haber yazımı ve sık yapılan yanlışlar
TRANSCRIPT
+
Yrd. Doç. Dr. Javanshir Gadimov
Zirve Üniversitesi
İletişim Fakültesi
RTS 201 - Haber ve Röportaj Teknikleri Dersi
Haber Yazımı ve Sık Yapılan Yanlışlar
+Haber Yazımı Aşamaları
Bilgilerin toplanması
Yazım aşaması
Başlık
Giriş
Gövde
Haberin düzeltilmesi
Yeniden okumak
+Başlık 1
Başlıkta kelimeler küçük harf ile başlar, yalnız özel isimler büyük harfle başlar. Haberde başlıkta ve haber içinde büyük harfle yazılması gereken kelimeler şöyle:
Özel isimler
Titrler
Eser ve kitap isimleri
Yanlış: G8 Liderleri Aile Fotoğrafı Çektirdi
Yanlış: G8 LİDERLERİ AİLE FOTOĞRAFI ÇEKTİRDİ
Doğru: G8 liderleri aile fotoğrafı çektirdi
+Başlık 2
Başlıklar açıklayıcı olmalı ve bilgi içermelidir. Başlık 2 - 3
kelimeyi geçmeyecek diye bir kural yok. Başlık kısa tutulmalı
ancak bilgi içeren ve açıklayıcı olmalı.
Yanlış: Bitmeyen öykü
Doğru: Simpsonlar daha iki sezon ekranlarda
Yanlış: Gaziantep halkı tepkili
Doğru: Gaziantep halkı bitmeyen yol çalışmasına tepkili
+Başlık 3
Başlığa, olaydaki en flaş ve en önemli bilgi çekilir. Açıklayıcı
olmasına dikkat edilir.
Yanlış: Sınırda vahşet
Doğru: IŞİD Hatay’da BM görevlilerine saldırdı
+Giriş
Başlığa çekilen husus, metnin giriş kısmı ve gövdesinde de mutlaka olmalı.
Başlık ve giriş bir birine uyumlu olmalı. Başlığa çekilen bir olay ya
da ifade haberin ortasında ya da sonunda aranmamalı.
Başlığa çekilen kısmın girişte yer almadığı yanlış bir haber girişi.
Başlık: “Basın özgürlüğü alaninda Türkiye 179 ülkeden 154. sırada”
Giriş: “10 Ocak Çalışan Gazeteciler Günü dolayısıyla Gaziantep Gazeteciler Cemiyeti tarafından 2014 Basın Ödülleri yarışmasının ödültöreni düzenlendi. Törene AK Parti Milletvekilleri Mehmet Erdoğan, Derya Bakbak, Nejat Koçer, CHP Milletvekili Mehmet Şeker, BüyükşehirBelediye Başkanı Fatma Şahin, Vali Yardımcısı Cemalettin Özdemir, Koordinatör Vali Veysel Dalmaz, Şahinbey Belediye Başkanı Mehmet Tahmazoğlu, sivil toplum kuruluşu temsilcileri, Gaziantep Üniversitesi, Hasan Kalyoncu Üniversitesi ve Zirve Üniversitesi öğretim üyeleri veçok sayıda gazeteci katıldı.”
+Gövde 1
Cümleler kısa tutulmalı, uzun cümleler bölünmeli.
Yanlış ve uzun cümle: “Radyo, TV,Sinema Bölüm Başkanı Yrd.
Doç. Dr. Sinan Oktay'ın tanıtımı ardından İletişim Fakültesi
Dekanı Prof. Dr. Hasan Kerim'in konuşmasıyla başlayan
programa, Bahçeşehir Üniversitesi öğretim görevlisi Mahmut
Kenar, Zeynep Dağ, İrem Alim ve Nuran Geniş’in konuşmacı
olarak katıldığı panelde vakfın çalışmaları, internet sitesinin
işleyişi, nefret söylemi kapsamına giren ifadelerin kullanımlarını
gösteren şemaların yorumlanması ve soru cevap gibi bölümlere
yer verilerek, sonrasında soru cevap kısmı ile program
tamamlandı.”
+Gövde 2
Cümlelerde kelime tekrarlarından kaçınılmalı.
Yanlış: “Etkinlik sonunda etkinliğe katılanlara lokum ikram edilerek
etkinlik sonlandırıldı.”
Haberde “Sayın” kelimesi kullanılmaz. Sadece tırnak için
konuşmada varsa kullanılır.
Yanlış: “Ödül töreninde açılış konuşmasını Gaziantep Gazeteciler
Cemiyeti başkanı Sayın İbrahim Ay yaptı.”
Doğru: “Ödül töreninde açılış konuşmasını Gaziantep Gazeteciler
Cemiyeti Başkanı İbrahim Ay yaptı.”
+İsim ve titrler 1
“İzmir Bornova Belediye Başkanı” ifadesi sorunlu. Başkanın
ismi ilk geçtiği yerde hem titri hem de ismi tam yazılmalı,
bilinmiyorsa öğrenilmeli. Burada İzmir yazılması fazla, çünkü
girişte “İzmir’in Bornova ilçesi” denilere Bornova’nın nerede
olduğu ve ilçe olduğu belirtildi.
Titr ve isim ilk geçtiği yerde tam yazılmalı
Yanlış: Başkan Dursun Özbek
Doğru: Galatasaray Başkanı Dursun Özbek
+İsim ve Titrler
Habere konu edilen bilinen kişilerin isimleri ve titrleri internetten
kontrol edilmeli. Bazen muhabirin duyarak yazdığı isim doğru
olmayabiliyor.
Yanlış: “takımın genel menejeri Boray Dahil”
Doğrusu: “takımın Genel Menajeri Boray Dai”
Bazı isimler aynı haberde farklı şekillerde yazılmamasına dikkat
edilmeli.
Bir haberde aynı kişi “Suat Cem Uzan” ve “Suat Cem Usal” şeklinde
iki farklı şekilde yazılmıştı.
+Yüzde ifadesi
Yüzde ifadesi yazı ile yazılır:
Yanlış: %100
Doğru: Yüzde 100
+Cümle yapısı
Cümlenin başı ile sonu uyuşmalı
Yanlış: Yetkililerden alınan bilgiye göre ... meydana geldiğini
belirttiler.
Doğru: Yetkililerden alınan bilgiye göre ... meydana geldi.
Doğru: Yetkililer ... meydana geldiğini belirtti.
+Tarafların görüşleri
Habere konu olan tarafların görüşlerine yer verilmeli. Eğer
birine ulaşılamıyor ya da görüş vermek istemiyorsa haberde
belirtilmeli.
+Bizim…
Haberde aidiyet belirten ifadelerden kaçınılmalı. Haberi okuyan
kişiye göre aidiyet belirten ifadeler anlam taşımayabilir.
Yanlış: Simpsonlar bizleri iki yıl daha eğlendirecek.
Doğru: Simpsonlar hayranlarını iki yıl daha eğlendirecek.
Yanlış: Rektörümüz Prof. Dr. Adnan Kısa
Doğru: Zirve Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Adnan Kısa
+Tarih
Tarih yazımı. Aynı yıl içerisindeyse yılı yazılmaz.
Yanlış: 10 haziran da
Doğru: 10 Haziran’da
Doğru: 5 Ocak 2016’da
+Kesin ifadeler
Haberde söylenti olmaz. Kesin açıklamalara yer verilir.
Yanlış: Yol çalışmasının Ocak 2016’da biteceği söylentiler
arasında.
Doğru: Yetkililer yol çalışmasının Ocak 2016’da biteceğini
açıkladı.
Yanlış: Çalışmanın Ocak 2016’da biteceği söylendi.
Doğru: Çalışmanın Ocak 2016’da biteceği
açıklandı/belirtildi/bildirildi...
+Özel isimler ve apostrof
Özel isimlerde apostrof kullanımı
Yanlış: D-100 Karayolunda
Doğru: D-100 Karayolu’nda
+Başlıkta tırnak kullanımı
Başlıkta tırnak kullanımı: Başlıkta bir kişinin söylediği ifadeye
yer veriliyorsa çift tırnak işareti kullanılır
Çift tırnak içinde aktarılan ifadelerde yanlışlık olsa bile
düzeltilmeden olduğu gibi aktarılmalıdır.
+Arka plan bilgi
Arka plan (background) bilgi, haberi anlamaya yardımcı olur.
+Makta/mekte
Haber dilinde “yapılmakta/edilmekte” yerine “yapılıyor/ediliyor”
ifadeleri kullanılıyor.
+Kaynak
Haberde kaynak, olayın güvenirliğini ve gerçekliğini ortaya
koyar.
+ Konferans Haberi
Bir konferans haberi yazarken, en önemli hususlardan biri konuşmacıların ne söylediği. Uzun konuşmaların yazılması yerine, konuşmacıların değindiği en güncel, ilgi çekici kısımlar kısa ve öz haberleştirilir. Başlığa çekilen husus, metnin giriş kısmı ve gövdesinde de mutlaka olmalı.
Yanlış Örnek:
HASOL: Türkiye’de şehircilik yok !
Ünlü mimar Doğan Hasol Zirve Üniversitesi’nde öğrencilerle bir araya geldi. Zirve Üniversitesinin bu haftaki konuğu Doğan Hasol geleceğin mimarlarıyla konuşup sorularını yanıtladı. Mimarlık öğrencilerimiz Doğan Hasol’un bilgilerinden yararlanmak için Konferans Salonunu tıklım tıklım doldurdu. Doğan Hasol bu kadar genç ve istekli mimar adaylarımızın mimarlık konusunda sorularını cevaplamaktan gayet mutlu olduğunu belirtti. Genç mimar adaylarımızın sorularını yanıtladıktan sonra mimarlık konusunda ufak tavsiyelerde bulunarak bu yolda istek ve azimlerini kaybetmemelerini özeliklle Türkiyenin şuan içinde bulunduğu durumda mimarlarımızın ne kadar önemli olduğunu belirterek keyifli bir soru-cevap şeklinde konuşma gerçekleştirdi. Doğan Hasol ve Hayzuran Hasol gerçekeştirdiklerikonuşmanın sonunda öğrencilerimizle fotoğraflar çektirip kitaplarını imzaladı. Doğan Hasol, ‘Türkiye de şehircilik yok’ diyerek ülkemizin mimarlık hakkında en önemli sorununu dile getirerek genç mimar adaylarımızın bu sorunu çözme konusunda ellerinden geleni gerçekleştirmeleri gerektiğini dile getirdi.
+Doğru: Mimar Hasol: Şehircilik Türkiye'ye geç uğradı
Ünlü mimar Doğan Hasol "Şehircilik Mimarisi" üzerine Zirve Üniversitesi akademisyen ve öğrencileriyle bir araya geldi. Öncelikle Türkiye'ye şehirciliğin geç uğradığını vurgulayan Hasol, “Yönetimin şehirciliğe önem vermesi gerektiğini düşünüyorum.” dedi.
Mimar Hasol, "Bizim ihmal ettiğimiz şey aslında şehircilik. Bu konuda çoğu zaman mimarlar suçlanır. Ama burada mimarın bir katkısı yoktur. İstanbul Belediye Başkanın bir sözü var. ‘İstanbul'un yüzde 70, yüzde 75'i kaçak’ diyor. Şimdi yüzde 70'i kaçak olan bir şehirde mimarının bir katkısı yoktur.” diye konuştu.
Mimarlığın eleştirilmesi en zor olan sanat olduğunun altını çizen Hasol, “Bir binaya baktığımız zaman o binayı değerlendirmek için, içinde yaşamanız, hissetmeniz gerekiyor." ifadelerini kullandı.
Doğan Hasol, konferansın ardından öğrencilerle fotoğraf çektirdi. Kitaplarını imzaladı.
+Haberin Sosyal Medyadaki Başlığı 1
Sosyal medyadaki başlık ile haberin gazetedeki başlığı farklı
oluyor. Sosyal medyadaki başlık daha ilgi çekici ve okuru
bağlantıya tıklayarak sayfaya çekme yönelik yapıldığı için
bilgiler bilerek eksik bırakılıyor.
+ Haberin Sosyal Medyadaki Başlığı 2
Doğru olanı bilgileri eksik olmayan başlık.
+
+Haber Başlıklarından Örnekler
Al Qaeda leader killed in U.S.
airstrike, Pentagon says
Barbara Starr and Tim Hume, CNN
(CNN)The leader of an al Qaeda-
linked group allegedly bent on
attacking the West has been killed in
an airstrike by the U.S.-led coalition
in Syria, U.S. officials said Sunday.