hastane temİzlİk hİzmetlerİ krİtİk alan · pdf file2 teŞekkür modüllerin...

HASTANE TEMİZLİK HİZMETLERİKRİTİK ALAN TEMİZLİĞİ

ANKARA 2010

2

TEŞEKKÜR

Modüllerin hazırlanma süresinde bizlerden desteklerini esirgemeyen ve eğitime her zaman gerekenönemi veren;

Hastanelerden temizlik hizmetlerinin ifasında yöntem, eğitim ve uygulamarı gözden geçirip, çalışanlar-la yapmış olduğu yüz yüze görüşmelerden edindiği bilgileri derleyerek kitapların hazırlanmasına katkı sağlayan Serpil TEK’ e ;

Yıldırım Beyazıt Eğitim ve Araştırma Hastanesi Başhekimi Doç. Dr. Öner ODABAŞ, Hastane MüdürüNebi ŞAHİNLİ, Süpervisior Özlem BİDAV, Eğitim Hemşiresi Emine SARIKAMIŞ KALE, Kalite HemşiresiGanime Esra YÜZDEN, Keziban AVCI diğer yönetici ve eğitime katılan temizlik personeli;

Etlik İhtisas Eğitim ve Araştırma Hastanesi Başhekimi Doç. Dr. Murat BOZKURT, Başhekim Yrd. Yrd.Doç. Dr. Atilla ŞENAYLI, Personel Müdürü Muhammet Muhsin APAYDIN, Temizlik ve Hijyen ŞefiEmrullah AYHAN, Temizlik ve Hijyen Şefi Müjdat AYHAN, Temizlik ve Hijyen Şefi Murat COŞMAAK,Temizlik ve Hijyen Şefi Sedat AYHAN, Bilgi işlem Müdürü Vedat YALÇİ;

Ankara Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi Başhekimi Doç.Dr. Nurullah ZENGİN, BaşhemşireElvan SALMAN, Müdür Yardımcısı Hatun TEMİRCİ AYHAN;

Abdurrahman Yurtaslan Onkoloji Eğitim ve Araştırma Hastanesi Sterilizasyon ve Dezenfeksiyonpersonelleri; Soner AŞÇI, Abdullah TAPLI, Murat KORKMAZ, Temizlik ve Hijyen Şefi Ümit ATMACA, Temizlik ve Hijyen Eğitim Şefi SEVİM KOÇ;

Ankara Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Hematoloji Onkoloji Eğitim ve Araştırma Hastanesi MüdürüHalil YILDIRIM, Hastane Müdür Yardımcısı H.Hüseyin ECEVİT ve Temizlik Şefi Özden ARGÜN,

Ankara İl Sağlık Müdürlüğü Eğitim Merkezi Müdürü Yücel ŞİRİN ve diğer çalışanlar;

Sağlıklı Nesiller Derneği Halkla İlişkiler Sorumlusu Berna TUNA ve araştırmalarıyla katkı sağlayan Emel AYHAN’ a

Verdiği emeklerden dolayı teşekkür ederim.

Enginer BİRDAL

3

Sağlıklı Nesiller Derneği Tarafından geliştirilen ve Sağlık Bakanlığınca gözden geçirilen

modüller;

MYK’ na 10.02.2009 tarihinde yapılan Meslek Standardı hazırlama müracatıyla

başlayan çalışmamızda DELPHİ (...Belli bir konuda birçok görüş ve düşünce tek bir

görüşten daha anlamlıdır.), DACUM ( Bir işteki becerikli kişiler mesleklerini herkezden daha iyi tanımlar, işçiler gerekli bilgi ve beceriye sahiplerse işler doğru yapılır.)

ve meslek analizi yöntemlerinin karma olarak kullanımı sonucunda hazırlanmıştır.

Yataklı tedavi kurumlarında görev (Katem/ Hatem/ Gatem) alan/ alacak

olan personele ait çerçeve öğretim programlarında amaçlanan mesleki yeterlilikleri kazandırmaya yönelik geliştirilmiş öğretim materyalleridir (Ders Notlarıdır).

Modüller, bireylere mesleki yeterlilik kazandırmak ve bireysel öğrenmeye rehberlik etmek amacıy-la öğrenme materyali olarak hazırlanmış, denenmek ve geliştirilmek üzere Hastanelerde ve Sağlık Kurumlarında uygulanmaya başlanmıştır.

Modüller teknolojik gelişmelere paralel olarak, amaçlanan yeterliliği kazandırmak

koşulu ile eğitim öğretim sırasında geliştirilebilir ve yapılması önerilen değişiklikler Bakanlıkta ilgili birimlerin görüş ve önerilerine sunulur.

Örgün ve yaygın eğitim kurumları, işletmeler ve kendi kendine mesleki yeterlilik

kazanmak isteyen bireyler modüllere SND’ nin internet sayfası üzerinden ulaşabilirler.

Basılmış modüller, eğitim kurumlarında öğrencilere ücretsiz olarak dağıtılır.

Modüller hiçbir şekilde ticari amaçla kullanılamaz ve ücret karşılığında satılamaz.

4 İÇİNDEKİLER

AÇIKLAMALAR 6GİRİŞ 7ÖĞRENME FAALİYETİ-1 9

DEZENFEKSİYON 9 Dezenfeksiyon Önemi 9 Dezenfektan 10 İdeal Dezenfektanın Özellikleri 10 Dezenfeksiyonun Temel Kuralları 10 Risk Sınıflaması veFarklı Malzemelerin Temizliği 10 Hastane Temizliğinde Risk Sınıflaması ve Farklı Alanların Temizliği 11 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME 12

ÖĞRENME FAALİYETİ-2 14İZOLASYON ODALARININ TEMİZLİĞİ 14 İzolasyonun Tanımı 14 İzolasyonun Amacı 14 İzolasyon İçin Önlemler 14 Temas Önlemleri 15 Damlacık Önlemleri 15 Hava Yolu Önlemleri 16 İzolasyon Ünitelerinde Standart Temizlik Önlemleri 17 İzolasyon Yöntemleri Talimatı 18 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME 19ÖĞRENME FAALİYETİ-3 21

AMELİYATHANE TEMİZLİĞİ 21 Ameliyathanenin Tanımı ve Önemi 21 Ameliyathaneler Temizlik ve Dezenfeksiyon 22 Günün İlk Ameliyatından Önce 22 Vaka Aralarında ve Her Ameliyat Sonunda 22 Gün Sonunda Oda Temizliği 23 Periyodik Temizlik 23 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME 24 ÖĞRENME FAALİYETİ-4 26

YOĞUN BAKIM ÜNİTESİNİN TEMİZLİĞİ 26 Yoğun Bakım Ünitesinin Tanımı ve Önemi 26 Yoğun Bakım Ünitesinde Temizlik Yöntemleri 26 Ziyaretçiler İçin Alınması Gereken Önlemler 26 Yoğun Bakım Ünitesinin Zemin Temizliği 27 Yoğun Bakım Ünitesinin Yüzey Temizliği 27 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME 28

5İÇİNDEKİLER

ÖĞRENME FAALİYETİ-5 31 ENDOSKOPİ, HEMODİYALİZ TEMİZLİĞİ 30 Endoskopi Ünitesinin Tanımı Ve Önemi 30 Endoskopi Ünitelerinde Dezenfeksiyon 30 Hemodiyaliz Ünitesinin Tanımı 32 Hemodiyaliz Ünitesinde Temizlik 32 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME 34 ÖĞRENME FAALİYETİ-6 31 YENİDOĞAN, YANIK, MORG BÖLÜMLERİNİN TEMİZLİĞİ 36 Yenidoğan Ünitesinin Tanımı ve Önemi 36 Küvözlerin, Açık Yatakların ve Bebek Kotlarının Temizliği ve Dezenfeksiyonu 36 Yanık Ünitesi 38 Yanık Ünitesinde Temizlik 38 Morg 39 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME 40

CEVAP ANAHTARLARI 42KAYNAKÇA 44

6 AÇIKLAMALAR

7GİRİŞ

Sevgili Öğrenci,

Küreselleşen dünyamızda sağlık sorunlarının artması ile birlikte sağlık sektörü, önemli bir gelişme içerisindedir. Sağlık sektöründe, hasta hizmetleri, hastanın memnuniyetinde en önemli etkenlerden biridir.

Tedavi hizmetleri, hastanın mutlu ve huzurlu bir muayene geçirmesinde önemli bir yer tutmaktadır. Güzel düzenlenmiş odada, rahat yatakta hizmet alan hastalar, sıhhatlerine daha çabuk kavuşacaklardır.

Bu sektörün başarısında, kaliteli hizmeti veren kalifiye elemanın önemi çok bü-yüktür.

Değerli arkadaşım, bu mesleği seçerek hayatınızda isabetli bir kararı almış bulu-nuyorsunuz. Sağlık sektöründe, her geçen gün kalifiye eleman ihtiyacı artmakta-dır. Sektörde çalışan elemanların kariyerleri yükseldikçe, gelir düzeyi de bir o ka-dar artmaktadır. Bu sektörde, bilgi beceri düzeyi yüksek, nitelikli elemanların iş bulamaması söz konusu değildir.

Sağlık sektörüne hoş geldiniz, sizi meslektaşım olarak görmekten onur duyuyor ve başarılar diliyorum.

9

Dezenfeksiyon Cansız yüzeylerde, eşya ve aletler üzerinde ki has-talık yapan mikropların çoğalmalarının durdurul-ması veya öldürülmesi için kullanılan yöntemdir. Dezenfeksiyonun Önemi Hastalıklar, insan sağlığının dünya çapında en büyük tehditçisidir. Hastalıkların kontrol altına alınması için araştırmalar yapılsada kullanılan kimyasallar ve yanlış uygulamalar mikroorga-nizmaların sürekli evrim geçirmesini sağlıyor bu nedenle dezenfeksiyonun tekniğine uygun yapıl-ması gerekir. Okul, Hastne, İş yeri, Toplu ulaşım araçları vb. gibi yerlerde mikroorganizmaların bulaşma riski yüksektir. Bu gibi yerlerde yapılan dezenfeksiyon ile ; solunumla bulaşabilen mikroorganizmaların yanı sıra kan, vücut sıvıları ve tükürük ile kirlen-miş aletler ya da yüzeyler yolu ile geçen her türlü hastalık kontrol edilebilir. Dezenfeksiyon uygu-lamalarının tekniğine uygun yapılması ile zararlı

mikroorganizmalardan korunarak hem sağlıklı bir yaşam, hem de ülke ekonomisine büyük katkı sağlamış olacaktır.

ÖĞRENME FAALİYETİ-1

AMAÇHastane temizlik hizmetleri departmanında dezenfeksiyon bilgisine sahip ol-mak.

ARAŞTIRMATemizlik hizmetleri alanında dezenfeksiyon konusunda yazılmış kitap ve dergi-leri araştırınız. Çevrenizdeki bir hastanenin temizlik görevlisi ile görüşerek de-zenfeksiyon konusunda bilgi alınız. İnternet ortamında dezenfeksiyon araç ve gereçleri, özellikleri ve tekniklerini araştırınız. Toplanan dokümanları bir rapor haline getirerek (varsa fotoğraflarla 15 -20 dk.) sunum yapınız.

DEZENFEKSİYON

10 1

Dezenfektan Cansız maddelerdeki mikropların üremelerini durdurmak veya öldürmek amacıyla kullanılan kimyasal maddelerdir.Dezenfeksiyonun Temel Kuralları- Dezenfekte edilecek malzeme temiz ve kuru ola-rak dezenfektana konulmalıdır.- Dezenfektan günlük hazırlanmalıdır.- Temizlenecek bölgeye göre dezenfektan uygun şekilde ölçülendirilmelidir.- Dezenfektanın etki süresi öğrenilmeli ve bu sü-reye mutlaka uyulmalıdır.İdeal Dezenfektanın Özellikleri- Hızlı bir öldürme etkisi olmuştur.- Uygulanan yüzeylerde kalıcı etkiye sahip olma-lıdır.- Kullanılan diğer kimyasallardan etkilenmeme-lidir. - Kullanıcıya zarar vermemelidir.- Kokusuz olmalıdır.- Kullanımı kolay olamlıdır.- Ekonomik olmalıdır.- Suda kolay çözübilmlidir.- Konsantre veya seyreltilmiş kullanımı dayanaklı olmalıdır.- Renksiz olmalı ve yüzeyleri boyalamamalıdır.- Normal ve farklı sıvılarda kimyasal etkisini kay-betmemelidir.Risk Sınıflaması ve Farklı Malzemelerin TemizliğiKritik malzeme: Steril vücut boşlukları ile temas eden aletlerdir. Yarı Kritik malzeme: Steril vücut boşluklarına girmeyen ancak bütünlüğü bozulmuş yüzeyleri ile temas eden aletlerdir. Kritik olmayan malzeme: Sağlam ciltle temas eden ama deri teması olmayan aletlerdir.

Yüksek Düzey Dezenfeksiyon (YDD)Deri ve mukoza bütünlüğünün bozulduğu yer-lerde kullanılan veya steril vücut alanlarına giren malzemelerin dezenfeksiyonu Cerrahi aletler, Endoskoplar, Enjektörler, Kateter-ler...vbOrta Düzey Dezenfeksiyon (ODD)Steril vücut bölgelerine girmeyen, bütünlüğü bozulmamış mukozalara temas eden nesnelerin dezenfeksiyonu Solunum gereçleri, Anestezi solunum devreleri …vbDüşük Düzey Dezenfeksiyon (DDD)Bütünlüğü bozulmamış deriye temas eden mal-zemelerin dezenfeksiyonu Elektrotlar, Tansiyon aleti, Steteskop, Termomet-re...vb

DEZENFEKSİYON

Yüksek Düzey Dezenfeksiyon

(YDD) Orta Düzey

Dezenfeksiyon (ODD)

Düşük Düzey Dezenfeksiyon

(DDD)

111

HASTANE TEMİZLİĞİNDE RİSK SINIFLAMASI VE FARKLI ALANLARIN TEMİZLİĞİ

Yüksek riskli alanlar: – Ameliyathane, yoğun bakım üniteleri, hemodiyaliz, enfeksiyon kontrol komitesi

tarafından belirlenen özel alanlar (kemoterapi ünitesi, izolasyon odaları, nötropenik hasta odaları, bronkoskopi, acil, tüberküloz servisi vb.)

Orta riskli alanlar: – Laboratuarlar, hasta odaları, çamaşrhane, klinikler

Düşük riskli alanlar:– Hemşire, doktor odaları, ofisler, kafeterya, koridorlar ve depolar

Yüzeylerin vücut sıvı ve salgıları ile kirlenmesi durumunda temizliğe ek olarak dezenfeksiyon sağlanmalı.

Risk Düzeyi Hastane Bölümü Uygun Temizlik

Yüksek riskli alanlarAmeliyathane, yoğun bakım üniteleri, hemodiyaliz,

infeksiyon kontrol komitesi tarafından belirlenen özel alanlar (tüberküloz servisi, bronkoskopi, nötropenik

hasta odaları, izolasyon odaları,kemoterapi ünitesi,acil vb.)

Temizlik + dezenfeksiyon

Orta riskli alanlarLaboratuarlar, hasta odaları (banyo ve tuvaletler

dahil), mutfak Temizlik*

Düşük riskli alanlarHemşire, doktor odaları (banyo ve tuvaletler dahil),

ofisler, kafeterya, koridorlar ve depolar Temizlik*

Ameliyathane dışındaki yüksek riskli alanlarda [Tüberküloz servisi, acil, bronkoskopi, kemoterapi,

izolasyon odaları, nötropenik hasta odaları, vb.] günlük temizliğe ek olarak yerler ve elle sık teması olan tüm yüzeyler (etajer, monitör ve, yemek masası, desk, musluk başı, kapı kolu, yatak kenarları vb.) dezenfekte edilir.

– Temizlik + dezenfeksiyon işlemi sabah saatlerinde bir kez yapılır, her kirlenme olduğunda ve her hasta değişiminde tekrarlanır.

Yüksek riskli alanlar için kullanılan tüm temizlik bezleri (paspas, mop, toz bezi, vb.) alana/odaya özel olmalıdır.

Su ve deterjanla temizlik yapılan alanlarda her üç odada bir temizlik solüsyonu değiştirilmelidir. Yoğun kirlenme meydana gelmişse daha sık solüsyon değişimi yapılmalıdır.

Tüm temizlik bezleri (paspas, mop, toz bezi, vb.) kirlendikçe değiştirilmeli, kirli bezle temizlik işlemine devam edilmemelidir.

Kirlenen temizlik bezleri bekletilmeden çamaşır makinesinde sıcak su (>60°C) ile yıkanarak kurutulmalıdır.

12 ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

Ölçme Soruları

1-)Aşağıdaki cümleleri doğru(D) , yanlış (Y) şeklinde işaretleyiniz?

( ) Kullanılmış örtüler hemşire kontrolünde silkelenerek siyah atık çöp

torbası içine alınır.

( ) Kesici delici atıklar mutlaka özel plastik toplama kaplarının içine atılır.

( ) Temizlik ve dezenfeksiyon için kullanılan solüsyonlar her ameliyattan

sonra değiştirilmelidir.

( ) Duvarlar su ve deterjan ile yıkanır, tavanlar silinir.

( ) Günün sonunda tüm odadaki tüm taşınabilir aletler bir paspas yardı-mıyla

silinir.

2-) Ameliyathanelerde temizlik ve dezenfeksiyon şekli aşağıdakilerden hangisi değildir?

a-) Günün ilk ameliyatından önce

b-) Ameliyat esnasında

c-) Vaka aralarında

d-) Periyodik temizlik

3-) Aşağıdakilerin hangisinde yüksek düzey dezenfeksiyon işlemi uygu-lanmalıdır?

a-) Elektrotlar

b-) Steteskop

c-) Solunum gereçleri

d-) Cerrahi aletler

Cevaplarınızı cevap anahtarıyla karşılaştırınız.

13NOTLAR

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................................

14 BAŞLIKÖĞRENME FAALİYETİ-2

ÖĞRENME FAALİYETİ - 2

İzolasyonun Tanımı Kelime olarak ayırma, soyutlama tecrit etme an-lamına gelir. Bir enfeksiyonun hastadan hastaya veya hastadan sağlık çalışanlarına bulaşmasını engelleyecek en etkin önlem, izolasyon işlemidir. İzolasyonun Amacı Bulaşıcı enfeksiyon bulunduran veya bulundurma olasılığı yüksek olan kaynaklardan diğer hastala-ra, sağlık personeline, diğer çalışanlara, ziyaretçi-lere ve hasta yakınlarına bulaşını önlemektir.İzolasyon İçin Önlemler–Standart önlemler– Bulaşma yoluna yönelik önlemler Standart Önlemler– Hastanın tanısına ve enfeksiyonu olup olma-dığına bakılmaksızın bütün hastalara uygulanan önlemlerdir – Kan, – Tüm vücut sıvıları,– Bütünlüğü bozulmuş deri, – Tüm hastaların kan ve vücut sıvılarının potansi-

yel olarak HIV, HBV ve diğer kan yoluyla bulaşan patojenlerle kontamine olabileceğinin düşünül-mesini içermektedir,– Hastanın kanı ve vücut sıvılarıyla temas ihtimali varlığında: * Eldiven, maske ve koruyucu önlük/elbise giyil-meli,* Eldiven çıkartıldıktan sonra el hijyeni sağlan-malıdır. Eldiven: - Kan, vücut sıvıları, salgılar ve çıkartılar, konta-mine eşyalar, mukozalar ve bütünlüğü bozulmuş deriye dokunmadan önce eldiven giyilmelidir- Aynı hastada farklı girişimler için eldiven değiş-tirilmelidir.- Kullanımdan sonra hiçbir yere dokunmadan el-divenler çıkarılıp el hijyeni sağlanmalıdır.

Maske, yüz-göz koruyucu: - İşlemler sırasında vücut sıvıları, salgılar, çıkartı-lar ve kan sıçrama olasılığı olduğunda göz, burun

AMAÇUygun araç ve gereç sağlandığında hastane temizlik hizmetleri departmanında tekniği-ne uygun olarak izolasyon odalarını temizleyebileceksiniz.

ARAŞTIRMATemizlik hizmetleri alanında izolasyon odalarının temizliği konusunda yazılmış kitap ve dergileri araştırınız. Çevrenizdeki bir hastanenin temizlik hizmetleri departmanı ile görüşerek izolasyon odalarının temizliği konusunda bilgi alınız. İnternet ortamından izolasyon odalarının temizliği konusunda bilgi taraması yapınız. Toplanan dokümanları bir rapor haline getirerek varsa resimler ile (15 -20 dk.) sunum yapınız.

İZOLASYON ODALARININ TEMİZLİĞİ

BAŞLIK 152

2

fazla olmasının beklendiği durumlarda, hastada

idrar veya gaita inkontinansı olması, ileostomi,

kolostomi veya açık drenaj varlığında odaya gi-

rerken eldivene ek olarak steril olmayan temiz bir

önlük giyilmesi

• Eldiven ve önlüğün hasta odasını terk etmeden

önce veya hasta başından ayrılırken çıkarılması

• El hijyeni

• Eldiven ve önlük çıkarılıp el hijyeni sağlandıktan

sonra hastanın yakın çevresindeki yüzeylerle te-

mas edilmemesi

• Odalar veya hastalar arasında eşya ve tıbbi mal-

zeme transferinin önlenmesi

DAMLACIK ÖNLEMLERİ• Hasta tek kişilik odaya alınmalıdır

• Eğer tek kişilik oda yoksa aynı mikroorganizma

ile enfekte ve başka enfeksiyonu olmayan bir has-

ta ile aynı odayı paylaşabilir

Eğer farklı tanılı hastalarla aynı odayı paylaşması

gerekiyorsa yataklar arası mesafe en az 1 m olma-

lıdır

• Hasta tek kişilik odaya alınmalıdır

• Eğer tek kişilik oda yoksa aynı mikroorganizma

ile enfekte ve başka enfeksiyonu olmayan bir has-

ta ile aynı odayı paylaşabilir

Eğer farklı tanılı hastalarla aynı odayı paylaşması

gerekiyorsa yataklar arası mesafe en az 1 m olma-

lıdır

ve ağız mukozasını koruma amaçlı kullanılmalıdırÖnlük: - İşlemler sırasında vücut sıvıları, salgılar, çıkar-tılar ve kan sıçrayabileceğinden deri ve giysilerin kirlenmesini önlemek için giyilir- Kirlenen önlük dış yüzüne dokunmadan çıkarıl-malı ve eller yıkanmalıdır Hasta bakım malzemeleri: - Kan, vücut sıvıları, salgılar ve çıkartılar, konta-mine eşyalar, mukozalar ve deriye dokunmadan, giysiler ve diğer malzemeler, başka hastalar ve çevre kontamine edilmeden uzaklaştırılmalıdır - Bir kullanımlık malzemeler hemen atılmalı, tek-rar kullanılacak olanlar uygun yöntemlerle steril/dezenfekte edilmelidir - İğneler hiçbir zaman yeniden kılıfına geçirilme-meli, ucu bükülmemelidir. Kullandıktan sonra delinmeye dirençli kaplar içinde biriktirilerek uzaklaştırılmalıdır.Yatak çarşafları:- Çevreyi kontamine etmeden uygun şekilde ça-maşırhaneye gönderilmelidir,- Doğrudan ağızdan ağıza resüsitasyon yaptırıl-mamalıdır.Bulaşma yoluna ait önlemler– Temas önlemleri,– Damlacık önlemleri,– Hava yolu önlemleri.TEMAS ÖNLEMLERİ• Mikroorganizmaların enfekte ya da kolonize hastalardan direkt temas ya da indirekt temasla (enfekte objelerle temas) bulaşmasını engelle-mek için kullanılır• Tek kişilik oda veya kohort uygulaması• Hasta ile veya çevresindeki cansız yüzeylerle temas ederken steril olmayan temiz eldiven gi-yilmesi• Hasta ile veya odasındaki yüzeylerle temasın

16 2

HAVA YOLU ÖNLEMLERİ• Küçük partiküllerin (<5µm) geçişinin önlenmesinde kullanılır.• Partiküller küçük olduğu için havada asılı kalır• Bu asılı partiküller hava akımıyla çok uzak mesafelere kadar gidebilirlerHava yolu önlemleri uygulanması gereken du-rumlar• Tüberküloz,• Kızamık, • Su çiçeği • Yaygın zoster enfeksiyonu, • SARS• Viral hemorajik ateşEbola, Lassa, Marburg, Kırım-Kongo• Özel havalandırma ya da ventilasyon sistemi gereklidir Hava akımı koridordan odaya olmalı (negatif basınç) Saatte 6-12 kez hava değişimi sağlanmalı Odadan dışarı hava çıkıyorsa filtre edilmeli• Oda kapısı kapalı tutulmalıdırÇok geçerli nedenler olmadıkça hasta oda dışına çıkarılmazÇıkması gerekiyorsa cerrahi maske takılır• Pulmoner tüberküloz tanısı veya şüphesi olan hasta;– Odasına girerken N95 solunum mas-kesi takılmalıdır• Kızamık, suçiçeği tanısı olan hasta;– Odasına duyarlı kişiler girmemelidir. – Mutlaka girmesi gerekiyorsa N95 so-lunum maskesi ile girmelidirler. – Bağışık iseler maske takmalarına ge-rek yoktur

172

İZOLASYON ÜNİTELERİNDESTANDART TEMİZLİK PROSEDÜRLERİ VE ÖNERİLER

Malzemeler Standart Önlemler Öneriler

Mobilya,yatak,hasta transferaraçları,serum askıları vb.

Deterjanlı su ile temizlenir vekurulanır.%70 alkol veya %1sodyum hipoklorid iletemizlenir ve kurulanır.

Çevre temizliği muhafaza edilir.

Şilteler/yastıklar Şilteler/yastık daima plastik ilekullanılır.

Hasta aralarında vegerektiğinde deterjanlı su iletemizlenir ve %70 alkol veya%1 sodyum hipoklorid iledezenfekte edilir.

Hastane politikası doğrultusundayastığın ve şiltenin plastik kılıfıdelindi ise değiştirilir veya atılır.

Telefonlar Deterjanlı su ile temizlenir vekurulanır

. %70 alkol ile her günsilinir.

Ventilatör, aspirasyonmalzemeleri ve maskeler

Yıkama makinelerinde yadaelde deterjanlı su ile yıkanır vekurutulur.%70 alkol iledezenfekte edilir

.Filtreler tekkullanımlık olmalı ve kullanımsorası atılmalıdır.Maskeler tekhastaya kullanılır, kirlendiğindegünlük temizlenir.Her hastadan sonra maske atılır.Her 48 saatte bir tüp ve filtrelerdeğiştirilir.

Oyuncaklar Detarjan+su ile temizlenir vekurulanır

.Direkt temaslayayılabilen(SARS,VRE..vs) birhastalık varsa %1-2 hipokloridsolüsyonla ile dezenfekteedilir. Direkt temasla yayılabilen birhastalık varsa vetemizlenemiyorsa hasta taburcuolduktan sonra oyuncak atılır.

Zeminler Deterjanlı su ile ıslatılmışTemizlik bezleri (mop) iletemizlenir

En az iki kere ve gerektiğinde sıktemizlik.

Komod, oturulan yer vekollukları

Deterjanlı su ile silinir,durulanır . %1-2 hipokloridsolüsyonla ile dezenfekteedilir.

Önce deterjanlı su ile temizliksonra dezenfeksiyon vekurulama yapılır.

18 2

İZOLASYON YÖNTEMLERİ TALİMATI

Kategori Hastalık Özel oda Gömlek Eldiven Maske Elyıkama

Tam (Sıkı)İzolasyon

Çiçek, suçiçeğiVeba pnömonisi,Larinks difterisi

VRE

Gereklidir,oda

kapısıkapalı

tutulur.

Giyilmeli

Odaya giriştegiyilir,işlem

sonrasıçıkarılır.

O d a y a giren

herkestakar.

İşlemler öncesi ve

Sonrası ellerMutlaka yıkanır.

Solunumİzolasyonu

Kızamık, varicella,Kırım Kongo, Viral

hemorajik ateş, SARSGereklidir Giyilmez Giyilmez

Hasta ileyakın

temasdaolanlartakar.



Temasİzolasyonu

Kuduz, Difteri, Uyuz,Konjunktivit,

Pediküloz,çokluantibiyotik dirençli

MRSA, VRE,bakteriler,

Gereklidir Giyilir

Hasta ileyakın

temasdaolanlartakar.

İşlemleröncesi vesonrası

ellermutlakayıkanır.

Damlacıkİzolasyonu+

ARBizolasyonu

Tüberküloz,Kabakulak,

Kızamıkçık, Boğmaca,Veba

Difteri, Parvo virusB19,H. İnfluenza,

Gereklidir Y a l n ı z kaba

Giyilmez Hasta

İşlemleröncesi vesonrası

ellermutlakayıkanır.

Enterikİzolasyonu

Kolera, Tifo, Amiplidizanteri,

Rota virüs,Hepatit A,Çocuk felci

Çocuk veşuursuzhastalar

içingereklidir

Gerekmez Gereklideğildir


sonrasıellermutlaka yıkanır.

Kan / VücutSıvıları

Önlemleri

Hepatit A,B ve CSıtma,

Sifiliz, AIDSGereklidir Giyilmez Giyilir

Gereklideğildir



BAŞLIK 19ÖLÇME VE DEĞERLENDİRME

1-) Temizlik personeli izolasyon odasına temizlik için girmeden önce

………./………/………/………/ bone kullanmalıdır?

2-) İzolasyon odasında hasta taburcu olduktan sonra

…………………………. ile temizlenmelidir.

3-) İzolasyon odasından çıkan kirli çamaşırlar nereye konulur?

a- Mavi çöp poşetine

b- Kırmızı çöp poşetine

c- Plastik toplama kabına

d- Kirli çamaşır konteynırına



20 BAŞLIK

NOTLAR

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................................

21

Ameliyathanenin Tanımı ve Önemi Hastanelerin çeşitli cerrahi girişimler yapılan bölümüdür. Hastanenin öteki bölümlerinden izole edilir. Bir ameliyathanede içersinde aynı anda bir ya da daha fazla hastanın ameliyat yapılabileceği sayıda masa ve başında anestezi seti bulunur. Bir ameliyat masasında çalışa-noperatör doktorlardan , ameliyat hemşiresi, anesteziyolog ve yardımcı personelden oluşur.Ameliyathanelerde en önemli sorun aydınlat-mayla mikropların arındırılmasıdır Ameliyat-hanelerde dikkat edilecek en önemli konu, ameliyathanenin ve ameliyat araçlarının mik-roplardan arındırılmasıdır. Bunun için zaman zaman ameliyathaneler fiziksel ve kimyasal yollardan sterilize edilir. Eğer sterilizasyondan şüphe edilirse ameliyathanenin mikrobiyolojik kontrolü yapılır. Bunun için, içinde mikropların üreyebileceği petri kutuları ameliyathanelerde açıkta bırakılır ve alınan petri kutularında mik-

rop üreyip üremediğine bakılarak havada

mikropların varlığı kontrol edilir. Ayrıca ame-liyathaneler iyi havalandırılmalıdır ve hava da mikroplardan filtre edilir. Ameliyathanede kullanılan malzeme, örtüler, cerrahların giye-cekleri, eldivenler de önceden sterilize edilir Cerrahi alan enfeksiyonları açısından büyük öneme sahip olan ameliyathanelerin temizlik ve dezenfeksiyonunun sağlanması enfeksiyon acısından hasta güvenligini sağlar.

ÖĞRENME FAALİYETİ-3

AMAÇUygun araç gereç sağlandığında hastane temizlik hizmetleri departma-nında, ameliyathane temizliği yapabileceksiniz

ARAŞTIRMAÇeşitli kitap ve dergilerden ameliyathane temizliği hakkında bilgi tara-ması yapınız. İnternet ortamında değişik hastanelerin ameliyathane bö-lümlerini inceleyiniz. Çevrenizdeki bir hastanenin ameliyathane görevlisi ile görüşerek ameliyathane temizğiliği konusunda bilgi alınız. Topladığı-nız bilgilerden 10 -15 dakikalık bir sunum hazırlayınız.

AMELİYATHANE TEMİZLİĞİ

ÖĞRENME FAALİYETİ -3

22 3

kompres içinde kalmamasına özen gösteril-mesi gerekir.

• Kullanılmış örtüler hemşire kontrolünde silkelenerek atık çamaşır torbası içine atılır.

• Çöpler ve örtüler toplanınca kapların ağzı kapatılarak odadan dışarı alınır.Her ameliyat için yeni bir tıbbi atık poşeti takılır.

• Ameliyat masası ve yakın çevresi 1/100 ora-nında çamaşır suyuyla silinir.(Görünür kirlen-me saptanıyorsa 1/10 oranında çamaşır suyu kullanılmalıdır.)

• Diğer yüzeyler (ventilasyon cihazı,lambalar vb.)1/100 oranında çamaşır suyuyla silinir.

• Ameliyathanede hasta çıkartıları ile kir-lenmiş alanlar temizlenir ve 1/10 oranında çamaşır suyuyla dezenfekte edilir.

• Temizlik için kullanılan solüsyonlar her ameliyattan sonra değiştirilmelidir.

Ameliyathanelerde temizlik ve dezen-feksiyon 4 şekilde yapılır1)Günün ilk ameliyatından önce oda temizliği,

2)Vaka aralarında oda temizliği,

3)Gün sonu oda temizliği,

4) Periyodik(haftalık,aylık).

1) Günün İlk Ameliyatından Önce Oda Te-mizliği

• Tüm aletlerin eşyaların ve ameliyathane lamba-larının tozu alınır.

• Toz alma işleminde toz bırakmayan nemli bez kullanılır.

• Oda zemini ıslak paspasla temizlenmelidir.

2) Vaka Aralarında ve Her Ameliyat So-nunda Oda Temizliği

• Görevli temizlik personeli uygun kıyafet giymiş olarak(maske,eldiven,önlük,bone)ameliyatha-neye işlem için alınır.

• Ameliyat odasının temizliği temizden kirliye doğru yapılmalıdır.

• Öncelikle kan ve vücut sıvıları ile kirlenmiş yü-zeyler organik materyalden arındırılıp dezenfek-te edilmelidir.

• Yerde kalan diğer atıklar çekçek ve faraş ile uzaklaştırılmalı,fırça ve süpürge kullanılmama-lıdır.

• Kesici ve delici atıklar mutlaka özel plastik toplama kapları içine atılır.Örtüler kompresler arasında delici ve kesici alet kalmaması görevli hemşire ve toplayan temizlik elemanının sorum-luluğundadır.

• Kompresler ve diğer atılacak malzemeler dik-katli elden geçirilerek atık camaşır torbası icine atılır.Bu süreçte kullanılan ameliyat aletlerinin

3

BAŞLIK 23 3

3) Gün Sonu Oda Temizliği

• Odadaki tüm taşınabilir aletler dışarı çıkarıl-malıdır.

• Lambalar, dolaplar vb. aletler dezenfektan solüsyonla ve nemli bezle silinmelidir.(1/100 çamaşır suyu).

• Oda zeminine ıslak vakum uygulanmalı-dır(1/100 oranında çamaşır suyu).

• Dışarıya çıkarılan malzemelerin tekerlikleri ve yüzeyleri 1/100 oranında çamaşır suyuyla temizlenir ve silinerek içeriye alınır.

• Havalandırma filtrelerinin dış yüzeyleri gün sonunda 1/100 oranında çamaşır suyuyla sili-nir.

• Cerrahi el yıkama lavaboları yıkanır, yüzeyle-ri 1/100 çamaşır suyu ile dezenfekte edilir ve kurutulur.

• Hasta nakil sedyeleri gün sonunda 1/100 oranında çamaşır suyuyla silinir.Eğer her hasta için tek kullanımlık özel örtü kullanılabiliyorsa tercih edilir,aksi durumda her hastadan sonra çamaşır suyuyla silme işlemi tekrarlanır.

4)Periyodik Temizlik(Haftalık, Aylık)

• Ameliyathane faaliyet yoğunluğuna ve kon-taminasyon durumuna göre haftalık ve aylık kapsamlı bir şekilde temizlenir.

• Tüm taşınabilir aletler dışarı çıkarılır, temizlik sonunda yüzey ve tekerlekleri dezenfekte edi-lerek içeri alınır.

• Zemin su ve deterjanla yıkanır(yıkama ara-baları kullanılabilir).Temizlik sonrasında 1/100 oranında çamaşır suyuyla silinerek dezenfekte edilir.

• Duvarlar su ve deterjanla yıkanır, tavanlar silinir.

• Kapı kolları, kapılar, cam araları, dolaplar, raf-lar, prizler gibi tüm yüzeyler temizle

nip kurulanır.

• Ameliyat masasının tüm yüzeyleri, aspiratör, askılar, oksijen tanklarının hortumları yıkanır 1/100 oranında çamaşır suyuyla dezenfekte edilir ve kurulanır.



1-) Aşağıdaki cümleleri doğru(D) , yanlış (Y) şeklinde işaretleyiniz?

( ) Ameliyathanede yerler günün sonunda kuru paspas ile silinir.

( ) Ameliyathaneler faaliyet yoğunluğuna ve kontaminasyon durumuna göre aylık yada altı

ayda bir kez temizlenir.

( ) Günün ilk ameliyatından önce ameliyathane odasının zeminine nemli paspas atılır.

( ) Ameliyat odasının temizliği kirli alandan temiz alana doğru yapılmalıdır.

2-) Ameliyathane faaliyet yoğunluğuna göre periyodik temizlik ne kadar sürede yapılmalıdır?

a-) Haftalık

b-) Altı ayda

c-) Bir ayda

d-) Günlük

25NOTLAR

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................................

26 ÖĞRENME FAALİYETİ -4

Yoğun Bakım Ünitesinde Temizlik Yöntemleri

Islak temizlik yapılır. Temizlikten sonra düşük düzey bir dezenfektan ile dezenfekte edilebilir. Toz ve bakteri yaydığından elektrik süpürgeleri ile kuru temizlik yapılmamalıdır.

Yoğun Bakımın Ünitesinin Tanımı ve Önemi

Farklı bir anlamıda kritik bakım olarakda bilinir.Kritik, bakım kritik hastaların başka bir deyişle ağır hastaların tedavisini kap-sayan bir uğraşı ifade eder.Yaşamı tehdit eden bir hastalık veya bir yaralanma söz konusu olduğunda tedavi ve bakım nor-mal bir hastane yatağında yapılabilecek-lerin ötesinde özellikler içeren izlem, teda-vi ve destek gerektirir. Daha yakın ve tekno-lojik bir izlemenin, daha riskli ve aynı de-recede titizlik gerektiren ilaç uygulamaları-nın yetersiz durumdaki organları destekle-mek amacı ile cihaz kullanımının gerekli ol-duğu koşullarda hasta bakımı Yoğun Bakım Ünitesi adı verilen bu ünitelerde sürdürülür.

AMAÇBu modülü başarıyla tamamladığınızda yoğun bakım ünitelerinde tekniğine uy-gun olarak temizlik işlemi yapabileceksiniz.

ARAŞTIRMAYoğun bakım ünitesinde hastanede çalışan bir personelle görüşme yaparak yo-ğun bakım temizliği hakkında bilgi alınız.Temizlik firmalarından (hastane ve diğer kurum temizliği yapan) yoğun bakım temizliği konusundaki uygulama-lara ilişkin bilgi alınız. Yaşadığınız çevrede bir hastanenin temizlik personeliyle görüşerek yoğun bakım temizliği konusunda onların uygulamalarını öğreniniz. Topladığınız bilgileri bir rapor haline getirerek, bir sunu yapınız.

YOĞUN BAKIM ÜNİTESİNİN TEMİZLİĞİ

274

ovalanarak temizlenmelidir.

• Duvarlar ve perdeler gözle görünür kir ve leke olduğunda deterjanla temizlenmelidir

Dolapların Tezgahları, Çalışma Yüzeyleri Ve Benzeri Yatay Alanların Temizliği

• Yoğun kontaminasyona maruz kaldığı için

• Günde bir kez ve gerektikçe temizlenmelidir.

• Hastalar arasında ise dezenfektan/deterjanla temizlenmelidir.

• Ovalayarak yapılan temizlik kir ve kontamine mikroorganizmaların fiziksel olarak uzaklaştı-rılmasını sağlar

Lavaboların Temizliği

• Lavabolar klor içeren bir deterjan ile her gün sabah saatlerinde ve kirlendikçe temizlenme-lidir.

• Temizledikten sonra bol sıcak su akıtarak yı-kamak yeterlidir

her bebek değişiminde steril edilmeli, her 24 saatte bir distile su veya steril su doldurulma-lıdır.

Ziyaretçiler İçin Alınması gereken Önlem-ler

• Ayrı bir giriş kapısı ve alan olmalıdır.

• Lavabo, sabun, kağıt havlu, önlük, maske ve galoş bulundurulmalıdır.

• Ziyaretçi sayısı ve saatleri sınırlı tutulmalıdır.

Yoğun Bakım Ünitesinde Zemin Temizliği

Her gün, düzenli olarak günde en az iki kez, kirlendikçe, hasta taburcu olduğunda bütün alanı kapsayacak şekilde su ve deterjanla ıslak temizlik yapılması yeterlidir.

• Mikroorganizmaların var olduğu: Kan, mu-kus, dışkı, balgam, idrar kontaminasyon uygun dezenfektan

• Önce ortam temizlenir

• En az etkilenen dezenfektan seçilir.

• Çünkü bu maddeler kimyasal dezenfektan-ların yapısını bozabilir veya dezenfektanların mikroorganizmalara etkisini azaltabilir/önle-yebilir.

Duvarlar, Pencereler, Depolama Amaçlı Kullanılan Raf veya Benzer Yüzeylerin Te-mizliği

• Düzenli olarak deterjan veya dezenfektanla

28 BAŞLIK


1-) Yoğun bakım ünitesindeki yüzeyler günde …… kere bütün alanı kapsayacakşekilde temizlenmelidir.

2-) Aşağıdakilerden hangisi yoğun bakım ünitesinde en çok temas olunan yüzeyler-den değildir.a- Kapı kolları b- Işık düğmesi c- Baş ucu masaları d- Duvarlar

3-) Yoğun bakım ünitesindeki personeller…………/…………./…………./……………./ kullanmalıdır.


29ÖĞRENME FAALİYETİ-4

NOTLAR

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................................

30 BAŞLIK

ÖĞRENME FAALİYETİ - 5

AMAÇBu modülü başarıyla tamamladığınızda endoskopi ünitesi, hemodiyaliz üni-telerinin temizliğini kurallarına uygun olarak yapabileceksiniz.

ARAŞTIRMAEndoskopi,hemodiyaliz temizliği konusunu hastanenin bu bölümlerinde çalı-şan bir personelle görüşme yaparak öğreniniz. Temizlik firmalarından (hasta-nede bu bölümlerin temizliğinin yapılması) konusundaki uygulamalara iliş-kin bilgi alınız. Yaşadığınız çevrede bir hastanenin endoskopi ve hemodiyaliz ünitelerindeki yetkili hemşire ve sağlık personeli ile görüşerek bu ünitelerin temizliği konusunda onların tavsiyelerini öğreniniz. Topladığınız bilgileri bir rapor haline getirerek, bir sunu yapınız.

ENDOSKOPİ ÜNİTESİ TEMİZLİĞİ

Endoskopi ünitesi tanımı ve önemi Endoskopi vücut bosluklarinin küçük isik kaynak-lari ile aydinlatilarak gözle dogrudan incelenmesi islemidir. Bu islemle hastaliklarin gözle veya par-ça alinarak tanisi konulup ayni zamanda tedavi-leri yapilabilir. Tibbin tüm dallarinda endoskopik uygulamalar vardir.

Endoskopi Ünitelerinde Dezenfeksiyon Steril dokulara temas eden endoskopların steril edilmeleri gerekmekle birlikte endoskopi alanına gerçekler nedeniyle (endoskopların ısıya dayanık-lı olmayışı, sterilizasyonun pahalı ve zaman alıcı olması, kısa sirkülasyon süresi ve ekzojen infeksi-yonların seyrek oluşu, vb.) pratikte yüksek düzey dezenfeksiyon ile yetinilmesine neden olmakta-dır. Ancak bu uygulamaların şartlara göre (spor/ prion varlığı, ortamın özelliği) değişebileceği unutulmamalıdır.

Dekontaminasyon uygulamalarını, endoskopik işlemin risk durumuna, endoskopun cins ve tipine göre belirlemek en doğrusu olacaktır.

Risk açısından endoskopik uygulamalar yüksek ve orta derecede riskli olarak kategorize edilebilir.

Yüksek riskli; Derinin delindiği ve steril boşluklara girilen işlemlerdir. Bu işlemlerde sterilizasyon şart-tır, mümkün olamıyorsa yüksek düzey dezenfeksi-

BAŞLIK 31

5

yon gereklidir.

Orta derece riskli; Sağlam müköz membranları ilgilendiren işlemlerdir. Sindirim sistemi endoskopi-lerı, bronkoskopidir. Etilen oksit ile steril edilebilir, yüksek düzey dezenfeksiyon yeterlidir.

Risk değerlendirmesinde ikisi arasında yer alan iş-lemler de vardır; Lezyonlu mükoz membranlara ya-pılan veya kanayan damarları onarma veya biyopsi alma işlemleri.

Endoskopik girişimlerde kullanılan değişik aksesu-arlar (forseps, aspirasyon sistemi, sfinkteretomlar, polipektomi snareleri, skleroterapi iğneleri, sitoloji fırçaları vs) de yüksek riske sahiptir.

Sonuç olarak endoskopik aletler mukoza yanında mukozal lezyonlar ve steril dokularla da temas ede-bildiklerinden kritik- yarı kritik alet gruplarında yer alırlar.

Endoskobun cinsi Endoskobun tipi Uygulanacak işlemArtroskop Rijid Sterilizasyon

Bronkoskop Rijid/ fleksible Sterilizasyon, dezenfeksiyonEkoendoskop Fleksible Dezenfeksiyon

Gastroduedonoskop Fleksible DezenfeksiyonHisteroskop Rijid/ fleksible Sterilizasyon, dezenfeksiyonLaparoskop Rijid SterilizasyonLaringoskop Rijid/ fleksible Sterilizasyon, dezenfeksiyonRektoskop Fleksible Dezenfeksiyon

Sigmoidoskop Fleksible DezenfeksiyonSistoskop Rijid/ fleksible Sterilizasyon, dezenfeksiyon

Torakoskop Rijid/ fleksible SterilizasyonÜreteroskop Rijid Sterilizasyon

Endoskopların cins ve tipine göre uygulanması gereken dekontaminasyon işlemleri

32 BAŞLIK

5

HEMODİYALİZ ÜNİTESİ TEMİZLİĞİHemodiyaliz Ünitesinin Tanımı İleri derecede böbrek yetmezliğinde yiyecekleri-mizin vücudumuzda parçalanması sırasında olu-şan ve normalde idrarla atılan zararlı maddeler ve suyun fazlası atılamamakta ve vücudumuzda birikmektedir.Hemodiyaliz bu maddelerin vücudumuzdan uzaklaştırılmasını sağlayan bir tedavi şeklidir. Hemodiyaliz Ünitesinde Temizlik- Hemodiyaliz ünitelerinde enfeksiyon denildi-ğinde öncelikle hepatitler akla gelmesine karşın, bu ünitelerde en sık karşılaşılan enfeksiyonlar bakteriyel enfeksiyonlardır. Hemodiyaliz merke-zinde iyi temizlemenin yapılması, dezenfeksiyon ve sterilizasyon işlemleri enfeksiyon kontrolünün en önemli parçalarıdır. Bu işlemler aslında has-tanenin diğer bölümlerinden çok fazla farklılık göstermez. Ancak hemodiyaliz ünitesinde kanla kontaminasyon sıklığı daha fazladır. Hastanın vasküler sistemi kullanıldığından asepsiye uyum, bir cerrahi ünitesine benzer olmalıdır. - Hemodiyaliz merkezinde çevre temizliğinde iki hedef bulunmaktadır.Birincisi ortamdaki kirli ve kontamine materyalin uzaklaştırılması, ikincisi ise çevrenin rutin temizliğinin sağlanma-sıdır. Hastalar arasında yada hasta makineleri arasındaki mesafe, personelin rahat hareket edebileceği, rutin temizlik işlemlerinin yürütü-lebileceği kadar olmalıdır. Personelin bu ünitede çalışabilecek temel bilgiyi alarak eğitilmiş olması gerekmektedir. - Her hastadan sonra hastanın temas ettiği yüzeyler, diyaliz makinesinin dış kısımları, iyi bir deterjanla silinmelidir. Gerekirse iyi bir germisid ile dezenfekte edilmelidir. Çapraz bulaşın önlenmesinde iyi bir temizleme şarttır. Povidon

- Kanla kontamine atıklar, infeksiyöz kabul edilerek, uygun biçimde uzaklaştırılmalıdır. - Hemodiyaliz Makineleri- Diyaliz sisteminin dezenfeksiyonunda amaç, mikroorganizmaları tamamen uzaklaştırmak yada sayıca azalmalarını sağlamaktır. Burada en önemli sorun sistemin bazı parçaları ile dezenfektan maddenin yeterli konsantrasyonda temas edememesidir.

- Hemodiyaliz sistemlerinde dezenfeksiyon de-nildiğinde su iyileştirme sistemi, dağıtım sistemi ve diyaliz makinesinin birlikte düşünülmesi gerekmektedir. - Kimyasal dezenfektanın seçiminde, mikrobi-sidal özellikleri kadar diyaliz sistemine etkileri de önem taşımaktadır. Diyaliz sisteminin bir çok parçası için klor bazlı dezenfektanlar uygundur.- Ancak hangi dezenfektan kullanılırsa kulla-nılsın, kullanımda makinanın üretici firmasının önerilerine uyulması gerekmektedir. Klorlu dezenfektanlar diyaliz membranını tahrip eder-ler. Klorun koresiv özelliğinin olması nedeniyle 20-30 dakikalık bir süre içinde durulanması ve sistemden uzaklaştırılması gerekmektedir. Durulama suyunun gram-negatif bakteriler içerebilmesi nedeniyle de eğer bu işlemde sonra bir gecelik süre geçirilirse, sistem yeniden kontamine olabilmektedir. Bu nedenle klor bazlı dezenfektanlar diyaliz gününün sonunda de-

BAŞLIK 33

5

ğil, güne başlarken kullanılmalıdır. Klor bazlı dezen-fektanların gün içinde kullanılması, günün sonunda ise başka bir dezenfektan ile (gluteraldehit yada peroksiase-tik asit) dezenfeksiyon yapılması gerekmektedir..

Ancak personelde deri ve mukoza iritasyonu yapabilirler - Gluteraldehit ve peroksiasetik asit ise daha güvenle kullanılabilecek dezenfektanlardır. Kullanımları giderek artmaktadır- Bazı santral diyalizat sistemlerinde sıcak suyla dezen-feksiyon işlemi uygulanabilmektedir. Bu uygulamada kullanılan suyun ısısı 80-90oC’yi geçmemelidir. Isıtılan suyun tüm sistemden geçirilmesi gerekmektedir. Bakteriyel kontaminasyonun kontrolünde bu yöntem de son derece etkilidir.- Bazı modellerde diyaliz parçaları otoklavda steril edilebilmektedir. Hangi sistem kullanılırsa kullanılsın, özellikle kimyasal veya sıcak suyla dezenfeksiyonda ön temizleme işleminin önemi unutulmamalıdır.- Diyaliz sıvısı ve suyun kontrolü- Rutin mikrobiyolojik değerlendirme ayda bir kez yapılmalıdır. Diyalizat hazırlanmasında, durulanmasında ve dezenfektanı sulandırmak için kullanılan sudan kültür yapılmalıdır. Su ve diyalizattaki bakteri sayısı 2x102 – 2x103 cfu/ml üzerinde olmamalıdır. Bunun dışında

34 BAŞLIK


1-) Endoskopide derinin delindiği ve steril boşluklara girilen işlemler .............. riskli işlemlerdir.

2-) Hemodiyaliz ünitesinde klor bazlı dezenfektanlar ............................................. kullanılmalıdır.

Cevaplarınızı cevap anahtarıyla karşılaştırınız


BAŞLIK 35

NOTLAR

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................................

36 ÖĞRENME FAALİYETİ -6

AMAÇBu modülü başarıyla tamamladığınızda Yenidoğan, Yanık, Morg bölümlerinin temizliğini kurallarına uygun olarak yapabileceksiniz.

ARAŞTIRMAYenidoğan, Yanık, Morg temizliği konusunu hastanenin bu bölümlerinde ça-lışan personellerle görüşme yaparak öğreniniz. Temizlik firmalarından (has-tanede bu bölümlerin temizliğinin yapılması) konusundaki uygulamalara ilişkin bilgi alınız. Yaşadığınız çevrede bir hastanenin Yenidoğan, Yanık, Morg ünitelerindeki yetkili personellerle görüşerek bu ünitelerin temizliği konusun-da onların tavsiyelerini öğreniniz. Topladığınız bilgileri bir rapor haline getire-rek, bir sunu yapınız.

YENİDOĞAN, YANIK, MORG BÖLÜMLERİNİN TEMİZLİĞİ

Yenidoğan ünitesi tanımı ve önemi Yeni doğan odasında doğum sonu bebeklerin rutin ba-kımları yapılır. Göbek bakımı, ağız bakımı yapılır. Doğum sonrası gelişen ve gelişebilecek sorunlara anında müdahale edilir bu bölümlerde. Yenidoğan Yoğun Bakım Ünitesi’nde multidisipliner yaklaşım, erken doğan bebeklerin olası so-runlarına uygun çözümler sunmak için çok önemlidir.

376

KUVÖZLERİN, AÇIK YATAKLARIN VE BEBEK KOTLARININ TEMİZLİĞİ VE DEZENFEKSİYONU İÇİN GENEL ÖNERİLER BAŞLICA ŞU ŞEKİLDEDİR. • Kullanım sonrası ve her bebek değişiminde, kuvöz, açık yatak ve bebek kotlarının temizliği ve dezenfek-siyonu yapılmalıdır. • Kuvözlerin içi ve dışı her gün temizlenmelidir. • Bebek uzun süredir izleniyor ise kuvözüne en az haftada bir dezenfeksiyon işlemi uygulanmalıdır. Bu süre 1 kg. küçük bebekler için beş günde birdir. Dezenfeksiyon işlemi esnasında bebek, dezenfekte bir başka kuvöze transfer edilmelidir. • Kuvözün önce ayrılabilir bütün parçaları çıkarıl-malı, fırçalanarak yıkanmalı ve deterjanla ovularak temizlenmelidir. Daha sonra durulanmalı ve tek kullanımlık kağıt havlularla kurulanmalıdır. Kuvözün tüm parçaları dezenfekte edilebilir. • Eğer son temizlik için fenolikler kullanılacaksa kullanılan tüm yüzeyler su ile durulanmalı ve tekrar kullanımdan önce kurutulmalıdır. • İçinde bebek varken, kuvözlerin dezenfeksiyonunda fenolik veya diğer kimyasal germisitler kullanılma-malıdır. • Kuvözlerin dekontaminasyonu için üreticilerin talimatına uyulmalıdır. • Hava filtresinin bakımı ve değiştirilmesi üretici firmanın önerileri doğrultusunda yapılmalıdır. • Yatakların yüzeyinde bütünlük bozulması varsa yenisi ile değiştirilmelidir. • Hasta yataklarının şiltesinin hasarlı olması etkin dezenfeksiyon ve sterilizasyonu önler. • Kuvözlerde en yoğun kontamine olan bölgelerin kuvöz kapakçıkları, bu kapakçıkları saran yastıkçık-ları ve kolları olduğu saptanmıştır. Bu nedenle bu kısımlar her gün, günlük olarak hazırlanmış sabunlu su ile temizlenmeli, dezenfektanlarla en az haftada bir ya da her bebek değişiminde dezenfekte edilmeli, belirli aralıklarla yenilenmelidir.

• Fan varsa, temizlenmeli, dezenfekte edilmeli ve bu işlem üretici firmanın talimatlarına uygun olarak alete zarar vermeyecek şekilde yapılmalıdır. • Tekrar kullanımdan önce kuvözler havalandırılmalıdır. Kuvözler kullanılmayacak ise, nemlendirici bölümüne su konulmadan, dezenfeksiyon sonrası 24 saat boyunca ısıtılarak tam olarak kuruması sağlanmalıdır. • Su konulan şişe veya kaplar haftada bir veya her bebek değişiminde steril edilmeli, her 24 saatte bir distile veya steril su doldurulmalıdır.

KÜVÖZ TEMİZLİK VE DEZENFEKSİYONUUYGULAMA:- Kullanım sonrası ve her bebek değişiminde, kuvöz ve bebek kotlarının temizliği ve dezenfeksiyonu yapılmalıdır.- Kuvözlerin her gün içi ve dışı temizlenmelidir.- Bebek uzun süre kuvözde izleniyor ise, en az haftada bir kez dezenfeksiyon işlemi yapılmalıdır. Bu süre 1000 gramdan küçük bebekler için beş günde birdir. Dezenfeksiyon işlemi sırasında bebek başka bir kuvöze transfer edilmelidir.- Kuvözün tüm ayrılabilir parçaları çıkarılmalı, fırçala-narak yıkanmalı deterjanla ovularak temizlenmelidir. Daha sonra iyice durulanarak tek kullanımlık kâğıt havlu ile kurulanmalıdır. Kuvözün tüm parçaları chlorin (200-500 ppm) veya isopropil alkol veya hidrojen peroksitle dezenfekte edilebilir. İçinde bebek varken, kuvözlerin dezenfeksiyonunda fenolik veya diğer germisitler kullanılmamalıdır.- Kuvözlerin dekontaminasyonu için üreticilerin talima-tına uyulmalıdır.

38 6

- Hava filtresinin bakımı ve değiştirilmesi üretici firmanın önerileri doğrultusunda yapılmalıdır.- Yatakların yüzeyinde bütünlük bozulması varsa yenisi ile değiştirilmelidir. Hasta yatak ve şiltesinin hasarlanması etkin dezenfeksiyonu ve sterilizasyonu önler.- Kuvözlerin en yoğun kontamine olan bölgelerin kuvöz kapakçıkları, bu kapakları saran yastıkçık-ları ve kolları olduğu saptanmıştır. Bu nedenle bu kısımlar her gün, günlük olarak sabunlu su ile temizlenmeli, dezenfektanlarla en az haftada bir kez ya da bebek değişiminde dezenfekte edilmeli, belirli aralılarla yenilenmelidir. - Fan varsa temizlenmeli, dezenfekte edilmeli ve bu işlem üretici firmanın talimatına uygun olarak alete zarar vermeyecek şekilde yapılmalıdır.- Tekrar kullanımdan önce kuvöz havalandırılmalıdır. Kuvözler kullanılmayacak ise nemlendirici bölüme su konmadan, dezenfeksiyon sonrası 24 saat boyun-ca ısıtılarak tam olarak kuruması sağlanmalıdır. - Su konulan şişe veya kaplar haftada bir veya bebek değişiminde steril edilmeli, her 24 saatte bir steril distile su doldurulmalıdır.HOOD BAŞLIKLAR: Hastadan hastaya geçirirken hood başlıkların yüksek düzey dezenfektanla dezenfekte edilmesi ya da steril edilmesi gereklidir. Aynı hasta-da kullanılıyorsa günlük düşük düzey dezenfeksiyon (%2 asetik asit gibi) veya pastörizasyon ve takiben hava kurutması yapılmalıdır.

YANIK Isı, elektrik, kimyasal maddeler, kaynar su, alev gibi etkenlerle meydana gelen doku tahribatına yanık denir. Yanığın tek etkilediği yer deri değildir.Yanık tüm organizmayı etkileyen bir travmadır.Yanığın sonucunda oluşan doku tahribatının ölçüsü, yanıklı alanınının büyüklüğüne ve yanığın oluşmasına neden olan etkenin devamlılığına bağlı olarak değişmektedir

YANIK ÜNİTESİNİN TEMİZLİĞİ- Yanık ünitelerinde çevre kontaminasyonu önemli olup, çapraz enfeksiyonların çoğu bu yolla meydana gelmektedir. - Bu ünitelerde her hastanın steteskobu, kan basıncı aleti, termometresi ayrı olmalı, temiz eldivenlerin bulunduğu kapalı bir kap hasta odası içinde bulun-durulmalı, -Hastaya ait topikal tedavi ürünleri ağzı kapalı bir kapta olmak üzere bu odada muhafaza edilmelidir. Eğer bunlar tamamıyla mümkün değilse aynı alet bir başka hastaya kullanılmadan önce mutlaka temizlen-meli ve olabiliyorsa dezenfekte edilerek başka hasta için kullanılmalıdır. Hasta yatakları ve örtülerinin temizliğine dikkat edilmelidir.

396

MORG Hastanelerde veya mezarlıklarda ölülerin belirli süre için saklandıkları soğuk ortam, adliyede kovuşturmayı gerek-tiren olaylar sonucu veya birdenbire ve şüpheli ölümlerde ölüm sebebinin ve ölünün kim olduğunun belirlenmesi için ölülerin konulduğu ve incelendiği yer.

- Yanık ünitelerinde çevre kontaminasyonu önemli olup, çapraz enfeksiyonların çoğu bu yolla meydana gelmek-tedir. - Bu ünitelerde her hastanın steteskobu, kan basıncı aleti, termometresi ayrı olmalı, temiz eldivenlerin bulunduğu kapalı bir kap hasta odası içinde bulundurulmalı, -Hastaya ait topikal tedavi ürünleri ağzı kapalı bir kapta olmak üzere bu odada muhafaza edilmelidir. Eğer bunlar tamamıyla mümkün değilse aynı alet bir başka hastaya kullanılmadan önce mutlaka temizlenmeli ve olabiliyorsa dezenfekte edilerek başka hasta için kullanılmalıdır. Hasta yatakları ve örtülerinin temizliğine dikkat edilmelidir.



1-) Yanık ünitelerinde her hastanın ……………/…………………./ termometresiayrı olmalıdır.

2-) Morgda cenaze yıkanılan alan ……………….. dezenfekte edilmeli, duvarlar…………., dezenfekte edilmelidir.

3-) Aşağıdaki cümleleri doğru(D) , yanlış (Y) şeklinde işaretleyiniz?

( ) İçinde bebek varken kuvözlerin dezenfeksiyonunda fenolik veya diğer kimyasalalzemeler kullanılmalıdır.( ) Tekrar kullanımdan önce kuvözler havalandırılmalıdır.( ) Bebek uzun süredir izleniyorsa kuvöze en az ayda bir dezenfeksiyon işlemi uygulanmalıdır.( ) Kuvözlerin dezenfeksiyonu için üreticilerin talimatına uyulmak zorunluluğu yoktur.( ) Kuvözlerin ilk olarak ayrılabilir bütün parçaları çıkarılmalı fırçalanarak yıkanılmalı vedeterjanla ovalanarak temizlenmelidir.

41NOTLAR

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

........................................................................................................................................................................................

.........................................................................................................................................................................................

42 CEVAP ANAHTARI

ÖĞRENME FAALİYETİ-4 CEVAP ANAHTARI





1) Y, D, D, D, Y2) B 3) D

1) Önlük, Maske, Gözlük, Eldiven

2) Dezenfektanlar 3) B

1) Y, Y, D, D

2) A

1) 3 kere ve gerektikçe 2) D

3) Önlük, Maske, Gözlük, Eldiven

1) Yüksek

2) Güne başlarken

43CEVAP ANAHTARI

Doğru cevap sayınızı belirleyerek kendinizi değerlendiriniz. Yanlış cevapladığınız konularla ilgili öğrenme faaliyetlerini tekrarlayınız.


1) Steteskop, tansiyon aleti

2) Haftalık, aylık

3) Y, D, Y, Y, D

44 KAYNAKÇA

1. Tıp Terimleri Sözlüğü, Dil Tarih Kurumu2. Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi Enfeksiyon Kontrol Komitesi Atık Yönetimi Eğitim Dökümanları ve sunumu. 20083. www.ataturkhastanesi.gov.tr/Bilgilendirme/Talimat2008.pdf4. 5. Ulusal Sterilizasyon, Dezenfeksiyon Kongresi. 4-8 Nisan 20075. DAS Uygulamalarının bugünü, yarını. William A. Rutala University of North Carolina Health Care System.6. DAS Uygulamalarında Kalite. Klaus Hahnen . 4-8 Nisan 20077. Sterilizasyon Uygulamaları Win Renders. Kongre Sunumu8. Sağlık Kuruluşlarında Atık Yönetimi. Prof. Dr. Mustafa Öztürk. 2007 Kongre Notları9. Yoğun Bakım Havalandırmaları ve İzalasyon Ünitelerinde Havalandırma. Yar. Doç. Dr. Ertan TEKSÖZ. Gata Haydarpaşa Eğitim Hastanesi Anesteziyoloji ve Reanimasyon Servisi. 200710 . Hastanelerde Kritik ve Kritik olmayan Alanlarda Tem. ve Dezenfsyn. Uyg. Dilek ZENCİROĞLU Amerikan Hast. Eğt Hemşiresi. 200711. Çevre, Araç, Alet Temizlik ve Dezenfeksiyonu. Doç. Dr. Ayşegül ZENCİROĞLU. 2007 kongre notları.12. SATUREL İsmail, Yayınlanmamış Öğretmen Ders Notları, (Meslek Dersleri Öğretmeni)13. www.das.org.tr/dosya/kongre/kong2003/11.htm14. Yrd. Doç. Dr. Nadir ÇELİKÖZ*. Selçuk Üniversitesi15. Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Hastanesi Enfeksiyon Kontrol Komitesi – Tehlikeli Madde Yönetimi Dökümanları. 200716. Hastane İnfeksiyonları Dergisi 2006; 10: Ek.217. http://med.karaelmas.edu.tr/hastane/images/stories/temas.doc18. http://bilkent.edu.tr/sağlıklıyasamonerileri.htm19. http://hastane.erciyes.edu.tr20. www.guncel.tgv.org.tr Dr.Gülnur TARHAN Laboratuvar Temizliği21. www.trabzonghh.gov.tr/kullanıcı_dosyalari/File/Enfeksiyon/personel%20eğitim%2008.ppt22. Temizlik Hizmetleri, Anadolu Üniversitesi Yayınları, Yayın No: 1887, AÖF Yayın No: 992, Eskişehir, 18/02/200923. DİNÇ Nejla, Yayımlanmamış Ders Notları ,Antalya 2006.24. İNAL, Serap ,Nilüfer MUMCULAR, Kat Hizmetleri, Yorum Matbaası Ankara,1996.25.SÖNMEZ Ayşe, Kat Hizmetleri Teknikleri ve Uygulaması 1, Devlet Kitapları Müdürlüğü, İstanbul, 2005,26. Temizlik İşlt., Güncellenmiş 3. Baskı (E. Yıldız ile beraber) (1. Baskı, 2004, 2. Baskı 2007), Detay Yayıncılık, Ankara, 05/11/200827. Editör, Hijyen ve Sanitasyon, (Yazar: Dönüş Çiçek)Anadolu Üniversitesi Yayınları, Yayın No: 1888, AÖF Yayın No: 993, Eskişehir., 15/02/200928. KOZAK, Meryem Akoğlan, Otel İşletmelerinde Kat Hizmetleri Yönetimi. Detay Yayıncılık, Ankara 2005.29. OTED, Housekeeping, İstanbul 2003.30. SEYMEN Oya Aytemiz, Melike GÜL (KARAGÖZ) Konaklama İşletmelerinde Çağdaş Kat Hiz. Yön., Detay Yayıncılık, Ankara, 2004.31. DÖNMEZ Arzu, Emel DÖNMEZ, Nurdan GÜLAP, Hatun ÖZDEMİR, Zinnet POSTA, Ebru TÜTEN, (OTED Eğitim komitesi), Konaklama İşletmeleri Yataklı Tedavi Kurumları İş ve Alış Veriş Merkezleri Temizlik İşletmelerinde Housekeeping, istanbul 2003.32. SEZGİN Orhan Mesut, Uyg. ve Açıklamalı Konaklama İşletmelerinde Kat Hizmetleri Yönetimi, Gazi Kitap evi Ankara, 2000.33. NAZİK Halim, DEMİREL Hüsne, DEMİRCİ Aybala, ŞİRVAN BORAN Nağme Kat Hizmetleri ll, Turan Ofset, İstanbul, 2002.34. Dr. M. Osman Kurtkan KAPICIOĞLU. Selçuk Üniversitesi35. Enginer BİRDAL . Sağlık Bakanlığı36. Yrd. Doç. Dr. Yavuz ERİŞEN. Selçuk Üniversitesi37. Dr. M. Osman Kurtkan KAPICIOĞLU. Selçuk Üniversitesi38. Arş.Gör. Neslihan DURMUŞOĞLU SALTALI . Selçuk Üniversitesi39. Ankara Numune Eğitim ve Araştırma Hastanesi. 40. Ankara Yıldırım Beyazıt Eğitim ve Araştırma Hastanesi.41. Ankara Dışkapı Çocuk Hastalıkları Eğitim ve Araştıma Hastanesi.42. Ankara Etlik İhtisas Eğitim ve Araştırma Hastanesi.

hastane temİzlİk hİzmetlerİ krİtİk alan · pdf file2 teŞekkür modüllerin...

Documents