ژماره 232 2014/5/24 1

ساڵی پێنجه م ژماره 232 شەممە 2014/5/24 نرخ )1500( دینار

سەرنووسەر: مەریوان عومەر Email: mariwan_2014@yahoo.com Tel: 0750 460 7290 خاوەن ئیمتیاز: ژیروان نوری

دەستەی نووسەران: پێشەوا محەمەد رزگار رەزا چوچانی سەروەر ساڵەیی

چاپ: چاپخانەی رۆكسانا 07504675264

هەولێر ــ سەیداوە ــ جووت سایدی بەرامبەر نیوستی

www.civilnews.org civilmagzaine

ژمارەی ریكالم: 07506515797

بەڕێوەبەری كارگێڕی: بەهرە حەمەڕەش بەڕێوەبەری هونەری: لوقمان رەشیدی

روماڵكردنێكی بێالیەنانە

2 ژماره 232 2014/5/24

سياسەت

ســــەرچاوەیەكی تایبەت و باوەڕپێكراو لەناو كۆمپانیای نالیا، لەشــــاری سلێمانی، كــــە نەیویســــت نــــاوی ئاشــــكرا بكرێــــت، چەندیــــن زانیــــاری وردی ســــەبارەت بە بانگەشــــەی هەڵمەتــــی لەئەســــتۆگرتنی

گــــۆڕان بزووتنــــەوەی هەڵبژاردنــــی دەدركێنێــــت، ســــلێمانی لەپارێــــزگای لەالیــــەن كارەش، ئــــەو مەبەســــتی شاســــوار عەبدولواحیدەوە بۆ پشتگیریی

لەبزووتنەوەی گۆڕان، ئاشكرا دەكات.كۆمپانیای نالیا، كۆمپانیایەكی بازرگانی ناوەڕاســــتی خانووبەرەیە، وەبەرهێنانی

لەالیــــەن ،2007 ســــاڵی 8ی مانگــــی )شاسوار عەبدولواحید(ەوە دامەزراوە و تائێستا چەندان پڕۆژەی نیشتەجێبوون و

گەشتیاری لەسلێمانی ئەنجامداوە.ســــڤیل، گۆڤــــاری ســــەرچاوەكەی عەبدولواحیــــد، شاســــوار ئاشــــكرایكرد، پێــــش هەڵبژاردنەكانــــی چەنــــد مانگێــــك

شاسوار عەبدولواحید چاوەڕوانی چی لە گۆڕان دەكرد؟كۆمپانیای نالیا بانگەشەی هەڵبژاردنی بزووتنەوەی گۆڕانی

لە سلێمانی گرتۆتە ئەستۆ

ژماره 232 2014/5/24 3

سياسەت

30ی نیســــان، ئامــــادەكاری كردبــــوو بۆ لەئەســــتۆ گرتنی بانگەشــــەی هەڵبژاردنی

بزووتنەوەی گۆڕان. بەوتەی ئەو سەرچاوەیە، بەڕێوەبەری لەواڵتــــی زوو هــــەر نالیــــا، كۆمپاینــــای چینەوە زیاتر لەهەزار قاتی كوردی نیلی بەكرد دابوو و هێنابوویەوە بۆ ســــلێمانی و لەكاتی بانگەشــــەدا لەمەكۆی سەرەكی بزووتنەوەی گــــۆڕان لەگردی زەرگەتەی كرابــــوون. دابــــەش ســــلێمانی شــــاری هاوكات تەواوی پۆستەرەكانی كاندیدانی ئاســــتی لەســــەر گــــۆڕان بزووتنــــەوەی پارێزگای سلێمانی لەئەستۆی كۆمپانیای نالیــــادا بووە، جگــــە لەوانیــــش، رێكالمی تەواوی كاندیدانــــی ئەو بزووتنەوەیە، كە لەكەناڵی NRTیــــەوە باڵوكراوەتەوە، هەم بێبەرامبــــەر بووە و هــــەم لەالیەن خودی كارمەندانــــی كەناڵەكەوە دروســــتكراون. ســــەرۆك هــــەردوو لەكاتێكــــدا، ئەمــــە ئەنجومەنــــی بــــۆ گــــۆڕان لیســــتەكانی پارێزگا و پەرلەمانــــی عێراق لەپارێزگای ســــلێمانی، بایەخــــی تەواویــــان لەالیــــەن شاســــوار عەبدولواحیــــدەوە پێــــدراوە و هەموو هەوڵێك دراوە بۆ باڵوكردنەوەی

زۆرترین رێكالم و پۆستەر بۆیان.جگەلــــە كاری بازرگانــــی وەبەرهێنانی خانووبــــەرە، كۆمپانیــــای نالیــــا، خاوەنی NRT ،دوو كەناڵی تەلەفزیۆنی ئاســــمانییەكە لە 17ی شوباتی ساڵی 2011 دامەزرا و دوای دوو رۆژ لەپەخشكردن سوتێنرا، دواتر دەستی بەپەخش كردەوە. هاوكات كەناڵی NRT2ش، كــــە كەناڵێكی هونەرییە كاری و گۆرانــــی و بەفیلــــم گرنگــــی و هەمەڕەنــــگ دەدات، هــــەر لەالیــــەن ئــــەو

كۆمپانیایەوە دامەزراوە.ســــەرچاوەكەی سڤیل لەناو كۆمپانیای نالیــــا راشــــیگەیاند، كامێرەیەكــــی "ئوفۆ"، كــــە كامێرەیەكــــی بچوكــــە و دەتوانرێــــت وێنــــە لەئاســــمانەوەی و هەڵبدرێــــت بگرێــــت، بە بڕی 40 هەزار دۆالر لەالیەن بەڕێوەبەری كۆمپانیای نالیاوە كڕدراوە، تەنهــــا بەمەبەســــتی وێنەگرتنــــی دواییــــن وتاری نەوشیروان مستەفا بۆ سەرخستنی بزووتنەوەی گۆڕان لەهەڵبژاردندا، بەاڵم دواتر بەهۆی هەڵەی تەكنیكی و نەزانینی بەكارهێنانــــی ئەو ئامێــــری وێنەگرتنەوە، نەتوانراوە بەكاربهێنرێت. ئەمە سەرەڕای ئەوەی تا شەوی دەستپێكردنی بانگەشەی

هەڵبــــژاردن، تــــەواوی پۆســــتەر و قات و كەلوپەلەكانی تر جگە لەكامێرەكە، لەبینای چاڤی مۆڵدا بوون و لەو شــــەوەدا بەرەو

گردی زەرگەتە گواستراونەتەوە.هەروەها تــــەواوی ئەو پشــــتگیریانەی كۆمپانیاكە تەنها لەسەر ئاستی پارێزگای ســــلێمانیدا بووە بۆ بزووتنەوەی گۆڕان، ئــــەو هەولێــــردا، لەپارێــــزگای بــــەاڵم كارەی تەنهــــا بۆ ســــروە عەبدولواحیدی خوشكی شاســــوار كردووە، كە كاندیدی بزووتنەوەی گــــۆڕان بووە بۆ پەرلەمانی عێــــراق لەپارێــــزگای هەولێــــر و تەواوی رێكالمی كاندیدەكانی تری ئەو پارێزگایە و شــــوێنەكانی تر بەپارە لــــە NRT ییەوە

پەخشكراون. هەر بەپێی زانیارییەكانی سڤیل، شاسوار بانگەشــــەی لەمــــاوەی عەبدولواحیــــد، شــــێوەیەك بەهەمــــوو هەڵبژاردنــــدا، رێگریكــــردووە لەســــەر ئــــەو راپــــۆرت و بزووتنــــەوەی دەربــــارەی هەوااڵنــــەی گۆڕانــــن و كاریگــــەری لەســــەر دەنگدەر بەجێدەهێڵن، بەتایبەتیش دۆسییەی دانای ئەحمــــەد مەجیــــد، پارێزگاری پێشــــووی سلێمانی، كە بەبردنی پارەی وشكەساڵی پارێزگای سلێمانی تۆمەتبار بوو و دواتر دادگا بڕیــــاری ئازادكــــردن و داخســــتنی دۆسییەكەی دەركرد، ئەمە لەكاتێكدا، لەو ماوەیــــەدا تەنها راپۆرتێك لەســــەر دانای ئەحمەد مەجید لەو كەناڵەوە رۆیشتووە، بەڕێوەبــــەری ئــــاگاداری بــــێ ئەویــــش كۆمپانیاكە، دواتریش لەسەر ئەو راپۆرتە، لێپرســــینەوەی لەگەڵ چەنــــد كارمەندێك

كردووە.كــــە پرســــیارەدا، ئــــەو لەوەاڵمــــی لەپێنــــاو عەبدولواحیــــد، شاســــوار ئایــــا چیــــدا ئــــەو كارانــــەی بــــۆ بزووتنــــەوەی گــــۆڕان كردووە، ســــەرچاوەكەی ســــڤیل رابــــردوودا، "لەهەڵبژاردنەكانــــی گوتــــی ســــەركەوتنی گــــۆڕان بزووتنــــەوەی بەرچــــاوی بەخۆیــــەوە بینــــی، شاســــوار ئــــەم پێیوابــــوو عەبدولواحیدیــــش گــــۆڕان بزووتنــــەوەی هەڵبژاردنــــەش بەتەواوەتی پارێزگای سلێمانی كۆنتڕۆڵ دەكات و بەزۆرینــــەی رەهــــا پارێــــزگار بەدەســــت دەهێنێت". گوتیشی "مەبەستی شاســــوار لەهەوڵەكانی بۆ سەرخســــتنی بزووتنەوەی گــــۆڕان و هێنانی پارێزگای ســــلێمانی بە پەنجا زائید یەك، دوو شت

بــــوو، یەكێكیــــان ئەو ناكۆكیانــــەی لەگەڵ ئیــــدارەی یەكێتــــی هەیبوو، هەم لەســــەر ئاســــتی پــــڕۆژەی وەبەرهێنــــان كــــە هیچ پڕۆژەیەكی پێنادرێت، هەم لەسەر ئاستی ئــــەو هەواڵنەی دژی ئەو لەو پارێزگایەدا كــــراون، لەســــوتاندنی كەناڵەكەیــــەوە تــــا هەوڵــــی تیرۆركردنی". دەشــــڵێت "دووەم هۆكاریــــش ئەوەیە، ئەگــــەر بزووتنەوەی ركابــــەر بــــێ و بەتەواوەتــــی گــــۆڕان پارێزگاری سلێمانی ببردایە، ئەوا تەواوی پڕۆژەكانی سلێمانی دەكەوتنە دەستی ئەو وەبەرهێنەرەوە و دەیتوانی لەو رێگەیەوە

قازانجێكی ماددی زۆر بكات".پیشــــەی ئیتیكــــی وەك ســــڤیل، رۆژنامەوانی خۆی و راگرتنی هاوسەنگی، هەوڵێكی زۆری دا بــــۆ پەیوەندیكردن بە هەریەكە لە شاسوار عەبدولواحید، هەڤاڵ ئەبووبەكــــر و چەنــــد كاندیدێكــــی تــــری گۆڕان لەسلێمانی و چەند پەرلەمانتارێكی گۆڕانیش لەپەرلەمانی كوردســــتان، بەاڵم دوای چەند هەوڵێــــك، نەتوانرا بۆچوونی ئــــەوان لەســــەر ئــــەم باســــە وەربگیرێت، هەندێكیشــــیان نەیانویســــت لەبارەی ئەم

بابەتەوە بدوێن.دواجــــار تەنیا رێبــــاز محەمەد جێگری رێكخــــەری ژووری دارایــــی و كارگێڕیی بزووتنــــەوەی گــــۆڕان وەاڵمــــی ســــڤیلی "باڵوكردنــــەوەی رایگەیانــــد و دایــــەوە رێكالمەكانمــــان لــــە كەناڵــــی ئێــــن ئار تی بەپێی گرێبەستێك بووە، كە بزووتنەوەی ســــەربەخۆكان كەناڵــــە لەگــــەڵ گــــۆڕان ئەنجامیداوە، وردەكاریی ئەم گرێبەستەش لەژوورەكانــــی هەڵبژاردن و كارگێڕیی و دارایی هەیە، دەتوانین بڕە پارەكانیشتان بۆ ئاشــــكرا بكەین". ناوبــــراو رەتیكردەوە جــــۆرە هیــــچ عەبدولواحیــــد شاســــوار هاوكارییەكــــی كردبــــن، تەنیا ئــــەوە نەبێ وەك خۆی گوتی "لەوانەیە داشكانمان بۆ

كرابێت".عەبدولواحیــــدی ســــروە لەبــــارەی كاندیدی گۆڕانیش بــــۆ پەرلەمانی عێراق لەبازنــــەی هەولێر، رێبــــاز محەمەد گوتی "ئێمە پۆســــتەر و فلێكسمان بۆ سەرجەم كاندیدەكان دابینكردووە، هیچ تەمویلێكی مادیشمان پێنەدراوە. ئەگەر كاك شاسوار هاوكاری سروەخانی كردبێت، ئەوە تەنها لەبەر ئەوەیە كە خوشــــكی خۆیەتی، نەك

لەبەر ئەوەی كاندیدی گۆڕان بێت".

4 ژماره 232 2014/5/24

سياسەت

لەهەڵبژاردنی 30ی نیســــانی ئەم ســــاڵدا بۆ پەرلەمانــــی عێراق و ئەنجومەنــــی پارێزگاكانی هەرێــــم، پارتــــی جیــــاواز لەحیزبەكانــــی تــــری كوردســــتان، لەكۆی 62 كورسی، 25 كورسی پەرلەمانــــی عێراقــــی بەدەســــتهێناوە، لەكاتێكدا پەرلەمانــــی 2010ی ســــاڵی لەهەڵبژاردنــــی عێراقدا، پارتی 31 كورســــی پەرلەمانی هەبوو، واتا شــــەش كورســــی كەمی كردووە. ئەمەش ناڕەزایەتیــــی كادیرانی پارتی لێكەوتەوە، بەاڵم بەرپرسانی ئەو حیزبە كەمبوونی دەنگەكانیان رەتدەكەنــــەوە و كۆمســــیۆن و یاســــاكەی بــــە

كەمبوونی كورسییەكانیان تۆمەتبار دەكەن.عەبدولوەهــــاب عەلــــی، وتەبێــــژی مەكتەبی ئاشــــكرایكرد، لەســــلێمانی، پارتــــی سیاســــیی وەك پارتــــی لەهەموو شــــوێنەكان بەرێژەیەك ســــەبارەت زیادیكــــردووە. دەنگەكانیــــان بەكەمبوونــــی كورسییەكانیشــــیان، بــــۆ ســــڤیل گوتــــی "داوای روونكردنەوەمان لەكۆمســــیۆن كردووە، بەاڵم ئەو یاســــایەی كۆمسیۆن كاری پێدەكات، لەســــوودی ئێمە نییە، بەو هۆیەوەیە كورســــیمان كەمیكردووە، نەك دەنگمان كەمی

كردبێت".پارتــــی وتەبێژەكــــەی مەكتەبــــی سیاســــیی

لەســــلێمانی، شــــێوازی زیادبوونی دەنگەكانیان ســــڤیل بــــۆ كورســــییەكانیان كەمبوونــــی و

دەسەلمێنێت.لەپارێــــزگای هەولێر، بەپێــــی راگەیەندراوی كۆمسیۆنی بااڵی سەربەخۆی هەڵبژاردنەكان، 744 هــــەزار و 498 كــــەس دەنگیــــان داوە، كە بریتییــــە لــــە 15 كورســــیی پەرلەمانــــی عێراق. لــــەو رێژەیە، پارتی 354 هــــەزارو 735 دەنگی كــــە دەكاتــــە 7 كورســــی بەدەســــت هێنــــاوە، پەرلەمانــــی عێراق، بەاڵم لەســــاڵی 2010دا، كە پارتی و یەكێتــــی هاوپەیمان بوون، لەكۆی 14 كورسی ئەو پارێزگایە، 8 كورسیان هی پارتی بوون، كە 306 هەزار و 775 دەنگیان هێنابوو، بەو پێیەش پارتی كورســــییەكی لەو پارێزگایە لەدەســــتداوە، بــــەاڵم نزیكەی 50 هــــەزار دەنگ

زیادی كردووە.بەپێی وتەكانــــی عەبدولوەهاب عەلی، پارتی

لەسلێمانیش 11 هەزار دەنگ زیادی كردووە.لەپارێــــزگای ســــلێمانی، 863 هــــەزار و 219 دەنگــــدەر هەبــــووە بۆ 18 كورســــی پەرلەمانی عێراق، پارتی 93 هەزار دەنگی بەدەســــتهێناوە، كە دەكاتە 2 كورســــی، بەاڵم لەســــاڵی 2010دا، پارتی 82 هەزار دەنگی هێناوە و سێ كورسی مســــۆگەر كــــردووە. بەمــــەش گەرچــــی پارتی كورسییەكی ئەو پارێزگایەی لەدەستداوە، بەاڵم

11 هــــەزار دەنگ زیادی كردووە. وتەبێژەكەی ســــلێمانی لــــە پارتــــی سیاســــی مەكتەبــــی روونیشیكردەوە، لە پارێزگای دهۆكیش زیاتر

لە 55 هەزار دەنگ زیادیان كردووە.هــــاوكات، بەرپرســــی دەزگای هەڵبژاردنــــی پارتــــی بــــە ســــڤیلی راگەیاند، پارتــــی بەرێژەی 12%ی دەنگەكانیــــان زیادیكردووە، بۆیە ئاماژە بەوە دەكات، كە شەش كورسیان كەمكردووە،

مانای ئەوە نییە دەنگەكانیان دابەزیبێت.لەوبارەیەوە، خەســــرەو گۆران، بەرپرســــی دەزگای هەڵبژاردنــــی پارتــــی بۆ ســــڤیل گوتی "ئێمــــە نیازی ئەوەمان هەبوو و چاوەڕوانی 29 كورســــیمان دەكرد، پێشمانوابوو دەتوانین ئەو رێژە كورسییە بەدەستبهێنین، بەاڵم نەمانتوانی،

ئەگەرچی دەنگەكانیشمان زیادیكردووە".پەرلەمانتــــاری جــــاف، ئەشــــواق هــــاوكات دەرچووی پارتی لەسلێمانی، ئاشكرایكرد، پارتی دەنگێكی هەیە، كە بــــەردەوام لە زیادبووندایە،

بە وتەی ئــــەو، بەپێچەوانەی حیزبەكانی تر كە لەهەڵكشان و داكشاندایە.

پارتــــی هەڵبژاردنــــە "چەنــــد گوتــــی ئــــەو بەرێژەی كەم یان زۆر، بــــەردەوام دەنگەكانی ئــــەو پڕوپاگانــــدەی ئــــەوە لەزیادبووندایــــە، الیەنانەیە، كە ســــەركەوتنی پارتیان پێ خۆش

نییە و دەڵێن دەنگەكانمان كەمیكردووە".پێشیوایە، لەهەڵبژاردنێكەوە بۆ دانەیەكی تر گۆڕانكاری بەســــەر ژمارەی دەنگدەردا دێت و دەشــــڵێت "زیادبوونی كورسییەكانی پەرلەمانی عێــــراق بــــەو شــــێوازە و هەرێمی كوردســــتان و یاســــاكەی كۆمســــیۆن هــــۆكاری كەمبوونی

كورسییەكانمانە نەوەك دەنگەكانمان".كەمبوونی كورســـییەكانی پارتی، ناڕەزایی كادرەكان و پەیجەكانـــی ســـەر بە ئەو پارتەی بەدوای خۆیـــدا هێنا، لەتۆڕە كۆمەاڵیەتییەكاندا داوای پارتـــی الیەنگرانـــی پەیجەكانـــی دەستلەكاركێشـــانەوەی بەشـــێك لەبەرپرسان

رەخنـــە كادریشـــیان هەندێـــك دەكـــەن، لەســـەركردەكانیان دەگرن كە وەك پێویســـت

بەتەنگ زیادكردنی دەنگەكانیانەوە نەبوون.بارزان مستەفا، بەرپرسی یەكێتی قوتابیانی پارتی لەدهـــۆك، دەڵێت "پێویســـت بوو پارتی لەجیاتـــی 25 كورســـیی ئێســـتا 35 كورســـی هەبوایـــە". پێشـــیوایە پێویســـت بـــوو پارتـــی هەندێك لەبەرپرسە گەندەڵەكانی دەربكردبایە

و بیدابانە دادگا.بەبـــڕوای چاودێرانی سیاســـیی، كەمبوونی لەســـەر كاریگەریـــی پارتـــی كورســـییەكانی هەیـــە، پارتـــە ئـــەو قورســـایی كەمبوونـــی و عێراقیـــدا حكومەتـــی لەنـــاو بەتایبەتیـــش بەرانبەر هاوپەیمانەكەی، كە یەكێتی نیشتیمانی

كوردستانە.زانكـــۆ مامۆســـتای حەســـەن، شـــۆڕش روونیكـــردەوە، سیاســـیی، چاودێـــری و كەمبوونی كورسییەكانی پارتی قورساییەكەی

لەحكومەتـــی عێراقیدا كەم دەكاتەوە، بەتایبەت بەرانبەر بەمالیكی و حكومەتەكەی.

یەكێتی كە پێشـــتر 14 كورســـی پەرلەمانی هەبوو، ئەم هەڵبژاردنە 21 كورسی هەیە، تەنها 4 كورســـی لەدوای پارتیەوەیە، بۆیە بەبڕوای ئـــەو چاودێرە سیاســـییە، لەبەرئەوەی یەكێتی بەربەرەكانێـــی نزیكـــە، لەمالیكییـــەوە زیاتـــر پارتی لەگەڵ مالیكی قورستر دەبێت، بەتایبەت كە یەكێتـــی تاراددەیەك لەگەڵی هاوســـۆزە و

كورسییەكانیشی زیادیكردووە.هەرێمـــی یەكەمـــی هێـــزی كـــە پارتـــی ســـەرەڕای هەڵبژاردنـــە ئـــەم كوردســـتانە، زیادبوونی دەنگەكانیان، بەاڵم شەش كورسی پەرلەمانـــی عێراقیان لەدەســـتداوە، ئەمەش بۆ چاودێرانی سیاســـیی خراپ لەســـەر ســـەنگی وەك دواجـــار چونكـــە دەكەوێـــت، پارتـــی ئـــەوان دەڵێن، ژمارەی كورســـییەكان ســـەنگ

بەالیەنەكان دەبەخشێت.

پێشەوا محەمەد

پارتی 12%ی دەنگەكانی زیادیكردووە و 20%ی

كورسیەكانیشی كەمیكردووەچاودێرێك: كەمبوونی كورسییەكانی پارتی قورساییەكەی

لە عێرقدا كەمدەكاتەوە

پارتی: بەهۆی یاساكەی كۆمسیۆن 6 كورسیمان كەمكردووە، هەرچەندە 116 هەزار دەنگمان زیادیكردووە

ژماره 232 2014/5/24 5

سياسەت

پارتی یاسای كۆمسیۆن بە هۆكاری كەمبوونی كورسیەكان دەزانێت

11 هــــەزار دەنگ زیادی كردووە. وتەبێژەكەی ســــلێمانی لــــە پارتــــی سیاســــی مەكتەبــــی روونیشیكردەوە، لە پارێزگای دهۆكیش زیاتر

لە 55 هەزار دەنگ زیادیان كردووە.هــــاوكات، بەرپرســــی دەزگای هەڵبژاردنــــی پارتــــی بــــە ســــڤیلی راگەیاند، پارتــــی بەرێژەی 12%ی دەنگەكانیــــان زیادیكردووە، بۆیە ئاماژە بەوە دەكات، كە شەش كورسیان كەمكردووە،

مانای ئەوە نییە دەنگەكانیان دابەزیبێت.لەوبارەیەوە، خەســــرەو گۆران، بەرپرســــی دەزگای هەڵبژاردنــــی پارتــــی بۆ ســــڤیل گوتی "ئێمــــە نیازی ئەوەمان هەبوو و چاوەڕوانی 29 كورســــیمان دەكرد، پێشمانوابوو دەتوانین ئەو رێژە كورسییە بەدەستبهێنین، بەاڵم نەمانتوانی،

ئەگەرچی دەنگەكانیشمان زیادیكردووە".پەرلەمانتــــاری جــــاف، ئەشــــواق هــــاوكات دەرچووی پارتی لەسلێمانی، ئاشكرایكرد، پارتی دەنگێكی هەیە، كە بــــەردەوام لە زیادبووندایە،

بە وتەی ئــــەو، بەپێچەوانەی حیزبەكانی تر كە لەهەڵكشان و داكشاندایە.

پارتــــی هەڵبژاردنــــە "چەنــــد گوتــــی ئــــەو بەرێژەی كەم یان زۆر، بــــەردەوام دەنگەكانی ئــــەو پڕوپاگانــــدەی ئــــەوە لەزیادبووندایــــە، الیەنانەیە، كە ســــەركەوتنی پارتیان پێ خۆش

نییە و دەڵێن دەنگەكانمان كەمیكردووە".پێشیوایە، لەهەڵبژاردنێكەوە بۆ دانەیەكی تر گۆڕانكاری بەســــەر ژمارەی دەنگدەردا دێت و دەشــــڵێت "زیادبوونی كورسییەكانی پەرلەمانی عێــــراق بــــەو شــــێوازە و هەرێمی كوردســــتان و یاســــاكەی كۆمســــیۆن هــــۆكاری كەمبوونی

كورسییەكانمانە نەوەك دەنگەكانمان".كەمبوونی كورســـییەكانی پارتی، ناڕەزایی كادرەكان و پەیجەكانـــی ســـەر بە ئەو پارتەی بەدوای خۆیـــدا هێنا، لەتۆڕە كۆمەاڵیەتییەكاندا داوای پارتـــی الیەنگرانـــی پەیجەكانـــی دەستلەكاركێشـــانەوەی بەشـــێك لەبەرپرسان

رەخنـــە كادریشـــیان هەندێـــك دەكـــەن، لەســـەركردەكانیان دەگرن كە وەك پێویســـت

بەتەنگ زیادكردنی دەنگەكانیانەوە نەبوون.بارزان مستەفا، بەرپرسی یەكێتی قوتابیانی پارتی لەدهـــۆك، دەڵێت "پێویســـت بوو پارتی لەجیاتـــی 25 كورســـیی ئێســـتا 35 كورســـی هەبوایـــە". پێشـــیوایە پێویســـت بـــوو پارتـــی هەندێك لەبەرپرسە گەندەڵەكانی دەربكردبایە

و بیدابانە دادگا.بەبـــڕوای چاودێرانی سیاســـیی، كەمبوونی لەســـەر كاریگەریـــی پارتـــی كورســـییەكانی هەیـــە، پارتـــە ئـــەو قورســـایی كەمبوونـــی و عێراقیـــدا حكومەتـــی لەنـــاو بەتایبەتیـــش بەرانبەر هاوپەیمانەكەی، كە یەكێتی نیشتیمانی

كوردستانە.زانكـــۆ مامۆســـتای حەســـەن، شـــۆڕش روونیكـــردەوە، سیاســـیی، چاودێـــری و كەمبوونی كورسییەكانی پارتی قورساییەكەی

لەحكومەتـــی عێراقیدا كەم دەكاتەوە، بەتایبەت بەرانبەر بەمالیكی و حكومەتەكەی.

یەكێتی كە پێشـــتر 14 كورســـی پەرلەمانی هەبوو، ئەم هەڵبژاردنە 21 كورسی هەیە، تەنها 4 كورســـی لەدوای پارتیەوەیە، بۆیە بەبڕوای ئـــەو چاودێرە سیاســـییە، لەبەرئەوەی یەكێتی بەربەرەكانێـــی نزیكـــە، لەمالیكییـــەوە زیاتـــر پارتی لەگەڵ مالیكی قورستر دەبێت، بەتایبەت كە یەكێتـــی تاراددەیەك لەگەڵی هاوســـۆزە و

كورسییەكانیشی زیادیكردووە.هەرێمـــی یەكەمـــی هێـــزی كـــە پارتـــی ســـەرەڕای هەڵبژاردنـــە ئـــەم كوردســـتانە، زیادبوونی دەنگەكانیان، بەاڵم شەش كورسی پەرلەمانـــی عێراقیان لەدەســـتداوە، ئەمەش بۆ چاودێرانی سیاســـیی خراپ لەســـەر ســـەنگی وەك دواجـــار چونكـــە دەكەوێـــت، پارتـــی ئـــەوان دەڵێن، ژمارەی كورســـییەكان ســـەنگ

بەالیەنەكان دەبەخشێت.

6 ژماره 232 2014/5/24

سياسەت

بە كۆتاكەی مەسیحیەكانەوە یەكێتی لە سلێمانی كورسیەكانی لەگەڵ گۆڕان هاوتا كردەوە

پاش راگەیاندنی ئەنجامـــی هەڵبژاردنەكانی چـــاوەڕوان وەك پارێـــزگاكان، ئەنجومەنـــی زۆری ناڕەزایەتیەكـــی ئەنجامـــەكان دەكـــرا الیەنە سیاسییەكانی لێكەوتەوە، بەتایبەتیش لە پارێزگای سلێمانی، كە تائێستاش بزووتنەوەی گۆڕان، كە براوەی یەكەمی هەڵبژاردنەكانە لەو پارێزگایـــە، ئەنجامەكانـــی قبوڵنەكردووە و بە فەرمیش رایگەیاندوە، كە یەكێتی تەزویراتێكی

زۆری كردووە.

هەڵبژاردنـــی فەرمـــی ئەنجامـــی بەپێـــی ئەنجومەنی پارێزگاكانی هەرێمی كوردستان و لەپارێزگای سلێمانی، بزوتنەوەی گۆڕان 359 هـــەزار و 600 دەنگی هێناوە و )12( كورســـی ئەنجومەنـــی ئەو پارێزگایەی بردووە، هاوكات یەكێتی 318 هەزار و 723 دەنگی بەدەستهێناوە بردۆتـــەوە، پارێزگاكـــەی كورســـی )11( و ئـــەوە لەكاتێكدایـــە، كـــە ژو وری هەڵبژاردنـــی ئەنجامـــی پێشـــتر گـــۆڕان بزو وتنـــەوەی هەڵبژاردنـــی ئەنجومەنی پارێزگای ســـلێمانی بەپێـــی فۆرمی )902(ی وەرگیراو لە ئۆفیســـی

ســـلێمانی كۆمســـیۆنی بـــااڵی هەڵبژاردنەكان باڵوكردەوە، كە تێیـــدا بزووتنەوەی گۆڕان بە 372 و 105 دەنـــگ یەكەم بووە و یەكێتیش بە 289 هـــەزار و 676 دەنـــگ دووەم بووە، واتا گـــۆڕان بەپێـــی داتاكانی خۆیـــان، نزیكەی 83

هەزار دەنگیان لە یەكێتی زیاتر بووە.بەاڵم ئێستا بزووتنەوەی گۆڕان ئاماژە بەوە دەدەن، كە كورســـیەكی ئـــەوان لەئەنجومەنی پارێزگای ســـلێمانی دراوەتە یەكێتی، هاوكات بەشـــێوازێكی رێكخـــراو بەهـــاوكاری ئێـــران دەنگەكانی یەكێتـــی زیادكراوە، بەجۆرێك ئەو

راوێژ كامەران

یەكێتی خۆی بە تاكە براوەی هەڵبژاردنەكان دەزانێت

ژماره 232 2014/5/24 7

سياسەت

گۆڕان: یەكێتی بەهاوكاری ئێران و مالیكی لە بەغدا ساختەكاریی كردووە

یەكێتی: گۆڕان لە ئەنجامی شكستی

و دۆڕانی خۆیانەوە تۆمەتمان بۆ هەڵدەبەستن

یەكگرتوو: چوار هەزار دەنگمان دیارنیە

حزبە لەسلێمانی 100 هەزار دەنگ و لەهەولێر 70 هـــەزار دەنگ و لەدهـــۆك 15 هەزار دەنگ زیادیكـــردووە، ئەمـــەش لەكاتێكدایـــە یەكێتـــی لەهەڵبژاردنی پەرلەمانی كوردستان كە لەساڵی 2013 ئەنجامـــدرا، 350 هـــەزار و 500 دەنگی لەسەر ئاســـتی هەرێم بەدەســـتهێنابوو، بەاڵم لەهەڵبژاردنی ئەنجومەنی پارێزگاكانی هەرێمی كوردســـتان لەســـاڵی 2014، كـــە تەنهـــا چەند مانگێكـــی نێوان بوو، دەنگەكانی بەشـــێوازێكی چاوەڕوان نەكراو بۆ 528 هەزار و 122 دەنگ بەرزبۆتـــەوە و رێـــژەی 177 هـــەزار و 622

دەنگی لەو چەند مانگەدا زیادیكردووە.بەوتەی مام رۆســـتەم، هەڵسوڕاوی دیاری ئەنجامەكانـــی ئـــەوان گـــۆڕان، بزوتنـــەوەی هەڵبـــژاردن قبوڵناكەن و ســـكااڵی یاســـاییش تۆماردەكەن. مام رۆستەم بەسڤیلی وت "ئێمە لەپارێزگای ســـلێمانی 13 كورسیمان هەبووە، بەاڵم كورســـیەكی ئێمەیـــان بەتەزویر داوەتە یەكێتی، جگە لەكورسیەكی الیەنەكانی دیكەش، چونكـــە یەكێتـــی بۆ خـــۆی تەنها 9 كورســـی

بەدەستهێناوە".مـــام رۆســـتەم لەبـــارەی هـــۆكاری ئەوەی بزووتنەوەكەیـــان نەیانتوانیـــوە رێگـــری لـــەو

ســـاختەكاریانە بـــكات، كـــە بەوتـــەی گـــۆڕان یەكێتـــی ئەنجامـــی داوە، ئـــەو وتـــی "یەكێتـــی بەهاوكاری دەوڵەتی یاســـا و حكومەتی ئێران ســـاختەكاریەكەی ئەنجامـــداوە، ئەمەش پاش ئـــەوەی دەنگەكان چونەتە بەغـــدا، واتە ئەوان لەبەغـــداوە ئـــەو ســـاختەكاریانەیان كـــردوە، ئەگەرنـــا ئێمـــە پێشـــتر دەنگەكانـــی هەرێمـــی كوردستانمان ال بووە و بەو شێوەیە نەبووە".هاوكات بەرپرســـی ناوەنـــدی هەڵبژاردنی یەكگرتووی ئیســـالمیش ئاماژە بەوە دەكات، ســـلێمانی لەپارێـــزگای دەنگەكانیـــان كـــە بەئەنجامـــەكان ئـــەوان و كەمكراونەتـــەوە رازی نیـــن. ئیســـماعیل خورماڵی بەرپرســـی ناوەندی هەڵبژاردنەكانی یەكگرتوو بەســـڤیلی وت "بەپێـــی ئەنجامەكانی خۆمان لەســـلێمانی دەنگەكانمـــان زیاتر لە 70 هـــەزار بوو، بەاڵم ئێســـتا بۆ 66 هەزار كەمكراوەتەوە، هەربۆیە لەگەڵ الیەنە سیاسیەكانی پارێزگای سلێمانی )جگـــە لەیەكێتـــی( لەكۆبونـــەوەدا دەبیـــن، بۆ ئـــەو بەرامبـــەر هەڵوێســـتمان دیاریكردنـــی

ساختەكاریانە".هەرچی یەكێتیە كە ئێســـتا خۆی بەبراوەی یەكەمـــی هەڵبژاردنـــەكان دەزانێـــت، ئامـــاژە

بـــەوە دەدات، كە كورســـیەكانیان لەپارێزگای ســـلێمانی لەگەڵ گۆڕانـــدا هاوتایە، بەو پێیەی خۆیـــان 11 كورســـیان هێناوە و 1 كورســـی كۆتـــای مەســـیحیەكانیش كاندیدێكـــی یەكێتی بەدەســـتیهێناوە، ئـــەو حزبـــە ســـەرجەم ئەو تۆمەتانەی لەبارەی ساختەكاریشەوە دەخرێنە پاڵی بەتۆمەتی ناڕاست ناودەبات، كە لەالیەن )الیەنـــە دۆڕاوەكانـــی( هەڵبژاردنـــەوە بۆیـــان دروســـتكراوە. د. بەختیار شـــاوەیس ئەندامی ئەنجومەنـــی ناوەنـــدی یەكێتـــی لەمبارەیـــەوە بەســـڤیلی وت "ئەو تۆمەتانـــەی بزووتنەوەی گۆڕان لەســـەر یەكێتـــی پەیوەندیـــان بەوەوە هەیـــە، كـــە ئـــەوان توشـــی شـــۆك بـــوون و چاوەڕوانی ئەوەیان نەدەكرد یەكێتی متمانەی خەڵك بەدەستبهێنێتەوە و دەنگی بەو شێوەیە بەرزبێتـــەوە، بۆیە گۆڕان شكســـتیهێنا لەوەی ببێتـــە بەدیلـــی یەكێتـــی، ئێســـتاش كەوتونەتە دروستكردتی تۆمەتی ساختەكاری بۆ یەكێتی، ئەوەش شتێكی ئاساییە، كە الیەنێكی سیاسی لەهەڵبژاردنەكاندا شكستی هێنابێت و دۆڕابێت، تۆمەت بۆ الیەنە براوەكان دروستبكات، بۆیە ئێمـــە لێیان تێدەگەین و دەزانین لە چ دۆخێكی

ناخۆشدان، بۆیە ئەو قسانە دەكەن".ناوبـــراو لەبـــارەی زیادبوونـــی ئـــەو رێژە لەمـــاوەی یەكێتـــی دەنگەكانـــی زۆرەی چەنـــد مانگێكـــدا ئامـــاژە بـــەوە دەكات، كـــە پەیامـــی روونی یەكێتـــی لـــەم هەڵبژاردنانەدا هـــۆكار بووە بۆ ئـــەوە. ئەو وتی"ئـــەو پەیامە ســـەربەخۆ و روونەی لەالیـــەن كاندیدەكانی یەكێتیـــەوە خرایـــەڕوو، هۆكارێكی ســـەرەكی بـــووە بـــۆ ســـەركەوتنمان لەهەڵبژاردنـــەكان، كـــە هەڵقـــواڵوی داخوازیەكانی خەڵـــك بووە، جگەلـــەوەی دەركەوتنەی هەڤـــاڵ مام جەالل هۆكارێكی ســـەرەكی دیكە بوو بۆ زیادبوونی

دەنگەكانمان".ســـەربەخۆی بـــااڵی كۆمســـیۆنی رەخنـــە ئـــەو لەبـــارەی هەڵبژاردنەكانیـــش زۆرانـــەی هەندێـــك الیەنـــی سیاســـی هەرێم دەیگـــرن و دان بە ئەنجامەكانـــدا نانێن، تەنها ئاماژە بـــەوە دەدەن، كە ئەو الیەنانە دەتوانن مســـتەفا سەربەســـت تۆماربكـــەن. ســـكااڵ ســـەرۆكی كۆمیســـیۆنی بااڵی هەڵبژاردنەكان لەبـــارەی ئـــەو ناڕەزاییانـــەوە رایگەیاند"ئـــەو ئەنجامانەی كۆمســـیۆن رایگەیاند ســـەرتایین سێشـــەممەی فەرمیـــن، ئەنجامـــی %100 و داهاتوو ئەنجامەكان لەسێ رۆژنامەی فەرمی باڵودەكرێنـــەوە ، دوای ســـێ رۆژ الیەنـــەكان دەتوانن ســـكااڵ تۆماربكەن، كە ماوەی سكااڵ تۆماركردنیـــش دوای ئەو وادەیـــە بۆ ماوەی ســـێ رۆژ دەبێت، دواتـــر ئەنجامە فەرمیەكان

رادەگەیەندرێن".

8 ژماره 232 2014/5/24

یەكێـتی دەیەوێت بەدواخستنی دانانی پارێزگاری سلێمانی گۆڕان بە مەرجەكانی خۆی رازی بكات

سياسەت

یەكێتی بۆ سوودی خۆی دەیەوێت دانانی پارێزگاری سلێمانی دوابكەوێت

یەكێتی: ئێمە سیاسیەت دەكەین و هەموو ئەگەرێك لەبەردەمماندا كراوەیە

گۆڕان: هەر الیەنێك لەمپەر دروست بكات ئەوا لەمپەری لەبەردەم ئیرادەی خەڵكی دروستكردووە

ژماره 232 2014/5/24 9

سياسەت

كوردســــتان، نیشــــتیمانی یەكێتــــی ئێســــتای پارێــــزگاری ئــــەوەی بەهــــۆی ســــلێمانی لەخۆیەتــــی، هەوڵی دواخســــتنی یەكالییبوونەوەی ئەو پۆستە دەدات، ئەمەش وەك چاودێران باســــی دەكەن لەســــوودی یەكێتیدایــــە و پێیانوایە بــــەو هۆیەوە دەبێت گــــۆڕان بەمەرجەكانی یەكێتــــی رازی بێت، بــــەاڵم بزوتنــــەوەی گــــۆڕان رایدەگەیەنێت، ئەوان لەسەر مەرج و ئیستیحقاقاتی خۆیان

سوورن.بەپێــــی راگەیاندنــــی ئەنجامــــی دەنگدانی هەڵبژاردنی ئەنجومەنی پارێزگاكانی هەرێم لەالیــــەن كۆمســــیۆنی بــــااڵی ســــەربەخۆی گــــۆڕان بزوتنــــەوەی هەڵبژاردنەكانــــەوە، پلــــەی یەكەمــــی لەســــەر ئاســــتی پارێزگای ســــلێمانی هێنــــاوە و یەكێتــــی نیشــــتیمانیش لەپلەی دووەمدایە، لەو نێوانەشدا كێبەركێی یەكالییبوونەوەی پارێــــزگاری نوێ قورس بووە و یەكێتیش لەسوودی خۆی لەهەوڵی

دواخستنی دایە.

سڤیل ئەوەی زانیوە كە یەكێتی لەهەوڵی الیەنەكانــــی لەگــــەڵ هاوپەیمانێتییەكدایــــە تــــر جگەلــــە بزووتنــــەوەی گــــۆڕان، بــــەاڵم ئەگەر ئــــەو هەوڵەی ســــەرنەگرێت، ئەوا تا بتوانێت كۆسپ لەبەردەم یەكالییبوونەوەی

پارێزگاری نوێدا دادەنێت.وەستا رەســــوڵ، ئەندامی سەركردایەتی یەكێتــــی، ئامــــاژەی بــــەوە دا، یەكێتی لەگەڵ زۆربــــەی الیەنــــەكان گفتوگــــۆی كــــردووە جگەلــــە بزوتنــــەوەی گــــۆڕان و بە ســــڤیلی گوت "لێكتێگەیشــــتنێك لەنێوانماندا دروست

بووە".سەبارەت بەهەوڵی یەكێتی بۆ دواخستنی یەكالییبوونــــەوەی پارێــــزگاری داهاتــــووی ســــەركردایەتی ئەندامەكــــەی ســــلێمانی، یەكێتــــی رایگەیانــــد "ئێمە حیزبیــــن و كاری سیاســــیی و دیبلۆماســــی دەكەیــــن، بۆیــــە هەمــــوو ئەگەرێك لەبەردەممانــــدا كراوەیە." تەئكیدی لــــەوەش كردەوە، ئەوان دەرگایان بــــەرووی بزوتنەوەی گۆڕان دانەخســــتووە

بەمەبەستی گفتوگۆ و دانیشتن.هاوكات كادرێكی پێشــــكەوتووی یەكێتی پێیوایــــە، یەكێتــــی و گــــۆڕان بیانەوێــــت و نەیانەوێــــت دەبێــــت لەپارێزگای ســــلێمانیدا رێكبكــــەون و پێكەوە دابنیشــــن، تەئكیدیش لەپێویســــتی و پاراســــتنی خزمەتگــــوزاری و ســــەقامگیریی ژیانــــی خەڵكــــی ســــلێمانی

دەكاتەوە.سلێمان عەبدوڵاڵ یونس، ئاماژەی بەوە دا، ئێستا زەمینەیەكی لەبار هەیە بۆ هەماهەنگی و هاوخەباتی لەنێوان هێزە ســــەرەكیەكانی ســــلێمانیدا. سلێمان بە سڤیلی گوت "خەڵكی پارێزگای ســــلێمانی چاویان لەسەقامگیری زیاتــــر و خزمەتگــــوزاری زیاتــــرە، چاویان لەوەیە بوارەكانــــی پەرەپێدانی كۆمەاڵیەتی پــــێ پەرەیــــان شــــارەداری بوارەكانــــی و بدرێــــت". بۆیــــە بــــڕوای وایە، هــــەر هێزێك بەپێچەوانەی ئەم تێگەیشــــتنانەوە سیاسەت بكات، لەهەڵبژاردنی داهاتوودا بەر هەڵمەتی ســــزادانی جەماوەر دەكەوێت و كاندیدە بۆ

ئەوەی ببێتە كەمینە.بــــەاڵم بزوتنەوەی گــــۆڕان بارودۆخەكە بەجۆرێكــــی تــــر دەبینێــــت و ئامــــاژە بــــەوە دەدەن، ئەوان لەســــەر مەرج و ئیستیحقاقی خۆیان، كە پارێزگاری سلێمانییە، سوورن و هەر الیەنێكیش هەوڵی لەمپەر دروستكردن بدات لەو روانگەوە، ئەوا لەبەردەم بڕیار و خواستی خەڵكی ئەو پارێزگایەدا بەرپرسیار

دەبێت. شــــەماڵ عەبدولوەفا، بەرپرسی ژووری پەیجــــووری بزوتنــــەوەی گــــۆڕان، هێمــــای

بــــۆ ئەوە كرد، ئــــەوان پارێــــزگاری لەدەنگ و دەكــــەن دەنگدەرەكانیــــان خواســــتی و پارێــــزگاری كــــردەوە، لــــەوەش تەئكیــــدی داهاتووی ســــلێمانی لەخۆیــــان دەبێت. ئەو گوتــــی "ئەنجامەكان بۆ رای گشــــتی روون هەوڵــــی الیەنێكیــــش هــــەر ئاشــــكران، و لەمپەر دروســــتكردن بدات بۆ دواخســــتنی ســــلێمانی، پارێــــزگای یەكالییبوونــــەوەی ئــــەوا لەمپەر لەبــــەردەم ئیــــرادەی خەڵكیدا دروســــت دەكات و خۆی بەرپرسیاری هەر بارودۆخێك دەبێت كە بەو هۆیەوە دروست

ببێت".نیســــانی 30ی هەڵبژاردنــــی لــــەدوای ئەنجومەنی پارێزگاكانی هەرێم و پەرلەمانی عێراق، كێبركێكان لەنێوان یەكێتی و گۆڕان بۆ بەڕێوەبردنی ئیدارەی پارێزگای سلێمانی رۆژ بــــە ڕۆژ تووندتــــر دەبێتــــەوە، ئەمەش وای لەو دوو الیەنە كردووە رێگەی جیاواز

و جۆراوجۆر بۆ ئەو مەبەستە بگرنەبەر.لەالیەكی تریشەوە، سیاسەتمەدار فایەق گوڵپی، لەچاوپێكەوتنێكیدا لەگەڵ ســــڤیل، كە لــــە ژمارەی پێشــــوودا باڵوكرایەوە، ئەوەی ئاشــــكرا كرد، دواكەوتنی یەكالییبوونەوەی پارێزگاری داهاتووی ســــلێمانی لەسوودی یەكێتییــــە، لەبەرئــــەوەی پارێزگاری ئێســــتا یەكێتییــــە. گوتبووشــــی "یەكێتی تــــا بتوانێت هەوڵی دواخســــتن و لەمپەر دروســــتكردن دەدات." پێشیوایە، لەبەر ئەو هۆكارە گۆڕان دەبێت بەمەرجەكانی یەكێتی رازی ببێت، كە گرنگترینیــــان دەنەنانی هەڤــــاڵ ئەبووبەكرە

وەك پارێزگاری داهاتووی سلێمانی.هەروەها چاودێرانی سیاســــیی پێیانوایە، قوربانــــی سیاســــییەكان الیەنــــە دەبێــــت حیزبی و شەخســــی بدەن لەپێناو پاراســــتن نــــەوەك ســــلێمانیدا، ئارامڕاگرتنــــی و

بەپێچەوانەوە؟كامیار سابیر، نووسەر، باس لەوە دەكات، كــــە سیاســــییەكان دەبێ قوربانیــــی بدەن و ئەم شــــەڕە لەكۆڵ ســــلێمانیی و كوردستان "هەڵگیرســــاندنی پێیوایــــە ئــــەو بكەنــــەوە. شــــەڕ ئاســــانە، بــــەاڵم كۆنتڕۆڵكردنی زۆر زەحمەتــــە". ئــــەو نووســــەرە تەنهــــا حیزبە سیاســــییەكان بەكەمتەرخــــەم و تۆمەتبــــار نازانێت، بەڵكو لەوبارەیەوە رەخنەی لەمیدیا و نووســــەرانیش هەیــــەو بــــە ســــڤیلی گوت "بەداخــــەوە، میدیای ئازاد و ســــەربەخۆش بوونەتــــە بەشــــێك لــــەم شــــیر و تیــــر لێك ســــوینە. بەشــــێكی زۆریش لەنووســــەران، بەســــەر هەردووالدا دابــــەش بوونە و كەم تــــا زۆر ئەم رق و كینــــە و بوغزە گەورەتر

دەكەنەوە".

پێشەوا محەمەد

10 ژماره 232 2014/5/24

سياسەت

یەكێتی لەهەندێك مەسەلەدا زۆر

شكستخواردوانە السای گۆڕان دەكاتەوە

یەكێتی هێندەی پارتی لە هەڵەكانی حكومەت

شەریكە، بۆیە گەر رەخنە لەحكومەت بگرن

خەڵك گاڵتەیان پێدەكات

هەموو كەسێك هەتا سەر لەگەڵ گۆڕان

تەحەمول ناكات، چونكە گۆڕان هیچ قازانج و دەسكەوتێكی شەخسی

تێدا نییە

دوای پێكهاتنی حكومەت لەسەر سەرۆكایەتی هەرێم و پۆستەكانی بەغداش قسەمان دەبێت

سەفین مەال قەرە بۆ سڤیل:

10 ژماره 232 2014/5/24

ژماره 232 2014/5/24 11

گۆڕان چووە ژێرباری پڕۆژەی پارتییەوە؟نەچووینـــە ئێمـــە قـــەرە: مـــەال ســـەفین ژێربـــاری بەرنامەی پارتییـــەوە، هەرچەندە ئەوان براوەن و 38 كورســـییان هەیە، بەاڵم لەســـەر بەرنامەیەكی هاوبەش پێكهاتووین، كە چیتر حكومـــەت حكومەتی حیزبی نەبێت و ببێتـــە حكومەتـــی هاواڵتـــی و حكومەتـــی دامەزراوەیـــی و نیشـــتیمانی. مـــن پێموایـــە بەرنامەكانـــی گۆڕان زیاتر لـــەو حكومەتەدا رەنگیان داوەتەوە. ئێمە گەشـــبینین لەپرسی ئاشـــكراكردنی و بودجـــە بەیاســـاییكردنی داهاتـــی كوردســـتان و یەكگرتنەوەی هێزی پێشمەرگە و قەدەغەكردنی حیزبایەتی لەناو هێـــزە چەكدارەكان، ئـــەوە هەموو بەرنامەی گۆڕانـــە. بەرنامـــەی ئێمـــە ئەوەیـــە خەڵكـــی كوردســـتان بەگشـــتی لـــەو حكومەتە رازی بـــن، بـــۆ ئاگاداریتان هەمـــوو الیەكیش بەوە رازیـــن، یەكێتـــی تاكتیكێكی هەبـــوو كەپێش هەڵبژاردن نەیەتە ناو حكومەتەوە بۆ ئەوەی بـــەكاری بهێنێـــت، لەهەڵمەتـــی هەڵبـــژاردن

بەكاریشـــیان هێنا، بەاڵم دەبێت لێپرسراوانە هەڵســـوكەوت بكەیـــن، ئـــەوە شـــەش مانگە هەڵبژاردن كـــراوە و حكومەت پێكنەهاتووە، هەموو الیەنەكانیش لەو پرســـەدا بەرپرسن، پێكنەهێنانـــی حكومەتیش كاریگەری كردۆتە ســـەر ژیانی خەڵك، بـــەاڵم یەكێتی لەهەموو الیـــەك زیاتـــر ئۆباڵی دواكەوتنـــی حكومەت هەڵدەگرێـــت، پێویســـتە پارتـــی و یەكێتیـــش وەاڵمی ئـــەو دەرئەنجامانە بدەنەوە، كە بەو

هۆیەوە دێنەئاراوە.گـــۆڕان وەزیرەكانـــی پێتوایـــە لەبەڕێوەبردنـــی بـــن ســـەركەوتوو وەزارەتەكانیان لەكاتێكدا وەكو خۆتان دەڵێن

تائێستا مۆركی دوو ئیدارەیی ماوە؟ســـەفین مەال قـــەرە: ئێمـــە پێكهاتنەكەمان لەگەڵ هەموو الیەنە بەشدارەكانی حكومەت لەســـەر ئـــەو بنەمایەیـــە، كە ئـــەم حكومەتە جیـــاواز نییـــە، ئیدارەیـــی دوو حكومەتـــی لەحكومەتـــی دوو ئیدارەیـــی، وەزیـــرەكان و هەموو ئەو كەسانەی لەحكومەت كاردەكەن

سياسەت

یەكێتی لەهەموو الیەك زیاتر ئۆباڵی دواكەوتنی حكومەت هەڵدەگرێت

دوای هەڵبژاردنـــی مانگی رابردوو یەكێتی بـــووەوە بەهێزی دووەم و شـــوێنی گۆڕانـــی گرتەوە، ئەم پاشەكشـــەیەی گۆڕان

بۆچی دەگەڕێتەوە؟ســـەفین مەال قـــەرە: با پرســـیارەكەت بۆ راستبكەمەوە، دەنگی گۆڕان كەمینەكردووە، چونكە لەخولی پێشـــووی پەرلەمانی عێراق هەشـــت كورســـیمان هەبـــوو و ئەمجارەش نـــۆ كورســـیمان بەدەســـتهێناوە. لەهەولێـــر دەنگەكانمان نزیكەی شەش تا حەوت هەزار دەنگ كەمیكردووە، ئەوەش ناكاتە كەمكردنی دەنگ، چونكە لەوانەیـــە كاندیدەكانمان باش نەبووبن، یاخود بەكاری پێویست هەڵنەسوڕا دانەبەزیـــوە، گـــۆڕان ئاســـتی بۆیـــە بـــن. ئێمـــە لەنەینـــەوا و بەغـــدا و دیالـــە و تكریت بەشـــداریمان لەهەڵبژاردن نەكرد و لیستمان نەبـــوو، ئـــەوەش پەیوەنـــدی بەئیمكانیات و هەندێك خاڵـــی ســـتراتیژیەتەكەی گۆڕانەوە هەیە، راســـتە یەكێتـــی لەهەندێك شـــوێن و بەتایبەتیش لەهەولێر دەنگیان زیادیكردووە، ئێمـــەش پێمـــان ناخـــۆش نییـــە دەنگەكانیان زیادیكردووە، بەاڵم ئەو هەواڵنەمان پێناخۆش بوو بۆ تەزویر و خروقات درا لەناوچەكانی ژێر دەسەاڵتی خۆیان لەناوچەكانی دیكەش، رێگەیـــان بەالیەنگرانی گـــۆڕان نەدا، ئەگەرنا

پێمان ناخۆش نییە دەنگیان زیادبووە. بەاڵم بەبەراوورد بە هەڵبژاردنەكانی 9/21 ئێوە دەنگی كەمترتان هێناوە و یەكێتی

هێزی دووەمە، لێكدانەوەتان چییە؟یەكێتـــی نەخێـــر قـــەرە: مـــەال ســـەفین تائێســـتاش هێزی دووەم نییە، ئێمە دەنگمان ئامارەكانـــی بەپێـــی زیاتربـــووە، لەجـــاران گـــۆڕان بزوتنـــەوەی هەڵبژاردنـــی ژووری نزیكـــەی 30 هەزار دەنگامـــان زیاتر هێناوە بەبـــەراوورد لەگـــەڵ 9/21، كـــە یەكێتیـــش دەنگی زیادیكردووە، دەبێت لەخۆیان بپرسن دەنگیـــان چۆن زیادیكـــردووە، ئێمە دەنگمان

كەمینەكردووە.

لـــەم دیمانەیەدا ســـەفین مـــەال قەرە هەڵســـوراوی دیاری بزوتنـــەوە گۆڕان باس لەچەند پرسێكی تایبەت بەپڕۆسەی سیاسی هەرێمی كوردستان و ملمالنێی نێوان هێز و الیەنە سیاسییەكان دەكات و پێشیوایە هێشتا یەكێتی هێزی دووەم

نیە.

نزیكبوونـــەوەی گـــۆڕان لەپارتـــی تاچەند زیانی پێگەیاندووە؟

ئـــەو باجـــارێ قـــەرە: مـــەال ســـەفین پرسیارەشت بۆ راست بكەمەوە، ئێمە نزیك نەبووینەتـــەوە لەپارتـــی، ئێمە لەســـەرەتای دروشـــمەكەمان 9/21ەوە هەڵبژاردنـــی دەســـەاڵتێكی دادپـــەروەر بـــوو، داخوازیـــی حكومەتـــەوە لەنـــاو بەرنامەكانیشـــمان و جێبەجـــێ بكرێن، بۆیە هەر الیەنێك یان هەر هێزێك لەكوردســـتان ئامـــادە بێت لەبەرنامە چاكســـازییەكەی ئێمە نزیـــك ببێتەوە و بێتە ژێرباری ئەو چاكسازییەی ئێمە دەمانەوێت و حكومـــەت بەدامەزراوەكردنـــی لـــە بەنیشـــتیمانیكردنی هێزی پێشمەرگە، ئێمەی لێـــی نزیـــك دەبینـــەوە و حكومەتـــی لەگەڵ پێكدەهێنن، ئێمە لەگەڵ یەكێتیش رێككەوتنی چوونـــە نـــاو حكومـــەت واژو دەكەین، وەك چۆن لەگەڵ پارتی كردمان، هەروەها لەگەڵ هەمـــوو ئـــەو الیەنەنانـــش رێكدەكەویـــن كە

دەیانەوێت بەشداربن. كەواتـــە پێتوایـــە یەكێتی رێكەوتنی خـــراپ گۆڕانـــی و پارتـــی نیســـانی 17ی

قۆستبێتەوە؟هەندێـــك ئـــەوان قـــەرە: مـــەال ســـەفین چەواشـــەكارییان كرد و وایان باڵوكردەوە، كە گۆڕان بۆتە پاشكۆی پارتی و رێككەوتنی لەگەڵـــدا ئیمزاكـــردووە، ئێمـــە تەنها لەســـەر پێكهێنانـــی حكومـــەت رێككەوتنمـــان لەگەڵ پارتـــی هەیە، عەیبیـــش نییە لەگـــەڵ هەموو ئێمـــە رێكدەكەویـــن. دیكـــەش الیەنەكانـــی دوژمنـــی هیچ الیەك نین و هەموومان براین و لەیەك نیشتیمان دەژین. نزیكی و دووری الی ئێمە ئەوەیە تاچەند ئامادەن چاكســـازی بكـــەن و خزمەتی خەڵك و دۆزی گشـــتی و حكومەتـــی تەجروبـــەی بەرەوپێشـــچوونی كوردی بكەن، ئەوەی ئامادەی ئەو پرسانە بێت ئێمە لێیەوە نزیكین. ئێمە پێمانوایە پێویســـتە لەچەند ســـاڵی ئاینـــدەدا دۆزی كورد بەرەو پێشـــەوە بچێـــت و دامودەزگاكانی حكومەت دیموكراســـی و بكرێـــن بەدامەزراوەیـــی بـــەرەو پێشـــەوە ببرێـــت و ئـــازادی میدیا و رۆژنامەگەری و رادەربڕین فەراهەم بكرێن و هێزە چەكـــدارەكان بەنیشـــتیمانی بكرێن، بەگشـــتی حكومەتەكە بكەیـــن بەحكومەتێكی خزمەتگـــوزار و حكومەتـــی هاواڵتـــی، نەك ئەو حكومەتەی تائێســـتا بەهۆی رێككەوتنی یەكێتـــی و پارتییـــەوە حكومەتێكـــی حیزبی

بوو. لەپرسی پێكهێنانی حكومەتدا پارتی هاتـــە ژێربـــاری پڕۆژەكەی گـــۆڕان، یاخود

سەروەر ساڵەیی

12 ژماره 232 2014/5/24

سياسەت

گەر لەپێناوی پۆست و پارەدا نەبێت،

بۆچی تەنها لەكاتی هەڵبژاردن و وەرزی

گۆڕینەوەی یاریزانان ئەو كەسانە وازدەهێنن و دەچنەوە ناو یەكێتی؟ خۆ ئەو یەكێتیەی ئێمە

جێمانهێشت لە هی ئێستا باشتر بوو!!

ئەو هەڵبژاردنە عەدالەتی تێدانیە،

ناكرێ لەهەولێر لەرووی ئیمكانیەتەوە بەراوردی

گۆڕان و یەكێتی بكرێت، یاخود كاك

عەبدولڕەحمانی سەرۆكی لیستی گۆڕان لەگەڵ نەوزاد هادی سەرۆكی لیستی پارتی بەراورد

بكرێت

ئیستیحقاقی ئەوەیان هەیە بەیەك ئیدارەیی و حكومەتێكی دامەزراوەیی كاربكەن، بێگومان نەهێشـــتنی مۆركی دوو ئیدارەییش كارێكی ئاســـان نییـــە، بـــەاڵم بەرنامـــەی گۆڕانە كە دوو ئیدارەیـــی نەمێنێت و ببێتە حكومەتێكی دامەزراوەیـــی نیشـــتیمانی، هەرچەندە ئەوە زەحمەتـــە بەاڵم ئێمە هەوڵدەدەین باشـــترین كەس لەو وەزارەتانە دابنێین، كە بتوانن بەو ئەركە هەڵبستن. داواشمان لەكۆمەاڵنی خەڵك ئەوەیە پشتیوانی ئەو وەزیرانەی ئێمە بكەن، لەگەڵ ئەوەشـــدا ئـــەو كارە زەحمەتە چونكە بەرژوەندی حیزبی هەندێك كەس دەكەوێتە كەســـانەش ئـــەو لەوانەیـــە مەترســـییەوە، هەوڵبـــدەن نەهێڵـــن ئەو بەرنامانـــە جێبەجێ بكرێن، بەاڵم وەك بزوتنەوەی گۆڕان دەبێت

ئەوە هەر بكەین.ســـێ دابەشـــكردنی پێتوانییـــە ســـەرۆكایەتییەكەی هەرێـــم و جێگرەكانیان لەنێـــوان پارتی و یەكێتـــی كاریگەری بخاتە سەر ناونانی كابینەی هەشتەم بە)حكومەتی بنكەفـــراوان( و مۆركـــی دوو ئیدارەیـــی تۆخ

بكاتەوە؟باســـمكرد وەك قـــەرە: مـــەال ســـەفین ئەركەكـــە زەحمەتـــە بـــەاڵم خەڵكێكـــی زۆر هەن بێزارن لەو دوو ئیدارەییە و پشـــتیوانی ئێمـــە دەكەن، چونكـــە بەرژەوەندی گشـــتی لەوەدایـــە. كـــەس نابینیـــت بەئاشـــكرا دژی یەكخستنی پێشـــمەرگە و بەنیشتیمانیكردنی هێـــزە چەكدارەكان بەگشـــتی و یەكحســـتنی جیاكردنـــەوەی و داهاتـــەكان و بودجـــە دەســـەاڵتەكان بێـــت، بەڵكو لەژێـــرەوە پالنی بـــۆ دەگێڕن. كەس ناوێرێت بەئاشـــكرا دژی

بوەســـتێتەوە، ئیدارەیـــی دوو نەهێشـــتنی چونكـــە ئیرادەی خەڵك لەســـەر ئەوەیە نەك بەتەنهـــا گۆڕان، ئەو تەجروبە فاشـــیلەی 22 ســـاڵی حكومڕانی پێویستی بەنوێبوونەوە و گۆڕانكاری هەیە. بێگومان دابەشكردنی سێ ســـەرۆكایەتییەكە و جێگرەكانیـــان لەنێـــوان پارتی و یەكێتی مەترســـی و كاریگەریشـــی هەیـــە لەرێگریكردن لەهەندێك پرس و دوای ئەم هەڵبژاردنەش پێویستە سەراپای پڕۆسە سیاسییەكە دابڕێژرێتەوە و هەموو پرسەكان تەقسیمبەندی بكرێنەوە. هەنگاوی یەكەم كە بۆ خەڵك پێویســـت بوو پێكهێنانی حكومەت بـــوو، ئەگەرنـــا ئێمە لەســـەر ســـەرۆكایەتی قســـەی بەغـــداش پۆســـتەكانی و هەرێـــم خۆمـــان هەیە، لەبەرنامەشـــماندا هەیە دوای دەستبەكاربوونی حكومەت قسە لەسەر ئەو

پرسانەش بكەین. پێتوایـــە ئـــەو دەنگانـــەی گـــۆڕان بەدەســـتیهێناون دەنگی راستەقینەی خۆتان

بن؟ســـەفین مەال قەرە: ئەوە وردەكارییەكەی الی ژووری هەڵبژاردنە، چونكە ئەوە ئیشـــی ئەوانـــە، بەاڵم ئێمە داكۆكیمـــان لەدەنگەكانی خۆمـــان كـــردو پێمخۆشـــبوو لـــەوە زیاتـــر بهێنین. پێویستیشـــە هەمـــووان رێز لەبڕیار و دەنكـــی خەڵـــك بگـــرن. ئەگـــەر راســـتیت دەوێ ئـــەو هەڵبژاردنـــە هیـــچ عەدالەتی تێدا نییـــە، ئەوان پۆســـت و دەســـەاڵتەكانیان بۆ هەڵبـــژاردن بەكاردەهێنن، هاوكێشـــەكە زۆر ناهاوســـەنگە، بۆ نموونە ناكرێـــت لەهەولێر بكەیـــت، یەكێتـــی و گـــۆڕان بـــەراوردی یەكێتـــی لەحكومەت پۆســـتی گرنگ و هێزی چەكـــداری هەیـــە و بەملیۆنەهـــا دۆالریـــان خەرج كردووە، هەروەها ناكرێت بەراوردی كاك عەبدولڕەحمانـــی ئێمە لەلیســـتی گۆڕان بـــۆ هەڵبژاردنی پارێزگا لەگەڵ نەوزاد هادی سەرۆكی لیستی پارتی بكەیت، كە بەملیۆنەها دۆالری خەرجكـــردووە و جۆرەها ئامراز و پۆســـتی بەكارهێنـــاوە، بـــەاڵم لەوانەیـــە ئەو پارەیەی كاك عەبدولڕەحمان خەرجیكردووە

نەگەیشتبێتە دە هەزار دۆالر. بۆچی پێداگری لەسەر ئەوە دەكەن كە لەسلێمانی تەزویر كراوە لەكاتێكدا كەمتر

باسی ئەو بابەتە لەهەولێر دەكەن؟سەفین مەال قەرە: ئێمە لەهەولێریش لەگەڵ یەكگرتـــوو و كۆمـــەڵ و یەكێتـــی و هەمـــوو ئەو الیەنانەی دەســـەاڵتیان بەدەستەوە نییە بەیاننامەیەكمـــان دەركرد و باســـی ئەوەمان كـــرد، كـــە لەهەولێـــر تەزویـــر كـــراوە، ئەو وردەكارییانەش هەمووی بەدۆكیۆمێنت الی

ژووری هەڵبژاردن هەیە و باڵویانكردۆتەوە، بەاڵم جیاوازی لەنێوان تەزویری تاكەكســـی و تەزویـــری رێكخراو هەیە، كـــە حیزبەكان

ئەنجامیدەدەن. بەشێك لەو كەسایەتییانەی ماوەی گـــۆڕان لەبزوتنـــەوەی وازیـــان رابـــردوو هێنـــا هاوڕێـــی بەڕێزت بوون، رات لەســـەر

وازهێنانیان چییە؟ســـەفین مەال قەرە: ئـــەوان لەرۆژگارێكی زۆر ســـەخت و ناخۆش لەگەڵمـــان بوون و هاوكاری بزوتنەوەی گۆڕان بوون، ئێمە هیچ قســـەیەكمان لەســـەر ئەوە نییە و بەشـــتێكی سروشتیشـــی دەزانیـــن. هەموو كـــەس هەتا ســـەر تەحەمـــول نـــاكات، چونكـــە گـــۆڕان هیچ قازانج و دەســـكەوتێكی شەخســـی تێدا نییە، تەنها ســـەروەری و ئـــەوەی تێدایە كە خەڵك لەبیرت نـــەكات و ویژدانت مورتاحە. ئەوانەش لەوانەیە هەندێكیان بەهەڵە هاتبێتنە ناو گۆڕانەوە و واتێگەیشـــتبن ئێمەش وەك حیزبەكانـــی دیكـــە دەســـكەوتەكان لەنێـــوان خۆمـــان دابـــەش بكەیـــن، كاتێكیـــش زانییان ئیشـــەكەی گۆڕان لەپێناو قەزیەیەكی گشتی و نیشـــتیمانیدایە كشانەوە، كشانەوەكەشیان شتێكی سروشتییە و لەبەرامبەریشدا دەیان هەزار كەسیتر دێنە ناوگۆڕانەوە و پشتیوانی

لێدەكەن. دەكرێت ئەم قسانەت والێكبدرێنەوە كە كشـــانەوەی ئەوان و گەڕانەوەیان بۆ ناو

یەكێتی لەپێناو پلەو پۆست و پارەدا بێت؟ســـەفین مەال قەرە: ئەی ئەگـــەر لەپێناوی پۆست و پارە نەبێت لەپێناوی چیدایە؟ یەكێتی

ژماره 232 2014/5/24 13

سياسەت

یەكێتی تاكتیكێكی هەبوو كە پێش هەڵبژاردن

نەیەتە ناو حكومەتەوە، تاكو لەهەڵمەتی

هەڵبژاردن بەكاری بهێنێت، بەكاریشی هێنا

حكومـــەت و بەهەدەردانی بودجەی گشـــتی و رانەپەڕاندنـــی ئەركی حكومـــەت گرتووە، ئێمـــە بەتەنها رەخنەمان لەپارتی یان یەكێتی نەگرتـــووە، بەڵكـــو رەخنەمـــان لەحكومـــەت گرتـــووە، ئەو رەخنانەش چەندە ئاڕاســـتەی پارتی كـــراون، هێندەش ئاڕاســـتەی یەكێتی كراون، چونكە یەكێتی و پارتی لەگەندەڵی و بەهەدەردانی بودجـــە و هەڵەكانی حكومەت شەریكن، بۆیە گەر رەخنە لەحكومەت بگرن

خەڵك گاڵتەیان پێدەكات.زۆر گۆڕانكارییەكـــی بـــەاڵم لەهەڵوێســـتەكانی گـــۆڕان بەدیدەكرێـــن، بۆ نموونە لەبارەی 30ی حوزەیران و پۆســـتی

سەرۆكایەتی هەرێمەوە؟ســـەفین مەال قـــەرە: هیـــچ گۆڕانكارییەك حوزەیـــران 30ی رووینـــەداوە، ئێمـــە الی الی ئێمـــە كوردەتـــا بـــووە و ئێســـتاش هەر بەكودەتـــای تێدەگەیـــن، ئێمە وەكـــو گۆڕان و بـــوو ناشـــەرعی كارێكـــی پێمانوابـــوو ئێســـتاش هەمـــان بۆچوونمان هەیـــە، بەاڵم تـــۆ لەگـــەڵ دەزگایەمی وەكو ســـەرۆكایەتی هەرێـــم مامەڵە دەكەیـــت، ئەگـــەر ماوەكەی بێـــت بەقانونـــی یـــان درێژكرابێتـــەوە بـــۆ ناتوانیت هەموو شـــتەكانی بەئان و ســـاتێك ئێمـــە قســـەمان لەســـەر هەڵبوەشـــێنیتەوە، كردووە، ئەگەر ئێستاش ئەو باسە بكرێتەوە قســـەمان لەســـەر مەسەلەی ســـەرۆكایەتی هەرێـــم دەبێت، ئێمە هیچ رامـــان لەبەرامبەر یەكێتی و پارتی و دەسەاڵت نەگۆڕاوە، بەاڵم كە ئێمە چاوەڕوانی پێكهێنانی حكومەتێكین، نابێـــت رەخنـــەی لێبگریـــن جا گـــەر خۆمان بەشـــداربین یاخـــود نا، پێویســـتە مەجالێكی بـــۆ فەراهەم بكەیـــن كە لەكەشـــوهەوایەكی تەندروســـت و بێدەنگ پێكبهێنرێت و دەست بەكارەكانـــی بـــكات، دواتریـــش رای خۆمان لەسەر ئەداكەی دەردەبڕین. ئێمە نامانەوێت نەپارتی و نەیەكێتی و نە هیچ حیزبێكی دیكە لەناوبەرین، بەڵكو دەمانەوێـــت بیانهێنینەوە

ژێرباری چاكسازی. ملمالنێـــی ناوخـــۆی هەرێم ئێســـتا لەنێـــوان گـــۆڕان و یەكێتییـــە، پێتوایـــە ئـــەو ملمالنێیـــە كاریگەری ســـلبی نەبێت لەســـەر

یەكڕیزی كورد لەبەغدا؟ســـەفین مەال قەرە: نابێت هەیبێت، دەبێت هەموومان لەســـەر یەك بەرنامە پێكبێین بۆ یەكڕیـــزی كـــورد لەبەغـــدا و جێبەجێكردنی بەرنامەیەكی لەكوردســـتانیش داواكانمـــان، هاوبـــەش بـــۆ هەمـــوو الیەكمـــان دابنێیـــن، ئەنجومەنـــی لەســـەر ئێســـتا ملمالنێكـــەش پارێزگای ســـلێمانییە، پێویســـتە هەموو ئەو

كە ئێمە جێمانهێشت بێگومان لەیەكێتییەكەی ئێستا باشتر بوو، یان ئەوانەی چوونەتە ناو پارتی، بێگومان پارتییەكەی چوار ساڵ پێش ئێستا لەپارتییەكەی ئێســـتا باشتر بوو، چی گۆڕاوە كـــە دەگەڕێنەوە نـــاو یەكێتی ئەگەر لەپێناو پلەو پۆســـت نەبێت؟ بەزەقیش دیارە ئـــەو مووچانـــەی بۆیـــان بڕاوەتـــەوە و ئەو پارەیـــەی وەریانگرتووە، باشـــە بۆچی تەنها لەكاتی هەڵبژاردنەكان و وەرزی گۆڕینەوەی یاریزانان وازیانهێنا ئەگەر مەســـەلەكە پلەو پۆســـت نییـــە؟ بۆچی لـــەوە پێشـــتر وازیان نەدەهێنـــا، ئێمـــە لەچەنـــد مانگـــی رابـــردوو كۆنفرانســـمان لەهەموو شـــارەكان بەســـت و بـــوار بـــۆ هەمـــوو كەســـێك رەخســـا راو پێشـــنیارەكانی بخاتەڕوو، بەڵێ هەركەسێك لەكاتی هەڵمەتـــی هەڵبژارنـــەكان وازبهێنێت

لەپێناو پۆست و پارەیە.ســـلبی كاریگـــەری كشـــانەوەیان

بەسەر گۆڕانەوە نەبوو؟ســـەفین مەال قـــەرە: بێگومـــان ئێمە پێمان ناخۆشە هەركەسێك لەگەڵمان ماندوو بووە، لەپێنـــاو هەندێك بەرژەوەندی و دەســـەاڵتی دونیایـــی بـــڕوات، بۆ نەفســـیەتی دەنگدەری گۆڕانیش ناخۆشە هەندێك كەس دەكشێنەوە، بەاڵم دواجار بەزەرەری ئەو كەسانە خۆیان

دەشكێتەوە. الوازی گۆڕان لەهەولێر پەیوەندی بـــەچ هۆكارێكـــەوە هەیـــە؟ خراپـــی ئـــەدای بەرپرسانی مەكۆی گۆڕان لێرە هۆكارە یان

بابەتێكی تر؟ســـەفین مـــەال قـــەرە: بێگومان هـــۆكاری ناوەكی خۆمـــان هەیە، كە پەیوەندی بەوەوە هەیـــە ئێمە نەمانتوانیـــوە پەیامی بزوتنەوەی گۆڕان بگەیەنینە دەنگدەران، هەندێك هۆكاری دیكەش پەیوەندی بەپڕۆســـە سیاســـییەكە و سیاســـەتی الیەنەكانی بەرامبەرمانەوە هەیە، كـــە یەكێتـــی و پارتیـــن، مومكینە خۆشـــمان كەموكوڕیمان هەبووبێت، بێگومان دیراسەی

دەكەین و كۆبوونەوەشی لەسەر دەكەین. جۆرێـــك لەرۆڵگۆڕینـــەوە لەنێوان گـــۆڕان و یەكێتی دەبینرێـــت لەمامەڵەكردن لەگـــەڵ پرســـە سیاســـییەكاندا، بۆچوونـــت

لەمبارەیەوە؟ســـەفین مەال قـــەرە: رۆڵ گۆڕینەوە نییە، بەڵكـــو یەكێتـــی وا ئیدیعـــا دەكات دەیەوێت السایی گۆڕان بكاتەوە لەهەندێك مەسەلەدا، الســـاییكردنەوەیەكی زۆر شكســـتخواردوو، لەبەرئـــەوەی تائێســـتا ئـــەوان لەحكومـــەت بەشـــدارن و كۆمەڵێك پۆســـت و وەزارەتی لەناو حكومەت هەیە، ئێمە رەخنەمان لەئەدای

الیەنانـــەی لـــەو پارێزگایە دەنگیـــان هێناوە پێكبێـــن، شـــارەكەیان ئیدارەدانـــی لەســـەر هەموو ملمالنێیەك جائیزە، بەاڵم نابێت زیان

بەبەرژەوەندی گشتی بگەیەنێت. لەئێســـتادا پارتی و یەكێتی لەسەر پۆســـتەكەی تاڵەبانی لەبەغدا ناكۆكن، رۆڵی گۆڕان لەیەكالكردنـــەوەی ئەو ناكۆكییە چی

دەبێت؟بەئاشـــكرا ئێمـــە قـــەرە: مـــەال ســـەفین رامانگەیاندووە كە لەگەڵ ئەوەدانین پێداگری لەسەر پۆست بكرێت، بەڵكو پێداگری لەسەر ئاینـــدەی عێـــراق و بەرنامـــەی حكومەتـــی ئەولەویاتی خواست و داواكارییەكانی كورد لەو حكومەتەدا بكرێت. ئێمە چەند پۆستێكمان لەعێراقدا هەبووە، بەاڵم تائێستا سوودێكیان بۆ كورد نەبـــووە، نە ســـەرۆكایەتی كۆمار، نەجێگـــری ســـەرۆكی پەرلەمـــان، نەجێگری ســـەرۆك وەزیران و نە وەزیرەكان، تائێستا

دەستكەوت و خێریان بۆ كورد نەبووە. كورد لەبەغدا كێشەی بودجە و پێشمەرگە و ناوچە دابڕێنراوەكانی هەبووە، كەسیان رۆڵیان تێدا نەبینیـــوە، ئێمە دەمانەوێت پێداگری لەســـەر وەرگرتنی پۆســـت نەكەین، بەڵكـــو پێداگری

لەشەراكەتێكی حەقیقی لەبەغدا بكەین. لەو كۆبوونەوەی سەرۆكی هەرێم لەگەڵ حزبە كوردســـتانیەكان قســـە لەسەر ئەنجامدانی راپرسی كراوە، پێتوایە لەئێستادا بارودۆخی هەرێم لەبار بێت بۆ راپرســـی و

جیابوونەوە لەعێراق؟ســـەفین مـــەال قـــەرە: راپرســـی بەمانـــای جیابوونەوە نییە، خەڵك بڕیار لەســـەر ئەمە دەدات، مـــن پێموایە دەبێت دەوڵەتی كوردی هـــەر رابگەیەنرێـــت، بەاڵم كاتێـــك كە كورد لـــەرووی ژێرخانی ئابـــووری و كۆمەاڵیەتی و سیاســـییەوە ئامادە دەبێت، پێویستە پێش ئەوەی هەر هەنگاوێك بهاوێژرێت ئەو شتانە

فەراهەم بكرێن.

14 ژماره 232 2014/5/24

سياسەت

هۆكاری الوازبوونی یەكگرتوو

مانادارنەبوونی پەیامەکانی بوو بۆ

دەنگدەرانی، هەڵكشانی كۆمەڵیش بەهۆی ئەو

نیمچە مانایەوە بوو، کە نەتەوە بەوانی بەخشی،

نەک بیری ئیسالمی تۆخ

لەپرســــەکە بکەین. هەروەها چاومان لەبوون و کاریگەری ئایدۆلۆژیاکان لەکوردســــتان هەبێ. لێــــرەدا ئایدۆلۆژیــــا وەک دیاردەیەک دەبینرێ، کــــە دەســــکردی کۆمەڵگای کــــوردی نیە، بەڵکو ئەقڵیەتێكــــی هاوردەیــــە، ئــــەم هاوردەبوونەش ئەوکاتــــەی تــــا لەشــــوناس، بەشــــێک نابێتــــە

ئایدۆلۆژیاکە لۆکاڵی دەکرێتەوە.ئــــاوا دەتوانــــم ســــەرەتاییدا لەروانینێکــــی چــــاو لــــەم پرســــە بکــــەم. بــــۆ مــــن یەکگرتوو بەرهەمــــی گوتارێکە کــــە ماناکانی پەیوەســــت ئــــەو واتــــا کوردییــــەوە. بەکۆمەڵــــگای نیــــن پێناسەیەی یەکگرتوو لەئیسالم هەیەتی، بەپێی تایبەتمەندییەکانــــی کۆمەڵــــگای کوردی لۆکاڵی نەکراوەتــــەوە. بەڵکــــو هەوڵدەرێــــت کۆمەڵگای کــــوردی ببێتــــە ئاوێنەی ئەم گوتــــارە. پێدەچێ هێندێــــك کەس بڵێــــن یەکگرتــــوو بەپێچەوانەی هێزە ئیســــالمییەکانی تر رێزی لەسەربەخۆیی و هێمای نەتەوەییــــەکان گرتووە، بەاڵم ئەوەی الی مــــن مەبەســــتە ئەوەیــــە، ئایا ئــــەو مانایانە بەشــــێكە لەناخــــی ئــــەو گوتــــارەی یەکگرتــــوو

خاوەنداریەتی دەکا؟پارتــــە ئــــەم لەبەرانبــــەردا کۆمــــەڵ هەیــــە. لەراستیدا هێزە دەســــتەمۆکراوەکەی تەوێڵە و بیارەیــــە. بەواتایەکــــی تر ئەو گوتــــارەی ئەوان کۆمەلێــــک هەروەهــــا کراوەتــــەوە. مەدەنــــی توخمــــی نیشــــتمانی لــــەم پارتــــەدا هەیــــە، کــــە پەیوەســــتن بەمێژووی ئەمیــــری ئەم پارتە، کە رۆڵی هەبــــووە لەبزاڤی رزگاریخوازی کورددا. بەاڵم لەهەمانکاتدا توخمی ئیســــالمی توندڕەو هێشــــتا لەم پارتەدا رەگی هەیە. بەگشــــتی لەم هەڵبژاردنــــەدا زیاتر مێــــژووی نەتەوەخوازیی باڵــــی بەســــەر کۆمەڵدا کێشــــا وەك لەئەقڵیەتی

جیهادی و سەلەفی. یەکگرتوو لەنێوان کوردستان وئیخواندا

بۆتــــە یەکگرتــــوو بــــۆ ئیخــــوان بیــــری میتافیزیایەک، کە نەدەتوانێ رێفۆرمی بەسەردا بێنــــێ و نەدەتوانێ مانایەکی تری پێببەخشــــێ.

لەهەڵبژاردنەکانــــی ئــــەم دواییــــە دەنگەکانی دەنگــــی و کــــرد لەکەمــــی رووی یەکگرتــــوو کۆمەڵیــــش رووی لەهەڵکشــــان کــــرد. هێندێك کەس لەو باوەڕەدان دەســــتەی ســــەرۆکایەتی یەکگرتوو هــــۆکاری ئــــەم کەمبوونەوەیە بێت، هێندێکیش یەکگرتوو دەخەنە چوارچێوەی هێزە ئیســــالمییەکانی جیهانی عەرەبــــی و بەالوازی ئەوانەوە گرێیان دەدەن. لەبەرانبەردا هۆکاری زیادبوونی دەنگەکانــــی کۆمەڵ دەگەڕێنەوە بۆ الوازی یەکگرتــــوو کە دواجار ئیســــالمییەکان وەک هێــــزی جێگــــرەوەی یەکگرتــــوو چاویان لەکۆمــــەڵ کرد. رایەكیش هەیــــە پێیوایە کۆمەڵ لەبــــواری رێکخســــتنی هەڵمەتــــی هەڵبــــژاردن چاالکتــــر بــــووە، بۆیــــە توانــــی دەنگــــی زۆرتر

بەدەستبێنێ. ئەوەی لەمرۆدا هێزە ئیسالمییەکانی کردۆتە هێــــز، دەگەڕێتــــەوە بــــۆ ســــەردەمی جیــــاواز. دیارتریــــن قۆناغــــەکان ئەو ســــەردەمانەن، کە کوردســــتان ســــیکوالری ناســــیونال بــــەرەی لەقەیراندا بووە. هەروەها ئیسالم وەک هەموو ناوەكانــــی تر کاتێک خاوەن پێگەی جەماوەری بووە لەکوردستان، کە جۆرێک لەگەشەکردنی ئەو ناوانە لەئاستی جیهانیدا بوونیان هەبووە. ئەوەی لەم ساتانەدا وەک دیاردەیەکی نوێ هاتۆتە رۆژەڤەوە ئەو پرســــەیە، کە لەئێســــتادا چــــۆن دەبێ خوێندنــــەوە لەســــەر یەکگرتوو و کۆمــــەڵ بکەین؟ ئایــــا ئــــەم الوازی و بەهێزییە ســــەرەتایەکە بۆ قەیرانی بزاڤی ئیسالمی وەک شوناســــێکی سیاســــی؟ یــــان دەبــــێ لەخــــودی کۆمەڵگای کوردیدا بەدواداچوونی ئەم پرســــە بکەیــــن؟ واتــــا چ فاکتەرێکــــی کۆمەاڵیەتــــی یان سیاســــی کاریگەریــــان لەهاتنــــە کاییــــەی ئــــەم

پرسەدا هەبووە؟ پرســــیارانە ئــــەم هەمــــوو واڵمدانــــەوەی کاتێــــک مانــــادار دەبــــێ، کــــە ئێمە لەبەســــتێنی باشــــووری کوردســــتانەوە وەک پانتایــــەک بۆ گــــەڕان بــــەدوای شــــەرعییەتی سیاســــی چاو

بۆ یەکگرتوو داڕما و کۆمەڵ هەڵکشا؟

حیسام دەسپیش

ژماره 232 2014/5/24 15

عەلی باپیر، ئەمیری كۆمەڵی ئیسالمی

سياسەت

ئەمانە ئەوە ناگەێنێ کە شــــۆڕبوونەتەوە بۆناو کۆمەڵگا، چونکــــە لەالیەکی ترەوە ئەم پارتەش پارادۆکســــدا و لەناکۆکــــی یەکگرتــــوو وەک دەژی. ئەم پارادۆکســــە لەنێــــوان مەدەنیبوون، ئیســــالمیبوون و کوردبوونــــدا بــــان و خــــوار

دەکات.گوتاری کۆمــــەڵ وەک یەکگرتوو هاوردەیە، بــــەاڵم لــــە ئەقڵیەتدا نــــا، بەڵکــــوو لەرەفتــــاردا. مەبەســــت لەوەی لەئەقڵیەتــــدا وەک یەکگرتوو نیــــە، ئەوەیە کە الی کۆمەڵ بزاڤێکی ئیســــالمی نیــــە خۆیانــــی پێوە گرێبــــدەن، بەڵکــــوو زۆرتر بەدوای مانا کۆنەکان لەناو ئیسالمدا دەگەڕێن. بۆیــــە چارەنووســــی یەکگرتوویــــان لەئەقڵیەتدا رووبەروو نابێتــــەوە. بەپێچەوانە لەرەفتار یان پراکتیدا تووشــــی قەیــــران دەبنــــەوە، واتە الی کۆمەڵ جیهاد مانــــای هەیە، جیهادی پراکتیکی. رەفتــــار و لەئەقڵیــــەت ناکۆكیــــە ئــــەم بۆیــــە وایلێكردوون هێشتا پراکتیک ببێتە سەرچاوەی

قەیران لەم پارتەدا. کاتێک باســــی سەربەخۆیی و نەتەوە دەکەن نەتەوەیــــی لەســــرودی رێــــز لەهەمانکاتــــدا و دیاریکــــراوی لەبازنــــەی وادەکات ناگــــرن، ئیســــالمیدا بمێنــــەوە. پێدەچــــێ ئارەزوویان بێ وەک نوێنەری ئیســــالمییەکان بن لەکوردستان

یان بناسرێن. ئــــەوەی لــــەم هەڵبژاردنــــە وایكــــرد دەنگــــی کۆمەڵ روو لەهەڵکشان بکات، ئەو مانایانە بوو کــــە کوردایەتــــی پێیانی بەخشــــی. لەبەرانبەردا الوازبوونی گوتاری هێزە ئیســــالمییەکانیتریش وایکرد کۆمەڵ ســــوود لەم بۆشاییە وەربگرێ. بــــەاڵم ئەمە تەنها کاتێــــک بەردەوامی دەبێ، کە کۆمەڵ لەرێگەی ئیسالمەوە خۆی لەکوردایەتی نزیــــک بکاتــــەوە و لەســــەلەفییەت و پراکتیکــــی

ئەفغانی دووربکەوەێتەوە. کـــۆی بابەتەکـــە ئـــاوا کـــورت دەكەمـــەوە: هەڵبژاردنەکانی ئەم دواییە دەریخســـت پانتایی سیاسی کوردستان تادێ تەسک دەبێتەوە، واتا مـــەودا بۆ هێزە گەورەکان زۆرتر دەبێ و هێزە بچووکەکانیـــش دەخاتە پەراوێـــزەوە. هەربۆیە هەر هێزێکی سیاســـی کە بیـــەوێ لەم پانتایەدا هەبێ، دەبێ لەبازنە زاڵەکاندا سیاســـەت بکات. واتا نەتەوەیبوون و بەدامەزراوەیبوون. ئەمەش بەناکۆکی لەگوتاردا ناکرێ. زیاتر لەبیست ساڵە ئیسالمییەکان لەگێژاوی ناکۆکیدان. جا ئەمجارە یەکگرتـــووی پێوەبـــوو، رەنگە جـــاری داهاتوو كۆمـــەڵ بێـــت. بۆیـــە ئـــەوەی دەتوانیـــن وەک هۆکاری الوازی یەکگرتووی ئاماژەی پێبکەین، مانادارنەبوونـــی پەیامەکانـــی یەکگرتـــووە بـــۆ دەنگدەرانی، ئەوەی بۆ کۆمەڵیش دەبێ ئاماژەی پێبدەین، ئەو نیمچە مانایەیە، کە نەتەوە بەوانی

بەخشی، نەک بیری ئیسالمی تۆخ.

بوونەتــــە ئیخــــوان ســــیمبۆلەکانی هەروەهــــا قارەمانگەلێک کە بۆ یەکگرتوو رۆڵی ئەقڵیەتێكی باوکســــاالری دەبینن. ئــــەو باوکــــە هەرچەندە نەماوە، بەاڵم ســــێبەری تــــرس و هەیمەنەکەی

هێشتا هەر بەردەوامی هەیە.ســــەرچاوەی ئیخــــوان یەکگرتــــوو الی ئاییندارییــــە نــــەک خودی ئایین. ئــــەوە ئیخوانە دەبەخشــــێتە رەفتاریــــی و فیکــــری مەنتقــــی یەکگرتــــوو، نەک ئاییــــن وەک پانتایەکی بەرین بــــۆ بیرکردنــــەوە. بۆیــــە قیبلەی ئــــەوان دەبێتە میســــر و رەفتاریان دەبێتە الواندنەوەی میسر. هەمــــوو ئەمانــــە وادەکەن ماناکانــــی یەکگرتوو

رۆژ لەدوای رۆژ کاڵ ببنەوە. کێشــــەکانی یەکگرتــــوو لێرەوە دەســــپێدەکا. لێهاتــــووە. شــــوعییەکانیان وەک ئــــەوان ئەوانەی هێشــــتا مارکس بەتەنها خوێندنەوەی راستەقینەی ســــەرمایەداریی دەزانن. هەروەها داس و چەکــــوچ وەک هێمایەکــــی هەمیشــــەی دەبینــــن. ئــــەوەی بەســــەر شــــیوعییەکاندا هات دەتوانــــێ بۆ یەکگرتــــووش مانای هەبــــێ. واتا چەقبەســــتوویی لەگوتار و ترسی دەربازبوون

لەباوک.یەکگرتــــوو زۆر لەکۆمــــەڵ کوردترن. بەاڵم ئەمــــە ئەقڵیەت نیە، بەڵکــــو پارادۆکس، تەناقوز یــــان ناکۆکییــــە. ناکۆکــــی لەناســــنامەی تاکــــی گرێــــدراو بــــەم پارتــــە بەرانبــــەر بەناســــنامەی ئیخوان. کاتێک یەکگرتوو رێبەری ئیخوان وەک پێشــــەوا ناودەبات، ئیتر لەکۆمەڵــــگای کوردی دووردەکەوێتــــەوە. بــــەاڵم کاتێــــک روودەکاتە کوردســــتان هیچ مانایەکی پێنیــــە. واتا ناتوانێ

پاڵنەریــــەک لەکۆمەڵــــگای کــــوردی ســــازبکات. هەربۆیــــە بەئاســــانی بریــــاڕ دەدات بۆ میســــر بێتە ســــەر شــــەقام، بەاڵم تائەمــــڕۆ نەیتوانیوە بەئاســــانی بۆ کورد بێتە ســــەر شەقام و خۆی بكاتــــە خاوەنی. هەموو ئەمانــــە ئەو مانایانەی یەکگرتوو گرێــــدەدەن بەکۆمەڵگای کوردیەوە، دووردەخەنەوە. لەبەرانبەریشدا رادە و رێژەی

ناکۆکییەکانی روو لەزیادبوون بکەن. کۆمەڵ لەنێوان ئەفغانستان و کوردستان

لەپێشــــدا ئامــــاژەم بــــەوەدا کۆمــــەڵ هێــــزە دەســــتەمۆکراوەکەی تەوێڵــــەو بیارەیــــە. واتــــا ئەقڵیەتی زاڵ کە ســــەردەمانێک بەسەر تەوێڵە و بیــــارەدا زاڵ بــــوو، ئێســــتا مەدەنی بۆتەوە و پارتێکی سیاســــی لێکەوتۆتەوە. لەگەڵ هێرشی ئەمریــــکا بــــۆ ئەفغانســــتان باڵــــە مەدەنییەکەی نــــاو کۆمەڵ، کە خــــاوەن مێژوویەکیشــــە لەناو بزاڤــــی رزگاریخــــوازی کــــورد، رووی لەکاری سیاســــی کــــرد. بەاڵم قۆنــــاغ دوای قۆنــــاغ ئەم پارتــــەی لەئەفغانســــتان دوورخســــتەوە و لــــە مانــــا کوردییــــەکان نزیكــــی كــــردەوە. بۆیە لەم هەڵبــــڕی. ســــەربەخۆی دەنگــــی هەڵبژاردنــــە پێدەچێ ئەم دەنگە تۆزێک لەگەڵ کۆمەڵدا نامۆ نەبــــێ، بۆیە هێندێک لەو پەیامانە گەیشــــتە الی دەنگدەری ئیســــالمییەکان. چونکە بەشێک لەو ئیســــالمیانە هێشــــتا لەناخی خۆیانــــدا کوردن. واتا کوردایەتی لەناهوشــــیاریاندا بوونی هەیە. نمونــــەی بەرچاوی ئــــەم کوردبــــوون ئەوەیە، کــــە ئیخوانییەکان بەقــــات و ریباتــــەوە زۆرتر وەک کۆمەڵــــەکان لەبەرانبــــەردا دەبینرێــــن، ئەمیرەکەیــــان زۆرتــــر جلی کوردیــــان لەبەرە.

16 ژماره 232 2014/5/24

سياسەت

لەهەفتـــەی رابـــردوودا پێشـــهاتێكی گرنگ كـــە هاتەكایـــەوە، كوردســـتاندا لەهەرێمـــی ســـتراتیژی رەهەنـــدی دەســـتەبەربوونی بریتـــی ئەویـــش هەیـــە. چارەنووســـیی و سیاســـییەكان پارتـــە لەكۆبوونـــەوەی لەهاوینەهـــەواری پیرمام و بڕیاردان لەســـەر چەنـــد پرســـێكی گرنگ. لـــەم كۆبوونەوەیەوە بڕیـــار لەســـەر ئـــەوە دراوە، كـــورد بەچەنـــد پێشمەرجێك دەگەڕێتەوە بەغدا، كە گرنگترینیان ئەوەیە نابێ مالیكی خۆی بۆ ویالیەتی سێیەم لەعێـــراق هەڵبژێرێتـــەوە. ئەم پێشـــمەرجەش بەپاشـــمەرجێكی دیكەوە بەســـتراوەتەوە، كە وەاڵمێكـــە بۆ پرســـیاری: ئەی ئەگـــەر هاتوو ناوبراو كرایەوە بەســـەرۆكوەزیران؟ ئەوســـا كوردیـــش بەمافـــی خـــۆی دەزانـــێ لەرێگەی ریفراندۆمـــەوە بڕیـــار لەچارەنووســـی خۆی بدات، كە ئایا دەیەوێ لەگەڵ عێراق بمێنێتەوە

یاخود لێی جیادەبێتەوە.

لێـــرەدا پرســـەكە گەلێـــك لێـــل و تەماوییە، جارێـــك نازانین ئایا ئامانجی ســـەركردایەتی سیاســـی كـــورد بەراســـتی ئەوەیـــە كار بـــۆ ســـتراتیژی بەدەوڵەتبوونی كوردستان بكات، یاخـــود نەخێـــر دەیـــەوێ لەرێی هەڕەشـــەی ریفرانداندۆم و پرسی بەدەوڵەتبوونەوە فشار بۆ ســـەر بەغدا و الیەنە سیاســـییەكانی بهێنێ تاكو ئیمیتیازی زیاتری بدەنێ. دیارە ئەم دوو پرسەش گەلێك لێكدوورن، بەسادەترین شێوە یەكەمیان دۆزێكی ستراتیژیی و چارەنوسییە،

ئەوەی دووەمیشیان پرسێكی تاكتیكییە. بەئامرازكردنی دۆزی سەربەخۆیی

ئامانجی ســـتراتیژی بزووتنەوەی سیاسی كوردســـتان بەدرێژایی دووسەدەی رابردوو، بەدەســـتهێنانی ســـەروەری و ســـەربەخۆیی سیاســـی بـــووە. ئەمـــە خۆی دەرهاویشـــتەی غایەتی ئەم بزووتنەوەیەش بووە، كە بریتبووە لەئـــازادی مـــرۆڤ و میللەتـــی كـــورد. لەگەڵ ئەمەش لەماوەی دووسەدەی رابردوودا گەلی كوردســـتان لەپێناو ئەم ســـتراتیژییەدا گەلێك

هـــەوراز و نشـــێوی بڕیـــوە و بـــەرەورووی بۆتـــەوە. كوشـــتار و كارەســـات گەلێـــك لەبەرئـــەوە داواكردنـــی ئەم خواســـتە كەند و كۆسپی زۆری لەبەردەم بووە، بۆیە لەگەلێك وێســـتگە و بڕگـــەی مێژوویـــی كوردســـتاندا سەركردایەتی سیاسی مانۆڕی جۆربەجۆری كردووە و لەتوێی ســـتراتیژی سەرانســـەری و بەســـتنەوەی بەئۆتۆنۆمی یاخود خۆگێڕیی محەلیـــدا ئەم داوایەیـــان خســـتۆتەروو. بۆیە ســـتراتیژی ســـەربەخۆیی كوردستان لەنێوان جەمســـەری كارگێڕی محەلی )نامەركەزی( و سەروەری كامڵدا لەهەڵبەز و دابەز گەڕاوە.

لەنیـــوەی دووەمـــی ســـەدەی پێشـــووەوە گۆڕانـــی بەرچـــاو بەشـــێوەیەكی دۆخەكـــە هاتـــووە، چونكـــە ســـەركردایەتی بەســـەردا ئۆتۆنۆمـــی مەلەفـــی بەفەرمـــی سیاســـی سیاســـی لەچوارچێوەی دەوڵەتەكاندا كردۆتە ئامانجێكی ســـتراتیژی. لەنەوەدەكانی سەدەی پێشووشـــەوە، كـــە حكومەتـــی هەرێـــم وەك زادەی سروشتی راپەرینی 1991 لەدایكبووە،

بەشی سیاسەت

ریفراندۆمی دووەم .. ئامانج یان ئامراز؟تاوتوێكردنی رەهەندەكانی پێشمەرجی "الچوونی مالیكی یان ریفراندۆم"

ژماره 232 2014/5/24 17

سياسەت

وەك دەردەكەوێت سەركردایەتی كورد

ئەمجارەش ریفراندۆم وەك ئامرازێك بۆ فشارهێنان و بەكاردەهێنێت و

لەبەكارهێنانی وەك ئالیەتێكی رەوا بۆ

دیاریكردنی چارەنووسی گەلی كوردستان دوودڵە

ئەوە پرسی قەوارە و كیانی سیاسی بۆ كورد وەرچەرخانێكـــی یەكالكـــەرەوەی بەخۆیـــەوە دیوە. لەوســـاوە كـــورد بەفەرمی سیســـتەمی چارەســـەركردنی بەئالیەتـــی فیدراڵیەتـــی پرســـەكانی خۆی زانیوە. لەدوای ئازادكردنی بەهەمـــوو دەبـــوا لەكاتێكـــدا عێراقیشـــەوە، پێوەرێـــك كورد چارەنووســـی خۆی یەكالیی بكردایەتەوە، كەچی ســـەرلەنوێ بەفیدراڵیەت رازییبـــووە و لەگـــەڵ عێراق یـــەك دەوڵەتیان

پێكەوەناوەتەوە. لەســـاڵی 2005یشدا سەركردایەتی سیاسی كـــورد لەرێـــی گروپێـــك لەنوخبەی سیاســـی هەڵبژاردنـــە لەپەنـــای روناكبیرییـــەوە و راپرســـییەكی عێراقـــدا، پەرلەمانییەكانـــی بەڕێوەبـــرد، كە تێیدا زۆربەی رەهای میللەتی كـــورد دەنگیـــان بەجیابوونـــەوە لەعێـــراق دا. ئەمە خۆی رەهەندێكی شەرعی هەبوو، بەاڵم هەر ئەوســـاش دەركەوت، كە ســـەركردایەتی سیاســـی كوردســـتان ئـــەم ریفراندۆمـــەی بۆ ئەوە نییـــە بڕیارە یەكالكەرەوە مێژووییەكەی پێ دەســـتەبەربكات، كە بریتیە لەجیابوونەوە لەعێـــراق و پێكەوەنانی دەوڵەتی كوردســـتان، بەڵكو بۆ ئەوەی بووە ئەم خواستە ستراتیژییە وەك كارتێـــك و ئامرازێك بۆ فشـــارهێنان و ئیمتیازســـەندن بقۆزێتەوە! لێرەوە دەردەكەێ ســـەركردایەتی سیاســـی خـــۆی لەخواســـتنی سەربەخۆیی و سەروەری سیاسیدا شێلگیرنییە و ئـــەم دۆزە وەكـــو كارت و ئالیەتێكی كاتیی و ئامرازێكی تاكتیكـــی بەكاردەهێنێت، نەوەك ئالیەتێكی حقوقی رەوای گەلی كوردستان، كە خۆی لەدیاریكردنی مافی چارەی خۆنووسیندا 2005یشـــەوە لەریفراندۆمـــی و دەبینێتـــەوە

بەفەرمـــی ئەمەیـــان لەپێكەوەنانـــی دەوڵەتـــی سەربەخۆدا پێناسەكردووە.

ریفراندۆمی دووەم: ئامانج یان ئامرازكـــە لەبارودۆخێكدایـــن، ئێســـتا ئێمـــە دیســـانەوە سەركردایەتی سیاسی كوردستان دەیـــەوێ مەســـەلەی ریفرانـــدۆم بقۆزێتەوە. ریفرانـــدۆم خواســـتنی هۆكارەكانـــی بـــەاڵم الوازن، هەروەها بەســـتراونەتەوە بەكۆمەڵك پێشـــگریمانەی عێراقیـــەوە، كە ئەگـــەر هاتوو ئەوانە نەكرێن، ئەوسا گەلی كوردستان مافی خۆیەتـــی لەرێگـــەی ئالیەتـــی ریفراندۆمـــەوە لێـــرەوە دیاریبـــكات. خـــۆی چارەنووســـی پرســـیارێك خۆی دەســـەپێنێ، ئایا كێشەكانی نێوان هەولێر و بەغدا لەوەوە سەرچاوەدەگرن كـــە مالیكی یاخـــود هاوكارەكانی ســـەرپێچی لەدەســـتور دەكەن و جێبەجێی ناكەن، یاخود ئـــەم كێشـــانە گەلێـــك قووڵتـــرن و رەهەندی مێژوویـــی و ســـتراتیژیان هەیـــە؟ ئەگەر بێین و ســـەیری ئـــەم 11 ســـاڵەی دوایـــی بكەین، كـــە كـــورد لەهەرێمـــی كوردســـتان لەتوێـــی سیســـتەمێكی شێواوی فیدرالێدا لەگەڵ عێراق هەڵیكردووە، ئەوە دەشێ كورد لەوە گەیشتبن كە فیدراڵیەت بەشی دۆزەكەیان ناكات، بەڵكو دۆزی كورد راســـتەوخۆ دۆزی ســـەروەری و ســـەربەخۆیی سیاســـییە و تەنهـــا بوونـــی قەوارەیەكی ســـەربەخۆ دەتوانێ بەالیدابخات. ئەوەتـــا دەركەوتـــووە بەفیدراڵیەتیـــش ناكرێ پرســـی كورد چارەســـەربكرێت. ئەمەش دوو رەهەندی هەیە، یەكەمیان حوكمدارانی عێراق زیهنیەتـــی ناوەندگـــەرا و فراوانخوازیان هەیە و بەهیـــچ شـــێوەیەك ئەو بەندانەی دەســـتور پیادەناكـــەن، كـــە ئیـــرادە و هێـــز بەهەرێمـــی كوردستان دەبەخشێت، وەك مادەكانی 140 و 121ی دەستور. دووەمیش زیهنیەتی سیاسی كورد ئێســـتا پێدەگات و بەو ئەنجامە دەگات، كە پرســـی قەوارەی سیاســـی سەربەخۆ تاقە

ئالیەتی چارەسەركردنی كێشەكانیەتی. فۆكـــوس پێویســـتە ســـەرلەنوێ لێـــرەوە بخەینـــەوە ســـەر پرســـی ریفراندۆمی دووەم لەهەرێمـــی كوردســـتان، كـــە ســـەركردایەتی سیاسی بڕیاری لەســـەرداوە. دەتوانین بڵێین ئامرازێـــك ریفرانـــدۆم وەك ئەمجارەشـــیان بـــۆ فشـــارهێنان و ئیمیتازوەرگرتـــن كەڵكـــی لێوەردەگیرێـــت، چونكە ئـــەوەی دەردەكەوێ ســـەركردایەتی سیاســـی مەیلی بۆ ئەوە هەیە جارێكـــی دیكەیش بەغـــدا بكاتـــەوە پایتەختی سیاســـەتی خۆی. تەنها كێشەكەی ئەوەیە، كە نایانەوێ ئەمە لەگەڵ مالیكی بكەن. جا ئەگەر بێتـــو ئـــەو گریمانەیە ســـەربگرێ كـــە ئەمان لەبەرچاویـــان گرتووە، واتـــە مالیكی نا بەڵكو كەسێكی شیعەی بەدڵی ئەمان بێتە سەر حوكم،

یا بهێنرێتە سەر حوكم، ئەوە كێشەیان نییە و سەرلەنوێ دەگەڕێنەوە بەغدا. بۆیە دەتوانرێ بگوترێ ســـەركردایەتی سیاســـی كورد خۆی ئالیەتێكـــی وەكـــو ریفرانـــدۆم لەداواكردنـــی شـــەرعی و رەوا بۆ دیاریكردنی چارەنووسی گەلـــی كوردســـتان دوودڵە. لـــەوە واوەتریش ئەم ئالیەتـــە قانونییە بۆ ئەوە دەقۆزێتەوە، كە دیســـانەوە گۆڕانكارییەكانی بەغدا تاڕادەیەك لەژێر نفوزی ئەمانیشـــدا بگۆڕدرێن. ئەمەیش دووبارەكردنـــەوەی هەمـــان ســـیناریۆیە، كە لەكاتـــی البردنی ئیبراهیم جەعفەری و هێنانی

نوری مالیكیدا دووبارەبۆوە. خـــۆ ئەگەر ســـەركردایەتی سیاســـی كورد خۆی بەو قەناعەتە گەیشتبێ، كە مانەوە لەگەڵ ئەم كیانەی عێراقی پێدەگوترێ چیتر دۆزەكەی تێرناكات، ئەوســـا دۆخەكە ئاڕاستەیەكی دیكە دەگرێتەبەر و ئالیەتی ریفراندۆمیش بەگوێرەی كاركردە راســـتەقینەكەی خۆی دەقۆزرێتەوە. ریفرانـــدۆم وەك یەكێك لەچەمكەكانی حقوقی یەكێـــك زانســـتە سیاســـییەكان، و سیاســـی لەكاركردەكانـــی سیســـتەمی دیموكراســـی و حكومەتی خەڵكە. وشەی ریفراندۆم لەریشەی پرســـكردن و گەڕانـــەوە واتـــا ،TO REFERبەرایگشتی، دێت. واتا بۆ پیادەكردنی خواست یاخود یەكالییكردنەوەی پرسێكی ستراتیژی و سیاسی، رای گشت ئەندامانی گروپێكی سیاسی یاخـــود هاواڵتیانـــی بوقعەیەكـــی جوگرافیـــی دەكرێتـــە ئەمەیـــش وەردەگیرێـــت، تایبـــەت پێوەر بۆ بەالداخســـتنی ئەم پرسە. ریفراندۆم لەدوورخســـتنەوە جۆرێـــك بەواتایەكیـــش واتـــە لەزۆرینـــە. قانونگوزارییـــە زیانەكانـــی لەرێگـــەی راپرســـیەوە زیانەكانـــی پرۆســـەی

تەشریعی لەزۆرینە دووردەخرێتەوە. و بڕیـــاردان هەیـــە جاریـــش گەلێـــك لەچوارچێـــوی پرســـێك پەســـەندكردنی یاســـادانان دەســـەاڵتەكانی ســـەاڵحیەتەكانی بۆیـــە نییـــە. دادوەریـــدا و و جێبەجێكـــردن ئـــەوە وا، پرســـی یەكالییكردنـــەوەی بـــۆ یاخـــود راپرســـی لەمیكانیزمـــی كەڵـــك ریفرانـــدۆم وەردەگیرێت. بۆیـــە بەدڵنیاییەوە یاخـــود مانـــەوە پرســـی یەكالییكردنـــەوەی نەمانەوە لەگەڵ عێراق، پرســـێكە كە پێویستە تێكـــرای هاواڵتیانـــی كـــورد )نـــەك بەتەنهـــا هەرێمی كوردســـتان( بڕیاری لەســـەر بدەن، نـــە پەرلەمان و نـــە دەســـەاڵتی جێبەجێكردن لەســـەرۆكی هەرێمـــەوە تاوەكـــو حكومـــەت ناتوانـــن ئەمـــە بكەن. بـــەاڵم لێرەدا پرســـەكە ئەوەیە، كە نابێ ئـــەم ئالیەتە وەكوو كارتێكی فشار بۆ بەالداخستنی ملمالنێكان لەگەڵ بەغدا بقۆزرێتـــەوە، چونكـــە ئیتر وایلێدێـــت كە ئەم

میكانیزمەیش چیتر كارایی خۆی نامێنێت.

18 ژماره 232 2014/5/24

سياسەت

هەفتانە تایبەت بۆ سڤیل دەینووسێت

ڤەۆشر

عەتا قەرەداخی

حكومەتی داهاتووی عێراق و ئەگەری دابەشبوونی كورد

ئایا مالیكــــی بۆ جاری ســــێیەم دەبێتەوە ســــەرۆكوەزیرانی عێــــراق؟ ئەگــــەری ئەوە هەیە لیستەكەی مالیكی حكومەت پێكبهێنێت، بەاڵم كەســــێكی تر ببێتە ســــەرۆكوەزیران؟ ئەگــــەر ئەمە رووبدات هیــــچ گۆڕانكارییەك لەسیاســــەتی بەغــــدادا روودەدات؟ ئەگەری ئــــەوە هەیــــە نەیارەكانی مالیكی لەســــونە و شیعە هاوپەیمانێتیەك پێكبهێنن و حكومەت دروســــت بكەن؟ شــــوێنی كورد چی دەبێت بەرامبەر بەهەریەكە لەو دوو ئەگەرە؟ ئەی داخــــۆ ئەگەری ئەوە هەیە جارێكی تر كورد ببێتەوە بەهاوپەیمانــــی مالیكی و حكومەتی زۆرینەی سیاسی لەگەڵدا پێكبهێنێت، كە كۆی كورســــیەكانی مالیكــــی و هاوپەیمانەكانی و كورد پێكەوە دەكاتە نزیكەی 185 كورسی؟ ئەی ئەگەری ئەوە هەیە كورد دابەش ببێت و بەشــــێك لەكورد ببێتە هاوپەیمانی مالیكی و بەشــــەكەی تریشی بەشــــداری حكومەتی مالیكــــی نەكات؟ ئەگــــەر ئەمــــە رووبدات چ زیانێكی بۆ كــــورد دەبێت؟ ئایا رۆڵی ئێران

لەم رووەوە چییەو چی دەبێت؟لەراســــتیدا من بڕوام وایــــە لەبنەڕەتەوە بەشــــداریكردنی كــــورد لەحكومەتی بەغدادا

لــــەرووی نەتەوەییەوە هیچ ســــوودێكی بۆ كــــورد نییــــە و بەفیڕۆدانــــی توانــــای كوردە وەكــــو نەتەوە. بەڵكو وەكــــو چەندین جاری تریش نووســــیوومە بەشــــداریكردنی كورد لەحكومــــەت و تەنانــــەت پەرلەمانــــی بەغدا، تەنیا سوودی حیزبی و تایبەتی بۆ حیزب و كەسانی سەر حیزبی ناو الیەنە كوردییەكان هەبووە. ئەوەش روون و ئاشــــكرا لەســــەر حیســــابی بەرژەوەنــــدی بــــااڵی نەتــــەوە و نیشــــتیمان بووە. هەروەكو پێشتر وتوومانە لەماوەی یازە ساڵی رابردوودا كورد لەبەغدا ئەوەندەی لەخەمی دروستكردنەوەی عێراقدا بــــووە، ئەوەنــــدە لەخەمــــی بەدەســــتهێنانی نەتەوەییەكانــــی بەرژەوەندییــــە و مــــاف خۆیــــدا نەبــــووە. بۆ ئەمجــــارەش بڕواناكەم كــــورد بتوانێــــت شــــتێكی زیاتــــر لەرابردوو بەدەســــت بهێنێــــت، بەڵكــــو بەپێچەوانــــەوە ئێستا عێراق بەرەو خۆبەهێزكردن دەچێت، هەر بەهێزبوونێكــــی عێراقیش مانای دانانی فشــــاری زیاترە لەسەر هەرێمی كوردستان و لەســــەر كــــورد. كەواتــــە بەبۆچوونی من بەشــــداریكردنی كــــورد لەبەغــــدا هەڵەیەكی ســــتراتیژی گەورەیــــە و ئەگــــەری ئــــەوەی

بێ رێكەوتنێك بەزەمانەتێكی نێودەوڵەتی، بەشداریكردنی كورد لە حكومەتی عێراقدا گەمژەیی و ساویلكەیی و پشتكردنە لە بەرژەوەندییە نەتەوەیی و نیشتیمانیەكان

18 ژماره 232 2014/5/24

ژماره 232 2014/5/24 19

گەر ئەمجارە مالیكی حكومەتی زۆرینە پێكبهێنێت، ئەوان جارێكی تر ئە بەسانی ناخرێتە دەرەوەی دەسەاڵتەوە

سياسەت

هەرالیەنێك هەڵەی وابكات، بەتەنیا

بەشداری لەحكومەتی بەغدادا بكات، دەبێتە جۆرێك لە ریسوایی

بۆی و قۆناغێكی ملكەچی و پاشكۆیەتی

بۆ نەوەكانی سەفەوی و قاجاری و عوسمانیەكان

دەستپێدەكاتەوە و رووزەردی مێژووش دەبێت

هەیــــە كــــورد ناچــــاری پاشەكشــــەی زیاتر بكات. بەاڵم دیارە لەئێســــتاوە لەبارودۆخی دوای راگەیاندنی ئەنجامی هەڵبژاردنەكاندا، قۆناغی كاركــــردن بــــۆ پێكهێنانی حكومەت دەســــتپێدەكات. كەواتە دەبێ ســــیناریۆكانی پێكێهنانــــی حكومــــەت چی بــــن و كورد چی

بكات؟بەئاشــــكرا مالیكــــی ماوەیەكــــە دیــــارە رایدەگەیەنێت حكومەتی زۆرینەی سیاســــی تاكە رێگاچارەیە بۆ عێراقی ئێســــتا. ئەمەش ئــــەوە دەگەیەنێــــت كــــە مالیكــــی نایەوێــــت حكومەتی یەكێتی نیشتیمانی پێكبهێنێت، واتە نایەوێــــت حكومەتێك لەجــــۆری دووجاری پێشووی پێكبهێنێتەوە، كە خۆی پێی دەڵێت حكومەتــــی حیزبــــی و وەزارەتــــی حیزبــــی. هەموومــــان دەزانیــــن پێكهێنانــــی حكومەتی یەكێتی نیشتیمانی كارێكی گرانە و ئەگەری پێكهێنانــــی بــــەاڵم الوازە. زۆر پێكهاتنــــی حكومەتــــی زۆرینەی سیاســــی بۆ ئێســــتای مالیكــــی رەنگــــە كارێكــــی ئەوەندە ئەســــتەم نەبێت، بەتایبەت ئەو ئێستا پێویستی بە 42 كورســــی هەیە بۆ پێكهێنانــــی كابینەكەی كە دەشێ بەئاســــانی لەناو لیستە جیاوازەكانی

تری شیعە و سوننە و تەنانەت كوردیشدا ئەو 42 كورسیە بەدەستبهێنێت. بەتایبەتی لەنێو ئەنجومەنــــی بااڵ و ســــەدرییەكان و هەندێ لەو ســــوننانەی دەتوانێت بەپۆست و پلە و پایە رازییان بكات. ئەمە ســــەرباری ئەوەی دەشــــێ رۆڵی ئێرانیش لەســــەر شــــیعەكان و ئــــەو الیەنانەی تری عێراقیــــش كە لەژێر هەژموونــــی ئێرانیدان، یارمەتیدەری مالیكی بێــــت و دەوری كاریگەر لەبەرژەوەندی ئەو بگێڕێــــت. بۆیە من وایدەبینــــم ئەگەر مالیكی بــــۆ پێكهێنانــــی حكومەتــــی زۆرینــــە خــــۆی یەكالبكاتــــەوە، ئــــەوا بە ئاســــانی دەتوانێت حكومــــەت پێكبهێنێت، كــــە بێگومان ئەوەش دەبێتە بەدەســــتهێنانی شەرعیەتی تەواوەتی لەالیــــەن مالیكیــــەوە بۆ ئەوەی سیاســــەتی تاكڕەوانــــەی خۆی بەرەهایی بســــەپێنێت و عێــــراق بگێڕێـتــــەوە بۆ خاڵی ســــفر، واتە بۆ ســــەردەمی دیكتاتۆریەت. دیــــارە زەمینەی عێراقیــــش زەمینەیەكــــی بەپێــــت و گونجاوە بۆ دروســــتكردنی دیكتاتۆریــــەت بەتایبەتی كــــە جەماوەری رەشــــەخەڵكی عێــــراق تاكو ئێستا بەئاشــــكرا جەماوەرێكی ناهۆشیار و ملكەچە، تاكو ئێستا لەمۆتەكەی هەژموونی

20 ژماره 232 2014/5/24

گەر مالیكی خۆی بۆ حكومەتی زۆرینە

یەكالیی بكاتەوە، دەتوانێت بەئاسانی پێكبهێنێت، ئەمەش شەرعیەتی دەداتێ

سیاسەتی تاكڕەوانەی خۆی بەرەهایی بسەپێنێت

و عێراق بگێڕێتـەوە خاڵی سفر

سياسەت

رابــــردوو تەمەندرێــــژی دیكتاتۆریەتــــی رزگاری نەبووە، دەشــــێ زۆر لەعێراقیەكان خەون بەو رابردووەوە ببینن، كە هەرچەندە ئازادییــــان نەبــــوو، بــــەاڵم تــــا ئەندازەیــــەك

گەدەیان تێربوو، سكیان هەڵنەدەگوشی.كەواتــــە لەئەگەری پێكهێنانــــی حكومەتی زۆرینــــەدا، ئاشــــكرایە بارودۆخــــی عێــــراق بــــەرەو كــــوێ دەڕوات. مــــن وای بۆدەچــــم مالیكــــی هەموو هەوڵێــــك دەدات بۆ ئەوەی بــــەوەش پێكبهێنێــــت، زۆرینــــە حكومەتــــی رووبەرێكــــی فــــراوان لەعێراقییەكان دەكاتە دیــــار بەشــــێكی بەتایبــــەت ئۆپۆزســــیۆن، لەســــوننەكان، كــــە ئەوەش بەناوی شــــەڕی تیــــرۆرەوە بــــواری زیاتــــر بــــۆ حكومەتــــی داهاتووی چاوەڕوانكراوی مالیكی دەكاتەوە، كە هەموو هەوڵێك بدات بۆ سەركوتكردنی نەیارەكانی، لەپێشەوە لەسوننە و دواتریش ئەگەر شیعەكانی تر كێشەیان بۆ دروستكرد چاوپۆشی لەوانیش ناكات. دیارە دواتریش هەمــــوو هەوڵێــــك دەدات دەســــەاڵتی كورد سنووردار بكات. دیارە مالیكی لەبەرئەوەی دەســــەاڵت و داهاتی عێراقی بەدەســــتەوەیە و ســــوپایەكی سەربەخۆیی دروستكردووە، ئەگەر ئەمجارە حكومەتی زۆرینە پێكبهێنێت، ئەوا جارێكیتر بەئاسانی ناخرێتە دەرەوەی

دەسەاڵت.ئەگەرێكــــی تر ئەوەیــــە مالیكی حكومەتی فشــــاری و پێكنەهێنرێــــت بــــۆ زۆرینــــەی ئیقلیمــــی و نێودەوڵەتیــــش ناچــــاری بكــــەن حكومەتــــی یەكێتــــی نیشــــتیمانی پێكبهێنێت، جۆرێــــك دەبێـــــت ناچــــار بارەشــــدا لــــەم تــــردا لەگــــەڵ الیەنەكانــــی لەســــەوداگەری بكات. دەشــــێ یەكێك لەو الیەنانە كە داوای بەشــــداریكردنی حكومەتــــی لێبــــكات الیەنی كــــوردی بێت. ئایا دەبــــێ كورد چۆن و بەچ شــــێوەیەك بەشــــداری ئەو حكومەتە بكات؟ هەڵبەت ئەوە ئاشكرایە سیاسەت بەپێوانەی كەواتــــە بەڕێوەدەچێــــت، بەرژەوەنــــدی لەبارێكــــی وەهادا دەبێ كورد لەبری ئەوەی هەموو داواكارییەكانی لەپێداگرتن لەســــەر پۆســــت چڕبكاتــــەوە، باشــــتر وایــــە داوای رێكەوتنــــی جیــــدی لەســــەر بەرژەوەندییــــە نەتەوەیــــەكان بــــكات، كە ئەوانیــــش بریتین لەگێڕانــــەوەی ناوچە كوردییەكان بۆ ســــەر هەرێــــم و جێبەجێكردنی ماف و داواكارییە لەهەمــــوو هەرێــــم دەســــتوورییەكانی ئاســــتەكاندا، ئەمــــەش وەكــــو رێكەوتنێكــــی مەرجــــدار بكرێــــت. ئەگــــەر حكومەتی بەغدا لــــەو رێكەوتنــــە پاشــــگەزبۆوە، ئــــەوا كورد

مافــــی جیابوونــــەوەی هەبێــــت. هەرجــــۆرە رێكەوتنێكی وەهاش پێویســــتە زەمانەتێكی نێودەوڵەتــــی هەبێــــت. بــــێ رێكەوتنێكی لەم جــــۆرە هــــەر بەشــــداریكردنێك لەحكومەتی عێراقیدا كە مالیكی ســــەرۆكی بێت یان هەر كەســــێكی تر، بەگوێــــرەی كورد گەمژەیی و ســــاویلكەیی و پشــــتكردنە لەبەرژەوەنــــدی لــــە كاركردنــــە و نیشــــتیمان و نەتــــەوە پێنــــاوی حیــــزب و بەرژەوەندییــــە حیزبــــی لەكابینەكانــــی هەرچــــۆن كەســــیەكاندا، و جەعفەری و مالیكیدا پێشــــتر كورد شــــەڕی پۆســــت و پارە و بەرژەوەندییــــە حیزبی و تاكەكەســــیەكانی كــــردووە و بەرژەوەندییە

نەتەوەییەكانی پشتگوێ خستووە.ئەگەرێكــــی تر كە لەســــەرەوە ئاماژەمان بۆ كرد ئەوەیە، نەیارەكانی مالیكی لەشــــیعە پێكبهێنــــن كــــورد حكومــــەت و و ســــوننە هاوپەیمانەكانــــی و مالیكــــی هەوڵبــــدەن و بكەنە ئۆپۆزســــیۆن، كە ئەمەیان ئەگەرێكی زۆر دوورە، بەتایبــــەت كە ماوەی هەشــــت ســــاڵە مالیكی فەرمانڕەوایە و كۆی جومگە هەســــتیارەكانی دەوڵەتــــی عێراقی كۆنترۆڵ كردووە، پێناچێت هەروا بەئاسانی كورسی فەرمانڕەوایی جێبهێڵێــــت. بەتایبەتیش تاكو مالیكــــی دەكات پشــــتگیری ئێــــران ئێســــتا

بــــۆ هیــــچ جێگرەوەیەكــــی ئەمەریــــكاش و مالیكی نییە. لەروویەكی تریشــــەوە لەدنیای سیاسەتدا، ئەوە گرنگە بۆ پاراستنی پێگەی لیســــتێك كە لە هەڵبژاردندا ســــێ ئەوەندەی ئــــەو گەورەتریــــن لیســــتە دەنگــــی هێنابێت، كــــە گوایە كێبڕكێــــی ئــــەم دەكات. هەر لەم رووەشەوە پەراوێزخستنی مالیكی ئەستەمە. كەواتە ئەگەری پێكهێنانی حكومەت لەالیەن الیەنەكانــــی تــــرەوە بێ لیســــتەكەی مالیكی ئەگەرێكــــی الوازە، لەوەش خراپتر بۆ كورد ئەوەیە، كە تێڕوانینی ئەو الیەن و لیستانەی تریش بۆ كورد ناشــــێت لەتێڕوانینی مالیكی و لیســــتەكەی مالیكــــی باشــــتر بێــــت. الیەنە مالیكیــــان هەڵوێســــتی هەمــــان شــــیعەكان بەرامبەر كورد هەیە. ســــوننەكانیش هەمان بــــۆ عەرەبییــــان ناسیونالیســــتی روانینــــی كورد هەیــــە، كە حیزبی بەعس لەرابردوودا نوێنەرایەتی كردووە، ئێســــتاش ســــوننەكان كــــە هەڵگری هەمــــان عەقڵیــــەت و تێڕوانین بەرامبــــەر بەكــــورد، نوێنەرایەتــــی دەكــــەن، ئەگەر ئێســــتا جۆرێــــك لەنەرمونیانیان تێدا بێــــت، لەبەرئەوەیە كــــە زۆر الوازن، ئەگینا ئەگەر ئەوانیش هێزیان هەبێت هیچ لەحیزبی

بەعس بەرامبەر بەكورد باشتر نابن.بەهەرحــــاڵ وەكــــو گوتــــم ئەگــــەر كورد لەحكومەتی ئەمجارەی عێراقیدا بەشــــداری بــــكات، كە ئەگــــەری چاوەڕوانكــــراو ئەوەیە چ پێكبهێنێــــت، حكومەتــــە ئــــەو مالیكــــی حكومەتــــی زۆرینــــە بێــــت یــــان حكومەتــــی یەكێتی نیشتیمانی، لەم بارەدا پێویستە كورد جێبەجێكردنــــی داخوازییــــە نەتەوەییەكانــــی بكاتــــە مەرجــــی بەشــــداریكردن. هــــەروەك ئەگەر كورد بەشداری بكات پێویستە بەیەك دەنــــگ و پێكەوە بەشــــداری بــــكات، چونكە هــــەر دابەشــــبوونێك لەریزی كــــورددا، یان بەشــــداریكردنی هەر الیەنێك بەتەنیا پێگەی كورد لەوەی ئێســــتای زۆر الوازتر دەكات، بۆ ئەو الیەنەش دەبێتە جۆرێك لەریسوایی و قۆناغێكی نوێ لەملكەچی و پاشــــكۆیەتی و قاجــــاری و ســــەفەوی نەوەكانــــی بــــۆ عوســــمانی دەســــت پێدەكاتەوە، كە ئەوەش روونە ئەنجامەكــــەی بەرەو كوێمان دەبات. بۆیە گرنگە بۆ كۆی الیەنەكانی كوردســــتان ملمالنێكانیــــان و ناكۆكــــی ســــەرباری لەناوخۆدا، هەڵەی لەوجۆرە نەكەن، بەتەنیا نــــەك لەگــــەڵ مالیكــــی، بەڵكــــو لەگــــەڵ هیچ الیەنێكی تــــری عێراقــــی هاوپەیمانی نەكەن و یەكێتــــی كورد بەرامبــــەر بەبەغدا دابەش

نەكەن، چونكە رووزەردی مێژوو دەبن.

ژماره 232 2014/5/24 21

سياسەت

كابینەكەی ساڵی )2010(ی نوری مالیكی

هەڵبژاردنەكانە، كە لیستی ئیتیالفی دەوڵەتی قانون تێیدا زۆرترین دەنگەكانی بەرێژەی 92 كورسی بەدەستهێناوە. دیارە بەگوێرەی مادە دەستورییەكان دەوڵەتی قانون لەبەرئەوەی نیوەزیاتری كورسییەكانی بەدەستنەهێناوە، تەنهـــا حكومـــەت بەتاقـــی ناتوانـــێ ئـــەوە پێكەوەبنێـــت، بۆیـــە ناچـــارە لەگەڵ لیســـت

یاخـــود چەند لیســـتێك رێبكەوێـــت. هەفتەی رابـــردوو دەوڵەتـــی قانـــون بـــۆ پێكەوەنانی حكومەت پرۆژەیەكی پێشكەش بەالیەنەكان كـــردووە، كە دەیەوێ كۆتایـــی بەحكومەتی تەوافقـــی بهێنێـــت و حكومەتـــی زۆرینـــەی سیاســـی پێكبهێنێـــت. بەگوێـــرەی هەندێـــك لەچاودێـــرە سیاســـییەكان ئـــا ئەمـــە دەبێتە

زانایەكی عەرەب: ســـێكوچكەی عێراق: پیتڕۆل، سوپا، دیكتاتۆر

كێشمەكێشـــە چاوەڕوانكراوەكەی عێراق دەســـیپێكردووە. هەڵبژاردنـــەكان دوای ئێســـتا ئیتـــر كاتـــی چنینـــەوەی بەرهەمـــی

بەشی سیاسەت

تەحەداكانی دەوڵەتی سوڵتەویی لە عێراقهەڕەشەكانی زۆرینەی سیاسی و

ئەگەرەكانی دروستبوونی دەوڵەتی سوڵتەوی

22 ژماره 232 2014/5/24

سياسەت

حكومەتی زۆرینە لەعێراقدا دەبێتە

سەرەتای هەڵدێری عێراق، چونكە زۆرینەی سیاسی لەژینگەیەكی

"سوپاساالری"دا نەك دەزگاكانی

دیموكراسی لێ بەرهەم نایەت، بەڵكو

زەمینەی بااڵدەستیی و دەسەاڵتگەرایی و

سوپاساالرییش خۆشدەكات

عێراق واڵتێكی هۆمۆجین و یەكپارچە نییە، بەڵكو واڵتێكی

نیترۆجین و فرەئەتنۆس و فرەمەزهەبە، بۆیە پێكەوەنانی حكومەتی

زۆرینەی سیاسی بێ ئەمالو و ئەوال

دەبێـتەهۆی بەالوەنانی فرەیی ناسنامە و

پێكهێنانی بااڵدەستی تاكناسنامەیی لەم واڵتە

ناوخۆ. نوری مالیكی دەستی بەسەر دەزگا هەواڵگرییەكانـــدا گرتـــووە. ناوبراو بۆخۆی عێراقـــی داراییەكانـــی دەزگا راســـتەوخۆ كۆنترۆڵكردووە، هـــەر لەبانكی ناوەندییەوە بگرە تاكو وەزارەتی دارایی عێراق. ناوبراو لەرێی سامانی گشـــتییەوە تۆڕێكی میدیایی بەهێزی دروستكردووە و لەرێی ئەمەیشەوە بەردەوام هەوڵی دروســـتكردنی رایگشـــتی بۆخۆی و لیستەكەی دەدات. بۆیە چاودێران پێیانوایە دەســـتبردن بـــۆ مۆدێلی زۆرینەی سیاســـی لەســـەروەختی تەنگژە گەورەكاندا نەك كێشەكان یەكالییناكاتەوە، بەڵكو دەبێـتە هـــۆی خوڵقاندنی كێشـــە و تەنگـــژەی زۆر گەورەتـــر. هۆیەكەیشـــی ئەوەیە كـــە ئەگەر بێتو پێكهاتە ئەتنی و مەزهەبییەكانی عێراق خاوەن ڤیتۆی سیاســـی نەبن، ئەوە دەشـــێ زۆرینەی سیاسی بەرەو زۆرینەی سوڵتەوی دووبارەبوونەوەی ئەمەیش وەربچەرخێت. ئـــەو بازنەیـــە، كـــە زانایەكی عـــەرەب ناوی

لێناوە: سێكوچكەی عێراق. ناوەندگەرایی و هەڕەشـــەكان لەســـەر

هەرێمی كوردستاندەگوتـــرێ سیاســـییەكاندا لەزانســـتە دەســـەاڵتگەرایی بریتیـــە لە: هەمـــوو جۆرە مۆدێلێكـــی حوكـــم كە تێیدا پێڕێكـــی تایبەت كاروبـــاری واڵت بەڕێوەبـــەرن. هەروەهـــا ئەمانـــە هەمـــوو بەشـــەكان و پێكهاتەكانـــی

عێراقیبـــوون ناتوانێ وەاڵمگۆی كێشـــەكانی ناســـنامەی ئەم واڵتە بێت. عێـــراق واڵتێكی هۆمۆجیـــن و یەكپارچە نییە، بەڵكو واڵتێكی نیترۆجین و فرەئەتنۆس و فرەمەزهەبە. بۆیە پێكەوەنانـــی حكومەتـــی زۆرینەی سیاســـی بـــێ ئەمالو و ئـــەوال دەبێـتەهۆی بەالوەنانی فرەیـــی ناســـنامە و پێكهێنانـــی بااڵدەســـتی

تاكناسنامەیی لەم واڵتە. دووەمیشـــیان ئەوەیـــە كـــە زیهنییـــەت و كولتوری سیاسی لەعێراق خۆی سوڵتەویەت و بگرە شـــمولیەت بەرهەمدەهێنێت. هێشـــتا زەمینـــەی كۆمەاڵیەتی بۆ دەســـتەبەركردنی كولتـــور و ئەقڵیەتـــی دیموكراتـــی گەشـــەی نەكردووە، چونكە هێشتا تاك وەك ناسنامە بەرهەمنەهاتـــووە. لەبەرئەمـــە لەعێراق تاكو دەوڵەت و حكومەت بـــە دراوی پیترۆدۆالر بژیەت و وابەستە بەباجی هاواڵتیان نەبێت، ئەوە ئاستەمە ژێرخانی دەوڵەتی دیموكراتی سیاســـی كولتـــوری بۆیـــە بێتەكایـــەوە. گشـــتی و زیهنیەتـــی تـــاك لەعێـــراق هەتـــا ئێســـتاش زەمینەی ئـــەوەی تێدایە دیكتاتۆر تائێســـتاش ســـێیەمیش بەرهەمبهێنێـــت. دەزگاكانـــی و موئەسەســـات لەعێـــراق زامنی دیموكراســـی پێكنەهێنراون. ئەوە دە ســـاڵە عێراق ســـەردەمی حوكمی شـــمولی جێهێشـــتووە، كەچی تائێستاش نە پەرلەمان پەرلەمانـــە، نە قـــەزا قەزایەكی بێالیەنە و نە دەســـەاڵتی جێبەجێكاریـــش دەتوانـــێ وەك دەزگایەكـــی حوكمـــی گشـــتگیر رۆڵی خۆی بگێڕێت. كاتێكیش ســـێ دەســـەاڵتەكان بایی ئەوەندە پێنەگەیشتبێتن رۆڵی خۆیان بگێڕن و چاودێری حكومەت بكەن، ئەوە ئەســـتەمە بـــاس لەوە بكـــرێ، كە قۆناغی گواســـتنەوە و وەرچەرخانـــی دیموكراســـی لەعێـــراق وا

خەریكە تەیدەبێت. بۆیە بەقسەی زاناكانی زانستی سیاسەت، ئـــەوە هەر چ پرۆژەیەك لەعێراق كە بەناوی زۆرینەی سیاسیەوە بسەپێندرێت، دەبێتەهۆی پشتگوێخستن و پەراوێزخستنی چەند یەكە و گروپێكی ئەتنی، سیاســـی و كۆمەاڵیەتی، لەئەنجامی ئەمەشـــدا زەمینە بۆ بااڵدەســـتی هەمیشـــەیی رەوتێكی سیاسی خۆشدەبێت. بەگوێـــرەی ئـــەو راپۆرتانـــەی ناوەندەكانی توێژینەی ســـتراتیژی پێشكەشیان كردووە، ئێســـتا لەعێـــراق ئیتالفی دەوڵەتـــی قانون و بەتایبەت شەخســـی نوری مالیكی دەســـتی دەســـەاڵتدا و هێـــز جومگەكانـــی لەســـەر چەكدارەكانـــی هێـــزە مالیكـــی گرتـــووە. بەدەســـتەوەیە، هەر لەســـوپای عێراقەوە بۆ هێزەكانـــی پۆلیـــس و هێزەكانی ئاسایشـــی

سەرەتای هەڵدێری عێراق، چونكە زۆرینەی سیاسی لەژینگەیەكی "سوپاساالری"دا نەك دەزگاكانی دیموكراســـی لێ بەرهەم نایەت، بەڵكو زەمینەی بااڵدەستیی و دەسەاڵتگەرایی

و بگرە سوپاساالریی خۆشدەكات. عێراق: لە دیموكراســـی تەوافقییەوە بۆ

زۆرینەی سوڵتەویئیتیالفی دەوڵەتی قانونـــی نوری مالیكی، هەفتەیەك پێش ئێستا پرۆژەی لیستەكەیانی بۆ پێكەوەنانی حكومەتی زۆرینەی سیاسی پێشكەش بەالیەنە سەركەوتووەكانی عێراق و هەرێمی كوردستان كردووە. شارەزایانی بـــاوەڕەدان لـــەو سیاســـییەكان زانســـتە پێكەوەنانـــی حكومەتـــی زۆرینەی سیاســـی خۆی بۆ پێشخســـتنی دیموكراســـی یەكێك لەپایـــە ســـەرەكییەكانە، بـــەاڵم ئەمە بەچەند پێشـــمەرجێكەوە بەندە، كە یەكیـــان ئەوەیە ئـــەو دەوڵەتـــە لەرووی ناســـنامەی ئەتنی و تایفییەوە یەكپارچە و چونیەك بێت و فرەیی قەومی، مەزهەبی و سیاســـی زۆری نەبێت. دووەمیشـــی پەیوەندی بە بوونی كولتوری سیاســـی دیموكراتی و لەهەمووشی گرنگتر دیموكراتیانـــەوە بەزیهنیەتـــی پەیوەنـــدی لەهەموویـــان كـــە سێیەمیشـــان هەیـــە. گرنگتـــرە، پەیوەنـــدی بەبوونـــی دامودەزگا دیموكراتییەكانەوە هەیە، كە زامنی پاراستی گەمەی دیموكراسین. ئەگەر بێین و سەیری عێراق بكەین، ئـــەوە تابلۆكە تاڕادەیەك لێل دەنوێنێت. یەكەم، عێراق لەرووی ناسنامەوە واڵتێكی لێكترازاوە و تاقە ناسنامەیەك وەك

ژماره 232 2014/5/24 23

زەمینەی عێراق لەبارە بۆ دروستبونەوەی دكتاتۆر

سياسەت

كولتوری سیاسی گشتی و زیهنیەتی تاك لەعێراق

تا ئێستاش زەمینەی ئەوەی تێدایە دیكتاتۆر

بەرهەمبهێنێت

دروســـتكردنی لەپرۆســـەی واڵت تـــری بڕیـــاری سیاســـی دوربخەنـــەوە. لەگەلێـــك دەســـەاڵتگەرایی دەوڵەتـــی لەنمونەكانـــی ســـەختدا ئەوە پێڕی بااڵدەســـت پرۆســـەی هەڵبـــژاردن پەكدەخـــەن، یاخـــود گرفتی بۆ دەســـەاڵتگەرایی لەنمونەكانـــی دەنێنـــەوە. هەڵبژاردنـــەكان پرۆســـەی ئـــەوە نەرمـــدا بەڕێوەدەچێـــت، بەاڵم لەبەرئـــەوەی پێڕێكی كەمینە ئامرازەكانی بەرهەمهێنانی دەسەاڵت و هێزیـــان قۆرغكـــردووە، ئـــەوە بـــەزۆری دەردەچێـــت. ئـــەوان بەدڵـــی ئەنجامـــەكان واتە لەرێـــی ئالیەتەكانی هێزەوە پرۆســـەی پێـــڕی ئاڕاســـتەدەكەن. واڵت سیاســـی دەســـەاڵتگەرا گەلێكجـــار بەدڵی خۆی یاری بەئەنجامـــی هەڵبژاردنـــەكان دەكات. لـــەوە واوەتریش گەلێكجار دەردەكەوێ حكومەتی دەسەاڵتگەرایی سنور بۆ كارەكانی پەرلەمان

و بگرە قەزاش دادەنێـت. نمونـــەی جـــۆر دوو لەواڵتـــان و ئیســـتبداد لەشـــێوەی دەســـەاڵتگەرایی دیكتاتۆریدا خۆی نواندووە. دیارە جۆرەكانی یەكتـــر لەگـــەڵ دەســـەاڵتگەرایی حوكمـــی جیاوازن. بۆ نمونـــە لەدەوڵەتی دیكتاتۆریدا رابـــەرەكان هەوڵی گۆڕینـــی كۆمەڵگە بەپێی پرەنســـیپەكانی خۆیـــان دەدەن. لەهەندێـــك نمونـــەی دەسەاڵتگەراییشـــدا ئـــەوە پێـــڕی بەكۆكردنـــەوەی بایـــەخ تەنهـــا حوكمـــدار

دەســـەاڵت، واتـــە ئامڕازەكانـــی دەســـەاڵت لەنمونەكانـــی و ســـامان دەدەن. هەندێـــك سوڵتەویەت بەشێوەیەكی زاڵمانە دەسەاڵت دەقۆزنەوە، بەاڵم هەندێكیتریان ئەمە ناكەن و تەنهـــا ناوكی دەســـەاڵت، واتـــە ئامڕاز و ئالیەتەكانـــی بەرهەمهێنانی هێز زەوتدەكەن و لەیارییەكـــدا بەنـــاوی هەڵبـــژاردن ئەمـــە بەنەیارەكانیان دیموكراســـیەتەوە بەنـــاوی دەكـــەن. دەمكوتیـــان و دەفرۆشـــنەوە گەلێكجاریش دەركەوتووە تەنانەت دەوڵەتی دیموكراتیش لەكاتی جەنگ، تیرۆر و دۆخی ئاوارتەدا بەناچاری شێوازی دەسەاڵتگەرایی

دەقۆزنەوە. دەركەوتنـــی لەروخســـارەكانی یەكێـــك دەســـەاڵتگەرایی تـــازە لەعێـــراق كـــە خۆی لەتەیارێكی عروبی شـــیعەدا پێناســـەدەكات، بەرجەستەكردنەوەی خواستی یەكسانسازی گشـــت عێراق و یەكپارچەسازی ناسنامە و پێگەكانی حوكمە. بۆ ئەمەش گەلێك حەزیان لەدابەشكردنی دەســـەاڵت بەپێی ناوچەكان و گروپـــە ئەتنییـــەكان نییە و بەئاشـــكراش رایدەگەیەنـــن، كە ئەگەر بۆیـــان بلوێ ئەوە دوای حكومەتی زۆرینەی سیاســـی، دەست بەگۆڕینـــی بنەماكانی دەســـتوریش دەكەن، چونكە پێیانوایـــە فیدراڵیەت بەكەڵكی عێراق نایـــەت. بۆیە لەگەلێك رێگـــەوە هەوڵی ئەوە دەدەن ســـەرلەنوێ ناوەندگەرایـــی بەســـەر

ناوەندگەراییـــش بســـەپێننەوە. عێراقـــدا دەوڵەتـــی مۆدێڵـــی هەمـــان بەواتایـــەك تاكنەتەوەیـــی و تاكمەزهەبییـــە لەبەرگێكـــی نـــوێ بەنـــاوی دیموكراتیەتـــەوە. ئائەمەش راســـتەوخۆ هەڕەشـــەكان لەســـەر هەرێمی كوردســـتان زەقەدەكاتەوە. بەتایبەت ئەگەر ئەو یاریەش زەقبكەینەوە كە دەیەوێ باڵێك لەكـــورد بپچـــڕێ و بەناوی دروســـتكردنی زۆرینەی سیاسیەوە لەبەغدا ناوماڵی كوردی پێ پارچەبكاتەوە و كورد بەگژ كورددا بكات. ئەمە تەحەداكانە لەسەر هەرێمی كوردستان و رەواندنەوەی ئەم هەڕەشانەش پێویستی هەیـــە، راســـت ئوســـوڵی بەسیاســـەتێكی كە پشـــت بەدیراســـەیەكی زانســـتی رەوتە سیاســـیەكان و ئەقڵیەتی سیاســـی و فیكری

پشتەوەیان دەبەستێت.

24 ژماره 232 2014/5/24

سياسەت

متمانەی ئەو خەڵكە بووە.سەیدا ماوەیەكی زۆر پاش كۆنگرەی شەشەم و حەوتەم و هەر بەرپرســــی راگەیاندنی پارتی بــــوو، لــــەدوای كۆنگــــرەی حەوتــــەم بەئەندامی مەكتەبی سیاسی هەڵبژێردرا و هەر بەبەرپرسی

راگەیاندن مایەوە.ساڵی 1967 لەكاتی وتووێژ لەگەڵ حكومەتی رۆژنامــــەی سەرنوســــەری بــــووە عێــــڕاق، شــــەڕ كاتێــــك 1965 لەســــاڵی )ئەلتەئاخــــی( لەكوردســــتان دەستی پێكرد، ســــەیدا بەرپرسی راگەیاندنی پارتی بوو، لەســــاڵی 1966 بەدواوە تاســــاڵی 1967 رۆژنامــــەی ئەلتەئاخــــی لەبەغدا مۆڵەتــــی پێــــدرا و ســــەیدا بووە سەرنوســــەری. هەروەها بەشــــێوەی نهێنی لەناو شــــاری بەغدا سەرپەرشتی رێكخستنی پارتیشی دەكرد، بەاڵم كاتێك لەســــاڵی 1968 شــــەڕ لەنێوان شۆڕش و حكومەتی عێڕاق دەســــتی پێكردەوە، ئەوكاتەی بەعس پاش كودەتا دژی عەبدولرەحمان عارف هاتــــە ســــەرحوكم، جارێكــــی تر ســــەیدا ســــاڵح

گەڕایەوە سەركردایەتی.هەروەهــــا ســــەیدا ســــاڵح لەرێكەوتــــی 11ی ئازاری 1970 ئەندامی شــــاندی وتووێژی نێوان پارتــــی و بەغــــدا بوو، پــــاش 11ی ئــــازار كرایە بەرپــــرس لقی 5ی پارتی لەبەغدا و وەزیری بێ وەزارەت بوو. هەروەها ئەندامی لیژنەی ئاشتی هاوبەشــــی نێوان حیزبی بەعــــس و پارتی بوو، سەرۆكی یەكێتی نوسەرانی كورد لەبەغدا بووە، سكرتێری دەستەی ئاشتی و هاوبەندی عێڕاقی بــــوو، كە رەحمەتی عەزیز شــــەریف ســــەرۆكی بوو. سەرپەرشــــتی رێكخراوە جەماوەرییەكانی وەك یەكێتــــی الوان و قوتابیــــان و ئافرەتانــــی

دەكرد.رۆژێك لەگەڵ هەڤااڵن ژماردمان نزیكەی 17 بەرپرسیاریەتی هەبوو، بەاڵم لەمالولەوال گوێمان لێدەبوو هەندێك نەیار و داخ لەدڵ بەوە دژایەتی ســــەیدایان دەكــــرد. ئێمەش، واتە من و شــــەهید عەلــــی هــــەژاری رەحمەتــــی و عەبدولڕەحمــــان گۆمەشینی، كە ســــێ هەڤاڵی نزیكی ئەو بووین، لەبــــارەگای لقی 5 چوینــــە الی و ئەو بابەتەمان لەگەڵیدا باسكرد و بەسادەیی و هێواشی وەاڵمی داینەوە و گوتی "خودێ خودێ من نەمویستووە ئــــەو هەموو كارانــــە بكەم، دەزانــــم زۆرگرانە و بۆ من ئاســــان نییــــە، زۆر مانــــدوو دەبم، بەاڵم پێداگیــــری دەكەن و ناچارم دەكــــەن ئەو ئەركە وەربگرم، دەڵێن ئەگەر تەنیا بەشێوەی شانازی و فەخریش بێ پێمان خۆشــــە". بەم شێوەیە ئەو مرۆڤە گەورەیە هەمــــوو ژیان و ژینی خۆی بۆ

كورد و كوردستان بەخت كردبوو. هەروەها لەناو پارتیدا سەرپەرشــــتی الیەكی پێشكەوتنخوازی دەكرد، ئێمەمانانیش الیەنگیری ئــــەو تەیــــارە بوویــــن، هەربۆیە لەســــەیدا نزیك

شــــەهیدی نەمر )ساڵح یوسف( نەوەی )شێخ یوســــف(ی زاخۆییــــە، لەگوندی بامەڕنێی ســــەر بەقــــەزای ئامێــــدی لەســــاڵی 1918 لەخێزانێكــــی دیندار و زانســــت و ئاینپــــەروەردە لەدایكبووە. لەبارەی ئەوەوە ناو و ناونراو لێكهاتبوون، وەك

بە عەرەبی دەڵێن "األسم والمسی مطابقان".ســــەیدا ســــاڵح لەســــەرەتای تەمەنیدا هزری نیشــــتیمان و نەتــــەوەی تێــــدا بەرجەســــتەبووە، هەندێــــك جار و لەســــەرەتای تەمەنی گەنجێتیدا بەكۆمۆنیست تۆمەتبار كراوە، ئەمەش بەڕاستی چونكــــە نەدەگونجــــا، ئــــەو رەوشــــتی لەگــــەڵ تاڕادەیەكــــی زۆر الیەنی ئاینــــی تێدا هەبووە، بە

هۆی ئەوەی لەبنەماڵەیەكی ئاینی گەورە ببوو.سەیدا ساڵح خوێندنی سەرەتایی و ئامادەیی لەزاخۆ تەواوكردووە و شەریعەتیشــــی لەبەغدا خوێندووە. لەســــاڵی 1939 لەگەڵ رەفیق حلمی، مســــتەفا عوزێــــری، یونــــس رەئــــوف و دڵداری شــــاعیر و چەندانــــی تر حزبی هیــــوای كوردیان

دروستكرد. ئەو زاتە پیرۆزە لەسەرەتای تەمەنیەوە چۆتە ناو كۆڕی سیاسی و رۆڵی چاالكی لەدامەزراندن و بەڕێوەبردنی حزبی رزگاری كورددا هەبووە، هەروەهــــا یەكێك بــــووە لەدامەزرێنەرانی پارتی دیموكراتــــی كــــورد، كــــە لەدوایــــدا لەكۆنگــــرەی

سێیەم بووە پارتی دیموكراتی كوردستان.سەیدا ساڵح نوســــەر و بوێژێكی هەڵكەوتوو بووە، هەندێك لەشــــیعرەكانی كراون بەسرودی گۆرانی. بەڕاســــتی ژیانی ئــــەو مرۆڤە گەورەیە پڕبووە لەخەبات و تێكۆشان، ناتواندرێ لەچەند الپەڕیــــەك ژیاننامە و ناســــنامەی تــــەواوی ئەو بلیمەتە هەڵبدەینەوە. من لەكۆنگرەی شەشــــەمی پارتییــــەوە ئاشــــنایەتیم لەگەڵی پەیــــدا كرد، ئەو پێشــــتریش ئەندامــــی كۆمیتــــەی ناوەنــــدی بوو، لەكۆنگــــرەش رۆڵــــی چاالكی هەبــــوو بۆ ئەوەی لەناو پارتیدا دووبەرەكی و دووكەرتی دروست نەبێ، واتە رۆڵی ئاشتیخوازانەی بینیووە، بەاڵم

بەداخەوە كارلەكار ترازابوو.یوســــفی ســــاڵح ســــەیدا تریــــش جارێكــــی كۆمیتــــەی بەئەندامــــی كوردســــتان، شــــەیدای ناوەنــــدی هەڵبژێردرایــــەوە، خەڵكــــی دەڤــــەری بادینــــان زۆربەی زۆری دەنگیان پێدا. هەروەها لەكۆنگرەكانی تریش سەیدا لەالیەن نوینەرەكانی ئەو ناوچانە وەك نوێنەر و رێبەری خۆیان لەناو حیزبدا تەماشیان دەكرد. ساڵح شێرەی ناوچەی دەشــــتی هەولێر پەیوەندی لەگەڵ ســــەیدا بەهێز بوو. لەالیەكی تریش ساڵح شێرە نوكتە و قسەی نەســــتەقی هەبوو، دەیگــــوت "نوێنەرانی بادینان لەكۆنگرە تەماشــــای دەستی سەیدا دەكەن، ئەو دەســــتی بڵند بكا، ئەوانیش هەموو دەستیان بڵند دەكەن". نوكتەری تریشــــی لەوبارەیەوە هەبوو. ئەوەش دەریدەخســــت كە سەیدا چەندە جێگای

گێڕانەوەبۆ

لەبیرنەكردن

فیوس

ح یساڵ

دا سەی

محەمەد مەال قادر

24 ژماره 232 2014/5/24

ژماره 232 2014/5/24 25

سەیدا ساڵح یوسفی و خانەوادەكەی لە شاری )نەغەدە(ی ئێران – 1975

سياسەت

بووین. ســــەیدا لەالیــــەن مەال مســــتەفا بارزانی نەمــــرەوە زۆر رێــــزی دەگیرا و خوشەویســــت

بوو.جارێكیان كۆمیتەی ناوەندی لەتاخی ئاشــــتی )دار السالم( لەچۆمان، پاش پیالنی تیرۆركردنی بارزانــــی لــــە 1972/9/29 لەالیەن دەســــتەیەكی لەحاجــــی مەالیەتیــــدا لەبەرگــــی تیرۆرســــت ئۆمــــەران، كۆبوونەوەیەكــــی ئەنجامــــدا، منیــــش ئامادەبــــووم، لەو كۆبوونەوەیەدا خوالێخۆشــــبو عەزیز شــــەریف ســــەرۆكی دەســــتەی ئاشتی و هاوبەنــــدی و وەزیری بــــێ وەزارەت و ئەندامی لیژنەی ئاشتی هاوبەش بوو. زۆربەی برادەرانی كۆمیتــــەی ناوەنــــدی رەئیــــان وابــــوو پەیوەندی لەگــــەڵ حكومەتی عێــــڕاق بپچڕێنیــــن و وەزیرە كــــوردەكان واز لەحكومــــەت بهێنــــن، بــــەاڵم كە نۆرەی سەیدا ساڵح هات، بۆچوونی پێچەوانەی هەبــــوو، پێیوابــــوو لیژنــــەی بــــااڵی لێكۆڵینــــەوە

دروست بكرێت.لەكۆتاییــــدا بارزانی نەمر الیەنگیری رەئیەكی ســــەیدا و هەڤااڵنی كرد، ئەو رەئیە سەریگرت و كرا بەبڕیــــار. كاك عەزیز گەڕایەوە و وەزعەكە هێوربۆوە، وەك جاران دەستیان كردەوە بەكار و ئەركــــی خۆیــــان، بــــەاڵم وەزعەكــــە بەگشــــتی

ئارامی تەواوی پێوە دیارنەبوو.كاك ساڵح یوسفی ئەو مرۆڤە گەورەیە بوو، هەمیشە لەمەیدان ئامادەبوو، هەرچەندە تەمەنی

هەڵكشابوو و هەندێ نەخۆشی هەبوو.دەمــــەوێ رووداوێك بگێڕمــــەوە، لەو كاتەی بەرپرسی راگەیاندی پارتی بوو لەساڵی 1965، رۆژێــــك مــــن و عەلی هــــەژار و عەبدولڕەحمان گۆمەشــــینی، دورد لەگیانی هەرسێكیان، چوینە الی ســــەیدا لەرادیــــۆی دەنگــــی كوردســــتان كە لەقەســــرێ لەئەشــــكەوتێكی گــــەورە بــــوو، لەو كاتوســــاتەدا دوو فڕۆكــــەی جەنگی )مێك( هاتن و بۆردومانی ئێزگەیان كردوو، لەكۆتایدا سەیدا چووە بەردەرگای ئەشــــكەوتەكە، تێگەیشتین كە بۆردومانەكــــە تەواوبووە، بــــەاڵم فڕۆكەیەكیان بــــۆ دەرگای درەنــــگ موشــــەكێكی راوەشــــاند ئەشــــكەوتەكە، بــــەاڵم كورتــــی كــــرد و لەنزیك دەرگاكــــە تەقیــــەوە و پڕشــــكەكانی بەردەســــتی كەوتــــن و برینــــدار بــــوو، برینەكــــە زۆرنەبوو، یەكســــەر گەیەندرایە نەخۆشخانە و تیماری بۆ

كرا.ســــەیدا كاروباری لەبەغدا یەكجار زۆر بوو، پەیوەندی نێوان پارتی و حیزبی بەعس تێكچوو، پاش وتوێژێكی درێژخایەن لەســــەرەتای مانگی 3 سەیدا و هەڤااڵنی بەگشتی بەغدایان جێهێشت و گەڕانەوە ســــەركردایەتی. لەشەوی 3/12/11 1974 هەمــــوو بارەگاكانــــی پارتی لەشــــارەكان

لەكاتی دیاریكراوادا رۆیشتن.كە شەڕ دەســــتی پێكردەوە، ســــەركردایەتی

شــــۆڕش بڕیاریدا لەجیاتــــی وەزارەت، ئەمانات دروســــت بكات و سەیدا ئەمانەتی )دادی( پێدرا. ئێمــــە چەندیــــن جــــار دەچوینــــە الی لەناوچەی دەربەندی رایات. بەڕاستی لەو ماوە كەمە توانی دەزگاكانــــی وەزارەتــــی داد بەبڕشــــت و چاالك بكات و كۆمەڵێك دادگای مەدەنی و سەربازیان دامەزرانــــد، بــــەاڵم بەداخەوە تەمەنــــی ئیدارەی كوردســــتان وەك كۆمــــاری كوردســــتان كورت بوو، بەهەمان پیالنی زلهێزەكان و دەوڵەتەكانی هەرێمی و عەرەبی كۆتایی بەشۆڕشــــی ئەیلول

هات و ئەوەی دروستكرا، هەمووی لەناوچوو.دوای ئەمــــە پەیوەنــــدی شــــۆڕش و یەكێتــــی پەیوەنــــدی تێكچــــوو، بەیەكجــــاری ســــۆڤیەت عێــــڕاق و ســــۆڤیەتیش زۆر بەهێز بوو. ســــەیدا وەك كەســــایەتیەكی سیاســــی گەورە و شارەزا لەگــــەڵ ئەوەبوو ئەو جــــۆرە پەیوەندیانە لەگەڵ ئیمپریالیــــزم دروســــت بكــــرێ، لەگــــەڵ ئەوەش نەبــــوو پەیوەندیمان لەگەڵ ســــۆڤیەتدا تێكبچێ. بــــەاڵم بەداخەوە باڵــــی دەستەڕاســــت بەهەموو هێــــزی خۆیەوە لە هەوڵــــی تێكدانــــی پەیوەندی

نێوان پارتی و سۆڤیەت بوو. بۆیــــە كۆمیتــــەی ناوەنــــدی لــــە 1972/9/13 لەحاجی ئۆمــــەران بەئامادەنەبوونی ســــەرۆكی پارتــــی بارزانــــی نەمــــر، كــــە بەهۆی نەخۆشــــی چووبــــووە دەرەوە، بەئامادەبوونــــی 12 ئەندام لە كــــۆی 21 ئەنــــدام كۆبونەوەیەكــــی ئەنجامدا. منیــــش ئامادە بووم، ســــەیدا بەگەرمی داوایكرد كار بۆ ئەوە بكەین پەیوەندیمان لەگەڵ سۆڤیەت نوێبكەینــــەوە، چونكــــە ئاشــــكرابووە وەزیــــری دەرەوەی ئەمەریكا )هێنری كیســــنجەر( چەندین جــــار بەنهێنــــی هاتبــــووە بەغــــدا و هــــەر چــــوار

وەزیرانی دەوڵەتانی دراوسێ، عێڕاق و ئێران و توركیا و سوریا، چەندین كۆبوونەوەی نهێنیان

دەبەست، بۆ پیالنگێڕی دژ بە شۆڕش. ئیــــران لەگــــەڵ عێــــڕاق بەئاشــــتبوونەوەی و لەناوبردنــــی شــــۆڕی ئەیلــــول بەرێكەوتنــــی ســــتراتیژی لەنێوانیــــان، ئەوەبــــوو پیالنەكــــە لە 6ی ئــــازاری 1975 لەكۆبوونــــەوەی رێكخراوی میانگیریــــی بەدەاڵڵــــی و لەجەزائیــــر )ئۆپێــــك( )هــــەوار بومەدەنی( ســــەرۆك كۆماری جەزائیر رێكخرا. لەكۆبوونەوەكەی كۆمیتەی ناوەندی وا بڕیاردرا، كە بارزانی گەڕایەوە كۆبوونەوەیەكی بكرێت لەســــەر بابەتی باسكراو، كاتێك بارزانی گەڕایــــەوە بابەتەكە زیندووكرایــــەوە و بارزانی الیەنگیری رەئیەكەی ســــەیدا ساڵحی كرد، بەاڵم

كات بەسەرچووبوو، كار لەكارترازبوو.ســــەیدا ئەیلــــول نســــكۆی شۆڕشــــی دوای ســــاڵح یوســــفی نەمــــر یەكێــــك بــــوو لەوانــــەی روویانكــــردە ئێران، بەاڵم چەند رۆژێك مایەوە، پاشــــان بەئــــاگاداری بارزانی گەڕایــــەوە عێڕاق، گوایــــە لــــەوێ میانگیری بــــكات بــــۆ رێكەوتنێك بۆ چارەســــەری كێشــــەی كورد، بــــەاڵم حیزبی بەعــــس خــــۆی بەســــەركەوتوو دەزانــــی، بۆیــــە چوونی سەیدا هیچ ســــوودی نەبوو، دەرەنجام ســــەیدا ســــاڵح لــــە 1981/6/25 لەماڵــــی خــــۆی بەهۆی بەســــتەیەكی پۆستەی بە مینچێندراو كە لەكاتی كردنەوەیدا تەقیەوە، شــــەهید بوو، گیانی

بەرزەفڕی بەبەهەشتی بەرین شادبێ.دورد لــــە گیانــــی شۆڕەســــواری كوردایەتی و شۆڕشــــگێر، نەمــــری بــــۆ هەموو شــــەهیدان، حیزبی بەعسیش هەر گۆڕ بەگۆڕچێ و نەفرین

لەخۆیان و مێژووە رەش و پیسەكەیان.

26 ژماره 232 2014/5/24

سياسەت ــ جیهانی

هەموو جیهان توشـــی شـــۆك بـــوو، كاتێك گوێبســـتی هەواڵەكانی نێجیریا بوون، لەبارەی هێرشـــی گروپـــی )بۆكـــۆ حـــەڕام(ی توندڕەو بۆسەر قوتابخانەیەكی كچان و رفاندنی زیاتر لـــە 200 كچەقوتابـــی. ئەو رووداوە لەشـــاری )شـــیبۆك(ی نزیك پایتەختـــی ویالیەتی بۆرنۆ )مـــادی گـــری(ی نێجیریـــی لە 14ی نیســـانی رابـــردوو روویدا. هەواڵـــی رووداوەكە لەگەڵ دەركەوتنـــی چەنـــد وردەكاریەكـــی ترســـناك و ویســـتی گروپەكە بۆ فرۆشـــنیان و هەواڵی گۆڕینەوەیـــان لەگەڵ چەند گیراوێكی نێجیری،

زیاتر باڵوبۆوە.كچێكی نێجیری هەاڵتوو لەدەســـتی گروپی زۆر ترســـێكی دووچـــاری حـــەڕام( )بۆكـــۆ هاتووە، لەكاتی قسەكردنی بۆ یەكێك لە كەناڵە ئاسمانییە بیانییەكان، گوتی كە لەگەڵ كۆمەڵێك لەهاوڕێكانی دوای ئەوەی رەتیان كردەووە بە ئۆتۆمبێلـــی بارهەڵگر لەگەڵیـــان بڕۆن هەاڵتن، ئەو كچە دەموچاو و ناسنامە و شوێنی خۆی و تەنانەت هیچ زانیارییەكی نەدركاند، لەترسی

ئەوەی رفێنەرەكانی پێیبزانن و بیڕفێننەوە.رۆژنامەی )زە نیشن(ی نێجیری رایگەیاند، ڤیدیـــۆی گرتەیەكـــی حـــەرام( )بۆكـــۆ كـــە باڵوكردۆتـــەوە، تیایـــدا كچـــە رفێنـــدراوەكان بەجلی حیجابەوە دەردەكەون و لەسەر زەوی دانیشتوون، دوای ئەوەی ئیسالمبوونی خۆیان راگەیانـــدووە، لـــە ڤیدیۆكەشـــدا دەردەكەوێت

خەریكی نوێژكردنن.ســـەركردەی گروپەكـــە )ئەبوبەكر محەمەد شـــیكۆ( لەگرتەكەدا بەرپرســـیاریەتی رفاندنی كچـــە رفێندراوەكانی خســـتە ئەســـتۆی خۆی. هەڕەشەی فرۆشتنی كچەكان و هاوسەرگیریی

بـــەزۆر لەگەڵیان كرد و گوتی "من رفاندوومن و بەم زوانە چاوەڕێی هێرشی زیاتر بن".

ئـــەم ڤیدیۆیە تاكـــە كاری ئـــەم گروپە نییە، زنجیرەیەك كـــردەوەی تریان ئەنجامداوە، كە ژمارەیان دەگاتە سەدان كردەوەی تیرۆرستی و هـــەزاران قوربانـــی. نێجیرییـــەكان وێـــڕای راهاتنیـــان بەكـــردەوەی گروپە تونـــدڕەوكان،

بەاڵم بەم رووداوە توشی شۆك بوون. حەرامكردنی خوێندنی رۆژئاوایی

)بۆكۆ حەرام( گروپێكی چەكداری نێجیرین، ناوەكەیان بەزمانی هوسای ناوخۆی نێجیریی بەواتـــای )حەرامكردنـــی خوێندنی رۆژئاوایی( قوتابیانـــە لـــەو بەتایبـــەت گروپێكـــە دێـــت. پێكهاتـــووە، كـــە خوێندنیـــان جێهێشـــتووە و لەباكـــووری واڵت روویانكردۆتـــە خوێندنـــی شـــەرعی. گروپەكە لەالیەن مامۆستا و پیاوی ئایینی )محەمەد یوســـف( لەویالیەتی )بۆرنۆ(ی باكـــووری نێجیریـــا لەســـاڵی 2002 لەژێـــر ناونیشانی )گروپی ئەهلی كتاب و سوننەت بۆ بانگـــەوازی و جیهاد( دامـــەزراوە. ئەم گروپە كە خۆی بە"تاڵیبانی نێجیریا" ناوزەند كردووە، دەڵێـــت، كـــە كاردەكات لەپێناو قەدەغەكردن و حەرامكردنی خوێندن و رۆشنبیری رۆژئاوایی و بە "فەسادی بیروباوەڕی ئیسالمی" دادەنێن، هەوڵی جێبەجێكردنی شـــەریعەتی ئیسالمیش

لە نێجیریا دەدەن.پەیمانگـــەی پێشـــووی بەڕێوەبـــەری لێكۆڵینـــەوەی ئەفریقیـــا و ئاســـیا لەزانكـــۆی خەرتـــوم، )ئەمیـــن ئەبـــو منقـــە محەمـــەد( بۆ "شەرقولئەوســـت" گوتویەتـــی "بۆكۆ بە واتای كتێب دێـــت، هیـــچ پەیوەندییەكی بـــە قورئانی پیـــرۆزە نییە". هەروەهـــا ئاماژە بـــەوەدەكات

لـــە باكـــووری نێجیریـــا هەســـتیارییەكی زۆر بەرامبـــەر خوێندنی رۆژئاوایـــی هەیە، چونكە ئیســـتعیمار خوێندنی خســـتبووە بەردەســـتی كەنیســـە، دەســـتی كردبـــوو بەباڵوكردنەوەی ئاینی مەسیحی لەناوچە موسڵماننشینەكان، كە بۆ ماوەی 100 ساڵ شەریعەتی ئیسالمی تێدا جێبەجێكراوە. بەم پێیەش خوێندنی رۆژئاوایی لەزهنـــی خەڵكـــی باكـــوور پەیوەندیـــدارە بـــە دژایەتیكردنی ئیســـالم، پاشـــان بۆتـــە حەڕام،

بۆیە ناوی "بۆكۆ حەڕام"ی وەرگرتووە. نیشانەی پرسیاری گەورە

بۆكۆ حەڕام نیشانەیەكی پرسیاری گەورەی بۆ بەڕێوەبەری پێشـــووی هەواڵگری سودانی )فەریق فاتح جیلی میسباح( دروستكردووە. ئەو دەڵێت "هەڵسوكەوتی ئەو بزووتنەوە توندڕەوە شتگەلێكی ســـەیر و زۆر توندڕەوانەی تێدایە، وایكردووە زۆر لەفیكری ئیسالمی دوور بێت". هەروەك پێشیوایە"دەستی نائیسالمی" لەپشت

بۆكۆ حەرامەوە هەیە. سەركردەیەكی دابڕاو لە واقیع

راپۆرتـــە رۆژنامەوانییەكان ســـەركردەیەی شـــیكۆ" محەمـــەد "ئەبوبەكـــر بزوتنەوەكـــە بەكەســـێك وەســـف دەكـــەن، كـــە هۆشـــیاری سیاســـی نییە و لە واقیع دابـــڕاوە. بەو پێیەی

بۆكۆ حەڕام.. تاڵیبانی نێجیریا

لەبەر دڕندەیی و وەحشیگەریی كردەوەكانیان، ئەنسارولئیسالمیش خۆی لێ بێبەری كردوون

ژماره 232 2014/5/24 27

ئەندامەكانی قوتابین، خوێندنیان لەپێناو دژایەتیكردنی فكری رۆژئاوایی جێهێشتووە

سياسەت ــ جیهانی

هەڕەشـــەی كوشـــتنی ســـەركردەی حیزبـــی كرێكارانی بەریتانی )مارگرێت تاتچەر( و )پاپا یۆحەنا پۆلسی دووەم( دەكات، كە هەردووكیان

لە پێش لێدوانەكەی ئەو مردوون.لەســـاڵی 2011ەوە بۆكـــۆ حەڕام كەنیســـە و دەســـەاڵت نیشـــانەكانی و مزگـــەوت و قوتابخانـــە و زانكۆكانی كردۆتە ئامانج، بەپێی راپۆرتێكی "گروپی كارەساتە نێودەڵەتییەكان" لەوەتەی شیكۆ ســـەركردایەتی بۆكۆ حەڕامی گرتۆتـــە دەســـت، ئەو بزوتنەوەیـــە توندڕەوتر و روخێنەرتـــر بـــووە، تـــا وایلێهـــات )گروپـــی ئەنسارولئیســـالم( بەهۆی رفاندنی بیانییەكان لەســـێدارەدانیان ڤیدیـــۆی باڵوكردنـــەوەی و لەسەر ئینتەرنێت لەالیەن بۆكۆ حەڕامەوە، ئەو گروپە خۆی لێدورخســـتنەوە و كردەوەكەشی بە "قەســـابخانەی هەڕمەكی و وەحشیگەرانە"

ناوبرد. "جێبەجێكردنی شەریعەت نییە"

بانگخوازی ســـعودی شـــێخ خالید الشـــایع لەڤیدیۆیەكی باڵوكراوەیدا لەســـەر ئینتەرنێت، دەڵێـــت، ســـەرەتا )بۆكـــۆ حـــەڕام( بەخوێندنی قورئان و سوننەت دەستی پێكرد، بەاڵم پاشان ئەوانەی ویستیان بەیەك هەنگاو بگەنە ئامانج، دەستیان بەســـەرداگرت. ناوبراو كردەوەكانی

ئەو بزووتنەوەیە بە پێچەوانەی هەموو یاســـا و رێســـاكانی گەردوون ناودەبـــات، كە خوای گـــەورە فەرمانـــی پێكردووە. دەشـــڵێت "كاری رفاندنی كچانی قوتابی و هەڕەشەی فرۆشتنیان دوورە لەئیســـالم و ئیســـالم لەكردەوەكانـــی بۆكۆ حەڕام بێبەرییە . لەئیسالمدا ئەمانە نین، پێغەمبەر )د.خ( ســـووربووە لەسەر پاراستنی سومعەی ئیسالم، تەنانەت گەر كاری ناشیرین بەرامبـــەر بەخـــودی خۆشـــی كرابێـــت، رەتی

كردۆتەوە تۆڵە بسێنێتەوە.بانگخوازی نێجیری )داود عومڕان ماالســـا( دەڵێـــت "بۆكۆ حـــەڕام گروپێكـــی گوماناویین، كردەوكانیـــان هیـــچ پەیوەنـــدی بەئیســـالم و موســـڵمانانەوە نییە، موسڵمانەكانی نێجیریاش داوای و دەكـــەن ئیدانـــە كردەوەكانیـــان رزگاركردنی كچە قوتابیە بێتاوانەكان دەكەن". شـــێخ ماالسا ئاماژە بەوەش دەكات، كە بەپێی زانیارییەكانی ئەو ژمارەی رفێندراوە كچەكان 234 كچـــن و 30 لەوانـــە توانیویانـــە هەڵبێـــن،

لەنێوانیشاندا مەسیحی و موسڵمان هەن. هەڕەشـــەی نێونەتەوەیی و شەرمەزاری

نێجیرینێودەوڵەتـــی ئاسایشـــی ئەنجومەنـــی هەڕەشـــەی گرتنەبەری رێوشوێنی توند دژی

بۆكـــۆ حـــەرام دەدات، بەو پێیەی ئـــەو گروپە هەڕەشـــەیە بۆســـەر ســـەقامیگری و ئاشـــتی

لەرۆژئاوا و ناوەڕاستی ئەفریقیا.لەالیەكـــی تـــرەوە رێكخـــراوی لێبووردنـــی نێودەوڵەتی رایگەیاند، سوپای نێجیری زانیاری پێشـــوەختەیان لەبـــارەی هێرشـــەكەی بۆكـــۆ حەڕامەوە هەبووە، بەاڵم هیچ رێوشـــوێنێكیان

نەگرتۆتەبەر.ســـوپای نێجیریـــاش تۆمەتەكانی "لێبوردنی زاری لەســـەر رەتكـــردەوە، نێودەوڵەتـــی" وتەبێـــژی رەســـمییان گوتـــی "قســـەكانی ئەم رێكخراوە لەپڕوپاگەنـــدە زیاتر هیچی تر نییە،

سوپا ئاگاداری هێرشەكە نەبوونە".ســـەرباری هاوســـۆزی هەموو مرۆڤایەتی بەرامبـــەر رفاندنـــی كچە نێجیرییـــەكان، بەاڵم تائێســـتا گروپەكە پاڵنەرەكانی و ناسنامەكەی بزرە، هیـــچ رێگاچارەیەكیش بـــۆ رزگاربوون ئـــەوەی وێـــڕای نەزانـــراوە، گروپـــە لـــەو رایگەیانـــدووە، كـــە ئاڵۆگۆڕی رفێنـــدراوەكان لەگەڵ ئەندامە گیراوەكانی قبوڵ دەكات، بەاڵم كچەكان رووبەرووی چەندین حاڵەتی ناخۆش

بوونەتەوە، كە لەیادكردنیان زۆر زەحمەتە. ئاالن عومەر

لە شەرقلئەوسەت وەرگیراوە

28 ژماره 232 2014/5/24

دەروونیــــەی تێدا دەركەوت. ســــەرەتا هەوڵی خۆپێشاندانەكانی لەدەرەنجامەكانی راكردنی مەیدانــــی تەحریــــر دا و لەپەناگەكەی خۆی لە شــــەرەم ئەلشێخ خۆی حەشاردا. دوای چوار رۆژ و بەردەوامبوونی پێكدادانەكانی جەماوەر و هێزە ئەمنیەكان و كوژران و برینداربوونی سەدان كەس، موبارەك هێزی دەروونی خۆی كۆكردەوە و روویكردە گەلەكەی، بەاڵم تێیدا هەوڵی پاساوهێنانەوەی دا، كاتێك گوتی "زۆر بەداخەوەم بۆ قوربانیە بێتاوانەكان". پاشانیش بەخۆنەبانكردن لەو دیمەنە راســــتەوخۆیانەی خەڵك لــــە جیهاندا دەیبینــــی، گوتی "حكومەت كــــردووە، خــــۆی رێنماییەكانــــی پێــــڕەوی بەرێگــــەدان بەهاواڵتیــــان، تــــا را و بۆچوونی خۆیان دەربڕن". لە شوێنێكی تری وتارەكەیدا بەڵێنی "پەلەكردن لەســــنورداركردنی بێكاریی و باشتركردنی گوزەرانی خەڵك و نەهێشتنی هەژاری و گەندەڵی" دا، لێرەشــــدا خۆی لەوە

وەاڵمــــی حوســــنی موبارەك بۆ شۆڕشــــە 2011ی یەنایــــری 25ی جەماوەرییەكــــەی گەلی میســــر زۆر راشــــكاوانە بوو. ئەمەشی كورتهێنان نەبوو لەقســــەكردندا، بەڵكو بەالی پسپۆرانی بواری پزیشكیی دەروونیەوە ئەمە نەخۆشــــی و حاڵەتێكی ئاڵۆزیی دەروونیە، كە ئەوان بە بانگەشــــەی پێچەوانە بۆ مەرگ، یان نكوڵیكارانــــە و دژ بە مەرگ وەســــف دەكەن، واتــــە ئەوكاتەی نەخۆشــــەكە ترســــی مردنی دەگاتــــێ، كاردانەوەیەكــــی نكۆڵیكارانــــەی بۆ

مەرگ دەبێت. ئــــەم نەخۆشــــیە دەروونیــــە نیشــــانەكانی كــــە دەردەكەوێــــت، لەنەخۆشــــدا كاتێــــك ســــەخت و دژوار رووداوێكــــی دووچــــاری دەبێتــــەوە، بەجۆرێك هەڕەشــــەی مەرگ یان پێكانێكی كوشــــندەی توش بــــكات، لەوكاتەدا

و پڕتــــرس كاردانەوەیەكــــی نەخۆشــــەكە ملنــــەدان و نكۆڵیكارانــــەی دەبێــــت. خــــۆ گەر سیاســــیش ســــەركردەیەكی كەســــە ئــــەو بێــــت و رووبــــەڕووی دۆخێكــــی وا ببێتــــەوە هەڕەشــــەی لەناوبردنــــی ژیانە سیاســــیەكەی لێبكات، ئەوا نەك هەر ترس، بەڵكو تووشــــی دەكات. دەستەوەستانیشــــی و شــــڵەژان لەیەكەم كاردانەوەشــــدا بەهۆی ترسەكەیەوە ئیفلیــــج بــــەاڵم دەدات، راكــــردن هەوڵــــی دەبێــــت و ناتوانێــــت. یاخــــود كاردانەوەیەكی و لەشــــەكەتیی پــــڕ داڕووخاوانــــەی زۆر خۆبەدەســــتەوەدانی دەبێت. جۆری ســــێیەمی كاردانەوەكــــەی، كاردانەوەیەكــــی هیســــتریی دەبێت، تێدا بڕێك پاشەكشە دەكات و هەوڵی هێنانەوەی پاساو دەدات، بەاڵم رق توڕەییەكی ئەســــتوور بەسەریدا زاڵ دەبێت و جۆرێك لە

شیزۆفرێنیاشی تێدا دەردەكەوێت.موبارەك لەكاردانەوەكانیدا ئەم نەخۆشیە

حوسنی موبارەك .... رەمسیسی سەردەم

پیاوە شێتەكان لە دەسەاڵتداشیكردنەوەیەكی دەروونی بۆ ئەو سەرۆكانەی بوونە ئامانجی شۆڕشەكانی 2011

مەریوان عومەر

بەشی دووەم

سياسەت ــ جیهانی

ژماره 232 2014/5/24 29

گێل كرد، كە خەڵك داوای چاكســــازی ناكات، بەڵكو داوای رۆیشتنی ئەو دەكەن.

خۆپێشــــاندانەكان بەردەوامبوونــــی دوای و كۆبوونــــەوەی ملیۆنــــان كــــەس لەمەیدانــــی تەحریر و شــــوێنەكانی تر، موبارەك جارێكی تــــر دەركەوتەوە و هەوڵی پاســــاوهێنانەوەی دایەوە و گوتیشی "خۆپێشاندانەكان بەگەنجان و دەســــتیپێكرد شــــەرەفمەند هاواڵتیانــــی و ئاشــــتیانەی خۆنیشــــاندانی مافــــی پێــــڕەوی خۆیان كرد، بەاڵم خێــــرا هەلەكە لەالیەن ئەو كەســــانەوە قۆزرایــــەوە، كە هەوڵــــی نانەوەی دەدەن". توندوتیــــژی و ئــــاژاوە و پشــــێوی پاشــــان رووی دەمی كردە "گەلی میســــر... بە موسوڵمان و قیبتیەكانەوە"، ئینجا زنجیرەیەك ریزكــــرد، یەكــــدا بــــەدوای بەڵێنــــی و درۆ هەموویــــان پاســــاو بوون بــــۆ رەتكردنەوە و لــــە دەستلەكاركێشــــانەوەكەی و خۆدزینەوە لــــەم واقعــــەی كە هەبــــوو. دەیگــــوت "رۆژێك

ئینجــــا نەویســــتووە" دەســــەاڵتم لــــەرۆژان باسی لەدەســــكەوتە ســــەربازییەكانی دەكرد لەكاتــــی ئاشــــتی و جەنگــــدا "مــــن رۆڵەیەكــــی هێزە چەكدارەكانــــم، خیانەتكردن و وازهێنان لەئەرك و بەرپرســــیاریەتی لەسروشــــتی من نیە". ئینجا وتیشی "نیازم نیە خۆم بۆ خولێكی تر بپاڵێــــوم، تەمەنێكی باشــــم لەخزمەتكردنی

میسر و گەلەكەیدا بەسەربرد".و پێكدادانــــەكان دژوارتربوونــــی لەگــــەڵ پڕبوونــــی و زیاتــــر قوربانــــی كەوتنــــەوەی ئەســــكەندەرییە و قاهیــــرە گۆڕەپانەكانــــی و زۆبــــەی شــــارە گەورەكانــــی ئــــەم واڵتــــە، موبــــارەك جارێكــــی تــــر دەركەوتــــەوە، بەاڵم بەهەمــــان نیشــــانەكانی نەخۆشــــی دەروونی بــــۆ نكۆڵیكارانــــە و پێچەوانــــە "بانگەشــــەی مەرگ". لەمجارەیاندا جۆرێك لەشیزۆفرینیای تێدا دەركەوت و زۆرتریش نمایشی خۆیكرد. ئامــــاژەی بە 60 ســــاڵ خزمەتكردنــــی لەكاتی

شــــەڕ و ئاشــــتیدا كردەوە، هەروەها چۆن بۆ یەكەمجار شەرەفی سەربازیی وەرگرتووە و فێــــری ئینتیما و قوربانیــــدان بووە و بەرگری لەواڵتەكەی كردووە "خۆشترین رۆژی ژیانم ئەوكاتە بوو ئااڵی میسرم لەسەر خاكی سینا

هەڵكرد".لەدواین وتاری موبارەكدا، بەالی پسپۆرانی دەروونزانیەوە ســــێ الیەنــــی گرنگ هەبوون. یەكەمیان نكوڵیكردنی شــــیلگیرانەی موبارەك بــــوو كاتێك دەیگــــوت "كارەكــــە پەیوەندی بە منــــەوە نیە، وەك حوســــنی موبــــارەك، بەڵكو پەیوەنــــدی بــــە میســــرەوە هەیــــە"، لێرەشــــدا ملمالنێیــــە لــــەم خۆڕزگاركردنــــی هەوڵــــی دەدا و نكوڵــــی لەرۆڵــــی خۆی لــــەم قەیرانەدا دەكــــرد. دەروونناســــان دەڵێن ئەمــــە یەكێكە لەنیشانەكانی "هستریا" كاتێك كەسێك هەوڵی

خۆدەربازكردن لەبەرپرسیاریەتی دەدات. دووەم الیەنی وتارەكەی ئەو بانگەشەیەی

هەرسێ سەركردەی میسری )عەبدولناسڕ و سادات و موبارەك(

زۆر بە كەسایەتی فیرعەون رەمسیسی دووەم سەرسام بوون

موبارەك هەمیشەش شەرمی بەباوكی بووە و هەرگیز باسی كارەكەی نەكردووە، كە چەندە

هەژار بوونە و باوكی مانگانە بە 5 جونەی كرێكاری كردووە

موبارەك لەقۆناغی سەرەتایی خوێندنیدا زۆر نازناوی وەك

"درۆزن" و "دز" و "فیتنەگێڕ"ی لێنراوە

سياسەت ــ جیهانی

30 ژماره 232 2014/5/24

دوای عەبدولناسڕ و سادات، خەڵكی میسر نازناوی رەمسیسی سەردەمیان بەخشیبووە موبارەك

جۆرەهــــا نازناوی فەخریشــــی بۆخــــۆی داوە، لەوانە: سەرۆكی حزبی نیشتیمانی دیموكراتی، ســــەركردەی بااڵی هێزە چەكدارەكان، حاكمی سەربازی، سەرۆكی لوتكەی كۆمەڵەی واڵتانی 15، ســــەرۆكی لوتكــــەی عەرەبی، ســــەرۆكی رێكخراوی یەكێتی ئەفریقیا، ئەمینداری گشتی بزووتنــــەوەی بێالیەنیی و .. هتد، ســــەرەڕای ئــــەوەی دەیان و ســــەدان گۆڕەپــــان و دەزگا و دامــــەزراوەی فەرمــــی و نافەرمــــی بەناوی

ئەوەوە ناونرابوون.لەمنداڵیشــــدا موبارەك دووچاری شۆكێكی نائاسایی بۆتەوە، ئەویش گرێی كەموكوڕییەكی كوشندە بووە لە ژیانیدا، چونكە خانەوادەكەی لەدۆخێكی هەژاری دژواردا ژیاون. هەمیشەش شــــەرمی بەباوكــــی بــــووە و هەرگیــــز باســــی كارەكــــەی نەكردووە، كە مانگانە بە 5 جونەی كرێكاری كــــردووە. مامەڵەی زۆر توندیشــــی لەگەڵ موبارەك كــــردووە و ناچاری كردووە لە تەمەنێكی بچووكــــدا لەكێڵگەكاندا كاربكات. دەگێڕنەوە لەقۆناغی ســــەرەتایی خوێندنیشیدا لە قوتابخانەی ســــەرەتایی زۆر نازناوی وەك

"درۆزن" و "دز" و "فیتنەگێڕ"ی لێنراوە.هەروەك لەتەمەنی الویەتیشــــدا دووچاری شــــۆكێكی بەكۆمــــەڵ بۆتــــەوە و كاریگــــەری قووڵی لەســــەر كەســــایەتیە نەرجســــیەتەكەی ئەویــــش شكســــت و دۆڕانــــی جێهێشــــتووە، ئابڕوبەرانــــەی شــــەڕی شــــەش رۆژەیان بوو لەگەڵ ئیســــرائیلدا لەســــاڵی 1967، كە تەواوی جیهانــــی عەرەبــــی، بەتایبەت واڵتی میســــری

حەپەساند.

هەســــتكردن بە خاوبوونەوە و لەشقورسی و شەكەتی و خۆبەدەستەوەدانە.

سەرەڕای ئەمانەش، موبارەك زۆر نیشانەی تری نەرجســــیەت "خۆپەرســــتی و خۆویستی لەرادەبەدەر"ی تێدابووە. ئەو نەرجسیەتەكەی لــــە باوانیــــەوە بــــۆ نەمابوویــــەوە، بەڵكــــو لــــە عەبدولناسڕ و ساداتەوە بۆی مابوویەوە. ئەم دۆخــــەش لەكەلتــــووری میســــردا مێژوویەكی درێژیــــی هەیە، چونكە كەســــایەتی "فیرعەون" لەو واڵتەدا كرابوویە رەمزی دەسەاڵت. ئەوەتا ئەنوەر ســــاداتیش بە محەمــــەد هەیكەل دەڵێ "من و جەمال عەبدولناســــڕ دواهەمین گەورە فیرعەونیــــن لــــە مێــــژووی میســــردا". جارێكی تریش بە جیمی كارتەری سەرۆكی ئەمریكای گوتبــــوو "شــــێوازی فەرمانڕەوایەتی من وەك جەمــــال عەبدولناســــڕ نیــــە، من بە شــــێوازی )رەمسیســــی دووەم، كــــە فیرعەونێكی میســــر بــــووە( فەرمانڕەوایەتــــی دەكــــەم". دواتریــــش خەڵكی میســــر هەمان نازناویان بەخشــــیبووە

موبارەك. كتێبێــــك لەم دواییانە نوســــراوە "دواهەمین فیرعەون: موبارەك و ئایندەی نادیاری میسر لە رۆژهەاڵتی ناسەقامگیردا"، تێدا نوسەر باس لەوەدەكات، كە هەرســــێ سەركردەی میسری )عەبدولناســــڕ و ســــادات و موبــــارەك( زۆر بــــە كەســــایەتی فیرعەون رەمسیســــی دووەم

سەرسام بوونە.بۆ تێركردنی ئەم نەرجســــیەتەی، موبارەك نــــەوەك تەنیــــا رەخنــــە ســــلبیەكانی وەالدەنا، بەڵكو هەوڵی خۆشــــكۆداركردن و داتاشــــینی

بــــوو، كــــە دەیگوت "هیــــچ رۆژێــــك هەوڵم بۆ دەســــەاڵت و جەماوەریبوونێكــــی ســــاختە و درۆ نەداوە، پێشــــموایە زۆرینەی گەلی میسر دەزانن حوســــنی موبــــارەك كێیە". لێرەشــــدا دەروونناســــان بەڵگەی تریان لەسەر پچڕانی ئــــەو بەواقعــــی ئەوكاتەوە دەســــت دەكەوێت. دان وتارەكەیــــدا لەكۆتایــــی ئــــەوەش دوای بــــەوەدا دەنێــــت، كە گەلەكــــەی ئەویان خۆش ناوێــــت و دەڵــــێ "زۆر ئــــازارم دەدات، كاتێك دەبینــــم رۆڵەكانــــی واڵتەكــــەم بــــەم شــــێوەیە مامەڵــــەم لەگەڵــــدا دەكــــەن". ئەمــــەش بــــەالی كەســــێكی وتــــەی دەروونیــــەوە پســــپۆرانی بــــە هەســــتكردن بەدەســــت كــــە نەخۆشــــە،

خۆشەویستنەبوونیەوە دەناڵێنێت.و تووندتــــر خۆپێشــــاندانەكان كاتێكیــــش زۆرتر دەبوون و پێاڵوەكان لەسەر وێنەكانی موبــــارەك هەڵدەبەزینەوە، دیارە كە موبارەك هەســــتیكردووە و بینیــــوە دیمەنانــــەی ئــــەم ئیــــدی ئەمە كاتــــی ماڵئاواییكردنە لە گەلەكەی. بەاڵم ئــــەوەی سەرنجڕاكێشــــە، دەردەكەوێت كــــە رووداوەكان موبارەكیــــان بــــە تەواوەتی نەیتوانیــــوە بەرادەیــــەك داڕووخانــــدووە، بەرەوڕووی كامێرا و تەلەفزیۆنەكان بوەستێ و بڵــــێ دەســــبەرداری دەســــەاڵت دەبم و دان بەواقعــــدا دەنێــــم، بەڵكــــو "عومــــەر ســــلێمان" لەجیاتی ئەو پەیامی دەستلەكاركێشانەوەكەی خوێنــــدەوە. ئەمــــەش دەریدەخات، كــــە لێرەدا قۆناغــــی دواهەمیــــن گەیشــــتۆتە موبــــارەك نەخۆشــــی دەروونی "بانگەشــــەی پێچەوانە و نكوڵیكارانــــە بــــۆ مەرگ"، كە ئەویــــش قۆناغی

سياسەت ــ جیهانی

ژماره 232 2014/5/24 31

نــــاوخــــــــــۆ

سااڵنە هەزاران بووكەسورە و سمۆرە بەنایاسایی راودەكرێن

32 ژماره 232 2014/5/24

)هەولێ������ر – 13-5-2014(: كۆمپانیای س������ەردار بۆ بریكارنامەی بازرگانی، بریكاری س������ەرەكیی ئۆتۆمبێلەكان������ی جاگوار و الند رۆڤەر لە سەرانس������ەری عیراق و هەرێمی كوردس������تان، هەڵمەتێكی ریكالمیی لەس������ەر ئۆتۆمبێلەكانی جاگ������وار XF و الند رۆڤ������ەر LR2 لە هەرێمی كوردستان و سەرانسەری عیراق راگەیاند، بەجۆرێك كە ئێستا هەوادارانی ئۆتۆمبێلەكان������ی جاگ������وار و الند رۆڤەری بەریتان������ی دەتوانن بە نرخی

ركابەری بیكڕن.ل������ەم بارەیەوە )فیراس ئەلبەریر( بەڕێوەبەری فرۆش������تنی هەرێمی لە كۆمپانیای جاگوار الند رۆڤەر رایگەیاند: "مەبەست لەو هەڵمەتە بۆ بە بازاڕكردنی زیاتری ئەو دوو ئۆتۆمبێبلە نایابە دەستكردە بەریتانییەیە لە

عیراق بەشێوەیەكی بەهێزتر".)ئەلبەریر( ئەوەشی راگەیاند: "ئەو نرخانە بە بەراورد بەو دوو ئۆتۆمبێلە بەریتانیی������ە نایابە كەمە كاتێك كە ب������ەراوردی بكەی بە ركابەرەكانی لە كۆمپانیاكان������ی ئۆتۆمبێل������ی نایاب دا و ئەو نرخانە هاوش������ێوەی نرخی كۆمپانی������ا بازرگانییە الواز و كوالیتییە كەمەكانی ئۆتۆمبێلە بە بەراورد ب������ە هەردوو ئۆتۆمبێلی نایابی جاگوار و الند رۆڤەر، ئەو ئۆفەرەش وەك س������وپرایزێكە بۆ هەوادارانی ئەو دوو ئۆتۆمبێل������ە و هەل بە هەوادارانی

ئۆتۆمبێل������ە نایابەكان دەبەخش������ێت ل������ە هەرێمی كوردس������تانی عیراق و سەرانسەری ناوچەكانی تری عیراق بە كڕینیان بە نرخێكی گونجاو".

ئۆتۆمبێلی جاگوار ساڵۆنی وەرزشیی XFی بەریتانی كە تایبەتمەندە بە پتەوی و بەهێزیی بەرگەگرتنی، بۆ لێخوڕینێكی نەرم و ئاسان لەیەك كات������دا دیزاین كراوە. نمایش������كردنی جاگوار XF ب������ەو نرخە لە هەرێمی كوردس������تان ركابەرییە بە بەراورد بە ماركە جیهانییەكان و نرخەكەش لە

39،995 دۆالرەوە دەستپێدەكات.هەرچی ئۆتۆمبێلی پاڵنەری چواریی الند رۆڤەر LR2 ی بەریتانییە كە تایبەتمەندە بە پتەوی و بەهێزیی بەرگەگرتنی، بۆ رازیكردنی هەوادارانی بە دەوڵەمەندكردنی دینامیكیی لێخوڕین بەهۆی سیس������تەمێكی تایبەت بۆ رێگا س������ەختەكان دیزاین كراوە، ك������ە توانای بزوێنەری تۆربۆ دەگاتە 240HP و تایبەتمەندیی نمایش������كردنی بەم نرخە لە هەرێمی كوردس������تان

ركابەرییە بە بەراورد بە ماركە جیهانییەكان و نرخەكەش������ی لە 29،995 دۆالرەوە دەستپێدەكات.

پێویس������تە بوترێ كۆمپانیای جاگوار الند رۆڤەر چەندین هەڵمەت و نمایش������ی چاككردنەوەی بۆ خاوەن ئۆتۆمبێلی جاگوار و الند رۆڤەر لە

بەرنامەدایە لە داهاتوویەكی نزیكدا.

جاگوار و الند رۆڤەر هەوادارانی سەرسام دەكات بە هەڵمەتێكی ریكالمی لەسەر ئۆتۆمبێلە

بەریتانییە نایابەكانی لە هەرێمی كوردستان

ژماره 232 2014/5/24 33

جیهان خۆی بۆ گەورەترین ئاهەنگی وەرزشیی ئەمساڵ ئامادە دەكات لە كاتی دەس������تپێكردنی پاڵەوانیەتیی جام������ی جیهانی بۆ تۆپی پێ لە

بیستەمین پاڵەوانییەتییدا لە بەڕازیل لە 12ی حوزەیران دا.وەك هەوڵدانێك بۆ كردنەوەی خواس������ت و تامەزرۆیی هاندەرانی تۆپی پێ بەش������ێوەیەكی فراوانتر، كۆپیی ئەسڵیی جامی جیهانی بە سەرجەم بەش������ەكانی جیهاندا دەگێڕدرێت وەك ئامادەكارییەك بۆ دەس������تپێكردنی

پێشبڕكێكە، كە سەردانی 90 واڵت دەكات لە ماوەی 267 رۆژدا.كۆمپانیای )Kia Motors UK Ltd( خۆش������حاڵە ب������ەوەی كە رێپێدەری فەرمیی ئۆتۆمبێلەكانی گەشتی گێڕانی جامی جیهانی-یە كە لەالیەن كۆكا كۆال-وە پێش������كەش كراوە لە میانی ئەو گەش������تە دەگمەنە كە لە

ماوەی 12 تا 17 ی ئادار ئەنجام دەدرێت.بۆ مس������ۆگەركردنی سەالمەتیی گەشتی جامی جیهانیی تۆپی پێ كە فراوانترین داواكاریی لەس������ەرە لە جیهاندا لە سەرانسەری بەریتانیای مەزن بە ش������ێوەیەكی رێكوپێك، كیا پۆلێكی پێكهاتوو لە 20 ئۆتۆمبێلی س������پۆرتاج-ی رەنگ س������پی لە جۆری Crossover بۆ جامەكە و وەفدی

یاوەری دابین دەكات.جامەكە س������ەردانی پێنج شار لە هەریەك لە )ئینگلتەرا و سكۆتلەندا و ویلز( دەكات لەو گەش������تەی كە حەوت رۆژ دەخایەنێ لە شانش������ینی یەكگرتوو-دا، ئەو ش������ارانەش ئەمانەن: )ساوس������یند ئۆن و گالس������گۆ و

كاریڤ و مانچستەر و لەندەن(.لە هەر ش������ارێك لەو ش������ارانەدا جامی جیهانی لە نێ������و گومبەتێكدا )س������ەندوقێك(دا دادەنرێت كە توانای گواستنەوەی هەبێت كە بە تایبەت بۆ ئەم مەبەس������تە ئامادەكراوە نمایش دەكرێت، لێرەدا هەلێك بۆ هاندەرانی تۆپی پێ دەڕەخس������ێت كە جامی جیهانی لە نزیك������ەوە ببینن و وێنەی لەگەڵ بگرن. گومبەتەكەش لەناوەڕاس������تی ئ������ەو ئاهەنگە دادەنرێت كە لە یەكێك لە ش������وێنە دیارەكانی هەر ش������ارێك س������از دەكرێت كە مۆسیقا و خواردن������ەوە و یاریی تۆپی پ������ێ كار دەكات بۆئەوەی میوانان چێژ لە

كەشوهەوای ئاوازی سامبا و سیحری تۆپی پێ ببینن.لەو چوارچێوەیەدا )پۆل ڤیلیپۆت( سەرۆك و بەڕێوەبەری جێبەجێكاری كۆمپانیای كیا مۆتۆرزی شانشینی یەكگرتوو لە لێدوانێكدا رایگەیاند: "هەمووان پەرۆش������ن بۆ بینینی پاڵەوانیەتی������ی جامی جیهانی بۆ تۆپی پێ، چ ل������ە هاندەرانی تۆپی پێ بن یاخود نا. هەرچەندە كەس ناتوانێ دەس������ت لە جامەكە بدات جگە لەوانەی كە جامەكە بەدەست دێنن یاخود س������ەرۆك واڵتان، بەاڵم كیا مۆتۆرزی شانش������ینی یەكگرتوو شانازی بە بەدەس������تهێنانی مافی بازاڕكردنی گەشتی جامی جیهانی FIFA دەكات كە لەالیەن كۆكا كۆال-وە پێشكەش كراوە لە كاتی تێپەڕبوون بە شانشینی یەكگرت������وودا، ئەمەش بۆئەوەی هاندەران بتوانن بە پێی توانا لە جامەكە

نزیك ببنەوە و بەشداربن لە ئەزموونێك كە لەبیر ناكرێ".

كیا مافی بازاڕكردنی گەشتی جامی جیهانی FIFA بەدەستدێنێت كە لەالیەن كۆكا كۆال-وە پێشكەش كراوە لە كاتی تێپەڕبوونی بە

شانشینی یەكگرتوو-دا

34 ژماره 232 2014/5/24

ناوخۆ

سااڵنە هەزاران بووكەسورە و سمۆرە بەنایاسایی راودەكرێن

"راوچی هەیە بزنەكێوی راودەكات و دەیهێنێ لەگەڵ بەرپرسان دەیخوات"

"بەپرسی بەرز هەیە خۆی راودەكات، پۆڕ و كەوی كێوی نەبێت نایخوات"!!

"مەعقولە لەو هەموو گۆشتی مریشك و قاز و عەلەشیشەی هەیە، بەتاپڕ پۆڕ و سوسكە راوبكرێت و لەشیش بدرێت؟!!"

زۆزك تاهیر

34 ژماره 232 2014/5/24

ژماره 232 2014/5/24 35

ناوخۆ

لەگــــەڵ ئــــەوەی رێوشــــوێنی تونــــد بــــۆ دەســــتگیركردنی و راو قەدەغەكردنــــی راوچیــــان گیراوەتەبــــەر، بەاڵم بەئاشــــكرا هەندێــــك باڵنــــدە و ســــمۆرەی راوكــــراو، لەمەیدانی پەلەوەرانی هەولێر دەفرۆشرێن، یــــەك لەفرۆشــــیارەكانیش دەڵــــێ "بژیــــوی هــــەزاران كــــەس لەســــەر ئــــەم كارەیــــە"، لــــەوە جەخــــت ژینگــــەش شــــارەزایەكی دەكاتەوە، كە راوكردن كاریگەری لەســــەر

ژینگە دروست دەكات.بووكەســــورە باڵندەیەكــــی كۆچەرییە و لەزۆربەی ناوچە شــــاخاوی و دەشــــتەكان هەیــــە، ســــااڵنە زۆریــــان لــــێ راو دەكرێت نێــــرەی لەبــــازاڕەكان دەفرۆشــــرێنەوە. و "كەنــــاری" مێیــــەی لەگــــەڵ بووكەســــورە جوتدەكرێــــن و باڵندەیەكی لێبەرهەم دێت، كە لەكوردســــتاندا پێی دەڵێن "حەسوونە". بــــۆ تەنیــــا نــــاكات، زاوزێ حەســــوونە دەنگەكەی بەخێو دەكرێت. هەندێك جاریش ماڵی دەكرێــــن، لەبازاڕەكانی هەرێم نرخی جوتێــــك لە نێــــوان 10 - 25 هەزار دینارە، جگەلــــە هەندێك لەنێرەكانیان كە بە "فوول" وەسف دەكرێن، چونكە دەنگیان بەهێزە و

باش دەخوێنن، نرخیشیان بەرزترە.مام كەریم محەمەد لەبازاڕی پەلەوەرانی هەولێــــر دوكانی فرۆشــــتنی باڵندەی هەیە، باس لــــەوە دەكات بەرێژەیەكــــی زۆر ئەو باڵندانە راودەكرێن و دەفرۆشرێن، بژێوی هەزاران كەس لەسەر ئەم باڵندەیە. وەرزی راویان لەمانگی ئازارەوە دەست پێدەكات و لەمانگی حوزەیرانیش راوی بێچووەكانیان دەكرێــــت. لەبــــارەی نرخیشــــیانەوە دەڵــــێ "جووتــــی بە 3هەزار دینــــار دەكڕین، بەاڵم وەرزییــــە، هەندێــــك وەرز گرانتــــر دەبێت، ئەگــــەر كەم بێــــت. رۆژانــــە 500 دانە دێتە مەیدان". دەشــــڵێت، كە خەڵــــك زیاتر لەبەر جوتكردنــــی پاشــــانیش و دەنگەكەیــــان "كەنــــاری" مێیــــەی لەگــــەڵ نێرەكەیــــان دەیانكڕێت، كە بەهۆیەوە وەك خۆی گوتی "فەرخەیەكی زۆر موهیمی دەبێت و خەڵك

دەیكڕێ".راوچیەك كە نەیویســــت ناوی بهێنرێت، دەڵــــێ ئەوان بۆ بژێوی خۆیــــان ئەو باڵندە و سمۆرانە راودەكەن "بووكەسورە لەهەر شــــوێنێك سەوزایی و دارودرەخت هەبێت، ئەویش هەیە و بەتۆڕ راویان دەكەین، بەاڵم سمۆرە لەناوچە شاخاوییەكانە و زۆربەی لەالی دهۆكەوە دێت، بەتایبەت ســــمۆرەی كوردســــتانی ســــنووری لەســــەر رەش

خۆمــــان و توركیــــا زۆرە". ئەو راوچیە نكۆڵی لەوە ناكات كــــە بەنهێنی ئەو راوە دەكرێت و بۆ شاردنەوەشــــی دەڵێن لــــەدەرەوەی هەرێم

راوكراون. هەروەهــــا دەڵــــێ "ئەو ســــمۆرە راوكراوانە بە 25 تا 40 هەزار دینار دەفرۆشــــرێن. بەاڵم تەنیــــا دەتوانیــــن بێچووەكانیــــان راوبكەیــــن، زۆریشــــان بەهــــۆی بچووكیانــــەوە بــــەر لــــە

فرۆشتن دەمرن". ســــمۆرە یەكێكە لــــەو ئاژەڵــــە قرتێنەرانەی سوودێكی زۆریان بۆ سروشت هەیە، چونكە بەهــــۆی ســــمۆرەوە سروشــــت بەردەوامــــی بەســــەوزایی دەدات و لەناوناچێــــت. یەكێــــك لەسیفەتەكانی سمۆرە ئەوەیە كە گوێز، بادام، بەڕۆ و فســــتق لەژێر زەوی دەشــــارێتەوە و عەمباری دەكات، دواتــــر لەبیری دەكات، بەو شــــێوەیە تۆی ئەم رووەكــــە دەبێـتەوە دار و دارســــتانەكان لەســــایەی ئەم ئاژەڵە دروست دەبــــن. بۆیە كەمبوون یان نەمانی ئەم ئاژەڵە، دارســــتانەكان لەســــەر خراپــــی كاریگــــەری دەبێــــت. لــــەم دواییانەشــــدا بەگوێــــرەی چەند راپۆرتێكــــی رۆژنامەوانــــی، ئێــــران لەناوچــــە شاخاوییەكانی كوردستان سمۆرە راودەكات، تاكــــو دارســــتانەكانی لەناوبچن و ســــەوزایی نەمێنێــــت و چەكــــدارە نەیارەكانــــی شــــوێنی

خۆحەشاردانیان نەبێت. فەرهــــاد مەخمــــوری، كــــە لەنێــــو راوچیان بــــە "فــــەدۆ مەخمــــوری" ناســــراوە، جێگــــری راو، بــــۆ كوردســــتانە هەڵــــۆی رێكخــــراوی لەســــلێمانییە. ســــەرەكی بــــارەگای كــــە هاوسەرەكەشی ســــەرۆكی رێكخراوەكەیە و یەكێكە لەراوچییــــەكان. ئەو دان بەوەدا دەنێ كە راوكردن بەهیچ شــــێوەیەك یاســــایی نییە، تەنیا "بە پێی یاسای راو، راوی ماسی وەرزی خۆی هەیە و راوی بازیش وەرزی خۆی هەیە، ئەوانــــی دیكەش بەگشــــتی قەدەغەیــــە، راوی بازیــــش تەنیا دەبــــێ بەداو بكرێــــت". لەبارەی چۆنیەتی ئەم راوكردنەشەوە، فەدۆ هێما دەڵێ راوچییــــەكان فێل لەحكومەت دەكەن و دەڵێن ئەو بووكەســــورانەیان لەبەغداوە هێناوە، یان لەباشوور گرتوویانن. پاشان فەدۆ زیاتر دەڵێ "كاكە هەیە لەو شاخانە بزنەكێوی راودەكات و دەیهێنی لەگەڵ بەرپرسان دەیخوات، كەس قسەی لەگەڵ ناكات. بەرپرس هەیە مەنسەبی زۆر بەرزیشــــە خــــۆی راوی دەكات، پۆڕ یان كەوی كێوی نەبی هەر نایخوات!! مەعقولە لەو هەموو گۆشتی مریشك و قاز و عەلەشیشەی هەیــــە، تــــۆ بچــــی بەتاپڕ پۆڕ و سوســــكە راو بكەیت و لە شیشــــی بدەیت؟ كورە بە قورئان

زەالم بكوژی لەوە باشترە"!!لەبــــارەی راوی "باز"یــــش فــــەدۆ دەڵــــێ لەمانگی ئەیلول دەســــت پێدەكات و ئەوان دەبێــــت ببنــــە ســــیخور لەســــەر راوچیان، چونكە بەقسەی ئەو هەندێك بەفێڵی راوی

باز، راوی كەو دەكەن.هێمن عەبدولخاڵق، مامۆســــتا لەبەشــــی دارســــتانی كۆلێــــژی كشــــتوكاڵی زانكــــۆی كــــە دەكات، لــــەوە بــــاس ســــەاڵحەدین، لەهەموو جیهــــان راو قەدەغە. رووبەرێكی كــــەم هەیــــە لەهەندێــــك ناوچە كــــە بۆ راو دیاریكــــراوە، هەندێــــك ناوچەش بەگشــــتی راوی لــــێ قەدەغەیــــە، چونكــــە كاریگەری زۆری لەســــەر ژینگــــە هەیــــە "چونكە ئەمە بەپێــــی بازنەیەك دەخولێتــــەوە، دار بەری هەیــــە و باڵندەیــــەك یــــان ئاژەڵێكــــی وەك ســــمۆرە ئەو بــــەرە دەخــــوات و تۆیەكەی دەگوازێتــــەوە بۆ شــــوێنیكی دیكە، ئەمەش هۆكارێكــــە بــــۆ باڵوبوونەوەی ئــــەو دارە، گیانلەبەری دیكەشــــمان هەیە ئەو باڵندەیە باڵندەكــــە دیكــــە گیانلەبــــەری دەخــــوات، دەخــــۆن. بۆیە بۆ پاراســــتنی ژینگە دەبێت

ئەو سوڕە بپارێزرێت". هێمن باس لــــەوەدەكات، كە گۆڕانكاریی لــــە رێژەشــــدا كاریگــــەری خراپــــی دەبێت "ئەگەر گورگــــت زۆر كەمبویەوە، ژمارەی بزنەكێــــوی زۆر دەبێــــت كاردەكاتە ســــەر كێلگەكان، ئەگــــەر بزنەكێــــوی كەمبویەوە، زۆردار هەیــــە باڵبوونەوەیان لەســــەر ئەو بزنەیــــە. بۆ نمونــــە دار گێوژمــــان هەیە، تا ئاژەڵێــــك ئــــەو تۆیــــەی نەخــــوات دووبارە ناڕوێتەوە، ئەوكاتە ئەم دارە كەمدەبێتەوە. هەندێــــك باڵنــــدەش هەیــــە یاریــــدەدەرە بۆ

گواستنەوەی تۆی دارەكان".بەرپرســــی عەســــكەری، حەســــەن فەرمانــــدەی راگەیاندنــــی و رۆشــــنبیریی و ژینگــــە پاراســــتنی پێشــــمەرگەی سەرنوسەری گۆڤاری ئاسۆی ژینگە، ئەوە دەخاتەڕوو، كە تائێســــتا لەكەس نەزانراوە راوی ســــمۆرە و بووكەســــورەی كردبێت، بە تایبەت لەدەڤەرەكەی ئەوان. ئەو دەڵێت "ئەوەی الی ئێمە گیرابێت لەســــەر ماســــی و مامــــزە لــــە دەڤــــەری قەرەچوغ. لەســــەر كەویــــش راوچــــی گیــــراەوە و حاڵەتمــــان هەبووە". عەســــكەری ئەوە ناشارێتەوە كە "چەندیــــن كەس ئیجرائاتی یاســــایی لەگەڵ كراوە و دراونەتە دادگا، یاخود بەڵێننامەیان لێوەرگیراوە، بەاڵم كەس لەســــەر ســــمۆرە

نەگیراوە".

ژماره 232 2014/5/24 35

36 ژماره 232 2014/5/24

گەر خەڵك كاریگەرییە خراپەكانی جوانكاریی بزانن، ئەوا زراوەتۆق دەبن!

ئەگەرچی خودا مرۆڤی بەجوانترین شـــێوە لەهاواڵتیـــان بەشـــێك بـــەاڵم خوڵقانـــدووە، لەشێوەی روخسار و ئەندامانی لەشی خۆیان رازی نین. لەئێستاشدا پێشكەوتنی تەكنەلۆژیا و زانیارییە تەندروستییەكان بۆتە هاوكارێكی باشـــی ئەو كەســـانەی دەیانەوێت جوانكاری ئەنجامبـــدەن. لەم گفتوگۆیـــەدا دكتۆر جەالل حەمە ساڵح پسپۆڕی نەشتەرگەری جوانكاری و رێككاری و سەرۆكی بەشی نەشتەرگەری زانكـــۆی پزیشـــكی لەكۆلێـــژی جوانـــكاری هەولێـــری پزیشـــكی بـــاس لەچەند پرســـێكی

تایبەت بەجوانكاری و رێككاری دەكات.نەشـــتەرگەری ئەنجامدانـــی ئەگەرچـــی

جوانـــكاری لەهەرێمـــی كوردســـتان بابەتێكی تازەیە، لەگەڵ ئەوەشدا ژمارەیەك سەنتەری تایبـــەت بـــەو بـــوارە لەشـــارەكانی هەرێمـــی كوردســـتان كراونەتەوە، جیالەوەی بەشـــێك لەو ســـەنتەرانە ســـااڵنە بانگهێشـــتی چەندین

ستافی بیانی پسپۆڕ لەبوارەكە دەكەن.جوانكارییـــدا لەنەشـــتەرگەری پســـپۆڕیی دەبێتە دوو بەشەوە، بەشی یەكەمیان تایبەتە بەجوانـــكاری و هاواڵتیان بەویســـتی خۆیان و بۆ بەخشـــینی جوانی زیاتر بەروخســـار و جەستەیان ئەو كارە ئەنجام دەدەن، بەشەكەی دیكەشـــیان تایبەتـــە بەرێـــككاری، كـــە وەكو پێویســـتییەكی تەندروســـتی ئەنجامدەدرێـــت، واتا بۆ چارەسەركردنی نەخۆشییەك، یاخود

پڕكردنەوەی كەموكورتییەكی جەستەییە.

بەبـــڕوای دكتـــۆر جـــەالل ئەو كەســـانەی ئەنجامـــدەدەن، جوانـــكاری نەشـــتەرگەری هەروەهـــا گەنجـــن، ئافرەتانـــی زیاتـــر دووپاتیشـــیدەكاتەوە كـــە زۆرترین خواســـت لەســـەر جوانـــكاری لووتە، چونكـــە وەك ئەو دەڵـــێ "الی زۆر كـــەس جوانـــی دەموچـــاو لەلووتدایـــە، ئەگەر لووت ناشـــرین بێت، ئەوە

سەنتەری دەمووچاو تێكدەدات".جیالـــە جوانـــكاری لـــووت نەشـــتەرگەری گەورەكـــردن و بچووككردنی ســـنگ یەكێكی دیكەیـــە لەو نەشـــتەرگەرییانەی خواســـتێكی زۆریان لەســـەرە، كە ئەو نەشـــتەرگەرییەش بەدوو شێواز ئەنجامدەدرێت، شێوازی یەكەم لەرێـــی هێنانـــی )بـــەز( لەشـــوێنەكانی دیكەی جەســـتەی ئافرەتەكەوە، شـــێوازی دووەمیش

جەالل حەمە ساڵح، پسۆڕی نەشتەرگەری جوانكاری بۆ سڤیل:

چرۆ حوسێن

فۆتۆ: پێشەنگ

زیاتر ئافرەتی گەنج نەشتەرگەری جوانكاری

دەكەن و زۆرترین خواستیشان لەسەر

جوانكاری لوتە

ناوخۆ

ژماره 232 2014/5/24 37

لەرێی بەكارهێنانی سلیكۆنەوەیە، ئەوەش لەو حاڵەتانەدا بەكاردەهێنرێت، كە ئافرەتەكە بەزی لەلەشـــدا نەبێـــت. بەپێی وتـــەی د. جەالل ئەم نەشتەرگەرییە پێشـــتر لەهەرێمی كوردستان ئەنجام نەدەدرا، بەاڵم ئێســـتا خواستی زۆری

لەسەرە.بەپێی زانیارییە پزیشكییەكان نەشتەرگەری جوانـــكاری مێژوویەكـــی كۆنـــی هەیـــە و بۆ ســـەردەمی ســـەدەی هەشـــتەمی پێش زایین دەگەڕێتـــەوە، كـــە لـــەو ســـەدەیەدا لەالیـــەن پزیشـــكێكی هیندییـــەوە بەناوی )سوســـروتا(

ئەنجامدراوە.بەشێك لەپســـپۆڕانی پزیشكی نایشارنەوە كاریگـــەری جوانـــكاری نەشـــتەرگەری كـــە ئـــەم بـــۆ هەیـــە، نێگەتیڤـــی و پۆزەتیـــڤ لەســـەنتەرەكانی بەشـــێك مەبەســـتەش جوانـــكاری، بەر لەئەنجامدانی نەشـــتەرگەری لیســـتێك بـــەو كەســـە دەدەن، كـــە دەیەوێت نەشتەرگەری ئەنجامبدات، لەو لیستەدا الیەنە نێگەتیڤەكانـــی ئەو نەشـــتەرگەرییانە دەخرێنە روو، بەاڵم دكتۆر جەالل دەڵێ "ئێمە ناتوانین ئـــەو كاریگەرییە نێگەتیڤانـــە بەنەخۆش بڵێین بـــەو پێیـــەی نەخۆشـــی ئێمە هێندە هۆشـــیار نییە، ئەگەر ئەو قسانەشـــیان بۆ بكەین تەواو لەئاستی نەشـــتەرگەرییەكە زراوە تۆق دەبن، بەاڵم من وەكو خۆم ئاگاداری نەخۆشـــەكانم دەكەمـــەوە و پێیاندەڵێـــم ئەگـــەری ئەو شـــتە

نێگەتیڤانەش هەیە".ئـــەو پزیشـــكە كـــە بەوتەی خـــۆی مانگانە

زیاتـــر لەبیســـت نەشـــتەرگەری جوانـــكاری ئەنجامدەدات، ئاماژە بەوەدەدات، كە بەشـــێك لـــەو كەســـانەی جوانـــكاری لەروخســـاریان ئەنجام دەدەن دەیانەوێت خۆیان بەكەســـانی دیكە بچوێنن، دەڵێ "بەشـــێك لەنەخۆشـــەكان وێنەی هونەرمەند و كەســـایەتییەكان دەهێنن و داوا دەكەن خۆیان بەو جۆرە لێبكەن، بەاڵم وەاڵمی ئەو كەســـانە نادەمەوە كەدەیانەوێت خویان بكەن بەكەســـێكی دیكـــە، چونكە هەر كەسێك رووخســـارێكی تایبەتی هەیە، ئەگەر كەمێك لێكچوون لەنێوان نەخۆشـــەكە و ئەو كەســـەدا نەبێت، كە دەیەوێت خۆی وەكو ئەو

لێبكات، ئەوا شێوەی تێكدەچێت".لەئێستادا ژمارەی سەنتەرەكانی تایبەتمەند بەنەشـــتەرگەری لەشـــارەكانی هەرێـــم روو لەزیادبوونـــە. بەو هۆیەشـــەوە ســـتافی بیانی دێنـــە هەرێـــم. بـــەاڵم د. جـــەالل پێیوایە ئەوە دەزانێـــت بەپێویســـتی و هەڵەیـــە كارێكـــی حكومـــەت رێگە بەهاتنی ئەو جۆرە ســـتافانە نەدات. هۆكارەكەشـــی بۆ ئەوە دەگەڕێنێتەوە كـــە "پزیشـــكێكی كـــورد هەرچەنـــدە بـــاش و گونجاو بێت، بەاڵم لەواڵتێكی دیكە رێگەپێدراو نابێـــت بـــۆ كاركـــردن، رەنگـــە بەشـــێكی ئەو پزیشـــكە بیانییانەش بڕوانامەكانیان ســـاختە بێـــت، چونكـــە ئێمـــە كەســـیان ناناســـین، من بڕوام وایە پزیشكەكانی خۆمان زۆر باشترن هەندێـــك لـــەرووی دەرەوە لەپزیشـــكەكانی

پسپۆڕییەوە".نەشـــتەرگەرییەكانی ئەنجامدانـــی نرخـــی

مـــاوەی و هەســـتیاری بەپێـــی جوانـــكاری بەرزتریـــن دەگۆڕێـــت، نەشـــتەرگەرییەكە نرخـــی نەشـــتەرگەریش الی دكتـــۆر جـــەالل گەیشـــتۆتە 10 هـــەزار دۆالر. زەحمەتتریـــن جۆری نەشـــتەرگەریش بەوتەی ناوبراو ئەو نەشتەرگەریانەیە، كە بەمایكرۆسكۆپ ئەنجام

دەدرێن و وردەكاری زۆریان دەوێت.ئەو پســـپۆڕەی نەشـــتەرگەری جوانكاری نایشـــارێتەوە، كـــە بەشـــێك لـــەو كەســـانەی ئەو جـــۆرە نەشـــتەرگەرییانەیان ئەنجامداوە پەشـــیمان بوونەتەوە، بەاڵم وەك خۆی دەڵێ "بەگشـــتی رێژەی ئـــەو كەســـانە زۆر زیادی كـــردووە كـــە داوای نەشـــتەرگەری دەكـــەن، بەو پێیـــەی جیهان بـــەرەو كرانـــەوە دەچێت و گوزەرانـــی خەڵك باشـــتر بووە و ئاســـتی

هۆشیاریشیان بەرزبۆتەوە".

نەشتەرگەری لووت زۆرترین خواستی لەسەرە

هەندێك كەس وێنەی هونەرمەند و

كەسایەتییەكان دەهێنن و دەیانەوێت وەك

ئەوانیان لێبێت

ناوخۆ

38 ژماره 232 2014/5/24

ناوخۆ

من ئاگام لە هیچ نییە!

كەسێك بۆ برادەرەكەی:- پیرۆزە ئاگات لێیە چی بووە؟

* نا چی بووە؟- كابینەی حكوومەت تازە تەشكیل كرا.

* ئێ باشە پیرۆزە، خراپ نیە.- كاكە پیرۆزیشە وەزیرەكانیش دانران.

* ئێ باشتر كەواتە كارەكان زوو بەڕێوە دەچن.- دووبارە پیرۆزیشە ئاگات لێمان بێت.

* پیرۆزە لە هەمووان ئەدی كێ ئاگای لە من بێ؟- كاكە پیرۆزە لە تۆ، دەبێ تۆ ئاگات لە ئێمە بێ ئەدی نازانی؟

* چ نازانم، چ بووە؟- خۆت غەشیم مەكە ئەدی نەكراوی بە وەزیر؟

* من! )بەسەر سوڕمانەوە( وەزیری چی؟- چـــۆن تـــۆ كراویت بە وەزیری فاڵنە وەزارەت، پیرۆزە چاوێكتان لە ئێمە بێت،

برادەری كۆنین.* كوڕە ئەوە تۆ چ دەڵێی من چۆن دەبم بە وەزیر، دەڵێی خەونت دیوە.

- نا بەخوا راست دەڵێم، ئەوە بڕیاری حكومەتی تازەیە، تۆ وەزیری.* ئەی چۆنە من نازانم، من ئاگام لە هیچ نیە.

- رەنگە ســـەعاتێك پێش ئەوەی دەوام بكرێت پێت بڵێن، چونكە ئەوە حكومەتی موفاجەئاتە.

یانیـــش چەند دوای چەند مانگێك دەوامكردنـــی وەزیری )بێ ئاگا( لە وەزارەت، چەند رۆژنامەنوسێك لە كۆنگرەیەكی رۆژنامەنووسی رەخنەی توند لە وەزیرەكە و ئـــەدای وەزارەتەكـــەی دەگـــرن و دەپرســـن، بـــێ بەرنامـــەی وەزارەتەكەتان و دیارنەمانـــی داهـــات و ئەو هەموو بێســـەروبەرییەی چییـــە و چۆنە؟ وەزیریش لە

واڵمدا دەڵێ: من ئاگام لە هیچ نیە.ئەدی ئەو هەموو پرۆتۆكۆڵ و پەیوەندی بەستن و بەهەدەردانی سامانی واڵتە

چیە؟وەزیر: وەاڵ من ئاگام لە هیچ نیە نازانم!!

دوای چەند مانگێكی تر سكرتێری وەزیر دێتە ژوورە و كلیلی ژوورەكە دەخاتە سەر مێزی وەزیر و دەڵێ:

بەڕێز بە كتابێكی رەســـمی تۆ لە وەزارەت نەمایت و الدرایت یەكێكی تر كرایە وەزیر، تۆ هاواڵتییەكی ئاساءی واڵتیت.

وەزیری بێ ئاگاش دەڵێ: چۆن من ئاگام لە هیچ نییە!!

پشتیوان عەبدولاڵ

ژماره 232 2014/5/24 39

كۆمەاڵیەتی

هاوسەرگیریی لە شوێنی كاردا

سەركەوتووە؟

40 ژماره 232 2014/5/24

له كه لتووری ئێمه ، ئێســــتاش له شاری هه ولێر وا بۆ 30 ساڵ ده چێت دوكانه كه ی سابیر ره شیدی چیرۆكنووس بۆته شــــوێنگه و جێژوانی ئه دیب و رۆشــــنبیران" . ده شــــڵێ "وایلێهاتــــووه ئه گــــه ر چوویته بــــازاڕ ناچاری ســــه رێك له دوكانه كه ی ســــابیر ره شــــیدیش بده ی و هــــه ر له وێش چه ند ئه ده بدۆســــت و نووســــه رێك ببینی و له گه ڵیاندا بكه ویته گفتوگۆ". به پێكه نینه وه گوتیشی "ئه گه ر كاتیش بووه نیوه ڕۆ، ئه وه ده تباته چێشتخانه و

نانی نیوه ڕۆت ده كه وێته سه ر ئه و". )موســــعه ب جه میــــل(ی ئەكتەریــــش ده ڵــــێ" ســــابیر ره شــــید وه ك نوســــه رو ره خنه گــــر و دوكانه كــــه ی هه ولێــــر دیــــاری رۆشــــنبیرێكی بۆته دوكانه كه ی به شــــیر موشــــیری ره حمه تی، هــــه ر نوســــه ر و هونه رمه ند و ئه ده بدۆســــت و هونه ردۆســــتێك كــــه ده چێتــــه بــــازاڕی هه ولێر، واتێده گه م ئه گه ر سه ردانێكی كاك سابیر نه كا و كه مێك له كنی دانه نیشــــێت و چایه ك نه خواته وه، ئه وا دڵی ئاســــوده نابێت". موســــعه ب گوتیشــــی "من كه ســــه ردانی كاك ســــابیرم كــــرد دووجار به ختم هه بــــوو، چونكه هــــه ر له دوكانه كه ی ئه و به خزمه تی رۆماننوسی گه وره ی كورد عه زیزی مه الی ره ش گه یشتم، كه ده مێك بوو به ئومێدی

ئه وه بووم له نزیكه وه بیبینم".

عیزده دین مسته فا ره سوڵ، دكتۆر كه مال فوئاد، دكتــــۆر كامل ژیر، دكتۆر جه مــــال نه به ز، كه مال

موفتی، بێسارانی شاعیر بوون.ئه ندامــــی هــــاوكات كــــه به درخــــان حه میــــد رۆژنامه نووســــانی ســــه ندیكای ئه نجومه نــــی "له گه رموگــــوڕی ده ڵــــێ كوردستانیشــــه ، هه یــــه، وێكچووێنــــك دوكانه كــــه هــــه ردوو ئه ویش ســــەردانیكردنیانە لەالیەن نوســــەران و

رووناكبیرانەوە" .هاشــــم ســــه راجی شــــاعیریش پێیوایه سابیر ره شــــید و به شــــیر موشــــیر وه ك هه لومه رجــــی جیــــاواز ســــه رده می دوو بــــۆ مێژوویــــی، ده گه ڕێنه وه ، هاوكات ئه وه شی گوت، كه ده مێكه ســــابیر ره شــــیدی شــــاعیر و چیرۆكنــــووس و ره خنه گر و لێكۆڵه ر ده ناســــێ و دەشڵێ "سابیر هه میشه هاوڕێیه كی خۆشه ویست و ئازیز بووه

الی من".مامۆستای زانكۆ )دكتۆر شوان سلێمان یابه ( له بــــاره ی وێكچوونــــی نێوان به شــــیر و ســــابیر ره شــــید ده ڵــــێ "هه روه ك چــــۆن له ناوه ڕاســــتی دوكانــــه رابــــردوو ســــه ده ی په نجاكانــــی به رگدرووه كــــه ی به شــــیری ره وانشــــاد ببــــووه شــــوێنی كۆبوونه وه ی ئه دیب و سیاســــه تمه دار و رۆشــــنبیران و پاشــــتر ئه مــــه بووه به شــــێك

دوكانه كه ی به شــــیر موشیر له حه یده رخانه ی شــــاری به غــــدا، به درێژایی ســــێ ده یه شــــوێنی رۆشنبیران و ئه دیبان و كه سانی ئه كادیمی بوو، دوكانه كه ی ســــابیر ره شــــید له هه ولێــــر ئه ویش له ســــێ ده یه نزیك ده بێتــــه وه و هه مان مێژووی دوكانه كه ی به شیر موشــــیر دووباره ده كاته وه ، به اڵم له دوو ســــه رده می جیاواز و دوو پیشــــه ی

جیاواز و دوو كه سێتی جیاواز.مومتــــاز حه یــــده ری، ســــه ر برده ی به شــــیر و دوكانه كه ی بۆ )ســــڤیل( ده گێڕێته وه و ده ڵێ "من پێش ئه وه ی به شیر موشــــیر ببینم و له نزیكه وه ئاشــــنای هیــــوا گۆڤــــاری له رێــــگای بیناســــم، نووســــینه كانی ببــــووم و وه ك فه یله ســــوف و

پیاوێكی گه وره ده هاته پێشچاوم". رێــــگای په نجــــاكان له كۆتایــــی حه یــــده ری له به رامبــــه ر به شــــیر دوكانه كــــه ی ده كه وێتــــه ده ڵــــێ و له به غــــدا حه یده رخانــــه مزگه وتــــی "عه ســــربوو چوومه الی، كابرایه كی به سیداره، له ســــه ر بــــه ژووردا چووبــــوو، روومه ته كانــــی مێزێك دانیشــــتبوو. ئــــه و رۆژه ره فیق حیلمی و عه الئه دین ســــه جادی و چه ند كه سێكی دیكه شی البوو". له وه ســــفی دوكانه كه شــــی ده ڵێ "به شیر خۆی به رگدروو بوو، به اڵم به م دواییانه پاكه ت و كتێب و شتی ساده ی ده فرۆشت. دوكانه كه ی

دیوه خانه كــــی كۆمه اڵیه تی و رۆشــــنبیریی بوو، به اڵم خۆی نه نووســــه ر و نه فه یله سووف بوو". حه یده ری هه ر له باره ی كه سێتی به شیر ده شڵێ له ســــییه كانی گه وره بــــوو، "كوردپه روه رێكــــی ســــه ده ی رابــــردوو به بۆنــــه ی جه ژنــــی نه ورۆز كارتی پیرۆزبایی بۆ خه ڵك به كوردی نووسیوه و وێنه ی خۆیشــــی له سه ر داناوه ". به پێكه نینه وه ئه وه شــــی گێڕایــــه وه، كه دوای ســــااڵنێكی زۆر به شــــیر له هاوســــه ره كه ی جیاده بێتــــه وه و لێــــی ده پرســــن بۆچــــی ژنه كــــه ت ته اڵقــــدا؟ ئه ویــــش ده ڵێ بۆم دەركەوت دایكی شــــامیل )كوڕه كه ی(

عه ره به" ! سه باره ت به هه مان بابه ت )حه مید به درخان( و چــــاپ بــــۆ به درخــــان ده زگای ســــه رۆكی باڵوكردنــــه وه ده ڵێ "ســــابیر ره شــــید مرۆڤێكی و چیرۆكنــــووس ئــــەو به ره وشــــتە، و جــــوان ره خنه گرێكی ئه ده بی گه وره یه" . ده شڵێ "له نێوان ســــابیر ره شید و به شیر موشــــیر جیاوازییه كان ئاســــتی و شــــوێن و كات لــــه رووی زۆرن رۆشــــنبیریان. به شیر پیاوێكی خۆشمه شره ب و دنیادیده بوو، به اڵم ئه و وه كو ســــابیر نووسه ر نه بــــوو، بەڵكو )حه وت مــــوژده به ره كه( به ناوی ئــــه و شــــتیان ده نووســــی". وه ك حه میــــد هێمای بــــۆ ده كات، حه وت موژده به ره كــــه : مام جه الل،

ئه ویــــش كاكه ســــۆر، عومــــه ر ئه ســــكه نده ر له باره ی ســــابیر ره شــــید و زۆری هاوڕێكانی و هاتنیان بۆ دوكانەكەی ده ڵێ "سابیر له گه ڵ منداڵ منداڵــــه و له گــــه ڵ گه وره گه وره یــــه ، باوه ڕناكه م

له ژیانیدا كه س لێی توڕه بووبێت".سابیر ره شید له سه ره تای نه وه ته كان دوكانی )جومله فرۆشی( پێاڵوی له نزیك چایخانه ی بایز هه بوو، پاشتر دوكانێكی دیكەی دانا و ئێستاش هه ر له و شوێنه یه له شه قامی سیروانی ناوبازاڕی

شاری هه ولێر و به كۆ شتومه ك ده فرۆشێ. سابیر رەشــــید به پێچه وانه ی به شیر موشیر، كه ســــێكی ئه كادیمییه و له ســــاڵی 1980 كۆلێژی یاسا و رامیاری زانكۆی به غدای ته واوكردووه ، تاوه كــــو ئێســــتاش یانــــزه كتێبــــی جۆراوجۆری چیرۆك، نۆڤلێــــت، وه رگێڕان، یاســــایی، هزری، ره خنه و لێكۆڵینــــه وه ی به چاپ گه یاندووه ، هه ر بۆیــــه ش به پێكه نینــــه وه ده ڵێ "به شــــیر موشــــیر نووســــه ر نه بووه و بۆیان ده نووسی، به اڵم من

به خۆم ده نووسم"!هاموشــــۆی و دوكانه كــــه ی له بــــاره ی میوانه كانیشی بۆ )ســــڤیل( ده ڵێ "له گه ڵ هه موو چین و توێژه ك هاوڕێیه تیم هه یه ، جا خوێنده وار بــــه اڵم ئاماژه شــــی بێــــت"، یــــان نه خوێنــــده وار پێــــده كات كه به هۆی ئه وه ی ده رچووی یاســــایه

و نووسه ریشه ، بۆیه هاوڕێكانی زیاتر له توێژی دادوه ر و نوسه ره كانه.

ئــــه و نووســــه ره دوكانــــداره ی هه ولێر یه كه م نووســــینی خۆی بۆ ساڵی 1974 ده گه ڕێنێته وه ، به رده وامــــی ده داتــــه قســــه كانی و ده شــــڵێ "ئه و شــــوێنه ی پێشــــترم الی چایخانــــه ی عه بۆ چوار دوكان بــــوو، له ئێســــتا گه وره تربــــوو و له هــــه ر دانابــــوو، لــــێ ته ختــــم دوكانه كــــه چــــوارالی به به رده وامــــی به یانیــــان و نیــــوه ڕۆ و ئێــــواران خه ڵكی لێبوو، ئیدی وه كــــو چایخانه ی لێهاتبوو، نیوه ڕۆیــــان ده چووین نانیشــــمان له چێشــــتخانه

ده خوارد".و دوكانه كــــه ی بــــۆ خه ڵكــــه ئــــه و هاتنــــی خۆشه ویســــتی ئه و الی به شــــی زۆری نووسه ر و ئه دیــــب و مامۆســــتایانی زانكــــۆ، وه ك خۆی ئامــــاژه ی بۆ ده كات، هۆكاره كه ی بۆ په یوه ندییە شەخســــیەكانی ده گه ڕێتــــه وه و ده ڵــــێ "من هه ر له منداڵییــــه وه وابوومــــه ، په یوه ندییه كــــی پتــــه وم هه بووه و هه میشــــه رووم خۆشه له گه ڵ خه ڵك و دۆست و ناسیاو، زۆر حه ز به ساكاری ده كه م و هیچ شتێك واملێناكات خۆم به گه وره تر بزانم و كه شــــخه یی له ســــه ر خه ڵك لێــــده م، به رده وام ســــاده بوومــــه و بــــه رده وام خه ڵكی ساده شــــم

خۆشویستووه ".

محه مه د گۆران

سابیر ره شید و به شیر موشیروێكچوون و جیاوازییه كانی كه سێتی و پیشه

كـۆمـەاڵیـەتی

40 ژماره 232 2014/5/24

ژماره 232 2014/5/24 41

له كه لتووری ئێمه ، ئێســــتاش له شاری هه ولێر وا بۆ 30 ساڵ ده چێت دوكانه كه ی سابیر ره شیدی چیرۆكنووس بۆته شــــوێنگه و جێژوانی ئه دیب و رۆشــــنبیران" . ده شــــڵێ "وایلێهاتــــووه ئه گــــه ر چوویته بــــازاڕ ناچاری ســــه رێك له دوكانه كه ی ســــابیر ره شــــیدیش بده ی و هــــه ر له وێش چه ند ئه ده بدۆســــت و نووســــه رێك ببینی و له گه ڵیاندا بكه ویته گفتوگۆ". به پێكه نینه وه گوتیشی "ئه گه ر كاتیش بووه نیوه ڕۆ، ئه وه ده تباته چێشتخانه و

نانی نیوه ڕۆت ده كه وێته سه ر ئه و". )موســــعه ب جه میــــل(ی ئەكتەریــــش ده ڵــــێ" ســــابیر ره شــــید وه ك نوســــه رو ره خنه گــــر و دوكانه كــــه ی هه ولێــــر دیــــاری رۆشــــنبیرێكی بۆته دوكانه كه ی به شــــیر موشــــیری ره حمه تی، هــــه ر نوســــه ر و هونه رمه ند و ئه ده بدۆســــت و هونه ردۆســــتێك كــــه ده چێتــــه بــــازاڕی هه ولێر، واتێده گه م ئه گه ر سه ردانێكی كاك سابیر نه كا و كه مێك له كنی دانه نیشــــێت و چایه ك نه خواته وه، ئه وا دڵی ئاســــوده نابێت". موســــعه ب گوتیشــــی "من كه ســــه ردانی كاك ســــابیرم كــــرد دووجار به ختم هه بــــوو، چونكه هــــه ر له دوكانه كه ی ئه و به خزمه تی رۆماننوسی گه وره ی كورد عه زیزی مه الی ره ش گه یشتم، كه ده مێك بوو به ئومێدی

ئه وه بووم له نزیكه وه بیبینم".

عیزده دین مسته فا ره سوڵ، دكتۆر كه مال فوئاد، دكتــــۆر كامل ژیر، دكتۆر جه مــــال نه به ز، كه مال

موفتی، بێسارانی شاعیر بوون.ئه ندامــــی هــــاوكات كــــه به درخــــان حه میــــد رۆژنامه نووســــانی ســــه ندیكای ئه نجومه نــــی "له گه رموگــــوڕی ده ڵــــێ كوردستانیشــــه ، هه یــــه، وێكچووێنــــك دوكانه كــــه هــــه ردوو ئه ویش ســــەردانیكردنیانە لەالیەن نوســــەران و

رووناكبیرانەوە" .هاشــــم ســــه راجی شــــاعیریش پێیوایه سابیر ره شــــید و به شــــیر موشــــیر وه ك هه لومه رجــــی جیــــاواز ســــه رده می دوو بــــۆ مێژوویــــی، ده گه ڕێنه وه ، هاوكات ئه وه شی گوت، كه ده مێكه ســــابیر ره شــــیدی شــــاعیر و چیرۆكنــــووس و ره خنه گر و لێكۆڵه ر ده ناســــێ و دەشڵێ "سابیر هه میشه هاوڕێیه كی خۆشه ویست و ئازیز بووه

الی من".مامۆستای زانكۆ )دكتۆر شوان سلێمان یابه ( له بــــاره ی وێكچوونــــی نێوان به شــــیر و ســــابیر ره شــــید ده ڵــــێ "هه روه ك چــــۆن له ناوه ڕاســــتی دوكانــــه رابــــردوو ســــه ده ی په نجاكانــــی به رگدرووه كــــه ی به شــــیری ره وانشــــاد ببــــووه شــــوێنی كۆبوونه وه ی ئه دیب و سیاســــه تمه دار و رۆشــــنبیران و پاشــــتر ئه مــــه بووه به شــــێك

دوكانه كه ی به شــــیر موشیر له حه یده رخانه ی شــــاری به غــــدا، به درێژایی ســــێ ده یه شــــوێنی رۆشنبیران و ئه دیبان و كه سانی ئه كادیمی بوو، دوكانه كه ی ســــابیر ره شــــید له هه ولێــــر ئه ویش له ســــێ ده یه نزیك ده بێتــــه وه و هه مان مێژووی دوكانه كه ی به شیر موشــــیر دووباره ده كاته وه ، به اڵم له دوو ســــه رده می جیاواز و دوو پیشــــه ی

جیاواز و دوو كه سێتی جیاواز.مومتــــاز حه یــــده ری، ســــه ر برده ی به شــــیر و دوكانه كه ی بۆ )ســــڤیل( ده گێڕێته وه و ده ڵێ "من پێش ئه وه ی به شیر موشــــیر ببینم و له نزیكه وه ئاشــــنای هیــــوا گۆڤــــاری له رێــــگای بیناســــم، نووســــینه كانی ببــــووم و وه ك فه یله ســــوف و

پیاوێكی گه وره ده هاته پێشچاوم". رێــــگای په نجــــاكان له كۆتایــــی حه یــــده ری له به رامبــــه ر به شــــیر دوكانه كــــه ی ده كه وێتــــه ده ڵــــێ و له به غــــدا حه یده رخانــــه مزگه وتــــی "عه ســــربوو چوومه الی، كابرایه كی به سیداره، له ســــه ر بــــه ژووردا چووبــــوو، روومه ته كانــــی مێزێك دانیشــــتبوو. ئــــه و رۆژه ره فیق حیلمی و عه الئه دین ســــه جادی و چه ند كه سێكی دیكه شی البوو". له وه ســــفی دوكانه كه شــــی ده ڵێ "به شیر خۆی به رگدروو بوو، به اڵم به م دواییانه پاكه ت و كتێب و شتی ساده ی ده فرۆشت. دوكانه كه ی

دیوه خانه كــــی كۆمه اڵیه تی و رۆشــــنبیریی بوو، به اڵم خۆی نه نووســــه ر و نه فه یله سووف بوو". حه یده ری هه ر له باره ی كه سێتی به شیر ده شڵێ له ســــییه كانی گه وره بــــوو، "كوردپه روه رێكــــی ســــه ده ی رابــــردوو به بۆنــــه ی جه ژنــــی نه ورۆز كارتی پیرۆزبایی بۆ خه ڵك به كوردی نووسیوه و وێنه ی خۆیشــــی له سه ر داناوه ". به پێكه نینه وه ئه وه شــــی گێڕایــــه وه، كه دوای ســــااڵنێكی زۆر به شــــیر له هاوســــه ره كه ی جیاده بێتــــه وه و لێــــی ده پرســــن بۆچــــی ژنه كــــه ت ته اڵقــــدا؟ ئه ویــــش ده ڵێ بۆم دەركەوت دایكی شــــامیل )كوڕه كه ی(

عه ره به" ! سه باره ت به هه مان بابه ت )حه مید به درخان( و چــــاپ بــــۆ به درخــــان ده زگای ســــه رۆكی باڵوكردنــــه وه ده ڵێ "ســــابیر ره شــــید مرۆڤێكی و چیرۆكنــــووس ئــــەو به ره وشــــتە، و جــــوان ره خنه گرێكی ئه ده بی گه وره یه" . ده شڵێ "له نێوان ســــابیر ره شید و به شیر موشــــیر جیاوازییه كان ئاســــتی و شــــوێن و كات لــــه رووی زۆرن رۆشــــنبیریان. به شیر پیاوێكی خۆشمه شره ب و دنیادیده بوو، به اڵم ئه و وه كو ســــابیر نووسه ر نه بــــوو، بەڵكو )حه وت مــــوژده به ره كه( به ناوی ئــــه و شــــتیان ده نووســــی". وه ك حه میــــد هێمای بــــۆ ده كات، حه وت موژده به ره كــــه : مام جه الل،

ئه ویــــش كاكه ســــۆر، عومــــه ر ئه ســــكه نده ر له باره ی ســــابیر ره شــــید و زۆری هاوڕێكانی و هاتنیان بۆ دوكانەكەی ده ڵێ "سابیر له گه ڵ منداڵ منداڵــــه و له گــــه ڵ گه وره گه وره یــــه ، باوه ڕناكه م

له ژیانیدا كه س لێی توڕه بووبێت".سابیر ره شید له سه ره تای نه وه ته كان دوكانی )جومله فرۆشی( پێاڵوی له نزیك چایخانه ی بایز هه بوو، پاشتر دوكانێكی دیكەی دانا و ئێستاش هه ر له و شوێنه یه له شه قامی سیروانی ناوبازاڕی

شاری هه ولێر و به كۆ شتومه ك ده فرۆشێ. سابیر رەشــــید به پێچه وانه ی به شیر موشیر، كه ســــێكی ئه كادیمییه و له ســــاڵی 1980 كۆلێژی یاسا و رامیاری زانكۆی به غدای ته واوكردووه ، تاوه كــــو ئێســــتاش یانــــزه كتێبــــی جۆراوجۆری چیرۆك، نۆڤلێــــت، وه رگێڕان، یاســــایی، هزری، ره خنه و لێكۆڵینــــه وه ی به چاپ گه یاندووه ، هه ر بۆیــــه ش به پێكه نینــــه وه ده ڵێ "به شــــیر موشــــیر نووســــه ر نه بووه و بۆیان ده نووسی، به اڵم من

به خۆم ده نووسم"!هاموشــــۆی و دوكانه كــــه ی له بــــاره ی میوانه كانیشی بۆ )ســــڤیل( ده ڵێ "له گه ڵ هه موو چین و توێژه ك هاوڕێیه تیم هه یه ، جا خوێنده وار بــــه اڵم ئاماژه شــــی بێــــت"، یــــان نه خوێنــــده وار پێــــده كات كه به هۆی ئه وه ی ده رچووی یاســــایه

و نووسه ریشه ، بۆیه هاوڕێكانی زیاتر له توێژی دادوه ر و نوسه ره كانه.

ئــــه و نووســــه ره دوكانــــداره ی هه ولێر یه كه م نووســــینی خۆی بۆ ساڵی 1974 ده گه ڕێنێته وه ، به رده وامــــی ده داتــــه قســــه كانی و ده شــــڵێ "ئه و شــــوێنه ی پێشــــترم الی چایخانــــه ی عه بۆ چوار دوكان بــــوو، له ئێســــتا گه وره تربــــوو و له هــــه ر دانابــــوو، لــــێ ته ختــــم دوكانه كــــه چــــوارالی به به رده وامــــی به یانیــــان و نیــــوه ڕۆ و ئێــــواران خه ڵكی لێبوو، ئیدی وه كــــو چایخانه ی لێهاتبوو، نیوه ڕۆیــــان ده چووین نانیشــــمان له چێشــــتخانه

ده خوارد".و دوكانه كــــه ی بــــۆ خه ڵكــــه ئــــه و هاتنــــی خۆشه ویســــتی ئه و الی به شــــی زۆری نووسه ر و ئه دیــــب و مامۆســــتایانی زانكــــۆ، وه ك خۆی ئامــــاژه ی بۆ ده كات، هۆكاره كه ی بۆ په یوه ندییە شەخســــیەكانی ده گه ڕێتــــه وه و ده ڵــــێ "من هه ر له منداڵییــــه وه وابوومــــه ، په یوه ندییه كــــی پتــــه وم هه بووه و هه میشــــه رووم خۆشه له گه ڵ خه ڵك و دۆست و ناسیاو، زۆر حه ز به ساكاری ده كه م و هیچ شتێك واملێناكات خۆم به گه وره تر بزانم و كه شــــخه یی له ســــه ر خه ڵك لێــــده م، به رده وام ســــاده بوومــــه و بــــه رده وام خه ڵكی ساده شــــم

خۆشویستووه ".

كـۆمـەاڵیـەتی

ژماره 232 2014/5/24 41

42 ژماره 232 2014/5/24

كـۆمـەاڵیـەتی

"تا لەقۆناغەكانی سەرەتایی و ناوەندی و ئامادەیی بووم بڕوام نەدەكرد مامۆستا هەبێ لەنمــــرە و رێزگرتــــن و زیاتر خۆشویســــتن جیاوازی لەنێوان قوتابی جوان و ناشــــریندا بكات، بەاڵم ئێستا هەستی پێدەكەم". سۆران تەهــــا بەمجــــۆرە دەســــتی بەوتەكانــــی كرد. ســــۆران خوێنــــدكاری پەیمانگایــــە و جەخت لەوە دەكاتەوە، كە بەشــــێك لەمامۆســــتایان جیــــاوازی لەنێــــوان قوتابیەكانیانــــدا دەكەن، هەروەها دەشــــڵێت "جیاوازیكردنی مامۆستا لەنێــــوان قوتابیان جوان نییــــە و كاریگەری سلبی لەسەر كەسایەتی مامۆستا جێدەهێڵێت، لە كاتێكدا مامۆستا هەڵگری پەیامێكی پیرۆزە

كە پێگەیاندنی نەوەی دواڕۆژە".گەرچی سۆران پێیوانییە ئەم حاڵەتە تەنها لەكوردســــتان هەبێ، بــــەاڵم هیوا دەخوازێت رەفتــــارە لەمجــــۆرە مامۆســــتایان خۆیــــان

بەدوور بگرن.خوێندكارێكــــی زانكــــۆی بەغــــدا وتەكانی ســــۆران پشتڕاســــدەكاتەوە و پێیوایە نكوڵی لەبوونــــی ئــــەو جیاوازییــــە ناكرێــــت. پــــۆاڵ ئیســــماعیل بۆ ســــڤیل گوتی "ئــــەم دیاردەیە تەنهــــا لەزانكۆكانــــی كوردســــتان بــــاو نییە، بەڵكو لەزانكۆكانی بەغداش هەیە، بە تایبەتە

لەخوێندنی ئێواران".بەبــــڕوای پــــۆاڵ ئــــەم دیاردەیــــە بەشــــێك لەمامۆستایانی هەردوو رەگەزی گرتۆتەوە و دەڵێ "نەك تەنها مامۆستا پیاوەكان، بەڵكو

مامۆســــتای ئافرەتیشمان هەیە گرنگی زیاتر بەكوڕە جوانەكان دەدات و نمرەی زیاتریان دەداتــــێ"! ئــــەو نایشــــارێتەوە كــــە بەشــــێك لەمامۆســــتایانی پیاویش گیــــرۆدەی هەمان

دیاردە بوونە.دیاردەیــــەوە، ئــــەم لەبــــارەی هــــەر سەرپەرشــــتیارێكی پەروەردەییــــش جەخت لە ســــەر بوونی ئــــەو جیاوازییــــە دەكاتەوە، بــــەاڵم بە پێوەرێكــــی جیاواز لــــەو پێوەرەی

خوێندكاران باسی دەكەن.ســــەمیر عەبدولرەحمان سەرپەرشتیاری پــــەروەردەی كارگێــــڕی پێیوایــــە مامۆســــتا قوتابییەكانــــی و خوێنــــدكار ســــەرجەم خــــۆی خۆشــــدەوێت، بەاڵم قوتابــــی زیرەك مامۆســــتاكانیان الی رەوشــــتبەرز و

خۆشەویستترن. ســــەمیر بۆ ســــڤیل گوتی "جیاوازیكردنی لەســــەر خوێنــــدكاران و قوتابیــــان نێــــوان حاڵەتێكــــە ناشــــرینی و جوانــــی بنەمــــای لەكەســــایەتی مامۆستا ناوەشــــێتەوە، ئەگەر ئــــەو جیاوازییەش هەبێــــت لەوانەیە بەهۆی

لێكچوونەوە بێت".پەروەردەییــــە سەرپەرشــــتیارە ئــــەو نموونــــەی ئەوە بۆ وتەكانــــی دەهێنێتەوە كە "لەوانەیە قوتابی بەكوڕێك یاخود بەكچێكی خــــۆی بچێــــت، یاخــــود نــــاوی قوتابییەكەی هاوشێوەی ناوی ئەو كەسە بێت، كە رۆژێك

لەرۆژان خۆشیویستووە".هاوكات د. كاوە عەبدولكەریم شــــێروانی مامۆســــتای زانكــــۆ بوونــــی ئــــەو دیاردەیە

بەرێژەیەكــــی كــــەم دیاریــــدەكات و پێیوایــــە ماوەیــــەك كــــە ئــــەو دیــــاردە. نەبووەتــــە لەكۆلێژەكــــەی خۆیدا ســــەرۆك بەش بووە دەڵێ "قوتابی هاتۆتە الم گلەیی لەمامۆستای دیكــــە كردووە، كــــە زیاتر بایــــەخ بەقوتابییە جوانەكان دەدات. بەشــــێك لــــەو قوتابیانەی گلەییــــان كــــردووە قوتابیانــــی كــــچ بــــوون". ئــــەو مامۆســــتایە بەهەمــــان شــــێوەی پــــۆاڵ جەخــــت لەســــەر بوونی ئــــەو حاڵەتــــە لەناو د. دەكاتــــەوە. ئافرەتیشــــدا مامۆســــتایانی كاوە پێیوایــــە خوێنــــدكارەكان بۆچوونێكــــی دیكەیــــان لە ال دروســــت دەبێت ســــەبارەت لەنێــــوان جیــــاوازی مامۆســــتایانەی بــــەو خوێندكارەكانیانــــدا دەكــــەن. هەروەها باس لەواڵتانــــی بەشــــێك كــــە دەكات، لــــەوەش

هێمن محەمەد

جوانیش نمرەی لەسەرە"نە تەنها مامۆستا پیاوەكان، مامۆستای

ئافرەتیش هەیە گرنگی زیاتر بەكوڕە جوانەكان دەدات"

ژماره 232 2014/5/24 43

كـۆمـەاڵیـەتی

ئەم جیاوازیكردنە الی هەندێك مامۆستا گەیشتۆتە ئاستی خوازبێنكردنی كچە قوتابیەكانی خۆیان

دەرەوە حاڵەتەكــــە لەجیاوازیكردن تێپەڕیوە و گەیشتووەتە ئاستی "پەیوەندی ناشەرعی"، خۆشــــحاڵی خۆشی نیشــــاندا كە كوردستان بەهــــۆی "كلتــــوور و رەســــەنایەتیی"ەوە لەو

حاڵەتانە بە دوورە.توێژەرێكی كۆمەاڵیەتیش جەخت لەســــەر جیاوازییــــە ئــــەو خراپەكانــــی كاریگەرییــــە هۆكارێــــك دەبێتــــە پێیوایــــە و دەكاتــــەوە بــــۆ ســــاردبوونەوە و نەمانــــی پەیوەندییــــە

جوانەكانی نێوان قوتابی و مامۆستا.ئەحمــــەدی سەردەشــــت بــــڕوای بــــە كۆمەڵناس "ئەو جیاوازییە كار دەكاتە ســــەر ئاســــتی گوێگرتنی قوتابیــــان و خوێندكاران دەبێتــــە ئــــەوەش مامۆســــتاكە، لەوانــــەی هۆكارێــــك بــــۆ دابەزینــــی ئاســــتی زانســــتی

خوێنــــدن". دامەزراوەكانــــی مەعریفــــی و سەردەشت پێیوایە ئەو حاڵەتە زیاتر لەزانكۆ و پەیمانگاكانــــدا بــــاوە، هەروەهــــا پێــــوەری زیرەكی و رێكپۆشیش هۆكارێكی سەرەكی

دروستبوونی ئەو جیاوازییەن.ئەم كۆمەڵناســــە باسی لەبوونی جۆرێكی دیكــــەی جیاوازیكردن كرد و گوتی "حاڵەتی خوازبێنــــی چۆتــــە مامۆســــتا هەبــــووە وا قوتابییەكــــەی و كردوویەتــــی بەهاوســــەری خــــۆی، ئەم حاڵەتانەش وادەكــــەن كە زەقتر هەســــت بــــەم جیاوازییە لەنێــــوان قوتابیاندا

بكرێت.پەرێز عومەر، دەرچووی كۆلێژی زاستە رامیارییەكانی زانكۆی سەاڵحەددینە، پێیوایە ئــــەو دیاردەیــــە لەدامــــودەزگا حكومییەكان

و ناوەنــــدی دیكەش هەیە، تەنها پەیوەســــت نیە بــــە ناوەندەكانی خوێندنــــەوە. بە بڕوای پەرێز ئەو حاڵەتە شتێكە لەدەرەوەی ئیرادە و ویســــتی مــــرۆڤ چونكە "ئەو كەســــانەی رێكپۆش و خاوێن و بەرچاوتر دەردەكەون، زیاتــــر لەكەســــانی دیكــــە خۆشەویســــترن. كاتێكیــــش مامۆســــتا لەبــــەر جوانــــی گرنگی زیاتر بە قوتابییەك دەدات، ئەوە كاریگەری

خراپی بەسەر قوتابیەكانی ترەوە دەبێت".پەرێز بە پێویستیشی دەزانێت مامۆستایان ئەو خۆشەویستییە بشارنەوە و دەرینەخەن تا "قوتابیانی دیكــــە رق و كینەیان بەرامبەر بەمامۆســــتا و قوتابی بەرامبەر ال دروســــت نەبــــێ، زۆرجاریش ئەم دیاردەیــــە قوتابیان

لەخوێندن سارد دەكاتەوە".

44 ژماره 232 2014/5/24

كـۆمـەاڵیـەتی

دوای تێپەڕبوونـــی چـــوار ســـاڵ بەســـەر تاوانێكـــی دڕندانـــە، پیاوێكی دووژنەی دانیشـــتووی زاخۆ، خۆی و دوو ژنەكـــەی لـــە دادگای تاوانـــی دهـــۆك ســـزای

لەسێدارەدانیان بۆ دەرچوو.تاوانە دڕندانەكەی ئەم پیاوە و دووژنەكەی، بۆ چەند ساڵێك لەمەوبەر دەگەڕێتەوە، كە پێكەوە دوو كچی 11 ســـااڵنیان رفاندووە و بۆ كاری نەشیاو بەكاریانهێناون و ئەندامانی جەســـتەیان فرۆشـــتوون، ئینجـــا دواتریش

كوشتویانن.وەك لە وردەكارییەكانی كەیســـەكەیدا دەركەوت، ئەم پیاوە تاوانبارە، بەهاوكاری ژنەكانی، سەرەتا كچێكی 11 ساڵیان رفاندووە و لەماڵەكەی خۆیاندا حەشاریان داوە. دوای ئەوەی بۆ كاری بەدڕەوشتی و نەشیاو بەكاریان هێنـــاوە، لـــە شـــارەكەی خۆیـــان دووریانخســـتۆتەوە، بردویانەتە هەولێر و لەوێ كوشتویانە و تەرمەكانیشان

لە چۆڵەوانی فڕێداوە.دوای تێپەڕبوونی دووســـاڵ بەســـەر ئەم تاوانـــەدا، كـــە كچەكە بێسەروشـــوێن بوو و نەزانرا چی بەسەرهاتووە، بە هەمان سیناریۆ ئەم پیاوە تاوانبارە، دیسان بەهاوكاری ژنەكانی كچێكی تری تەمەن 11 ســـااڵن دەڕفێنن. ئەویش لە ماڵەكەی خۆیاندا حەشار دەدەن. دوای ئەوەی بۆ ئەو مەبەســـتەی دەیانەوێت بەكاری دەهێنن، ئەویـــش دەكـــوژن و تەرمەكـــەی لـــە كۆمەڵگای "بێتاســـێ"ی رۆژهەاڵتـــی زاخۆ لـــە چۆڵەوانیەك

فڕێدەدەن.نزیكەی ساڵێك بەسەر ئەم تاوانەشدا تێپەڕی، تا پۆلیس توانی ســـەرەداوێكی دەســـكەوێت. دوای ئـــەوەی راســـتیەكانیان بۆ رووندەبێتـــەوە و تاوانبارەكە دەدۆزنەوە، دەچنە ســـەر ماڵـــی پیاوەكە و خۆی و دوو ژنەكـــەی دەســـتگیر دەكەن. هەر لەوكاتەدا هەرســـێكیان دەســـتبەجێ دان بە تاوانەكـــەی خۆیاندا دەنێن و ناتوانن

لەبەرامبەر بەڵگەكاندا نكوڵی بكەن.

پیاوەكە و هەردوو ژنەكەی درانە دادگا. رۆژی دادگاییكـــردن، لـــە هۆڵـــی دادگای تاوان لە دهۆك، ئەم پیاوە و دوو ژنەكەی دادوەر لەبـــەردەم ژوورەوە، هێنرانـــە وەســـتێندران. كەســـوكاری هەردوو كچە 11 ساڵە قوریانیە بێگوناهەكەش لە هۆڵی دادگا ئامادە بوون. ئەوان داوایان لە دادگا دەكـــرد تووندترین ســـزای ئـــەم تاوانبارە دڕندانە بدات، لەبەرامبەر كوشتنی ناحەق و بێگوناهی كچەكانیان، سەرەڕای ئەوەش

داوای قەرەبوویان كرد.تاوانبارەكــــەی پیــــاوە دادوەر كاتێــــك دوانــــد، لە قســــەكانیدا بــــە تەواوەتی دانی بــــە تاوانەكانیدانــــا و گوتیشــــی، كــــە بــــە هــــاوكاری هەردوو ژنەكــــەی ئەم كارەی كــــردووە. پیاوەكــــە ویســــتی تاوانەكە بە تەواوەتی بخاتە ئەستۆی ژنەكانی كاتێك بــــە دادوەری گــــوت "ژنەكانــــم پاڵنــــەری

ئــــەم تاوانانە بــــوون، چونكــــە باری بۆیــــە بــــوو، خــــراپ ئابوورییمــــان ئــــەو كچانەمــــان بــــۆ ئــــەم كارانە بەكارهێناوە و پاشانیش ئەندامی

جەستەیانمان فرۆشتووە".هــــەردوو بەرامبەریشــــدا لــــە

ژنەكــــەی ئــــەم پیــــاوە تاوانەكەیان خســــتەوە ئەســــتۆی پیاوەكەیان و دەیانگــــوت، كــــە ئــــەوان لەگەڵ ئەم تاوانەدا نەبوونە، پیاوەكەیان هەموو

شتێكی رێكخستووە.الیەنێكیــــان هیــــچ قســــەی بــــەاڵم

كاریگەری بەســــەر بڕیــــاری دادوەرەوە نەبوو. ئەوە بوو داوەری دادگای تاوانی دهــــۆك بە پێی مــــادەی 406 لە یاســــای ســــزاكانی عێراقــــی، پیاوەكــــە و هەردوو ژنەكەشی بە سزای لەسێدارەدان سزادا.

بەهۆی تاوانێكی دڕندانەیانەوەدادگا سزای لەسێدارەدانی بۆ پیاوێك و دوو ژنەكەی بڕییەوە

دهۆك

44 ژماره 232 2014/5/24

ژماره 232 2014/5/24 45

ژنـــە ئـــەو خـــوازراوی نـــاوی جیهـــان تەمەن 28 ســـاڵەیە، كـــە جوانییەكـــەی بۆتە مایەی سەرئێشـــە بۆی و زۆرجار تووشـــی كێشـــە كـــردووە، وەك خۆی دەڵـــێ بەهۆی جوانیەكەیەوە خۆشی لەخۆی نەبینیوە. هەر ئـــەو جوانییـــەی ژمارەیەك پیاوماقوڵیشـــی بـــەدەر و ســـەیر هەڵوێســـتی تووشـــی لەدابونەریـــت كـــردووە. ئـــەو دوای ئـــەوەی بۆ ماوەیەك لەهاوســـەرەكەی زیز دەبێت و دەچێتە ماڵی باوكی، هاوسەرەكەی ژمارەیەك پیاوماقوڵ دەنێرێتە شـــوێنی تـــا بگەڕێتەوە، بەاڵم ئەوەی لەم چیرۆكەدا ســـەیرە، یەكێك لـــەو پیاوماقواڵنـــە لەبـــری ئاشـــتكردنەوەی

بەمێردەكەی، بۆخۆی خوازبێنی دەكات.ئـــەو ژنە دوای ئـــەوەی دەمەقاڵێ لەنێوان خۆی و هاوســـەرەكەی دروستدەبێت، ماڵی خـــۆی جێدەهێڵێت و دەچێتـــەوە ماڵی باوكی و چەنـــد مانگێـــك لـــەوێ دەمێنێتـــەوە. لـــەو ماوەیەشـــدا هاوســـەرەكەی چەند كەســـێك ئاشـــتكردنەوەی هەوڵـــی و الی دەنێرێتـــە دەدات، بەاڵم وەك ئـــەو ئافرەتە خۆی دەڵێ "یەكێك لەو كەسانە، كە بەناو پیاوماقوڵیشە، لەجیـــات ئـــەوەی لەگەڵ پیاوەكەم ئاشـــتمان بكەنەوە، هەوڵی وێرانكردنی تەواوەتی ژیانی

هاوسەریی منی دا".

جیهان نایشـــارێتەوە كـــە لەتەمەنی گەنجیدا بەجوانییەكەیـــەوە زۆری شـــانازییەكی كـــردووە و بەو هۆیەشـــوە لەخۆبایـــی بووە، هـــەر كاتێكیش كچـــە هاوڕێكـــەی ئامۆژگاری دەكـــرد، كـــە بەجوانیەكەی نەنازێـــت و رەنگە رۆژێك جوانیەكەی سەرئێشـــەی بۆ دروست بكات، بـــەاڵم جیهان پێیوابوو ئیرەیی پێدەبات. لەوبـــارەوە جیهـــان گوتی "بەر لەشـــووكردنم و جـــوان بااڵیەكـــی و بـــەژن و روخســـار سەرنجڕاكێشـــم هەبـــوو، زۆر كـــەس دەهاتنە خۆشەویســـتی پەیوەنـــدی داوای داوام، زۆریشـــم لێدەكرا، ئەوەش وایكـــرد لەخۆبایی ببم و بەجوانییەكەمـــەوە بنازم، بەتێپەڕبوونی كات بۆم دەركەوت هاورێكەم راســـتی گوت و مـــن هەڵە بووم، چونكە بەهۆی جوانیەكەمەوە

زۆر كێشەم بۆ تووشهات". بەدەم هەڵكێشـــانی ئاخێكـــی قوڵەوە جیهان درێـــژەی دایـــە قســـەكانی و گوتـــی "بەهـــۆی ئەمـــەوە چەندین كـــوڕە هـــەژارم رەتكردەوە و بڕیارمدا شـــو بەكـــوڕە دەوڵەمەندێك بكەم. لەسەرەتاشـــدا پەیوەندیمان بـــاش بوو، بەاڵم دواتـــر بەهۆی دڵپیســـی مێردەكەم و شـــەڕ و نێوانمـــان، كێشـــەكانمان قورســـتر ئـــاژاوەی بـــوون، هەرچەنـــدە دوو منداڵیشـــمان هەبوو، بەاڵم هاوســـەرەكەم رۆژ لەدوای رۆژ خراپتر دەبـــوو، تا ماڵەكەم جێهێشـــت و چومەوە الی ماڵی باوكـــم". دواتر هاوســـەری جیهان چەند

جارێك داوای لێـــدەكات بگەڕێتەوە، ئەو رازی نابێت.

لێرەوە چیرۆكەكە سەیرەكە دەست پێدەكات، جیهـــان بەبزەیەكی گاڵتەجاڕیانەوە باســـەكەی گێڕایەوە "مێردەكەم ریشســـپی خانەوادەكەی بەدوادا ناردم، كە كەسێكی پلەدار و ناسراوە، دوای قســـەكردن لەگـــەڵ خانەوادەكەم، گوتی دەمەوێـــت بەتەنهـــا هەندێك قســـە لەگەڵ ئەو ئافرەتـــە بكەم بەڵكو رازی بێت بگەڕێتەوە الی هاوســـەرەكەی. منیش لەدڵی خۆمـــدا وامزانی قســـەیەكی پێیە و دەیەوێـــت قەناعەتم پێبكات و بگەڕێمەوە، كەچی كە دەمیكردەوە، توشـــی شـــۆكی كردم. پێیگوتم كچی باش ئەگەر رازی بیـــت وەرە با رێكبكەوین، خـــۆت لە پیاوەكەت تەاڵقبدە و شـــوو بە من بكە، سەرتاپای بااڵت دەكەمـــە زێڕ، چونكـــە حەیفە تۆ ئـــەم ئافرەتە

جوانەبیت و خێزانی ئەو كەسە بیت!!"جیهـــان وەك خۆی باســـی دەكات، زۆر بە رەقـــی وەاڵمی ئـــەو ریشســـپیەی داوەتەوە و لەماڵەكەی بەدەریناوە. هەر ئەمەش هانیدەدات، دوای شـــەش مانگ توڕەیی و زیزبوون، بڕیار لەگـــەڵ مێردەكـــەی. الی بگەڕێتـــەوە بـــدات ئەوەشـــدا هەر گوتی "ئەگـــەر لەبەر منداڵەكانم نەبووایە هەرگیز نەدەگەڕامەوە، چونكە ئەوان قوربانـــی یەكەمـــی جیابوونەوەكەمـــان بوون. جگەلەوەش بەمانـــەوەی زیاترم لەماڵ باوكم،

توشی قسە و قسەڵۆكی خەڵك دەبووم".

كـۆمـەاڵیـەتی

محەمەد هەسنانی

جیهان: بەهۆی جوانیەكەمەوە هیچ كات خۆشیم لەخۆم نەبینیوەپیاوماقوڵێك بۆ سوڵحی من و هاوسەرەكەم هاتبوو، كەچی بەدزییەوە خوازبێنی منی بۆ خۆی دەكرد

ژماره 232 2014/5/24 45

46 ژماره 232 2014/5/24

كـۆمـەاڵیـەتی

بەهرە حەمەرەش

هاوسەرگیریی لە شوێنی كاردا سەركەوتووە؟

توێژەران: زۆربەی ئەو پەیوەندییانە سەركەوتوو نابن

ژنێك: هەمیشە وا هەستدەكەم لە ژێرچاودێری كامیرادام

46 ژماره 232 2014/5/24

ژماره 232 2014/5/24 47

كـۆمـەاڵیـەتی

دروســـتكردنی پیـــاوان و ژنـــان زۆبـــەی پەیوەنـــدی ســـۆزداری لەشـــوێنی كار بەهەڵە بـــۆ كۆمەاڵیەتیـــش توێژەرێكـــی و دەزانـــن دابونەریـــت و زۆری تابـــۆكان لەم كۆمەڵگەیە

دەگەڕێنێتەوە. و كۆمەاڵیەتـــی لەتوێژینـــەوە بەشـــێك دەروونییەكان، دروســـتكردنی ئەو پەیوەندییە سۆزدارییانەی لەشوێنی كاردا دروستدەبن بە ســـەرنەكەوتوو دەزانن، هەتـــا ئەگەر ئەنجامی بووبێـــت. هاوســـەرگیری پەیوەندییەكـــەش پێیانوایە ئەو دوو كەســـە بـــەردەوام لەگومان و دڵەڕاوكێـــدا دەژین. بەاڵم ئـــەم رایە بەرەها نازانـــن و دەشـــڵێن، پەیوەندی ســـەركەوتوش

هەیە بەاڵم كەمن.و ســـروە ن ا یـــو ر مەو ژن

لـــە یەكێـــك كارمەنـــدی گەنجـــن، مێردێكـــی بانكەكانـــی هەولێـــرن، ئەوان لەشـــوێنی كاردا یەكتریان ناســـیوە و ئێســـتا هاوســـەرگیرییان كردووە. ســـروە هەرچەندە مێردەكەی خۆش دەوێـــت بەاڵم دەڵێت "خۆزگە لەشـــوێنی كاردا نەمناســـیبایە، چونكە مەریوان بـــە بچوكترین قســـەم لەگەڵ هەر پیاوێكی تردا رادەچڵەكێت، تەنانـــەت حەزناكات لەگەڵ هاوكارە ژنەكانیش

زۆر تێكەڵ بم". پێچەوانـــە ژنەكـــەی قســـەكانی مەریـــوان دەكاتەوەو رایوایە "لەراســـتیدا ســـروە بەهەر قسەكردنێكم لەگەڵ هەر ئافرەتێكدا دادەچڵەكێت، تائێستا كۆنتڕۆڵی مۆبایلەكەشم دەكات، بزانێ چەنـــد ژمـــارەی كارمەندە كچەكانـــی خۆمانم الیە، بەاڵم راست دەكات هەموو كات چاومان

لەسەر رەفتاری یەكترە". شـــیالن حەمە نوری توێژەری كۆمەاڵیەتی، سەبارەت بەدروستكردنی پەیوەندی لەشوێنی كاردا رایوایـــە، كـــە زۆربەی ئـــەو پەیوەندییە ســـۆزدارییانەی لەشـــوێنی كاردا دەبەسترێن، ئەگـــەر بەهاوســـەرگیریش كۆتایـــی بێت، ئەوا بەرامبـــەر گومانیـــان و دڵپیســـی هەمیشـــە بەیەكتری هەیە و الیانوایە هەمان شـــت لەگەڵ كەســـانی تردا دەكەن. ئەو دەڵێ "هۆكاری ئەم هەســـتەش ئەوەیە، كە لەم كۆمەڵگەیەدا شـــتە پەیوەندییـــەكان و زۆرن حەرامكـــراوەكان عەقاڵنی نین و زیاتر لەســـەر بنەمای ســـۆزو

رووكەش دروستدەبن". دایكی كچێكە ئــارەزوو ژنێكی 29 ساڵەیە، ناسیوە. كـــاردا لەشوێنی هــاوســەرەكــەی و دەڵێت ئەو كــاردەكــەن. بەیەكەوە تائێستاش "خۆشمدەوێت، بەاڵم زۆر مایەی بێزارییە كە چونكە بێت، كــارت لەشوێنی هاوسەرەكەت هەڵسوكەوتتە لــەســەر چـــاوی ــــەردەوام بلەژێر هــەســتــدەكــەیــت وا هەمیشە و كە بەتایبەت كامێرادای، چــاودێــری خوڕەوشتێكی منیش مــێــردەكــەی هەیە، ئەگەر شتێكی بەدڵ نەبێت، لــەنــاو سەد نییە گــرنــگ ــۆی ب

كەسدا پێتبڵێت". مامۆستای رێــــــزان لەیەكێك بــنــەڕەتــیــیــە قوتابخانەكانی ــە لدەوروبەری شاری ئـــەم كچە هــەلــێــر، مانگ چــوار دوای ن د نكر سنیشا ە ددەزگیرانەكەی لەگەڵ جـــــــیـــــــابـــــــۆتـــــــەوە. شی كە ە ر كا هۆبــــــۆ ئــــــەوە

یەكتریان كــاردا لەشوێنی كە دەگەڕێنێتەوە، ناسیوە. ئەو دەڵێ "دوای ساڵێك لەپەیوەندی، ــاوەی ئەو ــەم بــڕیــاری هــاوســەرگــیــریــمــانــدا، لساڵەدا زۆرباش خۆی پێشاندەدا، بەاڵم دوای بوونە دەزگیران خۆی لە هەوا هەڵمژینیشمەوە هەڵدەقورتاند، داوایكرد پەیوەندی هاوڕێیەتیم لەگەڵ مامۆستا كچەكانیش بپچڕێنم، پێیوابوو بـــۆدەكـــەن، وەك ئەوە ئـــەوم ـــەوان زەمـــی ئهەڵسوكەوتی دەكرد كە منی كڕیبێت. بەردەوام دەیگوت بۆ فاڵنە مامۆستا ئەو جلە لەبەردەكات تۆ ئەوە لەبەردەكەی، یان ئەو مامۆستا پیاوە ئاوا لەگەڵ ژنەكەی هەڵسوكەوت دەكات، ئیتر

زانیم ناگونجێم لەگەڵی، لێی جیابوومەوە". ســـەبارەت بـــە پرۆســـەی هاوســـەرگیری شـــیالن حەمەنوری روونیدەكاتـــەوە، كە رای زانایانی دەروونناســـی و كۆمەڵناسی بەسەر دوو شـــێوازدا لەهاوســـەرگیری دابەشـــبووە، رای یەكەم پێیانوایە پێویســـتە دوو كەســـەكە هاوشـــان بـــن لەبـــاری وەزیفـــە و دارایـــی و ئـــەم دەڵێـــن، پـــەروەردەدا، و كۆمەاڵیەتـــی هاوبەشییە دەبێتە هۆكاری لەیەكترگەیشتن و

خۆشبەختی.دەڵێـــن، و جیـــاوازە دووەم رای بـــەالم پێویســـتە هاوســـەرگیری تەواكاری بێت. واتە هەریـــەك لەبوارێكـــدا كاربكـــەن و لەئاســـتی جیاوازدابن، بۆئەوەی لەژیاندا ئەوەی ئەمیان نەیبـــوو، ئـــەوی تریان هەیبێـــت و تەواوكاری

یەكتری بن. هاوكات شـــیالن ئـــەوەش دەخاتـــەڕوو، كە هیـــچ یەك لەو رایانە رەها نین، بەڵكو جۆرەها شرۆڤەیان بۆكراوە. زیاتر پەیوەستە بەئاستی بیركردنەوە و تێگەیشـــتنی ئـــەو خێزانانە، یان

ئەو كوڕ و كچەی پەیوەندی دروستدەكەن. شـــیالن وتیشـــی "دەبێ ئەوەش بزانین، كە لەكۆمەڵگەی ئێمەدا هەموو جۆرە پەیوەندییەكی مـــێ، جگەلـــە مەحرەمـــەكان، و نێـــر نێـــوان قەدەغەكراوە، ئەوەش دەبێتە هۆكاری هەموو ئەو تەنگژانەی لەكاتی نزیكبوونەوەی ئەو دوو

رەگەزەدا روودەدەن. رۆژهەاڵتـــی لەدەروونناســـانی هەنـــدێ پەیوەنـــدی دروســـتكردنی كـــە رایانوایـــە ســـۆزداری لەشـــوێنی كار، وەك ئـــەوە وایـــە ژنەكـــە بەســـەر تیغێكدا بـــڕوات، ئەگـــەر زۆر

وریانەبێت دەیبڕێت.شـــیالن ســـەبارەت بەو رایە دەڵێـــت "ئەوە پەیوەندی بە باكگراوندی بیركردنەوەی ئێمەوە هەیە، ئەم هاوكێشەیە لەشوێنێكەوە بۆ شوێنێك و لەناوچەیەكـــەوە بـــۆ ناوچەیەكـــی تر بەپێی كەلتور و دابونەریتەكان گۆڕانی بەسەردادێت، چونكە پەیوەندییەكان لەژێر كاریگەری حەاڵڵ

و حەرامكراوەكانی كۆمەڵگەدان".

ژماره 232 2014/5/24 47

48 ژماره 232 2014/5/24

لەدوایـــن توێژینەوەدا لەفەرەنســـا دەركەوتووە بەكارهێنانی مۆبایـــل بەشـــێوەیەكی بەردەوام مرۆڤ توشـــی شـــێرپەنجەی مێشـــك دەكات. تیمێكی فەرەنسی پاش لێكۆڵینەوە لەسەر 892 كەس دەركەوتووە، كە 235 كەس لەوانە توشـــی شـــێرپەنجەی مێشـــك هاتوونە و 194 كەســـیش توشـــی هەوكردنی پەردەی مێشك بوونە، هەموو ئەمانەش بەهۆی بەكارهێنانی مۆبایلەوە

بووە. ئەو پســـۆرانە راشـــیانگەیاند، كە بەكارهێنانـــی مۆبایل زیاتر لـــە 15 كاتژمێـــر لەمانگێكـــدا ئەگەری توشـــبوون بەنەخۆشـــی شێرپەنجەی مێشك و هەوكردنی پەردەی مێشك بەرێژەی سێ ئەوەندەی رێژەی ئاســـایی بەرزدەكاتەوە، بۆیـــە ئامۆژگاریان ئەوەیە بەكارهێنانی مۆبایل لە15 كاتژمێر لەمانگێكدا زیاترنەبێت.

جگەلەوەش بەناردنی كورتەنامە پەیامەكانیان بنێرن باشترە.

رێژەی توشبوونی مندااڵن بەنەخۆش دڵتەنگی زیادیكردووە، بەپێی لێكۆلینەوەیەكی ئەمریكیش لەهەر 5 منداڵ یەكێكیان ئەو نەخۆشیەیان هەیـــە. بـــەزۆری لەتەمەنی 11 ســـاڵی تـــا تەمەنی 21 ســـاڵی ئەگەری

توشبوونیان هەیە.بۆیە پزیشـــكەكان بەپێویســـتی دەزانن دایكان و بـــاوكان لەتەمەنی 11 ســـاڵیەوە ئاگاداری منداڵەكانیان بن و ســـاڵی جارێك پشكنینان بۆ بكەن. هەروەها پشـــكنینی تاقیگەیی بۆ رێژەی كۆلیســـترۆڵیان بكرێت، چونكـــە لەو تەمەنەدا دەســـت بـــە بەرزبوونـــەوە دەكات، لەبەرئەوەی چەنـــدەی زووتـــر نەخۆشـــیەكە دەستنیشـــان بكرێت،

چارەسەرەكەی ئاسنتر دەبێت.

مۆبایل مێشك توشی شێرپەنجە دەكات

نەخۆشی دڵتەنگیی مندااڵن

كـۆمـەاڵیەتی ــ تەندروستی/ ئا: ساڵحی مام عەلی

48 ژماره 232 2014/5/24

ژماره 232 2014/5/24 49

كـۆمـەاڵیـەتی ــ تەندروستی

بەپێی لێكۆڵینەوەیەك كە لەبەریتانیا ئەنجامدراوە، ســــەلمێندراوە، كە پژمین هۆكارە بۆ باڵوبونەوەی ڤایرۆس و هەندێك نەخۆشــــی، چونكــــە لەكاتی پژمینــــدا ئەو ئــــاوەی لەگەڵ پژمینەكــــە دەردەچێت كۆمەڵێك ڤایرۆس و بەكتریای تێدایە، كە هەركەســــێك بەریبكەوێ، یــــان بچێتە ناوهەناســــەی، راســــتەوخۆ توشــــی هەمان نەخۆشــــی

دەبێت.لە لێكۆڵینەوەكــــەدا هاتووە پژمین تا دوری دوو مەتر بۆی هەیە راستەوخۆ كەسێكی تر توش بكات. لەگەڵ هەرپژمینێكیشدا جگە لەو قەتــــرە ئاوانەی لەدەم دەردەچن، ئــــەو هەوایەی لەگەڵی دەردەچێت هەوایەكی ڤایرۆســــاویە و تا دووری 200 مەتر باڵودەبێتەوە. بۆیە پێویســــتە لەكاتــــی پژمیــــن و كۆكەدا دەســــت بەدەمتــــەوە بگریت و

رووبكەیتە الیەك، كە كەسی لێوە نەبێت.

پزیشـــكی ئەڵمانی )كریستینا بایرل( پسپۆر لەبوای پێست رایگەیاند، بەكارهێنانـــی كەفـــی ریشتاشـــین بەرێژەیەكـــی زۆر، دەبێتـــە هـــۆی زیانگەیانـــدن بەپێســـتی دەموچاو، چونكە كەفی ریشتاشـــین رێژەیەك لەكحولی تێدایە، كە زیان بەپێســـت دەگەیەنێت و ســـوری دەكاتەوە و

بۆی هەیە جۆرێك لەهەستیارییش دروست بكات.ئەو پزیشـــكە دەشـــڵێت لەكاتی شوشـــتنی دەموچاو بەسابوونیش، پێویست ســـابونەكە زۆر لەسەر پێست نەمێنێتەوە و بەتوندی دەست لەپێستی رووت نەخشێنی، چونكە سابون هاوسەنگی PHی دەموچاو تێكـــدەدەات و گەشـــاوەیەكەی ناهێڵێـــت. ئامۆژگاری ئەو كەســـانەش دەكات، كـــە بەهۆی كەفی ریشتاشـــینەوە تووشـــی ســـووربوونەوەی پێســـت و هەســـتیاری هاتوون، جـــۆری مەعجونی ریشتاشـــینەكەیان

بگۆڕن.

دكتۆر مەجدی بەدران ئەندام لەكۆمەڵەی پزیشكانی میسر رایگەیاند، میســـریەكان دەتوانن ڤایرۆســـی كۆرۆنا ببەزێنن، ئەویش بەخواردنی بەردەوامی فەالفل و نیسك و سەوزەكان، كە هەریەك لەوانە بەرگری

لەش بەگشتی و دژ بە كۆرۆناش بەهێزدەكەن.هەر كەســـێكیش كە ئـــەم خواردنانە بەبەردەوامی بخوات، توشـــی نەخۆشـــیەكەش ببێـــت، بەهۆی بەرگـــری بەهێزی لەشـــیەوە دەتوانێ

ڤایرۆسەكە لەناو ببات و چاك ببێتەوە. د. مەجـــدی دەشـــڵێت، كـــە هۆی ســـەرەكی مردنـــی كەســـەكان بەهـــۆی ڤایرۆســـەكانەوە

بێهێـــزی و الوازیی بەرگری لەشـــە، چونكە توشبووان بەم ڤایرۆسە بەرێژەی

چاكبوونەتـــەوە، 70%یـــان چونكـــە بەرگری لەشـــیان

بەهێز بووە.

بۆئەوەی لەوەرزی هاویندا پێســـتت بەتەڕیی و جوان و گەشاوەیی بمێنێتەوە و توشـــی وشـــكبوونەوە نەبێت، دەتوانی ئـــەو خواردنانەی

خوارەوە بخۆی: 1. ســـپێناخ: رێـــژەی 90%ی ئـــاوە، هەروەهـــا ئاسنیشـــی تێدایە، كە

ناهێڵێت توشی وشكبوونەوە و چرچبوونی پێست ببیت.2. خەیـــار: رێـــژەی 96%ی ئـــاوە و ناهێڵێت ئاو لەلەشـــدا كەمبكات. كاریكی تریشی پاراستنی پێستە و بەڕەونەقی دەكات، بۆیە بەبەردەوام

خەیار بخۆ.3. شـــوتی: رێـــژەی 91%ی ئـــاوە و تینویەتی دەشـــكێنێ، هەروەها

هۆكارە بۆ دابەزاندنی كێشی لەش.4. خـــاس: رێژەی 95%ی ئاوە و ریشـــاڵی تێدایـــە، كە ناهێڵێت لەش

توشی كەمئاوی ببێت.

پژمین نەخۆشی باڵودەكاتەوە

كەفی ریش تاشین زیان بەپێست دەگەیەنێت

بە نیسك و فەالفل خۆت لە ڤایرۆسی كۆرۆنا بپارێزە

پێستێكی تەڕ و جوان لە هاویندا

ژماره 232 2014/5/24 49

50 ژماره 232 2014/5/24

كـۆمـەاڵیـەتی ــ تەندروستی

هەڵەی پزیشكان و مافی نەخۆش

هۆشیاریی تەندروستییهەفتانە د.ع لەپزێڕین دەینوسێت

یەكـــەم پزیشـــكی بەناوبانگـــی مێژوویی یۆنان لەدایكبوونـــی بـــەر "هیبۆقـــرات" 2500 ســـاڵ مەسیح، مێشـــكی زۆر پێشـــكەوتوو بوو، زۆر خزمەتـــی مرۆڤایەتـــی كـــرد، تاكـــو ئێســـتاش ســـوێندە بەناوبانگەكەی ئەو، پزیشكان لەكاتی دەرچوونیـــان لەكۆلیژ، دەســـت لەســـەر كتێبی پیـــرۆزی خۆیان دادەنێن هەمان ئەو ســـوێندە

دەخۆن:تـــا لەتوانـــام مابێ خزمەتی ئەو كەســـە دەكەم كـــە پێویســـتی بـــە منـــە، بـــێ بەرامبـــەر ژانی كـــەم بكەمـــەوە. هەوڵ بـــدەم نەخۆشـــییەكەی بپارێـــزم، نهێنییەكانـــی بكـــەم. دەستنیشـــان هەرگیـــز نەبمە هۆی كوشـــتنی كۆرپە، هەموو نەخۆشێك وەك خوشك و دایك تەماشا بكەم، ئەگەر تێنەگەیشـــتم هاوار بۆ پزیشكی تر ببەم، )بزانە ئەو رەوشتە چەند جوانە؟( نەبم بە هۆی

مردنی نەخۆش لەژێر هیچ فشارێك.ئەوەی مەبەســـتە لـــەم وتارەدا ئەگـــەر هاتوو پزیشك بەنەزانین زیان لەنەخۆش بدا، تاوانێكی زۆر گەورەیـــە بەهیـــچ )یاســـایەك( مافـــی ئەو نەخۆشـــە ناگەڕێتەوە. نەخۆش هەبووە بەیەك دەرزی مردووە، چونكە پزیشـــكەكە لەنەخۆش ئەپرســـێ ئایـــا )حەساســـییەت بـــەو دەرمانـــە هەیە؟( دەرزی بۆ نەخۆش نوسراوە، لە ماڵەوە پەرســـتار یاخـــود كەســـێكی تـــر كـــە فێربووە دەرزی لـــێ بدا، ئـــەو دەرزیـــەی بەكارهێناوە، نەخۆشەكە توشی حەساسیەی زۆر توندبووە،

تا گەیشتۆتە نەخۆشخانە، كاری تەواو بووە.تۆ بڵێی چەند منداڵ بەحەساسیەی دەرزی لێدان مردبن؟! بەاڵم ئامێرێك نییە ئەو پشكنینە بكات، كەسێك ئەوەندە پاڵەوان نییە بتوانێ رۆژانە 20 حاڵەت بپشكنێ و تێیبگات، ئینجا چارەسەریان بـــكات. هـــەر پرســـیاركردنێك لەنەخـــۆش 10 خولەكـــەی دەوێت تاكو حاڵەتەكە دەنوســـیەوە و تێیدەگەی، ئینجا 10 خولەكە بۆ پشكنین زۆر ئاســـاییە، بەتایبەتی ئەگەر نەخۆشەكە ژن بوو.

تاكـــو كەلوپەلی دادەنێ، بەجوانی پشـــكنینی بۆ بكرێت. ئەگـــەر دكتۆر لە رۆژێك 4 كاتژمێر لە نۆڕینگـــە كاربكات، ناتوانێت لە 20 كەس زیاتر

ببینێت و پشكنینیان بۆ بكات.بۆچی لەنەخۆشخانەی حكومی رۆژانە ناتوانی 10 نەخۆش وەربگری؟ بۆچی لەنۆڕینگەكەكان دەگاتـــە 50 تـــا 80 نەخـــۆش؟ بێگومـــان لێـــرە هەڵەیەك پەیـــدا دەبێت، بەزانین یـــان نەزانین، هیـــچ یاســـایەكیش ناتوانێ لەكاتی ســـەرپێچی نەخـــۆش مافـــی ئێمـــە، لەواڵتـــی پزیشـــكان

وەربگرێتەوە.نەخۆشـــی ژن هەیە 2 تا 3 جار نەشـــتەرگەری بۆكـــراوە، بـــێ ئـــەوەی پێویســـتی پێـــی هەبێ، نەشـــتەرگەری دەزگای زاوزێ بەیـــەك یـــان لەكاركەوتووە و بێ هیـــچ پێوەرێك هێلكەدانی هەڵگیـــراوە! گوایـــە لەناو زگـــی خوێنبەربوون

هەبووە. زۆر دڵتەنـــگ دەبـــم كـــە دەبینم ســـگی ئافرەت كراوەتەوە بە )Emergency( و زۆر بەدەگمەن هەیە راپۆرتی لەدەســـت بێت، هـــەر ئەوەندەی پێدەڵێن هیچ نەبوو، باشـــە ئەدی بۆچی ســـكت هەڵـــدڕی؟ نەتزانـــی ئەو بەســـتەزمانە توشـــی كێشـــەی نەزۆكی دەبێ؟ ئەگەر نەتزانی؟ لەكام كۆلیـــژی پزیشـــكی خوێندنت كـــردووە؟ ئەگەر زانیت؟ هیچ قسیەكەم نییە وەسفی تۆی پێبكەم، تەنهـــا ئەوەندە نەبێ، بەبێ پێویســـتی نەخۆش بخرێتە ژێـــر بەنج تاوانێكـــی گەورەیە، چونكە

هەیە بەبەنج دەمرێ.دوو نموونەتان بـــۆ باس دەكەم لەماوەی دوو هەفتـــەی رابـــردوو روویـــداوە، زۆر دڵتەنگیان

كردم:یەكەمیـــان: كچێـــك تەمەن 21 ســـاڵە، ســـاڵێكە هاوســـەرگیریی كردووە، خـــۆی و مێردەكەی گەنج و جوانن، كە هاتن داوای منداڵیان دەكرد، تەماشـــای ســـكی دەكەم 2 جار نەشتەرگەری بۆكراوە، لەكاتی 12 ساڵی گوایە بۆ ژانەسگ و

ریخۆڵەكوێرە كراوە، ئەوجا پزیشكی ژن سكی كردۆتەوە، گوایە كیســـەی هێلكەدانی هەبووە، بـــەاڵم هیچ راپۆرتـــی نەداوەتە ئەو نەخۆشـــە. لەوكاتەوە ژانەســـكی بەردەوام بووە و خراپتر بـــووە، دوای مێردكـــردن بێگومـــان منداڵیـــان دەوێ، چەندی هەوڵمدا راپۆرتێك بهێنن لەالیەن ئەو پزیشـــكە! بەدەســـتیان نەكـــەوت. بڕیامدا. الپرۆســـكۆپی بۆ بكـــەم )نازور(، لـــە ژێر بەنج تەماشـــام كرد، ناو هەناوی هەمووی بەیەكەوە بەسترابوو، خوا رەحمی بەمن و نەخۆش كرد، كـــە نەچووبوومە ناو ریخۆڵەی، كە بە پێســـتی

زگیەوە نوسابوو. 3 كاتژمێر كارم لەســـەركرد تاكو ریخۆڵەكانیم لەیەكتری جیاكردەوە، كاتێك لەناو جەنگەڵەكە قۆڵۆنـــم دۆزیەوە، تەماشـــامكرد ریخۆڵەكوێرە هەر مـــاوە، هەڵیان نەگرتووە، بەڵكو هێلكەدانی راســـتیان هەڵگرتـــووە؟ بۆچی؟ ئێســـتاش بۆم روون نەبـــۆوە. كچەكەش باوك و دایكی خۆی

نەدیتووە و بەجێماوی ئەنفالەكانە!!توخوا ئەوە ئینســـافی پزیشـــكە؟ ســـوێندەكەی ئەبوقـــرات چـــی لێبەســـەرهات؟ چ رەوایە ئەو بەســـتەزمانە بـــێ منـــداڵ بمێنێتـــەوە، بێگومان ئەو كچە جوانە ژیانیشـــی تێـــك دەچێ، چونكە

مەعلومە پیاوەكەی منداڵی دەوێ!دووەمیـــان: ژنێـــك تاكو بڵێی جـــوان و نازدار بـــوو. دایكـــی 2 مناڵـــە، كـــوردی رۆژهەاڵتـــە، گوتـــووە پێـــی پزیشـــكێك بـــووە، دووگیـــان منداڵەكـــەت لەناو روحم مـــردووە! جارێ بە 6 هەفتـــە واتە 1 مانگ و نیو ئەســـڵەن دڵی منداڵ دەست بەلێدان ناكات تاكو بمرێ، منداڵ جارێ دروســـت نەبووە، ئەویش بـــڕاوای پێكردووە، بردویەتـــی كورتاجـــی بـــۆ بكات، كاتـــێ ژنەكە چـــاو دەكاتـــەوە، دەبینـــێ ســـكیان هەڵدڕیـــوە، كـــە پرســـیاریش دەكات، پزیشـــكەك پێی دەڵێ "روحمت خراپ بـــوو بۆم چاك كردیەوە" یەك ملیۆن دیناریشـــی لێوەرگرتووە، 2 هەفتە دوای ئـــەوە خوێنڕژانی هەردەمێنێت، كە پشـــكنینیش دەكات، دەردەكەوێت گوایـــە دووگیانە. كە من

تەماشامكرد پارچەیەك لەناو روحمی ماوە. بەهـــەر حاڵ. ئەگـــەر ئەو حاڵەتە لـــە واڵتێكی تـــر رووبدات ئەو پزیشـــكە دادگایـــی دەكرێت و نەخۆشـــخانەكەش دادەخرێـــت! لێـــرە هیـــچ روونـــادات رەنگبێ خۆشـــیان لە نەخۆشـــەكە

توڕەكردبێت.خوێنـــەری بەڕێـــز، ئەگـــەر خۆتان لەپزیشـــكی نیـــوەی تەمەنتـــان دەڕوا، نـــەزان نەپارێـــزن، قوربانیمـــان زۆر داوە لە پێنـــاو ئەو ئازادییەی لـــە واڵتمـــان هەیە تكایـــە بە خـــۆدا بچینەوە لە بەر خاتری ئەوان رەوشـــتی جـــوان بچێنین و بە جێی بهێڵین. تاكو خوێنیان بە فیڕۆ نەڕوا و

كورد سەربكەوێ.

ژماره 232 2014/5/24 51

هـــونـــەری

سەرپەرشتیار: زانا دڵشاد دزەیی

سوپرایزی

فاتێچییە؟

52 ژماره 232 2014/5/24

هونەری

ئاگادارم كە مادهوباال بەكوردی

دەشزانم كورد گەلێكی پەخشدەكرێت و

هونەردۆستن

ن )ئاركەی( بۆ سڤیل:ڤیڤیان دسی

ڤیڤیان دسین كە لە كوردستان بە) ئاركەی( ناسراوە، لە 28ی تەمموزی ساڵی 1988 لەناوچەی ئوجاین پرادیش لەدایكێكی

هیندی و باوكێكی پورتوگالی لە دایكبووە. لە هندس���تان بە )ئەبهای ریچاندەر( ناس���راوە، بەهۆی ئەوەی لە زنجیرەی فیلمی

)كەهانی(، واتە چیرۆك، بەو ناوە بەش���دار بوو و رۆلی س���ەرەكی گێڕا، لەگەل ئەكتەری بۆلیوود ڤەهبێز دۆرابجی، كە دواتر

ل���ەو درامایە پەیوەندی خۆشەویس���تی لەنێوانی���ان پەیدابوو. ڤیڤیان یەكێكە لە گەنجە لیهاتووەكان���ی بۆلیوود، كە بەم دوایەی

پەیداك���رد، بەتایبەت لەرێ���گای چەن���د درامایەك���ی تەلەفزیۆنی و چەند فیلمێ���ك ناوبانگێكی زۆری لە رۆژهەالتی ناوەڕاس���ت

لەرێگای درامای )ئێك ڤیڤا ئیش���ق جنون مادهوباال(، كە خەاڵتی باش���ترین زنجیرەی تەلەفزیۆنی لە هندس���تان پێبەخش���راوە.

كاتێ���ك ئێم���ە لە نزیكەوە خەریكی س���ازكردنی ئەم دیمانەیە بووین لە بۆلیوود، ڤیڤیان خەریكی وێنەگرتنی بەش���ێكی درامای

ماده���و ب���اال بوو، ئێمەش بەدەم چاوەڕوانی خەریكی وێنەگرتنی چەند دیمەنێكی دراماكە بووین، پاش تەواوبوونی وێنەگرتن

بەم شێوەیە لەگەل ڤیڤیان كەوتینە ئاخاوتن.

تەیار عادل گۆران -بۆلیوود

52 ژماره 232 2014/5/24

ژماره 232 2014/5/24 53

هونەری

ئاگادارم كە مادهوباال بەكوردی

دەشزانم كورد گەلێكی پەخشدەكرێت و

هونەردۆستن

ن )ئاركەی( بۆ سڤیل:ڤیڤیان دسی

ڤیڤیان دسین كە لە كوردستان بە) ئاركەی( ناسراوە، لە 28ی تەمموزی ساڵی 1988 لەناوچەی ئوجاین پرادیش لەدایكێكی

هیندی و باوكێكی پورتوگالی لە دایكبووە. لە هندس���تان بە )ئەبهای ریچاندەر( ناس���راوە، بەهۆی ئەوەی لە زنجیرەی فیلمی

)كەهانی(، واتە چیرۆك، بەو ناوە بەش���دار بوو و رۆلی س���ەرەكی گێڕا، لەگەل ئەكتەری بۆلیوود ڤەهبێز دۆرابجی، كە دواتر

ل���ەو درامایە پەیوەندی خۆشەویس���تی لەنێوانی���ان پەیدابوو. ڤیڤیان یەكێكە لە گەنجە لیهاتووەكان���ی بۆلیوود، كە بەم دوایەی

پەیداك���رد، بەتایبەت لەرێ���گای چەن���د درامایەك���ی تەلەفزیۆنی و چەند فیلمێ���ك ناوبانگێكی زۆری لە رۆژهەالتی ناوەڕاس���ت

لەرێگای درامای )ئێك ڤیڤا ئیش���ق جنون مادهوباال(، كە خەاڵتی باش���ترین زنجیرەی تەلەفزیۆنی لە هندس���تان پێبەخش���راوە.

كاتێ���ك ئێم���ە لە نزیكەوە خەریكی س���ازكردنی ئەم دیمانەیە بووین لە بۆلیوود، ڤیڤیان خەریكی وێنەگرتنی بەش���ێكی درامای

ماده���و ب���اال بوو، ئێمەش بەدەم چاوەڕوانی خەریكی وێنەگرتنی چەند دیمەنێكی دراماكە بووین، پاش تەواوبوونی وێنەگرتن

بەم شێوەیە لەگەل ڤیڤیان كەوتینە ئاخاوتن.

تەیار عادل گۆران -بۆلیوود

ژماره 232 2014/5/24 53

54 ژماره 232 2014/5/24

هونەری

گەر بۆم بڕەخسێت بەدڵنیاییەوە ئامادەی

فیستیڤاڵی هەولێر دەبم

مادهو باال تەنیا خۆشەویستی نێو فیلمە، ئەگینا ئێمە هاوڕێی

یەكترین

من لە دایكێكی هندی و باوكێكی پورتوگالی لەدایكبوومە و خۆم

بەهەردوو نەتەوەكە دەزانم

هاندەرێكی سەرسەختی ریال مەدریدم و

زۆر بە كرستیانۆ رۆنالدۆ سەرسامم

و هین���دی دایكێك���ی ل���ە ت���ۆ باوكێك���ی پورتوگال���ی لەدایكبووی، لەم نێوەندە خۆت بە كام نەتەوە دەزانی؟

و دەك���ەم ش���انازی م���ن ڤیڤی���ان: خۆش���حاڵم ك���ە لە دای���ك و باوكێكی وا بەدونی���ا هات���ووم، هەمیش���ە هاندەر و پاڵپش���تم بوونە بۆ س���ەركەوتنەكانم و خۆش���م بەه���ەردوو نەت���ەوە دەزانم و

هیندیەكی رەسەنیشم. جگ���ە لەنوان���دن بەهرەی خۆت

لەچ بوارێكی تردا دەدۆزیەوە؟ كۆلی���ژی دەرچ���ووی م���ن ڤیڤی���ان: ئەندازیارییم، بەاڵم دەرفەت واڕەخس���ا كار ل���ەو ب���وارە نەك���ەم و توانای خۆم لەب���واری هونەر دۆزی���ەوە، زۆریش بە رێكك���ەوت هاتمە نێو ب���واری هونەر و یەكەم جار رێكالمی بازرگانیم بۆ چەند كۆمپانیایەك كرد، دواتر بریارم دا كاری هون���ەری بك���ەم. بەاڵم خەون���ی منداڵیم ئ���ەوە بوو، كە ببم���ە یاریزانی تۆپی پێ و لەمنداڵیەوە خەونم بەوە دەبینی. زۆر خولیای ئەس���پ سواریش���م هەیە و لەو

بوارەش شارەزام. بۆچ���ی نەبووی ب���ە یاریزان و

هاندەری كام یانە و كام یاریزانی؟ڤیڤیان: دەرفەت نەبوو ببمە یاریزانێكی ب���اش، بەاڵم ئێس���تاش حەزم ل���ە تۆپی پێیە و هاندەرێكی سەرس���ەختی یانەی ریال مەدریدم و زۆریش بە كرس���تیانۆ

رۆنالدۆ سەرسامم.لەنێ���و بۆلی���وود ئەكتەران���ی ئاف���رەت و پیاوەكان���دا زیات���ر بەكام���ە

ئەكتەری سەرسامی؟ڤیڤیان: لە ئافرەتەكان زۆر سەرسامم لەنێ���و ریخ���ا، گ���ەورە ئەكت���ەری ب���ە پیاوەكانیش زۆر سەرسامم بە سەلمان

خان.دەزگا زۆرب���ەی ئێس���تا لەس���ەر زۆر قس���ەی راگەیاندن���ەكان پەیوەندی خۆشەویستی نێوان ئەكتەرانی بۆلیوود دەكەن، تۆ تاكو ئێس���تاكە قەت

تووشی ئەو حاڵەتە بووی؟ڤیڤیان: چیرۆكی ژیانی من بۆ هەموو دەزگا راگەیاندن���ەكان ئاش���كرایە، م���ن ئاش���قی ئەكتەرێ���ك ب���ووم و پەیوەندی هەب���وو، لەنێوانم���ان خۆشەویس���تی لەكۆتای���ی س���اڵی راب���ردوو بریارماندا ئێس���تاش و بكەی���ن هاوس���ەرگیری

54 ژماره 232 2014/5/24

ژماره 232 2014/5/24 55

ئاركەی، پەیامنێری سڤیل، مەدهوباال

هونەری

لە ئەكتەرانی بۆلیوود بە ریخا و سەلمان خان

سەرسامم

بەیەك���ەوە دەژین و ژیانمان خۆش���ە و ئاسوودەین.

بیس���تومانە دەڵێن ڤیڤیان زۆر لە راگەیاندنەكان دەترسێ ئەمە تاچەند

راستە؟ڤیڤی���ان: ئەمە راس���ت نییە، من هیچی شاراوەم نییە تا بترسێم. هەندێك دەڵێن شەرم دەكات، باشە من دەپرسم شەرم لەچ���ی بك���ەم؟ م���ن كەس���ێكی ئەكتەرم و ب���ەردەوام لەب���ەر چ���اوی كامێرام و

راهاتووم، قەت شەرمیش ناكەم. ئ���ەی لەگ���ەڵ ماده���و ب���اال چ

پەیوەندیت هەیە؟ خۆشت دەوێت؟ ڤیڤی���ان: ماده���و باال واتە )درەش���تی فیلم���ە، نێ���و خۆشەویس���تی دهام���ی( ئێم���ە هاورێ���ی یەكتری���ن و بەیەك���ەوە لەس���ەر خواس���تی دەرهێنەر ئەو فیلمە خۆشەویس���تی ب���ەاڵم وێنەدەگری���ن، )ڤەهبێ���ز م���ن ژیان���ی راس���تەقینەی هەم���وو لەپش���ت ئ���ەو دۆرابجی(ی���ە،

سەركەوتنەكانی منە. وەكو دەزانین تۆ لەسەر ئاینی كرستیانی كاسۆلیكی و ژنەكەت )ڤەهبێز( لەس���ەر پەی���ڕەوی ئایینی هیندۆس���یە، لەكاتی رێوڕەس���می مارەبڕینەكە چۆن

هاوسەرگیریتان كرد؟ڤیڤیان: ئێمە لەبەر ئەو هۆكارە چوینە دادگا و ل���ەوێ مارەیمان بڕی، دواتر لە 7 كانوونی دووەمی ساڵی 2013 لەسەر ش���ێوازی كەلتووری هیندی ئاهەنگێكی

خنجیالنەمان سازدا. لەزنجی���رەی )مادهو باال( ئێوە هەردووكتان دەمرن، كەچی من ئێس���تا دەبین���م ت���ۆ لەنێ���و وێنەگرتن���دا ب���ووی و دووب���ارە رۆڵ���ی ئاركەی���ت دەبین���ی، ك���ەی زنجیرەكەت���ان و چۆن���ە ئ���ەوە

بەكۆتادێت؟ ڤیڤیان: ئ���ەوە نهێنییە، تاك���و بینەران خۆیان ش���تەكە ببینن، ب���ەاڵم لێرەدا من رۆڵ���ی ئاركەی دەبینمەوە، كە تووش���ی نەخۆشی لەبیرچوونەوە بووە و هۆشی لەخ���ۆی نەم���اوە، ئێم���ە ئ���ەو درامای���ە وێنەدەگرین تا ئەوكاتەی دەرهێنەر بڵێ بەس، ئینجا رادەوەستین، رەنگە هەموو شتێك لەدەس���ت منەوە نەبێت، تا بڕیار

بدەم كەی بەكۆتادێت. تۆش یەكێكێ لە لیستی بانگێشت كراوان بۆ فیس���تیڤاڵی نێودەوڵەتی فیلم لەهەولێر، لەكاتی بەس���تنی فیستیڤاڵەكە

ئامادە دەبی؟

ڤیڤی���ان: بڕی���ار بوو لەكاتی بەس���تنی فیس���تیڤاڵەكە ئام���ادە بب���م لەهەولێر بۆ ب���ۆ ب���ەاڵم فیس���تیڤاڵ بەش���داریكردن، كاتێك���ی تر دواخ���را، بەپش���تیوانی خوا ئەگەر رێككەوتینەوە لەس���ەر كاتەكەی،

بەدڵنیاییەوە ئامادە دەبم. ت���ۆ لەكوردس���تان هەوادارێكی باش���ت هەی���ە، لە ئێس���تادا ماده���و باال بەزمانی كوردی پەخشدەكرێت، لێرەوە

چی بە هەوادارانت دەڵێی؟ ڤیڤیان: ئاگاداری ئەوەم كە مادهوباال و پەخش���دەكرێت ك���وردی بەزمان���ی دەشزانم كە كورد گەلێكی هونەردۆستن، سوپاس���ی هەم���وو خەڵكی كوردس���تان دەكەم و س���اوم بۆ هەموو هەوادارانم لەكوردستان دەنێرم، لێرەوە پێیاندەڵێم چاوەڕوانم���ان ب���ن لەداهات���وودا كاری

جوانترتان پێشكەش دەكەین.

56 ژماره 232 2014/5/24

هاوتا وشیار ئەسوەد

هونەری

ئەو هونەرمەندانەی لە حەمام گۆرانی دەڵێن

لەحەمام گۆرانی دەڵێم زیاتر دەنگم خۆش دەبێت، هەســـت دەكەم لەناو كۆنسێرتێكی گەورەمدام و بوومەتـــە گۆرانیبێژ، جگەلە پـــێ جیاوازتـــرم هەســـتێكی ئەكتەریـــی،

دەدات".قـــادر جەالل ئەكتەرێكی دیاری شـــاری ســـلێمانییە، لەبارەی هۆكاری گۆرانیگوتن لەحەمـــام گوتـــی "چونكـــە حەمـــام دەنگ دەداتەوە هەرچییەكی تیا بڵێی هەر خۆشە. جگەلـــەوەش مرۆڤ لە حەمـــام تەنهایە و

دەیەوێ دەنگی ببێتە هاوڕێی".هەروەهـــا ئەكتـــەری كۆمیـــدی حەمكۆ خەونـــی لەحەمـــام "گۆرانیگوتـــن دەڵـــێ دەنـــگ خۆشـــییە، ئەو كەســـانەی دەنگیان ناخۆشـــە لەحەمام هەلی دەنگخۆشیان بۆ دەرەخســـێت، جا ئەگەر خۆشۆر دەیەوێت هەســـت بـــە خۆشـــیی دەنگـــی بـــكات، با

لەحەمام گۆرانی بڵێت"!گۆرانیگوتنەكـــەی گۆڤـــار ئەنـــوەر كۆمیدیتـــر لەهەموومـــان لەحەمـــام و بەكێشـــەترە، چونكـــە ئـــەو دەڵێت "لەحەمـــام زۆر دەخافڵێـــم، جـــاری وا هەیـــە لەبەر گۆرانـــی گوتنەكەم خـــۆم لەبیردەكەم، چونكـــە ئەگەر گۆانیەكـــەم عاتفی بێت ئەوە تاخیر دەبـــم، لەماڵەوە هـــاوار دەكەن و دەڵێـــن ئـــەرێ چیت كـــرد تەواو نەبوویت؟ ئەگەر گۆرانییەكەشم

هەڵپەڕكێ بێـــت زوو تەواو بەاڵم دیسانەوە دەبم،

گلەیم لەماڵـــەوە لێدەكـــەن

هەموومـــان لـــە حەمـــام گۆرانیمـــان گووتووە، بەاڵم كەممان هەیە بیدركێنین بۆ لەو شوێنە گۆرانی دەڵێین، بەهۆی یا بەدەنخۆشـــیمان، هەســـتكردنمانە تەنیاییـــە؟ و تـــرس رەواندنـــەوەی چەنـــد راپۆرتـــەدا لـــەم "ســـڤیل" كەســـایەتیەكی هونەری و نوسەر و

رۆژنامەنووسیشی دواندووە.خانمە ئەكتەر بەهار عوســـمان بەدەنگـــی خـــۆی رازییـــە، بۆیە بەگۆرانی دەســـت لەحەمام گوتن دەكات و دەڵێت "من دەنگـــم خۆشـــە، كاتێكیش

56 ژماره 232 2014/5/24

ژماره 232 2014/5/24 57

شەمۆ: حەمام بۆ هەموو خەڵك ستۆدیۆیە!

حەمكۆ: ئەوانەی دەنگیان ناخۆشە لەحەمام هەلی

دەنگخۆشیان بۆ دەڕەخسێ!

ماهیر حەسەن: حەمام زۆر كەسی خەڵەتاندووە، لەوێ دەنگی خۆیان بەالوە خۆش

بووە و ئێستا گۆرانی و كلیپیان كردووە!!

ئیبراهیم حەكیم: پێویستم بەحەمام نیە، خۆم دەنگم

خۆشە

سەالم كۆیی: خەڵك لەبەر هەستكردن بەدەنگخۆشی

یان لەترسان لەحەمام گۆرانی دەڵێن

گۆڤار ئەنوەر: كاتێك لەحەمام گۆرانی

هەڵپەڕكێ دەڵێم زوو تەواو دەبم

ناسر حەسەن: لەحەمام حەزم لە مەقام و گۆرانی

خاوە

هونەری

یان گۆرانی خاوە". ناسر حەسەن گوتیشی، كە ئەو لەدەنگی خۆی رازییە.

بەپێچەوانـــەی هەمـــووان، هونەرمەنـــد ئیبراهیم حەكیم دەنگی خۆی ئەوەندە بەالوە خۆشـــە، ناو حەمامی بە دڵ نییە، لەهەموو جێگایـــەك دەتوانێ گۆرانـــی بڵێ و دەڵێت ئـــەوە مەیدان و ئـــەوەش قەیتان "ئەوانەی دەنگیان ناخۆشـــە لەحەمام گۆرانی دەڵێن، بەاڵم من پێویســـتم بەحەمـــام نییە، ئەگەر گۆرانیم لەحەمام گوتبێ دەنگم خشخشەی

دەكەوێتێ و گۆرانیم پێناگوترێ".جگەلـــەو هونەرمەدانـــە، ســـڤیل چەنـــد نوســـەر و رۆژنامەنوسێكیشـــی دواندووە و بـــاس لەگۆرانیگوتنـــی خۆیـــان لەحەمام دەكەن. شێرزاد هەینی نوسەر نایشارێتەوە كە حەمام شوێنی گۆرانیگوتنە. بەاڵم وەك خـــۆی دەڵێ "تـــا گەنج بوویـــن لەگەڕەكی بەڵكـــو نەبـــوو، حەماممـــان ســـەیداوە سەرشـــۆرمان هەبـــوو، ئـــاو گەرمكـــردن و روناكـــی و ئـــاو و مەنجەڵ و تەشـــت و ســـابوون زەحمـــەت بـــوو، چـــاوم لەگەڵ دووكەڵـــی پەرەمێـــز و ئاگـــر كوێر دەبوو، نەبـــوو، هەرچەنـــدە گۆرانیمـــان تاقەتـــی سەیداوە شوێنی گۆرانی و بەزمی خۆشی دۆمەكان بوو". هەینی وتیشـــی "یەكەمجار لەبەغـــدا، كاتێـــك لەبەشـــی ناخۆیی بووم، لەحەمـــام گوێم لەگۆرانیگوتـــن بوو. بەاڵم حەمامـــی ئـــەوكات هەفتـــەی جارێك بوو، زەحمەت بـــوو رقمان لەخۆشووشـــتنیش بـــوو، حەمام پیســـترین ژووری ماڵ بوو، و زۆر دیزاینـــی و پـــارە ئێســـتا بـــەاڵم ئێكسســـواری نایابـــی زۆری لێ ســـەرف دەكرێـــت، هـــەر حەزدەكـــەی گۆرانی تێدا

بڵێی و نەیەدەرەوە".شـــاعیریش پـــەرۆش"ی "ســـەعدوڵاڵ كاتێـــك دەچێتە حەمـــام خۆی لـــێ دەبێتە "لەســـەردەمی گۆرانیبێژێكـــی بەناوبانـــگ الوێتیمـــدا كاتێك لەحەمام گۆرانیم دەگوت دەنگـــم زۆر خۆشـــترە دەكـــرد هەســـتم لەگۆرانیبێـــژە بەناوبانگـــەكان، بـــەاڵم كـــە تـــەالری هیواكانم لەحەمـــام دەردەچووم دەڕووخاو و خەونە جوانەكانم لێ دەبووە

كابووس"!ئومێـــد رۆژنامەنـــووس هەروەهـــا پشـــدەری دەڵێ "لەحەمـــام گۆرانی زۆرم گوتووە و زیاتریش بۆ خۆخافالندن بووە، هەندێكجاریـــش بەهـــۆی تەنیایی و چۆڵی شوێنەكەوە بووە. خۆشم حەزی هونەریم هەبووە و بۆ الواندنەوەی دەروون گۆرانی

و الوكم چڕیووە".

و دەڵێـــن ئەوە چـــۆن بـــوو وا زوو تەواو بوویت"؟!

ئەكتـــەری كۆمیـــدی ئەیام ئەكـــرەم كە ناســـراو بـــە "شـــەمۆ" ئەوەنـــدە لەحەمام گۆرانی گوتووە ئێســـتا تەقی گۆرانیگوتنی نەماوە. بێ ئەوەی هۆكارەكەی باس بكات دەڵێت "حەمام بۆ هەموو خەڵك ستۆدیۆیە، چونكە دەنگ دەداتەوە و دەنگی هەموومان خـــۆش دەكات، مـــن پێشـــتر زۆر گۆرانیم لەحەمـــام دەگـــوت، بـــەاڵم ئێســـتا تاقەتی

گۆرانیگوتنیشم نەماوە".هونەرمەنـــد ســـەالم كۆیی بـــە )حاجی یادگار( ناسراوە، نەیشاردەوە كە لەحەمام گۆرانی دەڵێت، بەاڵم گۆرانیگوتنی ســـەالم كۆیی لەترســـانە نەك لەبەر دەنگخۆشـــی. ئـــەو گوتـــی "دوو هۆكار هەیـــە بۆ ئەوەی گۆرانی لەحەمام بڵێیـــن، یەكەمیان ئەوەیە دەنگیـــان لەحەمـــام نەشـــازەكان دەنگـــە خۆشـــە، دووەمیشـــیان حەمـــام بوخـــارە و ئاگری لێیە، كەســـی وا هەیە لەترســـان گۆرانـــی دەڵـــێ، هەرچەنـــدە خۆشـــم ئەو ترســـەم لێنیشـــتووە و لەتاریكیدا گۆرانیم

گوتووە".دڵنیا كاموســـی ئەكتەری ســـینەما دەڵێ "كاتێـــك لەحەمـــام گۆرانی دەڵێم هەســـت دەكەم دەنگێكی زۆر خۆشم هەیە، چاوەكانم دادەخەم و بەدەنگی بەرز گۆرانی دەڵێم و هەســـت دەكەم جەماوەرێكـــی زۆر دەنگی

منیان بەدڵە".ماهیـــر حەســـەن كۆمیـــدی ئەكتـــەری لەحەمام شەیدای گوتنی مەقامە، پێشیوایە حەمـــام زۆر كەســـی هەڵخەڵەتانـــدووە و دەڵێـــت "من لەحەمـــام حـــەزم لەمەقامە و دەنگی خۆم ئەوەندە بەالوە خۆشـــە وەكو گۆرانیبێژێك ســـەیری خـــۆم دەكەم، بەاڵم نەمهێشـــتووە حەمـــام هەڵـــم بخەڵەتێنێت". هەروەهـــا گوتیشـــی "چونكـــە حەمام زۆر لەحەمـــام هەڵخەڵەتانـــدووە، كەســـی دەنگی خۆیان بەالوە خۆشـــە و ئێستا گۆرانی و كلیپیان كردووە، وا دەزانن تەلەفزیۆنیـــش هـــەر حەمامەكەی

ماڵی خۆیانە"!!دەرهێنـــەری ناســـراو "ناســـر حەســـەن" گۆرانییەكانـــی خوداد عەلـــی و عەلی مەردان لەحەمام دوو ئـــەو "چونكـــە دەڵێتـــەوە هونەرمەنـــدە خەڵكـــی الی خۆمانن و یادگاری منداڵی و گەنجیمان پێكەوە هەیـــە، هەندێك كـــەس لەحەمـــام گۆرانی هەڵپەڕكێ دەڵێت، بەاڵم من حەزم لەمەقام

ژماره 232 2014/5/24 57

58 ژماره 232 2014/5/24

هونەری

سەدیق فەقیانی دوو گۆرانی ئامادەیە

لیمۆ )لیمۆ( باڵودەكاتەوە

كچێكی مەغریبی داوەتنامە بۆ سینەمای كوردی دەنێرێت

سڤیل: ئەحمەد تاریق س���ەدیق فەقێیانی دوو گۆرانی نوێی ئامادەكردووە بە ناوەكانی )رەوان���دز( و )تەالر تەالرە( ئێس���تاش خەریك���ی وێنەگرتنی كلیپی

رەواندزە.س���ەدیق فەقیانی بە)س���ڤیل(�ی گوت "ئ���ەم هەفتەیە وێنەی كلیپی گۆران���ی )رەوان���دز(م تەواوكرد، ك���ە گۆرانییەكی نوێیە، تێكس���تی لەالیەن خۆم دانراوە و ئاوازەكەشی فۆلكلۆرە، هەروەها گۆرانییەكی دیكەش���م ئامادەیە بەن���اوی )تەالر تەالرە( كە سپۆنس���ەری رێبەر

كۆمپانیایە، هەروەها لەالیەن ڤین پرۆداكشن كلیپی بۆ كراوە".

سڤیل: ئەحمەد تاریق لیم���ۆ هەورام���ی ئەلبوومێك���ی 3 تراك���ی بەن���اوی )لیم���ۆ( ب���ۆ

باوكردنەوە ئامادەكردووە..خانمە گۆرانیبێژ لیمۆ هەورامی بە)سڤیل(�ی راگەیاند، ئێستا ئەو خەریك���ی تۆماركردن���ی ئەلبوومێكە بەناوی )لیم���ۆ( كە لە 3 تراك گۆرانی پێكهاتووە و گوتی "ئەو ئەلبوومە تازەیەم و ئێستا خەریكی كاركردنم بۆی، زۆری نەماوە باوببێتەوە و لە 3 تراك پێكهاتووە، بەناوەكانی باوانم، گوڵەكەم نەخشانم، گوڵە هێرۆ، ئەلبوومەكەشم بەناوی خۆمەوە كردووە )لیمۆ هەورامی( بە شێوازێكی سەردەمیانە

كارمان بۆی كردووە و ئینشاڵا بەمنزیكانە باودەبێتەوە".

سڤیل: یەكەمی���ن فیس���تیڤاڵی نێودەوڵەت���ی )ف���اس ب���ۆ كورت���ە فیلم( لەش���اری فاسی واڵتی مەغریب س���ازدەكرێت و بڕیارە كۆمەڵە كورتە فیلمێكی كوردی لەو فیس���تیڤاڵەدا بەشدار بێت، كە ئێستا

لەخۆئامادەكردن دایە.شەیما عەبدوڵا، بەڕێوەبەر و سەرۆكی فیستیڤاڵ، كە كچێكی چاالك و دیاری بواری راگەیاندن و هونەری مەغریبیە بە)سڤیل(�ی راگەیاند "وەكو حەزیكی بێپایانم بۆ سینەما وەكو هونەرێكی گەورە و دیاری سەردەم، پێمباشبوو یەكەمین فیستیڤاڵی )فاس بۆ كورتە فیلم( س���ازبكەم، بۆ سەركەوتنی فیستیڤاڵەكەشم هەر لەسەرەتادا بیرم لەوە كردەوە سینەمای كوردی و كورتە فلیمی كوردس���تان داوەتی فیستیڤاڵ بكەم، بەتایبەت پاش سەركەوتنی فیلمە كوردییەكان لەفیستیڤاڵی بصمان وروزی سینەمای كوردی لە ریب���ات، بۆیە پەیوەندیم بەهاوڕێی خۆشەویس���تم پش���تیوان عەبدوڵ���اوە كرد، كە هاوكاریم بكات لەسەرخس���تنی فیس���تیڤاڵ و فیلم���ی جوانی كوردیم ب���ۆ ئامادە بكات". هەروەها گوتیش���ی "جوانی فیلمەكان و ئامانجە مرۆیەكانی، تاكە پاڵنەری س���ەرەكی س���ازكردنی فیس���تیڤاڵەكەمانە، كە م���ن زۆر ب���ە دڵنیاییەوە لێی

دەڕوانم و تێیدا بە بەشداری كورد سەركەوتن بەدەستدێنین".

58 ژماره 232 2014/5/24

ژماره 232 2014/5/24 59

هونەری

سوپرایزی

فاتێچییە؟ سڤیل: زانا دزەیی

فات���ێ باك���وور كوردس���تانی گۆرانیبێ���ژی خانم���ە رایگەیاند، س���وپرایزێكی گەورەی بۆ هەوادارانی خۆی ئامادە كردووە، بەاڵم جۆری س���وپرایزەكەی ئاش���كرا

نەكرد.فاتێ لە لێدوانێكیدا بۆ )س���ڤیل( رایگەیاند "سوپرایزی ئەمجارەم زۆر گەورە و تایبەتە، چەند كارێكی هونەرییە، ب���ەاڵم جارێ كاتی نەهات���ووە پێتان بڵێم س���وپرایزەكە چییە". فاتێ جگە لەكاری هونەری كاری پێشكەش���كاری ب���ۆ كەناڵی TRT6 دەكات، دەڵێت "ئ���ەم كەناڵە دەرگایەك هونەرمەندان���ی ب���ەرووی باش���ە زۆر دەرفەتێك���ی و كوردس���تانی باكوور كراوەتەوە، بۆیە هیوادارم كەس لە خۆی���ەوە بەرد لەم كەناڵ���ە نەگرێت، خۆیان بێن ببینن ئایا

الیەنە پۆزەتیڤەكانی باشترە یان نێگەتیڤەكانی".

ژماره 232 2014/5/24 59

60 ژماره 232 2014/5/24

رەنــگاوڕەنــــگ

بەگوێ���رەی راپۆرت���ە رۆژنامەوانیەكان، خانم���ە ئەكتەر "كیم كارداش���یان" و دەزگیرانەكەی "كانی ویس���ت"، كە ئەستێرەی راپ���ە، بەپێچەوانەی ئەو ئاهەنگان���ەی تێچووی زۆریان هەیە، ئەوان لە ئاهەنگی هاوس���ەرگیرییەكەیاندا 21 ملیۆن دۆالریان

دەستدەكەوێت.گۆڤاری "تەچ" ئاش���كرای كردووە، كە كیم كارداشیان رێگەی ب���ە ت���ۆڕی هەواڵ���ی E داوە لەس���ەرەتاوە تا كۆتای���ی وێنەی ئاهەنگەكە بگرێت. پێش���تر تۆڕی E بڕی 15 ملیۆن دۆالریان داب���وو بە كارداش���یان، تاك���و تەنیا ئەوان ماف���ی وێنەگرتن و پەخش���كردنی مەراسیمی هاوس���ەرگیرییەكیان هەبێت، بەاڵم دایكی كیم كارداش���یان "كریس جنیر" دەیەوێت شەش ملیۆنی

تریشی بۆ زیاد بكرێت.

پۆلیس���ی ویالیەت���ی ل���ۆس ئەنجلۆس���ی ئەمریك���ی خەریك���ی لێكۆڵین���ەوەن لەگ���ەڵ ئەس���تێرەی كەندەن���ی "جاس���تین بیبەر"

لەبارەی تۆمەتی تێوەگالنی لە تاوانی دزییەوە. پۆلیسی ویالیەتەكە بە ماڵپەڕی TMZی ئەمریكی راگەیاندووە، كە كەس���ێك جاس���تینی بە دزی تۆمەتبار ك���ردووە، بەاڵم تا ئێس���تا جاس���تین دەس���گیر نەكراوە، بەڵكو تائێستا سكااڵ و

زانیاریەكان لە سكااڵكارەكە وەردەگیرێت.ئ���ەو ماڵپ���ەڕە ئاشكراش���ی ك���ردووە، ك���ە ئ���ەو تۆمەتەی مۆبایل���ی دزین���ی كراوەت���ەوە، رووب���ەڕووی جاس���تین ئافرەتێك���ە، كاتێ���ك ل���ە یاریگاریەك���ی ی���اری گۆڵ���ف لە ل���ۆس ئەنجلۆس بوونە و وێنەش���ی گیراوە. پێش���تریش جاس���تین كێشەی یاسایی زۆری هەبووە، وەك تۆمەتی بەكارهێنان���ی مادەی هۆش���بەر و ئازارگەیاندن بە

دراوسێكانی.

لە ئاهەنگی هاوسەرگیرییەكەیان 21 ملیۆن دۆالریان دەستدەكەوێت

جاستین بە دزی تۆمەتبار دەكرێت

سڤیل: ئەحمەد تاریق

ی زۆر لەبواری كە ماوەیەك���

چە رۆژنامەنوس س���انە عەس���اف،ك

ریكردووە، بەاڵم ئێس���تا دەستی لەكار كێشاوەتەوە. راگەیاندن كا

ماوەیەكە دەس���تم ێدوانێكدا بۆ س���ڤیل گوتی "راس���تە

س���انە ل���ە ل

وە نییە بەیەكج���اری وازم اوەتەوە، ب���ەاڵم مان���ای ئ���ە

لەكاركێش���

لەكاری راگەیاندن هێنابێت. ماوەیەك پێش ئێس���تا وەك دەستەی

كارمكرد، بەاڵم بەهۆی لەدوو ژمارەی گۆڤاری لیالینا

نوس���ەران

ت لەكارەكەم دەزگاكە بۆ من باشتر بوو دەس

هەندێك سیاسەتی

س���انە لەبارەی خۆشەویستیشەوە بۆچوونێكی تایبەتی هەڵگرم".

ەرامبەرەكەم ەگەر بزان���م ب

هەی���ە و دەڵێ "خۆشەویس���تی ژیانە، ئ

ەتوانم قوربانی لەپێن���او من دەتوانێ قوربانی ب���دات، ئەوا منیش د

ە نا، كە ئازادی و خۆشەویس���تیم بۆ ێناو بدەم، بەاڵم بەو مانای

لەپ

كارەك���ەم ل���ێ زەوت بكات، چونكە ئەوكات هی���چ مانایەك بۆ ئەو

بەرامبەرەكەی زەوت خۆشەویستیە نامێنێت، كە كەسێك ئازادی

ب���كات، بۆیە نابێت خۆشەویس���تی ببێتە هۆی نەهێش���تنی ئازادی

كاركردنی بەرامبەر".

سانە عەساف:

نوی خۆشەویستی ئازادی نابێت بەبیا

كاركردن زەوت بكرێت

60 ژماره 232 2014/5/24

ژماره 232 2014/5/24 61

رەنــگاوڕەنــــگ

25 هەزار دۆالری نمە گۆرانیبێژی ئەمریكی "ریهانا" بڕی

خا

وەك كۆمەك بەخشیە پۆلیسی لۆس ئەنجلۆس. لەبارەی

وە هەواڵیەكان ه���ۆكاری ئەم كارەش���یەوە، س���ەرچا

ا پێیوای���ە ئەنجامدانی س لەوە دەك���ەن، كە ریهان

ب���ا

م بڕە پارەیە كاری خێرخ���وازی و بەخش���ینی ئە

ۆ كۆمەككردنی دەزگای پۆلیس���ی والیەتەكە، ب

رەنگە كایگەری هەبێت لەس���ەر سڕینەوە و

كاڵكردن���ەوەی ئەو وێنا ناش���یرنەی ریهانا

ەڵك���دا هەیەتی. چ���او و زەین���ی خ

لەب���ەر

ەم هاوكارییەی ریهانا گوتوشیەتی، كە ئ

و بێبەش���ەكان پۆلیس���ە وتابی���ە ق ب���ۆ

كردووەكانە.خانەوادەی ئەفسەرە كۆچ

ا 25 هەزار دۆالری بەخشیە ریهان

پۆلیسی لۆس ئەنجلۆس

ژماره 232 2014/5/24 61

62 ژماره 232 2014/5/24

كاوڕ 4/20-3/21پارەتان بڕێك هەفتە سەرەتای هەست زیاتر و دەكەوێت چنگ و گ���ەڕان دەك���ەن. بەخۆشحاڵی هەندێكتان دەبێت، زۆرتان پەیوەندییەكی ی���ان كورتە دەن���اس���ن، ت����ازە ه���اوڕێ���ی حەز كەسێك دەبێت. زۆر سەفەرەكانتان

بە نزیكبوونەوەتان دەكات.

تەرازوو 10/20-9/21 تەواو ناتەواوەكانتان لەكارە زۆر دەك������ەن و ب�����اری دەس����ك����ەوت و بەرزبوونەوەی ب��ەرەو دەرامەتتان كتوپڕ ئ��اگ��ادارب��ن پێویستە دەچ��ێ��ت، زی��ات��ر و دەب���ن زی��ات��ر خۆشەویست ن���ەدەن. ب��ڕی��ار پەیوەندیییەكانتان لەگەڵ جێگا دوورەكان بەهێز

دەبێت.

گا 4/21–5/20 ئ���ێ���س���ت���ا خ�����ۆت�����ان ل�����ە ب��������ەردەم دەبینەوە گەورەدا تاقیكردنەوەیەكی دەكەوێتە س��ەرك��ەوت��ن��ی��ش��ت��ان و لەچەند خۆتان. ماندووبوونی و ئ��ەرك سەر دەتوانن دەدەرێ����ن. یارمەتی الیەنێكیشەوە بەخۆتان پشت و دابڕێژن داهاتوو بەرنامەی

ببەستن.

دووپشك 11/20-10/21 بۆ زۆرتان گونجاوە كورتە سەفەرێك كارەكانتان ل��ە ی��ەك��ێ��ك ل��ە ب��ك��ەن. هەنگاوی نوێ دەنێن. لە هەوڵەكانتان پڕ و خ��ۆش كاتێكی چونكە س��اردم��ەب��ن��ەوە، چنگ پارەیەكتان و لەپێشە ئ��اس��وودەت��ان لە

دەكەوێت.

دووانە 6/20-5/21 پڕكردنەوەی ب��ۆ ب��اش��ە كاتێكی توانای م����اڵ. پ��ێ��وی��س��ت��ی��ی��ەك��ان��ی دەبێت، زی��ات��ر سەرنجڕاكێشتان دەت��وان��ن پ��ەی��وەن��دی ب��ەه��ێ��زی س���ۆزداری كارەكانتان زۆرب�����ەی ب���ك���ەن، دروس�����ت بەئەنجامی باش دەگات و پەیوەندییەكانتان

زۆر دەبن.

كەوان 12/20-11/21زیاترە ب��ەه��ەوڵ��ی پێویستیتان ئاواتەكانتان. ب��ەدی��ه��ێ��ن��ان��ی ب���ۆ ناسك دی هێندەی هەستەكانتان لەو دەبێت. زیاتر ئاواتەكانتان و دەبێتەوە كە دەبێت، رزگارتان دڵتەنگییە و رەشبینی

مانگی پێشوو تێیكەوتبوون.

وشەی نادیار

بیدۆزەرەوە

تێبینی: )ه�( و )ە( بە یەك پیت دەژمێردرێن.

دڵ بۆ بەكەڵكە و بەنرخە زۆر سوورباوە، بۆنخۆشی زەردی گوڵێكی ئێشە. رەنگیشی پێ دەكرێت، واتە لە رەنگكردندا بەكاردێت.

وشەی یەكتربڕوشەی یەكتربڕ

12345678910سڤیل1

2345678910

ئاسۆیی:1. ئەكتەرێكی كوردە.

پرۆسەی - لەیەكچوو پیتی .2لە كوشتنی ی��ان گ��ی��ان��دار گرتنی

دەشت و دەر.3. ئاوی لەسەرخۆ )پ(.

فارسی بە )رەش( - گەنجان .4)پ(.

5. پیتی لەیەكچوو - رەوشت.مۆدێلێكی - )پ( رووم��ەت��ی .6

ئۆتۆمبێلە )پ(.7. واڵتێكە لە ئەفریقیا.8. )وار( بەتێكەاڵویی.9. شارێكە لە ئیتاڵیا.

10. واڵتێكی عەرەبییە.

ستوونی:1. ئەكتەرێكی كۆمیدیی میسرییە.

پایتەختی - ف���ری���اك���ەوت���ن .2فەرەنسا.

ویالیەتی ش��اری گ��ەورەت��ری��ن .3هاوایی ئەمریكایی.

4. چێڵ - دوو پیت لە )شاد(.5. پێچەوانەی )فرۆشتن( - نەخێر.

6. هەڤ - وێنەكە.7. شین بوو - دوو پیت لە )خان(.

8. ناوێكی كوڕانەی كوردییە.

9. كانزایەكە - خۆشەویست.10. زیندەوەرێكی زیانبەخشی ناو

مااڵنە.

تێبینی: )پ( = پێچەوانە. )ت( = تێكەاڵو.)ه( و )ه�( بە یەك پیت دەژمێردرێن.

پشــووی سڤیـل

وشەی نادیار لە )8( پیت پێكهاتووە.تزكهێهیۆوسڤیل

هاهدركلهاهبنكرڵتعڵوزهگهشنۆێاهبرخبفكشرۆوگبیدهبێنكتههاهێدونوهسكوریرهپبردۆدیرشاگهنزسڤیلندئ�ریخرڵێ

كوا ئ��ەی ب��ەاڵم دەردەب����ڕن. نیگارەكە ب��ە خ��ۆی��ان پ��ی��اوە سەرسامی و ئ��ەم ژن نیگاركێشەكە و لە كامە شوێن خۆی حەشارداوە؟

ژماره 232 2014/5/24 63

نییرا

هالل

جەا:

ئ

قرژاڵ 7/20-6/21دەدەن، ل��ەم��اڵ گ��ۆڕان��ك��اری ه��ەوڵ��ی ب����ی����رك����ردن����ەوەی ن�����وێ دێ���ت���ە ن���او بەئەنجامدانی دەست پڕۆژەكانتانەوە. دڵنیا لەئەنجامەكەی هێشتا كە دەك��ەن، كارێك لەبواری هەنگاوێكتان سەركەوتنی هەوڵی نیین، خۆشحاڵتان دارای���ی دەستكەوتی و ك��ارك��ردن

دەكات.

گیسك 12/21–1/20 پلە و پایەتان لەكۆمەڵەدا بەرز دەبێتەوە و لەالیەن كۆمەڵگەوە گرنگی زیاترتان بە حەوانەوەی پێویستیتان پێدەدرێت، زیاتر هەیە و دەتوانن داوای هاوكاری لەهاوڕێ و

كەسەكانتان بكەن. لەهیچ كارێكدا پەلە مەكەن.

شێر 8/20-7/21لەگەڵ ب���اش���ت���ر پ���ەی���وەن���دی���ی���ەك���ی ه��اوب��ەش��ەك��ان��ت��ان دروس���ت دەك���ەن. دڵتان دەك��ەوێ��ت بەكەسێك چ��اوت��ان راوبۆچوونی ه��ەن��دێ��ك دەك�����ات، ئ���اس���وودە سەرقاڵی دەب���ێ���ت، دروس����ت ب��ۆ ج��ی��اوازت��ان بۆ بوارتان زیاتر و دەبن كارەكانتان زیاتری

دەرەخسێنێت پشوو بدەن.

گۆزە 1/21– 2/20 گەڕان و پەیوەندییەكی زۆرتان دەبێت و هەندێك پارە لە پێویستییەكانتاندا خەرج دەك����ەن. ب��ی��ری گ��ۆڕان��ك��اری��ی��ەك��ان��ی ماڵ بۆ هەنگاو دەتوانن دەكات. هێندەی دی سەرقاڵتان كاری نوێ بنێن. بەخت بەشێوەیەكی باشتر لەجاران

یاوەرتان دەبێت و هەست بەگەشبینی دەكەن.

فەریك 9/20-8/21 ه������ەوڵ ب����ۆ خ���ۆش���گ���وزەران���ی هەنگاوی و دەدەن زی���ات���ر ن���وێ ل��ەك��ارەك��ان��ت��ان دەن���ێ���ن، گ����ەڕان و پڕۆژەی دەبێت. زۆر پەیوەندییەكانتان لەالیەن دەب��ێ��ت، دروس���ت ب��ۆ كتوپڕتان هاوكاری نزیكەكانتانەوە كەسە و كۆمەڵ

تەواو دەكرێن.

نەهەنگ 3/20-2/21 ئەوینداری بۆ دەبێت زۆرت��ان كاتێكی هەست كاتەكانتان. پ��ڕك��ردن��ەوەی و هەمانكاتدا لە دەكەن، ماندووبوون بە ب��ەرام��ب��ەر ب��ەژی��ان گەشبین دەب��ی��ن و خ��ۆت��ان و چارەسەری هەوڵی دەخەنەوە. رێك كارەكاتنان

یەكێك لەگرفتەكانتان دەدەن.

بیدۆزەرەوە

ئا: رۆڤار رواندزی

وشەی نادیار: چێ گیڤارا

وشەی یەكتربڕ

وەاڵمەكانی ژمارەی رابردوو تەنها 5 جیاوازی لەنێوان ئەم دوو وێنەیەدا هەن. كامانەن؟

پشــووی سڤیـل

12345678910سڤیلقیفۆترهیات1

ههێژازر2قهتهرججێ3نهنترگار4هتسههههه5سهكێبۆكرێش6وهخۆك7ویوه8نیبێر9یسنان10

64 ژماره 232 2014/5/24

دوانەی خۆشەویستی و هونەر .. هاوسەرگیریی و تەاڵق

دوانەیەكـــی وەك لەهونەرمەنـــدان زۆر خۆشەویســـتی لەرێـــگای بەیەكەوەبەســـتراو ناوبانگیـــان هونـــەرەوە و هاوســـەرگیریی و دەركـــرد. بـــەاڵم زۆر حاڵەتـــی پەیوەنـــدی ئـــەم دوانە هونەرییانە گەیشـــتۆتە بنبەست و بەتەاڵق كۆتایی هاتووە. رەنگە هەرە دیارترین نمونەیان، پەیوەنـــدی نێـــوان دوانـــەی هونـــەری ســـااڵنی چلـــەكان لەنێـــو هونەرمەندانی میســـردا "ئەنوەر وەجدی" و "لەیال موراد" بێت، كە ئەوكات لەهەرە دیارترین هونەرمەندانی سەردەمی خۆیان بوون و بەشـــداری زۆر فیلمیـــان كـــردووە. تادواجار بەشـــداریكردنی لەمیانـــەی وەجـــدی ئەنـــوەر هاوبەشـــیان لەفیلمێـــك بەنـــاوی "قلبـــی دلیلـــی" داوای هاوســـەرگیریی لە لەیال كرد، بەاڵم دواتر پەیوەندیەكـــەی ئەوانیـــش بـــەردەوام نەبـــوو و

لێكجیابوونەوە. حوسێن فەهمی و میرفەت ئەمین

لەهەرە دیارتریـــن دوانەی نێوەندی هونەریی میســـری "حوســـێن فەهمی" و "میرفـــەت ئەمین" بوون. ئەوان بەر لەهاوســـەرگیرییان لەچەندین فیلمدا پێكەوە بەشـــداریان كـــردووە. هەرچەندە ئـــەوكات حوســـێن فەهمی خێزاندار بـــوو، بەاڵم كەوتە داوی خۆشەویستی میرفەت ئەمین و ساڵی 1974 هاوسەرگیرییان كرد، ئەمەش راستەوخۆ لەكاتی بەشـــداریكردنیان بـــوو لەفیلمێك بەناوی "مكالمـــە فی نصف اللیل"، دیمەنەكانی فیلمەكەش بەهەمـــان فســـتانی بووكێنی میرفـــەت ئەمین و چاكەت و پانتۆڵەكەی حوســـێن فەهمی وێنەیان گیراوە، كە ئەوان لەمەراســـیمی هاوســـەرگیرییە

راستەقینەكەیاندا لەبەریانكردبوو. هاوســـەرگیرییەكەیان 12 ساڵی خایاند، بەاڵم دواتر كێشـــە و ناخۆشـــی كەوتـــە نێوانیانەوە و بەتـــەاڵق كۆتایی پێهات. ئەم هاوســـەرگیرییەش پێنجەمین هاوسەرگیریی میرفەت ئەمین بوو، كە تائێســـتا حەوت جار شووی كردووە. پێشتریش شووی بە گۆرانیبێژی سوری "موەفەق بەعجەت" راهێنەرێكـــی و میســـری ســـەرمایەدارێكی و وەرزشی و ئەكتەرێك "مەحمود قابیل" كردبوو، ئینجا پێنجەمین جار شـــووی بەحوسێن فەهمی كردبوو. حوسێن فەهمیش دوای میرفەت، خانمە ئەكتەر "لیقا ســـویدان"ی خواســـت، بەاڵم لەگەڵ

هاوێنە

نور شەریف و بوسی

سومەییە ئەلفی و فاروق فیشاوی

شەمس ئەلبارودی و حەسەن یوسف

ژماره 232 2014/5/24 65

ئەویـــش جیابوویەوە و دواجار هاوســـەرگیریی لەگەڵ خانمێكی سعودی كرد. بوسی و نور شەریف

هونەرییـــە دوانـــە لـــەو تـــر یەكێكـــی سەرنجڕاكێشانەی لەناوەندی هونەریی میسریدا هەبوون، "نور شەریف" و "بوسی" بوون. ئەوان دوانەیەك بوون خەڵك لەبارەی خۆشەویستی و لێكترتێگەیشتنەوە نمونەیان پێدەهێنایەوە. ساڵی 1972 هاوسەرگیرییان كرد، ئەوكات نور شەریف لەسەرەتای كاری هونەریدا بوو، هەردووكیشیان پێكـــەوە ژمارەیەك كاری هونەریان ئەنجامداوە. بـــەاڵم ئـــەم هاوســـەرگیرییەش دوای 30 ســـاڵ گەیشتە بنبەست و بە تەاڵق كۆتاییهات. دەگوترێت ئاشـــكرابوونی جیابوونەوەیـــان، هـــۆكاری پەیوەندی نور شـــەیف بـــووە بەخانمە ئەكتەری

گەنج "ساندری".بەاڵم دوای جیابوونەوەشـــیان، پەیوەندیەكی دۆســـتانە لەنێوانیانـــدا ماوە. لەگەشـــتەكەی نور شـــەریفدا بۆ لەندەن بۆ مەبەستی چارەسەریی، بوســـی یـــاوەری كـــرد. هـــەروەك لەمەراســـمی خەاڵتكردنیشیدا لەفیستیڤاڵی ناوەندی كاسۆلیكی میسری بۆ ســـینەما، جارێكی تر بوسی یاوەری

نور شەریفی كرد و یەكتریان ماچ كرد. فاروق فیشاوی و سومەییە ئەلفی

دوانەیەكی تری هونەری "فاروق فیشـــاوی" و "ســـومەییە ئەلفی" بوون. یەكەم هاوسەرگیرییان 13 ســـاڵی خایانـــد، دواتـــر جیابوونـــەوە. دوای جیابوونەوەیـــان ســـومەییە ســـێ جار شـــووی كـــردەوە بەهەریەكـــە لـــە "مـــودی ئەلئیمـــام"ی ئاوازدانەر، "جەمال عەبدولحەمید"ی دەرهێنەر و "مەدحەت ساڵح"ی گۆرانیبێژ، بەاڵم لەهەرسێكیان الی گەڕایـــەوە تـــر جارێكـــی و جیابوویـــەوە بـــەاڵم "فـــاروف فیشـــاوی". شـــووی یەكەمـــی دیســـانەوە پەیوەندیەكەیـــان زۆری نەخایانـــد و لێكجیابوونەوە. فیشـــاویش دوای جیابوونەوەی چەند جارێك هاوســـەرگیریی كردۆتەوە، لەگەڵ هەریەكە لەخانمە هونەرمەند "سوهێر رەمزی" و

ئافرەتێكی تر بەناوی "نوران". مەحمود یاسین و شەهیرە

چیرۆكی خۆشەویستی و هاوسەرگیریی ئەم دوانە هونەرییە "مەحمود یاســـین" و "شـــەهیرە"

یەكێكە لەو پەیوەندیە خۆشیەویســـتیانەی توانی خـــۆی رابگرێـــت و بەردەوام بێت. ئەوان ســـاڵی ئـــەوەی دوای كـــرد، هاوســـەرگیرییان 1970هەردووكیانـــی خۆشەویســـتی چیرۆكێكـــی لەفیلمێكـــدا بەنـــاوی "نحـــن ال نـــزرع الشـــوك" كۆكردەوە. شەهیرە لەساڵی 1992 وازی لەكاری هونەری هێناو بوو بە بااڵپۆش. پاشـــان لەساڵی 1996 دەستیكرد بە پێشكەشكردنی بەرنامەیەكی

ئاینی لەكەناڵی "اقرأ". حەسەن یوسف و شەمس ئەلبارودی

لەهەرە دیارترین دوانە هونەرییە میسرییەكان و یوســـف" "حەســـەن حەفتـــاكان، لەســـااڵنی "شەمس ئەلبارودی" بوون. ئەوان لەساڵی 1972 لەئەنجامـــی چیرۆكێكی خۆشەویســـتی نێوانیان، ژیانـــی هاوســـەرییان پێكهێنا. بەر لەشـــوكردنی بەحەسەن یوســـف، شـــەمس ئەلبارودی پێشتر شـــووی بەشـــازادە "خالـــد بن ســـعود" كردبوو، بەاڵم تەنیا ســـێ مانگ بەردەوام بوو. حەســـەن لەگـــەڵ هاوســـەرگیرییەكەی پێـــش یوســـفیش ئەلبـــارودی، لەگەڵ خانمـــە هونەرمەند "لوبلوبە" هاوسەرگیریی كردبوو. بەاڵم هاوسەرگیرییەكەی حەسەن یوسف و شەمس ئەلبارودیش تەنیا 13 ســـاڵی خایاند و لەســـاڵی 1985 لێكجیابوونەوە. شـــەمس ئـــەوكات دوای ئەنجامدانی گەشـــتێكی عەمـــرە، بڕیاریدا واز لەكاری هونەری بهێنێت و

ببێتە بااڵپۆش.جگە لـــەو چەند دوانە ناودارانەی باســـكران، چەنـــد دوانەیەكی تری هونەری میســـری هەن، كە پەیوەندیی خۆشەویستی نێوانیان گەیاندونی بەهاوســـەرگیریی و پاشانیش لێكجیابوونەتەوە. "فوئـــاد كۆمیـــدی هونەرمەنـــدی لەوانـــە: ئەلموهەندیس" و "شـــوبكار"، "عومەر شـــەیف" و "فاتـــن حەمامە"، "ئەحمـــەد زەكی" و "هالە فوئاد"،

"نورا" و "حاتم زولفەقار". دوانـــەی هونەریـــی و خۆشەویســـتی لەنێو

هونەرمەندە كوردەكانداو هونەریـــی دوانـــە جـــۆرە ئـــەم نمونـــەی خۆشەویســـتیە لەنێو هونەرمەندانی كوردیشـــدا هەیـــە، ژمارەیەك هونەرمەنـــدی كوردیش دوای خۆشەویستی و ســـااڵنێك ژیانی هاوسەریەتی، دواجار پەیوەندیەكەیان بەبنبەست گەیشتووە و

بەجیابوونەوە كۆتایی هاتووە. ژیانـــی ســـااڵنێك دوای "هانـــی" گۆرانیبێـــژ هاوســـەریی و بوونـــی منـــداڵ، دواجـــار بەهۆی بارودۆخی تایبەتی خۆیان و پێكەوەنەگونجانیان، لەهاوســـەرە شـــێوەكارەكەی بەناوی "ماشەڵاڵ"

جیابوویەوە. هەروەهـــا خانمە گۆرانیبێـــژ "دڵنیا قەرەداخی" و هونەرمەنـــد "ئـــاری حەمـــە ســـەعید" ســـاڵی ئەنجامـــدا، هاوســـەرگیریان ئاهەنگـــی 2002باوكـــی و بەدایـــك بـــوون ســـاڵ دوو دوای كوڕێـــك، بەاڵم دوای 10 ســـاڵ هاوســـەرگیری، ســـاڵی 2012 لەیەكتر جیابوونـــەوە. لەلێدوانێكی پێشـــوویدا دڵنیا قەرەداغی بە)ســـڤیل(ی گوتبوو "ئێمـــە هیـــچ ناخۆشـــییەكمان نەبـــوو، لـــەرووی نەبـــوو، گرفتێكمـــان هیـــچ خۆشەویستیشـــەوە بەاڵم لێكتێنەگەیشـــتن لەنێوانمـــان هەبوو، وامان

بەباشزانی جیابینەوە". خانمـــە گۆرانیبێـــژ تـــارا رەســـوڵ لەكتێیبێكدا بەناوی "تارا رەســـووڵ، شـــنەیەك بـــۆ هونەری كـــوردی" بەوردی باســـی ژیانـــی تایبەتی خۆی دەكات و لەبەشێكیشـــدا چۆنیەتی هاوسەرگیری خۆی لەگەڵ هونەرمەند "فەرهاد حەمەســـاڵح" و هـــۆكاری جیابوونەوەیان بـــاس دەكات و دەڵێت "بێ پەیوەندی خۆشەویســـتی لەگەڵ هونەرمەند فەرهاد حەمەســـاڵح رێككەوتین بۆ هاوسەرێتی، ئـــەوە بـــوو فەرهاد هاتـــە ســـوریا و تاماوەیەك لەوێ مایەوە دواتر هاتە سوید، بەاڵم ئەو لەگەڵ دۆخی ئەم واڵتە نەدەگونجا، ئەوە كاری لەمنیش كـــرد و بەتەواوی خاوبوومـــەوە و پەیوەندیمان خراپ بوو، لەگەڵ ئەوەشدا هەر بەردەوام بووین، ســـاڵی 2001 ئەلبوومێكمـــان پێكـــەوە تۆماركرد بەناوی )هەســـتێك( لە 2002 باڵوكرایەوە، بەاڵم نێوانمـــان هەر خـــراپ بوو، بووە هـــۆی ئەوەی لەیەكتـــر جیاببینەوە، ئەگەرچی ئەو پێی ناخۆش

بوو، بەاڵم من بڕیاری كۆتایی خۆم دابوو".دوانەیەكی تری هونەریی، كە پەیوەندیەكەیان بەردەوامی نەبـــوو و بەجیابوونەوە كۆتاییهات، خانمـــە هونەرمەنـــد "ئـــاالن عومەر" و موســـیقا "چەتۆ نەورۆز" بوون. دوای چەند ساڵێك ژیانی هاوســـەریەتی و بوونـــی منداڵێـــك لەنێوانیانـــدا،

دواجار بڕیاری جیابوونەوەیان دا.

هاوێنە

حوسێن فەهمی و میرفەت ئەمین شەهیرە و مەحمود یاسین

66 ژماره 232 2014/5/24

ئاخری کردووه و که س بۆی نییه س���ه رپێچی و ته نان���ه ت قسه ش���ی تێ���دا ب���کات. ته نیا ماف و ئه رک���ی هاواڵتیان ئه وه ی���ه ، که بێ ئه مالوال لەدوتوێ���ی قس���ه و لێدوانه کان���ی فه رمان���ده ی ب���ه دوای دۆزین���ه وه ی راس���تی و گ���ه وره دا حه قیقه ت���ه کان بک���ه ون. ب���ۆ نموون���ه له کات���ی سه ردانی بۆ ش���وێنێک، کاتێک که فه رمانده ی به جلوبه رگێک���ی ژن هاوواڵتییه ک���ی گ���ه وره تایبه ته وه ده بینێت پێی ده ڵی "تۆ به جلوبه رگی ره سه نی کۆرییه وه رازاوه تری"، بۆ شه وه که ی ته له فزیۆنی کۆری���ای باکوور تێکڕای به رنامه ئاس���اییه کانی راده گرێت و رایده گه یه نێت، که له مه ودوا هه موو ژنه کان له شوێنی کاره کانیان

جلوبه رگی ره سه نی کۆری له به ربکه ن.هه رچه ن���ده کۆری���ای باکوور سروش���ت و که ش���وهه وایه کی دڵرفێ���ن و خۆش���ی هه ی���ه، ب���ه اڵم خه ڵکی ئ���ه و واڵته بۆیان نییه له ش���ار و گون���ده کان ده ربچن، ته نها ل���ه و حاڵه تانه دا هه ی���ه . حكومه تی���ان موڵه ت���ی ك���ه نه بێ���ت، لەراس���تیدا ئه و ش���وێنه ی تێی���دا ده ژین رێک وه ک���و زیندانێ���ک وایه . ته نان���ه ت ئه گه ر کچ و کوڕێ���ک خۆشه ویس���تی یه کترب���ن و بیانه وێ ئیج���ازه ی ده ب���ێ بك���ەن، هاوس���ەرگیریی حکومه تی���ان پێبێت و چۆنێتی یه کترناس���ین و راده ی خۆشه ویس���تییان ب���ۆ یه کت���ر به وردی به ش���ێوه یه كی نووس���راو بده نە به به رپرسانی له گ���ه ڵ چاوپێكه وتنی���ان دوات���ر حکوم���ی. ده کرێت، ئینجا دوای تێپه ڕبوون له و به ندوباو و فلته رانه، بۆیان هه یه هاوسەرگیریی بكەن.

س���ااڵنه ه���ه زاران ک���ه س له خه ڵک���ی ئ���ه و واڵت���ه به هۆی قاتوق���ڕی و ده س���تکورتییه وه ئاسایش���ی بەبیان���ووی حكوم���ه ت دەم���رن، رێگان���ادات خواردن نه ته وه یی و شتومه ک له واڵتانی ده ره وه ترس���ی هاورده بکرێ���ت. هه ی���ه خه ڵک���ی ئه وه ی���ان

واڵته ک���ه به خواردنیان بکه ونه ژێر کاریگه ری واڵتانی ده ره وه ، یاخود ببێته هۆی هێرشێكی کولتووری بۆ س���ه ر سیس���ته می سیاس���ی و ئاسایش���ی نه ته وه یی، به جۆرێك که بیروڕای

خه ڵکه که به الڕێدا ببات.سه ردانیكردنی خه ڵکانی بیانی بۆ ئه و واڵته قه ده غه ی���ه ، ته نه���ا بۆ ئه و كه س���انه نه بێت، که له ب���اری بیروباوه ڕه وه س���ه ر به کۆمۆنیس���ت و به ئه مری���کا دژ سۆسیالیس���ته کانی و هاوپه یمانه کانیان���ن. ی���ان ئه گه ر گه ش���تیارێك بیه وێت س���ه ردانی ئه و واڵته بکات، كه س���ێك ده كه ن���ە یاوه ری تابە رده وام له ژیر چاو دێریدا بێت، نه وه ك له گه ڵ هاواڵتیان بکه وێته قسه و

په یوه ندیکردن و كاریگه ری بخاته سه ریان.تێدای���ه ، رۆژنام���ه ی 12 واڵت ت���ه واوی ب���ێ ئ���ه وه ی ته نه���ا په یامنێرێك���ی تێ���دا بێت، هه رجۆره له باوکردن���ه وه ی راگه یا ندن���ه کان هه واڵێکی ناخۆش���ی سیاس���ی، کۆمه اڵیه تی و ئاب���ووری و ته نانه ت باوکردن���ه وه ی فیلم و کارتۆن���ی مندااڵن و درام���ای واڵتانی بیانی و ... هتد، قه ده غه كراون. ته نها ئه رکێک که بۆیان دیاریک���راوه پڕوپاگانده و باوکردنه وه ی ئه و هه واڵ و بابه تانه یه، که له داموده زگا سیخوڕی وهه واڵگرییه کان���ی حکومه ت���ه وه وه ریده گرن. ئینته رنێ���ت ل���ەوێ دیارده یه ک���ی زۆر نامۆیه ، س���ه ته الیت، فاک���س، مۆبای���ل و کامێ���را وه ک و ئه ژمارده كرێ���ن جاسوس���ی ئام���رازی ته نان���ه ت س���نووردارکراون. به ته واوه ت���ی ئه گه ر گه ش���تیارێك بیه وێت نرخی ش���تومه ک بزانێت، ده بێ پرس���یار لە كەس���ە یاوەرەكەی ب���کات. زۆربه ی خه ڵکی واڵته ك���ه نازانن له چ س���ه رده مێکدا ده ژین، چه ند س���اڵ پێش ئێستا ک���ه داس���تانه که ی ئۆلیڤه رتویس���ت، فیلم���ی ب���ۆ 200 س���اڵ ب���ه ر له ئێس���تا ده گه ڕێت���ه وه و لەفیلمەك���ەدا ش���ەقامە كۆنەكان���ی لەن���دەن دەردەك���ەون، له زانک���ۆی "پیون���گ یان���گ" بۆ

خوێندکاران نمایش���کرابوو، دواتر به رپرسان "چ���او راگه یاندب���وو به خوێندکاره کانی���ان له ش���ه قامه کانی له ن���ده ن بک���ه ن و دوات���ر بۆ خۆت���ان بڕیار ب���ده ن ئێمه پێش���که وتووترین

یاخود ئه وروپییه کان؟!". به تێڕوانین���ی به رپرس���ان هه م���وو جیهان )جگه ل���ه چی���ن، روس���یا، کوبا، لیبیا، س���وریا، ڤه نزوێ���ال( دوژمن���ن. پ���ه روه رده و خوێن���دن به خۆڕایی���ه، ب���ه اڵم 90%ی ناوه رۆک���ی کتێبه مه نهه جییه كان لەبارەی له ستایش و پیاهەڵدانی س���ه رۆکی واڵت���دا نووس���راون. خانووب���ه ره به خۆڕاییه ، به اڵم زۆرتر له زیندانی تاکه که سی ده چێ���ت تاش���وێنی ژیان، ک���ه س مافی کڕینی ئۆتۆمبێلی تایبه تی نییه . 70%ی خه ڵکی واڵته که له کات���ی گه ش���تکردن، پاس���کیل به کارده هێنن، ج���ۆر بەی���ەك ده ب���ێ خه ڵکه ك���ه ی هه م���وو جلوبەرگ له ماڵ بچنه ده ره وه، تا کو داموده زگا سیخوڕییه کان له وه دڵنیا بن، كە چ که سانێک و به چ کار و پیشه یه که وه له هاتووچۆدان. له و واڵته دوو جۆره پاره هه یه ، پاره یەک تایبه ت به هاواڵتیان و پاره یه کیش تایبه ت به که س���انی بیانی نیشته جێی واڵته كه . له هه موو داموده زگا ئی���داری و حکومییه کان پێش هه موو ش���تێک له به رامبه ر په یکه ری سه رۆکی حکومه ته یه کان سه ر داده نوێنن، پاشان بۆ ماوه ی ده خوله ک گ���وێ له لێدوان���ی دژه ئه مریکایی به رپرس���ان ده گرن، دواتر به دروشمی "مه رگ بۆ ئه مریکا" ئ���ه م پێده ک���ه ن. ده س���ت رۆژانه ی���ان کاری به رنامه ی���ه نزیکه ی 50 س���اڵه به ڕێوه ده چێت. ب���ه ر باك���وور كۆری���ای وه رزش���وانانی له رۆیش���تنیان بۆ کێبڕکێکانی ده ره وی واڵت، ده ک���ه ن، به ش���داری له خول���ه سیاس���یەكاندا دوات���ر بنه ماڵه کانی���ان وه ک بارمته ده گیرێن،

له ئه گه ری نه گه ڕانه وه یان سزای قورس، ته نان���ه ت س���زای مه رگ به س���ه ر

بنه ماڵه کانیاندا ده سه پێنن.

چه ند ده یه یه ك پێش ئێستا )ماو(ی رێبه ری ئه فس���انه یی چین، جیهانی به سه ر دوو به ره دا دابه شکرد، ئه وانیش جیهانی یه که م و جیهانی س���ێیه م بوون. دواتر ئه مه بووه پێوه رێک بۆ دابه ش���کردنی تێکڕای ره وت���ه ئایدیۆلۆژی و سیاسی و ته نانه ت مرۆییه کانیش. به اڵم ئه مڕۆ جیهان به ش���ێوه یه کی دیکه داب���ه ش دەكرێت، ئێس���تا جیهان بریتییه له و شوێنه ی نانی تێدا زۆره و ح���ه زی خواردنی كه م���ه ، له گه ڵ ئه و ش���وێنه ی حه زی خواردنی تێدا زۆره و نانی که مه ، کۆریای باکووری���ش ده که وێته خانه ی

دووه مه وه .یه کێ���ك وه ک باک���وور کۆری���ای له س���ه ركوتكه رترین و داخراوتری���ن واڵتانی جیهان ئه ژمار ده كرێت، شانبه ش���انی واڵتانی وه ک کوبا، له و واڵته ده گمه نانه ن، که تائێستا له ژێ���ر کاریگه ری کۆمۆنی���زم، یاخود تاعونی س���ووری سه ده ی بیس���ته م دان. کوبا به هۆی نزیکایه تی له ئه مریکا و په یوه ندییه کانی له گه ڵ زۆر واڵتی تردا، كەم تا زۆر واڵتێكی ناسراوە، ب���ه اڵم به پێچه وانه وه زۆرینەی خه ڵكی جیهان له واقیع و راستییه کانی ناو کۆمه ڵگای کۆریای

باکوور بێئاگان.له بنه ڕه ت���دا کۆری���ای باکوور به ش���ێوازی س���تالینی به ڕێوه ده چێ���ت، ته نها که س���ێک که ماف���ی بیرکردنه وه ی هه یه ، س���ه رۆکی واڵته ، که وه ک فه رمانده ی گه وره وه س���ف ده کرێت. هه رچه ن���ده له كۆنەس���تی گش���تی خەڵكی ئەم واڵتەدا )کیم ئیل س���ۆنگ(ی سه رۆکی پێشوو وه ک که س���ێکی نه م���ر ناس���راوه و هاواڵتیان پێیانوای���ه دوای مه رگ���ی رواڵه تی، بەخۆرەوە پەیوەست بووە و گه رما و رووناکی بەجیهان ب���ه م پێی���ه ش وه ک رێبه رێک���ی دەبەخش���ێ. هه تاهه تای���ی ده مێنێته وه . کاتێ���ک فه رمانده ی گ���ه وره ش س���ه باره ت به ه���ه ر بابه تێ���ک رای خۆی ده رده بڕێت، ئیدی ئه وه قسه ی یه که م و

هاوێنە

كۆریای باكوور... واڵتێك هاوشێوه ی زیندانێكی گەورە

تەنیا كەسێك كە مافی بیركردنەوەی هەیە، سەرۆكی واڵتە

90%ی ناوه رۆکی کتێبه مه نهه جییه كان ستایش و پیاهەڵدانی سەرۆكی واڵتە

66 ژماره 232 2014/5/24

ژماره 232 2014/5/24 67

ئاخری کردووه و که س بۆی نییه س���ه رپێچی و ته نان���ه ت قسه ش���ی تێ���دا ب���کات. ته نیا ماف و ئه رک���ی هاواڵتیان ئه وه ی���ه ، که بێ ئه مالوال لەدوتوێ���ی قس���ه و لێدوانه کان���ی فه رمان���ده ی ب���ه دوای دۆزین���ه وه ی راس���تی و گ���ه وره دا حه قیقه ت���ه کان بک���ه ون. ب���ۆ نموون���ه له کات���ی سه ردانی بۆ ش���وێنێک، کاتێک که فه رمانده ی به جلوبه رگێک���ی ژن هاوواڵتییه ک���ی گ���ه وره تایبه ته وه ده بینێت پێی ده ڵی "تۆ به جلوبه رگی ره سه نی کۆرییه وه رازاوه تری"، بۆ شه وه که ی ته له فزیۆنی کۆری���ای باکوور تێکڕای به رنامه ئاس���اییه کانی راده گرێت و رایده گه یه نێت، که له مه ودوا هه موو ژنه کان له شوێنی کاره کانیان

جلوبه رگی ره سه نی کۆری له به ربکه ن.هه رچه ن���ده کۆری���ای باکوور سروش���ت و که ش���وهه وایه کی دڵرفێ���ن و خۆش���ی هه ی���ه، ب���ه اڵم خه ڵکی ئ���ه و واڵته بۆیان نییه له ش���ار و گون���ده کان ده ربچن، ته نها ل���ه و حاڵه تانه دا هه ی���ه . حكومه تی���ان موڵه ت���ی ك���ه نه بێ���ت، لەراس���تیدا ئه و ش���وێنه ی تێی���دا ده ژین رێک وه ک���و زیندانێ���ک وایه . ته نان���ه ت ئه گه ر کچ و کوڕێ���ک خۆشه ویس���تی یه کترب���ن و بیانه وێ ئیج���ازه ی ده ب���ێ بك���ەن، هاوس���ەرگیریی حکومه تی���ان پێبێت و چۆنێتی یه کترناس���ین و راده ی خۆشه ویس���تییان ب���ۆ یه کت���ر به وردی به ش���ێوه یه كی نووس���راو بده نە به به رپرسانی له گ���ه ڵ چاوپێكه وتنی���ان دوات���ر حکوم���ی. ده کرێت، ئینجا دوای تێپه ڕبوون له و به ندوباو و فلته رانه، بۆیان هه یه هاوسەرگیریی بكەن.

س���ااڵنه ه���ه زاران ک���ه س له خه ڵک���ی ئ���ه و واڵت���ه به هۆی قاتوق���ڕی و ده س���تکورتییه وه ئاسایش���ی بەبیان���ووی حكوم���ه ت دەم���رن، رێگان���ادات خواردن نه ته وه یی و شتومه ک له واڵتانی ده ره وه ترس���ی هاورده بکرێ���ت. هه ی���ه خه ڵک���ی ئه وه ی���ان

واڵته ک���ه به خواردنیان بکه ونه ژێر کاریگه ری واڵتانی ده ره وه ، یاخود ببێته هۆی هێرشێكی کولتووری بۆ س���ه ر سیس���ته می سیاس���ی و ئاسایش���ی نه ته وه یی، به جۆرێك که بیروڕای

خه ڵکه که به الڕێدا ببات.سه ردانیكردنی خه ڵکانی بیانی بۆ ئه و واڵته قه ده غه ی���ه ، ته نه���ا بۆ ئه و كه س���انه نه بێت، که له ب���اری بیروباوه ڕه وه س���ه ر به کۆمۆنیس���ت و به ئه مری���کا دژ سۆسیالیس���ته کانی و هاوپه یمانه کانیان���ن. ی���ان ئه گه ر گه ش���تیارێك بیه وێت س���ه ردانی ئه و واڵته بکات، كه س���ێك ده كه ن���ە یاوه ری تابە رده وام له ژیر چاو دێریدا بێت، نه وه ك له گه ڵ هاواڵتیان بکه وێته قسه و

په یوه ندیکردن و كاریگه ری بخاته سه ریان.تێدای���ه ، رۆژنام���ه ی 12 واڵت ت���ه واوی ب���ێ ئ���ه وه ی ته نه���ا په یامنێرێك���ی تێ���دا بێت، هه رجۆره له باوکردن���ه وه ی راگه یا ندن���ه کان هه واڵێکی ناخۆش���ی سیاس���ی، کۆمه اڵیه تی و ئاب���ووری و ته نانه ت باوکردن���ه وه ی فیلم و کارتۆن���ی مندااڵن و درام���ای واڵتانی بیانی و ... هتد، قه ده غه كراون. ته نها ئه رکێک که بۆیان دیاریک���راوه پڕوپاگانده و باوکردنه وه ی ئه و هه واڵ و بابه تانه یه، که له داموده زگا سیخوڕی وهه واڵگرییه کان���ی حکومه ت���ه وه وه ریده گرن. ئینته رنێ���ت ل���ەوێ دیارده یه ک���ی زۆر نامۆیه ، س���ه ته الیت، فاک���س، مۆبای���ل و کامێ���را وه ک و ئه ژمارده كرێ���ن جاسوس���ی ئام���رازی ته نان���ه ت س���نووردارکراون. به ته واوه ت���ی ئه گه ر گه ش���تیارێك بیه وێت نرخی ش���تومه ک بزانێت، ده بێ پرس���یار لە كەس���ە یاوەرەكەی ب���کات. زۆربه ی خه ڵکی واڵته ك���ه نازانن له چ س���ه رده مێکدا ده ژین، چه ند س���اڵ پێش ئێستا ک���ه داس���تانه که ی ئۆلیڤه رتویس���ت، فیلم���ی ب���ۆ 200 س���اڵ ب���ه ر له ئێس���تا ده گه ڕێت���ه وه و لەفیلمەك���ەدا ش���ەقامە كۆنەكان���ی لەن���دەن دەردەك���ەون، له زانک���ۆی "پیون���گ یان���گ" بۆ

خوێندکاران نمایش���کرابوو، دواتر به رپرسان "چ���او راگه یاندب���وو به خوێندکاره کانی���ان له ش���ه قامه کانی له ن���ده ن بک���ه ن و دوات���ر بۆ خۆت���ان بڕیار ب���ده ن ئێمه پێش���که وتووترین

یاخود ئه وروپییه کان؟!". به تێڕوانین���ی به رپرس���ان هه م���وو جیهان )جگه ل���ه چی���ن، روس���یا، کوبا، لیبیا، س���وریا، ڤه نزوێ���ال( دوژمن���ن. پ���ه روه رده و خوێن���دن به خۆڕایی���ه، ب���ه اڵم 90%ی ناوه رۆک���ی کتێبه مه نهه جییه كان لەبارەی له ستایش و پیاهەڵدانی س���ه رۆکی واڵت���دا نووس���راون. خانووب���ه ره به خۆڕاییه ، به اڵم زۆرتر له زیندانی تاکه که سی ده چێ���ت تاش���وێنی ژیان، ک���ه س مافی کڕینی ئۆتۆمبێلی تایبه تی نییه . 70%ی خه ڵکی واڵته که له کات���ی گه ش���تکردن، پاس���کیل به کارده هێنن، ج���ۆر بەی���ەك ده ب���ێ خه ڵکه ك���ه ی هه م���وو جلوبەرگ له ماڵ بچنه ده ره وه، تا کو داموده زگا سیخوڕییه کان له وه دڵنیا بن، كە چ که سانێک و به چ کار و پیشه یه که وه له هاتووچۆدان. له و واڵته دوو جۆره پاره هه یه ، پاره یەک تایبه ت به هاواڵتیان و پاره یه کیش تایبه ت به که س���انی بیانی نیشته جێی واڵته كه . له هه موو داموده زگا ئی���داری و حکومییه کان پێش هه موو ش���تێک له به رامبه ر په یکه ری سه رۆکی حکومه ته یه کان سه ر داده نوێنن، پاشان بۆ ماوه ی ده خوله ک گ���وێ له لێدوان���ی دژه ئه مریکایی به رپرس���ان ده گرن، دواتر به دروشمی "مه رگ بۆ ئه مریکا" ئ���ه م پێده ک���ه ن. ده س���ت رۆژانه ی���ان کاری به رنامه ی���ه نزیکه ی 50 س���اڵه به ڕێوه ده چێت. ب���ه ر باك���وور كۆری���ای وه رزش���وانانی له رۆیش���تنیان بۆ کێبڕکێکانی ده ره وی واڵت، ده ک���ه ن، به ش���داری له خول���ه سیاس���یەكاندا دوات���ر بنه ماڵه کانی���ان وه ک بارمته ده گیرێن،

له ئه گه ری نه گه ڕانه وه یان سزای قورس، ته نان���ه ت س���زای مه رگ به س���ه ر

بنه ماڵه کانیاندا ده سه پێنن.

چه ند ده یه یه ك پێش ئێستا )ماو(ی رێبه ری ئه فس���انه یی چین، جیهانی به سه ر دوو به ره دا دابه شکرد، ئه وانیش جیهانی یه که م و جیهانی س���ێیه م بوون. دواتر ئه مه بووه پێوه رێک بۆ دابه ش���کردنی تێکڕای ره وت���ه ئایدیۆلۆژی و سیاسی و ته نانه ت مرۆییه کانیش. به اڵم ئه مڕۆ جیهان به ش���ێوه یه کی دیکه داب���ه ش دەكرێت، ئێس���تا جیهان بریتییه له و شوێنه ی نانی تێدا زۆره و ح���ه زی خواردنی كه م���ه ، له گه ڵ ئه و ش���وێنه ی حه زی خواردنی تێدا زۆره و نانی که مه ، کۆریای باکووری���ش ده که وێته خانه ی

دووه مه وه .یه کێ���ك وه ک باک���وور کۆری���ای له س���ه ركوتكه رترین و داخراوتری���ن واڵتانی جیهان ئه ژمار ده كرێت، شانبه ش���انی واڵتانی وه ک کوبا، له و واڵته ده گمه نانه ن، که تائێستا له ژێ���ر کاریگه ری کۆمۆنی���زم، یاخود تاعونی س���ووری سه ده ی بیس���ته م دان. کوبا به هۆی نزیکایه تی له ئه مریکا و په یوه ندییه کانی له گه ڵ زۆر واڵتی تردا، كەم تا زۆر واڵتێكی ناسراوە، ب���ه اڵم به پێچه وانه وه زۆرینەی خه ڵكی جیهان له واقیع و راستییه کانی ناو کۆمه ڵگای کۆریای

باکوور بێئاگان.له بنه ڕه ت���دا کۆری���ای باکوور به ش���ێوازی س���تالینی به ڕێوه ده چێ���ت، ته نها که س���ێک که ماف���ی بیرکردنه وه ی هه یه ، س���ه رۆکی واڵته ، که وه ک فه رمانده ی گه وره وه س���ف ده کرێت. هه رچه ن���ده له كۆنەس���تی گش���تی خەڵكی ئەم واڵتەدا )کیم ئیل س���ۆنگ(ی سه رۆکی پێشوو وه ک که س���ێکی نه م���ر ناس���راوه و هاواڵتیان پێیانوای���ه دوای مه رگ���ی رواڵه تی، بەخۆرەوە پەیوەست بووە و گه رما و رووناکی بەجیهان ب���ه م پێی���ه ش وه ک رێبه رێک���ی دەبەخش���ێ. هه تاهه تای���ی ده مێنێته وه . کاتێ���ک فه رمانده ی گ���ه وره ش س���ه باره ت به ه���ه ر بابه تێ���ک رای خۆی ده رده بڕێت، ئیدی ئه وه قسه ی یه که م و

هاوێنە

ژماره 232 2014/5/24 67

68 ژماره 232 2014/5/24

شەموان

ناوچە دابڕێنراوەكان و دەنگی كورد

كوردستانیانی ناوچە دابڕێنراوەكان، لەم هەڵبژاردنەشــــدا قســــەی خۆیان كرد، بەدەر لــــەوەی كــــێ دەنگی هێنــــاوە و دەرچووە و كــــێ دەنگی نەهێناوە، بەشــــداری كارایانەی كوردانی ناوچە دابڕێنراوەكان، بەئێمە دەڵێت پێویستە هەرێمی كوردستان و بزووتنەوەی سیاســــی كورد نەك هەر ئاوڕی باشــــتریان لێبداتەوە و سوپاسیان بكات، بگرە پێویستە ئیدی شــــەڕی ســــەرەكی، بەتایبەت یەكێتی و پارتــــی و بەگشــــتیش هەمــــوو الیەنەكان،

لەسەر ئەم ناوچانە بێت.ئــــەو كورســــیانەی یەكێتــــی و پارتــــی لە كەركوك و موسڵ هێناویانە، جگەلە متمانەی خەڵكی ئەو ناوچانە بەو دوو حزبە، ئەوە ئەو كورسیانەشە ئەم دوو حزبەی بە شێوەیەكی تۆكمە لەســــەر پــــێ راگرتوە. من نە قســــەم لەســــەر پارتی و یەكێتیە، نەقســــەم لەســــەر ئەوەیە الیەنەكانی تــــری كورد لەو ناوچانە لەكوێــــن، هەرنا لەبەر ئەوەی ئاگاداری ورد و درشــــتی گەمەكــــەم، كــــە نامــــەوێ لێرەدا ئەوەش باس بكەم، هێندەی دەمەوێ لەسەر بایەخــــی ئــــەو دەنگانــــە بوەســــتم، بەتایبەت ئــــەوەی كەركــــوك، بۆ مــــن ئــــەو دەنگانەی كەركــــوك، هەمــــوو دەنگەكانــــی كوردانــــی كەركوك، بەوانەشەوە كە بەداخەوە دیسان بە هەدەرچوون، فرمێسكی راستەقینەی ئەو خەڵكــــە چاونەترس و ئازایەن، كە بەردەوام بە سیاســــیەكانی كورد دەڵێن ئێمەتان لەبیر بێــــت، هێنانی هەشــــت كورســــی لەكۆی 12 كورسی سەرەكی كەركوك، هەر سەلماندنی راســــتی كوردســــتانیوونی كەركــــوك نیــــە، ئازایانەی بەگژاداچوونەوەیەكــــی هێنــــدەی

ستەمی لەمێژینەی سەر ئەو شارەیە.هێنانــــی ئــــەو ژمــــارە كورســــیە، كــــە من الموایە كورســــیەكەی كۆتاش واتە كورسی سێزدەیەم هەم بڕوای بەكوردستانی بوونی

ئەو ناوچانە هەیە، هەم چاوی لەئاوڕدانەوەی زیاتری كوردە لەم ناوچەیە، دەســــكەوتێكی سیاســــی گەورەیــــە ئەگــــەر بتوانیــــن كاری لەســــەر بكەین. دەســــكەوتە لەبــــەر ئەوەی بۆ پرســــی مادەی 140 كە لەمێژە نەیارانی ئەو مادەیە بەمــــردووی دەزانن، ئەوە وەك راپرسی وایە، راپرســــیە لەبەرئەوەی، ئەوە یەكێكــــە لەقۆناغەكانی مادەی 140، ئێســــتا كــــورد لەكەركوك بــــەم هەڵبژاردنــــە بووبە )دوو لەسەر سێ( 2/3، دەی خوا بكەم ئیتر كوردە حەیاتەكە لەســــەر ئاســــتی سیاســــی كاری باشــــتر بــــۆ ئەو ناوچانە بەگشــــتی و

كەركوك بەتایبەتی بكات.لەســــاڵی 2003وە ئەمــــە چەندەمین جارە كــــورد لەو ناوچانە پەیامی روون و رەوانی خۆی بۆ ســــەركردایەتی سیاســــی كورد و الیەنە سیاســــیەكانی هەرێمی كوردستان و پارتی و یەكێتی دەنێرێ، ئیدی كاتی ئەوەیە هەرێمی كوردستان بەراشكاوی و بەروونی

لەو پەیامە بگات.نابــــێ لێرەدا ئەوەشــــمان لەبیر بچێت، كە لەگەڵ ئەوەشدا لیستی كوردستانی كەركوك هەڵوەشایەوە، بەاڵم ئەركی پارتی و یەكێتیە سوپاســــی هەڵوێستی هەم الیەنەكانی دیكە، هــــەم ئەنــــدام و الیەنگــــری الیەنەكانی دیكە بكــــەن، لەالیەك بــــەوەی لەموســــڵ و دیالە و تكریــــت دەنگــــی كوردیان بەهــــەدەر نەدا و دەنگەكانیــــان چووە ســــەبەتەی ئەو دوو حزبــــەوە، هەم بــــەوەی خەڵكــــی الیەنەكانی دیكە لەكەركوك بە لەبەرچاوگرتنی ئەوەی پێویســــتە دەنگی كورد بەهەدەر نەچێت، بە بێگەڕانەوە بۆ الیەنەكــــەی خۆیان، دەنگیان دا بــــەو دوو حزبــــە، بەتایبــــەت دەنگیانــــدا بەیەكێتی. لەمەدا ناكرێ رۆڵی میدیاشــــمان لەبیرچێــــت، ئەگــــەر چی میدیــــا هەندێ جار

ناجۆری و دزێوی نواند.

لەتیف فاتیح فەرەج

ناوچە دابڕاوەكان لەم هەڵبژاردنەدا پەیامێكی روونیان گەیاندە سەكردایەتی سیاسی كورد