gtxovt, adget fexze, nafici msajulebi...

52
gTxovT, adgeT fexze, nafici msajulebi modian gv. 10 fasi 2 lari obamedia: Sewyvetili ambori gv. 16 17 weli omis Semdeg gv. 24-27 gansaxlebis koSmari afxazeTSi gv. 28 `daria Tu avdaria, miSa magaria~ gv. 30 Sinmousvleli prezidentis dabruneba gv. 33 reportaJi: subsidirebuli rTveli gv. 35 interviu gia dvalTan gv. 38 uniformirebuli kultura gv. 41 `mas Zalian movenatreT~ gv. 43 # 45 27 seqtemberi - 3 oqtomberi / 2010

Upload: others

Post on 28-Feb-2020

0 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: gTxovT, adgeT fexze, nafici msajulebi modiandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/9034/1/Liberali_2010_N45.pdf · gTxovT, adgeT fexze,nafici msajulebi modian 15 Tvalsazrisi 2011 wlis

gTxovT, adgeT fexze,

nafici msajulebimodian gv. 10

fasi 2 lari

obamedia: Sewyvetili ambori gv. 16

17 weli omis Semdeg gv. 24-27

gansaxlebis koSmari afxazeTSi gv. 28

`daria Tu avdaria, miSa magaria~ gv. 30

Sinmousvleli prezidentis dabruneba gv. 33

reportaJi: subsidirebuli rTveli gv. 35

interviu gia dvalTan gv. 38

uniformirebuli kultura gv. 41

`mas Zalian movenatreT~ gv. 43

# 45

27 seqtemberi - 3 oqtomberi / 2010

Page 2: gTxovT, adgeT fexze, nafici msajulebi modiandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/9034/1/Liberali_2010_N45.pdf · gTxovT, adgeT fexze,nafici msajulebi modian 15 Tvalsazrisi 2011 wlis
Page 3: gTxovT, adgeT fexze, nafici msajulebi modiandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/9034/1/Liberali_2010_N45.pdf · gTxovT, adgeT fexze,nafici msajulebi modian 15 Tvalsazrisi 2011 wlis

nomerSi:

02 fosta

04 mokled

06 vrclad

08 ori azri

daubrundeba Tu ara

afxazeTi saqarTvelos

iurisdiqcias?

10 mTavari Tema

gTxovT, adgeT

fexze,nafici msajulebi

modian

15 Tvalsazrisi

2011 wlis 400

gadarCenili

msoflio

16 obamedia: Sewyvetili

ambori

mezoblebi

18 daRestani - kavkasiuri

amboxis birTvi

interviu

38 rogor vipovoT samyaros

`pirvelsawyisi~

interviu gia dvalTan

Tvalsazrisi

41 uniformirebuli kultura

paata qurdaZe

mediakritika

43 axali satelevizo sezoni -

`mas, Zalian movenatreT~

kultura

46 mSvidobiani

`kinematografiuli

omebi~

sporti

47 pirveli baqodan

gio axvlediani

qalaqSi moxetiale

kacis Canawerebi

48 auCqarebloba

Jurnali `liberali~ gamoicema fond `Ria sazogadoeba - saqarTvelos~

mxardaWeriT.

avtoris / avtorebis mier sainformacio masalaSi gamoTqmuli mosazreba

ar gamoxatavs fondis `Ria sazogadoeba-saqarTvelos~

pozicias. Sesabamisad, fondi ar aris pasuxismgebeli masalis Sinaarsze.

The views, opinions and statements expressed by the authors and those providing comments

are theirs only and do not necessarily reflect the position of Open Society Georgia Foundation.

Therefore, the Open Society Georgia Foundation is not responsible for the content of the

information material.

# 45 / 27 seqtemberi - 3 oqtomberi / 2010

aRmosavleT partnioroba

20 kontrastuli moldova

17 weli omis Semdeg

24 dakarguli

drois

sazogadoeba

26 martoobis 17 weli

konfliqtebi

28 gansaxlebis

koSmari

afxazeTSi

Jurnalisturi gamoZieba

30 ̀daria Tu avdaria, miSa

magaria~

ekonomika

33 Sinmousvleli prezidentis

dabruneba

sazogadoeba

35 subsidirebuli

rTveli

garekanze:

gTxovT adgeT fexze,nafici msajulebi modianilustracia: ruslan beriZe

fo

to

gogi

cag

arel

i

soxumi, 1993

1liberali . seqtemberi-oqtomberi 2010 . № 45

Page 4: gTxovT, adgeT fexze, nafici msajulebi modiandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/9034/1/Liberali_2010_N45.pdf · gTxovT, adgeT fexze,nafici msajulebi modian 15 Tvalsazrisi 2011 wlis

redaqtorebi: mTavari redaqtori Sorena SaverdaSvili /aRmasrulebeli redaqtori sofo Waava / kavkasia da konfliqtebi sofo bukia / Jurnalisturi gamoZieba beso kurtaniZe / sazogadoeba Tamar babuaZe / axali ambebi naTia axalaSvili, nana sajaia Jurnalistebi: maia wiklauri, nino gogua, marika qoCiaSvili, eka WiTanava, rusudan fanoziSvili, anita Tvauri, Tamar faradaSvili, nino CimakaZe, nino robaqiZe, naTia guliaSvilikontribucia: mark maleni, giorgi cxadaia, kaxa koxreiZe, levan izoria, bakur sulakauri, nana sajaia, rati amaRlobeli, ninia kakabaZe, daviT buxrikiZe, gio axvlediani, kaxa Tolordavaredaqcia: foto-redaqtori levan xerxeuliZe / grafikuli dizaini Tornike lorTqifaniZe / redaqtor-stilisti paata Samugia / koreqtori Tamar RonRaZe gamomcemloba: proeqtis menejeri qeTi babunaSvili / proeqtis menejeris asistenti lela SubiTiZe / marketingi da sazogadoebasTan urTierToba naTia rusaZe / distributori zviad Sengeliagamomcemeli: Sps `liberali~. misamarTi: Tbilisi 0162, faliaSvilis q. 108. tel.: (995 32) 232235, 233731, 912326. el-fosta: [email protected] sxva gamocemebi: `cxeli Sokoladi~, `cxeli Sokoladi _ literatura~, `biznesi: adamianebi, meTodebi, strategiebi~.`liberalis~ saavtoro uflebebi daculia. JurnalSi gamoqveynebuli masalebis nawilobrivi da/an mTliani gamoyeneba redaqciis Tanxmobis gareSe akrZalulia. beWdva: stamba `favoriti~. misamarTi: Tbilisi, CubinaSvilis q. 50. tel.: (995 32) 95 19 52. www.phfavorite.gegamodis kviraSi erTxel, yovel orSabaTs. pirveli nomeri gamocemulia 2009 wlis maisSi. rekomendebuli sacalo fasi 2 lari.

www.liberali.geISSN 1987-7528

fosta www.liberali.ge

meqanikuri forToxali

uamravi Cvili, mozardi, Tu zr-dasruli yoveldRiurad itarebs absoluturad uvnebel magni-tur_rezonansul kvlevas. Tiko comaia amas Tavis tvinze Catare-bul eqsperiments uwodebs. Tavis tvinze eqsperimentebi gulisxmobs operaciebs, romelic narkozis qveS tardeba mxolod virTxebsa da primatebze.

Sesabamisad, arakoreqtuli da araeTikuria wiaRsvlebi faSisturi germaniis epoqaSi; nebayoflo-biT Catarebuli kvlevis Sedareba tyveebis wamebasTan. civilizebul qveynebSi msgavsi kvlevebi farTo-daa danergili.

dasmulia kiTxvebi: „aris Tu ara ararsebuli danaSaulis prevencia danaSauli? is, vinc awesebs nor-mas, iZleva Tu ara instruqcias, rogor daamaxinjos Tavisufali adamiani?“

prevencia, swored jer ar arse-bulis Tavidan acilebas niSnavs. kvalificiuri prevenciuli muSaoba sayovelTaod aRiarebulia.

norma winaaRmdegobaSi ar mo-dis TavisuflebasTan. zneobrivi normebi ki ar amaxinjebs adamians, aramed ganasxvavebs cxovelisa-gan da Tavisuflebas aniWebs mas; saSualebas aZlevs airCios biolo-giur moTxovnilebasa da pirovnul faseulobas Soris.

Jurnalistis mTavari braldebaa:

„eqsperimenti mozardebis asocial-uri qcevis dasadgenad ara marto araeTikuri, aramed ukanonocaa, radgan medikobiologiuri kvlevis Catarebas bio-eTikis komitetis Tanxmoba sWirdeba“.

fsiqofiziologiuri kvleva ar aris Tavis tvinze eqsperimenti;

kvlevis mizani iyo, ara asocial-uri qcevis dadgena, aramed mo-zardobis asakobrivi problemebis/asocialuri qcevis Camoyalibebis

riskfaqtorebis Seswavla mSoblebi-sa da mozardebisaTvis fsiqologi-uri daxmarebis gawevis mizniT.

gamoyenebuli fsiqologiuri kv-levis meTodi saerTaSoriso stan-dartizebuli testia (freiburgis anketa), adaptirebuli uznaZis sax-elobis fsiqologiis institutSi.

ganxorcielebuli saqmianoba eTi-kuria da kanonieri. daculia APA-s standarti.

kvleva fsiqofiziologiuria da ara medikobiologiuri. amis dasturia biosamedicino kvlevebis eqspertis, amave kanonis Tanaavto-ris, konvenciis xelmomweris qalba-ton nata yazaxaSvilis saeqsperto daskvna (www.puip.ge). Jurnalisti esaubra mas, magram arCia statiaSi moeyvana proeqtze warmodgenis ar-mqone bioeTikis sazogadoebis ori wevris komentari.

statiaSi moyvanilia ramden-ime arasrulwlovanis komentari, romelTac ar ician, rom fsiqolo-gia mecnierebaa, romlis daxmarebiT SesaZlebelia sarisko tendenciebis dadgena da survilis SemTxvevaSi droulad Svelac.

sicruea: 1. „mozardSi moklan survili raime daaSavos, an ar daaS-avos..., arTmev Tavisufal nebas...“ 2. „kvlevis Semdeg samedicino dawe-sebulebebi daitvirTeba“ 3. „arsad iyo gafrTxileba _ es kvlevaa“.

Jurnalistma icoda: miRebuli werilobiTi informirebuli Tanx-moba gamoricxavs iZulebas; pro-eqtis satelevizio anonsi gadioda xarveziT. iq gaJRerebuli eqimebis rekomendacia medikamentebTan daka-vSirebiT kvlevas ar exeboda.

statiaSi moyvanili „eqspertis“ Sefasebebi arakompetenturia, radgan teleanonsis ganxilvas ar scdeba.

fsiqologiis doqtori, profesori Tea gogotiSvili

fasi 2 lari

`kavkasiuri saxli~ usaxlod gv. 08

bagratis taZari mainc aRdgeba gv. 09

gvinda saakaSvili premier-ministrad? gv. 10

axali konstitucia gv. 20

ratom unda vixadoT gadasaxadebi gv. 23

prezidentis ̀ simboluri~ saCuqrebi gv. 25

samxedro kapitani saqarTvelos winaaRmdeg gv. 29

TviTmmarTvelobasTan xelSekruli televiziebi gv. 34

qarTveli xalxi siyalbis winaaRmdeg! gv. 48

# 42 / agvisto / 2010

meqanikuri forToxali

gv. 12

saqvelmoqmedo eqsperimenti

mozardebis tvinebze

2 liberali . seqtemberi-oqtomberi 2010 . № 45

Page 5: gTxovT, adgeT fexze, nafici msajulebi modiandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/9034/1/Liberali_2010_N45.pdf · gTxovT, adgeT fexze,nafici msajulebi modian 15 Tvalsazrisi 2011 wlis

ჰაინრიჰ ბიოლის ფონდის სამხრეთ კავკასიისრეგიონალური ბიურო რეგიონალური სასტიპენდიო პროგრამის

ფარგლებში აცხადებს კონკურსსსოციალურ მეცნიერებებში

რეგიონალური სასტიპენდიო პროგრამის მიზანი:

სასტიპენდიო პროგრამის მიზანია მხარი დაუჭიროს სამხრეთ კავკასიის ქვეყნებში აკადემიური

კვლევების ჩატარებას.

პროგრამის ამოცანებია:

ხელი შეუწყოს ახალგაზრდა მეცნიერების მიერ სამხრეთ კავკასიის ქვეყნებში სოციალურ

მეცნიერებათა განვითარების ხელშემწყობი ინდივიდუალური და ინტერდისციპლინარული

კვლევების ჩატარებას;

ხელი შეუწყოს სამხრეთ კავკასიის ქვეყნებში სოციალურ მეცნიერებათა სფეროში მოღვაწე

პროფესიონალების რეგიონალური ქსელის განვითარებას.

კონკურსის პირობები

განაცხადის შემოტანა შეუძლიათ 1975-1987 წლებში დაბადებულ ახალგაზრდა მკვლევარებს,

რომლებსაც გააჩნიათ სრული უმაღლესი განათლება და ამავე დროს მუდმივად ცხოვრობენ

სამხრეთ კავკასიის ქვეყნებში. სავალდებულოა ინგლისური და რუსული ენების მაღალ დონეზე

ფლობა. პრიორიტეტი მიენიჭება განაცხადებს, რომლებიც თემატურ სიახლეს, სოციოლოგიური

და თვისობრივი კვლევის ინოვაციური მეთოდებს გვთავაზობენ.

ფონდი აფინანსებს აკადემიურ კვლევებს შემდეგი მიმართულებებით:

1. სამხრეთ კავკასიის ეთნო-ტერიტორიული კონფლიქტების შესახებ ახლებური ხედვის

შემუშავება.

2. ლტოლვილები და იძულებით გადაადგილებული პირები სამხრეთ კავკასიაში: გადარჩენის

სტრატეგიები.

3. საბჭოთა რეჟიმისათვის გაწეული წინააღმდეგობისა და რეპრესიების ისტორია.

4. უთანასწორობასა და დისკრიმინაციასთან დაკავშირებული პრობლემები სამხრეთ კავკასიაში.

5. გენდერული როლების ტრანსფორმაცია.

სტიპენდიის ხანგრძლივობა და მოცულობა

სტიპენდიის ხანგრძლივობა განისაზღვრება თორმეტი თვით (01.01.2011-31.12.2011). სტიპენდიის

მოცულობა ყოველთვიურად 250.00 ევროს შეადგენს. ასევე შესაძლებელია ფონდის მიერ

ორგანიზებული თანმდევი პროგრამა-სემინარებით, საზაფხულო სკოლითა და პუბლიკაციებით

მხარდაჭერა.

სრული ინფორმაცია კონკურსის შესახებ მოიძიეთ ჰაინრიჰ ბიოლის ფონდის

სამხრეთ კავკასიის რეგიონალური ბიუროს ვებ-გვერდზე:

www.boell.ge

samxreT kavkasia

Page 6: gTxovT, adgeT fexze, nafici msajulebi modiandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/9034/1/Liberali_2010_N45.pdf · gTxovT, adgeT fexze,nafici msajulebi modian 15 Tvalsazrisi 2011 wlis

24 seqtembers saqarTvelos parlamentma konstituciis axali proeqti riggare-Se sxdomaze pirveli mosmeniT miiRo. kanonproeqts mxari 123-ma deputat-ma dauWira, maT Soris, umciresobis warmomadgenlebma _ fraqcia `qristian-demokratebis~ wevrebma, gia TorTlaZem da guram CaxvaZem. oTxma deputatma ki xma kanonproeqtis winaaRmdeg misca, maT Soris, jondi baRaTuriam da gia caga-reiSvilma.sakonstitucio cvlilebebis pake-ti parlamentSi iusticiis ministrma zurab adeiSvilma waradgina. proeqtze msjeloba sxdomaTa darbazSi 4 saaTs gagrZelda. ganxilvaze gadawyda, rom konstituciaSi aisaxeba saparlamento umciresobis ramdenime SeniSvna: aRar gauqmdeba organuli kanoni, gubernato-rebs ki prezidentis nacvlad premier-ministri daniSnavs. gadaixedeba muxli sakuTrebis uflebis Sesaxeb da prezidentis uflebamosileba sakanonmdeblo iniciativisa da rigga-reSe saparlamento sxdomis mowvevis Sesaxeb. saparlamento umciresobis

ramdenime warmomadgenelma gamosvlaSi aRniSna, rom am saxiT parlamentis mu-SaobaSi Carevis ufleba prezidents ar unda hqondes.aseve, ganixileba parlamentarebis uflebamosilebis zrdisa da genera-luri Stabis wevrTa daniSvnis sakiTxi. arsebobs saSiSroeba, rom saomar situa-ciaSi premier-ministris mier daniSnuli Tavdacvis ministri da prezidentis mier daniSnuli generaluri Stabis xelmZR-vaneli erTmaneTs daupirispirdnen. am problemis gadasaWrelad parlamentare-bs dro meore mosmenamde eqnebaT. meore saparlamento mosmena ori kviris vadaSi unda dainiSnos. parlamentis Ta-vmjdomarem ar gaiTvaliswina umcireso-bis moTxovna _ konstituciis proeqtis ganxilvis procesis oqtombris meore naxevarSi gadadebis Sesaxeb. miuxedavad imisa, rom veneciis komisiis daskvna sakonstitucio proeqtze 16 oqtombers gamoqveyndeba, parlamenti am SeniSvnebs veRar gaiTvaliswinebs da axal kons-titucias daCqarebulad, savaraudod, oqtombris pirvel naxevarSi miiRebs.

konstitucia damtkicebulia pirveli mosmeniT

Tavdasxma

anqvabze

23 seqtembers afxaze-Tis de-faqto vice-prezidents, aleqsandre anqvabs ucnobi pirebi daesxnen Tavs da mis saxls naRmmtyorcni-dan esroles. anqvabi xelSi da fexSi daiWra. pirveladi daxmareba mas adgilzeve aRmouCines, Tumca vice-prezidentma hospitalizaciaze uari ganacxada. es anqvabze ganxorcie-lebuli ukve meoTxe Tavdasxmaa. arc erTi wina Tavdasxma afxaze-Tis e.w. samarTaldamcav struqturebs ar gau-xsniaT. de-faqto prezi-dentis sergei baRafSis SefasebiT, anqvabze momxdari Tavdasxma afxazeTSi viTarebis destabilizaciisken iyo mimarTuli. aleqsandre anqvabs 2005-2010 wlebSi afxazeTis de-faqto xelisufle-bis premier-ministris Tanamdeboba ekava. 2010 wlis afxazeTis e.w. sa-prezidento arCevnebis Semdeg ki, igi afxazeTis vice-prezidentia. 1992-93 wlebSi, afxaze-Tis omis dros, anqvabi vladislav arZinbas mTa-vrobis Sinagan saqmeTa ministri iyo. 1994-2000 wlebSi is moskovSi cxovrobda. soxumSi dabrunebisTanave man opoziciuri moZraoba `aitaira~ daafuZna. 2004 wlis arCevnebSi is mxars sergei baRafSs uWerda.

ricxvebi saavadmyofos reabilitacia 8 sadazRvevo kompaniam 2012 wlisTvis unda daasrulos.

lari eRireba axali, biometruli pasporti borjRalis gamosaxulebiani pasportis mflobelTa-Tvis, romelic Zalas 2011 wlis 1 ianvars kargavs.

46 65

mokled

4 liberali . seqtemberi-oqtomberi 2010 . № 45

Page 7: gTxovT, adgeT fexze, nafici msajulebi modiandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/9034/1/Liberali_2010_N45.pdf · gTxovT, adgeT fexze,nafici msajulebi modian 15 Tvalsazrisi 2011 wlis

`prezidentobis vadis amowurvis Semdeg Tu

mixeil saakaSvili aravis gaaxsendeba, ar

mewyineba. prezidentobis Semdeg vapireb am

warmatebuli qveyniT datkbobas~.

prezidenti saakaSvili niu iorkis

universitetSi gamosvlisas

`saakaSvili ukve mxolod saqarTvelos ki ara,

msoflios `abolebs~.

`axali memarjvene~ daviT gamyreliZe prezident

saakaSvilis amerikaSi vizitis Sesaxeb

`arsebobs sakiTxebi, romlebzec, ubralod,

ver SevTanxmdebiT. ruseTis jaris masobrivi

koncentracia saqarTveloSi, misi mTavrobis

nebis sawinaaRmdegod, erT-erTi aseTi

sakiTxia~.

`nato~-s generaluri mdivani _ anders fog

rasmuseni nato-ruseTis urTierTobebze

`samxreT oseTis liderebma saxelmwifos

Camoyalibebis mZime gza gaiares. 2008 wlis

movlenebi, romlebsac bevri adamianis

sicocxle emsxverpla, TqvenTvis

mZime testi iyo.~

ruseTis patriarqi kirile samxreT oseTis

`damoukideblobis gamocxadebis~ dReze.

Rvedi savaldebulo xdeba

cvlileba Ziudos federaciaSi

citatebi

uaxloes momavalSi Rvedis gamoyeneba nebismieri tipis

gzaze moZraobisas gaxdeba savaldebulo, maT Soris _ da-

saxlebul adgilebzec. Sesabamisi cvlileba `administra-

ciul samarTaldarRvevaTa kodeqsSi~ Seva. sakanonmdeblo

cvlilebis iniciativa parlamentSi ukve daregistrirda

da misi avtorebi deputatebi _ rusudan kervaliSvili da

oTar ToiZe arian. maTi TqmiT, am cvlilebis aucileblo-

ba avtosagzao SemTxvevebis xSir SemTxvevaSi sikvdiliT

dasrulebam gamoiwvia. aqamde Rvedis gamoyeneba mxolod

Cqarosnul avtomagistralebsa da trasebze, 80 km/sT-

ze meti siCqariT moZraobisas iyo savaldebulo. axali

iniciativis damtkicebis Semdeg ki usafrTxoebis Rvedi

mZRolmac unda ataros da mis gverdiT mjdommac. Tu am

wess erT-erTi mainc ar daemorCileba, mZRols 40 laria-

ni jarimis gadaxda mouwevs.

saqarTvelos ZiudoistTa nakrebis mTavar mwvrTnelad soso

liparteliani daniSnes. Ziudos federaciaSi momxdari cvlile-

bebi tokioSi msoflio Cempionatze momxdar incidents ukavSir-

deba. 10 seqtembers irakli cirekiZem tatamze gasvla daagviana

da msoflio Cempionats gamoeTiSa. es daudevroba kargi sababi

aRmoCnda Ziudos federaciis xelmZRvanelobis Sesacvlelad.

miuxedavad imisa, rom kanoni federaciis gadawyvetilebebSi

xelisuflebis Carevas krZalavs, sportisa da axalgazrdobis

ministrma _ lado varZelaSvilma ,,msgavsi faqtebis gamori-

cxvis~ pasuxismgebloba sakuTar Tavze aiRo. gadadga Ziudos

nakrebis mTavari mwvrTneli amiran totikaSvili. Tanamdeboba

datova Ziudos federaciis prezidentma dilar xabulianmac.

sportisa da axalgazrdobis saministros gancxadebiT, nakrebis

xelmZRvanelobis Secvla nakrebis warumateblobam gamoiwvia.

2009 wlis sezonis umTavresi turnirebi nakrebma oqros medlis

gareSe Caatara. arc 2010 wlis turnirebi iyo warmatebuli. ase-

Ti cudi periodi qarTul Ziudos 1964 wlis Semdeg ar hqonia.

miliard dolarad Sefasebuli qonebiT bil geitsi `forbsis~ yvelaze mdidar amerikelTa siis lideria.54adgiliT dawinaurda saqarTvelo `msoflios

ekonomikuri Tavisuflebis indeqsSi~ da 42-dan 23-e safexurze gadainacvla.

19

mokled

5liberali . seqtemberi-oqtomberi 2010 . № 45

Page 8: gTxovT, adgeT fexze, nafici msajulebi modiandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/9034/1/Liberali_2010_N45.pdf · gTxovT, adgeT fexze,nafici msajulebi modian 15 Tvalsazrisi 2011 wlis

vrclad

niu iorkSi - rogorc sakuTar saxlSinana sajaia

fo

to

nik

ol

a Ze

fi

„nasdaki” miesalmeba saqarTvelos prezident mixeil saakaSvils!“ _ taims skverze ganTavsebuli am warweriT da saqarTvelos droSis baneriT daxvda niu iorkSi Casul saqarTvelos prezi-dents msoflios erT-erTi udidesi sa-fondo birJa.

gaeros asambleis kvireulis para-lelurad, amerikis safondo birJam ramdenime saerTaSoriso liders umas-pinZla, Tumca rogorc `nasdakis~ vi-ce-prezidentma edvard naiTma Tqva, arc erTi stumari ar yofila iseTi sapatio, rogorc prezidenti saakaSvi-li: „gulwrfelad unda vTqva, rom am

organizaciis istoriaSi, arasodes gvi-maspinZlia Tavisuflebisa da kanonis uzenaesobis ufro didi advokatisTvis, vidre prezidenti saakaSvilia. is isto-riuli lideria.“

prezidentis wardgenisas naiTma saqar-TveloSi gatarebul reformebze da war-matebebze isaubra. reformebze aranak-lebi yuradReba naiTma saakaSvilis niu iorkul cxovrebaze gaamaxvila: „is ar aris ucxo niu iorkSi. man aq didi dro gaatara, swavlobda `kolumbiaSi~ da aqve iuridiul firmaSi muSaobda. zogi masSi mxolod korporaciul iurists dainaxa-vda, CemTvis ki is bevrad metia“.

naiTma prezidentze saubari im ci-tatiT daasrula, romliTac hilari klintonma da jon makeinma prezi-denti saakaSvili nobelis mSvidobis premiaze wardgenisas daaxasiaTes: „is demokratiuli Rirebulebebis, mSvi-dobis, pirovnuli Tavisuflebebisa da samoqalaqo uflebebis erTgulia. misi ZalisxmeviT saqarTvelo axal sazoga-doebas aSenebs, romelic kanonis uzena-esobazea damyarebuli,“ _ ganacxada sa-qarTvelos droSis fonze da kamerebis win `nasdakis~ vice-prezidentma.

naiTis am daxasiaTebas daumsaxurebe-li uwoda prezidentma saakaSvilma da

6 liberali . seqtemberi-oqtomberi 2010 . № 45

Page 9: gTxovT, adgeT fexze, nafici msajulebi modiandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/9034/1/Liberali_2010_N45.pdf · gTxovT, adgeT fexze,nafici msajulebi modian 15 Tvalsazrisi 2011 wlis

vrclad

Tqva, rom aseTi moulodneli wardgenis gamo `gawiTlda~ kidec. safondo bir-JaSi gamosvlisas manac ”saqarTvelos warmatebul reformebze” da turizmze isaubra: „iciT, saqarTvelo kalifor-nias hgavs da is amerikelebisadmi yve-laze megobrulad ganwyobili qveyanaa. ra Tqma unda, ara mxolod imitom, rom me niu iorkSi vswavlobdi~.

niu iorkul cxovrebaze da gamocdi-lebaze prezidentma amave Statis uni-versitetSic isaubra. SekiTxvaze, Tu ra aris saqarTvelos prezidentis pi-radi miRweva, mixeil saakaSvilma upasu-xa: `erTaderTi, rac Cems pirad miRwe-vad SeiZleba CaiTvalos, is aris, rom, cota wonaSi davikeli~, da dasZina, rom yvela danarCeni warmateba da miRweva, rac saqarTvelos hqonda, qarTveli xalxisa da reformatorTa jgufis da-msaxurebaa.

oficialur vizitebsa da sityviT gamosvlebis garda, prezidenti niu io-rkis „foqsis“ satelevizio Sous „Seni msoflios“ stumaric iyo.

saakaSvilma gadacemis wamyvan neil kavutosTan ramdenime mniSvnelovan politikur Temaze isaubra, maT Soris, saqarTvelos kontribuciaze avRaneTis operaciebSi da ruseTTan urTierTo-bebze, gansakuTrebiT ki saqarTvelos warsulze.

„me maxsovs siRaribis programebi, didi Tanxa modioda Cemi winamorbedi mTavrobis dros, magram es yvelaferi Savi xvreli iyo. mSeneblobisTvis ga-moyofili TanxebiT vilebs iSenebdnen, ganaTlebisTvis gamoyofili TanxiT ki TavianT Svilebs uSvebdnen ucxoeTSi saswavleblad. me amerikaSi amerikuli stipendiiT Camovedi, me niu iorkis ga-reubanSi vcxovrobdi, isini karg bineb-Si cxovrobdnen.“

kavuto: ̀ rogor, saqarTvelos momava-li prezidneti gareubanSi cxovrobda?~

saakaSvili: `ki, da Zalianac momwon-da.~

kavuto: ̀ sad dadiodiT gasarTobad?~saakaSvili: `yvelgan. me TiTqmis niu

iorkeli var. roca niu orkSi vbrunde-bi, Tavi niu iorkeli mgonia.~

ikiTxeT liberalis ganaxlebul portalze

www.liberali.ge

www.liberali.ge

multimedia

interviu gia dvalTan

nino beqiSvilis blogi

geniosi qalaqis gareubanSipeterburgelma maTematikosma

perelmanma am zafxuls uari

Tqva kleis maTematikis insti-

tutis mier dawesebul jildoze

_ milion dolarze. manamde,

1996 wels ar aiRo evropis

maTematikuri sazogadoebis

mier miniWebuli premia, 2006-

Si ki maTematikosebis nobeli

_ fildsis medali. ise, karga

xans ki fiqrobda, ra eqna. mil-

ioni milionia. bolos saku-

Tari gadawyvetileba ase axsna:

`mokled rom giTxraT, mTavari

mizezi isaa, rom maTematikosTa

sazogadoebas ar veTanxmebi. ar

momwons maTi gadawyvetileba,

mimaCnia, rom samarTliani

ar aris. vfiqrob, am amoca-

nis gadawyvetaSi amerikelma

mecnierma hamiltonma Cemsaze

aranaklebi wvlili Seitana~.

giorgi cxadaias

blogi

tarantinotarantinos „makula-

turaSi~ (Pulp Fic-tion) aris erTi, arc

ise cnobili scena,

romelmac tarantino Semayvara. am

filmSi bevri sxva iseTi scenaa, ro-

melic superpopularulia, magali-

Tad, uma turmanis da jon travoltas

cekva, an hani banis da ringos dialo-

gebi restoranSi .... magram me yvelaze

metad swored erTi meorexarisxovani

scena CamrCa gonebaSi. scenas hqvia

„The Bonnie Situation~ („bonis situacia~).

siaxle forumi liberalis portalze

mzad xarT, gaxdeT nafici msajuli?

ras niSnavs `gonivruli eWvi~?

mogwonT prezidentis iniciativa?

Tqveni mosazreba:

7liberali . seqtemberi-oqtomberi 2010 . № 45

Page 10: gTxovT, adgeT fexze, nafici msajulebi modiandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/9034/1/Liberali_2010_N45.pdf · gTxovT, adgeT fexze,nafici msajulebi modian 15 Tvalsazrisi 2011 wlis

zaqro, 56 wlis, baTumi _ Tu Wkvianurad imuSaveben saqar-Tvelos mTavrobaSi, afxazeTs davibrunebT. yvela erovne-bas pativi unda vceT. afxazebi Cveni Zmebi arian. Zalian Tavneba mTavroba gvyavs, marto TavianTi Tavi hgoniaT mar-Tali. arada, aucilebelia Sedegiani, Tanaswori laparaki afxazebTan. unda gaigon, rom Cven maTi mtrebi ki ara, me-gobrebi varT.

diana, 26 wlis, zugdidi _ RvTis rwmeniT, imedi maqvs. me Tvi-Ton afxazeTidan var. axla aranairi kavSiri ar maqvs iqauro-basTan. mgonia, rom mxolod RvTis madliT SeiZleba, moxdes saswauli da davbrundeT afxazeTSi. sxva arafris mjera.

maia, 47 wlis, zugdidi _ me didi imedi maqvs. es situa-cia, rac dResaa, droebiTia. saqarTvelos mTavroba akeTebs yvelafers, rom saqarTvelos teritoriebi gaerTiandes. me radiosac vusmen, televizorsac vuyureb da vxedav, ramden rames akeTebs mTavroba. is, rom raRac misiebi Careulia am sakiTxSi, es saqarTvelos mTavrobis damsaxurebacaa.

nana, 54 wlis, Tbilisi _ aucileblad gaxdeba saqarTvelos nawili. imitom, rom qarTveli eri iseTi eria, arafriT ar datovebs afxazeTs. Cveni miwa-wyalia da ar davTmobT. es mdgomareoba droebiTia.

kaxa, 34 wlis, quTaisi _ 100 procentiT darwmunebuli var, rom afxazeTi isev gaxdeba saqarTvelos nawili. ruseTi adre Tu gvian daingreva, Cvenc swori kursi gvaqvs aRebu-li. minimum 5 weliwadSi Cveni xelisufleba moaxerxebs, rom gaverTiandeT.

beqa, 19 wlis, Tbilisi _ me mgonia, rom TviTon afxaze-bs undaT dabruneba, oRond ufro asakovan xalxs; imitom, rom ician saqarTvelo rogoria. axalgazrdebs _ naklebad. ganviTarebul saxelmwifos SemadgenlobaSi Sesvla yvelas unda. Tu ganvviTardebiT 100 wlis mere da ruseTi isev ise iqneba, ra Tqma unda, afxazebs isev CvenTan moundebaT.

nino, 36 wlis, Tbilisi _ mgoni, rom gaxdeba saqarTvelos nawili. iseTi piri uCans. Zalian gauWirdaT magaTac da Tvi-Tonve moubrundebian saqarTvelos.

julieta yanCeli, 60 wlis, rusTavi _ imedi maqvs, rom afxazeTi gaxdeba saqarTvelos nawili. raRacnairad dro gava, wlebi. Cveni sisxli da xorci mainc Cveni iqneba. albaT, SeecvlebaT goneba afxazebs da isev moundebaT CvenTan.

eTer gamsaxurdia, Tbilisi _ aucileblad unda gaxdes, sxvanairad ar gamova. boroteba ver gaimarjvebs verasdros. rodis an rogor, ar vici, magram Cven erTni varT da erTad unda viyoT.

daubrundeba Tu ara afxazeTi saqarTvelos iurisdiqcias?

nana kevliSvili, 67 wlis, rusTavi

_ afxazeTi aucileblad gaxdeba

saqarTvelos nawili. mTeli msoflio

acxadebs, rom afxazeTi unda iyos

Cveni da me ra ufleba maqvs, maT ar

davujero?! msoflio gvexmareba,

amboben, rom saqarTvelo unda

iyos erTiani, Cvenc Tu cotaTi

mivexmarebiT da vimoqmedebT,

yvelaferi kargad iqneba!

ori azri

8 liberali . seqtemberi-oqtomberi 2010 . № 45

Page 11: gTxovT, adgeT fexze, nafici msajulebi modiandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/9034/1/Liberali_2010_N45.pdf · gTxovT, adgeT fexze,nafici msajulebi modian 15 Tvalsazrisi 2011 wlis

Temuri, 52 wlis, quTaisi _ am politikiT ara mgonia. raRac Sansebi rom iyo, maSin omi daiwyo. 2008 wlis omma mTlianad gaafuWa yvelaferi. Tumca imediT vcxovro-bT, didi gulistkivilia CvenTvis afxazeTi. Tu Cven dagvibrundebian, Cvens SemadgenlobaSi icxovreben ro-gorc afxazi eri; ruseTTan Tu iqnebian, sul gaqrebian. es unda gaacnobieron afxazebma.

Tazo, 23 wlis, rusTavi _ mgoni, rom ver gaxdeba saqar-Tvelos nawili. axali Taoba vinc varT, sul ar gvaqvs urTierToba afxazebTan. ar viciT, rogor cxovroben. arc isini interesdebian. cal-calke vviTardebiT da saerTo araferi gvaqvs. Tu vecdebiT, rom isev dave-laparakoT, movZebnoT saerTo ena, aRvadginoT raRac saxis urTierToba, SeiZleba raRac gamovides. Tumca ukve imdeni rame da dro gvaSorebs erTmaneTTan, rom mainc ara mgonia!

zura, 42 wlis, Tbilisi _ ar iqneba afxazeTi saqar-Tvelos nawili. sadac aqamde ver gaxda, axla rogor iqneba?! SeiZleba, rame gza arsebobs, magram amas me ver vxedav. mgoni, isinic ver xedaven, visac uSualod exeba am sakiTxis mogvareba.

SoTa, 51 wlis, quTaisi _ Cveni dRevandeli mTavrobis da ruseTis mTavrobis xelSi es SeuZlebelia. araferi gamova. aranairi molaparakeba ar midis da ranairad?!

qeTevani, 49 wlis, baTumi _ rTuli SekiTxvaa. ar mgonia imitom, rom ukve didi droc gavida, TiTqos damouki-debloba misces. ramdenime qveyanam aRiara kidec. Tanac sicivea afxaz da qarTvel xalxs Soris. aranairi gza aRar aris.

naTia, 27 wlis, zugdidi _ ara mgonia. Zalian rTulia Zveli situaciis aRdgena. ase aravin mogvarTmevs afxa-zeTs sisxlisRvris gareSe. ar daTmobs ruseTi. Tanac Cven _ xalxs erTmaneTTan aRaraferi ar gvakavSirebs.

arCili, 44 wlis, rusTavi _ axlo momavalSi ara. afxa-zebs vejavrebiT da imitom. rom dagvibrundnen, amis-Tvis ruseTi ar unda arsebobdes. Cveni politikac ar aris swori. ufro rusebisken arian afxazebi. mTeli sa-qarTvelo ruseTSi garbis da afxazebs ratom moundeba CvenTan?!

nino naWyebia, 21 wlis, Tbilisi _ ara, ver gaxdeba. amdeni xania, ver gaxda. Tanac axalgazrdebs, axal Taobas aranai-ri urTierToba ar gvaqvs da arc saerToa araferi Cvens Soris. praqtikulad SeuZlebelia, rom Cvenma Taobam Se-Zlos da aRadginos urTierToba afxazebTan.

daubrundeba Tu ara afxazeTi saqarTvelos iurisdiqcias?

eka, 22 wlis, Tbilisi

_ saqarTvelos ar gaaCnia

aranairi resursi, rom

afxazeTi daibrunos _ arc

finansuri, arc politikuri

da arc diplomatiuri. rac

diplomatiuri Sansebi da

SesaZleblobebi gvqonda,

xelidan gavuSviT da esec aRar

gvaqvs.

ori azri

9liberali . seqtemberi-oqtomberi 2010 . № 45

Page 12: gTxovT, adgeT fexze, nafici msajulebi modiandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/9034/1/Liberali_2010_N45.pdf · gTxovT, adgeT fexze,nafici msajulebi modian 15 Tvalsazrisi 2011 wlis

gTxovT, adgeT fexze,

nafici msajulebi modianramdenad SeZleben 12 rigiT msajulad gadaqceuli moqalaqeebi rogorc sakuTar

winaswar ganwyobebTan, ise sazogadoebriv wnexTan da politikur zewolasTan

gamklavebas?

Tamar babuaZe

mTavari Tema

18 Tebervals, metro `delisTan~ ori gasrolis xma gaisma. erTi ma-makaci jixurTan Zirs daeca. ram-denime wamSi mosul policias ad-gilze axalgazrda kaci daxvda, romelsac xelSi cecxlsasroli iaraRi eWira.

sasamarTloze gairkva Semdegi garemoeba: iaraRi axalgazrda kacs ekuTvnoda. is srolaSi savarji-Sod agarakze midioda. jixurTan sigaretis sayidlad SeCerda. xur-das eloda, roca Suaxnis mamakaci miuaxlovda, axalgazrdas xeli hkra da gamyidvels fuli urigod miawoda. Sexla-Semoxla ramdenime wuTs grZeldeboda. Suaxnis ma-makacs ori tyvia mucelSi moxvda. igi adgilze gardaicvala.

`mTvrali iyo. Cxubis dros saqa-mreSi Cadebuli iaraRi gamomiCn-da. is Cemsken wamovida da iaraRs orive xeliT CaeWida, maSin moxda yvelaferi~, _ ixsenebs axalgazrda kaci.

is am yvelafers im 12 adamianis gasagonad hyveba, romelTac misi bedi unda gadawyviton. Tormeti-dan arc erTs ar aqvs iuridiuli ganaTleba.

gansasjelis, misi megobris, ji-xuris gamyidvelis, policielis, advokatisa da prokuroris gamos-vlebs 12 adamiani ramdenime saaTis ganmavlobaSi usityvod ismens. sa-samarTlo procesis dasrulebis

Semdeg ki isini calke oTaxSi ga-dian da msjelobas iwyeben:

ratom ar gaiqca, Tuki mar-Tla mokla kaci, xom icoda, rom daiWerdnen?

rogor moirtya kacma ori tyvia mucelSi, iqneb, simTvralis gamo pirveli tyvia verc igrZno?

an iqneb, TiTis erTi daWerac sakmarisi iyo _ am iaraRs xom or-jer srolisTvis gadatena ar sWir-deba? iqneb, axalgazrdam Tavad gamohkra sasxlets, mis TiTebze xom eqspertizam denTis kvali aR-moaCina...

1 saaTis Semdeg am 12 adamians verdiqti gamoaqvs: axalgazrda kaci, romlis iaraRidan gasro-lilma tyviam adamianis sicocxle Seiwira, udanaSauloa. ganaCeni ar gasaCivrdeba. gansasjeli Tavisu-falia.

aq imitirebuli sasamarTlo procesia aRwerili, romelzec gansasjels verdiqti naficma msa-julebma gamoutanes. istoria ki realurad moxda: axalgazrda kaci, romelic unebarTvod atarebda iaraRs, gansasjelis skamze mar-Tla ijda, oRond im gansxvavebiT, rom misi bedi profesionalma iu-ristma _ mosamarTlem gadawyvita. gansxvavebuli aRmoCnda ganaCenic _ axalgazrda axla ganzrax Cadeni-li mkvlelobisTvis cixeSia.

humanuroba erT-erTi mTavari

xiblia nafic msajulTa insti-tutis, romelic saqarTveloSi 1 oqtombridan amuSavdeba. statis-tikac aCvenebs, rom nafici msaju-lebi ufro xSirad amarTleben gan-sasjelebs, vidre mosamarTleebi.

proeqtis Tanaxmad, wlis bolom-de saqarTvelos istoriaSi pirve-li nafic msajulTa sasamarTlo gaimarTeba.

siaxle jer mxolod TbilisSi ga-vrceldeba. 2012 wlidan ki nafici msajulebis instituti ukve mTeli saqarTvelos masStabiT amoqmedde-ba. etapobrivad gaizrdeba im dana-SaulebaTa CamonaTvalic, romel-Ta ganxilvasac nafic msajulebs andoben. sabolood ki, 12 rigiTi moqalaqe ukve yvela tipis dana-Sauls Caibarebs, maT Soris iseTi politikuri datvirTvis mqone sa-qmeebsac, rogoric saxelmwifo Ra-latia.

msajulebis institutis daner-gvaze diskusia mas Semdeg daiwyo, rac `nacionaluri moZraoba~ wa-myvan opoziciur Zalad Camoyali-bda. reformatorebis mTavari mo-tivi korumpirebuli sasamarTlos Selaxuli imijis aRdgena iyo.

`Tu xelisuflebas marTla saqmis keTebis survili aqvs, maSin parla-mentma dauyovnebliv unda miiRos kanon-proeqti nafici msajule-bis sistemis SemoRebis Sesaxeb~, _ acxadebda 2001 wels iusticiis mi-

10 liberali . seqtemberi-oqtomberi 2010 . № 45

Page 13: gTxovT, adgeT fexze, nafici msajulebi modiandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/9034/1/Liberali_2010_N45.pdf · gTxovT, adgeT fexze,nafici msajulebi modian 15 Tvalsazrisi 2011 wlis

mTavari Tema

ilu

str

acia

rusl

an b

eriZ

e

11liberali . seqtemberi-oqtomberi 2010 . № 45

Page 14: gTxovT, adgeT fexze, nafici msajulebi modiandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/9034/1/Liberali_2010_N45.pdf · gTxovT, adgeT fexze,nafici msajulebi modian 15 Tvalsazrisi 2011 wlis

mTavari Tema

nafici msajuli SeiZleba, iyos: saarCevno siaSi myofi moqala-

qe, romelic flobs samarTlis

procesis enas, cxovrobs im te-

ritoriaze, sadac am sasamarTlos

gansjadoba vrceldeba. ar aqvs Se-

zRuduli fizikuri an fsiqikuri

SesaZleblobebi.

nafici msajuli ar SeiZleba, iyos:

iuristi

fsiqologi

fsiqiatri

saxelmwifo/politikuri Tanam-

debobis piri

Zalovani uwyebis da Seiara-

Rebuli Zalebis TanamSromeli

(prokurori, gamomZiebeli, po-

licieli)

advokati

sasuliero piri

narkotikuli saSualebis mcire

odenobiT moxmarebisTvis gasa-

marTlebuli piri.

piri, romlis monawileoba aR-

niSnul saqmeSi aSkara usamar-

Tloba iqneboda am piris mier

gamoxatuli mosazrebebis an pi-

radi gamocdilebis safuZvelze.

pirs ufleba aqvs, uari Tqvas

nafic msajulobaze Tu:

ukanaskneli wlis ganmavlobaSi

ukve iyo nafici msajuli;

asrulebs iseT samuSaos, romel-

Sic misi Secvla gamoiwvevs mniS-

vnelovan zians;

xangrZlivad imyofeba an mie-

mgzavreba saqarTvelos far-

glebs gareT;

70 wels gadacilebulia;

�an janmrTelobis mdgomareobis

gamo;

sajaro mosamsaxures da saxelmwi-fo biujetiT dafinansebul orga-nizaciaSi dasaqmebul pirs nafic msajulad sasamarTlo procesSi monawileobis dros unarCundeba samuSao adgili da anazRaureba.

nistri mixeil saakaSvili. `nacionaluri moZraobis~ xe-

lisuflebaSi mosvlis Semdeg, am gundis bevrma ideam da gegmam aqtualoba dakarga. Tumca, nafici msajulebis institutis SemoReba ganxilvis sagnad ucvleli moti-viT darCa _ ideis mxardamWerTa mtkicebiT, es yvelaze swrafi da efeqturi gzaa sasamarTlo siste-mis mimarT sazogadoebis ndobis aRsadgenad.

rigiTi moqalaqeebi TavianTi verdiqtiT Tavad airCeven, vin iyos maTi sazogadoebis nawili da vin _ ara. isini ara mxolod erTi konkretuli adamianis beds gada-wyveten, aramed, garkveulwilad, mTeli sazogadoebis usafrTxoeba-zec izruneben.

zogierTma Tbiliselma uzenaesi sasamarTlos Tavmjdomaris, kons-tantine kublaSvilisgan ukve mii-Ro werili, romelSic weria, rom nafici msajuli SeiZleba gaxdes nebismieri moqalaqe, romelsac 18 weli Seusrulda. aseT werils male yvela amomrCeveli miiRebs.

msajulTa SerCevis procedu-ra aseTia: mosamarTle SemTxvevi-Ti SerCevis principiT saarCevno siidan 100 moqalaqes daasaxele-bs. meore etapze ki braldebisa da dacvis mxareebi erTad SearCe-ven 100-dan 14-s, romelTac erTi konkretuli saqmis ganxilva dae-valebaT (maTgan 2 saTadarigo msa-julia).

moqalaqes uaris Tqma ar SeuZlia. sapatio mizezi TiTqmis ar arsebo-bs. dausabuTebeli uari ki adminis-traciuli jarimiT daisjeba. sasa-marTlo ganxilvebs avtomaturad gamoeTiSebian mxolod `specifiku-ri profesiebis mqone~ adamianebi, romelTac Teoriulad danarCen msajulebze zegavlena SeuZliaT. aseTebi arian: fsiqologebi, fsi-qiatrebi, policielebi, iuristebi, sasuliero moRvaweebi da saxelmwi-fo Tanamdebobis pirebi.

yvela sxva SemTxvevaSi, `rogorc jarSi samsaxuria savaldebulo, aseve saqarTvelos moqalaqis val-debuleba iqneba, nafici msajuli iyos~, _ acxadebs eqsperti da ideis mxardamWeri, irakli kote-tiSvili.

emxrobian Tu ara moqalaqeebi nafici msajulebis sistemis Semo-Rebas da surT Tu ara maT msaju-lis funqcia itvirTon? am Temaze iusticiis saministros sazogado-ebrivi azris kvleva ar Cautare-bia. arc imis Sesaxeb aris cnobili, igrZnoben Tu ara Tavs daculad nafici msajulis rolSi aRmoCe-nili adamianebi, qveyanaSi, sadac kanonis uzenaesobis tradicia ar arsebobs.

nafici msajulebis institutis didi tradiciis mqone qveyneb-Sic ki moqalaqeebi msajulobas sul ufro xSirad ekidebian ise, rogorc tvirTs. ielis universi-tetis iuridiuli Jurnalis 2008 wlis gamocemaSi weria, rom ame-rikeli moqalaqeebi wuwuneben diskomfortze, romelsac maT sa-samarTlo moxeleebTan urTier-Toba uqmnis, SiSze da arasasiamov-no mRelvarebaze, rasac msajulis pasuxismgebloba iwvevs. rogorc ielis universitetis miwveuli le-qtori, mosamarTle rendel Separ-di wers, amerikelTa did nawils msajulebis instituti `arqaulad, emociurad, araracionalurad~ miaCnia.

is eqspertebi, romlebic nafic msajulTa institutis SemoRebas skeptikurad uyureben, kidev erT faqtors gamoyofen: samoqalaqo pa-siurobis 70-wliani gamocdileba, romelic qarTvelebis mentalobis nawilad iqca, SeiZleba, nafici msa-julebis institutisTvis mTavari dabrkolebac aRmoCndes. proble-maa isic, rom postsabWoTa saqar-TveloSi nacnob-megobroba da pro-teqcionizmi dRemde rCeba erT-erT mniSvnelovan faseulobad.

12 liberali . seqtemberi-oqtomberi 2010 . № 45

Page 15: gTxovT, adgeT fexze, nafici msajulebi modiandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/9034/1/Liberali_2010_N45.pdf · gTxovT, adgeT fexze,nafici msajulebi modian 15 Tvalsazrisi 2011 wlis

mTavari Tema

mosamarTle amomrCevelTa erTiani siidan, mxareTa mosa-zrebebis mosmenis Semdeg, ad-gens nafici msajulebis 100 kandidatis sias.

Sevsebuli kiTxvaris da pi-radi gasaubrebis safuZvelze braldebisa da dacvis mxare 100 kandidatidan erToblivad arCevs 12 nafic da 2 saTadari-go msajuls.

saTadarigo msajulebi val-debulni arian, daeswron sasa-marTlo procesebs, Tumca maT azris gamoTqmis an kenWisyraSi monawileobis ufleba ar aqvT. isini procesSi maSin erTve-bian, Tu romelime msajuli ver asrulebs movaleobas.

procedura

sxdomis mimdinareobisas darba-zis datoveba; verdiqtis gamotanamde miRebu-

li informaciis gamJRavneba an azris gamoTqma saqmesTan daka-vSirebiT; saqmesTan dakavSirebuli in-

formaciis moZieba sxdomis farglebs gareT; TaTbirisa da kenWisyris saidu-

mlos darRveva.

nafic msajuls ekrZaleba:

gamosayenebeli kanonis gan-marteba sasamarTlosgan; winaswari informacia saqmis

garemoebebisa da mtkicebu-lebebis Sesaxeb; �damatebiTi ganmarteba sxdo-

mis Tavmjdomarisgan.

nafic msajuls ufleba aqvs, miiRos:

rogorc kanonis avtorebi ambo-ben, mikerZoebuli msajulebisgan `Tavdacvis~ ramdenime meqanizmi arsebobs. magaliTad, sasamarTlo sxdomaze msajuli ver moxvdeba ise, Tuki, misi kandidatura orive mxarem _ braldebisa da dacvis war-momadgenlebmac ar moiwones. maT miukerZoebeli msajulis SerCeva-Si winarswar Sedgenili kiTxvaric daexmarebaT. romeli kandidati Caibarebs erT konkretul saqmes _ es kandidatebis pasuxebzec iqneba damokidebuli.

Tumca, savaraudod, Zneli iq-neba iseTi kiTxvaris mofiqreba, romelSic msajulobis kandidatis yvela Sexeduleba da stereotipi gamovlindeba, rac ganaCenis ga-motanisas SeiZleba, sabediswero aRmoCndes. magaliTad, ra moxde-ba im SemTxvevaSi Tu, gansasjelis skamze erovnuli, religiuri an seqsualuri umciresobis warmo-madgeneli aRmoCndeba, nafic msa-juls ki winaswari ganwyobebi aqvs mis mimarT? anda, rogor gamovri-cxoT mikerZoeba im SemTxvevaSi, Tuki, msajuli ganaCenis gamota-nisas ver gauZlebs sazogadoebriv wnexs, romelic damnaSavis dasjas iTxovs?

am problemas nafic msajulTa instituti bevrad ufro ganviTa-rebul qveynebSic awydeba. 1994 wels 13 ivniss, sakuTar saxlSi mkvdari ipoves amerikuli fexbur-Tis varskvlavis, ojei simpsonis yofili meuRle nikoli da misi sayvareli, ronald goldmeni. mkv-lelobis braldebiT male ojei simpsoni daakaves. saqme gansaxil-velad nafic msajulebs Cabarda. uprecedentod daZabuli sasamar-Tlo procesi weliwadze met xans gagrZelda. gaCnda safrTxe, rom simpsonis dasja los anjelesis Savkaniani mosaxleobis protests gamoiwvevda, zustad ise, rogorc oriode wliT adre alkoholikis, aseve Savkaniani rodni qingis saq-

mis gamo moewyo masobrivi demons-traciebi.

1991 wels rodni qingi poli-ciisadmi daumorCileblobis gamo TeTrkanianma policielebma sasti-kad scemes, mobiluri telefoniT gadaRebuli misi cemis amsaxveli kadrebi TiTqmis yvela teleeTe-riT gadaica. pirvel sasamarTlo procesze msajulTa Jiurim, ro-melic umetesad TeTrkaniani ame-rikelebiT iyo dakompleqtebuli, policielebi udanaSaulod scno. Tumca, masobrivi protestis gamo, ganmeorebiTi sasamarTlo Sedga, romelzec or policiels 30 TviT Tavisuflebis aRkveTa miusajes.

ori wlis Semdeg, ojeis saq-mis ganxilvisas, msajulebis ga-dawyvetilebaze, gaemarTlebinaT meuRlis mkvlelobaSi braldebu-li simpsoni, swored rodni qingis sasamarTlo procesze momxdarma skandalma da sazogadoebrivma wne-xma imoqmeda. rodni qingis saqme ki sasamarTlo sistemis istoriaSi Sevida, rogorc msajulebis mier gansasjelis rasobrivi diskrimi-naciis klasikuri magaliTi.

aseTi procesebi amerikul sa-samarTloebSi me-19 saukunidan moyolebuli imdenad xSirad xde-ba, rom saWiro gaxda, oficialuri terminis mofiqrebac. ase damkvi-drda sasamarTlo leqsikaSi gan-sazRvrebebi: `TeTrkaniani~ da `Sa-vkaniani~ Jiuri.

miuxedavad yvelafrisa, anglo-saqsur qveynebSi nafic msajulTa instituti demokratiuli proce-sis winapiroba Tu araa, mis orga-nul Semadgenel nawilad da Zvir-fas tradiciad mainc rCeba.

qarTuli proeqtis iniciatorebi fiqroben, rom mravali risk-fa-qtoris miuxedavad, nafici msaju-lebis sasamarTlo CvenTanac mar-Tlmsajulebis demokratizacias da samoqalaqo pasuxismgeblobis amaRlebas Seuwyobs xels. proe-qtis mTavari deklarirebuli miza-

13liberali . seqtemberi-oqtomberi 2010 . № 45

Page 16: gTxovT, adgeT fexze, nafici msajulebi modiandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/9034/1/Liberali_2010_N45.pdf · gTxovT, adgeT fexze,nafici msajulebi modian 15 Tvalsazrisi 2011 wlis

nafici msajulebi „gamamar-

Tlebel“ an „gamamtyunebel“

verdiqts iReben erTxmad.

�Tu naficma msajulebma erT-

sulovani gadawyvetileba 3 sa-

aTis ganmavlobaSi ver miiRes,

maT eZlevaT damatebiT jer

eqvsi, Semdeg 3 saaTi da sa-

Sualeba, rom verdiqti xmaTa

umravlesobiT (8 xma 4-is wina-

aRmdeg) gamoitanon.

�Tu msajulebma am 12 ( 3+6+3)

saaTis ganmavlobaSic ver mii-

Res gadawyvetileba, mosamar-

Tle daiTxovs maT srul Semad-

genlobas da iwvevs axals.

�Tu verc msajulTa axali Se-

madgenloba gamoitans verdi-

qts, braldebuli gamarTlebu-

lad iTvleba.

�gamamarTlebeli verdiqtis ga-

saCivreba dauSvebelia.

�gamamtyunebeli verdiqtis ga-

saCivreba SesaZlebelia mxo-

lod proceduruli darR-

vevebis an nafic msajulTa

mikerZoebulobis eWvis Se-

mTxvevaSi.

�gamamtyunebeli verdiqtis gau-

qmeba mosamarTles SeuZlia,

Tu is miiCnevs rom saqmeSi

warmodgenili mtkicebulebebi

aSkarad ewinaaRmdegeba verdi-

qts. am SemTxvevaSi is nafic

msajulTa axali Semadgenlo-

bas iwvevs.

verdiqti

mTavari Tema

ni sasamarTlosadmi xalxis ndobis amaRlebaa.

xelisufleba axla am institu-tiT Tavs saerTaSoriso sazogado-ebis winaSec moiwonebs, romelic erT-erT mTavar xarvezad swored sasamarTlo sistemis gaumarTaoba-sa da politizebas miiCnevs.

Tumca, SesaZloa, kanons, rome-lic 1 oqtombridan amoqmedde-

ba, sapirispiro efeqti hqondes _ kidev erTxel daadasturos, rom qarTuli sasamarTlo politiku-rad damuxtuli saqmeebis dros xelisuflebisgan damoukideblad gadawyvetilebebs ver iRebs, verc maSin, roca gansasjels rigiTi mo-qalaqeebi asamarTleben.

msajulebis SerCevisa da sasamar-Tlos mimdinareobis procesi erTi SexedviT gamarTulia. mosamarTle 100 kandidats erTiani siidan kom-piuteruli programis daxmarebiT irCevs. am process Tvals bral-debisa da dacvis warmomadgenle-bic adevneben. msajulebs saqmis ganxilvis dros garesamyarosTan nebismieri kontaqti ekrZalebaT. ka-nonis Tanaxmad, maT ar aqvT ufle-ba, saqalaqo sasamarTlos Senobidan gavidnen. SenobaSi ki maT qmedebebs mandaturebi akontroleben. Tumca, sasamarTlo procesi msajulebis SerCevidan araugvianes sam dReSi iniSneba. vinaidan Jiuris procesSi advokatic da prokuroric mona-wileobs, maT sami dRiT adre ukve ician, vin aris 12 msajuli. swored es sami dRe SeiZleba gamoiyenon dainteresebulma mxareebma msaju-lebTan dasakavSireblad - maT mo-sasyidad, an Tundac dasaSineblad. am safrTxis asacileblad kanonSi erTaderTi meqanizmia Cadebuli _ mikerZoebuli, anda mosyiduli msa-julis dasja.

am yvelafris gaTvaliswinebiT Cndeba kiTxva - ramdenad SeZle-ben 12 rigiT msajulad gadaqceu-li moqalaqeebi rogorc sakuTar winaswar ganwyobebTan, ise sazo-gadoebriv wnexTan da politikur zewolasTan gamklavebas?

es uprecedento tvirTi iqneba sazogadoebisTvis, romelsac xe-lisuflebam damoukideblad sko-lis biujetis gankargvac ver ando, romelsac TviTmarTvelobis tra-dicia ar aqvs da arc xelisufleba rTavs mniSvnelovani gadawyveti-lebis miRebis procesSi.

gamodis, rom axla swored aseT sazogadoebas daevaleba sasamar-Tlo sistemisadmi ndobis amaR-leba _ imis gakeTeba, rac wlebia, xelisuflebam Tavad ver moaxerxa.

am mizans miaRwevs Tu ara xeli-sufleba da Tavad es instituti, mxolod maSin gavigebT, roca Tun-dac erT politikurad damuxtul saqmes saqarTveloSi marTlac 12 nafici msajuli gadawyvets _ sa-xelmwifos pirdapiri miTiTebis an Carevis gareSe.

2006 wlis 3 maiss, sasamarTlo procesis dawyebidan 5 wlis Tavze, amerikelma naficma msajulebma samudamo patimroba miusajes `al-qaidas~ terorists, zaqarias mu-sauis, romelic 11 seqtembris te-raqtebis erT-erTi Tanamonawile iyo. msajulebma es gadawyvetileba miiRes maSin, roca xelisufleba ganuwyvetliv musauis sikvdiliT dasjas iTxovda da terorizmis winaaRmdeg gamocxadebuli omi ki mTeli sazogadoebis ganwyobas asa-xavda.

2006 wlis maisSi gamoqveynebul werilSi Jurnal `niu iorkeris~ politikuri mimomxilveli, hen-drik hercbergi werda: `did pati-viscemas imsaxurebs 9 mamakacisa da 3 qalisgan Semdgari msajulTa gundi, romlebmac musauis sikvdi-liT dasjis ganaCeni ar gamouta-na... kriminali, SesaZloa, imsaxu-rebdes sikvdils. metic, is, SesaZloa, imsaxurebdes tanjviTa da agoniiT sikvdils, magram arc erTi rigiTi moqalaqe ar imsaxu-rebs imas, rom monawileoba miiRos am znedacemuli adamianis winaswar dagegmil mkvlelobaSi, romelic gansjis dRes mainc umweo da Si-Sisgan ganadgurebuli adamiania~. es saqme amerikuli marTlmsajule-bis barometrad iqca. aseTi gamoc-debis Cabareba nafic msajulebs saqarTveloSic mouwevT.

masalaze muSaobda anita Tvauri.

14 liberali . seqtemberi-oqtomberi 2010 . № 45

Page 17: gTxovT, adgeT fexze, nafici msajulebi modiandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/9034/1/Liberali_2010_N45.pdf · gTxovT, adgeT fexze,nafici msajulebi modian 15 Tvalsazrisi 2011 wlis

saqarTveloSi miRebul axal kanons, romelic manqa-nis tarebis dros usafrTxoebis Rvedebis gakeTebas avaldebulebs, saintereso warmoSoba aqvs. mas didi ricxvebis kanons, an bernulis kanonsac uwodeben, Sveicarieli maTematikosis _ bernulis pativsacemad. mizezi, ris gamoc es kanoni miiRes, sruliad ar asa-xavs im ganwyobas, rac Rvedebis mimarT saqarTveloSi calkeul individebs aqvT.

bevri adamianisTvis, gansakuTrebiT mamakacebisTvis, usafrTxoebis Rvedebi simxdalesTan Tu ara, kacis-Tvis Seuferebel mRelvare-basTan mainc asocirdeba. maga-ri biWebi Rvedebs ar ikeTeben! aseve, arsebobs warmodgena, rom manqanis marTva garkveuli ti-pis unaria, romelsac mamakacebi floben da avaria mZRolis ara-profesionalizmis bralia. Tu mZRoli Rvedebs ikeTebs, ese igi, is Tavis mgzavrebs eubneba, rom cudi mZRolia?

rodesac adamiani manqanaSi jdeba, is yovel jerze iRebs gadawyvetilebas, gaikeTos Tu ara usafrTxoebis qamari. ze-moT aRniSnuli kulturuli mo-cemulobis fonze, gaikeTebs Tu ara Cveulebrivi adamiani Rveds? Rvedis gakeTebis gadawyvetilebas isic arTulebs, rom TiToeuli mgzavrobis dros avariaSi moxvedris alba-Toba TiTqmis nulia. ase, TandaTanobiT mivediT iseT kondiciamde, rom usafrTxoebis qamrebs TiTqmis ara-vin xmarobs.

mTavroba am yvelafers sxva mxridan uyurebs: kerZod _ statistikurad. statistikaSi cnobili „didi ricxve-bis kanonis“ mixedviT, Tu raimes xSirad gavimeorebT, is ufro dauaxlovdeba Teoriulad gamoTvlil alba-Tobis maCvenebels. mTavrobam icis, rom saqarTveloSi, am pirobebSi, rodesac Rvedebs TiTqmis aravin iyenebs, sikvdilianobis ricxvi didia. maT aseve ician, rom ava-

riebiT gamowveuli sikvdilianoba 2/3-iT mcirdeba im qveynebSi, sadac usafrTxoebis Rvedebis gakeTeba sa-valdebuloa.

ase rom, Tu yvela gaikeTebs Rvedebs, momaval wels 400 adamianis sicocxles gadavarCenT. es SeiZleba iyos 300 an 200, magram Teoriulad, daaxloebiT 400 adamiani gadarCeba, rac sakmaod didi ricxvia. SesaZloa, erT-erTi maTgani axla am statias kiTxulobs, an TqvenTan erTad imyofeba.

mTavari argumenti msgavsi kanonis miRebis winaaRm-deg piradi arCevanis Tavisufle-baa. Tu vinmes, Rvedis gakeTebaze uaris TqmiT, surs sakuTari si-cocxlis gariskva, es misi ufle-baa da mTavroba aseT sakiTxSi ar unda ereodes. es argumenti mu-Saobs im asobiT aTasobiT ada-mianisTvis, romelic manqanaSi jdeba da avariaSi ar xvdeba, ma-gram ra vuyoT im oTxass, romle-bic yovel weliwads avtosagzao SemTxvevebs ewirebian? udavoa, rom Tu maT ecodinebodaT mo-mavali avariis Sesaxeb, Rvedebs usityvod gaikeTebdnen da Tavi-sufali arCevanis sakiTxze arc dafiqrdebodnen. problema is aris, rom avariamde aravin icis,

vin daiRupeba Rvedebze uaris Tqmis gamo.am logikiT, kidev sxva kanonebis da regulaciebis Se-

moRebac SeiZleba. adamianebi srulyofilni ar arian da srulyofil gadawyvetilebebs ver iReben. amasTan, sta-tistikis moxmoba da informaciis sasargeblod gamoye-neba, sazogadoebas dadebiTad gamoadgeba. rogorc me-nejmentis specialistebi ityvian, rac izomeba, is keTdeba kidec. statistikis gazomva niSnavs ara mxo-lod problemis ukeT aRqmas, aramed Tavad am cudi statistikis gamosworebas.

inglisuridan Targmna giorgi cxadaiam.

mark maleni

2011 wlis 400 gadarCenili

Tvalsazrisi

15liberali . seqtemberi-oqtomberi 2010 . № 45

Page 18: gTxovT, adgeT fexze, nafici msajulebi modiandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/9034/1/Liberali_2010_N45.pdf · gTxovT, adgeT fexze,nafici msajulebi modian 15 Tvalsazrisi 2011 wlis

msoflio

aSS

obamedia: Sewyvetili ambori2010-Si mediisa da prezidentis urTierTobis melodramatuli xana sabolood

dasrulda.

sem devisi

SouebSi SegiZliaT, moisminoT msjeloba, gazeTebis svetebSi ki moiZioT frazebi prezident oba-mas uunarobaze _ axsnas misi ad-ministraciis miRwevebi da gegmebi.

obama, romlis sidinje Jurna-listebs aRafrTovanebda da mgz-nebare frazebi masebs aRagznebda, dRes mosawyeni gaxda. naqeb simSvi-des axla gulgrilobad aRiqvamen da eCvenebaT, rom prezidenti te-lemokarnaxis gareSe xSirad uinte-resod, xan umweodac ki gamoiyure-ba.

mediis ganxibvla TandaTan daiwyo.

2009 wlis ganmavlobaSi prezi-dentis saqmianobis gaSuqeba me-diaSi TiTqmis uzadod iyo da-

`obamebma rezidencia dilis 8 saaTsa da 49 wuTze datoves da fexiT gadavidnen axlomdebare eklesiaSi. prezidents ecva muqi kostumi da saSa obamasTvis Caekida xeli. ukan Ria feris kabebSi gamo-wyobili miSeli da malia mihyve-bodnen. (gTxovT, sizustisTvis ga-daamowmoT foto. mziani dRe iyo da puli Sors idga).~

es aris fragmenti mokle Setyo-binebidan, romelic 2010 wlis 19 seqtembers TeTri saxlis `pulma~, anu iq momuSave Jurnalistebis mu-dmivma jgufma gaavrcela.

aSS-s pirveli ojaxi im diliT lafaietis skverTan, wminda ioanes saxelobis patara eklesiaSi dilis wirvas da qadagebas daeswro.

Cacmulobis zedmiwevniT aRweris garda, cnobaSi qadagebis Tema iyo miTiTebuli. igavi 16. 1-13 lukas saxarebidan, romelic Semdegi si-tyvebiT mTavrdeba: `aravis monasa xelewifebis orTa ufalTa mone-bad... ver xelewifebis RmrTisa mo-nebad da mamonaisa.~

prezidents, cxadia, ara am rTu-li igavis Tanamedrove moralis mosmena, aramed kamerebis Tvalwin eklesiaSi iSviaTi (Jurnalistebma dauTvales, rom 2 wlis ganmavlo-baSi sul eqvsjer iyo) stumrobiT imis Sexseneba surda, rom morwmu-ne qristiania.

am dRes komentatorebi ramde-nime kvira elodnen. elodnen, ro-dis gamoiyenebda obama medias misi

rwmenis garSemo momravlebuli `crurwmenebis~ gasaqarwyleblad.

agvistos bolos `niusvikSi~ ga-moqveynda kvleva, romlis mixed-viT, gamokiTxulTa 24 procents sjera, rom aSS-s prezidenti mah-madiania. `niusvikma~ kvlevis Sede-gebi ase axsna: ufro da ufro met amomrCevels aRar moswons obama da isini mzad arian, daijeron ne-bismieri negatiuri cnoba mis Se-saxeb da am SemTxvevaSi, maTTvis mahmadianoba pozitiuri faqtori ar aris.

amomrCevlebs da medias grZnobe-bi prezidentis mimarT erTdrou-lad da garkveulwilad, erTmane-Tis gavleniTac gaucivda.

dRes sakvirao politikur toq-

obamas ar surs, miiRos

media-samyaro iseTi,

rogoric aris. xolo iseTi,

rogoric obamas surs, media

verasdros iqneba.

16 liberali . seqtemberi-oqtomberi 2010 . № 45

Page 19: gTxovT, adgeT fexze, nafici msajulebi modiandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/9034/1/Liberali_2010_N45.pdf · gTxovT, adgeT fexze,nafici msajulebi modian 15 Tvalsazrisi 2011 wlis

msoflio

balansebuli: 49% pozitiuri da 51% negatiuri masala `ei-bi-sis~, `si-bi-esis~, `en-bi-si-s~, aseve `niu iork Taimsisa~ da `niusvikis~ mier gamoqveynebuli 3 859 informacii-dan. (wyaro: Center for Media and Pu-blic Affairs (CMPA)

obamas mimarT mediis pozitiuri ganwyoba TiTqmis orjer aRemate-boda winamorbedi prezidentebis, maT Soris `did komunikatorad~ aRiarebuli reiganis (26%) monace-mebsac.

amave dros, Tu CMPA -is kvlevis Sedegebs Tveebis mixedviT ganixi-lavdiT, aRmoaCendiT, rom 2009-s aprilSi gaSuqebuli ambebis 59% iyo pozitiuri, dekemberSi ki es maCvenebeli 39%-mde daeca.

rogorc mkvlevarebma ganmartes, `mediam Sewyvita prezident obamas, rogorc istoriuli figuris gaSu-qeba da daiwyo prezident obamas _ rogorc politikosis Sefaseba.~

2010-Si mediisa da prezidentis urTierTobis melodramatuli xana sabolood dasrulda.

`mas arasdros Wirdeboda ar-Siyi mediasTan, principSi, Cven mas arasdros vWirdebodiT~ _ aRiare-bs dRes `en-bi-sis~ TeTri saxlis korespodenti Cak todi.

`is Cven gvepyroboda gulgri-li koreqtulobiT. xandaxan Ri-ziandeboda kidec: rogorc yvela demokrats, egona, rom media bu-nebrivad mis mxares unda yofi-liyo,~- ixsenebs saarCevno kampa-niis periods Jurnalisti maurin daudi, `niu iork taimsSi~ am za-fxuls gamoqveynebul svetSi.

arada, kampaniis dros yvelaferi sxvagvarad Canda.

erTi mowvevis senatori obama, romlis mTavari miRweva 2006 wels sakuTari avtobiografiis `mamaCe-mis ocnebebi~ audio versiisTvis miRebuli gremi iyo, 23 oqtombers Jurnalma `taimma~ momaval prezi-dentad daasaxela. ydaze gamoi-tana saTauri: `ratom SeiZleba,

barak obama iyos amerikis Semdegi prezidenti~. amave Jurnalma axal-gazrda senatori msoflios revo-lucionerebisa da gavleniani li-derebis pirvel 20-eulSi Seiyvana.

senatori rok-varskvlaviviT po-pularuli elvis siswrafiT gaxda da is, rac Semdeg moxda, amerikel Jurnalistebs, rogorc wesi, ar emarTebaT xolme: maT prezidento-bis kandidati SeuyvardaT.

amomrCevlebma es maleve SeniS-nes. winasaarCevno gamokiTxvebSi gamokiTxulTa umetesobas ara mar-to sjeroda, rom Jurnalistebs obamas gamarjveba surda, aramed fiqrobdnen, rom media mas gamar-jvebis miRwevaSi exmareboda.

`taimis~, `hafington postis~, `baltimor sanis~, `gardianis~, `sa-lonis~, `niu repablikis~ Jurna-listebi ar patiobdnen `ei-bi-si~-s wamyvan jorj stefanopuloss wina-saarCevno debatebSi obamas mimarT dasmul kiTxvebs. stefanopulosma kandidat obamas misi Zveli nacno-bis, 60-iani wlebis eqstremistis, bili airesis da antiamerikuli gancxadebebiT cnobili moZRvris ieremia raiTis Sesaxeb hkiTxa.

es kiTxvebi popularuli maSin mxolod konservatiul mediaSi iyo: popularuli radiowamyvanebis toq-SouebSi, telekompania `foq-sis~ gadacemebSi da konservatiul blogosferoSi.

pirveli seriozuli problema prezident obamas da mediis ur-TierTobebSi maSin gaCnda, rode-sac TeTrma saxlma telekompania `foqsis~ marginalizacia daiwyo: prezidenti interviuebs yvela te-lekompanias aZlevda `foqsis~ gar-da. TeTri saxlis komunikaciebis departamentis direqtorma anita danma ki mizezi ase axsna: `foqsi~ respublikuri partiis danamatiao.

maSin liberaluri mediac `fo-qsis~ mxares dadga, TeTr saxls lamis obstruqcia mouwyves, da administraciamac ukan daixia. (mo-

gvianebiT anita danma mao Zedunis Sesaxeb gakeTebuli komentarebis gamo Tanamdeboba datova. cxadia, am komentarebis tiraJireba `foq-sis~ eTerSi moxda).

Semdeg gaCnda SiSi, ufro Segr-Zneba, rom obamas administracia mediis gakontrolebas cdilobs. administraciis mimarT megobru-lad ganwyobilma eqspertebma fe-deralur sakomunikacio komisias mimarTes, sajaro interesis dacvis mizniT radiogadacemebSi politi-kuri diskursis gafarToebisa da alternatiuli azris gadacemis davaldebulebis moTxovniT. ra-dios mega-popularuli komenta-torebi acxadebdnen, rom es maT winaaRmdeg iyo mimarTuli.

2009 wlis ivlisSi TeTri saxlis mematiane Jurnalistma, helen to-masma Tqva, rom niqsonsac ar ucdia mediis ise gakontroleba, rogorc obamas TeTri saxli cdilobda.

`hgoniaT, rom Cven marionetebi varT? Cven saqmeSi cxviri ar unda Cahyon. isini sajaro mosamsaxure-bi arian, maT Cven vuxdiT fuls da Cven unda gvemsaxuron.~ tomasis aRSfoTeba erT-erTi Jurnalistis kiTxvas moyva, romelic aRmoCnda, rom man TeTri saxlis TxovniT dasva. (57-wliani kariera helen tomasma 2010, wlis zafxulSi da-asrula).

media ara marto winaswar SeTan-xmebul kiTxvebs, aramed obamas preskonferenciebis simciresac uCivis.

am zafxuls Jurnalistebi oja-xebTan erTad vice-prezidentma jo baidenma mis rezidenciaSi au-zze dapatiJa. wveulebaze, sadac TeTri saxlis aparatis ufrosi emanueli wylis TofiT asvelebda stumrebs, gawuwuli baideni ki Svi-liSvilTan erToboda, Jurnalis-tebma aRmoaCines, rom mediasTan urTierToba, wacdenebiT cnobil qveynis meore pirs gadaebara.

17liberali . seqtemberi-oqtomberi 2010 . № 45

Page 20: gTxovT, adgeT fexze, nafici msajulebi modiandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/9034/1/Liberali_2010_N45.pdf · gTxovT, adgeT fexze,nafici msajulebi modian 15 Tvalsazrisi 2011 wlis

mezoblebi

daRestani Zaladobis gansakuTre-bulma talRam moicva.

4 seqtembers respublikis naciona-luri politikis ministris bekmurza bekmurzaevis avtomanqana aafeTqes. Cinovniki gadarCa, Tumca seriozu-li travmebi miiRo. momdevno dRes, buinakskSi dislocirebul rusul samxedro bazaze TviTmkvlelma te-roristma miitana ieriSi da oTxi federaluri jariskacis sicocxle Seiwira.

12 seqtembers ori specoperaciis Sedegad 13 adamiani daiRupa, aqe-dan 10 boeviki, 3 samarTaldamcavi. es specoperacia, Tavis mxriv, Ss sa-ministros eqstremizmTan brZolis mTavari sammarTvelos xelmZRvane-lis gapala gajievis mkvlelobaze pasuxi iyo.

es arasruli CamonaTvalia im te-raqtebisa da specoperaciebis, rom-lebic bolo erTi Tvis ganmavlobaSi daRestanSi moxda.

daRestani, 2.5 milioniani mosax-leobiT, ruseTis Crdilo kavkasiis yvelaze didi avtonomiaa.

srolebi, dabombvebi, islamisti ajanyebulebis winaaRmdeg policiis reidebi am mTiani respublikis po-litikuri landSaftis ganuyofel nawilad iqca. situacia imdenad ga-mZafrda, rom damkvirveblebi samoqa-laqo omze alaparakdnen, romelic am arastabiluri regionis masStabiTac ki, uprecedento SeiZleba, gaxdes.

Crdilo kavkasiaSi ukve gadaisro-les peterburgTan dislocirebuli samxedro nawilis swrafi reagire-

daRestani - kavkasiuri amboxis birTvi momavali Tveebisa da wlebis ganmavlobaSi, savsebiT SesaZlebelia, saqarTvelos

mosazRvre daRestani Crdilo kavkasiis ajanyebis epicentri gaxdes.

emil suleimanovi

bis Zalebi, romelTac oficialurad soWis olimpiadasTan dakavSirebuli obieqtebis dacva aqvT davalebuli.

samxedroebis mSoblebs, romleb-mac Svilebis CrdiloeT daRestanSi gagzavna gaaprotestes, Crdilo-dasavleTis olqis Sinagani jarebis mTavarsardalma genadi marCenkom aseTi pasuxi gasca: `Cven xom mtrebi gvyavs, saqarTveloa Cveni mteri!~

daRestani saqarTvelos samxreT-dasavleTiT esazRvreba.

1990-iani wlebis dasawyisSi daRes-tnis zogierTi Temi Crdilo kavka-siaSi salafizmis (vahabizmi) pirveli mimdevari gaxda. Tumca, 1999 wlis agvistoSi daRestnur-CeCnuri sa-lafisti ajanyebulebis dasavleT daRestanSi warumatebelma SeWram, respublikaSi am ideologiis diskre-ditacias Seuwyo xeli.

ra moxda mas Semdeg? upirveles yovlisa, 1999-2001 wlebSi, `islamu-ri terorizmis~ mTavar nacionalur

safrTxed aRiarebis Semdeg, aTaso-biT axalgazrda daRestneli tero-rizmisa da vahabizmis braldebiT ad-gilobrivma xelisuflebam gisosebs miRma Casva, sadac maT xSirad sabWo-Ta stilis `dakiTxvas~ uwyobdnen.

Rrma religiurobas xelisufle-ba gansakuTrebuli eWviT uyurebda da, profilaqtikis mizniT, realuri da savaraudo vahabistebisa da maTi

mxardamWerebis winaaRmdeg srul-masStabian oms awarmoebda.

korumpirebuli da dausjelobis sindromiT gaTamamebuli bevri mili-cielisTvis gamosasyidis mizniT ada-mianTa dakaveba Semosavlis solidur wyarod iqca.

xSirad xelisuflebas savaraudo vahabistebis gasamarTlebisa da ci-xeSi CasmisaTvis sakmarisi mtkicebu-lebebi ar hqonda. am ukanasknelebs ramdenimeTviani wamebis Semdeg aTa-visuflebdnen. bevrma maTganma saku-Tari SeuracxyofisTvis samagieros

18 liberali . seqtemberi-oqtomberi 2010 . № 45

Page 21: gTxovT, adgeT fexze, nafici msajulebi modiandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/9034/1/Liberali_2010_N45.pdf · gTxovT, adgeT fexze,nafici msajulebi modian 15 Tvalsazrisi 2011 wlis

mezoblebi

gadaxdis mizniT, Zaladobas mimarTa. xelisuflebis winaaRmdeg brZola

erTi adamianisTvis sakmaod rTuli amocanaa, amdenad, bevri axalgazrda daRestneli mTebSi amboxebulTa mo-Zraobas SeuerTda, sadac isini sala-fizmis safuZvlebs eziarnen.

Camoyalibda winaaRmdegobis saer-To ideologia. meamboxeTa mTavari mizani moskovisagan damoukidebeli islamuri saxelmwifos Seqmna gaxda, mTavari samizne ki rusi dampyroble-bi da maTi daRestneli `marionete-bi~.

daRestneli xalxis koleqtiuri mexsiereba saukuneebis ganmavlobaSi antikoloniur, antirusul winaaRm-degobis moZraobas efuZneba, sadac adgilobrivi renegatebis winaaRmdeg brZola kidev ufro mniSvnelovani amocanaa.

bevri daRestneli ajanyebas saxel-

mwifos codvebis mimarT protestis niSnad SeuerTda. maTi protesti ko-rufciulma ganukiTxaobam, moskovis mxridan adgilobrivi tradiciuli Rirebulebebis winaaRmdeg brZolam, sakuTari Tavis realizebis SeuZle-blobam da sakuTari samSoblosTvis ukeTesi - savaraudod, islamuri - momavlis Ziebam ganapiroba.

kidev ufro mniSvnelovania is faqti, rom jamaaTebis (am saxelwo-debiT moixsenieben islamistur teritoriul-eTnikur iatakqveSa jgufebs, romlebic teroristul

saqmianobas ewevian) wevrobam indivi-dualur meomrebs saSualeba misca, eTnikuri da klanuri erTgulebis xlarTebisaTvis daeRwia Tavi da religiaze dafuZnebuli socialuri solidarobis uprecedento grZno-bis irgvliv gaerTianebuliyo.

Sesabamisad, winaaRmdegobis moZra-obis ideologia, Zaladobis politi-zaciasTan erTad, viTardeboda.

Sedegad, daRestanSi axla samoqa-laqo omi mZvinvarebs. savaraudod, daaxloebiT 2500 axalgazrda daRes-tneli ajanyebaSia CarTuli. maTi ri-cxvi ufro da ufro meti ganwiruli axalgazrdis Sesvlis Sedegad gamud-mebiT izrdeba.

promoskovuri prezidentis _ ra-mzan kadirovis marTvis mkacri me-Todebis Sedegad mezobel CeCneTSi myife mSvidobam daisadgura da dRes aq SedarebiT stabiluria viTareba.

CeCneTis `adgils~ Crdilo kavkasiaSi TandaTanobiT daRestani da inguSe-Ti ikaveben.

maSin, roca bevrma CeCenma dasjis Tavidan acilebis mizniT, SurisZie-ba `ukeTesi droisTvis~ gadado, es procesi daRestnis yoveldRiuro-bad iqca.

zogierTi, Tundac sakmaod gavle-niani savele meTaurebis likvidaciis miuxedavad, daRestnis moZraoba erT RameSi arasdros daiSleba, vinaidan individualuri meomrebi individua-lur vendetebs gaagrZeleben.

amas ki, adgilobrivi xelisufle-bis mxridan ufro meti sadamsjelo RonisZieba mohyveba, rasac respu-blika gardauvali CeCneTizaciisken mihyavs, radgan ufro da ufro meti daRestneli da maTi ojaxis wevri sisxlis aRebis marulaSi Caebmeba.

CeCneTisgan gansxvavebiT, sadac Cveulebrivma xalxma ori sisxlismR-vreli omi gadaitana, aTasobiT ada-miani dakarga da, Sesabamisad, umete-soba ukve nebismieri xelisuflebis pirobebSi mSvidobian cxovrebaze Tanaxmaa, daRestanSi yvelaferi axla iwyeba.

zogierTi jamaaTi sakmaod da-moukidebeli erTeulia, eTnikuri principis nacvlad teritoriul princips efuZneba da sakuTari Sexe-dulebebiT moqmedebs, rac maT xelSi Cagdebas arTulebs.

Tumca jamaaTebs Soris bevri ms-gavsebacaa: maT winaaRmdegobis sa-erTo idea, piradi SurisZiebis gr-Znoba da moZule mteri aerTianebT. isini adgilobrivi mosaxleobis mzard mxardaWeras efuZnebian. Cr-diloeT kavkasiis bevr respubli-kaSi mravalsaukunovani tradicia arsebobs, romelic ruseTis dRe-vandelma xelisuflebam kidev ufro gaamZafra _ xelisuflebis mier Se-viwroebulebisadmi daxmarebis gawe-va.

daRestneli ajanyebulebi Tanda-Tan partizanuli omis unarebsac iTviseben. maTi Tavganwiruli brZo-la daRestnel, CeCen, inguS, balyar, Cerqez Tanamoazreebs regionuli solidarobis grZnobas uRvivebs. Tu am regionuli solidarobis grZnobam piks miaRwia, maSin federalur xeli-suflebas kavkasiis daSoSmineba Za-lian gauWirdeba.

emil suleimanovi, mecnierebaTa doqtori, rusuli da aRmosavleT

evropuli kvlevebis kaTedra, karlovis universiteti,

CexeTi, praRa

daRestanSi

axla samoqalaqo

omi mZvinvarebs.

savaraudod,

daaxloebiT 2500

axalgazrda ajanyebaSia

CarTuli. maTi ricxvi

ufro da ufro izrdeba.

19liberali . seqtemberi-oqtomberi 2010 . № 45

Page 22: gTxovT, adgeT fexze, nafici msajulebi modiandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/9034/1/Liberali_2010_N45.pdf · gTxovT, adgeT fexze,nafici msajulebi modian 15 Tvalsazrisi 2011 wlis

aRmosavleT partnioroba

kontrastuli moldovapolitikuri Cixidan gamosvlis uunaroba, qveynis axali mmarTveli gundisTvis

SesaZloa, did safrTxed iqces da noemberSi komunistebis dabrunebiT dasruldes.

diana CaCua

erik veineri, cnobili amerike-li Jurnalisti, Tavis wignSi „bed-nierebis geografia“ moldovelebs msoflios erT-erT yvelaze ubedur erad moixseniebs. igive weria mol-dovis Sesaxeb bolo or aTwleulSi daweril TiTqmis yvela wignsa da statiaSi.

moldovas arc centraluri evro-pis msgavsi diadi kultura aqvs, arc balkaneTis romantizmi, arc bal-tiis Sarmi da arc kavkasiis stra-tegiuli mniSvneloba. amitomac vei-neris azriT, moldovelebs, moZme postsabWoTa erebs Soris, yvelaze metad akliaT yuradReba.

2009 wlis politikuri krizisis da areulobebis Semdeg moldovam es uyuradReboba rekordulad aina-zRaura.

erT weliwadSi ori saparlamento arCevnebis, quCis areulobebisa da prezidentis arCevis uSedego mcde-lobebis Semdeg, moldova saerTa-Soriso presis yuradRebis centrSi moeqca.

gasul wels dawyebuli krizisi qveyanam dRemde ver gadalaxa. mol-dovas ukve weliwadze metia prezi-denti ar hyavs. mis movaleobas par-lamentis Tavmjdomare mixai gimpu asrulebs.

saparlamento arCevnebze, rom-lebic noembris bolos gaimarTe-ba, qveynis umaRles sakanonmdeblo organoSi kontrolis mosapoveblad mmarTveli pro-evropuli partia da opoziciuri komunisturi partia ibrZoleben. axali parlamenti, Ta-vis mxriv, prezidents airCevs.

momavalSi msgavsi politikuri

krizisis Tavidan acilebis mizniT, evropuli integraciis aliansma (mmarTveli koalicia) prezidentis pirdapiri gziT arCevis procedu-ris SemoReba daisaxa miznad.

5 seqtembers am sakiTxze Catare-buli referendumi Cavarda. mizezi amomrCevelTa dabali aqtivoba ga-xda: saarCevno ubnebTan mosaxle-obis mxolod 30.29 procenti ga-mocxadda, maSin roca minimaluri zRvari 33.33 procentia. amiT mol-dovelebma momavali ori wlis man-Zilze prezidentis pirdapiri gziT arCevis Sansi gauSves xelidan, rad-gan, konstituciis Tanaxmad, CaSlis SemTxvevaSi igive sakiTxze ganmeo-rebiTi referendumis Catareba mxo-lod am vadaSia daSvebuli.

moldova erTaderTi qveyanaa postsabWoTa sivrcesa da evropis kontinentze, romelsac sabWoTa ka-vSiris daSlis Semdeg daaxloebiT 11 wlis ganmavlobaSi (1998-2009) isev komunistebi marTavdnen.

moldovur komunizms klasikuris-gan ramdenime niSniT ganasxvaveben: memarjvene ideologia da evrokav-SirSi gawevrianeba, rogorc mTavari winasaarCevno dapireba.

Tavisi rvawliani moRvaweobis man-Zilze moldovas yofili preziden-ti vladimir voronini moskovsa da briusels Soris, sabWoTa kavSiris bednier mogonebebsa da evropul miswrafebebs Soris lavirebas cdi-lobda.

erTi SexedviT, moldova erT-erTi yvelaze evropuli qveyanaa postsabWoTa sivrcis politikur rukaze: moldovelebi evrokavSiris

erT-erT enaze _ ruminulad sau-broben, mosaxleobis sami meoTxedi evrokavSirSi gawevrianebis momxrea, eqsportis naxevari iq gadis (ruseT-Si mxolod 15 procenti), emigrante-bis absoluturi umravlesoba evro-paSi saqmianobs.

moldova erTaderTi postsabWoTa qveyanaa (baltiis qveynebis gamokle-biT), sadac Zalauflebis cvla arCe-vnebis gziT xdeba.

Tumca, miuxedavad yvelafrisa, demokratiuli ganviTarebis kuTxiT moldovas mainc erT-erTi yvelaze cudi maCveneblebi aqvs.

sanam sxva postsabWoTa qveynebi, avad Tu kargad, saxelmwifoebrio-bisa da damoukideblobis gamyare-bas cdiloben, moldovaSi kvlavac identurobis da sakuTari enis saxe-lwodebaze davoben.

magaliTad, dnestrispireTis Se-moerTebisa da qveynis teritoriu-li mTlianobis aRdgenis patrio-tuli lozungebis paralelurad, moldovelebi mezobel rumineTTan integraciis SesaZleblobebze sau-broben.

rumineTTan moldovas saerTo is-toria da ena akavSirebs.

kavkasiis qveynebSi arsebuli kon-fliqtebisgan gansxvavebiT (qarTul-afxazuri, qarTul-osuri, somxeT-azerbaijanuli) aq teritoriuli konfliqtis mimarT gansxvavebuli damokidebuleba aqvT. eleqtoratis didi nawili dnestrispireTis saki-Txisadmi bevrad indiferentulia.

rogorc 2008 wels Institute for pu-blic Policy-is mier Catarebulma kvle-vam aCvena, gamokiTxulTa mxolod

20 liberali . seqtemberi-oqtomberi 2010 . № 45

Page 23: gTxovT, adgeT fexze, nafici msajulebi modiandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/9034/1/Liberali_2010_N45.pdf · gTxovT, adgeT fexze,nafici msajulebi modian 15 Tvalsazrisi 2011 wlis

aRmosavleT partnioroba

orma procentma daasaxela dnes-trispireTis sakiTxi nomer pirvel prioritetad, aTma procentma ki am sakiTxs sameulSi miuCina adgili.

Seqmnil suraTSi wvlili ar unda unda davukargoT ruseTs, romelic moldovaSi rusuli mediis popula-robis wyalobiT, aqaur mosaxleo-baze aqtiurad „muSaobs“. agvistos omis da ukraina-ruseTis gazis kon-fliqtis aRqmac moldovelebSi ru-suli prizmidan ufro xdeboda, rac garkveuli doziT moldovaSi ruse-Tis gavlenaze miuTiTebs.

Tumca, met_naklebi politikuri da eTnikuri pluralizmis wyalo-biT, kremls kiSiniovSi Zlieri da-sayrdeni mainc ar hyavs, rac xSirad moskovis gaRizianebas iwvevs. maga-liTad, ramdenime wlis ganmavlo-baSi moldavur Rvinoebze dawese-buli embargoc evrointegraciis mosurne kiSiniovis dasasjelad mofiqrebuli operacia iyo. mol-dova, jerjerobiT, met-naklebad axerxebs kiSiniovSi rusuli in-teresebis ganeitralebas. Tumca, moskovis mxridan dnestrispireTis

faqtoriT efeqturi manipulire-bis wyalobiT, oficialuri kiSi-niovisTvis es sakiTxi mainc gamo-wvevad rCeba.

gansxvavebuli da uCveuloa mol-dovis sagareo politikac: 90-ian wlebSi qveyana ruseT-belorusis kavSirSi gaerTianebisken iRvwoda, Tumca am gegmis CaSlis Semdeg qvey-nis saTaveSi myofma komunistebma gezi evrokavSirisa da natosken ai-Res.

moldoveli komunistebi pirvele-bi ar arian evrokavSirisken swra-

moldova erTaderTi postsabWoTa qveyanaa (baltiis qveynebis gamoklebiT), sadac 1991

wlidan dRemde Zalauflebis gadacema legaluri da konstituciuri gziT, arCevnebis

meSveobiT moxda.

komunistebs noembris saparlamento arCevnebze gamarjvebis realuri Sansi aqvT

21liberali . seqtemberi-oqtomberi 2010 . № 45

Page 24: gTxovT, adgeT fexze, nafici msajulebi modiandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/9034/1/Liberali_2010_N45.pdf · gTxovT, adgeT fexze,nafici msajulebi modian 15 Tvalsazrisi 2011 wlis

fvis TvalsazrisiT. 90-ian wlebSi mezobel rumineTSi evrokavSirsa da natoSi qveynis gawevrianebis pro-cesis ZiriTadi samuSao demokra-tiul-socialisturma partiam da prezidentma iol ilieskum gaswies, romelic CauSeskus komunisturi diqtaturis pirdapiri memkvidre iyo.

yvela am paradoqsis miuxedavad, moldovam moaxerxa, ar gamxdariyo avtoritaruli saxelmwifo, sadac arCevnebi mniSvnelobas dakargavda. mas arc feradi revoluciebis msga-vsi demokratiuli aRzeveba gamou-vlia.

2009 wlis aprilis saparlamento arCevnebis dros moldova orive mo-

vlenasTan axlos iyo, Tumca sru-lad verc erTi scenari ver ganvi-Tarda.

sabolood saqme ivlisis xel-meore arCevnebamde mivida, sadac komunistebma moulodneli marcxi ganicades da opoziciaSi gadaina-cvles. Sesabamisad, moldova erTa-derTi post-sabWoTa qveyanaa (bal-tiis qveynebis gamoklebiT), sadac 1991 wlidan dRemde Zalauflebis gadacema legaluri da konstitu-ciuri gziT, arCevnebis meSveobiT moxda.

am SedarebiTi politikuri plu-ralizmis ukan mravaleTnikuri mo-saxleoba dgas. mosaxleobis 30 pro-cents aq umciresobebi Seadgenen.

danarCeni mosaxleoba ki sam jgu-fad iyofa: isini, vinc Tavs rumi-nelebad miiCneven, ruminul enaze laparakoben da rumineTTan Seer-Teba surT; isini vinc, garkveu-lwilad aRiareben moldovur ers, Tumca mas meorexarisxovnad miiCneven da ZiriTadad, ruminul enaze saubroben; da mesame jgufi moldovelebisa, romlebic mxo-lod moldovur enaze saubrobs da anti-ruminuli sentimentebiT gamoirCeva.

identobis problema, erovnuli siamayis nakleboba da momavlisadmi skepticizmi moldovaSi politikur procesebs mniSvnelovan wilad ga-napirobebs. am wlebis manZilze arc erTi am kategoriis warmomadgenel politikur Zalas ar hqonia sakmari-si Zalaufleba, raTa saxelmwifoze an meore jgufze gavlena moexdina da avtoritaruli mmarTveloba da-emyarebina.

kontinentis am yvelaze Raribi qveynis mosaxleobis daaxloebiT 25 procenti emigraciaSia. maT mier ga-mogzavnili fuli moldovas mTlia-ni Sida produqtis 38 procents Se-adgens, riTac es qveyana msoflioSi erT-erTi mowinavea.

moldovas monaxulebac urTierT-sawinaaRmdego grZnobebs tovebs. erTi mxriv, aq TiTqos, droa gaCe-rebuli da quCebSi sabWoTa kavSi-ris suni trialebs. meore mxriv ki, rCeba STabeWdileba, rom, cotac da, es qveyana evrokavSiris bednie-ri ojaxis wevri gaxdeba _ aq sa-gareo uwyebas sagareo saqmeTa da evrointegraciis saministro hqvia, evropuli simbolikis siWarbiT ki moldova mxolod saqarTvelos Tu Camouvardeba.

moldovelebs evrokavSirSi gawe-vrianeba, pirvel rigSi, Tavisufali gadaadgilebis SesaZleblobis gamo surT. evrokavSirTan savizo reJi-mis liberalizaciaze molaparakebe-bi ivnisSi daiwyo. aRmosavleT par-tniorobis wevri qveyana _ moldova,

dnestrispireTis TviTgamocxadebu-

li moldavuri respublika is SemTxve-

vaa, romelsac yvelaze zustad See-

fereba sityva „gayinuli“ da yvelaze

naklebad _ konfliqti. aq 1992 wlis

Semdeg _ konfliqtis SeiaraRebuli,

aqtiuri fazis dasrulebis Semdeg, _

adgili ar hqonia samxedro Setakebas

an raime provokacias.

dnestris meore mxares, ukrainis sazR-

varTan uTanxmoebis gaRvivebaSi, Tavis

droze, didi roli ruseTma iTamaSa.

umetesad rusebiT da rusulenovani

ukrainelebiT dasaxlebul regionSi

kiSiniovis mier moldovuri enis sa-

xelmwifo enad gamocxadebas da laTi-

nur anbanze gadasvlas ver Seeguvnen

_ erovnuli „TviTmyofadobis“ wina-

aRmdeg safrTxed aRiqves da 1990 wels

(referendumis gziT) damoukidebloba

gamoacxades.

movlenebi tipuri scenariT ganviTarda

_ oficialurma kiSiniovma tiraspolSi

(dnestrispireTis dedaqalaqi) jarebi

Seiyvana. 1992 wels _ konfliqtis yve-

laze cxel fazaSi aTasze meti adamiani

daiRupa. imave wels respublikaSi ruse-

Tis me-14 armia Sevida da amiT konfli-

qtis SeiaraRebuli faza dasrulda.

moldovasa da evropaSi dnestrispi-

reTs dRes „patara sabWoTa kavSirad“

moixsenieben, ruseTis, rusuli enis

da sabWoTa ideologiis dominirebis

gamo. aq yvelaze gavrcelebuli po-

litikuri slogani daaxloebiT ase

JRers: „Cveni Zliereba ruseTTan er-

TianobaSia.“

tiraspolis erT-erT centralur

quCaze gamokrulia igor smirnovis

(dnestrispireTis de-faqto preziden-

ti), sergei baRafSis da eduard kokoi-

Tis portretebi. dRes konfliqtis

zonis usafrTxoebas ruseTis, moldo-

vas da ukrainis Sereuli samSvidobo

Zalebi icaven.

ruseTi dResac iribad TanaugrZnobs

dnestrispireTis swrafvas damouki-

deblobisken da am konfliqts mol-

dovasTan urTierTobebis gasarkvevad

iyenebs.

dnestrispireTi

aRmosavleT partnioroba

22 liberali . seqtemberi-oqtomberi 2010 . № 45

Page 25: gTxovT, adgeT fexze, nafici msajulebi modiandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/9034/1/Liberali_2010_N45.pdf · gTxovT, adgeT fexze,nafici msajulebi modian 15 Tvalsazrisi 2011 wlis

2009 wlis 5 aprilis sapar-lamento arCevnebis Semdeg ko-munistebis mmarTvel partiad gamocxadebas kiSiniovSi masS-taburi areulobebi moyva. 5 aprils arCeuli parlamentis axal Semadgenlobas didxans ar umuSavia. opozicionerTa fra-qciam orjer Caagdo preziden-tis arCevnebi, rasac, kanonmde-blobis mixedviT, parlamentis daTxovna mohyva.

2000 wlis 21 ivlisis sakons-titucio cvlilebebis Sedegad moldova saparlamento respu-blikad gadakeTda, sadac pre-zidents parlamenti irCevs da amisTvis xmaTa 3/5-ia saWiro.

moldovis sakanonmdeblo organos dRevandeli Semadgen-loba gasuli wlis 29 ivlisis xelmeore arCevnebis Semdeg Sedga, romelmac, Tavis mxriv, prezidentis arCevis orive mc-deloba (2009 wlis 10 noemberi, 7 dekemberi) aseve uSedegod Caagdo. qveynis prezidentis movaleobas dRes parlamentis Tavmjdomare mihai gimpu asru-lebs.

SedarebiT gamartivebuli savizo wesebiT sargeblobs, Tumca mainc regionSi erT-erTi gamonaklisia, romelsac evropaSi mosaxvedrad viza sWirdeba. serbeTisTvis, mon-tenegrosTvis da makedoniisTvis sazRvrebi gasuli wlis dekemberSi gaixsna.

moldovelebi cdiloben daamtki-con, rom maTi integraciiT sarge-bels evrokavSiric naxavs, pirvel rigSi _ ekonomikuri kuTxiT. aq ma-Ralkvalificiuri, mobiluri muSa-xeli da nayofieri miwebi aqvT.

Tumca evrokavSirSi SiSoben, rom moldovas gawevrianebas migraciis bumi moyveba. evropaSi ukve muSaobs asobiT aTasi moldoveli, bevri ma-Tgani _ aralegalurad.

moldovelebi sixaruliT Tanxmde-bian sabaJo kontrolTan da fitosa-nitarul standartebTan dakavSire-buli kanonebis SemoRebas, radgan es maTi produqciis evrokavSirSi eqs-ports Seuwyobs xels.

magram rodesac saqme exeba sxva evropul standartebs _ mediis Ta-visuflebas, policiis politikaSi Carevis SezRudvas da korufciis aRmofxvras, aq moldovis xelisu-flebis enTuziazmi SesamCnevad da-balia.

Tumca, evropuli integraciis aliansi, romelic dRes mmarTvel gunds warmoadgens, ambobs, rom

roca qveyanas sabolood Caibarebs (prezidentis arCeva moxdeba), mol-dovaSi demokratizaciisa da sabWo-Ta warsulTan brZolis realuri talRa daiwyeba.

amis mcdeloba prezidentis mo-valeobis Semsrulebels ukve hqon-da: 28 ivnisi man sabWoTa okupaciis dRed gamoacxada da amiT qveyanaSi sabWoTa warsulis gadafasebis pro-cesis inspirireba scada. Tumca, am gadawyvetilebam moldovaSi, sadac komunistebi xelisuflebidan mxo-lod erTi wlis win wavidnen, araer-Tgvarovani reaqcia gamoiwvia.

gimpus iniciativa, romelsac moskovis mxridan saSineli kriti-ka mohyva, mxolod proruminul-ma Zalebma moiwones. Sida Tu gare winaaRmdegobis miuxedavad, gimpus Tavisi gadawyvetileba ar Seucvlia. ramdenad momgebiani iyo es nabiji, romelsac liberalebis gundic da komunistebic winasaarCevnod Tavis sasargeblod iyeneben, noembris ar-Cevnebze gairkveva.

mmarTvel koalicias liberalur Rirebulebebze aqvs pretenzia da cdilobs moldovur politikaSi gardatexa Seitanos. Tumca, jerje-robiT uSedegod, ukonsensusod da uprezidentod. noembris riggareSe saparlamento arCevnebamde dro cota rCeba da komunistebi revan-SisTvis emzadebian.

politikuri krizisi

moldovaSi

dapirispireba saparlamento arCevnebis Semdeg, kiSinovi, 2009

aRmosavleT partnioroba

23liberali . seqtemberi-oqtomberi 2010 . № 45

Page 26: gTxovT, adgeT fexze, nafici msajulebi modiandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/9034/1/Liberali_2010_N45.pdf · gTxovT, adgeT fexze,nafici msajulebi modian 15 Tvalsazrisi 2011 wlis

17 weli omis Semdeg

aris erTi zRapari, romelSic ba-vSvebi udardelad epyrobodnen dros da momavlisTvis gadadebdnen imis gakeTebas, rac myisierad unda gaekeTebinaT. isini darwmunebulebi iyvnen, rom yvelafers moaswrebdnen. gulubryvilo, patara bavSvebs miaCn-daT, rom dro amouwuravia. dro ki midioda. da bavSvebi uceb, moulod-nelad daberdnen imitom, rom maT amowures TavianTi dro.

wels 17 weli sruldeba mas Semdeg, rac 1993 wlis 27 seqtembers qarTve-lebma soxumi datoves. am 17 wlis manZilze Cven mxolod erT rames vakeTebdiT _ im patara bavSvebiviT umiznod, fuWad vxarjavdiT dros, radgan migvaCnda, rom dro amouwu-ravia.

qarTul-afxazuri konfliqtis daregulirebis am wlebis manZilze SemuSavebuli yvela saerTaSoriso gegma rom gaixseno, am teqstSi adgi-li ar darCeba. da azric ar aqvs maT gaxsenebas. yovel jerze yoveli axa-li gegmis gamoCenisTanave daaxloe-biT erTi da igive xdeboda _ qarTul mxares undoda, mieRo ufro meti, vidre es gegma iTvaliswinebda da vi-dre afxazuri mxare Tanxmdeboda.

isev gadioda dro. saerTaSoriso sazogadoeba axal gegmas SeimuSaveb-da, qarTuli mxare ki ukve im punqtis Sesrulebaze iyo Tanaxma, romelzec ramdenime wlis win Tqva uari. Tum-ca, erTsa da imave mdinareSi orjer ver Sexval _ es punqti ukve afxaze-bisTvis aRar iyo xelsayreli.

ase grZeldeboda didxans. raRac ucnauri mizezis gamo, qarTuli sa-zogadoeba dros aRiqvamda leTar-giuli Zilis analogad, roca gaRvi-Zebisas, yvelaferi imave wertilidan

Tvalsazrisi _ Tbilisi

dakarguli drois sazogadoeba17 welia ar gvaqvs pasuxi kiTxvaze ra ufro gvinda _ miwa, Tu afxazeTi?

margarita axvlediani

SeiZleba daiwyo, sadac odesRac SeCerdi. Tumca, arc erTi sazoga-doeba ar idga erT adgilas. orive SeuCereblad mieqaneboda urTierT-sawinaaRmdego mimarTulebebiT. dRes erTmaneTis danaxva mxolod ZviradRirebuli fotokameris obie-qtiviT Tu SegviZlia, isic funqcia `zumis~ maqsimalurad gamoyenebiT.

gansakuTrebiT samwuxaro is aris, rom aravin cdilobs gaigos, ras fi-qroben iqiTa mxares da es realoba gaiTvaliswinos. es erTi nabijiT mainc dagvaaxlovebda Cvens mizans, romelic, rogorc cnobilia, qveynis teritoriuli mTlianobis aRdgenaa. nacvlad amisa, wlebis ganmavlobaSi, Cven vcdilobdiT ezeima samarTlia-nobas, romelic yovelTvis sadavo cnebaa.

biznesSic da saxelmwifo mSene-blobis saqmeSic warmatebas ver mia-Rwev, Tu marketingul kvlevas wi-naswar ar Caatareb da am kvlevis SedegebiT ar ixelmZRvaneleb. Cven ki `bazarze~ raRac mistikuri pro-duqtebi gamogvqonda, romelsac ara-vin `yidulobda~.

martivi magaliTi _ warmoidgineT, rom afxazeTi kbilis pastis tubia _ sazogadoeba, romelic qarTuli akrZalvebis wyalobiT, hermetu-ladaa Caketili gare samyarosTan kontaqtis gareSe. magram tubs saxu-ravi aqvs, romelic ruseTma moxsna. da Cven ras vakeTebT? mTeli ZaliT vawvebiT am tubs. da ratom ukvirs vinmes, roca afxazuri sazogadoeba ruseTzea orientirebuli? ra aris amaSi gasaocari?

realobis ardanaxvis survili ugnu-rebaa. raRac miznisken swrafvisas, ua-zrobaa sapirispiro mxares moZraoba.

nuTu saqarTvelos unda, rom afxazma axalgazrdebma uaryon da-savluri, liberaluri Rirebulebebi da rusuli faseulebebis erTgulni iyvnen? TiTqos ar unda. maSin yvela saSualebiT ratom cdilobs, afxaz axalgazrdebs dasavleTis qveynebSi saswavleblad gza Cauketos da na-cvlad amisa, rusuli universitete-bisken ubiZgebs?

nuTu saqarTvelos unda, rom afxa-zeTSi mxolod rusuli fuli Caidos da biznesis keTebis Zveli sabWoTa korufciuli meTodebi hyvaodes, rac mxolod rus oligarqebs gaamdi-drebs? TiTqos, arc es unda. maSin ratom krZalavs ucxour investicie-bs, romlebsac finansur keTildReo-basTan erTad, rogorc wesi, moaqvT dasavluri Rirebulebebic?

Cveni Zvirfasi dro usasrulo mistifikaciasa da Tavis motyue-baSi gaiflanga. jer kidev ramde-nime wlis win, or sazogadoebas erTmaneTi axsovda da saubrisa da molaparakebisTvis saerTo Tema-sac ipovidnen. dRes Cven zRapris im fazaSi varT, roca SeSinebuli da daberebuli bavSvebi mixvdnen, rom yvelaferi dakarges imitom, rom dro amouwuravi egonaT. ara-da CvenTvis gansazRvruli dro ise male iwureba.

deklarirebul miznebsa da am miz-nis miRwevisTvis gamoyenebul meTo-debs Soris arsebulma absoluturma araadekvaturobam daabnia, orienta-cia daukarga qarTvel sazogadoebas. is axla nislSi xelis cecebiT dadis da reagirebas verc im SemTxvevaSi SeZlebs, Tu es nisli gaifanteba.

idealuri gegmebi da idealuri gadawyvetilebebi ar arsebobs. miT

24 liberali . seqtemberi-oqtomberi 2010 . № 45

Page 27: gTxovT, adgeT fexze, nafici msajulebi modiandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/9034/1/Liberali_2010_N45.pdf · gTxovT, adgeT fexze,nafici msajulebi modian 15 Tvalsazrisi 2011 wlis

17 weli omis Semdeg

umetes, aseT rTul situaciebSi. magram arsebobs gegmebi, romlebic mets gvaZlevs da iseTebi, romlebic naklebs gvaZlevs. rogorc Cans, imis-Tvis, rom erTi meorisgan gavarCio, pirvel rigSi, Tavad unda vicodeT, ra ufro gvinda _ sagnis saxelwode-ba Tu Tavad sagani?

gadawyvitoT fxizlad, paTetikis gareSe _ miwa gvinda, Tu afxaze-Ti gvinda? Cven, cxadia, SegviZlia avirCioT pirveli. es Cveni arCevani iqneba, magram yvela Tanmdevi Sede-gic unda gaviTvaliswinoT. kerZod ki, uari vTqvaT liberaluri de-

mokratiis pretenziaze, radgan li-beraluri demokratiisTvis mTavari, pirveli da erTaderTi _ adamiani, pirovnebaa.

SeiZleba avirCioT meorec, magram aseve Tanmdevi Sedegebis gaTvaliswi-nebiT. anu mogviwevs uari vTqvaT bosi-mmarTvelis poziciaze. unda avirCioT, ra aris CvenTvis ufro mniSvnelovani: afxazeTSi rusuli investiciebis evropuli investicie-biT Canacvleba Tu qaRaldze dawe-rili brZaneba, rom es investiciebi afxazeTSi mxolod Tbilisis gavliT unda Sediodes.

an erTi, an meore, radgan erTi me-ores sruliad gamoricxavs. Cven ki vcdilobT am wlebis manZilze, yve-laze gemrieli lukmebi SevarCioT orive variantidan da SeuTavsebeli SevaTavsoT.

`eSmaki TamaSobs CveniT, roca Cven ar vazrovnebT zustad,... roca Cven ar vuwevT angariSs Cvens grZnobebs, azrebs da mdgomareobas. magram rea-loba xom agrZelebs arsebobas, da Tu Cven es ar gvecodineba, is Segvax-senebs Tavs yiflibandze mware dar-tymiT,~ _ amas merab mamardaSvili ambobda.

Cveni Zvirfasi dro usasrulo mistifikaciasa da Tavis

motyuebaSi gaiflanga. jer kidev ramdenime wlis win,

or sazogadoebas erTmaneTi axsovda da saubrisa da

molaparakebisTvis saerTo Temasac ipovidnen.

fo

to

gogi

cag

arel

i

oCamCiris datoveba, 1993

25liberali . seqtemberi-oqtomberi 2010 . № 45

Page 28: gTxovT, adgeT fexze, nafici msajulebi modiandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/9034/1/Liberali_2010_N45.pdf · gTxovT, adgeT fexze,nafici msajulebi modian 15 Tvalsazrisi 2011 wlis

17 wlis win, miuxedavad qarTul_afxazur omSi gamarjvebisa, afxaz eqspertTa mcire nawili Tu va-raudobda, rom momavali hqonda am axlad Camoyalibebul cnobierebas, romelsac afxazeTis respublika erqva.

omSi gancdili mniSvnelovani ada-mianuri danakargebi, srulad dan-greuli ekonomika, romlis mdgoma-reobas ufro arTulebda rusuli blokada, saerTaSoriso Tanamego-broba, romelic afxazeTs mxolod saqarTvelos farglebSi xedavda. umegobrod, sruliad marto darCe-nili qveyana avadmyof bavSvs hgavda, romelsac eqimebi araTu gadarCenis Sanss aZlevdnen, aramed gaocebule-bic ki iyvnen, saerTod rogor daiba-da. magram invalidi bavSvi nel_nela gamococxlda, amoZravda da nel-nela Tavis janmrTel Tanatolebs emsgavseba.

afxazeTi gadarCa da miuxedavad imisa, rom misi damoukidebloba mxo-lod oTxma qveyanam aRiara, yvelas esmis (maT Soris, qarTvel eqsperte-bsac), rom omamdeli status_kvos aRdgena, praqtikulad, SeuZlebelia. am matarebelma Caiara da albaT, arc arasdros dabrundeba.

Tumca SeiZleboda, yvelaferi sxva-gvarad yofiliyo. albaT, yvela-ze rTuli periodi afxazeTisTvis omisSemdgomi wlebi iyo. roca qvey-nis biujeti milion dolarze odnav meti gaqvs, Znelia, omgamovlil saku-Tar xalxs auxsna, kidev ramden xans unda gaZlos, ramdeni rame moiTminos da gadaitanos. nanatri gamarjveba,

Tvalsazrisi _ soxumi

martoobis 17 welisaqarTvelom afxazeTze moraluri ufleba dakarga orjer:

pirvelad, roca 1992 wels omi gaaCaRa da meored, roca es omi waago.

inal xaSigi, soxumi

rogorc iqna, dadga, magram mosalod-neli keTildReoba, ratomRac igvia-nebda.

afxazeTis pirvelma prezidentma, vladislav arZinbam SeuZlebeli Se-Zlo _ man ixsna qveyana CeCenizacii-sagan, iaraRiani kacis Zalauflebi-sagan, sadac kalaSnikovi Secvlida kanons da gamoiwvevda qaoss.

imave saqarTvelosgan gansxvavebiT, afxazeTi yovelgvari xelSewyobis gareSe, sakuTari ZalebiT cdilobda demokratiuli saxelmwifos institu-tebis Seqmnas. am process isic arTu-lebda, rom mTeli am wlebis manZilze saqarTvelos mxridan revanSis SesaZ-lebloba Zalian didi iyo.

Tumca, swored am sirTuleebma iTamaSa gadamwyveti roli Taname-drove afxazeTis istoriaSi. afxazu-ri sazogadoeba erTad dadga, raTa bolomde mieRwia miznisTvis. rogor paradoqsuladac unda JRerdes, ama-Si afxazeTs saqarTvelo daexmara _ gamsaxurdia Tavisi lozungiT ̀ saqar-Tvelo qarTvelebisTvis~, SevardnaZe 1992_93 wlebSi gaCaRebuli omiT da saakaSvili daufaravi surviliT, ra-dac unda dasjdomoda, samxedro re-vanSi ganexorcielebina.

am wlebis ganmavlobaSi afxazeTs erTxelac ar ugrZvnia, rom mis arakeTilmosurne mezobels masTan urTierTobis dalagebis survili hqonda. metic, iseTi suraTi iqmnebo-da, rom agresiuli politikiT saqar-Tvelos xelisufleba sazogadoebriv dakveTas asrulebda. Cven, afxazeTi-dan, amas ase vxedavdiT.

SevardnaZes 1993 wels rom gaemar-

jva da saakaSvilis 2008 wlis avan-tiura ki warmatebuli yofiliyo, qarTvelebi maT xom gmirebad, ganma-Tavisufleblebad aRiqvamdnen, `wmin-da Zroxis~ _ teritoriuli mTliano-bis aRmdgenebad. da aravin ikiTxavda, ra msxverpli mohyva amas afxazebis da osebis mxares. maTi adgili saqar-Tvelos istoriis panTeonSi, savarau-dod, daviT aRmaSeneblis an Tamar mefis gverdiT iqneboda.

magram yvelaferi srulebiT sxva-gvarad moxda.

amasTan dakavSirebiT veTanxmebi cnobil rus publicists iulia la-tininas, romelic aRniSnavda, rom saqarTvelom afxazeTze moraluri ufleba orjer dakarga: pirvelad, roca 1992 wels omi gaaCaRa da meo-red, roca es omi waago.

mas Semdeg, rac ori wlis win ru-seTma aRiara afxazeTis damouki-debloba da saqarTvelos mxridan Semdgomi agresiis Sekavebis valdebu-lebac sakuTar Tavze aiRo, qarTul-afxazuri konfliqtis mogvarebis Tema afxazebisTvis ukana planze ga-davida.

soxumSi kargad esmiT, rom saqar-Tvelo, am moklevadian perspeqtivaSi, ar Seegueba afxazeTis dakargvas. am mxriv araferi Secvlila.

magram usafrTxoebis SegrZnebam da imis rwmenam, rom axali omi ar iqne-ba, afxazeTi sruliad sxva, Sida Tu sagareo problemebis mogvarebaze ga-darTo.

qarTuli sakiTxis aqtualoba aRia-rebis dRidan gaufasurda afxazi sa-zogadoebis TvalSi.

17 weli omis Semdeg

26 liberali . seqtemberi-oqtomberi 2010 . № 45

Page 29: gTxovT, adgeT fexze, nafici msajulebi modiandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/9034/1/Liberali_2010_N45.pdf · gTxovT, adgeT fexze,nafici msajulebi modian 15 Tvalsazrisi 2011 wlis

afxazeTis xelisuflebas ukve axa-li Tavis tkivilebi gamouCnda. afxa-zebi axla cdiloben daamtkicon, rom maTi damoukideblobis survili mxo-lod saqarTvelosgan damoukideblo-bis survili ar aris.

axla maT winaSe mTavari gamowve-vaa _ dReisaTvis erTaderT realur mokavSiresTan _ moskovTan normalu-ri urTierTobis Camoyalibeba ise, rom am urTierTobebma afxazeTis suvereniteti ar Seiwiros. afxazuri proeqtis momavali pirdapir damoki-

debulia imaze, Tu ramdenad SeZlebs is, gaumklavdes am axal gamowvevas.

maSin, Soreul 93-Si, avadmyofi ba-vSvi gadarCa da axla ukve 17 wlisaa. is savsea imediTa da samomavlo geg-mebiT. am ymawvils surs, rom icxo-vros.

ukve 17 welia, afxazeTi arsebobs, rogorc saxelmwifo. is arsebobs ara saqarTvelos survilis sawinaaRmde-god, an ruseTis keTili nebis gamo. is arsebobs imitom, rom ase surs afxaz xalxs.

am wlebis ganmavlobaSi afxazeTs erTxelac ar ugrZvnia,

rom mis arakeTilmosurne mezobels masTan urTierTobis

dalagebis survili hqonda. metic, iseTi suraTi iqmneboda,

rom agresiuli politikiT saqarTvelos xelisufleba

sazogadoebriv dakveTas asrulebda.

axalgazrda afxazi patriotebi, seqtemberi 2010

statia momzadebulia hainrih biolis fondis mxardaWeriT. am publikaciaSi gamoTqmuli Sexedulebebi da mosazrebebi ar aris aucilebeli, gamoxatavdes hainrih biolis fondis Sexedulebebs.

statiaSi gamoyenebuli terminologia ekuTvnis avtors

da ara `liberals~.

17 weli omis Semdeg

fo

to

ol

esia

var

Tan

iani

27liberali . seqtemberi-oqtomberi 2010 . № 45

Page 30: gTxovT, adgeT fexze, nafici msajulebi modiandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/9034/1/Liberali_2010_N45.pdf · gTxovT, adgeT fexze,nafici msajulebi modian 15 Tvalsazrisi 2011 wlis

konfliqtebi

warmoudgenelia imis gafiqreba, rom am saxlSi vinme cxovrobs. saxlis ked-lebSi imxela xvrelebia, fanjrebi ge-goneba. dRis Suqi mTel saxlSi aRwevs.

kibeze asvla saSinelebaa: mtveri, na-gavi, Zveli magidis fexi da damtvreuli karadis ujra, qalis TeTri, maRalqus-liani fexsacmeli, betonis kedlidan amoSverili liTonis bade. saxlma 18 wlis ganmavlobaSi, am mdgomareobaSi gaZlo da erTi adamianis stumrobiT, albaT, ar daimsxvreoda, magram am kibe-ebze asvla mainc yinulis Txel fenaze siarulis SegrZnebas hgavs.

derefnebSi yvela kedeli Camon-greulia, kibes moajirebi ar aqvs da safexurebic aqa-iq Catexilia. kedlis RriWoebi rom ara, aq sruli sibnele iqneboda.

am nangrevebSi, meore sarTulze ori axalTaxali, saguldagulod SeRebili karia. zaris Rilakze TiTis daWerisas dacarielebul, nacrisfer SenobaSi uceb Citis WikWikis msgavsi xma ismis. eqo mas ramdenjerme imeorebs da isev siCume dgeba.

aq ukve ramdenime Tvea, Tina cxo-vrobs Tavis or mcirewlovan SvilTan erTad. igi stumrebs ar Rebulobs, miT umetes Jurnalistebs, magram Cven SegviSva.

zeda sarTulebze TiTqmis yvela bi-nis karTan aris warwera `dakavebulia~. aq bevri axali karia, zRurblTan ce-mentis tomrebi alagia, rac imas niS-navs, rom axali mepatroneebi binebs aremonteben.

1992-93 wlebis omamde, es saxli so-xumis `axali raionis~ sxva saxlebis ms-gavsad, sicocxliT iyo savse.

afxazeTi

gansaxlebis koSmari afxazeTSimiuxedavad imisa, rom devnili qarTvelebis saxlebis nawili Tavisufalia da axali

saxlebic Sendeba, afxazeTi gansaxlebis seriozuli problemis winaSe dgas. erT-

erTi gamosavali 1992-93 wlebis omis dros dangreul saxlebSi gadasvlaa.

sala nazarenko, soxumidan

dRes, `axali raionis~ ezoebSi maRa-li balaxi amoizarda da omis nakvalevi TiTqmis gadafara. qarTul-afxazuri SeiaraRebuli konfliqtis dros yve-laze sastiki brZolebi swored aq mi-mdinareobda. dro gavida. ruseTis mier afxazeTis damoukideblobis aRia-rebam afxazebs usafrTxoebis grZno-ba gauRviva, Tumca saxlebis iersaxe kvlav warsulis mogonebad darCa.

rTulia, gaarCio `axal raionSi~ md-gari korpusebidan romlis aSeneba ver daasrules sabWoTa kavSiris daSlis Semdeg da romelSi cxovrobda adre xalxi. dRes aq yvela saxli erTnairad gamoiyureba, yvela ConCxia.

omis Semdeg saxlebi srulad gaiZar-cva. waiRes iatakis nawilebi, Spalere-bi, unitazebi, radiatorebi. Wreli ka-felis aqa-iq SemorCenili nawilebi Tu migiTiTebs, sad iyo adre samzareulo. odesRac TeTri gazqura da feradi WurWeli namsxvrevebad qceula da na-

crisferma mtverma da nagavma Secvala. zog saxlSi aqa-iq cxovroben, zogi

_ sruliad carielia. natyviarebis Se-degad darCenili didi RriWoebi sxva-dasxva masaliTaa amovsebuli.

Tinas binaSi aris derefani, erTi saZinebeli, Zalian patara sivrce te-levizorisa da divanisaTvis, romelic sacxovrebeli oTaxis funqcias asru-lebs, samzareulod gadakeTebuli ai-vani, abazana da tualeti.

oTxsuliani ojaxisTvis arcTu sak-marisi farTia, Tumca Ria cis qveS yo-fnas namdvilad sjobs.

bina lamazad aris morTuli _ Ria feris SpaleriT, suraTebiT da bevri sxva patar-patara, komfortis Semqmne-li detaliT.

Tinas Zalian moswons axali saxli. misi ojaxi maikopidan (respublika adi-Re, CrdiloeT kavkasia) afxazeTSi gad-movida, rom samudamod aq dasaxldnen.

`isini male saxlis fasads SeakeTe-

fo

to

ol

esia

var

Tan

iani

soxumi, 2010

28 liberali . seqtemberi-oqtomberi 2010 . № 45

Page 31: gTxovT, adgeT fexze, nafici msajulebi modiandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/9034/1/Liberali_2010_N45.pdf · gTxovT, adgeT fexze,nafici msajulebi modian 15 Tvalsazrisi 2011 wlis

konfliqtebi

ben~, - ambobs igi, - `Weris SekeTebasac Segvpirdnen.~

realurad, saxls `SekeTeba~ ar sWir-deba. aqauroba ufro kapitaluri, buldozerebiT Sesasrulebeli samuSa-os STabeWdilebas tovebs. Tumca, Ti-nas da sxvebs, romlebic aq gadmosaxle-bas apireben, sxva gza ar aqvT.

gansaxlebis problema im qalaqisa-Tvis, sadac uamravi carieli saxli da binaa, cota ucnauria. omis Semdgom, is afxazebi, romelTac saxlebi dakarges, qarTvelebis kuTvnil saxlebSi saxl-debodnen. jariskacebma qarTvelTa saxlebi nadavlis saxiT igdes xelT. magram es sakmarisi ar aRmoCnda. sax-lebis SesakeTeblad saWiro finansuri resursebi ar iyo, amitom, bevr maTgan-Si jer kidev aravin cxovrobs.

oficialurad, am binebis mesakuTre-oba sakmaod CaxlarTuli ambavia. Tina

ar ambobs, bina iyida, Tu, ubralod `daikava.~

`es dedaCemis saCuqaria,~ _ambobs is. `ar mikiTxavs, rogor miiRo man es bina.~

naxevrad dangreul saxlSi cxovreba Tinas ar aSinebs, radgan, rogorc ambo-bs, - `Cvennair xalxs binis SeZenis ara-nairi saSualeba ar aqvs.~

gansaxleba afxazeTSi axalgazrda ojaxebis winaSe mdgari erT-erTi yve-laze didi problemaa.

ruseTis mier afxazeTis damoukide-bel qveynad aRiarebas, ruseTis mxri-dan biznes-interesebis zrdac mohyva. rusebma afxazeTSi meti fulis daxar-jva daiwyes, ramac soxumSi binebis fa-sis mkveTri zrda gamoiwvia. Tu 2008 wels Zveli, `xruSovkis~ tipis erTo-Taxiani bina daaxloebiT 4-5 aTasi do-lari Rirda, dRes fasi gaaTmagda.

qalaqis saukeTeso ubnebSi axali Se-nobebi Sendeba _ asi wlis win soxumis

arqiteqturisaTvis damaxasiaTebel stilSi. `iyideba~ _ aweria aq TiTqmis yvela fanjaras. fasi daaxloebiT 2000-3000 dolaria kvadratul metrze.

oficialuri saSualo xelfasi afxa-zeTSi 200 dolaria. es yvelaferi ki imas niSnavs, rom saxlebi mxolod biz-nesmenTa elitis mcire wrisa da ruse-bisaTvis aris gankuTvnili.

Tumca, afxazeTSi rusebsac proble-mebi aqvT - aq maT qonebis martivad SeZena ar SeuZliaT. afxazeTis kanonm-deblobis Tanaxmad, kerZo sakuTreba-Si uZravi qonebis dakanoneba mxolod afxazeTis moqalaqes SeuZlia.

Tu ruseTis moqalaqes uZravi qone-bis dasakuTreba surs, igi amas Caxlar-Tuli sqemiT akeTebs _ amisTvis mas sando afxazi biznes-partniori sWir-deba.

rusuli gazeTis `moskovski kom-

somolecis~ Tanaxmad, am sqemam bevr russ problemebi Seuqmna: maTi qoneba afxazma kriminalebma, ubralod, mii-sakuTres.

gazeTi amtkicebs, rom xelT Cau-varda saidumlo dokumenti, romelic afxazeTis parlamentma adgilobri-vi administraciuli organoebisaTvis moamzada, da romelSic saubaria, rom 1992-93 wlebis omis Semdgom dacarie-lebuli binebi da saxlebi `upatro-nod~ unda gamocxaddes da maT afxaz mobinadreebs gadaeces.

am gadawyvetilebis erTi mxare gasa-gebia: afxazeTSi yvela darwmunebulia, rom qarTvelebi sakuTar saxlebSi ara-sodes dabrundebian.

Tumca, rogorc `moskovski komsomo-leci~ wers, afxazma kriminalebma adgi-lobriv xelisuflebasTan SeTanxmebiT, rusebis binebic daikaves.

afxazi advokati Tamaz qecba acxa-

debs, rom afxazeTis sasamarTloebi daaxloebiT 4 aTas aseT SemTxvevas ga-nixilavs.

afxazeTis de-faqto prezidentma sergei baRafSma xeli moawera gankar-gulebas im komisiis Seqmnis Taobaze, romelic ruseTis moqalaqeebis qo-nebrivi uflebebis kanonierebas gada-wyvets.

aseTi komisiis Seqmnis idea Tavda-pirvelad moskovs hqonda, magram am ideam agvistoSi afxazeTSi cxare kama-Ti gamoiwvia.

am winadadebis mowinaaRmdegeebi Si-Soben, rom es gzas gauxsnis aTasobiT qarTvelis dabrunebas, romlebmac afxazeTi 90_iani wlebis SeiaraRebu-li konfliqtis Sedegad datoves da amJamad rusuli pasportebiT ruseTSi cxovroben.

`aravin apirebs ruseTis moqalaqee-bis uflebebis darRvevas,~ - ganacxada respublikis de-faqto prezidentma sergei baRafSma. `sxva saqmea, magali-Tad, iseTi pirebis sakiTxi, romlebmac afxazeTi 1992 wels datoves da 2010 wels, 18 wlis Semdeg dabruneba gada-wyvites. im adgilas ukve SeiZleba, misi saxli aRarc dgas, sxva obieqtia aSe-nebuli... yvela saqmes individualuri midgoma sWirdeba.~

amasobaSi, `axali raionis~ mobina-dreebi moyanyalebul sarTulebze ce-mentis tomrebis atanas ganagrZoben.

`isini bavSvebisaTvis saTamaSo moed-nis aSenebas Segvpirdnen~, _ ambobs Tina. `darwmunebuli var, droTa ganma-vlobaSi, aqauroba ukeTesi da ufro xalisiani iqneba~.

statiaSi gamoyenebuli terminologia ekuTvnis avtors

da ara `liberals~.

soxumis saukeTeso ubnebSi axali Senobebi Sendeba _ asi

wlis winandeli soxumis arqiteqturisaTvis damaxasiaTebel

stilSi. `iyideba~ _ aweria aq TiTqmis yvela fanjaras. fasi

daaxloebiT 2000-3000 dolaria kvadratul metrze.

statia momzadebulia hainrih biolis fondis mxardaWeriT. am publikaciaSi gamoTqmuli Sexedulebebi da mosazrebebi ar aris aucilebeli, gamoxatavdes hainrih biolis fondis Sexedulebebs.

29liberali . seqtemberi-oqtomberi 2010 . № 45

Page 32: gTxovT, adgeT fexze, nafici msajulebi modiandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/9034/1/Liberali_2010_N45.pdf · gTxovT, adgeT fexze,nafici msajulebi modian 15 Tvalsazrisi 2011 wlis

Jurnalisturi gamoZieba

2008 wlis saprezidento arCev-nebis win prezidentobis kandida-ti mixeil saakaSvili telekompania `rusTavi 2~-is gadacema `prai-mtaimSi~ mxardamWerebTan erTad miiwvies. mxardamWerebs Soris iyv-nen sazogadoebisTvis cnobili saxeebi: aCiko guledani, vaxo ba-bunaSvili, daviT forCxiZe, kaxa ciskariZe, stefane mRebriSvili, macaco sefiskveraZe, zaza korinTe-li, nino ananiaSvili, nika qavTara-Ze, nika memaniSvili, marina beriZe. am gadacemis wamyvani inga grigolia iyo. mixeil saakSvilma sapreziden-to arCevnebi moigo. misma mxarda-mWerebma sxvadasxva koncertebisa da RonisZiebebis CatarebisTvis

biujetis usamarTlo gankargva

"daria Tu avdaria, miSa magaria"2008 wlis agvistodan 2009 wlis bolomde saxelmwifom sxvadasxva gasarTob

RonisZiebebze 8 milionamde lari daxarja. es Tanxa prezidentis mxardamWer

artistebs yovelgvari tenderebisa da konkursebis gareSe gadaecaT.

irma zarnaZe, studia `monitori~

biujetidan saerTo jamSi 8 milio-niamde lari miiRes.

Tbilisi OPEN AIR - ALTERVISION 2009 wlis 13 aprils aCiko gule-

danma da vaxo babunaSvilma - beqa jafariZesTan erTad Sps „step rekords leibli~ daafuZnes. audi-toruli daskvnis Tanaxmad, firmam dafuZnebis dResve daiwyo msxvili saxelmwifo dakveTis Sesruleba. `step rekordsma~ saxelmwifosgan qarTuli Sou biznesis istoriaSi erT-erTi yvelaze msxvili 2 mi-lioniani dakveTa miiRo.

2009 wlis gazafxulze, `step rekordsi~Tbilisi OPEN AIR - AL-TERVISION-is organizatori gaxda .

koncertebi ipodromsa da Sarden-ze gaimarTa. samdRiani festivalis biujeti 2 093 000 lari iyo. Tanxa prezidentis sarezervo fondidan gamoiyo da kulturis saministrom `step rekordss `yovelgvari ten-deris gareSe Cauricxa.

am Tanxidan koncertis mowyoba-ze 1 mln 250 aTasi lari daixarja, aqedan 148 aTasi lari ucxoeli Se-msruleblebis honorari gaxldaT, 23 aTasi lari _ qarTveli Semsru-leblebis, 289 aTasi lari scenis mowyobaze daixarja.

guledanisa da babunaSvilis axlad dafuZnebuli firmis Tana-mSromlebis honorari samdRiani festivalis organizebisTvis 261

fo

to

mar

ika

qoCi

aSvi

li

Tbilisi OPEN AIR - ALTERVISION (Sardenis q), Tbilisi, 2009 Tbilisi OPEN AIR - ALTERVISION (ipodromi), Tbilisi, 2009

30 liberali . seqtemberi-oqtomberi 2010 . № 45

Page 33: gTxovT, adgeT fexze, nafici msajulebi modiandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/9034/1/Liberali_2010_N45.pdf · gTxovT, adgeT fexze,nafici msajulebi modian 15 Tvalsazrisi 2011 wlis

Jurnalisturi gamoZieba

aTasi lari iyo. dRes ukve firmis sakuTrebaa daaxloebiT 80 aTasi laris inventari, romelic am fes-tivalisTvis saxelmwifos saxsre-biT SeiZines da „step rekordsi~ mas komerciuli miznebisTvis iye-nebs.

qarTulma mediam _ „altervizia~ 2009 wlis maisSi moskovSi gamar-Tuli „evroviziis~ alternativad monaTla, 2009 wlis `evroviziaze~ stefanesa da 3 G-s mier wardgeni-li kompozicia _ We Don’t Wanna Put In _ Jiurim SesarCev etapze daiwu-na da qarTvelebi `evroviziaze~ ar dauSva.

`alterviziis~ Sesaxeb TiTqmis saaTiani filmi momzadda, fil-mi 203 aTasi lari dajda da „step rekordsis~ dakveTiT „formula kreativma~ moamzada. „formula kreativis~ damfuZnebelic saakaS-vilis erT-erTi mxardamWeri _ nika qavTaraZea.

`adamianebi, romlebsac undaT rom partiuli TamaSebis miRma iyv-nen, dafinansebas verasdros mii-Reben. amisaTvis nacionaluri mo-Zraobis droSa unda daviWiro, Tu

amas ar gaakeTeb, unda Seeguo, rom dafinaseba ar geqneba,~ _ ambobs lado burduli, romelic saqar-TveloSi alternatiuli musikis erT-erTi fuZemdebelia da 1995 wlidan kavkasiur rok-festivals atarebs. burduli ambobs, rom mis mier mowyobili festivalebis xar-ji 10 aTas lars arasodes aRema-teboda.

giorgi ivaniSvili 4 welia alter-natiul musikas ukravs, cota xnis win megobrebTan erTad ucxouri proeqtis „balqoni tivis~ qarTuli analogis gakeTeba gadawyvita. pro-eqti qarTuli damwyebi musikosebis xelSewyobas da maT populariza-cias iTvaliswinebs.

proeqtis sawyisi etapisTvis saWi-ro iyo _ aivani, sadac es jgufebi kompoziciebs Cawerdnen. proeqtis organizatorebma Tbilisis merias mimarTes da Sesabamisi aivanis ga-moyofa sTxoves.

giorgi ambobs, rom werilobiT gagzavnil Txovnaze, meriam saer-Tod ar upasuxa, arada, mizerul Tanxas _ TveSi 80 lars Txovdnen.

erTi mxriv, saxelmwifo alter-natiuli musikis xelSewyobisTvis konkretul pirovnebebs ramdenime milioniT afinansebs, meores mxriv ki „sxvebs~ mizerul Tanxas ar aZ-levs.

kulturis kritikosi giorgi xa-duri ambobs, rom aseTi midgomiT saxelmwifo am sferos akontro-lebs: „saxelmwifos ar awyobs, rom Sou-biznesi ganviTardes, vinaidan mere kontrols dakargavs nayid momRerlebsa da msaxiobebze~.

baTumis saaxalwlo koncertikidev erTi masStaburi proeqti

_ baTumis saaxalwlo koncerti saxelmwifos soliduri Tanxa _ 2 293 000 lari daujda.

saxelmwifom yovelgvari tende-ris da konkursis gareSe erT pir-Tan molaparakebis wesiT 1 ianvris saaxalwlo koncertis organizeba Sps `biznes protokols~ daukveTa da xelSekrulebis mixedviT 1 mln. 900 aTasi lari gadauxada. aqedan am kompanias TiTqmis 150 aTasi lari sufTa mogeba darCa.

scenis mowyoba 450 aTasi lari dajda, gaxmovaneba da ganaTeba ki naxevar milion larze meti, monawi-leebis sastumroSi cxovrebisTvis 115 aTasi lari daixarja, maTi transportirebisTvis ki 50 aTas larze meti. koncertisTvis 37 aTa-si laris jebirebi da 7 500 laris manaTobeli Cxirebi SeiZines.

solidurad gamoiyureba 1 ian-vris koncertSi monawileTa ho-norarebic. koncertis reJisura laSa onians daukveTes da misTvis gadaxdilma honorarma 37 aTasi lari Seadgina, operisa da bale-tis saxelmwifo Teatris samxatvro xelmZRvanels nino ananiaSvils ho-norari 20 750 lari _ gadauxades, jansuR kaxiZis saxelobis orkes-tris diriJors _ 10 400 lari.

„biznes protokolma~ Tavis mxriv kontraqtebi sxvadasxva firmebs da kerZo pirebs gauforma. maT Soris Sps „art-forums~, romlis damfuZ-neblebic kaxa ciskariZe da stefane mRebriSvili arian.

`art-forums~ ucxoeli dijeis

dRes ukve prezidents SeuzRudavad SeuZlia ramdenime

milioniani koncerti, festivali Tu raime sxva RonisZieba

ise daafinansos, rom amisTvis saxelmwifo uwyebebma arc

tenderi gamoacxadon da arc SerCevis raime forma

gamoiyenon.

Tbilisi OPEN AIR - ALTERVISION (ipodromi), Tbilisi, 2009

31liberali . seqtemberi-oqtomberi 2010 . № 45

Page 34: gTxovT, adgeT fexze, nafici msajulebi modiandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/9034/1/Liberali_2010_N45.pdf · gTxovT, adgeT fexze,nafici msajulebi modian 15 Tvalsazrisi 2011 wlis

Jurnalisturi gamoZieba

Jurnalisturi gamoZieba momzadebulia studia `monitoris~ proeqtis farglebSi.Jurnalisturi gamoZieba ganxorcielda evrokavSiris finansuri mxardaWeriT.

Camoiyvana, 100 aTasi lari daujda, am Tanxidan dijeis honorari 62 aTasi laria.

`art-forumsve~ daevala daTo ev-geniZis koncertis organizeba, ris-Tvisac saxelmwifosgan damatebiT 150 aTasi lari miiRo. erTi koncer-tisaTvis daTo evgeniZis honorari _ 25 aTasi lari iyo, „art-forumis~ mogebam ki saxelmwifosgan gadaxdi-li mTliani Tanxis 15 procenti Se-adgina.

kaxa ciskariZe ambobs, rom mixeil saakaSvilis mxardamWeria, Tumca miaCnia, rom saxelmwifo dakveTebs amis gamo ar iRebs.

baTumSi 2 ianvars `cisferi trios~ koncertis organizeba kulturis sa-ministrom Sps ̀ art-prom+~-s daukve-Ta, raSic 117 aTasi lari gadauxa-da, „art-promma~ ki qvekontraqtebi gaaforma, maT Soris Sps „memanika-frodaqSenTan~, romlis erT-erTi damfuZnebeli erovnuli musikalu-ri centris direqtori nika memaniS-vilia. „memanika frodaqSeni~ maSin mxolod erTi Tvis dafuZnebuli iyo.

„memanika frodaqSens~ „cisfe-ri trios~ koncertis musikaluri gaformebisTvis 25 aTas 750 lari gadauxades. imave koncertis musi-kalur reJisurasa da pianistobaSi Tavad nika memaniSvilma 11 250 la-riani honorari aiRo.

gasarTobi RonisZiebebis video gadaRebasa da pirdapiri trans-lacias umravles SemTxvevaSi Sps „horizon tv-studias~ ukveTaven, romlis damfuZnebelic daviT ger-samiaa, kompozitor macaco se-biskveraZis Svili.

dokumentacia, romelic saxel-mwifo struqturebisgan movipoveT, yvela gasarTobi RonisZiebis finan-sur informacias ar asaxavs, Tum-ca mainc STambeWdav cifrs aRwevs. 2008 wlis seqtembridan 2009 wlis bolomde kulturis saministros in-formaciiT, gasarTob RonisZiebebSi daaxloebiT 8 mln lari daixarja.

umravles SemTxvevaSi _ yovelgvari tenderis da SerCevis gareSe.

saxelmwifo konkursisa da samar-Tliani SerCevis gareSe ara mxolod firmebs, aramed konkretul Sems-ruleblebsac aZlevs saxelmwifo dakveTebs.

kidev erTi Semsrulebeli romel-sac saxelmwifo xSirad afinansebs zaza korinTeli _ igive zumbaa.

2009 wlis 10 oqtombers rusTav-Si saxalxo dResaswaul `SoTaobaSi~ monawileobisaTvis kulturis sami-nistrom zaza korinTels 6500 lari gadauxada. amave wlis 31 oqtombers sofel mirzaanSi `firosmanobaSi~ monawileobasaTvis ki _ 5300 lari.

1 ivniss bavSvTa dacvis saerTaSo-riso dRisadmi miZRvnili RonisZie-bis organizeba _ `wams~ daekisra, romlis direqtoric zaza korinTe-lia. korinTelis organizacias Ro-nisZiebis organizebaSi 9200 lari gadauxades.

kulturis saministrom jguf `bermuxas~ saiubileo saRamos ga-marTvisTvis Sps `art-faqtors~ 4000 lari gadauricxa. am firmis damfuZnebelic da direqtoric zaza korinTelia.

prezidentma operisa da baletis saxelmwifo Teatrs, romelsac nino ananiSvili xelmZRvanelobs, ameri-kaSi gastrolisTvis 370 aTasi lari gamouyo.

favoriti firmebis msgavsad sa-xelmwifo uwyebebs favoriti Sems-ruleblebic hyavs, magaliTad buba kikabiZe. buba kikabiZes 70 weli 2008 wlis 17 ivliss Seusrulda. mis iubilesTan dakavSirebiT preziden-tis sarezervo fondidan 21 ivliss 60 000 lari gamoiyo. amave dRes-Tan dakavSirebiT, prezidentma ki-dev erTi gankarguleba 28 noembers

gamosca da kikabiZis iubilesTvis damatebiT 50 000 lari gamoyo. 2009 wlis bolos calke kulturis sa-ministrom buba kikabiZis koncerti kidev 114 000 lariT daafinansa.

zemoT CamoTvlili Tanxebis umravlesoba prezidentis da mTa-vrobis sarezervo fondebidan gamoiyo. sarezervo fondebi Ta-vdapirvelad mxolod stiqiuri katastrofebis dros gamowveuli zaralis da sxva gauTvaliswinebe-li RonisZiebebis dasafinanseblad Seiqmna, Tumca saakaSvilis prezi-dentobis wlebSi am fondebidan Ti-Tqmis yvelafris dafinanseba SeiZ-leba. 2008 wels Sesyidvebis Sesaxeb kanonSi Setanili cvlilebebiT sarezervo fondebidan gamoyofili Tanxa Sesyidvebis kanonmdeblobis kontrolidan srulad gamovida. dRes ukve prezidents SeuzRuda-vad SeuZlia ramdenime milioniani koncerti, festivali Tu raime sxva RonisZieba ise daafinansos, rom amisTvis saxelmwifo uwyebebma arc tenderi gamoacxadon da arc Ser-Cevis raime forma gamoiyenon.

Semsrulebel firmebTan gafor-mebuli miReba-Cabarebis aqtebis did nawils xels _ kulturis sami-nistros erT-erTi departamentis xelmZRvaneli marina beriZe awers, romelic mixeil saakaSvilis erT-erTi mxardamWeria.

garda dakveTebisa, romelsac sa-xelmwifo mis mxardamWer musikosebs aZlevs, maT sxva mxrivac exmareba. ma-galiTad, prezidentma daTo forCxi-Zes studiis mosawyobad daaxloebiT asi aTas dolarad Rirebuli farTi, 14 aTas dolarad gadasca. daTo forCxiZe patrulis himnis erT-erTi Semsrulebelia da sxvebTan erTad „miSa magariasac~ mReris.

32 liberali . seqtemberi-oqtomberi 2010 . № 45

Page 35: gTxovT, adgeT fexze, nafici msajulebi modiandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/9034/1/Liberali_2010_N45.pdf · gTxovT, adgeT fexze,nafici msajulebi modian 15 Tvalsazrisi 2011 wlis

ekonomika

saqarTvelos prezidentisTvis sa-erTaSoriso asparezze raime garRve-vis Sansi Zalian mcirea da amitomac, mixeil saakaSvilma Sidameurneobis-Tvis moicala. zogierTi eqsperti prezidentis mxridan saSinao saqmee-bis mimarT uecar interess sazRvar-gareTidan mopatiJebebis naklebo-biT xsnis. Tumca, udavoa, rom misi wlevandeli, aqtiurad gatarebuli sazafxulo ardadegebi seriozulad aisaxa saqarTveloze.

SesaZlebelia, saqarTvelos prezi-dents frTebi Sekveces, magram misi legendaruli mogzaurobis Jini su-lac ar Senelebula. yoveldRiurad

dislokaciis axal-axali adgilebi _xevsureTis mTianeTi Tu anakliis la-Jvardovani sanapiro _ da axal-axali iniciativebi. qobuleTSi saakaSvili waradgens 27 sastumros mSeneblo-bis samTavrobo gegmas, anakliaSi „zamTar-zafxulis“ tipis dasvene-bis SesaZleblobebze saubrobs, Tbi-lisSi ki 2013 wlisTvis xuTi, xolo 2015-sTvis aTi milioni turistis saqarTveloSi Camoyvanis dapirebas iZleva.

saakaSvilis gaWianurebuli viziti sakuTar qveyanaSi aSS-s „gadatvir-Tvis politikis“Semdgom realobas asaxavs, _ miiCnevs politikuri ana-

litikosi arCil gegeSiZe. „is amiT ukmayofiloa, magram cdilobs, rame-nairad kompensireba moaxdinos. aris yvelgan da yovelTvis. 24-saaTiani prezidentia“, _ aRniSnavs gegeSiZe.

„anakliisa da mestiis proeqtebi, ra Tqma unda, ver Secvlis sazRvargare-Tul turneebs da sxva mTavrobebTan intensiur kontaqtebs, magram is Za-lian energiuli pirovnebaa, gansaku-Trebuli lideria da cdilobs, saku-Tari niSa ipovos.“

saSinao politika misi axali kredo gaxda da mzissaTvaleebianma saakaS-vilma Sida ganviTarebas mihyo xeli. zafxulis periodSi prezidentis

turizmi

Sinmousvleli prezidentis dabruneba msoflio voiaJebis da

sagareo politikaze

zrunvaSi gatarebuli wlebis

Semdeg prezidenti saakaSvili

am zafxuls mSobliur keras

daubrunda da imedi aqvs,

rom milionobiT turisti

da investori misgan aiRebs

magaliTs.

moli korso

fo

to

SoT

a gu

jab

iZe

axali mSeneblobebi baTumSi, seqtemberi 2010

33liberali . seqtemberi-oqtomberi 2010 . № 45

Page 36: gTxovT, adgeT fexze, nafici msajulebi modiandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/9034/1/Liberali_2010_N45.pdf · gTxovT, adgeT fexze,nafici msajulebi modian 15 Tvalsazrisi 2011 wlis

ekonomika

dRis wesrigis mTavari Temebi iyo tu-rizmi da investiciebi _ politikuri sarCulis mqone ekonomikuri wamowye-bebi.

investiciebis moculoba, garkveu-lwilad, gaizarda mimdinare wlis meore kvartalSi, Tumca SarSandeli wlis maCvenebels (272 mln aSS dola-ri) mainc 6.3%-iT CamorCeba. saqar-TvelosTvis naklebi investicia nak-leb samuSao adgilsa da dasustebul ekonomikas niSnavs, radgan qveynis biujetis dabalanseba mniSvnelo-vanwilad aris damokidebuli saer-TaSoriso daxmarebasa da pirdapir ucxour investiciebze.

saqarTvelos mTavroba turizms ganixilavs, rogorc TeTr cxenze amxedrebul rainds, romelic qveya-nas umuSevrobisgan da investiciebSi Cavardnebisgan ixnis da moutans Se-mosavals, stabilurobasa da mdgrad usafrTxoebas.

30 agvistos, rodesac saakaSvili ekonomikis ministrs vera qobalias da samxareo gubernatorebs Sexvda, man xazgasmiT aRniSna rom 2013 wlis-Tvis saqarTveloSi 5 milioni turis-ti unda Camovides, anu saqarTvelos erT moqalaqeze _ erTi turisti. prezidentis TqmiT, es ricxvi 2015 wlisTvis unda gaormagdes.

turizmis departamentis infor-maciis Tanaxmad, saqarTvelos wels 2 milioni ucxoeli estumra. aqedan mxolod 24 procenti imyofeboda qveyanaSi dasvenebis mizniT.

aWaraSi prezidentma kidev erTi radikaluri iniciativa gaaJRera, ro-melic investiciebsa da turizms gau-marTavs xels: investorebs saSualeba

eqnebaT 1 dolarad SeiZinon qoneba da 15 wliT gaTavisufldnen gadasa-xadebisa da komunaluri xarjebisgan, Tu SeZenil teritoriaze 2011 wlis agvistomde sastumroebs aaSeneben da eqspluataciaSic moiyvanen.

`yvelam kargad damigdos yuri, vi-sac saxlSi an sadRac bankSi udevs ramdenime milioni dolari. bankSi da muTaqaSi fuli ar moimatebs da SeiZleba, dakargoT kidec. Cven gTa-vazobT proeqts, romliTac es fuli SeiZleba uaxloes wlebSi, minimum, ga-aormagoT~, _ ganucxada saakaSvilma potenciur investorebs 11 seqtem-bers qobuleTSi, sadac xsenebuli Se-Tavazeba gakeTda.

`amxela sivrce uazrod aris dakar-guli, gaanZrieT xeli da daasaqmeT xalxi!~

sastumroebi, saakaSvilis TqmiT, turistebis dabinavebis kuTxiT de-ficits Seavsebs. aWaris turizmis departamentis gancxadebiT, regionSi Camosuli turistebis ricxvma wels mkveTrad imata. SarSan aWaram 208 aTass turists umaspinZla, wels ki regions 350,000 estumra.

saqarTvelos erovnuli sainvesti-cio saagentos xelmZRvanelis irakli mitkavas TqmiT, „qobuleTis Tavisu-fal turistul zonad“ monaTluli iniciativis gamocxadebisTanave bi-znes-wreebSi didi „fusfusi“ atyda. marTalia mitkavam ver daakonkreta, Tu ra mimarTulebebiT dainteresd-nen investorebi, an SemoTavazebis ra aspqeti gamodga maTTvis yvelaze mimzidveli, magram man daadastura, rom mas da mis TanamSromlebs am pro-eqtis Taobaze uamravi SekiTxviT mi-

marTaven.dainteresebis seriozul masStabe-

bze aWaris xelmZRvanelobac saubro-bs. ekonomikisa da finansebis saminis-tros administraciis ufrosi Tengiz zoiZe ambobs, rom misma uwyebam ukve 10 winadadeba miiRo. aqedan, 9 _ sa-qarTvelodan da erTic _ somxeTidan.

am SeTavazebis farglebSi moxdeba saxelmwifo sakuTrebaSi arsebuli 10 heqtramde wiwvovani tyis aTviseba, romelic qobuleTis sanapirosa da ZiriTad trasas Soris aris ganlage-buli. ganacxadebis Setanis vada 30 oqtombramdea, xolo sastumroebis mSenebloba gaisad 1 agvistomde unda dasruldes. proeqtebis dizainma aWa-ris mTavrobis moTxovnebi unda daak-mayofilos.

arsebobs garkveuli SezRudvebic _ mSeneblobisas fiWvnarSi ikrZale-ba xeebis moWra, xolo Tu proeqtis miTiTebul vadaSi dasruleba ver moxerxda, investorebi 15-wliani sa-gadasaxado SeRavaTiT veRar isarge-bleben. investiciis minimaluri ode-noba 2 milioni lariT ganisazRvra.

baTumis saerTaSoriso investor-Ta asociaciis generaluri mdivnis Tamaz SavaZis TqmiT, SeTavazeba Zalze droulia. „proeqti romc ver ganxorcieldes warmatebiT, is sxva axal iniciativebs, saboloo jamSi ki, regionis ganviTarebas Seuwyobs xels“, _ ambobs SavaZe da aqve dasZens, rom mTavrobis mier navaraudevi turistTa nakadis (2 milioni) dasakmayofileblad qobu-leTSi 40-50 aTasi sastumro nome-ria saWiro. amJamad kurortze 7 aTasi sastumro nomeria.

fo

to

SoT

a gu

jab

iZe

axali mSeneblobebi baTumSi, seqtemberi 2010

`Rvinisa da vazis muzeumi~, seqtemberi 2010

34 liberali . seqtemberi-oqtomberi 2010 . № 45

Page 37: gTxovT, adgeT fexze, nafici msajulebi modiandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/9034/1/Liberali_2010_N45.pdf · gTxovT, adgeT fexze,nafici msajulebi modian 15 Tvalsazrisi 2011 wlis

sazogadoeba

sofel akuraSi rTveli dilis eqvs saaTze iwyeba, grZel kabeb-Si, maRalyelian windebsa da Calis qudebSi gamowyobili soflis qa-lebi vedroebiT xelSi venaxisken mieSurebian.

64 wlis caco vefxvaZe orRo-bes mezoblebTan erTad miuyveba, guSin 500 kilo yurZeni dakrifa - Tavisi mosavali ukve aiRo, axla dReSi 15 larad sxvebis venaxebSi muSaobs. win kidev erTi grZeli dRea. rTveli saRamos 6 saaTamde grZeldeba.

„wels cota mosavali iyo, gval-vebma gagvifuWa venaxi. amitom movrCi Cemsas ase male,“ - ambobs caco da venaxis rigebs miuyveba.

gaWianurebuli gvalvis gamo rTveli kaxeTSi wels uCveulod adre, agvistos bolos daiwyo da seqtembris bolomde gastans. SedarebisTvis, SarSan rTveli oqtombris Sua ricxvebamde gagr-Zelda.

ukve ramdenime welia, kaxeTSi rTvelis sakoordinacio samTa-vrobo Stabi muSaobs. `rTveli 2010~-is ockaciani jgufi gur-jaanis erTaderT sastumroSia ganTavsebuli. sastumros ezoSi Ria restorania. mis erT kuTxeSi soflis meurneobis saministros baneri, saqarTvelos droSa da Rerbiani tribunaa moTavsebuli. saWiroebis SemTxvevaSi, resto-rani preskonferenciis darbazad iqceva xolme.

Stabs soflis meurneobis sami-

reportaJi

subsidirebuli rTvelimTavrobis mravalmilioniani subsidia rTvelis Catarebas uzrunvelyofs,

Tumca meRvineobis ganviTarebaSi wvlili ar Seaqvs.

nana sajaia

`Rvinisa da vazis muzeumi~, seqtemberi 2010

fo

to

nin

o g

ogu

a

35liberali . seqtemberi-oqtomberi 2010 . № 45

Page 38: gTxovT, adgeT fexze, nafici msajulebi modiandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/9034/1/Liberali_2010_N45.pdf · gTxovT, adgeT fexze,nafici msajulebi modian 15 Tvalsazrisi 2011 wlis

sazogadoeba

nistros administraciis ufrosi _ tariel gabunia xelmZRvanelobs. „rTvelis warmatebulad Catare-bisTvis“ 29 wlis gabuniam SarSan Rirsebis ordeni miiRo.

StabSi kedelze kaxeTis da misi rva raionis rukaa gakruli. ad-gilobriv JurnalistebTan sau-bris dawyebamde gabunia mudmivad awkrialebul or mobilur tele-fons rTavs, portatul kompiu-ters xsnis da ukabelo modems

aerTebs. internets is intervius dros cifrebis dasaxelebisas iS-veliebs.

„12 aTas tonamde saferavi da 3 aTas tonamde rqawiTeli ukve da-binavebulia“, _ ambobs gabunia.

misi TqmiT, savaraudo mosavali wels 87 aTasi tona iqneba, rac

SarSandel mosavalTan SedarebiT 23%-iT naklebia. SarSan mosavalma 120 aTasi tona Seadgina.

„rTveli midis Zalian mSvidad, yovelgvari rigebis da garTule-bebis gareSe. Sedgenilia yurZnis Cabarebis grafiki da mosavlis ga-nawileba dagegmilad xdeba“, _ am-bobs gabunia.

„Rvinis klubis“ preziden-ti malxaz xarbedia ambobs, rom wels, gasul wlebTan SedarebiT

marTlac gacilebiT naklebi pro-blemebi iyo yurZnis CabarebasTan dakavSirebiT. Tumca, amis mizezi ara saxelmwifo programis efe-qturoba, aramed is iyo, rom gana-xevrebuli mosavali movida. wels kaxeTSi xSiri iyo stiqiuri ube-durebebi, Semdeg gvalva daiwyo.

aman ki mosavali raodenobriva-dac da xarisxobrivadac daazara-la.

„TavisTavad, mciremosavlia-nobaSi cudi araferia, piriqiT, rac ufro naklebadaa datvirTu-li vazi da mcirea mosavali, miT ufro kargi, Rrma da gemrieli Rvino dgeba, magram ara maSin, roca mcire mosavlianobas bune-brivi movlenebi da stiqiuri ube-durebebi iwvevs,“ _ ambobs xarbe-

dia. kaxeTSi yurZens oci qarxana iba-

rebs. erT kilo saferavSi qarxne-bi 40 TeTrs, rqawiTelSi ki 50-60 TeTrs ixdian. qarxnis fass saxel-mwifo subsidia _ kilo saferavze 25 TeTriani, rqawiTelze ki 15 Te-Triani vauCeri emateba.

kompania wine man, seqtemberi 2010 kompania wine man, seqtemberi 2010

kompania wine man, seqtemberi 2010kompania wine man, seqtemberi 2010 `Rvinisa da vazis muzeumi~, seqtemberi 2010

fo

to

ebi ni

no g

ogu

a

36 liberali . seqtemberi-oqtomberi 2010 . № 45

Page 39: gTxovT, adgeT fexze, nafici msajulebi modiandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/9034/1/Liberali_2010_N45.pdf · gTxovT, adgeT fexze,nafici msajulebi modian 15 Tvalsazrisi 2011 wlis

Semosavali araferia, vinc zed-mets momcems, imas mivcem“,_ ambo-bs caco vefxvaZe da dakrefili yurZnis mtevnebs winsafris kal-TaSi ilagebs.

rTveli kaxeTSi ramdenime dReSi dasruldeba, Stabi ki momdevno erTi TviT raWaSi gadainacvlebs.

saxelmwifo vauCeri ar gaicema hibriduli jiSis yurZenze, rasac StabSi imiT xsnian, rom „hibridi advilad mosavleli jiSia.“ sami-nistros monacemebiT, wels hibri-duli jiSis mosavali 2 500 tona-mde iqneba. vauCeri mxolod kerZo pirebs ekuTvniT, is ar gaicema Sps-ze da maTze, visac sakuTari qarxana aqvs.

saxelmwifo subsidireba, ro-gorc glexebis mxardamWeri so-

cialuri programa, aucilebeli ruseTis bazris daxurvis Semdeg gaxda.

„kaxeTis mosaxleobis 40%-mde uSualod mevenaxeobaSia dasaq-mebuli da xSir SemTxvevaSi, maT uWirdaT im danaxarjebis amoReba, rasac venaxis movla-patronobas

sazogadoeba

axmardnen,“- ambobs gabunia. venaxis subsidirebisTvis wels

mTavrobis sarezervo fondidan 6 milion 100 aTasi lari gamoiyo. biujeti rTvelis dawyebis win, iv-nisSi, savaraudo mosavlis daanga-riSebis Semdeg Sedga.

subsidirebis am formas meR-vineTa nawili uSedegod miiCne-vs. „Rvinis klubis“ prezidentis azriT, jobda, subsidirebaze daxarjuli Tanxis nawili mainc

falsifikaciasTan brZolaSi da Rvinis bazris organizebaSi da da-xvewaSi daxarjuliyo:

„Zalian mniSvnelovania, glexs xarisxiani Rvinis warmoeba vaswa-vloT, romliTac bazari gajerde-boda. kargi iqneboda klasifika-ciis axali safexuris _ franguli

kompania wine man, seqtemberi 2010

kompania wine man, seqtemberi 2010

`Rvinisa da vazis muzeumi~, seqtemberi 2010

Cru artisan-is msgavsi „glexis Rvi-nis“ SemoRebac“.

miuxedavad imisa, rom rTveli mravalmilioniani subsidirebiT aris gamagrebuli, glexebisTvis qarxnebis mier SeTavazebuli fasi mainc dabalia. maTi nawili yur-Zens an „kerZod“ hyidis an Rvinos Tavad ayenebs.

„qarxanaSi vinRa Caabarebs, roca aseTi fasebia. me kerZod gavyide. saferavSi 85 TeTri momces. sxva

37liberali . seqtemberi-oqtomberi 2010 . № 45

Page 40: gTxovT, adgeT fexze, nafici msajulebi modiandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/9034/1/Liberali_2010_N45.pdf · gTxovT, adgeT fexze,nafici msajulebi modian 15 Tvalsazrisi 2011 wlis

sazogadoeba

rogor vipovoT samyaros "pirvelsawyisi" interviu profesor

gia dvalTan

`fundamenturi mecniereba SemoqmedebiTi saqmianobaa. xolo Semoqmedebis axsna

- ratom akeTeb amas da ara sxva rames _ Zalian Znelia. Tumca, Cven gvesmis,

rom rasac vakeTebT, ara marto Cveni interesis dakmayofilebisTvis, aramed

kacobriobisTvisaa mniSvnelovani.~

ratom gadawyviteT, rom kosmologia da nawilakebis fizika is sfero iyo, romlis Seswavlac Tan saintereso iqneboda da Tan mniSvnelovani?

interess adamiani ar irCevs, is TavisiT modis. saerTod, mecnierebis yvela ganxra sainteresoa, radgan mecniereba xsnis Cvens arsebobas. fundamenturi mecniereba im ki-Txvebs pasuxobs, rac kacobriobas aRelvebs da aucilebeli ar aris, mecnieri iyo, rom amiT dainteresde.

saerTod, yvela mecniereba main-teresebs, magram Cemi dargi fizi-kaa. saidan warmoviSobiT, ra aris kanonebi,rasac samyaro emorCileba _ zogadi kiTxvebi bavSvobidan main-teresebda da momeCvena, rom fizikas hqonda am kiTxvebze pasuxi. kosmo-logia fizikis erTerTi ganxraa.

Tqvens specializacias ucnauri saxeli aqvs: elementaruli nawilake-bis fizika da kosmologia. pirveli Zalian mcire detalebs Seiswavlis, meore - masStaburi da mravlis-momcvelia. ra kavSirSia es ori sfero erTmaneTTan?

elementaruli nawilakebisa da kosmologiis kavSirs ramdenime faqtori gansazRvravs: kosmolo-gia samyaros dinamikaa, mecniereba samyaros istoriaze; imaze, Tu rogori iyo is adre da rogori

iqneba momavalSi. amisaTvis saWiroa gavigoT, ra kanonebi moqmedebda samyaros ganviTarebis adreul etapebze. magaliTad, adre samyaro Zalian cxeli da mkvrivi iyo, masS-tabebi _ Semcirebuli. is kanonebi, romlebic elementarul nawilakebs Soris moqmedebs, gadamwyvet rols TamaSobda samyaros Camoyalibe-baSi. Sesabamisad, elementaruli nawilakebis bunebis gagebis gareSe, SeuZlebelia, samyaros Sesaxeb gaigo da kosmologia Seiswavlo.

amas garda, kosmologia labo-ratoriac aris, sadac SegviZlia, elementaruli nawilakebis Sesaxeb Cveni ideebi SevamowmoT. uxeSad rom vTqvaT, samyaro aris yvelaze didi `amaCqarebeli~, da masze dakvirve-biT ideebs SevamowmebT. ase vxvde-biT, sworad mivdivarT Tu sibnele-Si aRmovCndiT.

mecniereba, garkveulwilad, konser-vatuli sferoa. ukve damkvidrebul cnebebze agebuli. ramdenad advilia am sferoSi axali iniciativebiT da TeoriebiT SeWra?

mecniereba, erTdroulad, kon-servatulicaa da, amave dros, Za-lian dinamiuri. mecnierebis konser-vatuloba Zalian gansxvavdeba sxva disciplinebis konservatulobis-gan. es dafuZnebulia ara dogme-

bze, aramed, koleqtiur codnaze, romlis koreqtirebac mudmivad xdeba. Cven ar gvyavs kerpebi. rac unda avtoritetuli iyos mecnieri, mis nebismier mtkicebulebas „kole-qtiuri tvini“ kritikis qar-cecxlSi atarebs. Tu axali idea revolu-ciuria da paradigmebs angrevs, amasTan Seguebas dro sWirdeba. es dro SeiZleba, iyos 1 kvira, 6 Tve, an wlebi. Tumca, bolos es kole-qtiuri tvini axal ideas iTvisebs.

mecnierebis ganviTarebisas, zed-naSeni Zvels arasdros angrevs, radgan Zveli, rogorc wesi, kargad aris xolme Semowmebuli. Taname-drove saerTaSoriso sistema am TvalsazrisiT Zalian moqnilia. axalgazrdebsac ki nebismier doneze aqvT saSualeba, gansakuTrebiT Cvens dargSi, TavianTi ideebi msoflioSi cnobili gaxadon.

Tqven rogor moaxerxeT adgilis damkvidreba Tundac maSin, rodesac samyaros gafarToebis axal kanonzo-mierebas miageniT?

me yovelTvis aRtacebuli var imiT, rasac vakeTeb romelime konkretul momentSi. Tu dRes rameze vfiqrob da vmuSaob, is mi-maCnia Zalian mniSvnelovnad. roca pirvelad universitetis seminar-ze raRacis wakiTxva damavales da

38 liberali . seqtemberi-oqtomberi 2010 . № 45

Page 41: gTxovT, adgeT fexze, nafici msajulebi modiandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/9034/1/Liberali_2010_N45.pdf · gTxovT, adgeT fexze,nafici msajulebi modian 15 Tvalsazrisi 2011 wlis

sabWoTa kavSiris daSlis Semdeg, mecnierebmac saerTaSriso

wesebiT TamaSi daiwyes. Tumca, aucilebeli ar aris, qveyana

maincdamainc kataklizmebis gamo datovo. saqarTvelosa da

Cems SemTxvevaSi es ori rame ubralod daemTxva.

sazogadoeba

CemiT movZebne informacia, maSinac aRtacebuli viyavi.

nebismieri progresi mecnieris-Tvis STagonebis da enTuziazmis wyaroa. CemTvisac asea. mecnieris progresSi did rols ideebi Tama-Sobs. SeiZleba, es ideebi farTod arasodes gamoiyeno, magram im mo-mentSi, roca tvini axlis generacias akeTebs, es STagonebis Zalian didi wyaroa.

fundamenturi mecniereba Semoqme-debiTi saqmianobaa. xolo Semoq-medebis axsna _ ratom akeTeb amas da ara sxva rames _ Zalian Znelia. es igivea, rom mxatvars kiTxoT, ratom xatavo? mecnierebic ase

arian mowyobilebi _ es procesi maTTvis aucileblobaa. Tumca, Cven gvesmis, rom rasac vakeTebT, ara marto Cveni interesis dakmayofile-bisTvis, aramed kacobriobisTvisaa mniSvnelovani, Tundac teqnologiu-ri TvalsazrisiT.

rogor aisaxeba Cvens yoveldRiur cxovrebaze codna paraleluri ganzomilebebis, pirveladi samya-ros, misi agebulebis, temperaturis, masis da drois siCqaris Sesaxeb? ras davkargavT, Tu ar gvecodineba, ma-galiTad, ramdenia „pirvelsawyisis platis sigrZe“?

nebismieri arcodna kacobrio-

bisTvis minusia. progresi codnas mosdevs. Zalian Znelia imis prog-nozireba, esa Tu is konkretuli aRmoCena ras Secvlis sxvebis cxo-vrebaSi. nebismier fundamentur aRmoCenas uceb iseTi didi gavlena hqonia, rom amas ver iwinaswarme-tyvelebdnen.

magaliTad, WWW sistema, romlebic fizikosebma Seqmnes da muSaobisTvis iyenebdnen, mere kacobriobas usasyidlod aCuqes da axla darwmunebuli var, Tqvenc yoveldRiurad iyenebT am sistemas.

mecnierebi amboben, rom cernis amaCqarebeli (didi adronuli

fo

to

lev

an x

erxe

ul

iZe

39liberali . seqtemberi-oqtomberi 2010 . № 45

Page 42: gTxovT, adgeT fexze, nafici msajulebi modiandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/9034/1/Liberali_2010_N45.pdf · gTxovT, adgeT fexze,nafici msajulebi modian 15 Tvalsazrisi 2011 wlis

sazogadoeba

kolaideri ) bevr kiTxvas gascems pasuxs. iq Catarebuli eqsperimente-bi kacobriobas daexmareba, miagnos samyaros fundamentur agurebs... konkretulad ra SeiZleba, Secva-los axalma aRmoCenebma, ris amoxs-nas elodebiT ?

warmoidgineT, rom es amaCqa-rebeli aris msoflioSi da kaco-briobis istoriaSi yvelaze Zlieri mikroskopi. misi daxmarebiT Se-gviZlia, CavixedoT sul ufro da ufro patara manZilebze. daaxloe-biT 10-17 santimetriT. misi saSu-alebiT, materiis substruqturas varCevT _ es aris am danadgaris ZiriTadi funqcia. sabolood, Cveni mizani is aris, rom veZebT samyaros pirvel sawyiss, anu, im fundamentur agurebs, romlisganac samyaro Sedgeba.

`axalgazrda~ samyaro Zalian mkvrivi iyo, manZilebi ki _ patara. Cven saSualeba gveZleva, warsulSi davbrundeT da samyaros is suraTi amovikiTxoT. da Tu mTlianad vera, adreuli samyaros Sesaxeb raRac aspeqtebi gavigoT _ magaliTad, ra xdeboda maRal energiebze?

amaCqarebeli saSualebas mogvcems, gavigoT, Seesabameba Tu ara sina-mdviles Teoriuli mosazrebebi masebis warmoSobis Taobaze? an, rogor warmoiSoba masebi funda-mentSi? arsebobs Tu ara am manZi-lebze damatebiTi ganzomilebebi? Cvens samyaroSi xom sami ganzomi-lebaa. TiTqos, meti ar Cans, magram es imas ar niSnavs, rom damatebiTi ganzomilebebi ar arsebobs. maTi arseboba Teoriulad motivirebu-lia. Sesabamisad, es eqsperimenti saSualebas mogvcems, an davinaxoT, an SemovsazRvroT am damatebiT gan-zomilebebis arsebobas, maT zomas, geometrias.

am amaCqarebelSi ukve mimdinareo-bs protonebis dajaxebebi. warmoid-gineT metros gvirabi, sadac ori sxvadasxva mimarTulebiT moZraobs matarebeli. msgavsi principiT ori

gia dvali elementaruli nawilakebis fizikasa da kosmologias swavlobs. igi miunxenis ludvig maqsimilianis saxelobis universitetis, maqs plankis institutis, cernisa da niu iorkis universitetis profesoria. samyaros gafarToebis Sesaxeb axali Teoriebis da mso-flioSi yvelaze mZlavri _ didi adronuli amaCqareblis _ eqsperimentebis Tanaavtori. mas Semdeg, rac 1992 wels Tbilisis fizikis institutidan swavla da mecnieruli moRvaweoba msoflios wamyvan universitetebSi ganagrZo, gia dvali saqarTveloSi weliwadSi ramden-jerme Camodis da studentebisTvis Tu sxvadasxva auditoriisTvis leqciebs kiTxulobs.

mimarTulebiT xdeba protonebis aCqareba klaiderSic. roca proto-nebi raRac energias aRweven, Semdeg ejaxebian erTmaneTs. es dajaxebebi sul mimdinareobs, drois patara monakveTSi.

gegmis mixedviT, simZlavre Tan-daTan unda gaizardos da maRal energiebs miaRwios. aseTi didi da-nadgaris da rTuli sistemis prog-nozireba rTulia. gasaocari is ufroa, rom jer ase kargad muSaobs. nebismier dros SeiZleba xarvezi warmoiSvas. Sedegebs rac Seexeba, eqsperimentatorebi monacemebis gaSifvraze axla muSaoben.

Tu Zalian gagvimarTla, Cvens kiTxvebze pasuxi SeiZleba, maleve miviRoT, Tumca, SeiZleba, wlebic dasWirdes.

rogor moxvdiT, 90-ian wlebSi saqar-Tvelos farglebs gareT, msoflios wamyvan universitetebSi? ratom waxvediT maSin ? sabWoTa sistema rom ar daSliliyo, amas mainc SeZle-bdiT?

sabWoTa kavSiri rom ar daSli-liyo, es Sansi, albaT, ar iqneboda. Tavidan sabWoTa kavSirSi mecnie-reba da teqnikuri dargebi prio-ritetuli iyo. mudmivad xdebo-da Tanxebis ineqcia mecnierul kvlevebSi. sistema rom moiSala, yvelaferi inerciiT grZeldeboda. zogierT institutSi SesaZlebeli iyo muSaobis gagrZeleba, zogierT-Si ki ukve Zalian rTuli viTareba iyo.

im dros, 90-ian wlebSi, sxvadasxva etapze myofma mecnierebma daiwyes mimosvla da maSin mec wavedi. gada-wyvetileba Zalian swrafad miviRe.

kosmologia, miT umetes, Teoriu-li kosmologia, fizikis SedarebiT axali dargia. gansakuTrebiT axalia misi ganxra _ astro-nawilakebis fizika. sxvaTa Soris, sabWoTa kavSirSi iyo mecnierebis jgufi, romelmac daiwyo am mimarTulebis ganviTareba. maSin sabWoTa kavSirs fundamenturi fizikis Zalian maRa-li donis skola hqonda.

sabWoTa kavSiris daSlis Semdeg, mecnierebmac saerTaSoriso wesebiT TamaSi daiwyes. Tumca, aucilebe-li ar aris, qveyana maincdamainc kataklizmebis gamo datovo. saqar-Tvelosa da Cems SemTxvevaSi es ori rame ubralod daemTxva.

rac Seexeba saqarTvelos, aq mimdi-nare procesebs _ rogor viTardeba mecniereba da rogor xedavT Tqvens adgils aq?

Cems Tavs saqarTvelosTan mimar-TebaSi Zalian kargad vxedav. vcdi-lob, rac SeiZleba xSirad Camovide da leqciebis kursi sxvadasxva auditoriisTvis wavikiTxo. magram es aris imis minimumi, ris gakeTebac SeiZleba.

nebismier sazogadoebaSi yovel-Tvis gamoCndebian xolme adamianebi, romlebic raRacas moifiqreben da gaakeTeben. magram, sistema ver iqneba gamonaklisebze gaTvlili.

fundamenturi mecniereba Tavis Tavs ver inaxavs. qveyanaSi mecniereba prioritetuli unda iyos, Tu gvinda misi ganviTareba. msoflioSi ar arsebobs qveyana, romelsac ar esmis, rom mecnierebis ganviTareba aucile-belia.

esaubra rusudan fanoziSvili.

40 liberali . seqtemberi-oqtomberi 2010 . № 45

Page 43: gTxovT, adgeT fexze, nafici msajulebi modiandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/9034/1/Liberali_2010_N45.pdf · gTxovT, adgeT fexze,nafici msajulebi modian 15 Tvalsazrisi 2011 wlis

sazogadoeba

omis Semdeg axali qarTuli kul-turuli politika oficialurad Ca-moyalibda _ is strategiuli mniSv-nelobis dargi gaxda, faqtobrivad, samxedro statusi miiRo. reformam am sferoSi moRvaweni _ kulturis generlebad, kapitnebad, aTisTave-bad, generlobaze meocnebe korum-pirebul jariskacebad da gasvliT kulturul RonisZiebebze `savele samwvadeebSi~ dasaqmebul mzareule-bad gadaaqcia.

saqarTveloSi sabWoTa perestroi-kis gariJraJis Semdeg kultura arasodes yofila iseTi koniunqtu-ruli, rogoric dRes aris; SeiZ-leba iTqvas, ufro `Rrmad~ koniun-qturulic ki, vidre ssrk_s dros. radgan komunisturi partiisa da kremlis sadideblad Seqmnili ul-tramemarcxene kultura erovnulad arasodes aRiqmeboda saqarTveloSi. dRevandeli erovnul _ patriotuli kultura, romelsac aSkarad mkve-Trad gamoxatuli ultramemarjvene suni asdis, bevrad ufro mSobliu-ria saSualo qarTvelisaTvis, vidre simRerebi yoCaR pionerebze da gamr-je kolmeurneebze.

kultura, saqarTveloSi tradi-ciulad pirvel rigSi, TiTqos dRe-sac xelovnebasTan asocirdeba. si-namdvileSi, samxedro-kulturuli koncefciis avtorebis prioritete-bi mainc burusiTaa moculi _ Zneli misaxvedria, es disko feierverkebia, dabali xarisxis propagandistuli kino, Tu evropeli kulturis Ji-goloebis ubadruki proeqtebis im-porti. Tumca, aravin davobs imaze,

uniformirebuli kultura

paata qurdaZe

saqarTveloSi kultura 100%-iT politizebulia. is sagangebo

samxedro mdgomareobis reJimSi funqcionirebs da erTaderTi

prioriteti gaaCnia _ samSoblo da misi mesaWe.

rom _ globalurad, kultura aris zustad is, rac mesaWes hgonia. ami-tom mimarTuleba, principSi, gansa-zRvrulia _ win brWyviala momavli-saken!

is strategiuli kultura, ro-melic qveynis samsaxurSia _ uxvad finansdeba. magram faseuls vera-

fers qmnis. xelovnebis warmoeba, faqtobrivad, ar xdeba, amitom es biujeti ZiriTadad xmardeba im-port-eqsports. miuxedavad imisa, rom saeqsporto araferia mtvriani kinofilmebis, firosmanisa da poli-foniis garda. aseTi kulturis po-litika SeuZlebelia, produqtiuli

is strategiuli kultura, romelic qveynis

samsaxurSia _ uxvad finansdeba. magram faseuls

verafers qmnis. xelovnebis warmoeba,

faqtobrivad, ar xdeba.

fo

to

mar

ika

qoCi

aSvi

li

Tbilisi OPEN AIR - ALTERVISION (Sardenis q), Tbilisi, 2009

41liberali . seqtemberi-oqtomberi 2010 . № 45

Page 44: gTxovT, adgeT fexze, nafici msajulebi modiandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/9034/1/Liberali_2010_N45.pdf · gTxovT, adgeT fexze,nafici msajulebi modian 15 Tvalsazrisi 2011 wlis

sazogadoeba

iyos. xelovneba, romelic raimes, Tundac yvelaze diad mizans emsa-xureba kargavs Tavisuflebas. aseTi xelovneba rom maRal xarisxSi aiyva-no da nacionalur kulturad aqcio, amisaTvis diga vertovi, maiakovski an kalatozovi unda iyo. samwuxa-rod, aseTi saqarTveloSi aravinaa. perspeqtivac absoluturad uime-dod gamoiyureba.

xelovans, romelic sazogadoebis yuradRebas odnav mainc miiqcevs, ukve embrionul mdgomareobaSi xdian korumpirebuls da is kulturis `vi-kidiSi~ xdeba. korufcia mas zustad im doziT asazrdoebs, rac sakmari-sia imisTvis, rom SimSiliT suli ar gasZvres: mas saSualeba eZleva, mcire honoraris safasurad abso-luturad standartuli uintereso statiebi aqveynos koniunqturul presaSi, imuSaos `didi sameulidan~ erT romelime tv arxze, an patrio-tul_kulturul RonisZiebebSi ne-bismieri saxiT miiRos monawileoba.

es `honorarebi~ daaxloebiT igi-vea, rac dasavleTSi umuSevrobis Semweoba.

es mizeruli Tanxa misTvis er-Tgvari garantia, raRac Sansia, rom manamde mainc darCes erTguli Ta-visi artistuli saqmianobis, arCe-vnis, sanam sabolood gaarkvevs _ uRirs Tu ara, saerTod, artistis kariera imad, rom msxverpli gai-Ros. saqarTveloSi ara Tu artis-tebs, upovar moxucebs uWirT Se-mweobis miReba.

amitom `ra qnas~ 20 wlis Ratakma poetma? _ is qmnis aslarian xelovne-bas, anu `poezias~, romelsac zusti fasi aqvs _ StrixkodiT. aq artisti kvdeba. mas gorgolaWebian rkinis sa-wolze awvenen. fexis cerze kanafiT patara qaRalds Seabamen misi anketu-ri monacemebiT, da agoraveben Tbi-lissa da baTums Soris samarSruto gvamiviT.

gulismomkvleli sanaxavia, Tu rogor transformirdebian saqar-TveloSi `poetebi leqsis CarCebad~

(tician tabiZe), eqs-avangardisti mxatvrebi _ kuratorebad, rokerebi _ wvril funqcionerebad.

iTvleba, rom erovnuli kultu-ra pirvel rigSi, arqiteqturasa da dekoraciaSi aisaxeba. Tbilissa da baTumSi koncentrirebuli Taname-drove qarTuli `CarCuli~ arqite-qturis nimuSebSi marTlac sarkesa-viT irekleba Tanamedrove qarTuli kulturuli tragedia. Tumca is, arqiteqturis garda, TiTqmis nebis-mier kulturul manifestaciaSi Se-gviZlia, davinaxoT.

magaliTad, seqtembris bolos londonSi dagegmili qarTuli kinos retrospeqtivis programa-Si _ masSi, tradiciulad, sabWoTa epoqis kinoa warmodgenili. sru-liad martivi mizezis gamo _ sxva qarTuli kino ar arsebobs _ bolo oc weliwadSi bevri araferi Seqmni-la: kalatozovi, abulaZe, kobaxiZe. giorgi Sengelaia. erTaderTi Tana-medrove firi `gaRma napiri~ (gior-gi ovaSvili), ramdenime mokleme-traJiani eqsperimenti da, ra Tqma unda, ioselianis franguli kino, romelsac isev qarTuls vuwodebT da amiT saerTaSoriso forumebze iolas gavdivarT.

Tumca, Tanamedrove kinos Camona-TvalSi mainc aris erTi filmi, ro-melic Zalian kargad asaxavs qarTul Tanamedrove realobas _ es aris nino kirTaZis `cota ram saqarTve-los Sesaxeb~ sadac saqarTvelos Sesaxeb marTlac Zalian cota ram aris moTxrobili, samagierod masSi iseve, rogorc dRevandel qarTul realobaSi, TiTqmis mTeli sasico-cxlo sivrce politikur, samxedro da kulturul mTavarsardals uWi-ravs. qarTveli mayureblisaTvis, am TvalsazrisiT, films SesaZloa, garkveuli wlebis Semdeg erTgvari dokumenturi faseuloba marTlac daedos. Tumca samwuxarod, ucxoeli mayureblisaTvis is dResac Zalian banaluria.

qarTuli kulturis yazarmul-

disko reJimSi funqcionireba saqar-TvelosaTvis damRupveli SedegebiT damTavrdeba _ radgan kultura swo-red im Sarms ayalbebs, ris wyalobi-Tac saqarTvelom gasul saukuneSi raRac saerTaSoriso saxe SeiZina. magram is Sarmi nel_nela warsuls bardeba, misi Canacvleba, faqtobri-vad, ar xdeba _ rodemde SeiZleba, erTi da igive kino_retrospeqtivis Cveneba? speqtakli ra didebulic unda iyos, Tu ar gamoicvala, erT mSvenier dRes dass cariel darbazSi mouwevs TamaSi da Teatri daiSleba.

saqarTvelos kulturis strategia sWirdeba da ara strategiuli kul-tura.

kulturis strategia ki Zalian martivi gansasazRvria _ qveyanam elementaruli saarsebo sivrce unda Seuqmnas xelovnebas da mas Semoq-medebiTi damoukidebloba misces. qveyanaSi, sadac ar arsebobs Taname-drove xelovnebis centri, SeuZle-belia Tanamedrove xelovneba gan-viTardes, radgan eseTi xelovneba mxolod im qveynebSi viTardeba, sa-dac saxelmwifo uangarod exmareba xelovnebas, ar iRebs gadawyvetile-bebs imis Sesaxeb, Tu vin aris kargi da vin cudi, rogorc amas saqarTve-los kamuflaJiani uniformirebu-li kulturis politikis momxreni iTxoven.

maTi `rkinis~ argumenti kulturis dafinansebis winaaRmdeg: _ `ratom unda gadavuxado Cemi jibidan viRac uniWo mxatvars, an poets~? Zneli warmosadgenia, 21_e saukunis `evro-pamovlil inteleqtuals~ ar esmo-des, rom misi jibidan amoRebuli groSebi ukve aRiarebul `pikasos~ araferSi sWirdeba.

magram Tu mas jibeSi xelis Cayofa uWirs _ asobiT Tundac `uniWo~ (vin adgens?) artistis dasaxmareblad, mis qveyanas pikaso arasodes eyole-ba. saqarTvelo Tavis Sarms sabo-lood dakargavs, kargad moasfalte-bul `disneilendad~ gadaiqceva… da mokvdeba.

42 liberali . seqtemberi-oqtomberi 2010 . № 45

Page 45: gTxovT, adgeT fexze, nafici msajulebi modiandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/9034/1/Liberali_2010_N45.pdf · gTxovT, adgeT fexze,nafici msajulebi modian 15 Tvalsazrisi 2011 wlis

mesmis, saWiroa im problemis kritikuli analizi, rasac qarTu-li telemedia, reitinguli gadace-mebi, praim-taimSi mauwyebeli Sou-ebi hqvia, magram dRes ar SemiZlia. amitom, rasac davwer, nu ganixila-vT telekritikis konteqstSi. ar vici, ra gamova, magram miznad ar damisaxavs axali satelevizio se-zonis kritikuli analizi. merwmu-neT, Zalian rTulia!

ukanaskneli 5 welia, vcdilob da ver mivaRwie im mdgomareobas, rom TavisTavad vicode, ra xdeba da

ras gvimzadebs `sazogadoebrivi mauwyebeli~. masze aravin, arsad, arc erT socialur qselSi ar la-parakobs, imitom rom aravin uyu-rebs da aravin icis, ra ubedureba trialebs eTerSi. amis pirobasac vdeb _ Tavs Zalas davatan da am arxsac Cavujdebi!

manamde ki `imedi~ da `rusTavi 2~. orive arxma ukanaskneli kviris manZilze axali da Zveli gadaceme-bis anonsi SemogvTavaza. `imedze~ droebiT Sesvenebaze gavida ga-dacema `simarTlis dro~ da male

axali satelevizo sezoni - "mas, Zalian movenatreT"

ninia kakabaZe

`maia Tu nanuka? sakiTxavi swored es aris!~ - uiliam Seqspiri

mediakritika

dabrundeba. magram igive wamyva-niT, nanka kalatoziSvilis mona-wileobiT, axali gadacema Semodis `intuicia~. gadacemis prodiuse-risgan kargad ver gavige, ra tipis Sou iqneba, magram mjera `gaamar-Tlebs~. erTob inteleqtualuri Sou `mafiis Rame~ gagrZeldeba. aba, kanonieri qurdebis instituti gavanadgureT qveyanaSi da `Canacv-lebis Terapia~ xom sWirdeba mosa-xleobas, mayurebels?!

dilis gadacemaSi legendaruli nuca janeliZis xelmZRvanelobiT

43liberali . seqtemberi-oqtomberi 2010 . № 45

Page 46: gTxovT, adgeT fexze, nafici msajulebi modiandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/9034/1/Liberali_2010_N45.pdf · gTxovT, adgeT fexze,nafici msajulebi modian 15 Tvalsazrisi 2011 wlis

mediakritika

isev gvimRereben niWieri axalga-zrdebi, magram nuca aRar iqneba akademiuri, is taxtze wamogorde-ba, fexebs zed aawyobs da ise uxel-mZRvanelebs momReral bavSvebs. es yvelaferi, `imedis~ axal uSualo gadacemaSi `dRis Sou~ movismine. iciT ra, Cveni (anu `imedis~) xazi unda iyos uSualo da amitom mec avawye fexebi taxtzeo, _ Tqva nu-cam. uSualobis, bunebrivobis, si-laRis, ukompleqsobis, uxamsobis Tu uwmawurobis unikaluri nimu-Sia ia farulava da gadacema `dRis Sou~, sadac qalbatonebi, xan erT-maneTisTvis ukanalis alokvis Tu amokvris precedentebs qmnian, xan `dampal~ qmrebze saubroben da yvelaze xSirad: fexeze, welze, gaberil mkerdze, celulitze, bo-

toqsze, epilaciaze... cxviri, piri, barZayi, TeZoebi da a.S. gadacemaSi Zalian didia `dodoSkas~ funqcia da rogorc wesi, studiaSi erTxmad akivlebuli qalebis fonze, misi sandomiani, gafarToebuli Tvale-bi moCans xolme, romlis mzerac ityobineba _ kargiT ra, gogoe-bo, egzom egzaltirebulebi xarT! magram gadacema, rogorc Cans, mainc asrulebs Tavis funqcias, is `samoTxis vaSlebis~ konkuren-tad Seiqmna da mTavari sxvaoba am qalbatonebis `uSualobaa~. ratom brWyalebSi? imitom, rom uSualo-ba Zalian daukonkretebeli cnebaa da yvelasaTvis gansxvavebul mniS-vnelobas atarebs. amas sul axla-xan mivxvdi.

swored am `uSualo~ gadacemaSi Sedga `imedis~ axali satelevi-

zio sezonis prezentacia. mTavari stumari nanuka JorJoliani iyo, romlis koWi, fexi, weli, sazafxu-lo dieta, masaJebi, takucunebi... yvelaferi gavarCieT da sabolood yvelaferi moviwoneT gogoebma. bolos iam brZana: `nanuka, fexebi gaqvs superi!~ Semdeg visaubreT ra siaxleebi iqneba `nanukas SouSi~. Sous bendi gaaformebs musikalu-rad, dijei arsad wava _ ar iner-viuloT! magram mTavari erT-erTi blokis dasasruls iTqva. naniko xazaraZe reklamaze am teqstiT gadis: `iqneba Tu ara nanuka Jor-Jolianis gadacemaSi qiliki maia asaTianze (inga grigolia gamaxsen-da, qarTuli teleintrigis deda)?~ nanuka Tu maia? `profili~ Tu `na-nukas Sou~ _ es kiTxva ukanaskneli

wlis da dRevandeli dRis Seqspi-riseul dilemad iqca. ver SeTan-xmda qarTuli sazogadoeba _ mainc romeli?

Zalian mokled Cems azrsac mo-gaxsenebT. orive gadacema yviTe-lia, (da ara mxilod es ori) Zalian rTulia, yviTeli gadacema iyos daxvewili da akmayofilebdes ge-movnebian mayurebels. aqve Segax-senebT, rom gemovnebaze davoben. orive wamyvani mayureblis garTo-bas da stumarTa `sulSi CaZromas~ cdilobs. nanukas surs, rom ufro cool iyos, mas imaze meti pretenzia aqvs, vidre ubralod reitinguli yviTeli gadacemaa. amitom aris, rom isic Zalian `uSualoa~, ro-gorc wamyvani (`imedis~ uSualo-bis xazi, rogorc arxis xerxemali, ar dagaviwydeT), misi stumrebic

fexze ixdian da taxtze awyoben, iqve ZaRli budobs, Caisac mogidu-Reben, yavasac... nanukas, reitin-gic unda da `svetskobac~. ai, maia asaTianma ki misi pirveli gadace-ma (am sezonze) `yvelaze svetski Tbiliss da namdvil saqarTvelos~ miuZRvna. manamde gviTxra, rom es gadacema yvelaze didi provoka-ciaa, didi avantiura da bolos dagvamSvida `Cven vxumrobT~. am gadacemiT `profilis~ wamyvanma TiTqos mis kritikulad ganwyobil mayurebels, romelsac `svetske-bi~ daarqva, uTxra: _ ar mogwonT Cemi goimoba? miiReT is uzomo raodenobiTo! TiTqmis 2 saaTis ganmavlobaSi ekranze ugemovno-bis (ara!), mdare xarisxis musiko-sebisa da musikis (ara!), namdvili

jojoxeTis reklamireba midioda, namdvili saqarTvelos saxeliT. am `provokaciiT~ maiam `svetski~ mayurebeli gaaRiziana da `namdvil saqarTvelos~ asiamovna.

`Zvirfaso maia, minda oriode sityviT mogaxseno. avantiura niS-navs Tavgadasavals, avantiuristi ki Tavgadasavlebis moyvaruls. am gadacemaSi Tavgadasavali ar yofila. xumroba niSnavs xumro-bas. rodesac Seni saqcieliT an maxvili eniT sxvas gaacineb, (ga-aRimeb mainc) _ sasacilo am ga-dacemaSi araferi yofila. aseve, sityva provokacia metnaklebad adekvaturad iyo naxmari, magram kargi gagebiT, Tanac am konte-qstSi, provokatori is aris, vinc umravlesobas aRizianebs saku-

nanukas surs, rom ufro cool iyos, mas imaze meti pretenzia aqvs, vidre ubralod reitinguli

yviTeli gadacemaa. amitom aris, rom isic Zalian `uSualoa~, rogorc wamyvani, misi stumrebic

fexze ixdian da taxtze awyoben, iqve ZaRli budobs, Caisac mogiduReben, yavasac... nanukas,

reitingic unda da `svetskobac~.

44 liberali . seqtemberi-oqtomberi 2010 . № 45

Page 47: gTxovT, adgeT fexze, nafici msajulebi modiandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/9034/1/Liberali_2010_N45.pdf · gTxovT, adgeT fexze,nafici msajulebi modian 15 Tvalsazrisi 2011 wlis

mediakritika

Tari qmedebiT da ara _ umci-resobas. es gadacema (2010 wlis, pirveli `profili~) umravleso-bis koniunqturis gaTvaliswineba da maTTvis gakeTebuli reveransi iyo, rac arafriT ganasxvavebs mas winamorbedi gadacemebisgan. me ki gisurveb namdvil provokacias. da rac mTavaria _ svetski niSna-vs goims, goimi niSnavs ugemovno arsebas. mariam RvTismSoblis wi-lxvedri, sruliad saqarTvelos sruli sasvetskeTi gadacema `pro-filis~ stumaria.

pativiscemiT,ninia kakabaZe

P.S. miyvars is xalxi, romelic mudmivad gadacema `profilis~ qi-likSia da Tuki stumrad miipati-

Jeben, ukanmouxedavad mirbis mona-wileobis misaRebad.

nebismieri yviTeli gadacema media-sivrceSi, sadac praqtiku-lad ar aris misi alternativa, ar aris arCevani _ mavnebloba da ugemovnobis tiraJirebaa, magram arsebobs mavneblobis gradacie-bi da xarisxi. `nanukas Sou~ ar gvTavazobs gadacemaTa cikls: _ marTlmadideblur saswaulebze, mama gabrielze, deda paraskevaze, mama iakimeze, deda Teodoreze, saswaulmoqmed xatebze, zeTze, mironze, gardamosul cecxlze da a.S. ar mohyavs gadacemaSi omSi dazaralebuli Tu patimari ba-vSvebi da ar Zaladobs maTze da ar arRvevs maT uflebebs uxeSad. (momiteveT, Tu msgavsi faqti ga-

momrCa). ar tiraJirebs sibneles da ugunurebas _ is ubralod yvi-Telia, romelic socrealisturi esTetikis anturaJSi prezidents ibarebs da interesdeba _ aqvs Tu ara miSas saxlis faCuCebi, xala-Ti, Ramis perangi da sxva. da Tuki am ori gadacemis mavneblobis xa-risxs SevadarebT, `profilis~ reitingi am xarisxis adekvaturia.

ase rom moemzadeT Zvirfaso mayureblebo, rogorc maia asaTia-ni ityoda: `Cven... (xangrZlivi pauza, mzera qvemodan zemoT, na-tifi xmis tembri) Zalian... (isev pauza) mogvenatreT!~ qarTul sa-televizio medias Tqven Zalian moenatreT da is ukve aq aris, axa-li ZaliT, SemarTebiT da enTu-ziazmiT.

45liberali . seqtemberi-oqtomberi 2010 . № 45

Page 48: gTxovT, adgeT fexze, nafici msajulebi modiandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/9034/1/Liberali_2010_N45.pdf · gTxovT, adgeT fexze,nafici msajulebi modian 15 Tvalsazrisi 2011 wlis

kultura

mas Semdeg, rac ruseTma saqar-TvelosTan mSvidobian `kinemato-grafiul omSi~ saxelovani serbi reJisoris, emir kusturicas Car-Tva, didi mcdelobis miuxedavad, ver moaxerxa, Sida resursebi aamu-Sava. axla ukve samxedro dramebisa da istoriuli filmebis keTebaSi gamocdili uzbeki reJisoris, janik faizievis daxmarebiT, romelic ru-seTSi popularuli `Turquli gam-bitiT~ gaxda. cxadia, media mainc cdilobs, uzbek reJisors miuker-Zoebeli da neitraluri xelovanis imiji Seuqmnas: `janik faizievi sa-qarTvelosa da samxreT oseTs So-ris omis Sesaxeb samxedro dramas gadaiRebs, magram avtoris pozicia neitraluri da pacifisturia.~

axali, `pacifisturi~ proeqtis-Tvis mzadeba, romlis savaraudo sa-xelwodebaa `agvisto, rva~ didi xa-nia, mimdinareobs, Tumca uSualod gadaRebebi oqtombridan daiwyeba. filmi erTgvari pasuxi iqneba reni harlinis `jorjiaze~, romlis ga-daReba karga xania, dasrulda (misi treileri vnaxeT berlinis kino-festivalze) da gamosvla ekranze, ratomRac, Zalian gaiwela. ase, rom orive filmi gaqiravebaSi daaxloe-biT erTsa da imave dros, 2011 wlis gazafxulze gamova.

faizievi ambobs, rom reni har-lins ar ejibreba da arc poli-tikur TamaSSi monawileoba surs: `CvenTvis, iseve rogorc yvela ada-mianisaTvis, omi ubedurebaa. vcdi-lobT, ufro pacifisturi kino SevqmnaT, romelSic aravin iqneba kargi an cudi. mxatvruli kinoTi

mSvidobiani "kinematografiuli omebi"

daviT buxrikiZe

varT dakavebuli da ara politi-kuri Seferilobis propagandiT an e.w. dokumenturi kinoTi.

rusuli saprodiusero kompania `glavkino~, romlis damaarseblebi cnobili reJisori fiodor bondar-Cuki (axal rusul kinoSi patrio-tuli Janris amRorZinebeli da popularuli filmis `mecxre aseu-lis~ reJisori) da `pirveli arxis" generaluri direqtori konstantin ernsti arian, uSualodaa ruseTis saxelmwifo biujetTan dakavSire-buli. `glavkinos~ umTavresi pro-eqtebi istoriul-patriotuli Jan-risa da religiuri Seferilobis filmebs ukavSirdeba.

navaraudevi iyo, rom `glavkinos~ pirveli msxvilmasStabiani proe-qti filmi `wminda aleqsi~ iqnebo-da (biografiuli filmi moskovis cnobil mitropolit aleqsis Se-saxeb, romelic rusulma eklesiam wmindanad Seracxa), magram rogorc Cans, prodiuserTa patriotuli grZnobebi Tu movaleoba jerje-robiT religiurze Zlieria. ru-suli presa pirdapir mianiSnebs, rom films `agvisto, rva~ ruseTis saxelmwifo dumis spikeri, batoni grizlovi lobirebs, romelic ni-kita mixalkovTan erTad aris ru-seTSi e.w. socialuri kinos ganvi-TarebisaTvis daarsebuli fondis TanadamfuZnebeli.

Tu politikur dainteresebas gaviTvaliswinebT, gasakviri ar mogveCveneba filmis biujetic, romelic daaxloebiT 200 milion `rubls~ (daaxloebiT 6,5 milion aSS dolars) Seadgens. es namdvilad

didi Tanxaa `mosfilmsa~ Tu da-moukidebel studiebSi gadaRebu-li filmebis biujetTan SedarebiT da zogadad, sayovelTao krizisis fonze.

permanentuli `kinematografiu-li omebi~ saqarTvelosa da ru-seTs Soris daaxloebiT im droi-dan daiwyo, roca 2008 wlis omis Semdeg saqarTvelos xelisufle-bam axali kulturuli politika wamoiwyo. kulturis saministros kinoproeqti, gadaeRoT filmi ru-seT-saqarTvelos omis Sesaxeb, xe-lisuflebam swrafadve aitaca da holivudidan reni harlini lamis onlain reJimSi `gamoiwera~. garda amisa, maRali honorari gadauxades varskvlavebs: endi garsiasa da vel kilmers.

qarTul propagandas rusuli ki-nopropagandis tipuri nimuSi _ igor voloSinis filmi `olimpus inferno~ mohyva, sadac qarTvelebi lamis faSistebad arian gamoyvani-lni. mogvianebiT andrei nekrasovi-sa da olga konskaias saqarTvelo-sadmi sakmao simpaTiiT ganwyobili dokumenturi filmi gamovida, ro-melic sandesis saerTaSoriso kino-festivalze didi warmatebiT uCve-nes. plus nino kirTaZis gamokveTilad propagandistuli filmi `zogi ram saqarTvelos Sesa-xeb~... da ai, rusuli ideologiis da uzbekuri Seferilobis kinopro-duqti `agvisto, rva~, romelsac, imedia, Cvenc vnaxavT.

46 liberali . seqtemberi-oqtomberi 2010 . № 45

Page 49: gTxovT, adgeT fexze, nafici msajulebi modiandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/9034/1/Liberali_2010_N45.pdf · gTxovT, adgeT fexze,nafici msajulebi modian 15 Tvalsazrisi 2011 wlis

pirveli baqodan

gio axvlediani, londoni

bobas da imasac, rom abdulaevi sulac Teqvsmeti wlisa iyo, nakrebSi rom gamoiZaxes.

qarTveli fexburTelebis umravlesobis transferebi da maTTan dakavSirebuli ambebi rom gaaxsendeba kacs, abdula-evis `evertonSi” gadasvlis ambavi gaukvirdeba kidec: baqos `nefTCi” bevrs arafrs iRebs am transferidan, xolo im Se-mTxvevaSi, Tuki axalgazrda fexburTeli inglisSi yuradRe-bas miiqcevs da ̀ evertonidan” sxva gundSi gadava, garkveuli procenti mis mSobliur klubsac Sexvdeba.

`nefCis” vice prezidentma tahir suleimanovma Tqva, Cven am biWis xarjze gamdidrebas ar vapirebT, ubralod gvinda, rom Cvenma fexburTelebma klasi aimaRlon da Tuki abdu-laevi warmatebas miaRwevs, amaze ukeTesi ra unda iyoso.

marTlac kargi ambavia.ymawvili abdulaevi inglisel skautTa yuradRebis areSi

mas Semdeg moxvedrila, rac SarSan ingliselTa winaaRmdeg uTamaSia, mere ki magari goli gautania Sotlandiis 21 wla-mde nakrebisTvis.

ex, Cveni bedisa ra vTqvi, Torem Sotlandiis araTu iu-niorebs, mTlad namdvil nakrebs, mgoni yvela qarTvelma ba-vSvma gautana TiTo goli. Tumca, amgvari xumrobebiT fons veRar gaxval. pirvel azerbaijanels ki imedia, male vixila-vT premier ligis mindvrebze.

aba, erTi dro iyo da, Cvenca gvyavda premierligaSi Cveni kaci.

es giorgi qinqlaZe iyo, romelic aw gamdidrebul `man-Cester-sitiSi” TamaSobda da imis miuxedavad, rom `siti” swored im sezonSi gavarda, qinqim rom ibrwyina, qarTvelma fexburTelma saxeli mainc didebuli datova iqa da dabla ligebamdec uerTgula klubs.

im weliwads, `siti” rom gavarda, misi Tanaqalaqeli da maradi mteri, `iunaitedi” Cempioni gaxda, inglisis wlis fexburTelad ki swored CempionTa lideri erik kantona gamocxadda. saqmec es iyo, im gamokiTxvaSi meore adgilze qinqlaZe gavida.

ramdenime wlis Semdeg qinqi `derbi qaunTiSi” gamoCnda, Tumca, eg ukve sxva dro iyo.

`CelsiSi” ukve rati aleqsiZe TamaSobda. dasanani ambavi iyo, rom rati ranieris xelSi egrec ver damkvidrda am klu-bis ZiriTad SemadgenlobaSi. Cemi yuriT maqvs gagonili, ro-gor uTxres ratis sul TmaWaRara fanebma stemford brijis erT-erT kibesTan, _ rogor ar gaTamaSebs, ramdenjerac ga-moxvedi, imdenjer gavixareT Seni yurebiTo.

sitisa ar iyos. arc maSindeli Celsi iyo iseTi mdidari, rogoric axlandelia.

es ambavi imitom gamaxsenda rom premier ligaSi uTamaSiaT qarTvelebs, rusebs, ukrainelebs, belorusebs, latvielebs, estonelebs... uTamaSiaT da axlac TamaSobs zogierTi.

axla kidev azerbaijanelis jeri mosula, rac saintereso da kargi ambavia.

`evertonma” baqos `nefTCis” Tvrameti wlis naxevarmcveli araz abdulaevi iyida sams plus ori kontraqtiT.

samwuxarod, araz abdulaevis TamaSi ar minaxavs da saqar-TveloSi egeb ki hqondeT nanaxi Cveni axlgazrduli fexbur-Tis mcodneebsa da mesveurebs.

abdulaevs did fexburTelobas uwinaswarmetyveleben da axla erTaderT problemad misi Sromis uflebis miRebaa, raxanRa britaneTSi Sromis da britanuli xelfasis aRe-ba fexburTels mxolod maSin SeuZlia, roca Tavis qveynis nakrebSi im sixSiriT TamaSobs, rom uflebis miRebis drois-Tvis, sezonis matCebis 75 procenti aqvs naTamaSevi. raRa Tqma unda, araevrokavSirelzea laparaki, Torem evrokavSi-rels ra ufleba unda.

Tumca, Sromis ufleba didi problema ar aris, radgan mxedvelobaSi miiReben axalgazrda talantis aSkara arse-

sporti

araz abdulaevi (marcxniv)

47liberali . seqtemberi-oqtomberi 2010 . № 45

Page 50: gTxovT, adgeT fexze, nafici msajulebi modiandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/9034/1/Liberali_2010_N45.pdf · gTxovT, adgeT fexze,nafici msajulebi modian 15 Tvalsazrisi 2011 wlis

aris erTi ram, rac am bolo dros Zalian mabrazebs xolme _ rodesac mesmis, rom TbilisSi raRac mxolod imitom unda gaCndes, rom is ukve aris niu-iorkSi, londonSi, amsterdamsa Tu beijingSi. ra Tqma unda, sisulele iqneboda, saerTod uari gveTqva sxvebis ga-mocdilebaze; bolos da bolos, ganviTarebadi qveya-na varT da xSirad, albaT, saWiroc araa velosipedis gamomgoneblis misia vitvirToT, magram darwmune-buli var, rom aris iseTi sakiTxebi Tu problemebi, romlebic mxolod da mxolod Cveni ZalisxmeviT unda gadaiWras. adrec miTqvams da axlac gavimeoreb, es gansakuTrebiT mniSvnelovani Tbilisis SemTxvevaSia.

Cvens dedaqalaqSi aqeT-iqiT yoveldRiurma xetial-ma erT rameSi damarwmuna _ Tbilisi parizi araa (is arc osloa, arc barselona da arc msoflios rome-lime sxva qalaqi), Sesabamisad, da aqedan gamomdinare, getyviT, rom mtkvris sanapiro araa senis sanapiro da is, rac senis sanapiros SeiZleba mouxdes, sulac araa aucilebeli, mtkvris sanapiromac moixdinos. maSa-sadame, Tbiliss da mocemul SemTxvevaSi _ mtkvris sanapiros, `Tbilisuri~ da ara `parizuli~ midgoma esaWiroeba.

erTaderTi, rac Tbiliss zemoT CamoTvlil qalaqe-bTan akavSirebs, isaa, rom mis quCebsac Zalian, Zalian uxdeba wignebi da wignebSi cxvirCarguli adamianebi... da kidev ufro moixdenda, Cven rom ar avCqarebuliya-viT da ̀ parizulad~ ar gadagvewyvita ̀ Tbilisuri~ saki-Txi. aseTi, utvino aCqarebulobis gamo, isedac Cqari tempebiT ganviTarebadma Tbilisma, romelic ukve sak-maod aCqarebulad cxovrobs da momavalSi albaT, kidev ufro aaCqarebs cxovrebis temps, dakarga balansisaTvis aucilebeli a u C q a r e b l o b i s kidev erTi elemen-ti. nebismieri, vinc qalaqebze wers da cotaTi mainc erkveva fsiqogeografiaSi, dameTanxmeba amaSi. wigniT movaWreTa Tbilisis quCebidan `mokveTam~ da mtkvris sanapiroze `gadasrolam~ auCqareblobis sruliad araefeqturi kera gaaCina qalaqSi. ase dakarga de-daqalaqis quCebSi wignebis furcvla-gadaxedva-yid-va-aryidvam Tavisi TiTqos SeumCneveli jadosnuri Zala. dReidan TbilisSi wignebis yidva-gayidva sufTa wylis biznesia da meti a r a f e r i.

msoflios sxvadasxva qalaqebSi xetialma erT rame-

auCqarebloba

kaxa Tolordava

Si damarwmuna (da amis gacnobierebisaTvis sakmao xani damWirda), _ esa Tu is qalaqi momwons ara marto misi RirsSesaniSnaobebis (Tu sxva rameebis) gamo, aramed upirveles yovlisa, imis gamo, Tu ramdenad swora-daa is dabalansebuli aCqarebuloba-auCqareblobis TvalsazrisiT. yvelaze karg SemTxvevebSi, es ele-mentebi iTvaliswinebs ara marto qalaqis sivrces, aramed pirvel rigSi, iqauri macxovreblebis (da ara turistebis) temperaments da maT mimarTebas zogadad cxovrebis ritmTan. qarTvelebs, qaosSi macxovrebel kosmosis mexotbeebs, Zalian gvWirdeba iseTi sacxo-vrebeli sivrce, sadac yvela es elementi met-nakle-bad efeqturad iqneba morgebuli Cvens yoveldRiur cxovrebas. Tbilisisadmi aseTi midgoma aucileblad gamoacocxlebs qalaqis bevr lamaz, magram mosawyen quCas da SinaarsiT datvirTavs qalaqSi xetials.

bolo dReebSi bevrs saubrobdnen imaze, Tu ra kar-gi saCuqari gaukeTes qalaqis mesveurebma wigniT mo-vaWreebs axali savaWro sivrcis mowyobiT. saCuqari namdvilad kargia, magram mas erTi nakli aqvs, _ is a r a s w o r i a. ratom? imitom, rom is Tbilisis quCebidan wigniT movaWreTa rac SeiZleba swrafad mocilebas gulisxmobs, mxolod amas da sxvas ara-fers, maSin, rodesac Tbilisi sul s x v a rames moi-Txovs Cvengan, dafiqrebul, momavlisken mimarTul, k r e a t i u l Zalisxmevas.

qalaqSi moxetiale kacis Canawerebi

fo

to

mar

ika

qoCi

aSvi

li

48 liberali . seqtemberi-oqtomberi 2010 . № 45

Page 51: gTxovT, adgeT fexze, nafici msajulebi modiandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/9034/1/Liberali_2010_N45.pdf · gTxovT, adgeT fexze,nafici msajulebi modian 15 Tvalsazrisi 2011 wlis
Page 52: gTxovT, adgeT fexze, nafici msajulebi modiandspace.nplg.gov.ge/bitstream/1234/9034/1/Liberali_2010_N45.pdf · gTxovT, adgeT fexze,nafici msajulebi modian 15 Tvalsazrisi 2011 wlis

WWW.LIBERALI.GE