haririzade - tdv İslam ansiklopedisiharirizade 200'e yakın tarikatın bazıları na rivayet...

2
HARIRI hammed Berrl ve Muhammed b. Ab- dullah b. Zafer'in Dürretü a Ahmed TaM Hasa- neyn Sultan lfa- Berri ve ?.afer Dürre- ii li'l-lfa- riri (Kahire 1411/ 990). Cevallki de eser üzerine bir zeyil Ab- dülhafiz Pergaii Ali ei-Karan! tahkik edilerek ei-Hafacl'nin i, Berrl ve Zafer'in Cevallki'nin zeyli ile beraber Dürretü '1- ve ve tek- (Beyrut 1417/1996; bk. 439). La'll Ah- med Efendi eseri ii ter- cemeti Türk- çe'ye Müellifleri, II, 51 -52; için b k. '?:-?u- nun, I, 741-742; Gülle, s. 199-200). 3. Gramere dair manzum bir eserdir L. Pinto. Paris 1885; Fran- tercümesiyle, Paris I 904; Kah i re 1296/1878, 1340/I921, 1345/1926, 1353/ I 934; Beyrut I 31211894). Ali Hasan Ali Ab- dülhamld'in tahkikiyle eser (Amman 1988), müellifi ]J.u birkaç defa bu (Bulak 1292-1293; Kahire 1302) Ahmed Muham- med tahkik ederek n (Kahire 1982; Medine 1991) . Muhammed b. Muhammed b. Ömer Bahrak ei-Had- raml'n in ise ve (Kahire 1296/1878, 1300/1882, 1306/ 1888, 1308/1890; için bk. II, 1817- 1818; Gülle, s. 207-208). 4. siniyye . S. sin ve harfleri bulunan kelimelerin seçilmesiyle bu iki risale el- Kah ire ( 13 26) so- nuna 6. el-Far]f beyne'Q.- Thorbecke, Leipzig 1871) Hariri'nin kaynaklarda geçen di- eserleri de Divan, d uru zamani'I-tütUr ve fütUru ve : Hariri, Makamat Yusuf Bikai), Beyrut, ts. (Darü'I-Kitabi'l-Lübnani). mukaddi- mesi, s. 5-12; a. e. (tre. Sabri Sevsevil). istanbul 1952, mütercimin önsözü, s. 3; a.mlf., Dürre- Abdülhafiz Fergali- Ali el-Ga- reni). Beyrut 1417 /1996; Maka- miW' l-lfarfrf M. Ebü'l-Fazl). Beyrut 1413/ 1992, mukaddimesi,l, 3-19; a.e. M. Abdülmün'im Hafi\ci). Beyrut, ts. (ei-Mekte- 192 betü's-Sekafiyye). mukaddimesi, 1, 3-4; Sem'ani. el-Ensab, IV, 121; Kemaleddin el-En- bari, Nflzhetü'l-elibba' M. Ebü'l-Fazl). Ka- hire 1386/1967, s. 379-381; Yakut, Mu'cemü'l- üdeba', XVI, 261-293; 'r-ru- vat, lll, 23-27; Hallikan. Vefeyat, IV, 63-68; Flruzi\badi, el-Bülga {i teracimi ve'l-luga Muhammed Küveyt 1407/1987, s. 173; Abdürrahim b. Ahmed el- Abbas!, M. Muhyiddin Abdülhamid). Kahire 1367/1947, lll, 271-277; Ebü'I-Fida, ll , 235-236; Abdülbaki b. Abdülmecid ei-Yemani, 't-ta'yfn {i te- ve'l-lugaviyyfn Abdülme- cid Diyab). Riyad 1406/1986, s. 263-265; Ze- hebi. A'lamü'n-nübela', XIX, 460-465 ; Ahmed b. Aybek ed-Dimyati, el-Müstefad min Zeyli Ta- rf i) i Bagdad (Hatlb. Tarfl]u Bagdad içinde). XIX, 379-382; ibnü'I-Verdi, Tetimmetü {i Ahmed Rif' at el-Bed- ravi), Beyrut 1389/1970, ll, 47-49; Fazlullah ei-Ömeri, Mesalik, XII, 27-36; Mir'atü'l- cenan, lll, 213-221; Sübki, Tabakat (Tanahf). VII, 266-270; isnevi, 429-432; Kesir, el-Bidaye, XII, 191-193; Süyuti, Bugyetü'l-vu'at, ll, 257-259 ; zade, 1, 223-225 ; nün, 507,741-742; ll, 1787-1791, 1817-1818; Abdülkadir ljizanetü'l-edeb, VI, 462- 464; Müellifleri, 1, 246, 310; ll, 51-52, 299, 428; Serkis, Mu'cem, 1, 533, 748-750; Brockelmann. GAL, 325-329; Suppl., ll, 486; Hediyyetü'l-'ari{in, 827-828; C. Zeydan, Adab (Dayf), lll, 40-41 ; Butrus ei-Bustani. Üdeba'ü'l- 'Arab, Beyrut 1979, ll, 426-437; Dayf, Tarfl]u ' 1-edeb, V, 4 72-4 78; a.mlf., el-Fen ve me- ?iihibüh, Kahire, ts. (Darü'I-Maarif). s. 292-304; Ömer Ferruh, Tarfl]u '1-edeb, lll, 238-250; Yu- suf Es' ad 'd-dirasati'l-edebiyye. Beyrut 1983, 1, 243-245; M. Kürd Ali, Künüzü'l- ecdad, 1404/1984, s. 269-277; Yusuf Ataullah. Taril;u'l-adabi'l-'Arabiyye Ali Necib Atvi). Beyrut 1985, s. 329-333; Hanna ei-Fahuri. el-Mücez fi'l-edebi'l-'Arabf ve tarfl]ih, Beyrut 1985, ll , 184-189, 205-217; Abdülhadi ei-Fazli, Fihristü '1-kütübi'n- bü'a,Zerka [Ürdün[ 1407/1986,s.54, 125, 199; M. ed-Daye, A'lamü '1-edebi'l-'Abbasf, Beyrut 1407/1987, s. 190-193; Abdülvehhiib Re- bi' Mahmud Hasan. li'l-lfarf- rf, Kahire 1408/1988, tür.yer.; Cezzar. Medal]i- lü'l-mü'elli{in, 1, 354; Salihiyye, 1, 148; ll, 177-181; Gülle, el-Harfrf: Arap Dil ve Edebiyatma Dair malan (doktora tezi, 1995). Sosyal Bilimler Enstitüsü; L. Delatre, "al-Hariri, sa vie et ses ecrits", Revue orientale et algerienne, IV ( 1853), s. 317-329, 400-453; a.mlf .. "al Hariri, sa vie et ses ecrits", Revue de /'orient , VI 857). 1- 24; M. Ebü'I-Fazl. "e1-I:Iarlri ve Mecelletü 'ilmi 1, Mekke 1398, s. 115-124; Nevzat "e1- Hemezani ve sy. 1 983 s. 67 -96; a.mlf .. "Hicri IV. Sonra Ma- kamat Yazan1ar", a.e., sy. 2 (1985), s. 57-62; Bedrettin Aytaç, "Abbas! Devrinde N esir ve e1- Hariri", DTCFD, XXXV/1 ( 1991 ). s. 1-14; D. S. Margoliouth, "Harlri ", V/1, s. 237-238; a.mlf.- [Ch . Pellat]. "al-I:Iariri", EJ2 (ing. ). lll, 221-222; Mahmud Fehmi Hicazi, "Makama- tü'1-I:Iariri", VII, HuLt)si L L . HARiRiYYE (a.i.i-.rJf) Rifaiyye Ebü'1-Hasan Ali el-Hariri'ye (ö. 645/124 7) nisbet edilen k ol u (bk_ HARIRizADE (1850-1882) Tibyfinü eseriyle sufi müellif. _j _j Mehmed Kemaleddin olup Rifal Sey- yid Abdurrahman ei-Harlrl'nin Soyu, Rifaiyye plri Ahmed er- Rifal'nin ve Harl- riyye kolunun kurucusu Ebü'I-Hasan Ali ei-Harlrl'ye ( ö. 645/1248) bilinenler, tasawuf ve tarikat- lar tarihine dair kadar en eser olma Tib- eserinde bilgilere sonra de- vam eden Haririzade özel olarak Arapça, ve belagat dersleri On yedi iken vefat edince bir süre ticaretle oldu. Ancak daha sonra tekrar ilme yönelerek Allame Efen- di'nin derslerine devam etti. 1869 ziyaret için Hal ep' te dört ay sonra Abdüllatif Buhar! ile birlikte bul'a döndü ve onu evinde misafir ede- rek kendisinden Hanefi dair metinleri okudu, hadis dersleri ca hadis ders- lerine devam etti. Har!rlzade, 1872 ge- len son dönem plri Mu - hammed NQrü'I-Arabl'yi deki evinde misafir ederek kendisine in- t isap etti. Ondan Muhyiddin bl'nin ve a]J.adiyye'sini. okudu ve hilafetname 1873'te ziyaret etmek için Üsküp'ten dönerken Selanik'e rayarak Ali Efendi ve Edi b Lutfi efendilerle Ali Efen- di'den Ramazaniyye, Edib Lutfi Efendi'- den de Sinaniyye hilafetnamesi Er- tesi giderek bir süre orada kal- 1875 Edirne'ye gidip döndük- ten sonra bir daha

Upload: others

Post on 05-Mar-2021

5 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: HARIRizADE - TDV İslam AnsiklopedisiHaririzade 200'e yakın tarikatın bazıları na rivayet yoluyla, bazılarına ise bizzat intisap ederek idizet almıştır. Ancak onun asıl tasawufi

HARIRI

hammed İbn Berrl ve Muhammed b. Ab­dullah b. Zafer'in Dürretü '1- gavvfış' a yazdıkları hfışiyeler Ahmed TaM Hasa­neyn Sultan tarafından birleştirilerek lfa­vfışi İbn Berri ve İbn ?.afer 'alfı Dürre­ti'l-gavvfış ii evhfımi'l-lj.avfış li'l-lfa­riri adıyla neşredilmiştir (Kahire 1411/ ı 990). Ayrıca Cevallki de eser üzerine bir zeyil yazmıştır. Dürretü'I-gavvfış, Ab­dülhafiz Pergaii Ali ei-Karan! tarafından tahkik edilerek Şehabeddin ei-Hafacl'nin şerh i, İbn Berrl ve İbn Zafer' in haşiyeleri, Cevallki'nin zeyli ile beraber Dürretü '1-gavvfış, şer]J.uhfı ve }J.avfışihfı ve tek­miletühfı adıyla yayımlanmıştır ( Beyrut 1417/1996; bk. DİA, Vİ I, 439). La'll Ah­med Efendi eseri Tuhfetü'l-havfıs ii ter­cemeti Dürreti'l-gavvfıs adıyla Türk­çe'ye çevirmiştir (Osmanlı Müellifleri, II, 51 -52; diğer şerhleri için b k. Keşfü '?:-?u­

nun, I, 741-742; Gülle, s. 199-200). 3. Mül}J.atü'l-i'rfıb . Gramere dair manzum bir eserdir (nşr. L. Pinto. Paris 1885; Fran­sızca tercümesiyle, Paris I 904; Kah i re 1296/1878, 1340/I921, 1345/1926, 1353/ I 934; Beyrut I 31211894). Ali Hasan Ali Ab­dülhamld'in tahkikiyle yayımlanan eser (Amman 1988), müellifi tarafından Şer­]J.u Mül]J.ati'l-i'rfıb adıyla şerhedilmiş, birkaç defa basılan bu şerhi (Bulak 1292-1293; Kahire 1302) Ahmed Muham­med Kasım tahkik ederek n eş retmiştir (Kahire 1982; Medine 1991). Muhammed b. Muhammed b. Ömer Bahrak ei-Had­raml'n in şerhi ise Tu]J.fetü'l- a}J.bfıb ve turfetü'l-aş]J.fıb 'alfı Mül]J.ati'l-i'rfıb baş­

lığını taşımaktadır (Kahire 1296/1878, 1300/1882, 1306/ 1888, 1308/1890; diğer şerhleri için bk. Keş{ü'?-?Unün, II, 1817-1818; Gülle, s. 207-208). 4. ercRisfıletü's­siniyye. S. er-Risfıletü'ş-şiniyye. İçinde sin ve şin harfleri bulunan kelimelerin seçilmesiyle oluşturulan bu iki risale el­Ma]famfıt'ın Kah i re baskısının ( 13 26) so­nuna eklenmiştir. 6 . el-Far]f beyne'Q.­c;ifıd ve '?:-?:fı' (nşr. Thorbecke, Leipzig 1871)

Hariri'nin kaynaklarda adları geçen di­ğer eserleri de şunlardır : Divan, Divfı­nü'r-resfı'il, Şu d uru zamani'I-tütUr ve fütUru zamfıni'ş-şudur fi't-tfırilj. ve Tevşi}J.u'l-beyfın.

BİBLİYOGRAFYA :

Hariri, Makamat (nşr. Yusuf Bikai), Beyrut, ts. (Darü'I-Kitabi'l-Lübnani). naşirin mukaddi­mesi, s. 5-12; a.e. (tre. Sabri Sevsevil). istanbul 1952, mütercimin önsözü, s. 3; a.mlf., Dürre­tü'l-gavviiş (nşr. Abdülhafiz Fergali- Ali el-Ga­reni). Beyrut 1417 /1996; Şerişi. Şerf:ıu Maka­miW'l-lfarfrf (nşr. M. Ebü'l-Fazl). Beyrut 1413/ 1992, naşirin mukaddimesi,l, 3-19; a.e. (nşr. M. Abdülmün'im Hafi\ci). Beyrut, ts. (ei-Mekte-

192

betü's-Sekafiyye). naşirin mukaddimesi, 1, 3-4; Sem'ani. el-Ensab, IV, 121; Kemaleddin el-En­bari, Nflzhetü'l-elibba' (nşr. M. Ebü'l-Fazl). Ka­hire 1386/1967, s. 379-381; Yakut, Mu'cemü'l­üdeba', XVI, 261-293; ibnü'I-Kıfti, İnbahü 'r-ru­vat, lll, 23-27; İ bn Hallikan. Vefeyat, IV, 63-68; Flruzi\badi, el-Bülga {i teracimi e'immeti'n-naf:ıv ve'l-luga (nşr. Muhammed el-Mısri), Küveyt 1407/1987, s. 173; Abdürrahim b. Ahmed el­Abbas!, Me'ahidü't-tenşfş (nşr. M. Muhyiddin Abdülhamid). Kahire 1367/1947, lll, 271-277; Ebü'I-Fida, el-Mutıtaşar; ll , 235-236; Abdülbaki b. Abdülmecid ei-Yemani, işaretü 't-ta'yfn {i te­racimi'n-nüf:ıat ve'l-lugaviyyfn (nşr. Abdülme­cid Diyab). Riyad 1406/1986, s. 263-265; Ze­hebi. A'lamü'n-nübela', XIX, 460-465; Ahmed b. Aybek ed-Dimyati, el-Müstefad min Zeyli Ta­rf i) i Bagdad (Hatlb. Tarfl]u Bagdad içinde). XIX, 379-382; ibnü'I-Verdi, Tetimmetü '1-Mutı­taşar {i al]bari'l-beşer (nşr. Ahmed Rif' at el-Bed­ravi), Beyrut 1389/1970, ll, 47-49; İbn Fazlullah ei-Ömeri, Mesalik, XII, 27-36; Yafıi, Mir'atü'l­cenan, lll, 213-221; Sübki, Tabakat (Tanahf). VII, 266-270; isnevi, Tabakatü'ş-Şafi'iyye, ı, 429-432; İbn Kesir, el-Bidaye, XII, 191-193; Süyuti, Bugyetü'l-vu'at, ll, 257-259; Taşköpri­zade, Mi{taf:ıu's-sa'ade, 1, 223-225; Keşfü'?-?U­nün, ı, 507,741-742; ll, 1787-1791, 1817-1818; Abdülkadir ei-Bağdadi, ljizanetü'l-edeb, VI, 462-464; Osmanlı Müellifleri, 1, 246, 310; ll, 51-52, 299, 428; Serkis, Mu'cem, 1, 533, 748-750; Brockelmann. GAL, ı, 325-329; Suppl., ll, 486; Hediyyetü'l-'ari{in, ı, 827-828; C. Zeydan, Adab (Dayf), lll, 40-41 ; Butrus ei-Bustani. Üdeba'ü'l­'Arab, Beyrut 1979, ll, 426-437; Şevki Dayf, Tarfl]u '1-edeb, V, 4 72-4 78; a.mlf., el-Fen ve me­?iihibüh, Kahire, ts . (Darü'I-Maarif). s . 292-304; Ömer Ferruh, Tarfl]u '1-edeb, lll, 238-250; Yu­suf Es' ad Dağır. Meşadirü 'd-dirasati'l-edebiyye. Beyrut 1983, 1, 243-245; M. Kürd Ali, Künüzü'l­ecdad, Dımaşk 1404/1984, s. 269-277; Reşid Yusuf Ataullah. Taril;u'l-adabi'l-'Arabiyye (nşr. Ali Necib Atvi). Beyrut 1985, s. 329-333; Hanna ei-Fahuri. el-Mücez fi'l-edebi'l-'Arabf ve tarfl]ih, Beyrut 1985, ll , 184-189, 205-217; Abdülhadi ei-Fazli, Fihristü '1-kütübi'n- naf:ıviyyeti' 1-maı­bü'a,Zerka [Ürdün[ 1407/1986,s.54, 125, 199; M. Rıdvan ed-Daye, A'lamü '1-edebi'l-'Abbasf, Beyrut 1407/1987, s. 190-193; Abdülvehhiib Re­bi' Mahmud Hasan. et-Türaşü'n-naf:ıvf li'l-lfarf­rf, Kahire 1408/1988, tür.yer.; Cezzar. Medal]i­lü'l-mü'elli{in, 1, 354; Salihiyye, el-Mu'cemü'ş­şamil, 1, 148; ll, 177-181; S ıtkı Gülle, el-Harfrf: Hayatı, Arap Dil ve Edebiyatma Dair Çalış­malan (doktora tezi, 1995). iü Sosyal Bilimler Enstitüsü; L. Delatre, "al-Hariri, sa vie et ses ecrits", Revue orientale et algerienne, IV ( 1853), s. 317-329, 400-453; a.mlf .. "al Hariri, sa vie et ses ecrits", Revue de /'orient, VI (ı 857). 1-24; M. Ebü'I-Fazl. "e1-I:Iarlri ve Ma~matüh", Mecelletü '1-Baf:ışi'l-'ilmi ve't-türaşi'l-İslamf, 1, Mekke 1398, s. 115-124; Nevzat Aşık. "e1-Hemezani ve Makiimatı", DÜİFD, sy. 1 (ı 983 ı. s. 67 -96; a.mlf .. "Hicri IV. Asırdan Sonra Ma­kamat Yazan1ar", a.e., sy. 2 (1985), s. 57-62; Bedrettin Aytaç, "Abbas! Devrinde N esir ve e1-Hariri", DTCFD, XXXV/1 ( 1991 ). s. 1-14; D. S. Margoliouth, "Harlri", İA. V/1, s. 237-238; a.mlf.- [Ch . Pellat]. "al-I:Iariri", EJ2 (ing.). lll, 221-222; Mahmud Fehmi Hicazi, "Makama­tü'1-I:Iariri", Tİ, VII, 87-101.r:;:ı

~ HuLt)si Kıuç

L

L

.HARiRiYYE (a.i.i-.rJf)

Rifaiyye tarikatının Ebü'1-Hasan Ali el-Hariri'ye

(ö. 645/124 7) nisbet edilen kolu

(bk_ RİFAİYYE).

HARIRizADE (1850-1882)

Tibyfinü vesfi"ili'l-f:ıalpi'ilj adlı eseriyle tanınan sufi müellif.

_j

_j

İstanbul'da doğdu. Asıl adı Mehmed Kemaleddin olup Rifal şeyhlerinden Sey­yid Abdurrahman ei-Harlrl'nin oğludur. Soyu, Rifaiyye tarikatının plri Ahmed er­Rifal'nin torunlarından ve tarikatın Harl­riyye kolunun kurucusu Ebü'I-Hasan Ali ei-Harlrl'ye ( ö. 645/1248) ulaş ır. Hayatı

hakkında bilinenler, tasawuf ve tarikat­lar tarihine dair şimdiye kadar yazılmış en geniş eser olma niteliğini taşıyan Tib­yfınü vesfı'ili'l-}J.a]fa'ik adlı eserinde verdiğ i bilgilere dayanmaktadır.

İlk öğreniminden sonra rüşdiyeye de­vam eden Haririzade özel olarak Arapça, mantık ve belagat dersleri aldı. On yedi yaşında iken babası vefat edince bir süre ticaretle meşgul oldu. Ancak daha sonra tekrar ilme yönelerek Allame Şakir Efen­di'nin Şa]J.i}J.-i Bul]fıri derslerine devam etti. 1869 yılında akrabalarını ziyaret için gittiği Halep'te dört ay kaldıktan sonra Şeyh Abdüllatif Buhar! ile birlikte İstan­bul'a döndü ve onu evinde misafir ede­rek kendisinden Hanefi fıkhına dair bazı metinleri okudu, hadis dersleri aldı: ayrı­ca Şeyh Kasım ei-Mağribl'nin hadis ders­lerine devam etti.

Har!rlzade, 1872 yılında İstanbul'a ge­len son dönem Melamlliğinin plri Mu­hammed NQrü'I-Arabl'yi Boyacıköyü'n­

deki evinde misafir ederek kendisine in­t isap etti. Ondan Muhyiddin İbnü'I-Ara­bl'nin Fuşuşü'l-}J.ikem ve er-Risfıletü'l­a]J.adiyye'sini. İbnü'I-Parız'ın et-Tfı'iy­yetü'l-kübrfı'sını okudu ve hilafetname aldı. 1873'te mürşidini ziyaret etmek için gittiği Üsküp'ten dönerken Selanik'e uğ­rayarak Şeyh Ali Rıza Efendi ve Şeyh Edi b Lutfi efendilerle görüştü. Ali Rıza Efen­di'den Ramazaniyye, Edib Lutfi Efendi'­den de Sinaniyye hilafetnamesi aldı. Er­tesi yıl Mısır'a giderek bir süre orada kal­dı. 1875 yılında Edirne'ye gidip döndük­ten sonra bir daha İstanbul'dan ayrılma-

Page 2: HARIRizADE - TDV İslam AnsiklopedisiHaririzade 200'e yakın tarikatın bazıları na rivayet yoluyla, bazılarına ise bizzat intisap ederek idizet almıştır. Ancak onun asıl tasawufi

dı. Fatih Kütüphanesi'nde kısa bir dönem süren hafız-ı kütüblük görevi dışında res­mi bir görevi bulunmayan Haririzade, Hırkaişerif semtindeki evinde eser telifi ve irşadla meşgul oldu. Meşhur eseri Tib­yanü vesa'ili 'l -J:ıa]fa'i]f'ı tamamladık­

tan üç yıl sonra 2 Zilkade 1299 ( 15 Eylül 1882) tarihinde vefat etti. Eyüp'teki Şeyh Hasib Efendi Rifai Dergahı haziresine defnedil di.

Tasawufun yaşandığı bir ortamda bü­yüyen ve on beş yaşında babasından Ri­faiyye'nin Haririyye ve Halvetiyye'nin Bek­riyye kolu ile Hafneviyye, Şeyh Abdüllatif Buhari'den Kadiriyye, Şeyh Şerefeddin Edirnevi'den Sezaiyye kazetlerini alan Haririzade 200'e yakın tarikatın bazıları­na rivayet yoluyla, bazılarına ise bizzat intisap ederek idizet almıştır. Ancak onun asıl tasawufi şahsiyetini belirleyen kişi, Melami piri olmasının yanı sıra Bek­taşiliğe de ruhen nisbeti bulunan Mu­hammed NQrü'I-Arabi'dir. Osmanlı Mü­ellifleri sahibi Sursalı Mehmed Tahir Ha­ririzade'nin en tanınmış mürididir.

Eserleri. Haririzade tasavvufa dair Arapça ve Türkçe kır ka yakın eser telif et­miştir. A) Arapça Eserleri. 1. Tibyiinü ve­sii'ili'l-/.ıalpi'ilJ* ii beyani selasili't-ta­ra'i]f. 400'den fazla kaynak kullanarak telif ettiği üç büyük ciltten oluşan eser bir tarikatlar ansiklopedisi mahiyetinde olup tek nüshası Süleymaniye Kütüpha­nesi'nde bulunmaktadır (Fatih !İbra him Efendi!. nr. 430-432) . z. Cevahirü mü­ICıki'l-"aliyye ii bevahiri sülCıki'ş-Şa~e­liyye (Süleymaniye K tp., Şazell Tekkes i. nr. 57, müellif hatt ı) . Ebü'I-Hasan eş-Şa­zeli'nin hayatı ve Şazeliyye tarikatının

esaslarına dairdir. 3. Esrarü '1-ma'in ii şer]J.i esma'i'l-erba'in (Süleymaniye Ktp. , Hacı Mahmud Efendi, nr. 3034). 4.

Feyzü'l-mugni min ]J.adişi men tale­beni (Süleymaniye Ktp., Tırnovalı, nr.

898) Eserde ilahi aşk ve muhabbetullah konuları incelenmiştir. s. Ziya'ü'l-bedr

şer]J.u Jjizbi'l-baf:ır (Süleymaniye Ktp., Fatih, nr. 2662). Ebü'I-Hasan eş-Şazell'­nin ljizbü'l-baf:ır adlı hizbinin şerhidir. 6. Ş ald tü '1-it]J.df bi-Şer]J.i Şalati's-Sa]f­]fiif (Süleymaniye Ktp., Tırnovalı, nr. 940,

müellif hattı) Şeyh ibn Ebü'I-Hasan Sak­kaf'ın okuduğu salatü selamın şerhidir. 7. Reş]J.atü'l-esna 'alô teveccühati'l­esma' (Süleymaniye Ktp., Hacı Mahmud Efendi, nr. 290). Seb'u teveccühat ve cem<u tevessüldt adlı evradın şerhidir. 8. el-Mevridü'l-{J.Qş bi'l-l;].avaş ii tefsiri sureti'l-İf.J.laş. Yakup Çiçek tarafından tahkik edilerek yayımlanmıştır (İstanbu l ı 996) . 9. Şer]]. u beyti Mevlana Cami (Süleymaniye Ktp ., Tırnovalı, nr. 898/4,

müellif hattı). Abdurrahmap-ı Cami'nin, "Kainatta her şey vehim veya hayal veya aynadaki akisler veya gölgelerdir" anla­mındaki Arapça beytinin şerhidir. 10. Seyrü'l-esma' ve sırrü '1-müsemma (Sü­leymaniye Ktp., Tırnovalı, nr. 898/1, mü­el lif hattı) . Rifaiyye tarikatında uygula­nan on iki esmanın şerhidir.

B) Türkçe Eserleri. 1. Fecrü'l-esma ve subhu'l-müsemma (Süleymaniye Ktp ., Ha cı Mahmud Efendi, nr. 3 I 59). Tasav­vuftaki zikir usullerinden esrna-i seb'anın şerhidir. z. RCışen-i Dilnüvaz (Süleyma­niye Ktp., Hacı Mahmud Efendi. nr. 2753) .

Mahmud Şebüsteri'nin Gülşen-iRaz ad­lı eserinin şerhidir. 3. Fashu Dürri'l-ağ­ld şerhu devri'l-a'la (Süleymaniye Ktp.,

?.· ~~C}i1Jı.iı;.,:y:Jr,.J~;,u-J',;..ı W-.-->!•, IJ

Jl!,.,..-...:ı•u-•0;&-.:-).ıııll••J-':'Vı.l?-•f.W' .:!j~t..ı~r~....u,v~J~,.~.,,~W..ct.li:J.'

·~~4:--·wı.rıt,>!Li,;,,:;!.b·•· ;;.,.. &'I!:-;~.Jı;ıı,ş~,,!~,.-~,.;.14~J.tY.ft.C.I~ <f';p:iJ.!:....-!•ift.J-ıil··;,_,, ·!.:>•··~)1,-­(oi'vU~J.·,;D<,;""'-,ı,; •. ,.f;!J;,;(ı,~ ~ı;;9JI].J 1,:.ılf.-'~ı:r...;...ı...J&.D~.J.IJ;t}i"),.-1JI.i

.,~\--'~~rfrı.Xc..ı:.r..;.-,.)--t:J~~~.:ıtJl';':.-.;ır :Q&;ı'~..,;ı..ıf.;.,AJ•J:Jof"-"~J.~,,~. ,ı>;,ıi,j;,,p~~'~'lJ;,...;-";?.Jt~.'!t-iXr)> f;ı,;:,ı~IJ.Ic;.,~,.JS-,:.;;,J,,iyj,.-'/.:/~;;~Ö}'~J

·.:..J'~JJ.C~~»I.J!,..,uıı.•&JJ~J~~ ..... t:.­;•Jli)Jt::;-'y;·•.:.4•.i.u!p'.:t_;,.u,.,..;ıı, ~~~l&u'(j.~(,)I,~J!:;-IJ};:'#)~ ~,~~i..Ji-:~ f-;,4,~ ;,ıJj:;i,o:j(t:/;~ ~_;~ı;.,.-Jı~U.jl.c.;-lt;j/~dı..J!..~_:..:j.(j

- ı-?t,.P!;,P. 'r1f}'rr."''l:tıJ~'"fi~v,i'o.J.~ l:J,ueu:.ı•;;,ıP

tl.;;.·~ .. ·rf!~····~'e·~ı;ı;~fi. ·~·ilt,V:.~w:~v.r~~J-:;~ . .,~)c,, .dv..~~{} ... i.tll''6i''".I'''V~JJU,;.ı!.A'V"~' 'l•·*"'vli-ll'< &....,dj:;..Jit'/.o-'~!~;..

;..~t'1'•fi:J ~'·_:ı(#~~.P.'r_.!6Jı:.;ı• dPt'Y..Wt;,ı Yf:,:...Jtl~JP:-P.r~·:i• (ll~;~d.Jv· ' <f)J~(Y.').r;t.,.r, <J.;.oı_, . • .v-' ~·ev'ru!&-G.:t"d-'t:.' lf'ı;__.p • ..p~ ... U:;Jı.~./i.J.t.}l~,)l,_JJ,~~.ıı' '

:&.:ı·~'' ~>··-..t.fl:;y.~~~-·J.CT­(:J'P'.i,);Jı;..;uı,.:.~ı-4:J,uı!-,L~··.4J: Jtu._...,;,, uı,ııu.;,ı~'' _, uı • .P.,..~"' '*"' ~·· 'J?Iıj;;;ı;/;ıı_..:...ı.:r.:.ı ı ~Jtf"'·J./ı~; .. ,J:.ı CIJ9.:r J ı;.ıı~ u_.,., ).-'n•-"f'!.ıf"~,:,! < ._;.;(;.,ıli'' 1,.-' UL), .. nl.;.,ı;J'-'<"l1 •-fs-;;. ı'l:J •J))./'iJ ı,.. Ul:J!'-t}_,...l!:f'"./•U•Ul.:ul J~,~,ı..:...u0"/l.ıl''•'<~.....f{-kJI"t=~ L().!}lfd_:,.....Jı_,_.:.JJ~ı ı, ı;<Jit,;.J'ıf.l)'jôl 7f·;o.J\;ı-":)i:>'~~ü~uı,JtP4•.:r.

. "'~

Haririzade Kemaleddin Efendi'nin Tibyanü vesa'ili't­

J:ıa!ca'i!c adlı eserinin ilk iki sayfası (Süleymaniye Ktp., Fatih (İbrahim Efendi(. nr. 430)

HARIRIZADE

Tırnova lı, nr. 964 ). İbnü'I -Arabl'nin Dev­rü'l-a<Ja adlı virdinin şerhidir. 4. Haki­katü't-tarika (Süleymaniye Ktp., Tırno­valı, nr. 898/4, müellif hattı) . Abdülganl en-Nablusi'nin bir mektubunun bazı ila­velerle birlikte tercümesidir. s. Hadi­katü'l-hakika (Süleymaniye Ktp., Tır­novalı. nr. 898/2, müellif hattı). Fahred­din lraki'nin Farsça bir risalesinin tercü­me ve şerhidir. 6. İmdad fi'l -mebde' ve'l-mead (Süleymaniye Ktp., Hacı Mah­mud Efendi, nr. 2906). Hasan Sezai Efen­di'nin mebde ve meadla alakah sözleri­nin şerhidir. 7. İrfanü'l-aşıkin ala Bur­hani's-salikin (Süleymaniye Ktp., Hacı

Mahmud Efendi, nr. 2706) . Muhammed Nurü'I-Arabi'nin Nazarü't-talibin bur­hanü's-salikin adlı eserinin tercümesi­dir. 8. Kenzü'l-feyz (Süleymaniye Ktp. , Hacı Mahmud Efendi, nr. 2631, müellif hattı) . Tasawufi ve itikadi konulara dair­dir. 9. Medar-ı Vahidiyyet ve Merkez-i Ahadiyyet (Süleymaniye Ktp., ŞazeiT Tekkesi, nr. 27/3; Tırnovalı, nr. 898/6). Sey­rü sü!Qk makamlarının anlatıldığı bu ri­sale Osman Türer tarafından sadeleş­tirilerek yayımlanmıştır (EAÜİFD, sy. 9 119901. s. 32 1-328). 10. Şerhu Evradi'l­üsbCıiyye (İÜ Ktp., TY, nr. 263/1 ). İbnü'I­Arabi'ye ait evradın Muhammed NOrü'I­Arabl tarafından yapılan Arapça şerhinin tercümesidir. 11. Şerhu Virdi's-settar (İstanbul 1287) . Halvetiyye tarikatının pir-i sanisi Yahya-yı Şirvani'nin Virdü's­settdr adlı virdinin şerhidir. 1Z. Tarfetü'l­müstersile ale't-tuhfeti'l-mürsele (Sü­leymaniye Ktp .. Düğümlü Baba, nr. 3 I 7). Seyyid Muhammed b. Fazlullah Hindi'nin Tu]J.fetü '1-mürsele adlı eserinin tercü­me ve şerhidi r. 13 .. Mededü'l-Bekri min seyyidi'l-Bekri (Süleymaniye Ktp .. Hacı Mahmud Efendi, nr. 4680. müellif hattı). Şeyh Şemseddin Mustafa el-Bekri'nin menkıbelerine dairdir.

BİBLİYOGRAFYA :

Haririzade, Tibyfın, ı, vr. 81•, 290•·b, 292b, 293•, 299•; ll, vr. 129•; lll , vr. 304•-b; a .m ıf .. el­Mevridü'l-l].fış bi'l-l].av~ fi te{siri süreti'l-İ/].1~ (nşr. Yakup Çiçek). istanbul 1996, na şirin girişi; Bursalı Mehmed Tahir, Kibfır-ı Meşfıyihten On İki ZEttın Terficim-i Ahufili, istanbul 1316, s. 52, 53; Osmanlı Müellif/eri, I, 155; Hüseyin Vas­saf. Sefine, lll, 84, 85; Abctüıbaki! Gölpınarlı ı.

Melfımilik ve Melfımiler, ista nbul 1931, s. 326; Muallim Vahyi. Bursa/ı Tahir Bey, istanbul 1335, s . 123; Tomar-Melfimilik, s. 86; Yakup Çiçek, Haririzade Mehmed Kemaleddin: Hayatı ­

Eserleri ve Tibyfinü vesfiili'l-hakfiik fi beyani selasi/i 't-t.a.rfiik Muhtevası -Kaynakları ( öğ re·

tim üyeliği tezi, ı 982). MÜiF;a.mlf .. "Harlıizade Mehmed Kemaleddin Efendi", MÜİFD, sy. 7-10 ( ı995). s. 407-484.

193