haberleşme teorisi sunum
TRANSCRIPT
-
7/31/2019 Haberleme Teorisi Sunum
1/50
YILDIZ TEKNK NVERSTESELEKTRK ELEKTRONK FAKLTES
ELEKTRONK VE HABERLEME MHENDSL BLM
HABERLEME TEORS DERS
EMI-EMC
retim yesi : Yrd.Do.Dr. N. zlem NVERD
07014092 M. Vahdet ETN06014051 Kerem GNLKIRMAZ
06014064 M. Esad YT
06014025 M. Faruk BULUT
1
-
7/31/2019 Haberleme Teorisi Sunum
2/50
erik
Giri ve Tarihe
Gnlk Hayatta EMI-EMC
Elektromanyetik Giriim (EMI) Elektromanyetik Uyumluluk(EMC)
EMC Standartlar
EMC Test ve lmleri TEMPEST
2
-
7/31/2019 Haberleme Teorisi Sunum
3/50
EMI-EMC GR VE TARHE
Mehmet Vahdet ETN
07014092 3
-
7/31/2019 Haberleme Teorisi Sunum
4/50
EMI NEDR?
Elektromanyetik Giriim (EMI): Bo alandayaylan veya g ya da sinyal kablolaryla
iletilen, telsiz navigasyon sistemlerinin veyabaka gvenlik hizmetlerinin almasn
tehlikeye atan veya lisansl telsiz iletiimhizmetini ciddi lde ktletiren, engelleyen
veya art arda kesintiye uratan her trl sinyalveya emisyondur.
4
-
7/31/2019 Haberleme Teorisi Sunum
5/50
EMC NEDR?
Elektromanyetik Uyumluluk(EMC): Bir sistemveya cihazn iinde bulunduu
elektromanyetik ortamda fonksiyonlarn, buortamda telafi edilemez bir bozulma
yapmakszn
yerine getirebilme yeteneidir.
5
-
7/31/2019 Haberleme Teorisi Sunum
6/50
TARHE Bir doa olay olan
yldrm dmesi zmretilen ilk
problemlerdendir.
6
-
7/31/2019 Haberleme Teorisi Sunum
7/50
19. yy de elektrik kullanmnn yaylmasylag kaynaklarndaki ksa devre hatalar nemli
sorun haline geldi. 20. yy` nin ilk yarsnda radyo iletiiminin
gelimesiyle yeni problemler ortaya kt.
7
-
7/31/2019 Haberleme Teorisi Sunum
8/50
2. Dnya Sava` ndansonra ise EMI-EMCalmalar askeri alana
kaymaya balad.zellikle uaklar, savagemileri, mobil aralar.
8
-
7/31/2019 Haberleme Teorisi Sunum
9/50
1970`den itibaren modern dijital devrelerinartmasyla EMI-EMC bir endie kayna halinegeldi.
1980` ler den itibaren de mobil iletiim vetelevizyon yaynlar artnca havadaki sinyalmiktar ok artt ve EMI-EMC ok nemli bir
konu haline geldi.
9
-
7/31/2019 Haberleme Teorisi Sunum
10/50
GNLK HAYATTA EMI-EMC
10
-
7/31/2019 Haberleme Teorisi Sunum
11/50
Karlalan veya karlalabileceksorunlar
Den bir yldrmn telefon sistemlerini,evlerdeki elektronik cihazlarn alamazduruma getirmesi,
Evdeki yada ofisteki bilgisayarn FM dalgaradyo yaynlarn bozmas,
Cep telefonunun TV` ler de karlanmaya
neden olmas,
11
-
7/31/2019 Haberleme Teorisi Sunum
12/50
Cep telefonlarnn kalp pillerini etkilemesi,
Radyo kulesi yaknnda uan bir helikopterinkontrolden kabilmesi,
Radyo dinlerken polis telsizlerinin arayagirmesi,
Havaalan radarlarnn dizst bilgisayardan,cep telefonundan etkilenmesi,
12
-
7/31/2019 Haberleme Teorisi Sunum
13/50
Cep telefonlarn aralarn ABS fren sistemini,klima sistemini kilitlemesi,
Klima her devreye girdiinde Video cihaznn
saatinin sfrlamas, Floresan lambalar yandnda bilgisayar
ekrannn krpmas,
13
-
7/31/2019 Haberleme Teorisi Sunum
14/50
ELEKTROMANYETK GRM
(Electromagnetic Interference-EMI)
Kerem GNLKIRMAZ
06014051
14
-
7/31/2019 Haberleme Teorisi Sunum
15/50
Electromagnetic Interference (EMI):Trkekarlk olarak, Elektromanyetik Giriim (EMG)
Elektronik aygtlarn says ve eitliliininyksek bir hzda artmas, elektromanyetikgiriim (EMI) olarak tanmlanan bir sorunu
teknik literatre sokmutur.
EMI sorunlarnn en temel sebebi, tm devreelemanlarnn dorusal olmayan davranlar
ve bu davranlarn gerek tasarmda, gerekseuygulamada gz ard edilmesidir.
15
-
7/31/2019 Haberleme Teorisi Sunum
16/50
EMIdan Etkilenen Servisler
Radyo veya telsiz iletiim servisleri
Ticari AM/FM yaynlar
Televizyon Hcresel servisler
Radar
Hava trafik kontrol ar ve Kiisel letiim Servislerini (PCS)
16
-
7/31/2019 Haberleme Teorisi Sunum
17/50
Elektromanyetik Giriim 2 Yolla Olur:
letkenlik Yoluyla
17
-
7/31/2019 Haberleme Teorisi Sunum
18/50
Ima Yoluyla
18
-
7/31/2019 Haberleme Teorisi Sunum
19/50
Bir yariletken zerindeelektromanetik giriim rnei
inceleyelim;
19
-
7/31/2019 Haberleme Teorisi Sunum
20/50
20
-
7/31/2019 Haberleme Teorisi Sunum
21/50
ELEKTROMANYETK UYUMLULUK
(Electromagnetic Compatibility-EMC)
Mahmud Esad YT
06014064
21
-
7/31/2019 Haberleme Teorisi Sunum
22/50
Electromagnetic Compatibility (EMC):Trke karlkolarak, Elektromanyetik Uyumluluk(EMU)
Elektronik sistemlerin belirlenmi bir gvenliklimiti iinde ve tasarlandklar performansseviyesinde, EMI nedeniyle kabul edilemez
ktlemeye uramadanve ktlemeye yolamadan almas
Teknolojinin geliimi sonucunda, elektronikcihaz/sistem tasarmnda elektromanyetikuyumluluk, dier geleneksel tasarm kriterlerikadar nemli bir tasarm kriteri haline gelmitir.
22
-
7/31/2019 Haberleme Teorisi Sunum
23/50
Sivil Standartlar :
Global : CISPR (Comite International Special de
Pertuberations Radiotechnique)
Avrupa : CENELEC(Comite Europeen deNormalisation Electrotechnique)
Trkiye : TSE (Trk Standardlar Enstits) CEareti
Askeri Standartlar : Cihaz Seviyesi : MIL-STD-461E
Sistem Seviyesi : MIL-STD-464
Ortam Seviyesi : MIL-STD 6051D23
-
7/31/2019 Haberleme Teorisi Sunum
24/50
EMC nin salanmas iin :
EMI kaynaklarn gerektii kadar bastrlmas
Kuplaj yollarnn kesilmesi veya azaltlmas Etkilenebilecek sistemlerin kuvvetlendirilmesi
gerekir
24
-
7/31/2019 Haberleme Teorisi Sunum
25/50
Topraklama (Grounding)
Topraklama elektrik/elektronik cihaz ile toprakarasnda dk direnli bir yol oluturarak(istem d) oluan EMI akmlarnn sistemi
etkilememesini salar. Topraklama cihazlarn EMI etkisinden
korunmas ve kiilerin yldrm,ksa devre vb.nedenlerle oluacak yksek akmlarnoluturaca elektrik soku ve yanmaya karskorunmas iin en temel nlemlerden biridir.
25
-
7/31/2019 Haberleme Teorisi Sunum
26/50
Ekranlama (Shielding)
Elektromanyetik ekranlama, iletim veya almhattnda bulunan ince metal levha veya aekline yapdr.
Yksek iletkenlikli maddeler alc devrelerinetrafnda kullanlarak elektromanyetik alan
yanstlabilir
26
-
7/31/2019 Haberleme Teorisi Sunum
27/50
Ekranlamada iki temel ama :
Dardan gelen yaylm engellemekDarya yaylm engellemek
27
-
7/31/2019 Haberleme Teorisi Sunum
28/50
Balama (Bonding)
Eer iki metalik yap elektriksel olarakbirbirlerine bal deillerse baz frekanslardaaralarnda bir potansiyel fark oluur. Bu
potansiyel fark bir ark oluturabilir. ki noktay kalc balama ile birbirine
balamak noktalar arasnda sabit bir empedanssalarve deien empedansn iine doru akanakmdan dolay oluan yapay voltajlar elimineeder.
28
-
7/31/2019 Haberleme Teorisi Sunum
29/50
EMC Test ve lmleri
Inm Yoluyla Yaylm (Radiated Emissions)
29
-
7/31/2019 Haberleme Teorisi Sunum
30/50
Inm Duyarll (Radiated Susceptibility)
30
-
7/31/2019 Haberleme Teorisi Sunum
31/50
Test Antenleri
31
-
7/31/2019 Haberleme Teorisi Sunum
32/50
Yansmasz Oda(Anechoic chamber)
32
-
7/31/2019 Haberleme Teorisi Sunum
33/50
33
-
7/31/2019 Haberleme Teorisi Sunum
34/50
TEMPEST
M. Faruk BULUT
06014025
34
-
7/31/2019 Haberleme Teorisi Sunum
35/50
Ortama, kullancnn istei dndaelektromanyetik enerji yayan cihazlar bakalartarafndan ele geirilmesi istenmeyen bilgileriileyebilir, iletebilir veya saklayabilirler.
35
-
7/31/2019 Haberleme Teorisi Sunum
36/50
Bakalar tarafndan ele geirilmesi istenmeyen gizlibilgileri ileyen, ileten veya saklayan cihazlardan yaylanve kontrol edemediimiz enerji, bu bilgileri ile ilgili
iaretleri de ierebilir. Bu iaretler istenmeyen kiilertarafndan ele geirilip, ilerindeki gizlilik dereceli bilgizlrse bilgi gvenlii ihlal edilmi olur. Bu daTEMPEST problemi oluturur.
TEMPEST kelimesinin bir ksaltmay ifade edip etmedii,ediyorsa hangi kelimelerin ksaltmas olduu da oldukatartlan bir konudur. Ancak Amerikan HavaKuvvetlerinin gizliliini kaldrarak yaynlad bir
dokmanda TEMPEST, Transient ElektromagneticPulse Emanation Standart ifadesini oluturankelimelerin ba harfleri olarak tanmlanmtr. Bazenbilgi ieren kaaklar ile e anlaml olarak da kullanlr.
36
-
7/31/2019 Haberleme Teorisi Sunum
37/50
TEMPESTN BELL LABARATUARITARAFINDAN KEF
kinci Dnya Sava boyunca kara ve deniz gizli telekshaberleme sistemlerinin omurgasn tek kullanmlkeritler ve basit kripto cihazlar (SIGTOT)oluturmaktayd. U sistemler kripto ilemini 131-B2olarak adlandrlan Bell-telefon kartrcsn kullanarakgerekletirmekteydi. 1943 ylnda, bu kartrclardanbirisi Bell laboratuarlarnda test edilirken biraratrmac laboratuar ierisindeki uzak bir noktadabulunan bir osiloskobun ekrannda, salt rastlantsal
olarak, her ilem admnda bir darbe iareti fark etti. Budarbe iaretlerini dikkatlice incelediinde, ak bilgiyielde edebileceini anlad. Bylece ilk TEMPEST kaabelirlenmi oldu.
37
-
7/31/2019 Haberleme Teorisi Sunum
38/50
TEMPEST LE LGL BAZI TERMLER
KIRMIZI: Kriptolanmam gizli bilgi tayankablolar, optik fiberleri, elemanlar, cihazlar,sistemleri ve KIRMIZI cihazlarn bulunduu
blgeleri ifade eden bir terimdir. SYAH: Gizli iaretlerin bulunmad kablolar,
optik fiberleri, elemanlar, cihazlar ve sistemleri
veya gizlilik dereceli bilginin kriptolu olaraktand kablolar, optik fiberleri, elemanlar,cihazlar ve sistemleri ifade eden bir terimdir.
38
-
7/31/2019 Haberleme Teorisi Sunum
39/50
TEMPEST LMLER VE KAAKFORMLARI
TEMPEST, elektronik veelektromekanik cihazlar iintanmlanr ve bu cihazlarntasarm eitliiyle orantlolarak da ok sayda bilgiieren kaak ekilleri vardr.Bunlarn en genel olanlar;
temel bant kaaklar, genlikmodlasyonlu (AM) kaaklarve darbe kaaklardr.
39
-
7/31/2019 Haberleme Teorisi Sunum
40/50
1-Temel Bant Kaaklar
Bu eit kaaklarda, ilenen gizli bilgiyi ieren iaret, sadecegenlik zayflamasna ve toplamsal grlt etkisine urar. Genelolarak; iletkenlik yolu kaaklar olarak grlr ve gizli bilgiyi ileyendevrelerle ortak balant noktas olan veya ortak bir g kaynakullanan devre hatlar zerinden yaylr.
2-AM Modlasyonlu Kaaklar Bu eit kaakta, ilenen gizli bilgiyi ieren iaret yksek
frekansl bir radyo frekans tayc modle ederek yksek frekanslbir yayn haline gelir ve uzaklara yaynlanr.
40
-
7/31/2019 Haberleme Teorisi Sunum
41/50
3-Darbesel Kaaklar
Saysal iaret ileyen cihazlarda grlebilecek bir kaaktrdr. Kare dalgann ykselme ve dme anlarnda ortayakmaktadr.
4-Bilgisayar Ekran Kaaklar TEMPEST kavramnn kamuoyu tarafndan ilk olarak
duyulmas, 1985 ylnda Hollandal aratrmac Van Ecktarafndan gereklemitir. Van Eck bilgisayar ekranlarndanyaylan emisyonlar ileyerek, orijinal grntnn eldeedilebilirliini gstermitir.
41
-
7/31/2019 Haberleme Teorisi Sunum
42/50
42
-
7/31/2019 Haberleme Teorisi Sunum
43/50
TEMPEST NLEMLER
Bilgi gvenliinin tehlikeye sokan istenmeyen yaylmlar nlemek,TEMPEST almalar ile salanr. TEMPEST konusu, elektromanyetikortamdaki gizli bilgilerin korunmasn, bu bilgileri ileyen veelektromanyetik enerji yayan sistemlerin bilgi gvenlii asndan nederece gvenilir olduklarnn test edilmesini ve bu testler ile ilgiliyntemleri ierir.
TEMPEST nlemlerinin belirleyebilmek iin, ilk olarak gizlilik derecelibilginin istenmeyen blgelere hangi yollarla ulaabileceini anlamamzgerekir. Bilgi ieren kaaklar iki ayr yolla istenmeyen blgelereulaabilirler:
UZAYSAL IIMA : Bu durumda yaylmlar havadan enerji yoluyla iletilirler ELEKTRKSEL LETKENLK: Bu durumda yaylmlar cihazn iaret veya g
kablolar yoluyla ya da cihazn yaknnda bulunan herhangi bir metaleleman (kalorifer borusu, su borusu, telefon kablolar vs.) yoluyla iletilir.
43
-
7/31/2019 Haberleme Teorisi Sunum
44/50
Herhangi bir anten kullanlarak uzaysal ma yoluyla veyabir akm sondas kullanlarak iletkenlerden elektrikseliletkenlik yoluyla yaylan yaylmlarn incelenmesimmkndr.
44
-
7/31/2019 Haberleme Teorisi Sunum
45/50
ELEKTROMANYETK GVENLK(EMSEC) VE KARI NLEMLER
EMSEC, TEMPESTi de iine alan genel bir kavramdr ve gizli bilgiileyen cihazlardan elektromanyetik olarak szan btn bilgileringvenliini ifade etmektedir. Bu tanmn ierisinde NONSTOP veHIJACK olarak Amerika tarafndan isimlendirilen, tanm ve detaylargizli tutulan iki kavramda eklenmektedir. Dolaysylaelektromanyetik kar nlemler denildiinde TEMPEST, NONSTOP veHIJACK saldrlarn nleme almalar dnlmelidir.
NONSTOP genel olarak, gizli bilgi ileyen bir cihazn yaknndabulunan radyo frekans verici zerinden gizli bilginin yaynlanmasolarak ifade edilmektedir. Bu kapsamda cep telefonu, telsiz, radar,kablosuz telefon, kablosuz klavye, kablosuz yerel a hub ve
kablosuz alarm sistemi gibi cihazlar gizli bilgi ileyen herhangi bircihazn yaknna yerletirilemezler. HIJACK ise kripto cihazlarnda ilenen saysal gizli bilgilerin,
kriptolanm ve d ortama ak hatlar zerinden yaynlanmasnifade eder.
45
-
7/31/2019 Haberleme Teorisi Sunum
46/50
UEKAEDE TEMPEST ALIMALARI
TEMPEST ve EMC konusunda Trk Silahl Kuvvetleristandartlarnn oluturulmas ve bu testlerin yaplabileceibir altyapnn kurulmas iin TBTAK UEKAE tarafndan1994 ylnda Dr. Temel YALIN nderliinde bir proje teklifiverilmitir. Genelkurmay Bakanl tarafndan kabul edilen
bu teklif sonucunda TEMPEST ve EMC LaboratuarKurulmas projesi 1995 ylnda balatlmtr. Bugn, TrkSilahl Kuvvetleri bnyesinde kullanlacak btn kriptocihazlar da bu laboratuarda test edilmektedir. TEMPESTzellikli bilgisayar, yazc, tarayc gibi cihazlar ve filtreler
tasarlanmakta ve gelitirilmektedir. Bilgi gvenliigerektiren durumlarda ekranlama almalar yaplmaktadr.
46
-
7/31/2019 Haberleme Teorisi Sunum
47/50
47
-
7/31/2019 Haberleme Teorisi Sunum
48/50
SONULAR
Gnmz sistemlerinde nemli sorunlarn banda EMI-EMCgelmektedir.
EMC, ok disiplinli ve tasarm - retimkullanm zincirinin herhalkasnda gz nnde tutulmas gereken bir mhendislikproblemidir.
Her EMI-EMC problemi kendine zgdr ve ancak modelle, l vedene-yanl tekniklerinin tm ile ba edilebilir. Gizli bilgileri ileyen cihazlarn alrken yaydklar elektromanyetik
enerjinin iinde, bu bilgilerin tekrar oluturulmasna olanak verenkaaklar bulunabilir. TEMPEST konusu, bu kaaklarn kontroledilmesi ve bu nedenle oluabilecek risklerin en aza indirilmesini
salar. Gizli bilgileri ilerken TEMPEST standart ve ynergelerineuyulmaldr.
48
-
7/31/2019 Haberleme Teorisi Sunum
49/50
KAYNAKA
TBTAK UEKAE Dergisi,Say 3
http://www.enerjiplatformu.org
http://www.wikipedia.org
49
http://www.enerjiplatformu.org/http://www.wikipedia.org/http://www.wikipedia.org/http://www.enerjiplatformu.org/ -
7/31/2019 Haberleme Teorisi Sunum
50/50
TEEKKRLER
?