GROEN BOEKJEGROENE LOPER ROTTERDAMONTDEK DE GROENE ZIEL VAN DE STAD

JAA

RG

AN

G 2

Zondag 19 augustus: Ontdekkingsreis naar het plattelandRotterdam Noord, Overschie en Hof van Delfland

Zondag 26 augustus: De Green MileVan Spangen tot de Tuin aan de Maas

Zondag 2 september: ‘Verrek, daar leg een tuin!’Feijenoord www.groeneloper010.nl

€ 2,95

© Fred E

rnst

EditorialRotterdam wordt vaak als een grijze stad ervaren. Dat er veel en bijzonder groen te ontdekken is weten te weinig mensen. Het Kralingse Bos, het Park bij de Euromast en de singels kent men wel, maar dat overal in de wijken mensen met elkaar aan de slag zijn om de stad groener en duurzamer te maken is een goed bewaard geheim.

Het Groen Boekje gaat over bijzondere groene plekken in Rotterdam waar bewoners met elkaar aan de slag zijn in stadslandbouwprojecten, natuurgebieden, volkstuinen en in parken, op groene daken en groene schoolpleinen. Kunstenaars, ingenieurs, tuinmannen en de kinderen van de wijken vinden elkaar in het groen. In deze editie staan bijzondere plekken in Noord, Overschie, Delfshaven, Feijenoord en een stukje Hof van Delfland op de kaart. Het Groen Boekje pretendeert niet volledig te zijn, daarvoor zijn de deelgemeenten te groot en gebeurt er te veel. De groene hotspots in dit boekje geven wel een indruk van de diversiteit en de flexibiliteit van mensen, gemeenten en organisaties. Er is niet één manier om voor een groenere stad te zorgen. Het resultaat van de inspanningen kan vaak een bedje bieten of zonnebloemen opleveren, de wegen ernaartoe zijn heel verschillend. Het Groen Boekje is een product van de Groene Loper. De Groene Loper wil het beeld van de stad van grijs naar groen veranderen. Daarvoor wordt ook een zomerfestival gehouden. In 2012 is dat in de drie deelgemeenten die hier in de spotlight staan. De Groene Loper is een product van de onafhankelijke stichting Lekker Groen. De Groene Loper werkt met iedereen samen die een hart voor de stad heeft.

Sponsors Zonder sponsors geen Groene Loper.

GreenchoiceDaar krijg je energie van!

* CARENZA

Plattegrond Delfshaven

1. Vreelust: Wijktuin en Kwekerij2. Spoordijk3. Buitenplaats Spangen4. De Justus5. Kinderboerderij De Bokkesprong6. Groen rondje Natuurlijk Spangen7. Uit je Eigen Stad8. Het Dakpark9. Voedseltuin10. Proefpark de Punt11. Gemeenschapstuin door Schiemond de Kedoestraat12. Schat van Schoonderloo 13. Landgoed van Cool tot Terhave14. Tuin aan de Maas

Feijenoord

Plattegrond Feijenoord

1. Buurttuin de Regenboog2. De Oleanderbuurt3. De keukentuin van Basisschool Bloemhof4. 10 Tuinen Putsebocht5. De Enk 6. De Botanische tuin achter het Afrikaanderplein7. Afrikaandertuin8. Tuin van de Arend9. Peperklip, Oranjeboomtuin en Villa Zebra10. MS Noordereiland en Ons Park11. De kastanje, de laan en de weelderige tuin

Niets te doen in het groen? - voor kinderen -

Colofon

Inhoudsopgave

Noord

Plattegrond Noord

1. Gandhituin op de Vereniging Gordelwegtuinen2. Groene route Savornin Lohmanlaan3. Noordsingel en Bergsingel4. Buurttuin Bergwegplantsoen5. Fontuin mini schooltuin6. Johan Idaplein7. Avonturenspeeltuin van Kinderparadijs Meidoorn8. Erasmusbuurt9. Ruige oevers Rottekanaal10. Vroessenpark

Overschie en Hof van Delfland

Plattegrond Overschie en Hof van Delfland

1. Tuinen van Museum Oud Overschie2. Schooltuin Tamarinde 3. Landgoed De Tempel4. Polder Schieveen5. Boer Hoogerbrugge en Harry’s moestuin6. Overschiese Plasjes7. Paadje van Duizendtree en tuinen van de Oude Kleiweg8. Natuurspeelplein Klein Poldertje9. Aquarel Kleinpolderplein

Delfshaven: Spangen tot tuin aan de Maas

7

9

1011 1112131314141515

19

20

222323242425262727

29

30

3233343435353636373738383939

41

42

4444464747484849505253

54

55

Inhoudsopgave

NO

OR

D

Noord, een stad op zichRotterdam Noord lijkt een stad op zich, met haar eigen dynamiek en op elke hoek een verrassing. Foodies, mannen met baretten en mannen met jurken, bakfietsmoeders en oud ingezetenen, Noord bruist van de diversiteit en dat voel je. Door de historische stadswijken lopen groene lanen en schilderachtige singels. Er zijn monumentale bomen en lieflijke perkjes, het Roel Langerakpark en het Vroessenpark. Ideaal! - Zou je kunnen stellen. Maar uiteraard is het dat niet. Veel wijken zijn vooral stenig en bewoners hebben soms geen idee waar ze in het groen kunnen recreëren. Veel groene plekken zijn vooral mooi om naar te kijken, maar je kunt er weinig doen. Gelukkig is dat niet overal zo. Vooral op onverwachte plekken blijkt er ineens iets te doen te zijn in het groen. Dat zijn plekken waar mensen met elkaar aan de slag zijn. Zo beplanten de omwonenden van de Bergselaan de groene zoom van hun middenberm met kleurige bollen en geurende struiken en tuinieren de mensen van de Savornin Lohmanlaan met elkaar in het wijkparkje. Rondom de Margrietschool ligt het eerste groene schoolplein van de stad en in de Erasmusbuurt is de eerste kindvriendelijke stadswijk ontwikkeld met veel speelgroen. In Noord lijken er meer dromers te wonen dan elders. Dromers die er hard aan werken om hun idealen waar te maken. De mensen van de permacultuur beweging zijn op allerlei plekken in Noord aan de slag. Ook het dak van de oude Hofpleinlijn Noord nodigt uit om te dromen, de grote inspiratie is New York waar een vergelijkbare spoorlijn een groene tuin midden in de stad is geworden. Er is nu al veel te ontdekken als het om bijzonder groen gaat, en dat wordt alleen maar meer.

7

© H

yo Sun P

hotography

NO

OR

D

NO

OR

D

98

1

8

5©

Piet de Jonge

NO

OR

D

NO

OR

D

2. SAVORNIN

LOhMANLAAN

1. GANDhI TUIN

De Gandhituin is een buurttuin waarin iedereen welkom is. De initiatiefnemers zijn geïnspireerd door de Indiaase filosoof Gandhi: ‘De wereld biedt genoeg voor ieders behoefte, maar niet voor ieders hebzucht.’ De Gandhituin wil letterlijk laten zien dat een betere wereld mogelijk is door samen met de handen in de aarde te werken, te oogsten, te praten, te eten, te leren, te leven en te vieren.

De tuin is een flink stuk grond van 2000 m2 op het tuinencomplex Gordelweg pal naast de oude Hofpleinlijn. Het land bestaat voor de helft uit zonnige moestuingrond en voor de andere helft uit weelderige bosrand. De Gandhituin is een stadslandbouwproject voor voedsel en educatie. Er is ruimte voor een goed gesprek, mensen kunnen hun kinderen leren waar voedsel vandaan komt, eten samen en vieren het leven.

De tuin heeft overdekte zitplaatsen (praathuis) en een leslokaaltje dat wordt gebruikt voor cursussen. In de tuinen eromheen zijn bewoners uit Noord aan de slag in hun eigen moestuinen. Mensen die hier meer over willen weten kunnen contact opnemen met de bewonersvereniging Bergpolder Liskwartier. Aan de Gordelweg, tegenover het einde van de Bergsingel, direct links van de Hofbogen. Het grote hek onder de Hofpleinlijn is de ingang. Dinsdag 10.00 - 13.00 uur en zondag 13.00 - 17.00 uur Rutger Henneman, rjhenneman@yahoo.com www.gandhituin.nl www.bergpolder-liskwartier.nl

3. NOORD- EN

BERGSINGEL

Voor mooi groen moet je secundaire wegen ne-men. Slinger door de wijken! Laat je leiden door bomen en bosschages in de verte. Dan ontdek je dat er groene banen door Noord lopen.

De Savornin Lohmanlaan is zo’n groene loper. Tussen de Gordelweg en de Bergsingel ligt de groene zone omringd door statige woonhuizen uit de jaren dertig. Bewoners ontmoeten elkaar in het parkje bij de Tak van Poortvlietstraat. Dit parkje is in zones verdeeld waardoor de voetballende jeugd en liefhebbers van het romantische plekje bij de pergola elkaar niet in de weg lopen. De Bergselaan heeft een brede groenstrook in het midden waar bewoners zich voor inzetten. Tussen bomen en struiken door kronkelt een paadje, in de berm bloeien wilde bloemen.

Tuindag: van april t/m oktober tuinieren bewoners elke 1e en 3e zaterdag van de maand van 10 tot 12 uur in het plantsoen bij de pergola Savorin Lohmanlaan Trudy Aarts, 010 - 4658720 www.bergpolder-liskwartier.nl www.liskids.nl

1110

Rond 1850 was Rotterdam vies. Echt smerig. Er was geen afwatering en mensen stierven bij de vleet aan allerlei enge ziektes. Om de stad schoner te maken was water nodig.

Daarvoor werd rond de stadskern een ring van singels aangelegd waar met gemalen het water doorheen gesluisd werd. De singels werden met glooiende oevers aangelegd en mooi beplant in Engelse landschapsstijl. Engelse landschaps-stijl betekent schilderen met natuur waardoor in elk jaargetijde het landschap verandert en het er altijd bevallig en aantrekkelijk uitziet. Zo’n singel was dus in 1850 al een plaatje. Daarom bouwden welgestelde burgers hun woonhuizen langs de singels. Daar zie je nu nog veel van terug. Uiteraard zijn de bomen ouder geworden en soms vervangen, soms hebben woonhuizen plaats gemaakt voor moderne gebouwen. Maar de sfeer is dezelfde gebleven. Het zijn fraaie groene lanen waar je doorheen loopt als door een prentbriefkaart.

www.singelplanrotterdam.nl© Fred E

rnst©

Hyo S

un Photography

© P

iet de Jonge

1

9

NO

OR

D

NO

OR

D

5. FONTUIN MINI SChOOLTUIN

Wat heb je nodig om een schooltuin te maken? Een vrolijke klas, een juf en een stukje land. Het landje op de hoek van de Bergweg en de Soetendaalseweg ligt al lang braak. Maar deze zomer is er bedrijvigheid. “Namira, jij bent toch zo sterk?” roept juf Ingrid een meisje toe die over het gras huppelt. “Kom dan even helpen.” Samen verslepen ze de plantenbakken. De jongens wieden onkruid en ruimen op. De kinderen zijn van groep 7/8 van basisschool de Fontein ‘Een dorpsschool in de stad’, zo beschrijft het schooltje met 85 leerlingen in het hartje van het Oude Noorden zichzelf. En daar hoort natuurlijk een schooltuin bij. Die is door de leerlingen omgedoopt tot FonTUIN. Alles wordt door de leerlingen zelf uitgevoerd, dan wil een hek soms wiebelen, maar dat mag de pret niet drukken. In de plantenbakken worden groenten geteeld, in de volle grond komen bloemen en struiken. Op de hoek Bergweg/Soetendaalseweg De tuin is altijd open www.ingridnatuurlijk.nl

1312

Het Johan Idaplein in het hart van de Kloosterbuurt van het Oude Noorden was nog niet zo lang geleden een grauwe, stenige plek vol met hekken. Met veel groen, nieuwe speeltoestellen, een chillplek en een wandelpromenade is er veel aan gedaan om er plein van te maken waar de hele buurt zich welkom voelt. Het plein is in overleg met de buurt ontworpen. De buurtbewoners hadden vooral behoefte aan groen en variatie. Daarom is 1000 vierkante meter groen geplant op stukken waar het eerst grijs was: een educatieve schooltuin voor de Hildegardisschool, 13 flinke bomen, een veldesdoornhaag, een hortensiaperkje en twee grasveldjes. De sfeer van het plein is daardoor totaal veranderd. Het Idaplein is ook voor waterberging: onder het plein liggen 1100 infiltratiekratten die zo’n 360.000 liter regenwater kunnen opvangen. Vanuit de kratten kan het water infiltreren in de bodem. Het schone regenwater komt in de bodem bij het grondwater en dat is goed voor de grondwaterstand in deze omgeving. Net voor de Benthuizerstraat in de Bergweg uitmondt, is er rechts de Hooglandstaat. Het Johan Idaplein ligt aan het einde van de Hooglandstraat.

6. JOhAN IDAPLEIN

De moestuin op het Bergwegplantsoen is opgezet door Transition Town Rotterdam in permacultuur. Bij Permacultuur wordt naar een tuin als geheel gekeken en zo natuurlijk mogelijk geïntegreerd in het menselijk handelen. De tuin is geliefd in de wijk. Buren van rondom de biologische tuin werken hier, ruimen de rommel op en spreken elkaar. Mensen pikken af en toe een kruidje of wat groenten mee. Buren organiseren moestuinfeesten voor de wijk met spontane acts, live muziek en hapjes uit de tuin zoals pompoensoep, notentaart en spinaziesoep.

Woon je in de buurt van het Bergwegplantsoen en/of wil je meedoen, sluit je dan aan bij de be-woners. Zaadjes en plantjes voor de moestuin zijn altijd welkom. Naast de grote driehoek van het Humanitas complex aan de Bergweg ligt het Bergweg plantsoen ter hoogte van de Sint-Agaathstraat Openbaar, er is geen hek. Tuindag op maandag 13.00 - 17.00 uur danielopbroek@hotmail.com www.intransitie.eu

4. BUURTTUIN

BERGwEGPLANTSOEN

© P

iet de Jonge

© H

yo Sun P

hotography

© H

yo Sun P

hotography©

Hyo S

un Photography

84

5

9. RUIGE OEVERS ROTTEKANAAL

Kilometers kun je er wandelen: de groene oevers van het Rottekanaal slingeren door de stad en veranderen om de paar honderd meter van sfeer en publiek. De keurig onderhouden zoom langs de oostkant wordt veel belopen. De echte ontdekkingsreis voert langs de westoever. Hier kom je bramen, tamme kastanjes, kleurrijke woonboten en gekke nutsgebouwtjes tegen. Hoe verder je de Gordelweg richting Blijdorp afdaalt hoe ruiger het wordt. Op een nagenoeg onontdekt hazenpad kom je terecht als je tegenover het Vroessenpark richting CBS loopt. Als je rechtdoor de grote weg oversteekt sta je aan het beginpunt van het paadje van Duizendtree. Maar als je direct na de brug over het kanaal links afslaat kun je een uniek stukje Rotterdam ontdekken dat tot het Kleinpolderplein loopt. Een landje dat door fanatieke BMX fietsers met heuvels tot een parcours is verbouwd, weilandjes met paarden, een dorpje van wel drie huizen, woonsloepen en arken. Soms is het pad net breed genoeg voor een persoon om over heen te lopen. TIP: Doe bij slecht weer laarzen aan, er is weinig verharding.

Parallel aan de Gordelweg van de Kralingse Plas tot het Kleinpolderplein

10. VROESSENPARKGroen rondje en Vroessenpark

Nog meer groen ontdekken? Loop dan eens over de brede groenstrook van de Noorderhavenkade. In het park tussen de toegangswegen is net een pergola met fontein aangelegd.

Ga via de kapper annex snoepwinkeltje de Bijwerffstraat en via de Nobelstraat en deSourystraat naar de Statenweg. Je ontdekt hier brede lanen met oude bomen en grasveldjes waar bij goed weer kinderfeestjes worden gehouden. Op de bankjes strijken graag mensen neer met krant en boek.

Steek dwars door en je komt uit op de Vroessenlaan bij het Vroessenpark. Dit is een gezellig druk stadspark waar regelmatig iets te doen is zoals het festival Duizel in het Park. Er is een natuurspeeltuin in aanleg. Achter het Vroessenpark ligt diergaarde Blijdorp, dat behalve dierentuin ook de grootste botanische tuin van Nederland is.

www.duizel.com

NO

OR

D

NO

OR

D

1514In de moestuinen van het Kinderparadijs groeien heerlijke groenten en kruiden. De kinderen van de basisschool Combinatie ‘70 onderhouden de tuintjes en zaaien en oogsten de groenten en kruiden. Ze doen dat volgens de permacultuurmethode.

Buiten schooltijd is de Avonturentuin open. Dat is een groot terrein achter het Paradijsgebouw met een groot veld, een podium, het natuur- atelier, een grote moestuin en een sportveldje waar regelmatig een balletje wordt getrapt tijdens een potje voetbal. Onder toezicht van de medewerkers van het Paradijs is altijd voor iedereen iets te beleven. Ouders zijn altijd wel-kom om met hun kinderen te spelen en een kop-je koffie of thee te drinken. De toegang is gratis. Je moet wel inschreven staan bij Stichting Kinderparadijs Meidoorn, maar ook dat is gratis. Meidoornstraat 47, 3036 WC Rotterdam Bereikbaar met tram 8, halte Zaagmolenstraat. Sla vanaf de Zaagmolenstraat de 1e Pijnackerstraat in en loop in noordelijke richting. 010 - 4678070 dinsdag t/m zaterdagmiddag kinderparadijs.net

7. AVONTURENSPEELTUIN

VAN KINDERPARADIJS

MEIDOORN

8. ERASMUSBUURT

Hoe groen Rotterdam is zie je vooral van boven. Binnentuinen zijn meestal afgesloten voor bezoekers. Maar in de Erasmusbuurt zijn twee tuinen waarvan het hek tussen zonsopgang en zonsondergang meestal open is. In de Erasmusbuurt is door bewoners, gemeente en woningbouwcorporaties flink geïnvesteerd. De wijk moest kindvriendelijker worden. De tuinen waar gespeeld kan worden maken daar deel van uit. In de tuin tussen Burgemeester Roosstraat en de Jacob Catsstraat vind je groene heuvels, begroeide muurtjes en houten speeltoestellen. Je kunt er in het gras liggen en wegdromen onder de bomen. In de tuin tussen de Rembrandtstraat en de Noordsingel zijn schooltuintjes aangelegd. In de Erasmusstraat is ook een groen schoolplein: hier gaat het niet alleen om meer groen maar ook over hoe je talenten kunt ontwikkelen. De tuinen en het schoolplein zijn met de buurt ontwikkeld en zorgen voor een prettig woonklimaat.

De tuinen hebben 2 toegangspoorten. De hoofdpoort van de tuin die parallel aan de Noordsingel loopt is in de Erasmusstraat ter hoogte van nummer 140. De hoofdpoort van de Jacob Catstuin is halverwege de Burgemeester Roosstraat.

© H

yo Sun P

hotography

© H

yo Sun P

hotography

© H

yo Sun P

hotography

© H

yo Sun P

hotography

hO

F VAN

DELFLA

ND

/ OVER

SCh

IE17

OverschieBij Overschie denken veel mensen vooral aan de flatjes die je ziet als je over de A13 naar Den Haag schuift. Dat Overschie een prachtige oude dorpskern, polders, parken, weiden en landgoederen heeft, - dat is buiten de deelge-meente veel minder bekend. Bewoners en organisaties ontwikkelen bijzondere innovatieve projecten waarbij duurzaamheid centraal staat. Zo rijden er elektrische Tuktuks en is er een werkgelegenheidsproject waarbij fluistersloepen worden gebouwd.

Overschie wordt in tweeën gedeeld door de A13. Aan de Oostzijde is een nieuw woongebied in ontwikkeling, Park16hoven. Hier is een nieuw landschapspark in aanleg. Rondom de Overschiese Kleiweg liggen weelderige volkstuincomplexen. De Noordrand Rotterdam valt onder het Hof van Delfland. Hier zijn twee grote polders met hun weidenatuur: de Vlinderstrik en de polder Schieveen. In de polder Schieveen kun je bij Rotterdamse boeren terecht voor vlees, groente en eieren. Onderweg ernaartoe kom je behalve langs het vliegveld ook langs de Overschiese Plasjes, een prachtig klein natuurgebied.

In het westelijke deel van Overschie is de dorpskern. Aan de Oude Dorpstraat ligt het Museum Oud Overschie met zijn overweldigende buitengebied: een fruitboomgaard, weides met koeien, een begraafplaats en oude kassen. Op een steenworp afstand ligt de Schie en kom je richting crematorium Hofwijk langs fraaie landgoederen. Hier is ook het Sidelingepark waar regelmatig stedelijke festivals worden gehouden. In de buurt ligt de oudste educatieve tuin van de stad, de Tamarinde.

© H

yo Sun P

hotography

In het gebied tussen Rotterdam en Lansingerland werken de Stadsregio Rotterdam, gemeenten, bewoners en tal van anderen samen aan meer ruimte voor natuur en recreatie. Tegenover de drukte van stad en verkeer staan straks – nog meer dan nu – mogelijkheden om te genieten van rust, ruimte en groen. Met de aanleg van onder andere het Polderpad – een fi etsroute door het gehele gebied ‘van de Rotte naar de Schie’ – ontstaat hier een belangrijke groene schakel dichtbij de stad, waar jong en oud van kunnen genieten.

Op www.vanrottetotschie.nl praten wij je graag bij over de ontwikkelingen in dit bijzon-dere gebied. Je vindt hier ook het laatste nieuws over het Polderpad, het gebied als geheel en natuurlijk een kalender met bijzondere evenementen voor de komende tijd.

Advertorial Advertorial

hO

F VAN

DELFLA

ND

/ OVER

SCh

IE

hO

F VAN

DELFLA

ND

/ OVER

SCh

IE

2120

© P

iet de Jonge5

3

hO

F VAN

DELFLA

ND

/ OVER

SCh

IE

hO

F VAN

DELFLA

ND

/ OVER

SCh

IE

3. LANDGOED DE TEMPEL

Op het landgoed staat een van de drie meest indrukwekkende bomen van de stad: een eikenboom uit 1840 met een omtrek van zo’n vier meter. De Tempel is een oude buitenplaats uit het begin van de 18e eeuw.Kort na de oorlog is het door de familie Van Beek aan de gemeente verkocht op voorwaarde dat het landgoed het publieke belang zou blijven dienen. Het landgoed staat leeg en de tuin verwildert geleidelijk. Bekend is vooral het classicistische paviljoentje aan de zoom van het park, dat is goed te zien vanaf de rijksweg tussen Delft en Rotterdam. Het landgoed herbergt 51 soorten broedvogels, de noordrand is een vleermuisreservaat waar zes van de 17 in Nederland voorkomende soorten voorkomen. Op het landgoed is een grote kolonie van halsbandparkieten die schuil- en slaapplaatsen hebben in de holtes van essen en wilgen. Delftweg 186, 3046 NC Rotterdam Het huis is niet opengesteld voor publiek, het park is in weekeinde vrij toegankelijk gemeentearchief.rotterdam.nl/de-tempel

1. TUINEN VAN MUSEUM OUD OVERSChIE

Een bijna onbekende groene oase is het grote buitenmuseum van Museum Oud Overschie.

Naast een voorgevel van krap drie meter breedte leidt een nauwe gang naar een adembenemend mooi tuinencomplex met koeienweides, een fruitboomgaard, een begraafplaats en volkstuintjes. De tuinen zijn er sinds de zeventiende eeuw. Omringd door rozen en oeroude bomen staat een theehuis. Langs een kronkelig paadje groeien weelderige bloemen en kruiden. De kas zou in een kloostertuin niet misstaan. Op de weide in de verte wuift hoog gras met zuring en loeit de dorpskoe. Via de fruitboomgaard komt men bij een begraafplaats die nog steeds de laatste rustplaats is voor oud Overschiese gezinnen. Overschiese Dorpsstraat 136 - 140, 3043 CV Rotterdam. Er is ook een ingang via het monumentale toegangshek aan de Overschiese Kerksingel Ieder weekend van 14.00 - 17.00 uur www.museumoudoverschie.nl

De educatieve tuin Tamarinde is het oudste schooltuincomplex van Rotterdam. Al voor de Tweede Wereldoorlog kwamen hier schoolklassen in de tuin werken. Net als nu leerden kinderen hoe je groente en fruit moet kweken en wat je er allemaal van kan maken. Het lesprogramma van toen is voor de rest meer te vergelijken met wat de jeugd nu leert. Kinderen leren zaaien en kweken, maar ook waarnemen wat daar omheen gebeurt. Kleine beestjes bijvoorbeeld, die voor goede grond zorgen. Ze kijken naar bomen en leren zelf Calendulazalf maken.Op de Tamarinde is een kabouterpad, dat je over de flinke tuin en langs de bomen, planten en struiken leidt. In het leslokaal zijn regelmatig tentoonstellingen over bijvoorbeeld paddenstoelen. De Tamarinde is een prachtige oase en ligt in het verlengde van de koeienweide van het Museum Oud Overschie. Professor Bolklaan 32, 3043 BD Rotterdam Op werkdagen van 8.30 - 15.30 uur 010 - 4379336

2. SChOOLTUIN TAMARINDE 2322

© H

yo Sun P

hotography

© P

iet de Jonge©

Hyo S

un Photography

© H

yo Sun P

hotography

1

hO

F VAN

DELFLA

ND

/ OVER

SCh

IE

hO

F VAN

DELFLA

ND

/ OVER

SCh

IE

6. ZwARTE PLASJESAan de oostzijde van de A13 tussen het Vliegveld en nog voor de Doenkade liggen de ‘Zwarte Plasjes’.

De Overschiese plassen zijn restanten van een veenafgraving en liggen midden in een klein natuurgebied. Je hoort het geluid van de grote stad, maar de omgeving is een goed onderhou-den Hollands landschap met hoge rietkragen, rustieke steigers in het stille, donkere water, pittoreske knotwilgen en fotogenieke hekjes. In het gebied lopen drie oude legakkers. Dat zijn stroken grond waar vroeger het uitgebaggerde veen te drogen lag. Het landschap geeft een impressie van hoe het er honderdvijftig jaar geleden in Overschie uitzag. De Zwarte Plasjes zijn bereikbaar via de Achterdijk aan de zuidzijde of via het Katers hofpad vanuit de Doenkade.

2524 4. POLDER SChIEVEENDe dichtsbijzijnde polder van het Hof van Delfland is Schieveen. De polder is verkaveld in stroken weidegrond, waar een netwerk van vaarten en sloten doorheen loopt. In de polder zijn 14 boerderijen met paarden, koeien en schapenstallen, kippen, moestuinen en nog veel meer.

Door het agrarisch gebruik en het bijbehorende watermanagement is een typisch landschap ontstaan dat als broed-en foerageergebied dient voor de weidevogels.

Er zijn grutto’s, kieviten, tureluurs, graspiepers, watersnippen, leeuweriken, ransuilen en ook de zeldzame boerenzwaluw.

Na een jarenlange, soms verhitte strijd, is de ontwikkeling van het Businesspark Schieveen met minimaal 20 jaar uitgesteld. De polder blijft hoogwaardig weidevogelgebied en er komt ruimte voor stadslandbouw en recreatie.

www.schieveensepolder.eu

5. BOER hOOGERBRUGGE EN

hARRy’S MOESTUIN

Moestuin van harry KruizingaTegenover het gemaal ligt de moestuin van Harry Kruizinga. Hier kunnen bezoekers zelf aardappelen oogsten en groenten vers van de koude grond kopen.

Hofweg (t.o. gemaal) 3046 NJ Rotterdam Maandag t/m zaterdag 15.00 - 17.00 uur

Limousin koeien bij boer hoogerbruggeEen mooi boerenbedrijf in de laatste authentieke Rotterdamse polder. Marielle en Lenno Hoogerbrugge houden Limousin koeien. De boerderij speelt een belangrijke rol op de Midden Delflanddag die elk jaar in juni wordt gehouden.

Hofweg 93 Overschie www.puurnatuurvlees.nl

© P

iet de Jonge

© P

iet de Jonge

© H

yo Sun P

hotography

© H

yo Sun P

hotography

5

6

5

2726

Het ‘Paadje van Duizend Tree’ was in 1750 een pad van 1000 stappen lengte. Nu is het een van de belangrijke fietspaden in de noordrand van Rotterdam. Tegenwoordig ligt het paadje van Duizend Tree in de polder Zestienhoven iets westelijker dan die oorspronkelijke weg. In Rotterdam Noord is de zuidzijde naar het Hofplein verloren gegaan toen de Rotterdamse Schie werd gedempt met het puin van het bombardement. Ook de Rotterdamse Schie kun je daardoor tegenwoordig alleen nog maar in Overschie zien. Te bereiken vanaf de Gordelweg; neem de afslag Vroesenkade (in het verlengde van de Vroesenlaan), steek de snelweg over en sla dan links af.

Via het Paadje van Duizendtree kom je uit op de Oude Kleiweg. Hier vandaan kun je deVolkstuinen van Overschie verkennen. Ze zijn openbaar van zonsopgang tot zonsondergang. Iedere Volkstuinvereniging heeft haar eigen trots: soms zijn dat de rozentuinen, of homeopathische tuinen zoals op VTVZestienhoven. Links naast de Volkstuin Blijdorp ligt een uniek poldertje met een ooievaarsnest. De IJskelder is een mooi klein natuurgebied in ontwikkeling. Volkstuinvereniging Eigen hof Overschiese Kleiweg 728 3043 LH Rotterdam v.t.v.eigen_hof@planet.nl www.vtv-eigenhof.nl

Volkstuindersvereniging Blijdorp Zestienhovensekade 555 3043 KT Rotterdam bestuur@vtvblijdorp.nl www.vtvblijdorp.nl

7. PAADJE VAN DUIZENDTREE EN TUINEN VAN DE

OUDE KLEIwEG

Volkstuinvereniging Tuinderslust Overschiese Kleiweg 590 3045 LP Rotterdam tuinderslust@hotmail.com www.tuinderslust.nl Tuinvereniging Zestienhoven Terletweg 20-21 3045 LR Rotterdam www.tvzestienhoven.org

‘En dan is daar die bocht.Die bocht die Rotterdam is.En in die bocht ligt de stad of beterGezegd: in die bocht is zij daar opeens.’ Martin Bril over het Kleinpolderplein Het Kleinpolderplein is oudste verkeersplein van Nederland. Ooit waren de fly-overs een modernistische attractie, nu wordt nagedacht over wat er met het plein moet gebeuren als het over een jaar of 15 uit de roulatie gaat. Bij de ideeënvorming zijn ook kunstenaars van het Observatorium betrokken. Daarmee krijgen dromen over paarden, groen en twee nieuwe ‘bochten’ vorm die een eerste aanzet zijn voor het toekomstige Kleinpolderplein. Het plein waaromheen de auto’s curven is een van de grote waterpleinen van de stad. Bij regenbuien die het riool niet aan kan loopt het plein vol. Daarna slinkt het water geleidelijk weer. Rondom de technische voorzieningen is ruimte voor veel natuurlijk groen. Uniek is dat het Kleinpolderplein ook een openluchtdepot is voor ontheemde en verweesde kunstwerken. Beelden uit de openbare ruimte waar geen plek meer voor is en kunstwerken zonder eigenaar vinden hier een een nieuw thuis.

9. AqUAREL KLEIN

POLDERPLEIN

8. NATUURSPEELPLEIN KLEIN POLDERTJE

De overgang is even wennen, alsof je als Alice in Wonderland stapt. Je hoort de snelweg grommen en je weet dat je vlakbij een rij huizen bent. Maar hier staat het gras hoog, kun je je verstoppen en in bomen klimmen. Weg van de gebaande paden komt de avonturier in je boven. De heuveltjes nodigen uit om verstoppertje te spelen en te huppelen. Er zijn buizen waar je door kunt kruipen en boomstammen om op te klimmen of tegenaan te zitten. Eigenlijk moet je zelf maar uitzoeken wat je hier doet, dat maakt het zo leuk. Je fantasie en wat je tegenkomt gebruiken. Dit tuintje heeft geen speeltoestellen nodig!

Pal naast het Kleinpolderplein bij de ingang tot Overschie lag een verwaarloosd stukje groen. Buren in Overschie wilden van dit plekje iets moois maken. Met geld dat ze wonnen met de Groene Duim veranderden ze het in een natuurspeeltuin. Elke eerste zaterdag van de maand werken buren samen in de tuin. Hoek Pieter Postlaan en Burgemeester Josselin de Jonglaan

© R

uud Reutelingsberger

© G

ina Kranendonk

© G

udrun Feldkamp

hO

F VAN

DELFLA

ND

/ OVER

SCh

IE

hO

F VAN

DELFLA

ND

/ OVER

SCh

IE

DELFSh

AVEN29

De ‘Green Mile’ van Spangen tot de Tuin aan de MaasDelfshaven: dicht bevolkt, dicht bebouwd, divers, druk, bruisend - en soms heel groen. In Delfshaven is er stadsnatuur. Mensen zijn met elkaar aan de slag op stukjes braakliggende grond midden in de drukke stad. De speeltuin BinnensteBuiten is zo’n groene oase bij de Schonebergerweg en de bloementuin Hooidrift geeft fleur aan een historische straat. Tussen de Essenburgsingel en het spoor zijn drie bezienswaardige tuinen; De meest stedelijke is de Pluktuin, in megabags hebben bewoners fruitbomen geplant. Daarnaast is er de educatieve tuin en een buurttuin.

Op andere plekken in Delfshaven verzinnen mensen slimme stapelingen van groen, zoals de Moespiramides in Spangen. Dit geeft luister en flair aan de stadswijk. De hoge groenstroken bij de Nicolaas Beetsstraat met fruit en notenbomen zijn er een voorbeeld van. In veel wijken is er weinig ruimte voor groen, daarvoor wordt pal naast Bospolder-Tussendijken een nieuw stadspark op niveau aangelegd. Het Dakpark is een mega bouwproject waarbij boven woningen, kantoren en winkels een park met mediterrane uitstraling wordt aangelegd. Er zijn meer visionaire projecten rondom de Vierhavenstrip. Op een steenworp afstand pal achter het Marconiplein liggen de gronden van de stadsboerderij Uit Je Eigen Stad. Hier wordt innovatief en professioneel geboerd. De Voedseltuin bij de Keileweg is goed voor verse groente en fruit voor de pakketten van de Voedselbank. Ook ligt er proefpark de Punt, waar ruige hanen worden gehouden, een duivenmelker zijn til heeft staan en kinderen door wilgentunnels kruipen. In Spangen wordt naast de singel van de Spaansebocht het aloude Justus van Effencomplex duurzaam gerestaureerd, met gemeenschappelijke binnentuinen. Naast de singel ligt de Buitenplaats Spangen, een kas met een bloemen- en groentetuin die tegen de spoordijk is aangeplakt. De spoordijk zelf is een talud waarop de natuur haar gang kan gaan. Je waant je in de Spaanse Alpen als het zonnetje schijnt. Via de spoordijk bereik je de duurzame kinderboerderij de Bokkensprong en de educatieve tuin Vreelust, waar je je ver weg van de drukte van de stad waant.

© D

arja Charapova

DELFSh

AVEN

DELFSh

AVEN

3130

© P

iet de Jonge

12

65

7

7

8

10

1

2

34

DELFSh

AVEN

DELFSh

AVEN

1. VREELUST

Je moet hem weten te vinden, de educatieve tuin Vreelust. Maar dan sta je ook in een van de grote groene oases van de stad.

De schooltuin wordt tegenwoordig bevolkt door een gemêleerd gezelschap. Leerlingen van omringende scholengemeenschappen leren zaaien, telen en oogsten. Van hun oogst maken ze pizza en groentesoep. De kinderen bakken brood aan een wilgentak boven een houtvuur en eten het met zelf geschudde kruidenboter. Oudere medetuinders zijn het hele jaar door bezig met het telen van gewassen in hun moestuin. Wie het complex oploopt ervaart een sensatie van rust en schoonheid. Educatieve tuin Vreelust is puur groen geluk met een akker van 4500 m2, eenbomenkwekerij van 2000 m2 en het berenbos, een ruig landje met klimbomen en wilgenteenhutten. Er is een veld met medicinale kruiden en eetbare bloemen. Een imker houdt er zijn bijen. Diverse kleuren groen en de uitbundige kleuren van de bloementuinen wisselen elkaar af. De kleinebeestjestuin met vijver is een geliefde plek van de kleintjes. Door de bijzondere combinatie van rust en activiteit is de tuin meer dan alleen educatieve tuin.

De tuin ligt tussen de Horvathweg en het oude spoor van Schiedam naar Centraal. Bereikbaar met bus 38 richting Schiedam, halte Spaanseweg. Loop 5 min richting Zwembad West. De ingang is na 50 meter rechts achter het stoplicht. De hoofdpaden zijn toegankelijk voor rolstoelen. Vreelustweg 10, 3028 HX Rotterdam Op werkdagen van 8.00 tot 15.30 uur 010 - 4376716 etvreelust@senr.rotterdam.nl www.rotterdam.nl/educatieve_tuinen_delfshaven

3332 2. SPOORDIJK

De oude dijk van de goederentrein die vanuit de Stadshavens met een slinger om Spangen naar Rotterdam Centraal liep, ligt al jaren braak. De natuur heeft grip gekregen op de 800 meter spoordijk en het groeit en bloeit er.

Dat gaat zeker zo blijven als het aan de mensen van Natuurlijk Spangen en de Tuin Vreelust ligt. Een gebied als dit, dat verwacht niemand in Spangen. Het vormt een waardevolle ecologische verbinding, vinden de gebruikers. Helaas zijn her en der hekken geplaatst waar je echter zonder problemen om heen kunt . Spoordijk, Ga over de brug van de singel langs de Spaanseweg. Er zijn drie stenen trappen de Spoordijk op. Ga verkennen.

© D

arja Charapova

© D

arja Charapova

DELFSh

AVEN

DELFSh

AVEN

3534

4. DE JUSTUS

In Spangen zijn diverse gemeenschappelijke binnentuinen, maar die zijn afgesloten voor publiek. Er is echter een binnenterrein dat semi-openbaar wordt. Dat van de Justus.

Het Justus van Effencomplex staat op de must-see lijst van elke architectuurliefhebber. Het woongebouw met 150 woningen is een rijksmonument uit 1922. Het is een prachtig gebouw om te zien. Wonen in 1922 was heel anders dan wonen nu. Woonstad Rotterdam zorgt er voor dat het gebouw duurzaam gerenoveerd wordt waardoor het weer voor vele jaren aan de normen voldoet. Zo krijgt het parkachtige binnenplaatsen en waar vroeger het badhuis was, komen gemeenschappelijke voorzieningen. Groen wonen, dat is meer dan een mooie tuin alleen. Historische woningen en bedrijfspanden in Rotterdam worden zo steeds duurzamer. Justuskwartier, Spaanseweg 16 www.justuskwartier.nl

Aan het begin van de spoordijk, op het gras naast de singel van de Spaansebocht staat een kleine kas die omringd is door een weelderige tuin.

Naast de kas van Buitenplaats Spangen kun je de dijk op. De tuin breidt steeds verder uit, er wordt historische groente gekweekt zoals kardoen en het is een goed onderhouden zee van bloemen. De tuin wordt onderhouden door Creatief Beheer. Elke woensdagmiddag zijn er activiteiten waaronder excursies op de spoordijk. Je kunt gewoon langskomen en een dagje ‘Landleven in de Stad’ ervaren. Mensen die willen meehelpen zijn welkom, er zijn altijd wel klusjes te doen.

De buitenplaats ligt bij de Spoordijk aan de Spaanse Bocht. Er zijn kweekkassen aan de voet van de dijk ter hoogte van het Justus van Effenblok. woensdagmiddag www.buitenplaatsspangen.nl www.trifoliumtuinontwerp.nl

5. KINDERBOERDERIJ

DE BOKKESPRONG

Kinderboerderij De Bokkesprong ademt de sfeer van een echte boerderij met veel groen waar dieren vrij rondlopen. Kinderen uit de buurt staan in de rij om de varkens, geiten, paaden, ezels, konijnen en kalkoenen te aaien, te verzorgen en te voederen. Op het terrein van De Bokkesprong is een ecologisch stukje groen, het Bokbos. In dit stukje vrije natuur hebben zich vogels en insecten genesteld. De Bokkespronk is een van de duurzame kinderboerderijen in Nederland. Afvalscheiding, duurzaam bouwen, groene energie, hergebruik van regenwater, biodiversiteit en gezonde voeding staan daarbij centraal. Bezoekers krijgen informatie over duurzaamheid en kunnen een duurzaamheidsscan laten maken. Kinderboerderijen bereiken meer dan een miljoen bezoekers per jaar. Tjalklaan 90, 3028 JK Rotterdam Dagelijks van 08.30 uur tot 16.30 uur De kinderboerderij is toegankelijk voor minder validen. kbbokkesprong@senr.rotterdam.nl kbdebokkesprong.hyves.nl www.allekinderboerderijenduurzaam.nl

6. NATUURLIJK SPANGEN

Sinds 2012 zorgt de vereniging Natuurlijk Spangen voor nieuws over groen in de wijk.

Natuurlijk Spangen, dat zijn onder meer de bewoners van de Nieuwe Buren, het Walliscomplex en medewerkers van de Buitenplaats Spangen. Samen vergroenen ze de wijk en gaan ze op ontdekkingsreis, bijvoorbeeld in het groene rondje over de Mathenesserdijk, langs de Spoorsingel en door het park bij Sparta. Stukjes die nog grijs waren zijn in de tussentijd voorzien van Moespiramides. Dat zijn forse plantenbakken waarin groenten worden geplant in een piramidevorm. De droom van Natuurlijk Spangen is om de Mathenesserdijk te laten begrazen door een schaapskudde.

www.welkominspangen.nl

© H

yo Sun P

hotography

© W

oonstad

© H

yo Sun P

hotography

© D

arja Charapova

3. BUITENPLAATS

SPANGEN

DELFSh

AVEN

DELFSh

AVEN

Op negen meter hoogte recreëren in een park. Sinds 1998 wordt er gewerkt aan ideeën voor het Dakpark. Nu in 2012 begint het park vorm te krijgen. De eerste groenstrook is aangelegd. Met schepjes, gieters en plantjes uit het nabijgelegen Proefpark de Punt hebben bewoners en betrokkenen er een kleurige border geplant. De eerste boom is geplaatst. De forse olijfboom is versierd met wensen van buurtbewoners. De een wil er gaan voetballen, de ander gaat op kleinebeestjesjacht en de liefhebber van een hapje in de openlucht hoopt op een ideale picknickplek. Straks ligt hier acht hectare groen voor vermaak op hoogte. Vanuit het restaurant kun je in de gigantische kas de aanleg volgen. Het Dakpark is op de oude spoorbaan van de Vierhavenstraat. Informatiecentrum Dakpark Rotterdam Hudsonstraat 19 info@dakparkrotterdam.nl www.dakparkrotterdam.nl

3736

De Punt is een parkachtige tuin op een tijdelijk braakliggend terrein dat door Creatief Beheer en buurbewoners is aangelegd. Het is een eigenzinnig wijkparkje van 8000 m2 in Bospolder. De Punt is sinds 2004 uitgegroeid tot een groene oase in de wijk. Buurtbewoners zijn blij met hun volkstuintjes op het terrein. Een mussenkolonie heeft De Punt ontdekt en je ziet ze in groepjes rondcirkelen terwijl je een kopje thee drinkt bij de beheerders. Er staat een metershoge begroeide, monumentale kippenkooi. Een haan met gespierde dijen loopt er parmantig omheen. Mensen zijn welkom om langs te komen en een dagje ‘Landleven in de Stad’ te ervaren. ‘Meest Kindvriendelijk Project van Nederland’ 2005 (VNG, Jantje Beton, VROM). Bij de Haspelstraat hoek Puntstraat, 3025 GG Rotterdam De Punt is openbaar toegankelijk 010 - 4361480 www.creatiefbeheer.nl www.proefparkdepunt.nl

10. DE PUNT

7. UIT JE EIGEN STADEen bedrijf om je vingers bij af te likken. Uit je eigen stad combineert stadslandbouw, lekker eten en de beste producten.

Een braakliggend terrein op Marconi is omgetoverd in een stadsakker en wordt binnenkort uitgebreid met een eigen winkel en restaurant. Naast het assortiment zelfverbouwde groenten zijn er straks ookkippenvlees, eieren, vis van eigen kweek enproducten van leveranciers uit de regio beschikbaar. Wil je zelf aan de slag? Op Facebook word je op de hoogte gehouden van de workshops van Uit Je Eigen Stad. Je kunt je groenten bestellen en op zaterdag ophalen. In een paar Rotterdamse restaurants vind je de groenten op je bord terug. Marconistraat 39, 3029 AG Rotterdam. De ingang is aan het einde van de loods rechts. Zaterdag 11.00 - 14.00 uur, na de opening in september ruimere openingstijden www.uitjeeigenstad.nl www.facebook.com/uitjeeigenstad

9. VOEDSELTUIN

De Voedselbank Rotterdam kampt met een tekort aan verse groente in haar paketten. De Voedseltuin biedt de oplossing: zelf verbouwen! In het najaar van 2011 is de voedseltuin van start gegaan. Nu kun je de contouren zien van de parkachtige groene plek die de Voedseltuin wordt. De tuin wordt aangelegd volgens de principes van de permacultuur. Dit is een vorm van tuinbouw waarin een duurzaam ecologisch systeem wordt ontwikkeld. Uitgangspositie is de lokale situatie en natuur. Er wordt optimaal gebruik gemaakt van de plaatselijke omstandigheden. Naast het produceren van biologische groente en fruit, biedt de Voedseltuin individuele trajecten voor mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt om doorstroming naar regulier werk mogelijk te maken. Ook Almelo, Amsterdam en Zutphen starten nu een voedseltuin naar Rotterdams voorbeeld.

Keilestraat 9, 3029 BP Rotterdam, achter kantoor van de Voedselbank. Rondleidingen zijn op afspraak mogelijk info@voedseltuin.com www.voedseltuin.nl

8. DAKPARK

© H

yo Sun P

hotography©

Hyo S

un Photography

© D

arja Charapova

© H

yo Sun P

hotography

13. LANDGOED VAN COOL TOT TERhAVE

Wordt het loungen of tuinieren? Het strandpark bij de Coolhaven biedt het beste van 2 werelden met de kosmopolitische skyline van een wereldhavenstad en het groene buiten van een strandpark.

Strandpark organiseert in de zomermaanden evenementen, zoals een Buurt BBQ en een picknick. Hou de agenda in de gaten voor een update.

StrandPark is een initiatief van Trifolium Tuinontwerp en buro ZOOOI. De intentie is om met deze tijdelijke oase aan de Schie de kwaliteit van de openbare ruimte en de leefbaarheid van Coolhaven te verbeteren. Zolang er niet gebouwd wordt aan het Grandcafé de nieuwe Machinist, blijft Strandpark bestaan. Zoals het er nu uitziet, zal de bouw in het voorjaar van 2015 van start gaan. Coolhaven 150 aan de kop van de Puntegaalstraat naast de Machinist. www.strandparkcoolhaven.nl www.coolhavenkade.nl

Nog maar enkele jaren geleden viel de wijk Schiemond in Delfshaven de twijfelachtige eer ten deel om als minst kindvriendelijke wijk van Nederland genomineerd te zijn. Sindsdien is er veel gebeurd. Kinderen houden van groen en buiten spelen. Juist daar is op ingezet.

Resultaat? De Kedoestraat biedt volop ruimte om te spelen!

De Kedoestraat loopt dwars door de wijk en verbindt speelweides, bloemperken en groentebedden aan elkaar. Op de bankjes onder de pergola’s zitten nu kletsende meisjes en in de pannakooien aan de Maas wordt volop gespeeld. De Kedoestraat is gerealiseerd door de deelgemeente Delfshaven en loopt van de Pelgrimstraat en Westzeedijk richting Maas. De binnentuin loopt parallel aan de rivier van de Baloeranstraat tot de Slamatstraat.

DELFSh

AVEN

DELFSh

AVEN

11. DE KEDOESTRAAT 3938

14. TUIN AAN DE MAASHet mooiste uitzicht van Rotterdam en verse aardbeien plukken, dat geluk hebben de bewo-ners van de Mullerpier.

Stad, land, lucht en water komen samen in een prachtig panorama; De Tuin aan de Maas is een initiatief van de bewoners van de Mullerpier. In 2008 ontstond de tuin. Van een onschuldig rijtje radijsjes en worteltjes, is het inmiddels een uit de hand gelopen hobby van vele buurtbewoners. Niemand is verplicht mee te werken, maar mensen hebben wel het gevoel dat deze tuin van en voor iedereen is. De één plant z’n bloemen of groenten, de ander zorgt voor een kop thee, ongemerkt levertiedereen toch een bijdrage.

Er zijn bouwplannen, maar tot 2018 blijft de grond onbebouwd.

Kop van de Mullerpier, 3024 EN Rotterdam De Tuin aan de Maas ligt op de landtong naast de Euromast. Ga de St. Jobskade achter het OT theater op. Helemaal aan het einde ligt uitgestrekte tuin. Het is mogelijk delen van de tuin in de rolstoel te bekijken. De gehele dag www.tuinaandemaas.nl

12. SChAT VAN SChOONDERLOO

Dit plekje konden de buurtbewoners niet met rust laten. En dat is maar goed ook. Als ze dat hadden gedaan, stonden er nu namelijk geen bomen, maar huizen. Tussen de lelijkheid van het afval en de scheve stoeptegels die de plek eens was, zagen zij grote, mooie bomen. Dat was het begin van de Schat van Schoonderloo. De Schat van Schoonderloo is een combinatie van siertuin en moestuin, en vooral erg mooi om te zien. Om en tussen de grote bomen is een rosarium, een fontein en vijver, een muurschildering en er zijn fruitbomen. Wie rustig in de schaduw onder een boom een boek wil lezen, kan terecht bij een bankje bij de vijver. Het terras en de jeu de boules baan nodigen uit voor gezellige momenten. Schoonderloostraat, Rotterdam, achter het grote sierhek. Neem contact op als je de tuin wilt bezoeken. Margriet Bootsma, 010 - 8425392 en Els Geel, 010 - 4777293 info@schatvanschoonderloo.nl www.schatvanschoonderloo.nl

© D

arja Charapova

© P

auline de Mare

© H

yo Sun P

hotography

© D

arja Charapova

FEIJENO

OR

D41

Feijenoord: ‘Verrek, daar leg een tuin!’Wie bij groen in Feijenoord alleen aan het gras van de Kuip denkt heeft het mis. Feijenoord heeft onverwachte en bijzonder charmante groene plekjes. Er zijn groene lanen en singels met negentiende-eeuwse flair. Kenmerkend is de kleinschaligheid en het persoonlijke karakter van de groen initiatieven in Feijenoord, er is hier weinig kijkgroen. Bewoners zijn ook echt actief in het groen. Voedsel en eten zijn daarbij belangrijk.

Op het Noordereiland kennen de bewoners elkaar, samen hebben ze ervoor gezorgd dat een stukje grond naast de Willemsbrug niet bebouwd werd. ‘Ons Park’ hebben ze dat gedoopt.

In de Afrikaanderwijk kom je om de haverklap de weelderig bloeiende plantacties van de mensen van Creatief Beheer tegen: In de Oleanderbuurt werken veel kunstenaars die met elkaar en de buurt voor groen zorgen.

Een van de mooiste tuinen van de stad ligt in Tuindorp Vreewijk. Het tuindorp zelf is uit de jaren dertig van de vorige eeuw, de woningen doen aan een dorp denken.

© S

uzanne Scholten

FEIJENO

OR

D

© P

iet de Jonge

4

3

1

2

42FEIJEN

OO

RD

43

1. BUURTTUIN DE REGENBOOG

De Regenboog is een buurttuin op een binnenterrein in de Oleanderbuurt. Fruitbomen, muurkassen, struiken en gezellige beheerders maken dit pleintje tot een heerlijke plek. Door de beschutte ligging en leuke speeltuin is het een favoriete plek voor ouders met kleine kinderen. Er staat een kas waar buurtbewoners en mensen van Creatief Beheer planten kweken. Dat doen ze niet alleen voor zichzelf, maar ook voor geveltuintjes in de wijk. Daarom heet de kas basisstation van Creatief Beheer. Met deze aanpak is de hele wijk sinds 2011 vergroend. Vanuit de Regenboog worden kinderactiviteiten buiten schooltijd georganiseerd. Er zijn vaak speciale activiteiten voor kinderen in het weekend en in de vakantie. Zwederstraat 16, 3073 ZS Rotterdam (bereikbaar via de grote poort in de straat). Maandag t/m zaterdag van 12.00 tot 17.00 uur. Op woensdagochtend is er een programma voor ouders en peuters. Harmen Sliep, harmons@online.nl www.creatiefbeheer.nl | www.swfkidzclub.nl

2. DE OLEANDERBUURT

Vier jaar geleden was de Oleanderbuurt nog niet groen. Gemiddeld woonden hier de meeste kinderen en tegelijkertijd was het de meest grijze wijk in de stad. Sindsdien is er veel veranderd.Het Oleanderplein is een groen speelplein. Op het Boudewijnplein staan fruitbomen, struiken en rozen. De gemeentewerkers van Multi Groen en bewoners hebben samen met Creatief Beheer voor de aanleg gezorgd. Er zijn grasveldjes en er is een gezellige zithoek. Kennis over verzorging en snoeien wordt door boer Ad Visser overgedragen. Het schoolplein voor basisschool de Sleutel is van een stenen plateau veranderd in een groen schoolplein. Er is een rotstuin en een kruidentuin. Om vogels voor de wijk te interesseren zijn beschilderde vogelhuisjes opgehangen.Postzegelgroen: Er zijn mooie geveltuintjes waarbij combinaties zoals peer, blauwe regen en rozen voor een opeenvolgend bloeiseizoen zorgen. Op het Ericaplein is dit met druiven, kamperfoelie en winterjasmijn gedaan. De planten in de wijk worden opgekweekt in een kas op het speelplein van speeltuin de Regenboog in de Zwederstraat.

De Oleanderbuurt ligt in de hoek Putselaan/Dordtselaan tegenover metrostation Maashaven.

FEIJENO

OR

D

FEIJENO

OR

D

4544

© S

uzanne Scholten

© H

yo Sun P

hotography

10

9

9

7

6

3

42

1

© P

iet de Jonge

4. 10 TUINEN PUTSEBOChT

De panden op de Putsebocht stonden op de lijst om gesloopt te worden, dat gaat vooralsnog niet door. De huizen die al leegstonden zijn door de woningbouwcorporatie Woonstad aan een groep kunstenaars toegewezen. Die hebben er hun ateliers en woonruimten ingericht. De tuinen zijn begin 2012 bij elkaar getrokken. Christine Saalfeld en Bart van Lieshout hebben een plan gemaakt om met de buren uit de panden eromheen een grote gemeenschappelijke tuin aan te leggen. Dat plan vordert gestaag in de uitvoering. De tuin heeft straks kippen, een groentejungle en beelden. De ingang is Putsebocht 56B, 3073 HE Rotterdam Semi-openbaar Christine Saalfeld, c.m.saalfeld@gmx.net www.putsebocht.weblog.nl

5. DE ENKDe mooiste schooltuin van Rotterdam? Dat is de Enk.

Aan de rand van Tuindorp Vreewijk ligt de Enk. Er is een blote voetenpad, een grote schuur, een kookstudio, en er zijn weelderige paadjes en ontdekplekken. Uiteraard is er ook een flink stuk grond waarop scholieren uit de buurt tuinieren.

De Enk publiceert regelmatig activiteiten en nieuws over natuur, dieren en planten op de website. Bezoekers kunnen elke donderdag ochtend onder leiding van tuinman Gerrit leren tuinieren in permacultuur. De Enk 182, 3075 VC Rotterdam, Werkdagen van 8.30 - 16.30 uur. De tuin is voor een groot deel toegankelijk voor rolstoelen. 010 - 2673760 enktuin.blogspot.nl

NO

OR

DFEIJEN

OO

RD

FEIJENO

OR

D

4746 3. DE KEUKENTUIN

© R

agnhild Diepens

© S

uzanne Scholten

Op OBS Bloemhof wordt gekookt voor de kinderen. Zo krijgen ze gezonde voeding binnen waar je niet dik van wordt. Veel van de ingrediënten komen uit de eigen keukentuin. Dat is vrij uniek en heeft te maken met de filosofie van de school.

“Kinderen kansen bieden en hun creativiteit helpen ontwikkelen”, dat is het motto van basisschool Bloemhof. De school is van mening dat we in de maatschappij creatieve mensen nodig hebben die vrij en onafhankelijk kunnen denken over vraagstukken en oplossingen. Daartoe legt Bloemhof een basis. Dat kan omdat de schoolweek met zes uur is verlengd. Hierdoor krijgen alle kinderen judo en Engels, muziekles, streetdance, techniek en filosofie. De school heeft een continurooster en alle kinderen lunchen op school, waarvoor veel groente zelf wordt geteeld. Ook de natuurtuin is bijzonder. De jongste kinderen kunnen hier bijvoorbeeld zelf zien hoe aardbeien groeien. En die eten ze ’s zomers lekker samen op! De Bloemhof heeft twee locaties, bij beide zijn tuinen. Putsebocht 3, 3073 HD Rotterdam en Oleanderstraat 117, 3073 WR Rotterdam Schooltijden 010 - 4849093 info@bhof.nl

6. DE BOTANISChE TUINN

OO

RD

FEIJENO

OR

D

FEIJENO

OR

D

Achter het drukke Afrikaanderplein ligt een van de meest onverwachte groene plekken van Feijenoord: de botanische tuin. De kruidentuin wordt door twee mannen onderhouden. Ze maken er werk van, hun nagelriemen zijn zwart en hun hoofden gelooid door de zon.Gerard Bijlsma wijst op een plant met brede groene bladeren die op een uit de kluiten gegroeide wilde spinazie lijkt. “Dit is Alruin.” Gerard vertelt dat Alruin een krachtig liefdeselixir is. “Je mag hem alleen nooit zelf uit de grond trekken,” voegt hij toe. “De wortel gaat oorverdovend gillen en je zou erin blijven als je dat deed. Je moet de plant aan de staart van een zwarte hond binden en hem de wortel er voor je uit laten trekken.”

De collectie omvat meer dan 600 planten en bomen. De tuin met de tuinmanswoning en het schoolgebouw ernaast is een rijksmonument. Het complex is in de jaren twintig van de vorige eeuw aangelegd in de stijl van de Amsterdamse school door stadsarchitect van der Steur. Afrikaanderplein 40, 3072 EC Rotterdam Dagelijks van 9.00 - 16.00 uur van maart t/m oktober 010 - 2916049 www.afrikaanderplein.nl

4948

© H

yo Sun P

hotography

© S

uzanne Scholten

8. TUIN VAN DE AREND

Voor een gemeenschapstuin heb je soms een lange adem nodig, - en wat hulp van een gedreven tuinvrouw. De Arend is een groot openbaar complex van drie tuinen: een heestertuin met bijzondere bloeiers zoals mispels en kweedoorn. Een liefelijke vlindertuin met een mozaïek en een kleine fontein en een tuin die aan het einde van het seizoen op zijn mooist is. Dit is een gedeelte met veel grassen en grijze, rode en gele tinten à la Piet Oudorf. Dat is een bekroonde tuinarchitect die ook de groene zone op de Maasboulevard naast de Erasmusbrug heeft aangelegd. Marianne Bakelaar van Creatief Beheer beheert de tuin. Ze is kunstenares en vindt het een uitdaging om door de seizoenen heen zo te planten dat er altijd een interessant beeld te zien is. De planten komen uit de kas op het terrein. Omwonenden en bezoekers zijn uitgenodigd om mee te werken met het kweek- en stekprogramma. Iedereen mag gebruik maken van de kas. Kaapstraat 34, 3072 PH Rotterdam Openbaar bakelaarenwaardenburg@planet.nl

7. AFRIKAANDERTUIN

De Afrikaandertuin is geen formeel parkje maar een lekker wilde tuin waar aangewaaide kruiden naast gezaaide bloemen groeien. De Afrikaandertuin is een landje dat van een kale plek in de wijk is veranderd in een groene oase waar mensen uit de hele wijk plezier aan beleven. Als je in het prieeltje naast de beheerderskeet aan een kopje koffie nipt, overvalt je een vakantiegevoel. Alles is met liefde gemaakt. Af en toe komen er mensen helpen van de Pameijer en de Bouman stichting. De hele buurt wordt zoveel mogelijk bij alles betrokken en iedereen is welkom om mee te helpen, want er is altijd wel iets te doen. Het parkje is in 2008 aangelegd door Creatief Beheer om mensen dichter bij elkaar te brengen en de buurt op te fleuren.

Aan de Leeuwensteinstraat vlak bij het Afrikaanderbad en het Afrikaanderplein Openbaar Tuindagen: dinsdag en woensdag 10.00 - 17.00 uur Reneé Wilson: rcamwilson@gmail.com www.creatiefbeheer.nl

© H

yo Sun P

hotography

NO

OR

DFEIJEN

OO

RD

FEIJENO

OR

D

5150

© H

yo Sun P

hotography

De Peperklip De Peperklip uit 1980 dankt zijn naam aan zijn gebogen vorm. Voor de architect Carel Weeber was het een statement tegen de kneuterigheid in de woningbouw. Op het binnenterrein word je verrast door een groene oase. Hier is het effect van ruimte en rust bereikt met simpelweg bomen en gras. Voor kinderen staat er een speelschip op het droge.

Rosestraat, vanaf de Willemsbrug en de Hef rechtdoor Openbaar toegankelijk Hans Schenk, h.schenk@sonorzuid.nl www.rotterdam.nl/tekst:peperklip OranjeboomtuinWoonstad Rotterdam heeft samen met bewoners, YOU atelier en Thuis op Straat het vervallen achterterrein omgetoverd tot een collectieve moestuin.Buurtbewoners ontmoeten elkaar hier in een ontspannen sfeer. Kinderen leren er over natuur en milieu in brede school activiteiten van YOU atelier en ze spelen er met speelgoed van TOS.

Oranjeboomstraat 169 (ingang door poort naast nr. 169) Semi besloten, toegang via toegang via TOS op nr. 177 en YOU atelier op nr. 169 Samantha Rodrigues, YOU, samantha.sre@gmail.com Christa Zwaanenburg SWF TOS, christa.zwaanenburg@thuisopstraat.nl Villa ZebraIn de stad schijnt de zon en valt de regen vooral op daken. Het groene dak is dus bij uitstek een middel om de stad groener te maken. Villa Zebra, het centrum voor beeldende kunst voor kinderen is een van de eerste gebouwen met zo’n groen dak. Het biedt kansen aan bijzonder planten en insecten, en heeft een gunstig effect op klimaat en milieu van het gebouw en de stad. Het dak bestaat grotendeels uit sedum vetplantjes en mossen en wordt nu ook steeds meer gekoloniseerd door allerlei andere stedelijke soorten zoals harig knopkruid en de zonnebloem.

Langs het water aan de Stieltjesstraat 21, 3071 JV Rotterdam Vanaf de Erasmusbrug twee keer links is het net achter het bekende poortgebouw. Dinsdag t/m zondag 12.00 - 17.00 uur, het dak is niet openbaar toegankelijk. Jos den Daas, jos@villazebra.nl www.villazebra.nl

9. PEPERKLIP, ORANJEBOOMTUIN EN VILLA ZEBRA

© H

yo Sun P

hotography

10. MS NOORDEREILAND EN ONS PARK

Het Noordereiland een Motorschip? Als het aan de conceptueel kunstenaar Joe Cillen ligt zou het eiland zo de Maas op kunnen tuffen. Daar horen wel voorzieningen bij: ziekenhuisbedden, brandstof en voldoende voedsel. Dat voedsel groeit aan boord: onder meer op het oude spoortalud in de vorm van prachtige kersenbomen. Die dijkachtige heuvel is wat is overgebleven van de voormalige spoorverbinding tussen Parijs en Rotterdam waar ook de Hef deel van uitmaakt. Tussen het talud en de Willemsbrug ligt een mooi parkje met veel bloemen, officieel is dit het Jan Eleveldterrein. Dat is nu omgedoopt in ‘Ons Park’, Hier waren woningen gepland maar de bewoners hebben zich daar succesvol tegen geweerd. Het Noordereiland was al stenig genoeg volgens hen. Sindsdien zie je er groepen kinderen en volwassenen sporten en spelen. De mensen van het Noordereiland kennen elkaar en dat merk je aan hun gemeenschappelijke acties voor ‘Ons Park’ en meer groen. Jan Eleveldterrein, landje westelijk naast de Willemsbrug Openbaar www.noordereiland.org www.bvnoordereiland.nu

NO

OR

DFEIJEN

OO

RD

FEIJENO

OR

D

5352

© H

yo Sun P

hotography

© H

yo Sun P

hotography©

Suzanne S

cholten

11. DE KASTANJE, DE LAAN

EN DE wEELDERIGE TUIN

Een kastanjeboom uit 1898 groeit op het Burgemeester Hoffmanplein op het Noordereiland. Hij staat in de top tien van indrukwekkende Rotterdamse bomen. De Wilhelminafontein ernaast is een ontwerp van Henri Evers, de architect die ook het Stadhuis met zijn prachtige binnentuin heeft ontworpen. De majestueuze boom is de entree van de wandelpromenade; aan beide zijden wordt de promenade omzoomd door groen en bomen. Daarlangs lopen de rijbanen en staan met zandstenen decoraties versierde woonhuizen. Halverwege het Burgemeester Hoffmanplein staat nog een gedenkteken, het Stieltjesmonument, een rode ijzeren zuil uit 1882. Helemaal aan het einde van het eiland ligt de gemeenschappelijke binnentuin van NEStudio’s, een kunstenaars accommodatie in een oude school. De prachtige tuin bevindt zich rondom de lage geschakelde klaslokalen en wordt door de kunstenaars onderhouden. Noordereiland van Burg. Hoffmanplein naar Prins Hendrikstraat 5 Openbaar, de tuin is op aanvraag open www.nestudios.nl

ColofonHoofdredacteur: Gudrun FeldkampRedactie: Lidwien Fokkinga, Ivonne van Buuren, Liesbeth BabelVormgeving: CARENZA | STER(K) IN CREATIEIllustraties: Suzanne Scholten, Piet de Jonge en Darja CharapovaTekst: Han van Hulzen, Carianne Buurmeijer en Gudrun FeldkampDrukwerk: PP OffsetTraffic: Kimberley Bello Aan dit nummer werkten verder mee: Janneke Vogel, Petra Meulenberg, Philip Jol Copyright: Autersrecht voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvoudigd en/of openbaar gemaakt door middel van druk, kopie of op welke andere wijze dan ook, zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgever. Het Groene Boekje is een uitgave van Stichting Lekker Groen.

Niets te doen in het groen? - voor kinderen -

“Frisse lucht is gezond”, zeggen je ouders. En dan moet je door een saai park lopen met eindeloze paden en suffe grasvelden. Niets te doen in het groen? Er is hoop! Er zijn plekken in Rotterdam waar het ook voor kinderen leuk is. Dus de volgende keer dat je vader je de natuur in wil slepen, stel je gewoon zelf een plek voor waar het wel leuk is! Woon je midden in de stad? Neem je ouders mee langs de Heemraadssingel. Jij kunt schommelen, klimmen en voetballen bij het Heemraadsplein terwijl je ouders genieten van de prachtige bomen. Heb je een klein broertje of zusje? Neem ze allemaal mee naar natuurspeelplaats BinnensteBuiten aan de Schonebergerweg. Je kunt daar met water spelen, er zijn wilgentunnels en veel leuke speeltoestellen. www.speeltuinbinnenstebuiten.nl Houden je ouders van een keurig park? Zeg dan Zuiderpark! Voor kinderen zijn hier spannende klimtoestellen. De Kinderboerderij de Molenwei is om de hoek. Als je ouders van sport houden kunnen ze een kano huren. Het allerleukste is dat je er ook kunt zwemmen, want het water is er schoon. Bij het strandje is het niet diep en er liggen grote klimstenen in het water. www.rotterdam.nl/zuiderpark Lijken jullie thuis net de Tofu’s? Moet alles gezond en biologisch? Regel dan een middag slootje springen voor jezelf en een uitstapje naar de bio-boer voor de rest. Er zijn nog echte boeren in Overschie waar je gewoon langs kunt gaan. Eén daarvan is boer Hoogerbrugge in de polder Schieveen. Hij heeft koeien, slootjes en een grote hooischuur om in te spelen. En terwijl jij bezig bent kunnen je ouders verse groenten halen bij Harry’s moestuin een stukje verderop. Boer Hoogerbrugge, Polder Schieveen op de Hofweg 93. Echt ravotten, dat doe je in de Speeldernis. Leef je uit met water, klimmen, glijden, rennen. Je kleine broertje of zusje kan lekker in het gras kruipen. Er is een kiosk voor als je aan een ijsje toe bent. Ze hebben vaak leuke feesten in de Speeldernis, kijk daarvoor op hun site bij de agenda.

De Speeldernis ligt net achter de Mevlana Moskee bij het Roel Langerak park.Openingstijden: dagelijks tussen 12.00 - 18.00 uur. www.speeldernis.nl

© Lilian van der H

orst

‘De natuur als inspiratiebron voor uw tuin'

T 06 24 28 63 88 I www.trifoliumtuinontwerp.nl

OntwerpBeplantingsplan Ecologisch Advies

Wij zijn CARENZA

Bureau voor off- en online communicatie met Rotterdamse aanpak

Wij bedenken en realiseren gerse communicatieuitingen

www.carenza.nl

PieWie ProjectsOrganisatie & communicatie

Petra MeulenbergM. 06 34 50 43 83E. meulenbergpetra@gmail.com

LE BABEL MediaproductiesVideo Tekst Multimedia

Liesbeth Babel

06-55813592le.babel@xs4all.nl

* CARENZA | STER(K) IN CREATIE