govare kakon ( 9 )

44
) 9 ( ذمارة2010 ولي ئةيل ئيمتياز خاوةني سةيد برايمهبةر رةوسةر سةرنومي سةيد براي ةوي شر ثيوسةري سةرنو طر جي عةبدولكةريمل جة وذة ليوسةرانستةي نو دة محةمةد مستةفا قاسمن صليوة عيسا هاوذيةست خؤشناو ثةيولنجاغي من ئي هي دينار هةشتا مليار دابودجةى قةزاى كؤيةية2010 ى لةسالMobile: 07501145013 kakon.koya@yahoo.co.uk www.koye.eu ةى لةسنورى قةزاى ئةم ثرؤذاندانى رةثي ثة لةبودجةى كؤيةانىن بةرهيكان و وةمة هةري2010 ى سال بؤتةكان وةزارةطيراوةر وةرديان لةسةزامةن ة ر نؤسةدو مليارو هةشتا بايى باسكردنى دينارة. دةمليؤنخانكردنى تةر و ث�رؤذةك�انوكؤنطرةكان لةى ثرؤذةودجة بو ؤذى هات كة روسيةدا ؤذنامةنو ر عومةر سةيد ضاثوك8/12 ةكانى قامى كؤية بؤ كةنال قايم وو. خستيةر��دنط��ةي��ان ا ريطةياند ا ر كؤيةقامى قايمودجةى لةبو كة ث�رؤذةك�انن هةشتادا رةثيان و ثةن بةرهي وةا دابةشكراونكد بةسةر ضةند بواري ؤذةكانيش نكراوةو ثراريان بؤ تةرخا ديندودةمليؤن مليارونؤسةشيواشؤك ى و لةسماقولطاى قيرتاو ي ر وستكردنى سيو درطوند23 شانى كارةبا بؤ اكي لةوانة رثؤلى27ذدة ثؤلى وةش ثؤلى و هةدنطاى ش ن خويتابخانةوةش قووستكردنى ش كانيبى و در وثردىذى رى كؤليؤى كؤيةو تةرانى زانك ندكا بةشى ناخؤيى بؤخويوستكردنى دووتةق و در لةكؤيةو تةق كةشناسىستطةى امةزارندنى وي ةبان و د ةو بانى تال طةل وى ئاو لةديووبةندا وةرزشى و دروةردةى ثةوك وكى بضو ى ضةندبةنداويو ووثي ندو رطو)10(وةىى خواردنة ؤذةى ئاو كردنى ثر بةجي و جييةكان لةقيرتاوى شةقامةكانرةوانرةكانى شامةتطوزا ؤذة خز لةثريةكى زؤررى و ذمارةمةتطوزا خز ؤذةى ت بةثربارةتةق. سةيارى لةتةقكى طةشت طاو ثاركي و ياري و كان و ئاوةرنة تى كؤ ؤنكري و كنكراوةوى بؤتةرخا ثارةكة طوتى ديزانى ثرؤذةقامى كؤيةكؤية قايم-ر دى هةولي جادةى دووسايقامى كؤية قايموسيةكةدا ؤذنامة نو ة رذةى كؤنطر . لةدريوةريةندةة بوارى تةت دا دةضيية ماوة لةموبارةوةةر بةقةزاى كؤية، لةةرانبت ب خةمى كردبي كةمتةرر زطاى هةولي كةثاري ةتكردةوة وةى ر ئةزطا وى ثاريرو تةوا زطارى هةولي د هادى ثاري نةوزاز ي كة بةر وونيكردةوة ضاثوك سةيدعومةر رت. نبكرية دابي قةزاى كؤيو ثرؤذةكانىويست بؤكار ةكى ثيودجةيةى بو بؤئةووةن زؤر بةثةرؤشةورى قةزاىى سنوريةكانمةتطوزاادةن ثرؤذةخزطا ن ي ر وو كةضيتر شى خستةروةقامى كؤية ئة قايمراون بؤئةو رى دان ذنةى ضاو دي ن و بؤ ئةو مةبةستةش لي بكري بةجي وة جي كؤية بةكةمو كوريةسيارودن بةثرطةيان ا ةكانى ر نى كةنال نةرا اتريش نوين. دو وستدةكري بةدوا دررة ؤذانةى لي ثروسيةكةدا. ؤذنامةنو ة ر بة كؤنطرذةيان درييان سةرنجةكان كؤيةقامي قائم- ضاثوك عومةر مستةفا

Upload: sandy-koye

Post on 22-Mar-2016

233 views

Category:

Documents


5 download

DESCRIPTION

malpare.koya :- malpareke tayebata bashare koya

TRANSCRIPT

Page 1: govare kakon ( 9 )

1ئةيلولي 2010ذمارة 9

ذمارة ) 9 (ئةيلولي 2010

خاوةني ئيمتيازرةهبةر سةيد برايم

سةرنووسةرثيشرةوي سةيد برايمي

جيطري سةرنووسةر ليوذة جةالل عةبدولكةريم

دةستةي نووسةرانقاسم محةمةد مستةفاهاوذين صليوة عيساثةيوةست خؤشناوهيمن ئيلنجاغي

هةشتا مليار دينارلةسالى 2010 دابودجةى قةزاى كؤيةية

Mobile: [email protected]

ئةم ثرؤذانةى لةسنورى قةزاى ثةرةثيدانى لةبودجةى كؤية بةرهينانى وة و هةريمةكان سالى2010 بؤ وةزارةتةكان وةرطيراوة لةسةر رةزامةنديان نؤسةدو مليارو هةشتا بايى باسكردنى دينارة. دةمليؤن تةرخانكردنى و ث��رؤذةك��ان بوودجةى ثرؤذةكان لةوكؤنطرة رؤذنامةنووسيةدا هات كة رؤذى عومةر سةيد ضاثوك 8/12كةنالةكانى بؤ كؤية قايمقامى خستيةروو. راط��ةي��ان��دن رايطةياند كؤية قايمقامى لةبوودجةى كة ث��رؤذةك��ان وةبةرهينان و ثةرةثيدان هةشتا

مليارونؤسةدودةمليؤن ديناريان بؤ تةرخانكراوةو ثرؤذةكانيش بةسةر ضةند بواريكدا دابةشكراون لةوانة راكيشانى كارةبا بؤ 23طوندو دروستكردنى سي ريطاى قيرتاو لةسماقولى وشيواشؤك وثردى كانيبى و دروستكردنى شةش قوتابخانةو خويندنطاى شةش ثؤلى و هةذدة ثؤلى و27ثؤلى لةكؤيةو تةقتةق و دروستكردنى دووبةشى ناخؤيى بؤخويندكارانى زانكؤى كؤيةو تةالرى كؤليذى ثةروةردةى وةرزشى و دووبةنداوى ئاو لةديطةلةو بانى تالةبان و دامةزارندنى ويستطةى كةشناسى رووثيوى ضةندبةنداويكى بضووك و ئاوى خواردنةوةى)10(طوندو ثرؤذةى و جيبةجيكردنى خزمةتطوزارى و ذمارةيةكى زؤر لةثرؤذة خزمةتطوزارةكانى شارةوانيةكان لةقيرتاوى شةقامةكان و كؤنكريتى كؤآلنةكان و ئاوةرو و ياريطاو ثاركيكى طةشتيارى لةتةقتةق. سةبارةت بةثرؤذةى جادةى دووسايدى هةولير-كؤية قايمقامى كؤية طوتى ديزانى ثرؤذةكة ثارةى بؤتةرخانكراوةو لةم ماوةيةدا دةضيتة بوارى تةندةريةوة. لةدريذةى كؤنطرة رؤذنامة نووسيةكةدا قايمقامى كؤية ئةوةى رةتكردةوة كةثاريزطاى هةولير كةمتةرخةمى كردبيت بةرانبةر بةقةزاى كؤية، لةوبارةوة ضاثوك سةيدعومةر روونيكردةوة كة بةريز نةوزاد هادى ثاريزطارى هةوليرو تةواوى ثاريزطا زؤر بةثةرؤشةوةن بؤئةوةى بوودجةيةكى ثيويست بؤكارو ثرؤذةكانى قةزاى كؤية دابينبكريت. قايمقامى كؤية ئةوةشى خستةروو كةضيتر ريطا نادةن ثرؤذةخزمةتطوزاريةكانى سنوورى قةزاى كؤية بةكةمو كوريةوة جيبةجيبكرين و بؤ ئةو مةبةستةش ليذنةى ضاو ديرى دانراون بؤئةو بةثرسيارو راطةياندن كةنالةكانى نوينةرانى دواتريش دروستدةكرين. بةدوا ليرة ثرؤذانةى

سةرنجةكانيان دريذةيان بة كؤنطرة رؤذنامةنووسيةكةدا.

ضاثوك عومةر مستةفا - قائمقامي كؤية

Page 2: govare kakon ( 9 )

2

دةبيت، داي��ك لة كاتى م��رؤظ ه��ةرخ��ؤى دةط��ري��ا، ئ��ةوان��ةى لة و دةكةنن ثى هةموو دةوروب��ةرن خةنى دةبن، هةر مرؤظ كة دةمرى و خؤشةويستان دةنطة، بى خؤى و دةطريةن بؤى نزيك ئازيزانى شيوةن دةطيرن، بةس خؤى ناطريا، ذيانى و ب��وون س��ةرةت��اى م��رؤظ ئاويتةى ناوةراستةكةى طريانة، كؤتايى ذان��ة، و خ��ةم و خؤشى يةكةى مةرط و نةمانة !!طةورةترين نهينى ذيان و مةرطة !!مرؤظ ئاطاى لى نية كة لةدايك دةبيت ناشزانيت !مردن دةكات دوايى كؤضى كةى مردن هةرلةبةرة،ضارةى سةفةرة، رةفتاريةتى ثاكى و شاكارو ضاكى و بؤئةوةى نةمر بى و ناوى بمينيتةوة، نةسريتةوة، ميذوو الث��ةرةى لة طرينط دةذى، ضةند نية طرينط طةورةية !خوا دةذى ضؤن ئةوةية ذيان ناو هاتنة بؤ كوذيشة، طةورة

يةك جيهان ري��ط��ا و بؤ بةالم هةية مةرط و نةمان ريطا ه��ةزاران ئةوةى هةية،

ببى، دةبى

كراوى ديارى كاتى مةرط بمرى، نية !طوتراوة مردن برا طةورةية، بؤية وبذى مةبة بايى لةخؤت هةرطيز ضاكى،ضونكة و ثاكى و بةمةردى بى، ثلةيةك لةهةر بى هةرضيةك !!مردن خاكى خؤراكى سةرةنجام بى ثشوودانى هةميشةيى جةستةية ئازارو بى خةون و بى جولةية لةذير !ذيان جوولة و هةلثةو ماندوو خاك خةويكة، !ذيان زةوى لةسةر بوونة

خؤشةويستى خةونةكةيةتى !و مةرط لة تيطةيشتن سةختة يةو قوتابى ذياندا لة مرؤظ ذيان، مامؤستايةتى، زةمانة و ئةزموون بدريتةوة، دةب��ى ئةمانةتة ذي��ان مرؤظ نابى هيندة لة ذيان بيزار بى و بكاتن لةمردن داوا بى لى !واى كوشتمى ذيان مردن وةرة بليت جةرطبرى كتوثرى !كارةساتى مامؤذنة و سةالح شيخ مامة نةكراو ض��اوةروان سةرطول، ئاطريان ،مةرطيان ب��وو، ن��او ك��وورةى لة ك��ردةوة لة س��ةف��ةرة ئ��ةو دل، بةرةو سليمانى هةولير بوو م��ةرط سةفةرى

كارةساتة بةو وةرطةرانيان بةثةلة، لةنيوان ئاريشةو فريزةلة.

لةدؤلى خةلةكان،بةثيي خؤيان رؤين بةرةو مردن !!

خةبةر بةرن بؤ خزمانم ئاطر بةربؤتة خةرمانم هةى هاوار مالى ويرانم

ئةجةل قوالبى طير كرد لةدلمان،ثضراندى لةرةط مام و سةرطولمان!!

براى بابم مامة شيخ سةالح، هاوطيانى دايكم مامؤذنة سةرطول ؟

مابوو تةمةنتان، كةى وةختى ئةوة بوو سةفةرى مةرط بكةن برؤنة ذير طل!!

ضاالكى ى جى خةلةكان، دؤلى يادطارى ى جى ثيشمةرطايةتيم، كوردايةتيم، سةختى رؤذان���ى هةردةمينى رؤذط��ار، دةروا ديتو ري��ب��وارى، بة هةركاتى ي��ادط��ار، خةلةكان دؤلى بة راط��وزارى، بة ضياى نيوان لة شالبةطيان( )دؤلى تى هةيبةسولتان، و كؤسرةت رؤذطارى يادطارى شريتى دةثةرم، ثيش دي��ت��ةوة ثيشمةرطايةتيم رى بةجى، جى ب��ةدى، دى ضاو، شةهيدةكانم، هاوسةنطةرة رى، بة دينةوة داستانةكانم، ضاالكى شةرو

ساتمةو سةفةري مةرطرةهبةر سةيد برايم

مامؤستا شيخ سةآلح بةرزجني 1944 - 2010/7/19

ئؤتؤمبيلة وةرطةراوةكة لةروباري فريزةلة

Page 3: govare kakon ( 9 )

3ئةيلولي 2010ذمارة 9

تنؤك جؤرى، بة بيرةوةرى بةرياد، لة هةر دةضؤرى، لى تنؤك خوينى و باخ شةمالى شيخ باداوان،شةهيد سةعدى شةهيد سةربازو شةهيد طةرمكى شةهيد كامةران و شةهيد هادى عبدول و شةهيد عزيز و شةهيد لةكانى ئوميد، شةهيد و هةمزة شةهيد د.ك��اوةو شةهيد وةتمان، شةهيد م��ازوو كانى لة شةهريار، شيخ لةطوندي و شةفيق حاجى و ضاوشين عةبدولآل شةهيد عوبيد لة شيخ مةنسوريان شةهيد ئةميرى شةهيدانة، ئةو ي��ادى اغ��ا، عةبد و خةم شاخة، ئاطرينى بيرةوةرى ئاست لة ئاخة،هةرلةوى و خةيال و مام ف��ري��زةل��ة،رووداوى ئاريشةو مامؤذنم لةطةل يادطارى شةهيدانم

تيكةلة، برينم زياتر دةكولينةوة، هةزار وتن بة كردنيك نابى، هةزار وشة بة وينةيةك نابى، هةزار بيستن بةهةردوو بؤية نابى، بينين بةيةك ضاوى خؤم ئؤتؤمبيلة وةرطةراوةكةو بينى، الشةى خويناوى هةردوكيانم ليدانى تةقلة و وةرط��ةران لةطةل سةرطول، مامؤذنة ئؤتؤمبيلةكة، ثةرى بوو، طيانى نةمابوو،بةالم مامة ناو خةستةخانةى تا سةالح شيخ شارى سليمانى،هةناسةو نوزةى تيدا فريشتة و ثزيشك هةرضةند مابوو، بةالم كرد، هيمةتيان يةكان، سثى ناكرى ض مةرط سوود،لةطةل ض دؤلى و مةشايةخى و شيخ !!وةضاخ نةهاتنة رووداوة ل��ةو خةلةكان من )طةردوون كاتة لةو راية!!خواية بوو هةقم دةسةالتة( ضيم ضيبكةم ئاطرينى بةشيعرى بلةرزينم عةرش

نالى:ئةمن غةرقم طةرنةبى سينةم نارى ئةز سوتاوم نةبى طةر ضاوم ئاوى مامؤذنة و س��ةالح شيخ مامة سةرطول، دوو ثةثولةى ثاك و بيطةردو ب��وون!دووى جوان و خؤشةويست عاشق و ماشقى هيالنةى بةختةوةرى بوون!بةالم ذيان باخى هاوسةرى مةرط تةماشاى تواناو تةمةن ناكات،

ضى دةسكةوى دةيبات!ثاك دةروون سةالح، شيخ مامة بى و دؤس��ت خزم طوناح، بى و دةبارى، جوان لةدةم تةماح،شةكرى

و رةفتارى،كؤمةاليةتى طفتارو بوو طفت و لفتى خؤش،بؤ خزمايةتى بة جؤش و ثةرؤش، ئةو مامة نةبوو برازا دةكردن،بةكاك مةزن برازاى بزركا، ثةروةردكار دةب��ردن، ناوى ري��ز و مامؤستايةك بوو، هؤشيار بوو،ذيرو بؤ رووناكي دةسووتا، مؤم وةك بوو ذير خؤي نةبوو، بة ئارام و لة دةرس

وانةى و خرؤش، و شةوق بة كةيف شةوطيرو طوندى لة طووتؤتةوة ئةرطؤش، هةوليرو ناو و خرابة ديتة دونيا بوو، طةريدة طةشتيارو ئوتوبان بوو،لة طةرا ئةوروثا بوو،تازة بؤ ذيان وابوو ى بوو،ثى وةرنةطةرا ية!بؤية حةيفى بؤ ية،نةك كةيفى بردن بةسةر كات و رةوينى بةخةم

يارى داب��ووة خ��ووى كامةرانى، و بوو ئاسودة كؤنكانى،بةالم تاولةو ثى جوانى بة ويذدانى!مندالةكانى طةياند، سى كورو سى كضى لة ثاش + طؤظةند + )سةرهةد مان بةجى

ميديا+ رةنج + سةرنج + بروا( ضارةنووس و ضةوان نيو بةختو وابوو، دوو مامى نازدارمان بة كارةسات مامة هةميشةيى، جيهانى بؤ رؤين ب��ووى) داي��ك لة ئةحمةد سةيد لة ب��وو، دكتؤر –ك��ؤي��ة( 1938ثزيشكى زانكؤى جاران رووسياى ئةوروثاو لة ه��ةر ك��ردب��وو، ت��ةواو دةولةتة عةرةبيةكان بوو،سالى 1969 موسل لةشارى و عيراق طةرايةوة دكتؤرى دةكرد، سةرةنجام طةرايةوة طيرسايةوة لوبنان لة و هةندةران و ساماندارى لةبةر 1986 سالى لة سامانى سةرو كوشتيان! زؤري ثارة زانيارين بى و غةريب طؤر تيضوو، ية كويي لة طؤرى نازانين ئيستاش !ئيستاش نا يان مندالى هةية و ذن

برينى هةر تةرةو جى ى داخة !!بووى لة دايك مامة شيخ سةآلح خانةنشين مامؤستاى )1944-كؤية( بوو، خؤى و خيزانى لة 2010/7/19 كارةساتى بة خةلةكان دؤل��ى لة تيضوون و وةرط���ةران ئؤتؤمبيل تراذيدياى مةرطيان بةو شيوةية بوو، هةرضةند نابى ساريذ برينيان بؤية طل مةيل برة، سةرةنجامى ذيان هةر

مردنة جا هيدى شاعير دةبيذى:هةرضةند لةشم دةرزى عاقيبةت

بةنازى طةورةكةم.

سةرطول وةيسي ئيسماعيل 1951 -2010/7/19 مامؤستا شيخ سةآلح بةرزجني 1944 - 2010/7/19

د.سةيد ئةمحةد بةرزجني 1986-1938

Page 4: govare kakon ( 9 )

4

ǦɅǘȭ ƆǠȭǦ ĆȱǟȿǦȽداوا دةكةن بةريوة بةرايةتيةكةيان

بضوك بكريتةوةكةئاراستةى ل��ةداواك��اري��ك��دا وةزيران ئةنجومةنى سةرؤكايةتى تةندروستيانكردووة، وةزارةت��ى و طشتى ب���ةري���وةب���ةراي���ةت���ى كةثلةى داواكارة كؤية تةندروستى يةوة لةطشتي بةريوةبةرايةتيةكة بؤبةريوةبةرايةتى بضووك بكريتةوة.

د.ئارام رؤستةم بةريوةبةرى طشتى راطةياندين ثيى كؤية تةندروستى بؤئةوة داواكاريية ئةو هؤكارى بةريوةبةرايةتية كة دةطةريتةوة سةر راس��ت��ةوخ��ؤ طشتيةكان دةبي و تةندروستين بةوةزارةتى لةريى وةزارةتةوة دكتؤرو ثيويستيان ئيمة كةضى بؤدابينبكريت، طشتين، بةريوةبةرايةتى هةرضةندة بةدةست ساليكة ضةند م��اوةى ثسثؤرةوة دكتؤرى كةمى طرفتى زؤريشمانداوة، هةولى و دةنالينين زيان ئةمةش نةبووة، سوودى بةآلم دةطةيني سنوورةكة هاوآلتيانى بة لةضارةسةرو زؤرج��ؤر بؤ دةب��ي و ترى بؤشارةكانى ثةنا نةشتةرطةرى كوردستان ببةين، ئةوة لة كاتيكداية لة رووى بيناو ئاميرةوة طرفتمان نية، بؤتة بؤمان دكتؤر كةمى تةنيا واتا

باشتربوونى لةثيناو بؤيةش طرفت، ئةوداوايةمان هاوآلتيان تةندروستى

بةرزكردؤتةوة. تةندروستى طشتى بةريوةبةرى ئةطةر خستةروو ئةوةشى كؤية طشتييةوة لة بةريوةبةرايةتيةكةيان ئاسايى بةريوةبةرايةتيةكى بؤ سةر بخريتة بكريتةوةو بضووك هةولير تةندروستى فةرمانطةى ئةوكات دةتوانريت داوا لةفةرمانطةى كة بكريت هةولير تةندروستى بكات، دابين بؤ ثسثؤريان دكتؤرى كارطيرى يةكةكى هيض طوتيشى بضوك ثلةكةى نيية خؤش ثيى بةريوةبةرايةتى بةتايبةتى بكريتةوة، تةندروستى كؤية كة لة سالى 1997 لةسنوورى و جطة بؤتة طشتى ةوة بالةييان دؤلةكانى كؤية ق��ةزاى لةقةزاكانى باليسان و مةلةكان و ضؤمان و شةقآلوةو بنارى خالخاالنى بةسةرةوةية. كةركوك لةبةرى دةمانةوي ناضارى لةبةر ئيمة بةآلم بضوك بةريوةبةرايةتيةكةمان ئةومةبةستةش بؤ بكريتةوةو اليةنة ئاراستةى ن��ووس��راوم��ان

ثةيوةندارةكان كردووة.

دواى 15 هةول هيشتا ئاميرى بةردشكينى

طورضيلة لةسةنتةرى تيشك كار ناكات

بةشى تيشك لةثةيمانطاى تةكنيكى كؤية كرايةوة

ليسؤ )ئاميرى وة 2009 سالى دوانزةى لةمانطى لةسةنتةرى طورضيلة بةردى بؤشكاندنى ترثيسي( كارى راطيراوةو كؤية لة د.مةجيد شةهيد تيشكى شكاندنى ئاميريكى تةنها لةكاتيكداية ئةوة ثيناكري لةبةريوةبةرايةتى طشتى تةندروستى بةردى طورضيلة كؤية ثيش راطرتنى ضارةسةرى نزيكةى سةد نةخؤشى

ثيكراوة.تةندروستى طشتى بةريوةبةرى رؤستةم د.ئارام طةراندةوة بؤئةوة ئاميرةكةى راطرتنى هؤكارى كؤية كة لةرؤذى 2009/12/9ليذنةى خؤثاراستني وةزارةتي وئاميرةكةى تيشك سةنتةري سةرداني تةندروستي كرد لةراثؤرتيكدا ئةوةيان خستةروو كةئاميرةكة تيشك دانةوةي زياد لةثيويستى هةيةو مةترسي بؤسةركارمةندان ونةخؤشةكان هةية هةرلةهةمان رؤذدا برياري راطرتني 2009/12/15كؤمثانياي ل��ةرؤذي درا, ئاميرةكة طةآللةمان ئاطاداركردةوة كةئةوئاميرةى دابينى كردبوو نوسراو 15جار لةوساوة بةآلم بكةن، كةضارةسةري بةريوبةرايةتي لةنيوان كيشةكة ضارةسةري وهةولي طةآللةو وكؤمثانياي كؤية تةندروستي طشتي دروست كةئاميرةكةى ئةلماني ي ئؤلف كؤمثانياي كردووة ئاراستةكراوةو وةآلم دراوةتةوةو ضةندجاريكيش ثزيشكيةكان ئاميرة زانستي تايبةتمةندي ليذنةي سةرداني ئاميرةكةيان كردووةو راثؤرتي تايبةتيان داوة, دوو ئاميرةكةدا لةثشكنيني لةوةداية طرفتةكة بةآلم راي جياواز هةية,ضونكة ليذنةى وةزارةتي تةندروستي ثيي وايةئاميرةكة تيشكي زيادي هةية ولةبةكارهيناني ليدةكةويتةوة,بةثيضةوانةشةوة تةندروستي دازياني هينةروجيبةجيكار بةرهةم كؤمثانياي ليذنةى راي زياني هيض كارثيكردني ئةوةيةكةئاميرةكةئاساييةو ليناكةويتةوة. بؤيةش لةنيوان هةردوو رايةكةدا ئاميرةكة راطيراوة لةدووهةوليشدا رؤذي 7/24 بةنوسراو وةزارةتي بؤيةكاليكردنةوةى ئاطاداركراوةتةوة لي تةندروستي لةاليةن تيشك سةنتةري ئاماذةية جيي كيشةكة. وةزارةتي تةندروستي بري)5( مليؤن دؤالري بؤتةرخان ثيشكةوتووى تةندروةستي ئاميري شةش ك��راوة

دروستكراوى ئةلمانى و ئةمةريكى ليدامةزراوة.

– سليمانى تةكنيكى خويندنى دةستةى بةفةرمانى ثالثشت 2010/8/12 لة ذمارة)4856( دةستةبةنوسراوى سةرؤكى نوسينطةى ثةيمانطةى راطر نوسينطةى تةكنيكى كؤية- ثةيمانطاى بةفةرمانى و تةكنيكى كؤية هةلسا بة طؤرينى بةشى سركردن بؤ بةشى تيشك و هةروةها وةرطرتنى خويندكاران لةقؤناغى يةكةم بؤ ئةم سالى خويندنى

2010-2011 لةبةشى تيشك.

ئامادةكردني: ديدةوان يةعقوب

Page 5: govare kakon ( 9 )

5ئةيلولي 2010ذمارة 9

خةلةلى شةقاميك دةيان رووداوى هاتووضؤى ليكةوتؤتةوةلةثرؤذةكانى يةكيكة هةنارى شةقامى لة زياتر دريذييةكةى كؤيةو شارةوانى دووكيلؤمةترة و نزيكةى ضوار مليار دينارى هاتووضؤى سووديكى شةقامة ئةو تيضووة، شةقامى لةوةى جطة ضونكة هةية، زؤرى رةزان وشةقامى ئازادى ثيكةوة دةبةستيتةوة لةهةمان كاتيشدا شةقاميكى نيوة دةرةكية، ضونكة تا ئيستاش لة كؤية هيض شةقاميكى لة كة ئ��ةوةى بةآلم نيية. دةرةك��ى ترى مةترسى وايكردووة هاوآلتياندا هاتووضؤى نةديوة ثيضيكى بوونى هةبيت، بةردةوامى بؤ ضوون سايدى لة كة لةشةقامةكةدا زياترة، مةترسيةكةى ئ��ازادى شةقامى ضةندان هةية شةو و رؤذ كةم بةجؤريك ثيضة خوارو نةديوة ئؤ تؤمبيل بة هؤى ئةو و بةكربستؤن خؤيان و الن��ةدةن ري لة لة تةنيا نةدةن، دا كارةبا رووكانى ستوونى و تؤمبيل ئؤ 12 رؤذدا شةو ماوةى شةش

ماتؤرسكيليك لةو ثيضة اليانداوة دووضارى وةرطةران و زيانى زؤر هاتوون و ذمارةيةكى زؤريش لةشوفيران و هاووآلتيان بةو هؤييةوة داواك��ارن هاوآلتيان بؤية ، برينداربوون بدؤزريتةوة. طرفتةكة بؤ ضارةسةريك كة ناكاوة ثيضة ئةو لةمةترسيةكانى يةكيكيتر ئةوةية هةرةشةى بؤ خيزانيك دروستكردووة شةقامةكة، كةوتؤتةسةر خانووةكةيان كة خاوةنى خانووةكة ثيى راطةياندين هةرضةند كشاندؤتةوة خانووةكةيان نيو مةترو دوو دواوة، بةآلم هيشتا مةترسى زؤر هةية كة ئؤ خانووةكةيان، ناو بضيتة طةورة تؤمبيليكى دواوةى دةرط���اى ل��ة ئ���ةوان ب��ؤي��ةش خانووةكةيان هاتووضؤ دةكةن و بة تةماشن هيماكانى نةبوونى بفرؤشن. خانووةكةيان هاتووضؤش لةو شةقامةدا هؤكاريكي ترة بؤ زؤرى رووداوةكان و رةنطة بة دانانى هيمام و رووداوةكان هاتووضؤ ئةندازةى هؤكارةكانى

كةمتر ببنةوة. مقدم شؤرش كاكة بةريوةبةرى راطةياندين سةرةتاى ثيى هاتووضؤى كؤية دروستكردنى شةقامةكة بةو شيوةية هةلةبوو ليدروستكردوةو ثيضةونةديوةيان ئةو كة تةندةرةكةشدا و لةديزان كاتيشدا لةهةمان هاتووضؤ ئةندازةى بؤ حيسابيك هيض هاتووضؤشى هيمايةكى هيض و نةكرابوو يةك توانيومانة تةنيا ئيمةش دانةنرابوو، بؤ تاسةى ثالستيكى بؤ دابنيين و بةتةماشين هاتووضؤشى هيمايةكى ضةند لةداهاتوودا بؤ دابنيين، بةآلم بةمةش ضارةسةرناكريت، ئةو نةهيشتنى بؤ ضارةسةريك تةنيا ئةوةى ثيضةية. ئةو فراوانكردنى مةترسية شةقامةدا ثيضة ئةو كوريةكانى لةكةمو نةديوةو ثيضة لة جطة كريت، بةديدة كةوتؤتة كارةباش هيلى ستوونى ناكاوةكة زياتر مةترسيةكانى ئةوةش شةقامةكة ناو

كردووة.

مزطةوتى مةالئةسعةدى جةليزادة نؤذةنكرايةوةمام هةظال راب��ردوودا لةماوةى ئةوةى دواى مزطةوتى بنيادنانةوةى ثيشنيارى جةالل بوودجةى كردو جةليزدةى مةالئةسعةدى رؤذى10ى ئيوارةى دابينكرد، بؤ تايبةتيشى رةمةزان بةرانبةر بة8/20 لةمةراسييكى تايبةتدا شيخ لةاليةن ثرؤذةكة كرايةوة. ثرؤذةكة جةنطى تالةبانى كرايةوةو مةراسيمى كردنةوةى ثرؤذةكةش بةئامادةبوونى ضاثوك سةيدعومةر كؤيةو ئةوقافى بةريوةبةرى كؤيةو قايمقامى ئاينى زانايانى يةكيتى لقى كؤيةى سةرؤكى بةريوةضوو، وحكومى حيزبى ليثرسراوانى و لةضةند وةتةيةكى جياشدا كةلةاليةن سةالح ثرؤذةكةو سةرثةرشتيارى ش��ةرةف شيخ و جةليزدةكان بنةمالةى وةك داناجةليزدة دكتؤرجةمال عومةر سةرؤكى بةشى خويندنى ئاينى لةزانكؤى كؤية ثيشكةشكران سوثاس و كرد جةالل مام سةرؤك ئاراستةى ثيزانيان كةسةربارى ئةوهةموو ئةركةى لةسةرئةستؤى ميذوويية ثيرؤزة شوينة لةو ئ��اورى داية خزمةتةكانى لةميذووى باسيش داوةت��ةوةو كؤيةو شارى دانيشتوانى مزطةوتةكةكرا. زانايانى ئاينى دةشستخؤشيان لةسةرؤك مام كةئةطةر رونكردةوة ئةوةيان كردو جةالل بةهيمةتى ئةونةبواية ئةوشوينةوارة ديرينةئاينية

سالى مزطةوتةكةلة لةناودةضوو. يةكجارى زاينى 1795ى بة بةرانبةر كؤضى 1210ى و لةسةر فةرمانى عةبدولرةحمان ثاشاى بابان مةال لةقةبةر فةقيان مةدرةسةيةكى لةطةل ئةسعةدى جةليزدة دةكري و لةماوةى)189( سالدا واتا تا سالى 1983 لةومزطةوتة خزمةتى زؤرى ئاين و زانست و ئةدةب كراوة كةسانى وةكو حاجى قادرى كؤيى و كةيفى جوانرؤيى و شيخ رةزاى تالةبانى ونالى و سالم وشيخ عةلى تالةبانى و مةوالناخاليدى نةخشبةندى ومةال مةال طةورةو مةالى جةليزداةو بةعبدولآلى مةعسوم لةومزطةوتة خويندويانةو لةسيةكانى

سةدةى رابردووشدا مةليك فةسةل دةيةويت لةو مزطةوتةو الى مةالى ماوةى سي مانط هةزار مةبةستة200 بؤئةو بخويني، طةورة روثية بؤ نؤذةنكردنةوةى تةرخاندةكات، بةآلم ضووةو ويرانبوون بةرو 1983وة لةسالى شوينةواريكى وةكو ضى راطةياندنةكانيش و ئاينى ثيطةيةكى وةكو يان كؤية شارى ئةدةبى رابردوو ضةند جاريك لةراثؤرتةكانياندا ثيويستى مزطةوتةكة كة خستةروو ئةوةى لةاليةن هةية.ثرؤذةكةش بةبنيادنانةوة كؤمةلةى ئاوةندانكردنةوةى كؤية سةرثةرشتى

كراوة.

Page 6: govare kakon ( 9 )

6

يةك مليار و دووسةدو بيست وثينج مليؤن دينارى تيضووةقةسابخانةى كؤية داخرا

سةداى طؤرانى و مؤسيقاى رةسةنى كؤية دةطةينريتة

ئةلمانيا

يادى 16 سالةىيةكةمين قايمقامى شةهيد كرايةوة

يةكيكة ك��ؤي��ة ك��وش��ت��ارط��اى لةثرؤذةكانى سةرؤكايةتى شارةوانى لةنيوانى لةمةوبةر كؤية وسي سال رووبارى لةنزيك و كؤيةوتةقتةق كؤية دروستكراوةوئةوةش بؤئةوةبوو تاوةكوقةزاى كؤيةو ناحيةى تةقتةق بوودجةى ليوةربطرن، س��وودى يةك قةسابخانةكة دروستكردنى مليؤن شةست و س��ةد و مليار دواى ساليكيش تةنيا ديناربووةو وثينج شةست برى دروستكردنى مليؤن و حةفت سةدو نةوةدو هةشت لةنؤذةنكردنةوةكةى دينارى هةزار ضةند م��اوةى بةآلم خةرجكراوة، داخراوة. ئةوكوشتارطاية رؤذيكة شارةوانى لةسةرؤكى هةريةك كؤيةو بةريوةبةرى ظيتةرنةرى كؤية هؤكارى داخستنى كوشتارطاكةيان كةمةرجى ط��ي��راي��ةوة ب��ؤئ��ةوة تيدانيةو ذينطةيى و تةندروستى ذوورى ساردكةرةوةى نييةبؤئةوةى تيدا سةربراوى ئاذةلى طؤشتى

سوتينةرى كورةى و هةلبطيريت ثاشماوةكانى لةناوبردنى بؤ نيية كوشتارطاكةو كارةباى نيشتمانيشى روونكردةوة ئةوةشيان بؤنةضووة. دواى ضةند جاريك بآلوكردنةوةى بةليندةريك هيض ئ��اط��اداري ئةوقةسابخانةية ئامادةنةبووة شيوة بةو ضونكة بطريت، بةكري مةرجة ناتوانريت وكورية كةم ثر ذينطةييةكان و تةندروستى قةسابخانةكة بؤية جيبةجيبكرين. ظيتةرنةرى بةريوةبةرى داخراوة. كؤية طوتيشى داواكاريمان بؤاليةنة بةرزكردؤتةوة ثةيوةندارةكان جاريكيتر بدريت ئةوة كةهةولى ئ��ةوق��ةس��اب��خ��ان��ةي��ة ب��ودج��ةى بؤتةرخانبكريت و كاري تيدا بكريت تةندروستيةكانى مةرجة بؤئةوةى لي جيبةجيبكريت. طوتيشى دةبيت طؤشت فرؤشةكانى كؤية بؤهينانى كوشتارطاى بضنة رؤذانة طؤشت

هاوضةرخى هةولير.

لةسةر بانطهيشتى يانةى رافيدةينى رؤشنبيرى عيراقى بةشيك لةهونةرمةندانى تيثى مؤسيقاى باواجى كؤية بةرةو وآلتى ئةلمانيا بةريكةوتن. ئةحمةدهاشم سةرؤكى تيثى مؤسيقاى باواجى كؤية طووتى لةنيو ذمارةيةك تيثى هونةرى مؤسيقاو طؤرانى كوردى عيراق رؤشنبيرى هةفتةى لةفيستظالى كةبؤبةشداريكردن عيراقى رؤشنبيرى رافيدةينى كةيانةى نيشانكرابوون دةست سةرثةرشتى دةكات،دواجار تيثى مؤسيقاى باواجى كؤية بؤئةو بةشدارية هةلبذيردرا و وةزارةتى رؤشنبيرى حكومةتى هةريمى فيستظالةكة طرتةئةستؤ سةفةرةكةى خةرجى كوردستانيش تيثى ذمارةيةك و بةريوةدةضيت ئةلمانيا بةرلينى لةشارى رؤذى 8/17 دةكةن. تيدا بةشدارى عيراقى ناودارى هونةرى يش لةريو رةسميكى تايبةتدا بةئامادةبوونى ضاثوك سةيدعومةر كؤية باواجى مؤسيقاى تيثى لةبارةطاى كؤية قايمقامى لةوتةيةكدا كؤية قايقامى بةريكران. هونةرمةندة ئةودةستة بةهونةرمةندةكانى راطةياند ثيويستة هونةرى رةسةنى طؤرانى و مؤسيقاى كوردى و شارى كؤية نيشانى دانيشتوانى ئةو وآلتةو بةشداربووانى فيستظالةكة بدةن، بؤ ئةوةى هةمووان بزانن،طةلى كورد بةطشتى و شارى كؤية بةتايبةتى خاوةنى ض هونةريكى لةو كةبةشدارى رةسةنة.ئةوهونةرمةندانةش دةولةمةندى فيستظالةكة دةكةن، بريتين لةئةحمةدهاشم،ليوذةجةالل وةك طؤرانى بيذو سةفين عةبدالرزاق، ئارةزوو ئيسماعيل، سةنطار

عبدالخالق، هيمن حةميد وةك مؤسيقا ذةن.

بوونى شةهيد سالرؤذى لة 8/ 21 رؤذى مامؤستا)حةميد كةريم شانة( يةكةمين قايمقامى بةسةرثةرشتى هةريم، شةهيدى حكومةتى شةهيدحةميدى لةهؤلى كؤية قايمقاميةتى كؤيةو قايمقامى بةئامادةبوونى شانة كةريم بنةمالةى شةهيدو هاوسةنطةرانى مةراسيميكى تايبةت بةريوةضوو. سةرةتا وتةى بةخيرهاتنى ئامادةبوون ثيشكةشكراو دواتريش ئامادةبووان ماتةم ساتيك شةهيدان طيانى بؤريزلينانى عومةر سةيد ضاثوك ثاشان وةستان. بةثيوة وتةيةكى ثيشكةشكردو دواتريش سةالح شيخ شةرةف ضةند ويستطةيةكى لةذيان و خةباتى بنةمالة وتةى ثاشانيش طيرايةوة، شةهيد قايمقامى لةاليةن دواتريش ثيشكةشكراو ثةيكةرى سةر دانراية طولينة تاجة كؤيةوة لةاليةن رابردوودا رؤذى لةضةند كة شةهيد

قايمقاميةتى كؤيةوة نؤذةنكراوةتةوة.شةهيد حةميدكةريم شانة لةسالى 1945 1974ثةيمانطاى سالى لةدايكبووةو لةكؤية ثيطةياندنى مامؤستايانى لةهةولير تةواوكردووةو سةرةتا لةيةكيتى قوتابيانى كوردستانةوة ضؤتة ريزى كوردايةتى و بةشدارى شؤرشى ئةيلولى كؤمةلةى دامةزراندنى لةطةل ك��ردووةو رةنجدةران بؤتة ئةندام و لةسالى 1976 لةاليةن موئةبةد كراوةو دةستطير بةعس هيزةكانى حكومكراوةو دواى ئازاد بوونيشى بةثانزة رؤذ بؤتة ترى براى ضوار لةطةل 1979 لةسالى ثيشمةرطةو لةذيانى ثيشمةرطايةتى ضةندان بووةو بريندار جاريك ضةند بريوةو ثلةى ثيشمةرطايةتى راثةرين دواى تا دابران بي كردوةو دواى دامةزراندنى حكومةتى هةريمى كوردستانيش بؤتة قايمقامى كؤيةو تا لةرؤذى

ئةركيكى بةجيهينانى لةكاتى 1994/ 8/21حكومةتى هةريم شةهيدكراو بوو بةيةكةمين قايمقامى شةهيد لةحكومةتى هةريم. شايةنى شةهيدة ئةو ريزلينانى بؤ باسةثيشتريش بؤ ثةيكةريكيشى ك��راوةو بةناو هؤليكى

دروستكراوة.

Page 7: govare kakon ( 9 )

7ئةيلولي 2010ذمارة 9

ضاثوك عمر مستةفا لةسالى 1960 لةكؤية لةدايك بووة، لةقوتابخانةى زانست قؤناغى سةرةتايى خويندوةو لةناوةندى كؤية قؤناغى ناوةندى خويندوة، لةسالى 1979 ئامادةيى ثيشةسازى لةهةوليرخويندوة، دواتر ساليك لة ثةيمانطاى نةوت دةخوينى لةبةسرا بةهؤى تةواوناكات، ثةيمانطا بةثيشمةرطة بوون بةريكخستنةوة ثةيوةندى 1978 لةسالى دةبيتة 1981/11/8 لةبةروارى كردوةو ثيشمةرطة هةمووثلةكانى ثيشمةرطايةتى طةيشتؤتة هةتا بريوة كاديرايةتى و 1988/9/15 لة ناوضة، ليثرسراوى ثلةى لة سؤظيةت يةكيتى ضؤتة بؤخويندن ثةيوةندى لةميذووى ماستةرى ئؤكرانيا دةضيتة دواتر هيناوةتةةوة، نيودةولةتى دةبيت نيشتةجى ل��ةوى سويدو وآلتى بيخال خاتوو) لةطةل 1996 لةسالى محمد عمر( ذيانى هاوسةرى ثيك هيناوةو )ئاران و الس( بةناوةكانى دووكورى هةية لةسالى 2006 طةراوةتةوة كوردستان و لة كؤية لةشارى قائيمقام وةكو 2010/1/7ئةم كةكؤن بةكاربووة.طؤظارى دةست

ضاوثيكةوتنةى لةطةل ئةنجام داوة. ذياوى لةكؤية دواتر و ث/تؤبةمندالى لةشارةكةت لةوةكردؤتةوة بيرت رؤذيك

ببية قائيمقام؟و/نةخير قةت بيرم لى نةكردؤتةوة.

ح��ةزب��وو بةقائيمقام ث/ب��وون��ت بؤخزمةتكردن يا تةكليفيانكردى؟

و/بةرلةضةند مانطيك لةوانةية بيرؤكةشم باسكردنى كةهاتةسةر ب��ةآلم نةبووبى بةقابيليان هةندى لةهاوريكانم داوايانكردو كةلةتوانام ك��ردم تةكليفيان و زانيم

داهةية ئةوخزمةتة بكةم بؤية خزمةتكردن لةثيشةوةى هةموو شتيكة.

بةجيهيشتووة كؤيةت دةميكة ث/ كةطةرايتةوة هيض طؤرانكاريةك دةبينيت؟

ثؤزةتيظةو كةبةشيكيان ديومة و/بةلى باسةرةتا نيطةتيظة، بةشيكيشيان 1-نةمانى ، دةستثيبكةم لةنيطةتيظةكان لةم تةعدامان ئيمة لةكؤية باخضة دارو شيوى بةتايبةتى كرد كؤية باخضانةى ئةوبةرو ثةرينةةوة كةلةجادةكة رةزان زؤر ئةمة نةمان، باخضةكان بةخانوو كرا كاريطةرى لةسةر من كرد هةموو هةوليكم زيندوو ئةورةزانة بؤئةوةى دةخةمةطةر بكرينةوة. 2-كؤية جوانيةكةى جارانى نةماية هةندةسى كةدروستكراون ئةوطةرةكانةى شارى لةناو دةرضوونمان هةروةها نةبووة، لةثالنم طؤريوة شارةكةى سيماى كؤية داية كةدةورى ئةوطةرةكة تةجاوزانة بطرين و ثرؤذةى باشو طةرةكى جوانى لى دروست هةروةها باش. بةخزمةنطوزارى بكةين لةاليةنى ثؤزةتيظيش كؤية زؤر طةورةبووة بينايةى طةليك ليية )36(ط��ةرةك��ى ضةند ليكراوةتةوةو زانكؤى ليية طةورةى ثةيمانطايةكى لييةو زياتر لة)50(فةرمانطةو بةريوةبةراتى لييةو فراوان بووةو جموجؤلى

تيداية كةئةمة جيطاى دلخؤشية.ث/تاضةند فةرمانطةو بةريوةبةرايةتيةكان

هاوكارتن؟ئينجا هاوكاريةكة و/هةمووى هاوكارن، هةمووشتيكة ثيش بةتةئكيد ئيلزامية ئةوهاوكارية بةآلم هاوكاربن كةناضارن ئيشكردنمدا رةوتى لةطةل رادةيةك تاض خؤى شيوازى هةرقائيمقامةو دةطونجى

ئةوان كيشةى من كةضةند ئةوةية هةية، دةتوانن هاوكاربن ياثابةند بن ئةمة يةكةم ، دووةم ئةوةية ئايا ئةو بةريوةبةرانة فيعلن لةوئاستةدان كةبةريوةبةربن؟! يان كاركردن بةبةشيك لةذيانيان دابنين يا بةسةرضاوةى كارمةندى ئ��ةم��ة داب��ن��ي��ن ذي��ان��ي��ان بةريوةبةرايةتيةكانيش دةطريتةوة. بيطومان ذيان ئيش وةك سةرضاوةى هةركةسيك سةير بكات سةركةوتوو نابى، بةآلم ئةطةر سةركةوتوو ئةوا دابنى لةذيانى بةبةشيك

دةبى.و وةزيران ئةنجومةنى ث/لةثاريزطاو

وةزارةتةكان تاضةند هاوكارن؟ئاسودةم زؤر من هاوكارن و/بةراستى هادى ن��ةوزاد كاك لةطةل بةتايبةتى ئةزمونيكى خ��اوةةن ثاريزطارةو كةئةو دةكاو بؤراست كارةكانمان زؤرجار زؤرةو ثشتطيريمان و دةليت ثى ريرةوةكةيمان تيرو بؤ كارةكانمان وناوةرؤكى دةكات هاوكارمان دةكاتةوة، كورتى و ثردةكات بووةو لةطةلمان هاتؤتة ئةنجومةنى وةزيران و بةيةكةوة بةريز سةرؤكى وةزيرانمان ديوة.

وةحسابيكى تايبةتيش بؤكؤية دةكةن.هةست دي��وة دونيات وآلت��ى ث/زؤر رؤتينات حوكميدا لةكارى ليرة دةكةى

هةية؟ قازانجيكيشة ئةمة زؤرة و/رؤتينات درؤست دؤكؤمينت بيرؤكراسيةت ضونكة ناتوانين نةبيت دؤكؤمينت ئةطةر دةكات داراى ضاوديرى لةطةل قسة بةبةلطةوة بةآلم بكةين، خؤمان ليثرسراوةكانى و بكةين كةبيرؤكراسيةت ناطةيةنيت ئةوة لةم رؤتين بكةين. زياد رؤتينات بؤئةوةى

قائيمقامى كؤية سةروةت و سامانى خؤى ئاشكرا دةكات

ش�يخ ضاثوك: ئيم��زاى يةك ث��رؤذةى سةقةتم نةكردوة

هةتا بيست سالى تر ئامادةى هةموو ليكؤلينةوةيةكم لةكارةكانم دا

Page 8: govare kakon ( 9 )

8

سيستةمى لةبةرنةبونى دووبةشة، وآلتة ئيداريى نوى كةئيستا لةدونيادا سيستةمى ئةنتةرنيت كؤمثيوتةرو بةطويرةى ئيدارى بؤنمونة دائيرةكانة، تايبةتى ت��ؤرى و ئةطةر عيراق سويد بى من ض لةفاو بضمة دائيرةى تاثؤ ض لةكؤية بضمة دائيرةى تاثؤ لةكؤية، معامةالتةكةم جيبةجيكردنى بؤ كةمدةكاتةوة، رؤتينات سيستةمة ئةم كارى ب��ةآلم لةواقيع دورة ئةمة ب��ةآلم كة رؤتيناتة كةواتة بؤداهاتوو، بؤدةكرى بةهؤى هةروةها نيية ئيمة بةدةست ويرانى نةمانتوانى سود لةذيرخانى ئابوورى برؤين. لةطةل جيهان بؤئةوةى وةربطرين شتيكى تركةلةدةست خؤمان داية بؤنمونة وةك ئيستا هةتا قائيمقاميةت هةيكةلى كارطوزارو كةلة لةمةوبةرة )70(س��ال دروستبووة كةئةمة ثيكهاتووة ذميريار بووبى، )15(هةزاركةس لةوانةية قةزايةك بطرة هةية)100(هةزار قةزا ئيستا بةآلم )200(هةزار كةسة، بؤية ثيويستة هةيكةلى ذوورى بؤنمونة بطؤردرى قائيمقاميةت راطةياندنى و ثةيوةندى و ياسايى هونةرو لةدةسةآلتى قائيمقام بؤئةوةى بؤدابنرى

خؤى كةم بكاتةوة بؤ خوارةوة.ث/داوادةكةى كة حكومةت سيستةمى

قائيمقاميةت بطؤرى؟طؤراية دةس��ةآلت داواكارية، و/ئةمة دةسةآلت بةرةو خوار ديت بؤية سيستةمى قائيمقاميةت ثيويستة طؤرانكارى تيدابكرى ضونكة ئةوسيستةمةو هيكةلى قائيمقاميةت هى )70(سال لةمةوبةرة جاران لةقةزايةك ئيستا لةوانة )6(فةرمانطة هةبوبيت كةضى ناحيةيةك ئةطةر جاران ،)50( نزيكةى هةبووبى ئيستا)5(ناحية هةية، بؤية ثيويسة هؤبةكانى قائيمقاميةت زيادبكرى بؤئةوةى و من الى بطاتة نةبى ئةوةندة رؤتينةكة

هةندى دةسةآلت بدريتة خوارةوة.ث/ئةوةى لةكوردستان دةيبينى لةهيض

وآلتيكى دونيا بينيوتة؟بةتايبةت ئ��ي��ران ل��ة و/ل��ةس��وري��او

لةسوريابينيومة.ث/خةلك كةدةبيتة بةرثرس دةولةمةند تؤدةتوانى دةكرى، سةيارة و خانو دةبى ئاشكرابكةى خ��ؤت سامانى سةروةتو سةروةتو لةسةر دوات��ر بى ئ��ام��ادةش

سامانةكةت ليثرسينةوةت لةطةلدا بكرى؟

هةرلةئيستاوة دةكةمةوة و/دلنيات كةهةمةو بةفلس فلس ئامادةم دواتريش بةلكو ئةوة هةر نةك كةدةمبى ئةوةى كةبةجيى بةلطانةى فايلو ئةوراقو لةو دةهيلم ثاش بيست سالى تر ليثرسينةوةم سةروةتو دةرب���ارةى بكرى. لةطةلدا هةمة ئيستا كة ئ��ةوةى سامانةكةشم بةهؤى من دةكةم، باس كةبؤتى ئةمةية ئةوةى كةهةرلةطةنجيمةوة ولةتةمنى)20(

سالى هةتا ثيشمةرطة بؤمةتة يةوة سالى سؤظيةت)6-5( ضومةتة دوات��ر 1988

سال لةوى خةريكى خويندن بؤيمة دواتر ويست لةويش)3-4(سالى سويد ضومةتة تاكو طةيشتمة ذيانى خؤم و توانيم لةسةر سيستةمى ئةوى كاربكةم و زمان فيرببم تا تةمةنم طةيشتة)41(سال واتة دواى )20(

ئينجا دةرةوة و لةثيشمةرطايةتى سال باوكم بريك ثارةى بؤناردم وبةوثارةية توانيم كاربكةم و ذيانى خؤمى ثى مسؤطةربكةم، دواى ئةوةى كةهاتمةوة يةك ثارضةزةويمان بةثارةى كريويةتى ذنةكةم ئةويش كريوة خؤى لةمةشدا من فيلم لى كرد كةلةكؤية ثيم كرى ضونكة من ضاوم لةكؤية بوو كةبيم لي طلةيم ذنةكةم هةرضةندة بذيم ليى دةكاو دةلى ئةطةر لةهةولير بمكريباية زؤر باشتر بوو كةضى لةكؤية كريم زؤر زةرةدم ترمان زةوى هةندى هةروةها كردية، لى لةطوندى هةية كةلةباثيرمةوة بؤمان بةجى ماوةو باوكم ثيى داوم، جطةلةمةش باوكم لةسةرزةوى لةهةولير كردية دووخانوى براكةم يةك بؤمن يةك بؤبراكةم كةئةويش ثى طوتوم بؤت هةية تيدا بذى بؤت نيية تر ئةوةى نيية. من بةناوى واتا بيفرؤشى كارطةو كةبينايةو باوكمة هى هةمووى ئةو جؤرة شتانةى هةية هيضى مولكى من

نيية.بةقسةو بةطشتى كؤية ث/خةلكى ضؤن زؤرة طازندةيان طلةو و قسةلؤكن

وةآلميان دةدةيتةوة؟وةكو منيش لةسةرحةقن و/بةشيكيان كؤية ليدةكةمةوة! بيرى شةورؤذ ئةوان جيطاى سةيران بووة ئيستا ئةوسةيرانانةى بةمةنجةرةك كؤية خةلكى جاران نةماوة

شيخ ضاثوك- كؤية 2010

ثيويس��تة هةيكةلى ئي��دارى قائيمقاميةت بط��ؤردرى و هؤبةى بكريت��ةوة ب��ؤ راطةياندن��ى و ثةيوةن��دى و ياس��ايى و فةن��ى

Page 9: govare kakon ( 9 )

9ئةيلولي 2010ذمارة 9

ياثراغةوة دةضووة حةمامؤك و ئؤمةرغوضان دةكرد، خؤى سةيرانى رةزان شيوى و كةرةزةكانمان ضوو سةيرانيشمان ضوو ئيستا سةوزايمان نةماية لةبةر بى ئاوى، خةلكى ثاركى طةورة تر لةشارةكانى سةيردةكةن هةية كةضى لةكؤية نيية، يا خةلك باسى ئاو دةكات ئيمة لةكؤية ئةزمةى ئاومان هةية يا خةلك داواى كارةبا دةكات بؤئةمانة حةقن مةركةزيةتة كارةبا دةربارةى هةرضةندة لةسةرةوة نيية ئيمةوة بة ثةيوةندى زياترهةية كارةباتان ئيوة دةلين ثيمان كيشةى جار هةنديك تر، لةشارةكانى هةية هةية)30-40(مؤليدة مؤليدةمان تةحةمول خةلك دةبى دةشكى شةويك بكا، ئةمانة كةثةيوةنديان بةذيانى رؤذانةى طلةيى خؤيانة حةقى هةية خةلكةوة ئةركيشيان هةية كةمافيان بكةن،البةآلم دووئاوى هةية كةس بةهةزاران لةسةرة، فير هةية ياكليليان بةناياسايى، راكيشاوة اليةنة لةم دةك��ةن، لةئاوبةردةرةوةكان سةرنجى هاوآلتيان رادةكيشم كةضةند فيل لةحكومةت دةكةن دة هيندة فيل لةخؤيان بةناياسايى كارةبا و ئاو لةدزينى دةكةن؟ كيشة بؤخؤيان و هاوآلتيان دروست دةكةن، ئةوطلةيانةى حةقن ئيمةش دةليين حةقن لة ئةوطلةيانةى بةآلم بؤدةكةين وكاريان تينةطةيشتنةوة دروست بووة ثييان دةلين نية ئةوة تةنها لةديموكراسيدا ناحةقن، ئةركيشت بةلكو بكةى خؤت مافى داواى باسى بكةى، بةجيى جى دةبى لةسةرة بودجة دةكةن يةكةم جارة بودجة شةفافة خةلك دةبى ئاطاى ليبيت، طلةييم لةخةلك رؤذنامة ناطرن لةميدياكان طوى ئةوةية قسةلؤك لةقسةو طوى تةنها ناخويننةوة دةطرن، بؤنمونة من زياتر لة)30(جار باسى كةوةرنةطيرايةو كردوة هةرمؤتةم ريطاى درايتة تةحقيق و ليذنةى لةسةر ثيكهاتووة بةآلم خةلك هةر قسةى ئةمالوئةوال دةكةن

و ئاطايان لةوةزعةكة نيية.هةية سةقةت ث��رؤذةى ث/كؤمةليك

لةكؤية ثالنت بؤئةم ثرؤذانة ضية؟كردووة نيشان دةست و/هةموويانم بووة كةمتةرخةم مقاولةكة هةنديكيان

زةرةدمان ليداوة ئةمانة رؤيشتن، كاربؤئةوة بةباشتر تر خةلكانى بيدةينة دةكةين بةكاتيشة ثيويستمان وة تيدابكةن كارى هةروةها ضاكببى، وردةوردة بؤئةوةى باشبيت، مناقةسة يان مزايةدة نيية مةرج يان بؤزؤرترين كؤمثانياكان لةمنافةسةى بؤكةمترين برةثارة كيشة دروستبووة كاتيك كاريك ثارة بةكةمترين كؤمثانيايةك بؤية نابى سةركةوتوو دةبينين دةكات كةبةزؤرترين باشترة بدريتةئةوكؤمثانياية ثارة دةيةوى بيكات بؤئةوةى سةركةوتوبى، ث��رؤذةى يةك ئيمزاى ئيستا تاكو من

سةقةتم نةكردوة.ث/ح��ي��زب ت��اض رادةي����ةك دةس��ت

لةكاروبارى حكومةت وةردةدات؟بةتايبةتى اليةنةوة لةم ئاسودةم و/زؤر ستافى مةلبةند و بةرثرسى كؤميتةكانيش لةخوارةوةى جار هةنديك بةآلم زؤرباشن حيزبى بةناوى خةلك لةوانةية ئ��ةوان بوونةوة داواى شتى قورسى كردبى يابةناوى خةلكةوة ئةمانة كيشةيان بؤ ئيمة دروست كردوة بةئةوانةم طوتووة ئيوة بةناوى خؤتان

يابةناوى خةلكةوةنايةن بةلكو دةبى بةناوى ئةو كةسانةوة بين كة ئيمزا دةكا.

ث/بةرثرسةكان ناوةندى برياردانن طوى لةطةلدا سةودايان تؤضؤن نادةن بةياسا

دةكةى؟بةهؤى نيية، ئاسان كاريكى و/ئةمة هةبووة زؤركار كةهةبووة ئةوبارودؤخانةى حكومةت ئيستاكة رؤيشتية،بةآلم لةهةمووشتيكى ليثرسينةوة حكومةتةو بؤدروست كيشةم زؤرجار دةكات، خؤى بووة ضونكة خةلكانيك هةن خؤيان بةشت زانيية دةيانةوى بةناياسايى كاربكةن ياشتى لةطةل كاريان قانوون بةطويرةى فةرزبكا، دةكةين ريطة ثيدراوين بؤئةوةى دةسةآلتى

خؤمان ثيادة بكةين.ث/دوا قسةت ضية؟

ضةثكة بةكاربووم دةست و/ئ��ةورؤذةى طوليكم لةسةر طؤرى شةهيدان دانا هيوادارم ئةو رؤذةى كةتةواو دةبم هةمان كار دوبارة دا بةلينم كؤمةليك هةرلةويدا بكةمةوة، لةكؤتايى سةددةرسةد جيبةجيم هيوادارم

كردبن بةدةست ثاكى و ئةمانةتةوة.

شيخ ضاثوك- نيوزةنط 1982

* لةالى من خزمةت كردن لةثيشةوةى هةموو شتيكة * طلةيى خةلكى شارى كؤية بةشيكي حةقة و بةشيكي ناحةقة

Page 10: govare kakon ( 9 )

10

كةلة ناسراواني شاري كؤيةشاعيرو ضاالكواني مافي مرؤظ و ذنان

نةزةند بةطى خانىبةشي دووةم و كؤتايى

كةكؤن: لةزانكؤ كيى كؤييت لةطةلدابوو؟

وةستا ن��ةورؤزى بةطيخاني: نةزةند دؤندرمة وةستاعةبدوآلى ثةرى و كةريمى

فرؤشم لةطةل دابوو.و ضاالكيةك هيض لةزانكؤ كةكؤن:

كؤريكت كرد؟زياتر ل���ةوى بةطيخاني: ن��ةزةن��د بؤرةخسا كةلتوريم جةويكى دةمنوسى عزيزطةردى وةكو ناسى كةسانيكم ضةند وةربطيرين شت بؤئةوةى دةداين كةهانى بوو، وةرطيران ناوى هةبوو طؤظاريكيان هةندى كوردستان لةسةرئاستى هةروةها دةركةوتوون ئةوان ئيستا ناسى شاعيرم خؤمان ئةوةبووين خةريكى ئةوكاتة بةآلم )دالوةرقةرةداغي( لةوانة ، ثيبطةيةنين

لةريطةى خويند دةى كةلةبةغدا ناسى م خةلكى ئافرةتيكى ناسم خؤم رةفيقيكى ئافرةتيكى )فةزيلةجةمال(ة ناوى كؤيةية زؤر هؤشيار بوو، ثةيوةنديم لةطةل زانكؤى احمد موحسين كاتة ئةو ثةيداكرد، بةغدا هاوسةرى بوينة كةدواتر ناسى عمرم

يةكترى.يةكةم خؤت لةنووسينةكانى كةكؤن:

بآلو كراوةت ضى بوو؟ بآلو هيضم لةناوةوة بةطيخاني: نةزةند نةكردةوة نوسينةكانى ئيرةشم هةموو فةوةتا ، بآلوكراوةيةك هةبوو لةئةلمانيا دؤسيةيةكى 1988 لةسالى ئامادةكرد هةلةبجة لةسةر بآلوكردةوة، ل��ةوى شتم جار بؤيةكةم بةبآلوكردنةوةكرد، دةستم بةضرى دواتر هةبوو يةكطرتن طؤظارى لةدانيمارك هةلكةوت عبدوآل سةرثةرشتى دةكرد لةوى

شتم بآلو كردةوة. كةكؤن: جطة لةشيعر ضي ترت نووسى؟

بةشيعر لةسةرةتا بةطيخاني: نةزةند بةخويندنى دةستم كة ثيكرد، دةستم بآلوم كردو بةتويذينةوة دةستم كرد باآل ضةند تةرجومةكردوة، زؤر شتم دةكردةوة تةرجةمةكردوة ت.س.اليؤتم شيعريكى ضوارشةمةى خؤلةميشى و مرؤظة ثوكاوةكان بةكوردى كرد بؤدليرم شيعريكى ،ضةند هيوا، لةطؤظارةكانى بؤوة. بآلو لةكاروان

يةكطرتن، رابوون شتم بآلوكردؤتةوة.

لةكوى كةطةرايةوةكوردستان كةكؤن: بآلوت دةكردةوة؟

نةزةند بةطيخاني: لةدواى راثةرين ضةند لةكاروان كوردستان طةراومةتةوة جاريك دةك��ردةوة، بآلو شتم نوى كوردستانى و سيوةيلى ريبوار دةرضوو كةرةهةنديش طؤظارى ئةوة طوتى ثيوةكردم ثةيوةندى هاوكاريمان دةمانةوى دةردةضى رةهةند سةرقالى من ئةوكاتة بةراستى بكةى خويندنى دكتؤرابووم وةئيشم دةكرد وةزعى كوردستان نالةباربوو دةبواية من ذيانى ضةند خيزانةكةم، لةطةل بكةم دابين كةسيك دواتر ثيوةبكةم، ثةيوةنديان نةمتوانى بؤية طؤظارى شين دةرضوو دةزطاى ئاراس دةرى ضواند من واحمدى مةالو دالوةر قةرةداغى ريكةوتين بووين نووسةران لةدةستةى بؤئةوةى هاوكاريان بكةين لةدةرةوة طؤظارى طزنط دةردةضوو من و اميرثورو عباس وةلى نووسةران دةستةى ئةحمةدزادة هاشم و دةردةضوو تر طؤظاريكى لةئةلمانيا بووين، هةروةها بووم راويذكاران لةدةستةى من ثيربال فةرهاد 1994-1993 لةساآلنى بةرلةوةى بطةريتةوة ثةيوةندى ثيوةكردم و لةقاوةخانةيةك كرد ويرانى ثرؤذةى باسى كردو ويرانمان ثرؤذةى باسى دانيشتين ئةوراطةياندنةى بةناوى ويران نوسيبوويةوة

كةميك قسةمان لةسةر كرد.كةكؤن: ئةندام بووى لةطروثى ويران؟نةزةند بةطيخاني: بةلى ئةندام بووم .

كةكؤن: تؤطةرايةوة كوردستان؟

بةرةسمى قةد بةطيخاني: نةزةند بةسةردان كوردستان نةطةراومةتةوة ه��ات��ووم��ةت��ةوة دوات���ر ط��ةراوم��ةت��ةوة، ضاالكيم هاتومةتةوة كةبةسةردانيش ئازاد كةسيكى هةردةم من بةآلم نواندوة داوام نةدؤزيوةتةوة لةناو طروث خؤم بووم ثالثشتيان و بكةم لةطةل كاريان ليكراوة طؤظارى طزنط طؤظارى بؤنمونة بكةم لةو هاوكارى طروثى شيوة بةهةمان شين لةئازادى خؤم بةآلم كردوة زؤر شيوةيةم

تاك دؤزيوةتةوة. كةكؤن: ضةند ديوانت هةية؟

ديوانم ثينج بةطيخاني: ن��ةزةن��د هةيةلةسالى 1995 يةكةم ديوانم لةثاريس بوو سبةينى( ى ناوى)دوينى ضاثكرد لةفةرةنسا كورد هونةرمةندانى كؤمةلةى تيا منى تايبةتمةندى كة ضاثكردم بؤيان دةردةكةويت، ديوانى دووةمم ناوى)ستايش(

ضاثى 2004 لةسالى ئاراس دةزط��اى ة خؤل(ة ناوى)رةنطى سييةمم ديوانى كرد، كةديوانة شيعريكى هاوبةشة لةطةل دالوةر قةرةداغى دةزطاى ئاراس ضاثى كرد، ديوانى دةزطاى وتن(ة )زةنطولى ناوى ضوارةمم رةنج ضاثى كرد، ديوانى ثينجةميشم ناوى لةسالى رةنج )عيشقى غيابيك...( دةزطاى

2008 ضاثى كرد. دالوةر لةطةل ديوانةى ئةو كةكؤن: بةيةكةوة نوسيتان تازةطةري بوو ؟لةكويوة

ئةوفكرةيةتان بؤهات؟نةزةند بةطيخاني: ئةوة دةبى ئيوة ناوى بنين تازةطةرية يان نا!من ناتوانم وابليم ، من و دالوةر زؤر هاوريين ئةطةرضى ئةو ليرةبوو هةبوو ثةيوةنديمان ب��ةردةوام لةوى من ثةيوةندى سويد كةهاتة ئةوةى لةدواى ئاسانتربوو، ئيميلةوة و نوسين لةريطةى هؤى ب��ووة روداوةى ئ��ةو دا لةراستى جووتة ئةم خؤل( )رةنطى ديوانى نوسينى تةقينةوةيةبوو كةلةهةولير لةيةكى شوباتدا رووى دا ئيمة هةردوكمان لةدةرةوة بووين ئةو لةسويد من لةفةرةنسا بووم بينينى ئةو وينة بةردةوام تربوو ئةنفاليكى بؤمن خويناويانة بيردةخستمةوة، ك��وردى كؤمةلكوذى هةرضةندة ئةمة لةتيكستيكى ترة، بةآلم من بةو بوعدةوة بةفةلسةفةيةكى قول و ئةنفال ئةم دةمروانية ترةوة كؤمةلكوذيةكى و روداوة وةك ئةنفاليكى تر تةشبيهم دةكرد،

نةزةند بةطي خاني

10

Page 11: govare kakon ( 9 )

11ئةيلولي 2010ذمارة 9

ئةووينانة بوو تر وروذاندنيكي ئةونوسينة واى ليكردم شتيكى تربنووسم، من شتيكم ب��ؤدالوةرم نووسيم شتةى ئةو نووسى بؤيةكترى بنووسين ئةطةر شت نارد)ئيمة شتيكى شيوة بةهةمان ئةويش دةنيرين( نوسى و بؤمى نارد، سةيرم كرد زؤر لةيةك نزيكن ئةم نوسينانة، ئيميليكم بؤكرد طوتم ئةوة ثيشنيارى من جوانة زؤر شيعرة ئةم دةكةم كة لةفةزايةكى زؤر سؤفيانةو جيهان بينى قولةوة تيكةليان بكةين بؤئةوةى ببيتة شيعريكى طةورةتر، ئةويش زؤرى ثيخؤش ماون( )ئيميلةكانم بؤكردمةوة ئيميلى بوو ئيدى دةستمان كرد بةنوسين و دروستكردنى ديرةكى ئةو واهةبوو جارى ديوانة ئةم دةنووسى بؤمنى دةنار من وشةيةكم بؤزياد كةبؤم دةكرد بؤزياد كؤثلةيةكم يان دةكر شتيكى ئةويش شيوة بةهةمان دةناردةوة بؤزياد دةكرد بةردةوام بووين هةتا هةمووى تةواوبوو، ئةطةر يةكيك زؤر بةقولى بضيتة بتوانى ئينجا ئيمة شيعرى جيهانى نيو شيعرةكان ليك جيا بكاتةوة ضونكة زؤر زؤر هى ديريك لةكؤثلةيةكا لةوانةية تيكةلة من بى يان وشةيةك يان بةثيضةوانةوة يان كؤثلةيةك يان لةهةنديك جيطا كؤثلةيةك

هى منةكؤثلةيةك هى ئةوة؟يةكيكة نووسينة جؤرة ئةم كةكؤن: لةبنةماكانى سورياليزم؟ ئايا ئيوة ئاطادارى

ئةوةبوون كةئةوة سورياليزمة؟تةكنؤلؤذياى ديارة بةطيخاني: نةزةند بةثلةى كردوة بؤئةمة ئاسنكارى مؤديرن باوةرت بةآلم ئيميلةوة لةريطةى يةكةم قوتابخانةو هيض ئاطادارى بى ئيمة هةبى بةرنامةيةك ئةوةمان كردوة وةك ئةزمونيكى بى نوسيوة نوى هةست و خةيالى خؤمان رةضاوكردنى هيض قوتابخانةيةكى ئةدةبى.

نيشتةجيى ت��ؤل��ةدةرةوة ك��ةك��ؤن: كةدييتةوة كؤية ض هةستيكت هةية؟

دا، لةخةيالم ماليكة وةك راب��ردوو بةتايبةتى رةزو باخى شاخى مشكة و دايكم، جوطرافى شوينيكى وةك كؤية بةآلم

هةردةم دةمهينيتةوة الى خؤىزؤر هةستيكى بةطيخاني: نةزةند تيكةلم هةية رابردوو وةك ماليكة لةخةيالم ئيرةية كة منداليمة، زادةى مالة ئةو دا، بةتايبةتى رةزو باخى شاخى مشكة و دايكم جوطرافى شوينيكى وةك كؤية ،بةآلم خؤى، الى دةمهينيتةوة ه���ةردةم ئةوة يةكةم جارة دايكيشم هؤكاريكة، من لةكؤبونةوةيةكى ئاوايى بةكؤمةل دادةنيشم بووم دروست لةدةرةوة خؤشحاليشم، زؤر اليةنيكى بةهيض دروستكرد خؤمم خؤم ئةدةبى قوتابخانةيةكى و وسياسى حيزبى هةروةك بؤية نةبووم ثابةند طروثيكةوة و

خؤم طةشةم كردوة.كةكؤن: سةردانى شاخى مشكة دةكةيت

بؤئةوةى منداليت بيربيتةوة؟ مندالى بيطومان، بةطيخاني: نةزةند ئةويدا دارةكانى يةكةيةكةى لةذير خؤم بؤمن نةبووة زؤرئاسان بةآلم ناشتووة، ضونكة بكةم شوينانة ئ��ةو س��ةردان��ى لةطةل خؤم كةمندالى براكةم هةرسى ئةواندا لةذيردارةكاندا ناشتووة ئيستا ئةوان هاتمةوة 1991 سالى لة كة نةماون...!من لةئةنفالةكة برام كةنةوزادى بوو نةمزانى طةرانةوانة ئةو ك��راوة، ئيعدام طيراوةو دينيتةوة ئازيزانةم ئةو مةرطى هةردةم

بير.بوونى لةنووسينةكانتدا كؤية كةكؤن:

هةية؟بؤئيوةى ئةمة بةطيخاني: نةزةند

ليدةطةريم برؤن كةشفى بكةن.كةكؤن: هيضت كردوة بؤكؤية؟

نةزةند بةطيخاني: من وةك هاوآلتيةكى نةبةستؤتةوة خؤم كاردةكةم جيهانى بةكؤية، خؤشحالم ئيستابةوةى كةكؤيةكان رؤذةى ضةند لةم ب��ةرزدان لةئاستيكى كؤيةكى ضةند كرد سميناريكمان ثيشو لةئاستى بةرز لةوى بوون كونسولى فةرةنسا تةعليقيكى ليدام طوتى ئيوة تايبةتمةندى ناشارمةوة ليشت هةية،هةرضةندة خؤتان

كؤية نائوميدى كردوم.كةكؤن: بؤضى؟

كؤية، لةبةرئةوةى بةطيخاني: نةزةند كؤيةك كةضى هةبوو، جاران كؤيةكى كؤية جياوازن من بةراى لةئيستادا هةية لةئاستى ثيشةوة نةضؤتة ثيويست بةثيى كؤمةآليةتى زياتر ضؤتة دواوة، هةستدةكةم وآلتةكةم كؤيةو لةسنورى من ئةطةر دةرنةضووبام ئةم نةزةندةم لى دةرنةدةضوو، فةزايةكى وةك شوين وةكو كؤية واتا كردؤتةوة بةرتةسك ئ��ازادى كةلتورى ئاماذة هةردةم بةراستى ذن بؤ بةتايبةتى كةحاجى دةكةم قادر حاجى بةقسةيةكى لةدةستى دةزانى بةجيهيشتووة كؤيةى خؤى لةمةنفا كردووةو راى كؤية خةلكى

دؤزيوةتةوة.بةتايبةت بةتؤبلم باشتيك كةكؤن: رؤيشتوون لةكؤية ئةوانةى كؤيةكان بةمة ئاماذة هونةرمةندان و رؤشنبيران بةمةدادةنيت! دان خؤشت ئةوة و دةكةن دروس��ت نةضيةدةرى لةكؤية ئةطةر

نابى!ئةمة بؤضى دةطةرينيتةوة؟ نةزةند بةطيخاني: ئةمة ئاسايية بؤهةموو بةئازاديةكى بيةوى ئةطةر كةسيك ضاالك و كاربكات بيربكاتةوةو فراوانترةوة بيت لةبةرئةوة ئةو شوينة جوطرافية بضوكانة ئازادى بةتايبةتى بضوك دةكةنةوة ئازادى قسةدةكةم ذنيك وةك من كؤمةآليةتى خؤم خؤشةويستى نةبووة لةكؤية بؤمن بؤدةتوانم بةآلم ثيويست، بةثيى دةرببرم

لةثاريس لةطةل خؤشةويستةكةم ئةوة بكةم قاوةيةكى بكةم لةطةل ثياسةى دةتوانم

لةطةل بخؤمةوة، بةآلم ليرة ئةمةنية.ئةوانةدةكةى ئامؤذطارى كةكؤن: دروست خؤيان و دةربضن كةلةكؤية

بكةن؟نةزةند بةطيخاني: من ئامؤذطارى هيض ناكةم بةآلم روانينى من ئةوةية ئةطةربتةويت خؤت دروست بكةيت و ثيبطةيت دةبى ئازاد بيت ئازاديش بةخؤحةسلكردن لةشوينيكى

جوطرافى بضوك بةدةست نايةت.دةكةيت ئةوانة ئامؤذطارى كةكؤن: خزمةت لةكؤية بين بةشتيك كةبون

بكةن؟نةزةند بةطيخاني: مرؤظ لةهةرجيطةيةك

بيت دةتوانى خزمةت بكات.كةكؤن: تؤضيت كردوة بؤكؤية كةشانازى

ثيوةبكةيت؟بلم ئةوة ناتوانم من بةطيخاني: نةزةند بى من كاروضاالكى ئاشناى ئةوةى بةآلم وةكوضاالكوانةكى شاعيرو لةسةرئاستى وةكو و ذن مافى بةتايبةتى مرؤظ مافى كورديكيش ئةوانةى ئاشناى كارى من بن دةزانن من زؤرم كردوة بؤ وآلتةكةى خؤم

بؤنةتةوةو كوردستانةكةم .ض كؤية كةدةطةرييتةوة كةكؤن: سةردانى ثيدةكةيت حةزى جيطايةك

بكةى؟نةزةند بةطيخاني: ئةم شتيكى تايبةت

بةخؤمة ئةويش طؤرستانة.كةكؤن: حةز لةض خواردنيكى كوردةوارى

كؤيان دةكةى؟لةداندؤكة كة بةطيخاني: حةزم نةزةند

هاتمة كؤية يةكةم رؤذ داندؤكم خوارد.كةكؤن: باثرسيارى ناوةكةشت بكةين تؤ

ناوت نةزةندة و طزنطيشت ثى دةلين؟ناوم بةراستى من بةطيخاني: نةزةند كراوم، بانط هةربةطزنط بةآلم نةزةندة ناوم زانيم ئينجا مةكتةب كةضوومة شؤك توشى لةمةكتةب بةآلم نةزةندة هاتم من ناوم نةزةندةو هةر بةطزنط بانك خؤى كاتى كرد؟ ثرسيارم لةمة دةكريم باوكم كةضؤتة نفوس ناوى منى بة نةزةند رؤستةمة مالى كةهاتؤتةوةش تؤماركردوة بووة ئيمة مالى ريى لةسةر فةندى شاعير لةمنالةكةت ضيت ناوى طوتوة بةباوكمى نةزةند ناوة ناوم طوتويةتى باوكيشم ناوة لينابا ناوت طوتبوو رؤستةمةفةنديش بؤناوةكة شاعيرانة ئةو خؤشتربوو طزنط طزنط ناوى دةبا طوتويةتى بابيشم ضووة بضى نفوس نةطةراوةتةوة باوكم بةآلم بى كةهاتؤتةوة نةزةند بكاتة ناوةكة لةويش منالةكةم طوتويةتى دايكم لةالى ماليش ناوناوة طزنط ئيستاش دايكم هةر طزنطم

ثيدةلى.

11ئةيلولي 2010ذمارة 9

Page 12: govare kakon ( 9 )

12

ميستةر ستي ثلتنحوسيني حاجي قادر

سةرةتاي سالي خويندني1953-1954 ثؤلي مامؤستاي بووم. كؤية دواناوةندي ثينجةمي بةغدابوو، خةلكي ناوي)تاريق(بوو ئينطليزي زؤر لةخؤرازي و بةفيزبوو خؤشي وةك كضان شارةزايةكي ئةوةش سةرةراي دةرازاندةوة، باشي نةبوو لةوانةطوتنةوة. هةندآ جار، طةر قوتابيةك شتيكي نةزانيبا، يان هةلةيكي كردبا و دةطوت بةقوتابيةكة ناشيريني وشةيةكي كةسمان نةمان دةزاني ماناي ضيية! بةآلم بة ووشةيةكي سووك دةضوو بةرامبةر قوتابياني هةموو ثؤلةكانيش بةكاري دةهينا. رؤذيكيان طفتوطؤ كةوتينة ثؤليكمان قوتابياني بةشيوةيةك ئاطاداري بةريوةبةرايةتيمان كرد، كةئةوة كردةوةي ئةو مامؤستايةيةو ثيويستة تةركي بكات، بةآلم بيسوودبوو. بؤية قوتابياني برياريكمان و يةك كردة قسةمان ثؤلةكة هةركاممان لةطةأل ووشةيةي ئةو طةر دا، روويدا بة يةكسةر دةبآ ئةوا بةكارهينا، بليينةوةو ثآي خؤي وةكو هةلبدةينةوةو وا بكةين. يةكتر ثشتطيري هةمومان ريكةوت كيشةكة بةر من كةوت و ووشةكةي يةكسةر منيش بةكارهينا، بةرامبةرم سةيريكي قوتابيةكانم كرد لةجياتي جاريك سآ جار ووشةكةم بة مامؤستا تاريق طوتةوةو ليم ئةويش هينا، باوكيشم و دايك ناوي نزيك بؤوةو دةستي هةلبري، بةآلم نةمهيشت قوتابيةكانيش دةرةوة. ضوومة بداو ثةالمارم هةموويان ل�يي هةستان، ئةويش خيرا ضووة دةرةوة بةرةو بةريوةبةرايةتي، ئيمةي قوتابيش بوو ثؤلةكةو ذووري دةرطاي ثيش هاتينة

و هاتن مامؤستاكان بةريوةبةرو بةهةرا. ئةو طوتمان: و تيطةياندن مةسةلةكةمان مامؤستايةمان ناوآ و ئيدي ناضينة وانةكةي بةريوةبةر ناهيلين. بةجآ قوتابخانةش و ئاطاداري كاربةدةستاني كردبوو، قايمقاميش طوتبووي ئةوة كيشةيةكي ناوخؤيية و خؤتان لةسةر سووربووين ئيمة بكةن. ضارةسةري وانةي نةدةضووينة تةنيا و خؤمان قسةي ئةو مامؤستاية.. مةسةلةكة طةيشتة دايةرةي مةعاريفي هةوليرو دواييش طةيشتة وةزارةتي رؤذي دووةم ئيوارةي لةبةغدا. مةعاريف كيشةكة بوو، مةال ئةسعةدي فةراش برياري بةريوةبةرايةتي قوتابخانةي بؤ هينامة مالةوة، برياري دةركردن بوو بؤماوةي دووهةفتة كة بؤ)حةسين حاجي قادرو و ئةكرةم عةبد جاسم( بؤماوةي يةك ساليش بؤ)جةودةت محةمةد(. بوو. قوتابيةكان بةياني كيشةكة طةورةتر بؤ داواي هةلوةشاندنةوةي ئةو بريارةيان دةكرد. رؤذي دوايي بةريوةبةري مةعاريفي ئاطاداري دةكريت، جيبةجآ داوايةكة كة كردينةوة، تةنيا برياري دوورخستنةوةي سآ قوتابيةكة طةورةتر مةسةلةكة نابآ طوتيشي نةبيت. بكةن و بةليني تةواويشي دا لة ماوةيةكي كةم مامؤستا تاريق دةطويزريتةوةو مامؤستايةكي ديمان بؤ دآ. ئيمةش بةلينمان ثيدا. تاريق لةبةغداوة رؤذ دوو وثاش نةماو لةكؤية ئوستراليا خةلكي هات بؤ مامؤستايةكمان بوو ناوي ميستةر ستي ثلتن بوو، زةالميكي باآلبةرزي موو زةردي ضاوشين و دةم بةثيكةنين بوو. ثيشوازييةكي طةرممان ليكرد خويندن بوو. ميستةر دةستي ئاسايي قوتابخانةكة لة بة وانة طوتنةوة كردو هةموو قوتابيةكان ل�يي

وانةكةي بةريكوثيكي ئةوةندة بوون. رازي لةئينطليزي ئةوةي، كة دةطوتةوة سةرةراي بةآلم نةدةزاني، بةوالوة هيض وشةيةكي دي بةلكو نةبوو، لةطةلي كيشةيةكمان هيض بةماوةيةكي كةم بةتةواوي لةطةلي راهاتين، ئامادة بوو، دلفراوان شارةزاو ئةوةندة ضونكة وانةكةمان جار ضةند جاريك جياتي بوولة لة ئ��ةوةي بؤ جار زؤر دووبارةكاتةوة. بؤ بطةين، ووشةطرانةكان و رستةكان ماناي دةنطي الساي دةنواندو خؤي نواندن وةك بالندةو طيانلةبةراني دةكردةوة. ثاشماوةييك لةدواي ئيواران كة ثيشاندا، خؤي ئامادةيي تةواوبووني دوو وانةكة سةعاتيك وانةي زياد

بة ثؤلي ثينجةم بدات.كةيفم زؤر دةيطوت ثلتن ميستةر ستي بةشاري كؤية ديت، ضونكة شارةكةي منيش لة ئوستراليا بةكؤية دةضيت. بةهاري ئةو سالة بوو طةران لة حةزي ميستةر خؤشبوو زؤر كؤية، دةوروبةري و كووضةوكؤآلنةكان بةناو كرد)يةك قوتابيةك ضةند لة داواي بؤية لةوانة من( بووم كة رؤذاني هةيني سةرداني ئةو شوينانة بكةين، كة حةزي لييةو بةناو رةزو داواي هةروةها بطيرين. كؤيةي باخةكاني ليكردن، كة قاتة جليكي كوردي بدةينآ. ئةوة بوو قوتابيةكان لةبةيني خؤمان قاتيك جلكي دةكردو لةبةري هيناو بؤ تةواومان كوردي رانكوضؤغةو لة زيتر حةزي لة هةموو شت خةنجةري داواي ثاشان بوو. جةمةداني .)Daga(دةط��وت خةنجةري بة ليكردين خةنجةرضي عةبدةي وةستا ئةويشمان الي لةسةروضاوةي هةيني رؤذان��ي ك��ري. بؤ دةستي طةشتةكةمان حةمامؤكةوة ثيدةكرد)ئةوساكة ضةند ئاشي ئاو لةبةر ئاوي دةطةيشتينة تا دةكرد(. ئيشيان حةمامؤك ئؤمةرخوضان. لة هةموو شوينيك زياتر حةزي لةو شوينة بوو. مستةفا لةسةر طردي شيخ لةطةأل كيضان كوورةي رووباري خؤشةي

طردي شيخ مستةفاي

Page 13: govare kakon ( 9 )

13ئةيلولي 2010ذمارة 9

طردةكة داميني لة حةمامؤك رووب��اري كؤنةكةدا ثردة بةذير و دةب��وون تيكةآلو رةت دةبوو. هاذةو هؤذة ئةوناوةي ثر دةكردو جوانترين ديمةني شيوي رةزان لةويوة دةستي ثيدةكرد. ميستةر كاميرةيةكي لة شاني بوو وةردةطرت. ناوانةي ئةو جوانةكاني ديمةنة جاريكيان لةطةليدا ضووينة هةيبةسولتان لة خؤشي ديمةني جوان و ئاوي زؤري كانيةكة طونبةتي لة بوو سورما نةدةبوو. سةري تير طؤرةكةو دريذيةكةي، زؤرمان هةولدا نةمان تواني هؤي دريذي طؤرةكةي بؤ راظة بكةين.

رؤذيكيان لةطةلي ضوومة قشلةي كؤيةو كاميرةكةي دةرهيناو ضةند وينةيةكي دةرطا سةنطةرةكاني دةرةوةو ديواري طةورةكةو سةيد مةرقةدي لة ثرسياري وةرط��رت، وينةي و كرد ئةحمةد فةقآ باثير و جامي نةك ستيثلتن، ميستةر جؤرة بةو كيشان. زؤر ( بوو برادةرمان بةلكو بوو، مامؤستامان ناضار دةبووم وشةي لةكاتي قسةكردن جار بةآلم دةكرد، ئينطليزي بة تيكةآلو كورديم

طرنط ئةوة بوو لة يةكتر تيدةطةيشتين(.و ثاك بة زؤري بايةخيكي ميستةر خاويني و تةندروستي خؤي دةدا، كةم خؤر يانةي بضينة با طوتم ثيي جاريكيان بوو. موحةمةدي كاك كاتي ئةو فةرمانبةران. عةبدولآلي ئامؤزام )ناسراو بة حةمة طةمحان( سةيري ئةوآ ضووينة كة بوو. بةليندةري ضؤن كة دا، كةبابضي عةبدولآلي وةستا كةباب ليدةداو ئامادةي دةكات، بؤية بة مني طوت بةوةستا عةبدولآل بليم )يةك كةباب و ضارةكيك نان و دوو ثشك تةماتةي باش بؤ ميزيك لةسةر ذووريك ضووينة ببرذينآ(. مةال زاهيري )مةال بةرامبةرمان دانيشتين عةبدولرةحمان( يادي بةخير لةطةأل تاقميك خيرهاتنيان بة بوون كاغةزانآ خةريكي كردين. زؤري ثينةضوو كةباب و ثارضة نانةكة بؤ ميستةر هات و دةستي كرد بة خواردن، نان طضكةي زؤر ثارضةيةكي جارةي هةر طضكةي لةتيكي و كةباب كةمآ لةطةأل تةماتة بة ضةنطاأل دةكردة ثاروو. ماوةي ضةند نيو دةيجووي. ووردي بة زؤر خولةكيك سعاتي خاياند ئيستا نيو كةبابي نة خواردبوو، لة بادةدا. سةري زاهير مةال بةرامبةريشي طوتي: كردو عةبدولآلي وةستا بانطي ناكاو ئاطرةكة لةسةر كةبابت ضةند عةبة كاكة ثيي ئينجا هةشت، طوتي: ئةويش هةية، طوت: هةر ئيستا هةمووي دةبرذيني لةطةأل بؤم بةخيرايي تةماتة شيش دوو نان دوو ديني و لةسةر ئةو ميزةي دادةنيي )دةستي كةباب سينية دريذكرد( ئيمة ميزةكةي بؤ مةال داندرا. ئيمة ميزةكةي لةسةر و هات و دانيشت ميستةر بةرامبةر و هات زاهير كةبابي دوو ثارضةو كردة نانيكي يةكسةر ضةنطيك تةماتةو ثشك ضةند و دانا لةناو خيرايي بة زؤر كردو لةسةر سماقي ثيازو

دةستي كردو ت��ةواوي و خواردني كةوتة لةماوةيةكي و دي بةشةكاني خواردني بة ضةند خولةكيك دا هةمووي تةواو كردو دوو رؤيشت. هةستا خ��واردةوةو بةسةردا ضاي و هةلطرت لة خواردن دةستي ميستةريش نيو كةبابةكةشي هةر مابوو، بةسةر سورمانةوة سةيريكي مةال زاهيري كردو طوتي: هةستة ليم مةعلوومة ثيي طوتم: لة ريطا برؤين. با كة بةياني، بؤ دةمرآ. ثياوة ئةو شةو ئةم و كردم بانطي يةكسةر قوتابخانة ضوومة طوتي: كابراكة مرد يان نا؟ منيش طوتم: بة

خوا ساغ و سةالمةتة!.رؤذيكيان طوتي دةمةوآ تراش بم، لةطةلم وةرة هةموو بةربةرةكاني كؤيةم ثيشاند بدة)بة ئينطليزيش هةر دةلين بةربةر( سةرةتا ضووينة مزطةوتي بةرامبةر كة باقي، وةستا دوكاني طةورةبوو، سةيريكي باشي دوكانةكةي كردو طوتي با برؤين. ئينجا ضووينة دوكاني وةستا دروان، كورتان ط��وزةري لة مةحمودي دواي ضووين بؤ مةيداني خوارآ بؤ دوكاني حاجي عةبدولآل خةريكي سةر تةركردني بة دوايي سابوون و بةئاو بوو نةفةريك ميستةر تاشيني. سةر كةوتة طويزان كاميرةكةي دةرهينا و ضةند وينةيةكي

طرتن و دواي ضووينة دوكاني كاكة ئةفةندي ثاشان ضووينة دوكاني وةستا حةمةعةلي، و بوو. خاوين و ثاك زؤر كة مةعروف، وةستا دوا بوو. تيدا جواني داري ديكؤريكي ضةند حةمةدةمين. وةستا دوكاني ضووينة جار جار دوا دةدانآ، سةرنج بةتةواوي ئةوانةي طوتي با بضينة دوكاني وةستا باقي، ضووينة ئةوآ. طوتي بة وةستا بآل تةنيا)100( فلسي دةدةمآ با تراشم بكات. وةستا باقيش طوتي لةبةر خاتري تؤ طةر هيضيش نةدات تراشي دةكةم. ميستةر دانيشتو وةستا بةروانكةيةكي سثي خاويني ثيوة كردو كةوتة تراشكردني، كة تةواوبوو، ضووة سةر دةستشؤرةكةو بة ئاوو دوايي و شوشت سةري جار ضةند سابوون كردو ئاوينةكةي سةيريكي كردةوةو وشكي

ضةند جار طوتي: طود طود.ميستةر ستي ثلتن خؤشةويستي قوتابيان بوو، سووديكي زؤرمان ليوةرطرت، بةتايبةتي قوتابياني ثؤلي ثينجةم، كة ئةوساكة زؤربةمان لة تاقيكردنةوةي وةزاري دةرضووين. جاريكيان داواي هةندآ وينةم ليكرد، كة بة كاميرةكةي وةردةطرتن، بةليني دا طوتي: سالي ئايندة، كة هاتمةوة وينةكانت ثيشان دةدةم، بةآلم ساأل تةواوبوو ميستةر طةراوة هةولير لةويش ضووة نةهاتةوة، تازةش خويندني سالي بؤ بةغداو طريبةستةكةيان مةعاريف وةزارةتي ضونكة تازة نةكردةوةو لة جياتي ئةو دوو مامؤستاي مامؤستايان ئةوانيش كؤية، هاتنة ميسري بوون.قوتابيةكاني ويليان( و )ئةحمةدوةهبي مامؤستايةش دوو ئةو دةيانطوت ئيمة دواي

باش بوون.

لةكتابيكى)630(الث��ةرةي��ي��دا ك��ة ب��ةري��وةب��ةراي��ةت��ى ضاثخانةى سليمانى ضاثوبآلوكردنةوةى ديوانى سامى عةودال كارؤ ضاثى كردووة ل��ةالي��ةن)د. ديوانة ئ��ةم ب��آلوك��راي��ةوة،

ثيشةكى معروف(كؤكراوةتةوةو كمال ساغكردنةوةى ليكؤلينةوةو بؤنوسراوةو بؤكراوة، كة ئةم كتابة جطة لةشيعرةكانى هاتووة ثيك ع���ةدال سامى شاعير و ليكؤلينةوةيةك و لةثيشةكيةك دةستنووسى بةلطةيةكى ضةند هةروةها شاعيرو ضةندوينةيةكى شاعير، ئةم ديوانة بآلونةكراوةى شيعرى ثارضة بةسةدان بةرهةميكى سامى عةودالى لةخؤطرتووةو طرينط و ثربايةخةو لةبينينى ماندوبوون و شةونخونى )د.كمال معروف(ى ثيوةديارة، لةشيعرةكانى ضةثكى لةكتابى ثيشتر لةشيعرةكانى زؤرك��ةم بةشيكى سامى ئةم بةآلم بآلوكراونةتةوة، عةودال سامى ديوانة سةرجةم شيعرةكانى سامى عةودالى لةخؤطرتووة تةنها هةنديك لةضوارينةكانى لةثيشةكيةكةيدا ئ��ةوةى وةك نةبى، ضوارينانة ئ��ةم كة ثيكراوة ئ��ام��اذةى نةطونجاويان هةزةلين و ضةند وشةيةكى تيداية بؤية بآلونةكراونةتةوة، بآلوبوونةوةى كةكؤن دلخؤشية، جيطاى بةرهةمة ئةم دةستخؤشى لةبةريز)د.كمال معرف(دةكات بةبؤنةى هاتنةكايةى ئةم بةرهةمة بةنرخة طةلةكةمان شاعيرى عةودالى سامى كة

هةميشة لةلوتكة دةهيليتةوة.

ديوانى سامى عةودال

بآلوكرايةوة

Page 14: govare kakon ( 9 )

14

دةرمانة سروشتيةكان لةشيعرةكانىسامى عةودالى شاعيردا

د.كةمال مةعروف

هةر لةديرزةمانةوة مرؤظ لةهةول و كؤشش دةردةكانى بؤضارةسةركردنى داب��ووة بؤئةمةش ثةناى بردؤتة بةر بةكار هينانى طذوطياى سروشتى، بةكاربردنى طذوطياى دةستى لةسؤمةريةكان سةرةتا سروشتى يؤنانيةكانةوة لةريطةى ثاشان ثيكردو

بآلوبؤوة، دونيادا بةهةموو )ئاشوور مةليك لةسةردةمى 668-626 ث.ز(دةرمانى ثانيثال مةليك بةكارهاتووةو طيايى بةرضاوى رؤل��ى ب��وارةدا لةم بينيوة بؤبةكارهينانى، تةنانةت كة داوة بةجوتياران فةرمانى طذوطياية ئةم لةكؤشكةكةى كارى خؤى خودى بروينن، كردووة بؤئامادةكردنى دةرمانى طيايى وةهانى خةلكيشى داوة طذوطيا بةضاندنى كةبايةخ دةركةوتنى لةطةل ب��دةن، ضةندةها ئيسالم ئاينى داهينانيان ئيسالمى زان��اى طذوطياى لةبةكارهينانى زاناى ك��ردووة، دا سروشتى ليهاتوو بةتواناو ثزيشكى باشيان كةرؤلى هةلكةوتوون بينيوة لةبةكارهينانى طذوطياى سروشتى و ضارةسةرى جؤرةها هانى كردووةو ثي نةخؤشيان موسولمانانيان داوة كة ثةيرةوى بكةن سروشتيانة دةرمانة ئةم نةخؤشى ب��ؤض��ارةس��ةرى و هةرضةندة بهينن، بةكارى بةكارهينانى سةردةم زانستى

بةآلم دةكات، ثةيرةو كيمياوى مذادى ماكى كيمياوى مذادى كة دةركةوتووة جى م��رؤظ جةستةى لةسةر خ��راث سةر طةرانةوة تر جاريكى بؤية دةهيلى لةوآلتة ئيمرؤ سروشتيةكان، دةرمانة دةرمانة جيهاندا ثيشكةوتووةكانى سروشتيةكان زؤر رةواجى هةيةو خةلكى سةردانى دةرمانخانة سروشتيةكان دةكةن لةرادةبةدةر سروشتيةكان دةرمانة ديارة زؤريان باوةرى خةلكان و سودبةخشن

ثيى هةية. ئةزموونى ذيان دةرى خستووة كةطياو رووةك و ميوةو دةرمانةكانى ترى مةزنيان طةليك بايةخيكى سروشتى نةخؤشى جؤرةها بؤضارةسةركردنى هةيةو ليكؤلينةوةى زانستى ثشت راستى زؤر سروشتيةكان دةرمانة كة كردؤتةوة كةمرؤظ ثيويستة مرؤظ، بؤ بةكةلكن

رؤذانة ئةم طياو سةوزةو ميوانة بةكاربهينى تاكو لةشى لةجؤرةها نةخؤشى بباريزى و لةش ساغ بى و دووربكةويتةوة لةنةخؤشى ليكؤلينةوةكانيش كوشندة، و ترسناك بةرووبومة بةكارهينانى لةسةر جةخت خةلكى هانى دةكةنةوةو سروشتيةكان دةبى مرؤظ لةثيويست كةزياد دةدةن نةخات، طوييان ثشت و بهينى بةكاريان خةلكى ديرينةوة لةسةردةمانيكى ديارة بةكاربردوون، سروشتيةكانيان دةرمانة

ضى خؤماليةوة حةكيمانى كةلةاليةن كراون.

بؤضارةسةرى حاجيلةيان و بةيبوون ئازار شكاندن و نةهيشتنى و سكضوون و طةدة، سوتانةوةى و سط هةوكردنى سط، ذانة و بةدهةرسى ثيداهاتن، ثيض خوين وةستانى بؤ بةكارهاتووة بةرووش سووك، بؤسكضوونى بةربوون،

سامى عةوداليش دةلى:

لةبؤ زط هيشان حاجيلةو بةيبوون بةرووش بخواتن بؤدةردى زط ضوون بؤخوين كةمانيش سى مانطى بخواكوزةلةو شينكيش بؤالشةى بى خوين

تاليشكيان ث��ي��ش��ي��ن��ان رؤماتيزمة دذى بةكارهيناوة بؤحالةتى هةوكردنى زراو و بةردى قةنةفليشيان ميز، زراو وطيرانى خاوكةرةوةى و ددان بؤئازارى بةكارهيناوة، ماسولكةكان ئازارى تيكةل قةنةفليان و تاليشك طوريةتييان و طيري بؤ كردووة بةكاربردووة، سامى عةودال دةلى:تاليشك هةندةك بكولينة بينة ذيشك بةطؤشتى بةشيو لييبنى بكة تيكةلى قةنةفل كةميك مريشك دل��ى و ب��زن ميشكى بة ثةتى ئ��اوي��ك��ى ت��ادةب��ت��ة ب��ك��ول��ى ليدةن لةبؤ طوريةتى حةوت جارى ج��اران ه��ةروةك��و دةبيتةوة س��اغ مةتى لةكتابى جالينؤس بةقسةى

ثيستى نةخؤشى بؤ ترشؤكة شمرى بةسوودة دريذخايةن و ثيست ونةخؤشى خورك بؤ سامى بؤية بةكارهاتووة، دومةل الرةشةو

دةلى:ئ�����اوى ت���رش���ؤك���ةو خ��وي��ن��ى ق��ال��ؤض��ان قؤضان ن��او ميشكى و ش��م��رى ب��ةروون��ى ه����ةن����دى ك���ةث���روك���ة ب����ةئ����اوى ت���اآلوب���درى ه��ةش��ت س��ع��ات ج���وان و ث��اك ث��اآلو

سؤتكة طيايةكة بؤثةشيويةكانى طةدةو بؤسك هةروةها بةسودة، ريخؤلةكان بؤ تؤطندؤرةش بةكارديت، ضوونيش شاعير بةسوودة، ميز ريرةوى هةوكردنى

سامي عةودال

14

Page 15: govare kakon ( 9 )

15ئةيلولي 2010ذمارة 9

دةلى:هةردوكيان جوان بكولينة سؤتكةو تؤطندؤرة بيكة ثةرداخيك جوان كة سارد بؤوة بيخؤرةئيسحاليةكةت ضاك دةكا زةريف ثنج دةبيتةوةضاك دةبيتةوة وةك جاران زطت قنج دةبيتةوة

بة شةكرة بؤنةخؤشى خؤشكةرة بؤن رةبؤ، بؤ كيويية رووةكيكى رازيانة سودة، شةلةل بؤضارةسةرى بؤهةرسكردن، هاريكارى بةكارهاتووة، شيرثةنجة و نويبوونةوةى خانةكانى جطةر دةدات، دل لةسةردةمى دةكاتةوة، هيور ميشك و شاعير هيناوة، بةكاريان فيرعةونةكانةوة

دةلى: طةرضك رازي��ان��ةو خؤشكةو ب��ؤن روون���ى ب��ؤش��ةل��ةل ب���وون و ن��ةخ��ؤش��ى ل���ةرزةك ح���ةوت ج���ارى ل��ي��دةن ل��ةالش��ةى ت���ةواو ب��ةرزةك ماينى وةك س��اغ ط��وي��زى دةب��ت��ة

كيويةو زةردى طوليكى طولةزةردة، دركى هةية، بؤسك ضوون و قةلشتى الق

بةكاردى، شاعيردةلى:دةم����ارى و رةط خ���ؤى زةردة درك�����ة دةك���ري���ت���ة دؤش������او ل���ة ك��������وردةوارى دةرم����ان����ى ي���ةك���ةم ب��ؤق��ةرش��ت��ى الق س����ى ج�����ارى ل����ي����دةن ك������راوة ض���ارى

لةبةهاردا طةآلثانة طيايةكى كاردى دةكةن زةردى لةناو سماق دةبى، شين كاتيشدا لةهةمان و بةكاردى بؤخواردن دةرمانى طةدةو ريخؤلةكانة، شاعير دةلى:ن������اوزط ب���ري���ن���دار ت���ا ن�������ةروا ب���ةالقسماق ث�������ةروةردةى ب���ةرةش���ى ك����اردى بيخوا ل��ةس��ةري��ةك رؤذان دة ب��ك��رى ي���ةك���ةم دةرم����ان����ة دةرم���ان���ي���ك���ى ت��اق

خةلكى جاران تيذة طيايةكى جاترة بؤثاراستنى طؤشت بةكارى دةهينا، بؤثتةو دل نةخؤشى و دل ماسولكةكانى كردنى هةناسةو بؤهيوركردنةوةى بةسودة، زؤر و سيثةالك ه��ةآلوس��ان��ى نةخؤشى

كؤكةرةشة بةكارديت، سامى دةلى:ج���ات���رة ئ������اوى دل ك���رم���خ���ى ل���ةب���ؤ ل���ةس���ةت دةرم����ان����ى ح��ةك��ي��م ض��ات��رةل��ةض��او ب��ؤت��ان��ةى وةردي����ن����ة ط��ي��ا وةك ل���ةب���ؤ وةردي�����ن�����ةى ب���ك���رى ب���ةدؤش���او

بؤنى رةنطة رةنطاو طوليكى لورك بةكارديت، سك ذانة بؤ تالة زؤر هةية نةرم ثةرةكانى كيوية طيايةكى تاليشك بةكةو، دةدريت خواردنيكة ية دركاوى و تاليشك بؤ سةرئيشةو ذانةسك بةكارديت، مارانة( طوذالك)كالةكة جاشاعيردةلى:

وخاويشى دارةب��ةن وبةندةكةو ول��ورك تاليشك لةطةل بكرى تيكةآلو هةرثينج

بؤنةخؤشى طيربوون زؤر بةسودة.

ب��ةن��دةك��ة ل���ةط���ةل ل�����ورك ط���وذال���ك و ث��ةل��ك��ى دارةب������ةن خ��اوي��ش ه��ةن��دةك��ةه��ةرث��ي��ن��ج ث��ي��ك��ةوة ل���ةط���ةل ت��اري��ش��كذيشك بةطؤشتى ب��ن��درى ل��ي شيو وةك

هةوكردنى و برين ضارةسةرى سلق ثيست دةكات، ريطا لةكةم خوينى دةطرى، و ميزةرؤ كؤئةندامى لةهةوكردنى ري ضارةسةرى دةطرى، ميزلدان طورضيلةو شيلم دةك��ات. شةقيقة ئيشةو س��ةر دةكات، سى نةخؤشيةكانى ضارةسةرى سوورى خوين لةطورضيلة ضاالك دةكات، ري لةنةخؤشيةكانى بةردى زراو دةطريت هةوكردنى بؤ شيلم و سلق دةلى: بؤية

هةموو ئامرازةكانى ناو سك بةسوودة.ثةلثينة ل���ةط���ةل س���ؤر س��ل��ق��ى ئ���اوى ث��ةل��ك��ى ش��ي��ل��م��ى ل���ةط���ةل ب��ك��ول��ي��ن��ة ه����ةرزن����ة خ���ؤش���ةى ب��ك��ة ب���ة ض���اوىت����ةواوى ب���ة ه���ةر ب��خ��وا رؤذى س���ى

طولة وشترالوك طيايةكة بؤدلة كوتةكة بةكاريان هيناوة، ميكوك طيايةكى شيرينة برينى ه��ةواو بؤريةكانى بؤهةوكردنى ريخؤلةكان ئازارى و طري دوانزة طةدةو رةق و وورد و تال خرنووك بةكارديت، زةحيرى بؤطيرسانةوةى دركاويية، و رةطةكةى هةروةها بةكارديت، مندال لةم سامى جا بةسودة، زؤر بؤ حةساسية بارةيةوة دةلى:ثيكةوة ميكوك و خرنووك بؤ وشترالوك طولى و طوذالك لةطةل

سيل وسةرةتان يةكاويةكة.ث�������ةروةردة ب���ك���رى دؤش�����او ل��ةم��ي��ك��وكب���ي���اوي���ن���ةن���اوى ق���ل ق���ل���ةى خ��رن��وك دةرم���ان���ى س��ي��ل��ة ه��ي��ض ش��ك��ت��ان ن��ةب��ى دةن��ك��ى ط���وذال���ك و ط��ول��ى وش��ت��رال��وكب���ؤس���ةرةت���ان���ي���ش ه����ةرض����ار ث��ي��ك��ةوةط����ةر ث��ي��ض��ان��ةب��وو دةس���ت���م ل��ي��ك��ةوةدةوى ث�����ارةى ه���ةر ك���راي���ت���ةوة ت��اق��ى ري���ك���ةوة و ب��ةت��اق��ى ك������راوةى ج����وان

بؤ خؤشة بؤن زؤر طيايةكى طيابةند راو هةنطوينى بةكةلكة، نةخؤشى شةكرة بؤ هةوكردنى طةدةو ريخؤلةو دوانزة طري و ترشة لؤكى طةدةو قةبزى بةكارديت. جا شاعير دةلى:هةندى طيابةند لةطةل ثةلكى راو لةطةل هةنطوينى بكرى تيكةآلو خاو

بؤدلة كوتةو زامدارى جةرط بةسودة.خاو ثةلكى ه��ةن��دى ط��ي��اب��ةن��دو ه��ةن��دى راو هةنطوينى ضةند لةطةل كةن تيكةل ب���ؤ دل����ة ك��وت��ك��ة و زام�������دارى ج���ةرط ثياو ب��خ��وا دةب����ى ه��ةف��ت��ةي��ةك م����اوةى

ثرو بةكةفةو بنةطيايةكى ئةسثون وردة بؤنى نيية، بؤجل شوشتن بةكارديت،

جاران بؤهاريش بةكاريان هيناوة:

ه�����ارى ه���ات���ة س����ةر الش�����ةو دةم���اغ���ى ب���ةك���ةث���وى ب���خ���وا ئ��ةس��ث��ون��ى ش��اخ��ى ض��ادةب��ى ش��ك ب���ى دةروا ه��اري��ةك��ةى ب��ةذي��ن��ى س��اغ��ي و خ��ؤش��ى ش���اد دةب��ى

خيراليدانى لة ري هةنارى سركةى دل و دلة كوتكى دةطرآ، نةخؤشيةكانى ضارةسةرى ناهيليت، هةلضوون طةدةو برين و نةخؤشيةكانى ثيست دةكات بؤية

شاعير دةلي:و س���رك���ةى ه���ةن���ارى ل�����ورك ث��ةل��ك��ى ب��ك��ؤل��ي��ن��ة دةرم�����ان و ض���ارى ث��ي��ك��ةوة ب��ال��وك��ةى ي��ةك��ةم س���ةرى ل���ى ف����ري دةئ��ةوج��ا ئ���اوةك���ةى ت��ي��ه��ةل��س��و ل��ي��ى دة

لةسةحرا طيايةكة وشترالوك طولى شين دةبى، ووشتر دةى خوا، بؤدلة كوتةو

بريندارى بةكارديت، شاعير دةلى:ط��ول��ى وش��ت��رال��وك ل���ةط���ةل ض��اك��ى وىش��ي��وى ل��ةث��اش��ى ج�����اران س���ى رؤذى دةب���ي���ت���ةوة ض����ا ب���خ���وا رؤذى ض����ل دووج��اري��ش ب��خ��وا ل��ةط��ةل ط��ؤش��ت ري���وى

تايبةتى لةدةرمانى جؤريكة ناوى دارا كةتوشى كةسانةى بؤئةو بةكاردى ضاو

شةو كويرى دةبن، شاعير دةلى: م���ةر دل�����ى ل���ةن���او ب��ك��ول��ي��ن��ن دارا ت������اروون دةردةك������ا ك��ل��ض��وك دةك����ا ت��ةرل����ةض����اوان ب���ك���رى ه��ةت��ا س����ى ج����ارانزةر ب����ى ه��اس��ان��و ن��ي��زي��ك دةرم����ان����ى

لةش خوريشتى بؤنةهيشتنى جاران تيكةآلو قوراويان و تال خوى ثيست، و بؤية هةبووة، باشيشى ئةنجامى كردووةو

شاعيردةلى: ه��ةن��دي��ك خ��ي��ى ت��ال��و ق���وراوي���ك���ى تيرت�����ةواو ب��ي��ش��ي��ل��ن ه����ةروةك����و ه��ةوي��ربشؤ ث����ى س���اردخ���ؤت���ى ب���ةئ���اوي���ك���ى بير ب���ةت���ةج���روب���ةو دةب�����ا خ��وري��ش��ت��ى

روونى دركة زى و روونى طولة بةرؤنة كة بيرؤكة نةهيشتنى بؤ دةكرين تيكةل نةخؤشى هةروةها ثيستة، نةخؤشيةكى ضارة برينيشى بوونى تةشةنا الرةش��ةو

دةكريت، بؤية شاعير دةلى:سعات ه��ةش��ت ب��ك��ول��ى بكة ت��ي��ك��ةل��ي��ان دةك��ات ض��ا ه���ةردووك بةمةعجون ببيت

روونى زيش لةطةل طولة رؤن دووبارة بيرؤ ض�ا دةك�ا زوو دةبى قةثات

لةش و سووربوونى بؤخوريشت جاران رؤنى وورضيان بةكارهيناوة، شاعير دةلى:ه��ةن��دي��ك ب��س��وت��ى ل��ةم��وى س���ةرو ث��رضوورض رون����ى ل���ةط���ةل ب��ك��ةن ت��ي��ك��ةل��ى ب��ي��ش��ؤن و ئ���ةوج���ا ث����ى ض�����ةور ب��ك��ةن س���ى ج����ارى ل���ي���دةن ض���ا دةب����ى ط���ورج

15ئةيلولي 2010ذمارة 9

Page 16: govare kakon ( 9 )

16

ديداري تايبةت لةطةألخالة شيخ جةنطي تالةباني

بةشي ثينجةم

كةكؤن: بارودؤخي كؤية لةكؤتايي سييةكان و سةرةتاي ضلةكاندا ضؤن بوو؟

زيتر رؤذانة ئةو بارودؤخي جةنطي: شيخ بابةتي نةورؤزي لةخؤ دةطرت. خةلكانيك لةهةموو دةك��رد حةزيان زؤر هةبوون بةهاريكدا بةبؤنةي نةورؤز ئاهةنط بكةن و نةورؤز ريكخةن. ئةوانة خةلكي خويندةوار خةلكي كةضي ب��وون، ك��وردث��ةروةر و ديكةش هةبوون ثييان وابوون، ئةم جةذنة دآ بةبيرم يةكمجار كافرانة. جةذني جةنطي هةلطيرساني ثيش لةسالي1939 قوتابي ئةوكاتة ئيمة جيهاني، دووةمي

طردةي ئةو بؤالي هينا ئيمةيان بووين، مشكةية( شاخي ئيمة)مةبةستي مالي مةال مةعسوم هات لةطةلماندا، ئةو يةكةم كةئاطري بكا، نةورؤز بةشداري مةالبوو تييدا كرايةوةو ثيي ناخؤش نةبآ. بةشداري مةال مةعسوم هاندةريك بوو بؤ زؤران، ئةو كةواكةي شاقةلي و دةرؤيشت لةثيشةوة بؤ دةرؤيي بةطور بةستبوو لةثشتينةكةي

لةدواوةي. هةموومان ئيمةش ئةوشوينة، لةسةر طردةكة ئاطرمان كردةوةو شاييمان خواردنمان و ضاي هةريةكةمان و كرد لةطةأل خؤمان هينابوو. بؤ ئيمة سةيرانيكي خؤشبوو. لةو نةورؤزةدا دواي ئاطركردنةوة دةكرد، هةلثةركيي و شايي تاقميك بوو خؤش دةنطيان كة دي، هةنديكي طؤرانيان بةضةثلة ريزان دةطووت. هةنديكي نيشتمانيان س��روودي شيعرو ديكةش دةخويندةوة. لةضلةكاندا بةتايبةتي1945-

1946 نةورؤز لةتاتوكان دةكرا. بةبيرم دآ، كة كاتي نةورؤز هات، دةنطويةك بآلوبؤةو، طواية نةورؤزةكةمان لي تيك دةدةدن، بؤية ئاطاداريان كردينةوة، كة ئاطامان لةخؤ بآ

و وريا بين. من مةدحي خؤم ناكةم، بةآلم منيان راسثارد لةطةأل يةكيكي دي تاوليك ثاسةواني تابةيانيش هةلدةين تاتوكان لة بكةين. منيش برنؤيةكم ثآ بوو قيت و قؤز فيشةكدانم لةخؤ بةستبوو ضووينة جيطاي وثةلي ليف وكةل ئةوةي دواي مةبةست، بةياني تا برد خؤمان لةطةأل ثيويستمان لةطؤرآ هيضيش و ليطرت ثاسةوانيمان

نةبوو. بؤبةياني ووردةووردة قةرةبالغي ثةيدا لة)تاتوكان( رووي ثةيتا خةلك ثةيتا بوو،

دةكرد. كةكؤن: ذنان بةشدارييان تيدا دةكرد؟

دةهاتن، زؤر ذنان بةآل جةنطي: شيخ بةآلم بةمشيوةي ئيستا نةبوو. ئةو رؤذطارة ذنان زؤربةيان خويندةواريان نةبوو لةثشتي خةلكةكةوة دادةنيشتن. من ريزم هةية بؤ ذنان، بةآلم ئةو وةختة ذنى خويندةوار كةم

بوون، بةثةنجةي دةست دةذميردران.بارودؤخي دةربارةي ضيديش كةكؤن:

ئةو ساكة؟شيخ جةنطي: لة 1939 بابةتي سياسةت لة ئةوة بةزمي تازة ئةوكاتة طؤرآ. هاتة سةرهةلدةدا. شيوعيةت كة بوو، طؤرآ بيت ئينطليز لةطةأل خيانةتة دةيانطوت واية ثيم دةدا. لةقةلةميان بةجاسوس و ئةوة سةرةتاي بابةتي سياسي بوو لةكؤية. زؤر ضاك بةخةيالم دادآ، كة عومةراغاي شةوطيري و حةمةدي كةريمي و تاقميك بووة، ثةيدا دةيانطوت شيوعيةت هةبوون،

ئةو كاتة ناويكي ديكةي هةبوو.*كةكؤن: تةحةرور؟

ثةيدا تةحةرور دوايي نا شيخ جةنطي: بوو.

كةكؤن: ئةو ثياوانةي باسي شيوعيةتيان دةكرد كآ بوون؟

ئ��ةن��وةري س��ةي��د جةنطي: ش��ي��خ مةكتةبي بةرزنجي ئةحمةدي سةيدة تةحةروري لة كؤية دانا. لة هةمان كاتيشدا بةريتاني ثيوةندييةكاني نووسينطةي دووةم��ةوة ش��ةري بةبؤنةي كة هةبوو، بةرثرسي سادق( مةال )كةمالي ثةيدابوو. دةردةهينا طؤظاريكيان بوو نووسينطةكة بةراستي )كاروان(**بوو بةناوي بزانم وا ناوي نايآ بيرم لة و نازانم بةتةواوي اليةن لة بيطومان بوو ضي طؤظارةكة ئينطليزةكانةوة دةردةضوو ثرؤثاطندةيان بؤ خؤيان دةكرد. كتيبخانةيةكي بضوكيشيان هةبوو ئةو طؤظارةو هةندي كتيبي ل�آ بوو. زؤر بةآلم بؤئةوآ، دةضووم ناوبةناو من ثييان دةطوتم سةردانيان نةكةم، هةبوون هةروةها دةض��ووم، خويندنةوة بؤ من راديويةكي ل�آ بوو بؤ بيستني دةنطوباس.

شيخ جةنطى وفامتةخانى خيزانى ، لةندةن-1991

Page 17: govare kakon ( 9 )

17ئةيلولي 2010ذمارة 9

رؤذيكيان دةنطؤ ثةيدا بوو، كة راديؤيةكةي ثيناخؤش زؤرمان ئيمة نةماوة. نووسينطة كة بوو، ئاشكرا و زاني خةلك دواي بوو. عةبدولرةحمانة و طؤجي كةريمة سادقي رووتة بردبوويان، ثاش شةو هينايانةوة. لةو و بابةت بةريتاني نووسينطةي طؤظارةي شتي خؤشي تيدا بوو، يةكيك لةو بابةتانة دةمةتةقييةك بوو لةنيوان سةرؤك وةزيراني نوري ئؤغلؤ، سةعد توركيا ئةوساكةي سةعيد سةرةك وةزيراني عيراق، هةرضةند هةموو دةمةتةقييةكة، كة بةشيعربوو ضاك لةبير ماوة. نةماوة، بةآلم دوو ديرم لةبيرم دةبآ دةآل، سةعيد نوري بة ئؤغلؤ سةعد وةك ئيمة وةك بةكاربينآ، كوردةكان كارتي قومار بةكارمان هيناون، كاتي خؤي دروستكردوون بؤ حةميديةمان سوارةي نوري كةضي خةلةتاندوون، هةلمان و ئةو كوردي كة دةداتةوة، وةآلمي سةعيد دةآل: شيعر بة و نين جاران وةك زةمانة )كوردي ئةم دةورة هةندة شةيتانن - من و

تؤ ضةرضل بةكةر دةزانن(،لة داخانيش ئؤغلؤ دةآل: )كةواتة سآلو لة

خؤمان - مانطامان مردووة براوة دؤمان(.بيينة باري طوزةراني با كةكؤن: ئيستا

خؤت، ضؤن بوو ضؤن دةستت ثيكرد؟بؤ بضم ئةوةي ثيش جةنطي: شيخ تةكيةي لة بووم سةلت ئةوكاتة قزلوو، وةك هةبوو، ذووريكم كؤية لة تالةبان مةنتيقةي موحرةمة وابوو, بةو واتاية كةس دةرطاي يان ذوورةوة، بيتة نةبوو بؤي بكاتةوة. شةويكيان لة بيرمة دةرطام لةسةر تةكية، جةماعةتي بةياني بؤ داخرابوو، نةهاتةدةر هةر ئةوكابراية دةيانطووت كة دواي بخوا، بةياني ناني ئةوةي بؤي درةنط داهات ناضار بوون بين و دةرطايان كاتة ئةو قزلوو( بؤ) كةضووم ليكردمةوة. بؤية دةرؤيي، عةزيزاغاي خراثةي دةستي ثييان دةطوتم مةضوو دةتكوذن. قايمقامي ئةوساي كؤية كابرايةكي عةرةب بوو ناوي حاجي فازيل بوو بانطي كردم و ثيي طوتم تؤ ثياويكي قاضاغ بووي لةحكومةت، بؤية لةطةأل بوو ديار قزلوو. بضييةوة ناهيلم عةزيزاغا لةسةر ئةوة ريك كةوتبوون. زؤرم ئةوآ تايبةتي بة قزلوو بضمةوة دا هةوأل كة بوو، دايكيكم زر هي تاثؤ سةنةدو بة بؤ كةفالةتي ئةويش بوو. بابيشم ئامؤزاي كة ليكردم، هةرةشةي قايمقام كردبووم. قزلوو، بضمةوة شيوةيةك هيض بة نابآ ثورزايةكم دةضمةوة. هةر طوتم منيش سةرؤكي بوو عارف شيخ ناوي هةبوو دادطاي عةشايةري بوو، تةلةفؤنم بؤ كردو

ليدةكاو غةدرم قايمقام كة كرد، حاليم ناهيآل بضمةوة سةر زةويةكةمان لة قزلوو، لة لةناو خةلك دةمشكينآ. شةو خةريكة هات ثؤست عةتااللةي دانيشتبووم تةكية طوتم منيش ديناريك. دةركة طوتي و دةركة دينارآ تؤ طوتي ضيية، مةسةلة ئةوجا ثيت دةليم. منيش ديناريكم دايآ، جا ديناري ئةو زةمانة زؤر بوو. ئةوجا طوتي كردووةو قايمقام بؤ تةلةفؤني عارف شيخ ثيي طوتووة جةنطي كوري خالمة شةريك و برادةريشين، هةر شتيكي بةسةر بآ ليت قبووأل ناكةم. بةياني زوو عةزرا***ي فةراشي قايمقام هات و ثيى راطةياندم، كة قايمقام داوام دةكا. كاتآ ضوومة الي ثيشوازييةكي بالشيخ هةلة طوتي: و ليكردم طةرمي هةرةشةي ثيشتر ليكردم. فةرمووي و ئيستاش ثيدةكردم، ليدةكردم تةشقةلةي هةلسوكةوتي ماشية. امورك انشااللة دةآل قايمقام طوتي: زؤر جيابوو. لةطةأل جاران خؤت زةوي سةر قزلوو برؤ بةياني تؤ ليذنة، لةطةأل ديم شةم ثينج منيش ،ئامادةي قانووني لةبةلطةي هةية ضيت بكة. منيش طوتم: وةآل بة قانووني لةطةلم بكةن مةمنوون دةبم. لة قزلوو هةندآ مالي طرديك لةسةر ئةوآ نةضوومة بوو، ل�آ هةندآ ذوورم دروست كردبوو لةوآ بووم ضاوةرواني قايمقامم دةكرد. بؤ رؤذي ثينج حاجي حوسيني لةطةأل قايمقام شةموو دوايي هاتن بةطي عةوآل حاجي و بةط تيكردم رووي قايمقام هات. عةزيزاغاش طوتي : كيشةكةتان ضى ية؟ منيش طوتم: ئةوة تاثؤ و ئةوة سةنةدي دادطا، ئةوةش ئةو كةفالةتةي زر دايكم بؤي كردووم، كة ئةو ئةوة دةسالة عةزيزاغا ئيمةية. زةويانة هى

نة دةداتآ، كريمان نة كردووة، داطيري بؤية دةطةرينيتةوة. بؤ زةويةكةشمان بؤ زةويةكةمان دةكةم حكومةت لة داوا عةزيزاغا قانووني. ريطاي بة بطةرينيتةوة طوتي: ئةوة هي خؤمة و ئيرةش كةسنةزانة. منيش بة قايمقامم طوت: جةنابي قايمقام هةية كاني ضوار ئيرة بكةم باس بؤت با دي ئةوي كةسنةزان، بةناوي يةكيان كاني حاجيانة، ئةوةكةي دي كاني دركةية ضواريان هةر قزلووة، كاني ضوارةميش دييةك قابيلة طوندةدان، ئةو سنوري لة و تاثؤ ئةوةش نةبآ؟ كانييةي ئةوةندة خؤم. وةكالةتي و مةحكةمة سةندةدي عةزيزاغا هةر كيشةيةكي هةية با بضآ بؤ

تةسوية ضارةسةري بكا.لة ئةلقةي داهاتوودا با بزانين زةويةكاني لة بن ض���اوةروان دةب��آ؟ كآ بؤ قزلوو

ذمارة)10(ى كةكؤن بآلوي دةكةينةوة.

بة سةبارةت كةكؤنةوة لة تنيبينيةك ضةند ناوةركي ئةم ئةلقةية

بةلشةفيكةوة ناوي بة شيوعيةت سةرةتا *دةب��آ واي��ة ثيمان بؤية ب���وون، ن��اس��را

بةلشةفيكةكان بووبن.** ئةو طؤظارة بة طويرةي قسةكاني خالة شيخ جةنطي دةبآ ناوي ) دةنطي طييت نوآ( بآ كة ئينطليزةكان لة كاتي شةر بؤ ثرؤثاطندة

دةريان دةكرد.*** عةزرا كابرايةكي كؤيي جولةكة بوون. بؤ ماوةيةك فةراشي قاميقامي كؤية بووة، تا لة كؤية حكومةتي عياق دةريكردن بؤ ئيسرائيل. ثيش ضةند ساليك عةزرا لة تةلةفزيؤني ث.ك.ك لة ئيسرائيلةوة قسةي كرد باسي كؤيةي دةكرد.

هيوادارين هيشتا لة ذياندا مابآ.

شيخ جةنطى و ئاكؤى كورى –ناوةراستى حةفتاكان، طوندى كانى توو

Page 18: govare kakon ( 9 )

18

كةيفى جوانرؤيى1883-1814

بووبيت فةتحووال ناوى دةبى كةيفى ليكراو غةدر و مةزن شاعيرى بة طويرةى كتيبى )كؤية بووة، بةالم جاف نةزانراوة، باثيرةى و باوك و شاعيرانى(، مامؤستا كةريم شارةزا دةبى لة سالى 1814 لة طوندى )كويرة دى( ى جوانرؤ لة دايك بووبيت! بةالم مامؤستاى نةمر )مةسعود محةمةد( طومانى هةية لة سالى لةدايك بوون و طوندى )كويرة دى( حاجى حةزرةتى شيعريكى مةرسية كردووة، بؤ ليكدانةوةى بةلطةو شيعرى: لة هيناوةتةوة كةيفى دوايى دوايى كؤضى بؤ كؤيى قادرى

)فةلةك بة تيرو كةمانى لة ئيمة ضؤتة كةمين(:ج����اف����ان ع����ي����ل����ةك����ةى و ب�����اب�����ان ح���������ةدى ض����وي����ت����ة ك�����ة ب����ط����ري����ة ه�������ةروةك�������و ب������اران������ى م����ان����ط����ى ف�������ةروةردي�������ن ق���ي���ل���ة ه���������اوارة و ق���������ةوم ب�����ل�����ى ب���ن���ي���ش���ة ق���������ور ل�����ة ئ���ةس���ي���رة )ك���ةي���ف���ى( ل����ة رؤم�������ا ل����ة ح���ةث���س���ى ذي������ر زةم���ي���ندةوس����ة ف��ي��ر ت���ي���اب���ى ى )ك���ةي���ف���ى( ك���ة ى ) دى )ك����وي����رة ل���ة ج���ةه���ةن���ةم���ة ك���ةن���ةم���ا )ك����ةي����ف����ى( ش�������ارى ق��وس��ت��ةن��ت��ي��ن

حةزرةتى حاجى قادرى كؤيى بؤ مةرطى كةيفى شينى طيراوة، ئيجطار نيطةران بووة، ثى ى دةضيت زؤرى خؤشويست بى ضونكة ضةندين جار

لة شيعرةكانى ناوى هيناوة تةنانةت دةلى: ك������ةي������ف������ى ح���������اج���������ةت ن������ي������ة ب��������ك��������ةم ب�����اس�����ىئ������������ةم ك������ت������ي������ب������ةى ب�������خ�������وون�������ى دةي������ن������اس������ى

زاناى مةزن )مةسعود محةمةد( بؤ ساغ كردنةوةى طوندى )كويرة دى( جاف بةطى )حةسةن كة ثرسيوة شارةزوورى ناوضةى لةشارةزايةكى خةريكة ميذوو شيعرو لةطةل شارةزوورةو ناوضةى خةلكى كة بووة( طووتويةتى )كويرة دى( نة ئاوةدان نة ويران لة شارةزووردا نية!! بةالم لة راستيدا طوندى )دى كوير( هةية لة نزيك عةربةت رةنطة حاجىقادرى

كؤيى مةبةستى ئةوى بووبيت!!كةيفى بة فةقى يايةتى هاتؤتة كؤية، لةطةل شيخ رةزاى تالةبانى بةشةر هاتوون، بةالم مةال عةبدوالى جةليزادة اليةنطيرى شيخ رةزاى كردووة، لييانداوة، كردووةو دروست ديوار لةسةر وينةيان كاريكاتير بة ديارة

ضونكة كةيفى دةفةرمووى :ض�������ؤن ه����ةي����ب����ةت����ى ب��������ردم ل�����ة ح�����������زوورى ح������ةزارةت������ى ض������ؤن ه���ةي���ب���ةت���ى ك��������ردم ب������ةس������ةرو س������ورةت������ى دي������وار

كةيفى بةهرةمةندو هةست ناسك لة كؤية دةتؤرى و دةضيتة هةولير رؤيوة كةلةكؤية كةيفى والى، كورةكانى مامؤستاى دةبيتة حةلةب و و تؤراوة، رةشيد ئاغاى حاجى بةكر ئاغاى حةويزى نامةيةكى شيعرى هيند كةيفى بةالم دةكا لى طةرانةوى داواى دةنيرى بؤ دؤستانةى فيرة ئةستنبؤل دةضيتة دوايى كؤية، ناطةريتةوة رةنجاوة بريندارو وةرطير وةكو دامةزراوة فةرةنسا بالويزخانةى لة بووة فةرةنسى زمانى لةفةرةنسى بؤ توركى، كةيفى بة كوردى و عةرةبى و فارسى و توركى داوة كة كةيفى ضوار ثى ئاماذةى كؤيى قادرى داناوة، حاجى شعرى

زمانى بة رةوانى زانيوة :ع����ةرةب����ى و ف�����ارس�����ى و ت�����ورك�����ى و ك���������وردى زوب������ان������ى وةه���������اى دةزان������������ى وةك��������و ب���ةي���ت���ى خ������وس������رةو ش��ي��ري��ن

ناطةريتةوة، و دةهيلى بةجى كؤية ئيجطارى بة ج��وان��رؤي��ى كةيفى دةربارةى ئةو ديرة شيعرةى كةيفى:

ئ��ي��س��ت��ةش وةك�����و م����ورغ����ى ك��������ةزةدةى ض��ةن��ط��ى ه���ةل���ؤ ب��ى ن���ط���ون���س���ار و ث�����ةري�����ش�����ان ئ����ي����ف����ت����ادة و ه�����ؤش�����م ب�������ى

شيعرةى دي��رة ئةو دةرب��ارةى محةمةد( )مةسعود م��ةزن زان��اى نوسيويةتى:

طريتةوة، دةم مووضرك دةخوينمةوة، بةيتة ئةم ئةوةندة بؤخؤم )من دةتوانم بليم بؤن سؤى هةناويكى هةلقرضاوى لى دى، خاوةن هةست و هونةر وةريكى وةك كةيفى خاوةن طيانى نازكى شاعيرى دةبى ضى ضيشت بى لةوةى كة لةطةليدا كراوة ضى ضةشنة ئينفيعاالتيك سروشت و هؤش و وجودى داطرتبى ئةنجن ئةنجن كردبى باوةرم هةية ئةوةندة بةخؤيدا شكاوةتةوة !هةستى خةجالةت و ستةمى كردووة، كة نةيتوانيوة

تاكة يةك رؤذيش دواى كارةساتةكة لة كؤية بمينيتةوة(. خؤشةويستى و ريزى جةنابى كةيفى لة كؤية هةر ماوةتةوة نيشانة بةوةى خةلكيكى زؤر لة كؤية ناويان )كةيفى( ية بؤتة تايبةت مةند ئةو ناوة لة كؤية، دةقى شيعرةكةى كةيفى هؤى نةطةرانةوةى بؤ كؤية لة وةرامى نامة شيعرى رةشيد ئاغاى حاجى بةكر ئاغاى حةويزى كةيفى

بةو شيوةية وةرامى دةداتةوةئ�����ةى ن����ووح����ى ن���ةج���ات���م ل���ةدةس���ت���ى ض����ةرخ����ى ج��ةف�����������اك��ار ني�����ثار ب���ة ج��وم��ل��ة م��ن��ت م��ال�����������ى س�����ةرو و رووح وةى ن�����������������������ةزارم زارو دل��������������������������ى ب����ى ث��ي�����ت ب�����ةرى خ���اك���ى ب���ا و ط��ول��������زار و ط���ول���ش���ةن ب����ى ط�����ول ري������ت ب���اف���ةرش���ى س�����ةرى ل����ةو س������اوةى ب���ةن���ةى خ���ام���ة غ������ةزةل ن���ووس���ى ض���ى ش��ي��ري��ن م��ي��ن��ق��������������ار ب���ة ت���ووت���ى وةك ك�������ردووة ش��ك��ةن��ي��ت ش���ةك���ك���ةر رةش����ح����ةى ق���ةل���ةم���ت م��ش��ك��ى ل���ةس���ةر ن���ام���ة ف��ش�����������������ان ك��رد ئيشع����ار ه����ةم ئ���ةش���ع���ارو ه����ةم خ���ام���ة، ه����ةم خ���ام���ةو ه����ةم ك���ؤية ن�����������اي��������ةوة ل���ةب���ؤ ن��وس��ي��������������وت��ة ك���ة ال��ج��م��ل��ة( )ف����ى ض����ون ب���ي���م���ةوة ئ��ي��س��ت��ةش ك�����������ةل��ةس��ةرم��اي��ة ش�����������ةرى ث��ار ب��ى ه���ةل�������ؤ ض��ةن��ط��ى زةدةى ك���ة م����ورغ����ى وةك�����و ئ��ي��س��ت��ةش ن��طون����س��ار و ث��ةري��ش�����������������ان ئيفت��������ادة و ه��ؤش��م ب���ى ك���ؤي��ة بي���مةوة ئ���ةطةر ع�����������ارم ب����ى و غ�����يرةت ب���ى موخ���ت��ار رةش��������ى س���ةر وةك����و و رووت ث���ى ث��ةي��ك��ةرى وةك داب����وو دول�����������������ب��ةرى ب��ةدةس����تى وا دل�����م و ئ��يم����ان دين�����ار ب��ة دي���نى رةش��������������ك ح���اجى وةه����ا ب���وو ن����ةي��دا ب��ووم ئ���ةو غ��������ةم��ى ش��كةس��تةى ج��ةس��ت��ة و ت���ةن خ��ةس��ت��ة م��ن ئةغي���ار و بي����طانة م����ةره���ةمى دةواو ب��ة ب���وو ئ����ةو ك���اري����ش ئ���اخرى ض���ؤن ك��ة ئ��ةس��������رارى واق��ي��ف��ى خ���ؤت بةدك���ار و موفس��يد ب��ةق�����س��ةى ك���ردم ح���ورم���ةت��ى ب���ى ح��ةزارةت���������ى ح�����������زوورى ل��ة ب��������ردم هةي��ب��ةتى ض���ؤن دي����وار س��������وورةت��������ى ب��ةس�����������ةرو ك�����������ردم هةي���ئةتى ض���ؤن ئةم����ما ن���ةدى ل���ى س��������ةف��ام و دام ج���ةفاى ه���ةرض��ةن���دة ئ���ةش���عار ب��ة ض���اكى ن���اى ث��ه و م��������ةدح دةك����ةم شاه��انة ح���ةزةرات������م ح�����������وزوورى خ���ةراب��ات���ى ل����ة دائ��ي����م دي��دار ت���اق��ةتى ت���ةن ت���اع��ةت��ى ل�ةب���ةر ن��ةم�م��اوة ف��ري��ب��ت ب��ة ل��ةم��ةوال )ك�ةي��فى( ه��ةل��ن��اغ��ةل��ةت��ى ي��ار ج�ةف���اى ب�����ى ب���ةس ب��ا و ئ�����ي��وة وةف��������اى ب��������ى ب�����اب��ةس

طولة شيعر لة طولدانى كؤيةكؤسار كؤيي

Page 19: govare kakon ( 9 )

19ئةيلولي 2010ذمارة 9

مولود ذاكاو

هونةرمةنديكى ئةحمةد وريا مامؤستا شانازى مايةى شارةكةمانة، هةلكةوتووى ضونكة كؤيةوكوردستانيشة، ش��ارى ساالنيكى فرةزؤرة لةهةول و كؤشش داية بؤخزمةتكردنى هونةرى كوردى، هةولةكانى ضر كردؤتةوة بؤدةرخستنى رووى رةسةنى بؤئةوةى ئاوازى كوردى ومؤسيقاو طؤرانى بةشةكل و مؤركى نةتةوايةتيةوة بيانثاريزى و جيايان بكاتةوة لةطؤرانى و ئاوازى دةرةكى. هةر لةبةربةتةنطةوة بوونى بؤهونةرو ويذةو زمانى كوردى ئةوةتانى مانطانة ذمارةيةكى بؤثؤليك رامان و ضالواز لةطؤظارى زؤر نووسةرو هونةرمةندو ئةديبى كؤية دةنيرى بةبى بةرامبةرو لةسةر كيسةى خؤي، ئةدى ئةدةبى بؤهونةرو وةفانية نواندنى ئةوةش كوردى؟ يا بلين بؤهونةرمةندان و ئةديبانى لةمنداليةوة هةر مامؤستاوريا شارةكةى. لةسالى بوو، ذير و زيت و ئاقل كوريكى بؤماوةيةك بوو يا شةست و يةك شةست قوتابيانى يةكيةتى لة بووم ئةو بةرثرسى مامؤستا)عةلى ئةوكات كة كوردستاندا

حةويز( ليثرسراوى يةكيةتى كؤيةبوو.دةرب��ارةى شتى زؤر وري��ا كة دي��ارة دةزانى كوردايةتى و كوردوكوردستان دانيشتنانةى كؤروكؤبوونةوةو لةو ضونكة حةمة )ئةحمةدى باوكى رةحمةتى كة لةكؤية برادةرانى و هاوري لةطةل مةال( كوردايةتى باسى زؤر بؤخؤشى دةيانطيرا مامؤستا دةكرا، تيدا ثةروةرى نيشتمان و ورياش زؤر جاران ئامادةى ئةم دانيشتنانة خؤى لةتةمةنى ئةوانةى لةضاو بؤية بووة،

ميرد منداليكى ضاوكراوةتر بوو. ئ��ادار ي����ازدةى كةبةيانى ك��ات��ى خويندرايةوة لة سالى)1970( بةم بؤنةيةوة كورد لةنيوان شؤرشطيرانى بةستيك ئاطر بةسةرؤكايةتى بارزانى نةمرو ميرى عيراقى ئةوكات راطةيةندرا، مامؤستا وريا هاتة الم و طوتى هؤنراوةيةك بؤ ئةم نةورؤزة بنوسة

كةلة)21( ئاداردا بةسةربةستى و بى سانسؤر خؤشى ئاوازيكى منيش دةكةينةوة يادى مةرجى هةندى هةرخؤشى بؤدادةنيم، دارشتنى ضؤنيةتى دةرب��ارةى دان��ام بؤ مةرجةكانى لةسةر منيش هؤنراوةكة، نووسى خوارةوةم هؤنراوةيةى ئةم خؤى نةورؤزة مذدةبى مذدة :) )نةورؤز بةناوى

جةذنى كوردانة ثيرؤزةديسان خةمليوة ودةر دةش��ت

بةسؤزة بولبول ثشكوت ط��ول س�����ةرى س���ال���ى ئ��اري��ان��ة ي�����ادى ك�����اوةى ق��ارةم��ان��ة ب���ةه���ارة ج���ةذن���ى دل�����دارة

ج��ةذن��ى الدي���ي���ة ه��ى ش��ارة س��ازة ئ��اه��ةن��ط هةلثةركيية

ئ����اوازة و س���از ث���ر زةم���ي���ن ئ��اري��ان��ة س�����ةرى س���ال���ى

زي��ن��ان��ة و م����ةم ث��ةي��م��ان��ى

بةم جؤرة بؤم نارد، مامؤستا وريا ئاوازيكى نةورؤز ئاهةنطى لةيادى بؤدانابوو خؤشى ئةوكاتة من مخابن وةلى ثيشكةشكرا، مامؤستابووم شيخان لةطوندى طؤمةشنى نةبوو ماوةم تايبةتى كارى هةندى لةبةر وةلى ئامادةبم، ن��ةورؤزة ئةم لةئاهةنطى لةوانة طيرامةوة بؤيان ب��رادةر هةندى طوتى ب��ةط( حةمةد مامؤستا)جةواد مامؤستا ئاوازى تؤو لةدانانى سرووديك ثيشكةشكرا نةورؤز لةيادى وريائةحمةد جا بيستةوة دةربارةى هيندةم هةر ئيتر بؤدانابوو، ئاوازيكى ض وريا مامؤستا نازانم بةآلم دريذبوو هؤنراوةكة بليم ئةوةش با لةكؤتايدا مابوو. لةبير هيندةم هةر من دةكةم كاكةوريا بؤ دريذى تةمةن داواى زؤرةى ئةوخزمةتة بؤ دةكةم سوثاسى و و مؤسيكى كةثيشكةشى هونةرى طؤرانى

كوردى دةكات.

يادةوةرىضةند يادةوةريةك لةطةل هونةرمةندى شارةكةمان

مامؤستا )وريا ئةحمةد(

مامؤستا وريا ئةمحةد

19ئةيلولي 2010ذمارة 9

Page 20: govare kakon ( 9 )

20

بةشى ثينجةم

خؤثيشانداني نارةزايي قوتابيان و مامؤستاياني كؤية، دذي لةسيدارةداني

شيخ سةعيدي ثيران و هاوةلةكانيساآلنةي لةو كة ديكة، رووداويكي هةروةها 1925ي شؤرشي داي��ةوة دةنطي كؤيةدا كوردستاني باكور و هةلواسيني سةركردةكاني و فوئاد دكتؤر ثيران، سةعيدي شيخ بوو: لة كوردستاندا بةراستي خةلك هاوةلةكانيان. هةموو مات و ثةشيو بوون بؤ ئةو كارةساتةي مامؤستاياني رووي��دا. توركيا لةكوردستاني كوردثةروةر هةموويان كة كؤية، قوتابخانةي و ريزكردن قوتابيانيان بؤنةيةوة بةم بوون، مةالي طةورة. مةالي مالي بةردةم ضوونة و سةرآ كؤشكي هةيواني ضووة طةورةش زؤر لةوتارةكةيدا كردو بةقسة دةستي لةويوة سوثاسي بةريوةبةرو مامؤستاو قوتابياني كرد بؤ ثةرؤشيان بؤ ئةم كارةساتةو ثيشانداني نارةزايي بةم كة خؤي، شيعريكي ئةمجا بةرامبةري.

بؤنةوة داينابوو خويندةوة.دادةدرم ل���ةب���ؤي���ة خ����ؤم ي���ةق���ةي م���ن ئ����ي����وة ن���اب���ن ب����ة ه���ي���ض و م����ن دةم�����رمدةب�����آ م���ن ك��ةي��ف��ي ض��ي��م ب���ةدون���ي���ا ب��ي��تب��ي��ت ري���س���وا و رةزي������ل وا م���ن ق���ةوم���ي ه����ةذار ف���ةق���ي���روو و ب����ي����دةر و ب��ي��ك��ةس ب���آ س�����ةرو س���ةرف���ي���راز و ب���آ س�����ةردارئ������ةوةي ري����ط����اي ل���ة ك����وردةك����ان ط����ؤريل��ةع��ن��ةت��ي خ����وا ل���ة ئ���ةل���ح���ةدو ط����ؤريق��������وري ك�����ام ج�����ي ب����ط����رم����ةوة ب���ؤت���انب�����ؤ ب�����راي�����ان�����ي ج�������ةزي�������رةو ب����ؤت����انخ���ةم���ي دون���ي���ا ب��ك��ةي��ن ب���ةس���ةر خ��ؤم��ان وان و رؤم ئ�������ةرزة ع����ةزي����زان����ي ب����ؤ ن������اوي ك�������وردي ن���ةم���ا ل���ةن���ي���و ت���ورك���انك�����وردان ط����ةردةن����ي و ت����ورك����ان ث���ةت���ي زؤرن ق���ةوم���ي���ك���ي ه���ةرض���ةن���دة ئ���ي���وة ف����اي����دةي ض����ي، ك���ة ت��وخ��م��ي خ���ؤخ���ؤرنث������اش س����ول����ت����ان س����ةالح����ي ئ���ةي���وب���يم��ةن��ك��وب��ي دةوري ك��ةوت��ن��ة ن���ةض���وو زؤر ش��ارس��ت��ان ئ��ةه��ل��ي ض و ع����ةش����رةت ض ك���وردس���ت���ان و ع������ورزي ت����وأل ل���ةه���ةم���وو ئ����ةو و ئ��������ةم ن�������ؤك�������ةري ب������وون������ة ب����اري خ��ةل��ك��ي دةب�����ةن ب������ةرؤذو ب��ةش��ةول���ةس���ةر ئ���ةم ح��ال��ةت��ة ي��ةك��ت��ري دةك����وذن

خ��وي��ن��ي ي��ةك��ت��ر م��ي��س��ال��ي ش��ي��ر دةم����ذن...هتد

ئاهةنطي دةرضوواني مةالكان لةكؤيةهةروةها لةو ساآلنةدا دةرضووني مةالو بةخشيني لةبؤنة بوو يةكآ ئةوكاتة زانستي ئيجازةي طرنطةكاني ذياني كؤية لةشيوةي ئاهةنطةكاني كاتي دةطيردرا. ئةمرؤ زانكؤي دةرضوواني تةواودةكردو خويندنيان موستةعيدةكان تواناي زانستي ثيويست و دةرس طوتنةوةيان و بازرطان م��ةالو هةموو دةك��رد، كةسب مزطةوتي سةكؤي لةسةر كؤية كاسبكاراني طةورة مةالي جةنابي دادةنيشتن. طةورة دةرضووةكةش دةخويندةوة، دةرضوواني ناوي هةلدةستا دةستي مةالي طةورةي ماض دةكرد ئةو جا لة شويني خؤي دادةنيشتةوة. ئةوانةي وةزعيان باشبوو يارمةتيان ثآ دةدان. لة شاردا فةقآ نةبوو، رةشبةلةك بةآلم دةطةرا، شايي لة تيدا دةكرد. و خةلكيكي زؤر بةشدارييان بيرمة باوكم و خالوانم شيخ بابة عةلي و شيخ لة زؤر سةيدئةحمةدو شيخ و سةدةردين ثياوماقوالني ديكةي شار دةضوونة شاييةكةوة. و فةقآ كؤيةو دةنطخؤشةكاني شةوانيش مةالكان ثيكةوة لة هةيواني مزطةوتي طةورة دادةنيشتن و غةزةل و طؤرانيان دةضري. زؤر ئاهةنطانةدا لةو رةحمةتي سيوةي خالة جار بة خؤشةكةي بةدةنطة دةك��ردو بةشداري تايبةتي طؤراني« ئةوة ثايزة« دنياي دةهيناية لةكاتي طوتني جؤش و خرؤش. هةندآ جار رذان، جا غةزةل و طؤرانيدا دةبووة فرميسك

لة خؤشيان بيت، يان لةبةر سؤزي طؤرانييةكة. شاياني باسة ثيش ثيداني ئيجازة شيخ نورةديني سةر دةناية ميزةري ط��ةورة، مةالي براي دةرضووان و جبةي لةبةر دةكردن، كة لةسةر حسابي مةالي طةورة بوو. لة كؤتاييشدا شةكراو بةسةر ئامادةبووان دابةش دةكرا. ئيمة قوتابياني بةشداري مامؤستاكانمان كؤيةو قوتابخانةي دةضووينة بةكؤمةأل دةكردو ئاهةنطةمان ئةو دةخويندةوةو شيعرمان طةورةو مزطةوتي شيعري«عيلم و عيرفان«ي مامؤستا مةال سالح

قؤضة ئاغامان بة سروود دةطووت.كؤمةلةي راثرسي ليذنةي لة طةورة مةالي

طةالن: ضما كورد ذنة بدرآ بة ميرد؟!نةتةوةكاني وةكو كورد قايمقام: جةميالغاي دي مامةلةي لةطةلدا نةكراوةو لةوآلتي خؤي ذير خراوةتةوة كراوةو بيبةش خؤي لةمافي

دةسةآلتي داطيركةرانةوة.كؤمةلةي 1926 سالي بيستةكاندا، لة هةر طةالن برياري دا ليذنةيةك بنيردريت، تاوةكو لة خةلكي كوردستان بثرسيت: ئايا ناوضةكةيان بدرآ بة توركيا، يان بخريتة سةر عيراق. ليذنةكة كوردي وةزيريكي كة نةشئةت« »سوبيل هةولير بوو لةطةأل بوو. لة كؤية مةالي طةورةو ضةند حةويزاغاو مةال جةميالغاو جةميل ثياو ماقوليكي دي بؤ بينيني ليذنةكة ضوونة جةميالغاي طةورةو مةالي جةنابي هةولير. حةويزي ميواني مةال ئةفةندي هةولير بوون. دةستةي غةفووريانيش ميواني عةتالآلي ئاغاي دابةزيبوون. باداوان لة ليذنةكة بوون. هةولير كاتآ نؤرة دةطاتة سةر مةالي طةورة، ليذنةكة بة بدرين دةتانةوآ كورد ئيوةي دةثرسآ: دةآل: وةآلمدا لة ئةويش عةرةب؟ يان تورك من وةآلمي ئةو ثرسيارة نادةمةوة، ئةطةر ليم دةثرسن بؤضي؟ دةليم خؤ كورد ذن نيية بدرآ عةرةب. يان تورك بيدةنة تا ميرد) شوو( بة كورد نةتةوةيةكة خاوةني زمان و خاك و ئاوو هةيةو خؤي نيشتماني و خؤيةتي ميذووي كةمتر ع��ةرةب و تورك و لةفارس هيضي ثيويست ن��ادةن ثآ مافيشي ئةطةر نيية، ناكات بةمجؤرة ثرسياري ليبكةن، بةلكو دةبآ خؤيةوة تةواوي مافي بة كورد ئايا بثرسن: حةز دةكات لةطةأل عةرةبي عيراق بذيت، يان لةطةأل توركي توركيا؟ منيش دةليم: لةطةأل يةكطرتوويي و برايةتي بة عيراق عةرةبي

لة بيرةوةريةكانى خواليخؤشبوومامؤستا عبدولمةجيد شيخ نورةدين جةلى زادة

Page 21: govare kakon ( 9 )

21ئةيلولي 2010ذمارة 9

ميذوو ضونكة بذين، ثيكةوة لةيةكتري رؤشنبيريمان و كؤنترو ثيوةنديمان نزيكترةو بة تينترة. ئةوجا ليذنةكة دةآل: نيية دكتؤرات تؤ ضي ئةطةر بةآلم نيودةولةتيدا، ياساي لة لة قازي ببية باشي ئةوة بؤ

دادطاي عةدلي نيودةولةتي.ط��ةورة م��ةالي قسةكاني ط��ةورةي كاريطةريةكي و هةمووان سةر بؤ هةبوو هةموو قسةكانييدا لةكؤتايي ضةثلةريزان لة دايان ثيكةوة بذي هةر ك��رد: هاواريان و طةورة، مةالي كوردستان، زياتر بةثيش بكةويت و بةرةو مافةكانمان. ب��روات ثيشةوة كة كارطيري، موفةتيشي بوو دةنطةدةنطة لةم طويي رووي لةقايمقام كرد)مةبةستي كؤيةية ئةوساي قايمقامي ئةم : ثرسي جةميالغا(و ئةويش هؤرياية ضيية؟ هةراو مةالي طوتبووي: وةآلمدا لة برياري دةرب���ارةي ط��ةورة كؤمةلةي طةالن بة دانثيداناني خوتبة لةعيراقدا كورد مافي كارطيري موفةتيشي دةدا. ئةفةندي قازي مةال بؤ دةآل: جةميالغاش نيية؟ فةرمانبةر فةرمانبةرم، منيش خؤ دةآل: قسةكانيم لةطةأل منيش و خؤشحالم ب��ري��ارة ب��ةو و كورد فةرمانبةري هةرضي ثيخؤشة بريارةي ئةو هةية ب��ووة. شاطةشكة ثيي و دي نةتةوةكاني وةكو كورد مامةلةي لةطةلدا نةكراوةو لة خؤي مافي لة خؤي وآلتي بيبةش كراوةو خراوةتةوة ذير داطيركةرانةوة. دةسةآلتي سوور كارطيري موفوتيشي ه��ةل��دةط��ةرآ، ب��ةآلم هيض قايمقام كؤتاييدا لة ناليت. قوتابيان مامؤستاو و قازي و كؤمةلةي بؤ بروسكةيان ناردو سوثاسي خؤيان طةالن مافي داواي و راطةياندن ثآ

زياتريان ليكرد.

كردنةوةى هؤبةى تويكارى كةدةكاتة بةشى ) عدلى( و هةروةها هةبوونى سالجة بؤ ثارستنى الشةى مردووان لة تيكضوون لةشارى كؤية، كاريكة لةوثةرى طرينطى داية بؤخزمةتى خةلكى شارةكةمان، ترى تاوانةكانى و سوتان و كوشتن تاوانى روودانى لةكاتى ضونكة كوشتن، دادطا ثيويستى بةتويكارى الشةى كوذراوةكة هةية بؤزانين راثةرين ثيش ليكراوةكة. تاوان مردنى ضؤنيةتى و راستى هؤى و هؤبةى تويكارى لةنةخؤشخانةى كؤية هةبووةو كارى دادطا لةم هؤبةية ئةنجام دةدرا، بةآلم بةهؤى هةرةشةكردن لة يةكيك لةثزيشكةكان ئةم كارة راطيرا، بؤية لةو كاتةوة تاكو ئيستا بؤتويكاريى دةبى الشةى كؤسثيكة ئةمةش بكريت هةولير يان سليمانى رةوانةى مردوةكة هاتوضؤ خةرجى ناتوانن هةنديكيان ضونكة كؤية شارى بؤخةلكى شوينى تادةطاتة دةضيت تيك مردوةكةش الشةى و بكةن دابين بةتايبةتى دةطؤريت يان و نامينيت ديار رووداوةكة شوينةوارى لة هةنديك ئةوكاتيش مةبةست بؤئةو شارانةى بردن و هينان ريطةى لة تيك دةضيت بةهؤى طةرمى تةرمةكة هاوين كة لةكاتى كةتويكارى ليدةكريت، جطة لةمة ضةندين جار لةناو خةلكى طوتراوة فآلن مردوةو لة كاتى شوشتن زيندو بؤتةوة يان ثيش سثاردنى بةخاك بةضةند ساتيك زيندو بؤتةوة هةروةها كاتى طيرانةوةى ئةم بابةت و بةسةرهاتانة وةكو ضيرؤكيك بة ساكارى وةردةطيريت لة اليةن طويطرةوة، بةآلم لةراستى دا ئةمة طرفتيكى طةورةية بةطشتى و بةتايبةتى لةشارى كؤية، ضونكة واباوة كة يةكيك دةمريت كةس و كارى ثيشانى ثزيشكيكى دةدةن و بة زووترين كات دةيشؤن و ثاش نويذكردن لةسةرى بةزووترين كات دةينيذن كةضى بةاليةنى كةمةوة دةبيت )12( سعات لةناو سةالجة دابنريت بؤ ئةوةى دلنيابين لةمردنى يةكجارةكى، وةكو ثزيشكةكان دةلين مرؤظ كاتيك بةمردو دادةنريت كة ميشكى لةكاركردن دارة و لةناو سندوق ئةم ميشك وةستانة تةواوةتى زانينى بؤ ثيوةريك هةية بةآلم ض دةوةستيت، مةيتدا؟! لةوآلتانى دةرةوة سةالجة هةية بؤ ثاراستنى تةرمى مردو بؤماوةى ضةند رؤذيك تاكو ناشتنى يا سوتاندنى لةبةر ئةم تايبةتمةنديانة و طرينطى و سودى سالجة بؤ ثاراستنى الشةى مردوو هةروةها لةبةريز داواكاريةكم لةمانطى هةشتى سالى 2005 بؤية تويكارى الشةى مردوو، بةشى هةبوونى دادوةرى يةكةمى دادطاى بةرايى كؤية بةريز )شوان سابر اسعد( كرد كةبةنوسراويك بةناوى دادطاى بؤئةوةى هؤبةى تةندروستى بؤ وةزارةتى نوسراويك بكةن بؤئةوةى بكات لةوةزارةتى داد كؤية داوا تويكارى بكةنةوة لة شارى كؤية، ثاش ضةند رؤذيك وةزيرى داد بةريز )رشدى عزيز سالح( رةزامةندى لةكؤية هؤبةية ئةم ئيستا تاكو بةآلم كرد، تةندروستى وةزارةتى ئاراستةى بةنوسراويك نيشانداو

لة كاتةش ئةو هةرضةندة داوام نةكراوةتة ثزيشكيك ضةند لةكردنةوةى بكةن كةاليةنطيريم كرد ب��ةآلم لةكؤية، ت��وي��ك��ارى ه��ؤب��ةى نةكردم هاوكاريةكيان هيض بةداخةوة بوونة ك��ةس هةنديك تةنانةت و بةربةست بةرامبةر كردنةوةى هؤبةى تويكارى، بؤية لة ئيستادا جاريكى تر جاريكى دةوروذينمةوةو بابةتة ئةم بؤئةوةى بةرباس دةهينمةوة تر بةرثرسان و اليةنة ثةيوةنديدارةكان بؤئةوةى بن شتةوة ئةم ب��ةدواى مردوو الشةى تويكارى هؤبةى لةكؤية بكريتةوة بؤ خزمةتى ياساو

هاوآلتيان وشارى كؤية.

كردنةوةى هؤبةى تويكارى مردوو ثيويستيةكى طرنط و ياسايية

اكرم عبدالواحيد مستةفا

Page 22: govare kakon ( 9 )

22

وينة ديرينةكانى كؤية

لة راستةوة: عةبدة قادر، حةسةن عةلي تةقتةق، عةزيزي ثؤليس، حاجي ثريؤتي شورتة، سةربازي تةجنيدي كؤية، سةربازي تةجنيدي كؤية،حاجي كةريم عةزيز، عةزيز كةريم بازيان،

ناوةند مفةوةز هاشم ئةمحةد رةسول، مةئمور مةركةز عةريف حميدين.

عةبدولآل رةشيد كؤيي لةطةأل حمةمةد ئةمني مةال جةمال خةلكي تةويلة ، فةلةستني ناوضةي هوارة 1942/3/25

22

Page 23: govare kakon ( 9 )

23ئةيلولي 2010ذمارة 9

بةبؤنةى كردنةوةى ثردى تةقتةق-1957: ئةم بةريزانة هةلسان بةكردنةوةى ثردةكة.لةراستةوة :

دكتؤر فةخرى دةباغ، حممداغاى غةفورى، مفةوةز عبدالواحيد، هادى ضاوشلى-قائيمقام، شفيق سابر-مديرسانةويية، كاكة زياداغاى غةفورى، حاكم بايز دزةيى، وكيل متصرف ليوا ى كركوك،

عباحلميد حاجى تؤفيق، مستةفا بةط مدير زراعة، مديرناحيةى تةقتةق، مهندس جميد عمرحسن.

نةورؤزى 1959لةراستةوة:حممدعمردباغ، وةستا تؤفيق بةنا، محة غةزايى، كةريم سةليم، وةستا سابريى

خةيات)ياعةمسةى(، عومسانى عةباسى خةيات، تؤفيقى مةالكةرميى، مجال حاجى امني سكتانى، )مندالةكة(كةيفى حاجى امني سكتانى.

23ئةيلولي 2010ذمارة 9

Page 24: govare kakon ( 9 )

24

جةواد حةمةد بةط سالح

بةشي دووةم و كؤتاييلة بةشي يةكةمدا مامؤستا جةواد حةمة لة رةخنةطرتني وي��راي سالح بةط بةسةر خةآلتةكان دابةشكردني جؤري يادي لة كؤية رؤذنامةنووسي كؤمةآل ضةندين بة ئاماذة ئةو رؤذنامةنووسيدا، كاديري رؤذنامةنووسي ديرين دةكا، كة كراون. فةرامؤش و بوون كؤية خةلكي بةردةوام كؤتاييدا و دووةم بةشي لة وا دةبآ لة باسكردن و ناوهيناني كؤمةليكي

دي، وةك: ئاسنطةر)كؤيى(: مةجيد *مامؤستا كورد، ديارى وةرطيرى شاعيرونوسةرو كاتانةى لةم لةساآلنى)1970-1969( و مامؤستايان خانةى بةريوةبةرى مامؤستايانى ثيطةياندنى ثةيمانطاى هةوليربوو، بةسةرثةرشتى مامؤسامةجيد دووذمارةى طؤظارى تيشك دةرضوون ئةم دووذمارةية زادةى بيرى مامؤستامةجيدو بوو، يةكةميشى ئةندازيارى هةروةها طةياند بةرزى دةنطدانةوةيةكى تيشك و رووناكبيران و ئةديب ناوةندى لة

رؤذنامةنووساندا.ويراى حةمةمةال:- كةريم *جةمال بةتوانابوو هونةرمةنديكى ئ��ةوةى شانؤوطؤرانيدا، ب��وارى ل��ةه��ةردوو ب��ةرةوت��ى طرينطيشى خزمةتيكى لةدواى طةياندةكؤية، رؤذنامةنووسى ضرةكان) لةشوينة ضلةكان ناوةندى و رادةخست طؤنيةى بالغةكان( قةرة بةنرخيكى دادةن��او طؤظارى و كتيب ماندوو جةمال دةيفرؤشتن، طونجاو نةدةدا، بةسةرماوطةرما طويى نةناسبوو كوردى بةزمانى طؤظارةكانى و كتيب لةبةغداو بوون ئينطليزى و عةرةبى و هةوليروكةركوكةوة بؤى دةهاتن، هةرلةم لةبةغدا بضكؤالنةى فؤتؤيةكى كاتانةدا بؤ ئةرشيفى وينةى ضةندان بؤكردرا،

جيهيشتوين. *مامؤستاحاجى محيدين:لةهةشتاكان طؤظارى وبةتواناى بليمةت نووسةريكى نووسينى و راثؤرت ضةندان بوو كاروان

ئةطةر لةرؤذى رؤذنامةنووسى كورديدالةكؤية بؤم بلواباية....؟!

زاهي حةمة تةها مةجيد ئاسنطةر

رةهبةر جةالل الوذة جةواد حةمةد بةط

وريا ئةمحةد قاسم حمةمةد

Page 25: govare kakon ( 9 )

25ئةيلولي 2010ذمارة 9

كؤية(ى شارةكةى) لةهةمبةر بةثيزى تيايدا بآلوكردةوة.

تةها) حةمةد زاهير *شةهيد ئةوةى (دواى 1986 بيباك(:سالى) بةخؤى ثةنابةرى مافى لةهؤلةندا و و خ��ي��زان��ةك��ةى)ث��ةخ��ش��ان خ��ان زاهير كاكة بةآلم ضوارمندالةكةى(دارا، لةشوينيك نةيتوانى و نةطرت ئؤقرةى ئازارى و لةئيش كةدووربيت بذييت بؤناوضةى) طةرايةوة بؤية طةلةكةى، ئ��ازادك��راوى زةلى(كةناوضةيةكى كوردستان بوو، بووة بةرثرسى ضاثخانةى مخابن ش��ؤرش، جةعفةرى شةهيد لةئةيلولى سالى)1988( لةناوضةى سونى وضواركؤرثةكةيةوة وخيزانى بةخؤى طيران و ئةنفال كران،)ئةي شةهيدان،ئةى

شةهيدان،كوانى ناوونيشانتان؟(. *ه��ون��ةرم��ةن��دو رؤذن��ام��ةن��ووس رةهبةرجةالل حةمةد مامش: ئةطةرضى وةلى هات، ناوى سةرزارةكى بةسادةو لينراوان ريز ريزبةندى لةطةل ناوى كةكؤنى ط��ؤظ��ارى ل���ةالث���ةرة)1(ى ئايارى2010نةهاتووة. ذم���ارة)7(ى رةه���ب���ةر ل��ةه��ةن��دةران ل��ةط��ةل طؤظارى)دلمثار( هاوريى ريبازمحيدينى

لة1996/4/6 مخابن دةرضوواندووة، يان مالئاوايى سةرينايةوةو لةهةندةران

يةكجارةكى ليكردين. لةكؤية ج���ةواد: الوذة *خ��ات��وو لةئاستى بووة كض ثةيامنيرى يةكةم كضة لةثةيامنيرة كوردستانيش دةكريت، ئةذمار كوردستان بةرايةكانى وةلى بوو، تةمةنيش كةم هةرضةندة سةيرى هةركةسى كاراوبةتوانابوو، هةفتةنامةى)ريطاى الث��ةرةك��ان��ى ساآلنى س��ال��ى1992و كوردستان(ى راستيانةى ئةم سةرجةم بكات دوايى ئةمانةيش وي��راى ب��ؤدةردةك��ةوي��ت، بةشدارى س��ازداوةو ك��ؤرى ضةندان

ضةندان ظيستظال وسمينارى كردووة. عةبدولواحيد: ك��اروان *مامؤستا ثسثؤرو وةرزشوانيكى ئةوةى وي��راى بةسةليقة رؤذنامةنووسيكى كارامةبوو، بةهادارى بةثيزو راثؤرتى وبةهرةداربوو، عيراق وديكؤمينتى بةئةرشيف تايبةت وكوردستان بةزوبانى عةرةبى بؤرؤذنامةى بآلودةكردةوة، ئامادةدةكردو ئيتيحاد نةخؤشيةوة لة2005/6/5بةهؤى مخابن

طيانى لةدةستدا.

مستةفا: محمد قاسم *دادوةر رؤذنامةنووسى شاخ وهاموون و بةدرخان ل��ةس��ال��ى2009 مخابن ك��ةك��ؤن، و لةكؤضيكى ناوةختةدا مالئاواى ليكردين، دةستةى لةريزبةندى ناوى ئيستا خؤ طؤظارى يةكةمى لةالثةرةى نووسةران خؤ نةسراوةتةوة، هةرماوةو كةكؤن ريشمان، سثى ضؤن سثيية كفنةكةى ئةى ضؤن كرا لة بيربكريت و لةم بؤنةية

ناوى نةهينريت؟ زياتر عةبدولواحيد)كؤيى(: *ئ��ازاد طؤظارة سةرنووسةرى سال لةضواردة رام��ان(ة، كوردستان) سةرتؤثةكةى ساتى و لةكات مانطانة بةريكوثيكى

لةثينجةمين خؤيدا بةرديدى دةكةويتة هةرمانطيك رؤذى خوينةرانى هةرضوار ثارضةى كوردستان و كوردة ثةنابةرةكانى هاندةران، تائيستا)

158( دانةى ليدةرضوو.احمد وريا هونةرمةند *مامؤستاى طةورةو هونةرمةنديكى وةك محمد: طؤظارى سةرنووسةرى كوردستا ديارى لةئةستؤداية، ئ��اوازى( هونةرى)ضل مانطانة بةريكوثيكى دةردةضيت، تائيستا ليدةرضووة، ذم��ارةى ل��ة)50( زياتر هونةريى بةرةووتى بةرضاوى تةكانيكى

كوردستان داوة. *رةهبةرى سةيدبرايم وحاكم ثيشرةو: رؤذنامةنووسانى شاخ و هاندةران و عيراق

وكوردستان وكؤية.ل��ي��ب��وردن داواى ل���ي���رةدا

دةكةم، كؤييةكان لةكةلةرؤذنامةنووسة لةبةربةرزى و رؤليان ثينووسم لةئاستيان دةلةرزيت، لةمانة: مامؤستا عةلى عةبدوآل، مامؤستاى محيدين، ثاريزةركةمال عةبدولرةزاق شارةزا، كةريم طةورةمان رؤستةم حةويزى، تاهيراحمد بيار، حةويزى، محمد تؤفيق وردى، عوسمان خؤشناو، فاتيح رةسوول، فةرهاد عةونى، كةمال ئةحمةد، كةريم دلير، خاليد غةمبار، سةآلحى شيخ شةرةف، مامؤستا حوسينى حاجى قادرو مامؤستا زرار قادر..

زياتر تردا لةهةليكى ياربيت خوا هتد. ثيدةدةم. ئاماذةيان و بؤدةكةم كةاليان رؤذنامةنووسانة لةم ليبوردنيش داواى سالو لةبيركردووة. كةناويانم دةكةم

ريزيشم ئاراستةى خاليدى مام حوسين دةكةم خاوةنى مةكتةبةى حاجى قادرى طيرا جواميرانةى كةرؤليكى حةفتاكان بوارى رؤذنامةطةرى كوردى لةخزمةتى بؤسةرجةم ريزم سآلوو رووناكبيريدا، ئيمرؤمان، ثةراوطةكانى كتيبخانةو سآلو ريزم بؤسةرجةم ئةم بةساآلضوانةو كةبةشانازييةوة ريشسثيانةى و سةردةستيان دةخستة رؤذنامةيان دةيانفرؤشت كةم بةهايةكى بةرامبةر ودابةشيان دةكرد، لةمانة: ئةحمةد باثيرو لةكؤتايدا دنحا، مام و حةمةنازةنينى نية خالى منيش كارةى ئةم دةليم: كارانة جؤرة ئةم ديارة لةكةموكورى، ثيويستى بةكؤمةلى كةسان و سةرضاوةى

زؤر بةدواداضوونى فرة هةية.

Page 26: govare kakon ( 9 )

26

عةبدولموئمين دةشتي*

بةشي دووةم

*زؤرينةي ئوتؤمبيلةكان زؤربةبي تامي وهيض حسيبيك بؤئوتؤمبيلي تريان بؤثيادة ناكةن، تةنانةت لةناوكوضةكانيش، بةخيراييةكي زؤر ليدةخورن، ئةمة لةئؤتؤمبيلةكاني حكومةتيش ئوتؤمبيلةكاني دةبيت ديارة دةبينريت، ضاكي نموونةي حكومةت دام��ودةزط��اي خةلك بن، بةآلم بةداخةوة نموونةي خراثن. بةر دةكةم ئةوة ثيشنياري من ئةوخالة بؤ سةر بخريتة ضاوةديري كةس لةهةموو تايبةت ئامؤذطاري حكومةتو هاذؤرةكاني بكرين، ئةوجا ثيشنياري ئةوة دةكةم خيرايي و بة15كم بكريت كؤية شةقامةكاني لةناو لةناو كوضةكان5كم، كةس بؤي نةبيت لةمة لةبير ئةوةمان ناشبيت بخوريت. لي خيراتر دةلين: وةك سةيارة ليخموريني بضيت، هونةرو رةوشتو زةوقة... خؤزطة ليخورةكانمان

دةبوون بةخاوةني هةرسيكيان.سيماييكي ناوشار بؤئةوةي *هةروةها ثيشنياردةكةم، وةربطريت، ومؤديرن جوان كةجادةي ناوشار، هةر لةكؤتةلي شةهيدانةوة بةشويني بكريت نةمر، حاجي تاثةيكةري شؤستةكاني ج��ادةو بؤئةمةش ثيادةو، بؤبكيشريت نةخشةيان سةرلةنوي بةوردي بكرين باربوو مؤديرن بةشيوةيةكي و بةجوانكاري، وة لةزؤرينةي شارة ديرينةكاني شوينةي جؤرة ئةم ثيشكةوتوو، وآلتاني ب��ازار. بؤثيادةو ك��راوة تةرخان شارةكان ئاوا جوان ضونكة شتيكي سةيرة لةشاريكي ثيادةوثياسة. بؤ نةبيت تايبةت جيطةيةكي دةكريت ب��رد، ك��ةن��اوم ج��ادةي��ةي ئ��ةو و جوان يةطجار بةسةنتةريكي بكريت سةرنجراكيش، كة بةتةواوي شةقلي سيماي شارةكة جوان بكات، بي ئةمة ئيمكاني ئةوة نية ئةو شارة لةو ناريكي و جةنجالية رزطاري خؤيةتي جيطةي ل��ةوةش جطة ببيت. دروستكردني لةنةخشةي بير لةئيستاوة ذيرزةميني شةمةندنةفةريكي سيستةمي كةطؤشةكاني بكريتةوة، سةرزةميني يان ئيستا ببةستيتةوة، بةيةكتر شارةكة

بةشيكي خؤمانة، لةبةردةستي كوردستان شارةوانييةكان و كوردستان بةر ثارة باش لةهةنطاوي طونجاو بير ثيويستة دةكةويت، بؤهةموو ميترؤ نةخشةي باشة بكةينةوة. وة دابنريت، كوردستان طةورةكاني شارة لةماستةرثالني شار حسيبى بؤبكريت، بؤشارة ئاسايي، شةمةندنةفةري بضوكةكانيش قادرو حاجي باشاري سةرجادة، هي يان ضةندان طةورةوسيوةو دلدارومةالي شاري بكةن دةستثيشكةري زانا، و هونةرمةند بووني تةنها ضونكة بةنموونة. ببيت لةمةوة يان هي ئاسايي يان شةمةندنةفةري ميترؤ لةشاآلوي كوردستان شارةكاني سةرجادة

قيزةوني ئوتؤمبيل رزطاردةكات. خؤمان دةرووني لةناو شؤرشيك *هةقة بريتي ئةوشؤرشة دروشمي بةرثابكةين، زؤر بؤطيرفان، كةم و بؤنيشتمان بيت)زؤر ئةو بابليسةي بؤمشت(، وكةم بؤطشت

شؤرشة لةكؤية ضةخماخة بدات. *ل���ةزؤر ط��ؤش��ةو ك��ةن��اري ش��ةق��ام و شؤستةكاني كؤية، كوني كةنالةكاني ئاوةرؤك ئةطةر كة جيهيشتراوة، بةسةرواآليي ناو دةكةويتة نةبيت خؤي ئاطاداري ثيادة بةالي بةسةر ديت، ئةوكونانةو كارةساتيكي يان كارةساتيك ئةطةر دةثرسم من كةم، رووداويكي خراث و مةترسيدار رووبدات كي ليى بةر ثرسيارة، بي طومان شارةواني. بؤية بةتةكنيكيكي ثيويستة ئاوةآليانة ئةوكونة باش سةربطيرين، كة ئةمة هةم بؤسةالمةتي وة طرنطة. شارةكة جواني هةم و ريبواران ثيويستة بةياسايةك ليثرسراوي كارةساتيك حكومييةكان دةزطا لةكةمتةرخةمي كة ئةستؤي بخريتة طوناهةكةي روودةدةن،

فرمانبةر و دةزطاي ليثرسراو.هةية، لةناوشار كة بةنزينخانةي ئةو *نةطونجاوي هةية، شارةكةي زؤر شوينيكي شوينةكةي بطوازريتةوةو كردووة، ناشيرن بكريت بةبازارطةيةكي هاوضةرخ و ثاركيكي ستووني سةيارة وةستاني تيا دروستبكريت. تا ئةوحةلة جطةرة خواردن لةبةنزينخانةكان سزاي بخريتة سةر نةك هةر قةدةغةبكريت.

كةيةك دةكةن، لةوة باس *زانياريةكان ئاوي ليتري دوومليؤن سةيارة رؤني ليتر و دةك��ات ثيس زةوي ذير خ��واردن��ةوةي

لةكوردستان دذوارة، زؤر خاوينكردنةوةي بةطشتي و لةكؤيةش زؤر بةبي باكي، بةردةوام ناو دةرذيتة لةفيتةرخانةكان سةيارة رؤني ئةطةر طؤرةثانةكان، سةرجادةو و ئاوةرؤك باوةرمان بةقسةي زاناو ليكؤلةرةوان هةبيت، ئيمة، دواي تر نةوةيةكي ضةند دواي ئةوا ناتوانن ئاوي سروشتي نؤش بكةن، كةئةوةش كوروكضةكاني دةرهةق طةورةية تاوانيكي دوارؤذمان. بؤية باشة شارةواني كاريك بكات كة رؤنة كؤنةكان لةفيتةرةكان وةربطريتةوةو شاياني بدؤزيتةوة. بؤ زانستي ضارةيةكي رؤني رشتني ثيشكةوتوو لةوآلتاني باسة تةماشا ط��ةورة تاوانيكي وةك سةيارة زينداني سال ضةند سزاكةي و دةكريت ئةطةر وة زؤرة، ثارةيةكي سزاكةي يان هاذؤري مؤلةتي ئةوا هاذؤربيت كةسةكة لي دةسةنريتةوة. باشارةواني كؤية لةثيناوي لةمةش شارةكة جواني شارةكةو خةلكي سيستةمي داواي ديارة دةستثيشكةربيت. فيدرالي سيستةمي دةكةين، فيدرالي بؤشاروقةزاوطةرةك بؤثاريزطاكان، بؤعيراق، لةمةودوا بؤية بةريوةبةرايةتيةكان، وطوندو ئةنجوومةني شارةوانييةكان دةتوانن بؤخؤيان دا وآلت لةخزمةتي تايبةت هةنطاوي زؤر فيدرالي داواي بةراستي دةبيت وة بنين. شارو باثاريزطاري بكةين، لةناوخؤشمان شارةواني برياري تايبةت بؤ ناو كؤية دةربكةن بوكي ببتة كؤية با بكةن، جيبةجيى و

شاران. * هةر لةبارةي ئاوي ذير زةوي، تيبيني

ضةند سةرنجيكي طشتيبؤ كيشةكاني شاري كؤيةو ريطاي ضارةسةري

Page 27: govare kakon ( 9 )

27ئةيلولي 2010ذمارة 9

ئةوة دةكريت، كةشؤستةي جادةكان هةموو بةبنخاني ضيمةنتؤ ثالرستةر يان كاشي ريذ شؤستةكان تيكراي ئةطةر ديارة دةكريت، رووبةريكي خؤمان ب��ةرض��اوي بينينة زةبةالحة، ئةمة سةرةراى رووبةري جادةكان و حةوشةوباني خانووةكان، ئةو هةموو رووبةرة زؤرة ريطةي ئةوة بطريت ئاوي باران بضيتةوة ذير زةوي كاريطةري لةبرو ئاستي ئاوي ذير ئةو سيستةمة ثيويستة بؤية دةكات، زةوي بةكار نةيةت و سيستةميك ثيادةبكريت كة

ريطا بدات ئاو بخزيتةوة ذير زةوي.* ش��اروش��ارس��ازي دةب��ي��ت رؤل��ي��ان هةبيت، دانيشتوانةكةي ل��ةث��ةروةردةي ثارة ضةند كة بكةينةوة لةوة بير دةبيت دةكةين خةرج وشةقامةكان لةبيناسازي ئةوةندةش لةثةروةردةي ميشكي مرؤظةكان خةرج بكةين، بؤيةشة دةبيت رووي شاري ثةرووةردةكردن، بةضاوطيكي بكةين كؤية هونةري، سكلوثتوري زؤركردني بة ئةويش تابلؤي ميذوويي، هؤكارةكاني ئاسوودةكردني

ميشكي مرؤظ. ثيشنياردةكةم بةوبؤنةش ه��ةر *ك��ةئ��ةن��ج��وم��ةن��ي ش���ارةوان���ي ك��ؤي��ة، بةناوي)دةزطاي دابمةزرينيت دةزطايةك بةثرؤطرامي كةساآلنة بةختةوةركردن( تايبةتي لةشارةكة، وةك بةرنامةي كةرنةظالي كةلتووري، وةرزشي، دوكان و بازاري تايبةت، بةزمي هةراو جاريك ضةند هةرساليك لة

و بةرثابكات لةشارةكة نائاسايي خؤشي ثياسةو شوينطةي ببيتة شار لةورؤذانةدا بليم خؤيةتي جيطةي بةخؤشي. رابواردن زؤر باوة تائيستا وةك خؤشيمان دةربريني لةو خؤشي سةليم ميشكي وة ناخؤشة، ليخوريني وةرناطري، هةية باوانةي تةرزة سةيارة بةهةمةجي، هؤرن، تا تةقة... ثيويستة رؤذةخؤشةكانمان شار ئاسوودةو خؤش بيت، لةرؤذي بيت... تيدا مةرطي مةترسي نةك هةلبذاردني بةريز مام جةالل بؤسةرؤكايةتي، ئةوةندةي نةمابوو ئوتؤمبيليك ضةند مامؤستاو بكاتة ئةندازة كؤليجي لةبةردةم خويندكار

قورباني.* ثيويستة شاري كؤيي لةتاك سةنتةري شارةكة ماستةري لةنةخشةي و بثاريزريت شاري بة ببيت كؤية ئةوةبدريت، هةولي ناوشار هاتوضؤي كةئةوةش فرةسةنتةر، قةرةبالغي هةراو ضري و دةكات دابةش

لةتاكة سةنتةريك كةم دةكاتةوة.رووب��ةري بةهيشتنةوةي بايةخ زؤر *بدريت، شار لةناوةوةي كةسك و ضؤل دةلين زانايان وةك رووب��ةران��ة ئةم كة يارمةتي ثيويستةو زؤر طةرمةكان بؤشارة خاوينبوونةوةي هةواي ناوشار و جولةي هةواو فينكي دةدةن، بةتايبةت رووبةرة كةسكةكان

طةرما هةلدةمذن و تةثوتؤز كةم دةكةنةوة.كؤية، شاري ديرينةكاني طةرةكة *لةثيكهاتةيان وةك شارة ديرينةكاني دنياية،

بؤنمونة وةك طةرةكةكاني شاري ظنيسياي ذير بكةويتة خانووةكاني با ئيتالياية، ضاوةديري بةريوةبةرايةتي ثاشماوة ديرينةكان دةسكاريان خؤي بةئارةزووي هةركةس و نةكات، هةولبدريت تةرزي تةالرسازي كؤني بةتايبةت بكريت، لي ثاريزطاري ئةوشارة زؤر دةوروب��ةري، شارو ناو خانةكؤنةكةي لي بيريان زانستانة و بةئاطايي و بةوردي و نةرم و ناسك شتيكي وةك بكريتةوة، بكريت، لةطةلدا رةفتاريان ثيرؤز و نيان و طةلةكةمانن بةنرخي سامانيكي ئةمانة ديرينترين وة نين. خاوةنةكانيان هي هةر تةالرسازي بؤزانستي باشترين سةرمايةن و كوردستاني، بؤميذوو و بةلطةي ميذوويي، بؤ ئةوةي شارةكة، بؤ طةشتوطوزار راكيشاني سةدان بدات سةرنج وردي بة شارة لةو كةوانةي ستايلي طؤتيك دةبينيت، كة هةر تةماشايان ميشكي سروشتي و زةوقي سةليم ساماني ئةمانة دةدةن، زاخاو تيذ بيري و مرؤظايةتين و ثاراستنيان ثاراستني بةهرةي مرؤظي كوردستانة. بةداخةوة بةشيكي زؤريان ثيويستيان هةلدةكيشن، مةرط هةناسةي مرؤظثةروةرانة هةية دلسؤزانةو رةنجيكي بة بؤ ثاراستن و وةكخؤئاوةدانكردنةوةي هةندي

نموونة لييان.*ماستةر لة تةالرسازي سةرؤكي بةشي

تةالرسازي كؤليجي ئةندازياري بوو لة زانكؤي كؤية

Page 28: govare kakon ( 9 )

28

رةوةز مولود

بةتواناى ذةنى فلوت ئةحمةد سةرتيث مؤسيقاى تيثى هةشتايةكانى ساآلنى نةوةدةكانيش لةساآلنى كؤيةو باواجى بةضةند كاريكى جوان لةطةل طؤرانى بيذى ثاشان ماملى(و )محةمةدى بةناوبانط لةكةنالى ئاسمانى ميد تيظى و لةهةندةران مؤسيقاى و طؤرانى بة بةرضاوى خزمةتى لةسةردانى ك��ردووة. ك��وردى رةسةنى بؤ طةرانةوةى و كوردستان بؤ ئةوجارةى فينكى ضنارؤك لةئيوارةيةكى شارى كؤية ضةند خؤش قسةى و طفتوطؤ ب��ةدةم

ثسياريكمان ئاراستة كرد.كةكؤن: لةبةر ئةوةى ماوةيةكى دريذة تؤ لةهةندةران دةذيت، بةباشى دةزانين بليين

هونةرمةند سةرتيث ئةحمةد كى ية؟لةكؤية 1964 لةسالى سةرتيث: هونةرة ثةيمانطاى دةرضووى بووم لةدايك 1986 -1981 لةسالى موصلم جوانةكانى بوو 1978 لةسالى مؤزيكم دةستثيكردنى

ئيستا لةئةوروثا دةذيم.كارى سةرةتايةكى باسى كةكؤن:

هونةرى خؤتمان بؤبكة؟ثيكردنم دةست سةرةتاى سةرتيث: دةستى لةذير بوو قوتابخانةكان لةضاالكى زاهير و ئةحمةد مامؤستايان)سةردار

محةمةدو ئةنوةر تاهير(. ذةنياريكى هةشتاكان لة تؤ كةكؤن: بةتواناى تيثى مؤسيقاى باواجى كؤية بوويت كؤمةليك طؤرانكاريت هيناية ناو ئاوازةكانى ئةو باسيكى طةر باواجى، مؤسيقاى تيثى كارانةمان بؤبكةيت و ئةو ريطريانة ضي بوون

كة دةهاتة ثيش كارةكانت؟بةئةندام بووم كاتيك من سةرتيث: هونةرة قوتابى باواجى مؤسيقاى لةتيثى حةزم بةطةرمى زؤر ب��ووم جوانةكان دةك��رد ح��ةزم دةك���ردو ئيشكردن لة برادةرةكانيشم وةك من خةريكبن، نؤت و تةمرينى جوان و باشم بؤ دةهينان بؤ ئةوةى بكةين، كار نوى بةشيوازيكى بدةن هةول بةآلم بةداخةوة ئةوسةردةمة زؤر سةخت بوو بؤئيمة بةئازادى كار بكةين بةآلم بةهةر حال

ئةطةر كارى زؤريشمان نةكرد ئيمة توانيمان كةسانيكى زؤر فيرى مؤسيقاو شيوازى ئيش لةسةر ديارن كةئيستاش بكةين كردن

ئاستى كوردستان.كةكؤن: بةراشكاوى ئاستى تيثى مؤسيقاى باواجى لةئيستاو بةراورد بةو كاتةى كة ئيوة

ئيشتان دةكرد ضؤن هةلدةسةنطينى؟سةرتيث: ئةوكاتة تيثى مؤسيقاى باواجى لةوى كاتمان زؤرب��ةى بوو خؤمان مالى بةسةر دةبرد ئيستا وانى ية، ئةوكاتة هةموو يةكترمان زؤر خؤش دةويست ئيستا وانية، لةسةر طةليك كاركردن مةجالى ئيستا دةمى ئيمة زياترةو ئازادى زياترةو ثشتطيرى كردن لة تيثةكان زؤر بةهيزة دةبواية كاريكى تيثةكانى كوردستان لةناو هةموو هةبا زؤر بةآلم زؤر كةمة ئةوبةرهةمانةى كة هةشن

تاك كةسى ية نةك تيثةكان.كةكؤن: لةو سةفةرةت دا هيض كاريكت

لةطةل تيثى مؤسيقاى باواجى كرد؟ سةرتيث: بةلى، بةردةوام كاريان لةطةل دةكةم و ثيشم خؤشة هةميشة بةرةو باشى برؤن بةرهةمى جوان ئامادةبكةن، CD ئةم ساليان جوانيةكى ثيوة ديارة لةرووى مؤسيقاو لةرووى تؤماركردن ئةويش دةطةريتةوة بؤ ماندوو بونيكى زؤرى كاكة)ليزان قادر(و برا

دةرانى تر.باسيكى و روان��دز بؤ بابرؤين كةكؤن: كاركردنت ضؤنيةتى طةورةو ثاشاى تيثى

لةو تيثة بكةين؟ تيث يةكةم روان��دز تيثى سةرتيث: لةضاالكى كردن لةطةل كارم كةمن بوو قوتابخانةكان و ثةيمانطا و تةلةفزيؤن و هةر هةمووشمان هةتاكوو ئيستا هةر وةكو براين زؤر يةكترمان خؤش دةويست تيثيكى زؤر

سةركةوتووش بوون لةكاتى خؤى.كةكؤن: لةطةل ئةو تيثة ضةند كاريكى بيذكردووة طؤرانى ضةندين بؤ جوانت باسيكى طةر خوآلمى( لةوانة)نةجمةدين

ئةوةشمان بؤ بكةيت؟ زؤر بؤ كارمان كاتة ئةو ئيمة سةرتيث: لةكاتيك كرد كوردستان هونةرمةندانى لة ضاو بةآلم بوو تيدا زؤرى كةخةتةرياتى دا لةوانةش ئةنجام دةدا نةترسانة كارةكانمان و لةكزى ئةبوبكرى و غوالمى )نجمةى و دؤسكى وليد ئةحمةدو كاك فاتيمةو

خدرئاوارة( و ضةندانى تر.جوانةكةى بةشارة باطوزةريك كةكؤن: بةتؤ ضى مهاباد ش��ارى بكةين، مهاباد

بةخشى؟ خؤم بةشارى مةهاباد من سةرتيث: تةجروبةى طةورةترين ضونكة دادةنيم هةميشة كرد ثى دةستى لةوى هونةريم بيرم هةر اليانة برادةرانى مؤسيقى و شاعير مةهاباد خةلكى هةموو و خؤشنووس و هيض دةطرت لةئيمة ريزيان زؤر ئةوانيش

كاتيك هةستمان بةغةريبى نةدةكرد.لةطةل كارت نزيكةوة لة تؤ كةكؤن: خؤش)محةمةدى دةن��ط هونةرمةندى و ماملى باسيكى طةر ك��ردوة ماملى(

كاركردنى ئةو كاتةمان بؤ بكةيت؟ لةمهاباد هونةرمةند يةكةم سةرتيث: كةسةردانيم كرد بؤ مالةكةى كاك محمةدى كاملى بوو دواى ئةو طؤرى مامؤستا هيمن و هةذار بوو كاك محةمةدى ماملى دةنطيكى خؤش خاوةن بةرهةميكى زؤر شارةزايةكى باش لةهونةرى كوردى و فؤلكلؤرى كوردى، زؤر محةمةد كاك لةطةل كاريشم يةكةم سةخت بوو ضونكة بةتةمةن بوو ئةو هيزةى جارانى نةما بوو تةمةنى )72( سال بوو، يادى بةخير كاك كريم تةآليى ثيى ووتم ماندووى مةكةن منيش ووتم مادام واية طؤرانيةكانى

سةرتيث ئةحمةد ئةو هونةرمةندةى )فلوتةكةي و ضنارؤك(ى

زؤر خؤش دةويت

هونةرمةند سةرتيثي باب سةرداري

Page 29: govare kakon ( 9 )

29ئةيلولي 2010ذمارة 9

ووتى ئةويش زان��ى دةي��ان كى و ضين يةك يةك بوو زةرب عازف خةثة جعفرة برادةران لةطةل ووت بةمن طؤرانيةكانى بةماوةى كرد ئامادةمان بةخيرايى زؤر كاتيكى كةم كةنةى كردة سةعاتيك، ئيمة ثيمان وا بوو هةر بؤ يادطاريية كةضى خةلك داوايان كرد ئةوة بوو كةوتة بةردةستى طوى دةيبينم باش بةكاريكى من ماملى طرانى ضونكةلةستؤديؤيةكى)2(ميكرةفؤنى ئةوكارة كراوة ئةطةر ئةو كات تةكنيكى ئيستا هةبا باشتر ئيستا لة جار 1000 كارةكةمان

دةبوو.كةكؤن: ساردى روسيا ضى بة سةرتيث

بةخشى و ضةند سال لةوى ذيايت؟روسيا لة زؤر تةمةنيكى من سةرتيث: ذيام خؤشى و ناخؤشيم بينى بةآلم ديسان خؤشترين و وآلت جوانترين روسيا دةليم شت زؤر بوو روسيا ساتانةى ئةو ذيانم بينى كةلتوريكى جوان بووم زؤر شتم فير هونةريكى زؤر بةرزم بينى و ئةو خةونانةى بينى، ضوومة سةر هةمبوو هةر هةموويانم لةئيريظان، توريان( خاضا ط��ؤرى)ئ��ارام كؤنسرناتورةكةى)ضايكؤفسكى( ضوومة

و)رةحمان نينوظ( هةروةها ضوومة تياترة جؤرجيا، ئةرمينياو روسياو بةناوبانطةكانى زمانيان و ناسين وآلتةم ئةم كوردةكانى

فيربووم. لةهةندةران هونةرى كارةى كةكؤن:

ئاسانترة يا لةكوردستان؟ زؤر كاركردن لةهةندةران سةرتيث:

زةحمةتة بةآلم ليرةش ئاسان نيية.سةرتيث بة ضى هةندةران كةكؤن:

بةخشى و ضى لى سةند؟ بةرةو لةئيرانةوة هةندةران سةرتيث:

بةرةو ئينجا جؤرجيا بةرةو ئينجا ئةرمينيا روسيا و شارى مؤسكؤ ئينجا روسياى سثى و ليتظياو ئينجا بةرةو ئةوروثاو ئةسكندةناظيا، وآلتانةدا هةموو ئةو بةناو ئينسانيك هةر دةبةخشن ثى شتى زؤر حةتمةن بطةرى جا زمان كةلتور بينين ناسين و زؤر شتيتر... بةآلم ئةوةى ليشى سةندم تةمةنيكى دوور و

دريذ،بةآلم ثةشيمان نيم.جارى بةيةك بةنيازنيت كةكؤن:

بطةرييتةوة؟ سةرتيث: هةموو كاتيك بةتةمام.

رؤشنبيرى و هونةرى بوارى كةكؤن: ضؤن دةبينيت لةئيستادا لةكؤية؟

لةهةموو هةميشة كؤية سةرتيث: هةر ئيستاش بوو لةثيش هةر بوارةكان شاريكى زيندوة ، بةآلم ئةوةى من دةيبينم لةهةموو كوردستان هةموو كؤيةو خةلكى خةريكى وةرطرتووة ثشويان بوارةكان ئةمةش بؤخؤيان و خؤشن ذيانى كةميك

بةحةقى خؤيان دةزانم.زؤربةى بؤكؤية لةطةرانةوةت كةكؤن: ضنارؤك الى دةبينرييت، لةضنارؤك كات

تؤ ضى دةطةيةنيت؟ لة هةر من الى ضنارؤك سةرتيث: جاريش زؤر بووة، خؤش زؤر منداليةوة

بةمنالى بةثى رؤيشتووم بؤ ضنارؤك.ل���ةرووى ن��اك��ةى هةست ك��ةك��ؤن:

طةشتوطوزارةوة زؤر دواكةوتووة؟ سةرتيث: بةلى، هيض طؤران كارى نابينم خراثى بةرةو رؤذب��ةرؤذ بةلكو لةضنارؤك وة 1991 لةسالى سةيرة!!! ثيم دةروات لةطةل راوة كةثر سى دوو ئيستا تاوةكو جؤالنة، سى دوو و ئاودةست سى دوو واتة رووناكى بكرابا جادةو ثيويستة ئةوةى

كارةبا من زؤر شاران طةراوم هةموو شتيان طةشتوطوزارو لةاليةنى كؤية بةآلم هةية هةوارى هاوينة لةثاشةوةين، زؤر ريطاوبان بى بةآلم بؤكراوة شتى هةندى حةمامؤك كارةبايةكى )سفر(ة ضنارؤك خزمةتة، طؤريان نةزانى بةقابيلى ئةويشيان هةبوو نية قاتعى تائيستا كة خراث زؤر بةيةكى بؤناكريت، هيضت تؤ شؤرتيك لةحالةتى جاداوا لةهةموو دامو دةزطاكان دةكةم بةسة! زؤرسةيرة بكةنةوة خؤتان مراجةعةيكى ضنارؤك هةميشة كؤيةبووة ئيستا ئيمةيان داوة بة ضوارقورنة لةاليةن خزمةت طوزارى كارةباوة بةآلم لةرووى صحةو طةشتوطوزار بؤ وةرطرتنى ئابونةو ثارة سةر بةكؤيةين ئةلمان دةليت)نيشت نورمال(... بةثيكةنينةوة!! داوا لةرةخنةكانم دةكةم ليثرسراو لةبرادةرانى

دل طران نةبن ئةوة راستى ية.كةكؤن: لةكؤتا ييدا دوا ثرؤذةى هونةريت

ضى ية و ضى بةكةكؤن دةلييت؟ سةرتيث: من لةمةودوا زؤر بةطةرمى ثيم يارمةتى هةموو هونةرمةندانى كؤية خؤشة بدةم ض بةئاوازبيت يا هةر ثيويستيةكى كة

ليرة دةستيان نةكةوى بؤيان ثةيدا دةكةم.هونةرمةندانى دةخ���وازم ه��ي��واش شارةكةمان لة مةودوا يةكتريان خؤش بوى بى راستيش ئةوةى بكةن، شارةكة بؤ كار ثيم خؤشبوو لةماوةى ئةو سةفةرةم كاريك بكةم ئةويش هةموو طؤرانية بةناوبانطةكانى بةجي جى بؤم بةآلم بكةينةوة نوى كؤية هةلسن كارة بةم برادةران ئينشاللة نةكرا سوثاسى بيكةن، ئةوان ثيويستة كاريكى ئيوةش دةكةم و دةست خؤشيتان ليدةكةم خزمةتى بؤ بن بةردةوام هةر هيوادارم و

كؤية.

Page 30: govare kakon ( 9 )

30

ثالر بةوينةوة

ئةرآ قةول نةبوو حةمامؤك بكريتة سةرضناري سليماني؟!

بةخواي بابة جوانة جادة بؤ خؤي تةسك و تروسكة جا ئةو ئةذديهايةش تييدا بروا.

ئةم ئاآليانة بؤ نوي ناكةنةوة؟

لة كؤية دةرين: منداري بة دةرمانان ناضتة سةربانان. بةآلم بة خواي نة قري نة بة ضيمةنتؤ كردن، دوو سايدي

هةرمؤتة ضا ناكرآ!!

ئاي لةو كارةساتةي طوفك لة نزيك زانكؤ و سةر ريطاي طةشتياري هةيبةسولتان، بةرثرسان لة كوين؟!!

30

Page 31: govare kakon ( 9 )

31ئةيلولي 2010ذمارة 9

لة ئةرشيفي دكتؤر هؤشيار عةبدولرةحمان

-ثلةي يةكةم لةثالةوانيتي مةلبةندةكاني هةولير لةتةمةني18ساليدا، كةلة1987/1/6 لةهةولير سازكرا.

الوان��ي مةلبةندةكاني لةثالةوانيتي دووةم -ث��ل��ةي هةوليرلةتةمةنى16سالي، لة1987/4/7 لةعةنكاوة ئةنجام درا.

مةلبةندةكاني بؤيانةو ثيشكةوتووان لةثالةوانيتي دووةم -ثلةي ثاريزطاي هةولير لة1987/4/28.

-ثلةي يةكةم لةثالةوانيتي ثاريزطاكاني باكور لةتةمةني9-12سالي، كةلة1987/4/26 لةكةركوك ئةنجام درا. شاياني طوتنة لةم ثالةوانيتيةدا

كؤية نوينةري طشت مةلبةندةكاني ثاريزطاي هةوليربوو.

باكور، ناوضةي الواني بةريوةبةرايةتي لةثالةوانيتي دووةم -ثلةي كةلةنةينةوا لةنيساني1978سازكرا.

عيراق، الواني بةريوةبةرايةتي لةثالةوانيتي ض��وارةم -ثلةي كةلةبةغدا لة1987/7/12 ئةنجامدرا. لةم ثالةوانيتيةدا كؤية نوينةري

طشت مةلبةندةكاني ثاريزطاي هةوليربوو.مةلبةندةكاني سالي بؤتةمةني18 لةثالةوانيتي يةكةم -ثلةي

ئؤتؤنؤمي، لة1987/8/2 لةهةولير.الواني مةلبةندةكاني بةريوةبةرايةتي لةثالةوانيتي يةكةم -ثلةي دواي سازكرا، ل��ة1987/8/12 لةموصل بؤتةمةني15سالي، عيراق كؤية الواني زيقار) الواني بةسةر سةركةوتن كؤية الواني ئةوةي

نوينةرايةتي الواني هةوليري كرد.

ضاالكييةكاني مةلبةندي الواني كؤية 1987كؤية لةم سالةدا ضوار جار يةكةم بووة لة ثالةوانيتي هةوليرو عيراق

تيثى بالةى سانةوى كؤية 1961/1/19، ئةرشيفى)خيةدين حميدين(.لةضةثةوة: حازم امحد)مامؤستاى وةرزش(،سديق عبدالقادر)بةريوةبةر(، مغديدمحدكريم، مجال محدامني، وريا شيخ فتاح، قوبادحسن، زاهيعلى، كمال محدامني، خيةدين حميدين، على مةالساحل، حويزمستةفا،

حاجى عالئةدين.

حميدين- خيةدين ياريزان كؤية-1962/6/8

،1987/4/4 كؤية- كورانى بالةى تيثى ئةرشيفي) د.هؤشيار(

تيبى بالةى كضانى كؤية-1987، ئةرشيفي )د.هؤشيار(

31ئةيلولي 2010ذمارة 9

Page 32: govare kakon ( 9 )

32

رزطار فةقآ سةليم

رؤذةى لةكوردستان دةرطاي لةو خويندطا كراوةتةوة، قوتابى و خويندكار، بنةماي شؤرش باوانيان هاواري بةدةنط و بوونة راثةرين و هاتوونةو ثالثشت بوونة بؤبنياتنانى شؤرشى بةقةدطيانى خةباتخوازبوون طةلةكةيان، ئةوانى كةماناى ئازادانة بؤذيانيكى خؤيان بوون، طيانبةخش ثاريزراوبيت تيا ترى لةسالى 1979 لةكاتيكدا لةكوردستاندا، نةك ئاخ و هةناسةدان بةلكو هةرخؤثيشاندان، هةلكيشانيش لةكورد بظةكرابوو, هةركةسي سيدارة ثةتى يا زيندان ئةوا لةل, بيطووتيا خةآلتي بوو، يا شوون بزر دةكرا. ئةوا كوية بةدةر لةهةموو شارةكان، ثيشةنط و جلةوي

خةباتي نةثساوةي خؤي هةر لةهؤردا بوو.زانستي ثينجةمى ثؤلى خويندكاراني -1978( لةسالى كوران كؤيةى ئامادةيى

ثيشخةري دةست بةحةقةت، ،)1979سالة لةو بوون. ميذوويي خؤثيشاندانيكي بةعسي درندة، دةستيكرد بةرةش بطيريةكى طيران. لة)100(كةس ثتر لةكؤية، بةربالو لةبةروارى قووتابخانة ضووينةوة بوو بةيانى زانستى ثينجةمى ثؤلى ,1979/4/14لةناوخويندطاكة، خوينكاران دووهؤبةبوو، و هاتووضوون دي��ارب��وون, بيدةنط زؤر راوةستانيان وةك تازية داران بوو, كةثرسيم؟ شةو مامؤستاكانمان زؤرب��ةى طووتيان طيراون, خويندكاران برياري خؤثيشاندايان خؤمان بةئةركي كارةمان ئةم ئيمة دا. لةوة بيرمان لةهةموواليةكةوة و زان��ي بةرنةبن مامؤستاكانمان طةر دةك��ردةوة دةضيت، لةكيس خويندنمان سالي ئةوا وبراى باوك مامؤستاكان دةمانطووت:ئةى ئيمة نين ! نارةحةتبووين لةم رةشبطيريية, بيرمانكردةوة هةر وا بادةستةوةستان خؤمان و مامؤستاكانمان خؤ نةكةين شةرمثؤش باوك وبراكانمان بةبى تاوان راثيضى زيندان

كراون.ئيستا بةخؤشيةوة دةيطيرمةوة كةدةمان لةزيندانى ئةوان، بكةين كاريك با طووت: بةتوانا زؤر خؤمان بكةين، رزطار بةعس دةهاتة بةرضاو, لةوكاتيش هيض ريكخستنى يا ريكخراويكي سياسي ئاطادارى, طرتنيان نةبوو، بؤ ئيمةش هةر سؤزو وةفاى كوردايةتى بوو، ضةكى دةستيشمان هةر كتيبةكانمان ثينجةمى ثؤلى خؤثيشاندانةي ئةو بوو، لةهيض بليم دةتوانم ريكيخست, زانستى

بةرةنطارية جؤرة ئةم كوردستان شاريكى بةرامبةر بة بةعس مةحالة كرابيت, بةكؤى بةطشتى بريارماندا قوتابيان لةنيو دةنط هةرئةورؤذةى بدةين، ئةنجام ريثيوانيك سيخورةكانى ودةزط��اى دام بؤبةردةمى بةعس لةكؤيةدةستمان بةخؤثيشاندان كرد. دواناوةندي كؤية كةطيرابوون مامؤستاكانى مامؤستاى رةشيد جةمال ئةمانةبوون: مامؤستاهؤشمةندي بوو، كيمياوفيزيامان مامؤستاي هةورامى ئ��ازاد شةهيد براى رؤستةم مامؤستا ب��وو، ئةندازاياريمان زؤر ذمارةيكي بوو، بيركاريمان مامؤستاى و رةش خةلكى و سةرةتاى مامؤستاى رووتي تريش طيرابوون. تةنانةت مامؤستاى طوندةكانيشى طرتبؤوة, وةك مامؤستا عزيز هةندى مامؤستابوو، كةلةئيلنجاغ رةسول لةقوتابيان خؤيان دزيةوةو نةهاتن لةطةلمان ضونة قاعةى مةرسةمى ناوسانةوي, ذمارةى نزيكةى)35( لةسةرةتادا ئامادةبوونمان

دةست دةفتةروكتيبةكانمان بووين, كةس بةثانتايى كةوتين، يةكتر ب��ةدواي دايةو جادة هاتينة خوارةوة، جادةوجادة, بةهيمني لةقوتابخانة كيشانيك هوتاف هيض وبةبى بةدةفتةروكتيبةوة هاتينة دةرى، برارياريشمان ئةوةبيت داواكاريمان دةنط بةيةك دا وادةشمان بةآلم ئازادبكةن، مامؤستاكانمان بةيةكتريدا خؤثيشاندانةكة نةشيوينين يةكتر وبةرةو))منةزةمة بةطشتى نةهيلين بةجى لةكؤية سيخورى(( فةرمانطةى ياخود بةريكةوتين، بةجادةى حاجي قادري كؤيي رؤيشتين و بةهيمني هاتينةخوارى، بؤئةوةى خةلكى ناوبازاريش بةطةلمان بكةون, هيدى هيدى بةريكةوتين، لةفولكةى تايةر تؤفيقى كؤن كةئيستا ثةيكةرى حاجى قادرى كؤيي بةتةواوةتى سةرشةقاممان لةيادمة ليية, بةئيمة ضاويان كةدوكاندارةكان طرتبوو، و داخست دوكانةكانيان بةيان زؤر كةوت, خؤيان طةياندةوة مالةوة، نةوةك بقةوميت, بةآلم ئيمة هةر بةردةوام بووين, خةلكانيكش ئيمةيان تةماشاى بةحةماسةتةوة هةبوون ضية؟ ريثيوانة ئةم ثرسي دةيان دةكردو مامؤستاكانمان ئةوةى لةدذى ووت دةمان بليم هةنديكيان بةتةواوى طيراون, دةتوانم دةرطاى بةردةم طةيشتينة حةثةسابوون. حيزبى سيخورى)منةزةمةى ريكخراوى بةعس(كةئيستا مةلبةندى 14ى ريكخستنى لةقوتابيةكان يةكى ك(ة, ن )ى كؤيةى بةناوى )سةردارى ئةحمةد وةيسى ( ئيستا

كؤية, ئاذةلى لةبةريوةبةرايةتى دكتؤرة ووتى با هجومى ذوورةوةى منةزةمة بكةين, يةكيكمان ووتى بؤ هجومى ذوورى بكةين بةلكو نةطيراون, لةريكخراو ئ��ةوان خؤ لةدةزطاى سيخورى طيراون)دائرةى ئةمنى منةزةمةى هجومى ئةطةرئةوكات كؤية(، بةآلم كؤيةمان كردبا هةموومان دةطيراين, دةزانى واى بوو بةجةرط ئةوةندة سةردار ئارثيضى بؤية هجومى دةستى ثرة لةطوللة فةرمانطةى ئةوكات دةك��ات, ذووةرةوة تةنيشت ك��ةوت��ب��ووة كؤية سيخورى خاليدى دكتؤر شةهيد نةخؤشخانةى ئيستا, بةرامبةر بارةطاى كؤمةلةى رؤذ, تاكو كؤية, سةراى فولكةى بةردةمى سوراينةوة لةوى كةوتينة مشت و مر ئايا ضؤن خؤمان بطةيةنينة ناودةزطاى سيخورى, هةنديكمان ضونكة نةبوو، ناحةقيشيان شيوابووين خؤثيشاندانيان لةذياندا نةديبوو، وةك بليى كةم ووردةش ووردة طرتبوون, داى ترس شيوةيةك بةهيض جةماوةريش دةبوينةوة, خؤيان نةطةياندة ناو ريثيوانةكةمان, ئةمةش ثرسياريان زؤر قوتابيان لةخؤيدا خؤى بةرةو ذمارةمان تادةهاتيش بوو. الدروست كةمى دةضوو, ئةوةى لةيادم مابيت ئةمانةى مابووينةوة لةخؤثيشاندانةكة ئةمانة بوون:)1-

ئةو شةهيددلزارقادر, براى قادر ئ��اراس دةوريكى كاريطةرى هةبوو لةوخؤثيشاندانة. 2-ساالرى مةحمودي سةرتاش. 3-ثيشرةو عةبدوآل. قةنديل 4-شةهيد صابير. مةجيد 5-ئيبراهيمى قادرى حةمةشةلى. 6-سةردارى 7-ك��اوة كةبابضى. وةي��س��ى ئةحمةد خؤشبيت. خواليى ئةحمةد، عةبدالرحمان 8-دلدار عةبدالرحمان تةها. 9-عةبدالرحمانى ئةسعةدي نالبةند. 10-نةبةزى مامة فةندى. 11-كامةرانى مام ثيرؤتى شورتة. 12-شيخ توفيقى 13-بةرزانى شيخةروانى. كةريمى -15 عمرمحمود. 14-رزطار قادرياسينى.

عمر حاجى 16-ئ��ازاد الدين. محى نةوزاد -18 الدين. نجم حويز 17-ئازاد زيرينطر.

رةشيد 19-سباح عبداللة. رفيق بيستون عبداللة. 20-هيرش احمد امين. 21-نةوزاد عسمان فرج. 22-يوسف تاهير ابراهيم. 23-

فرهاد ابراهيم ثالةوان. 24-سةفيرى ئةحمةدى -26 سورى، كةريمة 25-شيروانى خارةى.

27-)بةندةش(رزطارى عمر، سديق محمد فةقى سةليمى....(. زؤر طرينط بوو بةعس، ئةو خؤثيشاندانةى ئيمةيان ثى كةشف نةكرا، ثؤلةكانى لةطةل ليكؤلينةوةيان ئةوةندة

كؤية بوو يةكةم خؤثيشانداني دوايى سالى 1974 ى كرد

Page 33: govare kakon ( 9 )

33ئةيلولي 2010ذمارة 9

لةراستةوة: حممد خدر هةرمؤتة، عبداخلالق قادر، اجمد حويز امحد، نةوزاد امساعيل، سردار امحد ويسى، شؤرش مستةفا، سالح قادر، شيوان كةرمية سوور، كامةران ثيؤت، عبدالرمحن اسعد، فرياد سابر، هيش سليم اغا، رزطارفقى سليم )بةتةنها لةثيشةوة دانيشتوة(

ئةنجاميك. هيض نةطةيشتنة كرد تريش ثاكى زمان و ثاكى طيان توانيمان كةواتة زؤرى طرينطى ئةمةش بثاريزين، خؤمان هةبوو، كةئيمةى قوتابى وةفادارى يةكترين و دوذمن بةئيمة ناويريت طةر يةكطرتوبين. لةكن فولكةى سةرا, تووشى)توفيق ئاغا(بووين هةزار رةحمةتى خواى لى بيت, ووتى ئةمة ضيية؟ضيدةكةن؟ توفيقاغا ئةوكات بةتةمةن ئيمة بةهةلة هاتووين و دةكةوينة بوو زانى ناوكةمينى بةعسةوة, لةو باوةرة دابووم زؤرى ثى ناخؤش بووبى, ضونكة دةيزانى درندةيى بةعس ضؤنةو ئيمةشى بةهةرزةكار لةقةلم دا, لةو مشت ومرةية دابووين دووسيخور ليمان بيستى ثةيدابوو كةلةبازار دةهاتنةوة, طوى هةستيان هةرزوو بوون، ئيمة طفتوطؤى بةشتيكى زةق كردوو طةرضى ئةوان عةرةب ثيشو هاتنة ليمان كوردبووين, ئيمةش ووتى وةآلم هاتة توفيقاغا ئةمةضيية؟ ها لةثيك رةشةباية... ئةمرؤ و ئةمانةالعيبن هينانى ئةم قسانة دابوو, كةضى ساالرمحمود و بيستون رةفيق ووتيان نا ئيمة دةمانةويت مامؤستاكانمان بؤبةر بدريت, ئةوانيش لةسةرة دوذمنانةوة بةضاويكى بةدلثريةوة خؤو مامؤستاكةى بيت دةيةويت كى ووتيان: بؤى تاكو لةطةلمان بابيت بدةين بةر بؤ بةودلةثاك لةقوتابيان هةنديك بةربدةين! وبةطةريان ثاليان ضوونة وبيطةردةيان, بيستون و محمود وةك)س���االر كةوتن كردن ضاوةروانمان تاماوةيةك رةفيق( وةك بليى زانيمان طيراون ئيمةش ئةوةى

كةوتينةوة, بةرى خويندنطا بةرةو ماينةوة هينديكمان بةكؤآلنان بةرةو قوتابخانة بةرى جادةوجادة تريشمان وهةنديكى كةوتين تايةرتوفيق فولكةى طةيشتينة دةهاتين, سثى سةيارةى دوو زانى ئةوةندةمان هةر ضركة بةيةك ئيستا الندطرؤزةرى وةك سيخورةكان كردةوة دةرطايان الوة لةسى بةخيرايى لةقوتابيان هةندى دابةزين ليى كةوتنة ئينجا برينداربوون دةرطاكردنةوة وةيسى ئةحمةد سةردار ئيمة, راوةدونانى ثيوةماوة ئةوكاتى برينى شوين ئيستاش كؤآلنةكانى بةرةو يةكةمان هةر ئيمةش ناوشارى دةستمان بةراكردن كردو هةآلتين تةنها سةباح رةشيد نةبيت خؤى كردة دوكانى وةستا ئةميرى حةداد لةوكاتى لةدوكان نةبوو حاجى ثةيكةرى دوكانةكة شوينى ئيستا قادرى لى داندراوة, سيخوريك ليى هاتبووة ثيش و ووتبووى:كى خاوةنى ئةم دوكانةية. زؤر من. ووتبووى لةوةآلمدا سةباحيش بةآلم سيخورةكان دانيشةوة, مةترسة باشة بةدواى قوتابيان كةوتن بةراكردن و دةمانضة عمرلةسةر لةئةنجامدا)رزطار بةدةستةوة نةوزاد و قادرياسين بةرزانى طيراو قازيالن محيدينيش لةبن تاقان طيران( لةطةرةكى ش��اردةوة خؤمان يةكةمان هةر ق��ةآلت. نةطيراين, كةسمان ئةوانةى لةمالة خزمان نةضووينةوة مالى خؤمان بؤ ماوةى سى رؤذ, ماوةى مانطيكيشبوو ليكؤلينةوةيان لةطةلدا ئةوان بيروبؤضوونى بةطويرةى دةكردين, هاندةريكمان ئيمة دابوو, لةوة طومانيان

ناوى كةس خؤشبةختانة ب��ووة لةثشت بةآلم نةبوو, ئاشكرا بؤيان نةدا,,هةر كةسى 1-دل��دار طيرا: لى قوتابيةكمان ضةند عبدالرحمن تةها, تةنكة ريشيكى هةبوو بةوة ئازاريان ثى دةداو ضل رؤذ طيرا. 2-سةفيرى طيرا. رؤذ ضل ئةميش خارةى ئةحمةدى بةمووى شيخةروان كةريمى 3-شيخ 4-ساالرمةحمود دةدا. ئازارايان سينطى بةسةر دادط��اي��ان لةدووايشداحوكمى ئازادكرا بةعةفو ساليك لةدواى داضةسثاند 6-نةوزاد 5-رزطارعمرمحمود. لةبةنديخانة. قادر تؤفيق 7-ب���ةرزان ال��دي��ن. محى 9-كاوة زيرينطر. عمرى 8-ئازادى ياسين. عبدالرحمان. 10-ئيبراهيم قادر رشيد، 11- امجةد حويز احمد. هةموويان بةربوون تةنها خؤثيشاندانة ئةم درا. حوكم محمود ساالر طةرضى زؤر سادة بوو, بةآلم طةورةيى خؤى لةطةل كرد, ئيسثاتيشمان بوو, ديار ثيوة خؤندكارانمان بضووكى ئةمشداشؤرشيكى دذوار, و واناسك لةساتةوةختيكى سازدا كؤيةمان بةعسيةكانى دلى شيوةيةش بةم بةترس هيناو مةبةستةكةمان ثيكاو, طةرضى بةآلم ئاواتةكانمان, بؤ سةركةوتوونةبووين جؤرة ئازادييةكمان ثرذاندة سةريان لةدوايى ئةم خؤثيشاندانةدا ئةم ديرةم بؤ هات, هةر كاتيكيش باسى خؤثيشاندان كراباية,ئةوديرةى ))ثؤلى بوو: بريتى .ئةويش دةووتةوة منيان ئاآلى كرد زانيارى....هةليان ثينجةمى بيزارى ((. داواى ليبوردن لةوقوتابيانة دةكةم

كةناوةكانيانم لةبيركردووة.

Page 34: govare kakon ( 9 )

34

دةربارةى كرانةوةو ثيدانى مؤلةتى شؤفيرى كؤيةو هاتووضؤى لةبةريوةبةرايةتى بؤشارى طشتى، بةشيوةيةكى كرانةوةى طةورةية خزمةتيكى دةوروبةرى كؤيةو كةلةقةزاي كؤية مؤلةتى شؤفيرى دةدري، هةرضةندة ثيشتر مؤلةتى شؤفيرى لةكؤية سليمانى يان بةآلم سةربةهةولير هةبووة يان سليمانى بةناوى واتامؤلةتةكة بووة هةولير بوو، بةآلم ئيستا مؤلةتةكة بةناوى كؤيةية جطة لةمةش ثيشتر تةنها مؤلةتى هةموو لةئيستادا كةضى هةبووة، تايبةت بةطشتى شؤفيرى مؤلةتى جؤرةكانى و وكشتوكالى ماتؤرسكيل و وتايبةتى هةروةها دةردةك��ري، لةكؤية ئينشائى رةطةز لةهةردوو بةرضاو ذمارةيةكى ذنان بةتايبةتى و طشتى بةشيوةيةكى شؤفيرين، مؤلةتى وةرطتنى داواك��ارى لةبةر طرينطى و ثربايةخى ثيدانى مؤلةتى شؤفيرى لةكؤية سةردانى بةريوةبةرايةتى هاتوضؤى كؤيةمان كردو دةربارى هةول و ماندوبوونةكانى خؤيان بؤكردنةوةى هؤبةى داواك��اران ري��ذةى و شؤفيرى مؤلةتى ثيدانى بةريوةضوونى و ئامادةكارى و بةريز)شؤرش لةكؤية، شؤفيرى مؤلةتى كاكة( بةريوةبةرى هاتوضؤى كؤية وةآلمى

ضةند ثرسياريكى داينةوة.شؤفيرى ث/لةسالى2010مؤلةتى

لةكؤية كرايةوة ئةمة ضؤن بوو؟و/دواى ثيك هينانى كابينةى شةشةم هاتوضؤى بةريوةبةرايةتى وةكو ئيمة كةمؤلةت بؤهات بيرؤكةيةمان ئةم كؤية كردو نوسراومان بؤية كؤية بهينينةوة بةدواى بؤخؤم بةرزكردةوةو داواكاريمان و هةول مانطيك ضةند دواى داب��ووم لةهةموو وةرطرت رةزامةنديمان هيمةت برادةرانى سةروتر، كاك ئازاد بةريوةبةرى هاتوضؤى هةولير و ليوار رزطار بةريوةبةرى هةموويان و ناوخؤ وةزي��رى و طشتى رةزامةنديان نيشاندا كة مؤلةتى شؤفيرى بكريتةوة لةكؤية جؤرةكانيةوة بةهةموو ياسايانةى كةدراوةتة بريارو ئةو بةهةمان ثاريزطاكانى تر كة كارئاسانيةكى باش بوو، بةناوى كؤية بةآلم ثيشتر مؤلةت هةبووة نةبووة بةناوى هةولير يان سليمانى بووة،

بةآلم ئةو مؤلةتةى ئيستا بةناوى كؤيةية.ث/ ضؤن ئامادةكاريتان بؤكرد؟

و داواك�����������اري و/دواى ناوخؤ وةزارةت��ى بةدواداضونةكانمان بريارى ل��ة2010/2/9ب��ةذم��ارة)3806( كؤيةى شؤفيرى مؤلةتى كردنةوةى بؤهات بريارمان كةئةو ئيمة دةرك��رد، بةدروستكردنى دةستمانكرد يةكسةر

و ئامادةكردن هةروةها ساحةو رةمثةو هينانى كوراسةو نموزةج و سجلى تايبةت بةمؤلةت و دابينكردنى كارمةندو ئةفسةرو كردؤتةوة تايبةتمان ذوورى هةروةها بؤمؤلةت و هةلطرتنى زانياريةكان، لةكؤية نوسينطةيةكى هةبوو نوسينطة دوو نووسينطة سى ئيستا ك��راوة، تريش هةية)رؤذ، هةرمان ، هةنار( ئةم نوسينطانة هةيةو بروانامةيان و تايبةت مامؤستاى لةنوسينطةكاني مةشقةكان و خول وتاقيكردنةوةكانيش بةريوةدةضن ئةوان بةسةيارةى ئةو نوسينطانة دةكريت، دواى ئامادةكاريةكانمان ئيمة يةكةم خولمان لة

2010/2/27 ناردة نوسينطة.نية جياوازى كؤية مؤلةتى ث/كةواتة

لةطةل ثاريزطاكان؟ثى كاري ئيمة ياسايةى ئةو و/بةلى، ياسايةية كةلةهةموو ئةو دةكةين هةمان ثيدةكريت كارى عيراق و كوردستان كةذمارة هاتؤضؤية ياساى ئةويش عيراقةو نيشتمانى ئةنجومةنى )86(ى لةسالى2007 لةسالى2004دةرضووةو مؤلةتى ثةسندكراوةو لةكوردستان دةسةآلتى و شةرعيةت هةمان كؤيةش

ثيدراوةوكارى ثيكراوة.ث/خةلك داواكاريان هةية؟

و/بةلى، خةلك داواكاريان زؤرة بةتايبةت ذنان، تاكو ئيستا لةماوةى ئةو)6( مانطةى كوراسةى )2900( كراوةتةوة، كةمؤلةت مؤلةتى طشتيمان دابةشكردووةو)1100( مؤلةتى تةواوبووة كة)7(يان ذنن، هةروةها تايبةتيمان مؤلةتى كوراسةى )1090(تةواوبووة دابةشكراوةو)530(مؤلةتى جيطاى كةئةمة ذن��ن ك��ة)210(ي��ان ذنان ريذةية بةم كةلةكؤية خؤشحالية و)6(كةمئةنداميش بكةن مؤلةت داواى دةربارةى وةرطرتووة، تايبةتيان مؤلةتى

ماتؤرسكيليش)30( مؤلةت تةواوبووة.دةست هةلمةتى ماوةية ث/ل��ةم كرد، ماتؤرسكيلةكانتان بةسةرداطرتنى

ئةمة ضؤن بوو؟مؤلةت لةدةرهينانى بةر و/ئيمة يا كردية لةخةلك ضاوثؤشيمان لةكؤية ئيجرائاتمان توندنةبووة بةتايبةتى دةربارةى ماتؤرسكيل و ئاميرة كشتوكاليةكانو ئاميرة قورسةكانى وةكو شؤفةرو طريدةر، ئةمانة دواى شؤفيرية، بةمؤلةتى ثيويستيان طةرانةوةى مؤلةت بؤكؤية ئيمة ئاطادارى خةلكمان كردةوة كةبين مؤلةت دةربكةن هات تةنها)24(كةس لةماوةى)5(مانطدا كةضى ماتؤرسكيلى مؤلةتى بؤدةركردنى دةمان بينى دةيان ماتؤر هةية بؤية دواى

ئاسايش و قايمقام لةطةل كؤبوونةوةمان دوو لةماوةى دا، هةلمةتيكمان بريارى دةستطيركرد، ماتؤرسكيلمان رؤذدا)40( دواى ئةوهةلمةتة ئيستا دةبينين بةدةيان كةس داواى مؤلةتى ماتؤرسكيلى دةكةن، واتانابى خةلك بؤياساكرد، ئةوةمان ئيمة بةبى مؤلةت و ناياسايى ماتؤرسكيلى ثيبي، بؤية هةرلةريطةى ئيوةوة داوا لةو شؤفيرانة دةكةم كةشؤفيرى ئاميرة كشتوكاليةكانن كةبين كؤية تراكتؤرةكانى بةتايبةت شيوة بةهةمان بؤدةربكةين مؤلةتيان وةكو قورسةكانى ئاميرة بؤشؤفيرى ئةو جؤرة شتانة ضونكة شؤفةرو حةفارةو و بكةن شؤفيرى بةياسا ئةوانيش دةبى

مؤلةتيان هةبى.ث/ض��ةن��د ج���ؤرة م��ؤل��ةت الى

ئيوةدةردةكرى؟تةمن، بةطويرةى جؤرةكان و/هةموو تةمةن)16(سال، ماتؤرسكيل مؤلةتى مؤلةتى تايبةت بؤهةرسى جؤرى كةمئةندام تةمةنى)18( طيرعادى و تؤماتيك و تةمةن)20( طشتى مؤلةتى بى، سال

مؤلةتى كشتوكالى، مؤلةتى س��ال، هةروةها قورسةكان(، ئينشائى)ئاميرة ئةم لةضوارضيوةى بؤنةخويندةوارانيش دةورةو تايبةتتر بةشيوةيةكى مؤلةتانة

مةشق دةبينى لةنوسينطة.رابردوودا مانطى هةشت ث/لةماوةى

ضةند رووداوى هاتوضؤرويداوة؟و/لةناوشارو دةرةوةى شار)140(رووداو بريندارى كة)10(مردوو)122( روويداوة لةشؤفيران داواكارم بؤية ليكةوتؤتةوة، بؤئةوةى هاتووضؤببن ياساكانى ثابةندى و خؤيان طيانى كةمببنةوةو رووداوةكان

هاوآلتيان بثاريزن.

لةبةريوةبةرايةتى هاتوضؤى كؤية لةماوةى 6 مانطدا 1660 مؤلةتى شؤفيرى دراوة كة 217 يان ذنن

شؤرش كاكة فةحتولآل

Page 35: govare kakon ( 9 )

35ئةيلولي 2010ذمارة 9

هيمن ئيلنجاغى

ووآلتيك لةنيوان هاوئاهةنطى نةبوونى شاريك ياخودلةنيوان تر ووآلتيكى بؤ بؤشاريكى تر يا لةنيوان دراوسييةك يا بةرامبةرةكةى... لةطةل كةسيك تاكة

هتد، ئةوة دةبيتة هؤكارى نةهامةتيةكى لةدنياى ه��ةردووالي��ةن، بؤ ط��ةورة لةضةند كة كؤمةلطاكةمان ئةمرؤى سالى رابردوو جطة لةهاوئاهةنطى بةلكو تويذة و ضين طشت لةنيوان متمانة جياوازةكاندا هةبوو بةآلم ئيستا بةداخةوة! دا ووآلت��ان لةطشت دةزانين وةك لةنيوان دانةبراو ليك ثةيوةنديةكى كؤمةلطة و زانكؤوثةيمانطاكان دا هةية، بةرضاوى بةشدارى بةبى ثرسيك هيض زانكؤوثةيمانطا ليكدانةوةو شرؤظةى ئةم بوونى ئةمةش نابيت، رؤشنبيرية ثيطة متمانة لةنيوانياندا دةردةخات كة بووةتة و بن بةيةكتر هاوتةريب ئةوةى هؤى ضوون بةرةوثيش هةنطاوى هةردووال طةورةية كةوتنة ثيش ئةم هةلبطرن دةيبينين. لةئيستادا كة روودةدات بةآلم ئاخؤ لةووآلتى ئيمةدا لةم شارةى ضةند تا ثةيمانطاكانمان زانكؤو كؤية متمانةى كؤمةلطةيان بةدةست هيناوة؟ ثيشةوةضوونى لة هاوئاهةنطن تاضةند كؤمةلطة كةدةبيت دلنياين ووآلتدا؟ لةطةل هةبيت راويذى و هاوئاهةنطى ضارةسةركردنى بؤ زانكؤوثةيمانطادا بيرؤكة دروستبوونى و كيشةكان ضةندين ليرةدا بةآلم جياوازةكان، كيشةو جياوازى كةلتورى و كؤمةاليةتى لةنيوانياندا، هةية و...هتد. زانستى و جياوازى زانكؤوثةيمانطا كةلتورى لةكةلتورى ب��او كةلتورى لةطةل كؤمةلطا رةت دةكاتةوة، ليرةوة كؤمةلطة بةخؤتيهةلقورتاندنةكانى هةولدةدات زانكؤيى و كةلتورى خةستيتى خؤى داب��ةزي��ن��ى ت��اب��ةردةوام خ��ؤى وةك كةلتورى باآلدةست بمينيتةوة، نةبوونى دووكةلتوورة ئةم لةنيوان هاوئاهةنطى لةثةيوةندى ئ���ةوةى ه��ؤى ب��ؤت��ة لةبى جؤريك كؤمةآليةتيةكانيشدا

بروايى لةنيوانياندا بيتة ئاراوة، لةبزوتنةوة طشتى بيروراى كؤمةاليةتيةكانيشدا ناكات زانكؤدا لةطةل راويذ كةمترين و ئيستاش لةثةيوةندى لةطةل رووداوة بؤضوونى كؤمةآليةتيةكان طرنطة مامؤستايةكى ئاينى يان ريش سثيةك لةسةرووى ليكدانةوةى مامؤستايةك يا زؤربةى ليدةكرى، ضاو خويندكاريك زانكؤو بؤضوونة ئةطةر كاتةكان سةر طوتارةكانى لةطةل ثةيمانطاكان شةقام ويكضووى نةبى، ئةوا دواهةميان لةاليةن خةلكةوة ثةسندترة. لةضاالكية سياسيةكانيشدا كؤمةلطة متمانة ناكات بريارى تاوةكو خويندكار بةمامؤستاو ليكؤلينةوةيةكى ك��ةرةوة يةكاليى سياسيةكاندا كيشة لةهةمبةر زانستى بخةنة روو، وةك دةبينين بةشداريةكى سياسى لةدةسةآلتى نية ئةكتيظيان لةاليةن خودى حكومةتيشةوة ووآلتدا، كةمترين هاوكارى هةية بةوةى اليةنى كةواى الوازة زؤر خويندكار ئابورى مادديةوة سةرضاوةى لةرووى كردووة بؤ بطةريتةوة بةتةواوى خويندكار طومان بى بنةمالةوحاكميةت، الى بنةمالةش مادديةى هاوكارى ئةو هيدى هيدى نية ض��اوةروان��ى ب��ى سياسى كةويستة ئةوةى هؤى دةبيتة خويندكاران كؤمةآليةتيةكانى و

بةرذةوةندى لةطةل )كةهاوتةريبة بكريتةوة ك��ورت كؤمةلطة( طشتى نزم طوزةرانيكى و سنفى ويستة بؤ بؤضارةسةركردنى كيشةكانى تةوةريانة. نيوان كؤمةلطة و زانكؤوثةيمانطاكان نابى ضاوةروانى موعجيزة بين، ياخود ثيمان كيشةكان كةمدا لةماوةيةكى واب��ى ئيمة نةكؤمةلطاى دةكريت ضارةسةر بةو ئاكارةكانى خود زؤربةى دةتوانى زانكؤوثةيمانطاكان نة بطؤرى، شيوةية دةبى واز لةبنةماو ثرةنسيثةكانى خؤيان بهينن، ضونكة لةكؤتاييدا ئةو كؤمةلطاية زانكؤوثةيمانطا بطؤريت، دةبيت كة طؤرانةدا لةو بةرضاويان رؤليكى دةبيت. بةداخةوة الى ئيمة ئامادةبوونى ثةيمانطاكاندا زان��ك��ؤو لة خةلك بةناضارى ذيانةكية،خويندكاران دةبى ئيمة ناوكؤمةلطة، دةطةرينةوة خةلك بكيشينة ناو زانكؤوثةيمانطاكان، نةريتة و داب قةدةغةكردنى نةك ثيرؤزو سةروةريةكان و ثؤشينى هةموو جؤرة جل و بةرطيكى بيطانة ئاسايى ية لةثؤشاكى جطة زانكووثةيمانطاكان بؤ تازة ئةوبريارة ئةبى نةبيت! كوردى ياخود راطرةكانةوة لةاليةن دةركرابى بريارى سةردةمى رذيمى بةعسة كةئيستا دا نوسينةم لةم دةكريت؟ ثى كارى لةنيوان ك��ردووة متمانةم كةباسى بةلكو كؤمةلطةدا و زانكؤوثةيمانطا لةنيوان زانكؤوثةيمانطادا كةبة بةرزترين هةر دادةنريت رؤشنبيرى شوينى لةنيوانياندا نية. يةك بةجيا هاوئاهنطى لةريطةى كؤروكؤبونةوةو سيمينارطةل و ثيكهينانى كؤمةليك ميهرةجانى طشتى دةبيت ليرةوة بكريت ئةوكارة دةكرى خويندكاران و مامؤستايان بابةتةسياسي و رؤذ كؤمةاليةتيةكانى و كلتورى و سةردةم بةرنة ناوبازنة ثةروةردةييةكانى كيشةوباسانةى و ئةوبابةت خؤيانةوة، كةرؤذانة لةناو خةلك جيطاى طرينطى ثةيمانطاكاندا لةزانكؤو هةية برةويان و شرؤظة بكريت تاوةكو ئةو جياوازى ليك لةنيوان هةية ئيستا طةورةيةى دابرانة

زانكؤ و ثةيمانطاو كؤمةلطا نةمينى.

نةبوونى متمانةو هاوئاهةنطى لةنيوان كؤمةلطاو زانكؤوثةيمانطاكان دا!

35ئةيلولي 2010ذمارة 9

Page 36: govare kakon ( 9 )

36

رؤذان نورى)زانكؤى كؤية-كؤليذى زمان(

دووجؤر الدان هةية، الدانى زمانى و الدانى واتايى الدانى نويدا لةشيعرى واتايى، لةالدانى وةك ثيدةكرى، هةستى زياتر داهينانة، بةمةبةستى ئةمةش زمانى، هةرشاعيرةو جؤرة شيوازيك هةلدةبذيرى، قسةثيكردنى لةزمانى شيعر دي��ارة دةبيت ياخى هةلدةطةريتةوةو رؤذانة رستانةى وش��ةو ئ��ةو مانايةى ب��ةو لةنيو بةكاردةهينرين كةبؤقسةكردن دةقيكى شيعريدا مةدلوولى تر وةردةطرن, خوينةر كاتيك الدانى واتايى لةشيعريكدا رةنطة دةيبيستى, ياخود بةرضاو ديتة واتاى هؤنراوةكةو لةهةلهينانى نائوميدبي هاريكارى بنةماى بةآلم الوة, بيخاتة طوتنيكدا, لةهةموو كة دةخاتةوة, بيري قسةكةر بةنيازى تيطةياندن ديتة ثيشةوة, كةوابي دةبي ئةم تةكنيكى تر بةكاربهينى ثشت بؤبنةماكانى شاعير بزاني بؤئةوةى ئةنجاميك ض الدانة لةم خستووة, طوي واتايى لةالدانى باس ليرةدا دةكةويتةوة، خؤش(ى)هاوذين شيعرى)بةيانييةكى لةوينةيةكى شيعرةكة صليوة(دةكةين، بة)بةيانيةكى كة ثيكهاتووة, بازنةيى خؤش( دةست ثي دةكات و بة)بةيانيةكى

خؤش( كؤتايى ديت. ليكدانةوةى شيكردنةوةو بؤمةبةستى شيعرةكةش وابةثيويستى دةزانين بيكةين ليكدانةوةى يةكةيةكة كؤثلةو بةسى شيعرةكةدا لةتةواوى ضونكة بؤبكةين، سى جؤر طؤرانكارى الدانى واتايى بةدى شيعرةكةش بؤخويندنةوةى دةكريت، هةرسى خويندنةوةى بةطريدانو شيعرةكة تةواوى بةسةريةكةوة كؤثلةكة

ثيكدينيت.كؤثلةى يةكةم:

خ�������ؤش( ي������ةك������ى ب�����ةي�����ان�����ى (ب��ةي��ان��ي��ةو ك��ةل��ةش��ي��ر دةض��ري��ك��ي��ن��ى

بولبول دةقوقينى

ثشيلة دةحيلينىئةسث دةمياوينى

سةط دةلورينىطورط دةوةرى

مانطا دةباعينىبةرخ دةبؤرينى

مامز طارةطاردةكاو ضؤلةكة دةطمينى

كؤتر دةقاسثينىكةو دةجريكينى

ريوى دةجريوينى ومار فيتةى ليدةداو

شوان دةفيشكينى،بؤق لةنيو قةفةس دةخوينى كةنارى

لةكةنارئاو دةقيرينى. لة كؤثلةى يةكةمدا جؤرة ثيكدادانيكى واتايى كؤتي شاعير دةبينرى, واتايى هاورييةتى بنةماى بةتايبةتى شكاندووة, بةزاندووة, لةوةدا كة وشةيةك هاورييةكةى دةطؤريتةوة, يان لةطةل وشةيةكدا ديت, كةلةوةو ثيش ئاشنايةتى لةطةليدا نةبووة, ئاذةليك ئةوتايبةتمةندييةى ل��ةوةدا ئاذةليكى ثال دةيداتة لةدةنطدا هةيةتى تر، باريكى نائاسايى لةرووى زمانةوانييةوة بالندةيةك دةنطى سةرةتا دةخولقينى، تر ئاذةليكي بةدةنطى ئاذةليك ياخود دةحيلينى، كةدةلى)ثشيلة دةطؤريتةوة، ئالوطؤرى دي��ارة دةمياوينى( ئةسث بةآلم ك���ردووة، دةنطةكان لةنيوان لةطوتةى)مامز طارةطار دةكات، ضؤلةكة دةطمينى( ديارة وةك نموونةكةى ثيشتر لةنيوان دةنطى ئالوطؤرى ضونكة نيية، نةكردووة دووث��ةل��ةوةر يان دووئ��اذةل بؤمامز بةلكو داهاتبن، يةك كةبةدواى دةنطى مريشكى وةرطرتووة، بؤضؤلةكةش

دةنطى كؤترى وةرطرتووة.ب��ؤن��م��وون��ة )ح��ي��الن��دن( وات��ا كةتايبةتة ئةودةنطةية فةرهةنطيةكةى, لةئاخاوتنى واتا)حيالندن( بةئةسث ئةسث(و ث���ال) دةدري��ت��ة ئاساييدا ئةوئاذةلةية دةنطى تايبةتمةندييةكى

ئةو بةآلم كورديدا, زمانى لةفةرهةنطى داويةتية ثال)ثشيلة(.

قسةكردنى ئاسايى: ئةسث دةحيليني، بةكارهينانى شيعر: ثشيلة دةحيليني.

)حيالندن(+سيماى ئةسث=قسةكردنى ئاسايى، )حيالندن(-سيماى ئةسث=زمانى

شيعر. لة سةرةتادا لةدوو نيوة ديرى يةكةمدا بولبول( كةلةشيرو لةنيوان) دةنطةكان دةنطةكان دواتر بةآلم دةكا, ئالوطؤر ثال دةيداتة و دةكات ئالوطؤر بةتيكةلى لةطةليدا كةهاورييةتيان ئةوطياندارانةى

نيية:- بةكارديت, لةشيوةزار )مامز(زياتر بةكارديت, ستاندارد )ئاسك(لةزمانى )فيتة( ليدةدا(، )مارفيتةى هةروةها

سيماى ب��ةم��روظ. تايبةتة دةنطيكة )فيتة(+دةنط+مروظ.

ئةم سيمايةى بةزاندوو فيتة>+مرؤظ <، فيتة>-مرؤظ <.

خشؤكى فيشكة+طيانداريكى ترسناك.

ف��������ي��������ش��������ك��������ة >+طياندار+خشؤك+ترسناك<،-مرؤظ

شوان>+طياندار+مرؤظ– فيشكةى خشوك–ترسناك<

شوان>+مرؤظ+ثاريزةر<. بؤق لةنيو قةفةز دةخويني، خويندن

ئةوسيمايانةى هةية:- خويندن>+بالدار+ئاواز+فرين+قةفة

ز<. بؤق طيانداريكى وشكاوةكي وئاوى ية, ناكري, لةقةفةزدا دةقيريني, ناخوينى,

نافري. طارةطار)+مريشك+مالي+هيلكةكةر+

بالندة(.بةم مامز)+ئاذةل+كيوى+ضوارثي(. دةنطى طؤرينةوةى تيكةلكردنةو جؤرة تايبةتمةندييةكانى طؤرينى و ئاذةآلن

مرؤظ، شيعر دروستبووة.كؤثلةى دووةم: -

الدانى واتايى لةشيعريكى هاوذين صليوة دا

Page 37: govare kakon ( 9 )

37ئةيلولي 2010ذمارة 9

مانط بةدةرةوةيةوهةتاو بزربووة

مةل و بالندةو تةيروتوار بةشةقامدا دةرؤنبةران دةفري و شاخ لةهةورةكان طيردةكا،

كةشتيةكان بةشةقامدا دةرؤن وسةيارةكانيش بةسةر زيي دوكان

دةخولينةوة،قذم تاشراوةو

ريشم يةك طةز دريذبووة.لةكؤثلةي دووةمدا, شاعير دياردةكانى بنةماى دةكاتةوة, ثيضةوانة سروشت ضؤنيةتى و دروستى و هةلبذاردن دةبةزييني، ئةوتايبةتمةنديانةى سروشت هةيةتى و رؤذانةش هةستى ثيدةكةين و دةيان بينين شاعير هةرهةمووى طؤريوةو بةمةبةستى خولقاندنى تيكى هةلشيالوة ئاساييةكةى بةبارة ئةطةر ضونكة شيعر، ئةوةدةبووة بهينابواية بةكارى خؤى بنةماى شيعر، زمانى نةدةبووة طوتن لةبةيانيدا)هةتاو( بةزاندووة, دروستى شاعير كةضى بةدةرةوةيةو)مانط(بزرة، بةوبةيانية كة كردؤتةوة، ثيضةوانةى فرينى اليةنى ثيضةوانةبووةتةوة، كارةكة بةخشيووة، بةبةرانى ستاندووةو لةبالندة بةرانى ئةفسانةيى شيوةيةكى وةك: هيناوةتةكايةوة ب��ال��دارى شاخدارى كةبةئاسماندا دةفرى و هةورةكان دةداتة هةموو بالدارةكانى كةضى و ثيش خؤى لةثةلوثؤخستووةو لةكؤثلةى يةكةمى ئةم شيعرة زياتر طؤرينةوةى دةنطى ئاذةل و كؤثلةدا لةم كةضى دةكرا بةدى بالندة ئالوطؤريى بةخاسيةتى جةستةى بالندةو

ئاذةلةكان كراوة. فرمانى)دةرؤن(و)فرين( ه��ةردوو )مةل بةكارهاتووة، لةطةل كةبكةريان مةرجةيان ئةو تةيروتوار( بالندةو و بةم دةي��ةوي، كة)رؤيشتن( تيدانيية +< دةوي بكةريكى كارى)دةروا( جؤرة ثي + تاية<بيت، واتة>+مرؤظ +ئاذةلي

ضوارثي +ئؤتؤمبيل<. بكةرى)فرين( دووةمدا نيوةديري لة تيدانيية, ئةومةرجةى ك��ة)ب��ةران(ة بك فرين( ك��ة) ب��ي كارةكة بةدلي

نى و بو هة + ر ا لد با + ة لند با + < يكى ر ةثي<. ثةر+دةنوك+دووقاض+نةبوونى

هةلبذاردن كؤتوبةندى ثارضةيةدا لةم خؤى ب��ةئ��ارةزووى شاعير بةزينراوة فسيؤلؤذى تايبةتمةندى ئالوطؤرى كردووة لةنيوان ثةلةوةرو ئاذةآلندا، ))شاخ لةهةور طيركردن(( لةطةل شتيكى نويدا بةكارهاتوون و لةطةل هاوري ئاساييةكانى واتاكان نةطونجانى ثلةى نين. خؤياندا ريك يةكتر لةطةل لةسيمايةكدا زياتر

ناكةون. هةست شيوازي كؤتايدا لةكؤثلةى ,)Corres pondance( طؤركي هةست الحواس(بةكارهاتووة، )تراسل رؤل لةطؤرينةوةى بريتيية طؤركي تر, بةهةستيكى هةستيك وئةركي بينين هستى طؤرينةوةى بؤنموونة: تؤ بةضاو دةبينري واتا شتيك بةبيستن, رؤلةكةى دةدةى بةطويضكة, بةم شيوةية ئالوطؤرة دةكريت لةنيوان هةر ثينج ئةم

هةستةكانى مرؤظ. شاعيرلةكؤثلةى سييةمدا دةلي:جطةرةيةك بةكونى طويمةوةيةو

لووتم طؤرانى دةليدةمم طؤرانيةكة دةبيستى و

ثيلوى ضاوةكانم ضةثلة ليدةدةن ودلم بؤنى طول دةكاو

باران تةردةبي و ئاطر خؤى دةسوتينى!ثةنجةكانم روومةتى سيويكى ناسك ماض

دةكةنشيشيك ئاو لةسةر ئاطرةكة دةبرذى!

ثةرداغةكةبابيك لةسةر ميزةكة دانراوةوةى لةو بةيانيية خؤشة.

ئةمجارةيان شاعير دةبينين وةك ئالوطؤرى لةنيوان ئةندامةكانى جةستةى نةبردؤتةبةر ثةناى ك���ردووةو خ��ؤى بةشيوازى وينةكانى بةلكو تر، ئالوطؤرى بؤنمونة: كردووة، دروست هةستطؤركى ئةركى لوت بؤنكردنة ئةركى زار دةربرينى ئالوطؤرى شاعير ووتنة قسةوطؤرانى ثيكردوون، وينةكانى تريش ئاشكرا ديارن ثيكردوون، ئالوطؤرييةى ئةو كةضؤن شتةكانةوة لةخودى بابةتيشى هةندى لةطوتةى)باران وةك هةلينجاوةو باران دةسوتينى( خؤى ئاطر تةردةبيو سوتينةرة، خؤى ئاطريش تةرة خؤى شيشيك و لةنيوان)ثةرداخةكةباب

هةردوو ثيكهاتةى بارى ئالوطؤرى ئاودا( لةمانةش جطة كةواتة كراوة، مادةكان سيويكى روومةتى لةطوتةى)ثةنجةكانم هةية ميتافؤر دةك��ةن( م��اض ناسك و بةجوانى كضى روومةتى ليكضووني بةزاندووة، واتايى سيماى سيو، سوورى بةدوو ثةنجةكانيشى هةردوو نوقورضةى

ليو ضواندووة بؤماض كردن.رووم����ةت>+م����رؤظ<، س��ي��و>-

مرؤظ+رووةك<. ليكضوون ثةيوةندى ميتافؤرةدا لةم واتاى لةنيوان لةنيوان)سيو(,)كض( هةية ئةويش خواستراو, واتاى و فةرهةنطى لةكؤتاييدا ية، ئالي و جوانى ثةيوةندى لةم كةشاعير ئةوئةنجامةى, دةطةينة ثارضة شيعرةدا, الدانى واتايى تارادةيةكى كةئةمةش ك���ردووة, ث��ةي��رةو بةرضاو يةكيكة لةسيماكانى شيعري نوي و تا ئةم الدانةش زياتر بيت داهينان زؤرتردةبيت, جطة لةمةش بةضةند جؤريك ئةم الدانة تايبةتمةندى ثةيرةوكردووة: واتاييةى دةنطيكى داوةتة ثال ئاذةليك كةخاوةنى ئةودةنطة نيية، بةمةش بنةماى هاورييةتى بةزاندووة دياردةكانى سروشتى ثيضةوانة بنةماى)دروستى(بةزاندووة, كردؤتةوة, بنةماى نةهيناون. بةكارى خؤي وةكو بكةرةكان ب��ةزان��دووة, هةلبذاردنى نيية كةكارى)دةرؤن( تيدا ئةومةرجةيان

و)دةفرن(داواى دةكةن. شيوازى هةست طؤركيى بةكارهيناوة. )جطةرة( بةدةمةوة بةكارهيناوة, طويي ئةم دةط��ي��ري, طؤرانى هةية, بؤنكردنى هةستي لووت لةو ئ��ةوةى ثال...هتد. داوةت��ة ووتنى سةرنجى صليوة(دا شيعرةى)هاوذين كةئالوطؤركردنى ئةوةية راكيشام لةناو هةستةكان طؤرينى و دركثيكراو طؤرينى ب��ةالم ب��اوة، نويدا شيعرى ئةمة بةمشيوةية سروشت دياردةكانى وينةيةكى نوى ية، واتة زؤرجار دةبينين كةبةشيوازى تيداية وينةيةكى شيعريك هةست طؤركى بينيات نرابيت، بةآلم لةم هةمووشيعرةكة لةسةرئاستى شيعرةدا شيعريكى خولقيندراوة واتايى الدانى ليثيكهيناوةو راكيشى سةرنج بةثيزو

ستاتيكايةكى بةرزى نواندووة.

Page 38: govare kakon ( 9 )

38

مةال حةسةن طؤراني بؤ مامة سيوة دةلي

نيوسةدة لةكارة هونةرييةكانى مامؤستا سةردار

مةال حةسةني مةال محةمةد ماوةيةكة خؤي بؤشيعريكي دانانة ئاواز خةريكي بةناوي ) مامة سيوة(. بةنيازة لةماوةيةكي نزيكدا بةدةنط و ئاوازةكةي تؤماري بكاو طةورة هونةرمةندي كؤضكردني لةيادي )كةكؤن( بكاتةوة. بآلوي سيوة مامة بكا حةسةن لةمةال داوا زاني هةلي بة شيعرةكة بآلو بكاتةوة، بة سوثاسةوة ليمان

وةرطرت.

مامة سيوةه�����ةم�����وو س���������اآل ب����ةف����ران����ب����ارآل�����ة ي��������ادي ت�����ؤ خ����ي����ر دةب��������ارآه����ةر ئ��اه��ةن��ط��آ ك���ة س����از دةك����رآم����ةق����ام����ي ت������ؤي ل�������آ دةوت��������رآض���ل و ث��ي��ن��ج س����األ ب����ةر ل���ة ئ���ةم���رؤل����ة ه����ةرم����ؤت����ةو ل����ة ش�������اري ك��ؤرؤ رؤ و ش���ي���ن ب����ري����ن و ك���وش���ت���ن س�����ال�����ي ث����رس����ة ب�����ؤ ك����ؤض����ي ت��ؤم����ام����ة س������ي������وة، م����ام����ة س���ي���وة

ئ����اه����ةن����ط����ي ت�����ؤي�����ة ب������ةري������وةه���ةرم���ؤت���ة الي ك����ةوت����ة ط��������ؤرت ش��اي��س��ت��ة و خ�����ؤش ش���وي���ن���ة ئ�����ةو ه������ةر م���ةق���ام���آب���ة ب����آ ه��ةس��ت��ةج��ةس��ت��ة و دأل ج������ؤش دي���ن���ي���ت���ة ئ�����اه�����ةن�����ط�����ي�����ران�����ة س�����اآلن�����ةي��������ادت دةك���������ةن ئ������ةو ك���ؤي���ي���ان���ة

ط�������وآي ل���ي���ب���ط���رة ئ�����ةو داس���ت���ان���ةم���ةس���ت���ت دةك������ا س�����ةر س���ورم���ان���ةم����ام����ة س������ي������وة، م����ام����ة س���ي���وةئ����اه����ةن����ط����ي ت�����ؤي�����ة ب������ةري������وة

مةقام:دةن��ط��ة خ��ؤش��ةك��ةت م��ام��ة س��ي��وة طيانئاهةنطةكان طشت مةقام سةرقافلةي م��ي��رول��ةي خ��ةي��األ ه��ون��ةر دؤس��ت��ةك��انئاسمان ب���ؤ رؤي�����ي س����آو ك����وذدةب����آ

***ض�����ي م�����ةق�����ام ب�����ي�����ذي دون���ي���اي���ةري���ض���ك���ةي ت����ؤي����ان ق�����ةت ث��ي��ن��اي��آدةن�����ط�����ت خ����ؤش����ة ب�����آ ه���اوت���اي���ةم���ةق���ام ب���ي���ذ س����ةري����ان س���ورم���اي���ةه����ةرض����ي دةي����ب����ي����ذي ل�������آي ن��اي��ةه����ةآلي����ة ه���������������اوارةو و ه��������ات س���������ؤزي ت������ؤي������ان ل������ي������وة ن���اي���ةزؤرب������ةي������ان دةن����ط����ي����ان ن���ووس���اي���ةم����ام����ة س������ي������وة، م����ام����ة س���ي���وةئ����اه����ةن����ط����ي ت�����ؤي�����ة ب������ةري������وة

كؤية هونةرى و رؤشنبيرى بةريوةبةرايةتى رؤذى ثينج شةممة ريكةوتى )2010/7/29( كاتذمير )10:30(ى سةر لةبةيانى لةهؤلى تيثى بةكردنةوةى هةلسا كؤية، باواجى مؤسيقاى زياتر نيوسةدة فؤتؤطرافى ثيشةنطايةكى لةكارة هونةريةكانى هونةرمةندى بةناوبانكى كة ئةحمةد( مامؤستا)سةردار كؤية شارى هونةرمةند ئةرشيفى وينةى لة)40( زياتر ثيشةنطاكة كرابوو. نمايش لةثيشةنطاكة قائمقامى عومةر( )ضاثوك بةريز لةاليةن شارى كؤية بةياوةرى هونةرمةندان و هاورى و بةرثرسى دام ودةزطا حكومى و حيزبى و كة كرايةوة زؤر جةماوةريكى كارو و كةس وينةكان دةطةرانةوة بؤ ساالنى )1958 تاكو

. )1991سالى لة ئةحمةد س��ةردار هونةرمةند هةر بووة، لةدايك كؤية شارى لة )1945(ذةنينى مؤسيقاو خولياى لةمنداليةوة )1958( لةساآلنى كردووة، )ناى( ئاميرى بةشدارى )باكورى( مامؤستا لةطةل تةوة باواجى مؤسيقاى تيثى كارةكانى سةرجةم كؤيةى كردوة، لةسالى )1962( لةثةيمانطةى و وةردةطيريت بةغدا جوانةكانى هونةرة لةسالى)1967( بة ثلةيةكى بةرز دةردةضيت وة ناى( و )فلوت ئاميرى هةردوو لةسةر

ئاميرى توانيويةتى كة بووة كةس يةكةم وةك ئةمة بذةنيت شةرقى بةشيوةى فلوت لةبةغدا هونةرمةند، بؤ بووة داهينانيك سةرجةم بةشدارى ثةيمانطة تيثى لة ضاالكيةكانى كردووة هةروةها ئةندامى تيثى ئةوكات كة بووة بةغدا جمهورى مؤسيقاى كارةكانيان راستةوخؤ بةغدا تةلةفزيؤنى لة ضاالكى لة )1968( لةسالى ثيشكةشكردوة. قوتابخانةكان لةهةولير دادةمةزريت و دةبيت تيثى دامةزرينةرى دةستةى بةمامؤستا، هونةرى تيثى كؤيةو باواجى مؤسيقاى ئةندامى دةستةى كارطيرى وة بووة هةولير

تيثى شؤرش بووة.مامؤستا سةردار ئيستا لةكؤية ذيان بةسةر تيثى كاراى و ضاالك ئةنداميكى و دةبات ئةوةى لةطةل كؤيةية، باواجى مؤسيقاى خانةنشينكراوة بةآلم لةبةر بةتواناى و شارةزاى لةثةيمانطاى ساآلنة مؤسيقا هونةرى لة كؤية لة جعفةر شةهيد جوانةكانى هونةرة و تاوةك دةكات، بةخويندكاران خزمةت ئيستا سةدان لة مؤزيك ذةنى بةتوانا لةسةر بةناوى ئيمةش بوون، ثةروةردة ئةو دةستى لةش و دري��ذى تةمةن هيواى كةكؤنةوة

ساخى بؤ مامؤستا سةردار دةخوازين.

Page 39: govare kakon ( 9 )

39ئةيلولي 2010ذمارة 9

خانةى سيوة، ماليك بؤ ثتةوكردنى بناغةىبةهرةى منداآلنى كؤية

ديدةوانى يةعقوب

حكومةتى رؤش��ن��ب��ي��رى وةزارةت����ى فةرمانطةو لةريى كوردستان هةريمى لةهةولى هةميشة دام��ةزراوةك��ان��ي��دا و رؤشنبيران لةبةردةم دةرطا ئةوةداية بؤ ودةرفةتيان بكاتةوة مةنداندا بةهرة

برةخسيني تا تواناكانيان طةشة ثيبدةن.

*دةالقةيةك بؤ رووناكى بةخشني بة منداآلنى بةهرةمةند

منداآلن رؤشنبيرى بؤ سيوة خانةى بةريوةبةرايةتى بة سةر كة لةكؤية رؤشنبيرى منداآلنى كؤيةية ماوةى شةش سالة لة وةرزى هاويندا خولى جؤراو جؤر بؤ منداآلن دةكاتةوة. ئةمساليش لة دواى سيوة خانةى قوتابيان، هاوينى ثشووى كردؤتةوة. منداالندا، رووى بة دةرطاى بةريوةبةرى عةبدولآل هونةر وةك 210 نزيكةى راطةياندين ثيى خانةكة لةو روويان لةم ثشووى هاوينةدا مندال طروثيكدا ضةند بةسةر كردووة خانةية دابةشبوون و هةر منداليك بةثيى حةزوو خولياى خؤى بةشدارى خولةكان دةكات. طوتيشى مندالةكان بةثيى حةزى خؤيان دابةشبوون: لة خولى كؤمثيؤتةر لةدووكاتى جيادا 70 مندال بةشدار بوون و لة خولى لة شيوة هةمان بة مؤسيقاشدا فيربوونى و بةشدارن مندال 100 جيادا دووكاتى هةولى مندال 15 دروومانيشدا لةخولى دا شانؤش خولى لة و دةدةن فيربوون كارةكتةرى بة ببن دةيانةوي مندال 30شانؤيى و لة وينة كيشانيشدا 30 خوليادار 30 دةهؤلةكانيشدا بازنةى لة هةيةو خولةكانيش بوون. ترسوودمةند مندالي بةهؤى شةش مامؤستاى شارةزاوة بةريوة دةضن و زؤريك لةو منداآلنة تا ئاستيكى

باش تواناو بةهرةكانيان دةركةوتووة.

*مامؤستاكانيشهةولةكانيان باسدةكةن

مامؤستا محمد رةفيق سةر ثةرشتيارى طوتى مؤسيقا ك��ردن��ى فير بةشى ئةوةى بؤ ضردةكةينةوة هةولةكانمان

زؤر سوودى هاويندا ثشووى ماوةى لة تا و بطةينين بةشداربووةكان مندالة بة ئيستاش مندالةكان سوودى زؤريان ديوةو ثارضة هةية ئةوةيان تواناى هةنديكيان مؤسيقا بذةنن و شارةزاييان ثةيداكردووة.

*ريزيك بؤ سيوةى هونةرمةند و مةقام خوينخانةى سيوة كة بؤ ريزى مةقام خوينى ناوةى ئةو هونةرمةند سيوةى ن��اودار كة دةطةريتةوة ئةوة بؤ ئةوةش لينراوة، نةوةى ئةمرؤو داهاتوو ريزى هونةرمةدانى

رابردوو بطرن و لةياديان نةكةن.

*ئوميدى زؤر بة هةنديك لة مندالةكان هةية بةشى مامؤستاى بيستوون سنوور وابوو ثيى سيوة لةخانةى نيطاركيشان بؤيان مانطةدا ضةند ئةو لةماوةى كة مندالةكان لة هةنديك كة دةركةوتووة ببنة دةتوانن هةيةو باشيان تواناى و بةردةوامبن ئةطةر بةتوانا شيوةكارى

دةرفةتيان بؤ برةخسي.

*منالةكان دخلؤشنساآلن شةش مندالى خولةكاندا لة رؤذانة و دةكةن دةوام ساآلن سيانزة تا بةثيى ئةو كاتةى كة مامؤستاكانيان بؤيان دةبن. ئامادة خولةكاندا لة دياريكردوون، هةريةك لة)ئيالظ دلسؤز(لة بةشى نيطار و لةبةشى شانؤ و)داهات دالوةر( كيشان )ضنار دلزار( لة بةشى بازنةى دةهؤلةكان

و )شاكار نيزام ( لةبةشى مؤسيقا بؤمان دووان و ئةوةيان خستةروو كة بةخولةكان زؤر دلخؤشن و تا ئيستا زؤر سووديان وةر خؤيدا بوارةكةى لة هةريةك طرتووةو

ثيشكةتووة.*كةم و كوريش هةية

ئةو سيوة خانةى ئةوةى سةربارى تيدةكةن رووى مندالةكان زؤرةى ذمارة خؤييةوة ناسكى بةهؤى منداليش و ذينطةيةكى دابينكردنى بة ثيويستى ئاوى كةمى ه��ؤى بة ب��ةآلم ش��ي��اوة، خواردنةوةو برانى تةزووى كارةبا بةردةوام بةريوةضوونى و مندالةكان بؤ طرفت خولةكان هةية، ضونكة نةبوونى ئاوو كارةبا لة يةكيكة طةرميةدا لةو ثيويست وةك

طرفتةكان.

*فيستظالةكانيش هةنطاوى باشن بؤ خزمةتى هونةرى منداآلن

خانةى سيوة بؤ رؤشنبيرى منداالن لة بةشيوةى لةخولةكانى هاوينة كؤية جطة دةكاتةوة، منداآلن بؤ خول بةردةواميش بةالم لةثشووى هاوينى خويندندا خولةكان زياتر ثر هةرمين دةبن جطة لةخولةكانيش هونةرى بؤ فيستظالى شةش ئيستا تا جاريكيش ضةند ريكخستووةو منداآلن ئاستى لةسةر خانةية ئةو منداآلنى لةسةر تايبةتيان خةآلتى ميهرجانةكاندا ئاستى خانةكانى ترى رؤشنبيرى منداآلن

لة هةريمى كوردستان بةدةستهيناوة.

Page 40: govare kakon ( 9 )

40

بنةمالةكانى كؤية

ئازاد مةال على

بةشى يةكةم زاينى ثيش و ديرينة شارى كؤية شاريكى و ويران جار ضةندين ئةوشارة هةبووة، بةآلو تووشى خةلكةكةى بووةو خاثوور كارةساتى شةروشؤرو برسيتى و بآلوبوونةوةى هةرجارةى ئةوشارة بووة، تاعوون ثةتاو تر خةلكى دروستكراوةتةوة لةشوينيك هاتوون لةدةرةوةى شار دروستيان كردؤتةوة. لةبةينى بووة بازرطانى ريطاى لةسةر كؤية مهاباد و هةولير و موصل))ئاوى باش بووةو ئاوةدانى ب��ووةو كشتوكالى ناوضةيةكى ليثةيدا بووة(( دووكان و بازارو خان و ئاش و مزطةوت و ثةرةستطا و حةمامى هةبووة. لةذمارة)7(ى طؤظارى كةكؤنى ئازيز لةسةر بنةمالةكانى كؤيةو دةرو بةرى ديارم كردبوو، زانياريم كةثيشتر بنةماآلنةش هةن ئةو وة نةبوو لةسةريان وةكو:سيان، داودة، كةتانة، دياريكردنى بؤ ليكؤلينةوة باجورى...هتد. خؤيةتى لةجيى كةسايةتيان و بنةمالةكان كةشانازييان ثيوة بكري بؤ خؤيان و خةلكى بنةمالةى وةهةر كوردايةتى، شارةكةو بةشيك دةبيتة لةشيوةكان بةشيوةيةك باس ثيويستة بؤية شارةكةو لةميذووى و نوسين لةسةرييان و بناسرين و بكرين و بةخؤيان بةثشتبةستن هةبى ليكؤلينةوة شارةزايانى شار لةم بوارانةدا، ليرةدا بةثيى زانين و توانام ديمة سةر باسى ئةو بنةماآلنةو هيوادارم شتيكم كردبيت كةسودى بووبيت.

غةفوورييةكان: كاروخ ضياى بنارى وةرتى(ى لةديى)

جةنطى ثاشماوةى كؤية، هاتوونةتة قةآلى)دم دم(ن كةلةطةل خانى لث زيرين تاكيان لةشةرةكة دةربازبووة. بووين و تاك سةرعةشيرةتى دةضنةوة غةفوورييةكان هةن توركيا لةكوردستانى كة جةاللى لةناوضةى)وان(، ئةو بنةمالةية لةديى)وةرتى( بنةمالةيان ماوة بةناوى بنةمالةى)حارساغا(، هةن كؤية دةشتى لةديى)دؤندار(ى وة هةروةها صالحاغا( مالى)عةباساغاى بةناوى ناحيةى بؤتة كةئيستاكة خراثة لةديى ئةرستؤعزيزاغا(، مالى) بةناوى ئاشتى هةن هةن كؤية دةشتى لةديى)شةوطيرى( )نازةنين(ى لةديى ، مالى)عمراغا( بةناوى سةربةناوضةى خؤشناوةتى مالى كريم اغاى ئاورةحماناغاى لةطةل مالى ئاغاى عةلياغاى و قادراغاى براى لةوى هةن ، بنةمالةيةكى ناحيةى نزيك لةديى)ثيرةر(ى غةفووريان شؤرش هةن بةناوى مالى)فارساغاى حسين اغاى( ، وة لةناوضةى خةلةكان مالى مجيداغاو قةرةنى اغاى براى هةن، وة لةديى)ميوذة(

ى بنارى ضياى كؤسرةت رةسول اغا هةن، وةلةناحيةى خدران سةروةختيك كاكةزياد لةسةر تةسويةى خدران بوو، لةوى مالى بنةمالةيةكى هةروةها حةماغاية، مالى لةقةزاى هةن كؤية لةدةرةوةى غةفوريان بنةمالةى بةناوى لةناحيةى)ميربا( ئاكرى لةبنةمالةى شةرةفانى، اغ��اى عبداهلل لةهةوليرن. ماليكيان ضةند غةفووريان ميذووى غةفووريان لةكؤيةدا لة مةحموداغا دةست ثيدةكات كةدةكاتة باوكى حةماغاى ثيشةى محموداغا حةسةناغا. ط��ةورةو دةباغى بووةو دوكانى لة دةباخانان هةبووةو ثيشة زةمانى طرينطترين و ئةوكات بةثيى بووة، دوايى محموداغاى هةلساوة بةدروست غةفوريةكان كؤية طةورةى خانى كردنى بةناوى هةبووة، لةكؤية دووحةماميان ئيستا ضةذنةو لةنزيك حةسةناغا حةمامى بؤتة طةراجى ترومبيل، وة حةمامى ناوةند بؤتة ئيستا بووةو طضكة بازارة لةنزيك كة غةفووريةكان هةروةها رووت، زةويةكى ئاش و حةساريان زؤربووة يةكةم تراكتؤريان لةسالى)1957ز( كؤية وآلتى هيناوةتةوة غةفووريان هةلكةوتووى ه��ةرة ثياوى تةواو كةباسوخواسى طةورةية حةماغاى نابى، بةسةرهاتى دورو دريذةو كتابى لةسةر لةاليةن طةورة حماغاى بةناوى نوسراوة

مامؤستا مةسعود محمد جةليزادة. ناودارانى غةفوورى:

فتح اغا، حةسةن حةماغا، محموداغا، مةالحةويزاغا، اغا، للةاغا، جةالل حةسةن اغاى ئةحمةداغا، م��ةال ك��اك��ةزي��اد، مةالاحمةداغا، كاكةحةمة مالئةحمةداغا، سمايل اغا، رسول اغا، رةشيداغا، عمراغا، سعيد، حاجى مةالموسا، مامةجاف، ئاغاى عةلياغا، اغا، ئاورةحمان اغاى كريم ثوشكة، حسين حاجى عةلياغا، قادراغاى لةتيف اغا، سةليم اغا، مةولوداغا، ثاشاى فةتحولآلاغا، صالح اغا، عزيزاغا، ممنداغا، عباس اغا، مامةى مام جةالل، حاجى بايز، زرار اغا، محيدين اغا، رةفيق اسعداغا، حسين اغا فارس طروث، ثورزا وةرتى، مشيرو مامؤستا د.خاليدسعيد، اغ��ا، قادرو سعيد، حاجى جةوهةر و كةيفى اغا، ورياو قةرةنى ومجيداغاو وشيار فارس خانى نيشتمان و ئاوات و ضاثوك هيواو ئاسؤو اغاوحاجى لوقمان كاكةحةمةى، سةردارو اغاو هيدى عةزيزاغا، ئةرستؤى ممنداغا، اغ��اى هيرش دي��دارو س��االرو سةعدى براى جوهرى بايزو دليرحاجى وزاهيرى سيفةدين وبكرو صالح اغ��ا، اغا، لشكرجةالل مامؤستا اغا، سةعيدى كةمال وغةفورو حاجى و رؤستةم و ضوستى بكر احمداغا، عةزيز محيدين، وخةيرى ئارام اغا، حمدمعروف احمداغا، عةزيز صالح، عمرمعروف اغا، نافع اغا، قبادكاكاغا، داراوكامران سوارةو مامؤستا فةرهاداغا، اغا، رةفيق شازادةوبةطزادة اغا، جةالل شةكرةوبةكرةى عمراغا، ضاالك و ضاثوك و شيرةى مام جةالل، دلشادمامة، مذدةجةالل، باقى اغا، اميروحاجى اغاى باقى اغا، د.ليزان د.احمدوشيار، مةجيد، د.فرياد خةيرى، سةرداراغاوساالراغاى تةحسين، د.بةلين مةالموسا، مةالفتاح م��ةالح��ةوي��زاغ��ا، مةالفتاح، مجيدواكرةمى عمرمةالموسا، جةعفةروتحسين عمراغا، ئازادونةوزادى فتح ثاشاى وسةربازوسؤرانى صةالح و وهيمنى وك��ؤس��رةت م��ةري��وان للةاغا، مهندس محموداغاوقادراغاو اغا، كريم وهاوارومهندس وش��ي��ارودالوةروئ��اراس د.ثيرؤزوثةرذين كاكةزياد، وبارزان شيروان لتفيةخان، كاكةزياد، بةهارخان و خان بنارخان خاليدسةعيد، د.خ��ةب��ات

Page 41: govare kakon ( 9 )

41ئةيلولي 2010ذمارة 9

سةيرة لةكؤية ورزطاروكاروخ خاليدسعيد، شؤرش و خ��ان منيرة خاليدسةعيد، ديمةن وطةالويذو مامؤستاضوارباغ حاجى سةعيد، حميدوقادروحسين مامةجاف، رةفيق رةزاشا، ثوشكة، وةهاب حمةخان، اغ��اى حاجى ونس تاهيراغا، توفيق بايزاغا، ونس مامؤستاقادرعبدللة خان، سيف اغا، فارس اغا، قاسم خان، الدين حةمةخان، زاهيراغا، صابراغا، قادراغا، كاوة حميداغا، هةندرين

جةميل كاكاغا، حميدكاكةاغا.... حةويزييةكان:

هاتونةتةكؤية لةئةردةالنةوة ناوضةى ن��اوةن��دى سنة ش��ارى حةويزيةكان ميذووى ئةردةالنة، ل��ةك��ؤي��ة ل��ةح��اج��ى ب��ك��راغ��ا دةست حةويزيان باثيرةطةورةى هةبووة خوشكيكى ث��ي��دةك��او بةكراغا حاجى بةناوى)سوراحى(. شاربووة، طةورةى خؤى لةزةمانى هةبووة زؤرط���ةورةى توجارةتى لةكوردستان، كاتى خؤى ثشتطيرى ثاشاى رةواندز ميرمحمودى كردووةو كؤية لةشكرى قةالتى)ذةنطال( طرتوويةتى بةقيادةى حاجى بكراغا كةلةطةل لةشكرى ميرمحمد ضونةتة ئةوةى دواى بةآلم سةر)ذةنطال( كةخةزوورى بةطى(داسنى )عةلى حاجى بكراغا بوو ميرمحمد كوشتى طةورةى مزطةوتى بكراغا حاجى وةستاو ك��ردوةو دروس��ت كؤيةى بةردى مةرمةرى لةموسل بؤهيناوة. وةستاكة بةباش بكراغا حاجى ثيى ب��وةوةو موسالوى كة دةل��ى ناوةوةى دينطةكانى دةمةوى دةلى كورترم ث��ى ي��ةك مزطةوتةكة بؤبكةى لةضاومزطةوتى)نةبى يونس( هةموو كةسةرؤكى وةستاكة باش وةستاكان بووة بةحاجى بكراغا دةلى ئةو وات كرد بةوةندة قسة ئافةرين سةدسال خؤى لةتةمةنى مزطةوتة زياد بكات. حاجى بكراغا قةيسةرى كردوة، دروست كؤيةى بضووكى بنةمالةيةكى حةويزيان لةبةغدا هةن لةوساآلنةى بنةمالية لةو يةكى و طةورةى مزطةوتى منارةى ثيشوو ضةند كرد، حةويزييةكان دروست هةن. لةهةولير بنةمالةيةكيان

لةدواى حاجى بكراغا دةورى ميذوو كورى اغاى)ئةختةر(ى ئةمين بؤ هةروةها وةريطرت، كةشاعيربوو اغاى وةجةميل براى اسعداغاى كةبووبةقايئمقام اسعداغا كورى حةماغا كؤضى ل��ةدواى لةكؤية ن كا ية يز و حة ) 1ز 9 2 0 ( لى سا لةهةتوونةتةكؤيةو هةربةخوينةوارى

خةلكى رؤشنبيريان زؤر بووة.ناودارانى حةويزى:

اغا، ئةمين بكراغا، حاجى حةويز، جةالل مامؤستا اسعداغا، د.فرياد امير، حاكم نازم، حاكم شفيق اغا، جواداغا، كمال مةالحسن، د.ئ��ازاد اغ��ا، ناميق د.سةربةست شيتة، عبدالرحمان اغا، محسن حةويزى، رؤستةم اغ��ا، محسن رئيس بكراغا، نافز جةالل، نامق اغا، جباراغا، حمد اغا، جليل عةوالغا، اغا، مامؤستا رشاداغا، حةويز صادق مامؤستاجمال اغا، شةمال حةويزى، ئاهةنط حةويزى، كريم اغا، وةهاب اغا، محمد وةهاب اغا، مامؤستا تاهير ساالرو مامؤستا احمدحةويزى، تاهير لةيلةخان و كامران دالوةرو اميرو فةيزوللةاغا، احمدحةويزى، عادل فةيزوللةاغا، جةالل مشيرو اغا، ممنداغاو سيامةنداغاومحمد اغا، محسن ن��ةوزادى ثؤآلدو مهندس مامؤستا ئاوديرو صديق، بكر اغا، مةال صديق، بكر رةنجدةروسةثان بكراغا، ئ��ةردةالن سليم، رةئ��وف د.دلير خورشيداغا، جمال مهندس جمال د.الس خورشيداغا، جةمال عبدالخالق مهندس خورشيداغا، عبدالخالق ئ���اراس ح��ةوي��زى، حةويزى، الجان عبدالرحمن شيتة، مامؤستا طوليزار شفيق اغا، شيردل ضةتؤحةويزى، مامؤستا حةويزى، امير عبداغا، مهندس ئاراس حويزاغا، جمال حويزاغا، دةريا و د. دةوةن و حويزاغا، جمال دانةر و د.داه��ات شيرةبرايم اغا، محمدحسن حةويزى، كاوة، د.زانا رؤستةم، كاوة مهندس مامؤستا هيواصمدجباراغا، هؤشةنط نافز، نةوزاد مذدةصمدجباراغا، و رةعبةخان اغا، صادق ، اغا جةالل اغا، ضةتؤشفيق مامؤستا جباراغا،

ضةلةنط رؤستةم...

راطرة الدراوةكان خزمةتى زانكؤى كؤية ناكةن

دةدا زؤرى ئيمتيازاتى و طرينطى كؤية زانكؤى جيبةجى وةزارةت بريارى كاتيك بةآلم بةراطرةكان ئةوانةى كؤليذو كةمكردنةوةى دةرب��ارةى دةك��رى ئةوةية سةيرةكة البدرين، راطرن زياترة لةضوارسال ئامادةنين الدراوان��ة راط��رة لةم بةشيك دةبينين خؤيان و بكةن كؤية زانكؤى خزمةتى بؤرؤذيكيش خانةنشين دةكةن يا دةطوازنةوة زانكؤيةكى تر، يةكى تةسةروفى عوسمانى ئيمثراتؤرى كةوةك راطرانة لةم دةكرد ئةورؤذةى الدرا بؤبةيانى خؤى طوازتةوة هةولير خزمةت لةكؤية رؤذ يةك بةمامؤستايةتى ئامادةنةبوو لةبةر كوردى جلى هةركةسيك ئيمثراتؤرة ئةم بكا

كردبا لةكؤليذ دةرى دةكرد.ريكا بةناوى كيلةخوارةية كةضى

كيلةخوارة قيرناكرىكانى و ق��ةس��ري كةلة خ��وارة كيلة ري��ط��اى وا بؤحةمامؤكة لةويوة خ��وارةو سؤركةوةبؤكيلة لةتةواوبوون دايةو نةوتى رةش كراوة، سةيرةكة ئةوةية ئةم ريطاية بةناوى كيلة خوارةية كةضى ناو كيلةخوارة ناكرى، بةآلم ماليك هةية هةتابةر قاثيةكةيان قيرتاو بكرى، قير لةوانةية لةداهاتوو كراوةو رةش نةوتى لةوانةية بةآلم ضةطرريذكراوة كيلةخوارة هةرضةندة

قيرنةكرى بةلكو بؤيان قور بكرى. مدير ناحية تازةكان بةتةكسى

هاتوضؤدةكةندةب��ن كةخانةنشين ك��ؤي��ة ب��ةرث��رس��ةك��ان��ى نادةنةوة سةيارةكان الدةدري��ن يالةثؤستةكانيان بةفةرمانطةكانيان بةلكو لةطةل خؤيان دةيبةن بةتايبةتى سالة ضةندين هةيانة ناوخؤ، وةزارةتى بةرثرسةكانى خانةنشين كراوة هةروا سةيارةكةى لةالية، يان ئةوانةى كةطواستراونةتةوة لةطةل خؤيان سةيارةكانيان بردوةو ناحية مدير ئةوةية سةيرةكة نةهيشتووة، بةجييان سةيارةكان ضونكة دةكةن هاتوضؤ بةتاكسى تازةكان بةجى بؤيان بردويانةو خؤيان لةطةل ثيشتر ئةوانى

نةهيشتوون.نةمامى بةردةم فةرمانطةكان وشك دةبن

بةرثرسةكان لةاليةن نةمام ضةندين لةبةهاران دةست دادى هاوين كاتيك دةروينرين خؤيان بةوشك بوون دةكةن، سةيرةكة ئةوةية نةمامى بةردةم ئاوى، بى لة بي وشك بةريوةبةرايةتيةكان فةرمانطةو تاثؤ كارةباو فةرمانطةى بةردةم نةمامةكانى بؤنمونة بوون بؤوشك ثرسين لييان كاتيك قائيمقاميةت، و طوتبوويان ئاومان نيية كةضى لةهةمان ئةو فةرمانطانة فينك خؤيان بؤئةوةى هةية موبةريدة دةيان بؤ ئاو سةوز كؤمةلةى نية، بؤنةمامةكان ئاو كةضى بكةنةوة بةريوةبةرةكةى بة بةفةرمانطةيةك كردبوو خؤى بةريوةبةر بدةيى؟ ستليكم هةية؟ داوايةكم طوتبوو بةردةم نةمامى طوتبووى ئةويش بؤضيتة؟ طوتبووى بةخوانةمان دةلى بةريوزةبةر ئاودةدةم! فةرمانطةكةت

زانى ليمانطةرى خؤم دوايى ئاوى دةدةم.

41ئةيلولي 2010ذمارة 9

Page 42: govare kakon ( 9 )

42

سةنتةرى ضاالكى طةنجانى كؤية و ضاالكييةكانىراثؤرتى:

شاهؤ سوارة، دةريا محمد

لةم كؤية طةنجانى ضاالكى سةنتةرى طةنجان بؤ خولى ضةندين هاوينةدا كردؤتةوةو زياتر لة )200( طةنج بةشدارييان شيوةكارى، مؤسيقا، لةخولةكاني: كردووة ئينطليزى، زمانى بةرطدورى، كؤمثيتةر، عربي، فارسى، رشاقة، كؤنفؤ، لةش جوانى، ئاطادار بؤلةنزيكةوة ئيمةش دالك��ى... بةريوةضوونيان ضؤنيةتى لةوخوالنةو بوون طةنجانمان ضاالكى سةنتةرى سةردانيكى شيوةكارى هؤلى ب��ةرةو سةرةتا ك��رد. رؤيشتين مامؤستا)هاوكار فرياد( مامؤستاى بةشةكةى دةرب��ارةى شيوةكارى بةشى خؤى بؤمان دواو طوتى:)شيوةكارى جياوازة نةزةريةو هةم ضونكة تر لةبوارةكانى ئةوخويندكارانةش هةروةها عةملية هةم ئةكاديميةو بةشيوةيةكى فيردةبن ليرة لةشيوةى دةيكةن كةليرة ئيشانةش ئةو سادةكانى شتة وينةى وات��ة سياليقة

يان طؤزة يان سيويك وةكو بةرو دةورو وةكو نابى من هةروةها كورسى...هتد. ثيويستة بةلكو بطرم دةستيان مامؤستا بكةم فيريان و بكةم لةبةرضاو ئيشيان كةئةمةش بةثيى خويندكارةكان دةطؤرى و تارادةيةك بةهرة دةور دةبيني، بةآلم جارى وا هةية بةشداربوو هيض نازانى بةآلم بةهؤى هونةرةكة فيرى دةتوانى زؤر راهينانى نةديوة. دةورى بةهرة زؤرجاريش بي دةربارةى ئةوخويندكارانةش كةليرة خوليان جوانةكان هونةرة لةثةيمانطاى تةواوكردوة

وتةكانى لةكؤتايى بووة( بةرزتر ئاستيان ب��ةردةوام طوتى:)هةركةسيك مامؤستا ماندو خؤى و بيت ئيشكردن خةريكى بكات ئةوا شيوةكاريكى باشى ليدةردةضيت تؤ بؤنمونة دةطريت ليوةر سوديشى وة بةجةستة ناتوانى هةية لةناختدا شتيك طوزارشتى بةوينة بةلكو ببرى دةرى ل��ةرووى تريشةوة لةاليةكى ليدةكةيت بطرين(. ليوةر سودى دةتوانى مادديشةوة كرد كؤمثيتةرمان بةشى سةردانى ثاشان كؤمثتةر بةشى مامؤستا)عباس(مامؤستاى طوتى:)هةولمانداوة دواو بؤطؤظارةكةمان بةبةشداربوانى بطةيةنين سوود زؤرترين زؤريش ريذةيةكى وة كؤمثيتةر، خولى ولةكوران، لةكضان هةية خويندكارمان خوليكى ئاستة دوو كؤمثيتةريش خولى سةرةتايى و خوليكى ئاست بةرز بؤئةوانةى هةنديك شارةزايان لةكؤمثيتةرو ئةنتةرنيت هةية هةروةها سودى باشيشيان وةرطرتووة، لةاليةن بروانامةيان خولةكةش لةكؤتايى زيرةكى بةطويرةى ثيدةدريت ئيمةوة

يان زؤرباش يان ناياب بةثلةى يان قوتابى باشة( وة مامؤستاعباس لةكؤتايى قسةكانيدا داوادةكات كةطةنجان هةولبدةن بةزووترين كات خؤيان فيرى ئةم ئامرازة جيهانية بكةن كةكؤمثيةرة. بةشداربوويةكى خولى كؤمثيتةر كةناوى)رؤذين(بوو طوتى:)زؤر دةستخؤشى بؤئةم خوالنةو لةسةنتةرى طةنجان دةكةم و سوودى بؤدةخوازم هيواى سةركةوتنيان زؤرم وةرطرتووة لةبوارى فيربونى كؤمثيتةرو

سوثاسى مامؤستاكةم دةكةم(.دةلى: ترةو )هيشوو(بةشداربوويةكى

خوالنة لةم وةرطرتووة باشم »زؤرس��ودى بةتايبةت كؤمثيتةر ئيستا دةتوانم كؤمثيتةر بةكاربهينم زؤرسوثاسى سةنتةرومامؤستاكةم

دةكةم(.مؤسيقا دةورةى كردة روومان ثاشان مامؤستاى هةذار مامؤستا كةمان بةشى بةشى كةمان بؤمان دواو طوتى:)قوتابيةكان شارةزايى باش تارادةيةكى خوالنة لةم من وة دةك��ةن ثةيدا مؤسيقا لةنؤتةى ئامؤذطارى قوتابيةكان دةكةم كة ئةووانةى راهينانى لةمالةوة دةيخوينين ليرة ذةنينى فيرى باشتر بؤئةوةى لةسةربكةن

ئاميرى كةمان و خويندنةوةى نؤتةبن(.خولى )دانةر(كةبةشداربووةيةكى بةشدارم كةدوومانطة طوتى:)من مؤسيقاية كةمان بةشى مؤسيقا خوالنةى ل��ةم راهينان لةمالةوة بينيوةو باشم سوديكى دةكةم بؤئةوةى باشتر فيرى ببم و سوثاسى

مامؤستاكةم و سةنتةردةكةم(.)ب��ي��ذةن(ب��ةش��دارب��وي��ةك��ى ت��رةو دةلى:)دةستخؤشى لةطؤظارى كةكؤن دةكةم مامؤستاكةم سوثاسى هةرسةركةوتوبن دةكةم كةزؤر ماندووبووة لةطةلمان و ئيمة روومان ثاشان بينيوة(. باشمان سوودى مامؤستا)هيمداد( ئينطليزى، بةشى كردة دةلى:)ناتوانم ئينطليزى زمانى مامؤستاى ئةوة ديارى بكةم كةتاضةند خويندكارةكانى بوونة سوودمةند ئينطليزى زمانى بةشى خؤيان بةشداربووةكان ثيويستة بةلكو سوودمةندبوونة كةتاضةند قسةبكةن لةبةشى زمان مامؤستاى وةكو من بةآلم و هيناوة بةجى خؤم ئةركى ئينطليزى كردؤتة ئينطليزيمان زمانى خويندكارانى دووقؤناغ ئةوانةى ئاستيان مام ناوةندوخراثة ئاستيان ئةوانةى دان، يةكةم لةقؤناغى قؤناغى دان، دووةم لةقؤناغى باشن بةرزةو Lets(يةكةم سيستةميكمان بؤداناوة بةناوىداناوة سيستةميكمان دووةم go(بؤقؤناغى خولةكة لةكؤتايى بةناوى)Headway(وة بروانامة دةدريتة سةركةوتوةكانى خولةكة(.

داواركارة مامؤستا قسةكانى لةكؤتاى كاتةكانى هاويندا لةثشوى لةخويندكاران زمانى فيرى خؤيان بةفيرؤنةدةن خؤيان )هاومةند( بكةن، ئينطليزى جيهانى

قسةكانى ئينطليزية زمانى كةبةشداربوى دةكاتةوةو راست ثشت هيمداد مامؤستا

بةرثرسى سةنتةرى كةجنان لةطةل ئامادةكةرانى راثؤرتدا

Page 43: govare kakon ( 9 )

43ئةيلولي 2010ذمارة 9

دةك��ةم مامؤستا دةل��ي:)زؤرس��وث��اس��ى تواناكانى توانيم وة لةطةلمان كةزؤرماندوة ئينطليزى زمانى و ثيبدةم ث��ةرة خؤم

فيربم«.بؤسةنتةرى سةردانةكةمان لةكؤتايى ذوورى سةردانى كؤية طةنجانى ضاالكى مامؤستا)ئةمير( ك��رد ب��ةري��وةب��ةرم��ان بةريوةبةرى سةنتةر بةخؤشحاليةوة ثيشوازى ثرسيارةكانى وةآلمى بةم شيوةية ليكردين

داينةوة.خوالنة ئةم لةكردنةوةى ث/ئامانج

ضين؟م.ئةمير:سةنتةرى ضاالكى طةنجانى كؤية وةك سةنتةرةكانى ترى كوردستان كةسةر بةريكخراوى مندالثاريزى كوردستانة ئامانجى بؤئةوطةنجانةى طةنجانةو خزمةتكردنى خؤيان بةبوارةكانى ثةرة دةكةن كةحةز

بدةن جاهةر بواريك بى.ث/ئةم خوالنةى ئيوة تاضةند سوودمةند

بوونة؟تايبةت سيستةميكى م.ئةمير:ئيمة بةخؤمان هةية كارى لةسةردةكةين جياواز تايبةتى كةسوودى قوتابخانة لةسيستةمى

خؤى هةية كةتةنها بؤطةنجانة.بةشداربووان بنةمايةك ض ث/لةسةر و كض لةنيوان هةية وةردةطرن؟جياوازى

كور؟ تةمةن دةورى بينيووة؟ ئةمير:وةرطرتنى كور و كض جياوازي م. نةبى لةبةشةكان هةنديك تةنها نيية هةندى بةش تايبةتة بةكضان وةكو خةياتى بة تايبةتة هةنديك كضان، رةشاقةى يا كوران وةك لةش جوانى كوران كؤنفؤ ناركى باقى بةآلم بى تيكةأل كض كورو بةشانة لة بةشةكانى تر كور وكض تيكةلن، بؤتةمةنيش هةر كةسيك لةسةرووى)15(ساأل بى وةرى

دةطرين .تةنها يا دةبن ب��ةردةوام ث/خولةكان

لةثشووى هاويندا دةكرينةوة؟ خولمان هةية خولمان م.ئةمير:دووجؤر وةرزية هةية خولمان مانطانةيةو هةية ئةم سي كؤنفؤ( شيوةكارى، خولة)مؤسيقا، تر خولةكانى بةآلم وةرزين خولى خولة

مانطانةن.بي بؤبةشداربووان خوالنة ث/ئ��ةم

بةرامبةرة؟ م.ئةمير:بةشيكى دةورةكان بى بةرامبةرة رةمزى ثارةيةكى بةش لةهةندى بةآلم ئةمةش تةنها 3000دينارة وةردةطرين كة بة هةست كةخويندكاركة هؤكاريك وةكو

بةرثرسيارى بكات بةآلم ئةوانةى لةدةرةوةى لى ثارةيةكيان هيض دين كؤية شارى ئةطةر شاريش ناو ئةوانةى وةرناطيرى بزانين بارى مادديان باش نية ثارةكةى لى

وةرناطرين.بةض س��ةر ئيوة سةنتةرةى ث/ئ��ةم

اليةنيكة؟سةر ئيمة سةنتةرةى م.ئةمير:ئةم سةر تةنها نيية حيزبيك و ثارت بةهيض كوردستانة مندالثاريزى بةريكخراوى ريكخراويكى كةليمة)NGO(يةو بةماناى بةبى ئازادة طةنجيش وةرطرتنى بياليةنة.

جياوازى رةطةز وئاين و بيروباوةر ..هتد .ث/دواو ووتةت؟

ئةوةية بيليم م��اوة م.ئةمير:شتيك وةكو هةية وةرزشيمان ضاالكى كةئيمة تينسى و وشةترةنج ثيى تؤثى طروثى هةموو ئةمساأل ئيمة لةمانة جطة سةرميز، لةناو بةرؤذ و بةشةو مؤنديالمان ياريةكانى سينةماظةيذن بةشيوةى سةنتةر باخضةى طواستةوة، ش��ارةك��ةم��ان بؤطةنجانى لةكؤتايشدا زؤرسوثاس بؤطؤظارةكةتان بؤئةم

بةسةركردنةوةية هةرسةركةوتووبن.

خوىل مؤسيقا

خوىل شيوةكارى

خوىل كؤمثيوتةر

Page 44: govare kakon ( 9 )

44

كؤية شؤفيراني دادآ كةشةو ئاطاداري، مؤتك *مام ترافيك اليت ئيهمال دةكةن؟

ئاطاداريت بؤ جا واي��ة، ق��ورب��ان مؤتك:بةلي م��ام ئيوارآ ونيوي هةشت كاتذميري ش��ةوي2010/7/10 مابوو هيشتا38ضركةي ذمارة94356هةولير ئؤتؤمبيلي لةسؤري دا، بةآلم خوا هةلناطرآ ئؤتؤمبيلي ذمارة 15196 هةر دةضركةي مابوو سةوزبآ، ئةويش بةسؤري تيي تةقاند.

كاكي برا بةثةلةبوون ناني ئيوارةيان لةكيس دةضوو!جادة لةسةر دي��وة سةيارةت تؤ مؤتك مام *ئةرآ

سةمابكا؟نيوةرؤ ثيش ئاب 16ي رؤذي قوربان مؤتك:بةلي مام قوتابخانةي لةبةردةم ذمارة 15852 سليماني كؤستةري زطزاك و بةخيرايي كوران كؤيةي تائامادةيي زانست دةرؤيي سةمايةكي جواني دةكرد، دواي بةخيرايي بةرةو

حةمامؤك رؤيشت.تؤ قةيسةرييةكان بة سةبارةت هةية دةنطؤيةك *ئةرآ

ضي ل�ى دةزانآ؟مام مؤتك: بةخوا شتيكم بيستووة، نازانم بروا بكةم نةكةم! ودروستي راست سؤراغي خةلكانيك هةبآ تةحةمولت

دةكةن.*ئةدى دةربارةى ثاركةكةى فاتيح رةسورى؟

مام مؤتك: ئةويش كةس و كارى خؤى هةية ضاوةرى بكة ئى بن بةرةى ديتة سةر بةرةى.

لةثيضةكة كؤن ئيسكاني لةسةرةتاي مؤتك مام *ئةرآ هةر دوو رؤذ جاريك طؤماويكي عةجايب دروست دةبآ،

ئةوئاوة زؤرة لةكويوة دآ؟مام مؤتك: ئةوة ئاوي ماآلني ئيسكانة لةتانكيةكانةوة دةرذآ طرانةو تةوافةش دةزاني خؤت نيية تةوافةيان ضونكة بةدةست ناكةوآ. دواي ئةدي نابآ ئةو ماآلنة بةردةرطاي

مالةكانيان بشؤن. دةشلين ئاو كةمةو بةش ناكا.ناوى لةكؤية خةلك ثرؤذةيةك هةية مام مؤتك *ئةرى

ليناية مادةى)140(؟دةترسم كؤيةية دةشتى دووسايدةكةى مؤتك:ئةوة مام

بةدةردى ثرؤذةى مةلةوانطةكةى تايةر تؤفيقى بضى.ثارضة دةبى ضووى ئةطةر كؤية دائيرةيةكى ض *لة

مقةبايةكى لةطةل خؤت ببةى؟مام مؤتك:ئةوة مةحكةمةى كؤيةية فةقيرانة مؤليدةكةيان

تيكضووة ئةوهاوينة بةباوةشين كردنةوة بةرييانكرد.

ئةستيرةي بةختي شار

تووشي باريكي زؤرئيحراج دةبي، بةشيوةيةك ناتواني هيض لةطةأل بيت، بيدةنط واية باشتر سةرةتا بدةي. برياريك ل�آ هةلمالةو قسةي خؤتي قؤلي هيوربوونةوةي دؤخةكة

تيدابكة.

ودلرفين، ناسك هةستيكي بكةي ضاوةروان ئةوةي بآ بوو، لةناكاو ئةوهةستة ضؤن دادآ. بةبيروهؤشت سةرتاثا

ئةوهاش ضاوةريي هةواليكي خؤش دةبي.

تا بةشاهيد، دةبي نيية خؤت بةدةست لةمةسةلةيةكدا مةدة هةوأل بدة، خؤت ئيفادةي راستطؤيانة دةكرآ ثيت لةبةرخاتري خاتران، قسةكانت بطؤرآ, ئاسوودةيي ويذدان

لةرازييكردن باشترة.

بةمزووانة هةواليكي، راستكردنةوةي عةودالي دةميكة هةليك دةرةخسآ، بت بينم ضؤن سةوداي لةطةأل دةكةي،

بآ ئةوةي سةغلةت بيت.

ثيوةندييةكةتان، بةسةر ضةندمانطيك تيثةربووني دواي تؤهيشتا طومانت لةئةو هةية. ئةوين طوماني تيكةوت وازي

ل�آ بهيني زؤر لةبةرذةوةندي هةردووكتان داية.

كةضي هيناوة، باشي ثلةيةكي كضةكةت هةرضةند هةمووتان هةر ضونكة ثةيدادةبآ، لةمالةوةتان هةرايةك دةتانةوآ بةكةيفي ئيوة كؤليذيك، يان بةشيك لةكؤليذيك ئارةزووي خاوةن حةق زةوت هةلبذيرآ، حةيفة ويست و

بكرآ.

باشة بةطةرما بآل طةرماو بةسةرما بليي سةرما، بةآلم هةموو دةخوازآ، زستان بةسةرماي خؤزطة لةهاويندا ساليك هةروةها لةزستانيش بةطةرماي هاوين. تؤ سةيري لةو ناوة

نةئاطات لةفينكي بةهارة، نةخؤشي ثايز.

ثيت واية طةر كضةكةت بةدلي ئيوة شوو بكا، دنيا دةبيتة شامي شةريف، بةآلم ئاطات لةكاردانةوةي ئةو طوشارة نيية، رووبدا شتيك هةر لةئةنجامدا دةدةن. بةشووي بةزؤر كة

ئيوة هؤكارن.

نةك بيت، ت��ةرازوو ثارسةنطي بدة ه��ةوأل هةميشة نيية، تر نيعمةت لةدادثةروةري بكةي. السةنط تةرازوو

بةثيضةوانةوةشةوة لةستةم نيطبةت تر نةبووة.

هةليك دةدا هةوأل داوةو مةآلس خؤي هاورييةكت مةكة، باوةر لووسةكاني قسة بة بدا. ثيوةت تا بدؤزيتةوة، هةر ئةوةندةي ليوةربطرة، كة قسةكاني ماقووليةتي تيداية.

سوود وةرطرتن لةكات زؤر طرنطة، هةرطيز وا بيرمةكةوة، كةتةمةنيكي زؤرت لةثيش ماوة. بروا بكة ساأل ثيضي ميزةرةو

ئاطات لةخؤت نةبآ، هةست بة تيثةربووني ناكةي.

ئاطات لةخؤت بى خةونةكى عةجايب دةبينى، بازيك لةسةر شانت دةنيشتةوة، تةكبير لةثؤستةكةت مةكة، ضونكة ئةوة

خةونة نابيتة راستى وبازةكةش كويرة.

سةتل1/21تا 2/19

نةهةنط2/20تا 3/20

كاور3/21تا 4/20

جمك 5/22تا 6/21

طاجووت4/41 تا5/21

قرذاأل 6/22تا 7/23

شير7/24تا 8/23

كض7/24تا 9/23

تةرازوو 9/24 تا 10/23

دووثشك0/24 1تا 11/22

بةران تا 12/ 22

1/21

كةوانتا 11/23

12/21

بةزمي مام مؤتكزان قسة خؤي سةردةمي لة دةزان��ن وةك مؤتك مام نةدةبوو، عاسآ ل�آ هيضي بوو، تةطبير بة راويذكارو و و خةم وةآلم��ي ضؤن )ك��اك( مؤتكي مام بزانين دةب��ا بة تايبةتة طؤشةية ئةم دةدات���ةوة. نيطةرانيةكانمان قسة بة مؤتك مام تا بنووسن، بؤمان ثرسيارةكانتان

نةستةق و وةآلمة عةنتيكةكاني شةرعمان بؤ بكا.