Hüseynli Emil

Azərbaycan Dövlət İqtisad Universiteti

BİM fakultəsiQrup: Dİ - 6

Beynəlxalq Bazarlar və Birjalar

Müəllim: Elşən BAĞIRZADƏ

Beynəlxalq maşın və avadanlıqlar bazarı

ETT və Maşınqayırma

• Bütün dövrlərdə maşınqayırmanın inkişafına elm və texnikanın inkişafı çox böyük təsir göstərmişdir. Bu tendensiya XX əsrin II yarısında da davam etmişdir. İstehsalın çeşidi artır, maşınqayırma istehsalı təkmilləşdirilir və mürəkkəbləşir, yeni sahələr yaranır. Bununla bərabər, ölkələr kütləvi məhsul istehsalçılarına və mürəkkəb elmtutumlu məhsul təchizatçılarına ayrılaraq ixtisaslaşma və ölkələrarası kooperasiyanı inkişaf etdirirlər.

Maşınqayırma mərkəzləri

• Hal-hazırda maşınqayırma məhsullarının 90%-dən çoxu sənayecə İEÖ-də istehsal olunur. Müasir dünya təsərrüfatında 4 regional maşınqayırma mərkəzi ayrılır: Şimali Amerika

Qərbi Avropa

Şərqi və Cənubi şərqi Asiya

MDB ölkələri

1

2

3

4

Maşınqayırma mərkəzləri

1Şm.Amerika – maşınqayırma məhsullarının demək olar ki, bütün nomenklaturası üzrə istehsal müəssisələrinə malikdir.

2Q.Avropa – əsas etibarilə kütləvi maşınqayırma məhsulları istehsal olunur. Bununla belə, bəzi ən yeni maşınqayırma sahələri də yüksək inkişaf edib.

3C və C-Ş.Asiya – bu regionda kütləvi maşınqayırma məhsullarını ən yüksək texnologiyalı məmulatlarla uyğunlaşdıra bilən Yaponiya liderlik edir.

4MDB ölkələri – kifayət qədər məhsuldar qüvvələrə malikdir, lakin elmtutumlu sahələrin zəif inkişafı ilə xarakterizə olunur.

Maşınqayırma 5 qrupa bölünür

1

2

3

4

55. Cihazqayırma

4. Elektrotexnika

1. Ümumi maşınqayırma

2. Metal məmulatları

və metal emalı

3. Nəqliyyat maşınqayırma

sı

Nəqliyyat maşınqayırma sənayesi

1. Avtomobilqayırma2. Gəmiquraşdırma

3. Aviasiya 4. Raket-kosmik sənaye

Avtomobilqayırma

Avtomobil sənayesi daha çox inhisarlaşmış sahələrdən biridir. Beş qabaqcıl ölkənin 10 avtomobil kompaniyası istehsalın 80%-nə nəzarət edir.

Avtomobilqayırma2003-cü ildə Qərbi Avropa ərazisi üzrə 19,1 mln.ədəd,ABŞ, Kanada və Meksika-da isə 15,8 mln.ədəd avto-mobil istehsal edilmişdir. Yaponiya və Cənubi Koreyada – 12,3 mln.Ədəd olmuşdur. Rusiyada – 1,1 mln. , Braziliya və Argentinada 1,7 mln. ədəd avtomobil istehsal olunmuşdur. Avtomobilqayırma məhsullarının 40%-i ixrac edilir. 2002-ci ildə cəmi məhsulun dəyəri 1,5 trln. dollara bərabərdir. 500 mlrd. dollar ABŞ-ın, 342 mlrd. Yaponiyanın, 172 mlrd. dolları Almaniyanın payına düşür.

GəmiqayırmaYaponiya, Cənubi Koreya, Fransa, Almaniya, Finlandiya , İspaniya, Niderland, Polşa və Çin fərqlənirlər. Bu sahədə Yaponiya və Cənubi Koreya liderlik edir. Dünya bazarının 60%-i bu ölkələrin payına düşür.

Gəmiqayırma

Yaponiyanın gəmiqayırma sahəsində məhsuldarlıq Avropa ölkələrindən 20 – 30 % artıqdır. Cənubi Koreyada

gəmiqayırma birliyinə daxil olan 10 tərsanə həmin ölkənin bütün gəmiqayırma məhsulunun 95%-ni istehsal edir. Aİ-nın bu sahədə payı 20% təşkil edir. (yükdaşıma

baxımından).

Aviasiya və raket kosmik sənayesi

• Bu sahə daha yeni sahə hesab edilir. Fərqləndirici cəhəti – yüksək elmtutumlu olub ETTKİ – yə ayrılan xərclərin daha çox hissəsini əhatə edir. Yüksək ixtisaslı kadrlar, mühəndis-texniki heyət, ali təhsilli ixtisaslı fəhlələr çalışır. Həm də kapitaltutumlu sahədir.

• Bu sahənin ümumi məhsulunun həcmi 150 mlrd. dollardan artıqdır.

Statistik göstəricilər

www.themegallery.com

2011-ci ilə olan ən çox maşın və avadanlıqlar istehsal edən ölkələr

Italiya 6,232.6 mln $

Almaniya 13,494.7 mln $

Yaponiya18,353.1 mln $

ÇİN28.277.1 mln $

1

2

3

4

Maşın və avadanlıqların ixracı

9,460.2 mln $

4,451.9 mln $

2. Almaniya

3. İtaliya

11,380.6 mln $

1. Yaponiya

2011-ci ilin göstəricilərinə əsasən

Qeyd edək ki, ilk onluqda Tayvan, İsveçrə, ÇXR, C.Koreya, ABŞ, İspaniya və Belçika da yer almışdır.

Maşın və avadanlıqların idxalı

Çin13,240.2 mln $1

2

3

ABŞ4,324.8 mln $

Almaniya2,921.5 mln $

Hindistan, C. Koreya, Meksika, Braziliya, İtaliya, Rusiya və Türkiyə ilk onluğu tamamlayır.

Maşın və avadanlıqların istehlakı

1

2

3

ÇİN

Yaponiya

Almaniya

İEOÖ-də maşınqayırmanın inkifaşına təkan verən amillər

avtomobil sahələrinə birbaşa investisiyaların artımı;

hökumətlərin avtosənaye klasterlərinin yaradılması üçün cəhdləri;

yeni “qlobal təchizat zəncirləri”nə inteqrasiyası;

avtomobil sahələrinin idarəedilməsiin liberallaşdırılması;

BUNLARDIR BUNLARDIR

DİQQƏTİNİZƏ GÖRƏ

TƏŞƏKKÜRLƏR!