gram pozitif aerob çomaklar - cdn.istanbul.edu.tr
TRANSCRIPT
Gram pozitif aerob çomaklar
Actinomyces cinsi,
Listeria cinsi,
Rhodococcus cinsi,
Bacillus cinsi,
Corynebacterium cinsi,
Erysipelothrix cinsi,
Arcanobacterium cinsi,
Dermatophilus cinsi,
Mycobacterium cinsi**
ENSEFALİT
SEPTİSEMİ
ZOONOZ
yetişkin ruminant
yeni doğan ruminant,tek mideliler
ABORT
PERİNATAL ölüm
tüm türler
MASTİT
ETİYOLOJİ
Listeria monocytogenes hayvan türleri-insan
L. ivanovii koyun
L. seeligeri fare
L. innocua koyun
1/2a, 1/2b, 4b
üreme özelliği
TRİPTİC SOY AGAR
KANLI agar
OXFORD medium
PALCAM agar
37°C de 24 saat
+ 4 ile + 45°C’ de üreme
Listeria enrichment broth (zenginleştirme besiyeri)
EPİZOOTİYOLOJİ
silaj (pH ≥5)otsamanlağım sularıtoprakdışkıgenital akıntıburun akıntısı
uzun süre CANLI
* kIŞ sonu –ilkbahar başında SIK !!
aniden silaja geçiş
iklim koşulları
yem değişiklikleri
yeşil yem eksikliği
gebelik
Yatkınlık faktörleri
infeksiyon kaynakları ve saçılma yolları
infekte –asemptomatik taşıyıcıdışkı, idrarsüt burun akıntısı
abort yapan hayvan aborte fötusuterus akıntısı
Kontamine ve kalitesiz silaj (pH ≥ 5)
KLİNİK BULGULAR
yavaş hareket -sürünün gerisinde kalma
diş gıcırdatma
dudaklarda titreme
salivasyon artışı
tortikollis
ENSEFALİT
RUMİNANT Ensefalit-abort-septisemi
İnkubasyon süresi 10 gün- 3 hafta
Özellikle 1-3 yaş arası hayvanlarda
Mortalitesi koyunlarda %70 ve üzeri; sığırlarda %50
kulaklardan birinin düşmesi, gözde kapanma;tek taraflı yüz felci
• istem dışı DAİRESEL DÖNME
• çiğneme hareketi
• boylu boyunca uzanmason dönem
(Circling disease-
silage sickness)
ekstremitelerde paraliz
Koyun-keçilerde 2-3 gün içinde ölüm;
Sığırlarda daha sıklıkla kronik seyreder;
4-14 günde iyileşme görülebilir
ABORT
PERİNATAL- NEONATAL ÖLÜM
(gebeliğin son 2 ayı)
SEPTİSEMİ (özellikle yeni doğanlarda, erişkinlerde ender)
Akut seyreder, ateş, depresyon, iştahsızlık, ani ölüm
OFTALMİT (koyun)
MASTİT (3 yıldan fazla süreyle sütle saçılma)
Meningeal damarlar kanamalı, beyinde mikroabseler (tek tarafta daha yoğun)
Septisemi formunda; iç organlarda nekroz odakları
Atılan fötüsta otoliz görülebilir
TANI
Klinik -
Nekropsi -
Laboratuvar tanı Kültür
Seroloji-ELISA
PCR
plasenta, fötus, uterus akıntıları
septisemili canlı hayvanlarda; kanölü hayvanlarda; iç organlar
ensefalitli canlı hayvanlarda;serebrospinal sıvı ölü hayvanlarda; beyin (pons, medulla)
İnsanlarda listerioz
Kongenital (transplasental, infekte doğum kanalı) (insandan insana)
Solunum
DERİ (aborte fötus, septisemik hayvanların nekropsisi sırasında)
SİNDİRİM
(çiğ et, balık, pastörize edilmemiş ya da pastörizasyondan sonra kontamine
olmuş süt ürünleri, deniz ürünleri, sebze-meyve )
19
ACTINOMYCES CİNSİ
Gram pozitif
Sporsuz
Çomak
Fakültatif anaerob
Actinomyces bovis
Actinomyces viscosus
Actinomyces suis
LUMPY JAW- YUMRU ÇENE
sığırçene kemiklerinde
irinli, granulomatoz abse
20
Actinomyces bovis
Gram pozitif, çomak, flament
Fakültatif anaerob, 48-72 saat
EPİZOOTİYOLOJİ
endojen kökenli
Orofarenks+
sindirim sistemi
doğa (ot, yem)
21
diş çürüklerinden ya da pürüzlü gıdalar ile
hasara uğraya mukozalardançenenin derin
dokularına geçer
KLİNİK BULGULAR
* kalınlaşma, yumuşama
* çok sayıda İRİNLİ ABSE içinde granüller
* suppurasyon sonucu DELİNME, KIRILMA
* SÜNGER görüntüsü
DİŞlerde gevşeme, düşme
KEMİKlerde (özellikle mandibula)
beslenme bozukluğu, zayıflık
22
Pulmoner infeksiyon (sığır ve domuz)
23
Köpeklerde;
Actinomyces viscosus
Deride ülseratif lenfanjit
Torasik, abdominal abseler, osteomyelit
Domuzlarda;
Actinomyces suis
Mastit
avirulan
15-17 kDa antijen (VapA)
Plasmid (85 kb, 87 kb, 90 kb )
virulan
R.equi
taylarda doğal infeksiyon
ETİYOLOJİ
1-6 aylık taylar !
1-3 aylık tay daha şiddetli !!!!!!
• immun sistem
• maternal antikor
• eş zamanlı hastalık
EPİDEMİYOLOJİ
Sporadik (genellikle)
Endemik (belirli çiftliklerde)
• izolatların virulanslarındaki farklılık
• bakım koşulları
• ısı
• toz
• toprak pH’ sı
çevresel faktörler
at çiftliklerinin çevresinde yaygın
toprak YÜZEYİNDE çok fazla
30 cm ya da daha fazla altında hemen hemen hiç yok
dışkıdaki UÇUCU YAĞ ASİDLERİ
yaşamın ilk 3 ayı süresince infeksiyona çok duyarlı
dışkıdaki R. equi miktarı en yüksek düzeyde
DIŞKI ile saçılma !!!!!!!!
infekte TAY
infeksiyon kaynağı
Erişkin at pasif taşıyıcı
çevre ısısı çoğalmada önemli
Nisan-Ağustos
Türkiye’ de
yağışlı dönemlerde bokslarda uzun süre kalma
yüksek nemhazırlayıcı faktör
Bronkopnömoni **
solunum oranı
vücut ısısıhafif artış
Erken dönemlerde
vücud kondüsyonu iyi, emme refleksi iyi hayvanlarda infeksiyon gizlice
ilerlemeye devam eder;
şiddetli vakalarda ağırlık kaybı görülür ve çoğunlukla ölüm şekillenir
PNÖMONİK FORM
İlerlemiş vakalarda
• İştahsızlık
• solunum artışı (körükleme)
• hızlı solunum
• öksürük
• vücut ısısında artış (41.5°C)
burun akıntısı YOK*
▪ artrit (tibiotarsal) ---- 1/3
▪ sinovit
diğer klinik belirtiler
▪ uveit
▪ korneada opaklaşma
▪ nefrit
KLİNİK TANI
erken dönemde zor !!!!!
• fibrinojen düzeyi
• oskultasyon
• radyografi
YAŞ !
Pneumocystis carinii inf.
Streptococcus equi subsp. zooepidemicus inf.
Aspergilloz
TEDAVİ
eritromisin + rifampisin,
gentamisin-penisilin + sefalotin
gentamisin-penisilin + rifampin
imipenem + vankomisin
kombinasyonları
ile uzun süreli ( 4-9 hafta arası) tedavi
GENEL ÖNLEMLER
- pnömonik tayların izolasyonu
- havalandırma
- padok zeminlerinin alt üst edilmesi
- kumlu ya da toprak zeminin çayırla kaplanması
- dışkının günlük toplanarak uzaklaştırılması
- taylı kısrakların aşım için kontamine çiftliğe gönderilmemesi
- helmint kontrolü
ERKEN TANI
- düzenli klinik muayene
- 30 günlükten itibaren ELISA
- sero-pozitif tay trakeal aspirat kültürü
antibiyogram
tedavi
İMMUNİZASYON
AKTİF RHODOVAC
gebe kısrak
PASİF
tay
Hiperimmun plazma
doğuma 45 ve 15 gün kala 2 doz
doğumdan hemen sonra
Corynebacterium spp.
deri...... çevresel koşullara dayanıklı
Gram pozitif
hücre içi bakterisi
granülomlar oluşturur
54
Corynebacterium renale
İdrar kesesi ve böbrek infeksiyonları (sığır, köpek, domuz ...)
Fırsatçı patojen!
anatomik anomaliler, gebelik, fiziksel hasar,
üriner sistem tıkanması gibi hazırlayıcı faktörler
55
Corynebacterium pseudotuberculosis
küçük ruminantlarda kazeöz lenfadenit;
atlarda ülseratif lenfanjit, ventral apseler;
sığırlarda apse, mastit
Kazeöz lenfadenit,
çıban, cırtlak, çatlak
pseudotüberküloz
56
KOYUN - KEÇİ
Yüzeysel LENF yumrularında irinli ABSE
• deri ve karkas değerinde düşme
• ağırlık kaybı
• süt veriminde azalma
• post değerinde azalma
57
EPİZOOTİYOLOJİ
infeksiyon kaynağı infekte hayvan *
abse içeriği
Bulaşma DERİ (yaralı)
kontamine gıda,su, altlık, saman ile temas
kırkım, kuyruk kesme, kastrasyon yaralarından
59
KLİNİK BULGULAR
• YÜZEYSEL lenf yumrularında ABSE
ağrısız yeşil, koyu kıvamda kokusuz eksudat
• solunum güçlüğü• pneumoni• topallık 60
ince tabakalıçene altı
prescapular
inguinal
supramammal
TANI
KLİNİK lenf yumrularında şişme, irinin niteliği
NEKROPSİ yardımcı
LABORATUVAR TANI
Kültür
ELISA
64
KORUNMA
• hayvanların yaralanmamaları için ÖNLEM
• yaralara SAĞALTIM
• kırkım makinalarının dezenfeksiyonu
•Aşı (kombine ya da tekli)
65
ÖLÜMden hemen önce ya da sonra doğal boşluklardan KAN
PIHTILAŞMAMA
KOYU RENK alma
DALAKta büyüme
ÖDEM
Kültür
flamentler halinde
sporlu
nekropsi sırasında ORGAN
ölüm sonrası doğal deliklerden gelen KANHAVA ile temas
SPOR (in vitro)
SPOR (in vitro)
Üreme özellikleri
Kanlı Agar
37°C de 24 saat
AEROB
R-tipi koloni !!
http://doh.sd.gov/Lab/BT/Bacillus/colony.aspx
Protektif antijen (PA)
Letal faktör (LF)
Ödem faktörü (EF)
TOKSİK KOMPLEKS
• fagosit
• kapillar permeabilite
• pıhtılaşma mekanizması
•rigor mortis
• ÖDEM
• Ölüm öncesi KANAMA
• ŞOK
Spor formu 121°C de 15 dak. ölür
% 3 formolde 3-4 gün% 5 fenolde 2-40 gün canlı
oda ısısında 22 yılhayvan kadavrasında 9 ay
canlı
ipek iplikte 71 yılsütte 10 yıl canlı
Doğal koşullarda tüm sıcak kanlı hayvan ve insanlar dUYARLI
Cezayir koyunları dirençli
Tavuklarda deneysel infeksiyon
Soğukkanlılarda infeksiyon oluşmaz
EPİDEMİYOLOJİ
İLKBAHARDAN YAZA GEÇİŞ DÖNEMİ !!!
infeksiyon kaynakları
kontamine et-kemik unu
sporları içeren toprak, mera, su
ahır malzemeleri
infekte ve ölü hayvanlar
rastgele yerlerde KESİM
doğal deliklerden gelen KAN
MERA
diğer hayvanlar YIRTICI KUŞ tarafından parçalanma
hasta hayvan ya da ölümden sonra karkastan
Deri kan emici ve sokucu sinek
Sporlar
VEGETATİF FORM
O2 ile temas
Sindirim
Deri
Solunum
Sindirim
Solunum
Deri
Bulaşma
PATOGENEZ
Spor
Vegetatif
Lenf kanalları
Kan Dalak
vücuda giriş
Fagositik vezikülden kurtulup;
sitoplazma içinde replike olurlar
ÖLÜM
Makrofajlar içerisinde
lokalize
- Perakut
• ruminantlar
(sığır, koyun, keçi, antilop)
– Akut
• ruminant ve tek tırnaklı
– Subakut-Kronik
• domuz, köpek, kedi
KLİNİK BULGULAR
inkubasyon süresi 1-14 gün (3-7 gün)
PERAKUT form
serebral hemoraji
sendeleme, titreme, kasılma,
burun kanaması
pulmoner ödem
hiç belirti olmadan ANİ ÖLÜM ! (1-2 saat içinde)
http://coloradodisasterhelp.colostate.edu/prefair/disease/dz/Anthrax.html
AKUT form
Vücut ısısı ani yükselme
Uyarana karşı aşırı tepki
Konvulsiyonlar
BOYUN
GÖĞÜS
GENİTAL organlar
LUMBAL bölge
ÖDEM
hematüri
sütte kan
ölümden hemen önce ya da hemen sonra doğal deliklerden (ağız, burun,
anüs, vajina) KAN
siyah renkli
pIHTILAŞMAZ
RİGOR MORTİS oluşmaz
3-4 gün içinde ölüm
AKUT form
SUBAKUT – KRONİK form
•ödem (baş-boyun-boğaz)
• kusma, enterit
• ateş
• depresyon
•ölüm
solunum ve yeme güçlüğü
Farinjiyal antraks, köpek
KORUMA-KONTROL
ot, bataklık, sinek (özellikle mera kaynaklı infeksiyonlarda)
izolasyon ve aşı
* BİLDİRİMİ ZORUNLU
* KESİM ve ETLERİN TÜKETİMİ yasak
* NEKROPSİ yasak
* KARANTİNA
Şarbon Hastalığına Karşı Korunma ve Mücadele Yönetmeliği
5996 sayılı Veteriner Hizmetleri, Bitki Sağlığı, Gıda ve Yem Kanunu’nun 4. maddesinde belirtilen ihbarı mecburi hayvan hastalıkları
AŞI
STERNEENDEMİK bölgelerde İLKBAHAR
hastalık çıkan yerlerde HEMEN sağlam hayvanlara
büyükbaş 1 ml SC
küçükbaş 0.5 ml SC
6-12 ay bağışıklık !
Veteriner Kontrol
Merkez Araştırma Enst.
PXO2 plazmidi yok
İNSANLARDA ŞARBONÇOBAN ÇIBANI-KARAKABARCIK
İnkubasyon periyodu 1-10 gün
DERİ şarbonu
AKCİĞER şarbonu
SİNDİRİM şarbonu
DERİ şarbonu
Mortalite % 5-20
* kesim – derinin yüzülmesi
** tarımsal
infekte dokular, post,yapağı
* sinek
deri teması
AKCİĞER şarbonu
kontamine kıl,deri,yün,post
Mortalite % 99
5000-6000 spor
** endüstriyel
sporların solunumu
işlenmetabaklama