HASIL TEKNOLOJISI

• 1- Hasıl nedir?:• Ipligi meydana getiren liflerin birbirine ve iplik yüzeyinden kalkan lifuçlarının iplik yüzeyine yapıstırılması ile iplik yüzeyinin düzgün vekaygan bir hale getirilmesi islemidir.• Iplige kazandırılan teknik özellikler ve bu özelliklerin kontrolü ile iyisonuç alınabilir.• Çözgüde yapılan hasıllama, hasıllanan iplikte istenilen kalitededokuma ve dokuma tezgahlarında yüksek bir randıman alınmasındayardımcı olur.• Hasıllamada kullanılan hasıl makinesi önemli olmakla birlikte, lifcinsine baglı en uygun hasıl maddesinin seçilmesi ve çalısmasartlarının degistirilmesi ile iyi sonuçlar alınabilir?• Hasılın viskozitesi, sıcaklıgı, konsantrasyonu, hasıl makinesindemakine hızı, gerilimler, hasıl teknesindeki sıcaklık ve dokumatezgahlarında çözgü kopmaları, sürtünme gibi parametrelerin kontrolünün yapılması.

Hasıl maddeleriHasıl Flottesini Hazırlamak için

• A- Su• B- Temel Hasıl Maddeleri• C- Hasıl Yardımcı Maddeleri

A-SU• Dokuma Hazırlık isleminde yapılan teksulu islem.• Su sertligi önemli faktör

B-Temel Hasıl Maddeleri• 1- Dogal Hasıl MaddeleriNisasta, Nisasta Türevleri, SelülozTürevleri, Protein esaslı Hasıl Maddeleri• 2-Sentetik Hasıl MaddeleriPolivinialkol, Poliakrilatlar, Stiren-Polistirenve digerleri

Dogal Hasıl MaddeleriNISASTA• Bugday , Mısır, Patates, Prinç den eldeedilir, ülkemizde mısır ve bugday nisastasıyaygındır.• Jelatinlesme –çözünme derecelerifarklıdır.Mısır nisastası-75 C , Bugday – 80 C

Dogal Hasıl MaddeleriNisasta Türevleri• Kimyasal ve Fiziksel modifikasyonlar ilenisastanın olumsuz özellikleri iyilestirilerekNisasta Türevleri elde edilir.• Okside ve asit modifiye nisastalar, Nisastaeteri, Nisasta esterleri(denim), vb gibi

Dogal Hasıl Maddeleri• Selüloz Türevleri• CMC(Karboksi Metil Selüloz); dogalselülozdan kimyasal modifikasyon ile eldeedilir.• Metil ve Etil selülozlar; nisastaya göredaha elastik fakat düsük mukavemetli filmelde edilir, yaygın degildir.

Dogal Hasıl MaddeleriProtein esaslı• Kazein ve Hayvansal atıklardan elde edilirfakat kullanımı kalmamıstır.

Sentetik Hasıl Maddeleri• PVA(Polivinil alkol)- pamuklu da sıkıntılı• Poliakrilatlar – metal parçalara olan etkisinedeniyle tercih edilmez.• Stiren, Polistiren- Kullanım yerleri vemiktarları çok azdır. Filament ipliklerdekullanılır.• Digerleri- Vinil asetat Kronik asit , PES veAsetat liflerinin hasıllanmasında kullanılır.

C-Hasıl Yardımcı Maddeleri

• Islatıcılar• Yumusatıcılar• Yaglayıcılar• Antistatik Maddeler• Nem Tutucular• Köpük kesiciler• Antiseptikler• Vakslar

Iyi Bir Hasıl Karısımında• Yapıskanlık• Elastikiyet• Kayganlık• Nem alma• Bozulmaya ve Eksimeye karsı dayanıklılık

• Hasıllamada Genel KontrolParametreleri

• 2.1 Hasıl maddelerinde kontrol :• Polimerizasyon derecesi• Hidroliz derecesi• Viskozite stabilitesi• Temperatür stabilitesi• Adhesion (yapıstırma) kabiliyeti• Köpükleme kabiliyeti• Küfe dayanıklılık• Kolay sökülebilirlik

• 2.2 Hasıl Filminde Kontrol• Bazı özellikler, onu meydana getiren hasılmaddesinin özelliklerinde kaynaklanır. Bununlaberaber hasıl maddesi, hasıl sıvısı halinegeldikten sonra baska fiziksel özellikler kazanır.Bu özellikler hasıllamayı etkiler.• Gerilme veya uzama kuvveti• Taze polimerizasyon modülü• Taze hidroliz derecesi• Elastikiyet

• 2.3 Hasıllı iplikte kontrol• Asınma (sürtünme) mukavemeti• Ayırma güçlülügü• Ayırmada tüylenme• Ayırmada hasar görme• Ayrılmada elastikiyet• Hasıl sökmede problemler• Hasıl filminde seffaflık• Film yumusaklıgı• Ekonomik durum

• 2.4 Hasıl makinesinde Kontrol Parametreleri• Gerilimler makinenin bölgelerine göre degisir ve 4bölüme ayrılır.• Kuru bölüm, hasıl leventleri alanı• Yas bölüm, hasıl teknesi alanı• Kuru bölüm, kurutma kısmı alanı• Kuru bölüm, dokuma levendine sarma alanı• Her bölümde uygulanan gerilim miktarı farklıdır.• Esneklik• Sürtünme-asınma direnci• Hasıllanmıs iplik nemliligi• Makine aksamına karsı korozyon

• 2.5 Dokuma tezgahlarında• Tozlanma• Pamukçuklanma• Çözgü kopusları ( ort. 20 kabul edilir, 3200çözgü ipliginde, 10 tezgah saatinde100.000 atkı için)

Başlıca hasıllamayı etkileyen faktörler:

• Hasıllanacak ipligin dogal veya kimyasal olmasına göre hasıl alma farklıdır.• Pamuk için yetistigi bölgeye baglı olarak pamuk da bulunan yag, mum, gibimaddelerin miktarı hasıl almayı etkiler.• Ipligin islem görmesine baglı olarak degisiklik gösterir.( Kasarlanmıs veya boyanmısgibi) Bu tür iplikler daha fazla hasıl çeker.• Merserize pamuklar daha fazla hasıl çeker.• Normalinde fazla rutubetli veya ıslak iplikler ham iplige nazaran daha fazla hasıl alır.• Fazla bükümlü iplikler, daha az bükümlü iplikler nazaran daha az hasıl alır.• Ince iplikler, kalın ipliklere nazaran daha fazla hasıl alırlar.• Az bükümlü ipliklerin hasıllanmasında, viskozitesi daha yüksek hasıl kullanılır vegerekirse hasıl sıvısına dolgu maddesi ilave edilir.• Kalın iplikler yüksek viskoziteli, ince iplikler düsük viskoziteli hasıl ile hasıllanır.• Hasıllama ısısı, hasılda kullanılan hasıl maddesinin cinsine göre ve peltelesmeısısının üzerinde ayarlanmalıdır.• Hasıllama hızı, baskı silindirlerinin basıncı ile ters orantılıdır.• Çift baskı silindirli hasıl teknelerinde, ikinci baskı silindirinin baskısı, birinci baskısilindirinden daha yüksek olmalıdır.• Yavas hızda, fazla, daha yüksek hızda ise daha az hasıl iplige geçer.• Pamuk ipliginden yapılmıs çözgüler, hasıl sıvısına mutlaka daldırak, diger cins iplikler ise aktarma teknigine göre hasıllanır.

Hasıllamada Proses Kontrolü ve Ölçümler• Gerilim ve Uzama• Hasıl teknesindeki Ölçümler• Viskozite Ölçümü• Hasıl Konsantrasyonu• Hasıl Teknesindeki Baskı Silindirlerinin Basınç Kontrolü• Kurutma Bölümündeki Kontroller• Asınma Sürtünme ve Bükülme testi• Sıvı Hasılın Refraktometrik % Miktarı• Hasıl Teknesinde Silindirlerin Sıkma Basıncı

HASIL MAKINASININ KISIMLARI• 1- Hasıl Flottesi Hazırlama ve Aktarma• 2-Hasıl Sehpası• 3-Hasıl Teknesi• 4-Hasıl Kurutma Bölgesi• 5-Hasıllı Çözgüyü Dokuma LevendineSarma Bölgesi

• 1- Hasıl Flottesi Hazırlama ve AktarmaReçeteye uygun olarak hasılın pisirildigi bölüm. Hasıl mak. bağımsız .

Hasıl Sehpası:• Hasıllanacak çözgüleventlerinin takıldıgı kısımdır.• Hasıl sehpasındaki leventlerbirbirine paralel ve çözgüleriesit gerginlikte besleyeceksekilde olmalıdır.• Hasıl sehpasında leventkapasitesi firmalara göre 5 ile14 arasında degisebilmektedir

Hasıl Teknesi:

• Hasıl karısımının içindebulundugu ve çözgü ipliklerininhasıllandıgı kısımdır.• Bir ön tekne ile içice geçmisikinci bir tekneden olusur.• Hasıl teknesinde çözgüipliklerini daldıran,yönlendirenve fazla hasılı sıkan silindirlerbulunur.• Ipligin özelligine göre tek veyaçift daldırma yapılabilir.

Kurutma kısmı:

• Hasıl teknesinden çıkançözgüleri levende sarmadanönce kurutan kısımdır.• Kurutma islemi üç degisiksekilde yapılır.• Çözü ipliklerinin ısınansilindirlerin etrafındadolandırılmasıyla yapılankurutmaya silindirli kurutma ,kızılötesi ısınlar yardımıylayapılan kurutmaya ısındakurutma, kamara içinde sıcakhava akımıyla yapılankurutmaya ise kamaralı kurutmadenir.

Levende sarma

• Kurutma kısmından çıkan çözgülerin tek birçözgü levendine sarıldıgı kısımdır.• Çözgüler levende sarılmadan çaprazsilindirlerinden ve toplama taragındangeçirilirler. Böylece birbirine yapısan çözgüiplikleri ayrılmıs olur.• Sarım esnasında dikkat edilecek nokta sarımçapı büyüdükçe levendin dönüs hızının aynıoranda azaltılmasıdır.Hasıllanan ve kurutulan çözgü ipliklerinin çaprazlarla birbirinden ayrılıp, dokumasıklıgında, genisliginde, ve geriliminde leventlere sarıldıgı bölge.Çapraz çubukları, Tarak, Sarma silindiri, Dokuma Leventi, Levent sarma baskısilindirleri, ve Ana motorÇapraz çubuklarının sayısı kullanılan levent sayısının bir eksigi.Çözgü ipliklerini birbirinde ayırt etmek için çapraz çubuklar, zig-zag hasıl taragı.Levent çapı büyüdükçe gerilim farkını dengelemek için dönüs hızını azaltan sistemÇözgünün sert ve yumusak sarılması için baskı silindirleri

Sıvı Hasılın Refraktometrik % MiktarıHasıl sıvısındaki katı madde miktarı, ısık-kırılması prensibine göre ölçülür.Okunan deger hasıl sıvısındaki katı madde miktarını gösterir

• HASILLAMA DA IPLIK GERGINLIGI• KURU IPLIK• Tension in Kg = Total n°of ends/ NmYAS IPLIK• Should be 1/3 o 1/4 of the dry yarn