hava fotoğraflarının Çekimi -...
TRANSCRIPT
FOTOGRAMETRİ II
Giriş ve Hatırlatma
Yrd. Doç. Dr. Saygın ABDİKAN (B)
Yrd. Doç. Dr. Aycan M. MARANGOZ (A)
JDF 330/336 Fotogrametri II Ders Notları
2015-2016 Öğretim Yılı Bahar Dönemi
Dersi Veren Öğretim Üyeleri
Yrd. Doç. Dr. Saygın ABDİKAN (B Şubesi)
Yrd. Doç. Dr. Aycan Murat MARANGOZ (A Şubesi)
0 372 2574010 – 1718
http://geomatik.beun.edu.tr/abdikan/
Öğrenci Görüşme Saatleri:
Salı 10:00 – 12:00
Çarşamba 13:00 – 17:00
2
Dersin Kaynakları
Fotogrametri II Ders Notları,Yrd.Doç.Dr. Aycan M. MARANGOZ, BEÜ, 2012.
Fotogrametri I ve II DersNotları, Prof.Dr.Ahmet Yaşayan,YTÜ
Fotogrametri DersNotları, Prof.Dr. Fatmagül Kılıç,YTÜ
Fotogrametri, O. Altan, S. Külür, G. Toz, H. Demirel, Z. Duran, M. Çelikoyan,
Karl Krauss, 7. Baskıdan çeviri, İTÜ, Nobel Yayın Dağıtım, 2007
Digital Photogrammetry, Yves Egels and Michel Kasser, Taylor and Francis,
CRC Press, 2007
Digital Photogrammetry A practical Course , Wilfried Linder, Springer, Verlag
Berlin Heidelberg 2009
Kraus, K., (1993); Photogrammetry Volume I, Fundamentals and Standard
Process, Ferd. Dümmlers Verlag, Bonn, Germany.
Kraus, K., (1997); Photogrammetry Volume II, Advanced Methods and
Applications, Ferd. Dümmlers Verlag, Bonn, Germany.
İnternet Kaynakları
Ulusal ve Uluslararası Kuruluşlar
3
Dersin Başarı Kriterleri
Derse Devam: %70
Vize Sayısı: 1 (Yıliçi Başarı Notuna Katkısı: %80)
Yıliçi Başarı Notu: Vize (%80) + [(Ödevler + Quizler
(%20)]
Başarı Notu: Yıliçi Başarı Notu %40 + Final Sınavı
Notu %60
4
Fotogrametrinin tanımı, uygulama alanları, sınıflandırılması
Geometrik temeller, Fotoğraf geometrisi, Matematik temeller
Hava fotoğrafları ve fotoğraf ölçeği, Bindirmeler, baz ve kolonlar
arası uzaklık, Model alanı ve model sayısı, Baz/yükseklik oranı,
Görüntü (resim) yürümesi,
Hava fotoğrafları ve fotoğraf ölçeği, Bindirmeler, baz ve kolonlar
arası uzaklık, Model alanı ve model sayısı, Baz/yükseklik oranı,
Görüntü (resim) yürümesi,
Tek Resim Değerlendirmesi, Çizimsel/Kağıt şerit Yöntemi, Basit
optik rödresman, Optik-fotografik rödresman, Sayısal tek resim
değerlendirmesi. Yükseklik farkından ileri gelen hata, Diferansiyel
rödresman, Tek fotoğraftan yüksekliklerin bulunması konuları
işlenir.
5
Fotogrametri II Dersinin İçeriği
Fotoğraf çiftlerinin yöneltilmesi, Fotoğraf koordinatlarının
düzeltilmesi, Karşılıklı yöneltme, Mutlak yöneltme
Stereodeğerlendirme, Analog Stereodeğerlendirme aletleri,
Doğruluğu, Yaklaşık Stereodeğerlendirme,
Analitik Stereodeğerlendirme, Aletleri, Doğruluğu,
Dijital fotogrametri, dijital görüntü, dijital hava kameraları, dijital
fotogrametrik iş istasyonları. CBS ile ilişkilendirme konuları verilir.
Fotogrametrik Yer Kontrol Noktaları, Fotogrametrik Nirengi,
BÖHYY Fotogrametrik maddeleri incelenir.
Fotogrametrik Dengeleme, Bağımsız model yöntemi, Işın
desteleri yöntemi, Fotogrametrik nirenginin doğruluğu,
Hava fotoğrafları, haritalar ve fotoplanlar, Ortofoto ilkesi, Ortofoto
ürünleri, Sayısal ortofoto konuları anlatılır.
Genel tekrar
Geomatik Mühendisliği (Geomatics Eng.)-
Fotogrametri
Geo:
Matics:
Geomatik
Yönetme
Ölçme
Dünya, yeryüzü
Ölçme/ölçüm
Yeryuvarının geometrisinin belirlenmesi ve yeryuvarı üzerinde
bulunan tüm objelerin birbirleriyle olan geometrik, sosyal ve
anlamsal ilişkilerin kurulması ve bu bilgilerin ilgili diğer
mühendislik ve sosyal bilimlerin hizmetine sunulması işlevlerini
yüklenen birbilim dalıdır.
Geomatik Mühendisliği- Fotogrametri
Daha farklı bir deyişle, yeryuvarı üzerinde konumsal bilgi
sisteminin oluşturulmasını (Kent Bilgi Sistemi - Coğrafi
Bilgi Sistemi) sağlayan ve bu bilgi sistemine altlık
oluşturacak temel bilgilerin toplanmasını ve bilgiler
arasında ki ilişkilerin kurulmasını sağlayan bir bilim
dalıdır.
Geomatik Mühendisliği, mekanın tasarlanmasına yönelik
bilgilerin yer yüzünden veya havadan (uçaktan–uydudan)
elde edilmesi ve sunulması ile ilgili bir bilim koludur.
Yersel Ölçümler (1m-5m)
Uçaktan Algılama Yapan
Sistemler
Alçaktan Uçuş Verileri
(300m –3km)
Uzaydan Algılama Yapan
Sistemler
Kutupsal Yörüngeli
(600km-1000km)
Yersel Ölçümler
Jeodezi, yer yuvarının ve
diğer gök cisimlerinin şeklini
ve gravite alanlarını, bunların
zaman içerisindeki
değişimlerini ve ortalama yer
elipsoidini yer yüzeyinden
veya uzaydan
gerçekleştirilen ölçümlerle
belirlemeyi amaçlayan bir
bilimdir (Yersel ölçümler).
GPS
GNSS
Terrestial
Laser
Scanners
Yersel Lazer Tarama-3B modelleme
12
www.r
eddit.c
om
www.severnpartnership.com
www.reddit.com
Yersel Lazer Tarama
Fotogrametri
Fotogrametri tekniği, uzaktaki cisimlerin
geometrik parametrelerini belirli koşullar
altında çekilmiş fotoğraflar yardımı ile
elde etme işlemidir.
Fotogrametri (Photogrammetry):
Photos+Gramma+Metron
Photos-Işık
Gramma- bir şeyin çizimi
Metron- ölçme
Fotogrametri
Alçaktan Uçuş Verileri (300m -3000m)
Fotogrametri tekniği ile ölçülmek istenen
nesnenin ve yakın çevresinin ya da
arazinin fotoğrafları çekilir.
Fotoğraf üzerindeki görüntüler ölçülerek
istenilen bilgiler sağlanabilir ya da özel
donanım ve yazılımlar kullanılarak bu
fotoğrafik görüntüler harita veya plan
biçimine dönüşürülür.
Fotogrametri fotoğraflar üzerinde
yapılan ölçümler ile güvenilir bilgiler elde
etme bilimi.
Fotoğrafik görüntüler, metrik bilgilerden
başka nesne ve yan çevresinin yapısal
özellikleri, yüzey örtüsü gibi bilgileri de
sağlar.
Ancak bu bilgiler fotoğrafik dokunun
yorumlanması ile anlaşılabilir.
Foto-yorumlama; Jeoloji, tarım, orman
çalışmalarında
http://www.edumine.com/courses/online-courses/air-photo-
interpretation-2-applications/
1.03 m genişliği
45 cm yüksekliği
2.5 kg pilsiz ağırlıgı
3.7 - 6.5 kg pil ile ağırlığ
40 km/h maksimum hız
28 km/h tırmanma hızı
1000 -3000 m uçuş yüksekliği
30 dakika uçuş
96 cm kanat genişliği
0.7kg ağırlık
36 – 57 km/sa uçuş
hızı
45 km/sa rüzgar hızı
dayanıklılığı
3 km’ye kadar radyo
link kapasitesi
50 dakika uçuş
http://news.discovery.com/tech/robotics/8-cool-uses-drones-130325.htm
Fotogrametri
Uzaktan Algılama
Uzaktan Algılama tekniği, arada mekanik bir
temas olmaksızın bir cisimden yayılan ve
algılanan ışınımın nitelik ve nicelik yönünden
değerlendirilmesi ile cismin özelliklerinin ortaya
konması ve ölçülmesi olarak tanımlanabilir.
Uzaktan Algılama işlemi iki temel
aşamadan oluşur;
Veri Elde Etme
Veri İşleme
Uzaktan Algılama-Veri elde etme
Görüntüleme sistemleri pasif veya aktif sistemlerden oluşur:
(1) Pasif Sistemler: Pasif sistemler yeryüzünün doğal
yayılım enerjisi veya güneş enerjisinin yansıtımını algılayan
optik, ısıl ve mikrodalga algılayıcılardır.
(2) Aktif Sistemler: Aktif Sistemler kendi enerji kaynaklarını
kullanırlar. Hedefe ürettikleri elektromanyetik dalga
sinyallerini yollar ve hedeften geri saçılan enerjiyi algılarlar.
Optik uydu sistemleri
http://www.hvkk.tsk.tr/tr/IcerikDetay.aspx?ID=240
Radar uydu sistemleri
29 http://www.oneonta.edu/faculty/baumanpr/geosat2/RS-
Introduction/RS-Introduction.html
Coğrafi bilgi sistemi-CBS
Geographical Information System-GIS
Coğrafi bilginin
sayısal ortamda
sunulması, yönetimi,
diğer verilerle
ilişkilendirilmesi,
sorgulanması
Geomatik Müh.- Başlıca Çalışma Konuları
Gereksinim duyulan her ölçekteki haritaların üretimini,
araziye ilişkin büyük/küçük tüm projelerin etüd ve
uygulamalarının gerçekleştirilmesi,
Deprem kuşağında yer alan bölgelerde yer kabuğu
hareketlerininin celenmesi,
Deprem, sel, yangın, heyelan sonucu meydana gelen
afetlerden sonra uygulanacak Afet Planlarının
hazırlanması,
Kent planlarının hazırlanması,
Köprü, baraj, yol, tünel, metro vb.mühendislik projeleri,
Gerek uçaklardan çekilen fotogrametrik amaçlı
fotoğraflarla, gerekse de uydulardan elde edilen
görüntülerden birçok amaç için değişik ölçekli
haritaların üretilmesi,
Petrol, doğalgaz vb. Yeraltı doğal kaynaklarının
yerlerinin belirlenmesi,
Jeodezi ve Fotogrametri Mühendisliği tarafından
üretilen sayısal ve konuma dayalı bilgilerden, pratik
hayatta birçok alanda kullanılan bilgi sistemlerinin
oluşturulması,
Tarihi eserlerin röleve ve restorasyon çalışmalarının
yapılması,
Arkeolojik araştırmalar,
Sulama ve kurutma projeleri,
Her tür alt yapı projeleri,
Coğrafik-jeolojik projeler,
Deniz haritalarının üretilmesi,
Harita
Harita, fiziksel gerçekliğin
(yeryüzü veya diğer
gezegenlerin tamamının veya
bir bölgesinin) bir düzleme
belirli bir ölçek dahilinde
küçültülmüş, objelerin
birbirleri ile olan ilişkileri
korunarak, genelleştirilmiş,
açıklamalarla tamamlanmış,
matematiksel kurallarla
izdüşüm gösterimi olarak
tanımlanan bir bilgi iletişim
aracıdır.
1/1000 ölçekli
ortofoto harita
FOTOGRAMETRİ -GİRİŞ
Başlangıçta yeryüzünün ölçümünü hedef alan
Jeodezi Bilimi içerisinde bir ölçme tekniği olarak
düşünülmüş; bu özelliği dolayısıyla da fotoğraflar
yardımı ile ölçme anlamına gelmek üzere
adlandırılmıştır.
Buna göre denilebilir ki, fotogrametri; fiziksel
cisimler ve oluşturdukları çevreden yansıyan
ışınların şekillendirdiği fotogrametrik görüntülerin ve
yaydıkları elektromanyetik enerjilerin kayıt, ölçme
ve yorumlama işlemleri sonucu güvenilir metrik
bilgilerin elde edildiği bir teknoloji, bilim ve sanat
dalıdır.
Fotogrametrik çalışmaya gereksinmenin ortaya
çıkması
Bir çok çalışmanın yapılabilmesi için haritalara
gereksinim vardır. (İmar planlarının hazırlanması,
Coğrafi Bilgi Sistemlerinin kurulması,….)
Haritaların güncel olması yapılacak çalışmalarda
önemli bir tutmaktadır.
Gereksinim duyulan harita verileri harita yapım
yönetmeliğinde istenen doğrulukta olması
gerekmektedir.
Doğrudan nesneler üzerinde ölçmeler ve
veri derleme yöntemlerine göre fotoğraflar
üzerinde çalışmak daha kolay,daha hızlı ve
sonuç olarak daha ekonomiktir.
Klasik ölçme yöntemleri ile ölçülmesi zor
olan nesnelerin bu yoldan ölçülmesi kolay
olabilmektedir. Örneğin, ulaşılması çok güç
olan bir dağlık bölgenin bu yöntemle
haritasının çıkarılması daha uygun
olacaktır.
Hareketli nesnelerin ölçülmesinde olduğu
gibi, doğrudan ölçülmesi olanaksız
nesnelerin ölçülmesi sağlanabilmektedir.
Örneğin, su dalgalarının ölçülmesi, bir
buzul kütlesinin hareketinin incelenmesi,
önemli bir kara yolundaki trafik
yığılmalarının gözlenmesi ve ya trafik
kazası tespitinin yapılması mümkün
olacaktır.
Geomatik Mühendisliği Araştırma Laboratuvarı
• Kültürel mirasın korunması, Arkeoloji
• Afet izleme uygulamaları, Deformasyon gözlemleri
• 3D Modelleme Uygulamaları
• Mimari röleve uygulamaları
• Endüstriyel Tasarım
TUFUAB-Türkiye Ulusal Fotogrametri ve Uzaktan Algılama Birliği
ISPRS- International Socıety of Photogrammetry and Remote Sensing
http://www.isprs.org/video/
FOTOGRAMETRİ –İŞ ADIMLARI
Kontrol nokta tesisi
Hava işaretleri
Kontrol nokta ölçümü
Uçuş planı
Fotoğrafik uçuş
Fotoğrafik banyo işleri/dijital
fotoğraf alımı
Fotoğrametrik ölçü ve
hesaplama
Stereo değerlendirme/çizim Denetleme
Çizilemeyen kısımların
çizilmesi
Harita
Yer kontrol noktalarının tesisi (Jeodezik
olarak yer kontrol noktalarının ölçümü ve
değerlendirilmesi–Arazi Çalışmaları
klasik yöntem)
Fotoğraf çekimine uygun zamanın
belirlenmesi
Yer kontrol noktalarının işaretlenmesi
www.rpsurveying.com
www.gim-international.com
Uçaktan çekilen fotoğraf çekimi ile uygulanan yönteme
hava fotogrametrisi denir.
Hava fotogrametrisi ile standart harita üretimi
gerçekleştirilir.
Hava fotoğrafları sadece harita üretimi amacıyla
kullanılmaz. Yer yüzün yapısı ve bitki örtüsü hakkında
bilgi edinmek içinde fotoğraf çekilir.
Hava fotogrametrisi ile Coğrafi bilgi sistemleri için
gereksinim duyulan sayısal harita verilerinin
toplanmasında da hava fotogrametrisi gerekir.
Bu fotoğraflar genellikle düşey fotoğraflardır.
Algılayıcılar
Algılayıcılar
Fotogrametri-Algılanan
Analog -Sayısal Fotoğraf (Görüntü)
Hava Fotoğrafları
Hava fotoğrafları üç tür olabilir.
Siyah/Beyaz
Doğal renkli
Yapay renkli
Hava Fotoğrafları
Standart harita üretimi için geçmiş yıllarsa analog
siyah-beyaz fotoğraflar kullanılmasına karşın, son
yıllarda renkli dijital fotoğraflar (görüntüler) da
kullanılmaktadır.
Ortofoto harita üretiminde ise siyah-beyaz yerine
renkli ortofoto haritalar tercih edilmektedir.
Renkli havafotoğrafları siyah/beyaz fotoğrafa göre
gerek yorumlama, gerekse ortofoto amaçlı kullanım
için renkli fotoğraflar birkaç yüz kat daha fazla bilgi
taşımaktadırlar.
FOTOGRAMETRİ TEKNİĞİ – DEĞERLENDİRME
Fotogrametrik kamera kalibrasyonu, kamera sistemini
en iyi şekilde ifade eden parametrelerin bulunması
olarak ifade edilir. Bu parametreler;
Resim çekme merkezinin uzaklığı (odak uzaklığı, c),
Resim koordinat sistemi eksenlerinin yönleri ile
dönüklükleri,
Distorsiyon parametreleri’dir.
3 Boyutlu Test Alanı
YERSEL FOTOGRAMETRİ (HATIRLATMA)
Fotogrametrinin topografik olmayan uygulama
alanlarında genellikle yerden çekilen resimlerden
yararlanılır. Bu nedenle topografik olmayan
uygulamalar YERSEL FOTOGRAMETRİ adı verilen
bölüme dahil edilmektedir.
Yersel fotogrametrinin uygulanabilmesi için,
Alım merkezinin yer üzerinde olması,
Arazide fotoğraf çekimine uygun ve araziye egemen
noktaların bulunması ve
Arazinin açık olması gerekmektedir.
YERSEL FOTOGRAMETRİ –KULLANIM
ALANLARI
Yersel fotogrametrinin haritacılık alanındaki
kullanım alanları:
Hava fotogrametrisine göre daha ucuz
donanım gerektirdiği için küçük, düz (yükseklik
farkının az olduğu),açık olan alanların
haritalarının yapımı,
Baraj rezerv alanlarının haritalarının yapımı,
Yol inşaatlarında, yarma ve dolgu ölçmeleri,
Taş ve maden ocaklarında hacim hesaplar ıvb.
YERSEL FOTOGRAMETRİNİN KULLANIM
ALANLARI -Haritacılık
YERSEL FOTOGRAMETRİNİN KULLANIM
ALANLARI -Mimarlık
YERSEL FOTOGRAMETRİNİN
KULLANIM ALANLARI -Mimarlık
YERSEL FOTOGRAMETRİNİN KULLANIM
ALANLARI -Arkeoloji
YERSEL FOTOGRAMETRİNİN KULLANIM
ALANLARI –Tıp
YERSEL FOTOGRAMETRİNİN KULLANIM
ALANLARI –Endüstri
http://nivol.it/index.php/en/scansystems-scanprobe-st
http://www.photometrix.com.au/applications/
http://www.photometrix.com.au/applications/
FOTOGRAMETRİ TEKNİĞİ –KURULUŞLAR
Asian Association on
Remote Sensing
Uzaktan Algılama
Asya Birliği
International
Federation of
Surveyors
Fédération
Internationale des
Géomètres
Uluslararası
Haritacılar
Federasyonu
Fotogrametri-Tarihsel Gelişim
Fotogrametrinin tarihçesi ilk fotoğrafın elde edildiği
tarihten çok daha öncelerine kadar uzanır.
Bu nedenle fotogrametrinin tarihsel gelişimini fotoğrafın
bulunmasından önce ve fotoğrafın bulunmasından sonra
günümüze kadar olan gelişmeleri içeren 4 döneme
ayırarak incelemek gerekir.
1. Fotoğraftan önceki gelişmeler dönemi
2. Fotoğraf ve ilk gelişmeler dönemi
3. Klasik fotogrametri dönemi
4. Çağdaş fotogrametri dönemi
Fotoğraftan Önceki Gelişmeler Dönemi
Fotoğrafın bulunmasından önceki dönemde,
perspektifin temelleri ve ışığın kaydedilmesi ile
ilgili çalışmalar yapılmış ve temel kavramlar
ortaya çıkmıştır.
Karanlık oda (Camera Obscura): M.Ö. 5
yüzyılda Çinli filozof Mo Ti karanlık bir odada
bir yüzündeki küçük bir delikten geçen ışınların
ters bir görüntü oluşturduğunu ilk ifade eden
kişidir.
http://www.wisskab.com/presse/5_weber-unger.pdf
M.Ö. 4 yy. Aristoteles küçük bir delikten geçen
ışığın karşısındaki duvarda ters görüntüsünün
oluştuğunu
10. yy. Alhazenn (İbn-i Heysem) kendi bulduğu
iğne deliği kamerayı geliştirmiştir, delik
küçüldükçe görüntünün keskinleştiğini ifade
etmiştir
1200’de Roger Bacon karanlık odayı tanımladı.
13 yüzyılda Albertus Magnus güneş ışığı
tarafından gümüş nitrat kristallerinin karardığını
ilk ifade eden kişidir.
15. yy. Leonardo da Vinci bir parça kağıt üzerine
keskin bir görüntüyü odaklamak için karanlık
odayı ilk kullananlardan biridir. optik izdüşüm
düşüncesini ve merceklerin tıraşlanması
mekanizmalarını geliştirmiştir.
1525’te Albrecht Dürer perspektif kurallarını geliştirip,
perspektif izdüşüm veren bir mekanizma yapmıştır.
Bu cihaz ile stereoskopik çizim de yapılıyordu.
Johannes Kepler 1600 yıllarında stereoskopinin
presibinin tanımını vermiştir. Jacopo Chimenti de aynı
tarihlerde ilk kez bir stereo çizim gerçekleştirmiştir.
F. Kapellar 1726’da ilk kez stereoskopik çizim
kavramını ölçme bilgisinde uygulamıştır.
Yüksek noktalardan çizilen perspektif
görüntülerden topoğrafik çizim yapmışltır.
Bundan sonra Almanya, Fransa ve İngiltere’de
sürekli kalıcı bir görüntü üzerinde çalışmalara
başladı.
Henry Lambert (1759) ters merkezi perspektif
kavramını ve karşılıklı ışınlarla uzay geriden
kestirme kavramları
Fotoğraf ve ilk gelişmeler dönemi
Joseph Nicephore Niépce (1827) ‘heliographs’ 8
saatlik bir pozlama süresi sonunda bilinen ilk görüntü:
http://commons.wikimedia.org/wiki/File:View_from_the_Window_at_Le_Gras,_Joseph_
Nic%C3%A9phore_Ni%C3%A9pce,_uncompressed_UMN_source.png
1829’da Niépce ile Louis
Daguerre tarafından
“Daguerretype”
Gümüş nitratla ışığa duyarlı hale
getirilen bakır levhaların, camera
obscura içinde 10 ila 20 dakika
pozlanarak, cıva buharına tabi
tutulup geliştirilmesiyle fotoğrafik
görüntü elde etme yöntemidir.
https://tr.wikipedia.org/wiki/Dagerreyotipi
Guido Schreiber 1829’da, topoğrafyanın
kuşbakışı havadan görüntülenebileceğine dair
teorik çalışmalar
Charles Wheatstone, 1838 yılında binoküler
görmeyi tanımladı ve stereoskobu icat etti.
Fotoğraf kelimesi John Hershel tarafından
1839 yılında kullanılmıştır.
1840’da François Jean Arago topografik harita
yapımında fotoğrafların kullanımını önermiş ve
uygulamıştır.
1841’de Fox Talbot
“Calotype “ adını verdiği
yöntemle negatif görüntüden
çok sayıda pozitif görüntü
elde etti.
1844’de David Brewster
stereoskopik baskılar için
stereoskobu icat etti.
1855’de karikatürist,
fotoğrafçı Gaspard Felix
Tournachon (Nadar) balon
kullanarak ilk hava
fotoğrafını çekmiştir
Aime Laussedat, 1849’da topografik harita yapımı için
yersel fotoğrafları kullanan ilk kişidir, geliştirdiği teknik
iconometry olarak adlandırılmıştır.
Laussedat’ın çalışlmaları ile fotogrametri bir ölçme
yöntemi olarak Fransız makamlarca resmen kabul
edilmiştir.
Fotogrametri terimi ilk kez 1855’de coğrafyacı Kersten
tarafından kullanılmış ve 1967 de Albert Meydenbauer
tarafından Fotogrametri terimi uluslararası literatüre
kazandırılmıştır.
M. Arthur Batut
(1880) uçurtmaya
takılan kamera ile
Fransa da hava
fotoğrafları
çekmiştir
George Eastman 1881’de fotoğrafik malzemeler üreten
dünyaca ünlü Kodak fabrikasını kurdu.
1899’da modern çift resim fotogrametrisinin ilkelerini
tanımladı. Analitik fotogrametrinin temellerini attı.
Carl Pulfrich 1901’de stereo komparatörü geliştirdi.
http://www.isprs.org/documents/centenary/ISPRS_History_Konecny.pdf
1908 Dr Julius Neubronner Miniature Pigeon Camera
http://publicdomainreview.org/collections/dr-julius-neubronners-
miniature-pigeon-camera/
1903 de ilk uçağın havalanmasının ardından
Uçakla havadan fotoğraf çekimi de ilk kez
1909’da İtalyanlar tarafından
gerçekleştirilmiştir
1911’de de Ruslar tarafından İstanbul
Boğazının uçakla fotoğrafı çekilmiş.
Birinci dünya savaşı sırasında uçakta taşınan
kameralar geliştirildi. Otto von Gruber 1924’de
analitik fotogrametrinin temelleri olan projektif
denklemler üzerine çalışmalar yürütmüştür.
Klasik fotogrametri
II. Dünya Savaşı sonrası gereksinim duydukları seri
haritalar fotogrametri yöntemi ile üretilmeye başlanmıştır.
Arazisi düz olan ülkelerde tek resim de¤erlendirmesi -
fotoplan üretimi-
Çizgi-harita üretimi için analog stereo değerlendirme
yöntemi
1964’de Carl Zeiss tarafından yeni stereometrik kameralar
Bu dönemin sonunda çizgi-harita, artık tek ürün biçimi
olmaktan çıkmış, yerini sayısal harita almıştır. Ortofoto da
yine bu dönemde ortaya çıkan çok önemli bir sonuç ürün
türüdür.
Çağdaş fotogrametri dönemi
1980’lerde sayısal (dijital) fotogrametrik sistemler
geliştirildi. 1990’larda sayısal fotogrametrinin
yaygınlaşmasıyla
2000’lerde sayısal hava kameraları geliştirildi.
Fotoğrafik emülsiyon ve optik kamera
kombinasyonunun gelişmesi, yüksek çözünürlüklü ve
distorsiyonu daha küçük resimlerin elde edilmesini
sağlamıştır.
Bilgisayar teknolojisinin ilerlemesi, güçlü donanım ve
yazılım sayısal fotogrametride gerçek zamanlı
fotogrametri
Kelsh stereoplotter (1948)
Fotogrametrinin Sınıflandırılması
Fotogrametri;
kullanılan kameranın durumu
ölçülecek nesnenin yakın ve uzak oluşu,
edinilecek bilgi türü
değerlendirme yöntemi
uygulama alanlarına
göre sınıflandırılabilir.
Resim Çekilen Yerin Konumuna Göre
Yersel Fotogrametri: Yer üzerinde bulunan
bir noktadan çekilmiş fotoğraflarla çalışılan bir
tekniktir.
Hava Fotogrametrisi: Uçaktaki ya da genel
olarak bir hava aracında bulunan bir kamera
ile çekilmiş fotoğraflarla çalışılan fotogrametri
tekniğidir.
Yakın Resim Fotogrametrisi: Nesne-kamera
uzaklığı en çok 300 m olan bir fotogrametri
tekniğidir.
Değerlendirmede Kullanılan Resim Sayısına
Göre
Tek Resim Fotogrametrisi: Tek tek resimleri
kullanarak metrik bilgiler üretmeyi amaçlayan,
foto plan, foto-mozaik üreten fotogrametri
yöntemidir.
Çift Resim Değerlendirmesi: Ortak alanları
bulunan fotoğraf çiftleri üzerinde ölçüler yaparak
bilgi üretmeyi amaçlayan fotogrametri
yöntemidir. Çoğunlukla stereoskopik görüşde
söz konusu olduğu için buna stereofotogrametri
de denilmektedir.
Değerlendirme Yöntemine Göre
Grafik (Plançete) Fotogrametri (1850-1900):
Fotoğraflar üzerinden açı (doğrultu) ve uzunluk
ölçmeleri ile projektif ve perspektif geometrinin
kavramlarını kullanarak çizgisel harita üretimi için
kullanılan fotogrametri tekniğidir
Analog Fotogrametri (1900-1980): Optik ve/veya
optik mekanik değerlendirme aletlerinde stereo olarak
çekilmiş fotoğraflar kullanılarak objenin üç boyutlu
modelinin stereoskopi yoluyla tekrar elde edilmesi ve
objenin çizimsel yollarla değerlendirildiği fotogrametri
tekniğidir
Wild A7 analog stereoplotter
http://www.wsdot.wa.gov/mapsdata/Photogrammetry/About.htm
Analitik Fotogrametri
(1970-1990): Çözümlerin
matematiksel yöntemlerle
yapıldığı, stereo
değerlendirme aletlerine
bilgisayar ve elektronik
ölçme sistemlerinin
eklenmesi suretiyle bazı
yöneltme, ölçme ve
değerlendirme işlemlerinin
otomatik ya da yarı otomatik
yollarla değerlendirildiği
fotogrametri tekniğidir
Sayısal (Digital)
Fotogrametri (1990- ):
Sayısal forma dönüştürülmüş
veya sayısal olarak elde
edilmifl stereo görüntülerin
tamamen grafik işlemcili
bilgisayarlar ile, bilgisayar
ortamında tüm değerlendirme
işlemlerinin yapıldığı
fotogrametri tekniğidir
Uygulama Alanlarına Göre
Foto-Yorumlama: Fotoğrafik dokuyu inceleyerek
nesne ve yakın çevresi hakkında bilgi üreten, arazinin
yapısını ve yüzey özelliklerini incelenir
Metrik Fotogrametri: Fotoğraflardan konum,
yükseklik, uzaklık, alan ve hacim gibi metrik bilgilerin
alınmasını ya da doğrudan doğruya harita çizimini
amaçlayan fotogrametri.
Topoğrafik Fotogrametri: Topoğrafik harita üretimi
ile ilgili haritacılık fotogrametrisi.
Topoğrafik Olmayan Fotogrametri: Topoğrafik harita
yapımı, topoğrafik ölçmeler dışında, başka bir deyişle
haritacılık fotogrametrisi dışında kalan fotogrametri.
Kadastro Fotogrametrisi: Kadastro haritalarının yapımında
uygulanan fotogrametri
Jeodezik Fotogrametri: Jeodezik nokta üretmede uygulanan
fotogrametri tekniğidir.
Endüstri Fotogrametrisi: Yapı mühendisliğinde, metalürji,
madencilik, gemi ve uçak yapımı, otomobil sanayi vb. alanlarda
uygulanan yakın resim fotogrametrisi.
Mühendislik Fotogrametrisi: Mühendislik projelerinin
hazırlanmasında vb. çalışmalarda uygulanan fotogrametri.
Mimarlık Fotogrametrisi: Özellikle tarihsel değeri olan yapıların
belgelenmesinde uygulanan fotogrametri.
Ortofotografi: Çizgi harita ile aynı geometrik doğruluğa sahip
foto haritaların (ortofoto) üretimi ile ilgilenen fotogrametri.
Gelecek Ders: Fotogrametrinin temelleri
Geometrik,
Matematik,
Optik ve
Fotoğrafik