traamandman, edna ~a{a, druga ~a{a, prevrtena masa, modrinka po okoto,ise~enica na rakata i... Ete ti go Perdju, dotr~uva kako olesnuva~ na dijalo-got.

Toj navistina }e te iskara, ama vedna{ ti olesnuva. Si veli{, moèloda pomine{ i polo{o. Zamisli Perdju namesto da te kara, da po~ne da te vle~eza u{i. Koga }e po~ne i da tepa, }e sfati{ deka ve}e nema prostor za dijalog.

5. Vlasta celo vreme se fali deka nikako nema da dozvoli odrùvawe name|unarodna konferencija za Makedonija. A ova {to e? Perdju, Leotar, Vander [tul, Piter Fejt, Ajf... Tie doma{ni li li se?

[to mislat, deka }e mu prodavaat na narodot rastvoruva~ mesto kero-zin. Ne be, nie sme itri. îsta nafta pieme.

ONA OVA

••••• Qube Bo{koski na avtopazar }e si kupi sî {to mu fali

1. Za inaet na Branko Crvenkovski, Qube Bo{koski gi povle~e site re-zervisti. Od inaet edno kilo sol moè da se izede. Nie mislevme sme se boreleso teroristi. A toa situacijata bila idili~na. Se borele me|u sebe samo Bran-ko i Qub~o. A Xaferi uìva.

ONA nema da ja uni{ti Makedonija. OVA }e ja uni{ti Makedonija.2. I posle Evropa ni bila kriva. I NATO i KFOR. Za Amerikancite i~

muabet ne pravime. Onoj rasipaniot Leotar, u{te nedojden e protiv nas. Havi-er Solana doa|a od {to nî mrazi, za da ni gi fali liderite. Ana Lind, namestoda se ugleda na na{a Ilinka, pa so damski ~anti da {eta niz svetot, stavilaranec na grbot, a ni drì lekcii za dobro odnesuvawe.

30 juni 2001

418

Za sî ni e kriv nekoj drug. Nie voop{to ne sme vinovni {to gi glasavmeovie.

3. Dobro, i Ana Lind prizna deka vo slu~ajot so Makedonija EU napravi-la gre{ka. Ama taka vikaat ve}e deset godini. Sekoga{ otposle im teknuvadeka napravile gre{ka. I za Jugoslavija, i za Hrvatska, i za Bosna, i za Koso-vo... Ne ostana ve}e nikoj vo regionov komu u{te moàt da mu pravat gre{ka.

Tuku, vo sekoja nesre}a ima i malku sre}a. Nie }e im bideme poslednagre{ka.

Ba{ me razo~ara Qub~o. [to ubavo se raduvavme koga Blagoja Markov-ski tri dena ni kaùva{e kako sme osvoile tretina od Ara~inovo. A Qub~o nigo urna moralot. Ne bilo tretina. Pettina bilo.

Sega u{te da ras~istime dali imalo beli znamiwa. Ili, nekoj gi razveabelite ga}i na Volkot {to se raspravale kade da go operiraat. I taka, akcija-ta ne uspea .

Slu{aj}i go premierot kako ni raskaùva prikazni za Volkot i Crven-kapa, sfativ deka Evropa ni se skarala zatoa {to Ara~inovo ne sme go osvoileza eden den. Im rekol Solana: "Udrete, ama za eden den zavr{ete rabota". Kogavide deka i po tri dena ne nî biva da go osvoime seloto, mu rekol na Boris: "Esega, vi pomina li merakot!" Ama ve}e ne nî pra{uva. Gi pali avtobusite i"Solana turs" gi vodi na visinski podgotovki.

Ete taka Evropa pak ni se skara.4. Na Boris epten mu se rasipa merakot koga na rodenden mu dojdoa vo

kabinetot so pu{ki da mu go slavat. ]uti {to slavenicite ne mu buri~kale pofiokite. Zamisli da mu go na{le planot i da mu go ukrale. [to }e prave{eNATO bez planot na Boris.

Sre}a {to pretsedatelot drugiot den se sozede po burnata rodendenskano}. Pa koga se osvesti popladneto, ni pora~a deka sme mu dale mandat za mir,a ne za vojna.

[to misli pretsedatelot, deka onie 230 iljadi glasovi {to mu gi dadeXaferi se za xabe. Deka Boris nema{e nikoga{ da plati. Mu dojde vreme, Xa-feri si dojde da si naplati. Besa si e besa. A pretsedatel si e pretsedatel. Pamakar i Boris.

Samo {to ne pla}a Boris. Nie pla}ame. I Makedonci i Albanci. I siteod Preambulata, plus Srbite.

5. Toa i Ilinka go sfati, pa duri do Luksemburg se spotera da mu gobrani planot na gra|aninot Trajkovski.

E, Ilinke, Ilinke, {to doìvea. Za dilovite na Qub~o i Xaferi, AnaLind da te kara, a ti da se brani{.

6. Da ne ja potsetuvame Ilinka {to zboruva{e pred ~etiri meseci zaQub~o i Boris, za{to i Evropa i SAD zaboravija {to zboruvaa za niv. Borisbe{e pretsedatel po merka na site gra|ani i po merka na Evropa i SAD. Qub-

419

~o be{e reformski nastroeniot premier, demokrat, konstruktiven, fleksi-bilen, so smisla za soìvot so malcinstvata, proevropski, pro-NATO orien-tiran, kreator na relaksiranite odnosi...

I sega toj istiot Qub~o ne im ~ini. Za{to e pesimist. I za{to velideka ne e siguren deka i vo narednite deset godini vo Makedonija }e bide mo-èn soìvotot so Albancite. ôvekot, ednostavno, nemal ve}e idei.

Ako e taka, neka ja pra{a onaa legandarna selanka Kruna od Ara~inovo{to ja snimija site stranski agencii. Kruna celo vreme se kriela kaj sosedot[ain. Veli: "[iptari se, ama mnogu me po{tuvaat, a i jas niv gi po{tuvam".Ako Qub~o nema ideja kako ponatamu }e se ìvee, neka gi pra{a Kruna i [a-in. Tie sigurno imaat ideja.

7. Sekoj so razli~na ideja dojde i pred Sobranieto vo ponedelnikot. Pok-raj uriva~ite, vidov mnogu normalni ìteli na Skopje koi ednostavno dojdoasamo so svoeto prisustvo da go izrazat protestot protiv lo{ata vlast. Se na-devam deka i pretsedatelot i premierot sfatija deka ima dovolno lu|e {toznaat da protestiraat sami za sebe, a ne za partija.

No, sila boga ne moli i koga vidoa deka pukaat tie {to gi vooruì mi-nisterot Bo{koski ‡ si zaminaa. Ostanaa samo tie na koi im falea rezervnidelovi za "mercedes" i "krajsler". Lu|eto bea dobro opremeni so hebli i klu-~evi za vadewe gumi, pa koga mu ripnaa na "mercedesot" na Qube, za ~as gorekonstruiraa. Utre ministerot neka odi na avtopazar ‡ da si kupi sî {to mufali.

8. Na seto pukawe taa ve~er i zaboravenite ra~ni bombi vo "mercede-sot" na ministerot, samo Gospod ja ~uva{e Makedonija. Taka ni pora~a i pret-sedatelot.

A na {to da se nadevaat tie {to ne veruvaat vo Gospod?

TETOVSKA REPUBLIKA

••••• Dosta zgre{i ‡ granicata ne bila kaj Grup~in, tuku kaj Vratnica

1. Gledam site se raduvaat na prekinot na ognot. Tetovo puka{e od ra-dost. So site mo`ni oru`ja. Se slave{e primirjeto. Najradosnite ga|aa sogranati po zgradite na sosedite.

ONA najmnogu se raduva{e na primirjeto. Zatoa {to znae deka po sekoeprimirje, osvojuva novi teritorii. Bidej}i zav~era{noto primirje be{e na-re~eno neograni~eno, ONA si pomisli deka moè neograni~eno da osvojuva.Taka go fati patot od Tetovo do Jaìnce. Za edna mirna no}, toa e dobar uspeh.

7 juli 2001

420

Granicata kon Kosovo ja kontroliraat. Ako prodolì primirjevo, kaj i da e }egi osvojat i drugite granici. Pa, koga }e stignat do Bogorodica, }e gi oslobo-dat i cisternite na "Makpetrol". Za{to nekolku pumpi ve}e im oslobodija.[to }e im se pumpi, ako nemaat benzin.

Ako ve}e stignat do Bogorodica, ete kaj im e i Solun. Ne za xabe Xaferisi go odbral onoj amerikanski profesor za konsultant vo pregovorite. ôve-kot bil profesor po me|unarodno pravo, ama ekspert za morsko pravo. Kaj i dae, Xaferi }e go zeme i Solun. I Solun ve}e nema da bide na{.

A lu|evo, ne gledaat daleku kako Xaferi. Eve, skopjani se pra{uvaatkako da stignat do Ohrid. Boèm ohri|ani puknaa da im dojdat turisti. Nekaodmorat malku letovo. Neka potrae u{te nekoj den primirjevo, ne do Ohrid, doDojran }e pra{uvaat kako da stignat.

2. [efot na krizniot {tab Ilija Filipovski, gi sobra izbrkanite odtetovskite sela i im re~e deka pile ne moè da preleta. Sî bilo pod kontrola.Samo ne kaà ~ija. Se vide ve~erta, koga ONA proglasi tetovska republika.Samo Le{ok ostana oaza na mirot. Dolu ptici peat, pilci ne letaat, gore bage-ri rijat, rovovi kopaat. îsta selska idila.

Tuku, {to zapnaa tolku da go osvojuvaat stadionot. Se ispla{iv, za{tovedna{ mi tekna na Saraevo i na stadionot Ko{evo. Od fudbalski teren sepretvori vo grobi{ta.

Samo ONA ne e takva. Nea stadionot i treba za proslavi. I za me|una-rodni prijatelski fudbalski natprevari. Po vojnata treba da ìveeme kakokom{ii. Moè makedonskata dràvna reprezentacija pak }e igra tamu. Kakogostin na [kendija.

Koga nema da se igra fudbal, na toj stadion }e se slavi tetovskata repub-lika. Na pretsedatelot Xaferi }e mu nosat {tafeta i }e mu pravat sletovi.Toj }e sedi na glavnata tribina, a pionerite na ONA }e igraat ora na brats-tvoto i edinstvoto.

Ne za xabe Havier Solana ode{e vo Tetovo u{te na po~etokot na vojna-ta. Znae{e toj deka toa }e bide nova metropola na Balkanot. Glaven grad naXaferi. Samo nas ne ni teknuva{e. Toa ne be{e staveno vo agendata na Traj-kovski.

3. Sî mi se ~ini deka planot na pretsedatelot Boris Trajkovski ne mu gokaàle cel. Del po del mu go kaùvaat. Kako }e osvojat teritorija, taka mukaùvaat del od planot.

I kako taka stavile rampa kaj Vratnica? Neli treba{e kaj Grup~in!?Ama toa ne be{e vo planot na Boris. Toa be{e vo planot na Dosta. Zatoa

ja smenija. Nemala dobra procena.4. Ministerot Bu~kovski koga se vrati od Ukraina zra~e{e od optimi-

zam. Ni re~e deka }e bide u{te polo{o. Boèm nie ne znaevme. Tie }e nî napa-|aat, na{ite ni{to nema da pravat. ]e go ~ekame NATO. ]e dojde MFOR.

421

Boèm }e sedele tuka samo 30 do 45 dena. Kako SFOR vo Bosna i KFORvo Kosovo. Ene gi, u{te se tamu. ]e si odat brzo. Ako ne ovaa sreda, idniotpetok...

ONA e spremna da go do~eka MFOR. Se postavi na granicite. Lu|etovr{at proverki na barikadite. Normalno, oficijalni se. Si potpi{aa pri-mirje. Voeni vremiwa se. Nie vr{ime proverki, tie vr{at proverki. Ne moèsekmu da mu se veruva. Ne se site kako Ali Ahmeti.

Samo me interesira dali policajcite na ONA od barikadite se onie {totreba OBSE da gi obu~uva za proporcionalna zastapenost, pa sega ve`baat,ili se novi na prakti~na obuka.

5. So vojnata po~na i izbornata kampawa. Ama nie se zbunivme. Koj sokogo e i koj ~ij e? Eve, Qub~o Georgievski za planot na pretsedatelot veli"plan na nekoj tamu". A SDSM planot na Trajkovski od usta ne go vadi. Radmi-la [e}erinska veli: "Eve, pretsedatelot Trajkovski ima plan!" Bre, bre, bre...[to avtoritet }e be{e Bor~e. Em plan em agenda ima. Em Branko od kabinetne mu izleguva.

6. Zo{to voop{to se raspi{uva tender za vtor operator za mobilna te-lefonija. Pak }e ni se naluti ONA. Eve, po proporcionalen princip, vtormobilen operator moè da bide MOBI-TA^. ONA e ve}e na strate{kite vr-vovi. Ima i predavateli, ima i mobilki. Ba{ka se pokaàa efikasni. Epten semobilni. Sabajle se vo Kumanovo, popladne vo Radu{a, a nave~er vo Tetovo.

KAUBOI I INDIJANCI

••••• "Alo Qub~o, za vesti te snimaat, ne za K-15!"

1. Pak nî zezna NATO. Nie ~ekame da nî bombardiraat, a tie aber nema-at. [to nade` ima{e Qub~o deka }e nî bombardiraa v~era...

Tuku, kojznae dali im se tro{at bombi za nas. Nema dvapati bombi dafrlaat za da go re{avaat albanskoto pra{awe. Ba{ka, Qub~o ne e Slobo. Pr-vite dve re~enici razmisluva {to }e kaè. Posle mu te~e mislata i ne moè{da go zapre{. Samo nekoj treba da go predupredi: "Alo Qub~o, za vesti te sni-maat, ne za K-15!"

Gotovo! Im izbega deteto. Gi naluti. A {to fino dete be{e. I Ajnik iTe{eira tr~aa da go spre~at pa|aweto na Vladata i formiraweto novo parla-mentarno mnozinstvo. Qub~o im be{e najdobar. Koga si igraa "kauboi ‡ Indi-janci", toj sekoga{ be{e Indijanecot.

Koga premierot veli deka Perdju i Leotar se odnesuvaat kaubojski, sesoìvuva so igrata. Toj go glumi poglavicata Lavot {to rika. Drugoto pleme

21 juli 2001

422

go kontrolira Xaferi kako poglavicata Ta`niot Orel. Imeri e vo uloga napoglavicata Lutoto Ku~e. A Branko e Peperutka so podgoreni krilca. Sitetie zaedno so kauboite Perdju i Leotar se sobiraat kaj glavniot poglavicaBoris. Da go pu{at luleto na mirot. Boris, kako vo amerikanskata istorija, }ebide poglavicata Bikot {to sedi i ima plan.

E sega e ve}e dosta. Xaferi im ja rasipa igrata. A Qub~o se naluti. Muse sma~i da igra cel ìvot Indijanec.

2. U{te pove}e od bombite na Qub~o ne ispla{i Solana. Dodeka ne smese dogovorele, ne doa|al. Lele majko... [to pravime sega.

Solana ni re~e deka kaj nas, kako vo sekoja evropska zemja ili zemja {tosaka da bide evropska, moralo da se najde vistinskiot razmer vo ramnoteàtaso malcinstvata.

Na primer kako koja evropska zemja? Kako ramnoteàta so Baskite vo[panija? Ili, Albancite, Makedoncite i na drugite vo Grcija? Moèbi kakoKorzikancite vo Francija ili Ircite vo Britanija?

3. Cile se naluti. Toj ne se soglasuva deka se igra igrata "kaubci ‡Indijanci". Toj veli deka kaj Trajkovski se igralo poker. Imalo ~etirikomarxii, imalo vlog ‡ Republika Makedonija i imalo piksla. Pikslata eBoris. Kako vo sekoja seriozna poker partija, i tuka ima nekoj {to na igra-~ite im najmuva prostor za igrawe, im vari kafe, im servira meze... Za voz-vrat, igra~ite mu ostavaat bak{i{ po nekoj denar. Taka {to vo partijatapoker {to se igra vo Makedonija ne gubat site. Pikslata Boris zadolì-telno }aruva.

4. Vo pregovara~kiot proces ne trebaat olesnuva~i od strana. Toa {tose dogovorile Qub~o i Xaferi, moè da se ostvari i so doma{ni olesnuva~i.Inaku, zo{to vleguva{e Branko vo Vladata.

Qub~o mu olesnuva{e na Xaferi da si ja zavr{i rabotata.Branko sega mu olesnuva na Qub~o da ne padne vinata za podelbata na

dràvata samo na negov grb.Sekoj sekomu ne{to olesnuva. Zatoa nam ni e te{ko.A najte{ko e koga tie {to nî dovedoa do ova derexe, sega treba da nî

izvle~at. Na primer, Branko so 150-te iljadi dràvjanstva od negovoto vreme.I so spomenite na oazata na mirot koga nitu eden dvogled ne be{e kupen, za damoème sega teroristite da gi gledame.

Ili, pak, Qub~o. So {vercerskite kanali preku Blace, so dràvni~ki-te poseti na Ha{im Ta~i i so relaksiranite odnosi so Xaferi.

Edinstvenata nade` ni e Boris. Ako namesto Menduh Ta~i, sega AliaAhmeti mu gi organizira izborite vo zapadna Makedonija.

5. Mora Qub~o da im e mnogu lut na onie vo Brisel. Kaj brutalno mu seme{aat vo vojnata, sega kaubojski mu se me{aat i vo "Okta". Kojznae kolkulo{o im misli, {tom im go isprati Xevdet Nasufi kako integrator.

423

Mora da se priznae, toa mu e vistinski poteg. Koga uspea Nasufi da giprotne niz evropskoto zakonodavstvo kriminalcite Fazli Veliu i Xavid Asa-ni, belki }e mu uspee da ja protne i Makedonija. Dràva so pove}e kriminalci‡ zdravje.

6. Kojznae kolku Evropa e zbuneta od nas. Za Amerika, pak, i~ da ne pra-vime muabet. Vo ni edna {ema ne im se vklopuvame. Luda dràva.

Vo Makedonija voop{to ne e lesno da si lud. Ima pregolema konkurencija.

POPRAVEN ISPIT

••••• Ara~inovo gori, Qambe bankar da se stori

1. Fala bogu, po~na akcijata za osloboduvawe na Ara~inovo. Ako za ni{-to drugo, toga{ barem da mu se dade popraven ispit na Qube Bo{koski. Pusti-ot, tolku be{e izbezumen {to pred dve nedeli tukutaka im go dade seloto nateroristite, pa recitira{e ne{to za trojanski kowi. Neka ne zabeguva vo mi-tologija. Ne{tata se mnogu realni. Kakva Troja, kakvi kowi, kakva "Ilijada",kakva "Odiseja". Od kriminal i {verc ne se pravi mit, a od gangsteri epskijunaci.

Mora da priznaam deka idejata prvo da gi pu{ti{ teroristite vo Ara~i-novo, pa posle da gi ostavi{ da se izoliraat, be{e odli~na. Samo ne mi be{ejasen delot so izoliraweto. Do koga }e gi drèvme taka. Dodeka ne porasnat,ne ostarat, ne izrodat deca i napravat familii. Dodeka ne go vidime koman-dant Hoxa so bastun vo racete, kako na potomcite im ja raskaùva prikaznataza trojanskata izolacija vo Ara~inovo.

2. Dodeka Qube gi izolira{e teroristite vo Ara~inovo, politi~aritevo Skopje pregovaraa sami so sebe. Edno~udo profesori i nau~nici zapnale naXaferi i Imeri nau~no da im dokaàt zo{to nivnite barawa se neprifatli-vi. Aj {to im dokaùvaat, tuku mislat deka ovie i seriozno gi slu{aat. Aj {tomislat deka se seriozni, tuku mislat i deka }e gi ubedat.

Sekoj si go kaùva svojot tekst. Ne go slu{a drugiot. Ama, ubedeni sedeka vodat dijalog.

3. I koga dijalogot zapna, Boris gi vikna na makedonska sofra. Za da gopodma~ka, da vrvi lesno.

Boris u~i od Kiro Gligorov. Toj, koga treba{e da gi ubeduva strancitegi nose{e vo Ohrid, im dava{e pastrmka i vino i na kraj, so dve-tri kowa~iwa,ja zavr{uvaa rabotata.

Arno ama, sega{niot pretsedatel zaboravil da im dade kowak. Taka {tove~erata ostanala bez zavr{nica. Boris treba{e da im vikne muzika. Za faj-

28 juli 2001

424

ront. Anxak se tuka, neka se iznaigraat. Pa neka se fatat na oro ovie na{iveso strancite. Qub~o neka vikne komitsko, Branko neka svrti nekoe partizan-sko oro. Oroto }e gi spoi. Barem }e gi drì na kup.

Site }e igraat i }e go molat Xaferi i toj da se fati na oroto. A toj nesaka. Im veli: "Igrajte vie, igrajte! Jas }e vi sviram!"

4. Kako {to Qube Bo{koski dobi zada~a da se popravi, takva {ansa segaimaat i Qubomir Fr~koski i Vlado Popovski. Tie ni go napravija Ustavotpred deset godini. Deset godini nî ubeduvaa deka Ustavot e odli~en. Sega isti-te {to go pravea, rabotat na negovo menuvawe.

So promenata na Ustavot, Fr~koski i Popovski se na popraven ispit.Kojznae dali }e imaat mo`nost da se pojavat i vo treta sesija. Tret pat, koga }etreba da go popravaat toa {to }e go zgre{at sega, moè }e nemame dràva.[teta. Sigurno i toga{ }e imaat ubavi idei.

4. Va`no e deka ovie vo VMRO-DPMNE ni{to ne moè da gi iznenadi.Ni Ara~inovo, ni oslobodenoto, pa okupirano Gajre, ni ostavkata na brat Qu-be, ni Kumanovo bez voda. Biznisot mora da vrvi.

Eve, Qambe, Vojo i Voza~ot nikako ne se simnuvaat od berzata. Aj {tostanaa bankari, tuku siroma{kiot voza~ moral da dvoi od skromnata plata zada kupi akcii, kako {to go u~i reklamnata kampawa na ministerot NikolaGruevski. Dosega odea so kampawa "Kako se tro{at moite pari!?" Otkako vi-dovme kako se tro{ea na{i pari, sega treba da nau~ime kako da se zbogatime naberza. Se gleda deka bilo mnogu lesno da se {pekulira na berza i deka moèsekoj. I direktori so dràvni pari, kako Vojo i Qambe, ama i voza~i so smislaza biznis. Ne za xabe VMRO-DPMNE vo kampawata ni vetuva{e deka }e rabo-ti doma}inski i odgovorno. Ete, tie si {tedat dnevnici, drugi im pla}aat ru-~eci, drug im polni benzin, fala bogu deka za{tedile od plata. Malku po mal-ku ‡ 700 iljadi marki.

Znaete kako odi reklamata za "peò 307"? Voza~ot ne e samo voza~. Broj-kata ne e samo brojka. Biznismenot ne e samo kostum. E pa, taka e. Voza~ot eakcioner. Brojkata se pari. A biznismenot e bogat ergen.

Eh, [to ti e ìvotot. Teroristite se tepaat za teritorii. A najzagri-ènite za dràvata se tepaat za pari. Koj za {to si u~el. Ara~anovo gori,Qambe bankar da se stori.

5. V~era go vidov Qambeta so slu`beniot "mercedes" so òlto lav~e natabli~kata na nadvoznikot kaj hotelot "Belvi", kako odblizu gi gleda{e bor-bite vo Ara~inovo. Se izvadiv od pamet. Brzo istr~av da ja zaklu~am kolata,da go skrijam laptopot pod sedi{te i si ja zedov ~antata so mene. Ne deka }e migi ukrade, tuku da ne mu tekne da mi gi kupi. ]e morav da mu gi dadam. Vlast e.

6. Va`no Ilinka ja zavr{i rabotata. Prvata partizanka, po istoriskoto"ne!" na tajvanskiot minister za nadvore{ni raboti, ja zavr{i najbitnata ra-bota vo momentov ‡ otide za Peking. Im nosi pokani na Kiro Gligorov i Bran-

425

ko Crvenkovski da ja posetat NR Kina. Samo sega ne im se trga na pat. Koga bimoèl da gi pokani barem i Fidel Kastro. So eden tro{ok da gi fatat i Pe-king i Havana. Ilinke, fa}aj avion za Kuba. ]e im se stresat ga}ite na Ameri-kancite.

KRAJ NA PRIKAZNATA

••••• Vo koja li dràva }e vladeat Qub~o i Branko

1. Dali vo momentov se pra{uvate {to pravat na{ite bezbednosni sili?Vozvra}aat, ili napa|aat?Ginat.Denes osummina, v~era desetmina...2. Denes od Skopje, v~era od Prilep, zav~era od Bitola... Od utre ve}e }e

prestaneme i da gi broime.3. Teroristite ubivaat.Na{ive se ozboruvaat me|u sebe.Strancite boèm osuduvaat i povikuvaat na mir.Nikoj ni{to ne pravi. Samo ONA si ja zavr{uva rabotata {to ja po~na.

Graba teritorija.4. Docna e za vojna so teroristite. Vojna treba{e da ima toga{ koga Qub~o

nî ubeduva{e deka crnite uniformi vo Tanu{evci se paranoja i izmislica nanovinarite. I koga Boris se raduva{e na pobedata {to mu ja spakuvaa Qub~o iXaferi. I koga Ajnik, Te{eira, Dikinson i kompanija, od petni ìli se tru-dea da ja spasat koalicijata na Qub~o i Xaferi.

Ne znaeme dali imalo nekakov dokument {to go izvadil Perdju. Ne znae-me i dali ba{ sî e svetski zagovor, kako {to ni kaùvaat. Ama mnogu dobroznaeme deka edinstvenata cel na ovie {to sega se na vlast im e da ostanat navlast po sekoja cena.

Xaferi si obezbedi oficijalen jazik vo delot {to }e mu pripadne nemu.Ama se pra{uvam, vo koja li dràva }e vladeat Qub~o i Branko i na koi tere-ni Boris }e trenira tenis.

[to ubava prikazna ni imaa spakuvano. ]e odime vo Evropa, }e nî pri-mat vo NATO, }e bideme primer na dobro sredeni me|uetni~ki odnosi, }e gra-dime pazarno stopanstvo vo demokratija od zapaden tip...

Gotovo e... Kraj na prikaznata.

11 avgust 2001

426

ANA STANA

••••• êtvrt burek za ~etvrt Ustav

1. Mnogu ubavo nî u~at i Evropa i SAD. Edinstvenata lekcija {to janau~ivme od potpi{uvaweto na Mirovniot dogovor vo Ohrid e deka so krimi-nal se dobiva sî {to }e posaka{. Po {estmese~na vojna, albanskite teroristipostignaa uspeh, sprotivno na site principi na demokratska Evropa. Ako ne{-to ne ti se dopa|a, zemi oru`je i pukaj. Sakaat, ne sakaat, mora da ti dadat.

Kolku sme{no izgledaat onie tabli {to treba da go reklamiraat Uni-verzitetot na [tul, {to na razli~ni jazici ni pora~uvaat: "Samo obrazovani-eto e sila". Namesto, "Samo oru`jeto e sila". Zatoa {to borbata za obrazova-nie odi zaedno so minofrla~ ili barem so nagazna mina.

E pa, i voenoto obrazovanie e nekakvo obrazovanie. Brat Qube toa dob-ro go znae, pa zatoa od temninata na Skopskiot aerodrom, pred boèm kidnapi-raniot avion vo spotot na MVR, ni pora~uva: "Bidi 'tigar'!" Za{to, kako {toveli avtorot na tekstot, "Makedonija vojuvala, vojuva i }e vojuva". [to e pri-li~no optimisti~ka poraka. Bidi "tigar" i karierata ti e obezbedena.

2. Mirovniot dogovor go potpi{aa na angliski jazik. Site sakaat da sepravat "na Englez". Ama toa najdobro mu uspeva na Xaferi. Toj i na ceremoni-jata ne prestana da nî ubeduva deka "za olovka se bori". A ne za teritorii. A iQub~o nî uveri deka navistina mu veruva. Za{to se naluti i si otide. Pa pos-le Boris mora{e da doobjasnuva.

Po tolku vreme dru`ba, u{te ne go nau~ija Xaferi. Deka znae da ja isko-risti sekoja mo`nost, makar i simboli~no, so gest da kaè: "Gi gledate kakvise ovie kleti Makedonci. Ni olovka ne mi davaat, pa kako posle da ne zeme{barem kala{nikov, ako treba i od jugoslovensko proizvodstvo".

3. Sega, koga ve}e ja dobivme doverbata vo EU, SAD i NATO i koga po~-nuvame cvrsto da veruvame vo nivnite principi deka vo sovremeniot svet nemamesto za nasilstvo, so mirna sovest i trpelivo }e ja ~ekame i donatorskatakonferencija. Samo, toa e proces. ]e po~ekame do slednata vojna. ôvekoviteprava nemaat granici. Ama ni cena. Koga toga{, pak }e se stepame.

I namesto Andov da gi ucenuva strancite ‡ "Prvo dajte pari, pa }e gomenuvame Ustavot", toj se fatil so oru`jeto. Prvo soberete tretina oru`je,pa }e svikam Sobranie. Pustiot Andov, pak pravi pogre{ni procenki. Kako navistinski liberal, nemu mu li~i da bide militanten. Pova`no mu e oru`jetood parite. Za{to, parite se otepuva~ka. A od oru`je moè da se kurtuli, ako seskrie{ na sigurno.

[to da pravime, mnogu saka da bide biten. Pa sega nî ubeduva deka nebilo va`no {to kaùvale NATO na pres-konferencii, tuku {to toj mu kaàl

18 avgust 2001

427

na Robertson. Demek, na Robertson ga}ite mu se stresoa od tretinkite na An-dov.

I sega {to napravi? Mu spakuva pogolema beqa na pretsedatelot Traj-kovski. Tretina oru`je, tretina amandmani... Siroma{kiot Boris, pokrajtolku planovi i amandmani {to smisli, sega u{te so dropki li da se zani-mava? Pa i toj Andov, kade li gi najde tretinkite. Ne znaeme nie da delimena tri. Koga se jade burek, se kupuva ~etvrt ‡ koj ulav dosega pobaral treti-na burek.

Taka }e se najde i merka za ANA. Ana stana, i tap ‡ ~etvrt burek zapojadok. [to ubavo }e í dojde. U{te i ako se napila prethodnata ve~er.. Emnaspana, em najadena, em oru`jeto uni{teno na sigurno ‡ site prava zadovole-ni. êtvrt Ustav, za ~etvrt burek. Sledniot pat, koga Ana }e pobara pove}e,u{te ~etvrt }e í dademe.

4. Ba{ me interesira po koj kriterium sega ONA e dobrata, a ANA lo-{ata. [to bi rekol portparolot Marjan \urovski, imalo najzlobni teroristi{to nemalo da go poloàt oru`jeto. A ima li najdobri teroristi? Na primer,onie {to }e gi amnestirame. Tie se dobri. No}e pukaat i palat ku}i, a dewe sepresoblekuvaat i se druàt so novinari i im popuvaat za ~ovekovi prava. Sa-bajle miniraat pat, i si odat v selo da kopaat rovovi.

Dali so parafinski rakavici }e se otkriva koj napravil zlostorstvaprotiv ~ove{tvoto? I, {to }e pravime so site onie komandanti [pati, Hoxa,Sokoli, Leka... A za Ali Ahmeti da ne zboruvame. ]e gi apsime ili }e gi prog-lasime za mrtvi? Kako vo latinoamerikanskite sapunski serii. Ako glumecotne ni odgovara, }e mu ja ubieme ulogata. I ‡ mirna Ana.

5. Videle Bugarite deka tuka ne{to so dropki se raboti i pobrzaa da sija kaàt i svojata Makedonija. Alo, "{te ostane li ne{to i za nas da hapne-me?"

6. Dodeka se ~ekaa izjavite po potpi{uvaweto na Dogovorot vo reziden-cijata na pretsedatelot na Vodno, tamu be{e viden i Piter Fejt. Edno vreme,si sednal na pragot od vratata i si gi sobul ~evlite.

[to ti e navika od tolku poseti na [ipkovica.

428

EEEE... XORX

••••• Kakvi rebra ima na Pletvar, takvi mekici na Straà nikoga{ nemalo

1. Qub~o mnogu se zasili. Pobara ekstradicija na Hebibi i }e go smeniministerot za pravda Memeti.

Samo docna mu tekna. Policijata go ima{e Hebibi. Qub~o ja ima{e po-licijata. Germancite ne mora{e da go fa}aat na{iot bomba{ od Tearce. zo{-to nie si go imavme fateno. Ba{ka, na Qub~o mu bea tuka i Dosta i Qube. Kogago fatija so oru`je, moèa da go prijavat. A Xikov moè{e da go odnese nasud. Moèa, ama nej}ea.

Ako Qub~o sega moè da bara ekstradicija na Hebibi, zna~i deka moèlda bara ekstradicija i na Fazli Veliu i Xavid Asani. Moèl duri i da gosmeni toga{niot minister za pravda Xevdet Nasufi.

Ama, toga{ Nasufi se sna{ol i gi skril rabotite. Za nagrada {to bilmaher, toj e unapreden. Od minister stana potpretsedatel na Vlada. Osven toa,kako {to objasni portparolot Milo{oski, vo slu~ajot so Veliu i Asani, rabo-tata bila politi~ka. Ako go donesea Asani vo Skopje po barawe na Qub~o, kojsega }e mu prinesuva{e baklavi na NATO vo [ipkovica. I koj }e se prave{eambasador na ONA vo [vajcarija, ako Veliu go stavevme vo Idrizovo.

Sega Qub~o moè da go smeni Memeti. Za{to toj ne krie {to pravi kakoNasufi. Apla, javno si kaùva{e deka nema namera da pobara ekstradicija naHebibi. Ne e ve{t i nema da dobie unapreduvawe.

Zatoa i Qub~o pravi razlika me|u Nasufi i Memeti. Nie vo zabluda simislime bile isti. E ‡ ne bile. VMRO-DPMNE ima {ema so DPA. Taka {topravnata dràva vaì samo koga ima politi~ki dogovor so Xaferi.

2. Za Qube Bo{koski moè da se kaè deka e dosleden po pra{awe napoetskiot izraz. Dodeka le{o~ani go molea so nedeli da dojde da gi za{titi odteroristite, Qube vdahnoveno poetski recitira{e za ni ednata peda od make-donskata zemja {to nema da ostane neodbraneta.

Koga teroristite ne samo {to go is~istija Le{ok od Makedonci tuku igo dignaa vo vozduh svetili{teto na makedonskata kultura vo Le{o~kiot ma-nastir, Qube pak se oglasi so recitacija. Vo soop{tenieto na MVR be{e na-sobran vo edno celiot poetski zanes na ministerot. "Stru{kite ve~eri na po-ezijata" v godina neka ne se ma~at da baraat nobelovci za vencenosec. Neka gooven~aat Qube i da zavr{ime so toa edna{.

Isto taka, dosledna se pokaà i MANU. êka{e tri dena kako site }ereagiraat za urivaweto na spomenikot, za da se oglasat kone~no i akademici-te. So osuda ‡ se razbira. Da ne zgre{at slu~ajno.

25 avgust 2001

429

3. Eeee... Xorx.Snimame semejni veselbi, svadbi, kr{tavki, suneti, rodendeni i tele-

fonski razgovori... Osobeno ‡ istoriski. Koga generalniot sekretar na NATOXorx Robertson, to~no tri minuti po pladne, mu telefonira na na{iot Boris,toga{ toj istoriski ~in mora da se zabeleì na kamera. Da se vidi kako {efotna dràvata ne e koj bilo. Eeee... Xorx mu se javuva.

Za moment nacijata be{e vo dilema. Dali Xorx Bu{ se javuva ili Rober-tson trupi pra}a. Ama Bu{ vo toa vreme spie. Isto kako i Kofi Anan. Eeee...Kofi, dodeka ti spie{, Britancite ve}e vo avion se ka~ija, a gr~kiot pop setasveta voda ja istro{i, prskaj}i gi vojnicite za sre}en pat vo "Gorna Makedo-nija".

Kakva Gorna, podolna od ovaa kojznae dali }e do~ekame. Eeee... Boris...4. Se se}avate koga Qub~o vele{e deka kongresot na VMRO-DPMNE }e

go drì vo Solun. Ne Solun, i Krit e na{. Eeee Qub~o... Od êrnoto More,koga brka{e Bugarki po Zlatnite Pjasci, do Krit da se stasa, skapo ~ini. [topodaleku Qub~o odi tolku pomala Makedonija stanuva.

Fino si ode{e vo Bugarija. [to mu treba{e da go nau~at i na Grcija. TojCile e kriv {to go odnese vo Porto Karas da ni pravat promeni. Epten ni gosmenija ìvotot.

Koga se vrati od odmorot vo Porto Karas, ja prodade rafinerijata. Lanibe{e na Krf, pa koga si dojde go prodade Telekom. Sega po Krit, kojznae {to}e prodade. More da ne trgne po patekite na Aleksandar Makedonski. Zamislido Indija da odi, a nie ve}e nema da imame {to da prodavame.

Blaze si mu na Qub~o. Cel svet e negov. Ama nie polovina Makedonija jaizgubivme.

5. Eeee... Makedonecot e gord. Nau~en e da trpi. I snaodliv. Golema ra-bota {to sega do Ohrid mora da se patuva preku Bitola, namesto preku Ki~evo.I tamu planini, i tamu planini. Vamu Pletvar, tamu Straà. I mnogu va`no{to }e popatuvame nekoj saat pove}e. Vremeto i onaka raboti za nas.

Se se}avate koga posleden pat ste odmorale na Pletvar, na patot za Oh-rid? Samo povozrasnite pametat koga do Ohrid se patuva{e po pet ~asa. Trebai pomladite da go doìveat toa ~uvstvo.

Ba{ka, kakvi rebra ima na Pletvar, takvi mekici na Straà nikoga{nemalo.

A i OBSE ne mora da ti garantira bezbednost. Zna~i i Xikov moè slo-bodno da pomine.

6. Krajno neseriozno e da se tvrdi deka kolata so koja Ali Ahmeti sepro{eta vo [ipkovica bila ukradena. Zar da gi rezili prijatelite pod ~iiznamiwa se slika{e? Stavil amerikansko zname i zname na EU, a vamu do edno"audi" mu do{lo. Ne mu li~i na eden borec za ~ovekovi prava da bide izbirlivso kolite. ]e vozi {to }e mu dadat.

430

Ahmeti ‡ kradec!? Toa e navreda za nego. ôvekot e terorist, ne e arami-ja. U{te ne vlegol vo Vlada.

7. Ministerkata Ilinka Mitreva ni re~e deka bugarskata politika gosmenila stilot.

Dva dena pred nejzinata poseta na Sofija, tamo{nite vesnici pra{uvaa:"]e ostane li ne{to i za nas od Makedonija?"

Den po nejzinoto zaminuvawe od Sofija, pak izrazija zagriènost za uri-vaweto na bugarskite crkvi vo Makedonija.

Bugarija go smenila stilot. Ama ne i fazonot.8. Te{ko na Branko. I~ neka ne se ma~i da pobeduva na izborite. ]e tre-

ba da koalicira so Ahmeti.

STARO ZA NOVO

••••• Kurirot Bor~e i trik-spikerot Stole

1. NATO se umori. Vikendov }e odmora. [to ~udo pu{ki sobraa... Nanekoi vojnici duri i po cela pu{ka im se fati. Od ponedelnik pak treba da sefatat za rabota. U{te dve tretini ostanaa. Aj, belki }e im bide polesno. Novivojnici doa|aat.

[to rabota si fatija Grcite. Tie }e go uni{tuvaat oru`jeto. Kojznaekolku pak }e naplatat. Sega mi e jasno zo{to gi odbrale Grcite celoto oru`jeda odi kaj niv. Tie se poznati po antikvitetite. Namesto da go uni{tuvaat, }esi odvojat po nekoj primerok i }e im go preprodavaat na Germancite koga }e imdojdat kako turisti. Kako relikvija od Balkanskite vojni. [teta. ONA u{tene predala nekoe kopje od Aleksandar Makedonski.

Akcijata na NATO ne treba da se vika "@etva". ONA se osloboduva odstaroto oru`je od jugoslovensko i kinesko proizvodstvo. Zatoa, akcijata naNATO treba da se vika "Staro za novo".

2. Andov uìva. Kakva uloga si zel, ne moè{e za takvo ne{to da sonuvani po atentatot na Kiro Gligorov. Ne treba da vleguva vo kabinetot na pretse-datelot. Sega toj pretsedatelot go vika kaj nego. Go stroi Bor~eta ‡ ima da midonese{ dokument od NATO, ili nema sednica. A Bor~e ‡ kurir. Doverliv.Prv vestite od Xorx Robertson gi nosi.

Prikaznata za kurirot Bor~e i za trik-spikerot Andov odi vaka. Pret-sedatelot Boris Trajkovski se pojavuva so pismo v raka pred vratata na spike-rot Stojan Andov.

‡ "ûk, ~uk Stojan~e!"‡ "Koj ~uka?"

1 septemvri 2001

431

‡ "Bor~e!"‡ "Koj Bor~e?"‡ "Bor~e, pretsedatelot vo kabinetot, gra|aninot vo hodnicite na par-

lamentot!"‡ "Javka?"‡ "Obraame go bostano!"‡ "Zelena ja skiname!"Otkako Bor~e }e vleze kaj Stojan~e, }e se soo~i so novite barawa na

spikerot Andov. Toj od nego bara da mu gi obrazloùva amandmanite na Usta-vot. Ami, ako Boris znae{e amandmani da pravi, ne }e si vikne{e eksperti damu gi pi{uvaat. Zo{to go pla}a, na primer, Vlado Popovski. Za amandmani damu pi{uva, ili da bide potpretsedatel vo na Andov partijata.

3. Bu~kovski gi nema makite na pretsedatelot. Ne moè toj da se poni-ùva tolku, pa na Andov kurir da mu bide. Toj ako treba, na lordot Robertson}e mu bide portparol.

I ve molam, ne nervirajte go Bu~kovski. Ne ~epkajte mu go NATO.4. [to sudbina ne snajde. Epten avtoriteti na barikadite ne branat. To-

dor Petrov na Blace, a Stra{o Angelovski pred Sobranieto.To{e i Stra{o Ajkula ni se pojavuvaat kako zla kob. A ne{to lo{o se

slu~uva vo dràvata, tuku tie "opa", }e izlezat od nekade. To{e vo dvoredenkostum, so mobilka i so dvajca telohraniteli (i tie kostumosani), {eta me|uproteranite tetovci na Blace. Tie pod ~adori za sonce i so gumeni vle~ki i pomai~ki, kako {to gi izbrkale od doma, a To{e glumi ideolog i vaèn politi-~ar.

Stra{o, pak, da ne ostane pokuso, sobra narod pred parlamentot. Eee,koga Stra{e moè da blokira parlament, Andov moè voda da mu nosi. So me-seci ne svikuva sednici, bara pisma, izmisluva tretinki... Stra{o toa za edenden go napravi.

Samo dali Stra{o gleda{e deka v~era pred Sobranieto pak nastradaapolicajcite. Deka lu|eto im psueja majka, sestri i èni na tie {to ginea za nasvo Ara~inovo, Radu{a i na [ara.

Stra{o, ~uvaj si ja plunkata za tie {to te pla}aat. Ova }e zavr{i, i pak}e te zeznat. Ni za kostum nema da ti dadat. Ostaj go ti To{e. Toj si gi drìiselenicite.

5. Qub~o na krajot prizna. Dogovorot ne go potpi{al kako premier. Nego potpi{al vo ime na narodot. Go potpi{al vo ime na partijata.

Zna~i, i dosega sî si pravel vo ime na partijata. I koga gi potpi{uvaldogovorite za proda`ba na sî vo dràvata, ne potpi{uval vo ime na narodot.Potpi{uval vo ime na VMRO-DPMNE.

Zna~i, i ako kradel, ne kradel vo ime na narodot. Kradel vo ime na par-tijata.

432

6. Ako Qub~o opstoi na predlogot za razre{uvawe na Ixet Memeti, iako Sobranieto go razre{i, ne treba da se griìme deka mestoto za ministerza pravda }e ostane prazno. Ene ja [ipkovica. Ali Ahmeti }e dojde za ~as.

7. Grcite dojdoa do Krivolak. Albancite ve}e ja crtaat granicata na Grup-~in. Kaj se be Bugarite?

8. Qub~o sekoj den se kara so NATO. Xaferi si ja zavr{i rabotata inikade go nema. Andov od kabinetot taktiki smisluva. Boris pisma nosi...

JA-VIII-SE-BRAN-KO!

••••• 10 so kromid. ]e pla~eme, ama }e ni bide ubavo

1. Deneska slavime 10 godini samostojnost. Proslavata se poklopi. Em10 godini samostojnost em menuvawe na Ustavot. Ne znae{ na {to pove}e da seraduva{.

Dosega slavevme "Deset dena Kru{evska Republika". Sega imame desetgodini samostojna Makedonija. Za suverena ‡ i~ muabet ne pravime. Samo, oniesiroma{kite od Kru{evo malku pobrzaa da ja oslobodat Makedonija. A ovieprebrzo ja prodadoa. Desetkata ni e sudbinski broj.

Nie, pak, potreseni, pet dena o~i ni istekoa pred televizorite, da vidi-me dali }e izglasaat soglasnost za promena na Ustavot. ]e izglasaat ‡ i oro }eigraat. Da go slavat noviot gra|anski koncept. Im fale{e u{te da zamezat.Tradicionalno, so }ebapi. I vo znak na fatalniot broj 10. Kelner, daj desetkaso kromid i edna luta. Malku }e pla~eme ‡ ama }e ni bide ubavo.

2. Zabavata prodolùva. ]e ima u{te sednici na Sobranieto. Ovie bo-èm se protiv, a }e glasaat ‡ za. ONA boèm go predava oru`jeto, a NATOboèm go sobira. Albancite boèm baraat ~ovekovi prava, a nie boèm imveruvame. Nie boèm }e vlezeme vo okupiranite sela, a ONA boèm }e se pov-le~e.

@ivot na boèmski.Abdurahman Aliti re~e deka ova e kraj na barawata na Albancite. Aj da

go drìme za zbor.3. Namesto pet dena nie da gi gledame pratenicite, najarno }e be{e da im

go pu{tat rimejkot na poznatiot film od {eesettite "Planeta na majmunite".Neka go gledaa nekolku pati, i na kraj }e gi pra{avme {to razbrale. Da niraskaàt so svoi zborovi.

Misli{ deka }e znaat?Filip Petrovski nema ni da go pra{uvame.

8 septemvri 2001

433

4. Samo, }e gi zamolime, koga }e ni raskaùvaat da ne upotrebuvaat stran-ski zborovi. Te{ko se snao|aat so niv. Znaat stranski zborovi, ama pogre{nogi koristat. Toa ti e isto kako koga }e re~e{ za nekoj deka ima ubavi crti naliceto, ama mu se pogre{no rasporedeni.

Eve, na primer, \or|i Kotevski, mesto "inputira", vo govorot vele{e"amputira". A Prangovski re~e deka "oru`jeto imalo numizmati~ka vrednost".Taka {to guverenerot na NBM treba vedna{ da reagira i da isprati protestnanota do Xorx Robertson. Oru`jeto ne treba da se nosi vo Grcija. Nemu, kako nanumizmati~ka vrednost, mestoto mu e vo sefot na NBM.

Ama izgleda ne sme razbrale dobro. Moèbi pratenikot navistina gomislel toa {to go rekol. Neli oru`jeto e staro. Zna~i bilo kupuvano so staripari.

5. Qube Bo{koski se fali deka }e odi vo Hag. Ama znae li deka na sitebeqa }e ni napravi. Karla del Ponte odvaj ~eka da si ja opravda platata sonekoj od Makedonija, pa makar bil i Qube.

So negoviot um, }e izlezeme em napadnati em vinovni. Zna~i, Albancitevo Makedonija so pravo pravele etni~ko ~istewe, so pravo gi ìgosuvale kid-napiranite rabotnici, so pravo urnaa crkva, so pravo raznesoa vo vozduh dvaj-ca ~uvari na motel... Od `rtvi, }e staneme genocidni.

I toa samo zatoa {to Qube zapnal da odi vo Hag. I da bide heroj kakoMilo{evi}.

Belkim tie vo Hag ne se tolku neseriozni da go zemat. Qube ne e za in-stitucija od takov zatvoren tip. [to bara toj vo Hag? ]e im go urne kredibi-litetot na zlostornicite. Tie tamu se seriozni politi~ari.

6. Putin se stopi od qubeznost koga gi prima{e Leotar i Perdju. A Ge-orgivski nema vreme. Ima dràva za vodewe. Zatoa i ne odmora kako Putin celmesec, tuku samo edna nedela. Zatoa skapo pla}a.

Andov im rekol na Leotar i Perdju, ako moàt, da bidat nevidlivi. IQub~o se odnesuva kako {to mu kaàl Andov. Toa e dramati~na promena napoliti~kata scena. Za{to obi~no Andov pravi kako {to }e mu kaè Qub~o.

7. Vo govorot pred pratenicite, premierot re~e deka ne moème da o~e-kuvame od NATO koj ja napravi gre{kata so Kosovo vo 1999 godina, sega da japriznae.

E pa, taka e. Ne moème da o~ekuvame i od Qub~o da si ja priznae gre{-kata so Xaferi i Ta~i {to ja napravi istata godina. Moème samo da pameti-me.

434

VOJVODA VAQONI

••••• [ipkovico, padni mi na beli gradi

1. [to bi pravela Amerika bez na{ Boris vo ovie te{ki momenti. Borisre{il da se bori protiv terorizmot. Denes site sme bile Amerikanci. I, kako{to mu se pofali Boris na Bu{, gra|anite na Makedonija }e ja poddrèleAmerika vo nejziniot odgovor, bez razlika kako, koga i kade toa da se slu~i.Boris veli: "Ako toa zna~i eliminirawe na oddelni teroristi~ki gnezda ilizemji koi gi poddrùvaat, ili zasolnuvaat teroristite, toa e legitimno i pra-vilno". Eve kako nie vo [ipkovica i vo Ara~inovo.

Sovetot za bezbednost na pretsedatelot rasprava koi sili }e gi vklu~iMakedonija vo borbata protiv terorizmot. Za{to, "terorizmot udira na gole-mi i mali, na veli~estveni i ponizni", mudro zaklu~il na{iot pretsedatel. Isega mudrecite od Sovetot za bezbednost se ~udat. Dali poniznite "tigri" dagi ispratat za Avganistan, ili poniznite "lavovi" da se povle~at od Tetovskoi da ~ekaat na signal od Bu{, koga }e go napadnat Irak. Veli~estvenata ONA,kako legitimna vojska, }e si ostane doma.

Mnogu ni e umen pretsedatelot. Ama docna mu teknuva. Sega veli: "Tero-ristite ne moàt da se smirat i so niv ne moè da se pregovara, za{to nikoga{nema da bidat zadovolni".

Zna~i, da se podgotvuvame za nov ramkoven dogovor.2. Nesre}ata na golemite izgleda najgolema na svet. Dodeka ne se slu~i

hororot vo Wujork i tragedijata vo Va{ington, SAD nî ubeduvaa deka ima dob-ri i lo{i teroristi. Ovie na{ive se dobri, nivnite se lo{i.

Vo {to e razlikata me|u urivaweto na motelot "Brioni" vo êgrane iblizna~kite vo Juèn Menheten. Vo brojot na katovite i brojot na `rtvite.Pomala dràva, pomalku `rtvi. Ama monstruoznosta e ista.

3. Eden od dobrite teroristi e i komandantot Vaqoni od Brodec, poranooficer vo gardata na pretsedatelot na dràvata. Vaqoni odvaj ~ekal da sevrati na rabotnoto mesto. Sigurno i na rabota odvaj ~ekaat da se vrati. KogaVaqoni }e si ja soble~e uniformata na U^K, }e se oble~e vo gardist. Gardis-tite nosat stilizirana obleka na komitite. Ama Vaqoni e komandant. Toj nemoè da bide obi~en komita. Vaqoni }e bide vojvoda. Vojvodata od Brodec sevra}a kaj Trajkovski.

Komandantot Vaqoni bil obu~uvan od dràvata Republika Makedonijavo Voena akademija. Isto kako {to i kidnaperite na avionite bile obu~uvaniza piloti vo vozduhoplovnite akademii na amerikanskata kompanija "Boing".Vaqoni e vo prednost. Toj moè da se vrati da go ~uva pretsedatelot. Za razli-

15 septemvri 2001

435

ka od teroristite ‡ samoubijci, koi ve}e nemaat {ansa da sednat vo kokpitotna pretsedatelskiot avion na SAD.

4. Pretsedatelot Trajkovski zaboravi na SAD da im ponudi i dopolni-telni uslugi. Eve, na Osama bin Laden ne moàt da mu zemat parafinski raka-vici. Taka {to }e mora da pregovaraat. Dodeka vozvra}aat proporcionalno,nie od se srce }e im pomogneme vo pregovorite. Eve, za olesnuva~ }e im goispratime Amdi Bajram. Da mu smisli plan na Bu{. I da go podgotvi ramkov-niot dogovor na nekoja plaà na Florida, dodeka Bu{ igra tenis, kako Bor~ena{ vo Ohrid, dodeka Perdju mu go misle{e planot. Ako Bajram ne znae da gosostavi kako {to treba, kako zasiluvawe moè da otpatuva sovetnikot za na-cionalna bezbednost Nikola Dimitrov. So ogled na godinite, za da ne mu bidezdodevno, nego }e go pratime vo Diznilend. Koga }e se iznaigra, }e pi{uvadoma{na zada~a za utre. I ‡ opa Bu{ }e se pojavi so plan.

So Amdi Bajram Amerikancite }e uspeat. 99,9 i 102 otsto!5. Qube Bo{koski re~e deka makedonskite sinovi i }erki, so goli gradi

}e ja branat tatkovinata. Aj, sinovite ne se tolku {okantni. Ama, zamisletekolku }e se {okiraat u~kite koga }e im se pojavat odbranite makedonski }erkiso goli gradi. Vo prv red Dosta Dimovska, a zad nea Ilinka, Ganka, so pe{adi-ska poddr{ka na Radmila [e}erinska i \ulistana.

Vaka bi izgledala ènskata patriotska falanga, spored golite gradi.Dosta kako te{ka artilerija, {to tetovci ne ja propu{taat na Koltuk. Zadnea Ilinka ‡ "Bidi tigar", za desantni upa|awa, a Ganka i [e}erinska kakoka{ikari ‡ mali, ama ubistveni.

Toples vo [ipkovica. [ipkovico, padni mi na beli gradi\ulistana ne mora da se soblekuva. Dovolno e samo usta da otvori. Kako

mitralez e. Zboruva rafalno. A otvori usta ‡ cela ONA g'z preku glava }e serazbega. Ne samo oru`jeto, i uniformite }e gi ostavi.

6. Portparolot na NATO Mark Lejti, na novinarite im se kle{ti volice. Si igra majtap. Staro oru`je, novo oru`je, i od staro se ginelo... Nîpravi maloumni.

Ne e kriv Lejti. Kriva e maloumnata vlast {to seriozno gi sfa}a malo-umnite portparoli.

7. Hrvatskiot general Ademi vo zatvorot vo Hag mu gotvel ru~ek na Slo-bodan Milo{evi}. Ama gozbata ne im bila kompletna. Go ~ekale QubeBo{koski, da im pravi slatki.

436

OBLEÎ SOBLEÎ

••••• Kusa pamet, dolga qubov

1. [to fino mom~e bil onoj Ali Ahmeti. Uniformata na ONA ja stavivo naftalin, da mu se najde za podocna, ama izgleda od mirisot dobil amnezija.Ne pameti kolku `rtvi odnesoa negovite borci za ~ovekovi prava. Zaboravina kidnapiranite, maltretiranite i na raselenite. Ne mu e jasno kolku domovise uni{teni, kolku semejstva se rastureni. Ne se se}ava kolku vreme celo Ku-manovo be{e bez voda. Nema ~uvstvo za traumite na tetovci. Ne izbroil kolkukulturno-istoriski spomenici se uni{teni...

Ama, ba{ ubavo mu stoi kostumot.2. Ahmeti znae deka nie ne pametime. Koga }e treba da nî pla{i, }e oble-

~e uniforma. Koga }e treba da nî relaksira, }e oble~e kostum. Oble~i soble-~i.

Site zaboravame, samo Xaferi pameti. Toj znae deka nie im gi zabora-vivme {este godini na Branko i na negovite. Gleda kako im gi zaboravame ara-milacite na Qub~o i na druìnata. Pa taka, po kostumot, }e gi zaboravime izlostorstvata ne negovite borci za ~ovekovi prava.

Ete, duri i general Ostremi zaboravil. Vo vojnata bil general-major naONA, ama ne znae koj gi izdaval naredbite za ubivawe. Moè baba mu znae.

Xaferi, majstore!Prvo be{e teòk albanski nacionalist i èstok protivnik na Branko.

So promenite, i Xaferi se promeni. Stana soìvotlija so Qub~o, relaksatori mirotvorec bez koj ne se moè. Posle sfati deka treba da se bori za ~oveko-vi prava ‡ demek, toa mu bilo majkata. I sega, zaedno so Branko, pak }e ja spasu-va Makedonija.

So sekoja nova faza na na{eto kuso pametewe, Xaferi stava novo lice.E, tolku li sme glupavi? Kusa pamet, dolga qubov.

3. Se dogovorija li ovie na{ive junaci koj }e ja dade amnestijata za tero-ristite? I da ne se dogovorat, }e mora da najdat nekogo. Ama, koj }e gi amnesti-ra niv? Koj }e ja amnestira vlasta {to ni napravi vojna i {to nî ograbi nemi-losrdno? I u{te nî kradat, oko ne im trepnuva. Muva ne gi lazi. [to bi im bilubav ìvotot u{te ako na pauza me|u dve kradewa, ne mora da menuvaat Ustavili da raspravaat za toj pusti referendum.

Nim im bilo àl deka }e go snemalo narodot.4. Robertson e odu{even od ONA. Demek, se nadminala sebesi. Namesto

3.300, dale 3.800 par~iwa oru`je. Izgleda tie polovinkite {to gi slikavme, gibroele po dve. Vo Debar, pak, nikoj ne im bara{e oru`je. I tie go dale. Povakva ètva, zimata moè da ni trae kolku sakame.

29 septemvri 2001

437

Za uspe{noto zavr{uvawe na misijata "@etva", Robertson sledniot pat}e dojde so odlikuvawa. Za ONA medali, za nas ‡ lisici. Navistina, od kili-bar.

Na{ive bile mnogu itri koga se pazarele so Robertson. Kako itrata li-sica od basnite, {to postojano na kraj ja zemaat za naravou~enie. Itra lisicapadna vo stapica.

Vladata bara{e 350 vojnici. NATO bara{e 1.000. Na kraj se spogodija.Ni na moe ni na tvoe, }e dojdat 700, plus 300.

Vladata bara{e misija od 3 meseci. NATO ne se soglasuva{e pod 9 mese-ci. Ni na moe ni na tvoe, misijata }e trae {est meseci, plus tri.

Zna~i kako go rabotime NATO ‡ kako bav~a. Zatoa posle doa|aat da `ne-at.

5. U~kite mu pi{ale pismo na Osama bin Laden.Osama, nie sme so tebe. Ne predavaj se. Prodolì da se bori{ za ~oveko-

vi prava. [ipkovica te ~eka. Duri i "audi" i xip imame. Dojdi si kaj nas, naj-bezbedno e. Ovde site gi amnestiraat.

6. Qube Bo{koski be{e na pat vo Budimpe{ta, i Ungarcite vedna{ nivovedoa vizi.

Go molam ministerot, sledniot pat koga }e odi vo stranstvo da ne patuvavo onie malku zemji {to ni davaat da vlezeme bez vizi. Ako ve}e patuva, nekaodi vo zemji koi ve}e ni vovele vizi. Da ne patime dopolnitelno. Eve, na pri-mer, {to ne odi vo Hag?

@'T V'K

••••• Gravot ‡ kolateralna {teta na orizot

1. A be, {to pravea ovie vo Ohrid? Tolku li bea odu{eveni od ubavini-te, pa ne znaeja {to potpi{uvaat? Ili bea vozbudeni od teniskite uspesi napretsedatelot Trajkovski. Moè im se slo{ilo od pastrmkite? Ili gi udrilason~anica, tolku jaka, duri sega glavite im zovrivaat.

Qub~o ni toga{ nikoj seriozno ne go sfa}a{e. Ama, na Branko sega limu tekna da go vra}a narodot vo Ustavot. A da se vrate{e malku so vremeto.Be{e li i toj vo Ohrid, ili samo taka ni se ~ine{e?

Potpi{aa li tie, ili ne potpi{aa? I sega Xaferi i Imeri se mirot-vorcite. Neka se fatat Qub~o i Branko za raka i neka se samozapalat. Samoneka pobrzaat, za{to Qube moè da gi prestigne.

2. Denot "D" na Qube Bo{koski be{e i pomina. Istovaruvaweto na [a-ra, kako del od borbata protiv globalniot terorizam, e odloèno za na zima.

6 oktomvri 2001

438

Ve}e v~era dojde denot "\". Vra}aweto na makedonskata policija vo okupira-nite sela, u{te nepo~nata, se pretvora vo "Bu{ava azbuka".

[teta za Qube. Negovata akcija moè{e da stane "@'t v'k" za "Kili-barnata lisica" na NATO. Na v'kot mu popu{tila koncentracijata. Se prejaloriz.

3. [to pove}e vojna tolku pove}e oriz. [to pove}e oriz tolku pove}eprovizija.

Qube veli deka ne trguval so oriz, ama fakt e deka gravot od Tetovo ‡otide. ]e se prefrlime na oriz. Vo ramkite na globalniot antiterorizam, }ezaboravime na gravot. Zatoa {to i tav~e-grav~eto e ostatok od komunisti~ki-te naviki. Qube }e ni gi smeni navikite. Gravot e kolateralna {teta na ori-zot.

Bankarite se pokaàa epten nepismeni. Prefrlaat po milioni dolari,a ne znaat pravilno da gi ispi{at imiwata. Na Qube mu se slu~i istiot prob-lem kako na Arben Xaferi. Bo{koski bil bez "V", a Arben bil bez dve to~kina "E". Pa na{iot Qube, ne e Qube so orizot, a i na{iot Arben , ne e Arben soparite od Amerikancite. Na{iot bil ‡ Arb'n. Ama od po~it kon jazikot namnozinstvoto, ni dozvoluva da go vikame Arben.

4. Qube gi frustrira Lambe Arnaudov i Vojo Mihajlovski. Tie {tedat,li {tedat za da kupuvaat, a Qube za eden den moèl da napravi milion dolari.Po ovaa izjava na Qube, akciite na ergenite od VMRO-DPMNE drasti~no pad-naa. Samo Dalaverski se drì na berzata. Toj ne se vrza so dolarot. Toj e vrzanso markata.

Sigurno sega vo partijata go karaat {to im go uriva ugledot na ergenite.Ako Qube moè da napravi eden milion dolari dnevno, a ne saka, kolku moèda napravi Qub~o, a saka.

5. [to mu treba{e na Perdju da mu odi na gosti na premierot Georgiev-ski. Mu dojde na no` na Qub~o, poradi laìcite i viqu{kite vo Idrizovo. Nevide deka e polna mese~ina?

6. Portparolot na NATO vo Makedonija Mark Lejti bil na svadba voTetovo. Tamu mnogu pukale. Pove}e otkolku lovxiite pred edna nedela. Amabidej}i upotrebuvale i minofrla~i, izgleda deka biv{ata ONA mnogu se ve-selela. Sigurno ONA se maèla. A mnogu pukale za{to ne ja davale nevestata.

7. Na Andov mu vlegol {pion vo kabinetot. I toa sose preveduva~. Neznam {to baral {pionot na brifing kaj Andov? Mislel }e otkrie {to ujdurma}e smisli za deneska.

Ama, se zeznal. Andov ne raboti od den za den. Na sekoj saat mu teknuvapo ne{to.

8. Koga sme ve}e kaj Andov, bi sakal posebno da go pozdravam i da mu gosoop{tam slednovo:

439

V~era i zav~era obezbeduvaweto vo Sobranieto ode{e po novinarite naVEST i gi pra{uva{e da ne se slu~ajno tie Naser Selmani, za{to nemu mubilo zabraneto da izvestuva od brifinzite na spikerot.

Ova go nema{e ni vo va{e vreme, gospodine Andov. Na sednicite na CKgi pu{taa akreditiranite novinari.

Gospodine Andov, vie ste dràven slu`benik koj nie go pla}ame i nema-te pravo da selektirate novinari, osobeno ne da gi delite na podobni i nepo-dobni.

Nie, i vo idnina, na va{ite brifinzi }e go pra}ame novinarot na VESTNaser Selmani. A vie, povelete, izbrkajte go!

AJVAR VOSTANIE

••••• Porano, koga se slave{e 11 Oktomvri, vo Prilep se prave{e improvizirannapad na u~astokot. Denes nema potreba od improvizacija

1. [to e ovaa rabota? Site sakaat atentat. Samo {to javija deka na Bo-ris mu podgotvuvale atentat vo Bugarija, drugiot den na Vodwanska najdoa ne-koi 200 grama eksploziv {to bile nameneti za Qub~o. Da ne ostane pokuso odpretsedatelot. Samo na toj na~in moàt da vlezat vo istorijata.

Vaka Boris barem ima ne{to podobro od Kiro. Obezbeduvaweto. Neli,obezbeduvaweto na porane{niot pretsedatel ne uspea da go spre~i atentatotvo oktomvri 1995. A sega, obezbeduvaweto na Boris gi spre~i sofiskite aten-tatori. Eeej, i toa vo stranstvo. I bez da znae policijata.

Za Kiro na atentatorite im trebaa 20 kilogrami eksploziv. Za ovie,pak, samo 200 grama. Meri im go umot. Mislam, na atentatorite.

2. Stojan Andov im najde opravdanie na pratenicite {to ne prisustvuvaana sve~enosta po povod dodeluvaweto na nagradite "11 Oktomvri". Ubavo bilovremeto, pa lu|eto si go spoile vikendot da se odmorat. Plus, toa zna~elo dekasituacijata se normalizira.

Kako da ne! Kolku e normalna situacijata, neka pro{eta po pazarite ineka gi sporedi cenite so minatogodi{nite. A za odmorot, neka mu raskaùvana nekoj drug. Kakov odmor srede sezona na ajvar!? Problemot e {to prateni-cite, takvi kakvi {to se, i za proslavata na 11 Oktomvri go imaat zloupotre-beno ajvarot. Sigurno na ènite doma im rekle "Odam vo Sobranie, ne moàmda pe~am piperki!". Na {valerkite im rekle: "Odam vo Sobranie, ne moàm dati gi vle~am vre}ite". A tie, namesto vo Sobranie, so mama i tato se za~adilevo nekoj dvor i lupat li lupat piperki.

13 oktomvri 2001

440

Sto otsto i vostanieto pred 60 godini bilo dignato poradi ajvarot. Zo{tobil izbran ba{ 11 oktomvri? Se pogodilo vremeto, kako {to bi rekol Andov,sednale doma}inkite pokraj ognovite da pravat piperki, a maìte da se spasatod lupeweto, oti{le da digaat vostanie. Poarno napadni nekoj bugarski u~as-tok otkolku da se ~adi{ pokraj ognot. Ili, prese~i tri telefonski kabli,namesto da me{a{ so saati vo golemo tenxere. Prikaznava frla lo{a svet-lina na partizankite. Rezil za prilep~ankite so prvata pu{ka. Tie ne praveleajvar. Nedomaj}inki.

Da se pametni Albancite, bi trebalo da dignat vostanie sega. A tie pod-ranija so Tanu{evci, na prolet. Sega, koga Makedoncite se zafateni so ajva-rot, se re{avaat site otvoreni pra{awa za ~ovekovite prava. Sî }e im dadat,samo da ne im se me{aat vo merkata ‡ deset kila piperki za tri tegli. Zavisiod modrite patlixani.

A ne tie sega na{le da go bojkotiraat parlamentot. Ne sakale amandma-ni vo paket, tuku optan-toptan. Im e gajle na Andov i na pratenicite. [topodolgo vreme bojkotiraat Albancite tolku pove}e vreme im ostanuva na Ma-kedoncite da go napravat ajvarot. Ba{ka, kako {to ripnale cenite na piperki-te, samo pratenik so po u{te dve-tri ~lenstva vo upravni odbori moè da sidozvoli luksuz da napravi ajvar za cela zima. Drugite ‡ kolku za adet. Da ne nise naluti Banerxi deka mnogu tro{ime.

3. Porano, koga se odbeleùva{e 11 Oktomvri, vo Prilep se prave{eimproviziran napad na u~astokot. Ama denes nema potreba od improvizacija.Sega policiskite stanici navistina se napa|aat. Plus, i vo Prilep, sprotipraznikot rokna vistinska eksplozija pred edno kafule.

4. Qub~o i Sne{ka ne pravat ajvar. Tie odat na kino. A koga Qub~o odina kino, sî mora da stoi. Zatoa, pred premierata na "Pra{ina" vo kinoto "Cen-tar", celata ulica, od Sobranie do MNT, be{e zatvorena za soobra}aj. Za da nemoàt drugite {to trgnale na kino da stasaat so sopstvenite koli. Za da im seslo{i tie {to trgnale vo apteka gledaj}i ja ergelata luksuzni vozila. Za da neim tekne na tie {to naumile da se parkiraat vo Trgovskiot centar ili sprotinego, nikoga{ pove}e da parkiraat vo blizina na mestoto kade {to naumil daodi premierot. Za da im tekne na tie {to sakale da stavat benzin na pumpatana "Makpetrol" deka treba da odat vo "Okta". A gostite na "Holidej in" }epo~ekaat pred da vlezat vo sobite. Da go zapametat Skopje i momentot kogapremierot odi da gleda film.

Sre}a {to i pretsedatelot Trajkovski ne izrazi èlba da odi na premi-erata. ]e go evakuiraa centarot na gradot.

5. Vladata se ubi pla~ej}i za donatorska konferencija. I koga Qub~o iministerot za finansii Gruevski vidoa deka strancite ne ni davaat pari, muse obratija na Gospod. Pa re{ija da dadat dva miliona marki za krstot na Vod-no.

441

Tolku lu|e na pragot na zimata sedat o~ajni, bez nade` deka }e se vratatdoma i molat za pomo{. So meseci sedat vo parkot pred Sobranieto, vo {atorii bez hrana, ama od vrvot na Vodno nikoj ne gi gleda.

Kolku {to se se}avam, neli crkvata go zede hotelot "Biser" vo Kali{-ta, kaj Struga? Kolku begalci smestija tamu?

I u{te Qub~o rasprava za aran`manot so MMF, se àli deka baraat odnas da pla}ame pogolem danok i na hranata, i pora~uva deka Makedonija ve}edovolno pla}ala i so voeniot danok. A be pla}ame nie, i u{te }e pla}ame. Amase pla{am da nî ne moème da im go zadovolime apetitot. Od den na den sîpove}e kradat. Pa sega ako dadat pari za krst, mislat na toj na~in }e im seprostat grevovite.

Tuku, belki Gospod }e ni dade sila da go preìveeme i nivnoto vreme.Barem krst da se molime, }e imame.

6. Pet najgolemi TV-mreì vo SAD se dogovorile vo idnina da ne giemituvaat snimkite so govorite na Bin Laden. Po razgovorot so sovetni~kataza nacionalna bezbednost na pretsedatelot Bu{ Kondoliza Rajs, tie ja doneleovaa odluka "od patriotski pri~ini".

E, kako be taa rabota? Neli tie nî u~at na sloboda na javnoto izrazuva-we, sloboda na pe~at... Tuka novinarite na istite tie TV stanici sekoj denemituvaa izjavi na nekakvi si komandanti [pati, Sokoli, Vaqoni, Oxa, Ilir,êli, Leka... Tie ni gi izmislija, nie ne. Tie se potepaa koj prv }e objavi in-tervju so Ali Ahmeti.

Nam ne ni urnaa dve kuli. Ama, zatoa Kumanovo, srede leto go drèa bezvoda, a den-deneska go teroriziraat Tetovo. Gleda{, patriotizmot ti bil re-lativna rabota.

OD 9 DO 2

••••• Lele ma~e, {to ubavo ti stoi skafanderot

1. Kakvi sme za grevota, u{te antraks ni fale{e. Ne znae{ {to e polo-{o, Ustav da menuva{, ili antraks da di{e{. Solana i Robertson da ti doa|a-at sekoja nedela, ili somnitelni pisma da otvora{.

Amerikancite mislat si imaat problem. A na na{ive problemi {to daim pravime. Eve, duri i Robertson ni se zakani deka ve}e nema da ni doa|a. Nesakaat da se zanimavaat so nas, }e se zanimavale so Amerika. Moè{ da zamis-li{ kolku narodov }e bide taèn. Cela Makedonija }e pla~e. Aj da ne ti dojdeedna nedela, }e preboli{. Ama da ni se skara za cel ìvot, toa e ve}e bolno.

20 oktomvri 2001

442

Robertson i Solana si imaat seriozna rabota. Se borat protiv teroriz-mot. ]e ni go ostavat samo Van der [tul. Toj i onaka samo za Makedonija e. Nadrugo mesto ne go ni nosat so niv. Im e strav u{te od aerodrom da ne im gozemat i da go zadomat vo nekoj sanatorium za nemo{ni lica. Tie se humaniop{testva.

Kaj nî spotera sega, ne znae{ dali Ustav da menuva{, dali referendumda raspi{uva{, dali fabriki da dokupuva{, pa sega u{te i za antraks da sepodgotvuva{. Kolku li samo skafanderi i za{titni maski treba da se naba-vat. Za rakavici, pak, i~ da ne zboruvame. Ehee {to ubav biznis moè da seistera. Ako moè{e od vojna pari da se napravat, zo{to ne bi moèlo odnekoja bakterija? Kolku javni nabavki tuka leàt. Tenderi, provizii, stra-te{ki partneri, ~uda... Lambe i Vojo }e kupuvaat, Daravelski }e carini, aGruevski }e mu pla~e na Banerxi deka ne predvidel pari vo Buxetot za za{-tita od antraks.

2. Kako li }e izgledaat sekretarkite na 21 vek? Toa {to }e se potro{iza skafanderi, }e se za{tedi od frizurite i {minkite. [to }e ti e frizura,ako nosi{ skafander na rabota. A i lakot za nokti ne se gleda od rakavicite.Ba{ka, sekretarkite ne mora da bidat zgodni. Lele ma~e, {to ubavo ti stoiskafanderot. Ba{ si seksi. Kako atomska mravka si! [to marka ti e? Na po-pust li go zede?

Tie {to rabotat vo poimotni firmi, }e imaat po nekolku skafanderi,za da si gi menuvaat. Na onie po ministerstvata, za{to se na Buxet, }e im dadatsamo gas-maski. Ostatokot od parite do razlikata od cenata na skafanderot }eodi vo provizii. ]e te~e oriz na site strani.

3. Robertson ni re~e deka sme vozrasna i zrela dràva. Od kade mu e taaideja? Sekoja nedela doa|a{e kako na pazar i nî ~uka{e kako lubenica. Aaaa,ovie zeleni kinat. E sega sme sozreale. Moè da nî kolat. Tamam sme za lapa-we.

4. Zatoa sosedive pak ni se pu{tija.Ene go Qube Bo{koski pod raka so Bugarinot.Ene go Vlado Bu~kovski pod raka so Srbinot.Koj za {to si e skroen. Bugarite ni dadoa tenkovi od biv{iot SSSR.

Srbite }e ni dadat avioni od biv{ata SFRJ.Za biv{a dràva ‡ biv{o oru`je.5. Pretsedatelot ni e na maka. Naredeno mu e site da gi amnestira, ama

ne znae kako.Ima dva na~ina.Edniot e da odi vo [ipkovica, da ispie ~aj so Ali Ahmeti i ovoj da mu go

dade spisokot.Vtoriot na~in e vo kabinetot da otvori tetratka. Vo nea }e se zapi{uva-

at site pripadnici na ONA.

443

Arno ama, Bor~e nema samo eden problem. [to pravime so spisocite zaapsewe na onie {to izbegnale mobilizacija od rezervniot sostav na ARM. ]eleàt tri meseci zatvor. Tie {to bile teroristi }e se reintegriraat, a tie{to ne sakale da se borat protiv teroristite, }e zaglavat.

Nema drugo ~are, }e mora Ali Ahmeti i niv da gi spasuva. Koj si imavrski, }e si odi kaj Ahmeti da mu napi{e opravduvawe. Ne se javile na pokanavo ARM, za{to bile mobilizirani od ONA.

Taka, vo kabinetot na pretsedatelot, Ali Ahmeti }e ostavi dve tetrat-ki. Vo ednata }e se zapi{uvaat onie {to pukale, a vo drugata onie {to ne puka-le.

6. Se molat site {to ìveat vo selata od prv stepen na rizik da ne pra-vat beli od 9 do 14 ~asot. Toga{ }e {eta policija so pendreci i pi{toli. Ne-moj slu~ajno da gi isprovocirate, pa da mora i lisicite da gi upotrebuvaat.Ako nekoj misli da krade, neka se strpi do 2 i 5 minuti. Policijata ve}e }ebide povle~ena.

Sekoj kriminal {to }e se slu~i me|u 14 ~asot i 9 utredenta ne vaì.Se priznavaat samo svadbi i lovxii.7. Moè li edno pra{awe do Perdju? Dali vo Amerika policijata rabo-

ti na za{tita od terorizam od 9 do 2?

DOBRA @URKA

••••• Borise, kolku se piperkite?

1. Sî moè{e da se o~ekuva od na{ive voeni profiteri. Se nau~ija naprodavawe i kupuvawe, pa po~naa da trguvaat i so du{ite na lu|eto. So koelice izleguvaat pred rodninite na kidnapiranite na koi ne im se znae sudbina-ta i im velat: "Nie sme so vas!". A od druga strana, politi~ki profitiraat sotraumite na najbliskite i so nivnite semejni tragedii.

Prvo im velea deka se ìvi vo Varvara. Potoa deka nekoi se ubieni, anekoi ìvi na Kosovo, podgotveni za trampa. Pa posle im rekoa deka bile ma-sakrirani pa pogrebani vo masovna grobnica. I sega dràvata ne moè da vle-ze na teritorijata {to e poso~ena kako mesto kade {to e grobnicata. Nepro{-teno ne e pilot op{tina.

I u{te, po site kombinatoriki {to gi napravija vo Sobranieto, se poja-vi onoj komandant Leka, voda~ na teroristite na teritorijata {to ja kontro-lira{e ONA, i izjavuva deka i nemu mu bilo àl za kidnapiranite.

2. Bu{ ne go fa}a son. Otkako go dobi pismoto od Boris, dewe-no}e mis-li kako da gi vrati Makedoncite vo Preambulata. Kakov Avganistan, kakov

27 oktomvri 2001

444

Bin Laden, kakov antraks, kakva variola vera... Makedoncite treba da se vra-tat.

U{te da mu go vrati pomneweto na Boris, da se seti {to prave{e voOhrid, dodeka obezbeduvaweto mu gi sobira{e teniskite top~iwa niz grmu{-kite vo Gorica. Dodeka u~e{e da igra, onie ~etvoricata mangupi mu go izvadi-ja narodot od Ustavot. I sega toj mora da go vrati.

Ubavo vika negoviot sovetnik Fr~koski deka raspravata za ustavniteizmeni e mnogu zabavna. Kojznae kolku bilo zabavno i vo Ohrid.

Fr~ko e poznat po zabavite. Za nego i univerzitetot vo Re~ica be{erodendenska ùrka. Spomenuva{e i nekakvi ispukani baloni. Ima bujna fan-tazija za lisabonskite ùrki na Kiro Gligorov. A i diplomatijata mu be{ekako turneja na "Roling stonsi".

Kako trgnale so Vlado Popovski, ubavo {tona sî gledaat kako na dobrazabava. Neka {tedat zdravje. ]e mu trebaat i na sledniot pretsedatel na drà-va. Moè i toj }e ima nekoj plan, pa }e mu trebaat sovetnici za promena naUstavot. "Roling stonsi". Ili, vo prevod ‡ kamewa {to se trkalaat. Od edendo drug pretsedatel ‡ od eden do drug ustav.

Pametni se more tie. Kamewa {to se trkalaat, mov ne fa}aat.3. Bu{ }e ima problem da mu go vrati narodot na Boris vo Ustavot. Cel

narod mu e na ulica.Dodeka vo parlamentot se pravi dobra ùrka, 450 iljadi nevraboteni

molat za leb. Pa duri i Xorx Robertson od NATO im pora~a da gi zaboravatamandmanite i malku da mislat na leb i puter. I ‡ pratenicite go poslu{aa.Zav~era gi batalija amandmanite. Se frlija na viski i zakuska da gi pre~ekaatdvajcata novi pratenici od SDSM. Duri i adetot go smenija. Mesto so leb isol, so viski i sendvi~i se po~estija.

Za xabe Robertson ni pora~uva da jademe leb i puter. Nie sme naviknatina leb i ajvar. Sireweto ni ostana na okupiranite teritorii. Gi ~eka pilot-policajcite da go oslobodat.

Pretsedatelot sega po~na da {eta po kafuliwa, da vidi kako ìvee na-rodot. Celi {est meseci ne izlegol. Planot go pi{uva{e.

Tuku, neli na vremeto ode{e po pazari i se pozdravuva{e so prodava~i-te. [to ne odi sega na pazar. Da vidi dali lu|evo so leb i puter }e go imple-mentiraat Ramkovniot dogovor, ili }e si dozvolat luksuz i ajvar da kasnat.Borise, kolku se piperkite?

4. Xorx Robertson ni dade dobra ideja koga ni kaà deka toj kako [kot,naviva protiv reprezentacijata na Anglija, iako ìveat vo ista zemja. Kako nemu tekna na Boris vo Ramkovniot dogovor da predvidi i fudbalska reprezenta-cija na Albancite. Vakov previd na Xaferi nikoga{ nema da mu bide zabora-ven od negovite. A i nie, protiv kogo }e navivame. I vo idnina }e mora danavivame protiv sebe.

445

Zatoa, daj dodeka trae ùrkava, da predloìme amandman za albanska rep-rezentacija. Ne za drugo, tuku zasekoga{ da go re{ime problemot. Nemoj poizvesno vreme da im tekne na nekoi borci za ~ovekovi prava da pripukaat za{-to nemaat reprezentacija. Daj sega sme re{ile da dademe sî. Sega mu e majkata.

5. Dodeka bev so grupa kolegi vo Brisel, Piter Fejt nî iznervira, za{toni kaà deka vo Makedonija ìveele Sloveni, Albanci, Turci i drugi... Make-donci, vo etni~ki smisla nema. Ima samo vo politi~ka.

Kade li go nau~il toa prijatelot na Ali Ahmeti? Univerzitetot na [tulu{te ne po~nal so nastava. Od univerzitetot vo Mala Re~ica ne se priznavaatdiplomite. Sigurno bil vo ve~erna {kola vo [ipkovica.

6. SAD im pora~aa na svoite gra|ani deka ve}e ne mora da se evakuiraatod kaj nas. Zna~i, Makedonija stana bezbedna zemja.

Tuku, kade e Ilinka Mitreva? [to ne izdade na{eto ministerstvo zanadvore{ni raboti predupreduvawe do gra|anite na Makedonija da ne patuva-at vo SAD poradi rizik za nivnata bezbednost.

ÂE [UKARIE

••••• Vo Makedonija [pancite se Romi, a [kotite se Vlasi

1. Onoj Havier Solana treba da si gi pobara parite nazad od ekspertite{to se ma~ea so Ustavot. Qubomir Fr~koski i Vlado Popovski da go vratathonorarot za napornata rabota vo Ohrid i za intenzivnata dru`ba so Boris.Na kraj dojde Solana da im ja zavr{i rabotata.

Iako, iskreno mislam deka ovoj tekst na Preambulata ne e ba{ najsre}-no re{enie. Kaj najdoa tolku malku narodi vo Makedonija. Treba{e, ednostav-no, da se zemat statisti~kite podatoci od minatiot popis i, eden po eden, da senaredat site gra|ani vo Ustavot.

Se se}avam deka toga{ ima{e i takvi {to se izjasnuvaa kako Marsovci.Eden duri za sebe rekol deka e Citroen. I zamislete sega Marsovcite i Citro-enite od Makedonija da se obedinat i da stanat buntovnici za ~ovekovi prava.Pa, namesto da nî napa|aat albanski teroristi, po policijata }e pukaat Marsov-ci. I toga{, Boris nema da mu se àli na Putin deka Makedonija e `rtva name|unaroden terorizam. Ako se pobunat Marsovcite {to Fr~ko i Vlado ne gistavija vo Ustavot, Makedonija }e bide `rtva na vselenska agresija.

Imam plan kako ustavotvorcite da ne gi vra}aat parite za lo{o zavr{e-nata rabota. Belki ovaa dràva }e do~eka u{te eden popis. Po nego }e treba dase pravi nova preambula. Toa {to Fr~ko i Vlado ne go zavr{ija sega, }e gozavr{at toga{. Dvapati pravea ustav. Treta ‡ sre}a!

3 noemvri 2001

446

2. Sega vo [utka }e se gradi spomenik na Havier Solana. Zatoa {to,spored objasnuvaweto na Amdi Bajram, toj Havier bil Rom, pa zatoa i go stavilromskiot narod vo Ustavot na Makedonija.

Siroma{kiot Solana. Toj kako [panec so etni~ko romsko poteklo nemamesto vo Ustavot na Kralstvoto [panija, ama zatoa se izbori da si najde mestovo Ustavot na FIROM. âe {ukarie, voda mi se pie...

[teta {to i Xorx Robertson ne be{e malku ponastoj~iv, pa i toj }euspee{e negovite [koti da gi stavi vo Preambulata. Taka, makedonskoto mul-tietni~ko bogatstvo ostana posiroma{no za {kotskiot narod {to ìvee vogranicite na ovaa dràva.

Ama, nema mesto za razo~aruvawe. Ima mnogu vicovi za [kotite kakocicii. Tie imaat dostojni pretstavnici na ova podnebje. Taka {to, namesto{kotski narod, vo Preambulata go ima vla{kiot narod. Kaj nas [kotite seVlasi.

3. Predlagam u{te eden amandman. Stojan Andov da se stavi kako posebnakategorija vo Ustavot. Da go nema{e, }e treba{e da go izmislime. Zamisleteda ne e za{titen so Ustav i plus da ne bide pretsedatel na Sobranieto. Kadetoga{ }e gi sobira novinarite da im raskaùva prikaski. Ba{ e zabaven... "Jasim rekov, tie mi rekoa, ~ule, ne do~ule, ne sum bil dobro razbran, jas nemamni{to so toa..."

Kako li }e ìvee bez sedenkite so novinarite vo negoviot kabinet, kogatie kako u~eni~iwa sedat eden vrz drug po foteljite i trosedot, a toj si sesmee na sopstvenata dosetlivost. Nema drugo, }e mora da pravi piknici vo dvo-rot vo Taftalixe ili ve~erinki vo dnevnata soba, so glasno vklu~en televi-zor, da ne go prislu{uvaat dodeka brifira.

4. Najnov izum }e mu bide, ne samo novinarite tuku i pratenicite da gisobira vo vizba. Tamu e najsigurno. Temno e, u{te pomra~no otkolku ulicatapred Sobranieto.

Da be{e pretsedatel na Sobranieto Savo Klimovski, sî }e bleska{e, a ibrifinzite }e mu bea otvoreni, kako {to saka{e i Sobranieto da go otvori zanarodot. Arno ama, Savo nemal moralen kredibilitet da raboti vo temnica.Sveti Sava vo borba protiv mrakot.

Za razlika od Savo, na Andov i vo temno mu svetnuva. Dodeka ja pu{tisekretarkata Karolina da gi zapali lambite na ulicata, na Andov mu blesnabomba. Laèn povik, de, ama bomba si e bomba. "Ne moème da probuvame dalie laèn povikot", re~e Andov i odlu~i site da si odat doma. Amandmanitemoàt da go po~ekaat i naredniot parlament.

5. Ama na Cile ne mu se ~eka. Se odmori devet meseci i pak se vrati da jaspasuva nacijata. Vo pregratkite na Qub~o, }e ni ponudi novi promeni.

Dosta Bunarxik be{e slobodna carinska zona. Sega e okupirana NATOzona.

447

6. Kolku bilo ubavo da ima{ pretsedatel so golemi race. Boris na{ ce-liot svet moè da go pregrne. Od Va{ington do Moskva. Mobimak gi vrzuvatvoite svetovi. Boris gi pregrnuva Rusija i Amerika.

Otide na{iot pretsedatel da mu pla~e na Putin. Bor~e ja vide Moskva.Ama, Moskva na solzite ne im veruva.

7. Strancite ni pora~uvaat deka ne treba mnogu da se politizira slu~a-jot so kidnapiranite Makedonci i pi{uvawata vo mediumite deka se mrtvi ivo masovna grobnica.

Da bea Albanci, "ugneteni borci za ~ovekovi prava", a ne obi~ni gra|a-ni "od slovensko poteklo", Hag nema{e da bara dokazi od nas. Nie od niv }edoznavavme. Za vreme na kosovskata kriza, toga{niot portparol na NATO Xej-mi [ej, pokaùva{e i satelitski snimki na masovni grobnici, {to podocnaizleze deka ne se. Da ne zboruvame deka pobrzaa da kopaat vrz osnova na pi{u-vawa na vesnicite.

Ako na nivnite novinari im trebaa prikazni za masovni grobnici odMakedonija, do sega ve}e }e ja preoraa cela zemja. Ako ne gi najdea, }e re~eadeka nekade se skrieni.

Ama, ne sme im ve}e interesni.

SVETO TROJSTVO

••••• Blagodarenie na Branko, Dosta ostana nevina

1. SDSM najavuva deka }e ja napu{ta Vladata. Neka pobrzaat, dodeka negi izbrkal Qub~o. Kaj i da e, pak }e si napravi dogovor so Xaferi.

Branko go pikna SDSM vo Vladata za da ja spasi dràvata. Gledame, ep-ten ja spasija. Tolku sme spaseni {to duri i policijata po~na da go vika Gos-pod na pomo{. Ako sveti Dimitrij pobedonosecot gi ~uva policajcite, koj li}e ne ~uva nas?

Vo Makedonija ima sveto trojstvo. Edniot e sveti Branko spasitelot.Vtoriot e sveti Arben prvopovikaniot i dolupotpi{aniot. Bez nego ni{to nebiduva. I tretiot e sveti Qub~o pobedonosecot. Zo{to? Zatoa {to, ako Bran-ko spasitelot ja napu{ti Vladata i gi ostavi Qub~o i Xaferi pak da ni giorganiziraat izborite, nema drugo ‡ Qub~o pak }e si pobedi.

Ubavo {to liderot na SDSM se spoi so Qub~o da ni ja spasuva dràvata.Sega se ~uvstvuvame epten sigurni i obezbedeni. Aman Branko, nemoj pak da nîspasuva{.

2. Branko e dobar po du{a, pa koga trgna da spasuva sî {to ima da sespasi, ne ja zaboravi duri i nastavni~kata po marksizam od gimnazija. [to

10 noemvri 2001

448

ubavo í dojde na Dosta {to nejziniot u~enik tolku insistira{e Qub~o da jatrgne od Vladata.

A ba{ krvavo í po~na mandatot. Samo {to stana ministerka za vnatre{-ni raboti, í otepaa trojca policajci vo Ara~inovo. Pa pukaa bombi po sudovi-te i po policiskite stanici.

Arno ama, svetecot Branko ja spasi od makite i í gi prosti grevovite.Pa, taka na Dosta í ja zaboravivme aferata za prislu{uvaweto. Nikoj pove}ene ja pra{uva za Tanu{evci. Ja nema ni vo prikaznite so Vojo Mihajlovski,Lambe Arnaudov, Dragan Daravelski... Den pove}e vo Vladata, u{te edna fir-ma pove}e vo vladenie na VMRO-DPMNE. Bidej}i firmi ve}e ne ostanaa, sesvrtea i na bolnicite.

I taka ja trgnavme nastrana glavnata dama vo partijata. Ednostavno, jazaboravivme. Blagodarenie na Branko, Dosta ostana nevina.

3. [to maka gi snajde po{tarite vo svetot. Malku im e antraksot vo po{-tenskite pratki, sega u{te na{ Boris im fale{e. Pretsedatelot ima mnogumerak da pi{uva pisma. Otkako go vidovme kako komunicira so NATO prekutelefon "Eeej Xorx...", re{i da zeme penkalo v raka i da pi{uva. Te na Karladel Ponte, te na Bu{, te na Robertson... @olta duwa, zelen bor, brzo ~ekamodgovor.

Vo kabinetot mora da vraboti ~ovek {to samo }e gi liè po{tenskitemarki. I kojznae dali }e postigne da gi izliè site pisma na Boris. Ene go ina manifestacii ne se pojavuva, od penkaloto i hartijata ne moè da se odvoi.Duri i na brat Qube za Mitrovden pismo mu prati.

Ba{ ubavo {to pretsedatelot pi{uva pisma. Sega barem nemame dilemi.Toa zna~i deka e pismen. Osven toa, poarno da pi{uva otkolku da zboruva.

4. Ne samo {to pi{uva tuku Boris znae da gradi i strategija vo me|una-rodnite odnosi. Taa Ilinka se zanesuva deka }e go vra}a Dimitar Dimitrov odMoskva, zatoa {to sin mu Nikola }e odel ambasador vo Va{ington. Konceptotna Dimitrovi vo diplomatijata e vo ramkite na globalniot plan na pretseda-telot za kontrola na celiot svet. Toj mu pi{uva na Bu{, ama odi kaj Putin.Kako Skopje }e gi kontrolira Moskva i Va{ington, ako pretsedatelot ne gikoristi semejnite vrski vo diplomatijata?

Tate Dimitar }e mu kaùva na sinot Nikola kako se budi Istokot, a ovoj}e mu odgovara dali na Zapadot ima ne{to novo, i taka Boris }e gi spojuvaIstok i Zapad. U{te da ja kandisame i mama Ratka da stane ambasador vo Kina,za{to Ilinka se àli deka nemame nikoj vo Peking ‡ koj e kako Boris na{.Celiot svet }e go ima na dlanka.

5. Vladata najde na~in kako da ja pobedi siroma{tijata. Vo zemjava imaokolu 400 iljadi nevraboteni. Plus, okolu 10 iljadi vraboteni koi pove}e odedna godina ne zele plata. Kako soodvetna socijalna merka, Vladata gi namaliakcizite na avtomobilite.

449

Koga }e trgnat sega 400 i kusur iljadi lu|e da kupuvaat avtomobili, te{-ko na prodava~ite na koli. Vladata }e kurtuli. Namesto siroma{nite da blo-kiraa soobra}ajnici, da se ko{kaat so policajcite pred Vladata i da {trajku-vaat pred Sobranieto i pred Agencijata za privatizacija, tie }e nagrnat naavtosalonite. I toa po skapi koli. Ne im se isplati evtini, oti na skapitepove}e }aruvaat.

I {to saka sega ovoj narod. Site gi stavija vo Preambulata. Skapitekoli }e im dojdat badijala. Kone~no dojde OTE, pa pa|aat cenite na mobilkite.Eve duri i benzinot poevtini. E pa lu|evo pretaraa. U{te do plati li im do{-lo!?

DVORSKI [UTOVI

••••• Skopje i Kabul ‡ zbratimeni gradovi

1. Ni go smenija Ustavot. Sega u{te niv da gi smenime.E toa }e odi malku pote{ko. Da gledame tie nas da ne nî smenat.2. ONA uspea da go smeni Ustavot. Svr{i rabota. Da vidime sega dali i

ANA e za promeni.Pustata ANA. Iako ima samo 14 "komunikatiwa", nikoj ne saka da ~ue za

nea. Ambasadorot na NATO Klaus Voler, ne ja znae. Kako i bi ja poznaval.Neli gi razoruàa.

E, pa draga moja ANA, te{ka e borbata za ~ovekovi prava. I ONA, kakotebe, nikoj ne ja znae{e. Xabe pi{uvaa komunikatiwa. Dodeka ne stanaa bandi-ti po planinite, site se pravea deka ne gi gledaat. A sega, gledaj do kade jadoteraa rabotata. Ne samo {to Ali Ahmeti vo kostum {eta, so dràvno "au-di", tuku vo [ipkovica na poklonenie gi zbira i Xaferi i Imeri i Haxirexa.Ne samo {to mu se poklonuvaat tuku i gi kara.

3. [to se ma~e{e Stojan Andov srede no} da mu go odzema mandatot naHisni [a}iri. Treba{e da se ostavi ~ovekot malku da se poraduva na ustavni-te izmeni. Vaka, izleguva deka za xabe se bore{e po planinite. Dobro e {toNATO go razoruà. Inaku, kako nepokolebliv borec za ~ovekovi prava, ved-na{ }e ode{e kaj ANA.

Sepak, [a}iri ne treba da se griì. Ako saka da se vrati vo parlamen-tarnite klupi, neka gi po~eka izborite. Sega pretsedatelot }e go amnestira inego. Bidej}i nema nikoj da go goni, [a}iri moè pak da se kandidira za prate-nik.

4. Nema ni{to sporno vo toa {to policijata saka da vleze vo okupirani-te teritorii. Ama, brat Qube saka da bide transparenten. Za da ne mu zabele-

17 noemvri 2001

450

àt deka pravi ne{to skri{no, toj site svoi akcii gi najavuva. Zatoa i gipovika novinarite na izlezot od \or~e Petrov da gi slikaat "lavovite" i "tig-rite". Od kade da znae deka i teroristite gledaat Makedonska televizija. Sa-mo bea iznenadeni, ne moèa da reagiraat navreme. Da im kaè{e Qube malkuporano, nema{e da ubijat trojca policajci duri vo Trebo{. U{te kaj Grup~in}e ja postavea zasedata.

Posle sekoja parada na Qube na televizija, vo Makedonija ginat lu|e.Isto be{e i so snimkite na ubienite teroristi vo skopska Gazi Baba. TamamMVR se pofali preku dràvnata televizija deka otepala teroristi na spiewe,tie ni otepaa prvo deset, pa osum vojnici.

Qube vojnava si ja sfati kako videoigra. Koga }e te ubijat, ima{ u{tepet ìvoti. I na kraj sobira{ poeni.

Seto toa interesno izgleda na ekran. Ama {to pravime, koga po dva denamorame da gledame sliki na pogrebi?

I posle {to se slu~i? "Lavovite" i "tigrite" se povlekoa. Na nivnomesto dojdoa ‡ "lisicite". Sega ambasadorot Klaus Voler ima u{te edno voenoiskustvo. Vleguvawe na NATO vo okupirani sela "na makedonski na~in". Kajgo ima toa, tigri i lavovi da í otstapat mesto na lisicata. Samo kaj nas. Ama,ne bilo vo silata. Vo itro{tinata bilo.

5. Bidej}i Qube e lut, re{i da protestira. Ministerot za vnatre{niraboti napi{a protestno pismo protiv pretsedatelot na dràvata.

Bidej}i Qube mnogu e lut, pi{a u{te edno pismo. Protiv Ilija Fili-povski, koj e vicepremier. A Ilija im pi{a pisma na premierot Georgievski ina pretsedatelot Trajkovski. Georgievski, pak, ne napi{a pismo, tuku go is-prati vladiniot portparol Trendafilov da go ozboruva Filipovski.

Ako Qube epten mnogu se naluti, toga{ moè da mu tekne site da gi po-apsi. Ama, neka ne go najavuva apseweto na televizija. Nema da mu uspee.

Boris se àli deka na negovite sostanoci se sobirale malogra|ani ipotoa ozboruvale po mediumite. Kako portarki odat od novinar na novinar iraskaùvaat koj {to kaàl na selskata ~e{ma kaj Boris.

Andov ne se àli nikomu. Toj dava intervjua za stranski vesnici i giozboruva site po red, a toj se fali deka se `rtvuva za da ja spasi tatkovinata.Bu~ko go ozboruva Qube, Qube go ozboruva Bu~ko. Filipovski ne sfativme{to saka da kaè. Koga zboruva, misli{ deka ima referat na nekoj istoriskikongres na CK SKM.

Toa se vika funkcionirawe na vlasta "na makedonski na~in". Intrigi ispletki. Dvorski igri. Vo normalni dràvi carot ima samo eden {ut. Ama niecar si nemame. Zatoa imame {utovi kolku saka{.

Kaj nas sî u{te nema ludi kravi. Ima zdravi goveda.6. I na kraj, duri i premierot, preku svojot kabinet, se poàli deka VEST

pi{uval nevistini koga pred nekoj den objavil tekst so naslov "Qub~o mu be-

451

gal na Boris". I u{te nî obvini deka izmisluvame prikazni "vo ovie te{kimomenti za zemjata koga treba da sme edinstveni".

Na{ol koj da kaè kako da se odnesuvame "vo ovie te{ki momenti zazemjata koga treba da sme edinstveni". Edinstveni kako na{ata vlada.

Jas sum dlaboko ubeden deka nie ne moème da gi ispravime glupostitena vlasta, ako gi objavuvame. Ama, }e gi sledime i natamu, za{to, za àl, na{i-te ìvoti zavisat od nivnite gluposti.

7. Predlagam Skopje da se zbratimi so Kabul. Imame ne{to zaedni~ko.I Skopje i Kabul se oslobodeni na 13 noemvri. A i nas nî bri~at na suvo.

RAMKOVEN DOGOVOR

••••• Govori makedonski, bidi lav, nemaj strav

1. I sega izbori koga }e ima? Vo januari, sigurno ‡ ne. Vo fevruari,mart, april, juni, da ne re~am noemvri. A koja godina?

2. U{te ne moàm da se smiram po trogatelnite ostavki na ministritena SDSM. Hrabro rakovodea i hrabro si dadoa ostavki. Bu~ko nikoga{ ne bise druèl so Qube, da ne bila zemjata vo pra{awe. A Ilinka ve}e ne moèlada odi po svetot, da gi objasnuva avanturite na Qub~o. Pa duri i onoj ZoranVitanov od partijata na Yingo se obiduval da go spre~i kriminalot vo ekono-mijata. Kolku li }e izgubi makedonskata ekonomija sega, koga zamenik na Fe-tai nema da mu bide Vitanov. Bravarite ostanaa bez rabota. Ne }e ima koj da gikr{i vratite na kancelariite.

Sega otkako SDSM uspea da ja spasi Makedonija, moème mirno da spie-me. Zatoa {to Xaferi i Qub~o pak se zaedno. ]e go implementiraat Ramkov-niot dogovor. A vo toa so site raspoloìvi sredstva }e im pomagaat Zmejkov-ski i Stojmenov. Toa {to Stojmenov be{e protiv Ramkovniot dogovor, ne zna-~i deka treba da zaboravi na Makedonija i, ako treba, povtorno da se `rtvuva.Privatizacijata kako }e zavr{i bez nego i bez negovata direktorka. Toj si imasvoj ramkoven dogovor {to treba da si go ostvari. Da bide guverner na Narod-nata banka.

Ili, pak, Zmejkovski. Zaboravivme {to sî iznakaà Zmejko za Qub~o, zakriminalite, za generalskata uniforma. Koga se raboti za spas za Makedonija,ni edna `rtva ne e golema. Eve, Zmejko sega saka da bide minister za odbrana.Taka {to starite drugar~iwa sega moàt da si napravat razmena. Zmejko }e mugo vrati na Qub~o kaput~eto {to toj si go zaboravil vo Lisi~e, a Qub~o naZmejko }e mu ja dade na zaem generalskata uniforma.

24 noemvri 2001

452

Vo ostaruvaweto na Ramkovniot dogovor }e se vklu~i i Nova demokrati-ja. Neli tie ne{to baraa referendum protiv promenata na Ustavot. Moè }ebaraat pak za da go stavat â{ule minister za nadvore{ni raboti.

Prethodnata vlada se vika{e Vlada za nacionalen spas. Ovaa novata }ebide za spas na ona {to ostana nespaseno dosega.

3. Branko re~e deka ne saka da mu bide bebi-siterka na Qub~o. Qub~opak, re~e deka Branko so izleguvaweto od Vladata, napravil detski poteg. Neznam koj e deteto, ama smrdi, korne, ne se izdrùva.

4. Ete zo{to ja sakam Makedonija. Zatoa {to e zemja na neograni~enimo`nosti. Sekoj moè da bide minister. A Qub~o pravi ve}e sedma rekons-trukcija. Kako sedumka na loto. Qub~o e kako Dedo Mraz. Mnogu ima, pa nasite im dava.

Koga ve}e se licitira so ministerski mesta, bi si dozvolil i jas da da-dam eden predlog. Ne treba Zmejko da bide minister za odbrana. Ako ve}e saka-me da go implementirame Ramkovniot dogovor, toa mesto najmnogu bi mu prile-galo na Hisni [a}iri. Koj drug, ako ne toj. Be{e ~ovekot na teren, ubiva{elu|e vo borba za ~ovekovi prava, go drè{e Kumanovo i sto iljadi lu|e bezvoda srede leto... Sega, koga ve}e ne e pratenik, neka go napravat minister. Sopu{ka znae da puka. Treba u{te i helikopterite da gi sovlada. Pa koga }e ni gipu{ti...

5. Si gledam MTV i im se voshituvam. TV Srbija od vremeto na Milo{e-vi} moè voda da im nosi.

Prvo izleguva pra{ina od site strani na ekranot. Pa fr~at kur{umi.Na scena istr~uvaat "lavovi" i "tigri". Trogatelna patriotska muzika na kojase nadovrzuva dramati~niot bariton na onoj Zoran Krstevski {to nî kara da"govorime makedonski". Filmske novosti vo najnova varijanta. Bidi tigar, bi-di lav, govori makedonski, nemaj strav.

I odedna{, prethodnata slika izbleduva, pra{inata slegnuva i se seli-me vo na{eto sino studio vo koe si muabetat Qube i Bane.

Za inaet na Karla del Ponte, za inaet na Bu~ko, za inaet na site tero-risti na Zemjinata topka i na op{to zadovolstvo na qubitelite na komedii,brat Qube mu raskaùva{e na legendata Bane deka za nego materijalnoto bo-gatstvo ne e ni{to, zatoa {to na krajot mrtove~kite ko{uli za site se isti. Itamam brat Bane da dade konstruktiven predlog kako, na primer, {tom materi-jalnoto bogatstvo na Qube ne mu zna~i ni{to, zo{to ne ja otstapi ku}ata naVodno {to ja izgradi za vreme na vladeeweto na negovata partija, na nekolkuraseleni lica, bratot ja otkriva svojata bibliska dimenzija. Toj ne e slatkar.Toj e ov~ar. A ov~arot e voda~. Na ovci.

Problemot e {to ov~arot sega saka da vodi i lu|e. Zatoa tolku jagniwaotidoa kurban.

453

6. Dosta Dimovska e mnogu navredena zatoa {to sme napi{ale deka imalatajna sredba so \or|i Spasov vo hotel "Turist". A koj ne bi bil navreden. I toj\or|i ‡ badijala be{e ambasador vo Bugarija. Kamo {lif, kamo po~ituvawekon damata. Arno ne mu teknalo do "Bristol" da ja odnese. Pa da srknat ~orba.Nemale kola, pa ne moèle da odat na poarno mesto. Dosta ne zasluìla takovtretman. Komuwar da ja {eta po evtini hoteli. Kojznae, sigurno ja ostavil itaa da plati...

Ovie od SDSM epten ne gi biva. Ni za vlada, ni za kafeana.7. Pusti Petar Stojanov. Tamam Boris mu dade poddr{ka vo pretsedatel-

skata trka, toj izgubi od Parvanov. Toj Stojanov nie u{te go pametime po izja-vata deka Makedonija e najromanti~niot del od bugarskata istorija. A Borismu prati poddr{ka od ime na makedonskiot narod. Nema {ansa za romansa.

Na{iov pretsedatel ve}e vodi globalna politika. Otkako ja opravi do-ma{nata, sega se pro{iri na Balkanot. A be Bore na{ e svetski politik. Odbalkanski ma{tap.

AMDI BAJRAM

••••• 88 balvani za drugarot Boro

1. Kako ne mu zdodea na Qub~o celo vreme da pravi vladi. Mislev deka sezabavuva, ama koga go vidov zav~era na televizija ne mi izgleda{e premnogusre}en. Aj, ako e ovaa posledna, dobro }e bide. Za nas. Za nego ne treba da bere-me gajle.

2. Pretsedatelot Boris Trajkovski sledniot pat treba da mu go dade man-datot za sostav na nova vlada na Amdi Bajram. Zatoa {to ~ovekot e barem ~e-sen. Iskreno si kaùva: "Koj e na vlast, nie so vas!". Premierot Bajram moè-bi ne se snao|a so procenti, ama prosta matematika znae. Jas sum VMRO-DPMNE, ti si SDSM. Toa ti e kako 1plus 1, ednakvo na 2.

Badijala ovie drugite ni se pretstavuvaat deka naporno rabotat za dr-àvata, deka se `rtvuvaat vo ime na narodot, deka nivnata misija e po barawena me|unarodnata zaednica, deka imaat ideali, moral, ~ist obraz, cvrsti poli-ti~ki stavovi...

Dami i gospoda, Amdi Bajram e car za vas. Site ve demaskira. Jas ne gle-dam razlika me|u negovoto odnesuvawe i va{ite funkcii. I namerno ne vi gispomenuvam imiwata. Za da ne go navredam gospodinot Bajram.

3. Ba{ }e bide zabavno da vidime kako vo novata vlada }e sorabotuvaatvicepremierkata Dosta Dimovska i {efot na diplomatijata Slobodan â{u-

1 dekemvri 2001

454

le. Gospo|ata Dimovska, kako {to re~e premierot, po barawe na me|unarodna-ta zaednica, }e bide na ~elo na Krizniot {tab. Toa zna~i deka }e treba dokrajda go sprovede Ramkovniot dogovor. A â{ule, kako ~ovek poznat po toa {tone gi menuva stavovite, a bogami i partiite, }e insistira na referendumot{to go predloì negovata najnova partija, da se glasa protiv Ramkovniot do-govor.

Toa {to me|unarodnata zaednica barala Dosta da bide na ~elo na Koor-dinativnoto telo za spravuvawe so krizi, mnogu me iznenadi. Gledate, i taabila politik od svetski ma{tap. Ja tropna zapadna Makedonija, i vedna{ sta-na prozapadna.

Gospo|ata Dimovska sega kako koordinatorka }e bide zadolèna i za mi-nisterot za vnatre{ni raboti. Sekoga{ koga bratot Qube }e posaka da napra-vi glupost, tuka }e bide sestrata {to }e ja iskoordinira akcijata. Spijte mir-no. Dosta go vardi Qube.

Naj~esno e toa {to sega Dimovska }e bide menaxerkata za spravuvawe sokrizi. îsta rabota. Koj si ja po~na krizata, redno e i da si ja zavr{i.

4. Samo, kako li Dosta sega }e izleze na kraj so pretsedatelot Trajkov-ski. Duri i damata {to go pronajde i {to go izmisli, sega }e bide pod nadzorna nejzinoto partisko ~edo. Za{to, i vo Brisel mu kaàle na Bore na{ dekatoj e glaven vo dràvata. Da nemame dilema. Aj {to sestrata }e treba da gopra{uva kako da ja menaxira krizata, tuku i Vlado Popovski, so faca na mar-{alot, sega kako minister, ne }e moè da gi menuva generalite, kako kogabe{e vo blizina na pretsedatelskiot kabinet. I vo onoj na Kiro, i vo ovoj naBoris ‡ glavniot.

E pa pretsedatele, sega koga duri i vo Brisel ti kaàle deka si glaven,zgrap~i ja Makedonija. Ti toa go moè{. Si igral odbojka na vremeto. Sî e votvoi race.

5. Bidej}i sî e vo racete na pretsedatelot, toj potpi{a pomiluvawe za 88pripadnici na ONA. Kolku interesno istorijata ni se povtoruva. Koga umreTito, ima{e akcija {to se vika{e"88 sadnici za drugarot Tito". Sadnicite odtoa vreme do sega ve}e stanaa balvani. Taka {to sega imame akcija "88 teroris-ti za drugarot Bore".

6. VMRO-Vistinska reformska opcija, sega }e se preimenuva vo VMRO -Vistinski izvisena. Ne pomogna duri ni ènskoto lobi. Badijala kumata Qup-ka Zmejkovska oti{la na gosti kaj kuma{inkata Sne{ka Georgievska. Xabevezele kumite vo ku}ata na Vodno. Vo ku}ata vo Lisi~e porano poarno se veze-{e. Ama vo Lisi~e gazda be{e Zmejko, a na Vodno gazda e Qub~o. Duri i torta-ta od selski jajca {to kuma Qupka í ja odnela na Sne{ka da se zablaì, nepomogna. Zmejko si posede tri dena vo generalskiot kabinet, se poraduva nageografskite karti i si zamina za dobroto na negoviot {ef Stojmenov. Nemumu e dovolno toa {to si ja zadrà direktorkata vo Agencijata za privatizaci-

455

ja, pa }e moè da prodolì da ja menaxira privatizacijata. Ako e dobar, moèi nema da mu ja smenat.

7. Gi gledate {to pravat doktorite vo Klini~kiot centar? Od {to ope-riraat po kancelarii i kabineti, nemaat vreme za operacii vo salite. Niemislevme tie u~eni lu|e bile. Humanisti, ba{ka. Demek, lekuvaat. A toa, tiebile za lekuvawe.

8. Zna~i, nedelava imavme mnogu dobra zabava. Alal da mu e na toj {to jasmisli.

Ve pozdravi ceremonijal-majstorot Stojan Andov.

ZA [TO!?

••••• Sî dodeka dràvata ne kontrolira svoi teritorii, Qub~o }e pravi vladi

1. Generalniot sekretar na NATO Xorx Robertson nekoga{ rekol, a â-{ule v~era go citira{e: "Makedonija mu dava primer na ostanatiot svet!"

Primer!? Za {to!?2. Makedonija e primer od prikaznite za mali deca. Obi~no vo tie pri-

kazni, glavniot junak e nekoe selan~e koe na kraj se zbogatuva. Za da ja dobiemilosta na carot i da ja ven~a carskata }erka, treba da izodi sedum planini, daprepliva sedum moriwa...

Makedonija nema ni edno more. Planinite gi izgubivme. Ama, za sre}a,Qub~o ima sedum vladi. Taka {to eden od uslovite da stane bogat, go ispolnu-va.

Aber nema da si odi. Minatata nedela ni kaàa deka sme prvi vo Evropapo lu|e bez rabota. Edna od dvete zemji vo Evropa koi na spisokot na FAO sevodat kako dràvi bez dovolno hrana sme nie. I zgora na toa, Qub~o se falideka ne kontroliral tretina od teritorijata. I toa mu e alibi zo{to ne trebada se odi na predvremeni izbori. Sî dodeka dràvata ne kontrolira svoi teri-torii, Qub~o }e pravi vladi. Kolku pogolema okupirana teritorija tolkupogolemi mu se {ansite da napravi i osma vlada.

3. Mu e gajle na Qub~o {to skopjani }e ostanat i bez elka za Nova godi-na. Ni ostanaa elkite pod kontrola na Ali Ahmeti, pa plo{tadot }e ni ostaneprazen, za{to nema koj da ja ise~e i kako da ja donese. Ako itno ne se vklu~i voakcijata za postavuvawe elka i NATO, so "Kilibarnite lisici", otide Ram-kovniot dogovor. Za vospostavuvawe merki na doverba, zaedno so drvarite voplaninite, treba da odat i monitorite na OBSE. Da nabquduvaat i da dadatizve{taj deka Makedoncite glumat strav i izmisluvaat teroristi. Koga }e svet-

8 dekemvri 2001

456

ne elkata srede plo{tadot Makedonija, toa }e bide u{te eden dokaz deka ONAe razoruàna, a ANA vo momentot na se~ewe na elkata ne pukala. I deka tero-ristite srde~no ni ja ~estitaat Novata godina.

Kako trgnala rabotava, ~estitkata moàt i li~no da ni ja ispora~aat.Niz Tetovo ve}e mar{iraat bandi. Ene kaj e Tetovo. Kaj i da e, }e se prefrlati preku Kameniot most vo Skopje. Bidej}i ne im e prijatno koga gi voznemiru-va policijata, i nie }e bideme vnimatelni. Nema da gi nervirame. ]e si setrgneme navreme.

4. Evropskata unija ne moè da go prifati crniot spisok na Xorx Bu{za teroristite na ANA. EU ne ja znae ANA, nitu ~ula za nea. Moè }e doznaatako Bu{ im gi zamrzne smetkite. So ANA.

Isto taka pravea i so crniot spisok na ONA. Demek, go prifatija, amase dogovorija podocna da go "implementiraat". Polesno kaj nas }e se imple-mentira Ramkovniot dogovor otkolku vo EU da se implementira crnata listana teroristite.

I pokraj toa {to Bu{ im dade spisok so imiwa i prezimiwa, zemjite naEU ne ja znaat ANA. Ama dobro gi znaat makedonskite gra|ani {to sekojdnev-no gi poniùvaat vo redovite za vizi i gi tretiraat kako kriminalci. Za ANAnema ograni~uvawa, ama za ~esni gra|ani ‡ ima.

I po toa sme edinstven primer. ANA igra podobro od makedonskitepoliti~ari. Za svoeto ~lenstvo, sostaveno od dokaàni banditi, obezbedi-la podobar me|unaroden tretman od makedonskite politi~ari za svoite gra-|ani.

5. Na Lambe Arnaudov mu svetna deka strujata }e mora da poskapi otibila mnogu evtina i zatoa ESM nikoj ne sakal da go kupi. So poskapa struja,ESM }e go podignelo rejtingot.

Zatoa lu|e, vklu~ete se vo akcijata: "Tro{ete struja, da mu se dignatakciite na Lambe!"

6. Za Denot na borbata protiv SIDA, gradot osamna so plakati na Orga-nizacijata na ènite na SDSM. Na plakatite pi{uva{e: "Nie se griìme ‡Stop SIDA".

Kako li socijaldemokratkite se griàt? So kondomi li vo ~antite, iz-biraat partneri, ne davaat na strana, apstiniraat po doma...

Ako ènite na SDSM se griàt, {to li pravat ènite od drugite par-tii. Onie od VMRO-DPMNE ne se griàt. Tie se vo vlasta.

Tuku, na Andov i na Penov ènite... Kako li se griàt liberalkite iliberalnite demokratki so liberalnite sfa}awa kon ìvotot. Tie sigurno segriàt, ama ne se falat.

Najzagrièni se vo PDP i vo DPA. Ama ne ènite, tuku maìte. Odtolku golema grià, duri i pu{ki zedoa.

457

7. Dràvniot obvinitel Stavre Xikov, ministerot za pravda Ixet Me-meti i edno~udo lu|e od pravdata zaminaa na ekskurzija vo Hag. Be{e najavenodeka so niv }e odi i Qube Bo{koski. Ama toj ne otide. Qube }e odi ba{ka.

FR MAKEDONIJA

••••• Prolet na [apka

1. Vo Makedonija zavrna sneg. Upravata za hidrometeorologija ni soop-{ti kolku santimetri navrnale vo Bitola. Kolku vo Skopje. Duri i vo Gevge-lija vrnelo. I na Mavrovo ve}e ima dovolno za skijawe. Samo za Popova [apkane ni kaàa. Zo{to? Izgleda na [ara ovaa zima ne vrne sneg. Prolet na [ap-ka.

2. [apka ne e druga dràva. [apka e drug svet. Koga bi bila druga drà-va, [ara bi ja vikale gorna Makedonija. Bidej}i e pogore od Tetovo. A Tetovoe Makedonija.

Najsolidno re{enie za problemot so imeto e od sega{noto FIROM dagi izvadime samoglaskite. ]e bideme FRM. Federativna Republika Makedo-nija. Dva sveta, a edna dràva. ]uti, Mobimak e ve}e tuka, a i OTE, kaj i da e,}e dojde. Tie gi povrzuvaat svetovite.

3. A selata vo drugiot svet gi povrzuva makedonskata policija so me{o-vit sostav. Policiskite patroli pra{uvaat: "Gospoda u~ki, moè edno kruk~eda svrtime vo va{eto selo?" A tie im odgovaraat: "Moè, moè, ama samo ednoi toa da ne izleguvate od kolite. ]e izlezete od kola koga }e izglasate zakonza amnestija. Za da se osetime vistina ramnopravni". Polovina ~as i ‡ tolku.Odete si so zdravje, dodeka ne sme po~nale pak da se borime za ~ovekovi prava".

Ima edna gospo|a, se pretstavuva deka e od EU, se vika Klaris Pastori.Gospo|ata izgleda korektno, relativno fina, sredena, ama stroga. Koga zboru-va taa, ~ini{ EU li~no ni se obra}a, pa vo nea gledame so stravopo~it, ja citi-rame po site vesnici, i ja vrtime na vesti po site televizii.

E, taa gospo|a zav~era ni re~e deka }e bila sre}na ako "makedonskatapolicija samo pominela niz Dobro{te, Nera{te i Odri", no znaela deka "mes-noto naselenie ne go dozvoluva toa".

Ete ti beqa rabota. Nie ne sme znaele deka spored standardite na EU i,pretpostavuvame, spored zakonite na dràvata od kade {to doa|a gospo|ata,mesnoto naselenie se pra{uva dali saka policija, kakva policija saka i kolkusaati saka da im se {eta niz selo. Sega nau~ivme.

E pa gospo|o Pastori, znaete li vie kade po~nuva i kade zavr{uva va{i-ot mandat? Ili }e ve ispratat vo Avganistan na doobuka?

15 dekemvri 2001

458

Kaàno so re~nikot na evropskata diplomatija ‡ i nie bi bile sre}nikoga EU ne bi ni ispra}ala takvi tipovi kakvi {to ni ispra}a, ama znaemedeka za nas samo takvi ima.

4. Cile ostana sam. Go napu{tija i Savo, Stole Popov i kompanija. Toane zna~i deka Cile vodel lo{a kadrovska politika. Toa zna~i deka nemal nipartija. Imal interesna grupa. Dodeka imaa interes od nego, site bea duri ivqubeni vo nego. Sega koga nema {to da im dade mu raskinaa. A i {to ima segaSavo od Cile? Ni{to. Samo migrena. A Qub~o moè i da mu dade ne{to. Akove}e ne mu dal.

More daj {to }e dade{. Se odnesuvaat kako da }e nema utre. Sega {to }ezeme{, zemeno e. Grabni dodeka ima, za{to utre, sigurno Dosta nema da smetana kadar od tipot na Savo, a i kaj Branko ne znam kako bi pominal.

Samo Cile u{te veruva vo tretiot pat. A tretiot pat ‡ za nego e seko-ga{ pat za Amerika.

5. More vidoa tie deka â{ule ~ovek se stori otkako se vrza so VMRO-DPMNE. Ene go vo Wujork. Zav~era stigna edno soop{tenie od MNR. Ne znamsamo kako ne im be{e sram da go ispratat. Velat deka {efot na diplomatijatabil na sesija na nekoe levo }o{e vo ON i deka tamu bile nekoj potsekretar,pomo{nik-potsekretar, kopretsedava~ i nekolku potpretsedava~i. A na levo-to }o{e pretsedaval potpretsedava~ot Sr|an Kerim, inaku drugar na â{ule.Se istrkala lon~eto, da si go najde kapa~eto. Duri do Wujork.

Ne znam dali i dvajcata smetaat na na{ata glupost, pa ni serviraat tak-vo soop{tenie. Tie izgleda mislat deka so samoto odewe na â{ule vo Wu-jork, nie treba da padneme vo nesvest. [tom e vo Wujork, zna~i pravi ne{toepten zna~ajno za dràvata. A za da izgleda mnogu va`no, spie vo apartman vo"Valdorf astorija" kade {to obi~no spie amerikanskiot pretsedatel.

Patem, ne pro~itav vo soop{tenieto na MNR ‡ da ne po~nale da gi menu-vaat tepisite vo "Valdorf astorija"?

6. Qub~o si kaà {to si kaà za predlogot na Kriznata grupa i za imeto"Gorna Makedonija". Tuku, kaj e Branko? Ba{ sega oti{ol so [e}erinska voBerlin. Sigurno pak na nekoja Levica. I Bu~ko ne e tuka da se proiznese zaimeto. Toj e vo Belgrad. Po definicija i tradicija. Samo Nikola Popovskiostana da ja tegne mastikata za "interesniot predlog".

Branko, pred da odi za Berlin, bil vo [tip. I tamu ne zboruval za ime-to, tuku za toa {to }e im pravi na bogata{ite koga toj }e dojde na vlast. Kako{to javija dopisnicite, toj rekol deka "}e bide mnogu zna~ajno del od tie pariili stopanski objekti da se povratat vo sopstvenost na dràvata, na rabotni-cite, na ovoj narod." I u{te, Kastro od na{iot sokak pora~al: "Eden den, sekoj}e mora da dokaùva kako stanal enormno bogat". Ajdeee... Te{ko na kapita-listite. Za{to Branko }e go otvorel procesot na preispituvawe na kriminal-nata privatizacija.

459

Alo, Branko, koj prv po~na?7. Vic na nedelata: Kako Avganistancite go vikaat Boris Trajkovski?Tora Bora.

KANTA TROPA

••••• Koga }e se stopi snegot, belki }e ja ima Makedonija

1. Kolku e si relativno. Padna eden sneg i si zaboravivme. Padnaa snego-vi, pokrija tragi. Toa {to deset meseci imavme vojna, ne zna~i ni{to vo odnosna problemite {to ni gi napravi snegot. Da ne ni e Boris, koj sekoj den ni davanovi amnestirani teroristi, vojnata }e ni be{e ve}e dale~no minato.

Ako teroristite ne se ubivaa me|u sebe za grabeì od nivnite narodnipari, }e zaboravevme i na{ive kolku ukradoa. Tuku, neka se moli Vladata dapotrae polarnava zima {to podolgo. Da ostanat smrznati site nivni gluposti.

Snegot ne samo {to ni zatrupa tuku i Makedonija ni ja stesni. Aj {tozapadna Makedonija ja izgubivme u{te proletta, tuku sega ja izgubivme i is-to~na. So denovi isto~na Makedonija e otcepena. Granica Grup~in. GranicaLozovo. Dràva, dali saka{... Za uteha, od San Marino u{te sme pogolemi. ZaAndora ne sum siguren.

Kojznae {to u{te moè da ni se slu~i zimava. Zaveani, odneseni... Samo,mora da sme optimisti. Vo sekoja nesre}a mora da ima i sre}a. Od kaj znae{,moèbi koga }e se stopi snegot, }e ja ima u{te Makedonija.

2. Otkako snegot gi pokri site valkanici, vo Makedonija si e novo. Paimame i novi politi~ari. Na primer, Ali Ahmeti. Toj sega se pretstavuva ka-ko socijaldemokrat. Ni pora~uva deka so Makedonija vladee korumpirana vlasti deka nemame perspektiva so koalicijata me|u VMRO-DPMNE i DPA. Soci-jaldemokratot Ahmeti ja gledal Makedonija kako dràva na sre}ni ramnoprav-ni gra|ani.

Dobar politi~ar ovoj Ahmeti. [ipkovica ja zavea sneg i Ahmeti ve}e nee terorist. Bidej}i }e pravi od Makedonija [vajcarija na Balkanot, toj e so-cijaldemokrat od {vajcarska proviniencija. Politi~ar od zaviden kalibar.7,9 milimetri. So snajperska preciznost.

3. I pratenikot Hisni [a}iri ve}e ne e terorist. Toj borec za ~ovekoviprava imal i partizansko ime. Go vikale Daskalot. Ni gi ukrade ONA i imi-wata na komitite. Sega [a}iri od Lipkovo ni se pretstavuva kako Dame Gru-ev. I nego go vikale Daskalot. A i Taki od Lavci, {to se borel protiv kletitefa{isti, isto taka, bil daskal.

22 dekemvri 2001

460

Se gleda deka [a}iri "za olovka se borel". U~itel bil ~ovekot. Ostanau{te i vo pesna da mu se opee deloto.

4. Havier Solana se zakanil vo nekoj {panski vesnik deka }e si dadelostavka od Evropskata komisija. Na seta beqa, u{te toa ni fali. Odvaj gopreàlivme Perdju, pa sega i za Solana li da se sekirame. ]e ni ja rasipeNovata godina. [to ìvot li }e bide bez Solana? Koj }e ni kaùva {to napra-vivme i {to treba da pravime.

5. Ovaa nedela bea promovirani prvite policajci od Ramkovniot dogo-vor od pripadnicite na narodot {to ne e vo mnozinstvo vo Makedonija. Ili, vosloboden prevod ‡ Albancite.

Zna~i, gore-dolu ve}e sme bezbedni. Gore ‡ orliwa, dolu ‡ lav~iwa. Sog-lasno Ramkovniot dogovor, policijata }e promovira novo moto na bezbednos-nite sili na Makedonija. "Bidi tigar, bidi lav, orli te ~uvaat, nemaj strav".

6. Ve~niot sindikalen lider @ivko Tolevski izvojuva u{te edna golemarabotni~ka pobeda. Namesto da gi blokira pati{tata, so Vladata se spogodida zeme kanta sirewe. Ne im li~i na sindikalnite lideri, doterani kako za namodna pista, da dremat po smrznatite pati{ta. Vaka, doma em ne toplo }e sisedat em sirewe za ajvar imaat.

Bidej}i sireweto }e go izedat do fevruari, za toga{ Tolevski najavinov {trajk. Rabotnicite }e nemaat ve}e sirewe, ama zatoa kantite }e im osta-nat. Za da imaat na {to da tropaat. I onaka sindikatite, sose Tolevski i siteokolu nego se ‡ kanta tropa.

7. Savo Klimovski u{te ne odgovoril na javnata ponuda na Amdi Bajramda bide lider na Sojuzot na Romite.

Eden Bajram igra majtap so Savo. Vidi do koe derexe dojdoa univerzitet-skite profesori. Amdi im nudi opcija: Jas bev kaj vas, sega povelete vie kajmene. Da vi kaàm pravo, tolku e sme{no, ama mnogu e tragi~no.

8. Denarot pravi 'r{um na berzite. Markata pa|a li pa|a. Toa {to smespiele na pernici i du{eci polni so marki, ne zna~i deka mirno sme spile. Voson sme mislele kako da ja uni{time germanskata ekonomija.

Vo dràva vo koja si e naopaku se slu~uva i denarot da e posilen od mar-kata. Kaj go ima toa, vo vojna da ti jakne doma{nata valuta? Kanta tropa.

461

PRGAVI PINGVINI

••••• Goce Del~ev imal tabakera, ama ne jadel ~okolatca

1. Koga }e se pi{uva sovremenata istorijata na Makedonija, }e se delina dva perioda ‡ Makedonija pred snegot, i Makedonija po nego.

Penov se podgotvuva{e da proglasi vonredna sostojba, ama pak central-nata vlast go zezna. Qub~o ne mu dava svetilka da smeni, a kamoli sneg da ~is-ti. I ‡ vedna{ mu gi isprati "lavovite" i "tigrite" vo kontraofanziva, da gois~istat snegot od Skopje. Komandant na kontaraofanzivata be{e ministerotQup~o Balkoski. Qub~o go nazna~i Balkoski za glaven uli~ar.

E na Balkoski u{te toa mu fale{e. Ne znae kaj mu e glavata od koncesi-ite {to mu se vrtat. Dali sneg da ~isti, dali po{tata da ja prodava, dali vtormobilen operator da izbira, dali aerodromot da go pravi ili i nego da go dava,dali dràvna aviokompanija da pravi...

Kako trgnal da gi re{ava rabotite, Balkoski moè i Skopje da go dadepod koncesija. Ti e gajle. Pa ako ni zavrne pak sneg, drug }e ni go ~isti, ako niene moème.

2. Tuku, kade e sega me|unarodnata zaednica da pomogne. Ostanavme beznasoki. Ne znaeme {to da pravime vaka zaveani. A i Teloto za spravuvawe sokrizi e vo kriza. Kaj e Dosta da nara~a buldoèri. Samo Qube li so lopatata i{apkata }e go rine snegot. Kaj e Vlado Popovski da smisli nov plan na pretse-datelot za vakvi situacii. Kaj e Fr~koski da napravi ramkoven dogovor. Vokoi ramki }e se ~isti snegot?

Boris pak ostana sam i zavean. Pod itno treba da mu smislat nekoi oh-ridski pregovori. Samo Branko ne mu doa|a. A i Ohrid e zavean, plus ne rabotiaerodromot da doletaat olesnuva~ite. Drugo ~are? Za da se spravime so snegot,}e mora da se organizira me|unarodnata konferencija za Makedonija. Nov Ber-linski kongres koj }e dade garancii deka i po snegot, Makedonija }e bide cela.

Samo, ovaa me|unarodnata zaednica pak ucenuva. Zamislete, ve molam,im pre~ele "lavovite" na skopskite ulici. Vo âir ne smeat da ~istat "lavo-vi", tuku me{ani policiski patroli. Ako "lavovite" ne se povle~at, monito-rite na OBSE ne izleguvaat na ulica. Ne se dviàt na lizgav teren.

Nema drugo ~are, }e mora Boris pak da gi povikuva stranskite sili, dani go ~istat snegot. Sega }e mu pi{e pismo na Xorx Robertson. ]e bara prome-na na mandatot na silite na NATO. Srede zima, ne se pravi ètva. Ama, i"lisicive" ne se pokaàa na snegot. Sega im e proglasena lovna sezona. Ako sedviàt mnogu niz {umite, moè da zavr{at na vratot na nekoja VMRO-vskadama. Se bliì balot na "Blagovestie".

29 dekemvri 2001

462

Zatoa, komandata na novite sili na NATO za Makedonija }e ja prezemeDanska. ]e donese pingvini od Grenland. Odbroeni im se denovite na "Kili-barnite lisici". Vo Makedonija doa|a misijata "Prgavi pingvini".

3. Pretsedatelot Boris Trajkovski ima{e govor vo Sobranieto. Zvu~e-{e mnogu optimisti~ki. Re~e deka sme go nadminale zenitot na krizata. Akokrizata ima zenit, toga{ najoptimisti~ka varijanta e deka ovaa godina }e godopreme dnoto na uspehot.

4. Ministerot za odbrana Vlado Popovski, na branitelite na tatkovina-ta im podari po edna kutija cigari i ~okolado. Se pretrgna. Sobra sili, paduri i za ~okolado najde pari. Sega tie {to ne pu{at, }e se menuvaat, }e davaatcigari za da dobijat barem dve ~okolatca.

Vlado Popovski ja prodolùva revolucionernata tradicija. I Goce Del-~ev be{e poznat po tabakerata. Ama ne znaeme dali jadel ~okolado. Ili lokum.Ministerot duri napravi i is~ekor. Potomcite na Goce Del~ev, pokraj ciga-ri, dobija i ~okolado.

5. Dobro be, imaat li pamet {to pravat so sudbinite na rodninite nakidnapiranite. Neli edno vreme mrtvi gi proglasija? Neli i jama iskopaa?Neli {emi po vesnici se objavuvaa? Neli i trojca policajci zaginaa vo obez-beduvawe na grobnicata? Sega pak gi oìveaja. Lu|eno sedat o~ajni vo Sobra-nie, nekojsi Quqi im kaùva edna prikazna, Le Roa druga, Boris ne im kaùvani{to...

Da bea Albanci, dosega i Karla del Ponte za lopata }e se fate{e. Akotreba{e i snegot }e go istope{e. A vaka, makedonskite oficijalni lica gajlenemaat, sekoj den razli~ni izjavi davaat ‡ red meso, red sarma, svetot i~ ne sepotresuva... Si ostanaa rodninite vo Sobranieto sami so svojata surova sudbi-na da ~ekaat milost od nekojsi Quqi, da baraat priem kaj Ahmeti. Majtap niigraat eeej... Na kraj }e ni namestat deka i samite sme gi kidnapirale.

6. Makedonskata televizija pred dva dena ni izraduva. Ni soop{ti dekasnegot e is~isten, deka po ulicite se odviva normalen soobra}aj... Duri i "Elek-trostopanstvoto" na Lambe go pofalija. Polovina Makedonija e bez struja, atie ni soop{tija u{te eden podvig ‡ prvpat nemalo restrikcii. Ne moè daima restrikcii koga nema struja. [to da isklu~at, koga i onaka e isklu~eno.

Zna~i, gledajte vesti na MTV i }e imate ~uvstvo deka [vajcarija ve}epristignala na Balkanite.

CIP ‡ Katalogizacija vo publikacija

Narodna i univerzitetska biblioteka "Sv. Kliment Ohridski", Skopje

304(497.7)"1997/2001"(046)

MIHAJLOVSKI, Goran

Sakam da ka`am : 1997-2001 / Goran Mihajlovski. ‡ Skopje :

Ogledalo 2002. - 465 str. : sliki ; 24 sm.

ISBN 9989-2047-0-5

a) Makedonija ‡ Op{testveni priliki ‡ 1997-2001 ‡ Novinski kolumni

ISBN 9989-2047-0-5

ISBN 9989-2047-0-5

goran mihajlovski - Почетна...5 sekoj od nas imal, ili ima ne{to {to sakal da go ka`e, da go...

Documents