Grootschalige implementatie van zonnestroom in Friesland en

Leeuwarden

Job Swens

Sinnestream Fryslân / Ljouwert

Inhoud

• Inleiding

visie / beleid / doelstellingen

• Plan van Aanpak

verdeling over segmenten / benadering per segment / parallelle

aanpak

• Bijzondere projecten

SDE / Sinnestream op scholen / De Hemrik / FourStar / LDEB /

Kenniscentrum Leeuwarden

• Samenvatting

Inleiding /achtergrond

Fryslân:

• Energieakkoord Noord-Nederland:a. 40-50 PJ duurzame energie in 2011

b. 4-5 Mton CO2-emissiereductie in 2011

b. 15-20 Mton-emissiereductie CO2 na 2011 (NL 2020: 63 Mton)

• Fryslân Duurzaam:

a. een duurzame manier van werken bij alle provinciale

programma’s en projecten.

b. behoud van de Friese basiskwaliteiten

c. ruimte voor duurzame innovaties

• Fryslân geeft energie (duurzame elektriciteit)a. 1,5 – 2 PJ windenergie per jaar in 2015

b. 50 ha / 50 MW zonnepanelen in 2015

Inleiding /achtergrond

Ljouwert:

• Full Sustainable City:a. fossiel arme / -vrije stad

b. klimaatneutrale gemeente

• Werkplan intensivering duurzame energieprojectena. 12 demo- of haalbaarheidprojecten voor 2012

b. 6 bedrijven in energietransitie in 2012

c. lagere energielasten voor burgers en bedrijven

d. 1 kennisinstituut in energietransitie in 2015

e. 1000 schone voer- en vaartuigen in 2012; 4000 in 2015

f. 100 gebouwen met energieinnovaties in 2012

g. 5% energie uit biomassa in 2012

h. marktomvang “transitieactiviteiten” van 5 M€ in 2012

i. 15 MW zonnepanelen opgesteld in 2015

j. 1000 gebouwen met ledverlichting in 2012; 10 000 in 2015

Ambitie in perspectief

50 MW zonnestroom Fryslân:= 100 voetbalvelden = Vergelijkbaar met het

nu in NL opgesteld vermogen

= Hoogste aantal Watt per inwoner ter wereld: > 75 W / inw. (DE nu: ong. 50 W / inw.)

= 1/4 a 1/5 van het in 2015 in NL opgesteld vermogen

Ambitie in perspectief

15 MW zonnestroom Ljouwerd:= 5 x Stad van de Zon

(grootste urbane zonnestroomproject ter wereld)

= 30 voetbalvelden = 1/4 van nu in NL opgesteld vermogen

(= Hoogste aantal Watt per inwoner ter wereld: 150 W / inw. (DE: ong. 50 W / inw.))

Plan van Aanpak

• Inventarisatie potentieel

Beschikbaar oppervlak op woningen, bedrijfspanden, enz.

• Verdeling over segmenten

doelstelling vermogen per segment

• Differentiatie aanpak naar segment

afhankelijk van stakeholder: workshops, campagnes, enquêtes

• Betrekken kennisinstellingen

onderzoek / ondersteuning MKB / curriculum ontwikkeling

Inventarisatie potentieel

Leeuwarden

• Woningen: 1 500 000 m2: 75 MW

• Scholen / sporthalen: 12 000 m2 - 0,6 MW

• Boerenbedrijven: 30 000 m2 - 1,5 MW

• Overheidsgebouwen: 40 000 m2 - 4 MW

• Bedrijven / kantoren: 300 000 m2 - 30 MW

• Weilanden / grote infrastructurele werken: ∞ MW

• Kleine infra (straatverlichting, parkeermeters, e.d.) 0,0.... MW

• Totaal 111,1 + ? MW

Verdeling 15 MW

Leeuwarden• Woningen:

8 % van de woningen heeft een systeem van 2,25 kW: 5,5 MW

• Scholen / sporthalen:

25 scholen hebben een zonnestroomsysteem van 2 kW: 0,05 MW

• Boerenbedrijven:

1 op de 4 boerenbedrijven heeft een zonnestroomsysteem van 100 kW: 0,75 MW

• Overheidsgebouwen:

5 zonnestroomsystemen van gem. 20 kW zijn op dak of gevel geplaatst: 0,1 MW

• Bedrijven / kantoren:

75 bedrijven hebben een zonnestroomsysteem van 100 kW: 7,5 MW

• Weilanden / infrastructurele werken:

1 systeem van 1 MW op het terrein van de luchtmachtbasis: 1,0 MW

• Kleine systemen / eye catchers

60 straatlantaarns, parkeermeters en dergelijke: ong. 0,1 MW

• Totaal 15,0 MW

Aanpak per segment - 1

• Woningen:

Bevolkingsonderzoek. Gerichte SDE campagne; ontwikkeling van

gebouwgeïntegreerde zonnestroomproducten

• Scholen / sporthalen:

Speciaal project met netbeheerder als mede-investeerder: ontzorging

van de schoolleiding

• Boerenbedrijven:

Opzet boeren – energie – coöperaties; combineren met asbest

sanering; Initiatief Campina-boeren

Aanpak per segment

• Overheidsgebouwen:

Eye-catchers en demoprojecten; gevelsystemen met zonweringsfunctie;

combinatie elektrisch vervoer

• Bedrijven / kantoren:

Samenwerking bedrijven, financiers en installateurs, waar nodig inzet LDEB

• Weilanden / infrastructurele werken:

Grote investeerders; afspraken over afname; event. inzet LDEB

• Kleine systemen / eye catchers

Ontwikkeling bijzondere producten in samenwerking met MKB en

onderwijsinstellingen: zonnestroomfontein, straatlampen, parkeermeters,

oplaadpunten voor elektrisch vervoer

Bijzondere projecten

1. SDE: schatting: 2,5 MW (1/7-de)

- samenwerking Leeuwarden, Tytsjerksteradiel, Menaldumadiel en Het Bildt

- bevolkingsonderzoek

- campagne (radio en TV spots / advertenties / website)

2. Sinnestream op scholen (Rendo / Awizon): 130 scholen, 0,5 – 1 MW

- geen investering, geen extra kosten

- na 15 jaar gratis stroom

- gekoppeld aan onderwijspakket (provincie)

3. Beheersvereniging Doorzon van Wilhelminastate

- gezamenlijk systeem van 15 kW op dak van Vereniging van Eigenaren (VvE)

- risico van onvoldoende salderingsmogelijkheden

- privé saldering door zelflevering via het net (zonder energiebelasting en btw)

- Gemeentegarantie voor verlies door conflict met E-bedrijf of fiscus

Bijzondere projecten

4. Hemrik: SDE 2009: 3 MW -> 0,1 MW; 2010: interesse 5 – 8 MW

- duurzame energie coöperatie

- smart grid (slim net): afstemming vraag en aanbod (Humiq, KEMA,

ECN)

- gezamenlijke inkoop van zonnepanelen (Noord Nederland?)

- gezamenlijke inkoop en verkoop van stroom

5. FourStar: 0,1 – 0,4 MW, kennisontwikkeling

- systeem op eigen dak

- gekoppeld aan opleiding

- omscholing - werkend leren

Bijzondere projecten

6. LDEB (Lokaal Duurzaam EnergieBedrijf)

- in- en verkoop van zonnestroom

- eigen productie ?

7. Kennisontwikkeling

- samenwerking met NHL, Stenden, NOM en MKB

- “hotspot elektrisch varen”; “Euregio project zonne-energie”

- ontwikkeling eye-cathers binnen PV embedded

- ontwikkeling opleidingen

Samenvatting

• Hoge ambitie, maar niet onmogelijk

• Geen budget, dus creatieve oplossingen

• Gedifferentieerde aanpak

• Betrokkenheid van Stakeholders

• Geregisseerde bottom-up

• Publiek – Private samenwerking

• Gezamenlijke kennisontwikkeling

Dank voor uw aandacht

Oant sjen by de Sinne