g[;se fwbd dk gsk lsikhpanth.org/pdf/dasamgranthdeevichar.pdf · d;w rqze dh ftuko d;w rqze dh...

87
d;w rq z E dh ftuko d;w rq z E dh ftuko Dasam Granth Dee Vichar by Dr. Gurmukh Singh B.Sc., DHS (Homeo) gfjbh tko l cotoh 2007 b/ye l vkH r[ow[y f;zx © ;G jZe b/ye d/ okyt/A jB. g[;se fwbD dk gsk l I N D I A Dr. Gurmukh Singh B-6/58 Safdarjung Enclave, New Delhi - 110029 Tel.: 2610 2376, 41652482. E-mail : [email protected] U. K. Harbinder Singh 53 Greywood Drive, Mytchett Lake Road, Mytchett Camberley, Surrey, UK. Tel.: 00441252-511955. E-mail : [email protected] U.S.A. Yash Sodhi 11201 Devereux, Manor Lane, Fair Fax Station, Virginia (VA22039) Tel.: 703-425-7701. E-mail : [email protected] Arvinder Kaur E-mail: [email protected] Price : Rs. 150, $8, £6 > ;fsr[o gq;kfd.. ;qh r[o{ rqzE ;kfjp ih dh pkDh d/ nkXko s/ d;w rqzE dh ftuko vkH r[ow[y f;zx > >

Upload: others

Post on 14-May-2020

0 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: g[;se fwbD dk gsk lsikhpanth.org/PDF/DasamGranthDeeVichar.pdf · d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko sseok i. d' Fpd 4 ii. d;w rqzE dh r[owfs ftuko dk ;ko 6 1H Gkr 1 - d;w rqzE dh

d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko

Dasam GranthDee VicharbyDr. Gurmukh SinghB.Sc., DHS (Homeo)

gfjbh tko l cotoh 2007

b/ye lvkH r[ow[y f;zx© ;G jZe b/ye d/ okyt/A jB.

g[;se fwbD dk gsk lI N D I A

Dr. Gurmukh Singh B-6/58 Safdarjung Enclave, New Delhi - 110029Tel.: 2610 2376, 41652482. E-mail : [email protected]. K.Harbinder Singh 53 Greywood Drive, Mytchett Lake Road, MytchettCamberley, Surrey, UK. Tel.: 00441252-511955. E-mail : [email protected] Sodhi 11201 Devereux, Manor Lane, Fair Fax Station, Virginia (VA22039)Tel.: 703-425-7701. E-mail : [email protected] Kaur E-mail: [email protected]

Price : Rs. 150, $8, £6

> ;fsr[o gq;kfd..

;qh r[o{ rqzE ;kfjp ihdh pkDh

d/ nkXko s/

d;w rqzE dh ftuko

vkH r[ow[y f;zx

> >

Page 2: g[;se fwbD dk gsk lsikhpanth.org/PDF/DasamGranthDeeVichar.pdf · d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko sseok i. d' Fpd 4 ii. d;w rqzE dh r[owfs ftuko dk ;ko 6 1H Gkr 1 - d;w rqzE dh

d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko

sseoki. d' Fpd 4ii. d;w rqzE dh r[owfs ftuko dk ;ko 61H Gkr 1 - d;w rqzE dh ;zy/g ikDekoh s/ ;zebB 82H Gkr 2 - r[o{ rqzE ;kfjp dh pkDh dk ;zebB 163H Gkr 3 - r[opkDh T[gd/F dk ;ko 234H Gkr 4 - t/d pkDh pko/ r[opkDh eh T[gd/F fdzdh ` 385H Gkr 5 - d;w rz qE dhnkA ouBktkAd;w rz qE dhnkA ouBktkAd;w rz qE dhnkA ouBktkAd;w rz qE dhnkA ouBktkAd;w rz qE dhnkA ouBktkA 52

1H ikg[ ;kfjp (d;w rqzE gzBk 1 s'A 10) 632H nekb T[;sfs (d;w rqzE gzBk 11 s'A 34) 693H pfusq BkNe (d;w rqzE gzBk 39 s'A 73) 874H tko ;qh GrT[sh ih eh (d;w rqzE gzBk 119) 1145H np frnkB gqp'X (d;w rqzE gzBk 127 s'A 155) 1176H np uT[ph; ntsko (d;w rqzE gzBk 155 s'A 709) 1247H okwebh gkl10 (d;w rqzE gzBk 709) 1328H 33 ;t?:/ (d;w rqzE gzBk 712 s'A 716) 1389H ykb;k wfjwk (d;w rqzE gzBk 716) 14010H F;so Bkw wkbk (d;w rqzE gzBk 717 s'A 808) 14411.np fsq:k ufosq (d;w rqzE gzBk 809 s'A 1388) 14912.}\oBkwk gkl10 (d;w rqzE gzBk 1389 s'A 1427) 158

6H nzsek 169

d' Fpd

;qH so;/w f;zx, ;kv/ xo d/ B/V/ ofjzd/ jB. fBsB/wh s/r[owfs f;woD ftZu gogZe jB. ed/ ed/ dk; d/ xo nk iKd/ jBsK r[owfs ftukoK j' iKdhnK jB. ;zB 2005 d/ F[o{ ftZu T[jBKB/ g[ZfSnk, eh @d/j f;tk po w'fj fJj?# r[o{ r'fpzd f;zx ih dhpkDh `, eh gkl10 fFt gsBh s'A to wzrd/ jB < dk; B/ fejk,w?O d;w rqzE dh ikDekoh BjhA, go i' s[;hA efjzd/ j' mhe ikgdk`. fJ;/ soQK T[jBK B/ nkosh @;zyB eh X[zB xzNB eh# pko/ thftuko ;wMkJh s/ w?A T[j jh T[^so fdZsk - w?O d;w rqzE dhikDekoh BjhA.

fco T[jBK B/ efjDk F[o{ ehsk, s[;hA r[opkDh dh eEkàftukoeod/ j', s[;hA d;w rqzE O gVQ e/ nkgDh okJ/ fdT[. w?A d' j'or[opkDh ftuko eoB tkb/ f;zxK O th fJj ezw eoB bJh p/Bshehsh ̀ . i{B 2005 se fJ; soQK jh rZbpks j[zdh ojh. nzs ftZuw?A fejk fe dk; d;w rqzE O gVQ e/ nkgD/ ftuko dZ; d/t/rk.T[jBK B/ w?O d;w rqzE, d;w rqzE d/ Nhe/ s/ ftdtkBK dhnK nkg;ftZu fto'Xh ftukoK dhnK g[;seK fdZshnK. dk; B/ T[jBK d/efjD/ s/ ezw F[o{ ehsk. jEbh g[;se seohpB 8 wjhfBnK d/nfXn?B dk Bshik `.

w?A BjhA ikDdk ;h fe ftuko d/ Bshi/ fJsB/ nuzG/ tkb/j'Dr/. w?A ;qH so;/w f;zx dk XzBtkdh jK fizBQK B/ w?O fJ;nfsnzs }o{oh ezw eoB bJh gq/oBk ehsh. fJ; s'A pkd w?Or[opkDh s/ t/dK Fk;soK pko/ r[opkDh d/ T[gd/F s/ G/d pV/;gFN o{g ftZu ;wM ftZu nk rJ/.

d;w rqzE dh ftuko eoB d/ d"okB th ;qH so;/w f;zxnkT[Ad/ oj/, s/ b'V nB[;ko g[;seK nkfd th T[gbpX eokT[Ad/oj/. ftuko g{oh j'D d/ pkd, T[jBK B/ yoVk gfVQnk s/ g{oh soQK;zs[FN j' rJ/. dk; T[jBK dk XzBtkdh `.

3 4

Page 3: g[;se fwbD dk gsk lsikhpanth.org/PDF/DasamGranthDeeVichar.pdf · d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko sseok i. d' Fpd 4 ii. d;w rqzE dh r[owfs ftuko dk ;ko 6 1H Gkr 1 - d;w rqzE dh

d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko

5 6

r[o{ BkBe ;kfjp B/ fjzd{ xokB/ ftZu iBw fbnk. r[o{BkBe ;kfjp s/ j'o f;Zy r[o{nK B/ r[opkDh okjhA, fjzd{ Xow s/t/dK, Fk;soK, f;zfwqshnK O wzBB tkb/, pqkjwD, yZsqh, t?F, F{doKO fJe' fijk Bkw Xow dk T[gd/F fdZsk.

r[opkDh ftZu fjzd{ ftukoXkok dk w[ekpbk r[oT[gd/F Bkbeoe/ ;Zu/ Bkw Xow O T[^sw dZf;nk `. uouk tkoskbkg th j'J/go E'V/ jh r[o{ ih dh ;zrs ftZu nkT[D tkb/ f;Zy pD/.

jo Xow dk w{b, U; dk ojpo j?, ojpo dk eh fJFN j?,s/ ojpo fJFN dh g{ik f;cs ;bkj s/ nokXBk dk T[gd/F fdzdkj?.

r[owfs dk ojpo, ;fsr{o[ j?, fi; B/ fJe' fJZe nfpBk;hj;sh fJZe J/ezeko nekb g[oy Bz{ ikfDnk j?. r[o{ BkBe ;kfjps/ d; gksFkjhnkA ftZu fJZe nekb g[oy i's o{g nekb g[oy, r[o{o{g j' e/ nkg tZ;dk j?. r[owfs g{o/ ;fsr[o{, s/ g{o/ ;fsr[o{ d/gquko/ fJZe' fJZe j;sh, tfjr[o{ dh f;cs ;kbkj s/ ig f;woB dkT[gd/F fdzdh j?.

t/d dk ojpo, GrtkB, pqjwkA, fpFB, wj/F d/ts/, s/d/tfsnkA d/ ntsko okw, feqFB nkfd jB. t/d, wZs, ntskokA dhg{ik dk T[gd/F fdzdk j?. t/d wZs nekb g[oy d/ T[gikJ/ TnA, Tw;o{g ekb wjkekb s/ nB/eAk d/th d/ftsnkA dh g{ik nokXBk dkTgd/F fdzdh j?. r[opkDh nB[;ko fJj ;G d{i/ jB. r[opkDhntskokA, d/th d/tfsnkA, s/ w{oshnkA dh f;cs ;bkj, g{iknokXBkA dk yzvD eodh j? s/ T[BQkA dh g{ik nokXBkA s' r[of;ZykAB{z toidh j?. fJBQkA dh nokXBkA Bkb iBw woD dk r/V pfDnkofjzdk j?.

jEbh g[;sZe dh N/e s/ nkXko r[opkDh T[gd/F j?, fJfsjk;s/ j[D se ehsh rJh d;w rqzE dh ftuko B{z th fXnkB ftuofynk frnk j?.

d;w rqzE dh r[owfs ftuko dk ;kod;w rqzE dh r[owfs ftuko dk ;kod;w rqzE dh r[owfs ftuko dk ;kod;w rqzE dh r[owfs ftuko dk ;kod;w rqzE dh r[owfs ftuko dk ;ko

d;w rqzE dhnkA ouBktkA BZ{ gVQe/ fJj ;gFN j[zdk j/, feouBktkA ftu ekb, wjkAekb, ekbh, d/tfsnkA s/ d/thnkA, uzvh,d[ork, GtkBh nkfd, s/ okw, feqFB nkfd 24 ntskokA dhnkAeEktkA jBA. fJBQkA eEktkA ftZu d/th d/tfsnkA dh T[;ss, s/ fJBQkAdh f;cs ;kbkj, g{ik nokXBk dk T[gd/F fdZsk j?.

r[o{ BkBe ;kfjp s'A b? e/ r[o{ r'fpzd f;zx ih se r[o{ ihB/ fJZe'-fJZe ;d?th j;sh, nekb g[oy dh f;cs ;kbkj s/ f;woBdk T[gd/F fdZsk j?. r[opkDh d/th d/tfsnkA s/ w{osh g{ik dkyzvD eodh j?.

r[o{ r'fpzd f;zx ih d/ i'sh i'fs ;wkT[D s'A seohpD 13;kb pkd e[S ouBktkA fJeZmhnkA eoe// fJZe rzqE pDkfJnk frnkfi; dk Bkw pfusq BkNe ;h?. fJ; rzqE dk Bkw ;wkA gk e/ d;wrzqE j' frnk. G[b/yk gkT{ Bkw ¸¸d;w rzqE¹¹ dhnkA ouBktkA T[Zs/¸¸¼ ;qh tkfjr[[[o{ ih eh cfsj ;qh w[ytke gl10¹¹ fby/ j'D eoe/s/ T[; fGnkBe ;w/A ftu f;Zyh gquko fBowfbnkA s/ wjzskA dhnrtkJh ftu j'D eoe/, f;Zy d;w rqzE dhnkA ouBktkA B{z gl10feqs ;wM p?m/. r[of;ykA B{z fJj ;wM Bk nkJh fe ouBktkA t/dkAFk;sokA, d/th d/tfsnkA B{z wBD tkb/ ethnkA dhnkA jB.

j[D d;w rqzy dhnkA pkDhnkA f;ykA d/ fBsB/w ftu jB s/ehosBh g"EhnkA ftu th jB. efEs d;w rqzy dk gqekF ji{o;kfjp s/ gNBkA ;kfjp d/ fJfsjk;e r[od[nkfonkA ftu j[zdk j? s/d;w rqzy dk gkm th j[zdk j?.

fJ; gozgokrs G[Zb ekoD f;Zy nBikD/ jh ekb, ekbh,d[ork, uzvh nkfd d/thnkA dhA f;cs ;kbkj s/ nokXBkA, r[owfsT[gd/F fto[X eoD bZr/.

d;w rzqE d/ ekoD r[of;Zy, t/dkA Fk;sokA d/ T[gd/F dhdbdb ftu XZ; rJ/ s/ XZ;h ik oj/ jB. fJ; ;w/A r[opkDh jh

Page 4: g[;se fwbD dk gsk lsikhpanth.org/PDF/DasamGranthDeeVichar.pdf · d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko sseok i. d' Fpd 4 ii. d;w rqzE dh r[owfs ftuko dk ;ko 6 1H Gkr 1 - d;w rqzE dh

d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko

;kvk N/e s/ nk;ok j?. n;hA fBo'b r[opkDh d/ nXko s/ ouBktkAdh gVu'b eo e/, ftFtkF g{oD fBoD/ eo ;ed/ jkA.

i/ n;hA fJ; ezw ftu fYZb eoKr/ skA f;Zy Xow, fjzd{ XowftZu i}p j[zdk ikt/rk.

f;Zy Xow nkgD/ nkg ftZu ;zg{oD tyok T[sw Xow j?.r[o{ rzqE ;kfjp ih g{oD r[o{ jB, s/ jo ;w/ ;kvh ofjB[wkJh eod/jB, b'V et/b ftuko dh j?.

7 8

Gkr 1

d;w rqzE dh ;zy/g ikDekoh s/ ;zebBfi; rqzE O nZi d;w rqzE d/ Bkw Bkb ikfDnk iKdk `,

T[;dh ;zgkdBk gksFkjh d;thA r[o{ r'fpzd f;zx ih B/ nkg BjhAehsh s/ Bk jh eokJh ̀ , pbfe T[jBK d/ i'sh i'fs ;wktB s'A 13;kbK fgS'A ;zws 1778 ftZu, iK eJh ftdtkBK nB[;ko 17 ;kbfgS'A j'Jh.

r[o{ rqzE ;kfjp O r[orZdh r[o{ r'fpzd f;zx ih B/ ;"Agh s/nkg fJ; ;zg{oB rqzE O, r[o{ wzB e/ wZEk N/fenk. r[of;ZyK O s/ ;ko/;z;ko O r[oT[gd/F dh g{oh ikDekoh bJh j'o fe;/ rqzE dh }o{osBjhA.

T[; ;w/A she pzdk f;zx pjkdo s/ T[;d/ ;kEhnK d/ Fjhdehs/ ikD T[gqzs f;y gzE fto'Xh pqkjwDK O g{oh ;zs[FNh j' rJh;h, fe f;Zy j[D nkgDk f;o BjhA u[Ze ;eDr/, T[jBK B/ r[o{ rqzE;kfjp d/ T[gd/F ftZu o'b xM'bk gkT[D dk fJj ;[fBjoh w"ek;wfMnk. fJ;dk cb;o{g r[ofpbk; gksFkjh 10 i' ;zws 1776ftZu fbyh rJh, fJZe T[gokbk ;h. fJ;/ dk d{ik T[gokbk ;h fJZej'o g[;se i' @pfuZsq BkNe# Bkw j/m fbyh rJh. nkw gqubs `fe fJj g[;se GkJh wBh f;zx j'oK d/ jEK ftu'A fBebh, go fJjfJZe FZeh rZb `. fJzM jh wksk ;[zdoh dk BK th tofsnk frnk`. fJj g[;se pqkjwfDeb fjzd{nK dh f;Zyh ftZu o'b xM'bkgkT[D bJh rfjoh ukb ;h.

nZi dk gqekFs o{g ftZu d;w rqzE tZy-tZy ouBktK dk;zrqfj j?. ftdtkBK nB[;ko GkJh wBh f;zx B/ fyzvhnK-g[zvhnKouBktK f;ZyK d/ xoK s'A fJeZso ehshnK s/ fJZe fibd ftZuoZyhnK. GkJh ;kfjp O ouBktK O gVQB-;wMB dk ;wK BjhAfwfbnk.

F[o{-F[o{ ftZu fJ; dk Bkw ¸¸;qh pfusq BkNe rqzE¹¹ ;h.sseo/ ftZu fbfynk j? @@sseok ;qh pfusq BkNe rqzE ih ek,

Page 5: g[;se fwbD dk gsk lsikhpanth.org/PDF/DasamGranthDeeVichar.pdf · d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko sseok i. d' Fpd 4 ii. d;w rqzE dh r[owfs ftuko dk ;ko 6 1H Gkr 1 - d;w rqzE dh

d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko

w[ykofpzd gkH10##. ftdtkBK dh ftuko dk j[D fJj ftFk j? fe ehfJj ouBktK gkH10 dhnK jB iK ethnkA dhnK jB.

g[oksB j;s fbys rqzEK ftZu rqzE dk Bkw pfusq BkNefdZsk j?.

j[D gqekFs j' ojh phV dk Bkw d;w rqzE `. d;w rqzEBkw G[b/yk gkT[Adk j? fe ouBktK gkH10 dhnK jB. ftdtkBK B/fJj wzB e/ jh fJ; rqzE d/ Nhe/ ehs/ fe ouBktK gkl10 dhnkA jBs/ fiE/ fes/ ws p[X B/ BjhA wzfBnk fe fJj ouBktK r[o{ rqzE;kfjp O r[o{ wzBB tkb/ gkH10 dhnK BjhA j' ;edhnK, T[jBK B/dbhbK xV e/ gVQD tkb/ O fJj Go';k eokT[D dh e'fFF ehshfe fJjBK dbhbK d/ nkXko s/ ;kO fJj ouBktK gkH10 dhnK wzBb?DhnK ukjhdhnK jB.

ftdtkBK ftZu fJ; rqzE ;pzXh go;go fto'Xh ftuko fJ;d/ ;zebB ekb s'A jh ub fojk ;h.

e[M ftdtkB ;kohnK ouBktK O r[o{ r'fpzd f;zx ih dhpkDh wzBd/ jB. e[M ftdtkBK nB[;ko fJ; ftZu pj[s E'Vk nzFr[o{ r'fpzd f;zx ih dk nkgDk fbfynk j?, pkeh fjZ;k dopkohethnK iK j'o t/dK Fk;soK f;zfwqshnK s/ d/th d/tfsnK dhnkokXBk eoB tkb/ ethnK dk fbfynk j?.

;ko/ ftdtkBK B/ nkgD/ nkgD/ ftuko g[;seK s/ b/yKokjhA gqrN ehs/ jB. fJZe j'o ftuko j[D gqrN j' ojh j? fe ehgkH10 B/ e'Jh pkDh ouh <

d;w rqzE dhnK ouBktK dh ftuko n;hA fJj ;zebg XkoBeoe/ Bk eohJ/ fe fJj ouBktK gkH10 dhnK jB, pbfe fJ;ftuko O w[Zy oZy e/ eohJ/ fe ouBk gkH10 dh j' ;edh j? iK fe;/j'o eth dh j' ;edh j? < fBoDk r[opkDh B/ eoBk j?.

e[M ftuko ;qH r[opyF f;zx r[bFB dh g[;se @dogD f;Zywo:kdk# ftu'A s/ fJ; d/ nkXko s/ Bshi/ -

gzBk 78 - pkpk pzdk f;zx pjkdo dh Fjkds T[gqzs ]kb;/T[go pj[s }[bw j'J/. nkT[D tkb/ seohpB 60 toQ/ ]kb;kBk sK nkg fNZe e/ p?m ;fenk s/ Bk jh nkgD/ r[oXkwKdh ;/tk ;zGkb eo ;fenk, fi; eoe/ gqpzX T[dk;hnK ns/

9 10

fBowfbnK d/ jZEK ftZu ubk frnk. fJjBK ftdtkBK B/ekFh d/ pqkjwDK gk;'A ;z;fWs d/ fjzd{ rqzEK dh ftfdnkgqkgs ehsh ;h. fJjBK dh ftuko, s/ r[opkDh dh eEk tht/dK Fks;oK d/ noE w[y oZy e/ j'Jh. fJj t/dK Fk;soKd/ T[gd/F O ;s wzBd/ oj/, fJj efjzd/ ;B gfjb/ t/d ;ss/ wro'A r[opkDh. r[opkDh d/ t/dK Fk;soK d/ Tgd/F B{zBekoD tkb' T[gd/F O fJj ep{b BjhA eo ;e/.r[o{ rqzE ;kfjp dh pkDh d/ Nhe/, fJ; ;BksBh ftukoXkok

d/ gqGkt ftZu j'J/. r[opkDh dh fJZe-fJZe s[e d/ nB/eK noE eoBdk fotki j' frnk.

gq'H ;kfjp f;zx B/ r[opkDh d/ noE, r[opkDh ftnkeoDou e/ ftnkeoD nB[;ko eoB dh e'fFF ehsh, s/ r[opkDh d/noE r[opkDh ftZu nB/eK EK s/ ehs/ r[opkDh noEK s'A eoB dhe'fFF ehsh. gq'H ;kfjp f;zx s/ GkJh tho f;zx d/ r[o{ rqzE ;kfjpd/ Nhe/ nieb f;Zy gzE ftZu eEk dk nkXko jB. fJjBK NhfenKs'A n;hA pj[s bkG gqkgs ehsk j?. gq'H ;kfjp f;zx s/ GkJh thof;zx d/ ;w/A d;w rqzE dhnK ouBktK O gkH10 fWs wzfBnk iKdk;h.

gq'H ;kfjp f;zx B/ w{b wzsq dk Nhek eofdnK, > O fJZeFpd b? e/ noE ehs/ jB. Nhe/ ftZu fbfynk j? fe > T[ukoBt/b/ fJ; d/ fszB fjZ;/ ehs/ iKd/ jB. fJ; dk gkm j? fJZe Unzeko.fszB fjZ;/ ty'A tZy T[ukfonk fJT[A pDd/ jB - 1 - fJZe. Unz. -eko. Unz ;z;fWs dk Fpd j?. wjkB e'F nB[;ko fJ; d/ fszB noEjBl 1. Unz gftZso nZyo wzfBnk iKdk j?. 2H Unz dk noE j? -ih jK. 3H Unz - pqjw.

gq'l ;kfjp f;zx nB[;ko fJjBK ftu'A fejVk noE fJ; Fpddk fJE/ fbnk ikDk j? fJ; O fdqV eoB bJh Unz d/ gfjbK 1fby fdZsk j?. fJ; dk Gkt fJj j? fe fJE/ Unz dk noE j? T[jj;sh i' fJZe j?. fJ; soQK Unz fJe' fJZe pqjw j?.

g'ql ;fjp f;zx s/ ;kv/ ftdtkBk B/ fJjBk dbhbkA d/ nXkos/ nyo Tnz B{z fJZe' fJZe pqjw dk bykfJe wzB fbnk.

nZi ;kvh ftuko dk ftFk fJj j?.

Page 6: g[;se fwbD dk gsk lsikhpanth.org/PDF/DasamGranthDeeVichar.pdf · d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko sseok i. d' Fpd 4 ii. d;w rqzE dh r[owfs ftuko dk ;ko 6 1H Gkr 1 - d;w rqzE dh

d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko

* r[opkDh ftu r[o{ ih B/ nyo Tnz B{z fes/ th pqjwBjhA fejk.

* nyo Unz, r[opkDh d/ nyo Unzeko dk ;zy/g Bjh.* r[o{pkDh ftZu fiZE/ th nZyo Tnz tofsnk frnk j?, T[;

d/ noE jB, ¸¸(nkozG ftu ikA gfjbkA)¹¹ fi; soQK @@Unz ;kX;fsr[o Bw;ekoz## (gl250 r[o{ rqzE ;kfjp).

* t/d ws ftu nZyo Unz B{z pqjw fejk frnk j?. t/d wsftu nZyo Unz B{z UwBw', Uweko s/ Unzeko th fejk frnk j?.t/d ws r[opkDh d/ nyo Unzeko B{z Bjh ikDdk.

* r[opkDh ftu r[o{ ih nZyo Uw B{z UBw fby e/, gkzv/B{z nyo Unz d/ noE ;wMkT[Ad/ jB. r[ows T[gd/F nB[;ko Uw¸fsqGtB ;ko¹ j?. wkfJnk dk izikb j?. t/d ws Unz B{z pqjwefjzdk j?. r[opkDh nB[;ko nZyo ̧ ¸Unzeko¹¹ fJZe J/ezeko, gkopqjwd/ ;z;ko ftu g;kok eoB bJh nksw g;ko/ dk nyo j?, fJeJ/e/eko, ̧ ¸Unzeko¹¹ ;o{g¹¹ ftu Ud'A se g;fonk oj/rk fisBh d/o fJe ekb uZeo j?. pqjw dk fbykfJe nZyo Tnzeko fJZe ekbuZeo s' pkd fJZe J/ezeko, nfpBk;h fJe' fJe j;sh ftu jh ;wkikt/rk. fJ; soQkA fJe J/ezeko B/ nksw g;kok eJh tko ehsk.eJh pko g;foU gk;ko ;dk ;dk fJe J/ezeko (gl 276).

* r[opkDh dk nZyo fJe J/ezeko s/ Tnzeko ty-ty nyojB. ro{ ih B/ fJjBk d'BkA nyokA d/ ty-ty noE ;wMkJ/ jB.

pkDh dyDh Tnzeko ftu r[o{ BkBe ;kfjp B/ r[opkDh d/nyo Tnzeko s/ t/d ws d/ nyo Uw (Uweko) dh ftuko ;wMkJhj?. Unzeko pqjw j?. nyo Uw wkfJnk dk izikb j?. ;z;ko ftug;fonk Unz (Uweko) j?. eos/ dh e[dos j?. wfJnk dk g;kokj?. (Gow G? tkbh ihtkA dh w?bh u/sBk j?.) r[opkDh ftu r[o{ ihUw B{z i'sh efjzd/ jB. pkDh dyDh Unzeko ftu r[o{ ih B/ gkzv/B{z T[gd/F fdzfdnk fejk j?, j/ gkzv/ s{z pkbekA dh gZNh T[s/ nyoUw feAT fbydk j?, fJj skA wkfJnk dk izikb j?.

Unzeko dh ftuko - Unzeko g;fonk pqjw j? fi; s' - Unzeko g;fonk pqjw j? fi; s' - Unzeko g;fonk pqjw j? fi; s' - Unzeko g;fonk pqjw j? fi; s' - Unzeko g;fonk pqjw j? fi; s'

11 12

;wkA F[o{ j'fJnk s/ ;z;ko dh Tsgsh j'Jh.;wkA F[o{ j'fJnk s/ ;z;ko dh Tsgsh j'Jh.;wkA F[o{ j'fJnk s/ ;z;ko dh Tsgsh j'Jh.;wkA F[o{ j'fJnk s/ ;z;ko dh Tsgsh j'Jh.;wkA F[o{ j'fJnk s/ ;z;ko dh Tsgsh j'Jh.XA ;kair bRhma xutpit . XA ;karu kIAa ijin icit . XA ;kair s{l jugBe[ . XA ;kair b[w inrme[ .XA ;kair sbiw xuWr[ . XA ;kair gurmuiK tr[ .

(gzBk 929, r[o{ rqzE ;kfjp)(Unzeko (g;o/ pqjw s' pqjwk d/tsk dh T[sgsh j'Jh, fi;

pqjwk B/ Unzeko B{z fuZs ftu fbnkzdk. Unzeko s' gjkV s/ ;wkF[o{ j''fJnk, Unzeko s' t/d dh ouBkA j'Jh. Unzeko s' ;pfdd[nkok so/)

t/d ws d/ nyo Uw (UBw dh ftuko)UBw nyo ;[Dj[ phuko[.. UBw nyo[ fsqGtD ;ko[..;[fD gkv/ fenk fbyj[ izikbk.. fby okw Bkw r[ow[fy r'gkbk..

(j/ gkv/ s{z U[Bw nyo (Uw) dh ftuko ;[D. UBw nyofsBkA GtBkA dk ;ko ss j?. s{z pkbekA dh gZNh TZs/ wkfJnk dkbykfJe nZyo Uw feTA fbydk j?Z. s{z gNh Ts/ g{o/ ;sr[o d/T[gd/F nB[;ko r[owzsq Bkw nyo fby i' fJe J/ezeko pqjw dkbykfJe j?.)

t/d ws nZyo Uw B{z ;s wBdk j? s/ Uw B{z ekb g[oy,wjkAekb, ekb th efjzdk j?. t/d ws Uw, ekb, wjkekb dhnokXBk dk T[gd/F fdzdk j?. t/d ws Uw B{z pqjw, gqw/Fto, nekbth efjzdk j?.

r[opkDh nB[;ko t/dkA B{z fJe J/ezeko i's o{g nekb g[oydh gSkD Bjh. t/d ws r[opkDh d/ nyo Unzeko B{z BjhgSkDdk.

r[opkDh B{z t/d ws d/ ozr ftu ftukoD d/ fJfsjk;eekoD jB. gkl10 d/ i'sh-i's ;wkD se seohpB 60 ;kb f;Zyoki;h i[bw d/ fFeko j'J/. nkgDh ikB d/ yso/ eoe/ f;y fgzvkAftu BjhA ofjazd/ ;B. f;ykA B/ nkgDk fNekDk izrbkA ftupDkfJnk fiE/ S'N/ S'N/ iZE/ xz[wd/ ;B s/ nkgDk fNekDk pdbd/ofjzd/ ;B. fJ; fGnkBe ;w/ ftu t/d ws d/ FoXkb{ s/ frnkBh,T[dk;h wjzskA s/ fBowfbnkA B/ f;y r[od[nkfonkA dh ;/tk ;zGkb

Page 7: g[;se fwbD dk gsk lsikhpanth.org/PDF/DasamGranthDeeVichar.pdf · d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko sseok i. d' Fpd 4 ii. d;w rqzE dh r[owfs ftuko dk ;ko 6 1H Gkr 1 - d;w rqzE dh

d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko

ehsh. T[jBkA B/ r[opkDh d/ noE t/de ftukokA d/ nXhB ehs/ s/f;ykA B/ t/d ws d/ ozr/ ftukokA B{z ;Zs wZB fbnk. fJ; soQkA g[Fsdo g[Fs ftuko j[zd/ oj/ ;kvh fJ; gowgokrs G[b B{z e/tbr[opkDh ftuko do[;s eo ;edh j?.

fJj ftukoK eoB dk wB'oE fJj ;wMB bJh j? fe ;w/A dhukb Bkb gzE ftZu t?de ftukoXkok, xo eo rJh. fBowb/ s/T[dk;h wjzsK dh oj[ ohsh dk gqGkt ;kvh f;Zy ofjs wo:kdkftZu th nk frnk. gzE d/ T[^x/ ftukotkBK s/ ;z;EktK B/ f;Zyofjs wo:kdk pBkD t/b/ d;w rqzE dhnK ouBktK O gkl10 dhpkDh wzB e/ ikg ;kfjp, ;t:/, efpUpku p/Bsh u"gJh yzv/ dknzfwqs fsnko eoB t/b/ s/ fBsB/w dh pkDhnK ftZu Fkwb eofdZsk. f;Zy ofjs wo:kdk 1936 ftZu Sgh.

fJjBK ;G G[ZbK dk ;[Xko e/tb r[opkDh T[gd/F O ;wM e/r[opkDh frnkB d/ nkXko s/ jh j' ;edk j?. r[opkDh T[gd/F nr/T[jBK gowgoktK iK XkoBktK bJh e'Jh EK BjhA i' r[opkDhnB[e{b BjhA. n;hA ftuko fJ; w{b nXko O wzB e/ eoBh j? fer[opkDh fBo'b ;Zs j?.

;qH r[opyF f;zx r[bFB B/ g[;se @dogD f;Zy ofjswo:kdk# ftZu f;Zy ofjs wo:kdk d/ ;'w/ fJj dZ;/ jB l

• ;qh r[o{ rqzE ;kfjp ih dh pkDh.• dFw/F ih dh ;qh w[ytke pkDh.• GkJh r[odk; ih dh ouBk.• GkJh Bzd bkb ih dh ouBk.• iBw ;kyhnK, tZy tZy r[of;ZyK d/ ofjsBkw/, r[o

gqskg ;{oi rqzE nkfd. (gzBk 46)b/ye efjzdk j?, ;qh dFw/F ih dh pkDh d;w rqzE ftZudoi fwbdh j?. e[M ftnesh sK d;w rqzE dh ;koh pkDhO jh dFw/F ih dh feos wzBd/ jB, id fe pkeh fJ;f]nkb Bkb ;fjwsh BjhA oyd/. f;Zy ofjs wo:kdk dhftnkfynk d"okB b/ye B/ e/tb T[BQK pkDhnK dk jhjtkbk fdZsk j?, fizBQK pkps gzEe gotkBrh ;h.

b/ye yzv/ dk nzfwqs fsnko eoB pko/ fbydkb/ye yzv/ dk nzfwqs fsnko eoB pko/ fbydkb/ye yzv/ dk nzfwqs fsnko eoB pko/ fbydkb/ye yzv/ dk nzfwqs fsnko eoB pko/ fbydkb/ye yzv/ dk nzfwqs fsnko eoB pko/ fbydk

13 14

j? fe ;kO fXnkB oyD dh b'V j? fe nes{po 1936j? fe ;kO fXnkB oyD dh b'V j? fe nes{po 1936j? fe ;kO fXnkB oyD dh b'V j? fe nes{po 1936j? fe ;kO fXnkB oyD dh b'V j? fe nes{po 1936j? fe ;kO fXnkB oyD dh b'V j? fe nes{po 1936Jh;th ftZu ;ko/ gZyK O thukoB T[gq zs jh gziJh;th ftZu ;ko/ gZyK O thukoB T[gq zs jh gziJh;th ftZu ;ko/ gZyK O thukoB T[gq zs jh gziJh;th ftZu ;ko/ gZyK O thukoB T[gq zs jh gziJh;th ftZu ;ko/ gZyK O thukoB T[gq zs jh gzipkDhnK pkps gzEe c?;bk ehsk frnk ;h. fJ; s'ApkDhnK pkps gzEe c?;bk ehsk frnk ;h. fJ; s'ApkDhnK pkps gzEe c?;bk ehsk frnk ;h. fJ; s'ApkDhnK pkps gzEe c?;bk ehsk frnk ;h. fJ; s'ApkDhnK pkps gzEe c?;bk ehsk frnk ;h. fJ; s'AgfjbK ;kv/ fe;/ fJsjk;e rqzE iK fe;/ th ofjsBkw/gfjbK ;kv/ fe;/ fJsjk;e rqzE iK fe;/ th ofjsBkw/gfjbK ;kv/ fe;/ fJsjk;e rqzE iK fe;/ th ofjsBkw/gfjbK ;kv/ fe;/ fJsjk;e rqzE iK fe;/ th ofjsBkw/gfjbK ;kv/ fe;/ fJsjk;e rqzE iK fe;/ th ofjsBkw/ftZu fJjBK iK j'o gzi pkDhnK dk nzfwqs dk pkNkftZu fJjBK iK j'o gzi pkDhnK dk nzfwqs dk pkNkftZu fJjBK iK j'o gzi pkDhnK dk nzfwqs dk pkNkftZu fJjBK iK j'o gzi pkDhnK dk nzfwqs dk pkNkftZu fJjBK iK j'o gzi pkDhnK dk nzfwqs dk pkNkfsnko ehs/ ikD ;w/A gVQD dk jtkbk BjhA fwbdk.fsnko ehs/ ikD ;w/A gVQD dk jtkbk BjhA fwbdk.fsnko ehs/ ikD ;w/A gVQD dk jtkbk BjhA fwbdk.fsnko ehs/ ikD ;w/A gVQD dk jtkbk BjhA fwbdk.fsnko ehs/ ikD ;w/A gVQD dk jtkbk BjhA fwbdk.(gzBk 204)(gzBk 204)(gzBk 204)(gzBk 204)(gzBk 204)gzEe ofjs wo:kdk - f;Zy ftdtkBK s/ gzEe iE/ f;Zy ftdtkBK s/ gzEe iE/ f;Zy ftdtkBK s/ gzEe iE/ f;Zy ftdtkBK s/ gzEe iE/ f;Zy ftdtkBK s/ gzEe iE/

pzdhnK B/ 1936 ftZu fJ; rbs ftFtkF ftZu pDkJh fepzdhnK B/ 1936 ftZu fJ; rbs ftFtkF ftZu pDkJh fepzdhnK B/ 1936 ftZu fJ; rbs ftFtkF ftZu pDkJh fepzdhnK B/ 1936 ftZu fJ; rbs ftFtkF ftZu pDkJh fepzdhnK B/ 1936 ftZu fJ; rbs ftFtkF ftZu pDkJh fefJj d;w rqzE ftZu gkl10 dhnK ofus pkDhnK jB.fJj d;w rqzE ftZu gkl10 dhnK ofus pkDhnK jB.fJj d;w rqzE ftZu gkl10 dhnK ofus pkDhnK jB.fJj d;w rqzE ftZu gkl10 dhnK ofus pkDhnK jB.fJj d;w rqzE ftZu gkl10 dhnK ofus pkDhnK jB.

ikjo ` ikg[ ;kfjp, ;tZ:? s/ efp:'pku p/Bshikjo ` ikg[ ;kfjp, ;tZ:? s/ efp:'pku p/Bshikjo ` ikg[ ;kfjp, ;tZ:? s/ efp:'pku p/Bshikjo ` ikg[ ;kfjp, ;tZ:? s/ efp:'pku p/Bshikjo ` ikg[ ;kfjp, ;tZ:? s/ efp:'pku p/Bshu"gJh, fJ; G[Zb ftZu doi ehsh rJh fe d;w rqzE gkl10u"gJh, fJ; G[Zb ftZu doi ehsh rJh fe d;w rqzE gkl10u"gJh, fJ; G[Zb ftZu doi ehsh rJh fe d;w rqzE gkl10u"gJh, fJ; G[Zb ftZu doi ehsh rJh fe d;w rqzE gkl10u"gJh, fJ; G[Zb ftZu doi ehsh rJh fe d;w rqzE gkl10dhnK ouBktK dk ;zrqfj j?. fejVh pkDh yzv/ dk nzfwqsdhnK ouBktK dk ;zrqfj j?. fejVh pkDh yzv/ dk nzfwqsdhnK ouBktK dk ;zrqfj j?. fejVh pkDh yzv/ dk nzfwqsdhnK ouBktK dk ;zrqfj j?. fejVh pkDh yzv/ dk nzfwqsdhnK ouBktK dk ;zrqfj j?. fejVh pkDh yzv/ dk nzfwqsfsnko eofdnK gVQh rJh, fJ;dk e'Jh ;[okr ;kv/ e'bfsnko eofdnK gVQh rJh, fJ;dk e'Jh ;[okr ;kv/ e'bfsnko eofdnK gVQh rJh, fJ;dk e'Jh ;[okr ;kv/ e'bfsnko eofdnK gVQh rJh, fJ;dk e'Jh ;[okr ;kv/ e'bfsnko eofdnK gVQh rJh, fJ;dk e'Jh ;[okr ;kv/ e'bBjhA - fBsB/w dhnK pkDhnK ftZu th ikg[ ;kfjp, 10BjhA - fBsB/w dhnK pkDhnK ftZu th ikg[ ;kfjp, 10BjhA - fBsB/w dhnK pkDhnK ftZu th ikg[ ;kfjp, 10BjhA - fBsB/w dhnK pkDhnK ftZu th ikg[ ;kfjp, 10BjhA - fBsB/w dhnK pkDhnK ftZu th ikg[ ;kfjp, 10;tZ:? s/ ep:' pku p/Bsh.. u"gJh.. fJ;/ G[Zb ftZu doi;tZ:? s/ ep:' pku p/Bsh.. u"gJh.. fJ;/ G[Zb ftZu doi;tZ:? s/ ep:' pku p/Bsh.. u"gJh.. fJ;/ G[Zb ftZu doi;tZ:? s/ ep:' pku p/Bsh.. u"gJh.. fJ;/ G[Zb ftZu doi;tZ:? s/ ep:' pku p/Bsh.. u"gJh.. fJ;/ G[Zb ftZu doij'J/. ;kvh d;w rqzE dh ftuko T[go fdZsh f;Zy gzE dhj'J/. ;kvh d;w rqzE dh ftuko T[go fdZsh f;Zy gzE dhj'J/. ;kvh d;w rqzE dh ftuko T[go fdZsh f;Zy gzE dhj'J/. ;kvh d;w rqzE dh ftuko T[go fdZsh f;Zy gzE dhj'J/. ;kvh d;w rqzE dh ftuko T[go fdZsh f;Zy gzE dhXkoBk s'A fBogZy j' e/, e/tb r[opkDh T[gd/F d/ nkXko s/XkoBk s'A fBogZy j' e/, e/tb r[opkDh T[gd/F d/ nkXko s/XkoBk s'A fBogZy j' e/, e/tb r[opkDh T[gd/F d/ nkXko s/XkoBk s'A fBogZy j' e/, e/tb r[opkDh T[gd/F d/ nkXko s/XkoBk s'A fBogZy j' e/, e/tb r[opkDh T[gd/F d/ nkXko s/eoB dk :sB j?.eoB dk :sB j?.eoB dk :sB j?.eoB dk :sB j?.eoB dk :sB j?.

frnkBh r[ofdZs f;zx B/ frnkBh fdZs f;zx dh fbysd[ork gqp'X d/ w[ypzX ftZu, ni s' 150 ;kb gfjbkA seohpB ;zB1850 Jh;th ftu ftfdnk gqkgsh d/ YzrAk dk toDB ehsk j?.

@@T[; ;w/A ftfdnk d/ e/Ado ;kX{nkA d/ v/o/ jh j[zd/ ;B, fiE/g[oksB ftfdnk d/ rqzEkA dk gmB gkm ehsk ikAdk ;h. gqkuhBrqzEkA d/ nfXnkswe frnkB d/ Bkb-Bkb Fk;sq s/t/dkA, T[gfBFdkA,s/ ftfdnk d/ d{i/ nzrkA B{z gVQkfJnk ikAdk ;h. ftdtkB U;/ B{z;wfMnk ikAdk ;h fi; B/ t/d-ftnkeoD ftukfonk j't/.

f;Zy ftfdne ;z;EktkA ubkT[D ns/ j'o ekoi ;kXB bJh,f;zx ;Gk bfjo Fqh nfwqs;o 1873 Jh ftu pDkJh rJh, nBikDf;ZykA T[s/ ;G s' tX gqGkt fjzd{nK dh d/th g{ik dk ;h.##

fJ; g[;se d/, ̧ d' Fpd¹ ftu fgqz;hgb jfoGiB f;zx, f;Zy

Page 8: g[;se fwbD dk gsk lsikhpanth.org/PDF/DasamGranthDeeVichar.pdf · d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko sseok i. d' Fpd 4 ii. d;w rqzE dh r[owfs ftuko dk ;ko 6 1H Gkr 1 - d;w rqzE dh

d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko

fwFBoh ekbi B/ j/m fby/ ftuko gqrN ehs/ jB.f;ZykA pko/ fJj nkw rb ejh ikAdh j? fe f;ZykA B/

fJfsjk; pDkfJnk skA j?, go fbfynk BjhA. n;hA fJ; d/ BkbfJj rZb th i'VD ftZu e'Jh ;ze'u Bjh eod/ fe fijVk fJfsjk;(efEs) f;y fbykohnkA B/ fbfynk j? T[/; ftu'A pj[s ni/jk j?fi; T[s/ pqkjwDh ftukok dh g[Zm uVQh j'Jh j?. iBw ;kyhnkA,r[ofpbk;kA ns/ ;{oi gqekF rqzE nkfde rqzE, ;G dk fJjh jkb j?.fJ; ;G ek;/ dk Bshik fJj j'fJnk j? fe r[o{ gkfsFkjhnkA dhi' Fy;hns fJBQk fJfsjk;e rzqEk ftu' T[Godh j?, T[j T[;Fy;hns s' pj[s fGzB j?, i' r[opkDh ftu ;gFN jz[dh j?.

@@r[ofpbk; gksFkjh d;thA d/ eosk GkJh ;[yk f;zx B//d/th g{ik ;z[pzXh fJZe bZwh u"Vh ;kyh fbyh j??. fJ; g[;se d/ d;t/nfXnkfJ nB[;ko d;w fgsk B/ T[i?B fBtk;h pqkjwD dZsk BzdokjhA d[ork d/th dk g{iB eotkfJnk ;h.

;o{g dk; (GZbk) B/ wfjwk gqekF ns/ GkJh ;azs'y B/r[ogqskg ;{oi rzqE ftu nkgD/ nkgD/ Yzr Bkb d[ork d/th d/g{iB dk ft;Eko fdZsk j?.

fJj' fijhnkA fbyskA BA/ f;ykA Bz{ pqkjwD tkd dh T[; dbdb ftZu c;k fdZsk fi; ftu'A r[o{ ;fjpkB B/ Gko/ :sB eo e/efYnk ;h. fJ; rb dk f;jok f;zx ;Gk bfjo d/;/tekA f;opMdk j?, fiBQkA B/ f;Zyk B{z pqjwDtkfd dh db-db ftu'A eYDbJh nBEe :sB ehs/.##

wjkB e'F ftZu i' gzikph dh wzBh j'Jh fveFBoh j?, GkJhekjB f;zx B/ pj[s ;ko/ noE fJ; G[Zb ftu ehs/ jB fe d;w rqzEftu r[o{ r'fpzd f;zx ih dhnkA ouBktkA jB. GkJh ;kfjp GkJhtho f;zx ih d/ NhfenkA s/ r[o{ gksFkjkA d/ ihtB fpqskAskA ftuth d;w rzqE dhnkA ouBktkA Bz{ gkl10 dhnkA ouBktkA wzBD eo e/t/dkA Fk;sokA dk pj[s gqGkt j?. f;Zyh f;XkAs dhnkA g[;sekA s/j'o iBw ;kyhnkA ftZu th t/dws dk ozr j?.

fJ; bJh io{oh j? fe n;hA r[[owfs dh ikDekoh tX s'AtX r[opkDh ftuko s'A gqkgs eohJ/. fJ; soQK n;hA tkd fttkds'A pu ;ed/ jkA.

15 16

Gkr 2

r[o{ rqzE ;kfjp dh pkDh dk ;zebB

r[o{ noiB ;kfjp B/ gfjb/ gzi r[o{nK dh pkDh fJesqehsh s/ r[o ftnesh dk Bkw dZ;D bJh wl1, wl2, wl3, wl4,wl5 g'Eh ftZu fbytkfJnk. f;Zy r[o{nK O pkDh pqjw s'A nkJh, s/pkDh ftZu fJe' fJe ;d?th j;sh, fJe J/ezeko i'fs o{g d/fBor[D s/ ;or[D ;o{g dk g{ok nyoh frnkB j?. f;Zy r[o{nK OpkDh frnkB fXnkB ftZu nkJh. r[o{ noiB ;kfjp B/ fejk -@g'Eh gow/;o[ ek EkB#, @tkj[ tkj[ pkDh fBozeko j? fs;[ i/tvnto B e'fJ#, @pkDh r[o{ r[o{ j? pkDh#. r[opkDh ftZu gkopqjw OnB[Gt eoB bJh r[oT[gd/F j?. gkopqjw dh ;{M-p{M, nB[Gt,r[owfs Bkw f;woD s'A j[zdk j?, nkswe ftFk j?, ws p[X ftukos'A T[go dk nkswe frnkB j?. r[o{ BkBe ;kfjp B/ ;Zs g[oy Od/fynk j? s/ T[; dk frnkB pyfFnk j?.

;fs g[oy fifB ikfBnk ;fsr[o[ fs; ek BkT[..;fs g[oy fifB ikfBnk ;fsr[o[ fs; ek BkT[..;fs g[oy fifB ikfBnk ;fsr[o[ fs; ek BkT[..;fs g[oy fifB ikfBnk ;fsr[o[ fs; ek BkT[..;fs g[oy fifB ikfBnk ;fsr[o[ fs; ek BkT[..(gzBk 286, r[o{ rqzE ;kfjp)

r[o{ noiB ;kfjp B/ g'Eh ftZu e[M n?;/ GrsK dh pkDhdoi eokJh, fizBQK B/ g{o/ ;fsr[o{ s'A T[gd/F b? e/ fJe' fJe ;d?thj;sh, i'fs o{g dk ikg f;woD nokXBk ehsh s/ gowgd s/ gj[zurJ/, T[j ;G pqjw frnkBh ;B. n?;/ GrsK s/ pqjw ftZu e'JhG/d BjhA.

pqjw frnkBh nkfg fBozeko[..pqjw frnkBh nkfg fBozeko[..pqjw frnkBh nkfg fBozeko[..pqjw frnkBh nkfg fBozeko[..pqjw frnkBh nkfg fBozeko[..(gzBk 274, r[o{ rqzE ;kfjp)

pqjw frnkBh iBw woB ftZu BjhA, ;d ihts j?, nfpBk;hj?, ;dk nkBzd dh jkbs ftZu ;z;ko ftZu fiT{Adk j?. pkDh fJj th

Page 9: g[;se fwbD dk gsk lsikhpanth.org/PDF/DasamGranthDeeVichar.pdf · d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko sseok i. d' Fpd 4 ii. d;w rqzE dh r[owfs ftuko dk ;ko 6 1H Gkr 1 - d;w rqzE dh

d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko

17 18

d; gksFkjhnK dh F];hns r[o{ o{g r[opkDh s'A

i'fs o{fg jfo nkfg r[o{ BkBke[ ejk:T[..sk s/ nzrd[ G:T[ ss f;T[ ss[ fwbk:T..

(gzBk 1408, r[o{ rqzE ;kfjp)nkfg BkokfJD[ ebk Xkfo ir wfj gotfo:T[..

(gzBk 1395, r[o{ rqzE ;kfjp)r[o{ BkBe ;kfjp s'A b? e/ r[o{ r'fpzd f;zx ih se fJe jh

r[o{ i'fs ;h. ;G dk T[gd/F fJe jh ;h. r[o{ ;fsr[o{ s/ gkopqjwgow/;o ftZu e'Jh G/d BjhA.

r[od/t ;fsr[o gkjpqjw[ gow/;or[od/t BkBe jfo Bw;eok..

(gzBk 250, r[o{ rqzE ;kfjp)r[opkDh, y;w dh pkDh j?. frnkB fXnkB ftZu X[o'A nkJh

j?. r[opkDh fJZe' fJZe J/ezeko, i'fs dk frnkB pyFdh j?.nzfwqs pkDh ss[ tykDh frnkB fXnkB ftu nkJh..

(gzBk 1243, r[o{ rqzE ;kfjp)i?;h w? nkt? y;w eh pkDhs?;Vk eoh frnkB[ t/ bkb'..

(gzBk 722, r[o{ rqzE ;kfjp)

pkDh r[o{ r[o{ j? pkDh ftfu pkDh nzfwqs ;ko/..r[o[ pkDh ej? ;/te[ iB wkB? gosfy r[o{ fB;sko/..

(gzBk 982, r[o{ rqzE ;kfjp)f;Zy ws ftZu dkyb j'D s'A gfjbK nkgD/ gfjb/ Xow d/

nehd/ fsnkrD/ }o{oh jB.r[o{ nzrd ;kfjp (gfjb/ GkJh bfjDk ih), r[o{ BkBe

;kfjp dh FoB ftZu nkT[D s'A gfjbK d/th d/tfsnK d/ T[gk;e

;wMkT[Adh j? fe pkDh ftZu T[gd/f;nk Bkw Xow uj[ i[rK ftZu ;hs/ i' th Grs-iB fe;/ ;w/A th gow gd se gj[zu/, T[jBK B/ fJjwokspk Bkw Xow s/ ub e/ jh gkfJnk.

jfowzdo ;kfjp ftZu g'Eh dk gqekF fBs B/w Bkb j[zdk ;h.r[o{ noiB ;kfjp s/ ;zrs g'Eh O wZEk N/e e/ fBs B/w BkbdhtkB ;ikT[ad/ ;B s/ jfo i; eod/ ;B. r[o{ noiB ;kfjp s'AApkd r[o{ s/| pjkdo ;kfjp B/ pkDh ouh. r[o{ r'fpzd f;zx ih B/g'Eh ftZu B"t/A gksFkj dh pkDh doi eokJh. fJ; soQK rqzE ;zg{oBj'fJnk. ;zGt ` fe i/ r[o{ r'fpzd f;zx ih B/ pkDh ouh j[zdh sKT[j th ;qh r[o{ rqzE ;kfjp ftZu doi eok fdzd/, fi; soQK r[o{noiB ;kfjp B/ nkgDh ouh pkDh g'Eh ftZu doi eokJh.

d; wB[Zyh ikfwnK ftZu r[o{ ih uoB gkj[b d/ e/ r[odhfynkfdzd/ ;B s/ f;Zfynk fdzd/ ;B, F[X wB r[owzsq Bkw dk ig f;woBeoB dk T[gd/F fdzd/ ;B, fi; Bkb fJe' fJe j;sh nekb g[oydh nokXBk j[zdh j?. 1699 Jh;th ftZu r[o{ r'fpzd f;zx ih B/ uoBgkj[b dh EK yzv/ dk nzfwqs fsnko eo e/ r[odhfynk dk ftXkBgqubs ehsk.

fsBqk fwfbnk r[o{ nkfJ fiB eT[ bhfynk..nzfwqs jfo ek BkT[ d/t? dhfynk..

(gzBk 729, r[o{ rqzE ;kfjp)Xow;kb eoskog[o ;kX ;zrfs ;u yzv t;kfJnk.tkfjr[o{ r[o;pd ;[DkfJnk. (r[o;pd = r[owzsq Bkw)

(tko 24, gT[Vh 1, Gkl r[odk;)jfo wkor[ ;kX{ df;nk ighn? r[owzs[..

(gzBk 321, r[o{ rqzE ;kfjp)jfo jfo Bkw[ ;bkjhn? ;u[ eko ewkt?..d{ih eko? bfrnk fcfo i'Bh gkt?..

(gzBk 791, r[o{ rqzE ;kfjp)(r[owzsq Bkw s'A fJbktk j'o fe;/ dh nokXBk, f;cs

;kbkj d{ih eko j? - fJ; soQK iBw woB dk r/V pfDnk ofjzdk j?.)

Page 10: g[;se fwbD dk gsk lsikhpanth.org/PDF/DasamGranthDeeVichar.pdf · d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko sseok i. d' Fpd 4 ii. d;w rqzE dh r[owfs ftuko dk ;ko 6 1H Gkr 1 - d;w rqzE dh

d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko

;B s/ jo ;kb shoE :ksok bJh nkgD/ iZE/ ;w/s iKd/ ;B.T[jBK O t/dK, Fk;soK, f;zfwqshnK dk frnkB ;h s/ fJjBK Xowg[;seK d/ dZ;/ okj s/ pqkjwDh Xow ewkT[Ad/ ;B. fJe t/o T[j:ksok O iKfdnK o;s/ ftZu eoskog[o, r[o{ BkBe d/t ih d/doFBK O nkJ/. fco T[j d/th d/ doFBK bJh BjhA rJ/. r[o{ FoBnkT[D s'A pkd, T[j r[o{ dopko ftZu oj/. GkJh bfjDk ih B/nkgD/ t/d Fk;soK f;zfwqshnK tkb/ Xow ftFtk; fsnkr fdZs/ s/r[o{ BkBe ;kfjp dh ;/tk ftZu oj/, r[oT[gd/F ;[fDnk s/ wzfBnks/ Grsh ehsh. r[o{ BkBe ;kfjp B/ i'sh i'fs ;wkT[D s'A gfjbKGkJh bfjDk O r[o{ i'fs ;"Ag e/ r[orZdh s/ fpmk e/ T[jBK O r[o{nzrd fejk. r[o{ BkBe B/ r[o{ nzrd ;kfjp O wZEk N/fenk, s/nkg d{i/ ;EkB s/ ub/ rJ/.

r[o{ nwodk; ih th gfjbK d/th d/ T[gk;e ;B. T[jBK B/th id'A r[o{ nzrd d/t ih d/ doFB ehs/, sK ;ko/ fgSb/ ftukofsnkr e/ r[owfs Grsh f;woD ehsk s/ nzs ftZu r[o{ nzrd;kfjp B/ r[o{ nwodk; ih O r[fonkJh ;"Agh.

r[o{ BkBe ;kfjp d/ d;t/A ikw/ ftZu, r[o{ r'fpzd f;zx ihB/ gzi fgnkfonK dh u'D f;o b? e/ ehsh. gzi fgnko/ fjzd{ Xowd/ T[uhnK BhthnK iksK d/ f;Zy ;B. r[o{ BkBe s'A b? e/ d;w r[o{d/ r[oT[gd/F nB[;ko fi; B/ f;Zy ws ftZu dkyb j'Dk j?, T[jnkgD/ gfjb/ fjzd{ Xow d/ iK w[;bwkBh Xow d/ iK j'o fe;/ Xowd/ nehd/ fsnkr/, sK jh T[j ;jh r[owfs okj s/ ub e/ gowrsh gqkgs eo ;edk j?.

r[o{ r'fpzd f;zx ih B/ pkDh dk gkm eoe/ yzv/ dk nzfwqsfsnko ehsk s/ gzi fgnkfonK O fgbkfJnk, uoB gkj[b dh EKyzv/ dh gj[b fdZsh. ;kv/ e'b fJfsjk;e ikDekoh BjhA fi; s'AfJj gsk bZr ;e/ fe r[o{ r'fpzd f;zx ih B/ fejVhnK pkDhnK dkgkm yzv/ dh gj[b fsnko eoB ;w/A ehsk. r[o{ ih B/ f;Zy ;/te Or[o{ rqzE ;kfjp d/ bV bkfJnk. r[o{ BkBe ;kfjp dk frnkotKo{g r[o{ rqzE ;kfjp ih jB s/ jw/Fk r[opkDh r[o{ o{g ftZuT[gd/F dksk ofjBr/.. fJ; soQK d/j o{g ftZu r[o{ dh gqEk ;wkgs

j'Jh.

r[opkDh dk T[gd/F j? l;uk ;fsr[o{ ;uh pkDh fifB ;u ftykfbnk ;'Jh..

(gzBk 769, r[o{ rqzE ;kfjp);fsr[o{ eh pkDh ;fs ;o{g[ j? r[opkDh pDhn?..

(gzBk 304, r[o{ rqzE ;kfjp);fsr[o{ fpBk j'o euh j? pkDh..pkDh s euhA ;fsr[o{ pkMj[ j'o euh pkDh..ejd/ eu/ ;[Dd/ eu/ euAhA nkfy tykDh..

(gzBk 920, r[o{ rqzE ;kfjp);kvh ftuko fJjBK r[opkDh dhnK s[eK O w[y oy e/

ehsh ikt/rh.r[o{ r'fpzd f;zx ih B/ gzi fgnkfonK O p/Bsh ehsh fe

T[j r[o{ o{g ftZu pkDh gVQ e/ yzv/ dk nzfwqs fsnko eoB, s/ r[o{ih O T[;/ wo:kdk Bkb SekT[D. r[o{ r'fpzd f;zx ih B/ yzv/ dknzfwqs gkB ehsk, r[o{ rqzE ;kfjp O wZEk N/fenk, s/ r[o{ rqzE;kfjp d/ f;Zy ;i/.

j[D r[o{ rqzE ;kfjp r[o{ jB s/ nZr/ O th j'Dr/. i' e'JhwkJh GkJh, fe;/ Xow dk, iksh dk, w[be dk, f;Zy Xow ftZugot/F eoBk ukj/, T[j nkgD/ gfjb/ nehd/ s/ Xkofwe ftukofsnkr e/ nzfwqs dh ftXh g{ote dks b? ;edk j? s/ f;zx ;i;edk j?. r[o{ rqzE ;kfjp dh f;Zfynk ;G ;z;ko bJh fJe' j?, fJ;O;wM e/ e'Jh th bkG T[mk ;edk j?. fjzd{, w[;bwkB, nkfd ;Gr[od[nko/ ik ;ed/ jB s/ f;Zfynk ;wM s/ rqfjD eo ;ed/ jB.r[of;ZyK O fe;/ Bkb e'Jh ftseok BjhA. gowgd dh gqkgsh T[jBKO jh j' ;edh j? i' ftXh g{ote nzfwqs SZe e/, r[owzsq Bkw b?D,sK jh r[owzsq Bkw Fpd r[o{ o{g ftZu f;Zy dh ;jkfJsk eodk j?s/ nB[Gth frnkB pyFdk j?.

r[opkDh s'A fJbktk j'o fe;/ ]k; g[;se s/ FoXkàGktBk

19 20

Page 11: g[;se fwbD dk gsk lsikhpanth.org/PDF/DasamGranthDeeVichar.pdf · d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko sseok i. d' Fpd 4 ii. d;w rqzE dh r[owfs ftuko dk ;ko 6 1H Gkr 1 - d;w rqzE dh

d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko

oyDh s/ FoXk Xko e/ gkm ehosB fXnkB nkfd r[of;Zy bJhtofis jB. fi; soQK t/d ws d/ ;ziw s/ yN eow, pqjwuo:,tos B/w, shoE fJFBkB, shoEK dk GowB, r[owfs ftZu e'Jhnfjwhns BjhA oZydk.

sN shjE d/t d/tkfbnk e/dko wp[ok ek;h..e'fN s/sh;k d/ts/ ;D[ fJzd? ik;h..f;fwqfs ;k;sq p/d ukfo yN do; ;wk;h..g'Eh gzfvs rhs efts ets/ Gh ik;h..ish ;sh ;zfBnk;hnk ;fG ekb? tk;h..w[fB i'rh fdrzpok iw? ;D ik;h..i' dh;? ;' ftD;Dk ;G fpBf; fpBk;h..fEo[ gkopqow gow/;o' ;/te[ fEo[ j';h..

(gzBk 1100, r[o{ rqzE ;kfjp)

(gkopqjw fEo nfpBk;h ̀ . f;Zy ;/te r[owfs Grsh eoe/nfpBk;h j' iKdk `.)

f;Zy O j[ew j? rqfj;s ihtB ftZu oj', go Bkoh O wK XhG?D dh B}o Bkb sZe', fjzd{ Xow dhnK T[uhnK BhthnK ikshnK,pqkjwD ysoh t?F F{do ;wki bJh ebze jB. toD tzv Bkb;wki ew}'o j[zdk j?, nkg;h t?o j[zdk j?, F{doK ftZu jhBsk dhGktBk nkT[Adh j?, s/ ;wki dk tZvk fjZ;k ;wkie T[Bsh ftZufjZ;k BjhA gk ;edk. T[E/ jh pqkjwD O jzeko dh GktBk nkT[Adhj?, pqkjwD wkfJnk dk b'Gh j' iKdk j? s/ pkeh toD ikshnK Ob[ZNdk j?. nfGwkB s/ d{finK O BhtK ;wMDk gow/Fo dh GrshftZu o[ektN j?. n?;/ wB[Zy O ed/ th gowgd dh gqkgsh BjhA j';edh. ;z;ko d/ ;ko/ ;zpzXhnK O SZv e/ nkgDh efbnkB GkbBbJh izrbK gjkVK ftZu ikDk, wVQh w;kDK ftZu tk; eoBk, sgnkfd eoB/ efbnkDekoh BjhA, ;Zu/ Bkw Xow d/ fto[ZX e[ohshnKjB. f;Zy O j[ew j? rqfj;s ihtB ftZu oj', Xow dh feos eo',

Xow dh ewkJh ftu'A b'VtzdK O dkB fdT[, ntr[D fteko,p[fonkJhnK fsnkr', r[D XkoB eo', uzr/ eow eo', ;s;zrs ftZuikU, F[X wB r[owfs Bkw f;woB eo', ;fsr[o{ dh nokXBk eo' -sK gowgd dh gqkgsh j' ;edh j?.

Bkw Xow ;z;ko d/ j'o ;G XowK s'A tyok j?. ;fsr[o{ ihdk T[gd/F j? fe g{o/ ;fsr[o{ Bkb w/b, ;hfynk dhfynk, r[owzsqBkw, r[oFpd, r[owfs f;woB s'A fpBk gowkswk dk frnkB BjhAj' ;edk s/ iBw woB dk r/V pfDnk ofjzdk j?.

;G d/th, d/ts/, ntsko, gho, g?rzpo iBw-woB d/ r/VftZu jB. fJjBK u'A fi;B/, s/ id'A g{o/ ;fsr[o{ dh FoB bJh sKjh T[j ;z;ko ;kro s'A gko j'fJnk.

ekih ;/y w;kfJek ;G/ T[fm ik;h..gho g?ekpo nT[bhJ/ e' fEo[ B ojk;h..

(gzBk 1100, r[o{ rqzE ;kfjp)

21 22

Page 12: g[;se fwbD dk gsk lsikhpanth.org/PDF/DasamGranthDeeVichar.pdf · d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko sseok i. d' Fpd 4 ii. d;w rqzE dh r[owfs ftuko dk ;ko 6 1H Gkr 1 - d;w rqzE dh

d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko

w{b wzsq

1(fJZe, J/ek, J/ezeko)

r[opkDh ñ Bz{ fJZe, J/ek, J/ezeko efjzdh j?. ñ J/ek J/ezekotkfjr[o{ j?.

w{b wzsq ftZu r[o{ rqzE ;kfjp dh pkDh dk ;ko T[gd/F j?.w{b wzsq dk gfjbk nyo frDsh dk 1 (fJZe) j?. fi; dk Gkt j?fJe' fJe ;d?th j;sh, j'F tkbh, i'fs o{g j'Ad. i'fs d/ noE jBgow fBowb u/sBk, Supreme Pure Consciousness. T[; O r[o{BkBe ;kfjp fJZe J/ezeko gkopqjw efjzd/ jB. fJZe J/ezekogkopqjw, ̧ o{g o/y ozr¹ s'A fBnkok j?, wB p[Xh dh ftuko s'A T[goFy;hns j?, J/ek g[oy j?, gow g[oy j?. fJZe J/ezeko gkopqjwReality j?, e'Jh ekbgfBe j;sh BjhA, wB[Zy dh ;wM s'A go/ j?,;[xV ;[ikB, frnkB ;o{g, Infinite, Infallible, Intelligence ̧J/ek g[oy¹nkgDh wo}h dk wkbe j?, i' GkT[Adk j? eodk j?, T[; ftZu j[ewFesh j?, nkgD/ j[ew Bkb ;G ezw eosk j' e/ eodk j? s/eokT[Adk j?. T[; d/ j[ew O Nkfbnk BjhA ik ;edk. fBowb i'fs;s: ;o{g j?, ;w/A ekb s'A gfjbK ekfJw ;h, j[D th j? s/ jw/Fk nZr/ O th ekfJw Real j;sh j?. r[o{ ih T[;O nekb g[oyefjzd/ jB, T[j nkgDh wo}h nB[;ko j[ew Bkb ekb ;wK TimeO F[o{ eodk j? s/ ekb ;w/A O ;wkgs eo fdzdk j?. T[j ;dk nkBzdy/V/ ftZu ofjzdk j?, ;Zs fuZs nkBzd j?. T[; B/ nkgD/ nkg O nkgT[gkfJnk.

fJZe J/ezeko i'fs o{g gkopqjw s'A fJbktk j'o e'Jh n;bhns,Reality BjhA. ;z;ko s/ ;z;ko d/ iht izs, T[;dk jh ;or[D ;o{gj?. ;z;ko d/ iht izs wB[Zy T[;dk wk:kth ;o{g j?, e{V o{g j?.fJsBk jh ;Zu j? i?;k ;[gBk, ;z;ko Illusion j?, fi; soQK FhF/ ftZune; SkfJnk ;Zs fdZ;dh j? go ;Zs BjhA. fJ; soQK ;z;ko ;ZsBjhA.

23 24

Gkr 3

r[opkDh T[gd/F dk ;ko

n;hA gfjbK r[opkDh d/ ;ko T[gd/F dh ;wM w{b wzsq dhr[owfs ftnkfynk s'A F[o{ eoKr/. w{b wzsq r[opkDh dk ;ko j?.

T[; s'A pknd ¸r[opkDh r[o{¹ s'A t/d pkDh dh ftuko;wMKr/. t/d pkDh nkgD/ nkg O ;Zu efjzdh j?. r[owfs t/dpkDh d/ ftukoK dk g[oi'o yzvB eodh j?. t/d pkDh SZvhJ/ sKr[owfs nkT[Adh j?. r[owfs nkt/ sK t/d pkDh s'A ftFtk; S[ZNiKdk j?.

T[; s'A pkd d;w rqzE dh ouBktK dh ftuko ;kO nk;kBhBkb ;wM nkt/rh. r[o{ r'fpzd f;zx ;kfjp ftZu r[o{ BkBe ;kfjpdh jh r[o{ i'fs ;h, r[o{ BkBe ;kfjp dk d;tK o{g jB. gkl10 dhpkDh r[opkDh nB[e{b j'Dh bk}wh j?.

ethnK dhnK ouBktK t/d pkDh d/ nkXko s/ j' ;edhnKjB. e[M eth r[o{ r'fpzd f;zx ih d/ dopko ftZu ;B, T[j f;Zyr[o{nK O wzBd/ ;B. r[o{ ih d/ dopko ftZu j[zfdnK th e[M ethr[o{ ih d/ f;Zy BjhA pD/. T[j t/dK-Fk;soK-f;zfwqshnK O ;Zs wzBd/oj/, T[jBK dhnK eftsktK r[owfs s/ t/de T[gd/F dk fwb r'GkjB. i' ouBktK r[of;Zy ethnK dh j'DrhnK, T[j th pqjw dhpkDh d/ s[b BjhA - T[j th eZuh pkDh j?.

Page 13: g[;se fwbD dk gsk lsikhpanth.org/PDF/DasamGranthDeeVichar.pdf · d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko sseok i. d' Fpd 4 ii. d;w rqzE dh r[owfs ftuko dk ;ko 6 1H Gkr 1 - d;w rqzE dh

d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko

;kok ;z;ko iht izs, Space T[;B/ jT[A dk Gow d/ e/T[gkfJnk. wB[Zy O jT[, w?A, w/oh tkbh tyoh Fy;hns j'D dkGow j?, Gow nfrnkBsk j?, G[b/yk j?, Gow eoe/ wB[Zy O nkgD/fBi ;o{g i'fs o{g nkswk dh gSkD BjhA. nkgD/ jh Gow OwB[Zy nkgD/ fe;/ T[dZw Bkb, frnkB Bkb, ;kXBk Bkb, fe;/ igf;woB fXnkB Bkb d{o BjhA eo ;edk.

fJZe' fJZe nfpBk;h j;sh, i'fso{g nekb g[oy d/ ig ns/f;cs ;bkj dk T[gd/F r[owfs fdzdh j?.

r[ofeogk Bkb Bdo eow pyfFF Bkb Gow efNnk iKdkj?. Fpd r[o{ (r[owzsq Bkw) d/ ig f;woB fXnkB fpBk,GowànfrnkBsk dk godk BjhA jN ;edk.

g{o/ ;fsr[o{ ftZu frnkB ;o{g pqjw i'fs, gosZy o{g ftZur[o{ o{g j'e/ tZ;dh j?. g{o/ ;fsr[o{ s/ gkopqjw ftZu e'Jh G/d BjhA.g{o/ ;fsr[o{ s/ gkopqjw dh g{ik, ig f;woD nokXBk, fXnkB dkT[gd/F r[opkDh fdzdh j?. fJj jh fJe sohek j? fi; Bkb wB[ZyO nkgD/ Real Self, fBi ;o{g, i'fs o{g dh ;{M p{M frnkB j';edk j?. fco wB[Zy dh w?A w/oh tkbh jT[ d/ Gow tkbh u/sBk,Gow rtk e/ pqjw i'fs ftZu nG/d j' iKdh j?. fJj gowgd dhnt;Ek j?, pqjw frnkBh dh nt;Ek j?, pqjw frnkBh s/ gkopqjwftZu e'Jh G/d BjhA.

g{ok ;fsr[o{ s/ pqjw frnkBh fJ; gowgd dh nt;EkftZu ;z;ko ftZu ftuod/ jB. i' Grs g{o/ ;fsr[o{ s'A T[gd/F b? e/Bkw Xow dh ewkJh eoe/ gowgd O gqkgs j'J/, T[jBK dh pkDh,r[o{ noiB d/t ih B/ g'Eh ftZu doi eokJh s/ fejk @g'Ehgow/;o ek EkB#, g'Eh ftZu gow/;o dk frnkB j? s/ fJ; ftZugow/;o tZ;dk j?. g'Eh ftZu pqjw s'A nkJh pkDh j?, y;w dh pkDhj?, r[o{ o{g j? - @pkDh r[o{ r[o{ j? pkDh#. r[opkDh d/ T[gd/F s/nwb eoe/ gowgd dh gqkgsh j' ;edh j?, wB[Zy ;Zs fus nkBzdnt;Ek ftZu ihn ;edk j?.

nfd;N[ nr'uo[ nby[ ;' d/fynk r[ow[fy nkyh..(gzBk 87, r[o{ rqzE ;kfjp)

r[o{ BkBe ;kfjp B/ T[; fJe J/ezeko, i'fs o{g gkopqjw dkig f;woD fXnkB dk T[gd/F fdZsk j?. fi; dk fXnkB XoKr/,T[j jh wB ftZu tZ;/rk, s/ fXnkB eoB tkbk, fXnkB s/ fi;dkfXnkB Xfonk j?, fJe j' ikDr/. jT[ dk Gow r[ofeogk BkbiKdk j?, wB[Zy dh w?bh fizd, iK ihtB i'fs fi; B{z r[opkDh i'shefjzdh j?, Gow rtk e/ nkgD/ fBi ;o{g Real Self ftZu nG/d j'iKdh j?.

r[o{ ih B/ r[opkDh ftZu T[; fJe' fJe ;d?th j;sh O j'oXowK ftZu gow/;o d/ BkwK bJh tos/ FpdK dh tos'A th ehsh ̀ ,fi; soQK joh, okw, gqG{, ox[BkE, fWFB s/ fJ;bkw ws d/ nZbks/ ][dk. fJj nB/e gow/Fto d/ Bkw b? e/ th r[o{ ih fJZe J/ezekod/ ikg f;woD dk T[gd/F fdzd/ jB.

jfo f;wfo J/ezeko ;kuk ;G[ irs[ fizfB T[gkfJnk..(gzBk 1113, r[o{ rqzE ;kfjp)

fJE/ Fpd ¸jfo¹, fJZe J/ezeko d/ f;woB bJh tofsnk j?.fiE/ th r[opkDh gqG{ d/ f;woD dk T[gd/F fdzdh j?, Gkt/A oZp dke'Jh Bkw th tofsnk j't/, T[gd/F T[; fJZe O f;woB dk jh j?.

fjzd{ Xow rqzE t/d ws d/ Fpd Tw, ekb g[oy, ekb,wjkekb, pqjwk, ftFO, wj/;, s/ nB/eK d/thnK s/ d/tfsnK dhg{ik, nokXBk, fXnkB dk T[gd/F fdzd/ jB. fJj ;G d{i/ jB.fJjBK dh nokXBk e[dofs s'A gko, fJZe' fJZe j;sh gkopqjw i'fso{g dk frnkB BjhA eok ;edh.

r[opkDh fJe J/ezeko i's o{g d/ ;z;ko ftZu r[gs g;ko/ B{zpqjw dk g;kok efjzdh j?.

pqjw[ g;fonk pqjw[ bhbk r'ftzd r[D fBfX ifB efjnk..f;wfo ;[nk;h nzsoikwh jfo J/e[ BkBe ot ofjnk..

(gzBk 458 r[o{ rzqE ;kfjp)

25 26

Page 14: g[;se fwbD dk gsk lsikhpanth.org/PDF/DasamGranthDeeVichar.pdf · d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko sseok i. d' Fpd 4 ii. d;w rqzE dh r[owfs ftuko dk ;ko 6 1H Gkr 1 - d;w rqzE dh

d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko

27 28

Unzekow{b wzsq dk d{ik nZyo Unzeko j?.Unzeko dh r[owfs ftuko fJ; soQK j? lUnzeko nyo fJe J/ezeko i'fs o{g nekb g[oy tkfjr[o{

dk ;z;ko ouB bJh nksw g;ko/ dk Fpd j?. Unzeko X[zB o{gnBjs, nBjd Fpd dhnK ;zrhse X[zBK ;z;ko ftZu jo ;w/A r[gsub ojhnK jB. pqjwàBkw i'fs dk g;kok fJjBK X[zBK okjhA j'fojk `. fisBh d/o ;z;ko s/ iht jB TsBh d/o fJe J/ezeko,Unzeko o{g ftu ;z;ko ftu g;fonk j?.

* J/e ;pd J/e' gqG tos? ;G J/e; s/ T[sgfs ub?..(gl 1334, r[o{ rzqE ;kfjp)

* J/e' J/e oftnk ;G mkJh.. (gl 1080, r[o{ rzqE ;kfjp)Unzeko ;o{g okjhA, fJe jh ;z;ko ftu oftnk j?, fJZe

J/ezeko d/ nksw g;ko/ tkb/ ;o{g Unzeko s'A ;z;ko dh T[sgsh j'ojh `.

J/ek J/ezeko Sshj i[r, p/nzs ;wK ;[zB ;wkX ftZu fojk.T[d'A ;[zB ;h, e[M th BjhA ;h, Void ;h. ;[zB ;wkX ftZu e/tb i'fsfJe J/ezeko gkopqjw ;h. T[d'A ;wK, ekb, Time, Space, nkek; s/fdZ;dk ;z;ko BjhA ;h.

* jug CtIh kIX gubara . tU Aap[ jaNih isrjNhara .r[pko = ;[zB nt;Ek ftZu i'fs

(gzBk 1061, r[o{ rqzE ;kfjp)r[opkDh dk nyo Unzeko X[zB `, fJe J/ezeko i'fs o{g

nekb g[oy dk ;z;ko T[gikT[D bJh fJe d/ nksw g;ko/ tkbknyo j?. * ehsk g;kT[ J/e' etkT[..(etkT[ = Tnzeko = Fpd X[zB = nBjs nBjd Fpd dhnK X[zBK) * ¸¸Unzeko T[sgksh¹¹ ehnk fdB;[ ;G oksh/..

vNu itRNu itRBvN paNI . cair b[w car[ KaNI .K ;d wIp siB l]Aa . e[k kvav{ t[ siB h]Aa .

etkt? = Unzeko Fpd X[zB (gzBk 1003, r[o{ rqzE ;kfjp)* Unzeko J/e' ot ofjnk ;G J/e; wkfj ;wkt?r'.. (Unzeko okjhA fJe jh ot fojk j?)

(gzBk 1310 r[o{ rqzE ;kfjp).* Unzeko J/e X[zfB J/e? J/e? okr nbkg?..

(gzBk 885 r[o{ rqzE ;kfjp).(Unzeko fJe X[zB j? - nBjs, nBjd ;pd dhnk nB/ekA

;zrhse X[zBk i' ;z;ko ftu g;ohnk jB. fJj ;zrhse X[zBK pqjwdk jh g;fonk o{g jB.) XA ;kair sB isRsio xupaeI . sBu K[lu tmasa t[rI vidAaeI .

Aap[ v[k kr[ siB saca Aap[ B;in Gzaiewa .(gzBk 1061, r[o{ rqzE ;kfjp)

XA ; gurmuiK kIX Akara . e[kih sUit pr]vnhara .

(fJ; s[e ftZu Unz = nkozG ftZu)iB;n iB;n tR{ guN ibsTar; . inrgun t[ srgun iwRsoar; .sgl Bait kir krih xupaieX .

jnm mrn mnm]hu bDaieX . wuhU Bait t[ Aaip inrara . nank A ;tu n paravara . (gzBk 250, r[o{ rqzE ;kfjp)

id'A T[; ;[zB ;wkX ftZu i'fs o{g gkopqjw dh wo}h j'JhsK T[;B/ j[ew Bkb Fpd T[ukfonk. Fpd d/ noE jB Sound,nktk}, fJj Fpd Unzeko X[zB j?, Fpd X[zB nBjd j? (fi;dh jdBjhZ. fJj nBjs Fpd j?, fpBk tikfJnK ;zrhse X[zBK jB, X[zBKfi; dh jd BjhA. fJjBK X[zBK ftZu pqjw i'fs, ;z;ko ftZu jo EKg;oh j?, fJj pqjw dk ;z;ko ftZu r[gs nksw g;kok j?. fJ; Or[opkDh Bkw i'fs iK Bkw th efjzdh j?. ;ko/ ;z;ko ftZu BkwfBowb gow u/sBk (i'fs) dk g;kok j?. fJj jh nBjs Fpd

Page 15: g[;se fwbD dk gsk lsikhpanth.org/PDF/DasamGranthDeeVichar.pdf · d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko sseok i. d' Fpd 4 ii. d;w rqzE dh r[owfs ftuko dk ;ko 6 1H Gkr 1 - d;w rqzE dh

d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko

29 30

nBjd ;z;ko ftZu g;fonk j?. fJjBK s'A jh pqjwàBkw d/ j[ewBkb ;z;ko d/ iht izs yzv pqjwzv, @eosk o{g fJe' fJZe gkopqjw#- nekb g[oy nkg g?dk eo fojk j?, gkb fojk j? s/ wko fojk j?.;ko/ ;z;ko d/ 84 bZy i{BK dk uZeo, iht j[ew ftZu eowK nB[;koG'r fojk j?. r[opkDh ;wMkT[Adh j? fe ;G ;z;ko dk iBw woBeos/ d/ j[ew ftZu j?.

nekb g[oy gkopqjw dk g;ko/ tkbk nZyo Unzeko s/Unzeko X[zB, ekfJBks s'A pkjo s/ ws p[X s'A pkjo dk Fpd `.t/d ws Unzeko X[zB, nBjs nBjd Fpd dhnK ;z;ko ftZu r[gsub ojhnK X[zBK O BjhA ikDdk gSkDdk.

gkopqjw B/ nkgD/ nksw g;ko/ tkb/ ;o{g nBjd dhnKX[zBK s'A jT[A dk Gow d/ e/ ;z;ko dh u/sBk, gqkD, fizd, Lifeconsciousness of the universe T[gkJh, s/ ;z;ko d/ tZy-tZy iht izsou/.

t/d ws dk nZyo Uw, s/ Uweko ;z;ko dh jT[A tkbh w?bhu/sBk `. t/d ws T[; O pqjw efjzdk `.

r[opkDh nB[;ko Uw pqjw BjhA fsqGtB ;ko `, wkfJnkdk izikb `.

Uw s'A pqjwk fp;B wj/; fszB d/tfsnK dh fsqe[Nh dZ;hiKdh ̀ . r[opkDh nB[;ko fJj d/ts/, iBw woB d/ r/V ftZu x[zwoj/ jB. fJjBK O r[opkDh ftZu do;kJ/ fJZe J/ezeko nekb g[oygkopqjw d/ j[ew dh gSkD BjhA. fJjBK d/tfsnK O fJZe J/ezekos/ T[;d/ g;o/ ;o{g Unzeko X[zB dh gSkD BjhA.

ig, f;woD, fXnkB s/ f;cs ;kbkj

jo fJZe Xow dk ;Zu T[;dk fJFN ̀ . jo fJZe Xow nkgD/fJFN dh Grsh, ig, f;woD dk T[gd/F fdzdk `.

T[gfBFdK ftZu Uw dh T[gk;Bk, X:kB, ig f;woB s/fJ; d/ nksw bkG pj[s fby/ jB.

sq?sh: T[gfBFd ftZu sK fejk j? l Ufwfs, pqjw Ufwshdz;otw (8-1-s/fsq:). UA jh pqjw j?, UA jh fJj ;kok ftFP j?.

gq;B'gfByd g gq;B nB[;ko l UAeko jh go no ngo pqjwj?. ftdtkB fJ; UAeko dtkok @go# no @ngo# pqjw O gqkgs j[zd/jB.

r[opkDh Unz dk fXnkB XoB dk T[gd/F BjhA fdzdh.r[opkDh nB[;ko t/d ws dk nyo Uw fsqGtB ;ko j?. wkfJnkdk izikb j?. Unz dh nokXBk eoD tkb/ iBw woD d/ r/V ftuofjzd/ jB.

t/dK nB[;ko Uw ;Zs j?, r[opkDh Uw O fes/ ;Zs BjhAefjzdh.

r[opkDh T[gd/F fdzdh ` fe Tnzekfo ;pd okjh fJeJ/ezeko B/ ;z;ko ftu g;kok ehsk j?. s{z J/ezeko B{z f;wo (r[o{ d/fds/ Fpd, r[o{wzsq Bkw B{z ig.

* nkokfX J/ezeko[ ;kuk fBZs d/fJ uV? ;tkfJnk..(gzBk 688, r[o{ rqzE ;kfjp)

* hir ismir e[k;karu saca sBu jgtu ij;in xupaieAa .(gzBk 1113, r[o{ rqzE ;kfjp)

Page 16: g[;se fwbD dk gsk lsikhpanth.org/PDF/DasamGranthDeeVichar.pdf · d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko sseok i. d' Fpd 4 ii. d;w rqzE dh r[owfs ftuko dk ;ko 6 1H Gkr 1 - d;w rqzE dh

d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko

* e[k] jip e[k] salaih . e[ku ismir e[k] mn Aaih . e[ks k[ gun gaxu An;t .

\(gzBk 289, r[o{ rqzE ;kfjp) * e[km e[k;karu pRBu krxu b;wna iWAaie .

(gzBk 296, r[o{ rqzE ;kfjp) * bjr kpao n KulnI gur sbiw KulIj{ .

(gzBk 954, r[o{ rqzE ;kfjp)(jT[ dk Gow (pio egkN) r[o;pfd r[owzsq Bkw d/ ig f;woDeoB Bkb y[bQd/ jB.)

* ibnu gur sbw n CUois k]ie . paK ;id kIn\{ mukit n h]ie.

(gzBk 839, r[o{ rqzE ;kfjp)(r[o;pfdàr[owzsq Bkw s'A fpBk fe;/ O gow gd dh gqkgsh BjhAj'Jh. j'o ;G soQK dk f;woBànokXBk, gkyzv Grsh j?, Gow BjhAiKdk.)

* sitguru imilAa jaNIA{ . ijtu imilA{ namu vKaNIA{ .sitgur baJu n paieX sB TkI krm kmaie jIxu .

(gzBk 72, r[o{ rqzE ;kfjp)(;fsr[o{ s'A fpBk fe;/ B/ gow/;o O BjhA gkfJnk.)

* itAaig suAamI Aan kxu ictvt mUz mugW Kl Kr t[ .(gzBk 1267, r[o{ rqzE ;kfjp)

(i' fJe' fJe j;sh gkopqjw, nekb g[oy O SZv e/ j'o fe;/ dhnokXBk eod/ jB, w{V w[rX jB. j'o e'Jh ig sg rnkB, fe;/soQK dk fXnkB, f;zfwqs Fk;soK d/ tfynkB i'r nfGnk; eoBBkb jT[A dk Gow BjhA iKdk s/ fJZe ftZu iht dh ;wkJh BjhAj' ;edh.)

Aap[ WrtI sajIAnu Aap[ Aakasu .

ivic Aap[ j;t xupaieAnu muiK Aap[ w[ie igrasu .

sBu Aap[ Aaip vrtwa Aap[ hI guNtasu .

jn nank namu iWAaie tU siB iklivK ko[ tasu .(gzBk 302, r[o{ rqzE ;kfjp)

(Bkw d/ noE jB r[owfs Bkw, Fpd r[o{, tkfjr[o{ dkig f;woB.)

;fs

w{b wzsq dk shik nZyo ;fs j?, ;fs fJe J/ezeko dk r[D`. fJe J/ezeko, i'fs gow g[oy, ;Zs `, Reality `, fJe' fJenfpBk;h j'Ad j;sh, the only one reality, fiT{Adh ikrdh gowfBowb u/sBk.

sit sit hir sit sit st[ sit BNIA{ .

wUsr Aan n Avru purKu pxUratnu suNIA{ .(gzBk 1386, r[o{ rqzE ;kfjp)

jh w[Ka th scu psirAa Avru n wUja k]eI .(gzBk 769, r[o{ rqzE ;kfjp)

Bkw[fJe J/ezeko gkopqjw i'fs o{g B/ Bkw ou e/ nksw g;kok

ehsk.AapIn\{ Aapu saijX AapIn\{ ricX naxu .

(gzBk 463, r[o{ rqzE ;kfjp)3231

Page 17: g[;se fwbD dk gsk lsikhpanth.org/PDF/DasamGranthDeeVichar.pdf · d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko sseok i. d' Fpd 4 ii. d;w rqzE dh r[owfs ftuko dk ;ko 6 1H Gkr 1 - d;w rqzE dh

d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko

pqjw i'fs d/ ;z;ko ftZu r[gs jo EK g;o/ ;o{g Or[opkDh BkT[ iK Bkw i'fs efjzdh j?.

gupta namu vrt{ ivic kljuig Gio Gio hir BrpUir rihAa .(gzBk 1334, r[o{ rqzE ;kfjp)

Bkw jk}ok j}{o, }kjok }j{o ;op ftnkge j;sh j?.Bkw gowkswk j?, jo fJe iht ftZu Gog{o gow fBowb u/sBk j?.;G ihtK dh nkswk j?, nkswk pqjw j?, nkswk i'fs j?.

g{ok ;fsr[o{ r[owzsq Bkw, tkfjr[o{ f;ZyK O fdzdk j?. fJ;Bkw d/ ig f;woD fXnkB Bkb wB[Zy O nkgD/ fBi ;o{g RealSelf, nkswk, gowkswk, Bkw, pqjw dk frnkB j[zdk j?.

eoskeosk - ;G ezw eoB s/ ekoT[B tkbh Fya;hns fJZe

J/ezeko, i'fs o{g gkopqjw ;G e[M j[ew (Divine Will) Bkb eodk` s/ ihtK e'b'A eokT[Adk `. eosk fJe' fJZe ;d?th j;sh, fJZeJ/ezeko dk r[D `.

;z;ko ouBk fJZe J/ezeko B/ eosk o{g ftZu nkgD/ r[Dj[ew Bkb Unzeko X[zB T[uko e/ ehsh. ;z;ko ftZu ;G e[M eoBeokT[B tkbk eosk nekb g[oy j[ew ;Zssk Bkb eodk `.

Aap[ kr[ krae[ Aap[ . Aap[ Taip xuTap[ Aap[ .tuJ t[ bahir kCU n h]v{ tU; Aap[ kar{ laviNAa .

(gzBk 125, r[o{ rqzE ;kfjp)sBu jIxu ip ;du wIAa tuWu Aap[ tuWu Aap[ kar{ laieAa .j[ha tU; hukmu krih t[h[ k] krm kmav{j[ha tuWu Wuir iliK paieAa . (gzBk 736, r[o{ rqzE ;kfjp)fJZe J/ezeko, i'fs o{g nekb g[oy B/ nBjs, nBjd Fpd

dhnK ;zrhse X[zBK T[uko e/ nksw g;kok ehsk. eos/ d/ ;zrhse

X[zBK o{g s'A ;z;ko dh jT[A tkbh w?bh u/sBk pDh, s/ ;z;ko d/nBfrDs iht izsK d/ tZy-tZy o{g pD/. ;z;ko d/ tZy-tZy o{g fJZed/ jh nB/eK wk:kth ;o{g jB. ;z;ko s/ ;z;ko d/ iht fBor[Dpqjw d/ jh ;or[D ;o{g jB. jT[A d/ Gow ekoD wB[Zy O ;or[D;o{g ftZu eosk s/ eos/ dh nkgDh y/v BjhA fdZ;dh. pqjwfrnkBh O ;z;ko s/ ;z;ko d/ ihtK ftZu fJZe J/ezeko, eosk jh y/vdk fdZ;dk `.

g[oy[fJe J/ezeko i'fs o{g pqjw O r[opkDh g[oy, gow g[oy,

nkfd g[oy, eosk g[oy, ;[ikB g[oy efjzdh j?. o{g o/y ozr s'A fpBk;zg{oB, j'Ad tkbh u/szB, ;[zg{oB Fy;hns j?. T[j jh ;z;ko dk y;wj?, ;G iht T[; d/ j[ew ftZu eko eoB tkbhnK BkoK jB.

iesu jg mih purKu e[ku h{ h]r sglI nair sbaeI .(gzBk 591, r[o{ rqzE ;kfjp)

na itsu kamu n narI . (gzBk 597, r[o{ rqzE ;kfjp)

m{ kamiN m[ra k;tu krtaru .(gzBk 1128, r[o{ rqzE ;kfjp)

fBoGT[fJe J/ezeko i'fs o{g gkopqjw O fe;/ dk GT[ BjhA,

fBoGT[ j?. ;kok ;z;ko iht izs, d/th d/ts/, T[; d/ G? ftZud/th d/ts/, T[; d/ G? ftZud/th d/ts/, T[; d/ G? ftZud/th d/ts/, T[; d/ G? ftZud/th d/ts/, T[; d/ G? ftZujB s/ T[; d/ j[ew ftZu eko eod/ jB.jB s/ T[; d/ j[ew ftZu eko eod/ jB.jB s/ T[; d/ j[ew ftZu eko eod/ jB.jB s/ T[; d/ j[ew ftZu eko eod/ jB.jB s/ T[; d/ j[ew ftZu eko eod/ jB.

e[k[ kxu nahI Bxu k]ie . krta kr[ krav{ s]ie .(gzBk 796, r[o{ rqzE ;kfjp)

its t[ xUpir nahI k]ie .

33 34

Page 18: g[;se fwbD dk gsk lsikhpanth.org/PDF/DasamGranthDeeVichar.pdf · d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko sseok i. d' Fpd 4 ii. d;w rqzE dh r[owfs ftuko dk ;ko 6 1H Gkr 1 - d;w rqzE dh

d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko

kxuNu dr{ dru iks ka h]ie .(gzBk 842, r[o{ rqzE ;kfjp)

sgilAa Bxu iliKAa isir l[Ku .

nank inrBxu inr;karu scu e[ku .(gzBk 464, r[o{ rqzE ;kfjp)

fJzdq nkfd d/ts/ th T[; d/ G? ftZu s/ j[ew ftZu ekoeod/ jB.

B{ ivic ie;wu iPr{ isr Bair .

B{ ivic raja Wrm wuAaru .(gzBk 464, r[o{ rqzE ;kfjp)

fBot?o[fJe J/ezeko pqjw i'fs O fe;/ Bkb t?o BjhA.

its ka srIku k] nhI na k] k;oku v{raeI .(gzBk 592, r[o{ rqzE ;kfjp)

tU; inrv{ru s;t t[r[ inrml .(gzBk 108, r[o{ rqzE ;kfjp)

nekbfJe J/ezeko pqjw i'fs, nekb g[oy j?, nfpBk;h j'Ad j?.

;wK (Time) nekb g[oy d/ j[ew Bkb, ;z;ko dh T[sgsh ;w/A F[o{j'fJnk. ;wK T[sBh d/o ub/rk, fisBh d/o ;z;ko j?. id'A nkfdg[oy d/ j[ew ftZu fJe ekb uZeo ;wkgs j't/rk, sK ;wK ;wkgsj't/rk. T[j ekb dk ekb j?. T[j nkg ;d ihts j?.

keI bar psirX pasar . swa swa ieku e[k;kar .(gzBk 276, r[o{ rqzE ;kfjp)

(;z;ko ouBk T[; d/ j[ew Bkb eJh tko j'Jh, id'A id'AT[;B/ nksw g;kok ehsk.)

Unzeko X[zB ;dk ;Zs BjhA, fJZe ekb uZeo s'A pkd fJZeJ/e/ ftZu ;wk iKdh `.

w{ofsw{ofs d/ noE jB ti{d, ;o{g, j'Ad, j;sh.

sPl wrsnu Akal mUrit pRBu h{ BI h]vnhara .(gzBk 609, r[o{ rqzE ;kfjp)

(;d ihts j;sh j'Ad)

ni{BhfJe J/ezeko i'fs o{g gkopqjw, i{BK ftZu BjhA nkT[Adk,

iBw woB ftZu BjhA.

jnm mrN t[ rht naraieN .(gzBk 1136, r[o{ rqzE ;kfjp)

;z;ko d/ ;G iht d/th, d/ts/, ntsko iBw woB ftZujB.

;?GzfJe J/ezeko i'fs o{g gkopqjw B/ nkgD/ nkg O nkg

T[gkfJnk. e[km e[k{ Aapu xupaieAa . (gzBk 113)Unzeko O nekb g[oy B/ fJe etkT[ Bkb T[gkfJnk. ekb

wjkekb ;G d/th d/tfsnK O T[gkT[B tkbk T[j fJe J/ezeko j?.

35 36

Page 19: g[;se fwbD dk gsk lsikhpanth.org/PDF/DasamGranthDeeVichar.pdf · d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko sseok i. d' Fpd 4 ii. d;w rqzE dh r[owfs ftuko dk ;ko 6 1H Gkr 1 - d;w rqzE dh

d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko

;G d/th d/ts/ iBw woB ftZu jB TjBkA B{z nekb g[oy dkfrnkB Bjh.

r[o gq;kfdr[o{ d/ noE jB, fJe' fJe ;d?th j;sh gkopqjw d/

fBor[D s/ ;or[D ;o{g O ikBD tkbk s/ f;Zy ;/te O feogkd[nkok Bkw (r[owzsq d/ e/) pqjw dk frnkB d/D tkbk. gq;kfd d/noE jB feogk.

guru prsawu kr[ namu w[v{ nam[ naim smaviNAa .(gzBk 130, r[o{ rqzE ;kfjp)

tuWu ibnu Avru n k]eI jaca gur prsawI tU; paviNAa .(gzBk 130, r[o{ rqzE ;kfjp)

gur ibnu igAanu n h]veI na suKu vs{ min Aaie .

nank nam ivhUN[ mnmuKI jasin jnmu gvaie .(gzBk 650, r[o{ rqzE ;kfjp)

Gkr 4

G{fwekr[opkDh B/ t/d pkDh B{z tkgkoh fejk j?. r[o{ ih B/ fejk

j? uko/ t/d sq?r[Dh ;z;ko dh ftuko d;d/ jB. s[ohnk nt;ok ikAJ/ek J/ekzeko dh ;{M-p{M frnkB, g{o/ ;fsr[o{ s' gqgks jz[dh j?.

uko/ p/d eEfj nkeko..shB nt;Ek ej/ tfynkB[..s[ohnkt;Ek ;fsr[o s/ jfo ikB..

(gzBk 154 r[o{ rzqE ;fjp)f;fwqs ;k;sok d/ T{gd/F pko/ r[opkDh ;wMkT[zdh j?A

f;fwqs ;k;sokA B{z sZs, J/ek J/ezeko gko pqjw i'fso{g nekb g[oydh gSkD BjhA.

* f;qfwfs ;k;s nzs B ikD?.. w{oy[ nzXk ss[ B gSkD?.. nkg/ eo/ eokJ/ eosk nkg/ Gofw G[bkfJdk..

(gzBk 1061 r[o{ rzqE ;kfjp)* f;fwqfs ;k;sq g[zB gkg phukod/ ss? ;ko B ikDh.. ss? ;ko B ikDh r[o{ pkMj[ ss? ;ko B ikDh..

(gzBk 920 r[o{ rzqE ;kfjp)

t/d pkDh pko/r[opkDh eh T[gd/F fdzdh `

r[o{ BkBe ;kfjp s/ gfjb/ uko f;Zy r[o{, fjzd{ xokfBnKftZu g/dk j'J/. fjzd{ Xow dk w{b t/d ;k;sq f;fwqshnK jB. r[o{BkBe ;kfjp fjzd{nK d/ shoEK, e[o{eF/so, jfod[nko, pBko;,irzBkEg[oh nkfd s/ rJ/ s/ pqkjwDK O T[gd/F fdZsk s/ pkDh

37 38

Page 20: g[;se fwbD dk gsk lsikhpanth.org/PDF/DasamGranthDeeVichar.pdf · d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko sseok i. d' Fpd 4 ii. d;w rqzE dh r[owfs ftuko dk ;ko 6 1H Gkr 1 - d;w rqzE dh

d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko

T[ukoh. r[o{ ih gopsK T[^s/ i'rhnK f;ZXK d/ fNekD/ s/ rJ/ s/ T[E/th T[gd/F fdZsk. pqkjwD s/ i'rh à f;ZX, t/d Fk;sq f;fwqshnK dhf;Zfynk w[skpe Grsh eod/ ;B.

f;fwqshnK s/ Fk;soK dk w{b t/d pkDh j?. f;fwqshnKseohpB 31 jB, fiBQK O fbZyD tkb/ tZv/-tZv/ foFh w[Bh j'J/ jB,fi; soQK wB{ f;fwqsh, tfFFN f;fwqsh nkfd. f;fwqshnK d/ T[gd/FK ftZu pj[s fGzB G/d jB. S/ gqf;ZX Fk;so jB fizBQK ftZudoFB ftfdnkàfcb';ch j?. fJjBK nkg; ftZu fto'Xh ftukoK tkb/yN Fk;soK O r[opkDh B/ gkyzv fejk. fJj ;G ;z;ko dhnK gqf;ZXg[;seK jB.

r[o{ BkBe dk wZs fJjBK Bkb'A tZyok ;h, s/ ;fsr[o{ ih B/r[opkDh ftZu fJjBK O G[Zb/ wkor dZf;nk j?. r[o{ BkBe ;kfjp B/Bkw Xow dk T[gd/F fdZsk, s/ fJe J/ezeko, fBor[D pqjw dhGrsh dk T[gd/F fdZsk, fi; wkor s/ uZb e/ iBw woB dk r/VeZfNnk iKdk j?, s/ iht ;d ;[yh, s/ ;d ihts j' iKdk j?. r[o{BkBe ;kfjp B/ fJe' fJZe j'Ad gkopqjw d/ ;z;ko ftZu g;o/ ;o{gBkw dk ikg f;woD eoB dk T[gd/F fdZsk j?.

fjzd{ Xow Fk;soK, t/d pkDh, f;fwqshnK, Fk;soK dk w{bpqjwk j?. fJBQK Fk;soK nB[;ko pqjwk ;z;ko O g?dk eoB tkbkd/tsk j?, ftFO ;z;ko O gkbD tkbk d/tsk ` s/ fFtih ;z;kodk ;zxko eoB tkbk d/tsk `. fJj ;wMd/ jB fe pqjwk, ftFOs/ fFtih dh fsqe[Nh ob e/ pqjw pDdh `.

fjzd{ Xow d/tfsnK s/ d/tfsnK d/ ntsko okw uzdq,fWFB ih nkfd dh g{ikànokXBkàfXnkB dk T[gd/F fdzdk `. fjzd{Xow d/tfsnK d/ ntskoK dhnK w{oshnK dh g{ik dk th T[gd/Ffdzdk ̀ . fjzd{ okw uzdq, fWFB ih O GrtkB efjzd/ jB. r[opkDhnB[;ko fJj ;G d{i/ jB, GrtkB e/tb fJe gkopqjw `.

r[opkDh nB[;ko pqjwk, ftFO s/ wj/F s/ fJjBK d/ ntskod{i/ jB, fJjBK dh nokXBk Bkb sq? r[Dh ;z;koe FeshnK dhnokXBk j[zdh ̀ . fJ; soQK J/ezeko fBor[D pqjw dh gSkD BjhA j';edh, u"E/ gd dh nt;Ek gqkgs BjhA j' ;edh s/ iBw woB d/

r/V s'A S[Nekok BjhA j' ;edk, iwK d/ tZ; g?Dk g?Adk `.j[D n;hA t/dK dh ftuko r[opkDh s'A ;wMB dk :sB

eod/ jK. J/ezeko fBor[D pqjw B/ uko/ t/d pqjwk O fdZs/. pqjwkt/d gVQ e/ ftuko eodk fojk go fJZe'-fJZe ;d?th j;sh i'fs o{ggkopqjw d/ j[ew O p[ZM BjhA ;fenk, fJ; bJh BoeK ;[orK ftZux[zwdk `. fJ;O pqjw dh gSkD BjhA j'Jh.

car[ v[w bRhm[ kxu wIe[ piz piz kr[ vIcarI .ta ka hukmu n bUJ{ bpuza nrik surig AvtarI .

(gzBk 423, r[o{ rqzE ;kfjp)t/dK B/ gkg g[zB dh ftuko s/ pqjwk ftFO wj/F nkfd

dhnK eEk ejkDhnK ejhnK, s/ T[^uhnK BhthnK ikshnK dhftuko th fJE'A jh nkJh.

kTa khaNI b[w: I AaNI papu pu;nu bIcaru . w[ w[ l{Na l{ l{ w[Na nrik surig Avtar .xutm miWm jat: I ijnsI Brim Bv{ s;saru .

(gzBk 1243, r[o{ rqzE ;kfjp)g[zB gkg Boe ;[or dk phi jB, g[zB gkg eowK Bkb iht

b/y/ ftZu jh ofjzdk `, fizBh d/o b/y/ s'A BjhA S[ZNdk, T[sBh d/oiBw woB j?. fJ; soQK sZs pqjw dk frnkB BjhA j' ;edk. g[zBgkg wkfJnk dk tgko `.

b[wu pukar[ pu;nu papu surg nrk ka bIxu .

j] bIj{ s] xugv{ Ka:wa jaN{ jIxu .(gzBk 1243, r[o{ rqzE ;kfjp)

pqjwk B/ t/d pkDh gork;h, fJj wkfJnk d/ w'j dk fybkok`. p/d wkfJnk dk tkgkoh `, frnkB okf; r[owzsq Bkw ;fsr[os'A gqkgs j[zdk `, fi; Bkb pqjw frnkB jz[dk ` s/ wB[Zy fJ;/

39 40

Page 21: g[;se fwbD dk gsk lsikhpanth.org/PDF/DasamGranthDeeVichar.pdf · d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko sseok i. d' Fpd 4 ii. d;w rqzE dh r[owfs ftuko dk ;ko 6 1H Gkr 1 - d;w rqzE dh

d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko

ihtB ftZu w[es j' iKdk `.

b[wu vparI igAanu rais krmI pl{ h]ie .

nank rasI bahra liw n cilAa k]ie .(gzBk 1244, r[o{ rqzE ;kfjp)

f;zfwqs Fk;so Gow ftZu jB. fJjBK O gow sZs, J/ezekopqjw i'fs dh gSkD BjhA j' ;edh, f;zfwqs Fk;so g[zB gkg dhftuko fdzd/ jB.

isimRit sast A ;tu n jaN{ . mUrKu A ;Wa ttu n pCaN{.Aap[ kr[ krae[ krta Aap[ Brim Bulaiewa .

(gzBk 1061, r[o{ rqzE ;kfjp)

isimRit sastR pu;n pap bIcarw[ tt{ sar n jaNI .

tt{ sar n jaNI gurU baJhu tt{ sar n jaNI .(gzBk 920, r[o{ rqzE ;kfjp)

uko/ t/d nkeko tkb/ f;qFNh, sq? r[Dh wkfJnk dk tfynkBeod/ jB. uT[E/ gd dh nt;Ek s[ohnk nt;Ek ;fsr[o{ s'A ikDhik ;edh `.

car[ b[w kTih Aakaru . tIin AvsTa khih viKAanu .turIAavsTa sitgur t[ hir janu .

(gzBk 154, r[o{ rqzE ;kfjp)(s[ohnk nt;Ek ftZu nkswk d/ doFB, s/ J/e/ gkopqjw

dk frnkB j' iKdk `.)r[opkDh g{o/ ;fsr[o{ s'A ftXh g{ote, r[owzsq Bkwàr[oFpd,

gqkgs eoe/ Bkw f;woB dk T[gd/F fdzdh `, fi; Bkb J/ezekofBor[D pqjw dh nokXBk j[zdh `. fJj r[owfs Bkw `. fjzd{ rqzEth Bkw f;woB dk T[gd/F fdzd/ jB, go T[j r[owfs Bkw BjhA,

d{i/ dk f;woB `. pqkjwDh ws tkfbnK B/ b'eK O T[^uhnKBhthnK ikshnK ftZu tzv fbnk, s/ pqkjwD O irs dk r[o{pDkfJnk. pqkjwD t/dK Fk;soK dh ftuko eodk `, gkg g[zB dhftuko eodk ̀ , t/dK d/ gkm j[zd/ jB. Uw O ;Zs efj e/ T[; dkfXnkB Xfonk iKdk `, okw uzdq, fWFB, fFt ih, d[ork GtkBhs/ fJjBK dhnK w{oshnK dh g{ik eokT[Adk ̀ . fJj ;wMd/ jB fJ;soQK pqjw dh g{ik nokXBk j[zdh `. r[opkDh efjzdh `, fJj d{i/dh nokXBk `, fJ; soQK fJe J/ezeko dk frnkB BjhA j' ;edk.

r[opkDh dk T[gd/F ̀ fe gow/;o dk Bkw ;G f;qFNh b?Adh`. e/tb g{o/ ;fsr[o{ s'A Bkw b? e/, r[owzsq Bkwàr[oFpd d/ f;woBBkb, sZs pqjw dk frnkB j[zdk `, fJ; soQK Bkw igD tkb/r[ow[y jB, j'o ;G wBw[y jB.

namu t[ra sBu k]eI l[tu h{ j[tI AavN jaNI .ja tuWu Bav{ ta gurmuiK bUJ{ h]r mnmuiK iPr{ ieAaNI .

(gzBk 423, r[o{ rqzE ;kfjp)nfrnkBh r[o{ s'A Bkw b? e/ igD Bkb jT[A dk Gow BjhA

iKdk s/ gkopqjw p[fMnk BjhA iKdk.A ;W[ gurU t[ Brmu n jaeI . mUlu C]id lag[ wUj{ BaeI .

(gzBk 232, r[o{ rqzE ;kfjp)(nfrnkBh r[o{ s'A Bkw b? e/ f;woB Bkb d{i/ dh Grsh

j[zdh ̀ , fJj w{b, sZs pqjw, J/ezeko O SZv e/ d{i/ Bkb br/ jB.)epho ih efjzd/ jB -kbIr maie mU;dxu ith gurU kI ja t[ Brmu n jaie .Aap dub[ chu b[w mih c[l[ wIe[ bhaie .

(gzBk 1369, r[o{ rqzE ;kfjp)kbIr bamnu gurU h{ jgt ka Bgtn ka guru naih .AriJ xuriJ k{ pic mUAa carxu b[whu maih .

(gzBk 1377, r[o{ rqzE ;kfjp)41 42

Page 22: g[;se fwbD dk gsk lsikhpanth.org/PDF/DasamGranthDeeVichar.pdf · d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko sseok i. d' Fpd 4 ii. d;w rqzE dh r[owfs ftuko dk ;ko 6 1H Gkr 1 - d;w rqzE dh

d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko

ih;wU mUl[ BUl[ AKuoI ja:hI .(fjzd{ pqjw s'A G[b/ y'N/ o;s/ ik oj/ jB.)nariw kihAa is pUj kra:hI . A ;W[ gu;g[ A ;W A ;Waru .paTru l{ pUjih mugW gvar .(fJj w[rX rtko gZEo dh w{osh dh g{ik eod/ jB.)Xih ja Aaip dub[ tum kha trNharu .

(gzBk 556, r[o{ rqzE ;kfjp)(gZEo nkg v[Zpd/ jB, s[jkO fet/A ;z;ko ;kro s'A gko

eokT[Br/.)tR{ guN baNI bRhm j;jala .piz vawu vKaNih isir mar[ jmkala .ttu n cInih b;nih p ;d prala .

(gzBk 230, r[o{ rqzE ;kfjp);fsr[o{ ih efjzd/ jB w?A BjhA ikDdk gqG{ O fejVh rZb

uzrh brdh `, wBk, e'Jh okj y'i. ;fsr[o{ ih B/ fjzd{ Xow d/wkorK dh frDsh ehsh ̀ , fJj ;ko/ efjzd/ jB T[jBK T[^u gd gkfbnk `, gow/;o gk fbnk `. e'Jh nkgD/ nkg O xZN BjhAnytkT[Adk. ;fsr[o{ ih efjzd/ jB fJj ;G T[gkt G[Zb/ wkor jB,w?A fJj ;G fsnkr fdZs/ jB, s/ ;fsr[o{ dh FoB nkfJnk jK i'r[owzsq Bkw dk f;woB eok e/ uT[E/ gd se gj[zukT[Adk ̀ s/ sZspqjw, fJe' fJZe j'Ad j;sh fBor[D pqjw dh gSkD eokT[Adk `.fco b/yk BjhA ofjzdk s/ iBw woB BjhA ofjzdk.

janxu nhI Bav{ kvn bata . mn K]ij margu .1. rhaxu .iWAanI iWAanu lavih . igAanI igAanu kmavih .pRBu ikn hI jata .1. BgxutI rht jugta .

j]gI kht mukta . tpsI tpih rata .2.

m]nI m]inWarI . sinAasI bRhmcarI .xuwasI xuwais rata .3. Bgit nv{ prkara .p ;idtu v[wu pukara . igrstI igrsit Wrmata .4.iek sbwI bhu rUip AvWUta . kapzI kxut[ jagUta .ieik tIriT nata .5. inrhar vrtI Aaprsa .ieik lUik n w[vih wrsa . ieik mn hI igAata .6.Gaio n ikn hI khaieAa . sB kht[ h{ paieAa .ijsu m[l[ s] Bgta .7.(fJj ;G efjzd/ jB fe w?A gk fbnk j?, fe;/ B/ xZN BjhA

ejkfJnk, go gowi'fs Bkb e'Jh BjhA fwfbnk.)sgl xukit xupava . itAagI srin pava .nanku gur criN prata .8.

(gzBk 71, r[o{ rqzE ;kfjp)(w?A T[go fdZs/ ;rb T[gkt fsnkr fdZs/ jB, s/ ;fsr[o{

dh FoB nkfJnk jK i' r[owzsq Bkw d/ e/ F[X wB Bkw ikgàf;woDdk T[gd/F fdzdk j?.)

;fsr[o{ ih efjzd/ jB J/ezeko fBor[D pqjw O SZv e/ j'oKdk f;woB eoB tkb/ w{oy y's/ jB. (fJj fpoEk efjzd/ jB n;hAs/o/ jK.)

itAaig suAamI Aan kxu ictvt mUz mugW Kl Kr t[ .kagr nav l;Gih kt sagru ibRTa kTt hm trt[ .isv ibr;ic Asur sur j[t[ kal Agin mih jrt[ .

(fFt, pqjwk, okyF fisB/ jB, ekb dh nrBh ftZu ;Vd/ jB.)(gzBk 1267, r[o{ rqzE ;kfjp)

43 44

Page 23: g[;se fwbD dk gsk lsikhpanth.org/PDF/DasamGranthDeeVichar.pdf · d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko sseok i. d' Fpd 4 ii. d;w rqzE dh r[owfs ftuko dk ;ko 6 1H Gkr 1 - d;w rqzE dh

d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko

tR{ guN sBa Watu h{ piz piz krih vIcaru .mukit kw[ n h]veI nhu paiein\ m]K wuAaru .ibnu sitgur b;Wn n tuohI naim n lg{ ipAaru .

(gzBk 1277, r[o{ rqzE ;kfjp)Kou wrsn j]gI s;inAasI ibnu gur Brim Bulae[ .sitguru s[vih ta gitimit pavih hirjIxu m ;in vsae[ .scI baNI isxu ictu lag{ AavNu jaNu rhae[ .

(gzBk 67, r[o{ rqzE ;kfjp)r[o{ nwodk; ih efjzd/ jB ;fsr[o{ ih dh FoB nk e/

;fsr[o{ dh ;/tk nokXBk fpBk fe;/ B/ J/ezeko fBor[D pqjw, i'fso{g O BjhA gSkfDnk. fJj r[ow[y jB. j'o ;G wBw[y pe-pe e/ftbe-ftbe e/ wo rJ/, s/ iBw woB d/ r/V ftZu oj/, d[yh j' e/d[Zy ftZu ;wkJ/ ofjzd/ jB. r[o{ dh FoB nkT[D tkb/ r[ow[y,r[owfs Bkw f;wod/ jB, Bkw o; ghAd/ jB s/ ;[Gkte jh ;Zu ftZu;wk iKd/ jB. ;fsr[o{ s/ r[opkDh dh FoB ftZu nk e/ ekb tZ;BjhA j[zd/ s/ iBw woB d/ r/V s'A S[Nekok j' iKdk `.

ibnu sitgur s[v[ ikn{ n paieAa mnmuiK Bxuik mue[ibllaeI .Aavih javih Oxur n pavih wuK mih wuiK smaeI .gurmuiK h]v{ su A ;imRtu pIv{ shj[ saic smaeI .6.ibnu sitgur s[v[ jnmu n C]d{ j[ An[k krm kr{AiWkaeI .v[w pzih t{ vaw vKaNih ibnu hir pit gvaeI .sca sitguru sacI ijsu baNI Bij CUoih gur srNaeI .

(gzBk 638, r[o{ rqzE ;kfjp)

(;fsr[o ;Zuk ̀ , r[opkDh ;Zuh ̀ , r[o{ dh FoB nk e/ Bkwf;woB Bkb S[Nhdk `.)

r[owfs dk fJj th c?;bk ` fe r[o{ dh FoB nkT[D s'AgfjbK j'o ;G Go';/ànehd/ SZv e/ nkU. fe;/ j'o T[^s/ Go';k oyd/j'J/ ;fsr[o{ dh FoB nkT[Dk, d' p/VhnK ftZu g?o oyDk `, fJ;soQK S[Nekok BjhA j[zdk.

r[o{ nzrd ;kfjp s/ r[o{ nwodk; ih s/ nB/eK FoXkb{;fsr[o{ dh FoB nkT[D s'A gfjbK d/th d/tfsnK O wzBd/ ;B s/jo ;kb shoE dh :ksok bJh iKd/ ;B, r[o{ FoB nkT[D s'Apknd T[jBK B/ nkgD/ gfjb/ Xow d/ nehd/ fsnkr fdZs/ s/ d{ikgk;k BjhA sZfenk. ;fsr[o dh f;Zfynk O ;Zs eoe/ gotkB ehsks/ ;/tk fJe wB j' e/ ehsh.

ja kxu muin W*anu Wr{ iPrt sgl jugkbhu k k]xU pav{ Aatm pRgas kxu .b[w baNI siht ibr;ic jsu gav{ ja k]isv muin gih n tjat kiblas k;xu .ja k} j]gI jtI isW saiWk An[k tpjoa jUo B[K kIe[ iPrt xuwas kxu .su itin sitguir suK Baie ikRpa WarIjIA nam kI bdaeI weI gur ramwas kxu .

(gzBk 1404, r[o{ rqzE ;kfjp)gzfvs T[j ` i' fsqj r[DK dh gzv, sq? r[D wkfJnk dh,

t/dK Fk;soK dh ftuko O fsnkr/, ;fsr[o{ s'A dhfynk b? e/ ftXhg{ote r[owfs Bkw bt/ s/ Bkw ig/.

s] p ;idtu j] itha: guNa kI p ;d xutar{ .Aniwnu e[k] namu vKaN{ . sitgur kI Xhu wIiKAa l[ie.

45 46

Page 24: g[;se fwbD dk gsk lsikhpanth.org/PDF/DasamGranthDeeVichar.pdf · d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko sseok i. d' Fpd 4 ii. d;w rqzE dh r[owfs ftuko dk ;ko 6 1H Gkr 1 - d;w rqzE dh

d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko

sitgur Aag{ sIsu Wr[ie .(gzBk 1261, r[o{ rqzE ;kfjp)

dgrI cal n[tR Puin A ;Wul[ sbw surit nhI BaeI .sastR b[w tR{ guN h{ maieAa A ;Wlxu W;Wu kmaeI .

(gzBk 1126, r[o{ rqzE ;kfjp)(v'bB tkbh N/Yh ukb `. B/sq th nzX[b/ jB. r[o{ d/

Fpd s/ ;[ofs d/ w/b dk :sB BjhA eodk. T[; O fJj BjhA gskFk;so t/d sK sq? r[Dh wkfJnk dh ftuko eod/ jB. nfrnkBhXzXk jh eodk `._

to tIrT w[v w[vailAa k[waru mTura kasI .k]io t[tIsa w[vt[ sNu ie;wR{ jasI .isimRit sastR b[w cair Kou wrs smasI .p]TI p ;idt gIt kivt kvt[ BI jasI .jtI stI s;inAasIAa siB kal{ vasI .muin j]gI iwg;bra jm{ sNu jasI .j] wIs{ s] ivNsNa sB ibnis ibnasI .iTru parbRhmu prm[sr] s[vku iTru h]sI .

(gzBk 1100, r[o{ rqzE ;kfjp)(gkopqjw gow/;o fEo `. r[ow[y ;/te th r[owfs f;woB

eoe/ ;dihts j' iKdk ̀ , pkeh ;G iBw woB d/ r/V ftZu jB.)sacI kIrit sacI baNI . h]r n wIs{ b[w puraNI .pU;jI sacu sc[ guN gava m{ Wr h]r n kaeI h[ .

(gzBk 1022, r[o{ rqzE ;kfjp)vrt n rhxu n mh rmwana .

itsu s[vI j] rK{ inwana .1.e[ku gusaeI Alhu m[ra . ih;wU turk wuha: n[b[ra .1.(tos BjhA oydk, o'i/ BjhA oydk, T[; O nokXdk jK

i' UVe oydk `. w/o/ bJh fjzd{nK dk r';KJh s/ w[;bwkBK dknZbQk, fJe' J/ezeko jh `, fjzd{ w[;bwkB d'jK s'A gZbk S[Vk fbnk`.)

hj kab{ jaxu n tIrT pUja . e[k] s[vI Avru n wUja .pUja krxu n invaj gujarxu .e[k inr;kar l[ irw{ nmskarxu .3.n hm ih;wU n muslman . Alh ram k[ ip ;du pran .4.khu kbIr iehu kIAa vKana .gur pIr imil Kuiw Ksmu pCana .5.

(gzBk 1136, r[o{ rqzE ;kfjp)(fjzd{, w[;bwkBK d/ g{ik, Grsh d/ sohe/ BjhA ngBKdk.

r[o{ O fwb e/ J/ezeko f;wodk `.)

t/dK Fk;soK dh f;Zfynk toD ikst/d Fk;soK w[skpe pqkjwD, yZsoh, t?F s/ F{do uko

toDàikshnK jB. ;G toDK dk nkg' nkgDk fB:ws Xow `.pqkjwD dk ezw ftfdnk gVQDk s/ gVQkBk, yZsoh dk ezw izrhf;yFk gqkgs eoBk s/ oki s/ Xow bJh bVBk, t?F dk ezw tgkonkfd s/ F{do dk ezw ;G toDK dh ;/tk. F{do O frnkB gqkgseoB dk s/ g{ik eoB dk e'Jh nfXeko BjhA. BhthnK ikshnKdhnK th Fq/DhnK jB. b'jko, soykB nkfd jZEhA ezw eoB tkb/ thBhthnK ikshnK ftZu Fkfwb jB. t/dKs nB[;ko wB[Zyh ikw/ ftZuiBw, g[oF, fJ;soh uko/ toD nkgD/ g{opb/ iBwK ftZu ehs/eowK nB[;ko j[zdk `. fJ; ;z;ko ftZu th i' eow iht eodk `

47 48

Page 25: g[;se fwbD dk gsk lsikhpanth.org/PDF/DasamGranthDeeVichar.pdf · d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko sseok i. d' Fpd 4 ii. d;w rqzE dh r[owfs ftuko dk ;ko 6 1H Gkr 1 - d;w rqzE dh

d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko

fgSb/ ;z;ekoK w[skpe j' oj/ jB. fJj ;kvh gqkbpX ̀ , destiny ̀ .;G wB[Zy nkgDh gqkbpX nB[;ko ihtB p;o eod/ jB. j}koK;kbK s'A fJj ftuko ;BksB Xow d/ o{g ftZu Gkos tk;hnK d/wB ftZu t;/ jB.

t/dKsh dh toD iks tzv d/ gZy ftZu dbhb;BksB Xow fe;/ religion dk Bkw BjhA. fJj e[dosh

fB:wK dh ftuko `. t/de Xow ;wMdk ` fe ;z;ko d/ ;ko/ ihtnkgD/ ehs/ eowK d/ cb G'rd/ jB, fgSb/ iBw ftZu ehs/ eow;z;eko pDd/ jB. wB[Zyk iBw ftZu nkT[D ;w/A pZuk nkgD/ fgSb/ehs/ eowK nB[;ko pqkjwD, yZsoh, t?F iK F{do d/ xo nkgD/eowK dk cb G'rD bJh iBw b?Adk ̀ . pzd/ dh ekpbhns s/ ;wMo[uh nkgDh iBw iks d/ nB[e{b, ;[Gkte jz[dh ̀ . iht dk eowKs'A S[Nekok, nkgD/ eowK d/ cb G'r e/ jh j' ;edk `. i/ ;GtoDàikshnK nkg' nkgDk ihtB s/ co} toD tzv d/ fj;kpBkb, y[Fh Bkb fBGkT[D sK ;wki ;[yh ofj ;edk ̀ s/ fe;/ MrV/eFweF dk vo BjhA. id'A wB[Zy fJ; iBw s'A pD/ e[dosh fB:wO s'VB dh e'fFF eod/ jB sK MrV/ j[zd/ jB s/ ;wki ftZu p/u?Bhj[zdh `.

T[gob/ ftukoK nB[;ko ;z;ko ftZu 84 bZy i{BK d/ ihtàizsfJ; eowK d/ fB:w nB[;ko, i{BK d/ d[yà;[y d/ uZeo eZY oj/ jBs/ eZYd/ ofjDr/.

r[o{ BkBe ;kfjp B/ iht d/ eowpZX j'D tkbh s/ 84 bZyi{BK ftZu x[zwD dh t?de ftuko O ;jh eoko fdZsk `, gor[opkDh ;wMkT[Adh ` fe wB[Zyk i{Bh ftF/F j? s/ wB[Zy i{Bh ftZuiht eowikb s'A S[ZNB dk :sB eo ;edk ̀ , fco eowikb BjhAofjzdk, iht ;dihts j' iKdk ̀ s/ iBw woB dk r/V w[Ze iKdk`. i' wB[Zy fJ; iBw ftZu eowikb s'A S[ZNB dk :sB BjhA eod/T[j iBw woB d/ r/V ftZu jh ofjzd/ jB.

lK cxurasIh j]in sbaeI . maNs kxu pRiB wIeI vidAaeI .

iesu pxuzI t[ j] nru cUk{ s] Aaie jaie wuKu paiewa .(gzBk 1075, r[o{ rqzE ;kfjp)

r[opkDh nB[;ko uzr/ eow eoB/ }o{oh jB go Fk;soKftZu dZ;/ ig, sg, ;ziw fBjcb jm eow jB.

fJ;bkw s/ Jh;kJh ws s/ e[M j'o ws iht d/ i{BK ftZux[zwD O BjhA wzBd/. T[jBK nB[;ko woB T[gozs nkswk iht d/Bkb epo ftZu dcB ofjzdh ̀ . id'A fenkws dk fdB nkt/rk sK;G ihtnkswk epoK ftu'A T[mDrhnK, s/ T[jBK d/ eowK d/fj;kp Bkb T[jBK O ;tor iK d'iy ftZu G/fink ikt/rk.

r[opkDh nB[;ko eow s/ eowK d/ cb, e[dosh fB:w jB,go fJ; e[dosh fB:w s'A T[go gkopqjw dk j[ew ̀ . eowK d/ cb;[szso t;s{ BjhA, gkopqjw d/ j[ewK nB[;ko cb gqkgs j[zd/ jB.wB[Zy d/ w;se s/ fby/ eowK d/ b/y n;b ftZu j[ew d/ b/y jB.gkopqjw nkgD/ j[ew d/ b/yàgqkbpX O nkgDh pyFhF d[nkok w/Nfdzdk ` s/ eowK dk fj;kp s/ iBw woB dk r/V ysw j' iKdk`. pyFhF dh gqkgsh dk okj g{o/ ;fsr[o{ d/ fdZs/ Bkw dh ewkJh`.

eowikb dh ftukoXkok dh dbdb ftZu cf;nk t/dKshr[opkDh dh ftF/Fsk O ;wM BjhA ;edk. T[j nkgD/ t/dKshftuko s'A fBebD dk okj BjhA ikD ;edk. fJ; dk fJe' sohek`, r[of;ZyK dh ;zrs s/ r[opkDh dh eEk. u'jK toDK O r[opkDhB/ fJe jh T[gd/F fdZsk ̀ , fe i' g{o/ r[o{ s'A dhfynk s/ T[gd/F b?e/ Bkw igdk ` T[j so iKdk `.

KtRI bRahmN sUw v{s xupw[su chu vrna kxu saJa .gurmuiK namu jp{ xuWr{ s] kil mihGio Gio nank maJa .(ysqh, pqkjwD, F{d, t?F ftZu iksh d/ nkXko s/ e'Jh

coe BjhA. fJjBK ftZu'A i' Gh r[o{ ih dh FoB nkt/rk, s/r[owfs Bkw ig/rk, T[j ;z;ko ;kro s'A gko j' ikt/rk.)

(gzBk 747, r[o{ rqzE ;kfjp)49 50

Page 26: g[;se fwbD dk gsk lsikhpanth.org/PDF/DasamGranthDeeVichar.pdf · d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko sseok i. d' Fpd 4 ii. d;w rqzE dh r[owfs ftuko dk ;ko 6 1H Gkr 1 - d;w rqzE dh

d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko

ibnu gur krm n CuosI kih suiN AaiK vKaNu .(gzBk 56, r[o{ rqzE ;kfjp)

(g{o/ ;fsr[o s'A fpBk eowK s'A S[Nekok BjhA j' ;edk.)g{ok ;fsr[o eowK d/ pzXB s'A S[Nekok r[owfs Bkw

f;woD Grsh eok e/ eokT[Adk `, nkgDh Bdo eow pyFhFd[nkok. r[owfs nB[;ko r[owzsq Bkw b? e/ J/ezeko dh Grsh igf;woB nokXBk j[zdh `. j'o fe;/ d/th d/ts/ ntsko d/ igf;woB Grsh eoB Bkb jT[A dk Gow BjhA ik ;edk s/ iBwwoB dk r/V pfDnk ofjzdk `.

j[D n;hA ni'e/ efEs d;w rqzE dh jo fJe ouBk dh tZyftuko r[opkDh nkXko s/ r[opkDh ftZu fdqV eokJh r[owfs dhe;tNh s/ bk e/ eoB dk :sB eoBk `. g[oksB j;s fbysphVkA ftZu fJ; rqzE dk Bkw pfusq BkNe j?.

Gkr 5

d;w rqzE dhnK ouBktK

G{fwekfi; rqzE O nZi d;w rqzE d/ Bkw Bkb ikfDnk iKdk `,

fJ; rqzE iK g[;se dk Bkw gfjbK @pfusq BkNe# ;h. n;hAnB[wkB brk ;ed/ jK fe Bkw d;w rqzE brGr 1885 JhH ftZuofynk frnk j't/rk.

fjzd{stk dhnK skesK dh e{N Bhsh ;dek fJ; dk BkwfJZe j'o tko pdb e/ d;w r[o{ rqzE ;kfjp j' frnk `. fJ; soQKt/d ws d/ rqzE pfusq BkNe O j[D r[o{ rqzE ;kfjp dh pokpohd/D dk T[gokbk j' fojk `. eh r[of;Zy j[D d/th d/tfsnK d/T[gkFe j' ikDr/ <

ny"sh d;w rqzE dh ;zgkdBk r[o{ r'fpzd f;zx ih B/ nkgBjhA ehsh s/ Bk jh eokJh ̀ . fJ; rqzE dh ;zgkdBk gkl10 d/ i'shi'fs ;wkT[D s'A pkd 13 ;kb fgS'A ;zws 1778 iK eJh ftdtkBKnB[;ko 17 ;kb fgS'A j'Jh.

d;w rqzE, tZy-tZy ouBktK dk ;zrqfj `. g[oksB j;sfbys phVkA ftZu th fJj tZy-tZy ouBktK dk ;zrqfj ;h. F[o{-F[o{ftZu fJ; rqzE dk Bkw pfusq BkNe ;h. fi; phV O GkJh wBhf;zx ih dh phV eoe/ iBkfJnk frnk `, T[;d/ sseo/ ftZufbfynk ` -

sseok pfusq BkNe rqzE ih ek.pfusq BkNe d/ ftZu ntskoK s/ okfinK d/ nB/e fJfsjk;e

gq;zr jB i' BkNe dh ohfs nB[;ko fby/ rJ/ jB. pfusq d/ noEjB nihp iK j?okB.

51 52

Page 27: g[;se fwbD dk gsk lsikhpanth.org/PDF/DasamGranthDeeVichar.pdf · d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko sseok i. d' Fpd 4 ii. d;w rqzE dh r[owfs ftuko dk ;ko 6 1H Gkr 1 - d;w rqzE dh

d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko

d;w rqzE dhnkA e[b 12 ouBktK ftu'A 11 ouBktK ftZuouBjko gkl10 O do;kfJnk frnk `. ouBktK d/ wzrbkuoDftZu nekb T[;sfs, ;qh GrT[sh ih ;jkfJ nkfd th fbfynk `.ouBjko B/ GrT[sh ih ;jkfJ, iK gqEw GrT[sh f;wfo e/, iKekb i{ eh T[;sfs fby e/ nkgD/ fJFN dh ikDekoh th fdZsh`. GrT[sh, ekb nkfd fby e/ ouBk ftZu jh fJFN d/ noE th;wMkJ/ jB. n;hA GrT[sh d/ noE T[j jh eo ;ed/ jK i'ouBjko B/ ehs/ jB.

ouBktK d/ f;ob/y s/ wzrbkuoD dh ;{uh n;hA j/mK fbyh`.1 H1 H1 H1 H1 H ikg[ ;kfjpikg[ ;kfjpikg[ ;kfjpikg[ ;kfjpikg[ ;kfjp (d;w rqzE gzBk 1 s'A 10)(d;w rqzE gzBk 1 s'A 10)(d;w rqzE gzBk 1 s'A 10)(d;w rqzE gzBk 1 s'A 10)(d;w rqzE gzBk 1 s'A 10)

> ;fsr[o gq;kfd, > tkfjr[o{ ih eh csj,;qh w[ytke gkl10

2H2 H2 H2 H2 H nekb T[;sfs (gzBk 11 s'A 38) gkl10nekb T[;sfs (gzBk 11 s'A 38) gkl10nekb T[;sfs (gzBk 11 s'A 38) gkl10nekb T[;sfs (gzBk 11 s'A 38) gkl10nekb T[;sfs (gzBk 11 s'A 38) gkl103 H3 H3 H3 H3 H pfusq BkNe ;qh w[ytke gkl10 (gzBk 39 s'A 73)pfusq BkNe ;qh w[ytke gkl10 (gzBk 39 s'A 73)pfusq BkNe ;qh w[ytke gkl10 (gzBk 39 s'A 73)pfusq BkNe ;qh w[ytke gkl10 (gzBk 39 s'A 73)pfusq BkNe ;qh w[ytke gkl10 (gzBk 39 s'A 73)4H > tkfjr[o{ ih eh csj

;qh GrT[sh ih ;jkfJ. tko ;qh GrT[sh ih eh gkl10H(gzBk 119 s'A 127)

5H > ;fsr[o gq;kfd.. ;qh GrT[sh ih ;jkfJ..np frnkB gqp'X fby:s/ gkl10 (gzBk 127 s'A 155)(gzBk 127 s'A 155)(gzBk 127 s'A 155)(gzBk 127 s'A 155)(gzBk 127 s'A 155)

6 H6 H6 H6 H6 H np uT[ph; ntsko (gzBk 155 s'A 709)np uT[ph; ntsko (gzBk 155 s'A 709)np uT[ph; ntsko (gzBk 155 s'A 709)np uT[ph; ntsko (gzBk 155 s'A 709)np uT[ph; ntsko (gzBk 155 s'A 709)> ;qh tkfjr[o{ ih eh csj gkl10

7H7 H7 H7 H7 H okwebh gkl10 (gzBk 709 s'A 712)okwebh gkl10 (gzBk 709 s'A 712)okwebh gkl10 (gzBk 709 s'A 712)okwebh gkl10 (gzBk 709 s'A 712)okwebh gkl10 (gzBk 709 s'A 712)8 H8 H8 H8 H8 H 33 ;t?:/ (gzBk 712 s'A 716)33 ;t?:/ (gzBk 712 s'A 716)33 ;t?:/ (gzBk 712 s'A 716)33 ;t?:/ (gzBk 712 s'A 716)33 ;t?:/ (gzBk 712 s'A 716)

> tkfjr[o{ ih eh csj;qh w[ytke ;t?:k gkl10

9H9 H9 H9 H9 H ]kb;k wfjwk (gzBk 716)]kb;k wfjwk (gzBk 716)]kb;k wfjwk (gzBk 716)]kb;k wfjwk (gzBk 716)]kb;k wfjwk (gzBk 716)> ;qh w[ytke gkl10

10H10H10H10H10H F;so Bkw wkbkF;so Bkw wkbkF;so Bkw wkbkF;so Bkw wkbkF;so Bkw wkbk (gzBk 717 s'A 808) (gzBk 717 s'A 808) (gzBk 717 s'A 808) (gzBk 717 s'A 808) (gzBk 717 s'A 808) ;qh GrT[sh;jkfJ.. gkl10..

11H11H11H11H11H np fsq:k ufosq (gzBk 809 s'A 1388)np fsq:k ufosq (gzBk 809 s'A 1388)np fsq:k ufosq (gzBk 809 s'A 1388)np fsq:k ufosq (gzBk 809 s'A 1388)np fsq:k ufosq (gzBk 809 s'A 1388)> ;qh tkfjr[o{ih eh csj..;qh GrT[sh ih ;jkfJ.. np gfynkB ufosq fby:s/ gkl10

12H12H12H12H12H > j[ew ;Zfs, ;qh tkfjr[o{ ih eh \sj..> j[ew ;Zfs, ;qh tkfjr[o{ ih eh \sj..> j[ew ;Zfs, ;qh tkfjr[o{ ih eh \sj..> j[ew ;Zfs, ;qh tkfjr[o{ ih eh \sj..> j[ew ;Zfs, ;qh tkfjr[o{ ih eh \sj..}\oBkwk ;qh w[ytke gl10 (gzBk 1389 s'A 1428)}\oBkwk ;qh w[ytke gl10 (gzBk 1389 s'A 1428)}\oBkwk ;qh w[ytke gl10 (gzBk 1389 s'A 1428)}\oBkwk ;qh w[ytke gl10 (gzBk 1389 s'A 1428)}\oBkwk ;qh w[ytke gl10 (gzBk 1389 s'A 1428)}\oBkwj gkl 10> j[ew ;s;qh tkfjr[o{ ih eh csj.. }\oBkwk ;qh w[ytke gkl10

n;hA T[go fbyhnK ouBktK dh ftuko, fJjBK ouBktKftZu i' fbfynk `, T[; d/ nkXko s/ eoB dk :sB eoBk `.ouBktK fbyB tkb/ d/ ftukoK dk w{b fszB gqeko dk j' ;edk ̀

fBo'b r[opkDhfBo'b t/d Fk;soK f;zfwqshnK, fjzd{ Xow rqzEr[opkDh T[gd/F s/ fjzd{ Xow rqzEK dk fwb-r'Gk

r[o{ r'fpzd f;zx ih dh pkDh fBo'b r[opkDh T[gd/FnB[e{b j't/rh. gkl10 nG[Zb r[o{ eosko jB. T[jBK dh pkDh ftZur[o{ rqzE ;kfjp dh pkDh d/ fto[ZX e'Jh ftuko BjhA j' ;edk.

r[opkDh T[gd/F s/ fjzd{ Xow rqzEK d/ T[gd/F ftZu G/dK Or[opkDh ftZu jh ;gFN o{g ftZu y'b e/, r[o{ ;kfjpkB B/ fpnkBehsk `. r[of;Zy r[opkDh T[gd/F O ;Zs wzBd/ jB.

r[opkDh, 1, fJe' fJe ;d?th j;sh, J/ezeko i'fs o{ggkopqjw , gow fBowb u/sBk dk frnkB pyFdh `. fJj j;sh;ZukJh `, j'Ad `, wB'ebfgs, fwfEnk BjhA. fJe J/ezeko i'fs `,nekb g[oy ̀ , nkfd g[oy ̀ , gow fBowb u/sBk ̀ , nfpBk;h ̀ ,nkBzd ;o{g `, ;dk ;Zs `. fJe J/ezeko ftZu ;G r[D jB, e'Jhntr[D fteko ekw W'X nkfd BjhA, pyFzd `.

53 54

Page 28: g[;se fwbD dk gsk lsikhpanth.org/PDF/DasamGranthDeeVichar.pdf · d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko sseok i. d' Fpd 4 ii. d;w rqzE dh r[owfs ftuko dk ;ko 6 1H Gkr 1 - d;w rqzE dh

d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko

w{b wzsq dk d{ik nyo Unzeko -fJe J/ezeko d/ j[ew Bkb fJe J/ezeko dk g;ko/ tkbk

;o{g Unzeko ti{d ftZu nkfJnk. Unzeko ;o{g dh j'Ad ftZunkT[D d/ Bkb jh ekb ;wK F[o{ j'fJnk. fJe ekb uZeo g{ok j'Ds'A pkd, fJe J/ezeko d/ j[ew Bkb ;wK y? j' iKdk ` s/ ;kok;z;ko, fJe ftZu jh ;wk iKdk `. Unzeko ;o{g ;dk ;Zs BjhA.Unzeko ;o{g ftu Bkw i'fs dk ;z;ko ftu g;kok j?. Bkw i'fsgow fBowb u/sBk j?. Bkw i'fs s'A fJe d/ j[ew Bkb f;qFNhd/ iht izs, jT[A d/ Gow Bkb g?dk j[zd/ jB, gbd/ jB s/ wod/ofjzd/ jB. (fJj 84 bZy i{BK dk r/V `.)

r[opkDh fJe J/ezeko, gkopqjw d/ ig f;woD dk T[gd/Ffdzdh ̀ . fi; dh f;cs ;kbkj, ig f;woB fXnkB eoKr/, T[; d/r[D ;/te ftZu nk iKd/ jB. r[owfs Bkw f;woB eoe/ s/r[opkDh d[nkok T[; dh f;cs ;kbkj, r[D rk e/, T[; OBw;ekoK eoe/, fJZe d/ ;G r[D f;Zy ftZu gqt/F eo iKd/ jB s/T[j fJZe ftZu jh ;wk iKdk `, s/ fJe tork jh j' iKdk `. id'AfJe r[Dh Gog{o, gkopqjw d/ r[D nzdo nkT[Ad/ jB, sK ntr[DBkF j' iKd/ jB.

;z;ko d/ w?vheb ftFt ftfdnkb/ (Medical Universities)s/ j'o :{Bhtof;NhnK ftZu nieb Consciousness, u/sBk s/ftfrnkBe y'i (Scientific Research) j' ojh ̀ . Medical vkeNoj[D fJj gouko eo oj/ jB fe fi; dk ig, f;woD, nokXBk,r[DkDtkd, wB[Zy eodk `, T[;h d/ r[Dàntr[D wB[Zy ftZu nkiKd/ jB. fJE'A se fe i/ f;roN (cigarrete) dk fXnkB Xfonkikt/rk s/ fJ; Bkw O ifgnk ikt/rk sK f;roN d/ ;G ntr[D,o'r, phwkohnK T[; wB[Zy ftZu nk ikDr/. fJ; bJh fJj rZbpj[s }o{oh ` fe n;hA fe; dk Bkw igd/ jK s/ fe; dh f;cs;kbkj eod/ jK.

r[opkDh Uw O ;Zs BjhA efjzdh, Uw O nekb g[oy,nfpBk;h j;sh, nkfd g[oy BjhA efjzdh. Uw dk ig f;woD eoBtkb/ iwK tZ; g?Ad/ jB, iBw woB d/ r/V ftZu g?Ad/ jB, T[jBK dk

jT[A dk Gow fe;/ ig, sg, fXnkB, ;kXBk Bkb BjhA ik ;edk.Uw s'A ekb (;wK) nkozG j'fJnk. Uw jh ekb g[oy `.

fjzd{ Xow Fk;soK nB[;ko, pqjwk fp;B wj/F ekb s'A T[gi/d/ts/ jB. ekb iK wjkekb dk jh o{g d[ork, GtkBh, GrT[shnkfd d/thnK jB. fjzd{ Xow rqzE d/th d/tfsnK dh g{ik, nokXBk,fXnkB, f;cs ;kbkj nkfd dk T[gd/F fdzd/ jB.

pfusq BkNe d/ Szs 84 ftZu eth efjzdk ̀ (ft;Eko Bkbftuko pfusq BkNe dh ftuko ftZu eoKr/) ekb dk fJFkok gk e/jh GrtkB ftFO j'fJnk, fJ; irs ftZu fi; dh ekb FeshgorN j' ojh ̀ . ekb dk fJFkok gk e/ jh pqjwk j'fJnk, ns/ ekbdk fJFkok gk e/ jh fFt ih j'fJnk. ekb dk fJFkok gk e/ jh ;[o,n;[o (d?s) j'J/. eth ekb O jh nekb efjzdk `.

fjzd{ Xow rqzE efjzd/ jB Uw dh nokXBk eoe/ ngongko, fJe' fJe j;sh, gkopqjw O gkfJnk iKdk `. }kjo ` fet/d g[okD Fk;so ouB tkb/ foFh w[BhnK B/ nB[wkB brkfJnk ̀fe pqjwk fp;B wj/F O ouB tkbh e'Jh fJe j;sh `, go T[jfJe O ikDd/ gSkDd/ BjhA, Bk jh T[jBK d/ T[gd/F T[s/ nwbeoe/ fJZe O gkfJnk ik ;edk `. ekb dk noE j? ;wK i' fJe'fJe ;d?th j;sh d/ j[ew Bkb Unzeko X[zB T[ukoB d/ ;w/A s'A F[o{j'fJnk. T[;h ;w/ Unzeko d/ j[ew Bkb fjzd{ ws dk Uw F[o{j'fJnk. ekb O t/d Fk;so s/ r[opkDh ekb g[oy th efjzdh `.

fFtk d/ noE jB d[ork, GtkBh. fJj fFtgsBh, d/th ̀ ,fi; d/ wjk ekbh, Fhsbk, d[ork, uzvh nkfde nB/eK Bkw jB.d/th d/tfsnK ftZu r[D s/ ntr[D d'B'A jB. d/th d/tfsnK dhnokXBk eoB Bkb fJjBK d/ ntr[D fteko, eo{o o{g, W'X nkfdfJjBK d/ T[gkFeK ftZu nkT[Ad/ jB. r[o{ ih fJjBK dh f;cs;kbkj, nokXBk s'A f;ZyK O toid/ jB.

d;w rzqE dhnkA ;G ouBktkA ftu Tw, ekb g[oy ekb,ekbh, d[ork, GtkBh nkfd d/th d/tfsnkA nkfd dh f;cs ;kbkj,Bw;eko s/ fJjBk ;eshnkA d/ f;woD dk T[gd/F j?.

55 56

Page 29: g[;se fwbD dk gsk lsikhpanth.org/PDF/DasamGranthDeeVichar.pdf · d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko sseok i. d' Fpd 4 ii. d;w rqzE dh r[owfs ftuko dk ;ko 6 1H Gkr 1 - d;w rqzE dh

d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko

t/d Fk;so f;wqshnkA Uw B{z ;Zs efjzd/ jB s/ nekbeosk, fBoGT[, fBot?o, ni{Bh s/ ;?Gz th efjzd/ jB. fjzd{ Xow dkfJFN ikA f;woBàfXnkB:'r j;sh, Uw j? fi; Bz{ T[j efjzd/ jBUw ;Zs, Uw Bw' nkfd. Uw d/ ti{d ftu nkT[D ;w/A s'A ekb F[o{j'fJnk. fjzd{ Xow Fk;so, ekb, ekbh s/ fJ;s' jh T[gihnkA;eshnk ekbh, d[ork, GtkBh, GrTa[sh nkfd dk toDB eod/jB, s/ fJBQkA dh f;cs ;bkj s/ f;woB fXnkB dk T[gd/F fdzd/jB.

r[opkDh ftZu tos/ FpdkA d/ noE r[opkDh eodhr[opkDh ftZu tos/ FpdkA d/ noE r[opkDh eodhr[opkDh ftZu tos/ FpdkA d/ noE r[opkDh eodhr[opkDh ftZu tos/ FpdkA d/ noE r[opkDh eodhr[opkDh ftZu tos/ FpdkA d/ noE r[opkDh eodhj?. fJ;h soQkA t/dpkDh ftZu tos/ FpdkA d/ noE t/dpkDhj?. fJ;h soQkA t/dpkDh ftZu tos/ FpdkA d/ noE t/dpkDhj?. fJ;h soQkA t/dpkDh ftZu tos/ FpdkA d/ noE t/dpkDhj?. fJ;h soQkA t/dpkDh ftZu tos/ FpdkA d/ noE t/dpkDhj?. fJ;h soQkA t/dpkDh ftZu tos/ FpdkA d/ noE t/dpkDheodh j?.eodh j?.eodh j?.eodh j?.eodh j?.

T[dQkoD bJh n;hA d;w rzqE dhnkA e[M ouBktkAT[dQkoD bJh n;hA d;w rzqE dhnkA e[M ouBktkAT[dQkoD bJh n;hA d;w rzqE dhnkA e[M ouBktkAT[dQkoD bJh n;hA d;w rzqE dhnkA e[M ouBktkAT[dQkoD bJh n;hA d;w rzqE dhnkA e[M ouBktkAftZu' ekb s/ j'o d/th dtfsnkA d/ Bkw s/ noE ouBktkAftZu' ekb s/ j'o d/th dtfsnkA d/ Bkw s/ noE ouBktkAftZu' ekb s/ j'o d/th dtfsnkA d/ Bkw s/ noE ouBktkAftZu' ekb s/ j'o d/th dtfsnkA d/ Bkw s/ noE ouBktkAftZu' ekb s/ j'o d/th dtfsnkA d/ Bkw s/ noE ouBktkAs'A b? e/A j/mkA fby/ jB.s'A b? e/A j/mkA fby/ jB.s'A b? e/A j/mkA fby/ jB.s'A b? e/A j/mkA fby/ jB.s'A b? e/A j/mkA fby/ jB.

d;w rzqE feqFB ntsko ftZu fdZs/ d/th d/tfsnkA d/ Bkwd;w rzqE feqFB ntsko ftZu fdZs/ d/th d/tfsnkA d/ Bkwd;w rzqE feqFB ntsko ftZu fdZs/ d/th d/tfsnkA d/ Bkwd;w rzqE feqFB ntsko ftZu fdZs/ d/th d/tfsnkA d/ Bkwd;w rzqE feqFB ntsko ftZu fdZs/ d/th d/tfsnkA d/ Bkw

d;w rzqE gzBk 309d;w rzqE d/ feqFB ntsko gq;zr ftZu d/th dh T[;ss

fbyh j?. s/ d/th d/ nB/ekA Bkw th fby/ jB. fi; sokA d[ork,uzvh nkfd. fJj ;G ekbàekbh d/ Bkw jB.

Szd 421 s' 432 se(n;VQkA ns/ ;;sqkA tkbh s/ fGnkBe o{g tkbh, nzpek,;hsbk s/ s'sbk d/th d/ Bkw jB.)Szd 422(GtkBh, ekbek, ikbgk (;kodk) :'r wkfJnk s/ JhFtodh Fesh.)Szd 424(;;sqkA tkbh n;sqkA B{z XkoB eoB tkbh :'r wkfJnk ns/;o;tsh.)

57 58

Szd 426(wjk G?oth, G{sB/Ftoh, ns/ GtkBh, fsZBk ekbkA ftZuftnkge feqgkD o{g. fgzrbk, ;hsbk ns/ s'sbk.)Szd 427(n;sqkA ns/ ;;sqkA B{z XkoB eoB tkbh! s{zjh sho, sbtko,eksh ns/ eNkoh j?A.)Szd 428(sz{ jh oki;h, ;ksfteh ns/ skw;h Fesh j?A. d?AsD, d/t fJ;VQh :eFDh, feBoDh, wSDh/ ns/ eSDh.)Szd 429Szd 429Szd 429Szd 429Szd 429(d//tfsnkA d/ ;[nk;h, fJzdo dh Fesh, ns/ dkBtkA d/;[nk;h dh Fesh th s{z j?A.)Szd 430Szd 430Szd 430Szd 430Szd 430(s[z jh pqjwk dh Fesh, ftFD{ dh Fesh ns/ f;t dhFesh. sz{ jh nzfpek, d[FNk B{z wkoB tkbh ns/ w[zvk dhwkbk tkbh j?A. s{z jh eFNkA B{z joB tkbh j?A ns/ feqgkeoB tkbh feqgkb{ j?A.)Szd 431Szd 431Szd 431Szd 431Szd 431(s{z jh d/ts/, d?s, :eF Ekg/ jB.)Szd 432Szd 432Szd 432Szd 432Szd 432(s{z jhA okw j' e/ d;kA f;okA tkb/ oktD Bz{ wkfonk ;h, s{zfeqFB j' e/ ez; B{z ysw ehsk ;h. ;ko/ d;w rzqE dknfXn?B eoB Bkb fJj ;gFN j? fe ouBktkA ftZu Fesh,ekb, ekbh, d/th dh T[;ss s/ T[gkFBk dk toDB j?.)

F;so Bkw wkbk ftZu fds/ d/th d/tfsnkA d/ BkwF;so Bkw wkbk ftZu fds/ d/th d/tfsnkA d/ BkwF;so Bkw wkbk ftZu fds/ d/th d/tfsnkA d/ BkwF;so Bkw wkbk ftZu fds/ d/th d/tfsnkA d/ BkwF;so Bkw wkbk ftZu fds/ d/th d/tfsnkA d/ BkwgzBk 717 d;w rzqE

d;w rzqE dh d;th ouBk ;;sqQk Bkw wkbk g[okD Fqh

Page 30: g[;se fwbD dk gsk lsikhpanth.org/PDF/DasamGranthDeeVichar.pdf · d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko sseok i. d' Fpd 4 ii. d;w rqzE dh r[owfs ftuko dk ;ko 6 1H Gkr 1 - d;w rqzE dh

d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko

GrT[sh ih ;jkfJ s' nkozG j{zdh j?. fJ; g[okD ftZu fbfynk j?fJj d/th dh T[;sfs j?..

Szd 4Szd 4Szd 4Szd 4Szd 4sho s{jh ;?yh s[jh, s[jh spo sotkfo..Bkw fsjko' i' ig? GJ/ f;zX Gt gko..(j/ Fqh GrT[sh s{z jh sho j?, poSh j?, sz{ jh Sth j?A s/sbtko j?A. i' s/o/ Bkw B{z igdk j? T[jh ;z;ko ;wz[do s'gko j't/rk)Szd 5Szd 5Szd 5Szd 5Szd 5ekb s[jh ekbh s[jh, s[jh s/r no[ sho..s[jh fBFkBh ihs eh nki s[jh irpho..(s[zjh ekb j?A, sz[jh ekbh j?A ns/ s[zjh s/r s/ sho j?A..s[zjhA fis dh fBFkBh j? ns/ ni s[zjh irs ftu ;{owkj?A.)Szd 7Szd 7Szd 7Szd 7Szd 7F;sq n;sq s[wjh f;go s[wjh etu fByzr..(j/ d/th GrT[sh s{z jh F;sq n;sq j? s{zjh Ykb ;zi'n s/GZEk j?A. s{z jhA etukA B{z s'VD tkbh j?, s{zjh ;ko/ o{gkA ftZuftnkge j?.)Szd 27Szd 27Szd 27Szd 27Szd 27;?c ;o'jh FZsq nfo ;kozrkfo fij Bkw..;dk jwko/ fuZs p;' ;dk eo' ww ekw..(;?c ;o'jh Fsq-nkfd s/ ;forkfo fi;dk Bkw j?. T[j ;dkw/o/ fuZs ftZu t;dh j? ns/ ;dk jh w/o/ ezw g[o/ eodh j?)(fJAfs Fqh Bkw wkbk g[okD/ Fqh GrT[sh T[;sfs fgqEwfXnkfJ ;wkgs w;s[ ;[G w;s[)

59 60

gy:kB ufosq ftZu fds/ d/th d/tfsnkA d/ Bkwgy:kB ufosq ftZu fds/ d/th d/tfsnkA d/ Bkwgy:kB ufosq ftZu fds/ d/th d/tfsnkA d/ Bkwgy:kB ufosq ftZu fds/ d/th d/tfsnkA d/ Bkwgy:kB ufosq ftZu fds/ d/th d/tfsnkA d/ Bkw

(d;w rqzE gzBk 809)

gfynkB L ufosq Fqh GrT[sh ih ;jkfJ s'A F[o{ j[zdk j?.G[izr Szd .. sQgq;kfd.. st gq;kfd d/ noE jB Fqh

GrT[sh dh feogk Bkb.Szd 1Szd 1Szd 1Szd 1Szd 1s[jh yVrXkok, s[jh pkYtkoh, s[jh sho sotko eksheNkoh. jbZph, i[bZph wroph s[jh j?. fBjko' ijk nkg[mkYh tjh j?.(j/ Gr'sh wkA s[jh yVr dh Xko ns/ s[jh tYzD tkbhsbtko j?. s[jh sho sbtko, eksh, eNkoh, jbph,ibph, wroph (nkfd fJbkfenkA d/ F;sq n;sq) j?A. fiE/th t/ydkA jkA T[E/ jh (s{z) nkg yV'sh j'Jh j?A.)Szd 2Szd 2Szd 2Szd 2Szd 2s[jh i'r wk:k, s[jh pkepkDh, s[jh nkg o{gk, s{jh ;qhGtkBh. s[jh fp;B s{ pqjw s{ o[dq oki?. s[jh fp;t wksk;dk j? fpoki??.(j/ GrT[sh s{zjh i'r wk:k j? s[zjh GtkBh j?, s[zjhftFD{, pqjwk ns/ o[dq (d/ o{g ftZu) ;[GkfJwkB j?A, s{zjhftFt wksk (ti'A) ;dk fti?Jh (o{g ftZu) fpokiwkB j?A.Szd 7Szd 7Szd 7Szd 7Szd 7s[jh ekb eh okfsq jt? e? fpjko?. s[jh nkfd T[gkt? s[jhnzs wko?.s[jh oki oki/;toh e? pykBh. s[jh u"djz{ b'e eh nkg[okBh.sz{ jh ekb-oksqh j' e/ ftuodh j?A. s{z jh (f;qFNh dk)nkozG eodh j?A ns/ s{z jh nzs ftu BFN th eodh j?A.

Page 31: g[;se fwbD dk gsk lsikhpanth.org/PDF/DasamGranthDeeVichar.pdf · d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko sseok i. d' Fpd 4 ii. d;w rqzE dh r[owfs ftuko dk ;ko 6 1H Gkr 1 - d;w rqzE dh

d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko

61 62

s{z jh okfinkA dh oki/Ftoh ti' pykB ehsh ikAdh j?A. s{znkg jh u"dkA b'ekA dh okDh j?.Szd 16Szd 16Szd 16Szd 16Szd 16s[zjh nkg e' fBjebzeh pB? j?aA..;G? jh wb/SkB e' Bk; e? j?A..wkfJ:k ikB u/o' w:k w'fj ehi?. uj" fus w? i' tj? w'fjdhi?.j/ Gr"sh wkA s{z jh nkgD/ nkg B{z fBjebzeh (ntsko)pDkJ/Arh ns/ ;kfonkA wab/SkA dk BkF eo/Arh. j/ wksk!(w?B{z) nkgDk ;/te ;wM e/ w/o/ T[s/ feogk eo'. w?A i' fusftu ukjz[dk jkA, T[jh w?B{z gqdkB eo'.Szd 91Szd 91Szd 91Szd 91Szd 91s[w j' ;eb b'e f;oskik. ropB rzi rohp fBtkik.nkfd nekb ni'fB fpBk G?. fBofpeko fBobzp irs w?.fBofpeko fBoi[o nfpBk;h. gow i'r e/ ss[ gqek;h.fBozeko Bt fBsq: ;[:zGt. sks wks ij iks B pzXt.(j/ GrT[sh wkA s[;hA ;kfonkA b'ekA d/ f;oski j'A. jzekohnkAB{z BFN eoB tkb/ ns/ rohpkz B{z fBtkiD tkb/ j'.(s[;hA) irs ftu nkfd (w[Y edhw d/), nekb ni{Bh,fBoG?, fBofteko, fBobzp (fpBk ;jko/ d/) j'.t/d ws nB[;ko fJj ;G r[D ekb GrT[sh d/ jB.t/d ws nB[;ko fJj ;G r[D ekb GrT[sh d/ jB.t/d ws nB[;ko fJj ;G r[D ekb GrT[sh d/ jB.t/d ws nB[;ko fJj ;G r[D ekb GrT[sh d/ jB.t/d ws nB[;ko fJj ;G r[D ekb GrT[sh d/ jB.r[opkDh nB[;ko T[go fds/ r[D fJAe J/ezeko nekbr[opkDh nB[;ko T[go fds/ r[D fJAe J/ezeko nekbr[opkDh nB[;ko T[go fds/ r[D fJAe J/ezeko nekbr[opkDh nB[;ko T[go fds/ r[D fJAe J/ezeko nekbr[opkDh nB[;ko T[go fds/ r[D fJAe J/ezeko nekbg[oy d/ jB.g[oy d/ jB.g[oy d/ jB.g[oy d/ jB.g[oy d/ jB.e[M noE (wjkB e'F) -Grtsh = d[ork d/th

yVr, sbtko (bJh GrT[sh d[orFkj)GtkBh = fFt dh fJ;sqh.

ekbh = ekfbek. ekb/ ozr dh d/th. ekb wjkekbjh GtkBh d/th `.

ekbh = wjkekbh. (gqEw ekb ;G irj'A sksk.sKs/ G:' s/i ftfynksk.;'Jh GtkBh Bkw ejkJh.)

d[or ;gs;sh - (;s ;" ;b'eK dh d[or wfjwkwkoezv/ g[okD dk nX:k: 81 s'A 93 se.)uzvh = d[ork, uzv d?s d/ wkoB tkbh.ekb = fFt = b'jk. wjkekb i' ftFt O b? eodk `.uzfvek = W'X tkbh fJ;soh.ekbh d/ nB/eK Bkw jB.r[opkDh fJe' fJe ;d?th j;sh i'fs o{g gkopjqw dh

f;cs ;kbkj, ig f;woD fXnkB dk T[gd/F fdzdh `. r[opkDh;G d/th d/tfsnK d/ ig f;woB, nokXBk, d[or ;gs;sh d/ gkms'A toidh `. fJ; soQK fJjBK d/ ;G ntr[D fteko fJjBK dhnokXBk eoB tkfbnK ftZu nkT[Ad/ jB.

Page 32: g[;se fwbD dk gsk lsikhpanth.org/PDF/DasamGranthDeeVichar.pdf · d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko sseok i. d' Fpd 4 ii. d;w rqzE dh r[owfs ftuko dk ;ko 6 1H Gkr 1 - d;w rqzE dh

d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko

ikg[ ;kfjp(d;w rqzE gzBk 1-10)

> ;fsr[o gq;kfd;qh tkfjr[o{ ih eh csjikg[;qh w[ytke gkl10pfusq BkNe (iK j[D d/ d;w rqzE dhnK tZy-tZy ouBktK

ftZu fJ; soQK dk wzrbkuoD fwbdk `. fJ; s'A f;ZyK B/ ;wMfbnk fe ouBk gkl10 dh `. s/ d;w rqzE d/ j[D se ehs/ rJ/;G noE fJ; G[b/y/ ftZu ehs/ rJ/. i' ouBktK pj[s nFbhb ;Bs/ fjzd{ rqzEK dk nB[tkd th ;kps j'JhnK, T[jBK O th dbhbKd/ e/ gkl10 dh ouBktK wzB fbnk frnk.

j[D n;hA fJ; G[b/y/ s'A pkjo j' e/ fe ouBktK gkl10 dhpkDh `, ouBktK dh ftuko fBo'b r[opkDh d/ nkXko s/ eoBh`.

ikg[ ;kfjp d/ nkozG ftZu ouBjko B/ e'Jh ;ze/s BjhAfdZsk fe fJj ouBk, nekb T[;sfs ` iK ekb T[;sfs `.

Szs 1 uW fujB no poB ikfs no gkfs BfjB fij.o{g ozr no o/y G/y e'T{ ej B ;es ej.nub w{ofs nBGT[ gqek; nfws'i efji?..e'fN fJzdq fJzdqkB ;kfj ;kjkfD rfDi?..fsqGtB wjhg ;[o Bo n;[o B/fs B/fs pB fsqD efjs..st ;op Bkw eE? etB eow Bkw poBs ;[ws..r[owfs nB[;ko fJj r[D 1 J/ezeko nekb g[oy d/ jB.t/dpkDh nB[;ko fJj r[D ekb d/ jB. t/d e[dos ftZu

g;o/ Uw B{z ikDd/ jB. e[dos s'A T[go fJZe' fJe nfpBk;h j;shnekb g{oy B{z Bjh ikDd/.

63 64

ouBk efjzdh ` s/o/ eow BkwK iK f;csh BkwK Bkb,p[XhwkB s?O fpnkB eod/ jB. ouBk ftZu eow Bkw ;kO fBoDkfJec?;bk eo d/Dr/ fe T[;sfs r[owfs ftZu do;kJ/ nekb g[oy dh` iK ekb g[oy dh `. ouBjko eth Unz, ekb g[oy d/ Bkw b?e/ ekb g[oy O Bw;eko eo ;edk `. eth nekb g[oy O BjhAikDdk, ekb O jh nekb efjzdk `. ekb O nekb efjD tkb/noE eth B/ d;w rqzE gzBk 809 - Szd 91 ftZu ehs/ jB. ethekb O GrT[sh th efjzdk `.d;w rqzEd;w rqzEd;w rqzEd;w rqzEd;w rqzE Szs 91Szs 91Szs 91Szs 91Szs 91

s[w j' ;eb b'e f;oskik. ropB rzi rohp fBtkik.s[w j' ;eb b'e f;oskik. ropB rzi rohp fBtkik.s[w j' ;eb b'e f;oskik. ropB rzi rohp fBtkik.s[w j' ;eb b'e f;oskik. ropB rzi rohp fBtkik.s[w j' ;eb b'e f;oskik. ropB rzi rohp fBtkik.nkfd nekb ni'fB fpBk G?. fBofpeko fBobzp irs w?.nkfd nekb ni'fB fpBk G?. fBofpeko fBobzp irs w?.nkfd nekb ni'fB fpBk G?. fBofpeko fBobzp irs w?.nkfd nekb ni'fB fpBk G?. fBofpeko fBobzp irs w?.nkfd nekb ni'fB fpBk G?. fBofpeko fBobzp irs w?.fBofpeko fBoi[o nfpBk;h. gow i'fs s/ ss gqrk;h.fBofpeko fBoi[o nfpBk;h. gow i'fs s/ ss gqrk;h.fBofpeko fBoi[o nfpBk;h. gow i'fs s/ ss gqrk;h.fBofpeko fBoi[o nfpBk;h. gow i'fs s/ ss gqrk;h.fBofpeko fBoi[o nfpBk;h. gow i'fs s/ ss gqrk;h.r[opkDh e/tb nekb g[oy fJe' fJZe nfpBk;h j;sh, fJZe

J/ezeko, s/ fBor[D ;o{g dh nokXBk, ig, f;woD fXnkB dkT[gd/F fdzdh `, s/ T[; O Bw;eko eoB dk T[gd/F fdzdh `.

r[opkDh fJZe d/ ;or[D ;o{g d/ fe;/ o{g O th Bw;ekoeoB s'A toidh `. fJj ;G fJZe d/ j[ew Bkb T[gi/ jB s/ d{i/jB. ;[ywBh ;kfjp ftZu r[o{ noiB ;kfjp B/ nFNgdh 21 d/;b'e ftZu fejk ` @@;or[B fBor[B fBozeko ;[zB ;wkXh nkfg##.fJ; nFNgdh d/ gfjb/ 6 gfdnK ftZu fBor[D pqjw dh gSkDdZ;h `. T[; s'A pkd ;or[D ;o{g dh ftuko `. ;z;ko T[; dk e{Vo{g `, d[:h e[dofs `.

gkl10 ekb g[oy O Bw;eko fe;/ jkbs ftZu BjhA eo;ed/. gkl10 e/tb nekb g[oy fBor[D pqjw B{z Bw;eko eo ;ed/jB.

Szs 14Szs 14Szs 14Szs 14Szs 14 Bw;sz fsqpqr/Bw;sz fsqpqr/Bw;sz fsqpqr/Bw;sz fsqpqr/Bw;sz fsqpqr/Bw;eko ` s?O fsqr[D ;o{g - ;z;koàe[dofs, fJZe J/e/ dh

T[gkJh sq?r[Dh wkfJnk `. fJZe J/ezeko nekb g[oy, sq?r[D nshs`. d;w rzqE dhnkA ouBktkA ftZu d/th B{z fsqr[D ;o{g toDBehsk j? (d;w rzqE gzBk 309-Szd 424).

Page 33: g[;se fwbD dk gsk lsikhpanth.org/PDF/DasamGranthDeeVichar.pdf · d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko sseok i. d' Fpd 4 ii. d;w rqzE dh r[owfs ftuko dk ;ko 6 1H Gkr 1 - d;w rqzE dh

d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko

65 66

s[jh oki;h ;kseh skw;h `. s[jh oki;h ;kseh skw;h `. s[jh oki;h ;kseh skw;h `. s[jh oki;h ;kseh skw;h `. s[jh oki;h ;kseh skw;h `. (fJj wkfJnk d/ sq? r[D jB.)(fJj wkfJnk d/ sq? r[D jB.)(fJj wkfJnk d/ sq? r[D jB.)(fJj wkfJnk d/ sq? r[D jB.)(fJj wkfJnk d/ sq? r[D jB.)fJj Bw;eko d/th O `.fJj Bw;eko d/th O `.fJj Bw;eko d/th O `.fJj Bw;eko d/th O `.fJj Bw;eko d/th O `.

Szs 24Szs 24Szs 24Szs 24Szs 24 /Bw' ;op XzX/Bw' ;op XzX/Bw' ;op XzX/Bw' ;op XzX/Bw' ;op XzX/Bw;eko ` ;G ftjko o{g O. fJe J/ezeko gkopqjw

fBor[D ;o{g ftZu e'Jh ftjko iK XzXk BjhA j[zdk.wkfJnk d/ ;G XzX/ fJZe s'A fdqFwkB ;z;ko ftZu nkJ/. r[o{

r'fpzd f;zx ih wkfJnk d/ fe;/ o{g O Bw;eko BjhA eo ;ed/.Szs 52Szs 52Szs 52Szs 52Szs 52 Bw' ;;sq gkD/.. Bw' n;sq wkB/..fJj Bw;eko F;soK O XkoB eoB tkbh d/th O ̀ . d;w

rqzE dh ouBk F;sq Bkw wkbk g[okD, ;qh GrT[sh ih ;jkfJ s'AnkozG j[zdh ̀ s/ GrT[sh d/th dh T[;sfs ̀ . gzBk 717 d;w rqzE.Szd 4Szd 4Szd 4Szd 4Szd 4 sho s{jh ;?ch s[jh, s[jh spo sotkfo..

Bkw fsjko' i' ig? GJ/ f;zX Gt gko..(j/ Fqh GrT[sh s{z jh sho j?, poSh j?, sz{ jh Sth j?A s/

sbtko j?A. i' s/o/ Bkw B{z igdk j? T[jh ;z;ko ;wz[do s' gkoj't/rk)Szd 5Szd 5Szd 5Szd 5Szd 5 ekb s[jh ekbh s[jh, s[jh s/r no[ sho..

s[jh fBFkBh ihs eh nki s[jh irpho..(s[zjh ekb j?A, sz[jh ekbh j?A ns/ s[zjh s/r s/ sho j?A..

s[zjhA fis dh fBFkBh j? ns/ ni s[zjh irs ftu ;{owk j?A.)Szd 7Szd 7Szd 7Szd 7Szd 7 F;sq n;sq s[wjh f;go s[wjh etu fByzr..

(j/ d/th GrT[sh s{z jh F;sq n;sq j? s{zjh Ykb ;zi'n s/GZEk j?A. s{z jhA etukA B{z s'VD tkbh j?, s{zjh ;ko/ o{gkA ftZuftnkge j?.)Szd 27Szd 27Szd 27Szd 27Szd 27 ;?c ;o'jh FZsq nfo ;kozrkfo fij Bkw..

;dk jwko/ fuZs p;' ;dk eo' ww ekw..(;?c ;o'jh Fsq-nkfd s/ ;forkfo fi;dk Bkw j?. T[j ;dk

w/o/ fuZs ftZu t;dh j? ns/ ;dk jh w/o/ ezw g[o/ eodh j?)(fJAfs Fqh Bkw wkbk g[okD/ Fqh GrT[sh T[;sfs fgqEwfXnkfJ ;wkgs w;s[ ;[G w;s[)nekb g[oy d/ fBor[D ;o{g ftZu e'Jh t?o fto'X MrVk

bVkJh BjhA. T[j fJe' fJe ;zg{oB j;sh `. fco MrVk bVkJhfe; Bkb, T[j fBoGT[ fBot?o ̀ . bVkJh, MrV/, F;sqK n;sqK dhb'V, fJe d/ e{V o{g ;or[D ;o{g ftZu g?Adh `. r[opkDh fes/ thF;soK O Bw;eko dk T[gd/F BjhA fdzdh.

Bw' gow frnksk Bw' b'e wksk..d;w rqzE gzBk 118 Szs 259 ftZu eth uzvh O b'e wksk

efjzdk ` @b'e wksk st/ ;sq ihs/# - fJj d/th T[;sfs `.Szs 54Szs 54Szs 54Szs 54Szs 54 Bw' fBZs BkokfJD/ eo{o eow/..d;w rqzE gzBk 115 ftZu uzvh d/th dh T[;sfs `. eth

uzvh d/th O BkokfJDh, W'X eoB tkbh s/ eo{o eowK tkbhefjzdk `.

Szs 228Szs 228Szs 228Szs 228Szs 228 Bw' i[XBh W[XBh eo{o eowk.Szs 234Szs 234Szs 234Szs 234Szs 234 Bw' fBZs BkokfJDh d[;N ykgh.

gkl10 d/th O Bw;eko BjhA eo ;ed/. fJj eth ouBk ̀ .Szs 54Szs 54Szs 54Szs 54Szs 54 Bw' gq/s ngq/s d/t/ ;[Xow/..gq/s = pj[s ukbke s/ ezi{; nkdwh. ngq/s = B/e ns/

T[dko nkswk, g[oy. d/t;[ = okik fJzdq. ;[Xowk = d/t ;Gk.Bw;eko ` i' gq/s ngq/s, fJzdo ns/ d/t ;Gk o{g `.(fJj Bw;eko fJzdo dh d/t ;Gk ftu d/thnk O(fJj Bw;eko fJzdo dh d/t ;Gk ftu d/thnk O(fJj Bw;eko fJzdo dh d/t ;Gk ftu d/thnk O(fJj Bw;eko fJzdo dh d/t ;Gk ftu d/thnk O(fJj Bw;eko fJzdo dh d/t ;Gk ftu d/thnk O

`) r[opkDh fto[ZX ftuko ` - gkl10 fJzdq dh d/t ;Gk O`) r[opkDh fto[ZX ftuko ` - gkl10 fJzdq dh d/t ;Gk O`) r[opkDh fto[ZX ftuko ` - gkl10 fJzdq dh d/t ;Gk O`) r[opkDh fto[ZX ftuko ` - gkl10 fJzdq dh d/t ;Gk O`) r[opkDh fto[ZX ftuko ` - gkl10 fJzdq dh d/t ;Gk OBw;eko BjhA eo ;ed/.Bw;eko BjhA eo ;ed/.Bw;eko BjhA eo ;ed/.Bw;eko BjhA eo ;ed/.Bw;eko BjhA eo ;ed/.

Szs 57Szs 57Szs 57Szs 57Szs 57 Bw' wzsq wzsqz.. Bw' izsq izsqz..Bw' fJ;N fJ;N/.. Bw' szsq szsqz..

wzsq = fe;/ d/ts/ O y[F eoB bJh pko pko ig/ ikD tkb/

Page 34: g[;se fwbD dk gsk lsikhpanth.org/PDF/DasamGranthDeeVichar.pdf · d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko sseok i. d' Fpd 4 ii. d;w rqzE dh r[owfs ftuko dk ;ko 6 1H Gkr 1 - d;w rqzE dh

d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko

67 68

Fpd. izsq = sths, N{Dk, ekr} nkfd T[^s/ ykB/ pDk e/ T[jBKftZu nze iK nZyo fby e/ sths fsnko eoBk s/ fJ; O gk;oyDk. fJ;N = g{iB :'r j;sh. szsq = fJFN d/t O y[F eoBbJh yk; o;wK.

(Bw;eko ̀ s?O s{z wzsqK dk tZvk wzsq ̀ , izsqK dk tZvk izsq` ns/ szsqK dk tZvk szsq `. j/ w/o/ ;G s'A fgnko/ d/ts/, s?OBw;eko ̀ . fJj Bw;eko d/th d/tfsnk B{z j?) gkl10 d/th d/tfsnK O Bw;eko BjhA eo ;ed/.

fJ; ftF/ s/ ;z;fWs ftZu nB/e rqzE jB. t/de szsq Fk;sqrqzE ftZu ikd{ N{D/, ns/ ;efs dk toDB `, ns/ ;efs dhT[gk;Bk gqXkB `. fJj Fk;sq fFt ih dh ouBk dZ;h iKdh `.ouBk fe;/ ;efs d/ T[gkFe, ekb, wjkekb fFt ih d/ T[gkFe dh`. gksFkjh d;thA fJ; soQK dh Bw;eko BjhA eo ;ed/. r[opkDhT[gd/F ` @@nT[yd wzsq szsq ;G Sko##. wzsq ns/ N{D/ ;G ;[nkjjB.

Szs 68Szs 68Szs 68Szs 68Szs 68 Bw' o'y o'y/Bw' o'y o'y/Bw' o'y o'y/Bw' o'y o'y/Bw' o'y o'y/Bw;eko j't/ s?O W'X d/ W'X O. fJj Bw;eko uzvh, d[ork

nkfd O `. fJe J/ezeko fBor[D pqjw ftZu e'Jh ntr[D fteko,W'X nkfd BjhA jB. d;w rqzE dhnK ouBktK ftZu eth d/th OW[XBh, W'X tkbh efjzdk ̀ . gzBk 115 Szs 228 - Bw' i[XBh W[XBheo{o eowk.. fJj eth ouBk `.

Szs 185 Bw' nzXeko/Bw' nzXeko/Bw' nzXeko/Bw' nzXeko/Bw' nzXeko/nzXeko o{g O Bw;eko. (fBor[D pqjw ftZu e'Jh nzXeko

BjhA - r[opkDh nzXeko O Bw;eko BjhA eodh. eth ouBk `.)Szs 187 Bw' ebj eosk Bw' ;Ks o{g/..Bw' ebj eosk Bw' ;Ks o{g/..Bw' ebj eosk Bw' ;Ks o{g/..Bw' ebj eosk Bw' ;Ks o{g/..Bw' ebj eosk Bw' ;Ks o{g/..

Bw' fJzdq fJzdq nBkdz fpG{s/..Bw' fJzdq fJzdq nBkdz fpG{s/..Bw' fJzdq fJzdq nBkdz fpG{s/..Bw' fJzdq fJzdq nBkdz fpG{s/..Bw' fJzdq fJzdq nBkdz fpG{s/..(MrVk, bVkJh eoB tkb/ O Bw;eko ̀ , Fks o{g tkb/ O

Bw;eko `. fJzfdqnK ftZu fJzdq o{g ns/ ofjs ;zgdk tkb/ OBw;eko `.)

fBor[D pqjw ftZu e'Jh bVkJh MrVk BjhA, T[j nkg/ nkg`, bVkJh fe; Bkb. gksFkjh d;thA fJzdo O Bw;eko BjhA eo;ed/.

fJ; ouBk dh ;w[Zuh ftuko s'A f;ZX j[zdk ` fe eth, ekbekbh, MrV/ W'X tkbh d/th, fJzdq nkfd dk T[gkFe `, s/ T[jBKo{gK O efj e/ Bw;eko eodk `. fJj ;kok t/d Fk;sq f;zfwqshnKg[okDK dk ws `. r[opkDh e/tb nekb g[oy, fJe J/ezekogkopqjw, fBor[D ;o{g, r[Dh fBXkB dh f;cs ;kbkj, ig f;woDGrsh dk T[gd/F fdzdh `. (J/e' ig J/e' ;kbkfj..)

fJ; ;w/A dh fBogZy ftuko s'A fJj f;ZX j[zdk ` fe ikg;kfjp gkl10 dh ouBk BjhA.

id'A dk; B/ ikg ;kfjp dh eEk ehsh, sK ;wM nkJh fee[M SzdK ftZu fBor[D pqjw, nekb g[oy O Bw;eko ehsh rJh` s/ e[M SzdK ftZu pqjw d/ nB/e ;or[D ;o{gK O Bw;eko ehshrJh `. fJj ikDd/ j'J/ th fe fJj Bw;ekoK r[opkDh T[gd/F d/fto[ZX jB, dk; O fJj ftuko BjhA c[oh fe pkDh gksFkjh d;thAB/ BjhA T[ukoh, Bk jh fJj fjzws j'Jh fe gozgokrs ftuko s'AT[bN w?A e'Jh ftuko g/F eoK. dk; B/ d;w rqzE dh ftukoeofdnK th fJj ;wM ekfJw oZyh fe gkl10 dh pkDh dh ftukoeo fojk jK. g{o/ d;w rqzE dh ftuko eoB s'A pkd dk; B/ ikg;kfjp dh ftuko d'pkok F[o{ ehsh, sK fJj ukBD j'fJnk feouBk ftZu ;or[D pqjw O Bw;eko e'Jh eth jh eo ;edk `.gkl10 e/tb fBor[D pqjw nekb g[oy O r[opkDh nB[e{b Bw;ekoeo ;ed/ jB. pkDh eowtko Szs 1 s'A 199 se `. r[o{ r'fpzdf;zx ih r[opkDh nB[e{b BwFeko eo ;ed/ jB go r[opkDhfto[ZX Bw;ekoK BjhA eo ;ed/. fco fJj efjD ftZu G? feT[A fer[o{ r'fpzd f;zx ih B/ ikg[ ;kfjp dh pkDh BjhA ouh.

Page 35: g[;se fwbD dk gsk lsikhpanth.org/PDF/DasamGranthDeeVichar.pdf · d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko sseok i. d' Fpd 4 ii. d;w rqzE dh r[owfs ftuko dk ;ko 6 1H Gkr 1 - d;w rqzE dh

d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko

69 70

2H nekb T[;sfs d;w rzqE gzBk 11-34

G{fweknekb g[oy s/ ekb g[oy (ekb (;wK)) dh ftuko r[opkDh

nkXko s/nekb g[oy, tkfjr[o{ `, gkopqjw `. r[opkDh T[;O fJe

J/ezeko efjzdh ̀ . i'fs o{g ̀ , gow fBowb u/sBk ̀ , ;?Gz ̀ , T[;B/nkgD/ nkg O nkg ;kfink, T[;O ;kiD tkbk e'Jh BjhA, T[;ftZu nkgDh wo}h `. j[ew T[; dk r[D `. ;G uh} dk eosk`, ;G ezw j[ew ;Zsk Bkb eodk s/ eokT[Adk ̀ . fBoG? ̀ , fBot?o`. T[; d/ J/e ;o{g, fBor[D ;o{g ftZu gkg g[zB BjhA, MrV/ bVkJhBjhA, F;so n;so BjhA, fBoGT[ `.

id'A ;[zB ;wkX ftZu fJe J/ezeko, i'fs o{g gkopjqw dhwo}h j'Jh sK T[;B/ j[ew Bkb Unzeko X[zB T[ukoh, Unzeko X[zBnBjs Fpd `, nBjd Fpd `, i' ;z;ko ftZu nB/eK X[zBK, o{gftZu g;fonk `. Fpd, Unzeko X[zB ftZu, nekb g[oy dk nkswg;kok `.

;ko/ ;z;ko d/ iht izs, nekb g[oy d/ j[ew ftZu izwd/wod/ jB. ekb iK ;wK iK ekb g[oy dk ti{d nekb g[oy d/j[ew Bkb j'fJnk. ekb g[oy, ;?Gz BjhA, fBoG? BjhA, fBot?o BjhA,;dk ;Zs BjhA, nekb g[oy d/ j[ew ftZu eko eodk ̀ . ekb g[oyUnzeko ;o{g s'A T[gih gqfWsh, s/ t/d ws dk nyo Uw eos/ d/G? ftZu `. ;G ihtB woB j[ew ftZu jB. gqfWsh ftZu gkg g[zBjB, F;so n;soK dh b'V th `, t?o fto'X, MrV/ th jB, jT[Adk Gow th `. fJZe ekb dk uZeo ysw j'D s'A pkd ekb ;wKysw j' iKdk `. nkekb, ekb dk th ekb `.

t/d Fk;so ekb B{z nekb efjzd/ jB. ekb B{z nkfd g[oyth efjzd/ jB. r[opkDh nB[;ko nekb d/ j[ew Bkb ekb T[gfinkj?. ekb s'A pqjwk, ftFO, fFt d/ts/ j'J/. t/dK Fk;soK nB[;ko

pqjwk f;qFNh O ;kidk `, ftFO gkbdk ` s/ fFt ;zxko eodk`.

r[opkDh efjzdh ` fJj ;G d/ts/ nekb d/ j[ew s'A g?dkj'J/ jB, wkfJnk ̀ . ;z;ko dh ;G eko izwDk gbBk woBk nekbg[oy j[ew o{g ftZu eodk `. iht d/ eowK nB[;ko, nekb g[oyd/ j[ew d/ b/y jB. fJ; soQK 84 bZy i{BK dk uZeo j[ew ftZu ̀ .fJe J/ezeko nekb g[oy dh nokXBk, r[DkBtkd, ig, f;woB,;fsr[o{ s'A T[gd/F b? e/ f;Zy ;/te eodk `. u"E/ gd ftZu Gowubk iKdk ̀ . r[of;Zy O uT[E/ gd ftZu j[ew s/ i'fs o{g nekbg[oy dh gSkD j' iKdh `. r[ow[fy pqjw frnkBh u"E/ gd dhnt;Ek ftZu ekb T[^s/ fiZs gqkgs eo b?Adk ` s/ ;d ihts j'iKdk `. @@pqjw frnkBh ;d iht? Bjh wosk##.

f;fwqs ;k;sq Uw dh nokXBk dk T[gd/F fdzd/ jB. Uw s'Aekb ;wK nkozG j'fJnk.

r[of;Zy ;fsr[o{ s'A T[gd/F b? e/ r[o Fpd d[nkokr[of;Zy ;fsr[o{ s'A T[gd/F b? e/ r[o Fpd d[nkokr[of;Zy ;fsr[o{ s'A T[gd/F b? e/ r[o Fpd d[nkokr[of;Zy ;fsr[o{ s'A T[gd/F b? e/ r[o Fpd d[nkokr[of;Zy ;fsr[o{ s'A T[gd/F b? e/ r[o Fpd d[nkokfJZe nekb g[oy dh nokXBk eod/ jB, ekb Bkb bVd/fJZe nekb g[oy dh nokXBk eod/ jB, ekb Bkb bVd/fJZe nekb g[oy dh nokXBk eod/ jB, ekb Bkb bVd/fJZe nekb g[oy dh nokXBk eod/ jB, ekb Bkb bVd/fJZe nekb g[oy dh nokXBk eod/ jB, ekb Bkb bVd/jB, gow gd ftZu ekb O wko fdzd/ jB, s/ fJZe ftZu ;wkjB, gow gd ftZu ekb O wko fdzd/ jB, s/ fJZe ftZu ;wkjB, gow gd ftZu ekb O wko fdzd/ jB, s/ fJZe ftZu ;wkjB, gow gd ftZu ekb O wko fdzd/ jB, s/ fJZe ftZu ;wkjB, gow gd ftZu ekb O wko fdzd/ jB, s/ fJZe ftZu ;wke/ ;d ihts j[zd/ jB.e/ ;d ihts j[zd/ jB.e/ ;d ihts j[zd/ jB.e/ ;d ihts j[zd/ jB.e/ ;d ihts j[zd/ jB.

• gur xupw[is kal isxu jur{ .

• kal purK ka mrw{ manu .(gzBk 1159, r[o{ rqzE ;kfjp)

(r[oT[gd/F b? e/ ekb Bkb bVdk `, s/ ekb g[oy(r[oT[gd/F b? e/ ekb Bkb bVdk `, s/ ekb g[oy(r[oT[gd/F b? e/ ekb Bkb bVdk `, s/ ekb g[oy(r[oT[gd/F b? e/ ekb Bkb bVdk `, s/ ekb g[oy(r[oT[gd/F b? e/ ekb Bkb bVdk `, s/ ekb g[oyd/ jzeko O wko fdzdk `.)d/ jzeko O wko fdzdk `.)d/ jzeko O wko fdzdk `.)d/ jzeko O wko fdzdk `.)d/ jzeko O wko fdzdk `.)

• ihrw{ sacu vs{ hir naie .

kalu n j]ih sk{ guN gaie .

nank gurmuiK sbiw smaie .(gzBk 227, r[o{ rqzE ;kfjp)

Page 36: g[;se fwbD dk gsk lsikhpanth.org/PDF/DasamGranthDeeVichar.pdf · d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko sseok i. d' Fpd 4 ii. d;w rqzE dh r[owfs ftuko dk ;ko 6 1H Gkr 1 - d;w rqzE dh

d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko

71 72

fi; wB[Zy d/ fjod/ ftZu nekb g[oy d/ r[D rk e/ s/r[owfs Bkw f;woB eoe/ Bkw tZf;nk `, ekb T[; tZb sZe BjhA;edk. gow gd s/ gj[zu e/ r[ow[fy (pqjw frnkBh) Fpfd ftZu;wk iKdk `.

• sitgur iml{ t its kxu jaN{ .

rh{ rjaeI hukmu pCaN{ .

hukmu pCaiN sc{ wir vasu .

kal ibkal sbiw Be[ nasu .(gzBk 832, r[o{ rqzE ;kfjp)

(w"s s/ iBw dk r/V Fpd nokXB Bkb Bk; j' iKdk ̀ .)• jb lgu hukmu n bUJta tb hI lxu wuKIAa .

gur imil hukmu pCaiNAa tb hI t[ suKIAa .(gzBk 400, r[o{ rqzE ;kfjp)

id se gkopqjw d/ j[ew o{g dh gSkD BjhA j[zdh, sd se;z;ko d/ d[y ;[y ftnkgd/ jB. j[ew dh gSkD j't/ sK ;d ;[yh,nkBzd ;o{g nt;Ek dh gqkgsh j' iKdh `.

t/dK Fk;sqK nB[;ko d[ork, GtkBh, GrT[sh, fFt nkfdekb, wjKekb d/ jh o{g jB. d;w rqzE dhnK ouBktK ftZu fJjFpd fJjBK d/thnK d/tfsnK bJh tos/ rJ/ jB. t/dK Fk;soKO fJe' fJZe j;sh nekb g[oy dh gSkB BjhA, e/tb nB[wkBbrkT[Ad/ jB fe pqjwk, fp;B s/ wj/; O ouB tkbh fJjBK s'AT[go e'Jh j;sh `. fJj ekb iK Uw O jh ;Zs ;wM e/ nekbefj b?Ad/ jB. r[opkDh nekb s/ ekb O tZy tZy fpnkB eodh`.

Unzeko X[zB s'A ;z;ko d/ iht izs T[gi/. ;z;ko ftZu g[zBgkg jB, bVkJh MrV/ jB, F;so jB. g[zBK gkgK d/ b/y nekb

g[oy d/ j[ew ftZu jB. f;zfwqs Fk;so dh ftuko g[zB gkg se`, T[;O sZs pqjw s/ j[ew dh gSkB BjhA.

• isimRit sastR pu;n pap bIcarw[ tt{ sar n jaNI .

tt{ sar n jaNI gurU baJhu tt{ sar n jaNI .(gzBk 920, r[o{ rqzE ;kfjp)

(sZs pqjw i'fs s/ j[ew dh ;ko g{o/ r[o{ d/ T[gd/F fpBkBjhA j[zdh.)

• pu;n pap j] bIjw[ sB Wrm raie k{ jaeI .(gzBk 1414, r[o{ rqzE ;kfjp)

(g[zB gkgK Bkb b/y/ ftZu ofjzd/ jB, s/ izwd/ wod/ ofjzd/jB.)

nekb T[;sfs (d;w rzqE gzBk 11)> ;fsr[o gq;kfd..T[sko yk;/ d;ys ek gkfs;kjh 10..eftsk fJ; wzrbkuoD s'A F[o{ j[zdh `.nekb g[oy eh oZSk jwB?.. ;op b'j dh oZfSnk jwB?..;op ekb ih dh oZfSnk jwB?..;op b'j ih dh oZfSnk jwB/..d;w rzqE dhnkA ouBktK ftu ;op ekb ih, ekb wjkekb

B{z fejk frnk j?. ;op b'j ekb d/ o{g uzvh nkfd B{z fejk frnkj?. fJE/ eth efj fojk j? ;op b'j ih.

eth fJe' fJe nfpBk;h j;sh nekb g{oy B{z Bjh ikDdk.eth t/d ws nB[;ko Uw s/ ekb B{z ;Zs nfpBk;h ;wMdk j?. ethekb B{z nekb th efjzdk j?. wrbkuoD s' jh ;gFN j/ fe ethekb s/ uzvh dk T[gkFe j?. d;w rqzE gzBk 45 Szd 84 ftZu ethefjzdk ` @J/e jh ekb nekb ;dk `#.

Page 37: g[;se fwbD dk gsk lsikhpanth.org/PDF/DasamGranthDeeVichar.pdf · d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko sseok i. d' Fpd 4 ii. d;w rqzE dh r[owfs ftuko dk ;ko 6 1H Gkr 1 - d;w rqzE dh

d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko

73 74

nekb T[;ss d/ Szd 210 s'A 230 sZe eth ekb s/ d[orkd/th dh T[;ss s/ ;o{g dk toDB eodk j?. 210 s' 230 seSzdk d/ noE n;hA fJ; ftuko ftZu ehs/ jB.

;op b'j =;op b'j =;op b'j =;op b'j =;op b'j = ;ko/ b'j/ dk yzvk, iK ;;so.;ko/ b'j/ dk yzvk, iK ;;so.;ko/ b'j/ dk yzvk, iK ;;so.;ko/ b'j/ dk yzvk, iK ;;so.;ko/ b'j/ dk yzvk, iK ;;so.;op ekb =;op ekb =;op ekb =;op ekb =;op ekb = ;G dk ekb, ;G O b? eoB tkbk,;G dk ekb, ;G O b? eoB tkbk,;G dk ekb, ;G O b? eoB tkbk,;G dk ekb, ;G O b? eoB tkbk,;G dk ekb, ;G O b? eoB tkbk,

ekbekbekbekbekb ;wK, fjzd{ Xow rqzEK nB[;ko ekbh d/th, ekbek,;wK, fjzd{ Xow rqzEK nB[;ko ekbh d/th, ekbek,;wK, fjzd{ Xow rqzEK nB[;ko ekbh d/th, ekbek,;wK, fjzd{ Xow rqzEK nB[;ko ekbh d/th, ekbek,;wK, fjzd{ Xow rqzEK nB[;ko ekbh d/th, ekbek,GtkBh, d[ork nkfd.GtkBh, d[ork nkfd.GtkBh, d[ork nkfd.GtkBh, d[ork nkfd.GtkBh, d[ork nkfd.

r[opkDh T[gd/F nB[;ko r[of;Zy ;op ekb (;G dk ekb)dh ofynk d/ ikue BjhA. r[of;Zy - r[oT[gd/F b? e/, r[owzsq Bkwdk ig f;woD eoe/, ekb T[^s/ fiZs gqkgs eo b?Ad/ jB, s/;dihts nfpBk;h nt;Ek O gqkgs eo b?Ad/ jB. r[opkDh fJ;soQK ;wMkT[Adh ` l

gur xupw[is kal isxu jur{ .(r[oT[gd/F b? e/ ekb Bkb bV/.)kal purK ka mrw{ manu .

(gzBk 1159, r[o{ rqzE ;kfjp)(ekb g[oy d/ wkB O wb d/t/.)ftuko O n;hA Grs epho ih dh pkDh Bkb ;wkgs eod/

jK i' r[owfs s/ t/d ws d/ G/d O ;wMk fdzdh `.

b[w kI putRI is;imRit BaeI .

sa:kl j[vrI l{ h{ AaeI .(f;zfwqshnK i' t/dK dh nkXko s/ pDhnK jB, nkgD/

FoXkb{nK tk;s/ ;zrb s/ oZ;hnK b? e/ nkJh `.)Aapn ngru Aap t[ baiWAa .

m]h k{ Pais kal sru sa:iWAa .

(f;zfwqsh B/ nkgD/ FoXkb{ nkg jh ieV/ j'J/ jB. fJjBKB/ ;[or s/ Boe d/ w'j dh ckjh ftZu c;k e/ fJjBK ekb, w"s d/;fjw s/ x/o/ ftZu ofynk `.)

koI n ko{ tUio nh jaeI .sa sapin h]ie jg kxu KaeI .(f;zfwqash dhnK brkJhnK eow ikb dhnK ckjhnK tZYhnK

BjhA ik ;edhnK. fJj ;ZgDh pD e/ FoXkb{nK O yk ojh `.)hm w[Kt ijin sBu jgu lUioAa .khu kbIr m{ ram kih CUioAa . (gzBk 329, r[o{ rqzE

;kfjp)

(w/o/ d/yfdnK d/yfdnK fJ;B/ ;z;ko O mZr fbnk `. w?Aw"s s/ fiZs fet/A gqkgs ehsh, w?A r[owfs f;woD eoe/ ekb OfiZs fbnk, s/ iBw woB d/ r/V u'A S[ZN frnk.) (r[opkDhnB[;ko Grs epho g{o/ r[o{ s'A T[gd/F b? e/ r[owfs Bkw f;woDeoe/ sfonk.)

p/d f;zfwqs ;k;sq, Uw ;o{g ekb g[oy O ikDd/ jB, s/Uw dh nokXBk s/ ekb wjKekb ekbh nkfd dh nokXBk dkT[gd/F fdzd/ jB. f;zfwqs Fk;so ekb g[oy s'A T[go nekb g[oys/ T[;d/ j[ewK O BjhA ikDd/. fJjBK rqzEK dh ftuko g[zB gkgKs/, fJjBK s'A T[gi/ iBw woB d/ r/V se ;hfws ̀ . pqjwk O thj[ew dh gSkD BjhA j'Jh.

car[ v[w bRhm[ kxu wIe[ piz piz kr[ vIcarI .

ta ka hukmu n bUJ{ bpuza nrik surig AvtarI .(gzBk 423, r[o{ rqzE ;kfjp)

sitgur iml{ t its kxu jaN{ .rh{ rjaeI hukmu pCaN{ . (gzBk 832, r[o{ rqzE ;kfjp)

Page 38: g[;se fwbD dk gsk lsikhpanth.org/PDF/DasamGranthDeeVichar.pdf · d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko sseok i. d' Fpd 4 ii. d;w rqzE dh r[owfs ftuko dk ;ko 6 1H Gkr 1 - d;w rqzE dh

d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko

75 76

`. eth d/th O gkgK dk Bk; eoB tkbh th efjzdk `, s/ uzvhd/th O gow/;o s[Zb ;wMdk `.

d[oiB db dzvD n;[o fpjzvD d[FN fBezdD nkfd fpqs/..(p[o/ g[oFK d/ M[zvK O vzv d/Dk d?AsK O spkj eoBk,

}kbwK O wko d/Dk (fJj fi; dk) F[o{ s'A jh (fpqs/) ;[Gkt `.)uSok;[o wkoD gfss T[XkoD Boe fBtkoD r{V rs/..((i') fuZSo d?As O wkoB tkbh ̀ , gkghnK O skoB tkbh

`, BoeK s'A pukT[ tkbh `, ns/ (fi; dh) rVh r{VQ `.)nS/ nyzv/ s/i gqezv/ yzv T[dzv/ nby ws/..(fi;dk Bk yzvB j'D tkbk (nS/) uzrk (gquzv) goekF

:[es gqskg `, ns/ Bk dzv j/mK nkT[D tkfbnK dk yzvB eoBtkbh `, ns/ wsh fi; dh ikDh BjhA iKdh.)

i? i? j';h wjyk;[fo wodB ozw egodB SZsq fSs/..211.(j/ wfjyk;[o O wkoB tkbh, ;[zdo e/;K dk i{Vk XkoB

tkbh s/ fgqEth T[s/ Sso (o{g ! s/oh) i? i? eko j't/.)nk;[oh fpjzvD d[FN fBezdD g[FN T[dzvD o{gz ns/..(j/ n;[oK O wkoD tkbh, d[FNK O Bk; eoB tkbh,

(g[;N) w'N/ skfinK O dzv d/D tkbh ns/ nfs:zs wjkB o{gtkbh `.)

uzvk;[o uzvD w[zv fp;zvD X{wq fpzX[;D wjy ws/..(i' uzv d?As O uzvD tkbh ̀ , w{zv d?As O eNB tkbh ̀ ,

X{wo b'uB O spkj eoB tkbh ̀ , ns/ wjy d?As O rod (fwNh)Bkb fwbkB tkbh `.)

dkBt gqjkoB Boe BtkoB nXw T[oX nX/..(i' d?AsK dk ;zxko eoB tkbh `, BoeK s'A pukB tkbh

`, gkghnK O skoB tkbh `, ns/ T[oX nek; s/ nX/ gkskbftZu g{oB `.)

i? i? j';h wjyk;[o wodB ozw egofdB nkfd fpqs/..212.

(r[of;Zy ;fsr[o{ s'A T[gd/F b? e/ r[owfs Bkw f;woDeofdnK nekb g[oy dh nokXBk eodk `, ekb s/ fiZs gqkgseoe/ ekb O wko fdzdk ` s/ ;d ihts j' iKdk `. r[of;Zy Oj[ew dh gSkD j' iKdh `.)

ekb dh nokXBk tkb/ O ekb jh yKdk `, s/ T[j izwdkwodk ofjzdk `, BoeK ;[orK d/ uZeo eow nB[;ko eZYdk `.

fJ; ouBk d/ eth nB[;ko ;G d/th d/ts/, ekb B/ g?dkehs/ s/ ekb B/ jh wko/. ;G iBw woB d/ r/V ftZu x[zw oj/ jB.fJ;/ soQK ;G gho g?rzpo nT[bhJ/, d/th d?s nkfd jB. ekb pj[spbh `.

r[opkDh ;wMkT[Adh ` fe ;G d/th d/ts/ nkfd ekb g[oys'A jh pD gb wo oj/ jB, go ekb B{z J/ezeko i'fs o{g gkopqjwnfpBk;h j;sh nekb g[oy B/ nkgD/ j[ew, pb Bkb ;kfink s/ekb g[oy ;o{g s'A ;ko/ d/th d/ts/ nkfd fJZe nekb g[oy d/ j[ewftZu pD gb wo oj/ jB. nekb g[oy ;[szso ;zg{oB Fy;hns ̀ .;z;ko dh y/v, iBw woB dh y/v dk w{b nekb g[oy d/ j[ew dhy/v ̀ , nekb g[oy jh ;koh y/v j[ew o{g j' e/ eo fojk ̀ . pqjwkfp;B wj/;, d/th d/ts/ ;G ekfJBks ftZu ;or[B ;o{g j' e/ nkgy/v fojk `. j[ew dh gSkD p/dK Fk;sqK f;zfwqshnK O BjhA j'Jh.j[ew dh gSkD g{o/ r[o{ s'A T[gd/F b? e/ r[owfs f;woB d[nkok j'iKdh `, j[ew dh gSkD j't/ sK fJZe dh gSkD j[zdh `, s/ ihtsZs, gowss, gow fBowb u/sBk ftZu nG/d j' iKdk, fco iBwwoB dk r/V w[Ze iKdk `. ;G f;zfwqs Fk;sq tkb/, ekb dhnokXBk tkb/, pqjwk fp;B wj/; dh nokXBk tkb/, ekb uZeo ftZujh 84 bZy i{BK d/ r/V/ ftZu x[zwd/ jB. fJZe ekb uZeo s'A pkd,id'A nekb g[oy O Gkt/ sK ekb dk th ekb nk iKdk ̀ , s/ ekbg[oy th j[ew Bkb nekb g[oy ftZu jh ;wk iKdk `. fco ;[zB;wkX ftZu fJZe fJe' ;d?th j;sh, i'fs o{g gkopqjw gow g[oy jhofj iKdk `. T[d'A ;z;ko BjhA ofjzdk.

ouBk d/ Szd 211 s'A 230 ftZu eth uzvh d/th dh i? i?ekoeodk `, d?AsK O wkoB tkbh, bj{ ghB tkbh d/th fpnkB eodk

Page 39: g[;se fwbD dk gsk lsikhpanth.org/PDF/DasamGranthDeeVichar.pdf · d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko sseok i. d' Fpd 4 ii. d;w rqzE dh r[owfs ftuko dk ;ko 6 1H Gkr 1 - d;w rqzE dh

d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko

77 78

(j/ wfjyk;[o O wkoB tkbh, ;[zdo e/;K d/ i{V/ tkbh nkdFesh ! (s/oh) i? j't/ i? j't/.)

vkto{ vtze? pdo ptze? G[ik coze? s/i poz..((s/ok) v'o{ (fJT[A v[r v[r eodk ̀ , (wkB'A) F/o GZpedk ̀ ,

ns/ pb d/ s/} (eoe/ s/ohnK) pkjK c[oedhnK jB.)bze{Vhnk ckX? nk:[X pkX? ;?B fpwodB ekb nj[oz..(fi; B/ ;;so ;ikJ/ j'J/ jB, T[j b"e[Vk (jOwkB) s/o/

nr/ (ckX/) Ng';hnK wkodk ik fojk `, wkB'A d?AsK dh ;?Bk Ofpbe[b Bk; eoB bJh ekb o{g j' fojk `.)

n;NkfJX uwe? G{yB dwe? nsf;s Mwe? c{ze cBz..(jEK ftZu nm F;sq uwed/ jB, ns/ rfjD/ dweK wkod/

jB ns/ s/o/ rb d/ (nsf;s) vkY/ fus/ (cZB) ;g t?ohnK OwkoB bJh c[zeko/ wkod/ jB.)

i? i? j';h wjyk;[o wodfB ozg egofdB d?s fiDz..213.(j/ d?AsK O (fiD) fisD tkbh ! j/ wfjyk;[o O wkoB

tkbh ! j/ ;[zdo i{V/ tkbh ! (s/oh) i? i? eko j't/.)uzvk;[o uzvD w[zv fpw[zvB yzv nyzvD y{B fys/..(j/ uzv d?As O (y{B fys/) i[X G{fw ftZu uvD tkbh ! j/

w{zv d?As O wkoB tkbh ns/ N'N/ Bk j'D tkfbnK d/ N'N/ eoBtkbh.)

dkwBh dwzeD X[ik cozeD cDh c[ekoB i'X fis/..(j/ fpibh tKr{z dweB tkbh ! s/o/ Mzv/ M{bd/ jB, ns/ ;g

;{ed/ jB, s{zjh i[X d/ fisB tkbh `.);o Xko fppoyD d[FN gqeoyD g[;N gqjoyB d[;N wE?..(s{z shoK dk whAj t;kD tkbh `A. d[FNK O oD G{wh ftZu

o[bkB tkbh `, @g[f;N# :'rBh O tZvk nBzd d/D tkbh ` ns/}kbwK O wkoB tkbh `.)

i? i? j';h wjyk;[o wodB G{w nek; sb T[oX nX/..214.

(j/ wfjyk;[o wodB ! s/oh i? i? j't/, s{zjh nek;K, Xoshs/ ;ko/ gskbK ftZu g{oB `A)

dkwBh gqjk;B ;[ Sp fBt;kB f;q;N gqek;B r{V rs/..(fpibh d/ fbFeko/ tKr{z ;[zdo jk;/ tkbh `A, ;[zdo Sp

ftZu fBtk; oyD tkbh `A, f;qFNh d/ gqekF eoB tkbh `A, ns/r{V f;XKs tkbh `A.)

oesk;[o nkuB i[X gqwkuB fBqd? BokuB Xow fpqs/..(s{zjhA oesphi O ykD tkbh `A, i[X ftZu T[sFkj tXkD

tkbh `A, fBoG?sk ftZu fcoB tjbh `A ns/ Xow d/ ;[Gkt tkbh`A.)

;q'Dzs nfuzsh nBb fptzsh i'r i:zsh yVr Xo/..(s{zjh bj{ d/ ghD tkbh ̀ A, nZr w{zj'A T[bZSB tkbh ̀ A, i'r

O fisD tkbh `A ns/ yVr d/ XkoB tkbh `A.)i? i? j';h wjyk;{o wodB gkg fpBkf;B Xow eo/..215.(j/ gkg d/ Bk; eoB tkbh, Xow O g?dk eoB tkbh,

wfjyk;[o O wkoB tkbh ! s/oh i? i? eko j't/.)nx Ux fBtkoB d[;N gqikoB f;q;N T[pkoB ;[X ws/..(;ko/ gkgK O d{o eoB tkbh ̀ A, p[fonK O uzrh soQK c{eB

tkbh `A, f;qFNh dh ofynk eoB tkbh `A ns/ ;[X ws d/D tkbh`A.)

cDhno c[zekoB pkx pekoD ;;sq gqjkoD ;kX ws/..((s/o/ rb ftZu)ftZu)ftZu)ftZu)ftZu) ;Zg ;{ed/ jB;{ed/ jB;{ed/ jB;{ed/ jB;{ed/ jB, (s/ok x'Vk) F/o GZpedk

`, (s{z nkg) F;so ubkT[B tkbh ns/ ;kX{ ws/ tkbh `A, Gkt -okr dP?y ofjs `A.)

;?jEh ;BkjB n;N gqpkjB p'b fBpkjB s/i ns[bz..(s/ohnK nmK (go) bzwhnK pkjK ftZu s/ohnK nmK (go) bzwhnK pkjK ftZu s/ohnK nmK (go) bzwhnK pkjK ftZu s/ohnK nmK (go) bzwhnK pkjK ftZu s/ohnK nmK (go) bzwhnK pkjK ftZu ;?jEh (nkfde

F;so jB), sB T[go wzi: (gfjBh j'Jh `, s/ok) pb ns[b `(`, ns/ ehs/) p'b O g{ok eoB tkbh `A.)

i? i? j';h wjyk;[o wodB G{w nek; gskb ibz..216.

Page 40: g[;se fwbD dk gsk lsikhpanth.org/PDF/DasamGranthDeeVichar.pdf · d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko sseok i. d' Fpd 4 ii. d;w rqzE dh r[owfs ftuko dk ;ko 6 1H Gkr 1 - d;w rqzE dh

d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko

79

(j/ wfjyk;[o O wkoB tkbh ! (s/oh) i? i? eko j't/, Xosh,nekF s/ gskb (ftZu s/ok jh) (ibz=iPbz) gqekF `.))

ukuo uwekoB fuS[o jkoB X{w X[ekoB dqg wE/..((s{z) (ukuo) sbtko uwekB tkbh `A, fuS[o (d?As O)

jokB tkbh ̀ A, X{wo (b'uB d?As d/) (X[zekoB) s{zp/ s{zp/ T[vkB tkbh`A ns/ jzeko O wEB/ tkbh `A.)

dkVth gqdzs/ uzd gqek;B ;{oi gqs/iB n;NG[i/..(nBko d/ dkfDnK Bkb'A ;'jD/ dzdK tkbh ̀ A, izr d/ fisD

tkb/ wB[ZyK O wodB eoB tkbh `A, ns/ r{VQ f;XKs tkbh `A.)x[zxo{ xwzeD ;;sq MwzeD cBhno c[zekoD Xow X[i/..(j/ Xow dh X[ik ! s/o/ g?oK d/ x[zro{ (xwzeD) SD SD

eod/ jB, s/o/ jE d/ F;so fbFeK wkod/ jB, ns/ s/o/ rb d/ ;Zgc[zeko/ wkod/ jB.)

n; NkN gqjk;B f;q;N fBtk;B d[;N gqDk;B uW rs/..((s{z) fyV fyV eoe/ j;D tkbh `A, f;qFNh ftZu tZ;D

tkbh `, d[FNK O ueo tKr{z u[c/o/ Bk; eoB tkbh `A.)e/;oh gqtkj/ ;[X ;Bkj/ nrw nEkj/ J/e fpqs/..((i') F/o g[o ;tko `, ;[X ;zi: tkbh `,F/o g[o ;tko `, ;[X ;zi: tkbh `,F/o g[o ;tko `, ;[X ;zi: tkbh `,F/o g[o ;tko `, ;[X ;zi: tkbh `,F/o g[o ;tko `, ;[X ;zi: tkbh `, nrw s/

nrkX `, fJe (fBozeko dh) (fpqs/) Fesh `.)i? i? j';h wjyk;[o wodB nkfd e[wkoh nrkX fpqs/..218.(j/ nrkX fpqsh tkbh nkd e[wkoh s/ wjyk;[o O wkoB

tkbh ! (s/oh d'jK b'eK ftZu) i? i? eko j't/.);[o Bo w[B pzdB d[;N fBezdB fGq;N fpBk;B fwqs wE/..((s?O) d/ts/, wB[Zy s/ w[Bh pzdBk eod/ jB, (s{z) d[FNK O

eNB tkbh ̀ A, p[fonK O Bk; eoB tkbh ̀ A ns/ w"s dk wbhnkw/N eoB tkbh `A.)

ekto{ e[wko/ nXw T[Xko/ Boe fBtko/ nkd eE/..(j/ ekwy:k d/th ! (s{zjh) BhuK O skodh `A, Boe s'A

puKdh `A, w[ZY s'A (jh nfijh) ejh iKdh `.)fezeDh gq;'jD ;[o Bo w'jD f;zxk o'jD fpsb sb/..((s/o/ bZe dh) fezeBh vkYh ;'jDh `, (i') d/ts/ s/ wB[ZyK

O w'jB (tkbh `, s{z) F/o g[o ;tko `A ns/ fpsb d/ Eb (Gh)g{oB `.)

i? i? j';h ;p mT[ofB tk;B pkfJgskb nek; Bb/..219.(j/ jtk, gskb, nekF s/ (nBb/) nZr (nkfde) lGBK

irK ftZu tk;k eoB tkbh ! (s/oh) i? i? eko j't/.);zeNh fBtkoB nXw T[XkoB s/i goWyD s[zd sp/..(d[yK d/ d{o eoB tkbh `A, BhuK O skoB tkbh `A,

(s/o/) s/i dh nfgesk `, ns/ ;[Gkt S/sh GVe g?D tkbk `.)d[y d'y djzsh i[nkb i:zsh nkd nBkd nrkX nS/..(d[ZyK d'yK O ;kVB tkbh `A, (iPkb) nZr O fisB tkbh

`A, nkd nBkd s'A wjkB v{zxh s/ nS/d (ejh iKdh `).);[Xsk ;wogD soe fpsoeD sgs gqskgD igs fit/..(;{oi O s/itkB eoB tkbh `A, fit/A (e'Jh) igdk `,fit/A (e'Jh) igdk `,fit/A (e'Jh) igdk `,fit/A (e'Jh) igdk `,fit/A (e'Jh) igdk `,

(s/jk jh cb d/Adh `A.))(s/jk jh cb d/Adh `A.))(s/jk jh cb d/Adh `A.))(s/jk jh cb d/Adh `A.))(s/jk jh cb d/Adh `A.))i? i? j';h ;;sq gqWyD nkd nBhb nrkX nG/..220.(i' F;sq (gqWyD) ubkT[D tkbh ! (;G dk) w[ZY, frDsh

s'A go/, wjkB v{zxh s/ vo s'A ofjs ! (s/oh) i? i? eko j't/.)uzubk uyzrh nbe G[izrh s[zd s[ozrfD fsS ;o/..((s/ohnK) nyK sho Bkb'A fsZyhnK s/ fpibh ;wkB (uzub

jB, ns/ s/ohnK N/vhnK }[bcK ubke x'Vh Bkb'A Gh) ubke jB,Gkt - jtk d/ }'o Bkb }[bcK fJT[A fjbdhnK jB, fit/A s[zds[ozrDh j[zdh `.)

eo e;k e[mko/ Boe fBtko/ nXw T[Xko/ s{o G[i/..((s/o/) jZE ftZu e[jkVk cfVnk `, s/ BoeK s'A pukT[D

tkbh `A, gkghnK O skoB tkbh `A, (s/ohnK) pkjK bzwhnK jB.)

80

Page 41: g[;se fwbD dk gsk lsikhpanth.org/PDF/DasamGranthDeeVichar.pdf · d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko sseok i. d' Fpd 4 ii. d;w rqzE dh r[owfs ftuko dk ;ko 6 1H Gkr 1 - d;w rqzE dh

d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko

81 82

dkwBh dwze/ e/jo bze/ nkd nsze/ W{o eE/..(fpibh (torh s/oh) dwe ̀ , F/o tork gsbk bZe ̀ , s[z

w[ZY s'A jh (nsze/) Go d/D tkbh fGnkBe ejh iKdh `A.)i? i? j';h oesk;[o yzvD w[zG uWs B;[zG wE/..221.(j/ oes phi O wkoB tkbh ! ;[zG O uho d/D tkbh !

fB;[zG O ghj ;[ZND tkbh ! s/oh i? i? eko j't/.)pkoi fpb'uB fpqsB fpw'uB ;'u fp;'uB eT[u e;/..(ewb i/jhnK ;[zdo nZyK jB, T[dk;hnK O eZNB tkbh `A,

fceoK s'A p/fceo eoB tkbh `A, ns/ d[FNK O rq;D tkbh `A.)dkwBh gqjk;/ ;[e ;o Bk;/ ;[fpqs ;[pk;/ d[;N rq;/..(fpibh tKr{z jk;k `, s's/ torhnK Bk;K jB, T[sw

nkuko jB, ;[zdo fbpk; jB, ns/ d[FNK O rq;D tkbh `A.)uzubk gqnzrh p/d gq;zrh s/i s[ozrh yzv ;[oz..(fpibh ;wkB (gq:=nzrh) ;[zdo ;oho tkbh `A, pd d/

(gq;zrh) ;pzX tkbh `A, s/i (sozrh) ukb tkbh `A, ns/ (yzv;[oz)d?AsK O wkoB tkbh `A.)

i? i? j';h wjyk;[o wodB nkd nBkd nrkX T[oXz..222.(j/ wfjyk;[o wodBh ! (s/oh) i? i? j't/, (s?O) nkd nBkd

s'A nrkX (ikD e/) (T[o+X) fjod/ ftZu ofynk `.)xzNek fpoki? o[D M[D pki? Gqw G? Gki? ;[Bs ;[oz..(s/o/ bZe ftZu i' (xzNek) fezeBh fpokidh `, (T[j) (o[D

M[D) fJZe o; tZidh ̀ , (fi;dh) (;[o) ntk} O ;[DfdnK Gow s/vo d{o j' iKdk `.)

e'eb ;[B bki? feb fpy Gki? ;[y T[goki? wX T[oz..(T[; ntk} O ;[D e/ e'fJb Fofwzdh j[zdh `, gkg d{o j'

iKd/ jB ns/ fjod/ ftZu ;[y g?dk j[zdk `.)d[oiB db dM? wB sB foM? ;G? B Gi? o'j oDz..(t?ohnK dh c"i O ;kVdh `, (t?oh b'e i'o Bk ubdk

t/y e/) wB sB ftZu foMd/ jB, s{z (id'A) i[X ftZu o'j (eodh `AsK) (;G?) vo Bkb Gidh BjhA `A.)

i? i? j';h wjyk;[o wodB uzv uWdB nkd r[oz..223.(j/ wfjyk;[o wodB ! j/ uzv O uke eoB tkbh ! j/ nkd

s'A g{iBhe ! (s/oh) i? i? eko j't/.)ukuoh gqi'XB d[;N fpo'XB o'; no'XB Wo fpqs/..(sbtko (nkfde) uzr/ F;soK n;soK tkbh ̀ A, d[FNK dh

t?oD `A, o'j Bkb o[eB tkbh `A, ns/ fGnkBe ;[Gkt tkbh `A.)X{wqkS fpX[z;B gqb? gqiz;B ir fpX[z;B ;[X ws/..(X{wo d?As d/ Bk; eoB tkbh `A, gqb? ekb (;w/A) gqik O

ykB tkbh `A, gqikgsh d/ ir dk Bk; eoB tkbh `A, F[X wstkbh `A.)

ikbgk i:zsqh ;Zsq wEzsh d[;N gqdkjB rkV ws/..(s{zjh) ikbg/;toh d[ork `A, Fso{nK O wbhnkw/N eoB

tkbh `A, d[FNK O uzrh soQK ;kVB tkbh `A ns/ pj[s jh w;shtkbh `A.)

i? i? j';h wjyk;[o wodB nkfd i[rkfd nrkX rs/..224.(j/ wfjyk;[o O wbB dbB tkbh ! nkd i[rkd s'A (s/oh)

i? i? j' ojh `, ns/ (s/oh) rsh nrkX `.)ysqhnkD yszrh nG? nGzrh nkfd nBzrh nrkX rs/..(ysoh torh (nkD) nDy tkbh `A, (yszrh) pkDDK

tkbh `A, vo s'A fpBk s/ Bk; s'A ofjs `A, w[ZY s'A jh (nB[+nrh);oho s'A fpBk s/ nrkXrsh, tkbh `A.)

fpqVkbkS fpjzvD uSB dzvD s/i gquzvD nkfd fpqs/..(fpvkb Bkw tkb/ d?As O wkoB tkbh `A, fuZSo n;[o O

dzv d/D tkbh `A, tv/ gquzv s/i tkbh `A, w[ZY s'A jh s/ok n?;k;[Gkt `.)

;[oBo gqsgkoD gss T[XkoD d[;N fBtkoD d'y jo/..

Page 42: g[;se fwbD dk gsk lsikhpanth.org/PDF/DasamGranthDeeVichar.pdf · d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko sseok i. d' Fpd 4 ii. d;w rqzE dh r[owfs ftuko dk ;ko 6 1H Gkr 1 - d;w rqzE dh

d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko

83 84

(d/ts/ s/ wB[Zy O jo o'} gkbD tkbh `A, gkghnK OskoD tkbh ̀ A, d[FNK O w[ekT[D tkbh ̀ A, d'yK O Bk; eoB tkbh`A.)

i? i? j';h wjyk;[o wodB fp;[fpX[z;B f;q;Neo/..225.(j/ wfjyk;[o O Bk; eoB tkbh ! s/oh i? i? j' ojh `,

(s{zjh) ft;t (irs) O Bk; eoB tkbh `A, ns/ d[Bhnk OpBkt[D tkbh `.)

dkwBh gqek;/ T[BsB Bk;/ i's gqek;/ ns[b pb/..(fpibh torh s/oh o"FBh `, (T[BsB) T[uhnK s/ bzwhnK

Bk;K jB, (i's) u/jo/ dh nkGk dk T[ikbk j' fojk `, ns/ s/okpb ns[b `.)

dkBth gqWyD ;oto toyD d[;N gqXqyD fpsb sb/..(d?AsK dh c"i O (oDG{wh ftZu) o[bkT[D tkbh `A, (;oto)

fsy/ shoK dh poyk eoB tkbh `A, d[FNK (d/ eb/i/) XVekT[Dtkbh `A, ns/ @fpsb# Bkw, tkb/ gskb d/ j/mK th g{oB `A.)

n;NkfpX pkjD p'b fBGkjD ;zs gBkjD r{V rs/..(nmK F;soK d/ ubkT[D tkbh `A, puB g{ok eoB tkbh

`A, ;zsK dh UN `A, ns/ r{V rsh tkbh `A.)i? i? j';h wjyk;[o wodB nkd nBkfd nrkX fpqs/..226.(j/ wfjyk;[o wodBh ! s/oh i? i? eko j't/, nkfd nBkfd

s'A s/ok ;[GkT[ nrkX `.)d[y d'y gqGSD ;/te oSD ;zs gqsSD ;[X ;o/..(d[yK s/ d'yK O fpbe[b yk ikD tkbh `A, ;/teK dh

ofynk eoB tkbh `A, ;zsK O gqsZy j[zdh `A ns/ fsy/ shoK tkbh`A.)

;kozr ;Bkj/ d[;N gqdkj/ nfo db rkj/ d'y jo/..((;kozr) sbtko s/ ;i'fJ XkoB tkbh `A, d[FNK O uzrh

soQK ;kVB tkbh `A, t?ohnK dh c"i O rkj[D tkbh `A ns/ d'yK

(gkgK) d/ Bk; eoB tkbh `A.)rziB r[wkB/ ns[b gqtkB/ ;zs iwkB/ nkfd nzs/..(jzekohnK dk Bk; eoB tkbh `A, (s/o/) ns[b jh gqtkB/

ub oj/ jB. s{z jh nzs ;w/A dh }kwB `A, ns/ (;G dk) nkfd s/nzs Gh s[jh `A.)

i? i? j';h wjyk;[o wodfB ;kX gqdSB d[;N jzs/..227.(j/ wfjyk;[o wodBh ! s/oh i? i? j' ojh `, s{zjh ;kXK O

gqsZy j'D tkbh ns/ d[FNK O jsB tkbh `A.)ekoD eohbh rop rjhbh i/s iEhbh szd ws/..(s{z ekoDK d/ eoB tkbh `A, jzekohnK O cVB tkbh `A,

(i'shnK) gqekF eoB tkb/ ;{oi nkfd O fisB tkbh `A, Gkts/o/ ukBD/ nr/ ;{oi nkfdek ukBDk fcek ` ns/ fsyh wfstkbh `A.)

n;NkfJ uweB ;;sq MweD dkwB dweD nkfd fpqs/..(s/o/ nm F;so uwed/ jB, T[jBK F;soK dk MweDk

n?;k `, wkB'A fpibh dwedh `, w[ZY s'A jh s/ok n?;k ;[Gkt `.)v[ev[eh dwze? pkx ppze? G[ik coze? ;[X rs/..(s/o/ jE ftZu v[r-v[rh (dwze/) tZi ojh `, s/ok x'Vk

F/o GZpe fojk `, s/ohnK pkjK coe ojhnK jB, (fJ; soQK dhs/oh) gftso rsh `.)

i? i? j';h wjyk;[o wodB nkfd i[rkfd nBkd ws/..228.(j/ wfjyk;[o wodBh ! s/oh i? i? j' ojh `, s{z jh ;G dk

nkd ̀ A, i[rK dk nkd ̀ A, ns/ ed/ Gh s/ok nkd BjhA fwbdk ̀ .)uSok;[o wkoD Boe fBtkoD gss T[XkoB J/e GN/..(fuS[o n;[o d/ wkoB tkbh ̀ A, BoeK s'A pukT[B tkbh ̀ A,

gkghnK O skoB tkbh `A, s{z fJe n?;h (GN/) ;{owk `A.)gkgkB fpjzvB d[;N gquzvD yzv nyzvD ekb eN/..(gkgK O Bk; eoB tkbh `A, d[FNK O uzrh soQK uzvB

Page 43: g[;se fwbD dk gsk lsikhpanth.org/PDF/DasamGranthDeeVichar.pdf · d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko sseok i. d' Fpd 4 ii. d;w rqzE dh r[owfs ftuko dk ;ko 6 1H Gkr 1 - d;w rqzE dh

d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko

85 86

(f;X/ eoB) tkbh ̀ A, Bk yzvD j'D tkfbnK O yzvB tkbh ̀ A, ns/ekb O Gh eNB tkbh `A.)

uzdqkBB uko? Boe fBtko/ gfss T[Xko/ w[zv wE/..(udq;K Bkb'A Gh s/ok nkBB w{zj (uko/) ;'jDk `, Boe s'A

pukT[Adh ̀ , gkghnK O skodh ̀ ns/ w{zv d?As O s{zjh cBkj ehsk`.)

i? i? j';h wjyk;[o wodB X{wq fpX[z;B nkfd eE/..229.(j/ wfjyk;[o wodBh ! s/oh i? i? j' ojh ̀ , s{z X{wo d?As dk

Bk; eoB tkbh `A s/ ;G dk w[ZY ejh iKdh `A.)oesk;[o wodB uzv uWdB dktD nodB fpVkb pX/..(j/ oes phi d?As O wkoB tkbh ! j/ uzv d?As O uke

eoB (uhoB) tkbh ! j/ d?AsK O (nodfB) Bk; eoB tkbh !fpVkb dk pZX eoB tkbh !)

;oXko fdpoyD d[oiB XoyD ns[b nwoyD XoB X[i/..(j/ shoK dk whAj to;kT[D tkbh ! j/ p[o/ g[oFK O

XVekT[D tkbh ! j/ ns[b (nwoyD) W'X tkbh ! j/ Xow dh Xiko{g !)

X{wqkS fpX[z;B ;q'Ds u[;zB Bgks fB;[zG wE/..(j/ Xwo B?B dk Bk; eoB tkbh ! j/ (;o"Ds) bj{ ghD

tkbh ! j/ ;[zG O (Bgkfs) wkoB tkbh ! j/ fB;[zG dk wzEB eoBtkbh !)

i? i? j';h wjyk;[o wodB nkd nBhb nrkX eE/..230.(j/ wjyk;[o wodBh ! s/oh i? i?eko j't/, s{z ;G dk nkfd

`A, frDsh s'A go/ `A ns/ nrkX eEk tkbh `A.)eftsk d/ Szd 211 s'A 230 se d/th uzvh dh i? i?eko

ehsh rJh ̀ . eftsk nB[;ko d/th uzvh d/ fJj r[D jB, uzv d?AsO wkoB tkbh, w[zv d?As O eNB tkbh, d/th O ;[zdo e/;K d/ i{V/tkbh, nkfd Fesh fejk frnk `. (Szd 212)

fi; B/ F;so ;ikJ/ jB, T[j b'e[sqk jB{wkB s/o/ nZr/Ng'f;nK wkodk ik fojk `, wkB' d?sK dh ;?Bk O fpbe[b Bk;eoB bJh ekb o{g j' fojk `. (Szd 213)

fi; B/ oes phi dk bj{ ghsk ;h, s{z jh ;ko/ nekFK,Xosh s/ ;ko/ gkskbK ftZu g{oB `. f;qFNh d/ gqekF eoB tkbh`, s{z jh bj{ d/ ghD tkbh ̀ , nZr w{zj'A T[rbZB tkbh ̀ , yVr d/XkoB tkbh `, s/o/ rb/ ftZu ;Zg ;{ed/ jB, s/ohnK bzwhnK pkjKftZu ;;so jB (Szd 216), i' F/o g[o ;tko ̀ (Szd 218), fpibhtKr{ jk;k `, s's/ torhnK Bk;K jB (Szd 222), gqb? ekb(;w/A) gqik O ykB tkbh ̀ , s{z jh ikb/g;toh d[ork ̀ , s{z ekoDKd/ eoB tkbh ̀ . eth uzvh dk j'o Bkw d[ork jh dZ;dk ̀ s/ uzvhO jh ekoDK d/ eoB tkbh gow/;o o{g wzBdk `.

r[o{ r'fpzd f;zx ih n?;/ r[DK tkbh d/th dh i? i?eko BjhAeo ;ed/, r[o{ ih fJ; soQK dh ekft ouBk O gVQB ;[BB dk T[gd/F th BjhA d/ ;ed/. fJj r[owfs fto[ZX ̀ . i' uzvhàd[ork nkfd dkr[DrkB eoBr/, i' T[; dh f;cs ;kbkj s/ i? i? eko eoBr/,T[jBK ftZu uzvh d/ r[D nk ikDr/. fJj ouBk t/dK Fk;sof;zfwqshnK d/ T[gd/F Bkb w/b yKdh ̀ , go w{b'A jh r[opkDh T[gd/F fto[ZX `.

fJjBK ouBktK d/ ouBjko eth ;kes b'e, fBozeko,fBofteko, nekb, nFe/s, yVrgkB, ekb, wjkekb, ekb jhnekb, eosk efj e/ nkgDhnK ouBktK ftZu nkgD/ fJFN Og[ekod/ jB, nkgD/ fJFN O ouBktK ftZu GrtkB th efjzd/ jB.

Page 44: g[;se fwbD dk gsk lsikhpanth.org/PDF/DasamGranthDeeVichar.pdf · d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko sseok i. d' Fpd 4 ii. d;w rqzE dh r[owfs ftuko dk ;ko 6 1H Gkr 1 - d;w rqzE dh

d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko

87 88

id'A r[of;Zy T[gobhnkA s[ekA dk ehosB eod/ jB skA T[jid'A r[of;Zy T[gobhnkA s[ekA dk ehosB eod/ jB skA T[jid'A r[of;Zy T[gobhnkA s[ekA dk ehosB eod/ jB skA T[jid'A r[of;Zy T[gobhnkA s[ekA dk ehosB eod/ jB skA T[jid'A r[of;Zy T[gobhnkA s[ekA dk ehosB eod/ jB skA T[jekb ih dh T[;sfs eod/ jB.ekb ih dh T[;sfs eod/ jB.ekb ih dh T[;sfs eod/ jB.ekb ih dh T[;sfs eod/ jB.ekb ih dh T[;sfs eod/ jB.

r[opkDh ekb dh nokXBk T[;sfs dk T[gd/F BjhA fdzdh.ekb ;w/A dh ukb ̀ . ekb dh T[;sfs eoB tkbk, Bw;eko eoBtkbk, iBw woB d/ r/V ftZu ofjzdk ̀ . t/dK B/ ekb O wjkekb,ekbh wksk th fejk `, T[; O ;zxko eoB tkbh d/th fejk `.

d;t/A ikw/ ftZu r[o{ BkBe ;kfjp d/ ;o{g r[o{ r'fpzd f;zxih, r[o{ rqzE ;kfjp d/ f;Zy jB. gkl10, r[o{ BkBe ;kfjp s/r[opkDh d/ j[ewK d/ fto[ZX ekb dh T[;sfs BjhA eo ;ed/.

t/dK Fk;soK f;zfwqshnK O ;Zs wzBB tkb/ fjzd{ eth ekbdh T[;sfs eod/ jB, s/ Uw dh nokXBk th eod/ jB, fJj UwO ;Zs efjzd/ jB. r[opkDh Uw O ;Zs BjhA efjzdh.

pfusq BkNe d/ nkozGe ftuko s'A jh fJj ;kpspfusq BkNe d/ nkozGe ftuko s'A jh fJj ;kpspfusq BkNe d/ nkozGe ftuko s'A jh fJj ;kpspfusq BkNe d/ nkozGe ftuko s'A jh fJj ;kpspfusq BkNe d/ nkozGe ftuko s'A jh fJj ;kpsj[zdk j? fe fJj ouBk r[o{ r'fpzd f;zx ih dh BjhA j'j[zdk j? fe fJj ouBk r[o{ r'fpzd f;zx ih dh BjhA j'j[zdk j? fe fJj ouBk r[o{ r'fpzd f;zx ih dh BjhA j'j[zdk j? fe fJj ouBk r[o{ r'fpzd f;zx ih dh BjhA j'j[zdk j? fe fJj ouBk r[o{ r'fpzd f;zx ih dh BjhA j';edh, fe;/ ekb, ekbhwksk, d/th, sbtko d/ T[gkFe eth;edh, fe;/ ekb, ekbhwksk, d/th, sbtko d/ T[gkFe eth;edh, fe;/ ekb, ekbhwksk, d/th, sbtko d/ T[gkFe eth;edh, fe;/ ekb, ekbhwksk, d/th, sbtko d/ T[gkFe eth;edh, fe;/ ekb, ekbhwksk, d/th, sbtko d/ T[gkFe ethdh `.dh `.dh `.dh `.dh `.

Szd 26eJh w/N vko/ T[;ko/ pBkJ/.T[gko/ rV/ c/fo w/N/ T[gkJ/.fW:k ekb i{ eh feB{ B gSkBh.xfB:' g? fpj?j? xfB:' g? fpjkBh.

(gzBk 41, d;w rqzE)(ekb B/ eJh w/N ;[ZN/ jB ns/ c/o T[;ko e/ pDk fdZs/ jB.

w[V e/ w[Y'A g[N/ j'fJnK O xV fdzdk `, fco g?dk j'fJnK O w/Nfdzdk `. ekb ih dh fJ; soQK dh fW:k O fe;/ B/ Gh BjhAgSkfDnk, pj[fsnK T[s/ phs/rh, pj[fsnK T[s/ phs u[eh `.)

r[opkDh efjzdh ` fe ekb uZeo dh ;koh fW:k, J/ezekoi'fs o{g gkopqjw d/ j[ew ftZu j[zdh `. ekb dh ;koh eko j[ewftZu j' ojh `. eth nekb g[oy O BjhA ikDdk. ekb g[oy

pfusq BkNe(d;w rqzE gzBk 39 - 73)

np pfusq BkNe rzqE fby:s/;qh w[ytke gkl10(j[D pfusq BkNe rzqE fbyd/ jkA, gkl10 d/ w[y s'.)stgq;kfd d'jokBw;eko ;qh yVr e' eo'A s[ fjs fuZs bkfJ. g{oD eo'A rzqE

fJj[ s[w w[fj eoj[ ;jkfJ.d;w rqzE gzBk 809 Szd 1 ftZu eth d/th O yVrXkok efjzdk ̀ .

(w? ;qh yVr B{z fjZs fuZs Bkb Bw;eko eodkA jkA. i/s;hA w/oh ;jkfJsk eo' skA w? fJ; rzqE B{z g{ok eo btArk.)

fJ; s'A nr/ eth ;qh ekb ih dh T[;sfs eodk j?.

;qh ekb ih dh T[;sfs;qh ekb ih dh T[;sfs;qh ekb ih dh T[;sfs;qh ekb ih dh T[;sfs;qh ekb ih dh T[;sfs

(d;w rzqE gzBk 39)fsqGzrh Szd-fsqGzrh Szd-fsqGzrh Szd-fsqGzrh Szd-fsqGzrh Szd- eth ekb ih dh T[;sfs eo fojk j?.yr yzv fpjzvz yb db yzvz nfs oD wzvz popzvz.. G[i dzv

nyzvz s/i gquzvz i'fs nwzvz GkB gqGz.. ;[y ;zsk eoDz d[owfs doDzfebfpy joDz n; ;oDz.. i? i? ir ekoD f;qFN T[pkoD wwgqfsgkoD i? s/rz..

(sbtko uzrh soQkA N[eV/-N[eV/ eodh j?. d[FNkA d/ dbkA B{zBFN eodh j? . :[ZX B{z ;[;ifs eodh j?, (nfijh) pbtkB j?. fJjnyzv s/i tkbh G[i-dzv j?. gquzv s/i tkbh j?, ns/ ;{oi dh F'Gkdh i'fs B{z fcfenkA eo fdzdh j?. (fJj) ;zskA B{z ;[y d/D tkbh,wkVh p[ZXh B{z dbD tkbh, gkgkA dk BkF eoB tkbh j?, (w?) fJ;dh FoB ftu jkA. j/ ir dk ekoB ;o{g ! s/oh i?-i?eko j't/(feT[Afe s{z) f;qFNh B{z T[pkoB tkbh ns/ w/oh gkbDk eoD tkbhj?, (skA s/ s/oh) j/ s/r ! i? i? j't/.)

Page 45: g[;se fwbD dk gsk lsikhpanth.org/PDF/DasamGranthDeeVichar.pdf · d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko sseok i. d' Fpd 4 ii. d;w rqzE dh r[owfs ftuko dk ;ko 6 1H Gkr 1 - d;w rqzE dh

d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko

89 90

;[szso j;sh Bjh.• hukmI sB[ xUpjih hukmI kar kmaih . hukmI kal{ vis h{ hukmI saic smaih .

(gzBk 55, r[o{ rqzE ;kfjp)• hukim mr{ hukm[ hI jIv{ . (gzBk 962, r[o{ rqzE ;kfjp)

• hukmu pCaiN sc{ wir vasu .

kal ibkal sbiw Be[ nasu .

(gzBk 832, r[o{ rqzE ;kfjp)nekb g[oy gkopqjw d/ j[ew ftZu jh iht ekb tZ; j[zd/

jB. t/dK Fk;soK O, pqjwk fp;B wj/; O, s/ eth O T[; nekbg[oy d/ j[ew dh gSkD BjhA, i' ekb s'A T[go ̀ . eth sK ;wMdk` fe ;G fW:k ekb dh `. r[o{ r'fpzd f;zx ih ekb dh T[;sfsBjhA eo ;ed/, Bk jh T[; dh fWgk d/ ikue j' ;ed/ jB.

Szd 75 fis/ j'fJ phs/.. fss/ ekb ihs/..fis/ ;oB i? `.. fsfsU oky b? `..

(fizB/ th j' r[}o/ jB, T[j ;GBK O ekb B/ fiZs fbnk.fijV/ ekb dh FoB ikDr/, T[jBK ;G O puk bt/rk.)

eth BjhA ikDdk fe ekb fe;/ O th puk BjhA ;edk.ekb FoB nkfJnK O puk BjhA ;edk.

r[opkDh nekb g[oy J/ezeko dh FoB g?D dk T[gd/F fdzdh`. nekb g[oy dh FoB nkfJnK jh iBw woB dk r/V eZfNnkiKdk `, s/ ekb O fiZs e/ ;d ihts j'Jhdk `.

jfo jfo Bkw igzfsnk e[S B ej? iwekb ..(gzBk 457 r[o rzqE ;kfjp)

Szd 84(gzBk 44, d;w rqzE)

ekb jh gkfJ G:' GrtkB ;[ ikrs :k ir ik eh ebk `..ekb jh gkfJ G:' pqjwk fFt ekb jh gkfJ G:' i[rhnk `..ekb jh gkfJ ;[ok;[o rqzXqp iZS G[izr fd;k fpfd;k `..n"o ;ekb ;G? pf; ekb e/ J/e jh ekb nekb ;dk `..

(ekb dk fJFkok gk e/ jh GrtkB ftFO j'fJnk. fJ;irs ftZu fi; dh ebk (Fesh) gqrN j' ojh ̀ . ekb dk fJFkokgk e/ jh pqjwk j'fJnk j? ns/ ekb dk fJFkok gk e/ jh fFtihi'rh j'fJnk `.

ekb dk fJFkok gk e/ jh ;[o, n;[o, d/ts/, d?s, rzXqp,iZS, f;ZX, fdFk s/ e'B/ g?dk j'J/ jB. j'o fizB/ toswkB (ekb)gdkoE jB, ;ko/ ekb w"s d/ ftZu jB. fJe ekbfJe ekbfJe ekbfJe ekbfJe ekb jh ;dk nekb`. eth ekb O ;dk nekb ;wMdk `.)eth ekb O ;dk nekb ;wMdk `.)eth ekb O ;dk nekb ;wMdk `.)eth ekb O ;dk nekb ;wMdk `.)eth ekb O ;dk nekb ;wMdk `.)

eth, ekb d/ ouB tkb/ nekb O, BjhA ;wMdk. r[opkDhnB[;ko t/d Fk;so nkfd th nekb O BjhA gSkD ;ed/. e/tbnekb g[oy dk nB[wkB, fenk; eod/ jB. t/d Fk;so Uw X[zB Ojh ikDd/ jB, s/ ;Zs wzBd/ jB. r[opkDh nB[;ko nekb g[oy d/j[ew ftZu Unzeko X[zB, nekb g[oy dk nksw g;kok `, ns/nekb d/ j[ew o{g iK eosk o{g s'A jh ;z;ko ftZu 84 bZy i{BKdk ekb uZeo ub fojk `.

;G d/th d/ts/ ntsko iBw woB d/ r/V ftZu x[zw oj/jB. e/tb r[owfs Grsh f;woD eoB tkbk r[ow[y ekb O fiZsb?Adk ` s/ r[ow[y Grs ekb uZeo ftu'A fBeb e/ nekb o{g j'iKdk `, ;d ihts j' iKdk `.

Szd 92(gzBk 45, d;w rqzE)

w/o[ eo' fsqD[ s/ w[fj ikfj rohp fBtki B d{;o s';'..G{b fSw' jwoh gqG nkgB G{bBjko ej{z e'T{ w';'..;/t eoh s[woh, fsBe/ ;Gjh rqfj d/yhns dqZp Go';/..:k eb w? ;G ekb fWgkB e/ Gkoh G[ikB e' Gkoh Go';'..:k eb w? ;G ekb fWgkB e/ Gkoh G[ikB e' Gkoh Go';'..:k eb w? ;G ekb fWgkB e/ Gkoh G[ikB e' Gkoh Go';'..:k eb w? ;G ekb fWgkB e/ Gkoh G[ikB e' Gkoh Go';'..:k eb w? ;G ekb fWgkB e/ Gkoh G[ikB e' Gkoh Go';'..

Page 46: g[;se fwbD dk gsk lsikhpanth.org/PDF/DasamGranthDeeVichar.pdf · d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko sseok i. d' Fpd 4 ii. d;w rqzE dh r[owfs ftuko dk ;ko 6 1H Gkr 1 - d;w rqzE dh

d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko

91 92

(w/o/ fij/ eyK O s[;hA ;[w/o eod/ j', s[jkvk i/jk j'o e'Jhd{ik rohp fBtki BjhA `. Gkt w?A ;G s'A tXhe G[ZbB tkbk jK.j/ ekb ih fizBQK B/ s[jkvh ;/tk ehsh ̀ , fszBQK dk ;kok xo d"bsBkb Gfonk fdZ;dk ̀ . fJ; ebi[r ftZu w/B{z ekb dh feqgkD ns/T[; dhnkA Gkoh G[iktkA dk tvk Go';k j?.

Szd 98(gzBk 46, d;w rqzE)

u/s o/ u/s ni' ihn w? iV ekb fWgk fpB[ ekw B n?`..(j/ w{oy j'F eo ni/ Gh fdb ftu ;wM, ekb dh fWgk s'A

fpBk j'o e'Jh ;kXB s/o/ ezw BjhA nkt/rk.gkfJ go' gow/;o e/ iV gkjB w? gow/;o Bkjh..(UfJ w{oy, gow/;o dh FoBh gT[. gEoK ftZu gow/;o

BjhA.);kok wiw{B ekb T[;sfs dk `, fJE/ eth ekb O jh

gow/;o efjzdk `.r[opkDh nekb g[oy B{z gow/Fto efjzdh j?. eth ekb B{z

gow/Fto efjzdk j?.fJfs ;qh pfusq BkNe rqzE/ ;qh ekb ih eh T[;sfsgqEw fXnkfJ ;zg{oBw ;s[ ;[sw ;[s 1 nci{.

(gzBk 46)nZr/ ekb dh T[;sfs dk d[shnk fXnkfJ F[o{ j[zdk `.Szd 1

(gzBk 47, d;w rqzE, d[shnk fXnkfJ)s[woh wfjwk ngo ngkok.. ik ek bfJT[ B feBj{ gkok..d/t d/t okiB e/ okik.. dhB dfJnkb rohp fBtkik..(eth ekb ih dh T[;sfs ftZu efj fojk ` okfinK d/

okik j', dhB dfJnkb rohp fBtki j'. eth ekb s'A T[go nekbg[oy O BjhA f;nkDdk.)

d'fjok Szs 2(gzBk 47, d;w rqzE)

w{e T{uo? Fk;sq yfN fgzr froB uVQ ikfJ..nzX by? pXo' ;[B? i" ekb fWgk eokJ/..u"gJhu"gJhu"gJhu"gJhu"gJh ejk p[X gqG s[ZS jwkoh.pofB ;e? wfjwk i[ fsjkoh.jw B ;es efo f;cs s[wkoh.nkfg b/j[ s[w eEk ;[Xkoh.(eth ekb B{z gqG efjzdk j?, ekb dh eEk eo fojk ` s/

ekb O eEk ;[XkoB bJh :kuBk eo fojk `.)fJj u"gJh ;kv/ eEkeko, r[opkDh eEk eoB s'A gfjbK

gVQd/ jB. fJj BjhA ikDd/ fe ekb eEkeko dh r[opkDh dh eEkBjh ;[Xko ;edk.

Szs 10(gzBk 47, d;w rqzE)

fgqEw ekb ip eok g;kok.. Uzeko s/ f;q;N T[gkok..ekb;?D gqEw? GfJU G{gk.. nfXe ns[b pfb o{g nB{gk..(fJj eEk Uzeko ;o{g s/ ekb ;?D dh `.)nZr/ fJ; soQK j'o okfinK dh eEk `. fJ; soQK 36 Szd

d{i/ fXnkJ/ d/ jB. fJ; s'A nZr/ 52 Szd fsqshnk fXnkfJ d/ jB.G[izr gq:ks Szd.. (gzBk 52, d;w rqzE)fiB/ p/d gfmU ;[ p/dh ejkJ/..fsB? Xow e/ eow Bhe/ ubkJ/..gm/ ekrdz wdq okik ;[Xkoz..ng' nkg w' p?o Gktz fp;koz..u"E/ fXnkJ/ ftZu 10 Szd jB. nZr/ gzitK fXnkfJ ̀ . fJ;

Page 47: g[;se fwbD dk gsk lsikhpanth.org/PDF/DasamGranthDeeVichar.pdf · d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko sseok i. d' Fpd 4 ii. d;w rqzE dh r[owfs ftuko dk ;ko 6 1H Gkr 1 - d;w rqzE dh

d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko

93 94

fXnkfJ ftZu ekb ih dh T[;sfs eoB tkbk eth ;w/A dh ukbBkb p/dh ykBdkB d/ MrV/ dh tkosk ;[DkT[Adk ̀ . fco efjzdk ̀pj[s ;wK phs frnk sK BkBe d/ nkT[D dk ;wK nk frnk. fJ;p/dhnK dh e[b ftZu BkBe okfJ gqrN j'J/. fJ; s'A nZr/ ethB"t/A gksFkj se dh stkohy fpnkB eodk `. eth t/de ohshnB[;ko ekb ih s'A ;jkfJsk wzrdk `, fJj gq;zr bT{-e[F s/ p/dh tzF s'A f;Zy r[o{nK se `.

d'jok.. (gzBk 53, d;w rqzE)fsB p/dh:B eh e[b fpy/ gqrN/ BkBe okfJ..;G f;yB e' ;[y dJ/ ij sj GJ/ ;jkfJ..u"gJh..fsB fJj eb w' Xow[ ub:'.. ;G ;kXB e' okj[ psk:'..i' sKe/ wkor wfj nkJ/.. s/ epj{z Bjh gkg ;zskJ/..i/ i/ gzE stB e' go/.. gkg skg fsB e/ gqG jo/..d{y G{y epj{z B ;zskJ/.. ikb ekb e/ phu B nkJ/..BkBe nzrd e' pg[ Xok.. Xow gqu[fo fJj ir w' eok..nwodk; g[fB Bkw[ ejk:T[.. iB dhge s/ dhg irk:'..ip po dkfB ;w? tj[ nktk.. okwdk; sp r[o{ ejktk..fsj po dkB g[oksfB dhnk.. nwodk; ;ug[fowr[bhnk..(fgSb/ nfXnkJ/ ftZu dZf;nk `, i' p/dh B/ oki b?D t/b/

todkB fdZsk ;h fe ebi[r ftZu u"E/ iBw r[o{ s'fj efo ̀ . fJjtodkB dk ;wK nk frnk. sh;o/ r[o{ ih B/ ;'Yh e'b'A fbnkj'fJnk oki, r[osk o{g ftZu ;'Yh okwdk; O tkg; d/ e/ T[; Ooki/ dh irQk r[o{ pDk fdZsk, ns/ nkg ;u yzv ik fpoki/.) fJjftuko gzvs BkokfJD f;zx d/ Nhe/ dh `.B'N lB'N lB'N lB'N lB'N l fjzd{ Xow rqzEK nB[;ko pqjwk ftFO fFt d/ ntsko oki/j' e/ nkT[Ad/ ;B s/ nkg' nkgDk Xow ubkT[Ad/ ;B.

r[o{ BkBe ;kfjp p/dhnK dh e[b ftZu nkJ/. r[o{ BkBe

;kfjp @@nkg BkokfJD ebkXkfo ir wfj gotfoU## ;h. r[o{ ihO fe;/ e[b Bkb tk;sk BjhA ;h. r[o{ ih e'Jh ntsko BjhA ;B,T[j sK nkg gow/;o ;B, r[o{ ih go T[geko bJh ;z;ko ftu nkJ/;B.

f;oc t/d Fk;soK O wzBB tkbk eth jh ntskoK O f;Zyr[o{nK Bkb s[bBk d/ ;edk `. r[o{ BkBe ;kfjp efjzd/ jB feokw fWFB nkfd fe;/ ntsko O th gow/;o gkopqjw dk frnkBBjhA ;h s/ T[j izwd/ wod/ ofjzd/ jB. r[o{ ih iBw woB ftZu BjhAs/ fe;/ todkB Bkb ;z;ko ftZu BjhA nkJ/. (@@iBw woD d[jj{ wfjBkjh iB goT[gekoh nkJ/.. ihn dkB[ d/ Grsh bkfJfB jfo f;T[b?fB fwbkJ/..## (gzBk 749, r[o{ rqzE ;kfjp))

r[o{ ih f;Zy ;/te O th T[gd/F d/ e/ s/ r[owzsq Bkw dkig f;woB eok e/, pqjw frnkB dh nt;Ek se gj[zuk fdzd/ jB.pqjw frnkBh iBw woB ftZu BjhA, ;d ihts ̀ . @@pqjw frnkBhnkfg gow/;o## `.

f;Zy r[o{nK B/ fe;/ todkB Bkb fe;/ r[o{ O r[orZdh BjhA;"Agh. eth B/ t/dws dk ozr s/ ftuko, r[o{ ;kfjpkBk dhnkA;kyhnkA s/ ukfVQnk j?. fi;-fi; B/ r[odopko ftZu nk e/ r[o{ dh;/tk, Grsh, nokXBk ehsh, Bkw ifgnk, ;wK nkT[D s/ T[; d/fJwfsjkB b? e/ T[; O r[orZdh ;"Agh s/ nkgDk fijk pDk fbnk.r[o{ s/| pjkdo ;kfjp B/ r[o{ r'fpzd f;zx O th r[orZdh T[jBKO r[o{ i'fs ;"Ag e/ fdZsh ;h. r[o{ BkBe ;kfjp B/ ;Zu/ Bkw Xowdk T[gd/F d/ e/ r[ow[yK O skfonk. r[o{ ih Gkt/A p/dh e[b ftZunkJ/ ;B, go T[jBK B/ G[b/ wkor t/de Xow dk yzvB ehsk.r[owfs dh fJ; v{zxh ftuko O fJe nBwsh eth BjhA ;wM;edk.

nZr/ i' ftuko r[o{ s/| pjkdo ;kfjp dh Fjhdh pko/ jB,T[j eth d/ jB, r[o{ r'fpzd f;zx ih dh T[ukoh pkDh BjhA l

Szd 13(gzBk 54, d;w rqzE)

Page 48: g[;se fwbD dk gsk lsikhpanth.org/PDF/DasamGranthDeeVichar.pdf · d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko sseok i. d' Fpd 4 ii. d;w rqzE dh r[owfs ftuko dk ;ko 6 1H Gkr 1 - d;w rqzE dh

d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko

95 96

fsbe izR{ okyk gqG skek.. ehB' pv' eb{ wfj ;kek..;kXfB j/fs fJsh fiB eoh.. ;h;[ dhnk go ;h B T[uoh..Xow j/s ;kek fifB ehnk.. ;h;[ dhnk go f;oo[ B dhnk..BkNe u/Ne ehJ/ e[ekik.. gqG b'rB ej nkts bkik..d'jok mheo c'fo fdbhf; f;fo gqG g[o eh:k g:kB.s/| pjkdp ;h fW:k eoh Bk feBj{z nkB.s/| pjkdo e/ ubs G:' irs e' ;'e.` ` ` ;G ir G:' i? i? i? ;[o b'e.fJj ;koh ekb d/ T[gk;e eth dh pkDh ̀ . r[o{ ih Bk jh

;[ob'e rJ/ s/ Bkjh r[o{ ih dh i?eko ;[ob'e d/ tk;hnK, pqjw b'e,fp;B b'e s/ fFt b'e d/ tk;hnkA B/ ehsh. r[o{ s/| pjkdo;kfjp i'sh i'fs ;wkJ/, pqjw ftZu bhB j' rJ/ ;B. i' f;yeEkeko eEk dk nXko d;w rzqE dhnkA ouBktkA Bz{ pDkT[Ad/ jBT[j r[owfs fto[X eEk eod/ jB.

fJfs ;qh pfusq BkNe rqzE/ gksFkjh poDBz Bkwgzuw' fXnkfJ ;wkgs w;s[ ;[G w;s nci{nZr/ pfusq BkNe dk S/tK nfXnkJ/ F[o{ j[zdk `.u"gJh.. (gzBk 54, d;w rqzE)np w? ngBh eEk pykB'.. sg ;kXs fij fpfX w[fj nkB'..j/wez[N gops ` ijk.. ;gs f;qzr ;'fGs ` sjK..;gs f;zr fsj Bkw ejktk.. gzvoki ij i'r[ ewktk..sj jw nfXe sgf;nk ;kXh.. wjkekb ekbek nokXh..eth B/ gkl10 d/ w[y s'A fJj nytkfJnk ̀ fe w?A wjk ekb

ekbek nokXh.frnkBh Gkr f;zx fbyd/ jB fJj ouBk ekbek (wjkekbh)d/ nokXe fJe ;kes eth tb'A ouh j'Jh ouBk `. y'iehfsnK fJj gsk brk ̀ fe fJj ouBk r[o{ dFw/F ih d/

i'sh i'fs ;wkT[D s'A fgS'A ouh rJh. wjkekb d/ T[gk;eeth dh nkgDh ouBk O d;w gksFkj ih tb'A T[uohdo;kT[D s'A wB'oE fJj ` fe f;Zy gzE O fJj fBFuk j'ikt/ fe d;w gksFkj fgSb/ iBw ftZu wjkekb ns/ekfbek d/ nokXe ;B.fJ; ouBk O d;w gksFkj dh T[ukoh ouBk, s/ d;w

gksFkj dh fgSb/ iBwK dh eEk wzBB tkb/ ftdtkB nkgDhnKnkgDhnK dbhbK fdzd/ jB. fJj nkg; ftZu fto'Xh ftukoK fe;/fBFus Bshi/ s/ gzE O gj[zuB BjhA fdzdhnK.

n;hA ftuko dk nkXko e/tb f;Zy ws, r[opkDh T[gd/F Ooy e/, fe;/ fBFus c?;b/ s/ gj[zu ;ed/ jK. gzE ftZu fto'XhftukoK fwNkT[D dk fJj jh fJe wksq sohek ` s/ fJ; soQK jh;kok gzE fJe ws j' ;edk `. fgSb/ ;w/A dh soQK j[D th fto'XhskesK s/ pqkjwDh t/d Fk;soK O wzBB tkfbnK dk g{ok :sB ̀fe f;Zy gzE d' iK eJh XfVnK ftZu tzfvnk ikt/ s/ fBopb j' e/fjzd{ Xow ftZu jh ;wk ikt/. fBo'b r[opkDh ftuko fJjBK gzEfto'Xh skesK d/ wB;{fpnK O o'e ;edh `.

gkl10 dh nksw eEk f;X eoB bJh eth efj fojk ` lnp w? ngBh eEk pykB'.. sg ;kXs fij fpX w[fj nkB'..

j/we[zN gops j? ijk.. ;gs f;qzr ;'Gs ` sjk..(j[D w?A nkgDh tkosk dZ;dk jK. fi; soQK w?O sg

eofdnK O fJE/ fbnKdk frnk.);gs f;qzr fsj Bkw[ ejktk.. gzv oki ij i'r ewktk..sj jw nfXe sgf;nk ;kXh.. wjkekb ekbek nokXh..

(T[;dk Bkw @;gs f;qzr# fejk iKdk `, fiE/ gzv{ oki B/i'r ewkfJnk ;h. T[E/ n;hA th pj[s sgf;nk ;kXh, ekbekwjkekb dh nokXBk ehsh ;h.

(wjkGkos ftZu fJj ;EkB gKv{ (gKvtK d/ fgsk) okik d/sg eoB dk n;EkB ;h. ekfbek = ekb GrtkB dh T[j Feshfi; Bkb T[j ;ko/ ;z;ko O b? eodk `, ;zjko Fesh.)

Page 49: g[;se fwbD dk gsk lsikhpanth.org/PDF/DasamGranthDeeVichar.pdf · d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko sseok i. d' Fpd 4 ii. d;w rqzE dh r[owfs ftuko dk ;ko 6 1H Gkr 1 - d;w rqzE dh

d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko

97 98

wjkekb ekbek dh nokXBk eo e/ fe;/ :[Zr ftZu th e'Jh,i'fs o{g gkopqjw ftZu nG/d BjhA j' ;fenk.)

fJj fpX eos sgf;nk G:'.. dP? s/ J/e o{g jP? r:'..fJj fpX eos sgf;nk G:'.. dP? s/ J/e o{g jP? r:'..fJj fpX eos sgf;nk G:'.. dP? s/ J/e o{g jP? r:'..fJj fpX eos sgf;nk G:'.. dP? s/ J/e o{g jP? r:'..fJj fpX eos sgf;nk G:'.. dP? s/ J/e o{g jP? r:'..(fJ; soQK sgf;nk eofdnK d' s'A fJe o{g j' frnk.)r[o{ r'fpzd f;zx ih fe;/ iBw ftZu th sgf;nk ;kX e/ dP?

s'A J/e o{g BjhA j'J/. e'Jh ed/ fe;/ i[r ftZu th ig sg eoe/,sgf;nk eoe/, dP? s/ J/e o{g BjhA j'fJnk. r[opkDh fJ; soQK ;/XpyFdh `l

jpu tpu s;jmu krm n saWa .namu pRBU ka mnih AraWa .

(gzBk 388, r[o{ rqzE ;kfjp)(f;fwqs ;k;so g[zB gkg dh ftuko ;wMkT[Ad/ jB, s/ ig[

sg[ ;ziw dk T[gd/F fdzd/ jB.)r[owfs T[gd/F ` w?A r[owfs Bkw f;woB ehsk, j'o e'Jh

ig sg nkfd BjhA ehsk.)fjzd{ Xow ftZu, ;BksB Xow d/ fJjBK gq;zrK ftZu okfinK,

pqjwk, ftFO, wj/F d/ ntskoK, i[rK d/ okfinK O GrtkB eoe/wzfBnk frnk ` s/ fJjBK dh g{ik dk ftXkB `. fJjBK ;fwnKftZu ig, sg, ekb, wjkekb, ekbh, uzvh nkfd dh g{ik j[zdh ;h.j'w, :Zr, shoE :ksoktK th j[zdhnK ;B.

okw uzdq, Fqh fWFB nkfd d/ ;fwnK ftZu pqkjwD, yZsoh,t?F, F{do, iks gks dk G/d Gkt th ;h. fJ;soh iksh, wodiksh s'A BhthA th ;h. fJ;soh dk efbnkB sK jh j' ;edk ;hi/ T[j wod i{Bh ftZu nkt/. fjzd{ Xow dh Grsh, okw, fWFBnkfd O GrtkB ikD e/, fJjBK d/ Bkw igDk nkfd jh efbnkBd/ ;kXB ;B.

r[o{ BkBe ;kfjp B/ p/dh e[b ftZu iBw fbnk. r[o{ BkBe;kfjp nkg gow/;o ;B,@nkfg BokfJB ebkXko ir wfj gotfoU#.r[o{ BkBe ;kfjp s/ d; gksFkjhnK oki/ BjhA ;B, Bk jh fe;/

d/tsk (pqjwk, fp;B, wj/;) d/ ntsko ;B. T[jBK B/ ;G g[oksBfjzd{ Xow dh ftukoK dk yzvB ehsk. fJjBK ;G sohfenK Bkbw[esh gqkgs BjhA j' ;edh, iBw woB dk r/V pfDnk ofjzdk `.fJjBK XowK eowK Bkb dP? s/ J/e o{g e'Jh th BjhA j' ;fenk. d;r[o{ gksFkjhnK B/ s/ r[o{ rqzE ;kfjp dh pkDh B/ fJ;/ T[gd/F Or[o{ rqzE ;kfjp d/ o{g ftZu fdqV eokfJnk. r[o{ BkBe ;kfjp B/Bkw Xow dk T[gd/F fdZsk. ;G i[rK ftZu g{ok ;fsr[o{ ;h, s/ g{o/r[o{ s'A r[owzsq Bkw b? e/ fJe J/ezeko, fJe' fJe ;d?th j;sh i'fso{g gkopqjw dk Bkw igkfJnk ikAdk ;h. fJj efjDk fe r[o{r'fpzd f;zx ih fgSb/ iBw ftZu ekb wjkekb ekbh dh nfXesgf;nk eoe/ dP? s/ J/e o{g j'J/, r[opkDh T[gd/F d/ fto[ZX ftuko`.

;gFN ` fJj ;koh ouBk ekbh (wjkekb), uzvh nkfd d/T[gkFe dh `, s/ fJ; ouBk O gkl10 dh ouBk eoe/ iDkfJnkfrnk `.

r[opkDh ;wMkT[aAdh j? feujz[ i[rK ftZu r[oT[gd/F b? e/ s/ r[owzsq Bkw ig e/ f;Zy

;/te Gt;kro s'A gko j'J/.i[r uko/ r[o ;pfd gSksk..r[ow[fy wo? B iBw/ r[ow[fy r[ow[fy ;fpd ;wkjk j?.r[ow[fy Bkfw ;pfd ;kbkj/.. nrw nr'uo t/gotkj/..J/e Bkfw i[r ukfo T[Xko/ ;pd/ Bkw ft;kjk j/..

(gzBk 1055 r[o{ rzaE ;kfjp)(ujz[ i[rK ftZu r[o{ s'A Bkw b? e/ f;woD eoe/ T[Xko j[zdk

`. g{ok ;fsr[o{ FpdàBkw dh dks fdzdk `.)r[opkDh r[o{ s'A Bkw b? e/ igD, s/ ntskoK d/ Bkw igB

ftZu coe ;wMk fdzdh `.namu t[ra sBu k]eI l[tu h{ j[tI AavN jaNI .

Page 50: g[;se fwbD dk gsk lsikhpanth.org/PDF/DasamGranthDeeVichar.pdf · d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko sseok i. d' Fpd 4 ii. d;w rqzE dh r[owfs ftuko dk ;ko 6 1H Gkr 1 - d;w rqzE dh

d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko

ja tuWu Bav{ ta gurmuiK bUJ{ h]r mnmuiK iPr{ ieAaNI .(id'A s?O uzrk brdk ` r[o{ s'A T[gd/F b? e/ s/ok Bkw

igdk `, T[j s?O p[M b?Adk ` (dP? s/ J/e o{g j' iKdk `), j'o ;GwBw[y jB.)

car[ v[w bRhm[ kxu wIe[ piz piz kr[ vIcarI .ta ka hukmu n bUJ{ bpuza nrik surig AvtarI .(pqjwk fJBk tZvk d/tsk wzfBnk frnk `, pqjwk B/ uko/

t/d ou/, fJjBK O gVQ gVQ e/ gow/;o O ;wMB dh e'fFF eodkfojk. pqjwk O fJe' fJe j;sh i'fs o{g d/ j[ew o{g dh gSkDBjhA j'Jh, s/ T[;B/ fJe O BjhA gSkfDnk, T[j BoeK ;[orK ftZujh x[zwdk fojk.)

jugh jugh k[ raj[ kIe[ gavih kir AvtarI .itn BI A ;tu n paieAa ta ka ikAa kir AaiK vIcarI .

(gzBk 423, r[o{ rqzE ;kfjp)(fJe j;sh gkopqjw nekb g[oy B/ i[rK i[rK d/ oki/

g?dk ehs/, b'e T[jBK O gowkswk dk ntsko wzB e/ ;bkj[zd/ nkoj/ jB. r[o{ ih okw, fWFB nkfd O i[r-i[r d/ oki/ efjzd/ jB.T[jBK O th s/o/ r[DK dk nzs B bZGk.)

r[opkDh okw, fWFB nkfd i[rK d/ okfinK O okik efjzdh`, fJjBK d/ XowK eowK O ;bkj[zdh BjhA. uj[ i[rK d/ ntskoKdh ftuko r[o{ ih fJ; soQK ;wMkT[Ad/ jB, fJj th dZ;d/ jB feokw fWFB nkfd ntskokA d/ oki eofdnK ;u/ Xow ftZu ehftrkV g? rJ/.

sitjug scu kh{ sBu k]eI . Gir Gir Bgit gurmuiK h]eI .sitjug Wrmu p{r h{ cair . gurmuiK bUJ{ k] bIcair .(;fsi[r ftZu Xow d/ uko g?o ;B, xfo ftZu g{o/ r[o{ s'A

Bkw b? e/ fJe dh nokXBk j[zdh ;h.)

99 100

jug car[ naim vidAaeI h]eI .ij naim lag{ s] mukit h]v{ gur ibnu namu n pav{ k]eI .(uj[kA i[rkA ftZu Bkw dh tfvnkJh ;h. i' r[o{ s'A Bkw b?

e/ igd/ ;B, T[j w[es j'J/, g{o/ r[o{ s'A fpBk fe;/ O Bkw dhgqkgsh BjhA j'Jh.)

fJ; s'A nZr/ ;fsr[o{ ih efjzd/ jB okik okw s/ fWFB d/;w/A ftZu u'jK g?oK tkb/ Xow d/ g?o N[ZNd/ oj/. tR[t{ iek kl kInI wUir . paK ;du vritAa hir jaNin wUir .

(sq?s/ i[r ftZu Xow dh fJe eb d{o j'Jh, okik okwGrtkB eoe/ wzfBnk frnk. fJ; ;w/A gkyzv tofsnk, fJjBK B/gow/;o O BjhA ikfDnk.) gurmuiK bUJ{ s]JI h]eI . A ;tir namu vs{ suKu h]eI .

(fJ; i[r ftZu th fi;B/ g{o/ r[o{ s'A T[gd/F b? e/ Bkwifgnk, T[; B/ fJe O p[fMnk s/ pqjw frnkBh j'J/. nzdo Bkwtf;nk sK ;[y j'fJnk.) wuAapuir wUj{ wuibWa h]ie . Brim Bulan[ jaNih w]ie . wuAapuir Wrim wuie p{r rKae[ . gurmuiK h]v{ t namu iwRzae[ .

(gzBk 880, r[o{ rqzE ;kfjp)(dtkgfo ftZu dt?s Gkt j' frnk, t/dK B/ gqfWsh s/ fJZe

g[oy O d' wzfBnk, d[fpXk j' rJh, jT[A d/ Gow ftZu oj/. d[nkgfoftZu Xow d/ d' g?o ofj rJ/.) stjuig sBu s;t]K srIra pg car[ Wrmu iWAanu jIxu .

min tin hir gavih prm suKu pavih .hir ihrw{ hir guN igAanu jIxu .guN igAanu pwarTu hir hir ikrtarTu s]Ba gurmuiK h]eI .

Page 51: g[;se fwbD dk gsk lsikhpanth.org/PDF/DasamGranthDeeVichar.pdf · d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko sseok i. d' Fpd 4 ii. d;w rqzE dh r[owfs ftuko dk ;ko 6 1H Gkr 1 - d;w rqzE dh

d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko

A ;tir bahir hir pRBu e[k] wUja Avru n k]eI .hir hir ilv laeI hir namu sKaeIhir wrgh pav{ manu jIxu .stjuig stu s;t]K srIra pg car[ Wrm iWAanu jIxu . 1.t[ta jugu AaieAa A ;tir j]ru paieAajtu s;jm krm kmaie jIxu.pgu cxuTa iKisAa tR{ pg ioikAamin ihrw{ kR]Wu jlaie jIxu .min ihrw{ kR]Wu mha ibsl]Wu inrp Wavih liz wuKu paieAa .(sq?s/ i[r ftZu okw uzdq ih dk gfjok ;h, SZsqh oki/ (okw

uzdq tor/) pj[s ;B, i' W'X eoe/ fJXo T[Xo GZi/ fcod/ ;B s/bV-bV e/ d[y gkT[Ad/ ;B. fJj ;{oi tzFh oki/ ;B. okik okw B/;hsk dh ykso bVkJh ehsh ;h.)t[ta jugu AaieAa A ;tir j]ru paieAa jtu s;jm krm kmaie jIxu.

(sq/s/ i[r ftZu ish ofjDk s/ j'o XowK d/ eow j[zd/ ;B.)jugu wuAapuru AaieAa Brim BrmaieAa hir g]pI kan\u xupaie jIxu.

(d[nkgo ftZu jT[A d/ Gow eoe/ iht GNed/ oj/. gow/;oB/ fWFB s/ r'ghnK g?dk ehs/.)

tpu tapn tapih jg pu;n Aar;BihAit ikirAa krm kmaie jIxu .(fJ; i[r ftZu b'e sg eoB br/, Fk;soK d/ dZ;/ ]k; g[zB

eow F[o{ j'J/.)ikirAa krm kmaieAa pg wuie iKskaieAa

wuie pg iok{ iokaie jIxu .(fWFB d/ :[r ftZu t/dK Fk;soK d/ dZ;/ eow nkfd j'D

br/, Xow d/ d' g?o fy;e rJ/, s/ d' jh ofj rJ/.) mha juW j]W bhu kIn\[ ivic hxum{ pc{ pcaie jIxu .(i'X/ jzeko ftZu rbd/ ;Vd/ oj/ (wjkGkos dk :[ZX j'fJnk)

fJj i'X/ jT[w? ftZu rbd/ ;Vd/ oj/.)wIn wieAail guru saWu imlaieAaimil sitgur mlu lih jaie jIxu .

(gzBk 445, r[o{ rqzE ;kfjp)(fJ; i[r ftZu th ;fsr[o{ O fwb e/, jT[w? dh w?b T[soh

s/ dP? s/ J/e o{g j'J/.)T[go fdZsh r[opkDh ftuko, r[owfs T[gd/F O fdqVkT[Adh

`. uj[ i[rK ftZu g{o/ ;fsr[o{ s'A Bkw b? e/ f;Zy ;/te r[ow[y pD/s/ ;z;ko ;kro s'A gko j'J/, s/ dP? s/ J/e o{g j'J/. fe;/ ;w/A iK i[rftZu th e'Jh ekbh dh nokXBk eoe/ iK sg ;kX e/ dP? s/ J/e o{gBjhA j'fJnk. sg ;kXB/, ekbh nkfd dh nokXBk, t/dK Fk;soK d/do;kJ/ eow, okw fWFB nkfd d/ i[rK ftZu j'J/, s/ fJjBK B/ jT[w?tXkJh. fJjBK O GrtkB wzBB tkb/ b'e G[b/ wkor s/ g? e/GNed/ oj/.

S/t/A nfXnkJ/ dh nksw eEk(gzBk 54, d;w rqzE)

np w? ngBh eEk pykB'.. sg ;kXs fij fpX w[fj nkB'..fe;/ ekbh O g{ik eoB tkb/, t/dK Fk;so d/ T[gd/F O

;Zs wzBB tkb/, okw fWFB nkfd ntskoK O GrtkB eoe/ g{iBtkb/ eth dh `. r[oT[gd/F w[skpe fJj eEk gkl10 dh fe;/ soQKth f;X BjhA ehsh ik ;edh.

pfusq BkNe ftZu uT[ph; ntskoK dh eEk th t/dK,

101 102

Page 52: g[;se fwbD dk gsk lsikhpanth.org/PDF/DasamGranthDeeVichar.pdf · d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko sseok i. d' Fpd 4 ii. d;w rqzE dh r[owfs ftuko dk ;ko 6 1H Gkr 1 - d;w rqzE dh

d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko

Fk;soK, f;zfwqshnK dhnK eEktK jB s/ eth T[jBK O fpnkB eofojk `/. r[opkDh fJjBK ;G sgK, igK, is ;ziw, okw fWFB dkBkw igDk nkfd tkfbnK pkps efjzdh ` fe fJj ;G jT[w? d/eow jB, G[b/ okj jB, iht iBw woB d/ r/V s'A S[ZN BjhA ;edk.gkl10 fJj ouBktK ou e/ r[opkDh dk fto'Xh gquko BjhA eo;ed/. gkl10 sK Bkw Xow dk T[gd/F d/D nkJ/ ;B.

fJ; soQK ;kvh ftuko gqekFs d;w rqzE d/ gzBk 669 se;wkgs j'Jh. fJj ouBktK gkl10 dhnK BjhA jB. fJjBK ouBktKO gVQB tkb/ r[of;Zy r[wokj j' ikDr/. fJj ouBktK fpy o{gjB. Bkw Xow jh fJe' fJe ;Zuk wkor gqG{ gqkgsh dk, uj[ i[rKftZu fojk ̀ . fJjBK ouBktK O gVQB tkb/ r[of;Zy r[owfs Grshwkor s'A y[zM ikDr/. e'Jh th d' p/VhnK ftZu g?o oy e/ so BjhA;edk. r[opkDh T[gd/F ̀ fe fi; B/ th r[of;Zyh ftZu edw oZyDkj't/, T[j nkgD/ j'o fe;/ Xow d/ ftFtk;K O fsnkr e/ nkt/.

pfusq BkNe dhnK s/ d;w rqzE dhnK e[M ouBktK r[opkDhgkm d/ r[NfenK, ehosBh FpdK d/ r[NfenK s/ fBsB/w d/ gkmftZu Fkwb jB. fJE/ se fe yzv/ pkN/ dk nzfwqs fsnko eoBt/b/ Gh wjkekb ekbh d/ T[gk;e eth dh ouBk @efp:'pku p/Bshu"gJh# gVQh iKdh `. efp:'pku p/Bsh u"gJh, d;w rqzE d/ gzBk1386 s/ `. fJ;dh ftuko n;hA fusq gfynkB ftZu eoKr/.

r[of;Zy fJjBK ouBktK dk gkm, ehosB nkfd pV/ gq/w s/FoXk Bkb eod/ jB, s/ nBikD/ fJjBK dk Gkt ;wM/ fpBk jhd/th d/tfsnK dh T[;sfs nokXBk eod/ jB. d/th d/tfsnK dhnokXBk s/ T[;sfs r[owfs T[gd/F nB[;ko e{V dh nokXBk `,fpy o{g j?. fJjBK ouBktK d/ Bkb n;hA fBo'b nzfwqs o{gr[opkDh th gVQd/ jK s/ T[;dk ehosB th eod/ jK. fBo'br[opkDh nzfwqs o{g ̀ . r[opkDh ftuko th nzfwqs o{g j?, fJ; ftZueos/ fJe J/ezeko i'fs o{g fJe' fJe ;d?th j;sh, ;fsr[o{ dhf;cs ;kbkj ` s/ ;kO eos/ nekb g[oy d/ FpdàBkwàj[ew o{gBkb i'Vdh `. jw/Fk iBw woB d/ r/V ftZu ofjD tkb/ d/th d/tsk ekb tZ; jB, ekb uZeo ftZu x[zwd/ jB. fJjBK dh ikD/-

nBikD/ nokXBk eoB tkb/ iBw woB d/ r/V ftZu ofjzd/ jB.fpy o{g, ethnK dhnK ouBktK O nzfwqs o{g r[opkDh d/ BkbgVQB Bkb, fpy dk n;o }o{o j[zdk `.

FkfJd fJjh ekoD ` fe ;u/ Bkw Xow dk T[gd/FFkfJd fJjh ekoD ` fe ;u/ Bkw Xow dk T[gd/FFkfJd fJjh ekoD ` fe ;u/ Bkw Xow dk T[gd/FFkfJd fJjh ekoD ` fe ;u/ Bkw Xow dk T[gd/FFkfJd fJjh ekoD ` fe ;u/ Bkw Xow dk T[gd/F;ko/ ;z;ko ftZu BjhA j' ;fenk, pbfe f;Zyh froktN ftZu;ko/ ;z;ko ftZu BjhA j' ;fenk, pbfe f;Zyh froktN ftZu;ko/ ;z;ko ftZu BjhA j' ;fenk, pbfe f;Zyh froktN ftZu;ko/ ;z;ko ftZu BjhA j' ;fenk, pbfe f;Zyh froktN ftZu;ko/ ;z;ko ftZu BjhA j' ;fenk, pbfe f;Zyh froktN ftZuik ojh `. gVQ/ fby/ r[of;Zy, pZu/ puhnK fjzd{ Xow ftZuik ojh `. gVQ/ fby/ r[of;Zy, pZu/ puhnK fjzd{ Xow ftZuik ojh `. gVQ/ fby/ r[of;Zy, pZu/ puhnK fjzd{ Xow ftZuik ojh `. gVQ/ fby/ r[of;Zy, pZu/ puhnK fjzd{ Xow ftZuik ojh `. gVQ/ fby/ r[of;Zy, pZu/ puhnK fjzd{ Xow ftZugoftos j' oj/ jB. gfssg[Bk tZX fojk `. T[j BjhAgoftos j' oj/ jB. gfssg[Bk tZX fojk `. T[j BjhAgoftos j' oj/ jB. gfssg[Bk tZX fojk `. T[j BjhAgoftos j' oj/ jB. gfssg[Bk tZX fojk `. T[j BjhAgoftos j' oj/ jB. gfssg[Bk tZX fojk `. T[j BjhAikDd/ fe f;Zy Xow ftZu g?dk j' e/ T[j nkgDh nkswk dhikDd/ fe f;Zy Xow ftZu g?dk j' e/ T[j nkgDh nkswk dhikDd/ fe f;Zy Xow ftZu g?dk j' e/ T[j nkgDh nkswk dhikDd/ fe f;Zy Xow ftZu g?dk j' e/ T[j nkgDh nkswk dhikDd/ fe f;Zy Xow ftZu g?dk j' e/ T[j nkgDh nkswk dhgfjukB d/ T[; n;EkB s/ gj[zu/ ;B fiE'A r[owfs GrshgfjukB d/ T[; n;EkB s/ gj[zu/ ;B fiE'A r[owfs GrshgfjukB d/ T[; n;EkB s/ gj[zu/ ;B fiE'A r[owfs GrshgfjukB d/ T[; n;EkB s/ gj[zu/ ;B fiE'A r[owfs GrshgfjukB d/ T[; n;EkB s/ gj[zu/ ;B fiE'A r[owfs Grshf;woB eoe/ T[j iBw woB d/ r/V s'A S[ZN ;ed/ jB. fJ;f;woB eoe/ T[j iBw woB d/ r/V s'A S[ZN ;ed/ jB. fJ;f;woB eoe/ T[j iBw woB d/ r/V s'A S[ZN ;ed/ jB. fJ;f;woB eoe/ T[j iBw woB d/ r/V s'A S[ZN ;ed/ jB. fJ;f;woB eoe/ T[j iBw woB d/ r/V s'A S[ZN ;ed/ jB. fJ;soQK d/ Xow gfotosB Bkb eJh iBw fgS/ Xe/b/ rJ/,soQK d/ Xow gfotosB Bkb eJh iBw fgS/ Xe/b/ rJ/,soQK d/ Xow gfotosB Bkb eJh iBw fgS/ Xe/b/ rJ/,soQK d/ Xow gfotosB Bkb eJh iBw fgS/ Xe/b/ rJ/,soQK d/ Xow gfotosB Bkb eJh iBw fgS/ Xe/b/ rJ/,ns/ gsk BjhA fco T[j f;Zy xoK ftZu iBw b? e/ ed'Ans/ gsk BjhA fco T[j f;Zy xoK ftZu iBw b? e/ ed'Ans/ gsk BjhA fco T[j f;Zy xoK ftZu iBw b? e/ ed'Ans/ gsk BjhA fco T[j f;Zy xoK ftZu iBw b? e/ ed'Ans/ gsk BjhA fco T[j f;Zy xoK ftZu iBw b? e/ ed'Anksw frnkB d/ ;Zu/ wkor s/ ub ;eB.nksw frnkB d/ ;Zu/ wkor s/ ub ;eB.nksw frnkB d/ ;Zu/ wkor s/ ub ;eB.nksw frnkB d/ ;Zu/ wkor s/ ub ;eB.nksw frnkB d/ ;Zu/ wkor s/ ub ;eB.

fJ; dk w{be fJbki ` fBo'b r[opkDh dk ;z;ko ftZugouko s/ d/th d/tfsnK O nokXB tkbh ethnK dh pkDh OfBo'b r[opkDh s'A fBy/V e/ ;wMB s/ tZy eoBk. eh gzEe nkr{,gqukoe, ftdtkB s/ ;ko/ r[of;Zy fJ; ezw bJh ikro{e j' ;ed/jB s/ ;jh, ;kj;h edw u[Ze ;ed/ jB.

nekb g[oy pku u"gJh(gzBk 57, d;w rqzE)

w? ngBk ;[s s'fj fBtkik.. gzE gqu[o eop/ ej ;kik..ikfj sjK s? Xow ubkJ/.. ep[fX eoB s/ b'e jNkfJ..

d'jok mkY G:' w?A i'o efo puB ejk f;o fB:kfJ..gzE ub? sp irs w? ip s[w eoj[ ;jkfJ..

fJj ;G eth B/ fejk `. gkl 10 O, nekb g[oy B/ g[ZsopDk e/ BjhA G/fink. eth ekb g[oy B{ nekb g[oy efj fojk j?.gksFkjh d;thA dh d/j ftZu pqjw dh r[o{ i'fs dk fBtk; ;h.

;stK nfXnkfJ

103 104

Page 53: g[;se fwbD dk gsk lsikhpanth.org/PDF/DasamGranthDeeVichar.pdf · d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko sseok i. d' Fpd 4 ii. d;w rqzE dh r[owfs ftuko dk ;ko 6 1H Gkr 1 - d;w rqzE dh

d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko

(gzBk 59, d;w rqzE)np efp iBw eEBz.. w[o fgs g{op fe:f; g:kBk..GAkfs GAkfs e/ shofE BkBk.. ip jh ikfs fsqp/Dh GJ/..g[zB dkB fdB eos fpsJ/.. sjhA gqekF jwkok G:'..gNBk Ffjo fpy? Gt b:'..

r[o{ s/| pjkdo ;kfjp shoE fJFBkB, g[zB dkB eoB bJhBjhA rJ/ ;B. T[j r[o{ BkBe ;kfjp dh soQK fjzd{ shoEK nkfds/ Bkw Xow dk T[gd/F d/D rJ/ ;B. (shoE BktD[ ikU shoEBkw `..)

fJ; s'A nZr/ gjkVh okfinK Bkb izrK dh eEk `. ethr[o{ dopko dk ;h. eth B/ irkA dh tkosk nkgDh ;wM nB[;kofbyh j?.

np oki ;ki eEBz np oki ;ki eEBz np oki ;ki eEBz np oki ;ki eEBz np oki ;ki eEBz (gzBk 60 d;w rzqE)fJ; f;ob/y j/m eth B/ r[o{ r'fpzd f;zx ih d/ gjkVh

okfinkA s/ w[rb c'ikA Bkb X[dk dk toDB nkgDh ;wM nB[;koehsk j?.> ;qh tkfjr[o{ ih eh cfsj> ;qh tkfjr[o{ ih eh cfsj> ;qh tkfjr[o{ ih eh cfsj> ;qh tkfjr[o{ ih eh cfsj> ;qh tkfjr[o{ ih eh cfsj nE uzvh ufosq T[efsfpbk; nE uzvh ufosq T[efsfpbk; nE uzvh ufosq T[efsfpbk; nE uzvh ufosq T[efsfpbk; nE uzvh ufosq T[efsfpbk;

(gzBk 74, d;w rqzE)gqEw fX:kfJgqEw fX:kfJgqEw fX:kfJgqEw fX:kfJgqEw fX:kfJ - ;qh wkoezv/ g[okB/ ;qh uzvh ufosq T[efs

fpbk;fJ; fXnkfJ ftu uzvh d/th d/ wX[ e?NG d?s B{z pfX eoD

dk toDB j?.d'jokd'jokd'jokd'jokd'jok feqgk f;zX s[woh i" eS[ w" go j'fJ..

ou'A uzvek eh eEk pkDh ;[G ;G j'fJ..eth ekb B{z efj fojk j?, j/ feqgk d/ ;kro ih, i/ s/oh

feQgk w/o/ s/ j'J/ skA uzvek dh eEk dh ouBkA eokA ns/ ;koheftsk ;q/FN j' ikJ/.

fJ; s'A nr/ wjyk;[o pXfj Bkw d[shnk fXnkfJ j?.

(uzvh d[ork, uzv d?s B{z wkoD eoe/ d[ork dk Bkw uzvhj'fJnk j?. fJj wkoezv/ g[okD dk nB[tkd j?.)

Szs 51 (gzBk 78, d;w rqzE)d'jok-d'jok-d'jok-d'jok-d'jok- ip w[jkyk;[o wkfoU ;p d?sB e' oki..ip w[jkyk;[o wkfoU ;p d?sB e' oki..ip w[jkyk;[o wkfoU ;p d?sB e' oki..ip w[jkyk;[o wkfoU ;p d?sB e' oki..ip w[jkyk;[o wkfoU ;p d?sB e' oki..sp ekfJo Gki/ ;G? SkfvU ;eb ;wki..sp ekfJo Gki/ ;G? SkfvU ;eb ;wki..sp ekfJo Gki/ ;G? SkfvU ;eb ;wki..sp ekfJo Gki/ ;G? SkfvU ;eb ;wki..sp ekfJo Gki/ ;G? SkfvU ;eb ;wki..(id uzvh (d[ork) B/ ;ko/ d?AsK d/ oki/ wjyk;[o O wko

fbnk, sd ;G? ekfJo vo Bkb GZi rJ/ ns/ ;kok ;wki SZvrJ/.)

Szs 52efpZs wjkpho ejoh d[gjoh e' skB wkB'efpZs wjkpho ejoh d[gjoh e' skB wkB'efpZs wjkpho ejoh d[gjoh e' skB wkB'efpZs wjkpho ejoh d[gjoh e' skB wkB'efpZs wjkpho ejoh d[gjoh e' skB wkB'd/tB e/ eki d/th vkfoU d?s wkfo e?..d/tB e/ eki d/th vkfoU d?s wkfo e?..d/tB e/ eki d/th vkfoU d?s wkfo e?..d/tB e/ eki d/th vkfoU d?s wkfo e?..d/tB e/ eki d/th vkfoU d?s wkfo e?..(i' tZv/ ;{owk, W'Xh d[g?jo d/ ;{oi tKr{ wzfBnk iKdk ;h,

T[; d?s wyjk;[o O d/th B/ d/tfsnK d/ ekoi ;tkoB bJh wko;[fNnk.)

nT[o db GkfiU i?;/ gT[B j{z s/ Gki/ w/x..nT[o db GkfiU i?;/ gT[B j{z s/ Gki/ w/x..nT[o db GkfiU i?;/ gT[B j{z s/ Gki/ w/x..nT[o db GkfiU i?;/ gT[B j{z s/ Gki/ w/x..nT[o db GkfiU i?;/ gT[B j{z s/ Gki/ w/x..fJzdq dhB' oki pb[ nkgB' ;' Xkfo e?..fJzdq dhB' oki pb[ nkgB' ;' Xkfo e?..fJzdq dhB' oki pb[ nkgB' ;' Xkfo e?..fJzdq dhB' oki pb[ nkgB' ;' Xkfo e?..fJzdq dhB' oki pb[ nkgB' ;' Xkfo e?..(j'o d?AsK dk db (fJT[A) GZi frnk, fit/A jtk Bkb pZdb

GZi iKd/ jB, (d[ork B/) nkgD/ pb Bkb fJzdq O oki d/ fdZsk.)(gzBk 79, d;w rqzE)

d/; d/; e/ Bo/F vko/ ` ;[o/F gkfJ..ehB' nGy/e ;[o wzvb fpukfo e?..(d/;K d/;K d/ oki/ (;[o/;) fJzdq d/ uoBh gk fdZs/ jB ns/

(wzvb) ;ko/ d/tfsnK Bkb ftuko eoe/ (fJzdq O) (nGy/e) okifsbe ehsk `/.)

Jhjk r[gfs gqrfN ikfJ sjk GJh..Jhjk r[gfs gqrfN ikfJ sjk GJh..Jhjk r[gfs gqrfN ikfJ sjk GJh..Jhjk r[gfs gqrfN ikfJ sjk GJh..Jhjk r[gfs gqrfN ikfJ sjk GJh..ijk p?m/ jfo jfo nzpfo e' vko e?..ijk p?m/ jfo jfo nzpfo e' vko e?..ijk p?m/ jfo jfo nzpfo e' vko e?..ijk p?m/ jfo jfo nzpfo e' vko e?..ijk p?m/ jfo jfo nzpfo e' vko e?..(jfo = fFt ih, jfo nzpo = F/o dh ybVh)

105 106

Page 54: g[;se fwbD dk gsk lsikhpanth.org/PDF/DasamGranthDeeVichar.pdf · d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko sseok i. d' Fpd 4 ii. d;w rqzE dh r[owfs ftuko dk ;ko 6 1H Gkr 1 - d;w rqzE dh

d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko

(fJE'A d[ork r[gs j' rJh, T[E/ ik e/ gqrN j' rJh fiE/fFt ih F/o dh yZb ftSk e/ p?m/ ;B. (noEks fJzdq O oki fsbed/ e/ uzvhàd[ork b'g j' rJh, ns/ e?bkF T[s/ fFt ih d/ yZp/ nzrik fpokih/.)

wkoezv/ g[okB/ ;qh uzvh ufosq T[efs fpbk;..fsqshnk fXnkfJ..Szs 53b'g uzvek j'fJ rJh ;[ogfs e" d/ oki..dkBt wko nG/y efo ehB/ ;zsB eki..(;Por dk oki fJzdq O d/ e/ d[ork b'g j' rJh. d?sK O

wko e/ T[jBK wbhnk w/N eo fdZsk, fJ; soQK ;zsK d/ ezw ehs/jB.)

;t?:k:ks/ gq;zB GJ/ ` wjk w[fB d/tB e/ sg w? ;[y gkt?.(fJ; soQK foFh w[Bh y[F j'J/ jB, feT[Afe d/tfsnK d/ sg

s/} Bkb gqskg ftZu ;ko/ ;[y gKd/ jB).ir: eo? fJe p/d ou? st skg jo? fwfb fXnkBfj bkt?.

(eJh fJe iZr eod/ jB, eJh fJe t/d (ou?) gVQd/ jB,ns/ (Gt) skg, iBw woB d/ d[y (jo?) BkF eoB ns/ joh OfwbB bJh T[; d/ fXnkB ftZu wB O bkT[Ad/ jB.)

Mkbo skb fwqdzr T[gzr opkp bhJ/ ;[o ;ki fwbkt?.(S?D/, e?A;hnK, fwzdqzr, Y'be, opkp bJ/ j'J/ d/ts/ fJjBK

;kiK dh ;[o O fwbkT[Ad/ jB.)fezBo rzXqp rkB eo? nfB iS ngZSo fBos fdykt?.(fezBo s/ iS, ns/ rzXqp rk:B eod/ jB ns/ (nfB =

;w{j) ;kohnK ngZSoK Bku eoe/ fdykT[AdhnK jB.);zyB eh X[B xzNfB eh efo c{bB eh poyk poykt?.(;zyK dh s/ xzfNnK dh X[zB r[ziko eod/ jB, ns/ c[bK dh

poyk poykT[Ad/ jB.)nkosh e'N eo? ;[o ;[zdo g/y g[ozdo e/ pfb ikt?.nkosh e'N eo? ;[o ;[zdo g/y g[ozdo e/ pfb ikt?.nkosh e'N eo? ;[o ;[zdo g/y g[ozdo e/ pfb ikt?.nkosh e'N eo? ;[o ;[zdo g/y g[ozdo e/ pfb ikt?.nkosh e'N eo? ;[o ;[zdo g/y g[ozdo e/ pfb ikt?.(eo'VK ;[zdo d/ts/ nkosh eod/ jB ns/ (g[ozdo) fJzdq O

t/y e/ T[; s'A e[opkB iKd/ jB.)fJ; noE ftuko s'A nkgD/ nkg f;X j[zdk ` fe nkosh

fJzdq d/tsk dh `.r[opkDh efjzdh ̀ fJzdq fJe' fJZe j;sh i'fs o{g gkopqjw

;dihts B/ T[gkfJnk s/ j[ew ftZu eow ikb ftZu g? e/ iBwwoB d/ r/V eZY fojk `.

e'Jh r[of;Zy fi;O T[go fdZsh ftuko ;wM nk ikt/rh,e'Jh r[of;Zy fi;O T[go fdZsh ftuko ;wM nk ikt/rh,e'Jh r[of;Zy fi;O T[go fdZsh ftuko ;wM nk ikt/rh,e'Jh r[of;Zy fi;O T[go fdZsh ftuko ;wM nk ikt/rh,e'Jh r[of;Zy fi;O T[go fdZsh ftuko ;wM nk ikt/rh,fJj nkosh r[o{ rqzE ;kfjp dh j}{oh ftZu BjhA gVQ/rk. Bk S?D/fJj nkosh r[o{ rqzE ;kfjp dh j}{oh ftZu BjhA gVQ/rk. Bk S?D/fJj nkosh r[o{ rqzE ;kfjp dh j}{oh ftZu BjhA gVQ/rk. Bk S?D/fJj nkosh r[o{ rqzE ;kfjp dh j}{oh ftZu BjhA gVQ/rk. Bk S?D/fJj nkosh r[o{ rqzE ;kfjp dh j}{oh ftZu BjhA gVQ/rk. Bk S?D/e?AuhnK opkp Y'be Bkb fJzdq dh nkosh O gVQ e/, r[o{ rqzE ;kfjpe?AuhnK opkp Y'be Bkb fJzdq dh nkosh O gVQ e/, r[o{ rqzE ;kfjpe?AuhnK opkp Y'be Bkb fJzdq dh nkosh O gVQ e/, r[o{ rqzE ;kfjpe?AuhnK opkp Y'be Bkb fJzdq dh nkosh O gVQ e/, r[o{ rqzE ;kfjpe?AuhnK opkp Y'be Bkb fJzdq dh nkosh O gVQ e/, r[o{ rqzE ;kfjpT[s/ c[bK dh poyk eo/rk.T[s/ c[bK dh poyk eo/rk.T[s/ c[bK dh poyk eo/rk.T[s/ c[bK dh poyk eo/rk.T[s/ c[bK dh poyk eo/rk.

f;Zy sK fJe' fJe j;sh gkopqjw s/ r[ogkopqjw dhT[;sfs eodk `. d{finK dh T[;sfs, nkosh, iBw woB d/ r/V ftZu ofjD tkb/ fJzdq dh nkosh, iBw woB d/ r/V ftZu jhoy/rh. t/dK Fk;soK O, d/th d/tfsnK O wzBB tkb/ s/ w{oshg{ik eoB tkb/ wzdoK ftZu fJzdo dh nkosh, T[jBK d/ Xow d/nehd/ d/ nB[e{b `.

r[of;Zy fJe ;d?th j;sh ;s: ;o{g dh nkosh eodk ̀ .r[o{ BkBe ;kfjp dh T[ukoh nkosh l ggn m{ Talu riv c;wu wIpk bn[ tairka m ;dl jnk m]tI . WUpu mlAanl] pvNu cvr] kr[ sgl bnraie PUl;t j]tI . k{sI AartI h]ie Bv K ;dna t[rI AartI . Anhta sbw vaj;t B[rI .

(gzBk 663, r[o{ rqzE ;kfjp)(iBw woB dk r/V eND tkb/ ;[nkwh, fJe' fJe j;sh

i'fs o{g gkopqjw ih, s[jkvh nkosh f;qFNh ftZu ;dk j' ojh `,nBjd Fpd dh X[zB brksko j' ojh ̀ , fi; ftZu nB/eK wBw'je;zrhse fpB tikJhnK X[zBK jB. (i'fs o{g gkopqjw, fJjBK Fpd

107 108

Page 55: g[;se fwbD dk gsk lsikhpanth.org/PDF/DasamGranthDeeVichar.pdf · d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko sseok i. d' Fpd 4 ii. d;w rqzE dh r[owfs ftuko dk ;ko 6 1H Gkr 1 - d;w rqzE dh

d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko

109 110

X[zBK okjhA ;z;ko ftZu g;fonk `.) ;z;ko d/ o{g ozr pB;gsh c[bnkfd gow/;o d/ jh o{g jB, fJj ;G o{g ozr ;dk fBor[D pqjwdh nkosh eo oj/ jB. fJj nekb g[oy dh nkosh `.)

irBBkE g[oh d/ wzdo ftZu nkosh eo oj/ gzvsK d/ Bkbr[o{ BkBe d/t ih Fkwb BjhA j'J/. T[E/ gzvsK O fJ; Fpd okjhAT[gd/F fdZsk fe gkopqjw dh nkosh ;dk j' ojh `. t/dws s/r[owfs ftZu G/d ;gFN `.

gdk 229 (gzBk 99, d;w rqzE)efps gqEw wX[e?N wd wEB wfjyk;[o? wkB wodBeoB soB po pzv ek.. X[wq fdqr Xo[B Xo..X{o gkBh eoB uzv no[ w[zv e/ w[zv yzv yzv ek..oes phi joB oes GZSB eoB doBnB ;[zG oB oko fo; wzvek..;[zG pb Xko ;zxko eotko eo ;eb yb[n;[o db i?s i? uzvek..(;' gfjb/ wX[e?N d/ jzeko O s'VB tkbh `, fco wfjyk;[o

d/ wkB O wodB eoB tkbh `A ns/ to d/ tzvB O c[oshbh `.i' vzv o"bh eoB tkb/ X{wq fdqr O Xosh go gNekT[B tkbh `ns/ d?s s/ w[zv d/ f;oK O d' N'N/ eoB tkbh `. i' oes phi OwkoB tkbh `, bj{ ghD tkbh `HHHT[; d[ork dh i? j't/.)

Szd 231wkoezv/ g[okB d/ uzvh ufosq fpbk; dk nmtkA nfXnkJ/.d/j f;tk po w'fj fJj?(f;tk d/ noE jB fFt dh gsBh uzvhàd[orkàekbh)F[G eowB s/ epj{ B No'..F[G eowB s/ epj{ B No'..F[G eowB s/ epj{ B No'..F[G eowB s/ epj{ B No'..F[G eowB s/ epj{ B No'..B vo' nfo ;' ip ikfJ bo',B vo' nfo ;' ip ikfJ bo',B vo' nfo ;' ip ikfJ bo',B vo' nfo ;' ip ikfJ bo',B vo' nfo ;' ip ikfJ bo',fB;u? efo ngBh ihs eo'..fB;u? efo ngBh ihs eo'..fB;u? efo ngBh ihs eo'..fB;u? efo ngBh ihs eo'..fB;u? efo ngBh ihs eo'..no[ f;y j' nkgB/ jh wB e' eT[,no[ f;y j' nkgB/ jh wB e' eT[,no[ f;y j' nkgB/ jh wB e' eT[,no[ f;y j' nkgB/ jh wB e' eT[,no[ f;y j' nkgB/ jh wB e' eT[,

fJj bkbu jT[ r[B sT[ T[uo'A..fJj bkbu jT[ r[B sT[ T[uo'A..fJj bkbu jT[ r[B sT[ T[uo'A..fJj bkbu jT[ r[B sT[ T[uo'A..fJj bkbu jT[ r[B sT[ T[uo'A..ip nkt eh nT[X fBdkB pB?,ip nkt eh nT[X fBdkB pB?,ip nkt eh nT[X fBdkB pB?,ip nkt eh nT[X fBdkB pB?,ip nkt eh nT[X fBdkB pB?,nfs jh oB w? sp i{M wo'A..nfs jh oB w? sp i{M wo'A..nfs jh oB w? sp i{M wo'A..nfs jh oB w? sp i{M wo'A..nfs jh oB w? sp i{M wo'A..fJj ;t?:k ;qh wkoezv/ uzvh ufosq pXfj nmt/A fXnkfJ

ftZu ̀ . f;nkw eth B/ fWFB ntsko d/ 2489t/A nze ftZu th towzfrnk `. (gzBk 570, d;w rqzE)

Ssqh e' g{s j' pkwB e' Bfj, e? sg[ nkts j? i[ eo'..no nT[o iziko fis' rqj e', s'fj fsnkr ejk fus skw? Xo'..np ohMe? d/j[ tj? jw eT[, i'T{ jT[ fpBsh eo i'o eo'..ip nkT[ eh nT[X fBXkB pB?, nfs jh oB w? sp i{M wo'..

gkl10 Ssqh d/ g[Zso BjhA ;B. r[owfs nB[;ko toDtzv dkG/s w[Ze u[Zek ;h.

fJ; ;t?:/ ftZu fJj to fFtgsBh B/ fFtk s'A wzfrnk `.uzvh ufosq ubdk gq;zr ̀ fi; ftZu wjkekb ekbh d[ork,

fFt dh eEk, izr s/ T[;sfs `. eth T[; s'A jh to wzrdk ` s/fJ; d/ jh r[D T[ukoB eoBk wzrdk `.

@d/j f;tk po w[fj fJj?# tkbk ;t?:k n;hA fJj ;wM e/gVQd/ jK fe fJj gkl10 dh ouBk `. fJ; G[Zb ftZu n;hA d[orke'b'A to wzrd/ jK, fJ; ;t?:/ dk gkm s/ ehosB th eod/ jK. fJ;ekoB ;kv/ ftZu bj{ ghD tkbh s/ y'gohnK d/ jko gkT[D tkbhd[ork d/ fjz;k d/ r[D r[of;Zy ftu nk ikDr/ s/ T[j nkAsetkdhpD ikDr/. 10 gksFkjhnkA B/ Bkw igk e/ ykb;/ B{z fBoG? :'XkpDkfJnkA ;h. ykb;k izrk ftZu i{fMnk s/ dfJnktkB th fojk.GkJh xB?:k B/ d[FwBk B{z th gkDh fgbkfJnk s/ wbQw gZNh ehsh.r[opkDh T[gd//Fr[opkDh T[gd//Fr[opkDh T[gd//Fr[opkDh T[gd//Fr[opkDh T[gd//F

mha maeI kI pUja kr{ . nr s{ nair h]ie Axutr{ .tU khIAt hI Aaiw BvanI .mukit kI brIAa kha CpanI .

(gzBk 874, r[o{ rqzE ;kfjp)

Page 56: g[;se fwbD dk gsk lsikhpanth.org/PDF/DasamGranthDeeVichar.pdf · d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko sseok i. d' Fpd 4 ii. d;w rqzE dh r[owfs ftuko dk ;ko 6 1H Gkr 1 - d;w rqzE dh

d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko

111 112

uzvh ufosq d/ nmt/A fXnkfJ ftZu uzvh, d/th, fFtgsBh,fFtk, d[ork, GtkBh dh T[;sfs `.

Szs 257 (gzBk 118, d;w rqzE)np uzvh ufosq T[;sfs poBBz.. G[izr gq:ks Szd..Go/ i'rDh gZsq uU;m ukoz.. ubh mkw mkwz veko/ vekoz..Go/ B/j rJ/ pze pzez.. o[b/ ;{ophoz njkVz fBq;zez..(pzez = S'NhnK froMK. u";m i'rDhnK B/ (ukoz) Be'pzez = S'NhnK froMK. u";m i'rDhnK B/ (ukoz) Be'pzez = S'NhnK froMK. u";m i'rDhnK B/ (ukoz) Be'pzez = S'NhnK froMK. u";m i'rDhnK B/ (ukoz) Be'pzez = S'NhnK froMK. u";m i'rDhnK B/ (ukoz) Be'

Be' ygo (bj{ d/) Go/ jB. veko s/ veko wkodhnKBe' ygo (bj{ d/) Go/ jB. veko s/ veko wkodhnKBe' ygo (bj{ d/) Go/ jB. veko s/ veko wkodhnKBe' ygo (bj{ d/) Go/ jB. veko s/ veko wkodhnKBe' ygo (bj{ d/) Go/ jB. veko s/ veko wkodhnKj'JhnK, nkg' nkgDhnK irQk irQk O s[ohnK iKdhnK jB.j'JhnK, nkg' nkgDhnK irQk irQk O s[ohnK iKdhnK jB.j'JhnK, nkg' nkgDhnK irQk irQk O s[ohnK iKdhnK jB.j'JhnK, nkg' nkgDhnK irQk irQk O s[ohnK iKdhnK jB.j'JhnK, nkg' nkgDhnK irQk irQk O s[ohnK iKdhnK jB.B/j d/ Go/ j'J/ eK s/ froM xo O ub/ rJ/ jB. oD G{whB/j d/ Go/ j'J/ eK s/ froM xo O ub/ rJ/ jB. oD G{whB/j d/ Go/ j'J/ eK s/ froM xo O ub/ rJ/ jB. oD G{whB/j d/ Go/ j'J/ eK s/ froM xo O ub/ rJ/ jB. oD G{whB/j d/ Go/ j'J/ eK s/ froM xo O ub/ rJ/ jB. oD G{whftZu ;{opho fB;zr o[b oj/ jB.)ftZu ;{opho fB;zr o[b oj/ jB.)ftZu ;{opho fB;zr o[b oj/ jB.)ftZu ;{opho fB;zr o[b oj/ jB.)ftZu ;{opho fB;zr o[b oj/ jB.)

Szs 258ub/ BkodT{ T{ jkE phBk ;[jkJ/..pB/ pkodh vze vT[o{ pikJ/..fro/ pkfi rkih rih phoy/sz..o[b/ sZS w[SzBu/ G{s gq/sz..(T[j Bkod Gh ubk frnk, fi; d/ jZE ftZu phBk(T[j Bkod Gh ubk frnk, fi; d/ jZE ftZu phBk(T[j Bkod Gh ubk frnk, fi; d/ jZE ftZu phBk(T[j Bkod Gh ubk frnk, fi; d/ jZE ftZu phBk(T[j Bkod Gh ubk frnk, fi; d/ jZE ftZu phBk

;'Gdh `. ;i/ j'J/ (pkod) pbd tkbk fFt ih Gh v[e v[e;'Gdh `. ;i/ j'J/ (pkod) pbd tkbk fFt ih Gh v[e v[e;'Gdh `. ;i/ j'J/ (pkod) pbd tkbk fFt ih Gh v[e v[e;'Gdh `. ;i/ j'J/ (pkod) pbd tkbk fFt ih Gh v[e v[e;'Gdh `. ;i/ j'J/ (pkod) pbd tkbk fFt ih Gh v[e v[evT[o{ tikT[Adk ubk frnk `. oDG{wh ftZu pkih, x'fVnK,vT[o{ tikT[Adk ubk frnk `. oDG{wh ftZu pkih, x'fVnK,vT[o{ tikT[Adk ubk frnk `. oDG{wh ftZu pkih, x'fVnK,vT[o{ tikT[Adk ubk frnk `. oDG{wh ftZu pkih, x'fVnK,vT[o{ tikT[Adk ubk frnk `. oDG{wh ftZu pkih, x'fVnK,tki/ rkih s/ (ripho), jkEhnK tkb/ ;{ow/ fvZr gJ/ jB.tki/ rkih s/ (ripho), jkEhnK tkb/ ;{ow/ fvZr gJ/ jB.tki/ rkih s/ (ripho), jkEhnK tkb/ ;{ow/ fvZr gJ/ jB.tki/ rkih s/ (ripho), jkEhnK tkb/ ;{ow/ fvZr gJ/ jB.tki/ rkih s/ (ripho), jkEhnK tkb/ ;{ow/ fvZr gJ/ jB.tZv/ N[e/ wod/ o[b oj/ jB ns/ G{s gq/s BZu oj/ jB.)tZv/ N[e/ wod/ o[b oj/ jB ns/ G{s gq/s BZu oj/ jB.)tZv/ N[e/ wod/ o[b oj/ jB ns/ G{s gq/s BZu oj/ jB.)tZv/ N[e/ wod/ o[b oj/ jB ns/ G{s gq/s BZu oj/ jB.)tZv/ N[e/ wod/ o[b oj/ jB ns/ G{s gq/s BZu oj/ jB.)

;kv/ e[M ftdtkB fJ;O pj[s r"otwJh ;kfjs;kv/ e[M ftdtkB fJ;O pj[s r"otwJh ;kfjs;kv/ e[M ftdtkB fJ;O pj[s r"otwJh ;kfjs;kv/ e[M ftdtkB fJ;O pj[s r"otwJh ;kfjs;kv/ e[M ftdtkB fJ;O pj[s r"otwJh ;kfjsefjzd/ jB. ftuko eoB :'r rZb ` fe eh fJj ;kfjsefjzd/ jB. ftuko eoB :'r rZb ` fe eh fJj ;kfjsefjzd/ jB. ftuko eoB :'r rZb ` fe eh fJj ;kfjsefjzd/ jB. ftuko eoB :'r rZb ` fe eh fJj ;kfjsefjzd/ jB. ftuko eoB :'r rZb ` fe eh fJj ;kfjs;fGnsk, fJfsjk; T[s/ ;kO wkD j' ;edk `. t/dK;fGnsk, fJfsjk; T[s/ ;kO wkD j' ;edk `. t/dK;fGnsk, fJfsjk; T[s/ ;kO wkD j' ;edk `. t/dK;fGnsk, fJfsjk; T[s/ ;kO wkD j' ;edk `. t/dK;fGnsk, fJfsjk; T[s/ ;kO wkD j' ;edk `. t/dKFk;soK O wzBB tkfbnK bJh fJj g[oksB ;z;fWsh `, s/Fk;soK O wzBB tkfbnK bJh fJj g[oksB ;z;fWsh `, s/Fk;soK O wzBB tkfbnK bJh fJj g[oksB ;z;fWsh `, s/Fk;soK O wzBB tkfbnK bJh fJj g[oksB ;z;fWsh `, s/Fk;soK O wzBB tkfbnK bJh fJj g[oksB ;z;fWsh `, s/T[jBK O fJ; s/ r"ot `. r[o{ BkBe ;kfjp B/ fJ; ;kohT[jBK O fJ; s/ r"ot `. r[o{ BkBe ;kfjp B/ fJ; ;kohT[jBK O fJ; s/ r"ot `. r[o{ BkBe ;kfjp B/ fJ; ;kohT[jBK O fJ; s/ r"ot `. r[o{ BkBe ;kfjp B/ fJ; ;kohT[jBK O fJ; s/ r"ot `. r[o{ BkBe ;kfjp B/ fJ; ;kohg[oksB ;z;fWsh dk yzvB ehsk s/ r[opkDh B/ ;z;ko Og[oksB ;z;fWsh dk yzvB ehsk s/ r[opkDh B/ ;z;ko Og[oksB ;z;fWsh dk yzvB ehsk s/ r[opkDh B/ ;z;ko Og[oksB ;z;fWsh dk yzvB ehsk s/ r[opkDh B/ ;z;ko Og[oksB ;z;fWsh dk yzvB ehsk s/ r[opkDh B/ ;z;ko OfJe BtK ;uk ;[ Zuk, fB:k g{oB, fJfsjk; s/ ;z;fWshfJe BtK ;uk ;[ Zuk, fB:k g{oB, fJfsjk; s/ ;z;fWshfJe BtK ;uk ;[ Zuk, fB:k g{oB, fJfsjk; s/ ;z;fWshfJe BtK ;uk ;[ Zuk, fB:k g{oB, fJfsjk; s/ ;z;fWshfJe BtK ;uk ;[ Zuk, fB:k g{oB, fJfsjk; s/ ;z;fWshpyFh.pyFh.pyFh.pyFh.pyFh.

Szs 259Bu/ pho p?skb nZXz ewZXz.. pX/ pZX r'gk r[fbsqkD pXz..GJ/ ;kX[ ;zp{j Ghsz nGhs/.. Bw' b'e wksk Gt/ ;sq ihsz..(pho p/skb s/ nZX/ j'J/ XV BZu oj/ jB, fizBQK B/ t?oh O

pZX (wkoB tk;s/) jEK Bkb r'ghJ/ pX/ j'J/ jB ns/ jEK T[s/r[fb;skB (d;skB/) pX/ j'J/ jB. irs wksk d[orkirs wksk d[orkirs wksk d[orkirs wksk d[orkirs wksk d[ork O Bw;eko` fi; B/ Gbh soQK Bkb t?oh fiZs/ jB.)

r[o{ r'fpzd f;zx ih d/ Xow fjs izrK ftZu GkJh xBJhnk}]wh w[|bK s/ f;ZyK O fpBk w}jp d/ ftseo/ gkDh fgbkT[Ad/;h s/ wbjw gZNh eod/ ;h. r[o{ ih B/ GkJh xBJhnk O ;kpk;fdZsh s/ wkBtsk dk ;pe fdZsk.

Szs 260gV? w{V :ke' XBz Xkw pkY/..;[B? ;{w ;'ch bo? i[X rkY?..ir? o?D i'rh ig? ikg :ke'..Xo? gow i'rz bj? f;Xsk e'..(i' w{oy Gh fJ; ufosq O gVQ/rk, T[;d/ xo XB tZX/rk.

i' wjK ekfJo Gh fJ; ufosq O ;[D/rk, T[; ftZu pho o; ikr/rkns/ T[j wjk izr ftZu nZr/ j' e/ bV/rk. i' i'rh fJ; Bkw Oig/rk, d[ork O fXnkJ/rk, T[j f;Xsk O gqkgs eo bJ/rk.)

FkfJd ;kv/ ftdtkB fJ;/ bJh efjzd/ jB fe pkDh gkl10dh `, s/ pho o; irkT[D bJh `. ;koh ouBk O fXnkB BkbgVQhJ/ sK fJj ;koh r[oT[gd/F fto[X j?, s/ fe;/ eth dh ouBk jhj' ;edh `.

Szs 262d'joki/ i/ s[wo/ fXnkB e' fBs T[fm fXn?j? ;zs..nzs bj?r/ w[efs cb gktfjr/ Grtzs.

Page 57: g[;se fwbD dk gsk lsikhpanth.org/PDF/DasamGranthDeeVichar.pdf · d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko sseok i. d' Fpd 4 ii. d;w rqzE dh r[owfs ftuko dk ;ko 6 1H Gkr 1 - d;w rqzE dh

d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko

113 114

(j/ d[ork wK, Feshj/ d[ork wK, Feshj/ d[ork wK, Feshj/ d[ork wK, Feshj/ d[ork wK, Fesh o{g fijV/ fijV/fijV/ fijV/fijV/ fijV/fijV/ fijV/fijV/ fijV/ ;zs, o'} T[m e/s/o/ fXnkB O XoBr/, T[j nzs O w[es o{g cb bZG b?Dr/, s/Grtzs ftZu nG/dsk gk b?Dr/.)

fJ; d'jo/ ftu d[ork wkA B{z fXnkT[D tkb/ eth B/ d[ork B{zGrtzs fejk j?. fJ; d'jo/ B{ z gVQD tkb/ d[ork B{z jhgkT[Dr/.

r[opkDh B/ nekb g[oy B{z Grtzs fejk j?/.

tko ;qh GrT[sh ih eh(d;w rqzE gzBk 119)

> tkfjr[o{ ih eh csj.. ;qh GrT[sh ih ;jkfJ..tko ;qh GrT[sh ih eh.. gksFkjh 10..G{fwekfJ; GrT[sh eh tko ftZu, eth B/ d/th GrT[sheth B/ d/th GrT[sheth B/ d/th GrT[sheth B/ d/th GrT[sheth B/ d/th GrT[sh d/

oky;K Bkb izr ns/ oky;K d/ ;zxko dk toDB ehsk `. @>tkfjr[o{ ih eh csj# fby e/ eth ;qh GrT[sh s'A ;jkfJsk dkikue `.

fgqEw GrT[sh f;wfo e? r[o BkBe bJh fXnkfJ..eth dk fJFN GrT[sh `. nkgD/ fJFN O f;wo e/ eth

r[o{ BkBe dk fXnkB Xodk `.fco nzrd r[o s/ nwodk; okwdk;? j'Jh ;jkfJ..noiB jfo r'fpzd O f;wo'A ;qh jfo okfJ..;qh jfo fWFB fXnkJhn? fi;[ fvm/ ;G d[y ikfJ..s/r pjkdo f;wohn? xfo BT[ fBfX nkt? XkfJ..;G EkJh j'fJ ;jkfJ..i' wB[Zy GrT[sh O ikD/ nBikD/ f;wod/ jB, T[jBK ftZu

GrT[sh d/ eo{o o{g, fjz;e r[D }o{o nk iKd/ jB. GrT[sh ftZunekb g[oy d/ s/ r[o{ BkBe ;kfjp d/ dfJnk s/ fywk d/ r[D BjhAjB.

r[o{ r'fpzd f;zx ih d/ i'sh i'fs ;wkT[D s'A pkd, f;ZyK d/f;oK d/ w[Zb w[rbhnk ;oeko fdzdh ;h. fJeZbk fJeZbk :k d' d'f;Zy izrbK ftZu G[Zy/ x[zwd/ ;B. T[j r[opkDh gVQd/ ;B s/ r[o{

Page 58: g[;se fwbD dk gsk lsikhpanth.org/PDF/DasamGranthDeeVichar.pdf · d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko sseok i. d' Fpd 4 ii. d;w rqzE dh r[owfs ftuko dk ;ko 6 1H Gkr 1 - d;w rqzE dh

d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko

BkBe s/ r[owzsq Bkw (tkfjr[o{) O f;wod/ ;B. T[jBK Xow BjhAjkfonk, e/;K O ikB s'A tZX ;zGkfbnk. T[j nkgDh ikB sbh s/oZy e/, dhB d[yhnK dh ;jkfJsk, fpBk fbjk} w}jp d/ eod/ ;B.T[j d:ktkB ;B, T[jBK ftZu dfJnk s/ fywk d/ r[D ;B, ;Zunkuko ;h.

;kvh nZi dh nodk; dk w[ZY fgqEw GrT[sh f;wfo e/ `.fJj ;G pqkjwBh ws d/ nkXko s/ nodk; i' d;w rqzE

ftZu fbyh `, GrT[sh nZr/ j' ojh `. r[o{ ih pyFzd jB, G[ZbKpyF fdzd/ jB.

go j[D fJsBh ikDekoh s'A pkd G[Zb eoh ikDk, pyFBbkfJe G[Zb BjhA. gfjbK n;hA nkgDh G[Zb O ;[XkohJ/ sK jh r[o{ih pyF d/Dr/. f;Zy gzE nZr/ fJj tZvh u[D"sh `. fJ; gZy OrzGhosk Bkb ftukoB s/ ;'XD dh b'V `.

fJ; ubdh ouBk ftZu nodk; s'A nZr/ eth fbydk ` -Szs 4

(gzBk 119, d;w rqzE)gT[Vh fJe fdjkV/ BQktD nkJh d[orFkj..fJzdq fpqEk ;[DkJh ngD/ jkb dh.. HHHShB bJh m[eokJh ;ks/ dkBth..b'eh fsjh fcokJh d'jh nkgDh..fds? d/t GikJh ;GBk okyFAk..feB? B fiZsk ikJh woy/ d?s O..s/oh ;kw sekJh d/th d[orFkj.. (4)gT[Vh Szs 55

(gzBk 127, d;w rqzE);[zG fB;z[G gmkfJnk iw d/ Xkw B'..fJzdq ;fd p[bkfJnk oki nfGy/y B'..f;o go Ssq fcokfJnk oki/ fJdq d?..

115 116

uT[dh b'ek SkfJnk i;[ irwks dk..d[ork gkm pDkfJnk ;G/ gT[Vhnk..c/o B i{Bh nkfJnk fiB fJj rkfJnk..tko ;qh GrT[sh ftZu 55 gT[VhnK jB. eth GrT[sh O

irwksk efjzdk `. nzsbh tko ftZu eth efjzdk `, fJj ;GgT[VhnK d[ork gkm ̀ . eth efjzdk ̀ i' fJj gkm gVQ/rk, T[j i{BkAftZu BjhA nkt/rk. fJ; ouBkA ftu eth Gr'sh d/ noE d[ork,irwksk eodk j?. f;ykA B/ Gr'sh d/ noE nekb g[oy fJ; G[ZbftZu eo bJ/ fe ouBk gkl10 dh j?.

r[o{ r'fpzd f;zx ih r[owfs T[gd/F fto[ZX e'Jh ouBk BjhAeo ;ed/, Bk jh r[of;ZyK O fJ; soQK d/ gkm dh nkfrnk d/ ;ed/jB.

fJe tZvh G[Zb gzikph ;kfjs d/ ftdtkBK s'A j'Jh `.gzikp s/ fco gzikph :{Bhtof;Nh ns/ fJ; Bkb ;pzfXs ;ko/;e{bK ekbiK ftZu gzikph dhnK g[;seK ftZu uzvh dh tko g{ohiK nX{oh iK e[M Szd, gkmeow ti'A gVQkJ/ iKd/ jB. n?;k fgSb/gzikj ;kbK s'A j' fojk `. gzikph :{Bhtof;Nh gfNnkbk ns/ r[o{BkBe d/t :{Bhtof;Nh nzfwqs;o d/ gzikph d/ ftdtkBK B/ Gh fJ;/gkmeow O ubkfJnk `. nZi fJj ouBktK r[o{ r'fpzd f;zx ihdhnK wzB e/ gVQhnK gVQkJhnK ik ojhnK jB. dopko ;kfjp, ;qhnzfwqs;o s/ ;G r[od[nkfonK ftZu fJjBK ouBktK dk gkm,ehosB j' fojk ̀ . ;kv/ gkm, ehosB, ;e{b ekbik d/ ftu ;[Xkonfs io{oh j?.

Page 59: g[;se fwbD dk gsk lsikhpanth.org/PDF/DasamGranthDeeVichar.pdf · d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko sseok i. d' Fpd 4 ii. d;w rqzE dh r[owfs ftuko dk ;ko 6 1H Gkr 1 - d;w rqzE dh

d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko

5H 5H 5H 5H 5H np frnkB gqp'X(d;w rqzE gzBk 127 - 155)

> ;fsr[o gq;kfd.. ;qh GrT[sh ih ;jkfJ..np frnkB gqp'X rqzE fby:s/.. gkl10..

frnkBh Gkr f;zx B/ nkgDh g[;se @d;w rqzE dogD#ftZu fJ; ouBk dk fBoDk ehsk ̀ , fi; dh Beb n;hA j/mK ehsh`. fJj ftuko d;w rqzE dhnK ;G ouBktK s/ bkr{ `.

T[gq'es f;ob/y O ;kXkoB fdqFNh Bkb t/fynk fJj Gk;dkj? fe fJ; ouBk ftZu JhFtoh frnkB gqp'fXnk ` ns/ @gksFkjh10# j'D s'A fJj gqshs j[zdk ` fe fJj pkDh dFw/F fWs ` godhox ftuko ehfsnK fJ; ouBk ftubh ;wrqh @JhFto frnkB#f;ZX BjhA j[zdh s/ Bk jh fJj ouBk dFw/F fWs `. ekoD fJj feT[gq'es f;ob/y Bkb @;qh GrT[sh ih ;jkfJ# th fbfynk ` fi; s'A;gFN j[zdk ` fe fJj ouBk T[; eth dh ` i' wjkekb ns/ Gr"shd/th dk T[gkFe ̀ , fi;B/ fJ; ouBk dh ;cbsk fjs nkozG ftZu @;qhGr"sh ih ;jkfJ# fby e/ fJFN Gr"sh s'A ;jkfJsk wzrh `.

frnkBh Gkr f;zx nB[;ko, d;w rqzE d;t/A r[o{ ih d/ i'shi'fs ;wkT[D s'a th pj[s ;wK fgS/ ti{d ftZu nkfJnk, fi; ftZunv'-nZv fbykohnK B/ ty'-tZy phVK nzdo nkg'-nkgDh o[uh ns/ ;{MnB[;ko fiE/ nB/e gkmK ftZu nzso/ gk fdZs/, T[E/ f;ob/y d/D t/b/th :'r-n:'r Ektk dh ftuko BjhA ehsh go @;qh Gr"sh ih ;jkfJ#iK @;qh Gr"sh ih Bwj# w{be f;ob/yK s'A ntZF jh gqsZy j' iKdk `fe fJj fWshnK Gr"sh T[gkFe ;kes ethnK dhnK jB.

gkmeK dh frnks bJh ;zy/geh t/otk fJj j/ fe fJ;ouBk d/ e[b 336 nze jB ns/ d' GkrK ftZu fJBQK dh tzv j?,fizBQK ftu'A wjkekb ns/ ekbh d/th d/ T[gkFe ;kes eth B/ 126nze se wjkekb dh T[;sfs ehsh j? fit/A fe -

117 118

(gzBk 128, d;w rqzE)f;oz feohN Xkoh:z.. fdB'F fWs jkoh:z.. (nze 18)fp;kb bkb b'uzBz.. wB'i wkB w'uBz..;[Gzs ;h; ;[ gqGk.. ufWs uko uzdek.. (nze 19)ezibe B?B, ezp rqht efN e/jo e[fiZo rtB..edbh eoze eog{o rfs fpfB nekb d[Zi' etB..

(nze 37);[Gzs dzs gd[sez.. ibzs ;kw ;[ xNz..

(nze 84)f;oh ;[ ;h; ;[Gh:z.. xNke EkB T[Gh:z.. (nze 85)ubzs dzs gZsez.. Gizs d/fy d[dbz.. (nze 86)Gkt - wjkekb ih dk w[eN t/y ;{oi dhnK feoBK bfiZs

j[zdhnK jB ns/ tZv/ tZv/ bkb B/sq jB eztb c[b torhnK nZyK,;zy torh rqht (rodB), F/o tork bZe, jkEh torh ukb, eg{ofijh ;[rzXh, fjoB torhnK SkbK, fuZN/-fuZN/ tZv/-tZv/ dzdK dhnKgkbK, id'A wjkekbid'A wjkekbid'A wjkekbid'A wjkekbid'A wjkekb ih dzd eohud/ jB, T[d'A G? yk e/ \"iK BZ;iKdhnK jB nkfde. eth nkfde. eth nkfde. eth nkfde. eth nkfde. eth fJj th efjzdk ` s/o/ s'A fpBk d{ik` s/o/ s'A fpBk d{ik` s/o/ s'A fpBk d{ik` s/o/ s'A fpBk d{ik` s/o/ s'A fpBk d{ikeT[B nekb `.eT[B nekb `.eT[B nekb `.eT[B nekb `.eT[B nekb `.

ntZF wzBDk gt/rk fe fJj fBFkBhnK ;kes wshJ/ntZF wzBDk gt/rk fe fJj fBFkBhnK ;kes wshJ/ntZF wzBDk gt/rk fe fJj fBFkBhnK ;kes wshJ/ntZF wzBDk gt/rk fe fJj fBFkBhnK ;kes wshJ/ntZF wzBDk gt/rk fe fJj fBFkBhnK ;kes wshJ/ethnK d/ fJFN wjKekb dhnK jB ns/ fJ; wjKekb OethnK d/ fJFN wjKekb dhnK jB ns/ fJ; wjKekb OethnK d/ fJFN wjKekb dhnK jB ns/ fJ; wjKekb OethnK d/ fJFN wjKekb dhnK jB ns/ fJ; wjKekb OethnK d/ fJFN wjKekb dhnK jB ns/ fJ; wjKekb O;kes b'e fBozeko, fBofteko, nekb n;e/s, yVrgkB;kes b'e fBozeko, fBofteko, nekb n;e/s, yVrgkB;kes b'e fBozeko, fBofteko, nekb n;e/s, yVrgkB;kes b'e fBozeko, fBofteko, nekb n;e/s, yVrgkB;kes b'e fBozeko, fBofteko, nekb n;e/s, yVrgkBnkfde BktK Bkb ;zp'Xd/ jB, fit/A fe @jwoh eo' jkE d?nkfde BktK Bkb ;zp'Xd/ jB, fit/A fe @jwoh eo' jkE d?nkfde BktK Bkb ;zp'Xd/ jB, fit/A fe @jwoh eo' jkE d?nkfde BktK Bkb ;zp'Xd/ jB, fit/A fe @jwoh eo' jkE d?nkfde BktK Bkb ;zp'Xd/ jB, fit/A fe @jwoh eo' jkE d?oSk# tkbh u"gJh ns/ j'o th eJh EKJh fJ;/ g[;se ftZuoSk# tkbh u"gJh ns/ j'o th eJh EKJh fJ;/ g[;se ftZuoSk# tkbh u"gJh ns/ j'o th eJh EKJh fJ;/ g[;se ftZuoSk# tkbh u"gJh ns/ j'o th eJh EKJh fJ;/ g[;se ftZuoSk# tkbh u"gJh ns/ j'o th eJh EKJh fJ;/ g[;se ftZudZf;nk frnk `. (fJj ikDekoh fXnkB :'r ` fe wjkekbdZf;nk frnk `. (fJj ikDekoh fXnkB :'r ` fe wjkekbdZf;nk frnk `. (fJj ikDekoh fXnkB :'r ` fe wjkekbdZf;nk frnk `. (fJj ikDekoh fXnkB :'r ` fe wjkekbdZf;nk frnk `. (fJj ikDekoh fXnkB :'r ` fe wjkekbO ;kes nekb th efjzd/ jB.)O ;kes nekb th efjzd/ jB.)O ;kes nekb th efjzd/ jB.)O ;kes nekb th efjzd/ jB.)O ;kes nekb th efjzd/ jB.)

fJ; s'A nZr/ 126t/A pzd s'A 130t/A nze se nkswk okwdhnK gowkswk s'A Grts rhsk d/ fJFkfonK T[s/ nXkfos ethtb'A g[ZSK jB. T[gqzs :[fXFNo nkfde gKvtK tZb'A oki;{n ns/n;Pw/X iZr fby/ jB, fco okik gqhSs tZb'A rZiw/X ns/ T[;d/ g[Zso

Page 60: g[;se fwbD dk gsk lsikhpanth.org/PDF/DasamGranthDeeVichar.pdf · d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko sseok i. d' Fpd 4 ii. d;w rqzE dh r[owfs ftuko dk ;ko 6 1H Gkr 1 - d;w rqzE dh

d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko

okik iBw/ik tZb'A nfj (;oZg) w/X iZr dk toBD `.B'N -B'N -B'N -B'N -B'N - T[gq'es iZrK ;pzXh frnkBh Gkr f;zx dh g[;se ftZu @ukoiZr# f;ob/y j/m ;ze'utK t/otk `.

fco iBw/ik d/ g[ZsoK tZb'A ehs/ g;{w/X iZr ns/ nkg'ftubh bVkJh-fGVkJh do;k e/ 336 nze T[s/ eth B/ frnkB gqp'Xtkbh ouBk dh ;wkgsh ehsh `. fi; s'A ;gFN j'fJnk fefrnkB gqp'X tkbh ouBk JhFtoh frnkB BjhA s/ Bk jh r[o{dFw/F ih fJ; d/ ou?sk jB.

frnkB gqp'X ftub/ iZr:r[o{ xo ftZu n;Pw/X, ri w/X, nkfde c'eN eow fwZE/ rJ/

jB, fizBQK dk ;p{s gkme r[opkDh ftZu nB/eK EkJhA t/y ;ed/jB, :Ek -

Asum[W jgn[ . tula purK wan[ . pRag iesnan[ .

txu n pujih hir kIrit nama .Apun[ ramih Bju r[ mn AalsIAa .

(gzBk 873, r[o{ rqzE ;kfjp)

banarsI tpu kr{ xulio tIrT mr{

Agin wh{ kaieAa klpu kIj{ .

Asum[W jgu kIj{ s]na grB wanu wIj{ram nam sir txU n pUj{ .

(gzBk 973, r[o{ rqzE ;kfjp)

siB tIrT vrt jg pu;n tu]laha .hir hir nam n pujih pujaha .

(gzBk 699, r[o{ rqzE ;kfjp)

119 120

j'w, iZr, G'r, BJht/d e? nB/e g{ik,ig[, sg[, ;ziw, nB/e g[zB dkB e?..ib, Eb, fro, so, shoE, GtB G{n,fjwkub Xkok nrq nogB gqkD e?..f;wos, g[okB, p/d, Fk;sq, ;zrhs pj[,;ji ;wkX ;kX e'N i'r fXnkB e?..r[of;Zy ;kX ;zr fBwfye gq/w go?,tko vfoT[A fBrq fj jZm e'NB e'NkB e?..

(tko, Gkl r[odk; ih)fJfsnkfde izr ns/ eow eKvK dk r[o{ xo ftZu w[Zb

eZuh e"vh th BjhA, gqzs{ d;w rqzE ftubh frnkB gqp'X Bkw dhouBk (i' gzBk 127 s'A nkozG j' e/ 155 s/ w[Zedh `, fi; d/ 336nze jB) ftZu oki;{n ns/ n;Pw/X sEk rZiw/X g[Bk nfj (;og)w/X uko iZr fby/ jB i' g[okDe eEktK O th fgZS/ ;[ZNd/ jB,fizBQK dk t/otk e/tb tzBrh wksq jh j/m fdZsk iKdk `.

oki;{n iZrgKvtK tZb'A i' gfjbk oki;{n iZr ehsk frnk, T[;dk

E'Vk fijk t/otk, d;w rqzE d/ jkwhnK O T[u/uk dZf;nk iKdk ̀ .T[j w/o/ tho fXnkB Bkb gVQB :Ek -

eo'VK foZsi (for t/d nB[;ko iZr eokT[D tkb/ pqkjwD)ns/ eo'VK jh eJh-eJh ikshnK d/ j'o pqkjwD ;Zd/ rJ/ HHH fJe-fJe pqkjwD O ;"-;" jkEh ns/ ;"-;" oE s/ d'-d' j}ko x'V/ sEk;'B/ d/ f;zrK Bkb iVhnK j'JhnK uko-uko j}ko wfjyhnK (wZMK)s/ Bkb jh jo/e pqkjwD O fJe-fJe Gko (YkJh-YkJh wD gZek);'Bk HHH o[ew (uKdh) HHH skpk HHHH nzB HHHH o/Fwh p;sq nkfdefJsB/ fdZs/ i' wzrs/ th oki/ j' rJ/.

uko e'jK ftZu jtB-e[zv pDkfJnk, fJe j}ko goBkbknkj{shnK tk;s/ btkfJnk, fJe-fJe goBkb/ ftZu'A jkEh d/ ;[zv

Page 61: g[;se fwbD dk gsk lsikhpanth.org/PDF/DasamGranthDeeVichar.pdf · d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko sseok i. d' Fpd 4 ii. d;w rqzE dh r[owfs ftuko dk ;ko 6 1H Gkr 1 - d;w rqzE dh

d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko

121 122

fisBh tZvh fxT[ dh Xko, jho/, w'sh, e;s{oh nkfde ;[rzXs;wZrqh HHHH ;w{j shoEK dh fwZNh HHHH ns/ ;ko/ w[beK dhnK beVhnKsEk ;ko/ w[beK dh nZr, jo d/F dk gkDh nkfde t;s{nK fJesqehshnK rJhnK, :Ek -

e'fN e'fN p[bkfj fosZi e'fN pqjw p[bkfJ..e'fN e'fN pBkfJ fpziB G'rhnfj pj[ GkfJ..izsq sZsq ;wrqek ej{z bkr ` fBqgokfJ..oki;{ fJe efj br/ ;G Xow e' fus ukfJ.. 142.J/e J/e ;[toB e' fdi J/e dhi? Gko..J/e ;T[ ri J/e ;T[ ofD d[fJ ;jz;q s[yko..;jz;q us[o ;[toB f;zrh wfjydkB ngko..J/e J/efj dhihn? ;[B oki nT[sko.. 143.;[toB dkB ;[ o[ew dkB ;[ sKpq dkB nBzs..nzB dkb nBzs dhis d/y dhB d[ozs..p;sq dkB, gNzpo dkB, ;[ F;sq dkB fdjzs..G{g fGZSe j'fJ rJ/ ;G d/; d/w d[ozs.. 144.usq e'; pBkfJ e[zve ;j;q bkfJ goBko..;j;q j'w eo? br? fdi p/d fpnk; nT[sko..j;s ;[zv gqwkB fxqs eh gos Xko ngko.. 145.j's G;w nB/e fpziB bgN, MgN eokb..fwqsek ;G shoE eh ;G shoE e' b? pko..ek;Nek ;G d/; eh, ;G d/; eh fiT{Bjko..GKs GKsB e? wjko; j'whn? fsj wkfj.. 146. HHHn;Pw/Xc/o e? ;G d/; w? j? (x'Vk) wkfoU wZy ikfJ..ekN j? fsj e' sp? gb (wk;) e? eo? us[ GkfJ..

J/e fpgqB, J/e SsqB, J/e fp;sqB dhB..usq nz; pfu:' i[ sK s/ j'w w? tj ehB.. 155.Gkt - x'V/ dk wk; fJe fjZ;k pqkjwDK ns/ SsqhnK, fJe-

fJe fjz;k iZr ftZu p?m/ j'J/ ;kfonK b'eK B/ ykXk. sEk u"Ek fjZ;knrB ftZu j'w ehsk frnk.

x'V/ dk wk; ykDk gVQ e/ gkme n;uoi Bk j'D feT[Afex'Vk wko e/ ykDk sK fes/ fojk, d;w rqzE ftZu fby/ nB[;koekbh d/th (wjKekbh) ebeZs/ tkbh d/ GtB ftZu ;kb d/ekbh d/th (wjKekbh) ebeZs/ tkbh d/ GtB ftZu ;kb d/ekbh d/th (wjKekbh) ebeZs/ tkbh d/ GtB ftZu ;kb d/ekbh d/th (wjKekbh) ebeZs/ tkbh d/ GtB ftZu ;kb d/ekbh d/th (wjKekbh) ebeZs/ tkbh d/ GtB ftZu ;kb d/;kb wfjyk (G?A;k) Gkt M'Nk wko e/ G/N eoB fgS'A yKd/;kb wfjyk (G?A;k) Gkt M'Nk wko e/ G/N eoB fgS'A yKd/;kb wfjyk (G?A;k) Gkt M'Nk wko e/ G/N eoB fgS'A yKd/;kb wfjyk (G?A;k) Gkt M'Nk wko e/ G/N eoB fgS'A yKd/;kb wfjyk (G?A;k) Gkt M'Nk wko e/ G/N eoB fgS'A yKd/jB, :Ek -jB, :Ek -jB, :Ek -jB, :Ek -jB, :Ek -

wfjyk;[o eZj wko efo gqc[bsGh ir wkfJ..sK fdB s/ wfjy? pb?, d/s irs ;[y gkfJ..

(uzvh ufosq nfXnkfJ 1, nze 38)e/tb G?A;k jh BjhA @gF{ w/X# iZr ftZu jkEh, y's/, peo/,

foZS, G/v, rT{nK nkfde g{zS tkb/ ikBto wko/ iKd/ ;B.rZiw/XfuZN/ dzdK tkb/ nBfrDs jkEh j'wB tk;s/ HHHH nZmK e'jK

ftZu e[zv pDkfJnk HHHH nZm j}ko foZsi (iZr eokt[D tkb/pqkjwD) ns/ nZm bZy j'o pqkjwD p[bkJ/ HHHH nZm j}ko goBkbkfizBQK okjhA jkEh ;[zv fisBh fxT[ dh Xko gkJh rJh, :Ek -

n;N ;jz;q p[bkfJ foZsi[, nFN bZS fdikB..GKs GKs pBkfJ e? sjK nFN ;jz;q goBko..j;s ;[zv gqwkB skwfj j'whn? fxqs jko.. 158.

nfj (;og) w/Xoki/ iBw/ik B/ nkgD/ fgsk oki/ gqhSs dk sZSe ;og s'A

pdbk b?D fjs nfjw/X iZr nozfGnk, :Ek -

Page 62: g[;se fwbD dk gsk lsikhpanth.org/PDF/DasamGranthDeeVichar.pdf · d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko sseok i. d' Fpd 4 ii. d;w rqzE dh r[owfs ftuko dk ;ko 6 1H Gkr 1 - d;w rqzE dh

d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko

123 124

fgso e/ pZX e'g s/ ;G fpgq bhB p[bkfJ..;og w/X eo:' br/, wZy xow e/ fus ukfJ.. 164.J/e e'; gqwkB b" wZy e[zv ehB pBkfJ..wzsq ;es eoB? br/ fsj ;og e'N ngko..isq ssq T[mh i?s X[B Gw, G{o T[dko.. 166.Gkt - fJ; jtB-e[zv ftZu wzsqK dh Fesh Bkb eo'VK ;Zg

nk e/ fro/ s/ ;VB br/ i' fe fJe jZE, d' jZE s'A b? e/ j}ko-j}ko jZE bzw/ sEk S'fNnK s'A S'N/ nzr[FN gowkD (jZE d/ nzr{m/fisB/ S'N/) HHHH fco ;zfvnK s'A tZv/ j}ko-j}ko, d'-d' j}ko, fszB-fszB j}ko :'iB bzw/ s/ u"V/ ;Zg nk e/ ;VB br/. (nze 167 s'A171)

B'N - eth ih B/ fJe e'; (e'j) dk jtB-e[zv dZf;nk `,gqzs{ d'-d', fszB-fszB j}ko :'iB bzw/ ;Zg e[zv ftZu ;Vd/ fby/ jB,fesBk jk;' jhDk M{m `.

6H np uT[ph; ntsko6H np uT[ph; ntsko6H np uT[ph; ntsko6H np uT[ph; ntsko6H np uT[ph; ntsko(d;w rqzE gzBk 155- 709)

> ;qh tkfjr[o{ ih eh csj.. gksFkjh 10..np uT[ph; nT[sko

G{fwekG{fwekG{fwekG{fwekG{fwekg[okDK nB[;ko fe;/ d/tsk dk d/j ftZu gqrN j'Dk ntsko

XkoBk `. e[M ntsko 16 ebk ;zg{oB wzB/ rJ/ jB. n;hA e[MntskoK dh ftuko s/ noE eoe/ fJj ikDekoh jkf;b eoKr/.fJj eEktK fjzd{ Xow rqzEK dhnK jB, fJjBK ftZu ntskoK dkuzrk iK wkVk ihtB ufosq `. fJjBK eEktK ftZu fJe' fJe;d?th j;sh fJe J/ezeko gkopqjw O gkT[D dk r[owfs nB[e{be'Jh T[gd/F BjhA.

wjkB e'F d/ eosk B/ 52 ethnK d/ Bkw fdZs/ jB i' r[o{r'fpzd f;zx ih dh j}{oh ftZu ofjzd/ ;B. T[jBK 52 ethnK d/ Bkwd/ e/ s/otK eth ;:kw s/ 49t/A eth dk Bkw f;:kw fdZsk frnk ̀ .ethnK d/ Bkw e[M ouBktK ftZu fdZs/ jB. fJjBK ftu'A e[M ethr[o{ ih d/ f;Zy ;B, s/ pkeh eth t?de Xow, t/dK Fk;soKf;zfwqshnK O wzBB tkb/ th ;B, fizBQK dhnK ouBktK dk nkXko fjzd{Xow g[;seK jB.

(gzBk 155 d;w rqzE)> ;qh tkfjr[o{ ih eh csj.. gksFkjh 10..uT[ph; ntsko..uT[gJh..np uT[ph; T[uo' ntskok. fij fpX fsB ek byk ngkok..;[Bhnj[ ;zs ;G? fus bkJh. poBs ;:kw iEk wfs GkJh..

Page 63: g[;se fwbD dk gsk lsikhpanth.org/PDF/DasamGranthDeeVichar.pdf · d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko sseok i. d' Fpd 4 ii. d;w rqzE dh r[owfs ftuko dk ;ko 6 1H Gkr 1 - d;w rqzE dh

d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko

(fJj eEk ;:kw eth B/ T[ukoh `. j[D w?A u"th ntskoKdh eEk efjzdk jK. fi; soQK T[jBK dk ngko y/b ikfBnk `, j/;ko/ ;zs', fuZs bk e/ ;[D'. ;:kw eth T[; soQK Bkb toDB eodk` fi; soQK T[; dh p[X O uzrk bZrk `.)

u"gJh..ip ;p j's nford ngkok..sp sp d/j Xow ntskok..ekb ;GB e' g/y swk;k.. nzsj ekb eos j? Bk;k..(id'A id'A goik O d[y d/D tkb/ pj[s/ j' iKd/ jB, sd'A

sd'A ntsko d/j Xkod/ jB. (;s ntsko pqjwk ftFO wj/F d/tfsnK d/ jB i' pko-pko izwd/ wod/ ofjzd/ jB). ekb ;G swkF/O t/ydk `, nzs O ekb jh ;G dk BkF eodk `.) (eth ekb Ojh gow/;o ;wMdk ̀ , s/ T[; O ;G s'A T[^uh j;sh wzBdk ̀ . ethekb wjKekb dk T[gkFe, wjKekbh, d[ork nkfd T[;/ d/ o{g jB.;kes eth wjkekb O nekb th efjzd/ jB.)

r[opkDh i'fs o{g fJe' fJe ;d?th j;sh O, nekb g[oyefjzdh `, i' ekb dk th ekb `. fJj eth BjhA ikDdk s/ t/dFk;so BjhA ikDd/. (@@f;fwqfs ;k;sq g[zB gkg phukod/ ss? ;ko BikDh..## (gzBk 920) f;zfwqs Fk;soK dh ftuko ;z;ko d/ gkg g[zBKse ;hws `. T[j g[zB gkgK s'A T[go j;sh nekb g[oy, i'fs o{ggowsZs dh ;ko BjhA ikDd/.)

r[opkDh nB[;ko nekb g[oy B/ Unzeko X[zB T[uko e/;z;ko ouBk pDkJh s/ ekb F[o{ j'fJnk. ;kok iBw woB gbBk,ekb d/ uZeo ftZu j' fojk `. go fJj i[rK irKsoK dk uzeonekb g[oy d/ j[ew ftZu `, ekb d/ tZ; e[M th BjhA.

uT[gJh..ekb ;GB ek eos g;kok.. nzs ekb ;'Jh ykgDjkok..nkgB o{g nBzsB Xo jh.. nkgfj wfX bhB g[B eojh..(ekb ;G dk g;kok eodk `, nzs O ekb jh T[jBK O

125 126

ygkT[B tkbk `. nkgD/ ftu'A jh nB/eK o{g Xkodk ` s/ c/onkgD/ ftZu jh nG/d eo b?Adk `.) r[opkDh nB[;ko ;z;ko dkizwB woBk nekb g[oy d/ j[ew ftZu ̀ . (j[ew/ izwB j[ew/ woBk)

gdk 29(gzBk 157, d;w rqzE)

fgqEw ekb ;G ir e' sksk.. sk s/ G:' s/i pX:ksk..;'Jh GtkBh Bkw[ ejkJh fiB ;rqh fJj f;q;N T[gkJh..(id'A ;z;ko dh f;oiBk j'Jh, ekb i' ;ko/ irs dk fgsk

`, T[; s'A fJe s/i gqekF gqrN j'fJnk. T[jh GtkBh BkwT[jh GtkBh BkwT[jh GtkBh BkwT[jh GtkBh BkwT[jh GtkBh BkwejkT[D bZrh fi; B/ fJj ;koh f;qFNh g?dk ehsh.ejkT[D bZrh fi; B/ fJj ;koh f;qFNh g?dk ehsh.ejkT[D bZrh fi; B/ fJj ;koh f;qFNh g?dk ehsh.ejkT[D bZrh fi; B/ fJj ;koh f;qFNh g?dk ehsh.ejkT[D bZrh fi; B/ fJj ;koh f;qFNh g?dk ehsh.)

r[opkDh T[gd/F `, fJe J/ezeko, gkopqjw i'fs o{g `.fJZe J/ezeko B/ id'A ;[zB ;wkX s'A ;z;ko dh ouBk eoB dk wzstpDkfJnk sK T[; B/ j[ew Bkb Unzeko X[zB T[ukoh. fJ; UnzekoX[zB s'A ;z;ko d/ iht izs g?dk j'D, gbD s/ y? j'D bZr/, sK ;ko/;z;ko dk ekb uZeo T[; fJe J/e/ d/ j[ew ftZu ub fojk `.

gdk 30uT[gJh..

(gzBk 158, d;w rqzE)fgqEw/ UAnzeko fsB ejk.. ;' X[B g{o irs w/ ojk..sk s/ irs G:' fp;Ekok.. g[oy gqfWs ip d[jj[ fpukok..(gfjb/ T[; irs fgsk ekb B/ Unzeko.Uweko fejk.

T[j Unzeko o{g X[B irs ftZu c?b ojh `. T[; s'A irs dkg;kok j'fJnk. fJj d't/A g[oy s/ gqfWfs thukoB/ ukjhd/ jB. ethUnzeko O g[oy efjzdk ` fi; B/ ;koh f;qFNh g?dk ehsh.)

t/d ws Uw B{z Unzeko. Uweko th efjzdk j?. r[o{ BkBe;kfjp Uw B{z fsqGB ;ko efjzd/ jB, fi; dk noE j? wkfJnk dkizikb. (pkDh pktB nyoh)

Page 64: g[;se fwbD dk gsk lsikhpanth.org/PDF/DasamGranthDeeVichar.pdf · d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko sseok i. d' Fpd 4 ii. d;w rqzE dh r[owfs ftuko dk ;ko 6 1H Gkr 1 - d;w rqzE dh

d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko

127 128

gdk 34u"gJhfifse irfs e/ iht pykB'.. J/e i'fs ;G jh wfj ikB'..ekb o{g GrtkB GB?p'.. sk wfj bhB irfs ;G jt?p'..(fizB/ irs d/ iht ej/ iKd/ jB, fJjBK ;GBk ftZu fJZe

dh jh i'fs ikB', i' ekb o{g iK @GrtkB# Bkw eo e/ fejk iKdk`. nzs O ;ko/ irs d/ iht T[; ftZu jh bhB j' ikBr/.)

eth ekb o{g O GrtkB efjzdk `. fJj ftuko t/dKFk;soK dh `.

r[o{ r'fpzd f;zx ih r[opkDh d/ T[gd/F nB[e{b goukoeod/ ;B. t/dK Fk;soK O s/ eth O nekb g[oy dk frnkB BjhA,nB[wkB }o{o brkT[Ad/ jB. gkl10 fJj ouBk BjhA eo ;ed/, Bkjh r[of;yK O fJj ouBktK gVQB dk T[gd/F d/ ;ed/ jB.

d;w rqzE d/ gzBk 188 s'A okw ntsko F[o{ j[zdk `. fJjph;tK ntsko ̀ . okw eEk d/ nzs ftZu gzBk 254 s/ GrT[sh dkT[gkFe eth fbydk `.

gdk 863;t?:k..

gkfJ rj/ ip s/ s[wo/ sp s/ eT{ nky so/ Bjh nkfB:'..okw ojhw g[okB e[okB nB/e ej? ws J/e Bk wkfB:'..f;fwqzs ;k;sq p/d ;G? pj[ G/d ej? jw J/e Bk ikB:'..;qh n;gkB fWgk s[woh efo w? B ej:' ;p s'fj pykB:'..;qh n;gkB d/ noE jB ;[zdo sbtko. Fqh n;gkB d[ork

ik GtkBh B{z fejk frnk j?.gdk 864d'jok..;rb d[nkfo eT[ Skv e?, rj:' s[jko' d[nko..pkj/ rj/ eh bki nf;, r'fpzd dk; s[jko..

r'fpzd dk;, eth dk jh Bkw `. fJj ;t?:k s/ d'jok,GtkBh dh T[;sfs ftZu eth B/ T[uko/ jB. (d/y' gdk 29)

nekb g[oy d/ doFB ;G i[rK ftZu e/tb T[jBK wB[ZyK Oj'J/ fizBQK B/ fe;/ i[r ftZu th g{o/ ;fsr[o{ s'A T[gd/F b? e/r[owfs Bkw dk f;woB ehsk. n?;/ Grs, fi; soQK Xq{, gqfjbkd,;G i[rK ftZu ;B. e/tb n?;/ ;zsK GrsK B/ ;z;ko d/ wB[ZyK Ontr[D, ftekoK, gkgK, W'X, jzeko nkfd s'A pukfJnkL s/ nekbg[oy dh Grsh f;woB nokXBk eok e/ ;s ;zs'y dfJnk Xow d/r[D ;z;koh ihtK O fdZs/.

r[opkDh ;wMkT[Adh `, i[r uko/ r[o;pfd gSksk - u'jKi[r ftZu r[o{ dk Fpd b? e/, fJe J/e/ nekb g[oy dk f;woBGrsh eoe/, r[ow[y O fJZe J/e/ dh gSkD j'Jh.

sitjug Wrmu p{r h{ cair . gurmuiK bUJ{ k] bIcair .sitjug Wrmu p{r h{ cair . gurmuiK bUJ{ k] bIcair .sitjug Wrmu p{r h{ cair . gurmuiK bUJ{ k] bIcair .sitjug Wrmu p{r h{ cair . gurmuiK bUJ{ k] bIcair .sitjug Wrmu p{r h{ cair . gurmuiK bUJ{ k] bIcair .fJ; s'A nZr/ r[opkDh ;wMkT[Adh ` okik okw s/ fWFB d/

;w/A ftZu u'jK g?oK tkb/ Xow d/ g?o N[ZNd/ s/ xZNd/ oj/.tR[t{ iek kl kInI wUir . paK ;du vritAa hir jaNin wUir .

(sq/s? ftZu Xow dh fJe eb d{o j'Jh, okik okw OGrtkB eoe/ wzfBnk frnk. fJ; ;w/A gkyzv tofsnk, fJjBKnekb g[oy O BjhA ikfDnk.)

d[nkg[fo Xofw d[fJ g?o oykJ/..d[nkg[fo Xofw d[fJ g?o oykJ/..d[nkg[fo Xofw d[fJ g?o oykJ/..d[nkg[fo Xofw d[fJ g?o oykJ/..d[nkg[fo Xofw d[fJ g?o oykJ/..(gzBk 880, r[o{ rqzE ;kfjp)

(d[nkgfo ftZu dP?s Gkt j' rJ/, t/dK B/ gqfWsh s/ J/ekg[oy nekb g[oy O d' wzfBnk, d[fpXk j' rJh, jT[A d/ Gow ftZuoj/, Xow d/ d' g?o j' rJ/.)

d;w rqzE d/ gzBk 254 s'A 570 se fWFB ntsko `.> tkfjr[o{ ih eh csj..np fW;Bk ntsko fJeh;w' ntsko eEBz.. u"gJh..np poD' W;Bk ntsko{.. i?;/ GKs pg[ X{o' w[oko{..

Page 65: g[;se fwbD dk gsk lsikhpanth.org/PDF/DasamGranthDeeVichar.pdf · d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko sseok i. d' Fpd 4 ii. d;w rqzE dh r[owfs ftuko dk ;ko 6 1H Gkr 1 - d;w rqzE dh

d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko

129 130

gow gkg s/ G{fw vokBh.. Grwrks fpX sho f;XkBh..(j[D fWFB ntsko dk gq;zr eEB eodk jK. fi; soQK

ftFO B/ fWFB dk Foho Xkfonk ;h. x'o gkgK eoe/ Xosh vorJh ns/ vZe' v'b/ yKdh j'Jh pqjwk d/ e'b ubh rJh.)gdk 2 u"gJh..

pqjwk r:' ShofBfX ijK. ekb g[oy fJ;fEs s/ sjK..ej' fp;B ej fBeN p[bkJh. fW;B ntsko Xo' s[w ikJh..(fiE/ yho ;w[zdo ̀ , T[E/ pqjwk frnk feT[Afe ekb g[oy ih

T[E/ jh fpokid/ ;B. T[jBK B/ ftFO O nkgD/ e'b p[bk e/ fejk,s[;hA fWFB ntsko XkoB eo' ns/ wks b'e ftZu ikU.)

gdk 3d'jokekb g[oy e/ puB s/ ;zsB j/s ;jkfJ..wEok wzvb e/ fpy? iBw Xo' jfo okfJ..eth efj fojk j? fe ekb g[oy d/ puB s' feqFB B/ ntsko

Xkfonk. feqFB ftFB{ dk ntsko j?.gdk 4u"gJhi/ i/ fWFB ufosq fdykfJ..d;w phu ;G Gky ;[BkJ/..r:kok ;j; pkBt/ Szdk.. ej/ d;w g[o p?m nBzdk..(fijV/ fijV/ ufosq fWFB ih d/ jB, T[j ;ko/(fijV/ fijV/ ufosq fWFB ih d/ jB, T[j ;ko/(fijV/ fijV/ ufosq fWFB ih d/ jB, T[j ;ko/(fijV/ fijV/ ufosq fWFB ih d/ jB, T[j ;ko/(fijV/ fijV/ ufosq fWFB ih d/ jB, T[j ;ko/

Gkrts d/ d;t/A ;ezX ftZu ;[DkJ/ jB. T[; d/ :kok ;"Gkrts d/ d;t/A ;ezX ftZu ;[DkJ/ jB. T[; d/ :kok ;"Gkrts d/ d;t/A ;ezX ftZu ;[DkJ/ jB. T[; d/ :kok ;"Gkrts d/ d;t/A ;ezX ftZu ;[DkJ/ jB. T[; d/ :kok ;"Gkrts d/ d;t/A ;ezX ftZu ;[DkJ/ jB. T[; d/ :kok ;"pkBt/ Szd n;K nBzdg[o ftZu p?m e/ ej/ jB ns/ pkeh d/pkBt/ Szd n;K nBzdg[o ftZu p?m e/ ej/ jB ns/ pkeh d/pkBt/ Szd n;K nBzdg[o ftZu p?m e/ ej/ jB ns/ pkeh d/pkBt/ Szd n;K nBzdg[o ftZu p?m e/ ej/ jB ns/ pkeh d/pkBt/ Szd n;K nBzdg[o ftZu p?m e/ ej/ jB ns/ pkeh d/1300 Szd gkT[AN/ ;kfjp T[uko/ jB. fJ; d;w ;pzX ftZu1300 Szd gkT[AN/ ;kfjp T[uko/ jB. fJ; d;w ;pzX ftZu1300 Szd gkT[AN/ ;kfjp T[uko/ jB. fJ; d;w ;pzX ftZu1300 Szd gkT[AN/ ;kfjp T[uko/ jB. fJ; d;w ;pzX ftZu1300 Szd gkT[AN/ ;kfjp T[uko/ jB. fJ; d;w ;pzX ftZufWFB bhbk d/ ;ko/ 2492 Szd jB.)fWFB bhbk d/ ;ko/ 2492 Szd jB.)fWFB bhbk d/ ;ko/ 2492 Szd jB.)fWFB bhbk d/ ;ko/ 2492 Szd jB.)fWFB bhbk d/ ;ko/ 2492 Szd jB.)

ouBk w[skpe fJj pkDh gkl10 dh T[ukoh `. gkl10 ekbwjkekb d/th d/thshnk dk gquko eoB BjhA nkJ/ ;B < fJ; s'A

nZr/ d/th dh T[;sfs `. eh gkl10 d/th dh T[;sfs eo ;ed/jB.

np d/th ih eh T[;sfs eEB

gdk 5;t?:k..j'fJ fWgk s[woh jw g? s[ ;p? ;rBz r[B jh Xfo j'..ihnK Xko fpuko sp? po p'fX wjk nrBzr[B e' efo j'A..fpB uzv fWgk s[woh epj{z w[y s/ Bjh nZSo jT[ eo j'A..(j/ uzvek, s/oh fWgk s'A fpBk w?A ed/ fJe nyo Gh w{zj'A

BjhA T[uko ;eKrk.)gdk 6d'joko/ wB Gi s{ ;kodk nBrB r[B j? ikfj..ou"A rqzE fJj Gkrts iT[ t? fWgk eokfj..(j/ wB, s{z ;kodk dk f;woB eo fi; d/ nDfrDs r[D

jB. id T[j w/o/ T[s/ fWgk eo/rh, sd w?A Gkrts o{g rqzEpBktKrk.)

fJE/ gkl10 d/ w[y'A fJj ejkfJnk frnk `, j/ wB s{z ;kodkd/th dk f;woB eo, id'A T[j w/o/ T[^s/ fWgk eo/rh, sK w?A GkrtsrqzE ouKrk. d/th d/tfsnK dk f;woB s/ T[;sfs r[opkDh T[gd/Ffto[ZX `. gkl10 fJ; soQK dh pkDh BjhA ou ;ed/.

fJE'A fJ; ftuko ftZu e'Jh FZe BjhA fe d;w rqzE dhnKouBktK O ftT[As nB[;ko, gkl10 dhnK ouBktK efj e/, d;wrqzE ftZu, doi ehsk frnk.

r[of;ZyK ftZu nkJhnK ew}'ohnK dk ekoD fJj jh j';edk ` fe gfjb/ ;kv/ r[od[nkfonK dh ;/tk ;zGkb dk ezwpqkjwDh ftuko tkb/ wjzsK d/ jZE ftZu ;h. T[j jw/Fk s'A fBo'bf;Zyh gquko d/ fto[X ;B, s/ r[o{ BkBe ;kfjp d/ s/ d; gksFkjhnK

Page 66: g[;se fwbD dk gsk lsikhpanth.org/PDF/DasamGranthDeeVichar.pdf · d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko sseok i. d' Fpd 4 ii. d;w rqzE dh r[owfs ftuko dk ;ko 6 1H Gkr 1 - d;w rqzE dh

d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko

131 132

d/ gquko O fjzd{ gozgok ftZu i}p eoBk ukj[zd/ ;B. fJj gfjb/th Gkos dh stkohy ftZu j[zdk nkfJnk ̀ . fit/A t/dK Fk;soK d/gquko dh w[ykb\s eoB tkb/ p[X Xow dk Gkos ftZu pj[s gq;koj' frnk, e'Jh ftobk fjzd{ ofj frnk. fco Fzeokuko:k nkfJnk,bVkJhnK izrK j'JhnK, pj[s p[X wko/ rJ/ s/ t/d Xow ftZu c/oGkos toF d/ b'eK O ipod;sh fbnKdk frnk. fco p[ZX XowGkos ftZu Bkw wksq ofj frnk s/ p[ZX ws dk gq;koB uhB s/ikgkB ftZu j' frnk.

eh r[o{ rqzE ;kfjp d/ j[zfdnk j'fJnK fJj pqkjwDh ftukoXkok,;Zu/ Bkw Xow O ysw eo ;e/rh < fJj ]kb;k gzE s/ fBoGo `.

d;w rqzE O gkl10 dh pkDh wzB b?D d/ ekoB s/ fBowb/s/ t/de ftukoXkok O wzBB tkb/ fjzd{ wjzsK d/ gouko d/ ekoB,f;Zy Xow ftZu t/dK Fk;soK dh ftukoXkok xo eo rJh. r[o{BkBe ;kfjp s'A b? e/ r[o{ r'fpzd f;zx ih d/ ;w/A t/dK Fk;soK, d/th d/tfsnK dh g{ik s/ w{osh g{ik dk yzvB r[opkDh B/ ehsk ;h.

r[o{ r'fpzd f;zx ih d/ i'sh i'fs ;wkT[B s'A pkd, d;wrqzE, fBowb/ s/ wjzsK dh gouko B/ fBo'b r[opkDh gouko O pj[sm/; gj[zukJh. pqkjwDh ws B/ ftT[As nB[;ko, pfusq BkNe O d;wrqzE eoe/ r[opkDh s[Zb eoko fdZsk s/ d;w rqzE O f;ZyK dk rqzEpDk fdZsk. fJ; soQK d;w rqzE f;ZyK ftZu froktN dk w[ZY ekoBpD frnk.

r[o{ rqzE ;kfjp ih sK ni/ th nrtkJh d/ oj/ jB, b'Ve/tb fJsBh `, fe ;Zu/ - ;[Zu/ nkuko tkb/ Grsh ftZu gogZer[of;Zy, fBo'b f;Zyh dk gouko eoB. gfss f;ZyK O s/ fjzd{nK Or[opkDh T[gd/F ;wMkfJnk ikt/ fe Bkw Xow jh fJZe wksq, T[^swXow ̀ . i' Bkw Xow ftZu nkT[Dr/, T[j jh wkfJnk d/ jZfbnK s'Apu ;eBr/. gfss f;ZyK O fJj ;wMD dh b'V `, fe r[o{ BkBe;kfjp s/ r[o{ rqzE ;kfjp n?;/ f;ZyK O f;Zy gotkB BjhA eod/. ni/th T[j G[Zb pyFk e/ f;Zy ;Zi ;ed/ jB.

7H okwebh gksFkjh 10(d;w rqzE gzBk 709 - 711)

> ;qh tkfjr[o{ ih eh csj..okwebh gksFkjh 10..

f]nkb gksFkjh 10..fwsq fgnko/ O jkb w[ohdK dk efjBk..s[X[ fpB[ o'r oikJhnk dk UYB Bkr fBtk;k d/ ojDk..;{b ;[okjh yzio[ fgnkbk fpzr e;kJhnk dk ;fjDk..:koV/ dk ;kO ;Eo[ uzrk GZm y/fVnK dk ofjDk..f]nkb gksFjh d; dh ftuko frnkBh Gkr f;zx B/nkgDh g[;se d/ gzBk 28 s'A gzBk 31 se ehsh ` i' j/mK ekgh ehsh rJh `.fit/A @d/j f;tk po w'fj# tkbk rhs eJh okrh ;ZiDK B/(noE p'X dh nDj'Ad ekoB) t/y'-t/yh r[o{ rqzE ;kfjp ihdh j}{oh ftZu gVQh ikDk B/w pDk fbnk `, fst/A @fwsqfgnko/ O jkb w[ohdK# tkbk rhs th gqubs eo fdZskj'fJnk `.T[gq'es rhs dh gq'VQsk fjs e'Jh efjzdk ` fe GkJh Bzdbkb ih d/ gqb'e rwB ;w/A r[o{ ebrhXo ih B/ GkJh;kfjp okjhA fgsk r[o{ s/r pjkdo ih O ;zd/F G/fink.e'Jh dZ;dk ` fe pZu/ Fjhd j'D T[gqzs uwe"o dh rVQhUAfBeb e/ wkShtkV/ ftZu G[zi/ ;[ZfsnK j'fJnK nkgDk fynkbnekb g[oy gqsh do;kfJnk `.

fBoDkgfjbK sK T[gq'es d't/A ;p{s gq;go fto'Xh j'D eoe/gqwkDhe f;ZX BjhA j' ;ed/. d{i/ fJjBK ;p{sK dh e'Jh

Page 67: g[;se fwbD dk gsk lsikhpanth.org/PDF/DasamGranthDeeVichar.pdf · d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko sseok i. d' Fpd 4 ii. d;w rqzE dh r[owfs ftuko dk ;ko 6 1H Gkr 1 - d;w rqzE dh

d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko

133 134

gqwkDhe fJfsjk; th g[FNh BjhA eodk s/ Bk jh fwsqfgnko/ tkb/ Fpd dh ftubh @@;{b ;[okjh yzio fgnkbk##tkbh ouBk Bkb w/b yKd/ jB, fi; fjs fJ; ;pzXh:EkoE ftuko dh nfsnzs b'V nB[Gt eoe/ j/m fbyh ;zy/ge thuko fdZsh `.

thukoT[gq'es Fpd 1428 ;f\nK tkb/ gqekFs d;w rqzE d/ ;\k709 s'A 712 se 10 FpdK tkb/ ;zrqfj ftZu S/tK Fpd ̀ .fJjBK FpdK d/ f;ob/yK Bkb gkl10 fbfynk ` ns/ fJjFpd T[gd/F, p/Bsh, nekb T[gk;Bk sEk w{osh g{ikyzvB o{g jB s/ Bkb jh okwebh, ;'om, efbnkD nkfdeokrK ftZu jB, gqzs{ fJjBK ftu'A fJ; S/t/A Fpd dk f;ob/y fJjBK s'A ftbZyD @f]nkb gksFkjh 10# ` ns/ fJ;ftubh GktBk th d{i/ FpdK s'A n;zrfs pbfe p'bh thd{i/ FpdK tkbh fpqi GkFk d/ T[bN fBo'b gzikph `, fi;s'A f;ZX j'fJnk fe fJj Fpd d;w gksFkj dh ouBk f;ZXeoB fjs ikD-p[ZM e/ d{i/ FpdK ftZu x[;/fVnk frnk `i' ;[s/ jh fe;/ BfFnK d/ gq/wh tZb'A ftZSV/ :ko bJh ethB/ f]nkb fdZsk ̀ fi; dk ;ze'ue t/otk j/m fby/ nB[;ko` -

f]nkbf]nkb Fpd s'A fXnkB, ftuko, ;zebg nkfde eJh GktbJ/ ik ;ed/ jB, fit/A fe -fXnkB l s/ok fXnkB feZXo `, s/ok f]nkb feZXo `.ftuko l s/oh j[D eh ftuko `, s/ok j[D eh f]nkb `.;zebg l w/o/ nzdo ;zebg c[fonk, w/o/ nzdo f]nkb

nkfJnk.fJfsnkfde j'o th nB/eK Gkt bJ/ ik ;ed/ jB.B'N -B'N -B'N -B'N -B'N - w[;bwkB rtZJhJ/ okr rkT[D ;w/A id'A ftZu-ftZu

nbkge gqwkD fdzd/ jB, T[BQK O th @f]nkb#, @d'jVk# iK@NZgk# nkyd/ jB.j[D b'V fJj ` fe @@:koV/ dk ;kO ;ZEo uzrk## tkbkf]nkb fi;B/ gqrN ehsk `, T[j ftnesh do;kfJnkikt/.T[j ftnesh jho `, fi;B/ oKM/ d/ ftS'V/ ftZu T[gq'esf]nkb gqrN ehsk `, fi; ;pzXh @tko;Fkj# ns/ @dw'do#nkfdeK tZb'A feZ;/ th pD/ j'J/ jB ns/ GkJh r[odk; ih B/th fdqFNKs ti'A fbfynk j? fe - @@oKMk jho tykDhn? T[jfgow fgoksh##.jo/e ikDdk ̀ fe @oKMk ikfs# dk fJZe B"i[nkB, Xhd' Bkweoe/ s]s j}ko/ (gkfe;skB) dk t;Bhe ;h ns/ MzrFfjo (gkfe;skB) dh jho Bkw eo e/, @f;nkb ikfs# dhiZNh u{ue dh Xh ` ;h. oKM/ s/ jho dk nkg' ftZu nEkjfgnko g? frnk, go wkfgnK B/ }pod;sh jho dk ftnkj@ozrg[o y/fVnK# ftZu eo fdZsk.y/V/ fJZe wzBh gqwzBh T[Zxh ikfs ` ns/ f}bk Mzr ftZufJjBK d/ Bkw T[^s/ ozrg[o y/fVnK dk fJZe fgzv ̀ . fJj y/V/ Gkt/A ;od/-g[Zid/ pj[s jh nwho ;B go jho dk f]nkb(fXnkB) jo ;w/A oKM/ tZb jh ;h, fi; bJh T[j oKM/ gqshnkgDk f]nkb fJzM gqrN eodh ̀ fe s/o/ ftS'V/ ftZu fJjoikJhnK w/o/ tk;s/ o'r @d[ydkJh# jB pbfe BkrK tKr{vZ;dhnK jB.s/o/ fti'r ftZu j[D w?O ;[okjh (Fokp tkbh wNeh) ns/(Fokp ghD tkbk) fgnkbk ;{bh ns/ yzio fdZ;d/ jB.s/ok ftS'Vk e;kJhnK d/ fpzr ;jkoD tKr{ ̀ . e;kJh b'efJZe b'j/ dk fpzr fi; O @;{nk# th nkyd/ jB, i' ftu'Ag'bk j[zdk `, row eoe/ d[zp/ dh fgSbh uZeh ftZu y'G e/gzxoh j'Jh uoph eZY e/ ghAd/ jB. d[zpk ftukok sVcdkofjzdk `.

Page 68: g[;se fwbD dk gsk lsikhpanth.org/PDF/DasamGranthDeeVichar.pdf · d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko sseok i. d' Fpd 4 ii. d;w rqzE dh r[owfs ftuko dk ;ko 6 1H Gkr 1 - d;w rqzE dh

d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko

@@:koV/ dk ;kO ;ZEo uzrk## Gkt s/o/ e'b j[zfdnK ;kO(w?O) ;ZEo (G[zi/ ;"Dk) th uzrk ;[ydkJh ;h go y/fVnKftZu ofjDk w/o/ tk;s/ sgdk-pbdk GZm `.T[gq'es ftS'V/ ns/ fwbkg d/ d[y-;[y r[opkDh ftZu thdo;kJ/ jB, fit/A fe -

nank ibjulIAa cmk;in Gurin\ Goa Ait kalIAa .nank ibjulIAa cmk;in Gurin\ Goa Ait kalIAa .nank ibjulIAa cmk;in Gurin\ Goa Ait kalIAa .nank ibjulIAa cmk;in Gurin\ Goa Ait kalIAa .nank ibjulIAa cmk;in Gurin\ Goa Ait kalIAa .

brsin m[G Apar nank s;gim iprI suh;wIAa .brsin m[G Apar nank s;gim iprI suh;wIAa .brsin m[G Apar nank s;gim iprI suh;wIAa .brsin m[G Apar nank s;gim iprI suh;wIAa .brsin m[G Apar nank s;gim iprI suh;wIAa .(;b'e wko{ tko wl 5, 1102)

Gkt - T[gq'es fGnkBe fdqF th fgoh (gowkswk) d/fwbkg Bkb ;[ydkJh `, fJ;d/ T[bN

jl Tl nIir Br[ sItl pvN Jularw[ .

s[jzIAa s]ie;n hIr[ lal jz;wIAa .

suBr kpz B]g nank iprI ivhUNI ttIAa .(wko{ tko wl 5, 1102)

Gkt - T[gq'es ;[jktDk ns/ wB'ozie fdqF th gqG{ ftS'V/ftZu d[ydkJh `.

WNI ivhUNa pao po;br BahI s[tI jal[ .

WUzI ivic lud;wzI s]ha: nank t{ sh nal[ .....(;b'e tkoK s/ tXhe wl 5, 1425)

j[D gkme nkg jh ftukoB fe fJZe r'oh, fuZNh uwVhBkb fgnko eoB tkbh iZNh jho dk fti'rh f]nkb feZE/s/ fBozeko, nekb g[oy gqhsw d/ gq/whnK dk fgnko feZE/.fJZe j'o rZb fJj fe fwsq fgnko/ tkb/ Fpd ftZu @@;{b;[okjh yzio fgnkbk##, i' w[jktok tofsnk ̀ , T[;dk noEgkDh tkbh ;[okjh sK j' jh BjhA ;edk. sK s/ fJj

w[jktok e'Jh Fokp ghD tkbk Fokph s/ ftZFJh jh :ko d/ftS'V/ ftZu tos ;edk ` i' jho iZNh B/ oKM/ :ko d/ftS'V/ ftZu tofsnk, fi; O eth B/ eftsk dk o{g fdZsk`. go XzB jB ni'e/ T[j r[of;Zy tho i' fpBk ftuko/jho iZNh d/ f]nkb nkfde eZuhnK pkDhnK r[o{ rqzE;kfjp dh j}{oh ftZu M{w-M{w e/ gVQd/ j'J/ c[Zb/ BjhA;wkT[Ad/, jkbKfe GZm y/fVnK dk ofjDk ns/ @;[okjh-fgnkbk# e/tb jho jh nky ;edh `.w[Zedh rZb, ;[okjh ns/ fgnkbk sEk y/V/ nkfde FpdK dhtos'A r[o{ gksFkj ed/ th BjhA eo ;ed/. fJj e/tbBfFnK d/ gq/wh ;kes wshJ/ eth B/ r[of;ZyK O X'yk dDtk;s/ nkgDh ouBk r[o{ gksFkj tZb'A do;kT[D fjs@fwsq fgnko/# tkb/ dk f;ob/y gkl10 fbfynk `.B'N -B'N -B'N -B'N -B'N - gkmeK O fJj dZ;Dk th }o{oh ` fe i' phV ;Gs'A gfjbK GkJh wBh f;zx tkbh 1770 ftZu fbyh dZ;hiKdh ` ns/ r[og[otk;h okik r[bkp f;zx ;/mh d/ xofdZbh ftZu ;h j[D Bjh j?. T[; ftZu T[gq'es @@fwsq fgnko/## tkbk rhs Fpd j}ko/ tkb/ 10 FpdK ;w/s ̀ jh BjhA.eJh phVK ftZu T[gq'es @@fwsq fgnko/## tkb/ f]nkb gksFkjh10 O SZv e/ e/tb 9 Fpd jh jB.fco eJh phVK ftZu w[ohdK dh Ekt/A @@jkb cehoK dk##fbfynk `. ;Zu g[ZS' sK T[gq'es ;zrqfj tkb/ ;ko/ 10 Fpdjh dFw/F ouBk wzBD ;pzXh dhox ftuko r'uo/ jB.fsbzr ekch 10 (gzBk 711, d;w rqzE)e/tb ekb Jh eosko.nkfd nzs nBzs w{ofs rVB GziBjko. HHHHeth ekb O eosko efjzdk `. r[opkDh nekb g[oy O

eosko iK eosk g[oy efjzdh `. r[o{ r'fpzd f;zx ih ekb Oeosko BjhA wzB ;ed/. ouBk eth dh f;ZX j[zdh `.

d;w rqzE dhnK ouBktK dh ftuko eod/ j'J/ n;hA uzrh

135 136

Page 69: g[;se fwbD dk gsk lsikhpanth.org/PDF/DasamGranthDeeVichar.pdf · d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko sseok i. d' Fpd 4 ii. d;w rqzE dh r[owfs ftuko dk ;ko 6 1H Gkr 1 - d;w rqzE dh

d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko

soQK ;wM fbnk ̀ fe eth ouBjko eosko ekb O jh ;wMdk ̀ .r[opkDh fJZe J/ezeko i'fs o{g gkopqjw O nekb g[oy efjzdh `.s/ r[opkDh T[gd/F nB[;ko nekb g[oy, jh ;G ;z;ko dk eosk ̀ .fJj ouBk fsbzr ekch r[opkDh T[gd/F d/ fto[ZX `.

okwebh gkl10 d/ j'o Fpd th ekb O gqG{ ;wM e/ T[uko/rJ/ gqshs j[zd/ jB. gkl10 B/ e'Jh pkDh ouh j[zdh sK T[j r[o{ rqzE;kfjp ftZu BkBe Skg Bkb doi eo fdzd/.

8H8H8H8H8H 33 ;t?:/(d;w rqzE gzBk 712 - 716)

> tkfjr[o{ ih eh csj..

;qh w[ytke ;P?:k l gkl10s/sh ;t?:/s/sh ;t?:/s/sh ;t?:/s/sh ;t?:/s/sh ;t?:/s/sh ;t?:kA ftZu eth ;gFN o{g ftZu nkgD/ nkg B{z ekb

dk g[ikoh dZ;dk j?. n;hA d' ;t?:k dh ftuko ;zy/g ftZu eod/jkA.

gdk 24gdk 24gdk 24gdk 24gdk 24ekb jh gkfJ GfJU pqjwk rfj dzv ewzvb G{g GqskB:'..(ekb d/ j[ew Bkb jh pqjwk j'fJnk i' vzvk ewzvb cV e/

Xosh g[o fcodk fojk j?.)ekb jh gkfJ ;dk fFti{;G d/; fpd/; GfJnk jw ikB:'..ekb jh gkfJ G:' fwN r:' ir :kjh s/ skfj ;G'gfjukB:'..p/d es/p e/ G/d ;G? sAfi e/tb ekb feqgk fBX wkB:'..(ekb dk j[ew gk e/ jh ftFB{z j'fJnk j?, ns/ fwN frnk

j?, (:kjh s/) fJ;/ eoe/ jh T[;/ ekb B{z n;kA ;ko/ o{gkA ftZugSkfDnk j?. t/dkA es/pkA (d/ dZ;/ j'J/) ;ko/ G/d coe SZv e/ n;kAekb B{z jh feqgk dk ;w[zdo wzfBnkA j?.)

gdk 25gdk 25gdk 25gdk 25gdk 25ekb r:' fJB ekwB f;U iV ekb feqgkb jhn? Bfusko:'.. bki e' Skfv fBqbki no/ si eki neki e'

137 138

Page 70: g[;se fwbD dk gsk lsikhpanth.org/PDF/DasamGranthDeeVichar.pdf · d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko sseok i. d' Fpd 4 ii. d;w rqzE dh r[owfs ftuko dk ;ko 6 1H Gkr 1 - d;w rqzE dh

d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko

eki ;tko:'.. pki pB/ okioki pv' yo e' ufVp' fusphu fpuko:'.. ;qh Grtzs Gik:' B no/ iV bki jh bki;[ eki[ fprko:'..(j/ iV fJBQkA ezwkA Bkb jh ;wkA phs frnk j? s/ ekbfeqgkb fdb ftZu :kd Bjh ehsk j?. w{oy Fow B{z SZv e/p/Fow (j' fojkA j? ns/) uzr/ eowkA dk eoBk SZv e/, Bk eawn"D tkb/ p[o/ ezwkA B{z eo fojk j?. (T[jh rZb ehsh, fes/o/ e'b) tZv/ (;[zdo) x'V/ s/ oki jkEh F'G oj/ jB. go s{zT{jBkA B{z SZv e/ y''s/ T[Zs/ uVB dk ftuko fuZs ftZu ehskj?. j/ w{oy ;qh Grtzs (eth ekb B{z ;qh Grtzs efjzdk j?),dk GiB Bjh ehsk j? ns/ Fow jh Fow ftZu ezw B{zftrkV fbnk j?.)T[go fdZsh eth dh ftuko s' ;gFN j? fe fJj ekb d/g[ikoh eth dh ouBkA j?.fJj ouBk fJe' fJZe nfpBk;h j;sh, nekb g[oy ikBDgSkBD s/ f;woD tkb/ r[o{ r'fpzd f;zx ih dh Bjh.

9H 9H 9H 9H 9H ykb;k wfjwk(d;w rqzE, gzBk 716)

> ;qh tfjr[o{ ih eh csjFqh w[ytke gkfsFkjh ¸¸10¹¹Fqh w[ytke gkfsFkjh ¸¸10¹¹Fqh w[ytke gkfsFkjh ¸¸10¹¹Fqh w[ytke gkfsFkjh ¸¸10¹¹Fqh w[ytke gkfsFkjh ¸¸10¹¹

Skg/ d/ rzqE ftu f;ob/y ykb;k wfjwk Bjh fbfynk.gzfvs Bo?D f;zx d/ Nhe/ ftZu ykb;k wfjwk dh T[EkBek B'N o{gftZu gzfvs ih B/ fbyh j?.

B'N- B'N- B'N- B'N- B'N- gzvskA d/ gki T[x/VB bJh ;fsr[o{ ih B/ B?BkA d/ths/ :Zr eoBk nozG ehsk, fB:s ehs/ j'J/ ;w/ Bkb' Ghpj[s finkdk ;wk r[io ikD g[o ;fsr[o{ ih B/ e/Ftdk; gzvs B{z fejk- eh ekoD j?, i' ni/ se d[ork gqrNBjhA j'Jh. gzfvs B/ ;'funk nfijk gZi bkJhJ/, fi; B{zr[o{ ih g{ok Bk eo ;eB s/ ;kB{z M{mk Bk j'Dk gt/. fJ;bJh T[; B/ efj fdZsk-j[D Grtsh d/ gorN j'D d/ fuzBQgorN j' oj/ jB e/tb e[bhBA g[oF dh pbh d/D dh b'Vj?. nkg e'Jh e[bhB g[oF wzrtkT, fi;dh pbh fdzfdnkAjh d[ork gorN j' gJ/rh. fJj ;[DfdnkA jh ;fsr[o{ ihB/ cowkB ehsk fe nkg d/ j[zfdnkA w?B{z j'o fe;/ e[bhB dhnktFesk jh eh j?. nkgdh pbh d/e/ d[ork gorN eodkjkA, ns/ Grtsh s' to b?e/ fco nkg Bz{ ihAT[dk eobktKrK. fJj ;[De/ gzfvs dh ykfBT[ rJh, MZN fJFBkBd/ pkjB/ gjkV s'A j/mkA T[sfonk, s/ jtk dk o{g j' e/ bkgsk j' frnk. e/Ft dk; B{z r[zw j[zdk t/y e/ ns/ T[; Bkbj'J/ puB fpbk;kA B{z :kd eod/, d{i/ pqjwBk B{z Gh ikB d/bZkb/ g? rJ/, T[j Gh eJh soQkA d/ jhb/ pjkB/ pDke/ fy;erJ/. nzs B{z jtB dh ;wrqh d/ Y/o d/ e'b ;kfjp Fqhr'fpzd f;zx ih ;tk by (fJeZb/) jh B?ABk d/th d/ wzdo

139 140

Page 71: g[;se fwbD dk gsk lsikhpanth.org/PDF/DasamGranthDeeVichar.pdf · d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko sseok i. d' Fpd 4 ii. d;w rqzE dh r[owfs ftuko dk ;ko 6 1H Gkr 1 - d;w rqzE dh

d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko

e'b ofj rJ/. nkg ih B/ gzvskA dk Sb-co/p s/ egNt/y fbnk, T[;/ t/b/ jh ;koh ;kwroh ez[v d/ ftu ;[Nfdsh. fi;dh p[bzd bkN u"Ajka e[zNkA ftZu d{o-d{o sefBebh fd;dh ;h./ Gi/ iKd/ e/Ft dk; B{z nB[wkB j'fJnkfe d/th gorN j' rJh j?, fi;dk gqekF fJj uwe fojkj?, fJj fynkb nkT[AfdnkA jh fgS/ Bz{ w[V fgnk s/ nkBzdg[o nk frnk. jtB dh ;koh ;kwroh fJe' tkoh nrfBftZu gk e/ Fqh r[o{ ih GrT[Ash (sbtko) B{z jE ftZu cV/j'J/ nBzdg[o nk rJ/, ns/ fJE/ i' e[M irZ dh ;kwroh ;h,T[j ;G B{z tosk fdZsh. J/B/ B{z e/Ft dk; B/ nkD e/ fejkfe d[ork B{z gorN eoke?, w? nkg ih B{z J/v/ gqskg tkbkehsk j?, go nkg ih B/ w/B{z skA fes/ fojk fe;/ j'o pqkjwBB{z Gh e[M Bjh fdZsk, ns/ fijV/ gdkoE ;kv/ jZe d/ ;B,T[j Gh fJBQkA F{do f;ZykA B{z tzv fdZs/ jB. fJj nkg B/ :'rBjh ehsk. ;fsr[o{ ih B/ T[; t/b/ ykb;/ dh T[gwk ftZufJj Fpd T[uko/ ;B.fJ; B'NfJ; B'NfJ; B'NfJ; B'NfJ; B'N w[skpe gzvs e'Ft dk; f;yk B{z F{do efjzdk ;h.

fjzd{ ;wki ftZu iksgks dk G/d d; r[o{ gksFkjhnkA B/ fwNkfdZsk ;h. ;G ikshnkA d/ wB[y Bo Bkoh r[o{ dopko ftZu ;zrfso{g ftu p?md/ ;B s/ r[o{ ih ;G ikshnkA B{z fJZe jh r[oT[gd/Ffdzd/ ;B.

ysqh pqkjwD ;{d t?; T[gd/; uj[ toBk eT[ ;kMk..r[ow[fy Bkw[ ig? ;' efb wfj xfN xfN BkBe wkMk..

(gzBk 747 r[o{ rzqE ;kfjp)t/d ws nB[;ko pqjkwD ;G s'A T[AZuh iksh j?, frnkB

dksk j? s/ r[o{ j?. ysqh ;dk d/; dh ofynk bJh izrh f;fynkf;yd/ jB, s/ Xow:[X ftZu ikBkA tkod/ ;B. j'o ikshnkA F{doB{z S'jd/A Bjh, F{do B{z wzdo ftZu ikB dk s/ Grsh dk jZe Bjh.

fJj ouBk gzvs e/Ft dk; B{z w[yksp eo e/ gl10 dhT[ukoh do;kJh rJh j?. n;h e[M gfdnk d/ noE eod/ jkA.

;t?:k;t?:k;t?:k;t?:k;t?:ki' eS[ b/y fbfyU fpXBk ;'Jh gkJh:s fwFoi{ F'e

fBtko'.. w/o' eS{ ngokX Bjh r:' :kd s/ G{b Bj e'g[ fusko'..pkr' fBjkbh gm? d?j' nki[ Gb/ s[w e' fB;u? ihn Xko'.. SZsqh ;G?feqs fpZgB e/ fJBj{z g? eNkS feqgk e? fBjko'..1..

1 i' e[M ftXksk B/ b/y fbfynk j?, T[jh fwbdk j?, j/fw;o ih. F'e d{o eo fdT[. fJ; ftZu w/ok e'Jh ngokX BjhA. s{znkg jh GiZ frnk ;h. s?Bz{ ;G :kd j?. G[Zb Bjh frnk. j[Dw/o/ tb eo'X Go/ B?Dk Bkb Bk t/y'.

2 w? ni/ jh s?Bz[ uzr/ uzr/ g'Fke/ s/ fp;so/ G/i fdzdk jkA,fJ; rb T[s/ Go';k oy.

3 fiBk B{ ;{do efjzd/ j' fJj ;ko/ Ssqh jB, ns/ pqjwBkd/ eow eoB tkb/ jB, fJ; bJh fJBkA Ts/ feqgk dh Bio eo e/t/y'.

n;hA ftuko eohJ/n;hA ftuko eohJ/n;hA ftuko eohJ/n;hA ftuko eohJ/n;hA ftuko eohJ/1H eh pqjwD dh fjzws j' ;edh ;h fe r[o{ ih tb e'qX Go/

B/DkA Bkb t/y/ <2H eh r[o{ ih pqjwD B[z dkB fdzd/ ;B < r[o{ ih skA TZuh

BhAth iksh B{z fJe' fij/ d/yd/ ;B.3H eh r[o{ ih pqjwD B{z efj ;ed/ ;B fe fiBkA r[of;Zyk

B{z s[;h F{do efjzd/ j', fJj ;ko/ Ssqh jB. eh r[of;Zy Ssqh jB <r[o{ ih B/ iksgks dk G/d r[o{ BkBe d/ ;w/ s' fwNk u[e/ ;B.

fJ; soQK dh ouBk r[o{ ih B/ T[ukoh j't/, fJj w[wfeBBjhA.

i[X fis/ fJBjh e/ gq;kd fJBjh e/ gq;kfd ;[ dkB eo/..nx nT[x No/ fJBjh e/ gq;kfdfJBjh eh fWgk c[B Xkw Go/..(fJjBK f;ZyK dh feogk d/ Bkb jh izr fiZs/ jB ns/

fJjBK f;ZyK dh feogk Bkb jh dkB ehs/ jB. fJjBK f;ZyK dhfWgk Bkb ;ko/ gkg fwZN rJ/ jB ns/ fJjBK f;ZyK dh fWgk Bkbjh gdkoEK Bkb xo Go/ j'J/ jB.)

fJBjh gq;kfd ;[ fpfdnk bJh fJBjh eh fWgk ;G ;Zsq wo/fJBjh eh fWgk e/ ;i/ jw ` Bjh w';' rohp eo'o go/..

141 142

Page 72: g[;se fwbD dk gsk lsikhpanth.org/PDF/DasamGranthDeeVichar.pdf · d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko sseok i. d' Fpd 4 ii. d;w rqzE dh r[owfs ftuko dk ;ko 6 1H Gkr 1 - d;w rqzE dh

d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko

j[D ftuko eo', eh r[o{ ih dkB b?D dh pqkjwDh ohsh d/ekfJb ;B < r[opkDh B/ fJ; dk yzvB ehsk j?.

eh r[o{ ih efj ;ed/ jB fe w?A gkg ehs/ jB s/ f;ZyK dhfWgk Bkb eZN/ rJ/ jB < eh r[o{ ih B/ f;ZyK dh fWgk BkbftZfdnk bJh <

gksFkjh d;thA dh Fy;hns n;hA r[opkDh ftuko ftZufpnkB ehsh `. fJj ;G ouBk fe;/ eth dh `, s/ r[o{ ih dkngwkB `. fJ; s'A nZr/ ;t?:k `.

;/t eoh fJBjh eh Gkts nT[o eh ;/t ;[jks B ih e'..dkB d:' fJBjh e' Gb' no[ nkB e' dkB Bk bkrs Bhe'..nkr? cb? fJBjh e' fd:' ir[ w? i;[ nT[o d:' ;G che'..w' rqfj wfj wB s/ sB s/ f;o bT[ XB ` ;p fJBjh e'..pqkjwDh ws nB[;ko ;/tk pqkjwD dh j[zdh `, dkB pqkjwD

O fdZsk iKdk ` s/ pqkjwD O dkB fdZs/ d/ cb jB. r[owfs ftZupqkjwD iK j'o rqzEh nkfd, r[o{ BjhA. Bk jh fJ; soQK d/ dkB d/e'Jh rohp r[op/ dh ;/tk Bkb'A tZX cb jB. fJj ftuko e/tbpqkjwD eth gqrN eo ;edk `. nZr/ tkbk d'jok fJj g{oh soQK;kfps eodk ` fe fJj ubdh ouBk pqkjwD eth dh `.

uNwNkfJ fus w? io:' fsqD fiT[ W'fXs j'fJ..y'i o'i e/ j/s br d:' fw;q i{ o'fJ..(fJj rZb ;[Dd/ jh gzvs e/Ft dk; W'Xs j' e/ xpok

frnk. o'}h d/ nk;o/ br/ j'J/ fw;o ih, fJ;d/ Bk; j' ikD d/ekoD o' fdZsk.) eh r[o{ ih gzfvs e/;t dk; dh o'ih dk nk;ok;B <

r[o{ ih e'Jh pqkjwDh oj[ ohs BjhA eod/ ;B. pqkjwDysoh F{do, w[;bwkB r[o{ ih d/ dopko ftZu r[owfs f;yB bJhnkT[Ad/ ;B.

10H 10H 10H 10H 10H F;sq Bkw wkbk(d;w rqzE gzBk 731 - 808)

;qh GrT[sh ih ;jkfJ.. gkl 10..j[D ;qh F;sq Bkw wkbk g[okD fbyd/ jK. eth ouBk

nkozG eoB s'A gfjb/ ;qh GrT[sh ih, ekbh, ekbek, d[ork nkfdBkwK Bkb ikBh ikD tkbh d/th dh ;jkfJsk wzrdk `.

gkl10 e/tb fJe' fJe ;d?th j'Ad tkbh i'fs o{g j;shnekb g[oy dk ig f;woB eoB dk T[gd/F fdzd/ jB. j'o d/thd/ts/ nkfd T[; d/ j[ew Bkb Unzeko X[zB, pqjw Fpd s'A T[gi/jB. id'A j[ew Bkb Unzeko X[zB T[ukoh sK ekb ;wK F[o{ j'fJnk.id'A gkopqjw O Gkt/ sK j[ew Bkb fJe ekb uZeo s'A pkd ;ko/;z;ko O ;w/N b?Adk ̀ , s/ fJe i'fs o{g, nfpBk;h j;sh, ;sfusnBzd ;[zB ;wkX ftZu oj iKdk `.

fJe' fJe j;sh, nekb g[oy, fBor[D pqjw, ;wK ekb s'AT[go ̀ . T[; i'fs o{g fJe J/ezeko ;o{g ftZu e'Jh bVkJh, MrVk,F;so nkfd BjhA. T[j fJe jh fJe ̀ , d{ik j't/ sK bVkJh MrV/tk;s/ izr j' ;ed/ jB s/ F;soK dh b'V g?Adh `. T[j fBoGT[`.

fJe J/ezeko d/ ou/ ;z;ko ftZu jT[A d/ Gow tkbk s/ T[;d/ G? s/ j[ew ftZu ezw eoB tkbk ;kok ;z;ko `. ekb, d/th d/ts/ fJe B/ ou/ jB s/ T[; d/ G? ftZu s/ j[ew ftZu eko eod/ jB.d?s th T[; B/ ou/ jB s/ T[j th T[; d/ j[ew dh eko eod/ jB.;ko/ ;z;ko dk ;zxoF, bVkJh, MrVk, izrK T[; d/ j[ew ftZu j[zd/jB. fJj gkopqjw dk ;or[D ;o{g ̀ . fJj ;G ;z;ko dh y/v fJeJ/ezeko d/ j[ew ftZu j' ojh `. ekb ik ekbh nkfd dh e'Jhskes BjhA fe T[j j[ew s'A pkjo e'Jh ezw eo ;e/. ekb, ekbh,

143 144

Page 73: g[;se fwbD dk gsk lsikhpanth.org/PDF/DasamGranthDeeVichar.pdf · d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko sseok i. d' Fpd 4 ii. d;w rqzE dh r[owfs ftuko dk ;ko 6 1H Gkr 1 - d;w rqzE dh

d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko

GrT[sh, d[ork nkfd nekb d/ T[gkJ/ jB, s/ F;so th T[; d/T[gkJ/, T[;dk ;or[D ;o{g jB.

r[owfs ftZu g{ik ;G d/ wkbe, j[ew o{g nekb g[oy dhj[zdh `. fe;/ F;so, d/th d/ts/ dh g{ik s'A r[o{ ih toid/ jB.

r[owfs g{o/ ;fsr[o{ @@r[o gkopqjw gow/;o nkfg## dh g{iknokXBk f;woB dk T[gd/F fdzdh `.

d;w gksFkj, pqjw ;o{g r[o{ r'fpzd f;zx ih d/ dopkoftZu f;Zy XB, F;sq, sbtko, pzd{e, sbtko, B/}k nkfd fbnk e/gkl10 d/ uoBK ftZu G/Nk oyd/ ;B, s/ nodk; r[o{ r'fpzd f;zx ihgksFkjK d/ gksFkj gk; j[zdh ;h. F;sqK dk ;EkB r[o{ uoBK ftZu;h, XB gdkoEK dk ;EkB th r[o uoBK ftZu ;h. fJj ftXkB S/t/A gksFkj d/ ;w/A ftZu th ;h, i' F;soXkoh ;h, fizBQK B/ uko izrbV/ s/ ;G ftZu fiZs gqkgs ehsh.

wjKekb ns/ ekbek (wjKekbh) d/ T[gkFeK tk;s/ F;soK d/Bkw oNB/ ns/ T[jBK dh g{ik eoBh }o{oh ̀ . fJj F;so Bkw wkbkg[okD fe;/ ;kes wshJ/ eth dh ouBk `. ouBk fJE'A nkozG j[zdhj? -

;hb ;o'jh ;?c nf; sho s[ge sbtkfo..;hb ;o'jh ;?c nf; sho s[ge sbtkfo..;hb ;o'jh ;?c nf; sho s[ge sbtkfo..;hb ;o'jh ;?c nf; sho s[ge sbtkfo..;hb ;o'jh ;?c nf; sho s[ge sbtkfo.. (gzBk 717);Zsqkfse eo eohn? oZS jwko.. 1.;Zsqkfse eo eohn? oZS jwko.. 1.;Zsqkfse eo eohn? oZS jwko.. 1.;Zsqkfse eo eohn? oZS jwko.. 1.;Zsqkfse eo eohn? oZS jwko.. 1.nf; fWgkB XkokXoh ;?c ;{c iwdkd..nf; fWgkB XkokXoh ;?c ;{c iwdkd..nf; fWgkB XkokXoh ;?c ;{c iwdkd..nf; fWgkB XkokXoh ;?c ;{c iwdkd..nf; fWgkB XkokXoh ;?c ;{c iwdkd..etuKse ;Zsqks eo s/r sho oBpkY.. 2.etuKse ;Zsqks eo s/r sho oBpkY.. 2.etuKse ;Zsqks eo s/r sho oBpkY.. 2.etuKse ;Zsqks eo s/r sho oBpkY.. 2.etuKse ;Zsqks eo s/r sho oBpkY.. 2.nf; fWgkB yzv' yvr s[ge spo no[ sho..nf; fWgkB yzv' yvr s[ge spo no[ sho..nf; fWgkB yzv' yvr s[ge spo no[ sho..nf; fWgkB yzv' yvr s[ge spo no[ sho..nf; fWgkB yzv' yvr s[ge spo no[ sho..;?c ;o'jh ;?jEh :j? jwko/ gho.. 3.;?c ;o'jh ;?jEh :j? jwko/ gho.. 3.;?c ;o'jh ;?jEh :j? jwko/ gho.. 3.;?c ;o'jh ;?jEh :j? jwko/ gho.. 3.;?c ;o'jh ;?jEh :j? jwko/ gho.. 3.(sbtko, fWgkB, yzvk, yVr, spo (Sth), sho, ;/c,

;o'jh ns/ ;?jEh (poSh) nkfde F;so, w/o/ gho nEtk r[o{ jB.)sho s[jh ;?jph s[jh s[jh spo sbtko..Bkw fsjko' i' ig? GJ/ f;zX Gt gko..eth GrT[sh d/th O sho nkfd F;so s/ n;sq XkoB

eoB tkbh efjzdk `. eth efjzdk ` i' GrT[sh d/th dk Bkw

ig/rk, T[j Gt;kro s'A gko j' ikJ/rk.fJj ;koh ouBk t/d ftukoXkok O wzBB tkb/ eth B/ ouh

`, s/ ;qh GrT[sh s'A ;jkfJsk wzrD s'A pkd gkl10 dh do;kJh ̀ .fJ; soQK dhnK ;kohnK d;w rqzE ftZu Fkwb ouBktK r[owfsT[gd/F s'A ;kO d{o eodhnK jB, s/ fjzd{ ws ftZu obkT[D dk:sB jB, fi; ftZu T[j pj[s jd se ekw:kp j' oj/ jB. j}{o;kfjp ftZu nZi th F;soK dh g{ik j[zdh ` s/ nkosh j[zdh `, i'r[owfs fto[X `. b'V `, fe j[D ftukoK O ;wM e/ j}{o ;kfjpd/ gqpzXeK ;w/s ;kok gzE fJ; ukb O ;wM/ s/ n;hA ob e/;ot;zwsh Bkb fJjBK e[ohshnK O pzd eohJ/.

frnkBh Gkr f;zx B/ nkgDh g[;se @d;w rqzE dogD#ftZu F;sq Bkw wkbk g[okD pko/ nkgD/ ftuko fdZs/ jB. fJ;g[;se d/ gzBk 23 s/ 24 ftZu fbfynk j? - @@nmQkoK g[okDK ftZuT[gq/es @F;sq Bkw wkbk g[okD# e'Jh BjhA s/ Bk jh fJ; ouBk Og[okD fejk ik ;edk ` feT[Afe foyh ftnk; ih d/ ou/ gqkuhBgq;zrK O g[okD efjzd/ jB. d{ihnK GkFktK ftZu g[okD O @fJfsjk;#nEtk @sPkohy# iK @fj;Noh# th fejk iKdk `. fit/A fe ftFO,pqjwKv ns/ GftZF g[okD d/ gzi bZyD do;kJ/ rJ/ jB, :Ek -

;or;@ u@, gqfs;orFu@ tF', wBtAsqkfDu.tAFkB[ufos u?t, g[okDA gu beFDA.Gkt, f;qFNh dh ;kiBk, gqb?, (d/tfsnK ns/ fgsoK dh)

pz;ktbh wBtzsoK (wB{ d/ oki d/ ;w/A dh frnks) ns/ tzFK d/ufosqK (ekoBkfwnK) dk fi; rqzE ftZu toBD j't/, T[;O g[okDfejk iKdk `. ;z;fWs GkFk d/ g[oksB e'F @nwoe'F# ftZu thg[okD d/ fJjh gzi bZSD dZ;/ rJ/ jB. ns/ fJ; dh g[FNh GkFkftGkr gzikp tZb'A gqekFs g[;se @fjzd{ fwfEjk; e'F# d/ gzBk 353T[s/ g[okDK ;pzXh t/ot/ s'A th j[zdh `.

sK s/ d;w rqzE ftubh F;sq Bkw wkbk g[okD Bkwh ouBkg[okDK d/ T[gq'es bZSDK s/ g{oh BjhA T[sodh s/ Bk jh fJ; ouBkftZu fJfsjk; Bkb fwbd/ fe;/ gq;zr dk toBD `. pbfe gfjb/

145 146

Page 74: g[;se fwbD dk gsk lsikhpanth.org/PDF/DasamGranthDeeVichar.pdf · d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko sseok i. d' Fpd 4 ii. d;w rqzE dh r[owfs ftuko dk ;ko 6 1H Gkr 1 - d;w rqzE dh

d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko

nfXnkJ/ ftZu F;soK d/ Bkw b? e/ GrT[sh dh T[;sfs eoBT[gqzs gj/bhnK (p[MkosK) d/ o{g ftZu F;soK d/ Bkw fby/ jBfizBQK O ;wMD bJh ;kXkoD wB[Zy sK fes/ oj/, uzrh Gbh ;{M-p{Mtkb/ ftdtkBK bJh th efmB `.

GrT[sh T[;sfs ;w/s fJ; ouBk ftZu e[b gzi nfXnkfJjB. yVr (fWgkB), uW, pkD (sho), gk; (ckjh) ns/ pzd{e fJjgzi F;so w[y frD/ jB gqzs{ F;soK d/ ubkT[D nkfde fe;/ izrheosp dh f;Zfynk fJ; ftZu T[^eh jh BjhA fdZsh.

fJ; rqzE d/ gfjb/ nfXnkJ/ d/ F[o{ ftZu jh F;soK O ghowzfBnk frnk ` i' r[owfs d/ fto[X ` feT[Afe f;Zy gzE bJhF;soXkoh j'Dk ns/ F;soK dh ;ckJh sEk ;[os ;zGkb oyDh sK}o{oh ` go F;soK d/ e/tb Bkw oZND/ iK T[jBK dh g{ik eoBh,F;soK nZr/ wZEk N/eDk, uVQkt/ ukVQB/ nkfde T[;/ soQK fBo'bwBwfs ` fit/A fe fJe nekb g[oy s'A fpBk fe;/ d/th d/ts/ dhg{ik eoBh ns/ ;qh r[o{ rqzE ;kfjp ih s'A fpBk j'o fe;/ O r[o{wzBDk r[owfs fto[ZX `.

sK s/ T[gq'es @F;sq Bkw wkbk g[okD# fe;/ ;kes wshJ/eth B/ nkgDh wB"s nB[;ko fbfynk ` feT[Afe wjKekb ns/ekfbek (wjKekbh) d/ T[gkFeK tk;s/ F;sqK d/ Bkw oZND/ ns/T[jBK dh g{ik eoBh }o{oh `. fit/A Jh;kJh ws ftZu pgfs;wk,fjzd{ eow eKvh tk;s/ :r:'gths (iB/T{), w;bwkB bJh ;[zBsdh o;w, f;ZyK fjs nzfwqs ;z;eko dh nfsnzs ntZFesk ̀ , fst/A jh ;kesK tk;s/ T[jBK d/ fJFN Fesh d/ j/s{ F;soK dh g{ikfBjkfJs }o{oh `. sd/ jh fJ; F;sq Bkw wkbk dh nozGsk s'AgfjbK eth B/ nkgD/ fJFN dk ;ze/s fdzfdnK @;qh GrT[sh ih;jkfJ# fbfynk ` ns/ F;sqK d/ Bkw b?-b? e/ T[; O ;zp'XB ehsk`. sK s/ wzBDk gt/rk fe @F;sq Bkw wkbk g[okD# r[owfs dk rqzEBjhA, n;b ftZu fJj ;kes ws dk rqzE ` fi;O fJ; ;keswshJ/ eth B/ nkgD/ tb'A ou e/ r[o{ ebrhXo ih tb'A do;kT[Dfjs fJ; d/ f;ob/y Bkb @gksFkjh 10# fby fdZsk ` sK fe f;ZygzE fJ; ouBk O dFw/F fWs ;wM e/ gqwkDhe wzB bt/ ns/ fJ;

soQK nekb g[oy dh g{ik d/ w[ekpb/ T[s/ GKs-GKs d/ F;soK ns/wjKekb-ekfbek dk T[gkFe iK g[ikoh pD ikt/. fJ; gq:'iBfjs jh sK eth B/ 1318 nzefVnK bJh 91 ;\/ ekb/ ehs/ jB.

T[gq'es ftuko s'A f;ZX j'fJnk fe fJj @F;sq Bkw wkbkg[okD# Bkwh ouBk f;Zy Xow O Ykj bkT[D dhnK gzE fto'XhnBwshnK tb'A nB/eK ukbK ftu'A fJe gqpb ukb `, fi; s'A ;[u/sns/ ;ktXkB ofjDk nsh }o{oh `.

147 148

Page 75: g[;se fwbD dk gsk lsikhpanth.org/PDF/DasamGranthDeeVichar.pdf · d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko sseok i. d' Fpd 4 ii. d;w rqzE dh r[owfs ftuko dk ;ko 6 1H Gkr 1 - d;w rqzE dh

d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko

11H 11H 11H 11H 11H fsq:k ufosq(d;w rqzE, gzBk 809 - 1388)

> ;qh tkfjr[o{ ih eh csj..;qh GrT[sh ih ;jkfJ..np gfynkB ufosq fby:s/.. gksFkjh 10..fJ; ouBk ftZu fJ;sohnK d/ nFbhb ufosqK dk toDB

`, Gkt ftGukoh n"osK d/ wZeko, co/p do;kT[D fjs nv'-nZvethnK tb'A 540 gzB/ dh ouBk `. ouBk fJE'A nozG j[zdh ` -

G[izr Szd.. stgq;kfd.. (gzBk 809, d;w rqzE)s[jh yvrXkok, s[jh pkYtkoh..(f;ZXh sbtko, ftzrh dksqh torh sbtko)s[jh sho sotko eksh eNkoh..jbZph i[BZph wroph s[jh `A..fBjko' ijK nkg[ mkYh tjh `..

(nze 1)s[jh i'r wk:k s[jh pke pkBh.. (;o;tsh)s[jh nkg[ o{gk s[jh ;qh GtkBh..s[jh fp;B s{z pqjw s{ o[dq oki?..s[jh fp;twksk ;dk i? fpoki?..

(nze 2)ouBk d/ nkozG ftZu wzrbk uoD ;qh GrT[sh ihouBk d/ nkozG ftZu wzrbk uoD ;qh GrT[sh ihouBk d/ nkozG ftZu wzrbk uoD ;qh GrT[sh ihouBk d/ nkozG ftZu wzrbk uoD ;qh GrT[sh ihouBk d/ nkozG ftZu wzrbk uoD ;qh GrT[sh ih

;jkfJ `. ouBk d/ nkozG ftZu d/th GrT[sh O fejk;jkfJ `. ouBk d/ nkozG ftZu d/th GrT[sh O fejk;jkfJ `. ouBk d/ nkozG ftZu d/th GrT[sh O fejk;jkfJ `. ouBk d/ nkozG ftZu d/th GrT[sh O fejk;jkfJ `. ouBk d/ nkozG ftZu d/th GrT[sh O fejkfrnk `, s{z jh yVrXkoh `, s{jhA sbtko, dksqh nkfdfrnk `, s{z jh yVrXkoh `, s{jhA sbtko, dksqh nkfdfrnk `, s{z jh yVrXkoh `, s{jhA sbtko, dksqh nkfdfrnk `, s{z jh yVrXkoh `, s{jhA sbtko, dksqh nkfdfrnk `, s{z jh yVrXkoh `, s{jhA sbtko, dksqh nkfds{jh `. GrT[sh O fejk ` s{z jh i'r wk:k `, s{z jhs{jh `. GrT[sh O fejk ` s{z jh i'r wk:k `, s{z jhs{jh `. GrT[sh O fejk ` s{z jh i'r wk:k `, s{z jhs{jh `. GrT[sh O fejk ` s{z jh i'r wk:k `, s{z jhs{jh `. GrT[sh O fejk ` s{z jh i'r wk:k `, s{z jhpkepkBh ;[o;tsh `, s{z jh ;qh GtkBh `.pkepkBh ;[o;tsh `, s{z jh ;qh GtkBh `.pkepkBh ;[o;tsh `, s{z jh ;qh GtkBh `.pkepkBh ;[o;tsh `, s{z jh ;qh GtkBh `.pkepkBh ;[o;tsh `, s{z jh ;qh GtkBh `.

nkozG s'A jh gsk ubdk ` fe, eth ouBk GrT[shàààààGtkBhnkfd BkwK tkbh d/th dk T[gkFe `. nkw r[of;Zy th fJj ej/rkfe fJj ouBk fJZe J/ezeko nekb g[oy dk f;woD eoB tkb/gkl10 dh BjhA j' ;edh.

s[jh okw dP?e? jmh d?s xk:'.. (nze 6)s{jh fW;B jt? e/; e/;h ygk:'..s[jh ikbgk ekbek e? pykBh..(s?O jh ekbek fejk iKdk `)s[jh u'dj{ b'e eh okiXkBh.. HHHHHs[jh nFNjkE w? n;sq Xke/.. (nze 11)(s[jh nm pkjK s/ nm jZE ftZu n;sq cV/ jB)i:zsh s[jh wzrbk o{g ekbh.. (d/t, d/th) (nze 12)(s{z jh ekbh d/th `)egkbfB s{jh ` s{z jh GZdqekbh..(s{z jh w[ofdnK dhnK y'gohnK rb gkT[D tkbh `)d[ork s{z fSwk s{z f;tk o{g s'o'..(d[ork s/ f;tk s/o/ jh o{g jB)s[Xksqh ;Pkjk Bw;eko w'o'..(eth d/th d/ nB/e o{g do;kT[Adk ̀ s/ fJ; GrT[sh d/th

O Bw;eko eodk `)uzvh ufosq d/ gfjb/ nfXnkJ/ ftZu 48 nze jB. T[gqzs

fbfynk ` -fJfs ;qh ufosq gy:kB/ uzvh ufosq gqEw X:kfJ..;wkgsw ;s[ ;[Gr ;s (48) nci{ (ubdk gq;zr)fJ; ouBk ftZu d/th GrT[sh O Bw;eko eod/ j'fJnK T[;

d/ ;o{g, ;woEk ns/ eostK T[s/ Mks gkJh ̀ . s/ T[; s'A jh ;kohf;qFNh, ;ko/ d/th d/tfsnK d/ e"seK dh j'Ad dZ;h rJh `. ;kohouBk gkl10 d/ dopko O pdBkw eoB dk T[gokbk `.

149 150

Page 76: g[;se fwbD dk gsk lsikhpanth.org/PDF/DasamGranthDeeVichar.pdf · d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko sseok i. d' Fpd 4 ii. d;w rqzE dh r[owfs ftuko dk ;ko 6 1H Gkr 1 - d;w rqzE dh

d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko

151

(gzBk 1359, d;w rzqE, 404 tkA ufosq);p[fX pku.. u"gJh.. ;Zs ;zfX fJe G{g GfBi?.. gqEw/

;fsi[r phu efji?.. fij i; g[oh u"dj{z Sk:'.. Bkod fofy spokfJ wzrk:'..1.. ;G d/tB e' okik G:'.. pqjwk fsbe nkg[ fsjfd:'.. fBjezNe ;[o fe:k ;p.. dkBt wko fBeko dJ/ ip..2..fJfs fdf; d{bj d/Jh e[wkoh.. ;Z;so ;kfi ofE eoh ;tkoh..;;soB efo gqBkw fsjekbk.. Skvs Gh oB fpf;fy eokbk...... . . . . 4141414141.. (jfEnkoK O Bw;eko ehsh.) .. (jfEnkoK O Bw;eko ehsh.) .. (jfEnkoK O Bw;eko ehsh.) .. (jfEnkoK O Bw;eko ehsh.) .. (jfEnkoK O Bw;eko ehsh.) fuZs w'A fe:k ekbekX:kBk.. do;B fdnk nkfB GrtkBk..

(fuZs ftZu ekbek dk fXnkB Xfonk, ekbek GrtkB B/doFB fdZsk.)

efo gqBkw uoBB T[fm goh fpBsh GKfs nfBe sB eoh..52..;Zs ekb w? dk; fsjkoh.. ngBh ikB eo' gqfsgkoh..(pkbk B/ T[m e/ gqBkw ehsk ns/ T[BQk d/ uoBk T[s/ fvZr

gJh s/ nB/e sokA p/Bsh ehsh. j/ ;Zs ekb w/ s[jkvh dk;h jkA.nkgDh ikD e/ w/oh gqfsgkbDk eo''. eth ekbek O ;sekbefjzdk `.)

r[B ntr[B w[o eS[ B fBjkoj[..pkfj rj/ eh bki fpukoj[..53..(w/ok r[B ntr[B B fpuko', bV brh dh bki oy'.)jw ` ;ofB s'o wjk okik.. s[w efj pKfj rj/ eh bkik..i" st Grs B?e d[y g?`. dhB dfJnkb gqG fpod[ bi? ̀ ..n" ej bfr w? eo" g[ekok.. s? xfN xfN eh ikBBjkok..(fJj ;G p/BshnK ekbek GrtkB gk; j' ojhnK jB.)jfEnkoK O Bw;eko ehsh.ekbek dk fXnkB Xfonk - ekbek O GrtkB fejk.ekbek O ;Zs ekb fejk `.i' s[jkv/ GrsK O d[y fdzd/ jB -

s[;hA xfN xfN d/ ikBBjko j'.id'A n;hA gzBk 1386 s/ efp:'pku p/Bsh u"gJh dh ftuko

eoKr/, sK T[go fdZs/ ;G Fpd ekbek, yVre/s nkfd bJh tos/jB.

t/d Fk;so f;zfwqshnK Uw O ;Zs efjzd/ jB, ekb O ;Zsefjzd/ jB, ekbek dk fXnkB Xod/ jB, ekbek O jh GrtkBgow/;o ikDd/ jB, T[;O jh gqBkw eod/ jB. Grs th T[; d/ jhjB, ekbek O jh xfN xfN dk ikBBjko efjzd/ jB. fJjBK Oekb s/ nekb ftZu coe BjhA fdZ;dk.

r[opkDh e/tb nekb g[oy dh T[;sfs nokXBk, igf;woB r[oFpfd d[nkok eodh ̀ . ekb, nekb g[oy d/ j[ew ftZueko eodk `. fJj ftuko n;hA Gkr 3 ftZu eo u[e/ jK.

nze 74dkBt wjkekb O wkoB bJh nkJ/.nze 76ukjs wjkekb ej wko'.. wjk w{oy Bfj eos fpuko'..fiB ;G ir ek eok g;kok.. sKfj ukjs ` w{VQ ;zxkok..nze 77m'fe m'fe G[i dzvB i'Xk.. Xkts wjkekb go W'Xk..ph; gd[w dkBt st G:'.. Bk; eoB ekbh e' G:'..;koh ejkDh ekbh d/th nkfd s/ d?sK d/ :[XK dh `..nze 91s[w j' ;eb b'e f;oskik.. ropB rzi rohp fBtkik..nkfd nekb ni'fB fpBk G?, fBoG? fBobzp irs w?..fJ; eEk ftu eth ekb O nekb efjzdk `, ni'Bh

efjzdk `, fBoG? nkfd efjzdk `. eth O ekb s/ nekb ftZuG/d BjhA fdZ;dk.

w{b wzsq dh ftuko ftZu n;hA d/fynk ;h fe e/tb nekbg[oy fJe J/ezeko i'fs o{g jh ni'Bh ̀ , fBoG? ̀ , nekb ̀ . ekb

152

Page 77: g[;se fwbD dk gsk lsikhpanth.org/PDF/DasamGranthDeeVichar.pdf · d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko sseok i. d' Fpd 4 ii. d;w rqzE dh r[owfs ftuko dk ;ko 6 1H Gkr 1 - d;w rqzE dh

d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko

nkfd ;G ;z;ko T[; d/ G? s/ j[ew ftZu jB. e/tb nekb jhni{Bh ̀ , T[j nfpBkFh ̀ , T[j fBot?o ̀ , T[E/ F;so, bVkJh, izr:[ZX BjhA. T[E/ ekw BjhA, @Bk fs;[ ekw B Bkoh# tkbh fBor[Dnt;Ek `.

T[go fdZs/ ftukoK O ;wM e/ id'A n;hA efp:'pku p/Bshu"gJh dh ftuko eoKr/, sK ;kO ;gFN fdZ;/rk fe ;koh ouBk s/u"gJh eth dh ekb ekbek, GtkBh, GrtkB d[ork d/th dhT[;sfs ftZu fbyh `. n;hA fJ; fpyw G[Zb eoe/ fJ; fpy o{gu"gJh d/ gkm eod/ jK. fJE'A skJhA nzfwqs SekB t/b/ th, yzv/ pkN/dk nzfwqs fsnko eoB bJh efp:'pku p/Bsh u"gJh dk gkm ehskiKdk `. BjhA ikDd/ fJ; fpy o{g pkDh dk n;o fezBk nzfwqs;zuko t/b/ r[of;ZyK ftZu j[zdk `. FkfJd fJ;/ G[Zb ekoD gzE ftZufroktN nk ojh `. n;hA BthA ikDekoh s'A pkd th ;[Xko eobJhJ/ sK r[o{ ih s'A G[Zb pyFk ;ed/ jK.

e[M ftdtkBK dk ftuko ` fe yzv/ pkN/ dk nzfwqs fsnkoeoB ;w/A gkl10 B/ gzi pkDhnK dk gkm ehsk, fi; ftZu fJju"gJh th ;h. e[M ftdtkB efjzd/ jB fe r[o{ ih B/ e/tb fszBpkDhnK dk gkm ehsk. e[M ftdtkBK nB[;ko gkl10 B/ pkDh dkgkm eofdnK nzfwqs fsnko ehsk. fejVhnkA pkDhnkA dk gkm r[o{ih B/ ehsk, GkJh wBh f;zx s/ Btkp eg{o f;zx nkfd B/ ehsk,ftuko :'r w;bk `.

efp:'pku p/Bsh..u"gJh..jwoh eo' jkE d? oSk..fJj ;koh oSk ekbh, wjKekb s'A eth wzr fojk `. n;hA

ftuko eo u[e/ jK fe r[of;Zy r[owfs f;woB eod/ jB s/ ekbT[s/ fiZs gqkgs eoe/, nfpBk;h, ;d ihts nt;Ek O gqkgs j[zd/jB.

nze 381 ;qh nf;X[i i[ eoh:j[ oSk..;qh nf;X[i - sbtko XkoB tkbh d/th d[ork.

nze 392 sk eT[ efo gkjB nB[wkBs..wjk w{V eS G/d B ikBs..wjK d/t eT[ ejs ;dk f;t..fBozeko ek uhBfs Bj fGt..eth ekb ekbek O jh fBozeko efjzdk `. r[of;Zy nekb

g[oy O fBozeko efjzd/ jB, fJ;/ bJh f;Zy X'y/ ftZu u"gJh O gVQd/jB.

ufosq gfynkB dh ;'bQthA s/ fJeh;thA eEk dh ftukon;hA j/mK fbyh `.

;'bQthA eEk SZihnK dh l (gzBk 829, d;w rqzE)fJ; eEk ftu eth B/ fJ; Bz{ gkl10 dh nksw eEk

iBkT[D dh fxB"Bh joes ehsh `.;sb[i dfonk d/ ezY/ fJe okik pVk ;[yh ofjzdk ;h. fJe

;[zdo t/Ftk SZihnk ;h. T[j g?f;nK dk bkbu eoe/ oki/ d/ xonkJh s/ sZefdnK jh oki/ s/ w'js j' rJh s/ T[;O fJeKs ftZufwbD bJh izsq, wzsq, ikd{ N'D/ s/ ufbzso ehs/, go okik tZ;ftZu BjhA nkfJnk.

jko e/ SZihnk B/ Grt/ p;so gk e/ i'rh dk G/;pDkfJnk s/ oki/ d/ dopko ftZu ik e/ Bw;eko ehsh, fi;O sZee/ okik pj[s gq;zB j'fJnk.

oki/ fdb ftZu ;'funk fe iks/ eS ;zrqj' wzsq, noEks e[Mwzso f;ZyD bJh i'rh d/ xo fJe d{s G/fink.

okik wzsq f;ZyD bJh n?Bk T[sktbk ;h fe T[j d{s d/efjD nB[;ko nZXh oks d/ ;w/A t/;tk d/ xo gj[zfunk. t/;tk B/nkgDh fiB;h G[Zy fwNkT[D bJh pj[s sob/ ehs/ go okik BkwzfBnk s/ XwehnK dh e'Jh gotkj B eofdnK, pj[s w[Feb Bkb,M{mk ufoZso t/y e/ Xow puk e/ tkg; nkfJnk.

fJeh;thA eEk nB{g e"o dh l (gzBk 838, d;w rqzE)fJ; eEk ftZu th fJe okik nBzdg[o rKt ftZu, ;sb[i

153 154

Page 78: g[;se fwbD dk gsk lsikhpanth.org/PDF/DasamGranthDeeVichar.pdf · d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko sseok i. d' Fpd 4 ii. d;w rqzE dh r[owfs ftuko dk ;ko 6 1H Gkr 1 - d;w rqzE dh

d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko

d/ ezY/, B?Dk d/th d/ B/V/, efjb{o fonk;s ftZu ofjzdk ;h, fi;dh f;Zyh ;/teh th pj[s ;h s/ wB pKSs cb gkT[Adk ;h.

fJe XBtkB, ;[zdo fJ;sqh oki/ s/ w'fjs j' rJh. T[; d/Bkw nB{g e"o s'A fJj do;kT[D dh e'fFF ehsh rJh fe T[; dk;pzX f;Zy xokD/ Bkb ;h. oki/ d/ wB ftZu wzsq f;ZyD dh gqpbfJZSk ;h s/ fJ;/ jh ew}'oh dk bkG T[mkT[AfdnK, nB{g e"o B/ ukby/v e/ oki/ O nkgD/ xo ftZu p[bkT[D dh ftT[As pDkJh, fijVh;cb f;ZX j'Jh.

okik, ;kXkoD okik BjhA ;h, Grtsh dk T[gkFe ;h,feT[Afe T[j sgZ;th d/ G/; ftZu Grtsh dk f;woB eodk j'fJnkT[; fJ;sqh d/ xo g[Zfink. nB{g e"o dh ekw tk;Bk J/Bh tZX rJhfe T[j fJj efjD' ofj B ;eh fe w?A G'r ehs/ fpBk s[jkO ikDBjhA d/tKrh, s[jkv/ t?okr ftZu jh ;V iktKrh s/ }fjo gh e/ woiktKrh. okik vo frnk fe i/ w?O fJj Grtsh dh ;"Aj d/d/t/rh sK w?O fBo;ze'u j' e/ fJjd/ Bkb ozwD eoBk gt/rk. fJ;w"e/ s/ d'jK fXoK tb'A fijVhnK dbhbK fdZshnK rJhnK, T[jewkb dhnK jB. oki/ d[nkok fJj T[ukfonk Szd r[o fJfsjk; dkfjZ;k pfDnk j'fJnk `.

;[X ip s/ jw Xoh puB r[o dJ/ jwko/.g[s fJj? gqB s'fj gqkB ip br xN Eko/.fBi Bkoh e/ ;kE B/j[ s[w fBs pY?:j[.goBkoh eh ;/i G[fb ;[gB/ j{z B i?:j[.oki/ B/ fJj th nkfynk fe j/ fJ;sqh ! ;kv/ gk; d/; d/

;KsoK s'A wod fJ;sqhnK nkT[Ad/ jB s/ wB pKSs to wzr e/ s/r[o{ ikD e/ ;h; M[ekT[Ad/ jB. T[j f;Zy w/o/ g[Zso jB s/ fJ;sqhnKw/ohnK XhnK jB, s{z nkg jh dZ; fJjBK Bkb G'r fet/A ehskikt/ <

nB{g e"o B/ u'o-u'o nky e/ cVkT[D dh Xweh fdZsh s/nkgD/ wB'oE dh g{osh Bk j'D eoe/ u'o-u'o dh T[^uh X[Bh brkjh fdZsh. u'o-u'o dh nktk} ;[D e/ okik pj[s vfonk s/ ;[X p[XG[bk e/ nkgDh i[Zsh s/ o/Fwh ukdo SZv e/ GZi frnk. G[b/y/ ftZunB{g e"o dk Gok cfVnk frnk, fi; dh dkjVh cV bJh, gZr

T[sko fdZsh, w{zj s/ i[ZshnK wkohnK s/ T[;/ t/b/ i/bQ G/i fdZskfrnk. nrb/ fdB oki/ B/ nB{g e"o O dopko ftZu p[bkfJnk s/oks dh xNBk O w[Zy oyfdnK :'r c?;bk ;[DkfJnk.

fJjBK d'BK eEktK s'A fJj fBFeoF fBebdk ` fe fJjfe;/ j'o oki/ dh eEk BjhA, r[o{ r'fpzd f;zx ih dh eEk `.nBzdg[o ftZu e'Jh g[okDk e;pk BjhA ;h. r[o{ s/| pjkdo ;kfjpd/ ;w/A s'A jh fJ;dk BkT[A nBzdg[o ;kfjp fgnk. fe;/ j'o oki/ d/j'D dk ;tkb jh g?dk BjhA j[zdk. T[Ai fJ; Bkb ;ko/ ;fjws jB.

f;Zy irs dk fJe tor fJjBK eEktK O th ;qh r[o{r'fpzd f;zx ih dh fWs wzBdk `. T[j sK fJE/ se gj[zudk ` fefijVk g[oF d;w rqzE O r[o{ fWs BjhA wzBdk, T[;O frnkBgqkgs BjhA j' ;edk. d{ik tor e[M u'DthA ouBk O jh dFw/Ffgsk dh ouBk ;wMdk `. T[; nB[;ko e'Jh g{oB r[of;Zy th fJ;soQK dhnK eEktK ouB eoB s'A ;ze'u eodk j't/rk. T[j fejVkr[of;Zy j't/rk fijVk nZXh oks d/ pknd oki/ O nzfwqs t/bk;zGkbD dh pikJ/ fJe fBr{D/ wzso dh ykso t/;tk d/ Boe x'od[nko ftZu fbzr tkFBk d/ uouk ftZu cZf;nk fdykt/rk, fi; Onekb g[oy tkfjr[o{ r[owzso :kd BjhA, Grtsh dk f;woB :kd`, fi;O @@gkopqjw r[o BkBe ;kyh## i?;h Fpdktbh dk gsk BjhA,go Grtsh dh e;w ykD T[gqzs e[eow eoB dh p/p;h iK wip{ohdk gsk ̀ , fi; d/ ;kjwD/ f;Zyh ;o{g dh d[odFk j'Jh, dkjVh cVhrJh, gZr T[skoh rJh s/ w{zj s/ i[ZshnK wkohnK rJhnK.

d{i/ tor dh ;'uDh nB[;ko n;hA pj[s y[F j[zd/ jK fefJjBK eEktK ftZu oki/ dk ukb-ubB pj[s uzrk s/ fBob/gfdykfJnk `. fJ; gq;zBsk nXhB ;kO r[owfs e;"Nh dh tos'AeoBh th }o{oh BjhA Gk;dh. fJjBK eEktK nB[;ko i/ oki/ dh;w[Zuh F];hns tZb Mks wkohJ/ sK T[j p[}fdb, vog'e s/ p/p;B}o nkt/rk. nB{g e"o oki/ s/ n?Bh jkth j' u[eh ;h fe T[j oki/dh Fesh O s[ZS ;wMdh ;h, fJ;/ eoe/ T[;B/ oki/ O nkfynk fewB eoe/ w/o/ Bkb G'r eo' BjhA sK w/oh bZs EZfbUA j' e/ fBebikt'. fwZso ih, nZi w?A s[jkO nkgD/ jZE Bkb cV e/ ;koh oksu{o-u{o eoKrh.

155 156

Page 79: g[;se fwbD dk gsk lsikhpanth.org/PDF/DasamGranthDeeVichar.pdf · d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko sseok i. d' Fpd 4 ii. d;w rqzE dh r[owfs ftuko dk ;ko 6 1H Gkr 1 - d;w rqzE dh

d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko

SZihnk dh eEk nB[;ko okik B/ nkfynk fe i/ w?A G'reodk jK sK Xow iKdk `, i/ d"Vdk jK sK pzBQ fbnk iktKrk.fJE'A okik T[; dh jK ftZu jK fwbkT[D dk ufoZso y/v e/ BZ;T[^fmnk ;h. okik fezBk vodk ;h, fJ; dk nB[wkB eEk ftZutosh Fpdktbh s'A bkfJnk ik ;edk `. ed/ T[;O x'o BoeftZu g?D dk vo `, ed/ Bhu e[b ftZu iBw XkoB dk vo, ed/Grtsh dh ;"Aj s'VB dk vo. vo d/ wko/ oki/ B/ fJj th nkfynkfe fpBk G'r ehs/ fJj fJ;sqh wko d/t/rh s/ fezBk uzrk j[zdk i/e'Jh f;Zy ;/te nk e/ w?O puk bt/. u'o-u'o dh nktk} ;[D e/okik n?Bk vfonk fe o/Fwh ukdo s/ i[Zsh SZv e/ GZi frnk.

nrb/ fdB oki/ B/ dopko ftZu i' c?;bk ehsk, T[j c?;bkBjhA, ;wM"sk ;h. fJj c?;bk dopko ftZu BjhA, fJeKs ftZuj'fJnk ;h fi; dk ;ko fJj ;h - @fJ; soQK dh rZb wB ftZu BjhAfbnkT[Dh, j[D w/ok d'F wk\ eoBk#, y[F eoB bJh thj j}koNe/ fSwkjh fdZs/ rJ/.

fJj eEktK gkl10 dh Fy;hns s/ nkuoD T[^s/ ftT[AsnB[;ko ehsk r[ZMk tko, fe;/ nBwsh GrT[sh d/ T[gkFe eth dhukb jB.

12H 12H 12H 12H 12H }\oBkwk gkl 10(d;w rqzE, gzBk 1389 - 1427)

GfwekGkJh uso f;zx ihtB f;zx d/ Sg/ d;w rqzE ftZu

@@}coBkwj## dk gfjbk pzd @@ewkfb eokwks ekfJw eohw.. o}kpyF okfie fojke[B ojhw..## `. fJ; d/ 115 pzd jB.

}co Bkwj ;Nhe (f;Zy fwFBoh ekbi b[fXnkDk, g[;seBzH 160) ftZu Sg/ tkb/ d;w rqzE s'A gfjbK 23 j'o pzd jB. GkJh;kfjp GkJh tho f;zx dh g[;se @@ebrhXo uwseko## gzBk 107,108, 109 ftZu fJj gfjb/ 23 pzd jh noEK ;w/s fdZs/ jB. T[od{p'bh ftZu }co Bkwj (BkBe uzd Bk}) fJE'A jh F[o{ j[zdk `.

n;hA }co Bkwj dh ftuko GkJh ;kfjp tho f;zx d/noEK s'A F[o{ eod/ jK.

Bkwj (gZsq), r[o{ r'fpzd f;zx pk (pBkw) n"ozr}/ppBkw/ y[dktzd s/r' spo y[dktzd/ sho' ;BkB' f;gok(sbtko s/ spo d/ wkbe (][dk) d/ Bkw Bkb, sho nDh

s/ Ykb d/ wkbe (][dk d/ Bkw Bkb))(BkBe uzd Bk} B/ T[od{ GkFk ftZu }coBkw/ dk nB[tkd

eofdnK, pBkw d/ noE e;w ehs/ jB. r[o{ ih B/ jfEnkoK dhe;w ykD s'A pkd fuZmh dk nkozG ehsk `.) n;hA r[of;Zy ed/BjhA wzB ;ed/ fe gkl10 B/ jfEnkoK dh e;w ykXh j't/.

fsqnk ufosq d/ wzrbkuoD s/ nze 1 ftZu n;hA ftukoehsh ;h fe d[ork, GrT[sh d/th dk T[gkFe eth wzrbkuoDftZu efjzdk ` ;qh GrT[sh ih ;jkfJ, nze gfjbk ftZu efjzdk `fe j/ GrT[sh wK s{z jh yVrXkoh ̀ , s{jh sbtko dksh nkfd ̀ ,s{z jh i'r wk:k ̀ . eth GrT[sh O ;G s'A T[^uh j;sh, ekb g[oy

157 158

Page 80: g[;se fwbD dk gsk lsikhpanth.org/PDF/DasamGranthDeeVichar.pdf · d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko sseok i. d' Fpd 4 ii. d;w rqzE dh r[owfs ftuko dk ;ko 6 1H Gkr 1 - d;w rqzE dh

d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko

s'A T[gih GrT[sh O jh nekb g[oy efjzdk `, gow/Fo wzBdk `.t/d Fk;soK, s/ eth O nekb g[oy dh gSkB BjhA s/ fJj ekbg[oy O T[j ;G r[D fdzd/ jB, i' r[D r[opkDh fJZe J/ezeko fJe'fJZe j;sh, nekb g[oy O fdzdh `.

r[o { r'fp zd f;zx ih F;soK dh e;w BjhA ykr[o { r'fp zd f;zx ih F;soK dh e;w BjhA ykr[o { r'fp zd f;zx ih F;soK dh e;w BjhA ykr[o { r'fp zd f;zx ih F;soK dh e;w BjhA ykr[o { r'fp zd f;zx ih F;soK dh e;w BjhA yk;ed/. d;w rzqE dhnkA ouBktkA ftAu yVrXkoh s/ F;sok;ed/. d;w rzqE dhnkA ouBktkA ftAu yVrXkoh s/ F;sok;ed/. d;w rzqE dhnkA ouBktkA ftAu yVrXkoh s/ F;sok;ed/. d;w rzqE dhnkA ouBktkA ftAu yVrXkoh s/ F;sok;ed/. d;w rzqE dhnkA ouBktkA ftAu yVrXkoh s/ F;sokn;sqk tkbh d/th Gr'sh s/ d[ork B{z fejk frnk j?. fJ;n;sqk tkbh d/th Gr'sh s/ d[ork B{z fejk frnk j?. fJ;n;sqk tkbh d/th Gr'sh s/ d[ork B{z fejk frnk j?. fJ;n;sqk tkbh d/th Gr'sh s/ d[ork B{z fejk frnk j?. fJ;n;sqk tkbh d/th Gr'sh s/ d[ork B{z fejk frnk j?. fJ;w[Ybh ftuko s'A jh n;hA efj ;ed/ jkA fe fJj ouBkAw[Ybh ftuko s'A jh n;hA efj ;ed/ jkA fe fJj ouBkAw[Ybh ftuko s'A jh n;hA efj ;ed/ jkA fe fJj ouBkAw[Ybh ftuko s'A jh n;hA efj ;ed/ jkA fe fJj ouBkAw[Ybh ftuko s'A jh n;hA efj ;ed/ jkA fe fJj ouBkAgkl10 dh BjhA j?.gkl10 dh BjhA j?.gkl10 dh BjhA j?.gkl10 dh BjhA j?.gkl10 dh BjhA j?. F;soK dh ftuko n;hA F;so Bkw wkbkftZu th ehsh `.

f;Zy fJfsjk; d/ T[x/ fbykoh vkH ;zrs f;zx B/ nkgDhg[;se @fJfsjk; #u f;Zy# gzikph p'bh tkbh Skg 1999 d/ gzBk 75ftZy fbfynk ̀ fe wkShtkV/ d/ izrb s'A pkd r[o{ r'fpzd f;zx ihdhBk g[Zi/, fiZE/ T[jBK B/ n"ozr}/p tZb d;zpo 1705 ftZu nkgDhcsj dk gZso }coBkwk fby e/ GkJh dfJnk f;zx s/ GkJh Xowf;zx jZE G/fink. c[NB'N ftZu fbfynk ` fe fJBkfJs[Zbk dhfJjekwfJ nkbwrhoh ftZu }coBkw/ O r[o{ ih tZb'A fdZsh doyk;s(p/Bsh) efj e/ fJ; dk f}eo ehsk j'fJnk `. Irwin th tkfjdd/ nkXko s/ fJj' f}eo eodk `.

f;Zy fJfsjk; d/ gZy'A, n;hA ;wM ;ed/ jK fe r[o{ ih B/fJZe fuZmh n"ozr}/p pkdFkj O fbyh. fJfsjk; ;kO fJj BjhAdZ;dk fe r[o{ ih B/ fuZmh ftZu eh Fpd tos/ ;B.

r[of;ZyK B/ d;w rqzE ftZu doi fuZmh, @}coBkwk gkl10#,1 Unz j[ew ;Zs, ;qh tkfjr[o{ ih eh csj, }coBkwk ;qh w[ytkegksFkjh 10, gVQ e/ fJj ;wM fbnk fe fJj \ko;h ftZu eftsko{g fuZmh, gkl10 B/ fbyh ;h.

n;hA fuZmh dk nB[tkd eoe/ fJj c?;bk eoBk ` fe fJjfuZmh GrT[sh d/ g[ikoh fe;/ eth B/, r[o{ ih tZb'A fbyh do;kJh`, s/ ;kO G[b/y/ ftZu gkT[D bJh wzrbkuoD ftZu gkl10 dk Bkwfby fdZsk ̀ . ouBk O gVQB ftukoB Bkb fJj ;gFN j' iKdk ̀fe fJj csj dh fuZmh BjhA, r[}kfoF dh fuZmh pD e/ T[Goh `.

159 160

n;hA fJj fBoDk eoBk ̀ fe eh fBoG? :'Xk, gkl10, n"ozr}/p e'bnkgDh bkukoh dZ; e/, pkdFkj Bkb w[bkeks bJh jkV/ eZYd/jB.

> j[ew;Zs;qh tkfjr[o{ ih eh csj..

}coBkwk ;qh w[ytke gkfs;kjh 10..}coBkwk d/ noE jB csj dh fuZmh. eth B/ fJj fuZmh

gkl10 d/ w[Zy s'A T[ukoh do;kJh `.ewkb/ eokwks ekfJw[ eohw[..oikpyF okfie ojke[Bz ojhw.. (1)(T[j eokwks ftZu g{ok ̀ , nub ̀ , fWgkb{ ̀ . fijVk T[;

d/ GkD/ ftZu ubdk `, T[; s/ pyfFF eoB tkbk, nzB dksk s/pzXB eND tkbk dfJnkb `.)

r[ikfozd J/ ekfo nkbw epho.;Bkfizd J/ fJbfw nkbw nwho. (12)(i' ;kfonK s'A tZvk irs d/ ezwK O ubkT[D tkbk ̀ , ns/

;z;ko d/ fJbw O gSkDB tkbk `.)gfjb/ 12 nzeK ftZu wzrbkuoD ̀ , nekb g[oy dh T[;sfs

wkb{w j[zdh ̀ . n;hA ftuko eo u[e/ jK fe eth ekb O nekb thefjzdk `. tk;st ftZu fJj ekb T[;sfs `.

}coBkwk dhnK 12 fjekfJsK jB. gfjbh fjekfJsn"ozr}/p O fuZmh d/ o{g ftZu `. fjekfJs BzH 2 s'A 12 se fsq:kufosq torhnK \ko;h p'bh ftZu ftGukoh sqhwsK dhnK ejkDhnKjB. n;hA fsq:k ufosq dh ftuko ftZu ;wM u[Ze/ jK fe fbykoheth GrT[sh d/th dk T[gkFe `.

dk;skB.. fjek:s gfjbh..wok J/spko poh e;s B/;s..fe J/id r[tkj j;s[ :idk :e/;s.. (13)

Page 81: g[;se fwbD dk gsk lsikhpanth.org/PDF/DasamGranthDeeVichar.pdf · d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko sseok i. d' Fpd 4 ii. d;w rqzE dh r[owfs ftuko dk ;ko 6 1H Gkr 1 - d;w rqzE dh

d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko

(n? n"ozr}/p, w?O s/oh fJ; ;"Aj s/ :ehB BjhA fe fJe ][dkjh ;kv/ d'jK ftZu rtkj `.)

B eosj wok J/spko/ po';[..fe py;h tdhtK jwj feipr';s.. (14)(s/o/ c"ih ioB?b s/ w[;kjp ;G M{m p'bD tkb/ jB. w?O

T[jBK T[s/ }ok th fJspko BjhA.);[foiBj fu eko/ e[Bd fujb Bo..fe djbe pokpd po/ p/ypo.. (19)(w/o/ ukbh G[Zy/ nkdwhnK s/ d; bZy c"ih nukBe nk

gJ/, T[; ;w/A T[j eh eo ;ed/ ;B.)B'N l eh gkl10 nkgDh bkukoh dh rkEk n"ozr}/p O dZ;Dk

ukj[zd/ ;B < (f;Zy fJfsjk; nB[;ko 40 f;zx izr ftZu i{Me/ Fjhd j'J/ ;B.)

B dkBw fe JhA wod g?wK fFeB..fe d"bs go;s;s U JhwK fceB.. (45)(w?A BjhA ikDdk fe fJj wod (n"ozr}/p) fJeoko s'VB

tkbk d"bs dk g[ikoh s/ Xow O XZek d/D tkbk `. Gkt fJ;nkdwh dk Xow s/ e'Jh :ehB BjhA.)

nro ufj s[ok J/spko nkwd/..ewo p;s J/ g/;tko nkwd/.. (50)nro jios/ ][d f;skdj Ftd..p ikB' fdb/ eko tkf}j Ftd.. (52)(n? pkdFkj ! i/ s{z nkg fJE/ yVk j[zdk sK ;koh rZb g{oh

soQK ;gFN j' iKdh.)F[wk ok co} n;s eko/ e[Bh..pw{ip BftFsj F[wko/ e[Bh.. (53)(j[D s/ok co} pDDk ` fe s{z i' th nwb eo/, T[j

nkgD/ fby/ nB[;ko ftuko eoe/ eo/.)

fp:k sk ;[yB y[d }[pkBh e[B/w..po{J/ F[wk fwjopkBh e[B/w.. (60)(s{z J/E/ eKrV ftZu nk iK sK fe nkjw' ;kjwD/ j',

}pkBh rZbpks eo bJhJ/.):e' n;g FkfJ;sJ/ :e j}ko..p:k sk prhoh p wB JhA fd:ko.. (61)(fJZe pj[s ;[zdo fJZe j}ko ehws tkbk x'Vk b? e/ nk,

fco w/o/ e'b'A fJj fJbkek b? bthA.)B'N l gkl10 n"ozr}/p O x'Vk fbnkT[D bJh BjhA efj

;ed/. gkl10 fe;/ fJbke/ d/ j[ewokB iK wkbe BjhA ;B.FjBFkfj ok pzdj/ ukeo/w..nroj[ew nkpd p iK jkio/w.. (62)(frnkBh Bo?D f;zx B/ fJj noE ehs/ jB l nekb g[oy

i' pkdFkj ` T[; dk w?A ukeo s/ ;/te jK. i/ T[; dk j[ew nkikt/ sK w?A ikB ;w/s jk}o jK.) fBogZy ftuko eohJ/ sK,FkjBFkj O fuZmh fbyfdnK eth gkl10 tZb'A fJj efj fojk `,n"ozr}/p FkfjBFkj w?A s/ok ukeo s/ ;/te jK. i/ s/ok j[ew nkikt/ sK w?A ikB ;w/s jk}o jK.

B'N l fuZmh ftZu n"ozr}/p O efjDk fe i/ s/ok j[ew j't/gksFkjh 10 dh F];hns d/ ftgohs `, gkl10 dh s"jhB `.

nrou/ fp:kwd pc[owkB/ wB..nrou/ fp:kwd pc[owkB/ wB..nrou/ fp:kwd pc[owkB/ wB..nrou/ fp:kwd pc[owkB/ wB..nrou/ fp:kwd pc[owkB/ wB..ji{os fpnk:w jwj ikB/ sB..ji{os fpnk:w jwj ikB/ sB..ji{os fpnk:w jwj ikB/ sB..ji{os fpnk:w jwj ikB/ sB..ji{os fpnk:w jwj ikB/ sB.. (63)(i/ w?O j[ew nk frnk sK w?A s/o/ ;kjwD/ ikB s/ ;oho

eoe/ nk iktKrk.)B'N lB'N lB'N lB'N lB'N l eh r[o{ ih n"ozr}/p O fuZmh fby e/ T[;d/ j[ew dh T[vheeo oj/ ;B < fJj fe;/ p/p; fJB;kB dk efjDk jh j' ;edk `.r[o{ jfofWFB ;kfjp B/ n"ozr}/p dh jo e'fFF d/ pkti{d T[;OdoFB BjhA fdZs/.

161 162

Page 82: g[;se fwbD dk gsk lsikhpanth.org/PDF/DasamGranthDeeVichar.pdf · d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko sseok i. d' Fpd 4 ii. d;w rqzE dh r[owfs ftuko dk ;ko 6 1H Gkr 1 - d;w rqzE dh

d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko

nro s{z p:[idK gos;h e[Bh..nro s{z p:[idK gos;h e[Bh..nro s{z p:[idK gos;h e[Bh..nro s{z p:[idK gos;h e[Bh..nro s{z p:[idK gos;h e[Bh..p eko/ wok JhA B ;[;sh e[Bh..p eko/ wok JhA B ;[;sh e[Bh..p eko/ wok JhA B ;[;sh e[Bh..p eko/ wok JhA B ;[;sh e[Bh..p eko/ wok JhA B ;[;sh e[Bh..(i/eo s{z gqG{ dk g[ikoh ̀ , sK w/o/ fJ; ezw ftZu nkb; Bk

eoh, Gkt w?O fwbB ftZu fYZb Bk eohA.)B'N lB'N lB'N lB'N lB'N l eh gkl10 jo soQK Bkb gow/;o dk tk;sk gk e/n"ozr}/p O fwbD bJh p/Bsh eo oj/ jB <

fJ; gfjbh fjek:s dh ejkDh ftZu 115 pzd jB. fJ;;koh fuZmh ftZu r[o{ r'fpzd f;zx ih O bkuko, p/p;, tes d/pkdFkj e'b T[; d/ ioB?bK, s/ ek}hnK dhnK fFekfJsK, nkgD/T[go }[bw eoB tkb/ n"ozr}/p e'b ehshnK do;kJhnK rJhnKjB. fJj T[; fBoG? :'Xk, r[o{ r'fpzd f;zx ih dh F];hns d/T[bN ;zd/F d/D tkbh ouBk `. r[o{ r'fpzd f;zx s/ izrK ftZuFjhd j'J/ f;zxK s/ j'o f;zx pjkdoK dh s"jhB `. fJ; ouBk OfBogZy j' e/ gVQB Bkb fJj jh Bshik fBebdk `. fe;/ fjzd{,w[;bwkB, Jh;kJh iK j'o fBogZy fJB;kB O fJj ouBk gVQ e/ g[S'fe T[j r[o{ r'fpzd f;zx pko/ fJ; nkXko s/ eh ;'udk ` < fJ;gfjbh fjekns s' nr/ d{;oh j? s/ icoBkwk dh ;koh ouBk12thA fjekns s/ ;wkgs jz[dh j?.

frnkBh Gkr f;zx nkgDh g[;se ftZu e[M fjekfJsK dhftuko ft;Eko Bkb eod/ jB. fjekfJsK fsq: ufosq torhnK\ko;h p'bh ftZu ftGukoh sqhwsK dhnK ejkDhnK jB. fJ; s'AnZr/ frnkBh Gkr f;zx ih dh g[;se d/ gzi gzfBnK dh Beb `(gzBk 101 s'A 105) -

d{ih fjekfJs d/ 139 pzd jB fizBQK dk ;zy/ge ;ko fJj ̀fe fJe T[^so d/F dk okik jfod[nko nk e/ nkgDh ezB:kpfusqwsh dk ;P:zpo oudk `. T[j nB/eK okie[wkoK ftu'A fJe;{owk ;[GN f;zx g;zd eodh `. HHH ;[GN f;zx efjzdk ` fe w/ohfJe okDh nr/ ̀ , fJ; bJh w?A d{ik ftnkj BjhA eokT[Adk HHH oki/tb'A fJe wzfBnk-gqwzfBnk eow-eKvh pqkjwD ik e/ ;[GN f;zx Opfusqwsh bJh wip{o eodk ` HHH ;[GN f;zx e[okB ns/ o;{b dhe;w u[e e/ efjzdk ̀ fe w?A d{ik ftnkj BjhA eokT[Dk, fit/A fe-

fe JhA ok wB jofr} B eodw ep{b,fe JhA ok wB jofr} B eodw ep{b,fe JhA ok wB jofr} B eodw ep{b,fe JhA ok wB jofr} B eodw ep{b,fe JhA ok wB jofr} B eodw ep{b,fe eT[b/ e[okB;s e;w/ o;{b..fe eT[b/ e[okB;s e;w/ o;{b..fe eT[b/ e[okB;s e;w/ o;{b..fe eT[b/ e[okB;s e;w/ o;{b..fe eT[b/ e[okB;s e;w/ o;{b.. (pzd 35)pfusqwsh r[Z;/ ftZu nk e/ efjzdh ` fe j[D w?A T[; O

toQKrh i' w/o/ Bkb i[ZX eoe/ w?O jokt/ HHH izr fSVdh ` fi;ftZu pzdh, i'Xg[o, nzp/o, uhB nkfde tfvnK-tfvnK w[beK d/ nB/eK oki/ fJeZbh pfusqwsh jE'A wko/ iKd/ jB. ;[GN f;zx dh tkohnkT[Adh ` fi; O wZE/ ftZu sho wko e/ v/rdh ` HHH fJe j'o shoT[;dh FkjoZr ftZu wko e/ p/j'F eo fdzdh `, fco T[;dh gfjbhokDh dk o{g pDk e/ gkDh fgbkT[Adh j'Jh, T[;O j'F ftZu fbnkT[Adh` HHH ;[GN f;zx T[;O nkgDh gfjbh okDh ;wM e/ nkT[D dkekoD g[ZSdk ̀ fi; dk T[so fJj fdzdh ̀ fe s[;hA fiT{Ad/ j't' sKwbQw-gZNh nkfde dh ;/tk eoKrh, BjhA sK s[jkvh bkF b?nktKrh HHH ;[GN f;zx gq;zB j' e/ efjzdk ` fe e[M wzr HHH T[sofJj fdzdh ̀ fe s[;hA wo e/ Bt/A f;o iBw fbnk ̀ , fJ; bJh s[;hAw/o/ Bkb Bt/A f;foUA bktK b? bt'. fco nrBh gquzv eoe/ uko c/o/ b?D T[gqzs oE ftZu fpmk e/ nkgD/ v/o/ fbnkT[Adh ̀ . ;[GN f;zxuzrh j'F nk ikD s/ g[ZSdk ` fe j[D w?A feE/ jK ns/ s{z e"D `,fi;dk T[so fJj fdzdh ` fe w?A pfusqwsh jK fi;B/ s[;kO izrftZu p/j'F eoB T[gqzs s[;kv/ Bkb c/o/ b? e/ ftnkj eok fbnk `HHH fJ; s'A nZr/ nFbhbe toBD `, T[j fbyD s'A b/yDh ezpdh` - gkme nkg jh t/y ;ed/ jB.B'N lB'N lB'N lB'N lB'N l fJ; fjekfJs ns/ 52t/A fsq:k ufosq ftZu e'Jh fGzB-G/dBjhA, e/tb fjzdh GkFk ns/ \ko;h }pkB dk nzso ̀ . fsq:k ufosqftZu pfusqwsh d/ fgsk dk Bkw fpi? f;zx ` ns/ T[;O ;{oipzFhfbfynk ` go e[okB nkfde dh ;"rzX BjhA fbyh. ed/ fJ;fjekfJs d/ FkfJo s'A g[fSnk ikt/ fe fjzd{ Xow d/ fJe wzB/-gqwzB/wjkB shoE jfod[nko T[s/ fJe ;{oipzFh fjzd{ oki/ tb'A;[nzpo ` ns/ fJe eoweKvh pqkjwD ftu'brh eo fojk ` gofJe fjzd{ ;[GN f;zx e[okB Foh\ ns/ j}os w[jzwd ;kfjp dhe;w u[edk `, sK eh T[so d/t/rk.

163 164

Page 83: g[;se fwbD dk gsk lsikhpanth.org/PDF/DasamGranthDeeVichar.pdf · d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko sseok i. d' Fpd 4 ii. d;w rqzE dh r[owfs ftuko dk ;ko 6 1H Gkr 1 - d;w rqzE dh

d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko

w[Zedh rZb fJj fe fJj fjekfJs i' sqh:k ufosqK ftu'A52t/A ufosq dk d{ik o{g ns/ fBok e[\o s'fbnk j'fJnk `, T[jd;t/A r[od/t tb'A n"ozr}/p O fby G/iDh f;ZX eoB tkbk ikD-p[ZM e/ r[of;ZyK O X'yk BjhA d/ fojk, sK j'o eh ` <

fjekfJs u"Eh d/ e[b 51 pzd jB, fizBQK dk fBu'V fJj `fe fJe ek}h dh n"os fJe oki/ T[s/ w'fjs j' e/ nkgDh wbhBtkFBk gqrN eodh ` HHH okik efjzdk ` fe s{z gfjbK nkgD/xotkb/ dk f;o tZY fbnkt/A sK w?A s?O nkgD/ xo oy btKrk HHHs[oeBh xo nk e/ ;[Zs/ gJ/ ek}h dk f;o tZY e/ bj{ fbpfVnk f;ooki/ O nk e/ ftykT[Adh ` HHH okik f;o t/y e/ vodk j'fJnkefjzdk ` fe s{z nkgD/ y;w O tZY SZfvnk `, oZp ikD/ fe s{z w/o/ Bkb eh e[M eo/Arh, fJ; bJh fJE'A ubh ik.

s[oeBh r[Z;/ Bkb Goh j'Jh oki/ dh ny'A puk e/ tZfYnkj'fJnk f;o T[E/ jh oy fdzdh ̀ s/ xo nk e/ o'D-fgZND br iKdh` HHH b'eK dk fJeZm j' ikD s/ efjzdh ` fe e'Jh }kbw ek}h;kfjp dk f;o tZY e/ b? frnk ̀ HHH fco tZY/ j'J/ f;o ftu'A v[bQd/bj{ d/ fBFkBK T[s/ b'eK O fbik e/ f;o ftykT[Adh ` HHH b'e tZY/j'J/ f;o ;w/s oki/ O ijKrho d/ g/F eod/ jB HHH ijKrho oki/O s[oeBh d/ jtkb/ eo fdzdk `. s[oeBh T[;O ibkdK d/ jtkb/eoB brdh ` sK oki/ tb'A nZy d/ fJFko/ okjhA s[oeBh dho}kwzdh wzB ikD T[s/ T[;dh ikB pyFh eoe/ nkg wZe/ tZb O N[og?Adh ̀ HHH e[M d{o ik e/ b'eK tb'A nZy pukT[Adh j'Jh oki/ e'b nkiKdh `.

j[D t/y' sqh:k ufosqK ftu'A 267tK ufosq fi;d/ e[b 22pzd jB ns/ fJzB-fpzB T[s/ fbyh u"Eh fjekfJs dk fjzdh GkFkftZu o{g fusfonk ` s/ Bkb jh T[; oki/ dk Bkw th o{g ;?Bfbfynk j'fJnk `.

F'e fe fJj' fij/ rg"V (fizBQK s'A tZv/-tZv/ rg"Vh th BZetZN b?D) th noFh gqhsw dFw/F tb'A n"ozr}/p O fby G/iD/do;kT[D tkb/ ftdtkB ;ZiD }\oBkw/ s'A fgSbhnK fjekfJsKns/ sqh:k ufosqK dk gki T[x/VB dh Ekt/A T[bNh dFw/F f;ZX eoB

T[s/ s[b/ j'J/ jB.}\oBkw/ s'A fpBk 11thA nzsbh fjekfJs d/ 21 pzd jB

fizBQK dk f;ZNk fJj j? fe fJe ojhw ]kB gmkD dh n"os nkgD/:ko j;B ]kB O xo p[bk e/ ftGuko eodh ` HHH e'Jh nkdwhojhw ]kB O ypo fdzdk ` HHH T[j r[Z;/ Gfonk sbtko cV e/ xonkT[Adk ` HHH gmkDh nkgD/ :ko O t/y e/ d/| nzdo r'Fs fozBQe/ ojhw ]kB O y[nk e/ y[F eo fdzdh `, T[j ypo d/D tkb/ OT[bNk M{mk ;wM e/ tZY SZvdk `.

e[opkB ikJhJ/ fJ; FkfJo s'A i' nZy d/ gbeko/ ftZu j;B]kB O tZY e/ T[;dk y{B ns/ jZvh-g;bh nkfde T[;/ t/b/ feBko/bk e/ r'Fs th yk-y[tk fdzdk ̀ , jkbKfe fJj xNBk ;[gB/ ftZu tht/yh ikt/ sK th e[M Bk e[M tes }o{o br iKdk `.

j[D t/y' sqh:k ufosq 221 fi;d/ e/tb 7 pzd jB go fjzdhGkFk d/ fbpk; ftZu gqsZy jh T[gobh fjekfJs fdZ;dh ̀ . jK, e[MBktK ftZu ndbk-pdbh ̀ fit/A fe fjekfJs ftZu gmkD dk Bkwojhw]kB fbfynk ` go fJE/ ;zwB]kB ` ns/ gmkDh dk BkwfjekfJs ftZu sK ` jh BjhA go fJE/ @;qh fwqrokiwsh# fbfynk `(tkj o/ eth ih wjkoki) xotkb/ dk Bkw ;zwB]kB go xotkbhdk Bkw ;qh fwqrokiwsh - @w{zj rT{ dk, XV rX/ dk# tkbh ejktstKr{ fejk Y[etK i'V `. gmkDh d/ :ko dk fjekfJs ftZu Bkwj;B]kB ` go fJE/ Fkdh]kB fbfynk `.

8 thA fjekfJs d/ 47 pzd jB go ejkDh 40 pzdK T[^s/ wZeiKdh `, pkeh d/ nze nT[et/A fij/ jB Gkt fjekfJs Bkb w/bBjhA yKd/. fjekfJs dk ;ze'utK ;ko fJj ̀ fe pkdFkj nk}wFkjdh p/|w nkgD/ :ko O xo p[bkT[Adh `, fi; d/ d'-d' B"itkBjkEhnK torh vhb-v"b tkb/ g[ZsoK O ;[fsnK t/y T[j xpok e/efjzdk ` fe fJjBK O ikr nk rJh sK w?O wko ;[NDr/, fJ;bJh gfjb/ fJjBK dk e'Jh pzd'p;s eoe/ fco w?O p[bkJhA, fJjefj e/ tkg; ubk iKdk `.

p/|w d'jK g[ZsoK O Fokp okjhA w;s eoe/ tZY ;[ZND T[gqzs

165 166

Page 84: g[;se fwbD dk gsk lsikhpanth.org/PDF/DasamGranthDeeVichar.pdf · d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko sseok i. d' Fpd 4 ii. d;w rqzE dh r[owfs ftuko dk ;ko 6 1H Gkr 1 - d;w rqzE dh

d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko

o'D-fgZND br iKdh ̀ HHH b'eK dk fJeZm t/y e/ fJj dZ;dh ̀ fefJjBK d'jK Fokp gh e/ p/j'Fh ftZu fJe-d?i/ O esb eo fdZsk `HHH fco cN/-g[okD/ egV/ gk e/ cehoBh o{g ftZu izrb ubh iKdh` HHH T[ikV ftZu fFt ih wjkoki doFB d/ e/ g[ZSd/ jB fe s{z@j{o# ` iK @goh# nEtk nkekF'A T[sfonk uzdqwk ` HHH T[so fdzdh` fe w?A fpbfFsK d/F d/ pkdFkj dh p/Nh jK HHH fFt ih gq;zB j'e/ efjzd/ jB fe to wzr HHH to fJj wzrdh ̀ fe w?A p[fYT[A itkBj' e/ nkgD/ :ko O fwb gtK.

to gqkgsh T[gqzs :ko d/ y{j T[s/ ik p?mdh ` HHH :ko OnkT[AfdnK t/y pkoQKf;zrQ/ dk o{g Xko e/ d"Vdh ̀ HHH :ko th T[;d/fgS/-fgS/ x'Vk d[VkT[Adk ̀ HHH pj[s d{o ik e/ ]{p;{os B"itkB pDiKdh ` ns/ :ko Bkb ubh iKdh `.

j[D T[s/ fby/ e'o/ d/ e'o/ M{m O ;Zu wzfBnk ikt/ sK fJjth wzBDk gt/rk fe pkdFkj dh p/|w B/ p[Ykg/ ftZu j[zfdnK th:ko dh gq;zBsk bJh nkgD/ gkb/-g';/ tZvh vhb-v"b tkb/ d'jKg[ZsoK O nkgDh jEhA e'j ;[ZfNnk HHHH fco jkb gkjfonk ;[D e/nkJ/ b'eK ftu'A fe;/ O th T[;dh e'Mh eos{s dk gsk Bk bZrk HHHfco T[ikV ftZu iKdh j'Jh ftGukoD O fFt ih wjkoki d/doFB j' ikD tkbh rZg th wzBDh gt/rh, fJsBk jh BjhA fJjfBFuk th eoBk gt/rk fe fsqekfbr (G{s Gfty:ks toswkB d/r:ksk) fFt ih GrtkB O th T[;d/ x'o gkg dh frnks Bk j'Jhfi; bJh T[BQK B/ g[ZfSnk fe s{z @j{o# j?A iK @goh# nEtk HHH

fJE/ jh p; BjhA, fJj gqshs th eoBh gt/rh fe T[;ekwkrBh ftZu ;Vh-GZ[ih ftGukoD T[s/ fFtFzeo fJsBk ohM/ i'T[; dh fJZfSnk nB[;ko i' e[M th pDBk ukj/, T[j o{g Xko e/ :koO fwb g?D dk to d/D se th fsnko j' rJ/, fi; eoe/ T[; B/gfjbK pkoKf;zrQ/ dk o{g Xko fbnk, fco B"itkB e[Vh pD rJh HHHfJfsnkfde T[gq'es ;ko/ d/ ;ko/ rg"V/ ;Zs-;Zs eoe/ wzBD/ g?Dr/.

;Zu g[S' sK fJjBK fjekfJsK ftZu FkfJo B/ \ko;h }pkBtos e/ j/m fbyh gqubs ejkts gqsZy eoe/ ftyk fdZsh ` fe -M{m p'b' oZi oZi e/, fco ;"A ikt' w{zj eZi e/.

fjekfJs 9thA d/ 44 pzd jB fizBQK dk ;zy/geh t/otk fJj` fe fcozr-d/F d/ pkdFkj dh okDh nkgD/ :ko O p[bk e/ fJeBkJhA (jikw) e'b'A w'uB/ Bkb T[; dh dkVQh d/ tkb g[Ntk e/ iBkB/egfVnK ftZu r'bh d/ o{g nzdo nkgD/ e'b ftGuko fjs oydh ̀ .

fJe fdB pkdFkj T[; O y{p;{os n"os ;wM e/ ekw-tkFBk nXhB fJe B"eokBh G/i e/ p[bkT[Adk ̀ fi; dk T[so fdZs/fpBk u[g-ukg okDh e'b ik e/ efjzdh ` fe w?O ;u-w[u dhfJ;soh ;wM e/ pkdFkj B/ p[bkfJnk ̀ , fejk uzrk j't/ fe w?A fJE'Aubk iktK, BjhA s/ G/d y[bQ ikD T[s/ s{z ns/ w?A d't/A jh wko/iktKr/ HHH okDh efjzdh ` fe vo BjhA, w?A s?O uko wjhB/ j'o thnkgD/ e'b oy e/ ozr-obhnK HHH oks O pkdFkj ekwt; j' e/ BthApDh r'bh e'b nkT[Adk ` HHH okDh T[; r'bh O nkgD/ e'b ;[tkb?Adh ̀ . pkdFkj ;wMdk ̀ fe fJ; r'bh B/ okDh O w/o/ pkps dZ;fdZsk j'Dk `, fi; bJh okDh B/ ypodko j' e/ fJ;O nkgD/ e'b;[tk fbnk `, pkdFkj tkg; ubk iKdk `.

d{ih oks O fco nkT[Adk ` sK T[;O okDh e'b ;[fsnKt/y tkg; w[V iKdk ` HHH fJ;/ soQK gzi-S/ oksK c/o wko-wko e/w[Vdk j'fJnk ekwks[o j' e/ euhuhnK tZNdk-tZNdk nkgD/ nkgfJj' fijhnK p/Fow rZbK eodk` i' fbyD s'A ebw o[Zedh ` ns/ftuko Fesh th fbyD dh nkfrnk d/D s'A n;woZE `.

e[M th j't/ fJj }o{o wzBDk gt/rk fe fJj fjekfJsK ns/ufosq n;zGt s'A th n;zGt jB, fizBQK O d;w fgsk tb'An"ozr}/p O fby G/iDk ;j/ d/ f;zrK tKr{ sq? ekb n;zGt `.

167 168

Page 85: g[;se fwbD dk gsk lsikhpanth.org/PDF/DasamGranthDeeVichar.pdf · d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko sseok i. d' Fpd 4 ii. d;w rqzE dh r[owfs ftuko dk ;ko 6 1H Gkr 1 - d;w rqzE dh

d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko

nzsek

n;hA d;w rqzE dhnK ouBktK dh ftuko, r[opkDh nkXkos/ ehsh `.

d;w rzqE dh jo ouBkA ftu'A e{M nzF b?e/ n;h ouBktkA d/noE ehs/ jB s/ r[opkDh d/ T[dQkoB fds/ jB. fJ; g[;se B{z gVQe/ fe;/ r[of;y B{z ;zd/j Bjh oj/rk fe d;w rzqE dhnkA ;G ouBtkAftu t/d ws d/ fJFN Uw, ekb, wjkekb, ekbh, Gr"sh, d[ork,uzvh nkfd d/th d/tfsnkA dhnkA f;cskA, ekoBkfwnkA, eEktkA,nokXBk s/ ;o{g dk toDB j?. ouBktkA ftu Fesh d/ g[ikohnkAB/ t/d ws d/ rzqEkA dk nB[tkd ;z;feqs dh EkA s/ ;[yZbh p'bh ftuehsk j?.

f;Zy r[o{nkA B/ d/th-d/tfsnk s/ w{osh g{ik dk yzvD ehskj?. s/ nekb g{oy d/ ig, f;woB, s/ nokXBk dk T[gd/F fdsk j?.r[opkDh efjzdh j?, ;G Xowk s'A ;q/FN Xow Bkw Xow j?l

;op Xow[ wj ;q/FN Xow jo e' Bkw[ ifg fBowb eow[..gzBk 266

;q/FN Bkw Xow dk gquko r[o{ r'fpzd f;zx ih d/ ;w/ sepqkjwD s/ w[;bwkB je{ws d/ fto'X d/ pkti{d th j[zdk fojk.ijkArho B/ r[o{ noiB ;kfjp ih d/ dopko B{z M{m dh d[ekBfejk. s/ r[o{ noiB ;kfjp ih dh Fjhdh Bkw Xow dk gqukoeoB bJh j'Jh.

r[o{ r'fpzd f;zx ih d/ i'sh i'fs ;wkT[B s'A seohpB 60;kb pkd d;w rqzE dh ouBk j'Jh, s/ fJ;O gkl10 dh pkDh efje/, ftT[As nB[;ko, pqkjwDh ws tkfbnK B/ f;ZyK dk rqzE pDkfdZsk. ;kv/ ftdtkBk s/ NhekekokA d/ d;w rzqE dhnk ouBktkA B{zgkl10 feqs wzB b?D d/ fJfsjk;e ekoB ;B. n;h fe;/ B{z d'F Bjhfdzd/.

fJ;/ G[Zb ftZu ;kv/ fBZs B/w ftZu ikg[ ;kfjp, ;?tZ:/ s/efpUpku p/Bsh uT[gJh Fkwb j'J/. s/ yzv/ dk nzfwqs fsnko eoBt/b/ th fJjBK dk gkm j'D bZrk. r[o{ BkBe ;kfjp ;wMkTAd/ jB.(¸¸i?;k ;/t? s?;' j'fJ. gzBk 223¹¹) wB[y fi; dk f;woB nokXBkeodk j? Uj' fijk j' ikAdk j?.

nZi n;hA nodk; ftZu efjzd/ jK - @@fgqEw GrT[shnZi n;hA nodk; ftZu efjzd/ jK - @@fgqEw GrT[shnZi n;hA nodk; ftZu efjzd/ jK - @@fgqEw GrT[shnZi n;hA nodk; ftZu efjzd/ jK - @@fgqEw GrT[shnZi n;hA nodk; ftZu efjzd/ jK - @@fgqEw GrT[shf;wo e/## - n;hA GrT[sh d/th dk f;woD eo e/f;wo e/## - n;hA GrT[sh d/th dk f;woD eo e/f;wo e/## - n;hA GrT[sh d/th dk f;woD eo e/f;wo e/## - n;hA GrT[sh d/th dk f;woD eo e/f;wo e/## - n;hA GrT[sh d/th dk f;woD eo e/fco nodk; eod/ jK, GrT[sh d/ r[D s/ ntr[Dfco nodk; eod/ jK, GrT[sh d/ r[D s/ ntr[Dfco nodk; eod/ jK, GrT[sh d/ r[D s/ ntr[Dfco nodk; eod/ jK, GrT[sh d/ r[D s/ ntr[Dfco nodk; eod/ jK, GrT[sh d/ r[D s/ ntr[D;kv/ ftZu nkT[Ad/ jB.;kv/ ftZu nkT[Ad/ jB.;kv/ ftZu nkT[Ad/ jB.;kv/ ftZu nkT[Ad/ jB.;kv/ ftZu nkT[Ad/ jB.n;hA gVQd/ jK @@d/j f;tk po w[fj fJj?## - n;hA fFtn;hA gVQd/ jK @@d/j f;tk po w[fj fJj?## - n;hA fFtn;hA gVQd/ jK @@d/j f;tk po w[fj fJj?## - n;hA fFtn;hA gVQd/ jK @@d/j f;tk po w[fj fJj?## - n;hA fFtn;hA gVQd/ jK @@d/j f;tk po w[fj fJj?## - n;hA fFtgsBh e'b'A to wzrd/ jK.gsBh e'b'A to wzrd/ jK.gsBh e'b'A to wzrd/ jK.gsBh e'b'A to wzrd/ jK.gsBh e'b'A to wzrd/ jK.n;hA efpUpku p/Bsh gVQd/ efjzd/ jK - @@jwoh eo'n;hA efpUpku p/Bsh gVQd/ efjzd/ jK - @@jwoh eo'n;hA efpUpku p/Bsh gVQd/ efjzd/ jK - @@jwoh eo'n;hA efpUpku p/Bsh gVQd/ efjzd/ jK - @@jwoh eo'n;hA efpUpku p/Bsh gVQd/ efjzd/ jK - @@jwoh eo'jkE d. oSk## - n;hA GrT[sh s'A ofynk wzrd/ jK.jkE d. oSk## - n;hA GrT[sh s'A ofynk wzrd/ jK.jkE d. oSk## - n;hA GrT[sh s'A ofynk wzrd/ jK.jkE d. oSk## - n;hA GrT[sh s'A ofynk wzrd/ jK.jkE d. oSk## - n;hA GrT[sh s'A ofynk wzrd/ jK.@@st uoBB wB oj/ jwkok## - GrT[sh d/ uoBK@@st uoBB wB oj/ jwkok## - GrT[sh d/ uoBK@@st uoBB wB oj/ jwkok## - GrT[sh d/ uoBK@@st uoBB wB oj/ jwkok## - GrT[sh d/ uoBK@@st uoBB wB oj/ jwkok## - GrT[sh d/ uoBKftZu ofjDk ukj[zd/ jK.ftZu ofjDk ukj[zd/ jK.ftZu ofjDk ukj[zd/ jK.ftZu ofjDk ukj[zd/ jK.ftZu ofjDk ukj[zd/ jK.n;hA gVQd/ jK - @@;rb d[nko e' Skfv e? rfjUn;hA gVQd/ jK - @@;rb d[nko e' Skfv e? rfjUn;hA gVQd/ jK - @@;rb d[nko e' Skfv e? rfjUn;hA gVQd/ jK - @@;rb d[nko e' Skfv e? rfjUn;hA gVQd/ jK - @@;rb d[nko e' Skfv e? rfjUs[jko' d[nko## - n;hA GrT[shàd[ork d/th d/ d[nkos[jko' d[nko## - n;hA GrT[shàd[ork d/th d/ d[nkos[jko' d[nko## - n;hA GrT[shàd[ork d/th d/ d[nkos[jko' d[nko## - n;hA GrT[shàd[ork d/th d/ d[nkos[jko' d[nko## - n;hA GrT[shàd[ork d/th d/ d[nkodk nk;ok wzrd/ jK.dk nk;ok wzrd/ jK.dk nk;ok wzrd/ jK.dk nk;ok wzrd/ jK.dk nk;ok wzrd/ jK.n;hA ikg[ ;kfjp ftZu o'} gVQd/ jK - @@Bw' W{on;hA ikg[ ;kfjp ftZu o'} gVQd/ jK - @@Bw' W{on;hA ikg[ ;kfjp ftZu o'} gVQd/ jK - @@Bw' W{on;hA ikg[ ;kfjp ftZu o'} gVQd/ jK - @@Bw' W{on;hA ikg[ ;kfjp ftZu o'} gVQd/ jK - @@Bw' W{oog/## - n;hA d[y d/D tkbh eo{g o{g d/th d[ork Oog/## - n;hA d[y d/D tkbh eo{g o{g d/th d[ork Oog/## - n;hA d[y d/D tkbh eo{g o{g d/th d[ork Oog/## - n;hA d[y d/D tkbh eo{g o{g d/th d[ork Oog/## - n;hA d[y d/D tkbh eo{g o{g d/th d[ork OBw;ekoK eod/ jK.Bw;ekoK eod/ jK.Bw;ekoK eod/ jK.Bw;ekoK eod/ jK.Bw;ekoK eod/ jK.n;hA fJzdq dh nkosh gVd/ s/ T[skod/ jK, id'A n;hAn;hA fJzdq dh nkosh gVd/ s/ T[skod/ jK, id'A n;hAn;hA fJzdq dh nkosh gVd/ s/ T[skod/ jK, id'A n;hAn;hA fJzdq dh nkosh gVd/ s/ T[skod/ jK, id'A n;hAn;hA fJzdq dh nkosh gVd/ s/ T[skod/ jK, id'A n;hAnkosh gVQd/ jK - @@;zyB eh X[B xzNfB eh efonkosh gVQd/ jK - @@;zyB eh X[B xzNfB eh efonkosh gVQd/ jK - @@;zyB eh X[B xzNfB eh efonkosh gVQd/ jK - @@;zyB eh X[B xzNfB eh efonkosh gVQd/ jK - @@;zyB eh X[B xzNfB eh efoc{bB eh poyk poykt?##.c{bB eh poyk poykt?##.c{bB eh poyk poykt?##.c{bB eh poyk poykt?##.c{bB eh poyk poykt?##.n;hA nekb T[;sfs ftZu d/th uzvh dh T[;sfsn;hA nekb T[;sfs ftZu d/th uzvh dh T[;sfsn;hA nekb T[;sfs ftZu d/th uzvh dh T[;sfsn;hA nekb T[;sfs ftZu d/th uzvh dh T[;sfsn;hA nekb T[;sfs ftZu d/th uzvh dh T[;sfs;[Dd/ jkA. d/th d[ork d/ ;wkuko ;[Dd/ jkA, wkoezv/;[Dd/ jkA. d/th d[ork d/ ;wkuko ;[Dd/ jkA, wkoezv/;[Dd/ jkA. d/th d[ork d/ ;wkuko ;[Dd/ jkA, wkoezv/;[Dd/ jkA. d/th d[ork d/ ;wkuko ;[Dd/ jkA, wkoezv/;[Dd/ jkA. d/th d[ork d/ ;wkuko ;[Dd/ jkA, wkoezv/g[okB ;[Dd/ jkA wjkekb, ekbh, d[ork dh eEk izrkAg[okB ;[Dd/ jkA wjkekb, ekbh, d[ork dh eEk izrkAg[okB ;[Dd/ jkA wjkekb, ekbh, d[ork dh eEk izrkAg[okB ;[Dd/ jkA wjkekb, ekbh, d[ork dh eEk izrkAg[okB ;[Dd/ jkA wjkekb, ekbh, d[ork dh eEk izrkAdh tfvnkJh ;[Dd/ jkA.dh tfvnkJh ;[Dd/ jkA.dh tfvnkJh ;[Dd/ jkA.dh tfvnkJh ;[Dd/ jkA.dh tfvnkJh ;[Dd/ jkA.uT[ph; ntsko ftZu d/th d/tfsnkA, ntskokA okw,uT[ph; ntsko ftZu d/th d/tfsnkA, ntskokA okw,uT[ph; ntsko ftZu d/th d/tfsnkA, ntskokA okw,uT[ph; ntsko ftZu d/th d/tfsnkA, ntskokA okw,uT[ph; ntsko ftZu d/th d/tfsnkA, ntskokA okw,

169 170

Page 86: g[;se fwbD dk gsk lsikhpanth.org/PDF/DasamGranthDeeVichar.pdf · d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko sseok i. d' Fpd 4 ii. d;w rqzE dh r[owfs ftuko dk ;ko 6 1H Gkr 1 - d;w rqzE dh

d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko

feqFB nkfd dh eEk s/ r[DkDtkd ;[Dd/ jkA.feqFB nkfd dh eEk s/ r[DkDtkd ;[Dd/ jkA.feqFB nkfd dh eEk s/ r[DkDtkd ;[Dd/ jkA.feqFB nkfd dh eEk s/ r[DkDtkd ;[Dd/ jkA.feqFB nkfd dh eEk s/ r[DkDtkd ;[Dd/ jkA.F;soBkw wkbk gVQd/ s/ ;[Dd/ jkA, F;sokA dh g{ikF;soBkw wkbk gVQd/ s/ ;[Dd/ jkA, F;sokA dh g{ikF;soBkw wkbk gVQd/ s/ ;[Dd/ jkA, F;sokA dh g{ikF;soBkw wkbk gVQd/ s/ ;[Dd/ jkA, F;sokA dh g{ikF;soBkw wkbk gVQd/ s/ ;[Dd/ jkA, F;sokA dh g{ikeod/ jkA.eod/ jkA.eod/ jkA.eod/ jkA.eod/ jkA.fsq:k ufosq ftZu nFbhb ufosqkA dk toDB, ftGukohfsq:k ufosq ftZu nFbhb ufosqkA dk toDB, ftGukohfsq:k ufosq ftZu nFbhb ufosqkA dk toDB, ftGukohfsq:k ufosq ftZu nFbhb ufosqkA dk toDB, ftGukohfsq:k ufosq ftZu nFbhb ufosqkA dk toDB, ftGukoh

n"oskA d/ wZekokA dhnkA nB/ekA ejkDhnkA ;[Dd/ jkA fizBQkAn"oskA d/ wZekokA dhnkA nB/ekA ejkDhnkA ;[Dd/ jkA fizBQkAn"oskA d/ wZekokA dhnkA nB/ekA ejkDhnkA ;[Dd/ jkA fizBQkAn"oskA d/ wZekokA dhnkA nB/ekA ejkDhnkA ;[Dd/ jkA fizBQkAn"oskA d/ wZekokA dhnkA nB/ekA ejkDhnkA ;[Dd/ jkA fizBQkAftZu wodk B{z ekw tZ; w{oy iDkfJnk frnk j?. fJBQkAftZu wodk B{z ekw tZ; w{oy iDkfJnk frnk j?. fJBQkAftZu wodk B{z ekw tZ; w{oy iDkfJnk frnk j?. fJBQkAftZu wodk B{z ekw tZ; w{oy iDkfJnk frnk j?. fJBQkAftZu wodk B{z ekw tZ; w{oy iDkfJnk frnk j?. fJBQkAufosqkA ftZu p/Bkw sohe/ Bkb gkl10 thA Fkwb ehs/ufosqkA ftZu p/Bkw sohe/ Bkb gkl10 thA Fkwb ehs/ufosqkA ftZu p/Bkw sohe/ Bkb gkl10 thA Fkwb ehs/ufosqkA ftZu p/Bkw sohe/ Bkb gkl10 thA Fkwb ehs/ufosqkA ftZu p/Bkw sohe/ Bkb gkl10 thA Fkwb ehs/rJ/ jB ns/ r[o{ ih d/ nkuoD T[Zs/ bkASB brkJ/ jB.rJ/ jB ns/ r[o{ ih d/ nkuoD T[Zs/ bkASB brkJ/ jB.rJ/ jB ns/ r[o{ ih d/ nkuoD T[Zs/ bkASB brkJ/ jB.rJ/ jB ns/ r[o{ ih d/ nkuoD T[Zs/ bkASB brkJ/ jB.rJ/ jB ns/ r[o{ ih d/ nkuoD T[Zs/ bkASB brkJ/ jB.fJj ufosq fe;/ ;G: xokB/ ftZu gVQB, ;[DB bkfJe BjhA.fJj ufosq fe;/ ;G: xokB/ ftZu gVQB, ;[DB bkfJe BjhA.fJj ufosq fe;/ ;G: xokB/ ftZu gVQB, ;[DB bkfJe BjhA.fJj ufosq fe;/ ;G: xokB/ ftZu gVQB, ;[DB bkfJe BjhA.fJj ufosq fe;/ ;G: xokB/ ftZu gVQB, ;[DB bkfJe BjhA.

icoBkwk ftZu fJj do;kfJnk frnk j? fe fBoG?icoBkwk ftZu fJj do;kfJnk frnk j? fe fBoG?icoBkwk ftZu fJj do;kfJnk frnk j? fe fBoG?icoBkwk ftZu fJj do;kfJnk frnk j? fe fBoG?icoBkwk ftZu fJj do;kfJnk frnk j? fe fBoG?:'Xk r[o{ r'fpzd f;zx ih B/ fuZmh okjhA n"ozri/p B{z fJj:'Xk r[o{ r'fpzd f;zx ih B/ fuZmh okjhA n"ozri/p B{z fJj:'Xk r[o{ r'fpzd f;zx ih B/ fuZmh okjhA n"ozri/p B{z fJj:'Xk r[o{ r'fpzd f;zx ih B/ fuZmh okjhA n"ozri/p B{z fJj:'Xk r[o{ r'fpzd f;zx ih B/ fuZmh okjhA n"ozri/p B{z fJjco:kd fby G/ih fe i/ s/ok j[ew j't/ skA w?A s/o/ ;kjwD/co:kd fby G/ih fe i/ s/ok j[ew j't/ skA w?A s/o/ ;kjwD/co:kd fby G/ih fe i/ s/ok j[ew j't/ skA w?A s/o/ ;kjwD/co:kd fby G/ih fe i/ s/ok j[ew j't/ skA w?A s/o/ ;kjwD/co:kd fby G/ih fe i/ s/ok j[ew j't/ skA w?A s/o/ ;kjwD/ikB s/ ;oho b? e/ nk iktkA. icoBkw/ d/ Bkb i[VhnkAikB s/ ;oho b? e/ nk iktkA. icoBkw/ d/ Bkb i[VhnkAikB s/ ;oho b? e/ nk iktkA. icoBkw/ d/ Bkb i[VhnkAikB s/ ;oho b? e/ nk iktkA. icoBkw/ d/ Bkb i[VhnkAikB s/ ;oho b? e/ nk iktkA. icoBkw/ d/ Bkb i[VhnkAcko;h ftu th nFbhb ufosqk dk toDB j?.cko;h ftu th nFbhb ufosqk dk toDB j?.cko;h ftu th nFbhb ufosqk dk toDB j?.cko;h ftu th nFbhb ufosqk dk toDB j?.cko;h ftu th nFbhb ufosqk dk toDB j?.

i' ezw d; gksFkjhnK B/ 239 ;kb ftZu ehsk ;h, f;ZyKB/ G[Zb d/ ekoB fgS/ o'VQBk F[o{ eo fdZsk. (gkl10 1708 ftZu i'shi'fs ;wkJ/ ;B.) fJ; ;w/ ftZu fJ;bkw, Jh;kJh wZs s/ p[X wsdk, jo w[be ftZu pj[s tkXk j'fJnk j?. r[o{ rzqE ;kfjp d/ BkwXow B_{ wzBD tkb/ BjhA tX/. ;Zuk s/ ;G s' T[sw Bkw XowewkT[B tkb/ f;Zyk dh frDsh ;G s'A xN j?. ;z;ko dk Gbk fezt/j't/ <

f;Zy fBo'b r[opkDh gkm, ftuko, ehosB s/ r[owfs Bkwf;woB s'A y[zM rJ/. i' f;Zy r[o{ ih d/ ;w/A s/ T[; s'A seohpB 100;kb pkd se e/;K dh oZfynk bJh ikBK tko fdzd/ ;B, T[jBK B/f;o w[zvk fdZs/ s/ gfss j' rJ/. T[jBK O gsk BjhA fe T[j iBwKd/ r/V ftZu fesB/ fgS/ ub/ rJ/. fizBQK f;ZyK dh FoB ftZup/;jkok, w}b{w nkT[Ad/ ;B, T[jBK e'b'A j[D b'e vod/ jB. f;ZyM{m/, wZeko, co/ph j' rJ/. fJ; tZX ojh wzdh dFk dk w[ZY ekoB,fJj ` fe fBo'b r[o{ rqzE ;kfjp dh pkDh dk fSg e/ fto'X d;wrqzE dhnK ekb d/ T[gkFe ethnK dhnK ouBktK eo ojhnK jB.

171 172

eh nZi dh ikDekoh s'A pkd r[of;Zy fjzd{ Xow d/ pqkjwDK,yZsqhnK, t?FK s/ BhthA iksh d/ F{doK O Bkw Xow dk T[gd/F d/Dr/i' r[o{ ;kfjpkB B/ fdZsk ;h < r[o{ ih B/ toB tzv d{o ehsh ;h,fJ;soh O wod d/ pokpo doik fdZsk ;h. fJ; }wkB/ ftZu th;oeko s/ efujohnK dh pokpoh dk doik d/D dh e'fFFK d/pkti{d ;BksBh ws dhnK izihoK fYZbhnK BjhA j'JhnK. w"i{dkg[;seK s/ o/vhU, NhHthH d/ }wkB/ ftZu fBo'b r[o{ rqzE ;kfjp dhpkDh s/ Bkw Xow dk T[gd/F fco ;G w}jpK ikshnK O d/ e/T[jBK dk T[Xko eoB dh e'fFF eoBk ;kvk coi ̀ . fJj ezw d;gksFkjhnK B/ ehsk ;h.

fto'Xh skesK ni/ th ;kO ;BksBh Xow ftZu fwbkBdhnK e'fFFK eodhnK ofjBrhnK. ;kvk ezw fJjBK d/ j[zfdnk th;Zu/ Bkw Xow dk j'ek d/Dk `. UVe ;Zu dh jh fiZs j't/rh.

f;Zy ftdtkBk gzEe iE/pzdhnkA s/ gzEe ;z;EktkA s/ syskAgk; dk; dh fBwosk ;fjs p/Bsh j? fe T[j fJ; g[;se B{z gVQe/ nkg fBogy fBoD/ b?D.

Page 87: g[;se fwbD dk gsk lsikhpanth.org/PDF/DasamGranthDeeVichar.pdf · d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko sseok i. d' Fpd 4 ii. d;w rqzE dh r[owfs ftuko dk ;ko 6 1H Gkr 1 - d;w rqzE dh

d;w rqzE dh ftuko d;w rqzE dh ftuko

p/Bsh

d;w rqzE dhnK ouBktK dk nkXko t/d ws s/ rqzE jB.ouBktK d/ fbykoh d/th d/tfsnK s/ w{oshnK dh g{ik nokXBkeoB tkb/ eth jB.

jEbh g[;se @@;qh r[o{ rqzE ;kfjp ih dh pkDh d/ nkXkos/ d;w rqzE dh ftuko## O gzE d/ T[^x/ ftdtkBK B/ gVQ, ftukoe/ gqtkB ehsk `.

f;Zy ;zgodktK, iZE/pzdhnK s/ r[of;ZyK gk; p/Bsh ` feg[;se O gVQ e/ ;op;zwsh pDkT[D ftZu :'rdkB gkT[D.

r[owfs dh fJj ;ZukJh ;G d/F-ftd/F d/ f;ZyK se gjz[ukT[Dk;w/A dh wzr `.

i' d/F-ftd/F d/ f;Zy s/ iZE/pzdhnK fBo'b r[opkDh d/nkXko s/ gquko eoB ftZu wdd eoBk ukj[zd/ jB, T[j 25 iK T[;s'A tZX g[;seK bJh nkovo G/iD dh fWgkbsk eoB. fJj g[;seT[jBK O SgkJh dh bkrs s'A th xZN e/tb 60 o[gJ/ gqsh ekghfdZsh ikt/rh.

vkH r[ow[y f;zxB-6/58 Safdarjung Enclave,

New Delhi - 110029Tel.: 2610 2376, 41652482

E-mail : [email protected]

173