gr. 7: sw (gesk) - werkkaarte - summariessa.co.za...die suide van amerika gebruik? maak ‘n lys....
TRANSCRIPT
Gr. 7: SW (Gesk) - Werkkaarte
Kopiereg © www.summariessa.co.za
GR7 SW-GESK K2 Werkkaarte Kollig Op 1
Werkskaart 1: [40 Punte]
Skryf paragrawe en vrae oor transatlantiese slawehandel:
Skryf uitgebreide antwoorde:
1. Hoe het gewone mense van Wes-Afrika as slawe in die suide van Amerika
beland? Verduidelik. [8]
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
Gr. 7: SW (Gesk) - Werkkaarte
Kopiereg © www.summariessa.co.za
GR7 SW-GESK K2 Werkkaarte Kollig Op 2
2. Wat het dit beteken om ‘n “slaaf” in die suide van Amerika te wees?
Verduidelik. [8]
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
Gr. 7: SW (Gesk) - Werkkaarte
Kopiereg © www.summariessa.co.za
GR7 SW-GESK K2 Werkkaarte Kollig Op 3
3. Watter vorme van nie-gewelddadige en gewelddadige weerstand het slawe in
die suide van Amerika gebruik? Maak ‘n lys. [4]
Vorme van nie-gewelddadige weerstand was:
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
Vorme van gewelddadige weerstand was:
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
Gr. 7: SW (Gesk) - Werkkaarte
Kopiereg © www.summariessa.co.za
GR7 SW-GESK K2 Werkkaarte Kollig Op 4
4. Sommige geskiedenisskrywers meen dat slawehandel die algemene lewens-
peil in Wes-Afrika verbeter het.
Stem jy saam? Motiveer jou antwoord. [8]
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
Gr. 7: SW (Gesk) - Werkkaarte
Kopiereg © www.summariessa.co.za
GR7 SW-GESK K2 Werkkaarte Kollig Op 5
Stel vrae op om meer uit te vind:
5. Jy is ‘n geskiedenisskrywer in 1842. Dink aan twee vrae wat jy graag vir
Joseph Cinquè oor die Amistad en sy hofsaak wil vra. [4]
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
6. Jy is ‘n geskiedenisskrywer in 1895. Stel twee vrae op om vir Harriet Tubman
(wat in 1913 op die ouderdom van 93 oorlede is) te vra oor haar aandeel in
die Ondergrondse Spoorstelsel. [4]
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
Totaal: [40 Punte]
Gr. 7: SW (Gesk) - Werkkaarte
Kopiereg © www.summariessa.co.za
GR7 SW-GESK K2 Werkkaarte Kollig Op 6
Werkskaart 2: [50 Punte]
Assessering:
1. Skryf een of twee sinne wat die betekenis van die volgende woorde
verduidelik: [10]
a. Brandmerk:
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
b. Grondstowwe:
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
c. Transatlantiese slawehandel:
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
Gr. 7: SW (Gesk) - Werkkaarte
Kopiereg © www.summariessa.co.za
GR7 SW-GESK K2 Werkkaarte Kollig Op 7
d. Kondukteur:
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
e. Veilige skuiling:
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
2. “Slawe se reise van Wes-Afrika na ‘n Amerikaanse plantasie was ‘n lang en
pynlike ervaring.” Stem jy saam of verskil jy van hierdie stelling?
Gee redes vir jou antwoord. [15]
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
Gr. 7: SW (Gesk) - Werkkaarte
Kopiereg © www.summariessa.co.za
GR7 SW-GESK K2 Werkkaarte Kollig Op 8
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
Gr. 7: SW (Gesk) - Werkkaarte
Kopiereg © www.summariessa.co.za
GR7 SW-GESK K2 Werkkaarte Kollig Op 9
3. Waarom was sang so belangrik vir die slawe? Motiveer jou antwoord deur die
ondraaglike aspekte van die slawelewe te bespreek. [10]
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
Gr. 7: SW (Gesk) - Werkkaarte
Kopiereg © www.summariessa.co.za
GR7 SW-GESK K2 Werkkaarte Kollig Op 10
4. Vergelyk die metodes van weerstand teen slawerny [15]
a. Plantasiewerkers:
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
b. Harriet Tubman:
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
c. Cinquè:
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
d. John Brown:
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
Totaal: [50 Punte]
Gr. 7: SW (Gesk) - Werkkaarte
Kopiereg © www.summariessa.co.za
GR7 SW-GESK K2 Werkkaarte Kollig Op 11
Werkskaart 3: [55 Punte]
Kaartvaardighede, aardbewings, vulkane en vloede:
1. Merk WAAR of ONWAAR. [5]
W O
A. Die Middelpassaat was oor die Indiese Oseaan.
B. Slawe is op veilings gekoop.
C. Nat Turner het in opstand gekom teen die kaptein van ‘n skip.
D. Harriet Tubman was eers ‘n slaaf.
E. Joseph Cinquè het ‘n hofsaak gewen wat hom vrygestel het.
2. Onderstreep die korrekte woorde in die volgende sinne: [5]
a. Een van die ergste take wat slawe gedwing is om op plantasies te verrig, is
op die landerye/om huis skoon te maak/’n wadrywer.
b. Slawe het geestelike liedere gesing omdat hulle
gelukkig was/vry was/om deur ‘n harde dag te kom.
c. Slawe is verneder wanneer hulle
gestraf is/hard gewerk het/onderdanig was.
d. Om gebrandmerk te word was
iets wat die slawe geëet het/’n identifikasieteken/harde werk.
e. Die “Moederland” was
Amerika/Brittanje/Wes-Afrika.
Gr. 7: SW (Gesk) - Werkkaarte
Kopiereg © www.summariessa.co.za
GR7 SW-GESK K2 Werkkaarte Kollig Op 12
3. Skryf twee sinne oor die volgende woorde om aan te dui dat jy hulle
betekenis verstaan: [10]
a. John Brown:
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
b. Harriet Tubman:
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
c. Ondergrondse Spoorstelsel:
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
Gr. 7: SW (Gesk) - Werkkaarte
Kopiereg © www.summariessa.co.za
GR7 SW-GESK K2 Werkkaarte Kollig Op 13
d. Wêrelderfenisterrein:
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
e. Godsdienstige verdraagsaamheid:
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
4. Jy is een van die hoofamptenare in die paleis van Mansa Musa.
Jy het so pas saam met hom teruggekeer van sy pelgrimstog na Mekka, wat
een jaar geduur het.
Jou vriende het vir jou ‘n partytjie gehou om jou terug te verwelkom.
Hulle het jou gevra om ‘n toespraak te lewer oor jou lewe saam met die
koning.
Vertel al jou vriende wat jy van die Koning weet.
Jy staan op en sê: [10]
“Liewe vriende, dankie vir hierdie wonderlike partytjie.”
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
Gr. 7: SW (Gesk) - Werkkaarte
Kopiereg © www.summariessa.co.za
GR7 SW-GESK K2 Werkkaarte Kollig Op 14
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
Gr. 7: SW (Gesk) - Werkkaarte
Kopiereg © www.summariessa.co.za
GR7 SW-GESK K2 Werkkaarte Kollig Op 15
5. Jy is ‘n beroemde geleerde wat twee weke in Timboektoe deurgebring het.
Jy hou so baie van die plek dat jy besluit het om vir ‘n jaar te bly.
Skryf ‘n brief huis toe aan jou gesin in Persië en vertel vir hulle waarom jy
besluit het om in hierdie ongelooflike plek te bly. [10]
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
Gr. 7: SW (Gesk) - Werkkaarte
Kopiereg © www.summariessa.co.za
GR7 SW-GESK K2 Werkkaarte Kollig Op 16
6. Jy is Joseph Cinquè wat in die hof voor die landdros en ‘n skare mense staan.
Begin deur van jou vreedsame lewe in Afrika saam met jou gesin te vertel.
Vertel die hof hoe jy ontvoer is en die verskriklike toestande op die slaweskip.
Vertel vir hulle hoe jy die Amistad oorgeneem het.
Smeek hulle om jou vry te laat.
Skryf neer wat jy vir hulle sal sê. [10]
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
Gr. 7: SW (Gesk) - Werkkaarte
Kopiereg © www.summariessa.co.za
GR7 SW-GESK K2 Werkkaarte Kollig Op 17
7. Lees die bron en beantwoord die volgende vrae: [5]
a. Hoe weet jy dat Harriet suksesvol was om slawe te help ontsnap? [1]
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
b. Watter emosies het Harriet ervaar toe sy uiteindelik vry was? [1]
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
Gr. 7: SW (Gesk) - Werkkaarte
Kopiereg © www.summariessa.co.za
GR7 SW-GESK K2 Werkkaarte Kollig Op 18
c. Watter voorbeeld uit Harriet se lewe kan jy neem vir jou eie lewe? [3]
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
_________________________________________________________________
Totaal: [55 Punte]
Gr. 7: SW (Geo) - Werkskaarte
Kopiereg © www.summariessa.co.za
GR7 SW-GESK K2 Werkkaarte Kollig Op 19
Werkskaart 1: MEMO [40 Punte]
Skryf paragrawe en vrae oor transatlantiese slawehandel:
Skryf uitgebreide antwoorde:
1. Hoe het gewone mense van Wes-Afrika as slawe in die suide van Amerika
beland? Verduidelik. [8]
Voorbeeldantwoord: Enige 8
Mense is deur Afrikane in stamoorloë gevange geneem (1) of deur Afrika-
slawehandelaars in strooptogte (1).
Misdadigers, skuldenaars, van heksery beskuldig is (1) as slawe verkoop.
Hulle is aan mekaar vasgeketting (1) en na die kus opgemars (1) waar die
handelaars hulle in forte gehou het (1) terwyl hulle vir slaweskepe wag.
Daar is hulle aan Europese skeepseienaars verkoop (1).
Hulle is in onmenslike toestande aangehou op slaweskepe na Amerika (1).
Op Amerikaanse slawemarkte aan plantasie-eienaars (1) verkoop (1).
Amerikaners het hulle gebruik om op plantasies en in hul huise te werk (1).
2. Wat het dit beteken om ‘n “slaaf” in die suide van Amerika te wees?
Verduidelik. [8]
Voorbeeldantwoord: Enige 8
Om ‘n slaaf te wees, het beteken dat jy eiendom was (1) wat gekoop en
aan verskillende eienaars verkoop kon word.
Jy is as ‘n eienaar se besitting gebrandmerk (1).
Jy het geen menseregtegehad nie (1).
Jy is baie min betaal of glad nie (1).
Net genoeg kos en skuiling gekry om gesond te wees dat jy kan werk (1).
Jy het ses dae per week van soggens tot saans gewerk (1).
‘n Opsigter het jou bewaak en kon jou met ‘n sweep slaan (1).
Jou kinders was jou eienaar se eiendom, kon verkoop word (1).
Hewig fisiek gestraf word (1), bv.geslaan met ‘n sweep met metaalpunt.
Jy kon nie jou eie geloof beoefen nie, moes ‘n Christen word (1).
Gr. 7: SW (Geo) - Werkskaarte
Kopiereg © www.summariessa.co.za
GR7 SW-GESK K2 Werkkaarte Kollig Op 20
3. Watter vorme van nie-gewelddadige en gewelddadige weerstand het slawe in
die suide van Amerika gebruik? Maak ‘n lys. [4]
Vorme van nie-gewelddadige weerstand was: (Enige 4)
Om stadig te werk,
Om vir niks om te gee nie,
Om passief te wees,
Jou plig te versuim,
Alkoholisme, en
Om weg te hardloop.
Vorme van gewelddadige weerstand was:
Selfmoord,
Brandstigting,
Moord, en
Om aan ‘n opstand deel te neem.
4. Sommige geskiedenisskrywers meen dat slawehandel die algemene
lewenspeil in Wes-Afrika verbeter het. Stem jy saam? Motiveer jou antwoord.
[8]
Voorbeeldantwoord:
Ja ek stem saam omdat: (Enige 4)
Dit sommige mense in Wes-Afrika ryk gemaak het (1) en die gebied
opgestel het vir handel en goedere (1) vanaf Arabië en Europa (1).
Hulle is verruil vir wapens (1), beter landbou-implemente (1), komberse en
materiaal (1) wat mense se lewens verbeter het.
OF
Nee ek stem nie saam nie, omdat: (Enige 4)
Slawehandel beteken het dat miljoene, veral sterk, jong, ,mans
weggeneem is (1) sodat daar nie genoeg mense agtergrbly het om die
werk te doen en Wes-Afrika te ontwikkel nie (1).
Gr. 7: SW (Geo) - Werkskaarte
Kopiereg © www.summariessa.co.za
GR7 SW-GESK K2 Werkkaarte Kollig Op 21
Die slawevangers het oorloë veroorsaak (1) en baie mense doodgemaak in
slaafstrooptogte (1), baie het gely (1) en gemeenskappe verwoes (1).
In plaas daarvan om hul ekonomieë op morele maniere te ontwikkel, het
baie mense op slawehandel staatgemaak (1).
Daar is weggedoen met beter tradisionele vorms van strawwe en om as
slaaf verkoop te word, is as straf gebruik (1).
Op die lang termyn het dit rassisme teen Afrikane dwarsdeur die wêreld
laat toeneem (1) omdat slawe as minderwaardig beskou is.
Stel vrae op om meer uit te vind:
5. Jy is ‘n geskiedenisskrywer in 1842. Dink aan twee vrae wat jy graag vir
Joseph Cinquè oor die Amistad en sy hofsaak wil vra. [4]
Voorbeeldvrae:
a. Hoe het jy die ander slawe oorreed om hulle lewens te waag deur aan die
opstand op die skip deel te neem?
b. Hoe het matrose jou om die bos gelei om in Amerika, nie Afrika, te land?
c. Was jy verbaas dat julle almal na afloop van die hofsaak vrygelaat is?
d. Hoe kan jy verduidelik hoekom hulle vrygelaat is? Julle het selfs sommige
van die matrose vermoor.
6. Jy is ‘n geskiedenisskrywer in 1895. Stel twee vrae op om vir Harriet Tubman
(wat in 1913 op die ouderdom van 93 oorlede is) te vra oor haar aandeel in
die Ondergrondse Spoorstelsel. [4]
Voorbeeldvrae:
a. As jy terugdink, hoe goed dink jy het die “Ondergrondse Spoorlyn” gewerk?
b. Wat was u ondervinding van om ‘n slaaf te wees?
c. Hoe het u daarin geslaag om uit slawerny te ontsnap?
d. Wat was die verskillende stadiums van organisasie van die suksesvolle
ontsnapping na die Noorde vir slawe uit die Suide?
Totaal: [40 Punte]
Gr. 7: SW (Geo) - Werkskaarte
Kopiereg © www.summariessa.co.za
GR7 SW-GESK K2 Werkkaarte Kollig Op 22
Werkskaart 2: MEMO [30 Punte]
Assessering:
1. Skryf een/twee sinne wat die betekenis van die volgende verduidelik: [10]
a. Brandmerk: eienaars het voorletters of nommers op slawe se liggame
ingebrand met ‘n yster sodat wegloopslawe geïdentifiseer kon word.
b. Grondstowwe: goedere waarvan verhandelbare goedere vervaardig is.
c. Transatlantiese slawehandel: Slawe is oor die Atlantiese Oseaan van Wes-
Afrika af na Amerika gebring waar hulle verkoop is.
d. Kondukteur: ‘n persoon wat wegloopslawe van plek na plek tydens hulle
ontsnapping na die noorde begelei het.
e. Veilige skuiling: ‘n plek waar wegloopslawe kon bly.
2. “Slawe se reise van Wes-Afrika na ‘n Amerikaanse plantasie was ‘n lang en
pynlike ervaring.” Stem jy saam of verskil jy van die stelling? Gee redes. [15]
Moet wys dat jy begrip het van hoe slawe in Wes-Afrika gevange geneem is
en onderwerp aan seere is en ‘n vernederende veiling in Amerika.
3. Waarom was sang so belangrik vir die slawe? Motiveer jou antwoord deur die
ondraaglike aspekte van die slawelewe te bespreek. [10]
Hulle kan noem dat die meeste slaweliedere die probleme uitgedruk het wat
slawe ervaar het en hulle hoop om eendag vry te wees.
4. Vergelyk die metodes van weerstand teenoor slawerny deur die volgende
mense: (Skryf ongeveer een bladsy) [15]
a. Plantasiewerkers: Skryf oor vreedsame en gewelddadige metodes.
b. Harriet Tubman: Bespreek haar metode om baie slawe te bevry.
c. Cinquè: Metode van weerstand was gewelddadig. Hy het die matrose op
die Amistad met geweld oorweldig.
d. John Brown: Gewelddadige metode van protes gebruik en hy het met sy
lewe daarvoor betaal.
Totaal: [50 Punte]
Gr. 7: SW (Geo) - Werkskaarte
Kopiereg © www.summariessa.co.za
GR7 SW-GESK K2 Werkkaarte Kollig Op 23
Werkskaart 3: [50 Punte]
Kaartvaardighede, aardbewings, vulkane en vloede:
1. Merk WAAR of ONWAAR. [5]
W O
A. Die Middelpassaat was oor die Indiese Oseaan. X
B. Slawe is op veilings gekoop. X
C. Nat Turner het in opstand gekom teen die kaptein van ‘n skip. X
D. Harriet Tubman was eers ‘n slaaf. X
E. Joseph Cinquè het ‘n hofsaak gewen wat hom vrygestel het. X
2. Onderstreep die korrekte woorde in die volgende sinne: [5]
a. Een van die ergste take wat slawe gedwing is om op plantasies te verrig, is
op die landerye/om huis skoon te maak/’n wadrywer.
b. Slawe het geestelike liedere gesing omdat hulle
gelukkig was/vry was/om deur ‘n harde dag te kom.
c. Slawe is verneder wanneer hulle
gestraf is/hard gewerk het/onderdanig was.
d. Om gebrandmerk te word was
iets wat die slawe geëet het/’n identifikasieteken/harde werk.
e. Die “Moederland” was
Amerika/Brittanje/Wes-Afrika.
3. Skryf twee sinne oor die volgende woorde om aan te dui dat jy hulle
betekenis verstaan: [10]
a. John Brown:
Lei ‘n slawe-opstand – sterf – gee sy eie lewe.
b. Harriet Tubman:
Lei 300 slawe na vryheid – ondergrondse treinkondukteur.
c. Ondergrondse Spoorstelsel:
Stasies – kondukteurs – gaan na vryheid in die Noorde.
Gr. 7: SW (Geo) - Werkskaarte
Kopiereg © www.summariessa.co.za
GR7 SW-GESK K2 Werkkaarte Kollig Op 24
d. Wêrelderfenisterrein:
Vir die volgende geslagte gehou – omdat dit waardevol en van belang vir
die hele wêreld is.
e. Godsdienstige verdraagsaamheid:
Om respek vir iemand se oortuigings te hê.
4. Jy is een van die hoofamptenare in die paleis van Mansa Musa.
Jy het so pas saam met hom teruggekeer van sy pelgrimstog na Mekka, wat
een jaar geduur het.
Jou vriende het vir jou ‘n partytjie gehou om jou terug te verwelkom.
Hulle het gevra om ‘n toespraak te lewer oor jou lewe saam met die koning.
Vertel al jou vriende wat jy van die Koning weet.
Jy staan op en sê: [10]
“Liewe vriende, dankie vir hierdie wonderlike partytjie.”
Mansa Musa het ‘n groot koninkryk geërf, maar het die grense uitgebrei.
Mense aangemoedig om katoen, bone, rys, uie aan plant en goud ontgin.
Alhoewel hy Islam die amptelike staatsgodsdiens gemaak het, het hy
godsdiensvryheid toegelaat.
Hy het bekend geraak as “Musa die Manjifieke”.
Wanneer hy ook al sy paleis verlaat het, het 300 wagte hom vergesel.
Musikante het musiek gespeel waar hy ookal gegaan het.
Sy mense was baie lief vir hom.
Hulle sou langs die pad bymekaarkom en “Hell Mansa Musa, koning van
Mali!” sing terwyl hy verbykom.
Daar word van alle goeie Moslems verwag om ‘n pelgrimstog na die heilige
stad Mekka te onderneem.
In 1324 het Mansa Musa na Mekka vertrek mat 60 000 amptenare,
soldate, handelaars, bediendes en slawe.
Sy 80 kamele het elk geskenke en 200 kg goud vervoer.
Sy senior vrou het 500 bediendes net vir haarself gehad.
Die koning het 14 000 slawemeisies vir sy eie gebruik saamgeneem.
Hy het vir moskees betaal om gebou te word waar sy karavaan ookal
Vrydae gestop het.
Gr. 7: SW (Geo) - Werkskaarte
Kopiereg © www.summariessa.co.za
GR7 SW-GESK K2 Werkkaarte Kollig Op 25
Gedurende sy reis het Mansa Musa soveel goud weggegee dat die waarde
van goud in Egipte gedaal het.
Arm mense langs die pad het goud gekry.
Mansa Musa het die Islamitiese wet gehoorsaam om vir die armes te gee.
Sy 3 000 myl reis het ‘n jaar geduur.
Het Kaïro in Egipte en Medina in Arabië besoek voor hy Mekka bereik het.
Op sy terugreis het sy goud opgeraak en hy moes geld leen.
Ooggetuies, wat die ongelooflike pelgrimstog in joernale opgeteken het en
mondeliks oorgedra het, het Musa in verafgeleë lande beroemd gemaak.
Egiptiese handelaars was so beïndruk met Mansa Musa dat al hoe meer
van hulle na Mali gegaan het om handel te dryf.
Teruggekeer met Moslemonderwysers, -argitekte en Arabiese geleerdes.
In 1339 het Mali op ‘n Kaart van die Wêreld verskyn.
In 1375 het ‘n Spaanse kaart van die wêreld vir Mansa Musa in die Suid-
Sahara-woestyn afgebeeld waar hy ‘n kroon dra en goud in sy hand hou.
Die pelgrimstog was nie slegs van religeuse belang vir Mansa Musa nie.
Sy vrygewigheid en aanmoediging van Islam, het ook die aandag van
Europa en die Islamitiese wêreld getrek.
5. Jy is ‘n beroemde geleerde wat twee weke in Timboektoe deurgebring het.
Jy hou so baie van die plek dat jy besluit het om vir ‘n jaar te bly.
Skryf ‘n brief huis toe aan jou gesin in Persië en vertel vir hulle waarom jy
besluit het om in hierdie ongelooflike plek te bly. [10]
Die huise van Timboektoe is kleihutte met strooidakke.
In die middel van die stad is ‘n tempel van klip en messelklei gemaak.
Verder is daar ook ‘n groot paleis waar die koning gewoon het.
Die winkels van die vakmanne, die handelaars, en veral wewers van
katoenmateriaal is volop.
Materiaal is ook van Europa na Timboektoe ingevoer, daarheen gebring
deur ‘n kameelkaravaan van Noord-Afrika.
Vroue bedek hul gesigte, behalwe slawe wat al die kossoorte verkoop.
Inwoners is baie ryk, veral vreemdelinge wat hulle in die land gevestig het.
Daar is baie putte in Timboektoe wat vars water bevat.
Gr. 7: SW (Geo) - Werkskaarte
Kopiereg © www.summariessa.co.za
GR7 SW-GESK K2 Werkkaarte Kollig Op 26
Wanneer die Niger in vloed is, lewer kanale ook water aan die stad.
Graan en diere is volop, gevolglik kan baie botter en melk geëet word.
Sout is baie skaars, word vervoer van Tegaza af, ±500 myl van Timboektoe.
Die koning het ‘n ryk skat van munte en goudstawe.
6. Jy is Joseph Cinquè wat in die hof voor die landdros en ‘n skare mense staan.
Begin deur van jou vreedsame lewe in Afrika saam met jou gesin te vertel.
Vertel die hof hoe jy ontvoer is en die verskriklike toestande op die slaweskip.
Vertel vir hulle hoe jy die Amistad oorgeneem het.
Smeek hulle om jou vry te laat. Skryf neer wat jy vir hulle sal sê. [10]
Hy was ‘n slaaf, wat die kaptein van ‘n slaweskip met die naam Amistad,
doodgemaak het.
Hy en die slawe het beheer oor die skip oorgeneem en die matrose beveel
om hulle terug te neem na Afrika toe.
Matrose het hulle gekul en na 63 dae op see, by Amerika se kus gearriveer.
Die slawe het aan wal gegaan vir kos en water, en nie besef dat hulle in
Amerika was nie.
Hulle is uiteindelik gevang, aangehou en verhoor.
Tot almal se groot verbasing het die slawe die hofsaak gewen en is hulle
vrygelaat; 36 van hulle is in 1842 na Afrika toe teruggestuur.
Hierdie was ‘n ongelooflike sukses vir die afskaffers van slawerny.
7. Lees die bron en beantwoord die volgende vrae: [5]
a. Hoe weet jy dat Harriet suksesvol was om slawe te help ontsnap? [1]
Ek het duisende slawe bevry.
“Ek het nooit van koers af geraak nie;
ek het nooit ‘n passassier verloor nie.”
b. Watter emosies het Harriet ervaar toe sy uiteindelik vry was? [1]
Sy het teleurgesteld gevoel.
c. Watter voorbeeld uit Harriet se lewe kan jy neem vir jou eie lewe? [3]
Voorbeelde uit Harriet se lewe is om ‘n droom te hê; om krag, geduld en
passie te hê om die wêreld te verander; om op God te vertrou.
Totaal: [55 Punte]