ha update 2018 · ha update 2018 v ค าน า iii ตอนที่ 1คุณค่า...

เอกสารประกอบการประชมวชาการประจำาป HA National Forum ครงท 19

“คณคา คณภาพ คณธรรม”

13-16 มนาคม 2561 ศนยการประชมอมแพคฟอรม เมองทองธาน

จดโดย สถาบนรบรองคณภาพสถานพยาบาล (องคการมหาชน)

HA

UP

DATE

2018

สถาบนรบรองคณภาพสถานพยาบาล (องคการมหาชน)

2018

HAUPDATE

HA UPDATE 2018

บรรณาธการ:อนวฒนศภชตกล

จดพมพโดย:

สถาบนรบรองคณภาพสถานพยาบาล(องคการมหาชน)

เลขท88/39อาคารสขภาพแหงชาตชน5

กระทรวงสาธารณสขซอย6ถ.ตวานนท

ต.ตลาดขวญอ.เมองจ.นนทบร11000

โทร.0-2832-9400โทรสาร0-2832-9540

www.ha.or.th

สงวนลขสทธตามพระราชบญญต

ฉบบพมพครงแรก:มนาคม2561

10987654321

ขอมลทางบรรณานกรมของหอสมดแหงชาต

HAUpdate2018.--นนทบร:สถาบนรบรองคณภาพสถานพยาบาล

(องคการมหาชน),2561.

168หนา.

1. โรงพยาบาล -- การรบรองคณภาพ. I. อนวฒน ศภชตกล

II.ชอเรอง.

362.11

ISBN978-616-8024-16-4

ออกแบบ,พมพ:บรษทหนงสอดวนจ�ากด

HA UPDATE 2018 iii

กระบวนการพฒนาและรบรองคณภาพสถานพยาบาล (Healthcare

Accreditation-HA)ถอเปนหนงในนวตกรรมของวงการสาธารณสขทเกดขน

มาควบคกบนวตกรรมอนๆ ซงมเปาหมายเพอใหประชาชนสามารถเขาถง

บรการสขภาพทมคณภาพและปลอดภย ประชาชนและชมชนมความรความ

สามารถทจะรบผดชอบสขภาพของตนเอง

กระบวนการHAคอยๆเตบโตอยางชาๆดวยฐานคดวาaccreditation

เปนกระบวนการเรยนร มใชการตรวจสอบ ผสมผสานหลกการ แนวคด

เครองมอทหลากหลายเขาดวยกนมงทจะสรางวฒนธรรมคณภาพใหเกดขน

ในสถานพยาบาลของประเทศไทยผานการใครครวญทบทวนประเมนตนเอง

และพฒนาอยางตอเนองเพอสรางคณคาคอคณภาพและความปลอดภยใหแก

ผรบบรการกระบวนการHAจงเปนกระบวนการพฒนาคนควบคกบการพฒนา

ระบบงาน โดยมเปาหมายทผปวย ดงนน เมอถามวาท�า HA แลวไดอะไร

ค�าตอบคอทงคนท�างาน ผรบบรการและองคกร ตางไดรบประโยชนจากการ

พฒนาโดยถวนทว

อาจกลาวไดวาคณภาพคอการสงมอบคณคาใหแกผรบบรการโดยม

พนฐานคณธรรมเปนตวขบเคลอนภายในผใหบรการคณคาอาจมองไดทงสวน

ทเปนการรบรของผรบบรการ และความยนดทจะจายของผจายเงน ขณะท

คณธรรมเปนสงทเปนนามธรรมอยางยง การน�าแนวคดทงสามคอ “คณคา

คณภาพ คณธรรม” มาเปนหวขอหลกของการประชมวชาการHANational

Forumครงท 19นมจดมงหมายเพอใหผทรวมอยในกระบวนการHAไดม

โอกาสทบทวนอยางลมลกถงการพฒนาทไดท�ามา และมองเหนโอกาสใหมๆ

เพอใหการขบเคลอน HA ในทศวรรษท 3 มคณคา มความหมาย และได

ประโยชนมากยงขน

ค�ำน�ำ

HA UPDATE 2018iv

หวงวาการประชมครงน จะจดประกายใหผเขารวมประชมทกทาน

ไดกลบไปคนหาและตกผลกวาอะไรคอคณคาของงานทท�าจะพฒนาใหคณคา

นนมากขนอยางไร และจะเชอมตองานกบการพฒนานนกบมตดานในคอ

คณธรรมของเราอยางไร เพอใหเราสรางสรรคระบบบรการสขภาพในอดมคต

ใหแกสงคมไทยอยางงดงาม

สถาบนรบรองคณภาพสถานพยาบาล (องคการมหาชน)

มนาคม2561

HA UPDATE 2018 v

ค�าน�า iii

ตอนท 1 คณคา คณภาพ คณธรรม 3

1.0 ความหมายและความเหมอน 3

1.1 คณคาคณภาพคณธรรมในภาพรวม 5

1.2 คณภาพและคณคาในการ“ดแลคน”(SocialObjective) 23

1.3 คณภาพและคณคาในการ“ดแลไข”(ClinicalObjective) 40

1.4 คณภาพและคณคาในการ“ดแลใหคมคา”(EconomicObjective) 57

1.5 คณธรรมกบคณภาพ 61

1.6 แนวคดและเครองมอทสงเสรมการดแลทมคณคาคณภาพคณธรรม 69

1.7 กระบวนการHAกบการสงเสรมใหเกดคณคาคณภาพคณธรรม 82

ตอนท 2 มาตรฐานโรงพยาบาลและบรการสขภาพ ฉบบท 4 87

2.0 ความส�าคญและความเปนมา 87

2.1 ภาพรวมของการเปลยนแปลงมาตรฐานHAฉบบท4 89

2.2 แนวทางการประเมนการปฏบตตามมาตรฐาน(ScoringGuideline) 94

2.3 ระบบก�ากบดแลทางคลนก(ClinicalGovernance) 95

2.4 ประเดนทางจรยธรรมทยากล�าบากในการตดสนใจ

(EthicalDilemma) 98

2.5 การสงขอมลผปวยโดยใชสอสงคมออนไลน 102

2.6 การจดการดานการเรยนการสอนทางคลนก 104

2.7 การบรหารความเสยง 106

2.8 แผนงานใชยาสมเหตผล 110

2.9 รายงานการประเมนตนเอง(Self-AssessmentReport) 113

สำรบญ

HA UPDATE 2018vi

ตอนท 3 เขาใจถองแท ท�าอยางเรยบงาย 119

3.0 แนวคด 119

3.1 การขบเคลอนการพฒนาคณภาพ 120

3.2 มาตรฐานHAตอนทI 133

3.3 มาตรฐานHAตอนทII 141

บทสงทาย 157

เขาใจถองแท

ท�าอ

ยางเรย

บงาย

ตอนท

3

มาต

รฐานโรงพ

ยาบ

าลแล

ะบ

รการส

ขภาพ

ฉบ

บท

4

ตอนท

2

คณ

คา ค

ณภ

าพ ค

ณธรรม


ตอนท

1

คณคา คณภาพ คณธรรม

ตอนท

1


ท�าอ

ยางเรย

บงาย

ตอนท

3

มาต


ยาบ

าลแล

ะบ

รการส

ขภาพ

ฉบ

บท

4

ตอนท

2

คณ

คา ค

ณภ

าพ ค

ณธรรม


ตอนท

1

1.0 ควำมหมำยและควำมเหมอน

คณคาคอสงทมประโยชนมความส�าคญหรอมมลคาสงการประเมน

วาสงใดมคณคาหรอไมอาจจะใชเกณฑการประเมนคณคาไดหลายลกษณะเชน

คณคาดานเศรษฐกจ คณคาดานสงคม คณคาดานสงแวดลอม คณคาดาน

ประวตศาสตรคณคาดานวฒนธรรมคณคาดานวชาการเปนตน

Michael E. Porter ใหความหมายวาคณคาของบรการสขภาพ คอ

ผลลพธสขภาพ (healthoutcome)ของผปวยทไดรบเปรยบเทยบกบจ�านวน

เงนทตองจายไปเพอใหไดผลลพธเหลานน โดยขยายความวาผลลพธสขภาพ

ครอบคลมตงแตการปองกนการตรวจพบไดรวดเรวการวนจฉยไดถกตองการ

รกษาทถกวธแตเนนๆวงรอบทรวดเรวการมภาวะแทรกซอนนอยการฟนตว

เรวและสมบรณ การกลบเปนซ�านอย รวมถงการทโรคม progress ชา ดวย

ความหมายนคอการเปรยบเทยบระหวางผลลพธสขภาพซงกคอคณภาพการ

ดแลผปวยกบทรพยากรทตองใชไป

นอกเหนอจากการพจารณาดานผลลพธสขภาพหรอclinicalobjective

และคาใชจาย หรอ economic objective แลว ยงควรตองพจารณามตดาน

people-centerหรอsocialobjectiveดวย

คณภาพในความหมายทวไปเปนชดของคณลกษณะของสงใดสงหนง

(ซงอาจจะเปนผลตภณฑ บรการ สงของ ระบบงาน กระบวนการ บคคล

เหตการณหรอแนวคด)

ISO 9000 ระบความหมายของคณภาพทเจาะจงยงขนวา คณภาพ

หมายถงระดบทคณลกษณะตางๆนนเปนไปตามขอก�าหนด(ทงทเปนขอก�าหนด

จากความตองการของผรบผลงานและขอก�าหนดตามกฎหมาย)ซงบางทาน

คณคำคณภำพคณธรรมตอนท

1

HA UPDATE 20184

เหนวาเปนความหมายทแคบเกนไป

ธรรมนญวาดวยระบบสขภาพฉบบท2พ.ศ.2559ใหความหมายของ

คณภาพบรการสาธารณสขไววา “คณลกษณะของบรการสาธารณสขทอยบน

พนฐานขององคความรทงดานมนษยสงคมวทยาศาสตรเทคโนโลยและดาน

อนๆ และพนฐานดานคณภาพและจรยธรรมแหงวชาชพ ตอบสนองความ

ตองการและความคาดหวงของบคคลและสงคมไดอยางเหมาะสม”

จะเหนวานอกจากคณภาพจะอยบนพนฐานขององคความร สามารถ

ตอบสนองความตองการและความคาดหวงของบคคลและสงคมไดแลวยงตอง

มพนฐานดานคณธรรมและจรยธรรมดวย

คณธรรมคอคณงามความดทวญญชนพงส�านกในจตใจของตนในเรอง

ความจรงความดความงามและใชเปนหลกในการด�าเนนชวต(มความหมาย

คอนขางเปนนามธรรมและเปนเรองภายใน)

จรยธรรมคอแนวทางแหงความประพฤตทยดหลกคณธรรม(มความ

เปนรปธรรมและสามารถรบรไดชดเจน)

จากความหมายและความเหมอน อาจสรปเปนเบองตนไวกอนวา

“คณภาพ คอ คณคาคคณธรรม”

คณธรรมนจะสงผลตอทกองคประกอบของคณคาตอไปน

1) คณธรรมในการดแลผปวยดวยความรก ความเอออาทร ดวยหวใจ

ของความเปนมนษยดวยมตดานจตวญญาณคอการสรางคณคาใน

ดานsocialobjectiveหรอpeople-centeredcare

2) คณธรรมในการปฏบตหนาทดวยความรบผดชอบความระมดระวง

ขวนขวายและใชความรความสามารถอยางเตมทคอการสรางคณคา

ในดานclinicalobjectiveกอใหเกดgoodhealthoutcome

3) คณธรรมในการสรางความรวมมอเพอใหเกดระบบทเกดประสทธภาพ

สงสดลดความส�าคญหรอตวตนของตนเองลงค�านงถงผลประโยชน

สวนรวมมากกวาผลประโยชนสวนตน คอการสรางคณคาในดาน

economicobjective


ท�าอ

ยางเรย

บงาย

ตอนท

3

มาต


ยาบ

าลแล

ะบ

รการส

ขภาพ

ฉบ

บท

4

ตอนท

2

คณ

คา ค

ณภ

าพ ค

ณธรรม


ตอนท

11.1 คณคำคณภำพคณธรรมในภำพรวม

1.1.1 คณคาคณภาพคณธรรมตรคณแหงการบรบาลดวยหวใจของความเปนมนษย1

กระบวนการรบรองคณภาพสถานพยาบาลมผลใหญและมมตเชงลก

อารยธรรมปจจบนซงเรยกวาอารยธรรมตะวนตก แมมความกาวหนาทาง

เทคโนโลยอยางสดๆแตเปนอารยธรรมวตถนยมบรโภคนยมทมความพรอง

ทางดานจตใจ เพราะเปนการขบเคลอนดวยโลภจรต ถาเอาโลภจรตเขามาใช

กบเรองการรกษาพยาบาล ซงเปนเรองของชวตทมคณคาสงสด กคงจะเปน

เรองทนากลวมาก

แตมนษยทกคนมเมลดพนธแหงความดอยในหวใจ

ถามการรดน�าพรวนดน เมลดพนธแหงความดกจะงอก และเตบโต

แผไพศาล

กระบวนการรบรองคณภาพสถานพยาบาล คอการรดน�าพรวนดนให

เมลดพนธแหงความดงอกและเตบโตแผไพศาลคอการบรบาลดวยหวใจความ

เปนมนษย มนษยมศกยภาพทจะมหวใจและสตปญญาสงอยางไมมทสนสด

ศกยภาพนสตวไมมมแตมนษยเทานนจงเรยกวาเปนศกยภาพสงสดของความ

เปนมนษย

เราลองมาขยายภาพการบรบาลดวยหวใจของความเปนมนษยกนดเถด

จะเหนภาพใหญๆเปน3สวนคอ

กรอบท 1.1 การบรบาลดวยหวใจของความเปนมนษย

1 ศาสตราจารยเกยรตคณนายแพทยประเวศวะส.(2561)สวนหนงจากค�านยมในหนงสอ“ครคณภาพ”.

1. สมพนธภาพระหวาง ผใหบรการกบผปวยและญาต

2. การบรบาลหรอ การดแลรกษาโดยรอบ

3. ผลทไดรบ

ความร ทกษะ ความไมประมาท

ผปวยปลอดภย ทกขหาย รวธปองกนโรค ไมเสยเงนและเวลา รกและเชอถอ ผใหบรการและสถานพยาบาล

การมไมตรจต ความเหนใจ ความปรารถนาใหพนทกข การรบฟงและการอธบาย ดวยความเคารพ ความเปนคนของผปวย

= คณธรรม

= คณภาพ

= คณคา

HA UPDATE 20186

จะเหนไดวาทเรยกวาคณภาพของสถานพยาบาลเชอมโยงสามคณเขา

ดวยกนคอ คณธรรม คณภาพ คณคา เปนตรคณการบรบาลดวยหวใจของ

ความเปนมนษยจงประกอบดวยตรคณ

เรองสขภาพเกยวของกบชวตของทกคน ตงแตครรภมารดาจนถง

เชงตะกอน ถากระบวนการรบรองคณภาพสถานพยาบาลขยายตวและเพม

คณภาพขนเรอยๆอยางทเปนอยกจะเขาไปเกยวของกบชวตของคนทงมวล

ถาชวตของคนทงมวลพลกมาสดานสงสดของความเปนมนษย นนเทากบ

เปนการเปลยนอารยธรรมทเดยว

อารยธรรมปจจบนก�าลงวกฤตเพราะโลภจรตเปนตวตง

จ�าเปนตองมการเปลยนแปลงขนพนฐานทางอารยธรรม (civilization

transformation) กจะไมมอะไรดไปกวาการบรบาลดวยหวใจของความเปน

มนษย เพราะสามารถเขาไปแตะสวนลกของหวใจยามเจบไขไดปวยของคน

ทงมวล

กระบวนการรบรองคณภาพสถานพยาบาลจงมผลใหญและมมตลก

ดงกลาวขางตนเพราะเปนการรดน�าพรวนดนเมลดพนธแหงความดทมในหวใจ

ของคนทกคน กระบวนการนพดถงตรคณ คอ คณคา คณภาพ คณธรรม

ซงเปนสงสงสดของความเปนมนษย

1.1.2 Value-Quality-Virtue2

Thethemeforthe2018NationalForumonHospitalAccreditation

is: “Value-Quality-Virtue.” Considering the meaning of these three

componentsof the themetheyareverycloselyrelated.Putting them

together,whichyouhavedone,theyhavealotofmeaningasitrelates

totheHAThailandprogramandthehealthcareworkersintheirpursuit

ofqualityhealthcare.

2 AnthonyWagemakers.(2018).Specialarticlefor19thHANationalForum.


ท�าอ

ยางเรย

บงาย

ตอนท

3

มาต


ยาบ

าลแล

ะบ

รการส

ขภาพ

ฉบ

บท

4

ตอนท

2

คณ

คา ค

ณภ

าพ ค

ณธรรม


ตอนท

1Values:

Wemustaskourselves;howwould Iorhowwouldwedefine

values?Whatarevalues?

Herewetalkabouttheimportanceofaccreditation,thebenefits

anditsusefulnessinitspursuitofquality.Valuesreflectthebehaviour

and attitude of individuals toward the established standards and

processes.Itrequiresanexplicitorimplicitfundamentalcommitmenton

the part of the leadership of the organization, and the individuals to

change thecultureof theorganization that is thedriving force in the

decisionsandbehaviourofthehealthcareworkersandmanagers.

Valuesaredemonstratedthroughtheprocessesthatareimportant

toevaluateand improvetheactivitiesas tohowtoprovidecareand

meettheneedsofpatients,staffandcommunity.

Theresponsibilityoftheleadershiptoidentifythevaluesofthe

institutionare:

1. Toidentifytheperformancethroughtheself-evaluationprocess

todeterminewhethertheyaregoodorbad;rightorwrong;desirableor

worthless;importantorinsignificant;andtherebyidentifyingareaswhere

improvementscanbemade.

2. The identified values become the basic determinants of

perceptions,opinionsandattitudesinthepursuitofaccreditation.

3. Usingtheidentifiedvalueswillassistintheestablishmentof

processes, selectionandevaluationofactivities; aswell asmotivate

peopletoseektodotherightthing.

4. Values unite the health care providers toward a common

purposetomeettherequirementsoftheHAThailandstandards.

5. The identified organizational values include the ongoing

educationalprocessandevaluationofallactivities,toascertainitsvalue

intheprovisionofqualitycare.

HA UPDATE 20188

Quality:

Thesecondpartofthe2018NationalForumthemeisquality.

Qualityinitssimplestformis“doingtherightthing”.Doingtheright

thingisnotalwayseasytodetermineandthatiswhywehaveaccreditation.

Accreditation isanongoingeducationalprocess toenableus tomake

strategicchoicesinevaluatingouractivitiestoidentifyareasforimprovement.

Doingtherightthingistheevidence-basedoutcomesthatproducequality

andknowingthedifferencebetweengoodandsloppyquality.

Qualityisanactionprocesstoachievethemissionandgoalsof

theinstitutionanditsvalues.Qualityisademonstrationofcommitment

tosupportandlearnfromoneanothertoimprovethequalityofcare.

RecognizingthattheHAstandardsisaguide,qualityismeeting

thepurposeofthestandards

There are five components tomeeting the purpose of theHA

standards:

1. Leadership: leadership at all levels of the organization in

developing strategies for quality improvement. Commitment in the

developmentofprocessesandindicators;informationandempowerment

toimprovethequalityofcare.

2. Information:informationisfundamentalbecauseanyquality

improvementisdependentonthecapacitytomeasurechangeinthe

processes and outcomes. Therefore, indicators are so important. All

healthcareprovidersmusthaveaccesstothesameinformationthat

changestheprocessesonwhattheydo.

3.Patient involvement:Theengagementofpatientsiscriticalto

qualityimprovement;patientsworkinginpartnershipwiththehealthcare

workerstomanagetheirowncare.

4. Compliance:Theevidence-basedcompliancetothestandards,

which is demonstrated by the self-assessment process through the

internalandexternalsurveyprocess.


ท�าอ

ยางเรย

บงาย

ตอนท

3

มาต


ยาบ

าลแล

ะบ

รการส

ขภาพ

ฉบ

บท

4

ตอนท

2

คณ

คา ค

ณภ

าพ ค

ณธรรม


ตอนท

15. Organizational Capacity:Theevaluationofthephysicalplant,

equipment,financesandthecapabilitiesofthehealthcareprovidersare

necessarytoensurethattheneedsofthepatients,staffandcommunity

aremet.

Wheneverwe speakabout qualitywemust keep inmind that

quality is not an added activity imposed by accreditation; quality is

accreditation.Thesameistruethatbreathingisnotanaddedactivityto

sustainlive,itistheactivitythatsustainslife.

Virtue:

Virtuecompletesthecycleofthetheme.

Virtueisthestrengthandcouragetodotherightthing,remembering

thatwearewhatwerepeatedlydo,itisnotanactbutahabit.Itisthe

habittomaintainvalues,apre-thoughtmethodforachievingvaluesin

quality.

Virtueis:

1. Conformitytotheestablishedstandards.

2. Abeneficialqualityorpoweroftheactiontaken.

3. Itisthestrengthandcouragetodotherightthing.

4. Itisacommendablequalityortrait.

5. Virtueisthecapacitytoact.

6. Itshowsabehaviourofhighcommitmentinvaluesandquality.

7. Itisabehaviourindesiringforexcellenceintheprincipleofquality.

Wemust always add to all our activities virtue, and to virtue

knowledge,andtoknowledgeself-control,andtoself-controlperseverance,

and to perseverance character, and to character kindness to fellow

workersandpatients,andtokindnessloveforyourchosenvocation.

Evenvirtuemusthaveaself-assessmenttomeasurethesuccessesand

failuresofouractivitiesas tohowwehavemet the requirementsof

valuesandquality.

HA UPDATE 201810

Virtue displays wisdom, courage, kindness and self-control to

endeavourtomakeourcolleguesdowellandsucceed.

IwanttoencourageallparticipanttotheNationalForumaswell

asthosenotabletoattend,toadheretothoseprinciplesandmakingit

a success in improving the quality of healthy lives for the people of

Thailand.

1.1.3คานยมและแนวคดหลกของHAกบคณคาคณภาพคณธรรม

คานยมและแนวคดหลกของHA(HAcorevaluesandconcepts)คอ

ความเชอและพฤตกรรมทฝงอยในองคกรซงประสบความส�าเรจ เปนพนฐาน

ส�าหรบบรณาการการด�าเนนการส�าคญเพอใหเกดผลลพธทตองการ สรพ.ได

น�าเอาคานยมและแนวคดหลกตามเกณฑการบรหารสความเปนเลศของรางวล

คณภาพแหงชาตมาเปนฐานในการก�าหนดคานยมและแนวคดหลกเพอใช

ประกอบกบมาตรฐาน HA ซงคานยมและแนวคดหลกดงกลาวจะเปนฐาน

ส�าหรบการสรางคณคา คณภาพ และคณธรรม ในการจดบรการขององคกร

ดงตวอยางตามตารางขางลางน


ท�าอ

ยางเรย

บงาย

ตอนท

3

มาต


ยาบ

าลแล

ะบ

รการส

ขภาพ

ฉบ

บท

4

ตอนท

2

คณ

คา ค

ณภ

าพ ค

ณธรรม


ตอนท

1กรอบท 1.2 ผลของคานยมและแนวคดหลกของHAตอการสรางคณคาคณภาพคณธรรม

คานยมและแนวคดหลก ผลตอการสรางคณคา คณภาพ คณธรรม

ทศทางน�า

Visionary leadership ผน�าทมวสยทศนในการสรางบรการทมคณคาคณภาพคณธรรม

จะชวนทมงานฝนถงความเปนไปไดใหมๆทมคณคาท�าใหเหนวา

สามารถกาวขามปญหาอปสรรคไปได

Systems perspective การบรหารองคกรโดยใชมมมองเชงระบบมองความสมพนธของ

องคประกอบยอยในองคกรจะท�าใหองคกรบรรลเปาหมายอยางม

ประสทธภาพกอใหเกดคณคาและคณภาพตอผรบบรการ

Agility องคกรทมความยดหยนและปรบตวไวจะสามารถตอบสนองตอ

ความตองการของผรบบรการไดดขน

ผรบผล

Patient & customer focus การมงเนนผปวยและผรบผลงานท�าใหทมงานใสใจรบฟงและ

ตอบสนองความตองการและขอคดเหนของผปวยและผรบผลงาน

หนนเสรมมตการดแลดานpeople-centeredcare

Focus on health การมงเนนสขภาวะท�าใหมการน�าinnerresourceของผปวยมาใช

ในการสรางเสรมสขภาพและเยยวยาหนนเสรมคณธรรมในการ

เคารพผปวยและมตการดแลดานefficiency

Community responsibility การสรางความรวมมอกบชมชนในการจดบรการและตอบสนอง

ปญหาของชมชนท�าใหตอบสนองปญหาไดตรงประเดนและลด

คาใชจายในการเขารบบรการ

คนท�างาน

Value on staff การใหคณคากบคนท�างานท�าใหคนเปนทรพยสนทมคณคาและ

สามารถสรางคณคาใหกบองคกรมากขน

Individual commitment ความมงมนของคนท�างานเปนปจจยส�าคญทท�าใหเกดคณคา

คณภาพคณธรรม

Teamwork การท�างานเปนทมชวยสรางคณคาและคณภาพใหกบบรการ

มผลลพธทดและลดความสญเปลา

Ethical & professional

practice

การปฏบตตามหลกจรยธรรมวชาชพคอสวนหนงของการเปนองคกร

คณธรรม

HA UPDATE 201812

คานยมและแนวคดหลก ผลตอการสรางคณคา คณภาพ คณธรรม

การพฒนา

Creativity การใชความคดสรางสรรคกอใหเกดคณคาและคณภาพแกผรบบรการ

Managementbyfact การตดสนใจโดยใชขอมลจรงท�าใหมการตดสนใจทเหมาะสม

หนนเสรมมตดานefficiency&effectiveness

Continuous process

improvement

การพฒนากระบวนการอยางตอเนองท�าใหคณภาพและคณคาทจะ

สงมอบใหผรบบรการดขนอยางตอเนองเชนกน

Focus on results ผลลพธส�าคญทควรมงเนนคอคณคาทสงมอบใหผรบบรการ

Evidence-based

approach

การดแลบนฐานหลกฐานวชาการหนนเสรมมตการดแลดาน

appropriateness & effectiveness

พาเรยนร

Learning การเรยนรคอการหมนวงลอการพฒนาคณภาพและพฒนาบคลากร

ท�าใหผลลพธและคณคาเพมขนอยางตอเนอง

Empowerment การเสรมพลงท�าใหผปฏบตหนางานมอ�านาจในการตดสนใจมากขน

แกปญหาและตอบสนองผรบบรการไดรวดเรวและตรงประเดนมากขน

ทกครงเมอเสรจสนกจกรรมส�าคญทมงานควรมโอกาสทบทวนวาไดน�า

HAcorevalues&conceptsขอใดหมวดใดมาใชและการน�ามาใชนนสงผล

ใหคณคาคณภาพคณธรรมของสงททมสงมอบใหผรบบรการเพมขนอยางไร

กรอบท 1.2 ผลของคานยมและแนวคดหลกของHAตอการสรางคณคาคณภาพคณธรรม

(ตอ)


ท�าอ

ยางเรย

บงาย

ตอนท

3

มาต


ยาบ

าลแล

ะบ

รการส

ขภาพ

ฉบ

บท

4

ตอนท

2

คณ

คา ค

ณภ

าพ ค

ณธรรม


ตอนท

11.1.4 Value-based health care3

MichaelE.Porterเปนผรเรมใชค�าวาvalue-basedhealthcareเมอ

ประมาณสบปทแลวจากความเชอวาภายใตโครงสรางระบบบรการสขภาพและ

กลไกการจายเงนทเปนอยยงไมสามารถสรางคณคาสงสดใหเกดขนแกผปวยได

เขาจงเสนอยทธศาสตรเพอใหระบบบรการสขภาพสรางคณคาทมากขนแนวคด

ของเขามอทธพลตอการปรบเปลยนการบรหารจดการระบบบรการสขภาพใน

หลายประเทศ

Porterเสนอหลกการสรางคณคาใหกบระบบบรการสขภาพตอไปน

1) คณคาของระบบบรการสขภาพตองวดคณคาทสงมอบใหผรบบรการ

2) คณคาของระบบบรการสขภาพ = ผลลพธดานสขภาพของผปวย

หารดวยคาใชจายทงหมดในการสงมอบผลลพธ

3) คณภาพเปนสงส�าคญของการสรางคณคากระบวนการทมคณภาพ

ยอมท�าใหผลลพธด

กรอบท 1.3 สมการคณคา

3 PorterME&LeeTH.(2013)TheStrategyThatWillFixHealthCare.Harvard Business Review,October2013.

l Theoverarchinggoalinhealthcaremustbevalue for patients, not access, cost containment, convenience, or customer service

Value =Healthoutcomes

Costsofdeliveringtheoutcomes

- Outcomesarethefull set of health results for a patient’s condition over the care cycle

- Costsarethetotal costs of care for a patient’s condition over the care cycle

HA UPDATE 201814

Porter เสนอยทธศาสตรส�าคญ 6ประการ เพอสรางคณคาของระบบ

บรการสขภาพดงน

1. การจดบรการโดยยดปญหาและความตองการของผปวยเปน

ศนยกลางดวยการจดตงหนวยบรการแบบบรณาการ(IntegratedPractice

Units-IPUs)โดยIPUsมลกษณะตอไปนl จดบรการโดยยดสภาวะทางการแพทยของผปวย(โรค)หรอกลม

ของผปวยในบรการปฐมภม(เชนผใหญทสขภาพดผสงอายท

เปราะบาง)เปนศนยกลางl สรางความรวมมอกบทมสหสาขาวชาชพทอทศเวลามากพอให

กบเรองนพฒนาความรและทกษะจนมความเชยวชาญในเรองนl ผใหบรการเปนสมาชกของหนวยงานภายใตโครงสรางเดยวกน

หรอมความรวมมอกนl หนวยนใหบรการครบเบดเสรจส�าหรบสภาวะทางการแพทยนน

ทงผปวยนอกผปวยในฟนฟสภาพ รวมทงบรการสนบสนนท

จ�าเปนการใหความรและการตดตามรกษาl ใชโครงสรางการบรหารและการนดหมายทเปนหนงเดยวใหการ

บรการแบบคขนานคอสามารถท�าหลายอยางไปพรอมกนได

สามารถประสานใหเหนสถานการณโดยรวมของผปวยไดl มสถานทใหบรการทงหมดอยในทเดยวกนl มแพทยเปนหวหนาทมใหการดแลและcaremanagerคอยเฝา

ตดตามกระบวนการดแลผปวยl มการวดผลลพธตนทนและกระบวนการส�าหรบผปวยแตละราย

โดยใชโครงสรางสารสนเทศรวมกนl มการพบปะกนอยางสม�าเสมอทงทเปนทางการและไมเปน

ทางการเพออภปรายเกยวกบผปวยกระบวนการและผลลพธl ยอมรบในภาระรบผดชอบรวมกนส�าหรบผลลพธและคาใชจายท

เกดขน


ท�าอ

ยางเรย

บงาย

ตอนท

3

มาต


ยาบ

าลแล

ะบ

รการส

ขภาพ

ฉบ

บท

4

ตอนท

2

คณ

คา ค

ณภ

าพ ค

ณธรรม


ตอนท

12. วดผลลพธบรการและตนทนของผรบบรการทกคนการวดควร

มลกษณะตอไปน

2.1 วดผลลพธการดแลรกษาของผปวยทกรายมงเนนผลลพธทม

ความหมายส�าหรบผปวยโดยพจารณาล�าดบชนของผลลพธส�าหรบแตละสภาวะ

หรอกลมผปวยดงนl ระดบสขภาพทเปนผลจากการรกษา(หายหรอฟนตว)l กระบวนการฟนตวหรอกระบวนการเพอใหหายจากโรคเปนการ

ตดตามผลลพธขณะทผปวยผานเขาไปในกระบวนการดแลรกษา

(เวลาความไมสะดวกสบายการรกษาทไมไดผลความผดพลาด

ภาวะแทรกซอนรวมทงการรกษาทตองกระท�าเพมขน)l สภาวะสขภาพในระยะยาว(การธ�ารงผลการรกษาการกลบเปน

ซ�าผลขางเคยงระยะยาวหรอการเจบปวยเนองจากการรกษา)

กรอบท 1.4 ล�าดบชนของตววดเชงผลลพธ

การวดนมเปาหมายเพอใหแพทยเรยนรวาเราอยตรงไหนแนวโนมเทยบ

กบอดตเปนอยางไร และจะปรบปรงผลลพธใหดขนอยางไร การวดทแสดงให

เหนความแตกตางระหวางผใหบรการจะท�าใหเกดการแลกเปลยนและปรบปรง

อยางรวดเรว

The Outcome Measures Hierarchy

Tier1

Health Status Achieved or Retained

Survival

Degreeofhealth/recovery

Time to recovery and return to normal activities

Disutilityofthecareortreatmentprocess(e.g.,diagnosticerrorsand ineffectivecare,treatment-relateddiscomfort,complications,oradverseeffects,

treatmenterrorsandtheirconsequencesintermsofadditionaltreatment)

Sustainabilityofhealth/recoveryandnatureofrecurrences

Long-termconsequencesoftherapy(e.g.,careinducedillnesses)

DimensionMortality

AchievedclinicalstatusAchievedfunctionalstatus

Time to care completionand recovery

Care-relatedpainanddiscomfort Complications Reintervention/Readmission

Long-termclinicalstatusLong-termfunctionalstatus

Long-termconsequencesof therapy

Tier2

Process of Recovery

Tier3

Sustainability of Health

Source: NEJM Dec 2010

HA UPDATE 201816

2.2 การวดตนทนมหลกการดงนl วดตนทนจรงของการใหบรการ มใชคาใชจายทเรยกเกบจาก

ผรบบรการl ประมวลผลขอมลตนทนส�าหรบการดแลผปวยแตละรายจนจบ

กระบวนการมใชส�าหรบแผนกหนวยงานหรอการใหบรการ

แตละประเภทl พจารณาการใชทรพยากรทเกดขนจรงในการดแลผ ปวย

(บคลากรสถานทเวชภณฑและวสด)โดยพจารณาถงเวลาท

ตองใชทรพยากรเหลานกบผปวยแตละราย ตนทนคงทเพอ

รกษาขดความสามารถ(capacitycost)ของทรพยากรแตละ

ประเภทรวมทงตนทนส�าหรบการสนบสนนทจ�าเปนในการใช

ทรพยากรดงกลาวl วธการทดทสดในการท�าความเขาใจตนทนคอการท�า time-

drivenactivity-basedcosting

2.3 การวดควรน�ามาสการมองเหนโอกาสทจะลดตนทนหรอเพม

ประสทธภาพของการใชทรพยากรเชนl ความหลากหลายของกระบวนการ(processvariation)ทไม

ท�าใหผลลพธดขนl การใชrigidprotocolทท�าใหเกดการทดสอบหรอใหบรการท

ไมสรางคณคาl การมหนวยจดการและก�าหนดนดทซ�าซอนเกนจ�าเปนl การใชทรพยากรราคาแพงหรอเชยวชาญในระดบทนอยเกนไปl การใชแพทยและบคลากรเชยวชาญไปท�างานทตองการทกษะ

ความเชยวชาญนอยกวาl การจดบรการทวไปในสถานททมทรพยากรมากหรอแพงเกน

จ�าเปนl วงรอบการใหบรการทนานเกนเหตหรอความลาชาทไมควร

เกดขนl การมวสดคงคลงมากเกนจ�าเปนหรอการจดการคลงทไมม

ประสทธภาพ


ท�าอ

ยางเรย

บงาย

ตอนท

3

มาต


ยาบ

าลแล

ะบ

รการส

ขภาพ

ฉบ

บท

4

ตอนท

2

คณ

คา ค

ณภ

าพ ค

ณธรรม


ตอนท

1l การมงทจะลดตนทนของบรการแตละประเภทมากกวาการ

ท�าใหตนทนโดยรวมทงหมดตลอดวงรอบของการดแลมความ

เหมาะสมl การขาดความตระหนกในเรองตนทนของทมดแลผปวย

3. จายเงนใหผใหบรการในลกษณะวงเงนรวมส�าหรบผลการดแล

รกษาทงหมด (bundled price) ไมแตกยอยเปนรายรายการในลกษณะ

fee-for-service หรอเหมาจายโดยไมดผลลพธแบบ capitation การจายใน

ลกษณะวงเงนรวมส�าหรบผลการดแลรกษาทงหมดนจะท�าใหเกดการปรบปรง

ประสทธภาพของระบบบรการสขภาพโดยทอยางนอยผลลพธคงเดมl Bundledpaymentครอบคลม(1)ทงวงรอบของการดแลส�าหรบ

สภาวะทางการแพทยแบบเฉยบพลน (the full carecycle for

acutemedical conditions) (2)การดแลทงหมดในชวงเวลาท

ก�าหนด(ปกตจะเปนหนงป)ส�าหรบสภาวะโรคเรอรงหรอบรการ

ปฐมภมและปองกนโรคส�าหรบกลมประชากรทก�าหนด(เชนเดก

สขภาพด)l Bundled payment ทดควรประกอบดวย: การปรบตามความ

รนแรงหรอการใหสทธเฉพาะผปวยทเขาหลกเกณฑ,การประกน

(careguarantee)วาผใหบรการจะรบผดชอบตอภาวะแทรกซอน

ทหลกเลยงไดเชนการตดเชอหลงผาตด,การมมาตรการปองกน

การขาดทนทจะบรรเทาความเสยงจากเหตการณทมตนทนสง

ผดปกต,และการรายงานผลลพธตามทก�าหนด.

4. บรณาการระบบบรการสขภาพเพอขจดการแยกสวนและความ

ซ�าซอนของการดแลและเพอoptimizeประเภทของการดแลทจดใหในแตละพนทl ก�าหนดขอบเขตโดยรวมของบรการซงผใหบรการสามารถจดได

อยางมประสทธผลและลดหรอขจด service line ทไมสามารถ

บรรลคณคาสงไดอยางแทจรงl มงเนนการดแลส�าหรบแตละสภาวะในหนวยบรการทนอยแหงลง

ท�าใหแตละหนวยมจ�านวนผรบบรการมากขนเพอใหผใหบรการ

มประสบการณในการรกษาสภาวะดงกลาวมากขนใหผลลพธท

ดกวา

HA UPDATE 201818

l เลอกสถานททถกตองส�าหรบแตละบรการจดบรการเฉพาะทาง

ณสถานทซงใหคณคาสงสดยายการใหบรการส�าหรบสภาวะท

ซบซอนนอยและเปนบรการroutineออกจากโรงเรยนแพทยไป

ยงสถานพยาบาลทมตนทนต�ากวาท�าใหมทรพยากรส�าหรบการ

ดแลหรอท�าหตถการทซบซอนขน ซงจะสมพนธกบการปรบ

เปลยนการจายคอยตการจายคาบรการทสงกวาส�าหรบroutine

serviceในhigh-costsettingl บรณาการการดแลส�าหรบผปวยแตละรายขามหนวยบรการการ

ใหบรการตอเนองไมจ�าเปนตองเกดขนในหนวยบรการเดยวแต

การดแลควรจะชน�าโดยIPUsตลอดทงสายชวยท�าใหมนใจวา

จะมการประสานงานอยางดในลกษณะสหสาขาวชาชพอยางม

ความคมคาและมความสะดวกสบาย

5. ขยายการเขาถงทางภมศาสตรผใหบรการทเปนผน�าหรอศนย

ความเปนเลศขยายตวใหบรการในพนททางภมศาสตรทกวางขวางขน(strategic

expansionofexcellentIPUs)ซงมไดสองรปแบบl Hub-and-spokemodel(ดมและซลอ)แตละIPUsจดตงหนวย

บรการโดยรอบพรอมเจาหนาทซงอยางนอยม clinician และ

บคลากรอนๆทจางโดยองคกรแมผปวยไดรบการประเมนเบองตน

และจดท�าแผนการรกษาทhubการดแลในสวนทยงยากนอยจะ

เกดขนในหนวยบรการรอบๆ ขณะทผปวยทซบซอน มภาวะ

แทรกซอนหรอเกนความสามารถจะถกสงตอไปทhubl ความรวมมอเปนเครอขายทางคลนก(clinicalaffiliation)ซงIPUs

สรางพนธมตรกบผใหบรการในชมชนหรอองคกรในพนทอนใช

สถานทและสงอ�านวยความสะดวกของพนธมตรแทนการขยาย

ขดความสามารถของตนเอง

6. พฒนาโครงสรางเทคโนโลยสารสนเทศ(informationtechnology

platform)เพอสนบสนนการจดบรการและการตดตามประเมนผล


ท�าอ

ยางเรย

บงาย

ตอนท

3

มาต


ยาบ

าลแล

ะบ

รการส

ขภาพ

ฉบ

บท

4

ตอนท

2

คณ

คา ค

ณภ

าพ ค

ณธรรม


ตอนท

1

กรอบท 1.5 โครงสรางเทคโนโลยสารสนเทศเพอรองรบบรการสขภาพทมคณคา

l ระบบเทคโนโลยสารสนเทศทมศนยกลางอยทผปวย ตดตาม

ผปวยไปตามบรการสถานท และเวลาตางๆตลอดวงรอบของ

การดแลทงการนอนโรงพยาบาลการมาตรวจผปวยนอกการ

ทดสอบการท�ากายภาพบ�าบดและinterventionอนๆขอมลจะ

ถกรวมตามรายผปวยมใชแผนกหนวยหรอสถานทl ใชนยามขอมลรวมกนทงค�าศพทและเขตขอมล(datafield)ใน

ทกแงมมของการดแล เพอวาทกคนจะพดดวยภาษาเดยวกน

สามารถเขาใจขอมล แลกเปลยนขอมล และสอบถามไดตลอด

ทวทงระบบl รวมขอมลทกประเภทของผปวย (เชน บนทกของแพทย ภาพ

ผลการตรวจทางหองปฏบตการค�าสงการใชยาและขอมลอนๆ)

เกบไวในทเดยวกน เพอวาทกคนทมสวนรวมในการดแลผปวย

จะสามารถมองเหนภาพรวมรอบดานไดl เขาถงเวชระเบยนไดโดยทกคนทเกยวของกบการดแลรวมถง

แพทยทสงผปวยมารกษาพยาบาลเยยมบานและตวผปวยเอง

ดวย

Organizeinto

IntegratedPractice

UnitsMeasure Outcomesand Cost For Every

Patient

GrowExcellentServices Across

Geography

IntegrateCare Delivery

AcrossSeparate Facilities

Move to Bundled Prices for

Care Cycles

Build an Enabling IT Platform

HA UPDATE 201820

l ระบบม template และ expert systems ส�าหรบแตละ

สภาวะทางการแพทยท�าใหบนทกขอมลไดงายชวยแพทยระบ

ความเสยงทเปนไปไดและชวยในการตดสนใจสงการรกษาในกรณ

ตางๆl สถาปตยกรรมของระบบท�าใหงายในการสกดขอมลทจ�าเปน

ส�าหรบการวดผลลพธการตดตามตนทนตามตวผปวยและการ

ควบคมปจจยเสยงโดยใชการประมวลผลดวยภาษาธรรมชาต

1.1.5การด�าเนนงานตามแนวคดบรการทมคณคาในประเทศไทย

บรการทมคณคาตามแนวคดของPorterไดมการด�าเนนงานอยบางแลว

ในประเทศไทยใน6ยทธศาสตรของPorterบางยทธศาสตรของประเทศไทย

กเรมตนไปพอสมควรแลวแตบางยทธศาสตรกยงมการด�าเนนงานอยนอยมาก

ดงน

1. การจดบรการโดยยดปญหาและความตองการของผปวยเปน

ศนยกลางดวยการจดตงหนวยบรการแบบบรณาการ(IntegratedPractice

Units-IPUs)

ในประเทศไทยมการจดตงหนวยใหบรการเฉพาะโรค แตสงทยงไม

เหมอนกบท Porter เสนอ และนาจะเปนโอกาสในการพฒนา คอ (1) ปรบ

ฐานคดของการจดตงหนวย จากโครงสรางองคกรตามความเชยวชาญของ

แพทยมาสการสรางคณคาใหแกผรบบรการ(2)พจารณาจ�านวนผรบบรการ

ทเหมาะสมใหเกดการสงสมความเชยวชาญและความคมคาในเชงเศรษฐศาสตร

(3) ขยายขอบเขตของการจดบรการใหครอบคลมเบดเสรจส�าหรบสภาวะ

โรคนนๆ(4)มโครงสรางการท�างานทมประสทธภาพสามารถใหบรการหลายๆ

อยางคขนานกนไดสามารถเหนสถานการณโดยรวมของผปวยได

2. วดผลลพธบรการและตนทนของผรบบรการทกคน

เรามขอมลเรองผลลพธของงานบรการสขภาพซงจดเกบโดยหนวยงาน

หลายแหงและมการจดเกบขอมลเรองตนทนคาใชจายการดแลผปวยแตละโรค

ซงน�ามาสการตงคาrelativeweightภายใตระบบการจายเงนแบบdiagnosis-

relatedgroup(DRG)


ท�าอ

ยางเรย

บงาย

ตอนท

3

มาต


ยาบ

าลแล

ะบ

รการส

ขภาพ

ฉบ

บท

4

ตอนท

2

คณ

คา ค

ณภ

าพ ค

ณธรรม


ตอนท

1สงททาทายคอ (1) การพจารณาวดผลลพธในมมมองของผปวยท

ครบทกระดบ คอผลลพธสขภาพ กระบวนการฟนตว และสภาวะสขภาพใน

ระยะยาว(2)การวดตนทนจรงของการใหบรการพจารณาไปถงเวลาของการ

ใชทรพยากรประมวลผลเปนตนทนทระดบผปวยแตละรายจนจบกระบวนการ

มใชส�าหรบแผนกหนวยงานหรอการใหบรการแตละประเภท(3)การมองหา

และใชโอกาสของการลดตนทนหรอเพมประสทธภาพของการบรการ

3. การจายเงนใหผใหบรการในลกษณะวงเงนรวมส�าหรบผลการ

ดแลรกษาทงหมด (bundled price) ประเทศไทยมการจายเงนใหกบ

โรงพยาบาลทงในลกษณะ fee-for-service และ capitation ซงทงสองวธกม

ขอดและขอจ�ากดทตางกนไป รปแบบการจายเงนในลกษณะ bundled price

เปนรปแบบทผ จ ายเงนหลกคอส�านกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต

ส�านกงานประกนสงคมกรมบญชกลางรวมทงบรษทประกนสขภาพนาจะรวม

กนพจารณาเพอแกไขจดออนของระบบการจายเงนทมอย และท�าใหการ

จายเงนของทกระบบเปนไปในทศทางเดยวกนสงเสรมใหเกดคณคาในภาพรวม

ของระบบบรการ โดยอาจจะเรมดวยโครงการน�ารองเพอศกษาผลกระทบใน

ทกดานกอนทจะมการขยายผล

4. เชอมโยงเครอขายบรการสขภาพ และ 5. ขยายงานบรการให

ครอบคลมพนทรบผดชอบ

ประเทศไทยมการกระจายสถานพยาบาลไปครอบคลมพนททว

ประเทศไทยมการวางผงการเชอมโยงเครอขายบรการสขภาพมการพฒนาการ

ดแลผปวยรายโรคของเครอขายบรการสขภาพภายใต Service Plan ของ

กระทรวงสาธารณสข และมการพฒนาคณภาพชวตประชาชนในระดบอ�าเภอ

ภายใตโครงสรางDistrictHealthBoardค�าถามคอสงเหลานน�ามาซงคณคา

สงสดแลวหรอไม

สงทควรพจารณาคอ (1) การลดการจดบรการในททไมเหมาะทจะให

บรการหรอใชทรพยากรไมคมคา ซงหนวยบรการตางๆ จะตองยอมเสยสละ

หรอลดตวตนของตนลงผปวยอาจจะตองใชเวลาในการเดนทางมากขนเพอไป

รบบรการยงจดทถกก�าหนดไว อตราการจายทแตกตางกนเพราะระดบของ

ผใหบรการจะตองลดลง(2)การขยายการเขาถงทางภมศาสตรโดยผใหบรการ

ทเปนผน�าจะมวธการพจารณาและท�าใหเกดการยอมรบไดอยางไรวาใครเปน

HA UPDATE 201822

ผน�าถาผน�านนอยนอกภาครฐหรออยตางสงกดจะยอมใหผน�าขยายแนวทาง

การใหบรการทมคณคานนไปสพนทรบผดชอบของภาครฐหรอสงกดอนได

อยางไร ดวยความรวมมอกนจะท�าใหพฒนาความเขมแขงในทกภาคสวนได

หรอไม

6. พฒนาโครงสรางเทคโนโลยสารสนเทศ (information technology

platform)

เรองนยงเปนสวนขาดทส�าคญมาก ถงแมประเทศไทยจะไดมความ

พยายามในการพฒนาระบบเทคโนโลยสารสนเทศทางการแพทยมาอยาง

ตอเนองแตพฒนาการทเกดขนกยงกาวไมทนความตองการของตวระบบบรการ

สขภาพเองทมการพฒนาแบบกาวกระโดดโอกาสพฒนาทควรเปนจดเนนคอ

การจดโครงสรางพนฐานของระบบเทคโนโลยสารสนเทศใหไดมาตรฐาน,การ

standardizeฐานขอมลตางๆทมการจดเกบเพอใหฐานขอมลทอยตางplatform

สามารถสอสารสงตอกนได,การพฒนาapplicationทจะรองรบความตองการ

ภายในหนวยและความตองการทจะใหงานระหวางสถานพยาบาลเชอมโยงกน

มากขน

สรป

ทกคนบนโลกใบนคงคาดหวงบรการสขภาพทดทสดส�าหรบตนเองและ

คนทตนรกการประยกตแนวคดดานบรการสขภาพทมคณคาของPorterเขา

กบบรบทของสงคมไทยแลวเสรมดวยการพฒนา“คณภาพ”และ“คณธรรม”

ทสงคมไทยไดสงสมประสบการณมา นาจะเปนทางออกทส�าคญของความ

ทาทายของระบบบรการสขภาพของประเทศไทยแตหนทางนคงไมมสตรส�าเรจ

ทถกจดวางไวแลว แตคงตองมกระบวนการเรยนรอกมากมายทจ�าเปนตอง

เกดขนซงทมงานดานสขภาพจะไดรวมเรยนรและพฒนาไปดวยกน


ท�าอ

ยางเรย

บงาย

ตอนท

3

มาต


ยาบ

าลแล

ะบ

รการส

ขภาพ

ฉบ

บท

4

ตอนท

2

คณ

คา ค

ณภ

าพ ค

ณธรรม


ตอนท

11.2 คณภำพและคณคำในกำร“ดแลคน”(SocialObjective)

คณภาพและคณคาในการดแลความเปนคนหรอมองในมมของ

วตถประสงคเชงสงคมจะสอดคลองกบมตคณภาพดานpeople-centeredcare

การดแลทเนนคนเปนศนยกลางซงจะตองพจารณาทงการรบฟงความตองการ

และความคาดหวงการตอบสนองการจดระบบและสงแวดลอมในการดแลการ

สรางความผกพนตลอดจนการสงเสรมใหผปวยมความสามารถและความมนใจ

ในการดแลสขภาพของตนเอง

องคการอนามยโลกกสนบสนนใหประเทศสมาชกพฒนาระบบบรการไปส

Integratedpeople-centeredhealthservicesโดยก�าหนดเปนglobalstrategy

และมทางเลอกของการปฏบตตางๆจ�านวนมาก

1.2.1การรบฟงผปวยและผรบบรการ

รหลก รโจทย รเกณฑ

จดเรมตนของการดแลทเนนคนเปนศนยกลางคอการรบฟงผปวยและ

ผรบบรการซงหากน�าแนวคด3C-PDSAมาประยกตใชกจะมขอคดดงน

รหลก: คณภาพคอการตอบสนองความตองการและความคาดหวงของ

ผปวยและผรบผลงาน ดวยการใชความร วทยาการ มาตรฐานวชาชพทเปน

ปจจบนมคณธรรมและจรยธรรม

รโจทย: (1)ผปวยทมารบบรการมลกษณะส�าคญอะไรบางทจะมผลตอ

การก�าหนดวธการรบฟงขอคดเหน(2)ผรบผลงานทส�าคญขององคกรคอใคร

มชองทางการรบรอะไรบาง

รเกณฑ(ถอดรหสมาตรฐาน)l เปาหมาย รบรความตองการและความคาดหวงของผปวย และ

ประชากรในเขตรบผดชอบl เจาของกระบวนการ หนวยงานหรอทมงานทไดรบมอบหมายใน

เรองผปวยสมพนธหรอ service excellence หรออาจจดตงทม

customerfocus&engagementteamขนมารบผดชอบโดยตรง

HA UPDATE 201824

l ผรบผลของกระบวนการ ทกหนวยงานในองคกรทจะไดรบขอมล

เสยงของผปวยไปใชประโยชนl ขนตอนส�าคญ ก�าหนดกลมผปวย/ผรบผลงานอนก�าหนดวธรบฟง

ด�าเนนการรบฟงอยางสม�าเสมอประมวลผลจดล�าดบความส�าคญ

จดท�ารายงานเพอสอสารใหผเกยวของl ขอมลทตองใช การจ�าแนกกลมผ ปวย/ผ รบผลงานอน ทเปน

ประโยชนในการก�าหนดวธรบฟง

ขอพงระวง

หลมพราง/จดสะดดในการรบฟงผปวยและผรบบรการมดงน(1)ความ

คดวาแนวคดเรองผรบผลงานหรอลกคาไมควรน�ามาใชกบผปวย(2)ความคด

ทวาปรมาณงานทตองรบอยมมากอยแลวไมจ�าเปนตองท�าใหผปวยพอใจมาก

ขน(3)การคาดเดาความตองการของผปวยโดยไมลงทนกบการรบฟงเสยงจรง

ของผปวย (4) ความไมสม�าเสมอในการรบรเสยงของผปวย/ผรบผลงาน (5)

ไมไดน�าขอมลทไดมาวเคราะหจดล�าดบความส�าคญและสอสาร

ตวอยางวธการรบฟงและเรยนรทเปนไปได:

(1) การรบฟงกอนเขารบบรการเชนการรบฟงจากชมชน(ดตวอยาง

CommunityHealthAssessmentToolkitทhttp://www.healthycommunities.

org/)การวจยชมชนการวจยตลาด

(2) การรบฟงระหวางรบบรการเชนการสมภาษณผปวยการตรวจเยยม

ผปวยโดยผน�าหรอตวแทนของผบรหารการมบคคลท�าหนาทสรางปฏสมพนธ

และรบฟงผปวยควบคกน (nurse navigator, patient relation coordinator)

การตามเปนเงาผปวยเพอสงเกตปฏสมพนธทเกดขน(patientshadowing)

(3) การรบฟงหลงรบบรการเชน การโทรศพทสอบถามหลงจ�าหนาย,

24/7Helpline,patientjourneymap,post-servicesatisfactionsurvey

(4) การรบฟงทใชไดในหลายชวงเวลาเชนการส�ารวจดวยแบบสอบถาม

การใชสอสงคมออนไลนนโยบายเปดประต(opendoorpolicy)ของผน�าทพรอม

รบฟงเสยงของผปวยและผมสวนไดสวนเสยการประชมรวมกบผจายเงนหรอ

ผประกอบการ


ท�าอ

ยางเรย

บงาย

ตอนท

3

มาต


ยาบ

าลแล

ะบ

รการส

ขภาพ

ฉบ

บท

4

ตอนท

2

คณ

คา ค

ณภ

าพ ค

ณธรรม


ตอนท

1การใชประโยชนจากขอมล

ตวอยางการจดการเพอน�าขอมลไปใชประโยชน

(1) จดตง Service Excellence Team เพอเปนศนยรวมขอมลเสยง

ของผปวยจากทกแหลง และท�าใหมนใจวามขอมลทใชประโยชนเพอการ

ปรบปรงส�าหรบผปวยแตละกลม

(2) จดท�ารายงานเสยงของผปวยรายเดอนหรอรายสามเดอนเพอแสดง

แนวโนมและประเดนส�าคญเกยวกบประสบการณของผปวย

(3) การเฝาตดตามค�ารองเรยนผานsocialmediaและตอบสนองหรอ

ตดตาม

การรบฟงประสบการณของผปวย

The Beryl Institute ใหความหมายของประสบการณของผปวยไววา

“เปนผลรวมของปฏสมพนธทงหมดทมผลตอการรบรของผปวยตลอดเสนทาง

การดแลและเปนผลจากวฒนธรรมองคกรของสถานพยาบาล”(thesumofall

interactions,shapedbyanorganization’sculture,thatinfluencepatient

perceptionsacrossthecontinuumofcare)

การรบฟงประสบการณของผปวยมไดมงทจะตอบสนองความตองการ

ทกอยางของผปวย แตเพอท�าความเขาใจวาอะไรคอสงทส�าคญทสดส�าหรบ

ผปวย เชน การสอสาร การบรการ การเขาถง และน�าเอาสงเหลานมาสการ

ออกแบบบรการทเหมาะสม

ประสบการณของผปวยเปนสงทผปวยไดรบรสงทเกดขนจรง มการ

เทยบเคยงกบความคาดหวงและปรากฏออกมาเปนความเหนความรสกการ

ตดสน กลายเปนกระจกสะทอนทดวาสงทจดบรการใหนนบรรลเปาหมายใน

มมมองของผรบบรการหรอไม

ความทาทายในการประเมนประสบการณของผปวยคอเปนการผสม

ผสานแนวคดทหลากหลายความพงพอใจความผกพนการรบรความพงใจ

หรอความชอบสวนบคคล(preference)รวมทงมวธการประเมนทหลากหลาย

ทงวธการเชงปรมาณและวธการเชงคณภาพแมเครองมอวดในเชงปรมาณนน

กไมอาจวดไดอยางเปนobjectiveและมค�าจ�ากดความทชดเจนตายตวดงตวอยาง

ผปวยความดนโลหตสงการวดประสบการณของผปวยแตกตางจากการวดระดบ

HA UPDATE 201826

ความดนโลหตทสามารถควบคมไดแตครอบคลมมมมองดานอนๆเชนผลขาง

เคยงจากการกนยาลดความดนโลหต

ตวอยางวธการรบรประสบการณของผปวย

(1) การรบฟงจากผปวยหรอกลมผแทนของผปวยดวยการใชแบบ

สอบถามการสมภาษณการสนทนากลมการถายภาพมาบรรยาย(photovoice)

(2) การรายงานผลลพธโดยผปวย (Patient Reported Outcome

Measures;PROMs)

(3) การสงเกตหรอการใชวธทางมานษยวทยา เชน การตรวจเยยม

การสงเกตการตามเปนเงาการบนทกเทป

Patient Journey Map

JourneyMapเปนการสรปขอมลเชงคณภาพทไดรบจากวธการรบฟง

หลายๆวธเพอสงเคราะหและสรปการรบรของผปวยในขนตอนตางๆของการ

เขารบบรการอาจดคลายกบการจดท�าprocessflowchartหรอvaluestream

mappingแตเปนขนตอนในมมมองของผรบบรการซงจะมรายละเอยดหรอขน

ตอนมากกวาในมมมองของผใหบรการ

ขนตอนในการจดท�า Patient Journey Map มดงน 4

(1) ส�ารวจเสนทางเดนของผปวยโดยใชการสมภาษณสนทนากลมหรอ

ประชมเชงปฏบตการ

(2) ขอใหผปวยอธบายประสบการณโดยรวมในแตละขนตอน

(3) ขอใหผปวยบอกเลาประสบการณ(การรบรหรอความรสก)ดานบวก

หรอดานลบในแตละขนตอน(ประสบการณดานลบคอpainpoint

หรอจดจดทเกดขนกบผปวย)

(4) ขอใหผปวยเสนอวาคณคาและการกระท�าอะไรทกอใหเกดประสบการณ

ดงกลาว(คดหรอคาดหวงอะไรไดรบการตอบสนองอยางไร)

(5) ขอใหผปวยใหขอแนะน�าเพอการปรบปรง

(6) สรปสะทอนกลบใหผปวยยนยน

(7) จดท�าแผนทเดนทางของผปวย

(8) สรปประเดนทจะน�าไปพฒนา

4 http://www.healthcodesign.org.nz


ท�าอ

ยางเรย

บงาย

ตอนท

3

มาต


ยาบ

าลแล

ะบ

รการส

ขภาพ

ฉบ

บท

4

ตอนท

2

คณ

คา ค

ณภ

าพ ค

ณธรรม


ตอนท

11.2.2วธการงายๆเพอการมงเนนผปวยมากขน

(1) สงเสรมใหทกจดทสมผสกบผปวยใชแนวทางพฤตกรรมบรการทเปนเลศ

“มองหนาสบตายมทกทายไตถามตามสง”

(2) สรางคลงภาษายราฟ(เขาใจความรสกและความตองการของผปวย)มา

ทดแทนภาษาหมาปา(ค�าพดทต�าหนเพงโทษผปวย)และใหทกคนฝกฝน

ใชใหมาก

(3) คนหาจดจดของผปวยและปรบปรงระบบเพอตอบสนอง (จดจดของ

ผปวยเชนค�าพดทไมตองการไดยนการรบกวนขณะรบการรกษาความ

มนงงไมรจะไปทางไหนจะตองท�าอะไรขอมลทไมเพยงพอความไมใสใจ

ตอค�าบอกเลาของผปวย การปฏบตเสมอนมใชเพอนมนษย การรอคอย

การถกแซงคว)

(4) สลายกฎระเบยบทไมเออตอการดแลผปวย (อาจจะเปนการตความกฎ

ระเบยบเกนเลยกวาทก�าหนดไว หรอกฎระเบยบนนไมมเหตผลทจะตอง

มอยอกตอไปแตไมมใครกลายกเลก)

(5) ใช“Momma test” เมอไมอยากจะท�าอะไรบางอยางใหถามวาถาผปวย

รายนเปนแมของเราเราจะท�าอยางไร

(6) อยกบปจจบน (เจรญสต)แบงปนพลงบวกใหผปวย

(7) ฝกโปรแกรมจตใจตนเองเพอเตรยมพรอมการดแลผปวยl การฟงเรองเลาของผปวยคอการเยยวยาl Concernของผปวยและญาตคอขมทองปองกนความเสยงl เขาหาผปวยดวยจตใจทสงบเยนและแบงปนพลงบวกl เขาใจ,เหนใจ,hightouchl มนษยคอสงมหศจรรยของโลกผปวยคอทตทสงสญญาณความทกขยาก

ของมนษยเราจะดแลผปวยดวยความสภาพเคารพในความเปนมนษย

ทเทาเทยมกนl ความเปนวชาชพคอการดแลดวยความรอยางสดความสามารถดวย

ความระมดระวง

HA UPDATE 201828

1.2.3 Patient-centered Care

TheInstituteofMedicineใหความหมายของการดแลทเนนผปวยเปน

ศนยกลางไววา“การดแลทเคารพและตอบสนองความตองการความพงใจและ

คานยมของผปวยแตละรายท�าใหมนใจวาคานยมของผปวยชน�าทกการตดสนใจ

ทางคลนก”

The Picker Institute ไดเสนอหลกการของการดแลทเนนผปวยเปน

ศนยกลางไว8ประการและดร.นพ.โกมาตรจงเสถยรทรพยไดสรปเปนไทย

ใหจดจ�างายๆดงน

(1) เคารพในความเปนมนษย(ใหผปวยมสวนรวมในการตดสนใจโดย

ตระหนกวาแตละคนมคานยมและความพงใจทแตกตางกนปฏบตตอ

ผปวยดวยความเคารพในศกดศร และไวตอคานยมทางวฒนธรรม

ของบคคล)

(2) ประสานและบรณาการในทกจดบรการ(การประสานงานทดจะชวย

ลดความรสกหวนไหวและไรอ�านาจทเกดขนระหวางการเจบปวย)

(3) สอสารขอมลใหถงพรอม(ขอมลเกยวกบความเจบปวยกระบวนการ

ดแลและความรเพอการดแลตนเอง)

(4) สงแวดลอมทสะดวกสบาย(รวมทงการจดการความปวดและการ

ใชชวตประจ�าวน)

(5) การดแลชวยเหลอภาวะอารมณใหสมดลด (ดแลเพอคลายจาก

ความหวาดกลวหรอความกงวลเกยวกบความเจบปวยผลกระทบ

ตอครอบครวคาใชจาย)

(6) เนนการมสวนรวมของญาตมตร(ทอยของครอบครวการมสวนรวม

ในการตดสนใจ การสนบสนนใหสมาชกของครอบครวเปนผดแล

รบรความตองการของครอบครว)

(7) ตดตามดแลอยางตอเนอง (การใหค�าแนะน�ากอนจ�าหนาย การ

ประสานงานและวางแผนเพอการดแลตอเนองหลงจ�าหนายการให

ขอมลเพอการเขาถงความชวยเหลอทจ�าเปน)

(8) เขาถงในทกเรองทจ�าเปน


ท�าอ

ยางเรย

บงาย

ตอนท

3

มาต


ยาบ

าลแล

ะบ

รการส

ขภาพ

ฉบ

บท

4

ตอนท

2

คณ

คา ค

ณภ

าพ ค

ณธรรม


ตอนท

11.2.4 Integrated people-centered health services

องคการอนามยโลกก�าหนดความหมายของค�าทใกลเคยงกนสองค�าคอ

people-centeredcareกบperson-centeredcareไวดงน

People-centered careหมายถงแนวทางการดแลทตระหนกรและรบ

เอามมมองของบคคลผดแลครอบครวและชมชนในฐานะทเปนผเขารวมและ

ผไดรบประโยชนจากบรการสขภาพ ซงเปนการดแลทตอบสนองตอความ

ตองการและความพงใจดวยความเคารพในความเปนมนษยและเปนองครวม

ผปวยไดรบความรและความชวยเหลอเพอใหสามารถตดสนใจและมสวนรวม

ในการดแลตนเองการจดบรการนยดเอาความตองการดานสขภาพและความ

คาดหวงของผคนมากกวาตวโรค

Person-centered care หมายถงแนวทางและการปฏบตในการดแลท

มองเหนบคคลเปนองครวมซงมความตองการและเปาหมายหลายระดบโดย

ความตองการเหลานมาจากปจจยทางสงคมทมผลตอสขภาพของแตละคน

องคการอนามยโลกไดก�าหนดglobalstrategyonintegratedpeople-

centeredhealthservicesเพอมงสวสยทศนทวา“อนาคตททกคนเขาถงบรการ

สขภาพซงจดขนในลกษณะทตอบสนองตอความตองการและความพงใจใน

แตละชวงชวต มการประสานตลอดเสนทางการดแล เปนการดแลทปลอดภย

ไดผลทนเวลาคมคาและมคณภาพทยอมรบได”โดยมเปาหมายเชงยทธศาสตร

ดงน

(1) การเสรมพลงและผกพนกบผคน(บคคลครอบครวชมชน)เขาถง

ผทอยชายขอบและดอยโอกาส

(2) การเพมความเขมแขงในระบบธรรมาภบาล(แบบมสวนรวม)และ

ภาระรบผดชอบ

(3) การปรบรปแบบการดแล (ก�าหนดล�าดบความส�าคญของการจด

บรการตามความตองการในแตละชวงชวตใหคณคากบการสงเสรม

ปองกนและสาธารณสขสรางระบบบรการปฐมภมทเขมแขงมงไปท

บรการแบบผปวยนอกสรางนวตกรรมและน�าเทคโนโลยใหมๆมาใช)

(4) การประสานบรการ (ส�าหรบผรบบรการแตละรายประสานโปรแกรม

และสถานพยาบาลประสานระหวางภาคสวน)

HA UPDATE 201830

(5) สรางสงแวดลอมทเอออ�านวย(ผน�าและผบรหารการเปลยนแปลง

มงเนนการพฒนาคณภาพและความปลอดภยปรบระบบก�าลงคน

ปรบระบบการควบคมปรบระบบการจายเงน)

กรอบท 1.6 WHOGlobalStrategyonIntegratedPeople-centeredHealthServices

กรอบท 1.7 PotentialPolicyOptionsandInterventions

l Healtheducationl Shared clinical

decisionmakingl Accesstopersonal

recordsl Self-managementl Personalizedcare

plansl Patient satisfaction

surveysl Civil society, user

andpatientgroupsl Peer support and

expertpatientgroupsl Outreachservicesl Community-based

careandCHWsl Equitygoalsin

sector objectives

l Rightsandentitlements

l Community participation in policy formulation and evaluation

l Country-ownednational health plans

l Donorharmonizationandalignmentwithnational health plans

l Decentralizationl Patient chartersl Provider report cardsl Patient reported

outcomesl Performance

evaluationl Performance based

contractingl Populationregistration

with accountable providers

l Population-basedservices

l Local health needs assessment

l Comprehensive packageofservices

l Gender and cultural sensitivity

l Healthtechnologyassessment

l Surveillance and control of risks and threats to public health

l Healthpromotionanddisease prevention

l Primary care with family andcommunity-basedapproach

l Homeandnursingcarel Repurpose hospitals

for acute complex care only

l Outpatientsurgeryand day hospital

l E-healthandm-healthtechnologies

l District-basedhealthservice delivery networks

l Shared electronic medical record

l Care pathwaysl Referralguidelinesl Casemanagementl Integratevertical

programmesintonational health system

l Intersectoral partnerships

l Public-privatepartnerships

l Integratetraditionalmedicine into modern health systems

l Coordination with preparedness and response to health crises

l Transformational and distributed leadership

l Secure dedicated resources for reform

l Systems research andknowledgesharing

l Clinicalgovernancel Quality assurance

and continuous quality improvement

l Workforcetrainingl Multi-disciplinary

teamsl Improveworking

conditions and compensation

l Alignregulatoryframework

l Mixed payment models based on capitation

Potential policy options and interventions

Vision"Afutureinwhichallpeoplehave

access to health services that are provided in a waythat responds to their life course needs and preferences, are coordinated across

thecontinuumofcareandaresafe,effective,timely,efficientandofacceptablequality

1.1 Empoweringandengagingindividualsand families

1.2 Empoweringandengagingcommunities

1.3 Reachingtheunderserved & marginalized

2.1 Bolsteringparticipatory governance

2.2 Enhancingmutualaccountability

3.1 Definingservicepriorities based on life-courseneedsandpreferences

3.2 Revaluingpromotion,prevention and public health

3.3 Buildingstrongprimarycare-basedsystems

3.4 Shiftingtowardsmoreoutpatient and ambulatory care

3.5 Innovatingandincorporatingnewtechnologies

4.1 Coordinatingcarefor individuals

4.2 Coordinatinghealthprogrammesandproviders

4.3 Coordinatingacrosssectors

5.1 Strengtheningleadership and managementforchange

5.2 Strivingforqualityimprovement and safety

5.3 Reorientingthehealth workforce

5.4 Aligningregulatoryframeworks

5.5 Reformingpaymentsystems

Strategic Objectives

Strategic Goal 1:Empowering&engagingpeople

Survival

Strategic Goal 2: Strengtheninggovernance&accountability

Strategic Goal 3:Reorientingthemodel of care

Strategic Goal 4:Coordinating

services

Strategic Goal 5:Creatinganenabling

environment


ท�าอ

ยางเรย

บงาย

ตอนท

3

มาต


ยาบ

าลแล

ะบ

รการส

ขภาพ

ฉบ

บท

4

ตอนท

2

คณ

คา ค

ณภ

าพ ค

ณธรรม


ตอนท

11.2.5 SHA: Spiritual Healthcare Appreciation กบการดแลทเนนคนเปน

ศนยกลาง

HAกบSHAเปนเรองทแยกจากกนไมไดเปนเหมอนสมดล“หยน-หยาง”

“จะเปนอยางไรถาโรงพยาบาลท�าเรองsafety ใหละมนละไมหรอท�า

เรองละมนละไมใหมความปลอดภย (safety)”ค�าถามนสะทอนใหเหนถงภาพ

ฝนของSHAทเราปรารถนาใหปรากฏขนในระบบบรการสขภาพ

SHA เกดจากกลมคนทสนใจ ใครร อยากสานตอการพฒนาคณภาพ

ดวยมตจตวญญานอนเปนเอกลกษณของประเทศไทย ผานโครงการ SHA,

SHACUPและเกดรางมาตรฐานSHAในป2558ประกอบดวย4หมวดหลก

ทเปนกรอบในการประเมนตนเองไดแก

(1) การดแลทเนนคนเปนศนยกลางและบรณาการมตจตวญญาณซง

ใชมาตรฐานสวนท3คอกระบวนการดแลผปวยเปนกรอบการประเมน

(2) แรงบนดาลใจของทมผใหบรการ ผานการปลกฝงจตส�านกรวม

ฝกฝนใหเตบโตในการท�างานดวยความตระหนกและเหนความหมายของงาน

มความไวในการรบรและตอบสนองความตองการของผปวยและครอบครวดวย

ความรกในเพอนมนษย

(3) สงแวดลอมทเออตอการเยยวยา ผานโครงสรางทางกายภาพและ

สงแวดลอมทเออตอความปลอดภย การมปฏสมพนธ การเรยนร การสราง

เสรมสขภาพการเยยวยาและการพทกษสงแวดลอม

(4) การน�าและระบบสนบสนน ทส งเสรมการดแลทเนนคนเปน

ศนยกลางและบรณาการกบมตดานจตวญญาณใหความมนใจในคณภาพและ

การดแลดวยหวใจความเปนมนษยอยางเทาเทยมกน

หลกส�าคญทใชในการขบเคลอนใหเกดการจดระบบบรการทปลอดภย

มคณภาพเพมคณคาดวยคณธรรมทขบเคลอนจากภายในซงเปน“SHAcore

values”อนประกอบดวย

(1) Innerlife:คอชวตภายในหรอพลงภายในชวตทคนรบรตระหนก

วาเราเปนใครเราท�าอะไรเปาหมายคออะไรเมอบคลากรทางการแพทยมความ

ตระหนกถงบทบาทของตนเอง การท�าหนาทในการรกษาพยาบาลจะเกดความ

ประณตละเอยดออนมความเขาใจความทกขยากของผรบบรการเปาหมายชวต

HA UPDATE 201832

ของแตละคนมความแตกตางกนไปแตวธการทจะสรางความเขาใจใหเกดความ

ตระหนกรวาในขณะทท�างานเราคอใครเราก�าลงท�าอะไรเราท�าเพอเปาหมาย

อะไรเปนการเชอมใหบคลากรทางการแพทยเชอมสปจจบนเกดการเชอมระหวาง

ชวตภายในและการปฏบตงานไดอยางมสตมความสขอมเอมใจ

(2) MeaningandPurposeinWork:คอการทบคลากรทางการแพทย

รบรมความเขาใจวางานทท�ามคณคามความหมายมความชดเจนทเกดผลด

ทงกบตนเองและผอนมพลงใจในการท�างานเกดความรกความศรทธาในงาน

ทตนเองท�าและมความสขในความส�าเรจของงานนน

(3) SenseofConnection&Community:คอการทบคลากรทางการ

แพทยรบรตระหนกวาตนเองคอสวนหนงของชมชนหรอสมาชกในองคกรม

การสนบสนนซงกนและกนอยางจรงใจมความรกไววางใจมเปาหมายการท�างาน

ทเปนอนหนงอนเดยวกน

(4) SpiritualConnection:การเชอมโยงกบสงทนบถอและศรทธาทงท

มองเหนและมองไมเหนมาใชในการท�างานใหดขน เชน งานคอบญคอกศล

หรอ การดแลผปวยดวยความออนโยนเปรยบเสมอนการดแลมารดาของตน

ซงท�าใหเกดความยงยนดวยบรการทมอบนนเกดจากแรงขบเคลอนภายใน

(Insightout)ทเชอมโยงจตวญญาณของผใหบรการ

ทงหมดทกลาวมาดเหมอนจะเปนสงทเปนนามธรรมจบตองไดยากแม

ในเบองตนจะมองเหนรปธรรมผานตวอกษรของคานยมจดเนนกลยทธและ

การถายทอดสผปฏบตทโรงพยาบาลไดพยายามสอสารใหผเยยมไดรบรแตก

ยากทจะจนตนาการ จวบจนเมอไดลงไปสมผสกบความจรง ภาพฝนในแผน

กระดาษจะคอยๆสะทอนใหเหนถงความสขความอบอนผอนคลายของสภาพ

สงแวดลอมทเปนสปปายะ เหนความงดงามทเกดกบผปฏบตงานทถายทอด

เรองราวของการจดบรการทมาจากรากลกภายในทมงจะสงมอบคณภาพดวย

การเอาใจเขามาใสใจเราการสงมอบความหวงทเปนพลงใหแกผปวย/ญาตซง

สะทอนไดแจมชดขนจากรอยยมเสยงหวเราะและแววตาของผรบบรการแม

เขาคนนนจะไมสามารถสอสารกบเราไดแตเราสมผสความสขนนไดโดยแทจรง

การเยยมส�ารวจSHAจงเปนกระบวนการทสมผสความเปนมนษยใน

องคกรรบรคณคาและความหมายทเกดจากการท�างานทส�าเรจไดดวย“ใจ”

ทประณตมากขน


ท�าอ

ยางเรย

บงาย

ตอนท

3

มาต


ยาบ

าลแล

ะบ

รการส

ขภาพ

ฉบ

บท

4

ตอนท

2

คณ

คา ค

ณภ

าพ ค

ณธรรม


ตอนท

1ส�าหรบ SHA ในกาวตอไปในป 2561 คอการเขาไปรบรกระบวนการ

ภายในโรงพยาบาลทใชมตการดแลผปวยดวยจตวญญานอยางเปนธรรมชาต

มาปรบแตงมาตรฐานทมใหสมบรณ พรอมกบการคนหารปแบบการเยยม

ส�ารวจทประณตมความไวตอการรบรความดความงามและยงคงไวซงการให

บรการทปลอดภย มคณภาพอยางเปนระบบซงยงคงพบวามจดออนคอ (1)

ในการใชมมมองเชงระบบทจะน�าเรองราวเหตการณทเกดขนมาสการออกแบบ

ระบบบรการดวยหลกการปองกนทประณต ตงแตกระบวนการแรกถง

กระบวนการสดทาย(2)การสอสารเปาหมายการดแลผปวยทมาจากการมสวน

รวมของผปวยและสหวชาชพในเวชระเบยน เพอใชวางแผนในการดแลผปวย

อยางเหมาะสมพรอมการตดตามประเมนปรบกระบวนการใหละเมยดละไม

และ (3)คนหาโอกาสพฒนาระบบการดแลดวยมตSHAในกลมผรบบรการ/

ญาตทแตกตางกน เชนความไวตอการรบรความคบของใจ ทกขใจของผปวย

วยรนทพการสญเสยภาพลกษณของตน

ในป2562มาตรฐานSHAนาจะเกดความสมบรณมการสอสารใหโรง

พยาบาลทสนใจไดทดลองน�าไปใชและมการฝกอบรมใหแกโรงพยาบาลทสนใจ

น�ารองไปทดลองปฏบตและเยยมรบรอยางเหมาะสม

1.2.6การสรางความผกพนกบผปวยการมงเนนสขภาพการสรางเสรมสขภาพ

ความผกพนของผปวย (Patient Engagement)

เมอพดถงความผกพนของลกคาความเขาใจโดยทวไปคอการมปฏสมพนธ

ทางความคดอารมณและพฤตกรรมกบbrandของสนคาหรอบรการแตเมอ

น�าค�าวาความผกพนมาใชกบผปวยหรอผรบบรการสขภาพค�านจะมความหมาย

แตกตางออกไปคอหมายถงการมปฏสมพนธทสงผลตอการเสรมพลงใหผปวย

มสวนรวมมความสามารถและมความมนใจในการดแลตนเอง

ความผกพนของผปวยจะสงผลใหผลลพธการดแลดขน อนเปนผลมา

จากการมสวนรวมในการตดสนใจความรวมมอในการปฏบตตามแผนการรกษา

การเปลยนแปลงพฤตกรรมและการดแลตนเองเมอผลลพธดขนแสดงวาคณคา

และคณภาพของการดแลยอมเพมขนดวย

HA UPDATE 201834

ระดบขนของความผกพนกบผปวยและชมชน5

(1) การท�าใหผปวยพงพอใจเปนขนแรกในการสรางความผกพนกบ

ผรบบรการสขภาพดวยการรบฟงและตอบสนองความตองการ

(2) การใหผปวยไดรบทราบทางเลอกตางๆ (informedchoice)โดย

ผปวยอาจจะมสวนรวมในการเลอกอยางไมเปนทางการ

(3) ผปวยมสวนรวมตดสนใจ (shared decisionmaking) โดยทง

แพทยและผปวยน�าทางเลอกตางๆวถชวตและความพงใจของผปวยมาพจารณา

รวมกน และตดสนใจรวมกนในการเลอกทางเลอกทเหมาะสมทสดในระดบน

รวมถงการทผปวยจะมสวนในการรบผดชอบดแลตนเองหรอญาตมสวนในการ

ดแลผปวยทบานดวยซงจะตองเสรมพลงใหผปวยมความสามารถและมความ

มนใจในการดแลตนเอง

(4) การเปนหนสวนกบผปวย (partneringwithpatient)เปนการขอ

ความเหนจากผปวยวาจะปรบปรงบรการสขภาพในโรงพยาบาลและในชมชน

อยางไรตางฝายตางเรยนรจากกนและกน

(5) ผปวยเปนเจาของสขภาพของตนเอง (ownership of health)

ผปวยมhealthliteracyสงมากและเขาใจวาจะเลอกตดสนใจเพอสขภาพของ

ตนเองอยางไร ผปวยเปนผจดการการดแลของตนเองและขอความชวยเหลอ

จากแพทยพยาบาลเมอมปญหา

(6) ผปวยเปนตวแทนของชมชน (engagedinpopulationhealth)

สงเสยงแสดงความตองการหรอความคดเหนตอผมอ�านาจ ชวยเหลอสมาชก

ในชมชนในการเขารบบรการและมสวนในการท�าใหเกดความเทาเทยมกนใน

เรองสขภาพ

จะเหนวาในล�าดบของความผกพนทสงขน จะมงใหผปวยมสวนในการ

ควบคมหรอจดการสขภาพของตนเองมากขน ซงสอดคลองกนคานยมและ

แนวคดหลกเรองการมงเนนสขภาพและแนวคดการสรางเสรมสขภาพ

5 http://www.regionalprimarycare.org/


ท�าอ

ยางเรย

บงาย

ตอนท

3

มาต


ยาบ

าลแล

ะบ

รการส

ขภาพ

ฉบ

บท

4

ตอนท

2

คณ

คา ค

ณภ

าพ ค

ณธรรม


ตอนท

1คานยมและแนวคดหลก “การมงเนนสขภาพ” (Focus on Health)

คานยมและแนวคดหลกในเรอง“การมงเนนสขภาพ”มสาระส�าคญสอง

ประการ(1)แนวคดเรองสขภาพคอดลยภาพ(2)การน�าภาวะทเปนปกตของ

บคคลมาใชประโยชนตอสขภาพ

คานยมนมความส�าคญเนองจาก (1) การเจบปวยจ�านวนมาก ไมร

สาเหตแตสามารถดแลใหมความสขได(2)สขภาวะพบไดทงในยามเจบปวย

หรอแมยามจะเสยชวต(3)ผปวยมทงสวนทปวยและไมปวยในตวคนเดยวกน

ดงตวอยาง“จตสดใสแมกายพการ”ของอาจารยก�าพลทองบญนม

เราสามารถน�าคานยมและแนวคดนมาใชในการดแลผปวยดวยวธการ

ตอไปน(1)ใชแนวคดfocusonhealthกบผปวยและผไมปวย(2)หาโอกาส

สรางเสรมสขภาพในผปวยทกรายทมานอนโรงพยาบาล(3)พจารณาปจจยท

มผลตอสขภาพอยางครอบคลม(4)สรางสมดลของการสรางสขภาวะและการ

บ�าบดรกษา (5) ใชแนวคดสขภาวะก�าเนด (salutogenesis) (6) ฝกอยกบ

ปจจบนแบงปนพลงบวกใหผปวย

การสรางเสรมสขภาพ

การสรางเสรมสขภาพคอกระบวนการท�าใหผคนเพมความสามารถใน

การควบคมสขภาพของตนเองและท�าใหสขภาพของตนเองดขน โดยใช

มาตรการทางสงคมและสงแวดลอมทหลากหลายเพอประโยชนและเพอปกปอง

สขภาพและคณภาพชวตของผคน

องคประกอบส�าคญของการสรางเสรมสขภาพในระดบมหภาค ไดแก

(1) ธรรมาภบาลส�าหรบสขภาพ นนคอนโยบายของภาครฐทจะปกปองผคน

จากความเจบปวยและอนตรายมแรงจงใจเพอเปาหมายสขภาพของประชาชน

(2)ความรอบรหรอความแตกฉานทางสขภาพ (health literacy)ผคนมความร

มทกษะและมขอมลพอทจะตดสนใจเลอกสงทมผลตอสขภาพและมโอกาสเลอก

(3)เมองนาอย(healthycities)เปนการแสดงความมงมนของผบรหารเขตเมอง

ทจะวางแผนและมมาตรการคมครองสขภาพของผคน

มาตรฐานHAฉบบเฉลมพระเกยรตฯและฉบบปจจบนไดบรรจขอก�าหนด

ตางๆ เกยวกบบทบาทของโรงพยาบาลในการสรางเสรมสขภาพทงในระดบ

แผนกลยทธการดแลผปวยรายบคคลใหมความแตกฉานทางสขภาพการเสรมพลง

HA UPDATE 201836

ชมชนรวมทงการสงเสรมใหมมาตรการทางสงแวดลอมและสงคมการสรางเสรม

สขภาพของบคลากรสงแวดลอมเพอการเรยนรในโรงพยาบาลและผลลพธดาน

การสรางเสรมสขภาพ

เมอใชมาตรฐานHAขอใหตระหนกวาเราก�าลงท�าเรองสรางเสรมสขภาพ

ควบคกนไปสงทควรถามเปนประจ�าในการดแลผปวยแตละรายคอเราจะเสรมพลง

ใหผปวยรายนสามารถดแลสขภาพของตนเองและควบคมปจจยทมผลตอสขภาพ

ของเขาไดอยางไร

ในสถานการณทระบบบรการสขภาพตองรบภาระมากขนจนเกนก�าลง

ทมอย การสรางความผกพนกบผปวยและพฒนาไปถงระดบทผปวยมสวนใน

การดแลตนเองมากขนจงเปนทศทางทมความจ�าเปนอยางยง

1.2.7การสรางคณคาใหกบสงแวดลอมในการดแลผปวย

การจดสงแวดลอมในโรงพยาบาลมสวนส�าคญในการสนบสนนการให

บรการดแลรกษาผปวยทดและมคณภาพ ซงจะเปนการจดสงแวดลอมทมอย

ตามธรรมชาตสงแวดลอมทางกายภาพทมการสรางขนโดยมนษยสงแวดลอม

ทางสงคม และสงแวดลอมทสงผลทางดานจตใจ เพอใหเกดความปลอดภย

สรางคณคาแกผปวยญาตผใหบรการและผเกยวของคอ

(1) มความสะดวกสบายมความมนใจในความปลอดภยเมอเขามารบ

บรการ

(2) ชวยฟนฟสภาพทางรางกายและจตใจไดดขนอยางรวดเรว ลด

ความกงวลความทอแท

(3) สรางความสขในการท�างานลดความเครยดมคณภาพชวตทดและ

มความผกพนกบองคกร

(4) ประชาชนทวไปประทบใจในบรรยากาศสถานทและสงแวดลอม

การสรางคณคาใหกบสงแวดลอมในโรงพยาบาล สามารถน�าแนวคดท

เกยวกบ3C-PDSA/DALIมาประยกตเปนแนวทางในการพฒนาโดยมหลกคด

ทส�าคญในการเพมคณคา คอ visual management (เนนการออกแบบจด

สงแวดลอมทเออตอผใชผานการมองเหน),user-centereddesignหรอhuman-


ท�าอ

ยางเรย

บงาย

ตอนท

3

มาต


ยาบ

าลแล

ะบ

รการส

ขภาพ

ฉบ

บท

4

ตอนท

2

คณ

คา ค

ณภ

าพ ค

ณธรรม


ตอนท

1centereddesign(เนนการออกแบบจดสงแวดลอมใหเออตอการใชงานทเหมาะสม

ดวยความเขาใจผใชงานในแตละกลม)ดวยการน�าปญหาทเกดขนหรอความเสยง/

ปญหาทรบรจากการส�ารวจ และความตองการของผทเกยวของมาทบทวนเพอ

ปรบปรงโดยมการน�ามาตรฐานกฎหมายความรใหมๆทเกยวของมาเปนแนวทาง

ในการพฒนาสงแวดลอมใหมคณคาเพมมากขนดงตวอยางตอไปน

1. การทบทวนพระราชบญญตและกฎกระทรวงทเกยวของ (โดย

เฉพาะอยางยงกฎกระทรวงพฒนาสงคมและความมนคงของมนษย ก�าหนด

ลกษณะหรอการจดใหมอปกรณสงอ�านวยความสะดวกหรอบรการในอาคาร

สถานทหรอบรการสาธารณะเพอใหคนพการสามารถเขาถงและใชประโยชน

ไดพ.ศ.2555)

1.1 การจดสถานทจอดรถคนพการหรอทพพลภาพและผสงอาย

เพอใหคนพการหรอผทเคลอนยายล�าบากเขาถงบรการไดอยางปลอดภยเชน

จ�านวนทจอดรถของผพการทพพลภาพและผสงอายอยางนอย2คนส�าหรบ

ทจอดรถผปวย 50-100 คน มต�าแหนงใกลทางเขา-ออกอาคาร พนผวเรยบ

เสมอกนมสญลกษณบนพนและปายมทวางขางทจอดรถไมนอยกวา1เมตร

1.2 การจดทนงส�าหรบคนพการหรอพนทส�าหรบ จอดรถเขน

คนพการหรอทพพลภาพ และคนชรา ในการรอรบบรการประมาณ1ทนง

ส�าหรบคนพการ/พนทจอดรถเขนตอ100ทนงของผปวยทวไป

1.3 หองน�าคนพการหรอทพพลภาพและคนชรา ใหความส�าคญ

เกยวกบความกวางของพนทความกวางของประตลกษณะของการเปดปดประต

ลกษณะของโถสวมความสงระยะหางจากผนงของโถสวมและราวจบยด

2. การจดสงแวดลอมใหเออตอการเยยวยา (healingenvironment)

เปนการจดสงแวดลอมทตอยอดมาจากความปลอดภย ดวยการปรบสถานท

สงแวดลอมในการใหบรการหรอสงแวดลอมในการท�างานใหมความสบาย

ผอนคลายมความอบอนเหมอนบานสรางความกลมกลนของกายจตสงคม

และจตวญญาณทสามารถสมผสดวยประสาทสมผสทง5(การเหนการรบกลน

การลมรสการไดยนการรบร/สมผส)

การจดสงแวดลอมทเออตอการเยยวยาอาจเรมตนดวยการน�าแนวคด

“OptimalHealingEnvironment(OHE)”จากSamueliInstituteมาประยกตใช

ดงตวอยาง

HA UPDATE 201838

(1) สรางจดดงดดความสนใจทสรางความผอนคลายหรอมความงาม

เชน การตดตงภาพศลปะ ภาพครอบครว หรอสงทเคารพนบถอ หาเพลง

เสยงดนตร หรอเสยงค�าสอนทางศาสนาทผปวยชอบ ภาพสตวเลยง หรอ

วดทศนทถายสตวเลยงทผปวยรกการจดสวนเลกๆทสามารถมองเหนจากท

ผปวยนอน

(2) การก�าจดสงทกระตนใหเกดความเครยดในสภาพแวดลอม เชน

ก�าจดกลนอนไมพงประสงคก�าจดแหลงก�าเนดเสยงรบกวนและการจดแสงท

เหมาะสม

(3) การมองหาชองการบ�าบดรกษาเพมเตมเชนการนวดกดจดฝงเขม

แกปวดดนตรบ�าบดสคนธบ�าบดและการเยยวยาตามความเชอทตองปรกษา

แพทยผรกษาและไดรบความเหนชอบ

(4) การเลอกโภชนาการทเหมาะสมเชนการจดใหมการเลอกอาหารและ

การจดเวลารบประทานอาหารทเหมาะสมตามวถชวตการจดใหมการรบประทาน

อาหารกบครอบครว/ผอน

(5) การสรางบรรยากาศทอบอนดวยความรกเชนจดสถานทใหญาต

ไดเยยม/เฝาไขทคอนขางเปนสวนตว จดใหผปวย ผเฝาไข ผมาเยยม และ

เจาหนาท มสวนชวยในการสรางสรรคและรกษาบรรยากาศใหอบอนดวย

ความรก

3. การพฒนาและน�าเทคโนโลยมาจดการสงแวดลอม ในปจจบน

จะพบวาการจดการสงแวดลอมไดสรางปญหาและมลภาวะมากมายเชนการ

จดการขยะมลฝอยทไมมประสทธภาพ มลพษทางอากาศทเกนมาตรฐาน

คณภาพน�าทอยในเกณฑดมแนวโนมลดลงการปลอยกาซเรอนกระจกมแนวโนม

เพมขนภยพบตทางธรรมชาตมความรนแรงเพมขน

เพอใหเปนการชวยลดปญหาดงกลาว จงเรมมการน�าแนวคดเกยวกบ

“เทคโนโลยสเขยว(GreenTechnology)”ทมงเนนการสงเสรมใหใชสนคาหรอ

ผลตภณฑทใชเทคโนโลยในกระบวนการผลตการกอสรางการใชพลงงานทาง

เลอกเพอลดมลภาวะตางๆลงประกอบดวยGreenChemistry,GreenEnergy,

GreenBuilding,GreenIT,GreenVehiclesGreenLabel,CarbonFootprintและ

“เทคโนโลยสะอาด(CleanTechnology)”ทมงเนนการปรบปรงกระบวนการผลต

การบรโภคใหเกดผลกระทบหรอความเสยงตอมนษยและสงแวดลอมนอยทสด


ท�าอ

ยางเรย

บงาย

ตอนท

3

มาต


ยาบ

าลแล

ะบ

รการส

ขภาพ

ฉบ

บท

4

ตอนท

2

คณ

คา ค

ณภ

าพ ค

ณธรรม


ตอนท

1และตองมความคมคาทางเศรษฐศาสตร ดวยวธการลดมลพษทแหลงก�าเนด

การใชซ�าและการน�ากลบมาใชใหมโดยการมสวนรวมของทกคนในองคกร

4. ระบบ 5 ส.สงเสรมใหบคลากรมการน�ามาปฏบตและใชในการจดการ

สงแวดลอมอยางตอเนอง เพอใหอยในสภาพทด มความสะอาด เปนระเบยบ

ลดเวลาลดการใชพลงงานลดมลภาวะตางๆคอ

สะสาง คอสะสางสงทไมจ�าเปนออกจากระบบและเพมสงทจ�าเปน

เขาไปเพอลดความสญเปลา

สะดวก คอการจดสงตางๆ ใหเปนระเบยบเพอประสทธภาพใน

การท�างาน

สะอาด คอการดแลท�าความสะอาดเปนประจ�าท�าใหสามารถตรวจ

สอบความผดปกตทอาจเกดขน

สขลกษณะ คอการสรางมาตรฐานในการด�าเนนการสะสางสะดวก

และสะอาดอยางตอเนองและ

สรางนสย คอการรกษาและปฏบต4สหรอสงทก�าหนดไวแลวอยาง

ถกตองจนตดเปนนสย

HA UPDATE 201840

1.3 คณภำพและคณคำในกำร“ดแลไข”(ClinicalObjective)

การดแลความเจบไขไดปวยหรอเรยกยอๆ วา “ดแลไข” คอการมง

แกปญหาของผปวยใหการตรวจวนจฉยทถกตองอยางทนเวลาและใหการรกษา

ทเหมาะสม เพอใหผปวยฟนสภาพอยางปลอดภย มตคณภาพทเกยวของใน

มมมองนไดแกappropriateness,timeliness,effectiveness,safety,continuity

เครองมอทน�ามาใชเพอใหบรรลวตถประสงคน เชน การเลอกวธการ

รกษาทเหมาะสมโดยใชหลกฐานวชาการ (evidence-based practice), การ

ทบทวนคณภาพและความปลอดภยในการดแลรกษา(clinicalaudit/review),

การตามรอยทางคลนกเพอรบรความส�าเรจและปญหาในการปฏบต (clinical

tracer),การสรางวฒนธรรมความปลอดภย(safetyculture),เปาหมายความ

ปลอดภยผปวย(PatientSafetyGoals),ระบบรายงานและเรยนร(National

Reporting&LearningSystem),ระบบบรหารความเสยง,ระบบก�ากบดแล

ทางคลนกเปนตน

1.3.1 Evidence-based practice

Evidence-based practice (EBP) คอ “การใชหลกฐานททนสมยและ

ดทสดในการตดสนใจเกยวกบการดแลผปวยแตละราย โดยมการใครครวญ

อยางรอบคอบชดเจน เปนการเชอมโยงองคประกอบสามดานเขาดวยกนคอ

(1)ความเชยวชาญทางคลนกของผประกอบวชาชพ(2)หลกฐานทางคลนกท

ไดจากการวจยอยางเปนระบบ(3)คานยมความคาดหวงความพงใจของผปวย

เพอเพมโอกาสการมผลลพธทางคลนกและคณภาพชวตทเหมาะทสด”6

กระบวนการ EBP

กระบวนการEBPประกอบดวยขนตอนตอไปน7

(1) Assess ประเมนผปวย

(2) Ask ตงค�าถามทางคลนกทด

6 Sackett,D.,Rosenberg,W.,MuirGray,J.,Haynes,R.Richardson,W.(1996).Evidence-basedmedicine:whatitisandwhatitisn’t.BritishMedicalJournal,312,71-72.

7 http://guides.mclibrary.duke.edu/ebmtutorial/home


ท�าอ

ยางเรย

บงาย

ตอนท

3

มาต


ยาบ

าลแล

ะบ

รการส

ขภาพ

ฉบ

บท

4

ตอนท

2

คณ

คา ค

ณภ

าพ ค

ณธรรม


ตอนท

1l P=PatientProblem:ระบลกษณะส�าคญของผปวย(ปญหา

โรคสภาวะรวม)l I=Intervention,prognosticfactororexposure:ตองการท�าอะไร

กบผปวยรายนหรอพจารณาปจจยอะไรทมผลตอการพยากรณโรคl C=Comparison:ตองการเปรยบเทยบกบทางเลอกอะไรl O=Outcome:คาดหวงผลลพธอะไรจะจดอยางไร

(3) Acquire เลอกแหลงขอมลหลกฐานทเหมาะสมและคนหา

(4) Appraise ประเมนหลกฐานในดานvalidity(วธการท�าใหไดค�าตอบ

ทตรงประเดนหรอไม)และapplicability(ใชในการดแลผปวยไดหรอไม)

(5) Apply น�าหลกฐานมาเชอมโยงกบประสบการณทางคลนกของ

ผดแลและความพงใจของผปวยและประยกตในการดแลผปวย

(6) Evaluate ประเมนผลทเกดขน

AHRQ Knowledge Transfer Framework

ขนตอนส�าคญของการถายทอดความรสการปฏบตตามmodel ของ

AHRQประกอบดวย3ขนตอนคอ

(1) การสรางความรดวยงานวจยและการกลนความรส�าคญโดยพจารณา

มมมองของผใช

(2) การเผยแพร(diffusion&dissemination)ทงแบบทวไปและแบบ

มงเปาผานตวกลางเชนองคกรวชาชพโดยมงหวงใหมearlyadopter

(3) การรบปรบใชและฝงเปนระบบงานปกต(adoption,implementation,

institutionalization)โดยใชกลยทธตางๆเชนใชchangechampionในองคกร

ชน�าความทาทายในการน�าไปปฏบตท�าโครงการน�ารองในบางพนทขององคกร

ใชทมสหสาขาวชาชพใหความชวยเหลอในการน�าไปปฏบต

Choosing Wisely Campaign8

สหรฐอเมรกาประสบกบปญหาความสญเปลาจากการตรวจรกษาทไม

จ�าเปนจ�านวนมากจงเกดการรณรงคทจะใหแพทยและผปวยไดพดคยกนเกยวกบ

8 https://wsma.org/doc_library/ForPatients/KnowYourChoices/ChoosingWisely/WSMA_Action-Manual_online_FNL.pdf

HA UPDATE 201842

การตดสนใจในวธการตรวจรกษาทชาญฉลาดคอเลอกสงทมหลกฐานสนบสนน

วาไดผล ไมซ�าซอน ไมเกดอนตราย และมความจ�าเปนจรงๆ มการจดท�า

แนวทางการตงค�าถามส�าหรบผปวยเพอการพดคยกบแพทยถงความจ�าเปนใน

การตรวจรกษา

เมอป 2015 คณะท�างานในรฐวอชงตนไดก�าหนดใหมการรณรงค

ChoosingWiselyในสามเรองโดยมเปาหมายทจะลดการใชเกนจ�าเปนลง20%

ภายใน3ปคอ(1)ไมใชยาตานจลชพในการตดเชอระบบทางเดนหายใจทเกด

จากไวรส(2)ไมท�าannualcervicalcytologyscreening(Paptests)ในผหญง

อาย 30-65 ป (3) ไมสงตรวจ imaging ส�าหรบผปวยปวดศรษะทไมซบซอน

(uncomplicatedheadache)

ขนตอนส�าหรบการรณรงคChoosingWisely

(1) สรางsenseofurgencyดวยขอมลทบงบอกถงความสญเปลาและ

อนตรายตางๆจากการตรวจรกษาทไมจ�าเปน

(2) สรางแนวรวมทจะชน�า(guidingcoalition)ซงประกอบดวยผบรหาร

ผเชยวชาญผไดรบความเชอถอและผน�าการเปลยนแปลง

(3) ก�าหนดวสยทศนและกลยทธเชนการรณรงคใหความรการสงเสรม

การพดคยระหวางแพทยกบผปวยการวดผลการด�าเนนการ

(4) จดตงกองทพอาสาสมครเพอขบเคลอนการเปลยนแปลง ใหความร

กบแพทยและผปวย

(5) ขจดอปสรรคตอการเปลยนแปลง ดวยการศกษาขอตดขดตางๆ

เชนเหตผลทแพทยสงการตรวจรกษาทไมจ�าเปนและหาทางเปลยนระบบหรอ

โครงสรางทเปนอปสรรคเหลานน

(6) ท�ากจกรรมทเหนผลระยะสนเชนตดค�าถามทผปวยควรถามแพทย

ในหองตรวจสนบสนนใหแตละแผนกรณรงคประเดนทเกยวของกบแผนกของตน

เลอกขอเสนอแนะทวดงายและวดผลใหเหนแบงปนเรองเลาทเกดขน

(7) ท�าใหเกดการเปลยนแปลงในอตราเรง เชน เปลยนแปลงระบบ

โครงสรางนโยบายตดตามการรณรงคในระดบชาต

(8) ท�าใหเปนวฒนธรรมองคกรและรกษาไว


ท�าอ

ยางเรย

บงาย

ตอนท

3

มาต


ยาบ

าลแล

ะบ

รการส

ขภาพ

ฉบ

บท

4

ตอนท

2

คณ

คา ค

ณภ

าพ ค

ณธรรม


ตอนท

11.3.2ClinicalAudit/Review

การทบทวนหรอการตรวจสอบผลการดแลผปวย มเปาหมายเพอการ

เรยนรและหาโอกาสพฒนาเพอใหคณภาพการดแลผปวยดยงขนโดยอาจจะม

รปแบบตางๆดงน

(1) การตรวจสอบทางคลนก (clinical audit) มเปาหมายเพอการ

ปรบปรงกระบวนการในการดแลผปวยกลมใดกลมหนงทมความชดเจน ม

เกณฑในการตรวจสอบทชดเจนวาคาดหวงเหนการปฏบตอยางไรซงเกณฑน

มกจะมาจากหลกฐานวชาการทนาเชอถอมการเกบขอมลจากเวชระเบยนหรอ

จากฐานขอมลอเลกทรอนกสจ�านวนหนง แลวน�าสงทพบมาพจารณาวาควรม

การปรบปรงในสวนใดเมอปรบปรงแลวกมการตรวจสอบซ�า

(2) การทบทวนผปวยทเกดเหตการณไมพงประสงคl การทบทวนเวชระเบยนโดยใชตวสงสญญาณ(triggertools)เปน

ตวคดกรองเวชระเบยนถาพบวามเหตการณไมพงประสงคเกดขน

ควรท�าrootcauseanalysisเพอวางแนวทางปองกนl การท�าMMConferenceเพอเรยนรโอกาสพฒนาในการดแล

ผปวยซงสามารถท�าไดในบรรยากาศเชงบวกเชอมโยงกบการ

ท�าrootcauseanalysisและการปรบปรงเชงระบบl การท�า peer review การทบทวนโดยเพอนรวมวชาชพเพอ

พจารณาคณภาพและความเหมาะสมในการดแลผปวยซงอาจ

จะน�าผลไปใชในการก�าหนด privilege ของผประกอบวชาชพ

การปรบปรงกระบวนการดแลผปวย หรอเปนขอมลประกอบ

การตดสนใจของผบรหารในกรณทถกผรบบรการฟองรอง

(3) การทบทวนเวชระเบยนโดยการสมดวยเกณฑทวไปมงทจะคนหา

โอกาสพฒนาทไมไดคาดคดไวลวงหนา เชน การทบทวนเมอผปวยจ�าหนาย

การทบทวนโดยผช�านาญกวา

HA UPDATE 201844

Clinical audit9

Clinicalauditเปนการวเคราะหคณภาพของการดแลสขภาพอยางเปน

ระบบรวมทงวธการทใชในการวนจฉยและดแลรกษาการใชทรพยากรผลลพธ

ของการดแลรกษาและคณภาพชวตของผปวย(NationalHealthService)

Clinical audit เปนกระบวนการพฒนาคณภาพการดแลผปวยและ

ยกระดบผลลพธการดแล ผานการทบทวนอยางเปนระบบเทยบกบเกณฑท

ก�าหนดไว (โครงสรางกระบวนการผลลพธ)และด�าเนนการเปลยนแปลงใน

ระดบบคคลทมหรอบรการตามขอบงชและตดตามเพอยนยนบรการสขภาพ

ทดขน(TheNationalInstituteforHealthandCareExcellence)

องคประกอบส�าคญคอการทบทวนหรอตรวจสอบสงทปฏบตเพอให

มนใจวามการกระท�าในสงทควรท�าและถาไมมการกระท�ากจะสงเสรมใหมการ

ปรบปรง

ตวอยางการท�า clinical audit ในยคแรกๆ คอ (1) การท Florence

Nightingaleน�าเอาsanitaryroutinesandstandardsofhygieneมาใชอยาง

เขมงวดในสงครามไครเมย ท�าใหอตราตายของทหารทบาดเจบลดจาก 40%

เหลอ2%(2)ErnestCodmanใชแนวคด“endresultidea”ตดตามผลลพธของ

ผปวยทไดรบการผาตดทกรายเพอคนหาขอผดพลาดของศลยแพทยแตละคน

เปนการตรวจสอบในลกษณะclinicalapproach

ขนตอนในการท�า audit/review

(1) เลอกหวขอหรอประเดนทจะตรวจสอบโดยพจารณาจากเรอง

ทมมาตรฐานหรอแนวปฏบต มปญหาในการน�าไปปฏบต ผปวยหรอสงคม

ใสใจ มโอกาสทจะปรบปรงการใหบรการ มปรมาณมาก ความเสยงสง คาใช

จายสง

(2) ก�าหนดเกณฑและมาตรฐาน เกณฑคอขอความทระบชดเจนวาจะ

วดองคประกอบของการดแลอะไรโดยพจารณาจากเปาหมายของการตรวจสอบ

และหลกฐานวชาการทดทสดทมอยมาตรฐานคอthresholdของความคาดหวง

ในการปฏบตตามเกณฑ(มกจะก�าหนดเปนรอยละ)เชน“มหลกฐานวาพอแม

มสวนในการวางแผนการดแลรอยละ90ของผปวยทงหมด”

9 https://en.wikipedia.org/wiki/Clinical_audit


ท�าอ

ยางเรย

บงาย

ตอนท

3

มาต


ยาบ

าลแล

ะบ

รการส

ขภาพ

ฉบ

บท

4

ตอนท

2

คณ

คา ค

ณภ

าพ ค

ณธรรม


ตอนท

1(3) เกบขอมล ก�าหนดแนวทางเกบขอมลตงแตเรมตนเพอใหมนใจวา

ไดขอมลทถกตองและเกบขอมลเทาทจ�าเปน ความครอบคลมกลมผปวย

ผประกอบวชาชพ ระยะเวลา ขนาดตวอยาง ขอมลทจะเกบ จดทจะมองหา

ขอมลผเกบขอมล

(4) เปรยบเทยบสงทปฏบตกบเกณฑและมาตรฐาน ขอสรปท

ตองการคอมการปฏบตตามมาตรฐานไดดเพยงใดหาเหตผลของการไมปฏบต

ตามมาตรฐาน(ซงอาจจะยอมรบไดหรออาจจะเปนจดเนนของการปรบปรง)

(5) ด�าเนนการเปลยนแปลง และอาจตามดวยการตรวจสอบซ�าเพอ

ใหมนใจวาสามารถธ�ารงการเปลยนแปลงได

1.3.3 Clinical Tracer

Clinicaltracerหรอการตามรอยทางคลนกคอการตามรอยกระบวนการ

ดแลผปวยกลมใดกลมหนงรวมกบองคประกอบอนๆ ทเกยวของกบการดแล

ผปวยกลมนนการตามรอยนควรท�าทงการตามรอยผปวยแตละรายทหนางาน

จรงและการทบทวนขอมลเกยวกบการดแลผปวยทงหมด

องคประกอบทน�ามาพจารณาในการตามรอยทางคลนกคอ(1)เปาหมาย

การดแลผปวย (2) กระบวนการดแลผปวย (3) กระบวนการและระบบงานท

เกยวของกบการดแลผปวย (4) กระบวนการพฒนาคณภาพการดแลผปวย

(5)ผลลพธการดแลผปวย

การตามรอยผปวยแตละรายทหนางานจรงจะท�าใหเหนวา(1)มการ

ปฏบตอะไรทเปนแบบอยางทดควรไดรบค�าชนชม (2) ผปฏบตงานประสบ

ปญหาขอตดขดอะไรทตองการไดรบการสนบสนนผปฏบตงานมขอเสนอแนะ

อะไร (3)แนวทางปฏบตทก�าหนดไวนนสามารถน�าไปปฏบตไดดเพยงใด (4)

มการตอบสนองความตองการของผรบบรการการใชหลกฐานวชาการการลด

ความสญเปลาและการปองกนความเสยงอยางไร(5)มการเตรยมพรอมรบมอ

กบสถานการณทไมคาดฝนอยางไร (6) มการประสานงานและสงตอระหวาง

ขนตอน/หนวยงานตางๆอยางไร

การทบทวนขอมลเกยวกบการดแลผปวยทงหมด คอการทบทวน

ในประเดน(1)ตวชวดเกยวกบการดแลผปวยทงตวชวดเชงกระบวนการและ

HA UPDATE 201846

ตวชวดเชงผลลพธ(2)โอกาสพฒนาคณภาพการดแลผปวย(3)กระบวนการ

พฒนาคณภาพทผานมาโอกาสทจะใชแนวคดและเครองมอใหมๆในการพฒนา

คณภาพ

การสรปขอมลการตามรอยทางคลนก (1)ใชหลก3PหรอPDSAคอ

แสดงใหเหนชดเจนในประเดนpurpose,processdesign,processdeployment,

performance monitoring, performance improvement (2) สรปขอมล

เปนแผนภมตารางกราฟทสะทอนความเขาใจของทมงาน (3)บนทกไวใน

PowerPointและน�ามาทบทวน/ปรบปรงกนบอยๆเพอฉลองความส�าเรจหา

โอกาสพฒนาตอเนองด�าเนนการพฒนา

1.3.4วฒนธรรมความปลอดภย(SafetyCulture)

วฒนธรรมความปลอดภยคอเจตคต ความเชอ การรบร คานยม และ

การปฏบตซงบคลากรขององคกรมรวมกนเกยวกบความปลอดภยในองคกร

และเปนสวนหนงของวฒนธรรมองคกร

องคประกอบของวฒนธรรมความปลอดภย

กรอบท 1.8 องคประกอบของวฒนธรรมความปลอดภย

Informed Cultureผบรหารและผปฏบตในระบบมความรททนสมยเกยวกบปจจยมนษยเทคนคองคกรและสงแวดลอมซงมผลตอความปลอดภยของระบบโดยรวม

Flexible Cultureความสามารถในการปรบตวขององคกรเมอเผชญกบสภาวะทมอนตรายดวยการเปลยนจากการมล�าดบชนบงคบบญชามาเปนการท�างานแบบแนวราบมากขนReporting Culture

ผคนพรอมทจะรายงานความผดพลงและnear-misses

SAFETYCULTURE

Just Cultureบรรยากาศของความไวเนอเชอใจซงผคนไดรบการสงเสรมในการใหขอมลทจ�าเปนเกยวกบความปลอดภยขณะทมความชดเจนในเสนแบงระหวางพฤตกรรมทยอมรบไดและยอมรบไมได

Learning Cultureการสรปความรจากระบบขอมลความปลอดภยและน�าไปสการเปลยนแปลงขนานใหญ


ท�าอ

ยางเรย

บงาย

ตอนท

3

มาต


ยาบ

าลแล

ะบ

รการส

ขภาพ

ฉบ

บท

4

ตอนท

2

คณ

คา ค

ณภ

าพ ค

ณธรรม


ตอนท

1JamesReason10 เสนอวาวฒนธรรมความปลอดภยนนประกอบดวย

วฒนธรรมยอยตอไปน

(1) วฒนธรรมการไดรบขอมล (informed culture) ผบรหารและ

ผปฏบตงานในระบบมความรเกยวกบปจจยมนษยเทคนคองคกรและสงแวดลอม

ซงมผลตอความปลอดภยของระบบโดยรวมวฒนธรรมนเปนผลรวมของการท

ผมขอมลจะแบงปนขอมลใหผเกยวของอยางทวถง และผปฏบตงานจะหมน

ถามหาขอมลทจ�าเปนตอความปลอดภยของระบบในสวนทตนเกยวของ

(2) วฒนธรรมความยดหยน (flexibleculture)เปนความสามารถใน

การปรบตวขององคกร เมอเผชญกบสภาวะทมอนตราย ดวยการเปลยนจาก

การมล�าดบชนบงคบบญชา มาเปนการท�างานแบบแนวราบมากขนพนฐาน

ส�าคญของเรองนคอการม openmindset พรอมทจะรบฟงและเปลยนแปลง

ตนเอง ทดลองรปแบบของการท�างานใหมๆ ใหสอดรบกบสถานการณท

เปลยนแปลงไปใหการเคารพผทอยหนางานวาเปนผทรและเขาใจสถานการณ

ไดดทสด รวมทงมแนวทางการสอสารทเออตอการท�างานแบบแนวราบทม

ประสทธภาพ

(3) วฒนธรรมการรายงาน (reporting culture) ผคนพรอมทจะ

รายงานเมอเกดความผดพลงหรอเหตเกอบพลาด เนองจากมความมนใจใน

ระบบวาจะไมถกกลาวหาหรอลงโทษ อกทงเหนคณคาของการรายงานทม

การน�าไปใชปรบปรงและแจงใหผรายงานรบทราบ

NHSเรยกวฒนธรรมนวาbeingopenบคลากรเปดใจในเรองเกยวกบ

อบตการณทตนเกยวของบคลากรและองคกรมaccountabilityตอการกระท�า

ของตนบคลากรมนใจทจะพดคยกบเพอนและหวหนาเกยวกบอบตการณทกเรอง

องคกรไมปดบงผปวยสาธารณะและบคลากรเมอเกดความผดพลาดขนและ

ระบวาจะไดบทเรยนอะไร

(4) วฒนธรรมความเทยงธรรม (just culture) บคลากรไดรบการ

ปฏบตอยางเปนธรรม ไดรบการดแลเกอหนนเมอเกดอบตการณขน มความ

ชดเจนในเสนแบงระหวางพฤตกรรมทยอมรบไดกบพฤตกรรมทยอมรบไมได

และปฏบตตอผทมพฤตกรรมดงกลาวอยางเหมาะสมเชนการรบฟงขอมลจาก

ผทกอใหเกดhumanerrorเพอน�ามาปรบปรงระบบการโคชกบผทมพฤตกรรม

10 ReasonJT.(1997).Managingtherisksoforganizationalaccidents.Ashgate.

HA UPDATE 201848

สมเสยงการด�าเนนการทางวนยกบผทเจตนาประพฤตผดหรอประมาทเลนเลอ

แลวกอใหเกดความเสยหายรนแรงน�ามาสบรรยากาศของความไวเนอเชอใจท

ผคนกลาทจะใหขอมลเกยวกบความปลอดภย

(5) วฒนธรรมการเรยนร (learning culture) การสรปความรจาก

ระบบขอมลความปลอดภย การทบทวนเหตการณทเกดขน แลวน�าไปสการ

เปลยนแปลงระบบอยางขนานใหญเพอใหเกดความปลอดภยมากยงขน

NHS ใหความส�าคญกบ systems approach ในการสรางวฒนธรรม

การเรยนร ซงอาจแปลความหมายไดวา (1) พจาณาความสมพนธขององค

ประกอบตางๆอยางรอบดาน(2)ไมมงกลาวโทษตวบคคลแตหาโอกาสปรบปรง

ทระบบงาน (3) มองเหนไกลเกนกวาเหตการณทปรากฏ คอเหนแนวโนม

โครงสรางและmindsetทอยเบองหลง

การประเมนวฒนธรรมความปลอดภย

เครองมอทนยมใชในการประเมนวฒนธรรมความปลอดภยม2ลกษณะ

คอ (1) การใชแบบสอบถามถามบคลากรในองคกรเพอประเมนการรบร และ

การปฏบตตนในบคลากรกลมตางๆเชนAHRQHospitalsurveyonpatient

safetyculture(2)การประเมนระดบความกาวหนาของการพฒนาวฒนธรรม

ความปลอดภยเชนManchesterPatientSafetyFramework(MaPSaF)

AHRQ11 ใชแบบสอบถามในการประเมนการรบรและความเหนของ

บคลากรเกยวกบ patient safety เพอเพมความตระหนกใหกบบคลากรและ

ประเมนสถานการณวฒนธรรมความปลอดภยในองคกรแยกประเดนทองคกร

ท�าไดดกบประเดนทองคกรควรปรบปรงมการประเมน12องคประกอบไดแก

(1)การสอสารทเปดกวางและรบฟง(2)การสอสารและการรบขอมลปอนกลบ

เกยวกบความคลาดเคลอนหรอความผดพลาด(3)ความถในการรายงานอบต

การณในโรงพยาบาล(4)การสงตองานระหวางหนวยงาน/เวร(5)การบรหาร

จดการทสนบสนนเรองpatientsafetyในโรงพยาบาล(6)การตอบสนองตอ

ขอผดพลาดโดยไมมการลงโทษ (7) การเปนองคกรแหงการเรยนรและมการ

พฒนาอยางตอเนอง (8) การรบรภาพรวมสถานการณความปลอดภยของ

ผปวยในโรงพยาบาล(9)การบรหารและจดคนท�างาน(10)ความคาดหวงการ

11 https://www.ahrq.gov/sops/quality-patient-safety/patientsafetyculture/hospital/index.html


ท�าอ

ยางเรย

บงาย

ตอนท

3

มาต


ยาบ

าลแล

ะบ

รการส

ขภาพ

ฉบ

บท

4

ตอนท

2

คณ

คา ค

ณภ

าพ ค

ณธรรม


ตอนท

1ปฏบตและการสงเสรมเรองความปลอดภยของผปวยของหวหนาหรอผนเทศ

(11)การท�างานเปนทมภายในหนวยงานของโรงพยาบาล(12)การท�างานเปน

ทมระหวางหนวยงานตางๆในโรงพยาบาลรวมขอค�าถาม42ขอผลจากการ

ประเมนจะตองน�ามาท�าแผนปฏบตการเพอพฒนาตามขนตอนดงน

1. ท�าความเขาใจและวเคราะหผลของการส�ารวจ

2. สอสารและอภปรายแลกเปลยนเรยนรผลการส�ารวจกบคนในองคกร

3. จดท�าแผนปฏบตการก�าหนดประเดนส�าคญทควรสงเสรม(ในสงท

ท�าดอยแลว)และควรพฒนา(ในสงทยงท�าไดไมด)

4. สอสารแผนปฏบตการสผรบผดชอบหรอผเกยวของ

5. น�าแผนปฏบตการสการปฏบตจรง

6. ตดตามความกาวหนาและประเมนผลกระทบและการเปลยนแปลง

7. มเวทแลกเปลยนเรยนรสงทด�าเนนการ

MaPSaF12 แบงการประเมนวฒนธรรมความปลอดภยเปน10ประเดน

ไดแก(1)ความมงมนตอการพฒนาตอเนองโดยรวม(2)การใหความส�าคญตอ

ความปลอดภย (3) ความผดพลาดเชงระบบและความรบผดชอบของปจเจก

(4)การบนทกอบตการณ(5)การประเมนอบตการณ(6)การเรยนรและสราง

การเปลยนแปลง(7)การสอสารเกยวกบประเดนความปลอดภย(8)การบรหาร

บคลากรและประเดนความปลอดภย (9) การใหความรและฝกอบรมบคลากร

(10) การท�างานเปนทม โดยจะมการประเมนในระดบทมและระดบองคกร ม

การแบงระดบวฒนธรรมเปน5 ระดบแตละระดบจะมค�าอธบายในแตละองค

ประกอบวามรปธรรมของการปฏบตอยางไร

ระดบทง5ไดแก

A: pathological (ค�าพดตวอยาง “ท�าไมตองเสยเวลากบเรองความ

ปลอดภย”)

B: reactive (ค�าพดตวอยาง“เมอไรทมอบตการณขนเรากตองท�าอะไร

บางอยาง”)

C: bureaucratic (ค�าพดตวอยาง “เรามระบบพรอมจดการกบความ

เสยงทงหมดทระบไว”)

12 http://www.nrls.npsa.nhs.uk/resources/?entryid45=59796

HA UPDATE 201850

D: proactive (ค�าพดตวอยาง“เรามความตนตวพรอมส�าหรบความเสยง

ทอาจเกดขน”)

E: generative (ค�าพดตวอยาง“การบรหารความเสยงผนวกรวมอยใน

ทกสงทเราท�า”)

ตวอยางค�าอธบายระดบตางๆ ของความมงมนการพฒนาตอเนองโดยรวม

A-pathological: ไมมการลงทนทรพยากรในการบงชปญหาหรอเรองราว

ทปฏบตไดด.ถามการทบทวนตรวจสอบเกดขนกขาดโครงสรางรองรบและไมม

การตอบสนองตอสงทพบ.การจดท�าprotocols&policiesเปนไปตามขอก�าหนด

ทองคกรตองท�าไมมการน�าไปใชทบทวนหรอปรบปรงใหทนสมย.การดแลท

ดอยคณภาพยงคงเกดขนโดยไมมใครใสใจทงในระดบกรรมการและทมดแล

สขภาพทวทงองคกร.

B-reactive: มการจดท�ากรอบการพฒนาอยางตอเนองเพอตอบสนอง

ตอนโยบายหรอการตรวจเยยม.การตรวจสอบเกดขนเมอมอบตการณเฉพาะ

และตามนโยบายของสวนกลางไมไดสะทอนความตองการของพนท.มความ

พยายามทจะน�าสงทพบจากการทบทวนตรวจสอบมาใชไมมากนก.มprotocols

&policiesเพยงเลกนอยมกจะหมดอายและไมไดใชนอกจากจะมอบตการณ

เกดขนทท�าใหตองมาทบทวน.การจดท�าprotocols&policiesใหมๆเกดขน

เพอตอบสนองอบตการณและค�ารองเรยน.

C-bureaucratic: เจาหนาทดานหนายงไมมความผกพนในกระบวนการ

พฒนาและมองวาเปนกจกรรมของการบรหารซงถกขบเคลอนจากภายนอก.ม

การตรวจสอบจ�านวนมากเกดขน แตขาดยทธศาสตรโดยรวมทเชอมโยงกบ

ความตองการขององคกรหรอพนท.เจาหนาทมภาระกบprotocols&policies

ในการทบทวนและปรบปรงคอนขางมากแตไมคอยไดน�าไปปฏบต.ผปวยและ

สงคมอาจมสวนรวมในประเดนคณภาพ แตกเปน lip service มากกวา real

engagement.

D-proactive: มความตองการและความกระตอรอรนในการพฒนา

คณภาพอยางตอเนองทวทงองคกร.เปนทตระหนกวาการพฒนาอยางตอเนอง

เปนความรบผดชอบของทกคนและทงองคกร รวมทงผปวยและสงคมตองม

สวนรวม. องคกรมงเปนศนยกลางของความเปนเลศและเปรยบเทยบผลงาน


ท�าอ

ยางเรย

บงาย

ตอนท

3

มาต


ยาบ

าลแล

ะบ

รการส

ขภาพ

ฉบ

บท

4

ตอนท

2

คณ

คา ค

ณภ

าพ ค

ณธรรม


ตอนท

1ของตนกบองคกรอน.cliniciansมสวนรวมเปนเจาของกระบวนการตรวจสอบ

ทน�ามาสการพฒนาอยางตอเนอง.มการจดท�าและทบทวนprotocols&policies

โดยเจาหนาทและใชเปนฐานของการดแลและใหบรการ. ผปวยและสงคมม

สวนรวมอยางเปนทางการในการตดสนใจภายในเพอใหเปนบรการทผปวยเปน

ศนยกลาง.

E-generative: มวฒนธรรมของการพฒนาอยางตอเนองฝงในองคกร

และเปนสวนส�าคญในการตดสนใจทกระดบ. องคกรเปนศนยความเปนเลศ

ประเมนและเปรยบเทยบผลงานของตนเองกบหนวยงานอนทงในและนอกภาค

บรการสขภาพ. ทมออกแบบและด�าเนนการในแผนงานตรวจสอบทมงเนน

ผลลพธของตนโดยความรวมมอกบผปวยและสงคม.เจาหนาทมความตนตว

ตอโอกาสเกดความเสยงตางๆ.เมอเวลาผานไปความจ�าเปนทตองมprotocol

และนโยบายตางๆ ลงลงเนองจากมการปฏบตตามขอมลวชาการอยางเปน

ธรรมชาตและความปลอดภยของผปวยอยในใจของทกคน.ผปวยและสงคมม

สวนรวมในการใหขอคดเหนและเสยงสะทอนดวยวธการทมความหมายในระบบ

ปกต.

กจกรรมทควรปฏบตเปนประจ�าเพอสรางวฒนธรรมความปลอดภย

InstituteofHealthcareImprovement13ไดเสนอกจกรรมงายๆตอไป

นเปนฐานในการสรางวฒนธรรมความปลอดภย

(1) สรปยอ ขอปลอดภย (safetybrief)ผปฏบตงานน�าประเดนความเสยง

มาคยกนในทมเปนประจ�าในทกเวรโดยใชเวลาสนๆ

(2) คยกนยามเชา (morningbrief)น�าขอมลของผปวยทรบใหมและ

ปญหาการดแลผปวยทเกดขนในชวงเวรบายและเวรดกมาคยกน

(3) ทบทวนขางเตยง (bedsidereview)เพอตรวจสอบปญหาทอาจจะ

ถกละเลยไประหวางการดแลผปวยตามปกต

(4) สงตอระหวางเวร (shifthandovercommunication)สงตอประเดน

ความเสยงและขอพงระวงทคยกนภายในแตละเวร

(5) ผน�าออกหนารบร (patientsafetyleadershipwalkround)ผน�า

ตรวจเยยมหนวยงานตางๆอยางสม�าเสมอเพอรบรปญหาและอบตการณตางๆ

13 http://www.ihi.org/resources/Pages/Changes/DevelopaCultureofSafety.aspx

HA UPDATE 201852

ทเกดขนใหความมนใจวาจะเนนปรบปรงแกไขระบบและด�าเนนการแกไขโดย

ทนท

Mindset, Mindfulness, & Culture ในองคกรทมความปลอดภยสง

ตามแนวคดองคกรทนาไววางใจ หรอองคกรทมความปลอดภยสง

ยงยวดจะใหความส�าคญกบการมsafetymindset,การมความตระหนกร,และ

การปฏบตทเปนวฒนธรรมใน5ประเดน14

กรอบท 1.9 Mindset,mindfulness,&cultureในองคกรทมความปลอดภยสง

Mindset MIndfulness Culture

ใครครวญ Reluctance to

simplify

สรรพสงมความ

สมพนธกน

ไมดวนอธบายโดย

เอางายเขาวา

RCAวเคราะหให

เหนตนตอของปญหา

คาดการณ Preoccupation

with failure

เหตรายอะไร

กเกดขนได

ตนรในทก

สถานการณ

ใชFMEAวเคราะห

รวบรวมnear-misses

มาใช

เตรยมพรอม Resilience ความประมาท

น�ามาสหายนะ

ขวนขวายเตรยม

พรอมรบมอ

เตรยมพรอมรบมอ

กบทกเหตการณท

เปนไปได

ตาด Sensitivity to

operation

น�าประสบการณ

ของเราและคนอน

มาใชตรวจจบ

มองหาสงผดปกต

รอบตว

ใชตอมเอะไวตอสง

ผดปกตแลกเปลยน

เรยนร

หฟง Deference to

expertise

ความเหนของทกคน

มคณคา

รบฟงและรบรเสยง

ของผคนรอบตว

ใหเกยรตและรบฟง

จดระบบใหทกทวงได

การมวฒนธรรมความปลอดภยในองคกร จะท�าใหบคลากรในองคกรม

การประพฤตปฏบตในสงทเออตอความปลอดภยอยางเปนอตโนมต ไมตอง

คอยมการตดตามก�ากบ สงผลใหเกดคณคาและคณภาพตอผรบบรการอยาง

คมคา

14 ดดแปลงจากWeickKE.;KathleenMS.(2001).ManagingtheUnexpected-AssuringHighPer-formanceinanAgeofComplexity.SanFrancisco,CA,USA:Jossey-Bass.pp.10–17.


ท�าอ

ยางเรย

บงาย

ตอนท

3

มาต


ยาบ

าลแล

ะบ

รการส

ขภาพ

ฉบ

บท

4

ตอนท

2

คณ

คา ค

ณภ

าพ ค

ณธรรม


ตอนท

11.3.5PatientSafetyGoals

PatientSafetyGoals(PSGs)เปนการก�าหนดประเดนความปลอดภย

ในการดแลผปวยทมความส�าคญสง และสรปแนวทางปฏบตจากหลกฐาน

วชาการทควรน�ามาใช เพอใหสถานพยาบาลตางๆ ใหความส�าคญและน�า

แนวทางดงกลาวไปสการปฏบต

PSGsจงเปนทงเปาหมาย(goals)และแนวทางปฏบต(guidelines)

ไปในขณะเดยวกน

ในป 2560 กระทรวงสาธารณสขตระหนกในความส�าคญของความ

ปลอดภยในการปฏบตงานของบคลากรดวยเชนกน ไดประกาศนโยบาย

2Psafetyคอpatient&personnelsafetyซงการน�าPSGs(SIMPLE)มาส

การปฏบตเปนยทธศาสตรหนงของนโยบายดงกลาว

กรอบท 1.10 PatientandPersonnelSafetyGoals(SIMPLE)2

Patient Safety Goals Personnel Safety Goals

S: Safesurgeryandinvasiveprocedures S: Security and privacy of information and

SocialMedia(communication)

I: Infection prevention and control I: Infection and exposure

M: Medication and blood safety M: Mental health and mediation

P: Patient care processes P: Process of work

L: Line, tube,catheter, device, & Laboratory L: Lane(ambulance)&Legalissues

E: Emergencyresponse E: Environmentandworkingconditions

ในชวงแรกของการขบเคลอนPSGsสรพ.แนะน�าใหใชgapanalysis

เปนเครองมอวเคราะหgapระหวางสงทอยในขอแนะน�ากบสงทโรงพยาบาล

ปฏบตจรงแลวท�าactionplanเพอลดgapเหลานนและตอมากแนะน�าใหใช

การตามรอยSIMPLEเพอตดตามและกระตนการปฏบตจรงในพนท

มาตรฐานHAฉบบท4มขอก�าหนดเรองการใชriskregisterเพอให

เกดกระบวนการบรหารความเสยงทเปนพลวตมชวตและสงเสรมการพฒนา

อยางตอเนอง จงเปนโอกาสดทจะใชประเดนความเสยงในSIMPLEทงหมด

HA UPDATE 201854

มาเขากระบวนการวเคราะหความเสยงและใชการจดการอยางเปนระบบรวมทง

เหนโอกาสทจะใชเครองมอคณภาพอนๆรวมกบriskregisterในกระบวนการ

บรหารความเสยง

กรอบท 1.11 การใชRiskRegisterเปนแกนในกระบวนการบรหารความเสยงรวมกบ

เครองมอคณภาพอนๆ

เปนทเชอมนวาถาSIMPLEแตละรายการมriskownerทaccountable

ตอหนาททไดรบมอบหมาย จะท�าใหมการตดตามทบทวนมาตรการปองกน

และการปฏบตตามผลลพธทเกดขนน�ามาสการพฒนาอยางตอเนองและเพอ

การตดตามแนวทางปฏบตตามSIMPLEทมการก�าหนดเปนNationalPatient

and Personnel SafetyGoals ใหสอดคลองกบนโยบายของรฐมนตรวาการ

กระทรวงสาธารณสขทก�าหนดใหมการสงเสรมและพฒนา ระบบ National

ReportingandLearningSystemจงไดมการก�าหนดอบตการณทสมพนธกบ

SIMPLEซงเปนpreventableharmsเปนอบตการณทรายงานในระบบ

1.3.6NationalReportingandLearningSystem

การรายงานอบตการณเปนหนงในวฒนธรรมความปลอดภยทสราง

คณคาใหกบระบบบรการสขภาพ เปนการเรยนรจากความผดพลาด น�ากลบ

มาพฒนาระบบบรการเพอปองกนความผดพลาด

Riskregister

PSG: SIMPLE Past incidents Medical Record ReviewFMEAProcess analysis Clinical risk

Gap analysisHFEHuman-centereddesign

Incident reportTraceKPImonitoringRCA&redesignRiskprofile

RiskIdentification

RiskAnalysis

RiskTreatment

Risk Monitor& Review


ท�าอ

ยางเรย

บงาย

ตอนท

3

มาต


ยาบ

าลแล

ะบ

รการส

ขภาพ

ฉบ

บท

4

ตอนท

2

คณ

คา ค

ณภ

าพ ค

ณธรรม


ตอนท

1องคการอนามยโลกใหความส�าคญกบระบบรายงานอบตการณและตดตาม

ถอวาเปนหนงในเครองมอส�าคญเพอความปลอดภยของผปวยเมอพ.ศ.2548

องคการอนามยโลกรวมกบประเทศสมาชกไดยกรางแนวทางส�าหรบระบบรายงาน

อบตการณและการเรยนรซงหลายประเทศสมาชกน�าไปทดลองใช

ในปพ.ศ.2555ไดมการเสนอรปแบบการรายงานอบตการณเรยกวา

MinimalInformationModelforPatientSafetyIncidentReportingSystems

(MIMPS)และเรมน�ามาทดลองใชเกบขอมลและวเคราะหในประเทศญปนและ

กลมประเทศยโรปตอมาองคการอนามยโลกไดเชญชวนประเทศสมาชกใหขยาย

ขอบเขตจากการรายงานสการเรยนรเพอพฒนา และพฒนาระบบ National

ReportingandLearningSystemเพอสรางวฒนธรรมความปลอดภยในแตละ

ประเทศโดยมหลกการส�าคญในการพฒนาระบบส�าหรบทกประเทศคอ

1. บทบาทพนฐานของระบบรายงานอบตการณคอการยกระดบความ

ปลอดภยส�าหรบผปวยดวยการเรยนรจากขอบกพรองของระบบบรการ

สขภาพ

2. การรายงานตองใหความมนใจในความปลอดภยแกผรายงาน

วาจะไมถกลงโทษหรอไดรบความเดอดรอน

3. การรายงานจะมประโยชนตอเมอน�ามาสการตอบสนองอยาง

สรางสรรคอยางนอยมการใหขอมลปอนกลบจากผลการวเคราะหขอมลและ

ถาเปนไปไดควรมการใหขอเสนอแนะเพอการปรบปรงกระบวนการและระบบ

บรการสขภาพ

4. การวเคราะหทมความหมาย การเรยนร และการเผยแพรบทเรยน

ทไดรบตองอาศยผมความเชยวชาญทรพยากรบคคลและการเงนหนวยงาน

ทรบรายงานตองมความสามารถในการเผยแพรขอมลและใหขอเสนอแนะเพอ

การปรบปรง

โรงพยาบาลทมระบบบรหารความเสยง จะมระบบรายงานอบตการณ

อยแลวประเทศไทยไดด�าเนนการตอยอดจากสงทมอยโดยการจดตงคณะท�างาน

พฒนาระบบNationalReportingandLearningSystemขนเพอพฒนาเชอมตอ

ระบบรายงานอบตการณความเสยงของรพ.เขาสระบบสวนกลางโดยสมครใจ

สรพ. ไดพฒนาระบบสารสนเทศทชวยเพมประสทธภาพระบบบรหาร

จดการความเสยงของสถานพยาบาล(HealthcareRiskManagementSystem-

HA UPDATE 201856

HRMS)ทสามารถใชไดกบสถานพยาบาลทกระดบทกขนาดทงรฐและเอกชน

เพอใหสถานพยาบาลมฐานขอมลเพอการเรยนรและตดตามประเมนผลคณภาพ

และความปลอดภยของตนเองซงระบบนสามารถเชอมโยงขอมลเขาสฐานขอมล

กลาง (NationalReportingandLearningSystem-NRLS) เปนขอมลภาพ

รวมของประเทศเพอน�ามาวเคราะหใหขอเสนอแนะและสรางการเรยนร

ระบบNRLSเปนWeb-basedApplicationสามารถเขาใชงานไดอยาง

อสระตลอดเวลาโดยมระบบการรกษาความปลอดภยของขอมลดวยการก�าหนด

กลมผใชตามบทบาทและระดบสทธการเขาใชงานมชองทางส�าหรบรบขอมล

อบตการณความเสยงตามมาตรฐานกลาง โดยแยกวธการรบขอมลออกเปน

2วธการผานชองทางแตละชองทางดงน

1) รบขอมลแบบrealtimeผานชองทางการใชงานระบบHRMSonCloud

2) รบขอมลทถกตองตามStandardDataSet&Terminologiesดวย

การimportผานระบบNRLSserviceส�าหรบสถานพยาบาลสมาชกทไมไดใช

งานระบบHRMSonCloud

ระบบHRMSและNRLSไดรบการสนบสนนระบบปฏบตการบนCloud

จากส�านกงานรฐบาลอเลกทรอนกส(องคการมหาชน)ในปพ.ศ.2561สรพ.

ไดเปดรบสมครรพ.เขารวมโครงการเพอพฒนาระบบและสรางวฒนธรรมความ

ปลอดภยใหเกดผลทงPatientandPersonnelSafetyโดยสมครใจ

การพฒนาระบบNationalReportingandLearningSystemเปนการ

พฒนาคณภาพทเรยนรจากเหตการณจรงและแกไขเชงระบบ ซงเกดคณคา

ทงกบผใหและผรบบรการในการสรางความไววางใจในระบบบรการสขภาพรวมกน

และพฒนาระบบบรการทมคณภาพทยงยน

1.3.7RiskManagementSystem

ดรายละเอยดในเรองมาตรฐานใหมหวขอ2.7

1.3.8ClinicalGovernance

ดรายละเอยดในเรองมาตรฐานใหมหวขอ2.3


ท�าอ

ยางเรย

บงาย

ตอนท

3

มาต


ยาบ

าลแล

ะบ

รการส

ขภาพ

ฉบ

บท

4

ตอนท

2

คณ

คา ค

ณภ

าพ ค

ณธรรม


ตอนท

11.4 คณภำพและคณคำในกำร“ดแลใหคมคำ” (EconomicObjective)

1.4.1Lean

Lean แปลตรงตววา เพรยว ไมมสวนเกน เมอน�ามาใชในการพฒนา

ระบบงานLeanจะหมายความถงขจดความสญเปลาทกชนดซงเปนสวนเกน

ของระบบงาน

Lean thinking คอการขจดความสญเปลาทกประเภทเพอใหน�าทรพยากร

ทมอยมาสรางคณคาใหผรบผลงานเปนคณคาในมมมองของผรบผลงาน

คณคาของบรการสขภาพ คอ การวนจฉยโรค การรกษาและใหค�า

แนะน�า โดยไมลาชา โดยไมผดพลาด เพอใหไดผลลพธทางคลนกทด คมคา

เคารพในศกดศรของความเปนมนษย สะดวกสบาย ดวยความหมายนก

ครอบคลมทงเรองของการดแลคนดแลไขและดแลใหคมคาแลว

การคนหาความสญเปลา

(1) ใชแนวทางงายๆ คอทบทวนวามอะไรบางทเปนเรองของความ

ซ�าซอนซบซอนสญหายเสยเวลาเสยโอกาส

(2) ใชสตร DOWNTIME คอdefectsrework(ท�างานซ�าเพอแกไขขอ

บกพรอง),overproduction(ผลตหรอบรการมากเกนจ�าเปน),waiting(รอคอย),

notusingstaff talent(ไมใชภมรของเจาหนาท), transportation(เดนทาง),

inventory(วสดคงคลง),motion(เคลอนท),excessiveprocessing(ขนตอน

ทมากเกนจ�าเปน)

(3) ใชมมมองทางคลนก (clinical waste) เชน เขาไมถง รอคอย

วนจฉยผดพลาดหรอลาชารกษาผดพลาดหรอลาชาใชวธการและเทคโนโลย

ทางการแพทยทมากเกนไปหรอนอยเกนไปหรอลาสมย ความผดพลาดและ

อบตการณ ปญหาการสอสารปญหาการประสานงานความรและทกษะทไม

เพยงพอความสบสนในบทบาทการบนทกทไมเกดประโยชนการดแลทไมม

ความแนนอนการใชดลยพนจของแตละบคคลระบบทไมปองกนความผดพลาด

HA UPDATE 201858

กรอบท 1.12 ความสญเปลาในการดแลผปวย

องคประกอบของ Lean

(1) ท�าใหมการปฏบตงานทเสถยร (operationalstability)เชนการ

มแนวทางปฏบตทเปนมาตรฐานการฝกอบรมการเขาไปดทหนางานจรงการ

ใชหลกการมองเหน(visualmanagement)การดแลทรพยากรเชงรก

(2) คณภาพทฝงในระบบเชนระบบทปองกนความผดพลงการควบคม

ทเหนไดชดเจนการสงสญญาณเตอน

(3) ท�าใหเลอนไหลตอเนอง มใหเปนคอขวด เชน การจดเตรยม

ความพรอมทรวดเรว(quicksetup)การท�าใหจ�านวนจดบรการและเวลาทใช

สอดคลองกบจ�านวนผปวยในแตละชวงเวลา การปรบระดบภาระงานใหใกล

เคยงกนในชวงเวลาตางๆการใชระบบการดง(pullsystemการใชความตองการ

ทปลายทางหรอขนตอนตอไปเปนผสงสญญาณใหเรมตนด�าเนนการ)

(4) การพฒนาคณภาพอยางตอเนองโดยการท�างานเปนทมเพอขจด

ความสญเปลา

Lean กบแนวคดทใชในการพฒนาคณภาพโรงพยาบาล

(1) การวเคราะหโอกาสพฒนาและการตามรอยความสญเปลาเปน

1 ใน 4 ของการใช NEWS ในการวเคราะหโอกาสพฒนาและการตามรอย

(NEWS=need&experienceofpatient,evidence,waste,safety)

(2) การใชแนวคด Lean เพอปรบปรงคณภาพในมตตางๆ เชน

เพมความครอบคลมของการเขาถง การขจดความสญเปลาคอการเพม

ประสทธภาพ การตอบสนองความตองการดานอารมณ สงคม จตวญญาณ

เปนการตอบสนองคณคาในมตคนเปนศนยกลางการปองกนความผดพลาดท

สขภาพปกต สขภาพปกต

เจบปวยการเขาถงการวนจฉยโรค

ประสทธภาพในการรกษาดานคลนก,ระบบงาน

ความสญเปลา


ท�าอ

ยางเรย

บงาย

ตอนท

3

มาต


ยาบ

าลแล

ะบ

รการส

ขภาพ

ฉบ

บท

4

ตอนท

2

คณ

คา ค

ณภ

าพ ค

ณธรรม


ตอนท

1ฝงในระบบและการมองวาอบตการณเปนความสญเปลามความสอดคลองกบ

มตความปลอดภย

(3) การใชแนวคด Lean สอดคลองกบคานยมและแนวคดหลก

ของ HA หลายประการ เชนผปวยเปนศนยกลางการท�างานเปนทมการให

คณคากบบคลากรการเรยนรการบรหารโดยใชขอมลจรงการปรบปรงอยาง

ตอเนองการใชมมมองเชงระบบและการน�าอยางมวสยทศน

1.4.2UtilizationReview&UtilizationManagement

ความหมาย

Utilization Review (UR) คอการทบทวนการดแลรกษาผปวยหลงจาก

ทไดใหบรการไปแลว

Utilization Management (UM) คอการประเมนความจ�าเปนของการ

ไดรบบรการทางการแพทย ความเหมาะสมและประสทธภาพของการใช

ทรพยากรหตถการและสถานทเปนกระบวนการทproactiveซงครอบคลม

การวางแผนจ�าหนายการวางแผนคขนาน(concurrentplanning)การขออนญาต

กอนรกษา(precertification)การทบทวนขณะดแลรกษาและการอทธรณ

บางครงอาจมการใชค�าวาURและUMในความหมายททดแทนกนหรอ

สลบกน

ลกษณะของการท�า UR/UM

การท�าUR/UMอาจจะเปนการทบทวนกอนการดแลหลงการดแลหรอ

ขณะดแลผปวย

การทบทวนกอนการดแล (prospective review) เปนวธการทใชลด

การดแลทางการแพทยทไมจ�าเปนดวยการปฏเสธกรณผปวยทไมเขาเกณฑ

หรอสงตอไปยงสถานพยาบาลทเหมาะสมมากกวา

การทบทวนขณะดแลผปวย(concurrentreview)เปนการทบทวนท

เปนสวนหนงของการดแลและสนบสนนการตดสนใจณจดใหบรการซงอาจ

จะควบเอาหนาทของcasemanagementเพอประสานและวางแผนจ�าหนาย

หรอสงตอผปวยไปยงสถานพยาบาลในระดบตอไปอยางปลอดภย

HA UPDATE 201860

การทบทวนหลงการดแล (retrospective review) เปนการทบทวน

ความเหมาะสมของหตถการสถานทและเวลาในการใหการดแลผปวยหลงจาก

ใหการดแลแลวโดยเทยบกบเกณฑทก�าหนดไวการทบทวนนมกจะสมพนธกบ

การจายเงนและน�ามาสการปฏเสธการจายเงน หรอน�ามาสการยายผปวยไป

ดแลในระดบทเหมาะสมกวา

ขอพงระวง

การท�าUR/UMมเปาหมายเพอทจะควบคมคาใชจายของบรการสขภาพ

เปนหลกแตอาจกอใหเกดปญหาคาใชจายของการบรหารสวนนกลายเปนภาระ

ทเพมขน

มการวพากษวา UR/UM ปฏบตตอคาใชจายเสมอนเปนตววดดาน

ผลลพธตวหนงท�าใหเกดความสบสนตอวตถประสงคของบรการสขภาพและ

อาจจะลดทอนคณคาของบรการสขภาพลง

การท�า UR/UM โดยผจายเงนซงมงเนนทจะตดคาใชจาย อาจน�าไปส

การไมใหบรการทจ�าเปนหรอการปฏเสธการจายเงนซงสงผลตอความลาชา

ในการดแลหรอภาระทางการเงนตอผปวย

1.4.3แผนงานใชยาสมเหตผล(RDU)

การเลอกใชยาอยางสมเหตผลจะชวยลดการสงใชยาทไมจ�าเปนท�าให

ผปวยไดรบยาอยางเหมาะสมและปลอดภยยงขนเปนวธการหนงทจะชวยเสรม

คณคาและคณภาพในมตประสทธภาพ และเปนการแสดงถงคณธรรมของ

ผประกอบวชาชพ

ดรายละเอยดในหวขอ2.8

1.4.4IntegratedPracticeUnits(IPUs)

IPUsเปนแนวคดการบรณาการหนวยดแลผปวยโดยเนนความตองการ

ของผปวยเปนศนยกลาง จดระบบใหเออตอการเขาถงและสามารถแกปญหา

ของผปวยไดอยางรวดเรวและตรงประเดน

ดรายละเอยดในหวขอ1.1.4


ท�าอ

ยางเรย

บงาย

ตอนท

3

มาต


ยาบ

าลแล

ะบ

รการส

ขภาพ

ฉบ

บท

4

ตอนท

2

คณ

คา ค

ณภ

าพ ค

ณธรรม


ตอนท

11.5 คณธรรมกบคณภำพ

1.5.1คณธรรมและจรยธรรม

คณธรรม (virtue) เปนคณลกษณะทอยภายในตวคนซงมองไมเหน

เปนความดงามในจตใจทท�าใหเคยชนตอการประพฤตด เปนปจจยสงเสรมให

มจรยธรรมเปนจดเรมของการพฒนาเพอใหมจรยธรรม

จรยธรรม (ethic) คอคณลกษณะความดงามทปรากฎออกมาภายนอก

ใหผคนมองเหนวาเปนการตดสนใจและปฏบตทถกตองเหมาะสม

หลกจรยธรรม (ethical principle) หรอมาตรฐานทางจรยธรรมเปน

สงทถอเอาเปนหลกส�าหรบเทยบก�าหนดทางจรยธรรม

ประมวลจรรยาบรรณ (code of conduct) คอกรอบแนวทางการ

ประพฤตปฏบตทดงามตามหลกจรยธรรมขององคกรระบขอปฏบตทพงกระท�า

และขอหามตางๆ

1.5.2หลกจรยธรรมพนฐานของมนษย

หลกจรยธรรมพนฐานของมนษยไดแก

(1) การเคารพในศกดศรของความเปนมนษยและอสระทจะตดสนใจ

(autonomy) ของผอน ควบคกบความซอสตยจรงใจและรกษา

สญญา

(2) หลกการท�าความด (beneficence) ควบคกบการปองกนความ

เสยหายในทกการกระท�าของเรา

(3) หลกการไมท�าความชว (nonmaleficence) ไมท�าใหผอนไดรบ

อนตรายหรอเกดความเสยหาย ควบคกบการไมเพมความเสยงท

จะไดรบอนตรายใหกบผอนไมใชทรพยากรทควรน�าไปใชประโยชน

อนไดอยางสญเปลา

(4) หลกความยตธรรม(justice)ใหในสงทผอนสมควรไดรบปฏบตตอ

ผคนอยางเทาเทยมกนเปนธรรมไมมความล�าเอยงควบคกบการ

ไมสรางภาระทไมเปนธรรมกบผอน ท�าเพอประโยชนของผดอย

โอกาส

HA UPDATE 201862

1.5.3หลกจรยธรรมของวชาชพ

วชาชพตางๆ จะก�าหนดหลกจรยธรรมทส�าคญเพอใหสมาชกของ

วชาชพยดถอปฏบตซงมกจะมองคประกอบตอไปนความซอสตย(honesty),

ความเตมอมสมบรณในตนเอง (integrity), ความโปรงใส เปดเผยขอเทจจรง

(transparency),ความรบผดชอบ(accountability),การรกษาความลบ(con-

fidentiality),ความเปนกลางใชเหตผล(objectivity),การเคารพผอน(respect),

การเคารพกฎหมาย (obedience to the law), การรกษาค�าสตยปฏญาณ

(loyalty),การหลกเลยงผลประโยชนทบซอน(avoidconflictofinterest)

1.5.4คณธรรมจรยธรรมในมาตรฐานHA

มาตรฐาน HA จ�านวนหนงมความเกยวของกบเปาหมายคณธรรม

จรยธรรมในบางขออาจจะก�าหนดไวชดเจนในบางขออาจตองตความเปาหมาย

ใหลกซงดงตวอยางตามตาราง


ท�าอ

ยางเรย

บงาย

ตอนท

3

มาต


ยาบ

าลแล

ะบ

รการส

ขภาพ

ฉบ

บท

4

ตอนท

2

คณ

คา ค

ณภ

าพ ค

ณธรรม


ตอนท

1กรอบท 1.13 ประเดนคณธรรมจรยธรรมในมาตรฐานHA

มาตรฐาน ตวอยางประเดนคณธรรมจรยธรรม

การน�า ผน�าทมความเทยงธรรมโปรงใสรบผดชอบซอสตยจรงใจ

การก�ากบดแลกจการบนหลกการเคารพในผอนการไมสรางความเสยหาย

และการใชความเทยงธรรม

กลยทธ การจดบรการทมงใหคณคาการท�าธรกจอยางมจรยธรรม

ผปวย/ผรบผลงาน การดแลผปวยดวยความใสใจระมดระวงเตมความสามารถเคารพในสทธ

และpreferenceของผปวย

การวดวเคราะห การบนทกขอมลทถกตองการวเคราะหทไมมอคตการรกษาความลบการไม

เขาใชระบบคอมพวเตอรในสทธของผอน

ก�าลงคน การรบฟงและเคารพกนและกนความเทยงธรรมการอทศตนในหนาท

ปฏบตการ การออกแบบระบบงานทเขาใจความตองการของผคนการปฏบตตามระบบท

ไดรบการออกแบบไว

คณภาพ

ความปลอดภย

ใชความรความสามารถและความระมดระวงอยางเตมทในการดแลผปวยเพอให

ผปวยไดรบในสงทควรไดรบไมเกดอนตรายจากการกระท�าหรอไมกระท�าของเรา

วชาชพ มการก�ากบดแลจรยธรรมโดยเพอนรวมวชาชพขณะทยงคงไวซงการเคารพใน

autonomyของการตดสนใจทไมกอเกดความเสยหายตอผปวย

สงแวดลอม การดแลสงแวดลอมเพอใหเกดความปลอดภยตอผใช

IC การใชความระมดระวงในทกขนตอนทจะไมท�าใหผปวยตดเชอจากการดแลรกษา

เวชระเบยน การรกษาความลบของขอมลผปวย

ยา การใชยาอยางสมเหตผลและปลอดภยใหผควรไดรบยาไดเขาถงยาไมสง

จายยาดวยแรงจงใจเพราะผลประโยชนสวนตน

Investigation การสงตรวจวนจฉยโดยมขอบงชทชดเจนใชทรพยากรอยางมขอบงช

การเฝาระวงโรค การตรวจพบการระบาดและควบคมไดอยางรวดเรวคอการปกปองผคนอก

จ�านวนมากมใหตองเผชญอนตราย

ชมชน การเสรมพลงชมชนคอการเคารพในศกดศรของชมชนยอมรบความคดเหน

และความสามารถของชมชนในการแกปญหาของตนเอง

HA UPDATE 201864

1.5.5ประเดนทางจรยธรรมทยากล�าบากในการตดสนใจ

เมอบางกรณอาจจะมการน�าหลกคณธรรมจรยธรรมทแตกตางกนมาเปน

ฐานในการพจารณาวาควรตดสนใจอยางไร และหลกดงกลาวนนขดแยงกน

จงจ�าเปนตองมแนวทางและกลไกชวยใหผประกอบวชาชพตดสนใจไดดวย

ความมนใจ

เรองนเปนขอก�าหนดในมาตรฐาน HA ฉบบใหม (ดรายละเอยดค�า

อธบายในหวขอ2.4)

1.5.6คณธรรมจรยธรรมกบมตดานจตวญญาณ

เนองจากจรยธรรมมพนฐานมาจากคณธรรม และคณธรรมเปนสงท

เกยวของกบมตดานจตวญญาณจงควรท�าความเขาใจเรองนควบคกนไป

จตวญญาณคออะไรl เปนเรองของความมจตใจสงงดงามเมตตารบผดชอบสมานฉนท

เกอกลกนไมเหนแกตวl เปนเรองของความเชอในสงยดเหนยวl เปนเรองของการส�านกรภายในl เปนเรองของคณคาเปนเรองของอดมคตl เปนความสามารถทจะใหความหมายแกชวตและทกสงl เปนขมพลงภายในเปนเรองของพลงชวตl เปนวถอนศกดสทธของการด�าเนนชวตอยางกลมกลนกบความงาม

โดยรอบและความงามในตวเราl เปนทรพยากรภายในบคคลทสามารถเยยวยาความเจบปวยได(inner

resourceforhealing)

การพฒนาตนเองของมนษย

การพฒนาตนเองของมนษยอาจจดกลมไดเปน4ดานหรอภาวนา4คอ:

(1) กายภาวนา (physicaldevelopment)ดแลสงแวดลอมและทอยให

เหมาะสมรบรสอสารกบสงแวดลอมอยางรเทากน


ท�าอ

ยางเรย

บงาย

ตอนท

3

มาต


ยาบ

าลแล

ะบ

รการส

ขภาพ

ฉบ

บท

4

ตอนท

2

คณ

คา ค

ณภ

าพ ค

ณธรรม


ตอนท

1(2) ศลภาวนา (moral or social development) การส�ารวมในกาย

วาจาขวนขวายชวยเหลอรบใชบรการดวยน�าใจ

(3) จตตภาวนา (emotional development) การพฒนาคณธรรมให

เขมแขงพรอมลดละก�าจดกเลสมสตปจจบนมความเพยรไมฟงซาน

(4) ปญญาภาวนา (cognitiveorwisdomdevelopment)การรบรสง

ทงหลายตามความเปนจรง รเทาทนโลกและชวต ปลดปลอยใหชวตหลดพน

เปนอสระขนไปทละขน

จะเหนวาการพฒนาตนเองทง4ดานนคอการพฒนาดานจตวญญาณ

เปนพนฐานส�าคญของการมคณธรรมและจรยธรรม

SHA (Spiritual Healthcare Appreciation)

SHA คอ การประยกตมตดานจตวญญาณกบการดแลผปวยในบรบท

ตางๆเราอาจพจารณามตดานจตวญญาณในบรบทตางๆไดดงน

(1) ตอตวเอง คอ การการพฒนาตนเองทกดานอยางสมดล การลด

ตวตน การมจตส�านกใหมทรบผดชอบตอสวนรวม (สงเสรมคณธรรมในตว

ผประกอบวชาชพ)

(2) ตอผปวยคอการดแลผปวยดวยความรกดวยหวใจของความเปน

มนษย(humanizedhealthcare)ดวยความเคารพในสทธและศกดศรของความ

เปนมนษย(สงเสรมการดแลความเปนคนและการดแลความเจบไขไดปวย)

(3) ตอองคกรคอการมององคกรเสมอนสงมชวต(livingorganization)

มปฏสมพนธกบสงแวดลอม มการเรยนรและปรบตว สมาชกมอสระทจะแปล

ความหมายขอมลท�าใหเปาหมายสวนบคคลและเปาหมายขององคกรประสาน

สอดคลองกน(สงเสรมประสทธภาพของการท�างานรวมกน)

(4) ตอระบบบรการ คอ การใชมมมองเชงระบบ เหนความสมพนธ

ขององคประกอบตางๆ ทตางองอาศยกน มองเหนทะลจากเหตการณและ

แนวโนมสโครงสรางและวธคดทอยเบองหลง พยายามท�าใหระบบบรการเปน

ระบบทเพรยวและไรรอยตอ(lean&seamless)(สงเสรมการดแลใหเกดความ

คมคา)

จะเหนวาการมมตดานจตวญญาณในการดแลผปวย เปนทงการเพม

คณคาคณภาพคณธรรมในการดแลผปวยไปพรอมกน

HA UPDATE 201866

ลกษณะขององคกรทใชมตดานจตวญญาณในการดแลผปวย

องคกรทใชมตดานจตวญญาณในการดแลผปวยจะมลกษณะส�าคญ

ตอไปน

(1) Inspiration สรางแรงบนดาลใจเพอใหทกคนมจนตนาการมพลงท

จะสรางสรรคและทมเทเหนคณคาของตนเองเกดการยกระดบคณภาพบรการ

และระดบคณภาพชวตของผปวยตลอดจนคณภาพชวตของผใหบรการเอง

(2) Spiritual responsiveness นอกเหนอจากการดแลรกษาโรคและ

ความเจบปวยแลว ผใหบรการยงควรใสใจตอการเยยวยาความทกขของผคน

และตอบสนองตอความตองการดานจตวญญาณของผมารบบรการดวยโดยอาจ

มพฒนาการเปนล�าดบขนดงน(ก)ตอบสนองตอความตองการดานจตวญญาณ

ของผปวยเปนรายคน(ข)น�าสงทตอบสนองเปนรายคนมาวเคราะหเพอใหเหน

ลกษณะรวมของสงทเปนความตองการของผปวย และสรปบทเรยนในชวงท

ผานมา(ค)กลบไปมองเรองดงกลาวในเชงระบบงานเพอปรบปรงพฒนาการ

ตอบสนองทระดบระบบงาน

(3) Reflection and refinement สรางวธการสอสารเชงสรางสรรค

ทบทวนสะทอนความคดรบฟงซงกนและกนเพอใหการท�างานเปนวถของการ

พฒนาและขดเกลาตนเองและผคนทเกยวของ

(4) Human growth ผคนทเกยวของกบการดแลรกษาพยาบาลได

เตบโตทางจตวญญาณเตบโตไปถงศกยภาพทสงสดของตนงอกงามไปสความ

เปนมนษยทสมบรณและกระจายความดงามนสผคนรอบขางและผรบบรการ

1.5.7จรยธรรมกบประชาธปไตยเชงลก(DeepDemocracy)

DeepDemocracy เปนพนฐานทางปรชญาของProcessWorkและ

WorldworkParadigmพฒนาขนโดยArnoldMindellเปนทฤษฎและระเบยบ

วธทางจตวทยา-สงคม-การเมองซงมหลกส�าคญดงนl Process เปนกระบวนการไหลของขอมลอยางตอเนอง เผยใหเหน

เหตการณทเชอมโยงกนl DeepDemocracyใหความส�าคญกบทกเสยงทกระดบของการรบร

ทงทเหนรวมกนและทเปนเสยงสวนนอย


ท�าอ

ยางเรย

บงาย

ตอนท

3

มาต


ยาบ

าลแล

ะบ

รการส

ขภาพ

ฉบ

บท

4

ตอนท

2

คณ

คา ค

ณภ

าพ ค

ณธรรม


ตอนท

1l การเปดโอกาสใหตวเองใครครวญอยางจรงจงในเหตการณและความ

รสกทดเหมอนไมส�าคญสามารถน�ามาซงการแกปญหาทไมคาดคดไดเนองจาก

ความเขาใจในขวขดแยงทอยในตวเราเองและในกลมl เปนการเปดพนทใหทกคนมารวมเจรจาและรวมตวกนอยางลกซง

เปดรบมมมองและความรสกทแตกตางหลากหลาย จนท�าใหเกดความเขาใจ

กนและกนมากขน

กจกรรมตอไปนอาจท�าใหเขาใจแนวคดของเรองนไดดขน

แบบฝกหดท1ใหนกถงความฝนหรอประสบการณระดบขดสด

(peak experience) ในชวงวยเดก คนหาสวนททรงพลงทสดในทางจต

วญญาณแลวคนหาพลงงานสองอยางทเปนขวขดแยงกนพจารณาวาจะน�า

มาจดการกบสถานการณทเกาะกมจตใจของเราอยางไร จะหลอมรวมพลงท

เปนขวตรงขามเขาดวยกนไดอยางไร ชวตของเรารายระบ�าอยระหวางขวทง

สองอยางไรในแตละขณะเราตระหนกรหรอไมวาเราก�าลงใชพลงจากขวใดอย

(ความตระหนกวาเรามสองขวในตวเองท�าใหเราเขาใจผอนดขน)

แบบฝกหดท2คนหาปญหาความสมพนธทเปนจดจดระหวางเรา

กบคกรณ ส�ารวจวามพลงงานอะไรในอกฝายทรบกวนเรา ท�าความรสกและ

ส�ารวจลงลกดวยการเคลอนไหวมอประกอบแลวขยายพลงงานนนจนเราเขาใจ

แกนแทของมนพจารณาวาในชวตของเรามขอจ�ากดอะไรทท�าใหเราใชแกนแท

ของพลงงานนนไดไมเตมท จะกาวขามขอจ�ากดนนไดอยางไร สงเกตความ

เปลยนแปลงทางอารมณทมตออกฝาย(เปนการเปลยนจากการปฏเสธมาสการ

ใชประโยชนพลงงานทรบกวนเรา)

แบบฝกหดท3สงเกตความขดแยงและกลาทจะน�าขนมาพจารณา

วาจดยนของเราคออะไร แกนแทลกๆ ของมนคออะไร ลองเปลยนไปอยอก

ขางหนง(จดยนของคขดแยง)ใครครวญวาแกนแทลกๆในจดยนของคขดแยง

คออะไร สงเกตวาอารมณของเราเปลยนไปอยางไร ตอรองเพอหาประเดนทจะ

น�าไปปฏบต (แบบฝกหดนอาจจะท�าดวยตนเอง ท�ากบทปรกษา หรอท�าใน

สถานการณจรง)

แบบฝกหดท4 ใครครวญวาเราม rank แตละประเภทอะไรบาง(social

rank, psychological rank, spiritual rank, democratic rank) rankทเราม

อยนนท�าใหเราไดสทธพเศษ(privilege)อะไรบางเราจะเฉลมฉลองสทธพเศษ

HA UPDATE 201868

ทเราไดรบมาอยางไร ท�าอยางไรเราจะไมรสกตะขดตะขวงใจกบสทธพเศษท

เราไดรบมา(ท�าใหเขาใจปจจยทกอใหเกดปญหาในกลมไดดขนปจจยเหลาน

เราอาจจะไมเคยรบรมากอนวามความส�าคญ)

แบบฝกหดท5จดโครงสรางการสนทนาแลกเปลยนประสบการณดวย

การก�าหนดประเดนทมมมมองหลากหลาย จดโครงสรางของการสนทนา

ดวยการ fix role หรอจดยนแตใหคนเคลอนไปอยในต�าแหนงของroleทfix

อยสนบสนนใหม role switching หรอการยายฝงใหมากเมอเราเหนดวยกบ

การแสดงออกของอกฝายหนง ยงมการยายฝงไปมามากเทาไร สมาชกกจะ

ยงเขาใจจดยนและความรสกของกนและกนมากขนและเปนหนทางทจะน�ามา

สทางออกใหมๆ (เปนการฝกทจะหลดออกจากกรอบแคบๆทยดตดอย และ

ฝกเขาใจผอนมากขน)

แบบฝกหดท6ใหฝกถอนตวออกมาเปนผสงเกต อยาอนอยกบ

เหตการณลกเกนไปจนไมเหนมมมองทหลากหลาย

แบบฝกหดท7ใหพจารณาความไมสบายทางรางกายทสวนใด

สวนหนงของเรา ใชhandmovementเพอแสดงความรสกตอความไมสบาย

นน ท�าซ�าจนเราสามารถรสกเปนเพอนกบความไมสบายนน กลบมาทบทวน

ตวเองวาปกตเราอยในพลงงานแบบไหน (เปนการเรยนรความสมพนธของ

รางกายและจตใจและเยยวยาตนเอง)

แบบฝกหดท8ใหนกถงสถานการณททาทายอยขางหนา ลองหาทา

นอนทรสกสบายทสดเปลยนทาไปมาใหมากทสดท�าความรสกกบทาทสบาย

ทสดนน แลวนกถงวาทานนท�าใหเรานกถงสตวอะไร เคลอนไหวใหเหมอน

สตวตวนนจนเขาใจแกนของสตวนนแลวใชความสามารถนนเพอจดการความ

ทาทายทระบไวแตแรก(เปนการคนหาพลงในตวเราเพอน�ามาจดการกบความ

ทาทาย)

การประยกตใชProcessWorkหรอDeepDemocracyเปนการฝกใหม

คณธรรมจรยธรรมขนพนฐานนนคอการยอมรบและท�าความเขาใจบคคลอนท

อาจจะแตกตางจากเรา


ท�าอ

ยางเรย

บงาย

ตอนท

3

มาต


ยาบ

าลแล

ะบ

รการส

ขภาพ

ฉบ

บท

4

ตอนท

2

คณ

คา ค

ณภ

าพ ค

ณธรรม


ตอนท

11.6 แนวคดและเครองมอทสงเสรมกำรดแลทมคณคำคณภำพ คณธรรม

1.6.1การจดการความร(KnowledgeManagement)

การจดการความร15

“การจดการความร”เปนเครองมอเพอการบรรลเปาหมาย4ประการไป

พรอมๆกนไดแก(1)บรรลเปาหมายของงาน(2)บรรลเปาหมายการพฒนาคน

(3) บรรลเปาหมายการพฒนาองคการไปเปนองคการเรยนร และ (4) บรรล

ความเปนชมชนเปนหมคณะความเอออาทรระหวางกนในทท�างาน

การจดการความรตองมการด�าเนนการอยางนอย6ประการตอความร

ไดแก(1)การก�าหนดความรหลกทจ�าเปนหรอส�าคญตองานหรอกจกรรมของ

กลมหรอองคการ(2)การเสาะหาความรทตองการ(3)การปรบปรงดดแปลง

หรอสรางความรบางสวนใหเหมาะตอการใชงานของตน (4) การประยกตใช

ความรในกจการงานของตน (5) การน�าประสบการณจากการท�างานและการ

ประยกตใชความรมาแลกเปลยนเรยนรและสกด“ขมความร”ออกมาบนทกไว

(6)การจดบนทก“ขมความร”และ“แกนความร”ส�าหรบไวใชงานและปรบปรง

เปนชดความรทครบถวนลมลกและเชอมโยงมากขนเหมาะตอการใชงานมาก

ยงขนโดยทการด�าเนนการ 6 ประการนบรณาการเปนเนอเดยวกน ความรท

เกยวของเปนทงความรทชดแจง อยในรปของตวหนงสอหรอรหสอยางอนท

เขาใจไดทวไป (explicit knowledge) และ ความรฝงลกอยในสมอง (tacit

knowledge)ทอยในคนทงทอยในใจ(ความเชอคานยม)อยในสมอง(เหตผล)

และอยในมอและสวนอนๆของรางกาย(ทกษะในการปฏบต)

การจดการความรเปนกจกรรมทคนจ�านวนหนงท�ารวมกนไมใชกจกรรม

ทท�าโดยคนคนเดยวการจดการความรทถกตองจะตองเรมทงานหรอเปาหมาย

ของงาน เปาหมายของงานทส�าคญคอการบรรลผลสมฤทธในการด�าเนนการ

ตามทก�าหนดไวไดแก(1)การสนองตอบความตองการของลกคาผมสวนได

สวนเสย และสงคมโดยรวม (2) การมนวตกรรมในการท�างานและนวตกรรม

ดานผลตภณฑหรอบรการ(3)ขดความสามารถขององคการและของบคลากร

15 ศาสตราจารยนายแพทยวจารณพานช

HA UPDATE 201870

ทพฒนาขนและ(4)ประสทธภาพ

เปาหมายสดทายของการจดการความรคอการทกลมคนทด�าเนนการ

จดการความรรวมกนมชดความรของตนเองทรวมกนสรางเองส�าหรบใชงาน

ของตน คนเหลานจะสรางความรขนใชเองอยตลอดเวลา โดยทการสรางนน

เปนการสรางเพยงบางสวน เปนการสรางผานการทดลองเอาความรจาก

ภายนอกมาปรบปรงใหเหมาะตอสภาพของตนและทดลองใชงานจดการความร

ไมใชกจกรรมทด�าเนนการเฉพาะหรอเกยวกบเรองความร แตเปนกจกรรมท

แทรก/แฝงหรอในภาษาวชาการเรยกวาบรณาการอยกบทกกจกรรมของการ

ท�างานและทส�าคญตวการจดการความรเองกตองการการจดการดวย

คนเรยนร และความรของนกปฏบต16

ควบคกบการจดการความรคอการทผปฏบตงานเปนคนทใฝเรยนร

จงจะสามารถกระตนการเรยนรใหเกดขนกบตนเองและกบชมชนทตนท�างาน

คณคาของมนษยคอความสามารถในการเรยนร ในอตราทเรววาสงม

ชวตอนๆเราสามารถฝกฝนตนเองใหเปนคนเรยนรไดดวยวธตอไปน:

(1) Curious ฝกเปนคนชางสงสย ชางตงค�าถาม

ตวอยางการเปนคนชางสงสย นงกนขาวดวยกนมไขยางมะตม ก

สามารถตงค�าถามวา“ตมไขอยางไรใหเปนไขยางมะตม?”“ถาจะตมนาน7นาท

เรมนบเวลาจากตรงไหน?” “ท�าไมตองนบเวลาตอนน�าเดอด?” “จะท�าอยางไร

ไมใหไขแตก?”“การใสเกลอมวตถประสงคเพออะไรกนแน?”อาจารยแพทยท

นงสนทนาดวยน�าค�าถามเหลานไปสรางบทเรยนเกยวกบกระบวนการคณภาพ

เปนตวอยางของการใช3Pในเรองงายๆ

การตงค�าถามเปนทกษะทจ�าเปนในการประเมนผลแมในการออกแบบ

ประเมนอยางงายๆทเรยกวา rapidassessmentกจ�าเปนตองฝกตงค�าถาม

โดยยดเอาวตถประสงคการประเมนเปนตวตง แลวตงค�าถามทไดค�าตอบโดย

ไมยากเกนไป

(2) Be challenged พรอมรบค�าถามทยากและทาทาย

ยงไมกลวค�าถามยงมค�าตอบมากอยารบปฏเสธทจะไมตอบแตอาจขอ

เวลาอยาบายเบยงตอบค�าถามไปนอกเรองอยาเลาเรองอดตทเรารดแตไมตรง

16 นายแพทยอนวฒนศภชตกล.FacebookAnuwatSupachutikul,18กมภาพนธ2561


ท�าอ

ยางเรย

บงาย

ตอนท

3

มาต


ยาบ

าลแล

ะบ

รการส

ขภาพ

ฉบ

บท

4

ตอนท

2

คณ

คา ค

ณภ

าพ ค

ณธรรม


ตอนท

1ค�าถามเมอเจอค�าถามยากใหซอยองคประกอบของเรองนนเปนสวนๆวเคราะห

แยกแยะและดวาแตละสวนมค�าตอบอะไรบาง ใชแนวทางในขอตอๆ ไปชวย

แมวนนไมมค�าตอบแตถาเจอค�าถามเดมซ�าๆเขาจะเรมเขาใจบรบทและค�า

ตอบเรมกระจาง

(3) Actionable answer พยายามคนหาและตอบค�าถามเชงปฏบต

ค�าตอบทดคอค�าตอบทผฟงน�าไปใชประโยชนได เวลาตอบจงตองคด

เสมอนเราก�าลงจะน�าค�าตอบนนไปปฏบตเองตองมองไปขางหนา มใชมองท

อดตหรอปจจบน ตองมองในฐานะนกปฏบต มใชนกทฤษฎ ตองมองโลกใน

แงบวกเหนความเปนไปไดมากกวาเหนแตปญหา

(4) Open mindset เปดใจรบความเหนทแตกตาง พรอมเปลยน

ความเชอของตนเอง

การยดตดกบความเชอและแนวทางเดมๆ ท�าใหเราไมสามารถเปดรบ

ความคดและความรใหมๆ ได จงควรฝกทจะมองโลกในมมมองทไมเคยมอง

ลองเปนพวกเดยวกบฝายทอยตรงขามกบเราลองฟงใหเขาใจคนทคดคานหรอ

ไมเหนดวยกบเรา เมอทงความคดเดม ใจเรากพรอมเปดรบความคดใหม

เสมอนตนไมทงใบแกเพอผลใบใหม

ตวอยางเรอง double check ในการใหยาทตองระมดระวงสง นอง

พยาบาลหนางานเปนคนกลาถามวามนท�าไดไมครอบคลมจะใหท�าอยางไรพอ

ไปทบทวนแนวทางของ ISMP เขาระบวาตองท�ารวมกบมาตรการอนๆ และ

ตองท�าถงขนcognitivecheckของเราเหลอแตรปแบบcountersignเราตอง

เปดใจมาคยกนวาทท�าอยนนใชทตองการหรอไมไดประโยชนจรงหรอไม

(5) Focus attention หาจดเนนใหสมองท�างาน

สมองเปนอวยวะทขยนท�างานมากมนจะท�างานตลอดเวลามากกวาท

เรารสกเมอเราไมใสโจทยอะไรใหสมองสมองกจะคดฟงซานไปเรอยๆแตหาก

เรามโจทยทชดเจนใสโจทยนอยางนมนวลใหคลอเคลยไวในสมองพอประมาณ

สมองจะคอยๆปะตดปะตอขอมลและสงมอบค�าตอบใหกบเราขอมลทงหมดม

อยแลวในประสบการณของเรา แตเพราะไมเคยตงโจทย ขอมลเหลานนจงไม

เคยมาปะตดปะตอกน

HA UPDATE 201872

(6) Think out loud ฝกคดดงๆ คดไปตอบไป

การคดดงๆเปนการท�าใหเราคดเปนระบบขนการเหนสายตาของผคน

ทใสใจฟงเราเปนแรงกระตนเชงบวกขณะเดยวกนความคาดหวงตอตวเองเปน

แรงกดดนใหตองหาค�าตอบจรงจงมากขนอยากลวทคดไมจบเราสามารถจบ

ไดอยางงดงามดวยค�าพดวา“ผมคดมาไดถงตรงนแลวขอใหทมชวยกนคดตอ

หนอย”

(7) Logical thinking ฝกคดเชงเหตและผล เรยนรจากวธคดของ

คนอน

ตวอยางของเรองนคอการปอกขนนโดยอาศยหลกทมาจากการสงเกต

วาซงขนนตดเปลอกเมลดขนนตดแกนเหนวดทศนนแลวจะรสกวาหลกการน

เรากรแตท�าไมเราไมเคยเอามาใชเปนค�าตอบ

https://www.youtube.com/watch?v=YQ-8-ThYKsU

(8) Passion มใจรก มแรงบนดาลใจ ทจะเขยนบทเรยนออกมา

ถาไมเขยนความรกจะไมถกถายทอดออกมาการเขยนบนทกบทเรยน

บทความจงเปนขนตอนส�าคญ.แตละคนอาจจะสรางแรงจงใจในตวเองทแตกตาง

กนเชนเขยนเพราะอยากจะท�าบนทกสวนตวเขยนเพอเอาไปสงเจานายเปน

ผลงานเขยนเพอใหเพอนอานหรอเขยนเพอพมพหนงสออะไรกไดขอใหเขยน

ท�าไดอยางนความรจะพรงพรจากภายในสงผลใหชวตรนรมยทท�างาน

กเปนองคกรแหงการเรยนรเกดการจดการความรอยางเปนธรรมชาตไมตอง

ใชตวชวดหรอการประชมมาขบเคลอนหวงวาจะมlearningpractitionerและ

practitioner’sknowledgeเพมขนมากมาย

สรป

การจดการความรเปนการบรณาการความรทชดแจงหรอ evidence

กบความรเชงปฏบต ท�าให evidence นนสามารถน�ามาปฏบตอยางไดผล

ตอบสนองไดทงclinicalobjective,socialobjectiveและeconomicobjective


ท�าอ

ยางเรย

บงาย

ตอนท

3

มาต


ยาบ

าลแล

ะบ

รการส

ขภาพ

ฉบ

บท

4

ตอนท

2

คณ

คา ค

ณภ

าพ ค

ณธรรม


ตอนท

11.6.2การวจยจากงานประจ�า(RoutinetoResearch-R2R)17

R2R ยอมาจาก Routine to Research แปลวาพฒนางานประจ�าส

งานวจยมวตถประสงคคอการใชขอมลและประสบการณจากการท�างานประจ�า

ธรรมดาๆทวๆไปในการสรางความร

R2RยงมความหมายทลกซงกวานนมากR2Rเปนการท�าใหงานประจ�า

กลายเปนงานสรางความรหรอเปนงานวจยซงจะท�าใหการท�างานประจ�ากลาย

เปนงานทมคณคายงท�างานนานกยงมปญญายงเกดความรและยงมประเดน

ทจะท�าใหเกดความภาคภมใจไดมากขนเรอยๆ จงยงท�าใหไดรบความนบถอ

จากคนอนมากขนเปนล�าดบ

เราตองเปลยนวธคดใหมกบการท�างานประจ�าเพอใหสอดคลองกบ

ศกยภาพของความเปนมนษยตองเหน

คณคาของมนษยมากขนตองเหนวางานทงหลายนนไมมอะไรคงทตอง

คดใหมและปรบเปลยนอยตลอดเวลา อยาไปจ�ากดตวเองมนท�าใหมนษยเรา

หมดคณคาความเปนมนษยลงไปอยางนาเสยดาย

ชอR2Rนนเปนค�าทคดกนขนมาเองในประเทศไทยเพอทจะไปหนน

ใหเจาหนาทระดบปฏบตการในระดบทท�างานแบบroutineไดเกดความกลา

ไดมโอกาสหรอไดรบการชนชมจากการทสรางความรขนมา

พฒนางานของตวเองการวจยแบบ R2R นนเปนงานวจยแบบงายๆ

เพราะหวใจจรงๆไมไดอยทการวจยแตอยทการพฒนางานโดยจดกระบวนการ

ใหเกดการเรยนรอกเพยงเลกนอยกสามารถท�าใหกระบวนการพฒนางานเกด

งานวจยทสรางความรออกมาอยางชดเจนได

หลกในการพจารณาวางานศกษาเรองใดเรองหนงเปน R2R หรอไม

ใหดจาก4สวนไดแก(1)โจทยวจยค�าถามวจยของงานR2Rตองมา

จากงานประจ�าเปนการแกปญหาหรอพฒนางานประจ�า(2)ผท�าวจย ตองเปน

ผท�างานประจ�านนเองและเปนผแสดงบทบาทหลกของการวจย(3)ผลลพธของ

การวจยตองวดทผลทเกดตอตวผปวยหรอบรการทมผลตอผปวยโดยตรงไมใช

17 ศาสตราจารยนายแพทยวจารณพานช(2551).R2R...อยาส�าคญ(ผด)วาเปนเปาหมาย.ในR2R: Routine to Research สยบงานจ�าเจดวยการวจย สโลกใหมของงานประจ�า.หนา11-25.

HA UPDATE 201874

วดทตวชวดทตยภมเทานน เชน ระดบสารตางๆในรางกายหรอผลการตรวจ

พเศษตางๆ (4) การน�าผลการวจยไปใชประโยชน ผลการวจยตองวนกลบไป

กอผลเปลยนแปลงตอการใหบรการผปวยโดยตรงหรอตอการจดบรการผปวย

เรมตนคดหวขอวจย ท�าไดอยางไร?

1. ความไมพอใจในสงทปฏบตอยในปจจบนใหเอากเลสของตนเปนท

ตงโจทยส�ารวจวางานทท�าอยในปจจบนมอะไรทเปนปญหาถาไมมปญหาแลว

การปฏบตแบบเดมๆทท�าสามารถปรบใหดขนไดหรอไมถารสกวาดแลวท�าให

ดกวานไดหรอไม

2. ความพอใจหรอเปาหมายขององคกรซงรวมถงผปวยและครอบครว

ใหเอากเลสของคนอนมาเปนทตงโจทยวจยทดตองมคนตองการวจยทดตอง

แกปญหาใหคนทเกยวของไดการวเคราะหความตองการของผเกยวของจะ

ท�าใหไดรบการสนบสนนทดเชนเงนเวลานโยบายในการเปลยนแปลงเปนตน

3. การอานวารสารและงานวจยทตพมพแลวศกษาวาใครท�าอะไร?

ท�าไปถงไหน?ชองวางอยตรงไหน?ควรท�าอะไรตอ?

4. การพบปะพดคยหรอการสอสารกบบคคลอนๆทงเปนการสวนตว

หรอในการประชมวชาการตางๆ

5. การท�าวจยซ�า(Replicationofstudies)เชนท�าซ�าในsettingsอนๆ

6. ตงโจทยจากทฤษฎเพอเปนการพสจนทฤษฎตางๆ

เคลดลบลดอปสรรคส�าหรบ R2R

หากผบรหารดานการวจยขององคกร ใหการสนบสนนในสงตอไปน

จะชวยใหอปสรรคลดนอยถอยลง

1. เขาใจธรรมชาตงานวจยทางคลนกของนกปฏบต

2. นกปฏบตอยกบการปฏบตตองเออใหสามารถใชการปฏบตและการ

แกปญหาการปฏบตประจ�าวนพฒนาไปเปนการวจย

3. ตองเขาใจวานกปฏบตทยงไมเคยท�าวจยเองอาจไมคลองตวเรองการ

ใชสถตในกระบวนการวจยดงนนตองชวยหาทปรกษาทางดานน

4. ตองเปดไฟเขยวใหทกๆเรองไมจจเกนไปและตองยอมรบความไม

สมบรณบางอยางได


ท�าอ

ยางเรย

บงาย

ตอนท

3

มาต


ยาบ

าลแล

ะบ

รการส

ขภาพ

ฉบ

บท

4

ตอนท

2

คณ

คา ค

ณภ

าพ ค

ณธรรม


ตอนท

15. ตระหนกเสมอวาถาไมมการเรมตนงานท1กจะไมมงานท2,3,4……

ตามมา

บทสรปทส�าคญ

ตองท�าความเขาใจใหถกตองกอนเปนอนดบแรกวาR2Rเปนเครองมอ

ไมใชเปาหมายค�าวา“เครองมอ”แปลวาเราไมตองสนใจมนเชนเราจะสราง

บานแนนอนวาเราตองใชคอนสวตะปเปนเครองมอแตจดสนใจของเราอยท

เปาหมายคอการเกดตวบานทดนาภาคภมใจอยแลวมความสข

เมอน�าR2Rไปใชการชวดผลใหดตรงทวางานประจ�าพฒนาขนเรอยๆ

หรอไมตวคนทท�างานในองคกรนเขามความสขมความภมใจเขากลาทจะลอง

สงใหมๆปรบปรงตวเองและเรยนรไปเรอยๆหรอไมตรงนนตางหากคอหวใจ

R2RกเชนเดยวกบKMทจะท�าใหเกดการพฒนาคนพฒนางานใหบรรล

clinicalobjective,socialobjectiveและeconomicobjectiveไดพรอมกน

1.6.3Human-CenteredDesign

การน�าแนวคดhuman-centereddesignหรอdesignthinkingมาใช

ออกแบบบรการจะชวยเพมคณคาใหการดแลผปวยซงจะตอบโจทยดานการ

ดคนดไขและดใหคมคาแนวคดนประกอบไปดวย5ขนตอนไดแกการเขาใจ

กลมเปาหมาย(empathize),การก�าหนดเปาหมายของการออกแบบ(define),

การระดมความคด (ideate), การสรางตนแบบ (prototype) และการทดสอบ

ตนแบบ(test)ดงทกลาวไวอยางละเอยดในHAUpdate2017

คณคาทแทจรงของ human-centered design อยทการท�าความ

เขาใจในความตองการของผใชอยางลกซง (empathize) ซงมวธการตางๆ

มากมายเชนการสมภาษณการสงเกตการท�าแผนทเดนทางของผปวยการ

รวมประสบการณการวจยตลาดดงตวอยางการออกแบบทมคณคาตอไปน

HA UPDATE 201876

กรอบท 1.14 การออกแบบทมคณคา

“Embrace Infant Warmer”

เปนถงใหความอบอนแกทารกแรกเกดน�าหนกตวนอยเพอการสงตอ

ทารกแรกเกดมายงโรงพยาบาลในประเทศเนปาลซงโจทยเดมททมนกศกษา

dSchool ไดรบเปนเรองปญหาทารกแรกเกดน�าหนกตวนอยเสยชวตจาก

อณหภมกายต�าสาเหตเบองตนมาจากจ�านวนตอบทไมเพยงพอหลงการเขาไป

รวมรบรในสถานการณจรงมการแกปญหาไดตรงจดพบปญหาเรองไมสามารถ

ใหความอบอนแกทารกระหวางการสงตอได จงพฒนาถงใหความอบอนและ

ปรบปรงจนไดถงทเหมาะสมกบการใชของชาวบานอยางแทจรง เชน ใช

สญลกษณรปภาพแทนตวเลขอณหภมเพอใหชาวบานเขาใจไดงาย

“ไมเทาเลเซอรชวยเดน”

เปนผลงานของศนยความเปนเลศทางการแพทยโรคพารกนสนและกลม

โรคความเคลอนไหวผดปกตโรงพยาบาลจฬาลงกรณไดพฒนาคดคนจากการ

ตโจทยเพอหาทางลดปญหาการเดนตดขดและลดอบตเหตของการหกลมใน

ผปวยพารกนสนดวยการคดออกแบบอาศยหลกการของสงกระตนทางสายตา

(visual cues) โดยอาศยแสงเลเซอรและเสยงทเปลงออกมาจากไมเทาชวย

กระตนใหผปวยกาวเดนไดงายขน

ไมเทาเลเซอรชวยเดน มการพฒนามาอยางตอเนองดวยการท�าความ

เขาใจความตองการอยางลกซงของผปวยพารกนสนผานวธการสงเกต และ

รวมประสบการณของผปวยพารกนสนเปนส�าคญมการตงโจทยไดอยางถกตอง

มการสรางตนแบบทดสอบตนแบบ และปรบปรงจนไดไมเทาทเหมาะสมกบ

Infant warmer ไมเทาเลเซอรชวยเดน Rehababilitation


ท�าอ

ยางเรย

บงาย

ตอนท

3

มาต


ยาบ

าลแล

ะบ

รการส

ขภาพ

ฉบ

บท

4

ตอนท

2

คณ

คา ค

ณภ

าพ ค

ณธรรม


ตอนท

1การใชของผปวยพารกนสนอยางแทจรงเชนการออกแบบใหมลกษณะคอแคบ

ท�าใหผปวยมการจบไดอยางมนคงไมหลดมอ ปรบใหมฐานกวาง ฐานยางยด

ตดกบพนไดดเพอความมนคงของการเดนเปนตนปจจบนทมงานอยในชวง

พฒนาไมเทารนใหมทจะมประสทธภาพเพมขนในเรองของความเบาสามารถ

ตงไดมอถอจบทสะดวกสามารถchargebatteryไดและไฟเลเซอรทออกมา

อยางสม�าเสมอ

นวตกรรมชวยเหลอผปวยทเคลอนไหวยาก

RehabilitationCenterของประเทศมาเลเซยมการคดคนนวตกรรมเพอ

การดแลฟนฟผปวยทยากแกการเคลอนไหวเชนกลมstroke,paraplegiaหรอ

อบตเหต ไดแก การท�ารอกเลอนทสามารถพาผปวยไปท�ากจวตรตางๆ ใน

หองน�าไดโดยไมตองอาศยพยาบาลและคงรกษาความเปนสวนตวใหแกผปวย

มการใชrobotฝกเดนsimulatorขบรถหองฝกท�าอาหารซกผารดผา

ทจดบรรยากาศไดเหมอนบานโดยเพมความสะดวกดวยการปรบระดบเตาแกส

ระดบตแขวนใสอปกรณไดตามความสงของผปวยท�าใหเกดความมนใจในการ

กลบสสงคม

1.6.4eHealthหรอDigitalHealthเพมคณคาเพอประชาชน

eHealthหรอdigitalhealthเปนการใชเทคโนโลยเพอเพมคณคาใหแก

บรการสขภาพทงในดานการดคนดไขดใหคมคาเชนกน

WHO ใหความหมายeHealth วาคอการใชเทคโนโลยสารสนเทศและ

การสอสารเพอสนบสนนการใหบรการดานสขภาพ เมอป 2012WHOไดให

แนวทางส�าหรบจดท�าNationaleHealthStrategiesใหประเทศสมาชกน�าไป

ปฏบตโดยไดระบความเปนไปไดทeHealthจะมผลตอผมสวนไดสวนเสยตางๆ

ดงน

HA UPDATE 201878

กรอบท 1.15 ผลกระทบของeHealthตอผมสวนไดสวนเสยกลมตางๆ

Stakeholders Impact of eHealth

Citizens Enablespersonalizedcare,throughoutthehealthsystemandacross

the lifespan

Makes health care available at home, at work or in school – not just the

hospital or clinic

Focusesonprevention,educationandself-management

Facilitatesreachingouttopeersforadviceandsupport

Professionals in

research

and practice

Givesaccesstocurrent,specialized,accreditedknowledgeforclinical

care, research and public health; and to research, publications and

databases

Enables communication between patients and providers

Makeshigh-qualitydistancelearningforbasicandcontinuing

professional education readily available

Allowsremoteconsultationswithpatients,forsecondopinions,and

with professional networks

Hospitals,

academia and

public health

Establisheshospitalsasavirtualnetworkofproviders,connectingall

levels of the system

Monitors quality and safety; improves care processes and reduces the

possibility of medical errors

Assistsmobilityofcitizensandtheirmedicalrecords–providing

patient information when and where needed

Opensnewopportunitiesinbasicandappliedresearch;fromhealth

knowledgetopolicyandaction

Extendscollaborationandsharedcomputingpower(e.g.gridand

cloudcomputing)

Delivers services despite distance and time barriers

Standardizesorderinganddeliveryofdrugsandsupplies


ท�าอ

ยางเรย

บงาย

ตอนท

3

มาต


ยาบ

าลแล

ะบ

รการส

ขภาพ

ฉบ

บท

4

ตอนท

2

คณ

คา ค

ณภ

าพ ค

ณธรรม


ตอนท

1Stakeholders Impact of eHealth

Health-related

businesses

Provides health content as a commodity to the public and health

professionals.

Facilitates research and development of new products and services:

electronichealthrecords,informationsystems,andclinicalregistries.

Enablesbroadandcost-effectivemarketingforhealthproductsand

servicestobusinessesandgovernments,locallyandabroad.

Governments Deliversmorereliable,responsiveandtimelyreportingonpublic

health;ashealthbecomesincreasinglycentraltoeconomy,security,

foreignaffairsandinternationalrelationships.

Createsenablingenvironmentsratherthantechnologylimitations.

Offersnewrolesforstakeholders,healthprofessionals,authorities,

citizensandothers.

Identifiesdiseaseandriskfactortrends;analysesdemographic,social

and health data; models diseases in populations

ตอมาในป 2016 ไดมการจดท�ารายงานตอทประชมคณะกรรมการ

บรหารของWHOในเรองmHealthหรอการใชmobilewirelesstechnologies

เพอเรงความกาวหนาในเรอง universal health coverage รวมถงการท�าให

มนใจในการเขาถงบรการสขภาพทจ�าเปนและมคณภาพโดยเนนในประเดนตอ

ไปน(1)เพมการเขาถงบรการสขภาพทมคณภาพดวยการแชรขอมลอยางได

ผลทนเวลาโดยเฉพาะส�าหรบผทเขาถงบรการไดยากการใชอปกรณตดตวเพอ

การวนจฉย ตดตาม และดแลผปวย รวมถงการจดการและวเคราะหขอมล

สขภาพ(2)เพมการเขาถงบรการอนามยแมและเดกเพศและการเจรญพนธ

รวมทงการลดอตราตายในมารดาและทารก(3)ลดการเสยชวตกอนวยอนควร

ในโรคไมตดตอ “BeHe@lthyBeMobile” (4) เพมประสทธภาพในการเฝา

ระวงโรคดวยการรบแจงจากประชาชน

อาจจะสรปไดวาeHealth หรอ Health IT คอเทคโนโลยการสอสาร

ทเชอมโยงระหวางผใหบรการ ดานสขภาพและประชาชนเพอใหเขาถง

กรอบท 1.15 ผลกระทบของeHealthตอผมสวนไดสวนเสยกลมตางๆ(ตอ)

HA UPDATE 201880

บรการสขภาพไดอยางมประสทธภาพ ทวถง เปนธรรมและปลอดภย

ปจจบนกระทรวงสาธารณสขก�าลงอยระหวางการรางแผนยทธศาสตรeHealth

เพอผลกดนeHealthหรอdigitalhealthcareใหกาวหนาไปอกขนหนงภายใน

ไมกปขางหนา ขอมลของคนไขจะถกเชอมโยงเขาหากนผานเครอขายท�าให

โรงพยาบาลและหนวยงานสาธารณสขทกแหงสามารถสบคนขอมลและน�ามา

ใชเปนแนวทางในการพยาบาลและรกษาคนไขไดมการใชระบบ IT เขามา

เปนสวนหนงของการจดการระบบงานตางๆในโรงพยาบาลใหมประสทธภาพ

มากขน

ตวอยางเชนElectronicHealthRecord(EHR)ซงบนทกขอมลจาก

ทกสวนงานทเกยวของ เชนขอมลประวตคนไขประวตการรกษาการแพยา

การจายยา การวนจฉยโรค การดแลผปวย รวมถงขอมลจากหองปฏบตการ

ผลการเอกซเรยจะชวยให(1)มการแบงปนขอมลใหสวนงานตางๆ ทเกยวของ

ทมงานเขาใจผปวยไดดขน (2) ระบบ IT ทเชอมโยงการสอสาร แลกเปลยน

และประมวลผลขอมลตางๆ ท�าใหสามารถบรการไดอยางรวดเรวแมนย�าเชน

การจายยาอยางไมผดพลาด(3)ระบบClinicalDecisionSupportSystem

(CDSS)ระบบชวยการตดสนใจทางคลนกเพอชวยวนจฉยโรคและจดการรกษา

ทเหมาะสมและถกตอง

นอกจากนยงมระบบคอมพวเตอรหรอหนยนตทชวยในการจายยาระบบ

การรกษาแบบกลมส�าหรบผปวยทตองพบแพทยหลายสาขา(CareCo-Ordi-

nation) ระบบPatient Engagement ทใหคนไขเขามามสวนรวมในการดแล

การรกษาดวยตวเองเปนตน

ตวอยางการใชเทคโนโลยในการดแลสขภาพ

กรอบท 1.16 (ซาย)AIGlassses(ขวา)DeepEyeApplication


ท�าอ

ยางเรย

บงาย

ตอนท

3

มาต


ยาบ

าลแล

ะบ

รการส

ขภาพ

ฉบ

บท

4

ตอนท

2

คณ

คา ค

ณภ

าพ ค

ณธรรม


ตอนท

1(1) การใชapplication เพอประเมนความรวมมอในการกนยาของ

ผปวย

(2) การประเมนภาวะซมเศราผาน Apple Watch ซงเปนการใช

ความรดานneuroscienceเพอประเมนสภาวะจตใจทบงบอกภาวะซมเศราได

แบบrealtimeซงแพทยสามารถน�าขอมลมาประกอบการตดสนใจและประเมน

ผลการรกษาได

(3) แวนตาอจฉรยะ (AI Glasses) เพอชวยใหผพการทางสายตา

สามารถรบรและเขาใจในสงทอยตรงหนาเชนตวอกษรใบหนาของผคนโดย

จะมกลองเลกๆตดมากบตวแวนหากมตวอกษรอยขางหนากลองจะจบภาพ

และแปลออกมาเปนเสยง

(4) ทมนกวจยชาวสวเดนไดรวมมอกบบรษท FlyPulse AB สราง

โดรน 8 ใบพดเพอขนสง AED ทมความเรวถง75กโลเมตรตอชวโมง

(5) “DeepEye Application” นวตกรรมตรวจดวงตาเพอปองกน

ตาบอดในผสงอายและจากโรคเบาหวานขนตา พฒนาโดยทมจกษแพทย

มหาวทยาลยธรรมศาสตรไดรบรางวลชนะเลศสงประดษฐถวยรางวลเกยรตยศ

อนดบ1ผลงานสงประดษฐระดบโลกในงาน45thInternationalExhibitionof

Inventionsทกรงเจนวาสวสเซอรแลนด

หากเราสามารถพฒนาDigitalHealthใหเหมาะสมและใชกนอยางแพร

หลายอาจสงผลใหการดแลรกษารางกายการปรบพฤตกรรมของผปวยเปนไป

ไดงายขนและบรการสาธารณสขของไทยมพฒนาการจนเทยบเคยงกบบรการ

ในตางประเทศ

HA UPDATE 201882

1.7 กระบวนกำรHAกบกำรสงเสรมใหเกดคณคำคณภำพ คณธรรม

กระบวนการ HA คอกระบวนการเรยนรทประกอบดวยกระบวนการ

ภายนอกคอempowermentevaluation&recognitionรวมกบกระบวนการ

ภายในself-evaluation&improvementเพอมงใหเกดการพฒนาคณภาพอยาง

ตอเนองน�าไปสการสงมอบคณคาใหแกผรบบรการอยางมคณธรรม

การรบรอง HA ถอวาเปนการรบรองกระบวนการทสรางหลกประกน

ดานคณภาพและความปลอดภย และกระบวนการพฒนาคณภาพขององคกร

วาเปนไปตามขอก�าหนดในมาตรฐานHA

1.7.1รปแบบของการรบรอง

กรอบท 1.17 รปแบบของการรบรอง

การรบรอง เปาหมาย

ขนท1และขนท2 เพอสงเสรมและใหความมนใจวารพ.มกระบวนการพฒนา

คณภาพทจ�าเปนตามความพรอมของรพ.เปนพนฐานของการ

มระบบคณภาพในองคกร

HealthcareAccreditation(HA) เพอสงเสรมและใหความมนใจวารพ.มการปฏบตตามขอ

ก�าหนดในมาตรฐานHAมการเรยนรและพฒนาอยางตอเนอง

AdvancedHealthcare

Accreditation(A-HA)

เพอสงเสรมและใหความมนใจวารพ.มการปฏบตตามขอ

ก�าหนดในมาตรฐานHAและสามารถแสดงใหเหนผลลพธ

ของการพฒนาในระดบทดมาก

DHSAccreditation(DHSA) เพอสงเสรมและใหความมนใจวารพ.ชมชนและเครอขาย

บรการในพนทอ�าเภอมความรวมมอกนในการจดบรการตาม

ความตองการของประชาชนในพนทและใชแนวคดคณภาพ

ในการขบเคลอน

Program&DiseaseSpecific

Certification(PDSC)

เพอสงเสรมและใหความมนใจวารพ.มระบบการดแลผปวย

โรคหรอระบบงานทใหการรบรองอยางมคณภาพมการ

พฒนาตอเนองและมผลลพธการดแลในระดบทดมาก


ท�าอ

ยางเรย

บงาย

ตอนท

3

มาต


ยาบ

าลแล

ะบ

รการส

ขภาพ

ฉบ

บท

4

ตอนท

2

คณ

คา ค

ณภ

าพ ค

ณธรรม


ตอนท

1การรบรอง เปาหมาย

ProvincialNetworkCertification

(PNC)

เพอสงเสรมและใหความมนใจวาจงหวดมเครอขายบรการ

ส�าหรบโรคหรอระบบงานทใหการรบรองทใชแนวคดคณภาพ

ในการขบเคลอนการท�างานรวมกนและมผลลพธการดแลใน

ระดบทดมาก

SHACertification เพอสงเสรมและใหความมนใจวารพ.มระบบการดแลผปวย

ทเนนคนเปนศนยกลางและใชมตดานจตวญญาณมาเปน

พนฐานในการจดบรการ

1.7.2รปแบบของการกระตนใหเกดการพฒนาอยางตอเนอง

กรอบท 1.18 รปแบบของการกระตนใหเกดการพฒนาอยางตอเนอง

กจกรรมการกระตน เปาหมาย

การจดท�ารายงานการประเมน

ตนเองของรพ.

เพอเสรมพลงใหรพ.ไดประมวลผลความพยายามในการ

พฒนาคณภาพทผานมาสอสารแลกเปลยนเรยนรกน

ภายในหาโอกาสพฒนาและวางแผนการพฒนาตอเนอง

การกระตนการพฒนาในลกษณะ

เครอขายพนท(QualityLearning

Network-QLN)

เพอใหรพ.สามารถเรยนรเขาใจกระบวนการพฒนาคณภาพ

ทสอดคลองกบบรบทและไดรบค�าแนะน�าจากผมประสบการณ

การพฒนาคณภาพในพนทเปนพเลยง(QualityCoach)

ซงจะท�าใหการกระตนการพฒนาและการเรยนรเกดขนได

อยางตอเนองโดยมการท�างานลกษณะเครอขายพนท

(QualityLearningNetwork)

การกระตนการพฒนาในลกษณะ

เครอขายวชาการ(Hospital

AccreditationCollaboration

Center-HACC)

เพอใหรพ.ในแตละภมภาคมการกระตนการเรยนรการแลก

เปลยนเรยนรองคความรวชาการประสบการณรวมกนโดยม

ศนยความรวมมอHospitalAccreditationCollaboration

Centerเปนผประสานด�าเนนการใหเกดการเรยนรอยางตอ

เนองและครอบคลมพนท

การท�าความเขาใจกอนการเยยม

ส�ารวจ

เพอใหรพ.มความพรอมและความเขาใจอยางเตมทสามารถ

ใชประโยชนจากการเยยมส�ารวจในการเรยนรของทมงาน

กรอบท 1.17 รปแบบของการรบรอง(ตอ)

HA UPDATE 201884

กจกรรมการกระตน เปาหมาย

การเยยมส�ารวจและรายงานการ

เยยมส�ารวจ

การเยยมส�ารวจคอการทบทวนจากเพอนภายนอก(external

peerreview)ทเปนกลยาณมตรเปนกระจกสองใหรพ.เหน

โอกาสพฒนาเพมเตมจากทประเมนตนเองไว

รายงานการเยยมส�ารวจคอสรปประเดนส�าคญทควรพฒนา

ตอเนองซงรพ.ควรน�าไปพจารณาดโจทยของตนเองใหรอบ

ดานและด�าเนนการพฒนา

รายงานความกาวหนาของการ

พฒนา

เพอใหมนใจวารพ.ไดน�าขอเสนอแนะของสรพ.ไปด�าเนน

การรวมกบโอกาสพฒนาทรพ.ระบเอง

RollingQualityMomentum เพอสรางความเขาใจและธ�ารงความตนตวในการพฒนาเรว

ทสดหลงการเยยมส�ารวจ

การเยยมส�ารวจตดตามเฉพาะประเดน เพอใหมนใจวาประเดนส�าคญตาง ๆไดรบการปรบปรงโดยเรวทสด

การเยยมส�ารวจเฝาระวง/

เยยมกงอายการรบรอง

เพอใหมนใจวารพ.มการพฒนาคณภาพอยางตอเนอง

Acttore-accreditation เพอใหมนใจวารพ.มความพรอมทจะรบการเยยมส�ารวจเพอ

ตออายการรบรอง

1.7.3เครองมอสงเสรมการพฒนา

กรอบท 1.19 เครองมอสงเสรมการพฒนา

เครองมอ เปาหมาย

ThailandHospital

Indicators

Program(THIP)

เพอใหรพ.สามารถเปรยบเทยบผลลพธดานตางๆกบรพ.อนทมลกษณะเดยวกน

ทราบวาตนเองอยตรงไหนเมอเทยบกบกลมเปนการกระตนการพฒนาทม

พลงและสามารถคนหาองคกรทมgoodpracticeและน�ามาแลกเปลยนกน

NationalReporting

andLearning

System(NRLS)

เพอใหรพ.สามารถเฝาระวงอบตการณความเสยงทปองกนไดโดยมการกระตน

เตอนเหตการณดงกลาวในระดบประเทศเพอใหการมการทบทวนแนวทาง

ปฏบตในระดบรพ.และแลกเปลยนประสบการณแนวทางปฏบตอบตการณ

แบบเดยวกนกบรพ.อนและผเชยวชาญโดยเนนcontinuouscollection,

continuous analysis, continuous interpretation, continuous dissemination

และcontinuousprevention&control

กรอบท 1.18 รปแบบของการกระตนใหเกดการพฒนาอยางตอเนอง(ตอ)


มาต


ยาบ

าล

และบ

รการส

ขภาพ

ฉบ

บท

4

ตอนท

2

มาตรฐานโรงพยาบาลและบรการสขภาพ ฉบบท 4

ตอนท

2


มาต


ยาบ

าล

และบ

รการส

ขภาพ

ฉบ

บท

4

ตอนท

2

มำตรฐำนโรงพยำบำลและบรกำรสขภำพฉบบท4

2.0 ควำมส�ำคญและควำมเปนมำ

ความส�าคญ มาตรฐานโรงพยาบาลและบรการสขภาพหรอทเรยกงายๆ

วามาตรฐานHA เปนเครองมอส�าคญของกระบวนการHA เนองจากเปนขอ

ก�าหนดทใชเปนแนวทางในการพฒนาคณภาพของสถานพยาบาล เปน

แนวทางส�าหรบผเยยมส�ารวจในการประเมนระบบงานของสถานพยาบาลและ

การปฏบตตามมาตรฐานถงระดบทก�าหนดเปนเกณฑทคณะกรรมการ สรพ.

ใชในการตดสนใจรบรองกระบวนการคณภาพสถานพยาบาล

องคกรในฝน องคกรทปฏบตตามมาตรฐานHA อยางเตมท จะเปน

องคกรในฝนน�าสระบบสขภาพในฝนองคกรในฝนดงกลาวนนไดแก

(1) องคกรแหงการเรยนร (learning organization) ดวยการฝงการ

เรยนรเขาในวถการปฏบตงานขององคกร

(2) องคกรทมชวต(livingorganization)ดวยการบรหารองคกรเสมอน

องคกรเปนสงทมชวตมากกวาเครองจกร มปฏสมพนธและการสอสารอยาง

กวางขวางมการใชกลมและชองทางทไมเปนทางการมการเรยนรและปรบตว

เพอความอยรอด

(3) องคกรทนาไววางใจ (high reliability organization-HRO) เปน

องคกรทมระบบบรหารความเสยงทมประสทธภาพมวฒนธรรมความปลอดภย

สมาชกในองคกรมmindset&mindfulnessเพอใหเกดความปลอดภยยงยวด

ดวยการใครครวญคาดการณเตรยมพรอมตาด(ตอมเอะ)หฟง

(4) องคกรทมผลงานสง(highperformanceorganization)ดวยการ

ใชผลงานเปนตวขบเคลอนใชมมมองเชงระบบทเปนองครวมในการบรหารใช

คานยมและแนวคดหลกขององคกรทประสบความส�าเรจสง และมการพฒนา

ตอนท

2

HA UPDATE 201888

คณภาพอยางตอเนอง

สาระส�าคญของมาตรฐาน มาตรฐานโรงพยาบาลและบรการสขภาพ

ฉบบท3หรอฉบบเฉลมพระเกยรตฉลองสรราชสมบตครบ60ปซงประกาศ

ใชเมอพ.ศ.2549เปนมาตรฐานทบรณาการขอก�าหนดของมาตรฐานโรงพยาบาล

ฉบบท 2 (ฉบบบรณาการ) ขอก�าหนดของมาตรฐานโรงพยาบาลสรางเสรม

สขภาพ และขอก�าหนดของเกณฑรางวลคณภาพแหงชาต (TQA/MBNQA)

ท�าใหเปนมาตรฐานทครอบคลมองคประกอบตางๆทงดานการบรหารองคกร

สความเปนเลศการสรางเสรมสขภาพคณภาพและความปลอดภยในการดแล

ผปวย

การรบรองจาก ISQua มาตรฐานโรงพยาบาลและบรการสขภาพฉบบ

เฉลมพระเกยรตฉลองสรราชสมบตครบ60ปเปนมาตรฐานทไดรบการรบรอง

จากISQua(InternationalSocietyforQualityinHealthCare)ซงเปนองคกร

สากลทรบรองhealthcareaccreditorทวโลกโดยไดรบการรบรองครงแรกเมอ

ปค.ศ.2010และตออายการรบรองเมอปค.ศ.2014และค.ศ.2018ท�าให

มนใจไดวามาตรฐานHAของประเทศไทยเปนมาตรฐานทมความสากลเทยบ

เคยงไดกบมาตรฐานทประเทศตางๆและระบบการรบรองนานาชาตใชกน

เนองจากISQuaมการปรบปรงขอก�าหนดส�าหรบการรบรองมาตรฐาน

HAเมอปค.ศ.2016และสรพ.จะตองขอตออายการรบรองมาตรฐานHAใน

ปค.ศ.2018ขณะทเกณฑMBNQA/TQAมการปรบปรงทก2ปจงเปนโอกาส

ทสมควรปรบปรงมาตรฐานใหสอดคลองกบขอก�าหนดของISQuaและMBNQA/

TQAรวมทงใหสอดคลองกบองคความรและความตองการทเปลยนแปลงไปดวย

วนเรมตนบงคบใช มาตรฐานHAฉบบท4นจะมผลบงคบใชเพอการ

ประเมนและรบรองสถานพยาบาลตงแตวนท 1 กรกฎาคม 2561 เปนตนไป

โดยสถานพยาบาลตางๆควรเรมศกษาและน�าขอก�าหนดในมาตรฐานใหมนมา

สการปฏบตไดตงแตบดนเปนตนไป

ในชวงแรกของการประเมนในสวนทเปนขอก�าหนดใหมนนความคาดหวง

ตอสถานพยาบาลคอการท�าความเขาใจขอก�าหนดการวเคราะหโจทยของตนเอง

ใหชด การออกแบบทงายตอการปฏบตและเปนประโยชนตอสถานพยาบาล

แลวเรมตนน�าสการปฏบตโดยยงไมตองหวงความสมบรณแบบเตมท


มาต


ยาบ

าล

และบ

รการส

ขภาพ

ฉบ

บท

4

ตอนท

2

2.1 ภำพรวมของกำรเปลยนแปลงมำตรฐำนHAฉบบท4

การเปลยนแปลงมาตรฐานHAฉบบท4มลกษณะดงตอไปน(1)การ

เพมเตมหวขอส�าคญ (2) การเปลยนแปลงสาระส�าคญ (3) การใชค�าทม

ความหมายกวางขน(4)การสลบทหรอควบรวมขอยอยของมาตรฐาน(5)การ

เปลยนแปลง/เพมเตมเนอความในขอยอยทมอยเดม (6) การระบ Patient

andPersonnelSafetyGoalsใหชดเจนมากขน(7)การเชอมโยงเพอความ

สมบรณ

มาตรฐานสวนเพมเตมทโรงพยาบาลควรใหความส�าคญไดแก หวขอท

เปนตวหนาและมดาว

มาตรฐานทมการเพมเตมในหวขอส�าคญ ไดแกl I-1.2 ก.(3) การวางระบบก�ากบดแลทางคลนก (clinical

governance)l I-1.2 ข.(3) ประเดนทางจรยธรรมทยากล�าบากในการตดสนใจl I-2.1ก.(2)การก�าหนดโอกาสเชงกลยทธl I-3.3ข.(7)การคมครองสทธของผปวยทเขารวมงานวจยทางคลนกl I-4.2 ข.(3) การสงขอมลผปวยโดยใชสอสงคมออนไลนl I-6.1ค.(1)การจดการหวงโซอปทานl I-6.1ง.(1)การจดการนวตกรรมl I-6.1 จ. การจดการดานการเรยนการสอนทางคลนกl II-6.1 ก.(5) แผนงานใชยาสมเหตผลl II-6.1ข.(4)ระบบคอมพวเตอรสนบสนนการจดการระบบยาl III-4.3ช.(1)การดแลผปวยโรคไตเรอรงl III-6(1)การระบกลมผปวยส�าคญทตองใชขนตอนการจ�าหนายและ

การสงตอผปวยเปนกรณพเศษl III-6(2)การดแลขณะสงตอl III-6(3)ยานพาหนะทใชในการสงตอผปวย

มาตรฐานทมการเปลยนแปลงสาระส�าคญไดแกl II-1.2 การบรหารความเสยง

HA UPDATE 201890

มาตรฐานทมการระบ Patient Safety Goals ไวอยางชดเจนไดแกl II-6.1 ก.(5) แผนงานใชยาสมเหตผลl II-6.2 ก.(2) medication reconciliationl III-1 (8) การบงชผปวยอยางถกตองl III-2 ค.(4) การลดขอผดพลาดในการวนจฉยโรคl III-4.3 ข.(4) การปองกนการผาตดผดคน ผดขาง ผดต�าแหนง

ผดหตถการl III-4.3 จ.(3) การดแลผปวยทมความปวดl III-6 (2) การดแลขณะสงตอ

มาตรฐานทมการระบ Personnel Safety Goals ไวอยางชดเจน ไดแกl I-4.2 ข.(3) การสงขอมลผปวยโดยใชสอสงคมออนไลนl I-5.1 ค. สขภาพและความปลอดภยของก�าลงคน

มาตรฐานทมการใชค�าทมความหมายกวางขนไดแกl I-5ก�าลงคนหมายถงบคลากรประจ�าผประกอบวชาชพอสระอาสา

สมคร

มาตรฐานทมการสลบท ควบรวมไดแกl ยายการตดสนใจเชงกลยทธจาก I-6มารวมกบI-2เชนการตดสน

ใจเกยวกบระบบงานและสมรรถนะหลกขององคกรl เปลยนคณภาพของขอมลสารสนเทศและความรในI-4.2ค.เปน

การจดการสารสนเทศ แลวยายมาเปนI-4.2ข.สลบกบการจดการ

ความรl สลบI-5.1กบI-5.2เปนI-5.1สภาพแวดลอมของก�าลงคน,I-5.2

ความผกพนของก�าลงคนl I-5.1 ค.(1) รวมขอก�าหนดเกยวกบโปรแกรมสขภาพและความ

ปลอดภยของก�าลงคนไวดวยกนl ยายการจดการและปรบปรงกระบวนการท�างานจากI-6.2มา

I-6.1ข.


มาต


ยาบ

าล

และบ

รการส

ขภาพ

ฉบ

บท

4

ตอนท

2

l ยายความพรอมตอภาวะฉกเฉน จากI-6.1ค.มาอยI-6.2ข.l ยาย II-4.3การเฝาระวงการตดเชอในโรงพยาบาลมาอยรวมกบ

II-4.1l แยกII-7เปนII-7.1บรการรงสวทยา,II-7.2บรการปองปฏบตการ

ทางการแพทย,II-7.3บรการพยาธวทยากายวภาค,II-7.4ธนาคาร

เลอด,II-7.5บรการตรวจวนจฉยโรคอนๆl ยายผลลพธดานการสรางเสรมสขภาพ ไปรวมกบผลลพธดานการ

ดแลสขภาพIV-1(2)l ยายสลบต�าแหนงของผลลพธดงนIV-3ผลดานก�าลงคน,IV-4ผล

ดานการน�า,IV-5ผลดานประสทธผลของกระบวนการIV-6ผลดาน

การเงน

มาตรฐานทมการเปลยนแปลง/เพมเตมเนอความในขอยอยทมอยเดมl I-1.2 ก.(1) ระบบก�ากบดแลองคกรกบความรบผดชอบตอแผน

กลยทธl I-1.2ค.(1)การรบผดชอบตอความผาสกของสงคม(สงแวดลอม

สงคมและเศรษฐกจ)l I-2.1ก.(1)การพจารณาความจ�าเปนในการเปลยนแปลงแบบพลก

โฉม และความคลองตวขององคกรในการวางแผนกลยทธl I-2.1ข.(2)การพจารณาโอกาสเชงกลยทธในการจดท�าวตถประสงค

เชงกลยทธl I-3.3ข.(4)การจดการสวสดภาพและความปลอดภยแกผปวยl I-6.1ข.(2)กระบวนการสนบสนนทส�าคญl I-6.2ข.(1)สภาพแวดลอมของการปฏบตการทปลอดภยl I-6.2ข.(2)การเตรยมพรอมตอภยพบตหรอภาวะฉกเฉนเพมการ

พงพาก�าลงคนผสงมอบและพนธมตรรวมทงความมนคงปลอดภย

และพรอมใชงานตอเนองของระบบสารสนเทศl II-1.2ก.(1)กรอบการบรหารงานคณภาพ(6)การวดผลการด�าเนน

การ(7)การประเมนและชน�าการพฒนาคณภาพ(8)การจดท�าแผน

พฒนาคณภาพ(9)การน�าแผนไปปฏบต(10)การเผยแพรขอมล

HA UPDATE 201892

l II-3.2ข.(2)ระบบส�ารองส�าหรบแกสทใชในทางการแพทยl II-4.1ก.(4)นโยบายและแนวทางในการปองกนการตดเชอl II-4.2ก.(1)การreprocess กลองสองอวยวะตางๆ,การจดการกบ

วสดทหมดอายและการน�าอปกรณการแพทยทออกแบบเพอใชครง

เดยวกลบมาใชใหมl II-4.2ก.(2)การประเมนและลดความเสยงจากงานกอสราง l II-4.2ก.(3)พนททตองใสใจในการปองกนและควบคมเพมเตมหอ

ผปวยอายรกรรม ศลยกรรม กมารเวชกรรม (โดยเฉพาะพนททม

ความแออด)หนวยบรการฉกเฉนหนวยตรวจผปวยนอก(ส�าหรบ

ผปวยความตานทานต�า ผปวยวณโรคทยงไมไดรบการรกษาเพยง

พอและผปวยเดก)l II-5.1 ก.(3) ขอก�าหนดเกยวกบการบนทกเวชระเบยน เพมเตม

ลายมอทอานออกการแจงเตอนขอมลส�าคญบนทกความกาวหนา

สงทสงเกตพบ รายงานการใหค�าปรกษา ผลการตรวจวนจฉย

เหตการณส�าคญเหตการณเกอบพลาดหรอเหตการณไมพงประสงค

ทเกดขน.l II-5.1ข.(1)เพมเตมการจดเกบเวชระเบยนอยางเหมาะสมรกษา

ความลบได การเกบรกษาและท�าลายตามทก�าหนดไวในกฎหมาย

และระเบยบl II-6.2 ข.(2)การจดเตรยมยา เพมการหลกเลยงการสมผสยา

โดยตรงการใชlaminarairflowhoodl II-6.2ข.(4)การสงมอบยาใหหนวยดแลผปวย เพมการปกปอง

สขภาพและความปลอดภยของบคลากรทสมผสยาเคมบ�าบด และ

การรบคนยาl II-6.2 ค.(1)การใหยาแกผปวย เพม การตรวจสอบซ�าโดยอสระ

กอนใหยาทตองใชความระมดระวงสงณ จดใหบรการ การบนทก

เวลาทใหยาจรงส�าหรบกรณการใหยาลาชาหรอลมใหl II-6.2ค.(4)การใหผปวยบรหารยาทน�าตดตวมาไดเองl III-1(2)การประสานงานเพอการสงตอ กบหนวยงานผสงl III-1(3)การคดแยก (triage)


มาต


ยาบ

าล

และบ

รการส

ขภาพ

ฉบ

บท

4

ตอนท

2

l III-1(7)ขอบงชในการใหความยนยอมจากผปวย/ครอบครวl III-2 ก.(2)การประเมนแรกรบของผปวย เพม การรบรความ

ตองการของตนโดยตวผปวยเองความชอบสวนบคคลของผปวยl III-4.3ค.(1)การวเคราะหความเสยงจากบรการดานอาหารและ

โภชนาการ และการปองกนl III-4.3จ.(1)การคดกรองและประเมนความปวดl III-4.3 จ.(2) การใหขอมลผปวย ผปวยมสวนรวมในการจดการ

ความปวดl III-4.3จ.(3)การดแลผปวยทมความปวด และการเฝาระวงl III-4.3ฉ.(3)บรการฟนฟสภาพเปนไปตามมาตรฐานกฎระเบยบ

และขอบงคบทเกยวของ.l IV-4 (2) ผลลพธเรองการสอสารและการสรางความผกพนกบ

ก�าลงคนและลกคาl IV-4 (6) ผลลพธส�าคญดานความรบผดชอบตอสงคมและการ

สนบสนนชมชนทส�าคญl IV-5 (1) ตวชวดของกระบวนการท�างานส�าคญ (ตามมาตรฐาน

ตอนทIและII)และกระบวนการสนบสนนส�าคญครอบคลมตววด

ดานผลตภาพรอบเวลาประสทธผลประสทธภาพและมตคณภาพ

ทเกยวของอนๆl IV-5 (2) ประสทธผลระบบความปลอดภยขององคกร การเตรยม

พรอมตอภยพบตและภาวะฉกเฉน และผลการด�าเนนการดานหวง

โซอปทาน

มาตรฐานทมการเชอมโยงเพอความสมบรณ (ไมตองประเมนใหคะแนนใน

หมวดตอไปน)l II-1.1ก.(6)การวดผลการด�าเนนการl II-1.2ข.ขอก�าหนดเฉพาะประเดนของระบบบรหารความเสยง

HA UPDATE 201894

2.2 แนวทำงกำรประเมนกำรปฏบตตำมมำตรฐำน (ScoringGuideline)

แนวทางการประเมนการปฏบตตามมาตรฐาน ก�าหนดคะแนนไวเปน

5ระดบโดยระดบทคาดหวงคอคะแนน3ระดบทแสดงความตอเนองของการ

พฒนาคอคะแนน4ระดบทเปนอดมคตทคะแนน5

การปรบเปลยนในมาตรฐานใหมนคอการแยกประเมนในสวนของ

ผลลพธออกจากสวนของกระบวนการ ซงแตเดมจะใชรวมกนโดยคะแนน

ผลลพธจะไปปรากฏอยในคะแนน5คอเมอไดผลลพธทดมากเทานน

การแยกคะแนนประเมนในสวนของผลลพธออกมาแสดงใหเหนความ

ส�าคญของการมงผลลพธ(focusonresults)ตามคานยมและแนวคดหลกของ

HA ขณะทยงคงใหความส�าคญกบการพฒนาควบคกนไปเพอมใหมงเนนวด

หรอน�าเสนอเฉพาะผลลพธทดเทานนกลาวคอคะแนนระดบ3ซงเปนเกณฑ

ทคาดหวงนนก�าหนดใหมการวดผลในตววดทส�าคญครอบคลมตรงประเดน

อยางครบถวนและมการใชประโยชนจากตววดยอมรบการทวดผลแลวคะแนน

ยงไมดแตมการน�าไปก�าหนดโอกาสเพอด�าเนนการพฒนามากกวาทจะคาดหวง

แตผลลพธทดๆแตไมมการรายงานตววดทส�าคญและตรงประเดน

กรอบท 2.1 แนวทางการประเมนการปฏบตตามมาตรฐาน

คะแนน กระบวนการ ผลลพธ

1เรมตนปฏบตDesign&earlyimplementation

มการวดผลMeasure

2มการปฏบตไดบางสวนPartial implementation

มการวดผลในตววดทส�าคญตรงประเดนอยางครบถวนValid measures

3มการปฏบตทครอบคลมและไดผลEffective implementation

มการใชประโยชนจากตววดGet use of measures

4มการปรบปรงกระบวนการตอเนองContinuous improvement

มผลลพธในเกณฑด(สงกวาคาเฉลย)Goodresults(betterthanaverage)

5มกระบวนการทเปนแบบอยางทดRolemodel,goodpractices

มผลลพธทดมาก(25%สงสด)Verygoodresults(topquartile)


มาต


ยาบ

าล

และบ

รการส

ขภาพ

ฉบ

บท

4

ตอนท

2

2.3 ระบบก�ำกบดแลทำงคลนก(ClinicalGovernance)

ขอก�าหนด

I-1.2 ก.(3) องคกรวางระบบก�ากบดแลทางคลนก เพอก�ากบดแล

องคประกอบส�าคญไดแกการศกษาและฝกอบรมตอเนองของผประกอบวชาชพ

การผลต/รวมผลตบคลากรการทบทวนการดแลผปวยหรอการตรวจสอบทาง

คลนกผลสมฤทธดแลผปวยการวจยและพฒนาการเปดเผยขอมลการบรหาร

ความเสยงการจดการสารสนเทศและประสบการณของผปวย.คณะผก�ากบ

ดแลทางคลนกไดรบรายงานอยางสม�าเสมอและแสดงความรบผดชอบในการ

สรางหลกประกนผลลพธการดแลผปวยทมคณภาพสง.

ค�าอธบายประกอบมาตรฐาน

การก�ากบดแลทางคลนก(clinicalgovernance)เปนกรอบทสถานพยาบาล

ใชเพอแสดงความรบผดชอบในการธ�ารงคณภาพและมาตรฐานในงานบรการ

ตลอดจนยกระดบคณภาพงานบรการอยางตอเนองโดยใชการจดการงานคลนก

บรการอยางเหมาะสมและการสรางสภาพแวดลอมทชวยเสรมสรางงานบรการ

ทเปนเลศ

การเปดเผยขอมล(openness)เชนการเปดเผยหรอแสดงขอมลดาน

การรกษาพยาบาลแกผปวยและญาตเพอสงเสรมใหผปวยและญาตมสวนรวม

ในกระบวนการดแลรกษาตลอดจนการจดใหมชองทางทจะรบฟงความคดเหน

หรอเรองรองเรยน

การก�ากบดแลทางคลนกคออะไร

เปนแนวทางทเปนระบบในการสรางหลกประกนคณภาพและการพฒนา

คณภาพในองคกรเพอใหการดแลผปวยมผลลพธดและมการพฒนาอยางตอเนอง

เปนเรองของการเปลยนแปลงสวฒนธรรมการเรยนรทซมซบเขาในทกสวนของ

องคกรในทกงานทปฏบต

HA UPDATE 201896

ท�าไมตองมขอก�าหนดเรองการก�ากบดแลทางคลนก

ทผานมาระบบก�ากบดแลกจการรบผดชอบเฉพาะดานทไมเกยวของกบ

การดแลผปวยท�าใหความพยายามในการพฒนาคณภาพการดแลผปวยยงได

ผลไมเตมท

แนวทางปฏบต

สงทควรปฏบตในขนตนมดงน

(1) ทบทวนองคประกอบส�าคญตางๆทมอยในขอก�าหนดพฒนาใหม

การด�าเนนการในทศทางตอไปนl พฒนาความรความสามารถของผเกยวของl สรางการมสวนรวมกบผประกอบวชาชพโดยไมสรางความรสก

ถกคกคามl เสรมสรางวฒนธรรมการเรยนรและวฒนธรรมความปลอดภยl วางแผนด�าเนนการในสวนทยงเปนจดออน

(2) ประสานกลไกตางๆทมอยใหสอดคลองและเกอหนนกน

(3) ก�าหนดระบบรายงานขององคประกอบตางๆทงในดานความส�าเรจ

และสงทตองพฒนาตอจดระบบใหมการรายงานและตอบสนองสระดบทสงขน

อยางเหมาะสม(มความกระชบกรองขอมลเฉพาะทส�าคญเมอน�าเสนอในระดบ

ทสงขนเปนล�าดบชน)

(4) ก�าหนดโครงสรางก�ากบดแล มคณะกรรมการระดบสงรบผดชอบ

ในการก�าหนดทศทางนโยบายตดตามประเดนคณภาพและความปลอดภยใน

การดแลผปวยของทงองคกรและตอบสนองอยางเหมาะสม

โครงสรางก�ากบดแล ทเปนไปได

(1) คณะกรรมการก�ากบดแลกจการขององคกรดทงดานcorporate&

clinical

(2) คณะกรรมการก�ากบดแลทางคลนกl คณะกรรมการบรหารรวมกบผทรงคณวฒภายนอกl คณะกรรมการซงประกอบดวยผบรหารขององคกรทสามารถ

ก�ากบดแลไดทงองคกร(ส�าหรบองคกรขนาดใหญ)


มาต


ยาบ

าล

และบ

รการส

ขภาพ

ฉบ

บท

4

ตอนท

2

(3) ตนสงกดขององคกรทก�ากบดแล เชน นายแพทย สสจ. คณะ

กรรมการระดบจงหวดผตรวจราชการทก�ากบดแล

บทบาทของคณะกรรมการก�ากบดแลทางคลนกทท�าหนาทเตมรปแบบ

(1) Strategy Formulation: ใหความเหนชอบตอกลยทธคณภาพและ

ความปลอดภยทางคลนกซงเปนสวนหนงของกลยทธองคกร

(2) Policy Making: l สนบสนนวฒนธรรมความปลอดภยการพฒนาคณภาพการมง

สความเปนเลศและสรางองคกรทประสบความส�าเรจl ใหความเหนชอบตอนโยบายคณภาพและความปลอดภยทาง

คลนกขององคกรl ใหความเหนชอบตอแผนพฒนาคณภาพและแผนบรหารความ

เสยงขององคกร

(3) Monitoring & Supervising: รบทราบรายงานความกาวหนาใน

เรองคณภาพและความปลอดภยอยางสม�าเสมอ

(4) Provide Accountability: l ตอบสนองตอรายงานความกาวหนาในเรองคณภาพและความ

ปลอดภยทางคลนกอยางเหมาะสมl ท�างานรวมกนผบรหารสงสดขององคกรเพอแสดงความรบผดชอบ

ตอสงคมในเรองคณภาพและความปลอดภยทางคลนกl คณะกรรมการก�ากบดแลทางคลนกซงเปนตวแทนของ สสจ.

และรพ.ชมชนทก�ากบดแลรพ.ชมชนในจงหวดทงหมด

HA UPDATE 201898

2.4 ประเดนทำงจรยธรรมทยำกล�ำบำกในกำรตดสนใจ (EthicalDilemma)


I-1.2 ข.(3)องคกรจดใหมกลไกเพอการรบรและจดการกบประเดนทาง

จรยธรรมทยากล�าบากในการตดสนใจดวยวธการและระยะเวลาทเหมาะสม.

ค�าอธบายประกอบมาตรฐาน

ประเดนทางจรยธรรมทยากล�าบากในการตดสนใจ (ethicaldilemma)

เชนการตดสนใจไมใหการรกษาหรอยตการรกษาการใหการรกษาทจ�าเปนแต

ขดกบความประสงคของผปวย การรบผปวยหนกรายใหมเขาไปในหอผปวย

หนกซงจ�าเปนตองยายผปวยหนกทอยเดมออกหนงราย

อะไรคอประเดนทางจรยธรรมทยากล�าบากในการตดสนใจ

จรยธรรมเปนแนวประพฤตปฏบตทเปนทยอมรบกนโดยทวไปในสงคม

อยางไรกตามอาจมบางสถานการณทจรยธรรมขอหนงดเหมอนจะแยงกบอก

ขอหนงหรอแมแตจรยธรรมขอเดยวกนกอาจไดรบการตความทแตกตางกนไป

ในแตละบคคลประเดนทางจรยธรรมทยากล�าบากในการตดสนใจจงอาจเกด

ขนไดโดยจะเกดขนในสถานการณทบคคลตองตดสนใจเมอมทางใหเลอกตงแต

สองทางขนไป แตเมอเลอกทางหนงกมกจะขดกบจรยธรรมขอหนง เลอกอก

ทางหนงกขดกบจรยธรรมอกขอหนง

ตวอยางของประเดนทางจรยธรรมทยากล�าบากในการตดสนใจในงาน

บรการสขภาพ

ในงานบรการสขภาพ เราทกคนนาจะเคยมความรสกไมสบายใจและ

ลงเลใจตอการตดสนใจทจะเลอกวธในการใหบรการผปวย เมอไรทเรามความ

รสกไมสบายใจและลงเลใจในการตดสนใจใหบรการสงนมกเปนขอบงชวาเรา

ก�าลงเผชญกบประเดนทางจรยธรรมทยากล�าบากในการตดสนใจ ดงตวอยาง

ตอไปน


มาต


ยาบ

าล

และบ

รการส

ขภาพ

ฉบ

บท

4

ตอนท

2

l กรณผปวยเจบปวยถงระยะสดทายของชวตแลว และผปวยแสดง

เจตนาไววาขอจากไปอยางสงบ ขอรบการรกษาเพยงแบบประคบ

ประคองแตญาตขอใหรกษาตออยางเตมทl การไดรบแจงวามผปวยหนงรายทจ�าเปนตองเขารบการรกษาในหอ

ผปวยหนก ในขณะทหอผปวยหนกเตยงเตมแลว ถาจะรบผปวย

รายใหมกตองยายผปวยทนอนอยเดมออกl การทมารดาทตงครรภแลวทราบวาบตรในทองเปนDownSyndrome

และมาขอท�าแทงl การทสามมาเจาะเลอดตรวจเอดสแลวพบวาผลเลอดเปนบวกซงโรง

พยาบาลมหนาทตองรกษาความลบของผลการตรวจเลอด แต

เนองจากสามอาจแพรเชอใหภรรยาทก�าลงตงครรภไดโรงพยาบาล

จงขออนญาตสามในการบอกผลเลอดแกภรรยาแตสามปฏเสธโดย

ใหเหตผลวาจะท�าใหภรรยาหยาขาดl ผปวยตองไดรบการเจาะปอดแตแพทยท�าการเจาะปอดผดขางจง

ตองกลบมาเจาะปอดขางทถกอกครงหลงการเจาะแพทยควรบอก

เหตการณไมพงประสงคนแกผปวยหรอญาตอยางไรl การเปดเผยหรอปดบงขอมลผปวยเกยวกบการวนจฉยโรคซงอยใน

ระยะทายทไมสามารถรกษาไดl การปดบงความผดพลาดทเกดขน เนองจากเหนวาไมไดกอใหเกด

อนตรายตอผปวยl การใหการรกษาดวยยาหลอกแกผปวยซงไมจ�าเปนตองไดรบการ

รกษาใดๆแตผปวยยนยนทจะขอยา

ท�าไมตองมขอก�าหนดเรองประเดนทางจรยธรรมทยากล�าบากในการ

ตดสนใจ

ประเดนทางจรยธรรมทยากในการตดสนใจ เกดจากการมฐานคด

ทางจรยธรรมทขดแยงกน หากตดสนใจบนฐานคดหนง กอาจขดแยงกบอก

ฐานคดหนงการมแนวทางและกลไกชวยเหลอทชดเจนจะท�าใหมการตดสนใจ

ทเหมาะสมกบแตละสถานการณ และท�าใหผตดสนใจไมรสกผดหรอถกต�าหน

ในภายหลง

HA UPDATE 2018100

มาตรฐานHA ไมไดคาดหวงวาโรงพยาบาลจะตองมค�าตอบส�าเรจรป

และตายตวในการจดการกบประเดนเหลานขอความส�าคญของมาตรฐานอยท

“กลไกเพอการรบรและจดการ……ดวยวธการและระยะเวลาทเหมาะสม”

บนพนฐานแนวคดวาดวยการเรยนรและพฒนาอยางตอเนองของทมงานของ

โรงพยาบาล นาจะชวยใหเกดการสงสมความรและประสบการณทจะชวยให

โรงพยาบาลสรางกลไกเพอการจดการประเดนทางจรยธรรมทยากล�าบากใน

การตดสนใจทมประสทธภาพและเหมาะสมกบสถานการณแตละครง


ควรมกลไกครอบคลมกรณตอไปน

(1) เรองงายๆจดท�าขอสรปส�าหรบการตดสนใจใหทกคนปฏบตตาม

(2) เรองทตองพจารณาเฉพาะกรณจดท�าแนวทางการใชดลยพนจl Recognise รบรวาเกดประเดนจรยธรรมทยากล�าบากในการ

ตดสนใจ เนองจากมความขดแยงในคานยม หลกการ หลก

จรยธรรมl Break วเคราะหเพอจ�าแนกประเดนหรอหลกการทขดแยงกน

ออกมาใหชดเจน เชน การคมครองสทธเดกกบความตองการ

ของพอแมl Seek หาขอมลเพมเตมจากแหลงตางๆ ทงค�าแนะน�าของ

องคกรวชาชพทเกยวของและมมมองของผปวยl Decisionตดสนใจบนพนฐานของเหตผลและหลกการทรบฟงได

(ถาท�าได)และบนทกไวเปนลายลกษณอกษร

(3) เรองทผเกยวของไมมนใจจดใหมกลไกใหค�าปรกษาภายใน

องคกรเชนคณะกรรมการจรยธรรมของโรงพยาบาล

(4) เรองทไมสามารถสรปไดในองคกรหาชองทางปรกษาผเชยวชาญ

ภายนอก เชนองคกรวชาชพศาล

ระบบทจะสนบสนนกลไกขางตนอาจพจารณาสงตอไปน

(1) การสรางความรความเขาใจแกผประกอบวชาชพในเรองประเดน

ทางจรยธรรมทยากล�าบากในการตดสนใจ และกลไกทมอยเพอใหใชกลไก

ดงกลาวไดอยางมประสทธภาพ


มาต


ยาบ

าล

และบ

รการส

ขภาพ

ฉบ

บท

4

ตอนท

2

(2) สรางการเรยนรควบคไปกบการท�างานทตองเผชญกบประเดน

จรยธรรมตางๆ เชน หลกจรยธรรมและองคความรทเปนฐานในการตดสนใจ

และผลกระทบของการตดสนใจแตละครง ความเหมาะสมของระดบการขอ

ค�าปรกษาผลกระทบของความกาวหนาทางความรและเทคโนโลยผลกระทบ

ของระบบประกนสขภาพบทเรยนส�าหรบใชเปนแนวทางในอนาคต

(3) ตดตามประเมนผลการจดการในภาพรวม เพอการปรบปรงกลไก

และขนตอนการจดการประเดนทางจรยธรรมทยากล�าบากในการตดสนใจเปน

ระยะโดยใชขอมลทไดจากการเรยนรและการประเมนผลงาน

(4) สรางการเรยนรใหกบนกศกษาทมาฝกงานทโรงพยาบาลทงในรป

แบบทไมเปนทางการ(เชนขณะดผปวยแตละราย)และเปนทางการ(เชนการ

อภปรายในหองเรยน)เพอสรางความรความเขาใจในเรองนในคนรนใหม

สรป

เมอไรทเรารสกวาก�าลงเผชญกบประเดนทางจรยธรรมทยากล�าบากใน

การตดสนใจขอใหเราทบทวนความเขาใจของตนเองและของสงคมโดยรวมใน

จรยธรรมเรองนนทบทวนความรทางวชาการและแนวปฏบตทเกยวของและ

พดคยกบเพอนรวมงานเพอแลกเปลยนมมมอง สงเหลานนาจะชวยใหเรา

ตดสนใจในการจดการกบจรยธรรมในเรองนนไดอยางเหมาะสมทสดส�าหรบ

สถานการณแตละครง อนจะเปนการสรางประโยชนสงสดแกผปวยและธ�ารง

ศกดศรทดงามของวชาชพ

HA UPDATE 2018102

2.5 กำรสงขอมลผปวยโดยใชสอสงคมออนไลน


I-4.2 ข.(3) ในกรณทมการสงขอมลของผปวยโดยใชสอสงคมออนไลน

เพอประโยชนในการดแลรกษาผปวย องคกรพงก�าหนดแนวปฏบตทเปนการ

รกษาความลบของผปวยโดยยงคงการระบตวผปวยอยางถกตองไว.

สอสงคมออนไลน (social media) คออะไร

สอสงคมออนไลน ครอบคลม กระดานขาว เครอขายสงคมออนไลน

บลอก เวบไซต เกมสออนไลนหรอโลกเสมอนทมผ ใชงานหลายคน สอ

อเลกทรอนกสหรอสอออนไลนอนทเปนชองทางสอสารระหวางบคคล กลม

บคคลหรอสาธารณะ และสอส�าหรบการเผยพรและแลกเปลยนเนอหาทเปน

ภาพนงเสยงวดทศนหรอแฟมขอมลหรอเนอทเกบขอมลบนอนเทอรเนต

ท�าไมตองมขอก�าหนดเรองการสงขอมลผปวยโดยใชสอสงคมออนไลน

ปจจบนมการใชสอสงคมออนไลนเพอปรกษาแนวทางการดแลผปวยกน

มากขน และมโอกาสทขอมลระบตวตนของผปวยจะรวไหลไปสสงคมวงกวาง

ไดกอใหเกดความเสยหายแกผปวยโดยผสงไมรตว


(1) มการวางแนวทางปฏบตทชดเจนขององคกรในการปรกษาขอมล

ผปวย โดยเนนคณภาพของขอมลและการรกษาความลบของผปวย เชน

สถานการณทไมควรปรกษาการดแลผปวยทาง Line, การหลกเลยงปรกษา

ผานLineกลม

(2) ยดแนวทางปฏบตทคณะกรรมการสขภาพแหงชาตก�าหนดเปนหลก

(3) ใหความส�าคญกบการรกษาความลบของผปวยขณะเดยวกนสราง

ความมนใจในการระบตวผปวยอยางถกตองl จะลบIDทตดอยกบผลการตรวจตางๆอยางไรจงจะมนใจวา

ไมหลดรอดไปและจะใชอะไรเปนตวบงชแทนl จะเลอกใชชองทางปรกษาอะไรทมความเสยงนอยทสด


มาต


ยาบ

าล

และบ

รการส

ขภาพ

ฉบ

บท

4

ตอนท

2

l ถามการปรกษาผปวยหลายรายในเวลาใกลเคยงกนจะแยกแยะ

การบงชผปวยแตละรายอยางไรl ท�าอยางไรจะสรางนสยการท�าลายขอมลทไดรบมาทนทเมอจบ

สนการใหค�าปรกษาแลว

(4) ยดหลกวาขอมลทกอยางทผานชองทาง social media ไมเปน

ความลบ

HA UPDATE 2018104

2.6 กำรจดกำรดำนกำรเรยนกำรสอนทำงคลนก


I-6.1 จ. การจดการดานการเรยนการสอนทางคลนก

(1) การเขารวมกบสถาบนการศกษาในการจดการศกษาและฝกอบรม

แกบคลากรสาธารณสขไดรบความเหนชอบและก�ากบตดตามโดยผก�ากบดแล

กจการและผน�าองคกร (เฉพาะกรณทสถานพยาบาลไมไดเปนสวนหนงของ

สถาบนการศกษา).

(2) องคกรมทรพยากรทเพยงพอในการสนบสนนการจดการศกษาและ

ฝกอบรม:l จ�านวนและความเชยวชาญของอาจารยผสอน;l จ�านวนและลกษณะทหลากหลายของผปวย;l สถานทเทคโนโลยและทรพยากรอนๆ.

(3) มการระบตวอาจารยผสอนพรอมทงภาระรบผดชอบและอ�านาจ

ตดสนใจทชดเจนตามขอก�าหนดของหลกสตร.

(4) มการก�ากบดแลทเพยงพอส�าหรบแตละระดบของนกศกษาและผรบ

การฝก เพอใหมนใจในความปลอดภยของการดแลผปวย และการไดรบ

ประสบการณการเรยนรทใกลเคยงกน. มความชดเจนในการบนทกหลกฐาน

ของการก�ากบดแลและความชดเจนในการใชบนทกของนกศกษาหรอผรบการ

ฝกเปนหลกฐานทางกฎหมาย.

(5) มการจดท�าขอตกลงในความรวมมอทจะสนบสนนกนและกน

ระหวางองคกรและสถาบนการศกษารวมถงหนาทรบผดชอบทคาดหวงระดบของ

การปฏบตทอนญาตใหนกศกษาและผรบการฝก.มการจดท�าเอกสารเกยวกบ

สถานะและการบรรลเปาหมายการเรยนรของนกศกษาและผรบการฝก.

(6) นกศกษาและผรบการฝกปฏบตตามนโยบายและระเบยบปฏบต

ขององคกรทกฉบบ.

(7) องคกรสรางเจตคตทดในเรองคณภาพและความปลอดภยแก

นกศกษาและผรบการฝกเปนตนแบบทดของระบบคณภาพเชนองคกรแพทย

ความปลอดภยในการใชยาการเรยนรจากความผดพลาดระบบบรหารความเสยง

ฯลฯ.นกศกษาและผรบการฝกเขารวมในกจกรรมตางๆของระบบคณภาพและ


มาต


ยาบ

าล

และบ

รการส

ขภาพ

ฉบ

บท

4

ตอนท

2

ความปลอดภย.

(8) มการตดตามประเมนผลโปรแกรมการเรยนการสอนทางคลนก

ทงในมตดานการเรยนรและคณภาพ/ความปลอดภยของการใหบรการ.

ท�าไมตองมขอก�าหนดเรองการจดการดานการเรยนการสอนทางคลนก

เพอใหมนใจวาองคกรมความพรอมในการจดการเรยนการสอนเพอ

บรรลเปาหมายการเรยนรมหลกประกนดานความปลอดภยแกผปวยและเกด

เจตคตทดในเรองคณภาพและความปลอดภยกบนกศกษาและผรบการฝก


ตามขอก�าหนดในมาตรฐานโดยเฉพาะอยางยงในเรองการสรางเจตคต

ทดในเรองคณภาพและความปลอดภยและการตดตามประเมนผล

HA UPDATE 2018106

2.7กำรบรหำรควำมเสยง


องคกรมระบบบรหารความเสยงและความปลอดภยทมประสทธผลและ

ประสานสอดคลองกนเพอจดการความเสยงและสรางความปลอดภยแกผปวย/

ผรบบรการเจาหนาทและผทมาเยอน.

ค�าอธบาย

Risk management (RM) คอ ชดของกจกรรมและวธการทใชในการ

ชน�าองคกร และควบคมความเสยงตางๆทอาจมผลตอความสามารถในการ

บรรลวตถประสงคหรอเปาหมายขององคกร

Risk management principles คอหลกการทองคกรควรยดถอเพอ

ใหการบรหารความเสยงไดผลไดแกหลกการตอไปนl RMสรางและปกปองคณคา(values)l RMเปนสวนหนงของทกกระบวนการขององคกร(allprocesses)l RMเปนสวนหนงของการตดสนใจ(decisionmaking)l RMแสดงออกถงความไมแนนอนใหชดเจน(uncertainty)l RMเปนเรองของความเปนระบบมโครงสรางชดทนเวลา(systematic)l RMอยบนพนฐานของสารสนเทศทดทสดทมอย(bestinformation)l RMปรบใหสอดคลองกบบรบทและriskprofile(context)l RMน�าปจจยดานมนษยและวฒนธรรมมาพจารณา (human and

cultural)l RMมความโปรงใสและไมกดกน(transparent&inclusive)l RM มความเปนพลวต หมนซ�า และตอบสนองการเปลยนแปลง

(dynamic)l RMชวยใหมการปรบปรงอยางตอเนองในองคกร(improvement)

Risk management framework คอองคประกอบส�าคญของการบรหาร

ความเสยงซงไดรบการออกแบบน�าไปปฏบตตดตามทบทวนและปรบปรง

อยางตอเนององคประกอบส�าคญดงกลาวไดแก


มาต


ยาบ

าล

และบ

รการส

ขภาพ

ฉบ

บท

4

ตอนท

2

(1) โครงหลกของการบรหารความเสยงเชนนโยบายการบรหารความ

เสยงขอบเขตการประเมนความเสยงวตถประสงคภารกจและความมงมนใน

การบรหารความเสยงทสอดคลองกบบรบทขององคกร

(2) การจดการภายในองคกรเชนสรปแผนจดการความเสยงทส�าคญ

การออกแบบกระบวนการและกจกรรมการเชอมโยงกบระบบอนการก�าหนด

องคประกอบและบทบาทหนาทความรบผดชอบของทม ทรพยากรทใช การ

อบรมบคลากร กระบวนการการสอสารกบผทมสวนไดสวนเสย การก�ากบ

ตดตามและประเมนผล

(3) รายการความเสยงทจะจดการ ควรครอบคลมความเสยงดาน

ยทธศาสตรดานคลนกดานปฏบตการดานการเงนและดานอนตรายตางๆ

Risk management policy นโยบายบรหารความเสยงเปนขอความท

ระบความมงมนและทศทางขององคกรในเรองการบรหารความเสยง

Risk management planแผนบรหารความเสยงไดแกสงตอไปน

(1) คมอบรหารความเสยง ระบองคประกอบของการบรหาร แนวทาง และ

ทรพยากรทจะใชในการบรหารความเสยง(2)ระเบยบปฏบตคมอการปฏบต

หนาทรบผดชอบกจกรรม(รวมทงล�าดบขนและเวลา) (3)แผนบรหารความ

เสยงเฉพาะส�าหรบบรการกระบวนการโครงการ

Risk Management Processกระบวนการบรหารความเสยงประกอบ

ดวย (1) การก�าหนดบรบท (2) การสอสารและปรกษาผมสวนไดสวนเสย

(3)การระบความเสยง(4)การวเคราะหและประเมนความเสยง(5)การจดการ

รบมอกบความเสยง(6)การตดตามและทบทวนมาตรการปองกนความเสยง

Risk Register

Risk Register ทะเบยนจดการความเสยงเปนเอกสารหลกเพอเปน

เครองมอในการบรหารความเสยงทกขนตอนตงแตการประเมนการวางแผน

การตอบสนอง ไปจนถงการตดตามและทบทวน ท�าใหกระบวนการบรหาร

ความเสยงเปนกระบวนการทมชวต เปนพลวต และท�าใหเกดการปรบปรงวธ

การท�างานอยางตอเนอง

Risk profile เปนเอกสารอธบายชดของความเสยงซงเปนผลของ

การวเคราะหเชงปรมาณในสงคกคามประเภทตางๆทองคกรตองเผชญ(โอกาส

HA UPDATE 2018108

เกดและผลทตามมา)อาจน�าเสนอในรปriskmatrixหรอriskratingtableเปน

ขนตอนแรกในการท�าriskregister

Risk owner คอบคคลหรอคณะบคคลทไดรบauthorityเพอจดการกบ

ความเสยงใดความเสยงหนงและออกหนารบผดรบชอบ(accountable)ในการ

รบท�าหนาทดงกลาว

บทบาทส�าคญของriskownerคอการตดตามและทบทวนตามก�าหนด

รอบเวลาในประเดนตอไปน (1)มาตรการรบมอกบความเสยงทก�าหนดไวนน

ไดรบการปฏบตเพยงใด มปญหาอปสรรคในการน�าไปปฏบตอยางไร (2)

ผลลพธของการปองกนและควบคมความเสยงเปนอยางไรระดบและแนวโนม

ของอบตการณเปนอยางไร(3)ควรมการปรบปรงมาตรการรบมอกบความเสยง

อะไรบางหรอมการทดลองเพอหาค�าตอบใหมๆอะไร

RiskRegisterเปนเครองมอใหมเปนเครองมอตอยอดจากRiskProfile

ทรพ.มอยแลวมงเนนการจดการในภาพรวมท�าใหเหนภาพรวมของความเสยง

ทงรพ.

การเรมตนใชRiskRegisterไมควรกลวจ�านวนมากควรน�าความเสยง

ทงหมดมาวเคราะหและจดการตามระดบความส�าคญตามแนวทางตอไปน

(1) รวบรวมรายการความเสยงจากทกแหลงทม เชน Risk Profile,

PSG:SIMPLE,รายงานอบตการณ,การทบทวนเวชระเบยน,MMconference,

ฯลฯ

(2) วเคราะหระดบโอกาสเกดและผลทจะตามมาของทกความเสยง

เหมอนกบทเราท�าในRiskProfile

(3) ค�านวณระดบความเสยงดวยการเอาโอกาสเกดกบผลทจะตามมา

มาบวกหรอคณกน

(4) แบงรายการความเสยงนบรอยๆเปนสามกลมกลมทส�าคญสงกลม

ทส�าคญปานกลางและกลมทวไป

(5) กลมความเสยงทวไป ซงอาจจะโอกาสพบนอย ความรนแรงนอย

ใหไปตรวจสอบวามมาตรการปองกนอยในคมอแลวหรอไมถามกหาวธสอสาร

และท�าใหมนใจวามการรบรและปฏบต(กลมนนาจะมมากทสด)

(6) กลมทส�าคญสงรวมกนก�าหนด/ทบทวนแนวทางปองกนและการ

เตรยมพรอมตอบสนองเมอเกดเหตมอบหมายผท�าหนาทriskownerมหนาท


มาต


ยาบ

าล

และบ

รการส

ขภาพ

ฉบ

บท

4

ตอนท

2

ทบทวนการปฏบตตามมาตรการปองกน ระดบอบตการณทเกดขน และ

พจารณาวาควรเพมมาตรการปองกนอยางไรทบทวนอยางนอยทก 3 เดอน

จ�านวนความเสยงในรายการนพจารณาจากจ�านวนความเสยงทส�าคญสงรวม

กบจ�านวนคนทจะมาท�าหนาทriskowner

(7) กลมทส�าคญปานกลางมอบใหคณะกรรมการทเกยวของกบความ

เสยงนนๆทบทวนมาตรการปองกนและท�าหนาทriskownerทบทวนเหมอน

ขอ(6)ความถอาจจะหางกวาความเสยงทส�าคญสง

ดวยแนวทางดงกลาวเรารบมอกบความเสยงไดทกรายการ

ในการวางแผนรบมอกบความเสยงใหแบงมาตรการเปนสามกลมงายๆ

(1) มาตรการปองกน(preventivemeasures)

(2) การเตรยมพรอมลดความรนแรงเมอเกดเหต(mitigationplan)

(3) การคนหาค�าตอบใหมๆ แนวคดใหม เพอการปองกนทไดผล

(improvementplan)

บทบาทของหนวยงานตางๆในการจดการความเสยงยงคงเหมอนเดม

แตจะมกลไกมาเชอมประสานใหมการปฏบตทสอดคลองกนทงองคกร เชอม

โยงขอมลใหเหนภาพรวมของความเสยงทงองคกรหนวยงานยงคงท�า RCA

ตามขอบงชแลวriskownerประมวลผลการท�าRCAของหลายๆกรณหลายๆ

หนวยเขามาเพอปรบปรงมาตรการปองกนในภาพรวม

HA UPDATE 2018110

2.8 แผนงำนใชยำสมเหตผล


II-6.1 ก.(5) องคกร (โดย PTC) ด�าเนนการแผนงานใชยาสมเหตผล

(RationalDrugUseProgram)และแผนงานดแลการใชยาตานจลชพ(Anti-

microbialStewardshipProgram)ดวยมาตรการรวมกนหลายประการ เพอ

สงเสรมการใชยาตานจลชพและยาอนๆอยางเหมาะสม.

ท�าไมตองมขอก�าหนดเรองแผนงานใชยาสมเหตผล

เพอใหมการใชยาอยางเหมาะสมตามความจ�าเปน ปลอดภย และลด

ปญหาเชอดอยา

แนวทางปฏบตส�าหรบแผนงานใชยาสมเหตผล

ดคมอRDUHospitalPLEASE

กญแจท1คณะกรรมการเภสชกรรมและการบ�าบด(P)

กญแจท2ฉลากยาและขอมลสประชาชน(L)

กญแจท3เครองมอจ�าเปนทชวยใหเกดการสงใชยาอยางสมเหตผล(E)

ในโรค hypertension, diabetes mellitus, dyslipidemia/cadiovascular

disease,osteoarthritis/gout,chronickidneydiseases,chronicobstructive

pulmonary/asthma

กญแจท 4 การสรางความตระหนกรของบคลากรทางการแพทยและ

ประชาชน(A)

กญแจท5การดแลดานยาเพอความปลอดภยของประชากรกลมพเศษ

(S)ไดแกการใชยาในผสงอายหญงตงครรภหญงใหนมบตรเดกผปวยโรคตบ

ผปวยโรคไต

กญแจท6จรยธรรมในการสงใชยา(E)


มาต


ยาบ

าล

และบ

รการส

ขภาพ

ฉบ

บท

4

ตอนท

2

แนวทางปฏบตส�าหรบแผนงานดแลการใชยาตานจลชพ (CDCguidelines)

(1) Leadership commitment: สนบสนนทรพยากรทจ�าเปนในดาน

คนเงนIT

(2) Accountability&drugexpertise:แตงตงแพทยคนหนงเปนผรบ

ผดชอบโดยรวมมอกบผเชยวชาญดานเภสชกรรม

(3) Action:ลงมอปฏบตตามขอแนะน�า

(3.1) Broadinterventionsl Antibiotic“timeouts”ผสงใชเปนผทบทวนเมอครบ48ชวโมง

วาผปวยมการตดเชอทจะตอบสนองตอยาตานจลชพหรอไม

ไดรบยาทควรไดหรอไมจะde-escalateไดหรอไมควรให

ยานานเทาไรl Priorauthorizationl Prospectiveauditandfeedbackทบทวนโดยผเชยวชาญ

ทมไดเปนทมผดแล

(3.2) Pharmacy-driveninterventionsl การเปลยนจากยาฉดเปนยากนโดยอตโนมตในสถานการณ

ทเหมาะสมl การปรบยาเมอตบหรอไตท�างานผดปกต, ปรบตามผลของ

therapeuticdrugmonitoring,highlydrug-resistantbacteria,

CNSpenetrationl Automaticalertsส�าหรบการสงยาซ�าซอนทไมจ�าเปนl ค�าสงหยดยาอตโนมตตามก�าหนดเวลาเชนsurgicalprophylaxisl การตรวจหาและปองกนอนตรกรยาระหวางยา

(3.3) Infectionandsyndromespecificinterventionsl รกษาcommunity-acquiredpneumoniaตามผลการเพาะเชอl ไมรกษาasymptomaticbacteriurial ไมใชbroadspectrumantibioticในการรกษาการตดเชอท

ผวหนงและเนอเยอออนl หยดการใหยาตานจลชพทไมจ�าเปนในผปวยทไดรบการ

วนจฉยวามการตดเชอC.difficile

HA UPDATE 2018112

(4) Tracking:ตดตามแบบแผนของการสงใชยาตานจลชพและการดอยา

(5) Reporting: เผยแพรรายงานเกยวกบการใชยาตานจลชพและการ

ดอยาอยางสม�าเสมอใหแกแพทยพยาบาลและผเกยวของ

(6) Education:ใหความรแกcliniciansเกยวกบการดอยาและการสง

ใชยาทเหมาะสม


มาต


ยาบ

าล

และบ

รการส

ขภาพ

ฉบ

บท

4

ตอนท

2

2.9 รำยงำนกำรประเมนตนเอง(Self-AssessmentReport)

จดประสงค

จดประสงคของการจดท�ารายงานการประเมนตนเองควรเนนเพอ

ประโยชนของทมงานเองคอเพอสรางการเรยนรในองคกรดวยการ(1)ทมงาน

สรปบทเรยนความส�าเรจความลมเหลวในการท�างาน(2)ทมงานตรวจสอบ

ความสมบรณของการพฒนา (3) สรางการเรยนรกบหนวยงานอนและกบ

ผบรหาร(4)ใชเปนฐานขอมลส�าหรบการตอยอดและขยายผล

สวนการใชเพอสอสารกบผเยยมส�ารวจของสรพ.ควรถอเปนผลพลอยได

เทานนถาจะปรบเปลยนการท�า HA ใหเกดประโยชนอยางแทจรง ตอง

เปลยนจดคานงดตรงนใหได

รปแบบและองคประกอบ

รายงานการประเมนตนเอง ยงคงรปแบบและองคประกอบเดม สวนท

เพมเตมคอเนอหาของมาตรฐานทเพมขนโดยรายงานจะแบงเปนสามสวนคอ

สวนท1ตวชวดสวนท2การปฏบตตามมาตรฐานสวนท3แผนพฒนาตอเนอง

ในชวง1-2ปขางหนา

สวนท 1 ตวชวด

ตวชวดเปนสวนส�าคญทจะสะทอนผลของกระบวนการในแตละบทเพอ

ใหงายตอการเชอมโยงกระบวนการกบผลลพธ โรงพยาบาลควรจะรายงาน

ตวชวดทกตวตามมาตรฐานตอนท IV กระจายไปตามมาตรฐานแตละ

บทใหมากทสดเทาทจะท�าได ส�าหรบตวชวดทางคลนกซงยากทจะกระจาย

มาในมาตรฐานตอนทIIIอาจจะยงคงรายงานในตอนทIVโดยมการจดหมวด

หมอยางเหมาะสมเชนจดหมวดหมตามมตคณภาพการดแลผปวย

โรงพยาบาลมสทธทจะก�าหนดตวชวดทเกยวของในมาตรฐาน

แตละบทไดเอง ตวอยางทน�าเสนอไวในแบบฟอรมเปนเพยงตวอยางเพอ

กระตนความคดวาควรจะวดไปในทศทางใดในแบบฟอรมใหมจะไมมตวอยาง

เหลานอกตอไปมเพยงกลมของตวชวดตามทปรากฎในมาตรฐานทเกยวของ

HA UPDATE 2018114

ชวงเวลาของขอมลตวชวดทจะน�าเสนอควรน�าเสนอขอมลครอบคลม

ชวงเวลาทงหมดทเคยเกบขอมลไวไมควรจ�ากดเพยง3ปตามtemplate

เดม ยงครอบคลมเวลานานเทาไร ยงเหนแนวโนมไดดขน และเหนความ

พยายามในการพฒนาอยางตอเนองไดมากขน

รปแบบการน�าเสนอ (1) ควรน�าเสนอขอมลสรปในรปแบบตารางใน

สวนตนของแตละรายงานตามมาตรฐานแตละบท(2)เลอกขอมลทนาสนใจบาง

ตวมาน�าเสนอเปนrun chart หรอ control chart พรอม annotation สรป

เหตการณหรอinterventionในกราฟใหมากทสดโดยไมตองอธบายซ�าในtext

ยกเวนเปนการวเคราะหขอมลเพมเตม

สวนท 2 การปฏบตตามมาตรฐาน

เปนการเขยนสรปการปฏบตตามมาตรฐานแตละบทโดยใชหลก3Pเพอ

ใหเขยนไดอยางกระชบ

Purpose ระบเปาหมาย(ของมาตรฐานหรอของการพฒนา)ระบทมา

ประกอบโดยใช risk-based thinking แสดงใหเหนการวเคราะหโจทย/ความ

เสยง/ปญหาและโอกาสพฒนาทส�าคญของรพ.

Process อาจแสดงใหเหนการออกแบบการน�าไปปฏบตการพฒนา

หรอสรปบทเรยน

(1) การออกแบบอยบนพนฐานแนวคดอะไรเชนevidence-based,

lean,people-centered,humanfactorengineeringมอะไรทเปนแบบอยางท

ดทผอนสามารถน�าไปใชประโยชนได อะไรเปนการออกแบบทมความเฉพาะ

ส�าหรบพนท

(2) การน�าไปปฏบตในบางกรณการแสดงขอมลทยนยนการปฏบต

อาจจะเปนประโยชนเชนความถความครอบคลมของกจกรรมเนอหาในกจกรรม

ตางๆทท�าใหเหนความมงมนในการปฏบตเชนการฝกอบรม,การmonitor,

การปรบปรงตอเนอง(อาจใชในกรณทไมสามารถแสดงใหเหนผลลพธหรอการ

เปลยนแปลงทเกดขนได)

(3) การพฒนามการเปลยนแปลงหรอปรบปรงอะไรบาง

(4) สรปบทเรยน ทมไดขอคดอะไรจากเรองน ทจะเปนประโยชนใน

การท�างานในอนาคต


มาต


ยาบ

าล

และบ

รการส

ขภาพ

ฉบ

บท

4

ตอนท

2

Performance สามารถน�าเสนอไดในหลายรปแบบอยางใดอยางหนงหรอ

หลายรปแบบรวมกนไดแก(1)สรปรวมไวในเนอความดงตวอยางในยอหนาแรก

(2)สรปไวในตารางในสวนท1แลวอางองถงเมออธบายกระบวนการพฒนา(3)

น�าเสนอเปนผลลพธหรอKPIในลกษณะcontrolchartทมค�าอธบายยอๆสรป

ในภาพ(4)น�าเสนอขอมลทเปนfeedbackloopและการน�าขอมลมาใชประโยชน

เชนเสยงสะทอนจากผรบผลงานและผเกยวของอนๆการใชrapidassessment

ตวอยาง

“เพอบรรลเปาหมาย......ทมไดวางระบบงานทมองคประกอบส�าคญไว

ดงน (1)…(2)…(3)…และในรอบ1-2ปทผานมามการปรบปรงดงน (1)…

(2)…สงผลใหเกดการเปลยนแปลง(หรอการบรรลเปาหมาย)ดงน.....”

“เพอบรรลเปาหมาย.....ทมไดประมวลความเหนของผเกยวของและการ

ประเมนระบบพบโอกาสพฒนาคอ…..ซงทมไดปรบปรงโดย (1)… (2)…สง

ผลใหเกดการเปลยนแปลง(หรอการบรรลเปาหมาย)ดงน.....”

“เพอบรรลเปาหมาย.... ทมไดวางระบบใหเกดกจกรรมตอไปน (1)…

(2)…ท�าใหเกดบทเรยนตอไปน(1)…(2)…”

สวนท 3 แผนการพฒนาตอเนองในชวง 1-2 ปขางหนา

เพอใหโรงพยาบาลสามารถท�าแผนพฒนาไดครอบคลมประเดนส�าคญ

ทงหมด นอกเหนอจากการใช scoring guideline ประเมนเพอยกระดบ

maturity ของระบบงานหรอการขยายผลในองคกรตามแบบฟอรมเดม

แลวโรงพยาบาลจดท�าแผนพฒนาคณภาพโดยพจารณาโอกาสพฒนาตอไปน

รวมดวย

(1) ตามโจทย/ความเสยง/ปญหาทยงเหลออย

(2) ตามกลยทธเพอความส�าเรจขององคกรในอนาคต

(3) ตามผลการท�าrapidassessmentและเสยงสะทอนของผเกยวของ

(4) ตามผลการใชเครองมอประเมนระบบงานและเครองมอประเมน

องคกรตางๆทโรงพยาบาลเหนวาเหมาะสม

HA UPDATE 2018116

การสรปผลงานคณภาพการดแลผปวย

มแนวคดทควรน�ามาพจารณาดงน

(1) แตละ CLT/PCT ควรวเคราะหโรคส�าคญททมใหการดแลอยโดย

พจารณาจากhighrisk,highcost,highvolume,newknowledge&technology,

complexityofcare

(2) ในแตละโรคส�าคญควรมการก�าหนดและตดตามตวชวดส�าคญโดย

พจารณาจากมตคณภาพตางๆเชนpeople-centered,safety,appropriateness,

effectiveness,efficiency,continuity

(3) ใช 3P หรอ PDSA ในการน�าเสนอขอมลส�าคญทแสดงใหเหน

คณภาพและความพยายามในการพฒนาคณภาพในโรคนน ไดแก purpose,

process design, process deployment, performance measurement,

performanceimprovement(ทงทผานมาและแผนทจะท�าในอนาคต)

(4) พยายามใชแผนภมตารางกราฟในการสรปขอมลน�าเสนอใหมาก

ทสด

การจดท�าแฟมสะสมผลงานเพอชวยเขยน SAR

เพอใหมขอมลส�าหรบการเขยน SAR ไดครอบคลมอยางกวางขวาง

ทมงานในทกระดบทงหนวยงานระบบงานทมดแลผปวยและทมเฉพาะกจ

ตางๆควรจดท�าแฟมสะสมผลงานไวตงแตวนนเปนตนไป

การจดท�าแฟมสะสมผลงาน ไมจ�าเปนตองรอใหกจกรรมเสรจสน

แตสามารถตงโครงตงแตเรมตนท�างานไดแลวคอยๆเตมใหสมบรณเมอผลงาน

ปรากฏออกมาหรอเกดบทเรยนขน

รปแบบการจดท�าทงายทสดคอการสรปขอมลเปนแผนภมเปนใจความ

สนๆเปนตารางเปนกราฟใสในPowerPoint

ควรมการupdateขอมลอยางสม�าเสมอทกครงทมการสรปผลงานแตละ

เรองอยางนอยปละครงถอโอกาสวเคราะหและเรยนรจากขอมลทใชตดตาม

ขอมลในแตละโครงการหรอกจกรรมหรอมาตรฐานควรครอบคลม3P

อนไดแกทมาของปญหาและเปาหมายการปรบปรงกระบวนการทเกดขนและ

ผลลพธทเปลยนแปลงไป



ท�าอ

ยางเรย

บงาย

ตอนท

3

เขาใจถองแท ท�าอยางเรยบงาย

ตอนท

3



ท�าอ

ยางเรย

บงาย

ตอนท

3

3.0 แนวคด

การท�าคณภาพทสามารถท�าไดอยางตอเนองควรใชหลก “งายมนด

มสข”

การจะท�าเชนนนไดตองเกดจากความเขาใจอยางลกซง มองเหนทาง

เลอกตางๆทหลากหลายและเปนตวของตวเองในการเลอกทางเลอกทเหมาะสม

ตามศกยภาพของตน

ค�าถามค�าตอบในตอนท 3 นมจดประสงคทจะท�าความกระจางใน

ความหมายของถอยค�าและแนวคดบางอยางทอาจจะสบสนพรอมกบการชแนะ

แนวทางทสามารถน�าไปปฏบตไดงายซงจะเปนจดเรมตนของการท�าความเขาใจ

และสามารถพฒนาใหลกซงหรอซบซอนมากขนไดในอนาคต

ค�าถามเหลานไดมาจากนกปฏบตในพนทตวจรงสงผานชองทางตางๆ

มาทสรพ.จงเปนการสะทอนถงปญหาของการปฏบตทผคนสวนหนงเผชญอย

หวงวาค�าตอบเบองตนเหลานจะชวยใหเกดการขบเคลอนการพฒนา

คณภาพไดงายขนไดผลมากขนใชเวลาและทรพยากรตางๆนอยลง

เขำใจถองแทท�ำอยำงเรยบงำยตอนท

3

HA UPDATE 2018120

3.1 กำรขบเคลอนกำรพฒนำคณภำพ

Q: อะไรคอหวใจส�าคญของการท�า HA?

A:หวใจส�าคญของการท�าHA

(1) ปรชญาส�าคญ คอ HA เปนกระบวนการเรยนร มใชการตรวจสอบ

เรยนรจากการประเมนและพฒนาตนเองรวมกบการเยยมโดยexternal

peer

(2) เปาหมายส�าคญของHAคอคณภาพและความปลอดภยทผปวยจะ

ไดรบ การประเมนและรบรองเปนเพยงการตรวจสอบความพรอมใน

การรบมอกบสถานการณตางๆ

(3) มาตรฐาน HA เปนกฎกตการวมเปนกรอบชน�าการพฒนาในการน�า

มาตรฐานไปปฏบตควรใชหลก3C-PDSAคอรหลกรโจทยรเกณฑ

เปาหมายชด วดผลได หมนการพฒนาตอเนองเพอสรางคณคาให

ผรบผลงาน

(4) HAควรน�าไปสองคกรในฝนตอไปนองคกรแหงการเรยนรองคกรท

มชวตองคกรทนาไววางใจองคกรทมผลงานสง

(5) ผไดรบประโยชนจากกระบวนการพฒนาควรมทงผปวย/ผรบบรการ

คนท�างานองคกรหนวยงาน/องคกรทเกยวของกบระบบสขภาพและ

สงคมโดยรวม

(6) HAมงเนนการพฒนากระบวนการเพอผลลพธทตองการมไดเนน

เฉพาะกระบวนการหรอผลลพธเพยงสวนใดสวนหนง

(7) HAท�าใหมการเตบโตขนทงระบบงานและคนท�างานกระบวนการ

พฒนาควรท�าใหเกดความรสกงายมนดมสข

(8) HA คอการประสานแนวคดและเครองมอการพฒนาทกรปแบบ

โดยน�ามาใชเกอหนนกนเชนKM,R2R,Lean,designthinking

(9) การพฒนาคณภาพบรการคอการสรางสงแวดลอมทเปนตนแบบ

ส�าหรบการเรยนรและฝกอบรมผประกอบวชาชพดานสขภาพใน

อนาคต



ท�าอ

ยางเรย

บงาย

ตอนท

3

Q: ท�าอยางไรใหทกคนในรพ.มองการพฒนาคณภาพเปนเรองไมยากเกน

ความสามารถของทกคนทกระดบ?

A: แนวทางท�าใหคณภาพเปนเรองไมยากเกนความสามารถ

(1) เตรยมใจทมงานใหเตมรอยชวนทมงานมาคยกนวาอะไรทเปนเรอง

ส�าคญทจะชวยใหคนท�างานท�างานไดอยางสนกและไดผลผบรหาร

ชวยขจดขอตดขดเหลานนใหไดมากทสด

(2) ชวนกนขจดความสญเปลาและความซ�าซอนในระบบงานทมอยใช

ความคดสรางสรรคเพอใหท�างานไดงายขน

(3) ชวนกนฝกใช 3P ในการทบทวนความส�าเรจของงานประจ�าแตละ

ขนตอน

(4) ชวนกนรบฟงและตอบสนองความตองการของผรบผลงานภายใน

สรางชองทางเพอใหมการรบฟงเสยงสะทอนอยางตอเนอง

(5) ชวนกนรบฟงเสยงของผปวยและจดท�า patientjourneymap

(6) เขยนflowchartของการท�างาน(ทละระบบ)แลวใช NEWS วเคราะห

โอกาสพฒนาเลอกสงทนาท�ามาปรบปรง

(7) ท�าใหการปรบปรงฝงในงานประจ�าอยางยงยนดวยวธทสรางสรรค

Q: ท�าอยางไรใหรพ.ทเปลยนบคลากรบอย (หวหนางานหรอผปฏบต) เขา

ถงและเขาใจการพฒนาคณภาพไดอยางงายและรวดเรว?

A:หาสงทยงยนเพอรองรบการเปลยนแปลงบคลากรตอไปน

(1) ท�าใหมเปาหมายทชดเจนในทกระดบอยางเชอมโยงกน(เปาหมายของ

หนวยงาน-เปาหมายการดแลผปวยแตละโรค-เปาหมายของระบบงาน-

เปาหมายองคกร)

(2) ตดตามตวชวดทนอยทสดทจะบอกการบรรลเปาหมาย น�าเสนอใน

รปcontrolchartน�ามาแปลความหมายรวมกนอยางสม�าเสมอ

(3) สรปบทเรยนของการพฒนาและการเรยนรจากเหตการณไมพงประสงค

ไวในลกษณะเรองเลาเพอน�ามาทบทวนกนเมอมการเปลยนแปลง

บคลากร

(4) จดท�าคมอคณภาพทสนกระชบเขาใจงายเพอใหบคลากรทกคนใช

ทบทวน

HA UPDATE 2018122

Q: ทมส�าคญในงานคณภาพเปลยนบอย เชน ทม RM, ทมคณภาพ หรอ

อาจเปนทมน�า ควรท�าอยางไรใหการพฒนาไดตอเนอง?

A: มสองประเดนคอการเปลยนทมคณภาพกบการพฒนาตอเนอง

การธ�ารงทมคณภาพใหท�างานตอเนอง

(1) ผน�าและทมงานคณภาพควรท�าความเขาใจในความตองการและความ

คาดหวงของกนและกน เชนแรงจงใจความกาวหนาการสนบสนน

การเปดเวทใหแสดงออก

(2) ทมงานคณภาพควรทบทวนบทบาทและวธการท�างานทกอใหเกด

ความสมพนธทดระหวางทมงานคณภาพกบทมงานอนๆ

(3) ทมงานคณภาพควรพฒนาศกยภาพของหนวยงานตางๆ และคอยๆ

ปลอยงานททมงานคณภาพตองท�าเขาไปอยในงานประจ�า

(4) ทมงานคณภาพควรท�างานแบบaerobicexerciseวางแผนลวงหนา

ใหไกลๆและเกบสะสมผลงานไปเรอยๆ

การพฒนาตอเนอง

(1) หาหลกทยงยนตามค�าตอบในขอทแลว

(2) มตวชวยในการพฒนาเชนเพอนชวยเพอน

(3) มการตดตามความกาวหนาและใหการสนบสนนอยางสม�าเสมอ

Q: ท�าอยางไรใหรพ.ไดคนหาค�าตอบใหตวเองมากกวาการพยายามตอบ

ค�าถามเพอตรงใจผประเมน?

A:ทมของรพ.ตองเขาใจและเหนคณคาของสงเหลานดวยตนเอง

(1) คณคาของการพฒนามากกวาการไดรบใบรบรอง

(2) คณคาของความมอสระในการตดสนใจเพอตอบโจทยของตนเอง

(3) คณคาของการเหนโอกาสพฒนาและการไดรบเสยงสะทอนอยางตรง

ไปตรงมา

(4) คณคาของการใชกระบวนการเยยมส�ารวจเพอการเรยนร



ท�าอ

ยางเรย

บงาย

ตอนท

3

Q: ท�าอยางไรใหรพ.ไดมองการพฒนาคณภาพเปนสวนหนงของการแก

ปญหาของ รพ. เชน วกฤตทางการเงน การขาดแคลนบคลากร?

A: การใชกระบวนการคณภาพเพอแกปญหาของโรงพยาบาล

(1) ท�าความเขาใจวากระบวนการคณภาพกระบวนการทางวทยาศาสตร

และกระบวนการแกปญหา ลวนมพนฐานเดยวกน คอ ระบปญหา

วเคราะหสาเหตคนหาทางเลอกทดสอบทางเลอกขณะทกระบวนการ

คณภาพไดน�าเอา soft science และการบรหารจดการเขามารวม

ด�าเนนการดวย

(2) ทดลองน�ากระบวนการคณภาพไปใชแกปญหาของ รพ. หมนวงลอ

การทดลองขนาดเลกและเรยนรจากผลลพธทเกดขน

(3) พยายามใชความคดสรางสรรคใหมากทงจากทมงานภายในรพ.

และจากนอกรพ.

Q: ท�าอยางไรให รพ.ทขาดผประสานงานคณภาพในอดมคต ไดมชองทาง

ทจะท�าใหการพฒนาคณภาพ?

A: เปนโอกาสทจะกระจายความเชยวชาญงานคณภาพไปสผปฏบตงานให

กวางขวางมากขนดวยการ

(1) สนบสนนใหทกคนเรยนรดวยตนเองผานสงอ�านวยความสะดวกตางๆ

(2) ทดลองน�าแนวคดและเครองมอคณภาพมาปฏบตกบงานประจ�าของตน

(3) จดเวทแลกเปลยนเรยนรเพอคนหาบทสรปทใชการได และคนทม

ศกยภาพ

(4) รวมมอกนพฒนาในหลายๆหนวยงานพรอมกน

Q: คนไข OPD แตละวนมาก ภาระงานมาก ท�าอยางไรใหคนท�างานหนาดาน

สามารถท�างานใหเกดคณภาพและมความสข?

A: ใชสภาวะทเปนปญหามาขบเคลอนงานคณภาพ

(1) วเคราะหแบบแผนและภาระงานทOPD

(2) ชกชวนผเกยวของมารวมกนหาค�าตอบเบองตนทเปนquickwinและ

ทดลองปฏบต

HA UPDATE 2018124

(3) ใชแนวคดคณภาพหรอหลกตรรกะทวไปเพอวางแผนแกปญหา

ตอเนองเชนท�าอยางไรจะลดผปวยลงท�าอยางไรจะกระจายผปวย

ไปในชวงเวลาอน มโอกาสเพมจดบรการและชวงเวลาบรการทไหน

คอขวดอยตรงไหนจะมผชวยมารบงานบางสวนตรงคอขวดไดอยางไร

(4) หาจดเสยงทยงเหลออยและวางแนวทางปองกน

Q: เพราะงานเอกสารทมากขนเปนเงาตามตว เราจะท�างานบรการใหม

คณภาพไดอยางไร

A: คณภาพไมใชงานเอกสาร

(1) ท�าความเขาใจเปาหมายของงานเอกสารแตละประเภทเชนบนทก

เวชระเบยนเพอการสอสารคมอปฏบตงานเพอการปฏบตงานทถกตอง

รายงานการประเมนตนเองเพอการเรยนรของทม

(2) ตงค�าถามทาทาย status quo เกยวกบงานเอกสารจะเลกไดหรอไม

จะเปลยนวธบนทก/จดท�าไดหรอไมจะน�าเทคโนโลยมาชวยไดอยางไร

(3) เรยนรคณคาจากเอกสารทตองท�าและปรบปรงใหเกดคณคามากขน

Q: ท�าอยางไรใหคนมอง “งานคณภาพ” เปนภาพบวก มากกวา “การเพม

ภาระ”?

A: เปนทศทางทถกตองในการท�าใหมองวางานคณภาพเปนภาพบวกมากกวา

การเพมภาระ

ไมเพมภาระ:

(1) อยาเนนการท�าเอกสารสงใหชวนกนขดเขยนแผนภมความคดเพอ

ท�าความเขาใจงานทท�า

(2) ชวนกนลดงานประจ�าทไมจ�าเปนดวยแนวคด Lean และความคด

สรางสรรค

(3) ใชการปรกษาหารอผานชองทางการสอสารทไมจ�าเปนตองเปนการ

ประชม

(4) ชวนกนชวยกนลดภาระของเพอนทรบงานตอจากกนดวยการสงงาน

ทมคณภาพใหสอสารท�าความเขาใจความตองการของกนและกนบอยๆ



ท�าอ

ยางเรย

บงาย

ตอนท

3

(5) กระจายงานใหสมาชกมสวนรวมมากขนมใหเปนภาระของคนใดคนหนง

โดยพจารณาเนองานใหเหมาะสม มกลไกชวยเหลอ ตดตาม และ

ประสานงาน

ท�าใหคณภาพเปนภาพบวก:

(1) กอนลงมอท�าอะไร ใหตประเดนใหแจมชดวาท�าเพออะไร จะได

ประโยชนอะไร

(2) มงท�าใหเกดประโยชนตอผปวยทมงานและองคกรอยางสมดล

(3) ทบทวนเปรยบเทยบกบอดตทผานมายาวๆ วากระบวนการคณภาพ

ท�าใหเกดการเปลยนแปลงอะไรบางอะไรทนาพอใจอะไรทอยากปรบ

เปลยนวธท�างาน

(4) รบฟงและไดยนเสยงของทกฝายโดยไมเอากรอบใดกรอบหนงไปครอบ

เปดพนทอสระใหผทมความคดไดทดลองความคดของตน

(5) ชกชวนกนใชแนวคดคณภาพกบงานประจ�าท�างานประจ�าใหงายมนด

มสข

Q: การท�างานHAอยางเรยบงายในขณะทมภาระงานมาก จะท�าอยางไร?

A: มงเนนการท�างานประจ�าใหมคณภาพอยางเรยบงายโดย

(1) คนหาตวอยางความเรยบงายในทท�างาน เพอเขาใจหลกการของ

ความเรยบงาย

(2) คนหาโอกาสสรางความเรยบงายในงานประจ�า(เชนตงท�าถามวาท�าไม

ตองท�าอยางน ท�าวธอนไดไหม ควบคมขนตอนไดไหม ฯลฯ) แลว

ทดลองปรบเปลยนสความเรยบงาย

(3) ใชหลกงายๆในการท�าคณภาพเชน3P

(4) ใชหลกpriority-purpose-performanceคอก�าหนดประเดนส�าคญท

จะตองท�าใหชดเจนก�าหนดเปาหมายใหชดเจนก�าหนดวธการประเมน

ความส�าเรจใหชดเจน มผทจะคอยตอบค�าถามตามขอสงสยไดอยาง

เหมาะสมและรวดเรว

HA UPDATE 2018126

Q: ถกเลอกใหเปนหวหนาในทมระบบคณภาพ ควรเตรยมอะไรบาง?

A:หวหนาทมในระบบคณภาพอาจจะเปนทมครอมสายงานทรบผดชอบระบบงาน

ส�าคญหรอทมสหวชาชพทดแลผปวย(PatientCareTeam)ควรเตรยมตวดงน

(1) รหนาทท�าความเขาใจกบหนาททถกก�าหนดและไดรบความคาดหวง

ท�าความเขาใจเปาหมายของระบบหรอกลมผปวยใหชดเจนเพอให

สามารถใชคานยมfocusonresultไดอยางเหมาะสม

(2) รจกทมงาน รวาใครมประสบการณและมความถนดเรองอะไรบาง

มpassionทจะท�าอะไร

(3) รโจทยของทมอะไรคอประเดนคณภาพส�าคญทรกษาไวใหไดอะไร

คอความเสยงส�าคญทตองปองกน อะไรคอปญหาหรอความทาทาย

ส�าคญทตองปรบปรงแกไข

(4) รจกเครองมอและกระบวนการแกปญหา (ระบปญหา วเคราะห

สาเหตคดหาทางเลอกทดสอบทางเลอกฝงเขาในระบบงาน)

(5) รจตวทยา แนวคดและเครองมอในการท�างานกบผคนเชนเครอง

มอในการท�างานเปนทมเครองมอวเคราะหขอมลวธการสอสาร

(6) เคารพและพรอมทจะเรยนรจากผอนโดยไมเอาความคดของตนเอง

เปนใหญ

Q: อยากพฒนางานคณภาพในระดบทสงขน เชน AHA, DSC ตองม

คณสมบตอะไรบาง?

A: รพ.ทจะขอการรบรองในระดบทสงขนควรมคณสมบตดงน

(1) มการพฒนาคณภาพอยางตอเนอง (หลายวงรอบ)ในระบบงานและ

การดแลผปวยตางๆ

(2) สามารถแสดงใหเหนแนวโนมของผลลพธยอนหลงในระยะเวลาท

เหมาะสม(มากกวา3ป)

(3) สามารถแสดงใหเหนการใชและไดประโยชนจากHA core values &

concepts และการใชขอก�าหนดของ process management

(มาตรฐานI-6หรอ3C-PDSA)

(4) มนวตกรรมและกระบวนการทเปนrole model ไดจ�านวนหนง



ท�าอ

ยางเรย

บงาย

ตอนท

3

Q: หวหนาไมพาท�า เราควรท�าอยางไร?

A: ในฐานะสมาชกของหนวยงานถาหวหนาไมพาท�าเราอาจท�าในเรองตอไป

นได

(1) ท�าในสงทหวหนาตองการใหส�าเรจ

(2) ใชแนวคดคณภาพเขาไปในงานทหวหนาตองการใหท�า

(3) ใช3Pกบงานประจ�าของตนเอง

(4) พดคยกบผปวย/ผรบผลงานวนละคนวาอะไรคอสงทเราท�าไดดอะไรท

เราควรปรบปรงปรบปรงในสวนทเราท�าเองไดสรปเสนอหวหนาเมอม

โอกาส

(5) เมอมโอกาสรบผลงานจากหนวยงานอนใหบนทกสงทชวยใหเราท�างาน

ไดงาย และสงทตองการใหหนวยงานผสงมอบปรบปรง สรปเสนอให

หวหนารบทราบเมอมโอกาส

(6) เมอเรามโอกาสสงตองานของเราใหหนวยงานอนใหพยายามหาโอกาส

รบฟงเสยงสะทอนในท�านองเดยวกน อะไรทเราชวยใหหนวยงานอน

ท�างานไดงาย อะไรทหนวยงานอนตองการใหเราปรบปรง สรปเสนอ

ใหหวหนารบทราบเมอมโอกาส

(7) เขยนflowการท�างานของทมงานในหนวย (อาจจะเปนกระบวนการ

ยอยซงมหลายกระบวนการกได)วเคราะหความเสยงในแตละขนตอน

ทบทวนวาเรามมาตรการปองกนความเสยงดพอหรอยงชวนกนคดหา

วธการปรบปรงใหรดกมยงขน

(8) ชวนกนเอาตวชวดทหนวยงานเกบรวบรวมไวมาวเคราะห คนหา

ความหมาย

Q: เทคนคการน�าพยาบาลรนใหมรบรและเขาใจมาตรฐาน HA

A: การท�าความเขาใจกบมาตรฐานHA

(1) ท�าใหสมาชกใหมรจกหนาทของตนทสอดคลองกบหนาทและเปาหมาย

ในหนวยงานทตนปฏบตงานอย

(2) ท�าใหสมาชกใหมรโจทยทตนตองเผชญประเดนคณภาพและความเสยง

ทส�าคญลกษณะของผปวยและปญหาสขภาพหรอความตองการของ

ผปวยทตองตอบสนอง

HA UPDATE 2018128

(3) เรยนรการพฒนาคณภาพทหนวยงานไดกระท�ามา รวมทงกรณอบต

การณทงหลายทเปนบทเรยน

(4) เรยนรการประสานงานรวมกบหนวยงานอนทจ�าเปน

(5) เรยนรสงทตองปฏบตตามนโยบายและแนวทางปฏบตทระบบงาน

ส�าคญตางๆก�าหนดไว

(6) เรยนร3Pของโรคส�าคญทหนวยงานใหการดแล

(7) ใชเอกสารสรพ.เรอง“เรยนรมาตรฐานตอนทIIIจาก2Pexperience”

(8) ใชเอกสารสรพ.เรอง“ประยกตใชมาตรฐานตอนทIในระดบหนวยงาน”

Q: มแนวทางอยางไรใหจนท.มการด�าเนนงาน HA อยางสม�าเสมอ?

A:หาค�าตอบจากทกค�าถามทกลาวมาแลวขางตน

Q: เครองมอคณภาพคออะไร เอาไปใชแลวจะเกดประโยชนอยางไร?

A: เครองมอคณภาพคอตวชวยในการพฒนาคณภาพ ตวชวยนอาจจะเปน

ชารทเทคนคขนตอนรปแบบกลยทธหรอsoftwareกไดเครองมอเหลาน

อาจจะชวยในการท�างานเปนทม การระบสาเหต การท�าความเขาใจ

กระบวนการ การรวบรวมและวเคราะหขอมล การระดมความคด การ

วางแผนและปองกนปญหาการออกแบบการตดสนใจการก�ากบโครงการ

เครองมอเหลานอาจจะมาจากหลายสาขาวชา เชน จตวทยาองคกร การ

บรหารสถตการใชกราฟฟก

เครองมอคณภาพมจ�านวนมากผใชควรศกษาและเลอกใชใหเหมาะ

สมกบสถานการณ ซงหนงสถานการณอาจมเครองมอคณภาพเพอใช

ส�าหรบเปาหมายเดยวกนหลายเครองมอประสบการณการทดลองใชเครอง

มอทหลากหลายจะชวยใหเลอกใชไดเหมาะสมยงขน

การใชเครองมอคณภาพทเหมาะสมท�าใหเกดประโยชนตอไปน

(1)มการท�างานเปนทมทมประสทธภาพยงขน(2)มองสถานการณตางๆ

ไดอยางรอบดานมากขน (3) ท�าใหเกดการคดอยางเปนระบบ (4) ชวย

กระตนความคดสรางสรรค(5)ท�าใหตดสนใจไดเหมาะสมโดยเปนเสยงของ

ทกคนในทม(6)ชวยในการเกบขอมลทมความหมายและเชอถอได(7)ม

แนวทางในการวเคราะหขอมลและน�าเสนอขอมลทงายตอการท�าความ

เขาใจ(8)ท�าใหมการตดตามเหนสถานการณทเปนจรง



ท�าอ

ยางเรย

บงาย

ตอนท

3

Q: เครองมอคณภาพไดแกอะไรบาง?

A: เครองมอคณภาพมจ�านวนมาก อาจจดกลมไดเปน (1) เครองมอส�าหรบ

การท�างานเปนทม (2)เครองมอส�าหรบการบรหารโครงการ (3)เครองมอ

ส�าหรบการระบและวเคราะหปญหา (4) เครองมอเพอการมสวนรวมของ

ผรบผลงานและผมสวนไดสวนเสย (5) เครองมอเพอท�าความเขาใจ

กระบวนการ(6)เครองมอเพอวดผล (7)เครองมอเพอจดการกบอปสงค

และศกยภาพ (8) เครองมอเพอการคดอยางสรางสรรค (9) เครองมอ

เกยวกบมตความเปนมนษยกบการเปลยนแปลง ทานทสนใจอาจศกษา

ไดจากinternetเชน

http://asq.org/learn-about-quality/quality-tools.html

http://www.ihi.org/resources/Pages/Tools/Quality-Improvement-

Essentials-Toolkit.aspx

http://www.ihi.org/resources/Pages/Tools/default.aspx

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK2682/

https://www.ahrq.gov/professionals/quality-patient-safety/quality-

resources/index.html

http://www.miltonkeynesccg.nhs.uk/resources/uploads/files/

NHS%20III%20Handbook%20serviceimprove.pdf

Q: เราจะเลอกเครองมอคณภาพมาใชอยางไรถงจะเหมาะสม?

A: การเลอกเครองมอมาใชใหเหมาะสม มแนวทางดงน (1)ศกษาใหเขาใจ

แนวคดของเครองมอคณภาพตางๆ ใหมากทสด (2) เลอกเครองมอทไม

ยงยากเกนไปมาทดลองใชเพอการเรยนร(3)เปรยบเทยบผลทไดรบจาก

เครองมอตางๆทสามารถใชในขนตอนเดยวกนของการพฒนาทดลองดวา

ถาเลอกใชอนใดอนหนงจะไดผลอยางไร ถาใชผสมผสานกนจะไดผลอยางไร

(4) การเลอกใชกบงานจรง เปนการเลอกใชอยางเปนธรรมชาต ถาเรา

ฝกปรอจนช�านาญกบเครองมอตางๆ แลว เมอถงเวลาจะนกถงเครองมอ

คณภาพทจะใชประโยชนในขนตอนนนได ถามเครองมอหลายตวใหเลอก

กพจารณาถงการลงทนลงแรงเทยบกบผลทจะไดรบ

HA UPDATE 2018130

Q: ท�าอยางไรใหผบรหาร รพ.ตระหนก เหนความส�าคญ สนบสนน ชน�า

การพฒนาคณภาพ?

A: การสรางความตระหนกในกลมผบรหาร

(1) สรางความมนใจและไววางใจวาทมงานยนดตอบสนองนโยบายของ

ผบรหารดวยวธการท�างานทไดผลและแสดงผลงานใหปรากฏ

(2) ตระหนกวาผบรหารในดานหนงคอตวแทนของผปฏบตงานตองท�าให

งานคณภาพเปนเรองงายไมซบซอนเขาใจไดงายเกดประโยชนชดเจน

เพอใหทมงานสวนใหญของโรงพยาบาลไมเกดความรสกเชงลบกบ

เรองคณภาพ

(3) ท�าใหงานคณภาพเปนสวนหนงของการตอบโจทยขององคกรทงในดาน

แผนยทธศาสตรการบรหารความเสยงความพงพอใจของผรบบรการ

ความมนคงทางการเงนฯลฯ

(4) ใชกรณศกษาทงภายนอกและภายในเพอชใหเหนสงทคกคามตอ

องคกรเนองจากความดอยคณภาพ

(5) วางระบบการสอสารกบผบรหารทมความคงเสนคงวา ครอบคลม

ทกระบบ รายงานทงความส�าเรจและปญหาอปสรรคทตองการการ

สนบสนนระบใหชดเจนถงสงทตองการและทางเลอกทเปนไปได

(6) ชวนผบรหารท�าLeadershipPositiveWalkroundอยางสม�าเสมอเพอ

รบรปญหาแกปญหาและใหก�าลงใจคนหนางานดวยการสอสารเชงบวก

Q: ท�าอยางไรใหแพทยตระหนก เหนความส�าคญ เปนผน�า มสวนรวมใน

การพฒนาคณภาพ/การทบทวนทางคลนก/การท�า RCA?

A: การท�างานรวมกบแพทย

(1) เขาใจวธคดขอจ�ากดและภาระงานของแพทย

(2) ปฏบตตอแพทยดวยแนวคดผรบผลงานภายใน คอรบทราบความ

ตองการและตอบสนอง

(3) ยดประโยชนของผปวยทแพทยใหการดแลเปนเปาหมายส�าคญ และ

สอสารประเดนนใหแพทยรบทราบ

(4) สรางชองทางรบทราบความคดของแพทยทยดหยนและเหมาะสมกบ

แพทยแตละทานโดยยดหลกวาเวลาทแพทยตองใชในการดแลผปวย



ท�าอ

ยางเรย

บงาย

ตอนท

3

มความส�าคญสงขณะเดยวกนความเหนของแพทยมสวนตอคณภาพ

ของผปวยอกจ�านวนมากในอนาคต

(5) ในแตละกจกรรมทชวนแพทยรวมคดรวมท�าขอใหมเปาหมายทชดเจน

ใหแพทยมอสระในการคดและวธการทจะใช อยาตดกรอบหรอตด

เครองมอโดยอธบายเหตผลไมได

(6) ปรบการใชถอยค�าทไมน�าไปสการพฒนาเชนจากบทสรปวาunpre-

ventabledeathมาสการรวมกนคดวามกระบวนการใดขนตอนใดท

เราสามารถปรบปรงใหดกวาทเปนอยไดเพอใหผปวยรายตอไปไดรบ

การดแลทดขน

(7) รบฟงค�าพดทไมถกหขอวพากษตอวธการท�างานน�ามาใครครวญและ

ทดลองปฏบต

Q: ท�าอยางไรใหมการพฒนาคณภาพอยางตอเนอง/น�าลงสงานประจ�า?

A: การพฒนาคณภาพอยางตอเนอง

(1) ท�าใหทมงานมความสขกบการท�างาน

(2) แกปญหาสงทเปนภาระหรอสงทคางคาใจคนท�างานใหไดในระดบหนง

(3) สงเสรมใหทมงานหาโอกาสพฒนาและน�ามาจดล�าดบความส�าคญเชน

การใช Patient JourneyMap คนหาความตองการของผปวย การ

ทบทวนความรทางวชาการการคนหาความสญเปลาการคนหาความ

เสยงการประเมนสถานการณอยางกระชบฉบไว(rapidassessment)

(4) สงเสรมใหใชวธการทเรยบงายในการพฒนาการพฒนาทสามารถเรม

ตนไดภายในสปดาหนสะสมผลงานคณภาพขนาดเลก (smallq) โดย

ไมตองรอโอกาสพฒนาคณภาพทเปนโครงการใหญ(bigQ)

(5) ไมคาดหวงความสมบรณแบบ(perfection)ในการพฒนา

(6) มหนวยงานทมงานหรอบคคลทเปนตวชวยเมอเกดการตดขดในการ

พฒนา

(7) มระบบในการกระตนสรางแรงบนดาลใจอยางตอเนอง

(8) พฒนาเพอคนท�างานเพอผปวยและเพอหนวยงาน/องคกรมใชพฒนา

เพอตวชวดหรอเพอการประเมน

HA UPDATE 2018132

Q: ท�าอยางไรใหมการน�ามาตรฐานและเครองมอตางๆ ของ สรพ.มาใช

เปนแนวทาง/หาโอกาสพฒนา?

A: การใชมาตรฐานและเครองมอคณภาพ

(1) เนนคณภาพและความปลอดภยทผปวยจะไดรบใหมากกวาการไดรบ

การรบรอง

(2) ท�าความเขาใจเปาหมายของมาตรฐานและเครองมอใหชดเจนเพอการ

ใชทไมตดกรอบ

(3) ใชมาตรฐานและเครองมอคณภาพทสรพ.แนะน�ารวมกบมาตรฐานและ

เครองมอคณภาพอนๆตามความเหมาะสม

(4) น�าโอกาสพฒนาทไดจากกระบวนการตางๆมารวบรวมอยางเปนระบบ

จดล�าดบความส�าคญและจดท�าแผนปฏบตการเพอการพฒนา

(5) ในการใชมาตรฐานHA ใหใชแนวคด 3C-PDSA คอ รหลก รโจทย

รเกณฑตงเปาออกแบบสอสารปฏบตตดตามปรบปรง



ท�าอ

ยางเรย

บงาย

ตอนท

3

3.2 มำตรฐำนHAตอนทI

I-1การชน�าองคกร

พนธกจ (mission)คอเหตผลในการมอยขององคกรซงควรแสดงใหเหน

คณคาตอผรบผลงานและสงคมมใชเพอตนเองเปนการระบหนาทและเปาหมาย

ขององคกร

วสยทศน (vision)คอภาพอนาคตทองคกรตองการจะเปนหรอตองการ

ใหผอนรบรควรสนจบใจสรางแรงบนดาลใจทกคนในองคกรควรตอบไดวา

ตนมบทบาทอะไรเพอใหบรรลวสยทศนนนยงท�าใหวสยทศนตความไดกวางขวาง

ยงท�าใหเปนองคกรทสรางสรรค

คานยม (values) คอแนวคดหรอหลกการทตองการใหสมาชกของ

องคกรทงหมดใชเปนแนวทางในการตดสนใจหรอก�ากบพฤตกรรมรวมกนควร

มแนวปฏบตทชดเจนเปนรปธรรมในสงทควรท�า (Do) และสงทไมควรท�า

(Don’t) ในแตละกลมของบคลากรและควรน�าผลงานทประสบความส�าเรจมา

ทบทวนวาทมงานไดใชคานยมอะไรในการท�างาน

สมรรถนะหลกขององคกร (organizational core competency)

คอความสามารถส�าคญขององคกรทจะท�าใหองคกรประสบความความส�าเรจ

ตามพนธกจ

Q: วสยทศนตองวดไดหรอไม?

A: การท�าใหสามารถบอกไดวาองคกรเขาใกลวสยทศนอาจจะใชแนวคดbase

campในการปนเขาคอเปรยบวสยทศนเสมอนยอดเขาสวนbasecamp

หรอฐานทพกจากเชงเขาสงขนไปเปนล�าดบเปนการบรรยายภาพทจะเกด

ขนใหเปนรปธรรมเมอองคกรขยบเขาใกลวสยทศนนนซงอาจจะไมจ�าเปน

ตองเปนตวเลขทวดไดเหมอนกบการวดการบรรลวตถประสงคเชงกลยทธ

Q: ทกคนในองคกรตองทองจ�าวสยทศนไดหรอไม?

A: การทองจ�าโดยไมเขาใจความหมายเปนสงทไมมประโยชน การรแตไมได

ลงมอปฏบตกไมมประโยชนเชนกน ผบรหารควรกระตนใหสมาชกในทก

HA UPDATE 2018134

หนวยงานท�าความเขาใจความหมายของวสยทศนรปธรรมทเปนไปไดและ

ใหรวมกนคดวาจะลงมอปฏบตอะไรจะมบทบาทอะไรทงในงานประจ�าและ

งานยทธศาสตร

Q: คานยม จ�าเปนตองวดหรอไม? หากมการวดคานยมในผลประเมน

บคลากรไดหรอไม?

A:ประโยชนจากคานยมคอการน�าไปใชสรางวฒนธรรมองคกรสงทส�าคญคอ

การท�าใหทกคนเขาใจและน�าไปปฏบตคานยมมลกษณะเปนนามธรรมแต

สามารถอธบายดวยรปธรรมไดระดบหนง

เนองจากคานยมหลกขององคกร มกจะถกน�าไปใชก�าหนดเปน

สมรรถนะหลกของบคคลากร(individualcorecompetency)และองคกร

ตองการประเมนสมรรถนะหลกนเพอสงเสรมใหเกดการพฒนาสมรรถนะ

ดงกลาว จงเปนเสมอนการประเมนคานยมไปโดยปรยาย อยางไรกตาม

พงระวงวาการประเมนนอาจจะจ�ากดขอบเขตการตความคานยมใหแคบลง

และอาจจะไมสามารถประเมนคานยมไดครบทกตวจงไมควรพยายามทจะ

วดคานยมโดยตรง

Q: รพ.จะใชแตคานยมท รพ.ก�าหนดเอง เพยงพอหรอไม?

A: คานยมทรพ.ก�าหนดมคณคาเพราะเกดจากการมสวนรวมของสมาชกใน

องคกร ท�าใหสมาชกรสกมความเปนเจาของสง ขณะท สรพ.ไดประมวล

คานยมทมสวนท�าใหองคกรประสบความส�าเรจโดยอาศยผลการศกษาของ

โปรแกรมรางวลคณภาพแหงชาตMBNQA/TQAรวมกบประสบการณของ

การพฒนาคณภาพโรงพยาบาล

รพ.ควรเชอมโยงคานยมของ รพ.เขากบคานยมของ HA และ

อาจเสรมคานยมของ HA ทไมปรากฏในคานยมของ รพ.ในเชงปฏบต

ตวอยาง รพ.สงกดกระทรวงสาธารณสข มคานยมmastery, originality,

peoplecentered,humilityสามารถเชอมโยงกบคานยมHAดงนmastery

กบ“คนท�างาน”,originalityกบ“การพฒนา”,peoplecenterกบ“ผรบผล”,

humilityสามารถเชอมไดทงกบ“ผรบผล”“คนท�างาน”“พาเรยนร”สวนท

ยงไมมคอเรองของ“ทศทางน�า”



ท�าอ

ยางเรย

บงาย

ตอนท

3

อยางไรกตามในเรองของ“การพฒนา”originalityจะเขากนไดมาก

ทสดกบcreativity&innovationรพ.กควรเพมเตมในเรองของcontinuous

improvement, evidence-based approach, focus on result, และ

managementbyfactรวมดวย

Q: การประเมนความส�าเรจตามคานยมควรท�าอยางไร?

A: ในระบบการประเมนของรางวลคณภาพแหงชาตจะไมมการประเมนคานยม

โดยตรง แตจะประเมนตามเกณฑหรอมาตรฐานซงมความเปนรปธรรม

มากกวาหลงจากประเมนตามเกณฑทกหมวดแลวจะสรปเปนkeytheme

หรอสรปยอส�าหรบผบรหาร ซงสามารถสรปตามคานยมไดดวยการรวม

commentจากเกณฑหลายๆหมวดมาเขยนสรปตามคานยมซงอาจจะเปน

จดแขงหรอโอกาสพฒนากได

การประเมนความส�าเรจตามคานยมควรประเมนในลกษณะqualitative

คอการเชญผเกยวของมารวมวงสนทนากลม ท�าความเขาใจความหมาย

ของคานยมแตละตว แลวใหสมาชกทบทวนวาไดน�าคานยมเหลานนไปใช

ในลกษณะใดบางมคานยมใดทถกใชมากคานยมใดทไมคอยไดใชการไม

ใชเปนการเสยโอกาสหรอไมถาเสยโอกาสจะปรบปรงอยางไรเปนตน

Q: สมรรถนะหลกขององคกร ตางจากสมรรถนะหลกของบคลากรอยางไร?

A: สมรรถนะหลกขององคกรคอความสามารถส�าคญขององคกรทจะท�าให

องคกรประสบความส�าเรจตามพนธกจสวนสมรรถนะหลกของบคลากรคอ

สมรรถนะทองคกรตองการใหสมาชกทกคนมและมกจะเชอมโยงกบคานยม

หลกขององคกร

สมรรถนะหลกขององคกรจะตองมความสมพนธกบพนธกจของ

องคกร และทรพยากรทองคกรมอย เชน คน เทคโนโลย ความร ทกษะ

แรงจงใจนวตกรรมทรพยสนทางปญญาวฒนธรรมชอเสยงความสมพนธ

HA UPDATE 2018136

Q: การประเมนผน�า/ระบบการน�าควรท�าอยางไร?

A: เปาหมายของการประเมนผน�า/ระบบการน�าคอการปรบปรงวธการท�างาน

ของผน�าและระบบการน�าใหมประสทธภาพยงขนซงอาจท�าไดโดย

(1) กลมผน�าประเมนกนเองในลกษณะpeerreviewทงสงทเปนดานบวก

และโอกาสพฒนา

(2) รบฟงเสยงสะทอนจากผปฏบตงานวามองเหนจดแขงและโอกาสพฒนา

ในผน�าของตนอยางไร

(3) ประเมนโดยตามcompetencydictionaryของผน�า

(4) ส�ารวจความเหนของผปฏบตงานและผมสวนไดสวนเสยเกยวกบระบบ

การน�าเชนการชน�าการสอสารการสรางความผกพนการตดสนใจ

การบรหารนโยบายและกลยทธการจดโครงสรางความโปรงใสการ

สรางวฒนธรรมองคกร

I-2การบรหารกลยทธ

Q: ท�าอยางไรใหพนธกจและแผนกลยทธของโรงพยาบาลมผลในการ

ปฏบตตอไป แมจะมการเปลยนแปลงผอ�านวยการ?

A: ไมอาจคาดหวงเชนนนได ขอแนะน�าคอท�าใหแผนกลยทธของ รพ.ดทสด

ตอบโจทยใหมากทสด

(1) เขยนพนธกจใหกระชบ ตรงประเดนตอบค�าถามวาองคกรของเรา

ถกตองมาท�าหนาทอะไรใหกบสงคมและประชาชนตดขอความทเปน

เรองของการพฒนา เรองการบรหารจดการ ซงตองท�าอยแลวแมไม

เขยนในพนธกจ

(2) เขยนแผนกลยทธใหตอบโจทยหนวยงานตนสงกดและประชาชน

ในพนทอยางสมดล

(3) เขยนแผนกลยทธใหครอบคลมความทาทายรอบดานและสถานการณ

ทจะเกดขนในอนาคต

(4) ท�าเปาหมายระยะสนใหชดเจนและเปาหมายระยะยาวใหกวางและ

ยดหยนพอทจะครอบคลมทศทางนโยบายในอนาคตของผบรหาร



ท�าอ

ยางเรย

บงาย

ตอนท

3

I-4การวดและวเคราะหผลการด�าเนนการ

Q: มแนวทางในการพจารณาอยางไรวาตวชวดคณภาพใดทควรคงไว ตว

ชวดใดทควรยกเลก?

A: การพจารณาตวชวดทจะตดตามตอเนอง

(1) ตวชวดทตองตดตามตามแผนยทธศาสตรของโรงพยาบาลและตาม

ขอก�าหนดในมาตรฐานHA

(2) ตวชวดเชงผลลพธโดยเฉพาะอยางยงผลลพธการดแลผปวยส�าคญ

ของโรงพยาบาลซงควรมการตดตามตอเนอง

(3) ตวชวดเชงกระบวนการทมความส�าคญตอการพฒนาหรอสามารถ

สะทอนใหเหนผลของการพฒนาตามชวงเวลาตางๆ

(4) ตวชวดตามนโยบายของหนวยงานตนสงกด

ขอคดเพอใหเกดประโยชนและงายในการปฏบต

(1) น�าตวชวดทงหมดมาใสถงรวมกนและจดระบบใหมโดยใชtreediagram

พจารณาความสมพนธและระดบชนของตวชวด

(2) น�าขอมลตวชวดทเกบรวบรวมไวมาวเคราะหและตความหมายและ

หาทางใชประโยชนจากผลการตความหมายนน

(3) ตวชวดทเกบแลวผลเปน 0 หรอ 100 อาจจะพจารณายกเลก หรอ

ปรบตวชวดใหมความไวในการตรวจจบคณภาพทประณตมากขน

หากจ�าเปนตองเกบกวางระบบเกบเหตการณทสามารถน�ามาประมวล

ผลเปนตวชวดภายหลงได

(4) น�าขอมลมาสราง control chart เรยนรการวเคราะหและแปลผล

(5) พยายามเทยบเคยงกบองคกรทมลกษณะใกลเคยงกนเพอกระตนการ

พฒนาในสวนทยงเปนปญหาเมอเทยบกบภาพรวม

(6) ตวชวดเพอการพฒนา เมอพฒนาจนระบบเขาทแลว ควรเลกตวชวด

ส�าหรบmonitorกระบวนการทมนใจวาจะมการปฏบตตามขนตอนท

ออกแบบไวโดยไมจ�าเปนตองมตวชวดก�ากบ

HA UPDATE 2018138

Q: การก�าหนดตวชวดทเหมาะสมกบการท�างานตองแคไหน? ในสภาวะท

ตอนนหลายหนวยงานตางกขอตวชวดเขามา ท�าใหมจ�านวนตวชวด

เยอะไปหมด แตไมไดใชทงหมด

A: การตดตามตวชวดทดคอการตดตามตวชวดเพอใชประโยชนในการพฒนา

(1) เมอหลกเลยงไมไดทตองเกบตวชวดสงหนวยงานภายนอก กควรใช

ประโยชนดวยการน�าขอมลทเกบมาวเคราะหตความหมายและเรยนร

(2) การก�าหนดตวชวดควรเรมจากเปาหมาย วเคราะหแนวคดหรอมต

คณภาพทเกยวของกบเปาหมายระบตวชวดทเปนไปไดแลวเลอกตวชวด

ทจะตดตามโดยพจารณาสมดลระหวางการลงทนกบประโยชนทจะไดรบ

(3) การลดภาระในการเกบขอมลตวชวดอาจท�าไดโดย การใช sample

แทนการเกบ100%,การออกแบบบนทกเหตการณทท�าใหงายในการ

สรปผลตวชวด

Q: มความกงวลใจกบ criteria ส�าหรบ รพ.ทตออายการรบรองหลายๆ ครง

วาตองมการ benchmark แตหาขอมลเทยบเคยงไมได (THIP ตอบสนอง

ได แตไมครอบคลมส�าหรบ tertiary care)?

A: จดเนนของการตออายการรบรองคอการเพมmaturityของระบบคณภาพ

ของโรงพยาบาลซงจะเกดจากการประเมนและพฒนาอยางตอเนองหมนวงลอ

การพฒนาหลายๆรอบท�าใหเหนแนวโนมของตวชวดตางๆในทศทางทดขน

ควบคไปกบการสรางนวตกรรมการบรณาการและการใชคานยมHAใหเกดเปน

วฒนธรรมในองคกรการใชขอมลเทยบเคยงเปนเพยงหนงในเกณฑหลายๆขอ

และท�าเทาทสามารถท�าไดขณะนก�าลงมการปรบปรงชดของตววดเฉพาะส�าหรบ

โรงพยาบาลในระดบตตยภมเพอตอบสนองความตองการดานน



ท�าอ

ยางเรย

บงาย

ตอนท

3

I-5ก�าลงคน

Q: การกระตนพลงในการท�างานใหมสขและเกดคณภาพในสถานการณ

ปจจบนทภาระงานเยอะ คนท�างานออนลาและเรมหมดใจ ควรท�า

อยางไร?

A: การรกษาพลงในการท�างาน

(1) ท�าความเขาใจวาความรกตวเอง คอการรกษาสภาพจตใจใหเขมแขง

มนคงไมถกกระทบโดยสงแวดลอมหรอบคคลอน

(2) ทบทวนถงชวงเวลาของการท�างานทมความสขมจตขนจตใหญดวา

เกดขนจากอะไรและจะท�าใหเกดซ�าๆขนอกไดอยางไร

(3) ทบทวนภาวะสองขวในตนเองมอะไรทเราพยายามกดเอาไวและท�าให

เกดอารมณจดกบคนอน เพอใหสามารถเขาใจพฤตกรรมของบคคล

รอบตวไดดขน

(4) ไมคาดหวงและคาดคนกบตนเองและคนรอบตว

(5) ซอยงานใหเลก กระจายงานใหสมาชก เรมท�าในสงทท�าไดทนทใน

แตละสปดาหโดยไมตองคาดหวงความสมบรณ

(6) ใชหลกหมนCQIวงเลกๆ

Q: ท�าอยางไรทจะใหเจาหนาทท�า HA อยางมความสข?

A: เรมจากผทเหนคณคาของความสขสรางความสขในการท�างานจะเหนยวน�า

ใหผอนมความสขและอยากเขามารวมขบวน เราสามารถท�างานอยางม

ความสขไดดวยขอคดตอไปน

(1) รวมกลมกบเพอนทรใจ สรางเวทพดคยเพอท�าความเขาใจความรสก

และความคดของกนและกนเนนการรบฟงใหความรสกวามผทเขาใจ

เราเปนตวสรางความสขโดยไมเอาเรองเชงลบมาขยายความรสก

(2) ทบทวนความสขและความส�าเรจจากการท�างาน หาโอกาสสราง

สงแวดลอมในลกษณะนน

(3) หางานเลกๆ ทสามารถท�าส�าเรจไดดวยตนเองมาท�าในเวลาอนสน

ส�าเรจแลวหาโอกาสเฉลมฉลอง

(4) สขดวยการเสพอยางรเทาทนมกดไมมกได

HA UPDATE 2018140

(5) สขดวยการท�าประโยชน เหนวาการท�าหนาทดแลเพอนมนษยเปน

โอกาสพเศษทไดรบ ยนดท�าหนาทนนดวยความเตมใจและตระหนก

ในคณคาของงาน

(7) สขดวยการใชการท�างานฝกฝนตนเอง เหนคณคาของความทาทาย

เหนจดดในความยากล�าบากเหนโอกาสฝกจตในความทกข

(8) ศนยคณภาพพรอมใหความชวยเหลอแนะน�าแนวทางการท�าคณภาพ

อยางเรยบงายเนนการลงมอท�าทนทเพอเรยนรไมเนนความสมบรณ

Q: อยากท�างานใหมคณภาพ แตดวยก�าลงคนและภาระงานทม จะท�าได

อยางไร?

A: เมอมความอยากแลวทกอยางจะงายตามมา

(1) อยาตงเงอนไขทงกบตนเองและกบคนอนเหนโอกาสอะไรกท�าเลย

(2) เรมตนท�าจากงานทเราควบคมไดปรบปรงไดดวยมอของเราเองงาน

ทคนอนไมสนใจ

(3) เรมตนท�าคณภาพอยางมความสขคนอนจะเขามารวมขบวนกบเรางายขน

(4) ดวาเราจะกระจายงานทมจ�านวนมากไปตามชวงเวลาและสมาชกของ

ทมอยางไรจะลดงานทไมจ�าเปนลงไดอยางไร

(5) หาความสขจากงานทท�าอย ประณตในทกขนตอนทท�า แมวาจะม

ภาระมากกหาวธท�างานอยางมความสข

(6) ท�าใหงานroutineเปนงานทมคณคามความหมายกบคนท�างาน



ท�าอ

ยางเรย

บงาย

ตอนท

3

3.3 มำตรฐำนHAตอนทII

II-1 การบรหารความเสยงและความปลอดภย

Q: การน�านโยบาย 2P Safety สการปฏบต เปนหนาทหลกของใครหรอ

ระบบงานใด?

A: 2P Safety คอ patient safety และ personnel safety ทงสองเรองน

โรงพยาบาลมระบบงานและผรบผดชอบโดยตรงอยแลวโดยธรรมชาตของ

งานมกจะแยกจากกน

Patient safety ผบรหารระดบสงทรบผดชอบคอผอ�านวยการ/

รองผอ�านวยการดานการแพทยคณะกรรมการทก�าหนดนโยบายและก�ากบ

ในเชงกระบวนการคอคณะกรรมการบรหารความเสยง คณะกรรมการท

ก�ากบและประสานงานในเชงเนอหาคอ PCT/CLT ผรบผดชอบในระดบ

ปฏบตคอผทใหการดแลผปวยทกคน

Personnel safety ผบรหารระดบสงทรบผดชอบคอผบรหารทดแล

ดานทรพยากรบคคล ระบบงานหลกทเกยวของคอ แผนงานสขภาพและ

ความปลอดภยของบคลากร(staffhealthandsafetyprogram)ซงท�างาน

เชอมโยงกบแผนงานยอยหรอระบบงานตางๆไดแกงานอาชวอนามยงาน

ปองกนและควบคมการตดเชอ งานสงแวดลอม แตละงานอาจจะมคณะ

กรรมการก�ากบดแลเฉพาะตามทแตละโรงพยาบาลจะออกแบบผรบผดชอบ

ในระดบปฏบตคอผทท�าหนาทประจ�าในแตละงาน

Q: การน�านโยบาย 2P Safety ลงสการปฏบตใหส�าเรจมแนวทางหรอ

วธการอยางไร?

A: แนวทางตอไปนอาจชวยได

(1) ก�าหนดบคคลและคณะกรรมการทรบผดชอบแตละสวนใหชดเจน

(2) ก�าหนดแนวทางการประสานงานและการเชอมโยงขอมลขาวสารให

ชดเจน

(3) ก�าหนดเปาหมายพรอมก�าหนดเวลาทสามารถประเมนความส�าเรจได

(4) วเคราะหปจจยขบเคลอน (driver diagram) แรงหนน แรงตาน

HA UPDATE 2018142

(force-fieldanalysis)และวางแผนใชพลงขบเคลอนอยางเหมาะสม

(5) ศกษาแนวทางทมการรวบรวมไว ทดลองปฏบตและประเมนผลดวย

วงลอPDSAขนาดเลกท�าใหฝงเขาในงานประจ�าผานคมอการปฏบต

งานและสงอ�านวยความสะดวกในการปฏบตงาน

(6) ตดตามความกาวหนาอยางสม�าเสมอเฉลมฉลองความส�าเรจ

Q: ความเสยง (risk) กบ อบตการณ (incident, adverse event) ตางกน

อยางไร?

A:ความเสยงคอโอกาสทจะเกดเหตการณไมพงประสงคหรอโอกาสทจะไม

บรรลวตถประสงคทก�าหนดไวสวนอบตการณคอเหตการณไมพงประสงค

ทเกดขนแลว

อบตการณในอดตทไมมการปรบปรงแกไขระบบงานทเกยวของจะยงคง

เปนความเสยงในอนาคตตอไป

Q: risk register ตางกบ risk profile อยางไร? จะน�ามาใชประโยชนใน

ระบบบรหารความเสยงอยางไร?

A: riskprofileเปนขนตอนแรกของการท�าriskregister

risk profileคอ เอกสารอธบายชดของความเสยงขององคกร เปนการ

วเคราะหความเสยงเชงปรมาณในดานโอกาสเกดและผลกระทบ อาจน�าเสนอ

ในรปriskmatrixหรอriskratingtable

risk register เปนเอกสารหลกเพอเปนเครองมอในการบรหารความ

เสยงทกขนตอนท�าใหการบรหารความเสยงเปนกระบวนการทมชวตเปนพลวต

มการปรบปรงวธการท�างานอยางตอเนอง ขนตอนทเพมขนจาก risk profile

คอการวางแผนรบมอความเสยงและน�าไปปฏบตการตดตามทบทวนเปนระยะ

เพอตดสนใจวาจะตองมมาตรการปองกนหรอควบคมอะไรเพมเตมหรอไม

Q: การวเคราะหความเสยง (risk analysis) อยางงายๆ และเกดประโยชน

สงสดควรท�าอยางไร?

A: การวเคราะหความเสยง คอ การพจารณาระดบความเสยงโดยอาศย

ตวแปรสองชดคอ (1) โอกาสหรอความถทจะเกดเหตการณ (likelihood)



ท�าอ

ยางเรย

บงาย

ตอนท

3

(2)ความรนแรงหรอผลทตามมาจากเหตการณ(consequence)

ในการก�าหนดระดบของ likelihood โรงพยาบาลควรน�าความเสยง

ทมความถของการเกดในระดบทแตกตางกนมาทบทวนเพอก�าหนดระดบ

ของlikelihoodออกเปน5ระดบซงอาจจะเปนรอยละตอกลมทexposeตอ

ปจจยเสยงหรอจ�านวนครงในแตละชวงเวลาและใหใชขอก�าหนดเดยวกนน

กบทกความเสยง

ในการก�าหนดระดบของconsequenceโรงพยาบาลสามารถเทยบ

เคยงกบระดบความรนแรงของอบตการณA-Iทโรงพยาบาลใชอยแลวได

การวเคราะหความเสยงมเปาหมายเพอการจดล�าดบความส�าคญของ

ความเสยงความเสยงทมความส�าคญสงจะถกจดการอยางproactiveขณะ

ทความเสยงทมความส�าคญรองลงมากยงคงตองมการพจารณาวาง

มาตรการปองกน การใชมาตรการเฉพาะหนาทงายๆ และการตดตาม

ทบทวนเปนระยะ

การตดตามทบทวนความเสยงทมความส�าคญสงควรท�าโดย risk

ownerทไดรบมอบหมายเฉพาะเรองขณะทการตดตามทบทวนความเสยง

ทมความส�าคญรองลงมา อาจท�าโดยคณะกรรมการทเกยวของอยางนอย

ปละครง

Q: การทบทวนเพอคนหา risk/AE ในงานประจ�าทเรยบงายควรท�า

อยางไร?

A: การคนหาrisk/AEในงานประจ�าสามารถท�าไดดงน

(1) go & see เดนเขาไปในหนวยดแลผปวยและถามวาผปวยแตละราย

ทเราก�าลงใหการดแลอยนนมโอกาสประสบความเสยงอะไรบาง

(2) recall ทมงานรวมวงกนทบทวนวาในรอบเดอนทผานมามอบตการณ

อะไรเกดขนบางทงทไดเขยนรายงานและไมไดเขยนรายงาน

(3) matching with process น�ารายงานอบตการณทเคยเกดขนมาระบ

ในแผนภมprocessflowchartของงานทรบผดชอบเพอใหเหนภาพ

ความเสยงทเปนไปไดตลอดสายของกระบวนการและเพมเตมดวยการ

ท�าFMEAเพอวเคราะหวามโอกาสจะเกดความลมเหลวอะไรในแตละ

ขนตอน

HA UPDATE 2018144

(4) situation awareness คาดการณวาจะมโอกาสเกดความเสยงอะไร

ในงานหรอหตถการทเราก�าลงจะท�าบรการทเราก�าลงจะใหกบผปวย

และเตรยมพรอมเพอปองกนหรอรบมอ

Q: ท�าอยางไรใหมการใชเวชระเบยนใหเกดประโยชนสงสดในการดแลผปวย

และพฒนาคณภาพการดแลผปวย?

A: ควรพจารณาองคประกอบตอไปน

(1) บนทกสงทมคณคาและสามารถใชประโยชนไดในเวชระเบยน

ทบทวนการใชประโยชนรวมกนระหวางวชาชพทบทวนวาถามการ

ฟองรองหรอเปนคดทางศาล ขอมลอะไรทจ�าเปนตองม ฝกบนทก

เหตผลของการตดสนใจไวในเวชระเบยน

(2) ทบทวนเวชระเบยนโดยก�าหนดเปาหมายทชดเจน เชน ความ

ครอบคลมของการประเมนความเหมาะสมของการวนจฉยโรคความ

รวดเรวในการตอบสนองเมอเกดเหตการณ การใชประโยชนจาก

รายงานทางหองปฏบตการ

(3) ทบทวนเวชระเบยนโดยใช trigger tool เลอกเวชระเบยนทมโอกาส

พบเหตการณไมพงประสงคมาทบทวน

Q: กลยทธทไดผลในการสอสารเพอสรางความตระหนกเรองความเสยง

คออะไร?

A: ควรพจารณากลยทธตอไปน

(1) ใชการสอสารเชงบวกท�าใหเกดความภาคภมใจในการดกพบปญหา

ถาผดพลงกไมมการต�าหนตวบคคล

(2) มเวทพดคยกนสนๆ บอยๆ เชนsafetybriefประจ�าวน

(3) แสดงใหเหนวามค�าตอบหรอการตอบสนอง เชนการทผน�าตรวจ

เยยมหนวยงานและสามารถสรปประเดนทด�าเนนการปรบเปลยน

ไดทนท การแสดงใหเหนวามการแกปญหาจากรายงานอบตการณท

ไดรบการปรบปรงยกเลกกฎระเบยบทไมจ�าเปน

(4) ชวนกนมองความเปนไปไดในการปองกนอยางสรางสรรค



ท�าอ

ยางเรย

บงาย

ตอนท

3

(5) ใชเรองเลาทเคยเกดขนเพอสรางความตระหนกหรอจดเวทใหผปวย

มาเลาเรองทเกดขนกบตนเอง

(6) ใชกจกรรมเพอปรบเปลยน mindset หรอมมมองตอสถานการณ

เชนบทบาทสมมตการแสดงละครการใชฉากทศนของการพจารณา

คดในศาล

Q: ท�าอยางไรใหเรามองเรองของความเสยงเปนเรองทจะท�าใหเราท�างาน

อยางมความสขขน?

A: ชวนกนพดคยในประเดนตอไปน

(1) เหตการณทเราสามารถดกจบปญหากอนทจะเกดเหตรายแรง หรอ

สามารถบรรเทาความรนแรงของปญหาได คนหาวาเรามความ

สามารถอะไรทแฝงอยและถกน�ามาใชในชวงนน

(2) น�ากรณทท�าRCAทภมใจมาทบทวนตดตามผลลพธของอบตการณ

ทเกยวของเฉลมฉลองทสามารถปองกนได

(3) ตดตามแนวโนมของความเสยงและความสญเสยทเกดขนเปรยบเทยบ

กบคาคาดการณหากไมมระบบบรหารความเสยงเขามา

Q: การท�า RCA ตางจาก driver diagram อยางไร?

A: RCA คอการวเคราะหปจจยทเปนสาเหตของอบตการณหรอเหตการณไม

พงประสงคซงพยายามทจะสบสาวสาเหตของสาเหตไปเรอยๆจนถงปจจย

เชงระบบทจะสงผลตอการปองกนปญหาทยงยน การใชประโยชนคอการ

ออกแบบระบบงานเพอปองกนปญหาทเคยเกดขนมาแลว

Driver diagram คอการวเคราะหปจจยขบเคลอนทจะมผลตอความส�าเรจ

ตามเปาหมายทก�าหนดไว อาจจะจ�าแนกปจจยขบเคลอนยอยลงไปจนถง

กลยทธการเปลยนแปลงทจะน�ามาใช การใชประโยชนคอการวางแผน

ท�างานเหรอออกแบบระบบงานเพอบรรลเปาหมาย

Q: การท�า RCA ทจะไดรากของปญหาทแทจรงควรท�าอยางไร และควรท�า

เวลาใด?

การท�าRCAทจะไดรากของปญหาทแทจรงมแนวทางดงน

(1) เรยงรอยเหตการณตามล�าดบเวลา

HA UPDATE 2018146

(2) ระบเหตการณไมพงประสงคทชดเจน(อาจจะมมากกวา1เหตการณ)

ระบขนตอนทอาจกอใหเกดเหตการณทไมพงประสงค พรอมทงระบ

การตดสนใจหรอการกระท�าในขนตอนนน

(3) รบรขอมลจากผเกยวของในเหตการณพยายามเขาไปอยในหวใจของ

ผเกยวของวาตองเผชญกบสภาวะอะไร มขอจ�ากดและมความไม

แนนอนอะไรพยายามรวบรวมขอเทจจรงใหไดมากทสด

(4) เชอมโยงการตดสนใจหรอการกระท�าแตละเรองกบปจจยเฉพาะในขณะ

นนและปจจยเชงระบบทอยเบองหลง

(5) ใชความคดสรางสรรคเพอออกแบบระบบงานใหงายตอการปฏบตใน

สงทควรจะเปนตามปจจยในขอ(4)

ชวงเวลาทเหมาะสมในการท�า RCA ขนกบความรนแรงของ

เหตการณ ถาเปนเหตการณทมความรนแรงสง ควรรบท�า RCA โดยเรว

ทสดถาเปนเหตการณเกอบพลาดหรอเหตการณทไมรนแรงแตเกดบอยๆ

ควรรวบรวมใหเหนแนวโนมและน�ามาวเคราะหในภาพรวม

Q: คนหาความเสยงและท�า RCA เหนจดเปลยน คดวธแกไดแตน�าส

การปฏบตไมไดเนองจากขาดอ�านาจในเชงจดการจะท�าอยางไร?

A:นาจะพจารณาแนวทางตอไปน

(1) พจารณาทางออกของการแกปญหาจากทกมมมอง ทกทางเลอก

หาค�าตอบทสรางสรรคทผคนอยากเขามาใชเพราะเปนเรองงาย

(2) ทดสอบทางออกเหลานนในสงแวดลอมของการปฏบตงานจรงน�าเสยง

สะทอนของผเกยวของมาปรบปรงใหสามารถใชงานไดงายขน

(3) เชญชวนผมอ�านาจมารวมรบร การออกแบบทเกดขนและขอการ

สนบสนน

Q: กระบวนการควบคมภายใน ตรวจสอบภายใน กบงานคณภาพเหมอน

หรอแตกตางกนอยางไร?

การควบคมภายใน คอสวนหนงของการบรหารความเสยงของ

องคกร ซง ISO 31000 ใหความหมายของการควบคมความเสยงไววา

เปนการน�ามาตรการตางๆ ไปปฏบตเพอลดความรนแรงของความเสยง



ท�าอ

ยางเรย

บงาย

ตอนท

3

การควบคมจะเกดขนเมอมการน�าสงตอไปนไปสการปฏบต: นโยบาย

ระเบยบปฏบตแนวปฏบตกระบวนการเทคโนโลยเทคนควธการอปกรณ

เครองมอ

การตรวจสอบภายในคอการตรวจสอบโดยผตรวจสอบภายในเพอ

ใหมนใจวาหนวยงานตางๆ ไดปฏบตตามกฎระเบยบทก�าหนดไวเพอให

มนใจในความถกตอง ความโปรงใส ความมประสทธภาพ และการแสดง

ภาระรบผดชอบของผเกยวของ ผตรวจสอบภายในมกจะปฏบตงานอยาง

เปนอสระ โดยขนตรงตอคณะกรรมการตรวจสอบขององคกร ระบบการ

ตรวจสอบภายในทดจะท�าใหไมเกดปญหาเมอมการตรวจสอบจากภายนอก

กระบวนการทมงเนนไดรบการตรวจสอบเปนอนดบตนๆคอการบรหารการ

เงนและพสดตามมาดวยการบรหารโครงการตางๆ

งานคณภาพ มเปาหมายเพอใหกระบวนการตางๆ ขององคกร

กอใหเกดผลลพธทเปนไปตามเปาหมายและดกวาเปาหมายโดยพจารณา

มตตางๆ อยางรอบดาน (เปาหมายเปนสงทถกก�าหนดตามพนธกจของ

องคกรความตองการของผรบผลงานขอก�าหนดตามกฎหมายมาตรฐาน

วชาชพ และขอมลวชาการ) มการปรบปรงและเรยนรอยางตอเนอง งาน

คณภาพเปนหนาทของผปฏบตงานและผบรหารทกคนทกระดบ

Q: การสรางวฒนธรรมความปลอดภยใน รพ.จะเรมตนอยางไร? และ

ท�าอยางไรใหยงยน?

A: การสรางวฒนธรรมความปลอดภยเรมดวยการท�าความเขาใจ(1)ท�าความ

เขาใจความหมายของวฒนธรรมวาเปนผลรวมของความรความเชอคานยม

ทเปนไปโดยอตโนมตกอใหเกดความเจรญงอกงามแกหมคณะ(2)ท�าความ

เขาใจองคประกอบของวฒนธรรมความปลอดภยวาประกอบดวยคนใน

ระบบมความรเกยวกบปจจยทมผลตอความปลอดภย(informedculture)

มความตนตวและยดหยนพรอมตอบสนองสภาวะทมอนตราย (flexible

culture)มความไววางใจพรอมรายงานเมอเกดความผดพลาด (reporting

culture)มการปฏบตตอพฤตกรรมของสมาชกอยางเปนธรรม(justculture)

และมการเรยนรเพอปรบปรง(learningculture)

HA UPDATE 2018148

กจกรรมเพอสรางวฒนธรรมความปลอดภย (1) ใชเรองเลาทเคย

เกดขนเพอสรางความตระหนกและชใหเหนชดเจนถงพฤตกรรมทพงประสงค

(2) สรางเวทพดคยเรองความเสยง/ความปลอดภยกนอยางสม�าเสมอ

ในระหวางการท�างาน โดยน�าสถานการณในขณะนนมาวเคราะหวาม

ความเสยงอะไรท�าไมจงคดถงความเสยงจะปองกนอยางไร(3)สรางการ

เรยนรจากความผดพลาดเพอน�าไปสการปองกนทรดกมโดยเนนการ

ปรบปรงกระบวนการและไมกลาวโทษบคคล(4)สงเสรมการรายงานดวย

การตอบสนองอยางเหมาะสม (5) สงเสรมmindfulness หรอ situation

awarenessในทกกจกรรมทท�า

Q: วฒนธรรมองคกร จะมการประเมนอยางไรไดบาง แบบงายในการปฏบต?

จ�าเปนตองใชแบบสอบถามเพอประเมนผล (เชน AHRQ) หรอไม?

A: การประเมนวฒนธรรมองคกรมเปาหมายเพอก�าหนดประเดนในการพฒนา

การใชแบบสอบถามของAHRQเปนวธหนงในการประเมนวฒนธรรมความ

ปลอดภย มเครองมออนทสามารถน�ามาใชได เชนManchester Patient

SafetyFrameworkซงก�าหนดใหมการประเมนองคประกอบ10เรองโดย

มเกณฑการประเมนเปน5ระดบซงทมงานสามารถใชวธพดคยแลกเปลยน

เพอระบวาองคกรอยทระดบใดและควรพฒนาสระดบตอไปไดอยางไร

แตละองคกรอาจจะก�าหนดภาพทพงประสงคของวฒนธรรมความ

ปลอดภยของตนและประเมนวามความกาวหนาเขาใกลภาพทพงประสงค

นนเพยงใด

Q: Clinical tracer กบ clinical tracer highlight ตางกนอยางไร?

A: ตอบสนๆคอไมตางกนเลยการใสค�าวาhighlightเพมเขาไปนนมงหมายวา

ในการจดท�าเอกสารเพอสอสารกบผเยยมส�ารวจของสรพ.ไมตองเสยเวลา

เขยนมาก ใหเขยนเฉพาะสวนทเปน highlight หรอขอมลส�าคญทเดนชด

เพอใหผเยยมส�ารวจรประเดนทจะไปพดคยกนตอในระหวางการเยยมส�ารวจ

ทส�าคญกวาคอค�าวา “tracer”หรอ “การตามรอย”ท สรพ.เนนใน

สองสวนคอ



ท�าอ

ยางเรย

บงาย

ตอนท

3

(1) go and see การตามรอยเขาไปดในสถานทจรงเพอใหเหนสถานการณ

จรงวามgoodpracticeอะไรมปญหาอะไรมการเชอมตอกนอยางไร

มการเตรยมพรอมรบสถานการณตางๆอยางไร

(2) review ในภาพรวมของการดแลผปวย ดวาตวชวดเชงกระบวนการ

และผลลพธในการดแลผปวยกลมนเปนอยางไรเปนผลของการพฒนา

คณภาพมาเปนล�าดบอยางไรบาง ยงมความเสยงและโอกาสพฒนา

อะไรอกมแนวคดคณภาพอะไรทสามารถน�ามาใชเพมเตมไดอก

ผลของการตามรอยในลกษณะนจะท�าใหเหนสงดๆทท�าไดและควร

เกบรกษาไวกบสงทควรน�าไปพฒนาตอ

การตามรอยไมใชทรวมของคมอการปฏบตงานแตอาจจะอางองถง

คมอการปฏบตงานได

การตามรอยไมใชCQIreportแตเปนการสรปผลของการท�าCQI

ทผานมาทงหมดและQIplanส�าหรบอนาคต

การตามรอยไมใชการเขยนเอกสารเพยงอยางเดยว แตเปนการลง

ไปดทหนางานดวย

ผลการดทหนางานอาจจะท�าใหเกด (1) การแกปญหาทหนางาน

(2)ความเขาใจรวมกนในทมงาน(3)การระบโอกาสพฒนา

เอกสารทจะใชสอสารกบสรพ.ควรใชแนวคด3P+plan:

P-purposeระบเปาหมายการดแลผปวยอยางสนกระชบทสด

ครอบคลมประเดนส�าคญทตองใสใจในการดแลผปวยกลมน

P-process ระบขนตอนการดแลผปวยตงแตตนจนจบกระบวนการ

ในรปแบบflowchartและตารางโดยflowchartชใหเหนประเดนคณภาพ

และความเสยงทส�าคญในแตละขนตอน และตารางแสดงถง process,

processrequirement,และแนวปฏบตทส�าคญอยางกระชบเพอตอบสนอง

ตอprocessrequirement

P-performance น�าเสนอผลการดแลผปวยทงในสวนของกระบวนการ

และผลลพธในรปของrunchartหรอcontrolchart(ถาเปนไปได)พรอมทง

ค�าอธบายสนๆ ในกราฟ เพออธบายการเปลยนแปลงส�าคญทเกดขนใน

กราฟ

P-plan สรปแผนการพฒนาคณภาพทจะท�าในขนตอไป

HA UPDATE 2018150

Q: การตามรอย กบ การนเทศ มความเหมอนหรอตางกนอยางไร?

A:พจารณาความเหมอนและความตางของการตามรอยกบการนเทศ จาก

ความหมายและแนวปฏบตตอไปน:

การตามรอยทางคลนก คอการเขาไปดทหนางานและการทบทวน

ผลรวมของการดแลผปวยกลมใดกลมหนง

การนเทศทางคลนก คอกลไกสนบสนนผประกอบวชาชพในการ

พฒนาความรและทกษะ ผานการแลกเปลยนประสบการณและอารมณ

ความรสกกบผประกอบวชาชพดวยกนภายใตสงแวดลอมทปลอดภย ซง

องคประกอบในการนเทศนนประกอบดวยการจดการระบบการชวยเหลอ

บรรเทา การใหค�าแนะน�าและความร โดยมเปาหมายเพอ (1) สงเสรม

พฒนาการและการเตบโตของผ ถกนเทศ (2) ปกปองสวสดภาพของ

ผรบบรการ (3) ตดตามผลการปฏบตงานของผถกนเทศ (4) เสรมพลง

ใหผถกนเทศสามารถนเทศตนเองไดและประกอบวชาชพไดโดยอสระ

หลกการและแนวทางปฏบต

หลกการรวมของการตามรอยและการนเทศ(1)เปาหมายเพอพฒนา

กระบวนการดแลผปวยและผประกอบวชาชพ(2)ใชแนวทางเชงบวกสราง

บรรยากาศทปลอดภย(3)เนนการเรยนรของผเกยวของ(4)เปนกระบวน

การทเปนระบบ

การตามรอยมเปาหมายหลกเพอผลลพธทางคลนกทดการนเทศม

เปาหมายหลกเพอพฒนาผประกอบวชาชพและปกปองสวสดภาพของ

ผรบบรการ

การตามรอยยดเอากระบวนการดแลผปวยโรคใดโรคหนงเปนหลก

การนเทศอาจจะเอาประเดนอะไรกไดทมความส�าคญในขณะนนขนมาแลก

เปลยนกน

ผ นเทศอาจใชวธการตามรอยในการนเทศเพอสรางการเรยนร

รวมกนได



ท�าอ

ยางเรย

บงาย

ตอนท

3

Q: ท�าอยางไรใหมระบบการจดการความเสยงทเรยบงาย?

A: ระบบการจดการความเสยงทเรยบงาย

(1) ท�าใหการจดการความเสยงเปนเรองการเรยนรในชวตประจ�าวน

เรยนรทจะตระหนกในความเสยงทหนางานในทกขนตอนเรยนรทจะ

น�าความเสยงทพบมาพดคยกนเพอหาทางปองกนเรยนรจากอบตการณ

ทเกดขน

(2) วางกระบวนการจดการความเสยงทเหมาะสมกบบรบทและยอมรบใน

ขอจ�ากด ครอบคลมการวเคราะหความเสยง ปองกน รบรเหตการณ

ตดตามภาพรวมปรบปรง

(3) การวเคราะหความเสยงอยากลวปรมาณมาก น�าความเสยงทงหมด

ทงทเคยเกดและไมเคยเกดมาเขากระบวนการวเคราะหเพอรบรระดบ

และจดล�าดบความส�าคญ

(4) การปองกนความเสยงใชหลกท�าใหงายในการปฏบตทถกตองโดยไม

ตองพงความจ�าหรอการคด

(5) การรบรเหตการณไมพงประสงคใชรวมกนทงระบบรายงานอบตการณ

การทบทวนเวชระเบยนและการรบรทไมเปนทางการหรอการรบรทาง

ออมอนๆรบรแลวเรยนรวาจะปองกนไดอยางไร

(6) การตดตามภาพรวมเพอพจารณาวามาตรการทใชอยเพยงพอหรอไม

ส�าหรบความเสยงระดบสงควรมriskownerท�าหนาทตดตามความเสยง

ระดบปานกลางถงนอยอาจมอบใหคณะกรรมการทเกยวของตดตาม

แลวมขอสรปวามาตรการปองกนทใชอยเพยงพอหรอไมถาไมพอตอง

เพมอะไร

(7) ประเมนวฒนธรรมความปลอดภยและหาวธการยกระดบวฒนธรรม

ความปลอดภย

HA UPDATE 2018152

Q: 12 กจกรรมทบทวนท�าเพออะไร? ดตอเราอยางไร? ผปวยจะไดอะไร?

องคกรจะไดอะไร?

A: 12 กจกรรมทบทวนเปนกจกรรมเพอหมนวงลอการพฒนาPDSA เปน

เครองมอการคนหาโอกาสพฒนา เปนเครองมอฝกใหทมงานรจกการเรยนร

จากการปฏบต

(1) เปาหมายสดทายของกจกรรมทบทวนคอเพอคณภาพและความปลอดภย

ของผปวย

(2) สงททมงานจะไดคอการเปนคนเรยนร ความมนใจวาระบบงานทเรา

ท�างานอยมการพฒนาอยางตอเนองปลอดภยทงผปวยและคนท�างาน

เกดความเขาใจระหวางสมาชกในทมงาน

(3) องคกรจะเปนองคกรทผรบบรการไววางใจมภมคมกน

Q: ท�าอยางไรใหการตอบแบบประเมนตนเองเปนเรองเรยบงาย ไมเปน

ภาระ?

A: การตอบแบบประเมนตนเองใหเรยบงายไมเปนภาระ

(1) สะสมวตถดบตลอดเสนทางของการท�างานและการพฒนาใชPowerPoint

เปนตวชวยในการสรปสรปผลงานออกมาเปนแผนภมกราฟแสดงผลงาน

อธบายสรปในภาพใหมากทสดแสดงใหเหนผลลพธกอนและหลงการ

พฒนาในกราฟเดยวกนและชใหเหนวาใสinterventionอะไรเขาไปใน

ชวงเวลาใด

(2) ใชการประเมนตนเองเพอชน�าการพฒนาเปนเปาหมายหลกมการทบทวน

อยางสม�าเสมออยางนอยปละครงการสงใหกบสรพ.เปนเปาหมายรอง

(3) กระจายความรบผดชอบในการประเมนตนเองใหกบคณะกรรมการและ

ทมงานทเกยวของมเวทน�าเสนอผลการประเมนแผนการพฒนาและ

ความกาวหนาในการพฒนาอยางตอเนอง

(4) มเวทแลกเปลยนขอมลและขอคดเหนส�าหรบมาตรฐานการดแลผปวย

ซงอาจจะมทมงานมากกวาหนงทมเขามาเกยวของ

(5) เขยนอยางกระชบดวยหลก 3P เชน “มการปรบปรงระบบ.... โดยม

เปาหมายเพอ.... ดวยการ (1)….(2)….(3).... สงผลใหเกดการ

เปลยนแปลงดงน.....”



ท�าอ

ยางเรย

บงาย

ตอนท

3

Q: ระบบ IT ไม support ในการสบคนขอมลเพอชวยการวเคราะหขอมล

จะท�างานคณภาพใหงายไดอยางไร?

A: ระบบITกบขอมลเพอการพฒนาคณภาพ

(1) ก�าหนดลกษณะขอมลทตองการใหชดแลวพดคยกบผรบผดชอบงาน

IT วาจะดงขอมลดงกลาวออกมาไดอยางไร ถามปญหาอปสรรคกลง

ไปรวมเรยนรกบทมITวามขอจ�ากดอะไร

(2) ขอมลท ITจะชวยไดอาจเปนการวเคราะหสถตในภาพรวมหรออาจ

จะเปนระบเวชระเบยนของผปวยทอยในขายทเราตองการศกษา

(3) เตรยมพรอมทจะยอมรบความไมสมบรณของขอมลในระบบ และใช

ขอมลเทาทมอย

(4) เตรยมพรอมทจะท�าการวเคราะหขอมลดวยตนเองดวยวธการงายๆ

Q: การประเมนประสทธภาพของระบบตางๆ?

A: การประเมนประสทธภาพของระบบงานท�าไดตามขนตอนดงน

(1) ก�าหนดเปาหมายของระบบใหชดเจน เชน ระบบบรหารความเสยงม

เปาหมายเพอควบคมความเสยงใหอยในระดบทต�าทสด และสราง

วฒนธรรมความปลอดภย

(2) วเคราะหปจจยขบเคลอนหรอองคประกอบทจะท�าใหบรรรลเปาหมาย

ดงกลาวเปนล�าดบชน เชน การระบและก�าหนดมาตรการปองกน

ความเสยง การปฏบตตามมาตรการปองกน การรบรและเรยนรจาก

อบตการณความตระหนกและความตนร

(3) ก�าหนดตววดและการประเมนตามองคประกอบดงกลาวและเปาหมาย

ของระบบซงอาจจะเปนการประเมนทงเชงปรมาณและเชงคณภาพ

เชนประเมนการรบรและเรยนรจากอบตการณดวยการวเคราะหแนว

โนมของการรบรอบตการณและเหตการณเกอบพลาดสดสวนของการ

ท�าRCAสดสวนของการท�าRCAทมผลตอการปองกนสง

HA UPDATE 2018154

II-4ระบบเวชระเบยน

Q: การทเราทบทวนเวชระเบยน ตรงไหนทเราควรจะดและไดจากการ

ทบทวนบาง?

A: สงทควรไดจากการทบทวนเวชระเบยน

(1) ถาเจาตวทบทวนเอง และสมมตวามการรองเรยนวาเราดแลผปวยไมด

จะรวาควรปรบปรงอะไรในการบนทก

(2) ดความสมบรณของการบนทก ดวยการพจารณาวาขอมลในบนทก

ตอบค�าถามเหลานไดหรอไมผปวยมารพ.เพราะเหตใดมการเจบปวย

รวมอะไรบาง ไดรบการวนจฉยโรควาอะไร มขอมลสนบสนนการ

วนจฉยโรคเพยงพอหรอไม มการระบปญหาครอบคลมเปนองครวม

หรอไม แผนการรกษาครบทกปญหาหรอไม มการปฏบตตามค�าสง

รกษาอยางไรอาการของผปวยเปลยนแปลงไปอยางไรเมอกลบบาน

ผปวยไดรบการประเมนปญหาทจะเกดขนหลงจ�าหนายอยางไรและ

ไดรบการเตรยมตวอยางไร

(3) ดคณภาพของการดแลรกษามtriggerหรอตวสงสญญาณวาอาจเกด

เหตการณไมพงประสงคหรอไม มการตอบสนองตอการเปลยนแปลง

ของผปวยเหมาะสมหรอไมมภาวะแทรกซอนหรอผลขางเคยงเกดขน

หรอไม

(4) ดการสอสารระหวางวชาชพมการใชเวชระเบยนเพอประโยชนในการ

สอสารระหวางวชาชพอยางไร

II-6ระบบบรหารยา

Q: การบรหารยาทตองมการ double check กอนใหยาผปวยยงไมสามารถ

ปฏบตไดครอบคลม ควรท�าอยางไร?

A:ประเดนนอาจจะยงมความคลมเครอในความหมายของค�า หลกฐานทาง

วทยาศาตรสนบสนนวาไดผลและเปนปญหาเรองภาระงานแนวทางปฏบต

นาจะเปนดงน:

(1) การตรวจสอบยาทหนวยบรการไดรบจากหนวยเภสชกรรม เปนสงท

ตองกระท�าโดยทวนสอบกลบไปทค�าสงยาของแพทย



ท�าอ

ยางเรย

บงาย

ตอนท

3

(2) การตรวจสอบความถกตองของยาโดยผประกอบวชาชพสองคนกอน

ใหยาควรจ�ากดเฉพาะยาhigh-alertdrugทถกเลอกสรรแลว

(3) โรงพยาบาลควรพฒนาระบบไปสการใชเทคโนโลยbarcodeในการ

ตรวจสอบยากอนการบรหารยาใหเรวทสด

ISMP ใหค�าแนะน�าในเรองmanual independent double check

ส�าหรบhigh-alertdrugไวดงน:

(1) ท�าdoublecheckโดยบคคลสองคนตรวจสอบแตละองคประกอบของ

กระบวนการอยางเปนอสระแกกนไมสงอทธพลตอกนหรอไมสอสาร

สงทคาดหวงตอกน เชน เภสชกรค�านวณขนาดยา เตรยมยา และ

เปรยบเทยบผลตภณฑกบค�าสงยา ขณะทพยาบาลกตรวจสอบ

ค�าสงยาค�านวณขนาดยาและเปรยบเทยบผลทไดกบผลตภณฑทถก

เตรยมมา

(2) ใชdoublecheckอยางรอบคอบกลาวคอใชเฉพาะกบกระบวนการ

ทมความเสยงสงหรอ high-alert drug ทถกเลอกสรรแลว (ไมใช

ทกกระบวนการหรอ HAD ทกตว) วาคมกบการใช นอกจากนน

ยงไมควรใช double check เปนมาตรการแกปญหาทตองการ

การออกแบบระบบขนพนฐานใหม เชน การใช barriers, การเขาถง

ขอมล,standardization,และautomation

(3) หลกเลยงการอาศยมาตรการ double check เพยงอยางเดยว โดย

พงเขาใจวา double check จะไดผลดในการตรวจสอบ endogenous

error หรอความบกพรองเนองจากตวบคคล แตใชการไดไมดกบ

exogenouserrorทเกดจากสภาพแวดลอมภายนอกซงมกจะสงผลให

เกดความคลาดเคลอนซ�าๆกนในหลายคนไดเชนการออกแบบบรรจภณฑ

ทไมดลกษณะงานทซบซอนขอมลทไมชดเจนจงควรใชมาตรการลด

ความเสยงอนๆประกอบดวย

(4) ท�าการทบทวนทลงลกถงขน cognitive review ในทกองคประกอบ

ของยาซงตองใชการคดอยางมเปาหมายเชนยานเหมาะสมกบผปวย

หรอไม ขอบงชในการใชยานสอดคลองกบการวนจฉยหรอภาวะของ

ผปวยหรอไมขนาดยาเหมาะสมกบผปวยหรอไมวธการใหเหมาะสม

หรอไมตองท�าขนาดนจงจะสามารถตรวจจบความคลาดเคลอนได

HA UPDATE 2018156

(5) ท�าใหกระบวนการเปนมาตรฐาน เชน ท�า checklist เปนขอเตอนใจ

ถงองคประกอบของกระบวนการหรอยาทจะตองตรวจสอบ โดยระบ

อยางชดเจน เชน องคประกอบทตองตรวจสอบทปายฉลากยากบ

ค�าสงใชยาขณะเดยวกนควรออกแบบค�าสงใชยาเพอชวยใหตรวจสอบ

ไดงายขน และท�าใหล�าดบของขอมลใน checklist เปนไปตามล�าดบ

งานทมตรรกะ

HA UPDATE 2018 157

บทสงทำย

เรองราวของ “คณคา คณภาพคณธรรม” ในหนงสอเลมน นาจะชวย

เปนแนวทางในการท�างานพฒนาคณภาพของโรงพยาบาลใหเกดสมฤทธผล

โดยเจาหนาทมความสขและไดเรยนรพฒนาตนเองอยางตอเนอง การท�างาน

พฒนาคณภาพเปนงานทไมมกรอบเวลาสนสดการด�าเนนงาน (แตกมความ

ส�าเรจทสามารถชนชมไดเปนระยะๆ) ดงนน การพฒนาคนใหท�างานอยาง

ภาคภมใจและมความสขจงเปนปจจยทชวดความส�าเรจในระยะยาว

เรอง “คณคา” “คณภาพ”และ “คณธรรม” ไมควรเปนเรองทแยกออก

เปนเรองๆรบผดชอบโดยสวนงานทท�างานโดยไมเกยวของสมพนธกนแตควร

เปนองคประกอบทสมพนธกนทจะชวยสนบสนนความเปนองครวมของ

ระบบงานและวธคดวธท�างานแบบองครวมของบคลากรทกคนสรพ.คงไมหวง

ใหทมรกษาพยาบาลรกษาผปวยอยางมคณภาพสงสด แตไมค�านงถงตนทน

คาใชจายและเศรษฐานะของผปวยแลวมามอบใหฝายบรหารงานหาวธลดตนทน

หรอจดคายคณธรรมเพอสรางภาพลกษณขององคกรเทานน การบรณาการ

การขบเคลอนเรอง“คณคาคณภาพคณธรรม”จงควรเปนสงทพงระลกไวเสมอ

ขอบคณผอานทกทานทรวมเดนทางในเสนทางการพฒนาคณภาพและ

รวมในการสรางระบบบรการสขภาพทม “คณคาคณภาพคณธรรม”ส�าหรบ

คนไทยทกคน

กตตนนท อนรรฆมณ

ผอ�านวยการสถาบนรบรองคณภาพสถานพยาบาล

บรรณำธกำรและผเรยบเรยง

บรรณาธการ

อนวฒน ศภชตกล

ผเรยบเรยง

กตตนนท อนรรฆมณ

โกเมธ นาควรรณกจ

ดวงสมร บญผดง

ทรนง พลาลย

ปยวรรณ ลมปญญาเลศ

พทธนนท คงชม

รชดาภรณ ทมมาสทธ

วราภรณ สกกะโต

สภาเพญ ศรสดใส

9 7 8 6 1 6 8 0 2 4 1 6 4ราคา 150 บาท

ISBN 978-616-8024-16-4

HA

UP

DATE

2018

ของบรการสขภาพในดานหนงสามารถประเมนไดจากผลลพธสขภาพของผปวยทไดรบเปรยบเทยบกบ

ทรพยากรทตองใชไป นอกจากนยงสามารถประเมนคณคาไดอกหลายลกษณะ เชน คณคาดานสงคม คณคาดานสงแวดลอม คณคาดานประวตศาสตร คณคาดานวฒนธรรม คณคาดานวชาการ เปนตน

ของบรการสขภาพ ตามธรรมนญวาดวย ระบบสขภาพฉบบท 2 พ.ศ. 2559

ใหความหมายไววา “คณลกษณะของบรการสาธารณสขทอยบนพนฐานของ องคความรทงดานมนษย สงคม วทยาศาสตร เทคโนโลยและดานอนๆ และพนฐานดานคณภาพและจรยธรรมแหงวชาชพ ตอบสนองความตองการ และความคาดหวงของบคคลและสงคมไดอยางเหมาะสม”

คอ คณงามความดทวญญชน พงสำานกในจตใจของตน ในเรอง

ความจรง ความด ความงาม และใชเปนหลกในการดำาเนนชวต เปนแนวทาง ความประพฤต การปฏบตหนาท ดวยความรบผดชอบ ดวยความรก ความเอออาทร ดวยหวใจของความเปนมนษย

คณคา

คณภาพ

คณธรรม

ha update 2018 · ha update 2018 v ค าน า iii ตอนที่ 1คุณค่า...

Documents