hayagreevastotram srimaanramacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/hayagreevastotram... · a 0 v / [^...

171
హయĦ Ƙ వ Ȏč Š Ɣ Vyakhyanam By Srimaan Ramacharyulu, Delhi

Upload: others

Post on 24-Jan-2021

0 views

Category:

Documents


0 download

TRANSCRIPT

Page 1: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

హయ వ తమ

Vyakhyanam By Srimaan Ramacharyulu, Delhi

Page 2: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

అస దుర నమః

ల హయ వ పరబహ ణ నమః

హయ వ భవమ -హయ వ తమ

" ర స ర య న య నంద ర ణ

త భ న హయ వ జ య ష

, నమః

Page 3: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

ఋగ మర య హరణ కర ణ

పణ థవప మ శ ర నమః

, నమః

ఉ థ పణ థ సర శ శ ర

సర దమయ ంత సర బ ధయ బ ధయ ,

నమః"

ద న ంట అడ గ డ త ంట చుట పక ల ఏ ఇంటల ం మం ల క ల

నబడ త . వ న ఇంతట ఎదుర కనబ ం .

ను: ఎప డ వ వ వ , ఏ ట మం ల ఏ నబడ త . ఎక డ ప జల

అవ త య !

వ న: న వ ను. ఆ స ంట హయ వ ప జల , య గ ఏ సు ర . ళ

లలక సూ ళ టనప డ అల హయ వ ప జ సూ ళ క పంప రట, లలక బ చదువ

అబ ల . నువ ఎల గ వ . ల ర , అన ట ను మధ ష ం సుక ంట వట,

పం త డవ మ .

ను: లదు వ , ఆ మధ ఎందు బ ప టం ర ర మ ళ , మనకంద మ ఖ మ న స

గంథమ ష ం అంట ర క , అసల ల షయం ఏ ట సం పం ల సుక ం మ . మ

అమ మ ట దనలక మ మయ అందుల షయ ల మ క సం పం బ త ర , మ

ంట మ అం . ష ం అంట ఎఱట ప సకమ అ తప అందుల ఒక మ ఇం చూ న

లదు, ఆయన బ త న అరం సుక ం పయ ంచడ . ల కషం వ , ఒక పట న అరం

అవడం లదు. ంతక మ ందు organic chemistry కషమనుక . ల షయ ల

బ లడ ట కషం ఉ .

Page 4: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

వ న: మఱ, ష ం అంట ఏ టను క వ ?

ను: లదు వ , అప డ మ మయ బ త ంట ం ం అరం అ నట ఉంట ం , మ ంత ప

తర త అం డల ఉంట ం .

వ న: అల ంట షయ లక ఆ నుగహమ , భగవ మ ను ల కట మ ఉం . డ ఆ

భగవదనుగహమ ఉం . ఆ భగవదనుగహమ స క ఆ స ంట హయ ధన

సు ర .

ను: ఈ హయ వ డంట గ ఱప తల ఉంట ం , ఆయ , ఆయన క మ ష వ

అవ ర !మఱ మనక న ద వ లల ఈ అవ రమ ర నలదు క , అంట తర త

ఎవర మనల ంట ళ ఈ అవ క ట !

వ న: మన స తన ధర మ ల త క ట ల అంట ఏ ఉండవ . య షయ ల

ల సు వడం మ త ఉంట ం . హయ వ అవ గ ం క బ యక వచు .

దమ లల ను, ఇ సమ లల ను, ప ణ లల నూ, ఇం ఆగమ లల , సం తలల , తం లల

ఇల ఎ ంటల ర . ష టంట ఈ అవ రమ అ అవ లల ను పపథమ న . ఈ

హయ వ ఉ సన షవ ల క, మధు లక , ఇం ఇతర సంప య ల ళ క క ఉం . అంత

ఎందుక , లం , మల య ల ంట లల హయ వ ఉ సన ఆలయ ల , టల ఉ సన

బ ఇతర మతసుల క ఉ ర .

ను: అ ం ం ఆ హయ వ భగ ను గ ం బ దూ, ఆయన దయ వల క క

ం ం చదువ ఒంటబడ త ం .

వ న: హయ వ భగ ను గ ం ఎంత ప గలమ , క న ల ం ం, అ క

వరం ల ,

ను: మ అంత వరం అ దు , ఆయన భ తగ మ తం ప . ఒక idea వ .

Page 5: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

హయ వ భవమ .

వ న: ఆ మ యణ అవ ర హయ వ భగ నుడ .

పళయ సమయమ ల ఈ పకృ , వ ళ పరమ త ల లయమ ఉంట క , అల లయమ

సూ వసల ఒక ర పమ లక ఆనం నుభవమ ఎఱుగక ప య న వ ళ దయ క న పరమ త

తన వదక ర ంచు , త , రవ క ఆనం ప ం ల తల డ ట. అదు అప డ

పరమ త వ హర పమ గ వసల ఉండ , ఆయన నుం ఒక కమలమ , యందు

చత ర ఖ బహ బయటక వ ర . ఆ పరమ త చత ర ఖ బహ క దమ లను ప ం , ఆ

జ నమ సృ ర మ ర ంచమ డ ట. పరమ త నుం వ న ఱండ ట కణ లనుం

జ ం న త , రజ గ ణ లక ప కలన మధు, టభ ల ఇదర సుల ఆ సమయమ ల

చత ర ఖ బహ వదనుం ఆ లను ంగ ం ర తలమ ల కనపడక ం య రట. అప డ ..

ను: వ , ఇ న లలక ఏ కథల ఉన ట ం , ల అంట త ల వలమ ఒక

నుం ర క క , అ పరమ త చత ర ఖ బహ గ దల ఉం ఎల డ ,

డ అను , అ ప స ల దుక ంగ ం సుక వ . అ , ఆ పరమ త త ఆ

సులను సృ ం ఆ లను ంగ ం ంచడం ఎందుక ? ఇదం నువ బ త న క ,

ఎక డ ఉం !

వ న: అన ట నువ ఇం న ల అనుక ంట ను, ద వ వన మ ట!

ను: అ దు వ , ఔ త మ ల న , ఱ ఎవర అ క !

వ న: లంట అ ర న జ న క , జ నమ ఎప డూ దు, అంట శన దు, అందక ం ,

యక ం త ం , రజస గ ణ లవలన. అంట ట వలన ప త జ న , అజ న

కల గ త ందన మ ట. వణ సు ల ఒక బదుల మఱ క రకం గ ంచడం, పవ ంచడం అ

ప త జ నమ రజ గ ణమ వలన , జ న కల గక వడం, క క ంభకర ల పవ ంచక ం

ఉండడం త గ ణమ వలన కల గ త ం . ఈ సృ సు న అహం ర , స ఈ సృ

Page 6: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

అం అ మమ ర ఇల ఎ దు ల చనల దలవ . అంట ఉన సత న జ నం

కనుమర గ నట క . ఇల క ం రజస గ ణ ల ప కల ఆ మధు టభ ల సుల .

ను: ఆ రజస గ ణ ల క సృ రంభమ నుం ఉంట యన మ ట. చత ర ఖ బహ క

క ఇ తప ?

వ న: చత ర ఖ బహ క ఈ ల భ ల ఒక వ క , ఈ ల భ ల ఉన

వ క తప దు. సమ దంల మ , త తగలక డదంట ఎల ! భగ నుడ కవచమ మన

ర ం !

ను: మఱ భగవ తల "శ తయ గ గమ " ల ఆ ల వలన సత గ ణమ , ట

వలన రజ గ ణమ , ట వలన త గ ణమ వసుం అ క ర , ఆ సత గ ణ

ప లను మ తమ , అప డ రజస గ ణ ల ఉండవ క !

వ న: బ హ మ న రణ ంత తగ త ం , , ఆ భగవ త ల " రస నః రస వర "

అ త సనల ఉంట య ర క , ఇ లంట ఆ పరమ గ .

ను: అంట సృ రంభంల నున ఆ చత ర ఖక బహ క త సనల ఉంట యన మ ట,

మ ందు కల ం నుం వసూన , అ ఆ ద జ నమ ల న తర త ఏ డ ట ఆయన.

వ న: నువ మ క పశ వ క , ఇదం ఎక డ ఉన అ , బ ను ను.

"అజస వ కమ త య ద భ వనమ త

శ క హ జ ష వః ఆ గంధర ః యః" అ య సం తల ఉం . అంట అ ర ద

వ హర అ న యణ ల కమలమ క ం ం . అందుల నుం బహ ప టడ .

హయర పమ గల హయ వ ండవ ర పం ఆ ర ం డ అ .

Page 7: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

"ధువ హంస " అ మ ం ప ష ల ను, "ఏ హంసః భ వనస మ ..." అ రం ం

" బ ణ ద ప ర ..." అ శ తర ఉప ష ల ను ఆ హయ వ డ హంస

ర పంల బహ క లను అనుగ ంచడం ల పబ న .

తర త, ను , చత ర ఖ బహ క ఒక వ అ . అంతక మ ందు ఎక వ ప ణ ల యడం

వలన ఆ పద వ ం యనక . ఆయనక క జ న అపహరణమ జ , ఇం అనుక మ

క , ఆ పరమ గ అ , ఆ షయ ల సుక డ . ఆ పరమ త ం డ ఆయన మ ద

జ నమ ంద . అప డ పరమ త హయ వ రమ ఎ ద సక ం డ . ఆ గరన ఆ

సుల ఆ ద జ అక వద పర గ ర . ఆయన ఆ లను చత ర ఖ బహ

అం ం , తర త ఆ సులను అంత ం ం డ .

ఇం నువ మ క పశ అ వ , చత ర ఖ బహ క పరమ త ఆ ద జ ఎల ప ం డ

అ . ఆ బహ ప టన తర త క చక ఆ మ ట మధ అట , ఇట క ల చూ

"తప తప" అ శబమ నబ నదట. అంట ఆయన ఎ ఏళ తపసు ఆ హయ వ డ హంస

ర పంల వ ద జ అం ం సృ ఉ ం డ . మన హయ వ భగ ను

అందు హంస అ మమ క ఉన . ఈ షయ ల ఋ దం ల , ఘర సూకం ల క

ఉ .

ను: అంట సత న జ నమ కల గ , ఉన జ నమ సమం ఉప గపడ , న

జ నమ వ హయ వ భగ ను దయ అన మ ట.

వ న: అందు మ యణ దశ మ లల మనమ ఓ మధుసూద య నమః అ

అంట మ క . మధుసూదనుడంట హయ వ .

ను:పళయ సమయంల ఈ ద జ నమం ఏ టవ త ం ?

వ న: పళయమ వ మ ందు క ప ర ష ప వమ వలన రజస గ ణ ల అంతట ప తం

. అంట అప డ క ద జ ఆపద సంభ సుందన మ ట. అప డ మ

పరమ త హయ వ రమ ద జ డ డ . అంట సృ రంభమ ల ను, వర

క ద జ న సంర ణ హయ వ రమ ల . ఈ వరం మత ప ణమ ల క ఉం .

Page 8: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

ను: హయ వ డ అంట గ ఱమ డ, తల ఉన మనుష శ రమ క . మఱ ను హయ వ డ

అల ంట గ ఱప తల ఉన సు చంప పరమ త ఈ అవ రమ ఎ డ .

వ న: భగవ త ల "ప ణ య ధూ యచ దుష ృ ధర

సం ప య సంభ " అ క అ డ . అవ రమ మ ఖ ప జనమ ధు

ప ణమ . ఇబ ం ల ఉన చత ర ఖ బహ సమ . ఇంక అ ం ర ఏ అంత య

సమ మన శమ వ న తర త ఏ ఒక క టడ , ఒక భవనమ శంఖు పన

ర క , అల అవ ర న తర త స సం ల క సూంట యన. ఈ హయ వ

భగ ను గ ం ధ ప ణ లల ం ం ం ం ల కనబడ త ం .

ను: అ ం ం ప !

వ న: మన వ ల ప అక రలదు కనుక క పం హంగ ణం మ .

- లల హయ వ భగ ను హంస అ డ అ మమ ల లవడ క,

దమ లనం ం నట ప బ న క . శ తర ఉప ష ర వ క . అంట ఏ ట అరం.

న తర శ తరః" అ . అంట ల అశ ర ప (ఈ సం రమ ను) ట చు డ అ

క . అంట హయ వ క మనక సదు ఇ ఈ సం టం .

అధర ణ దమ ల . హయ ప ష అ క ఉం . ఇం మనమ న మం ల ఆ ఉప ష

ల , దట వ .

ఇంక ప ణ లక వ ం ం ం ం మ ర ల ఈ హయ వ ల వృ ంతమ కనబడ త ం .

ఉ హరణక , ఒక కథల వతల యజమ , ఆ హ గమ ల అచ టక వ న మ ష వ

ఆర ం గ దక జ ర క డ ట. తదనంతరమ ఆయనను లప చత ర ఖ బహ ఒక

ట సృ ం పం ఆ టకం మ ష వ అల డ ం కట బ న ఆ ల

మ ష వ రసు క త , ఏ ఇంతక మ ందు ఆయనక గల పమ రణమ , ఆ రసు ర

, అప డ బ దులందర కల మ ష వ క హయ రసు ను అమర ఆయన స

సం రమ డ .

Page 9: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

ఈ కథ ం ం వ సమ గవతమ ల ను, స ంధ ప ణమ ల ను ఉన .

మ రతమ ల ం పర మ ల మనమ ఇంతక మ ందు అనుక న మధు, టభ దమనమ గ ం

ఉం . అం క లవ వృ ంతమ సందర మ ల హయ వ కట మ వలన లవ డ ద పఠనమ

"కమ" అ పద ల ర క న ట ఉన .

గవతమ ల క య స ంధమ ల "స మమ భగ హయ ర....." అ

హయ వ రమ పస ఉం . అక డ హయ వ డ చత ర ఖ బహ యజమ నందు

ఆ ర ం నట ం . అల పద ండవ అ యంల మధు, టభ సం రమ గ ం ఉన .

మ యణ అవ లల హయ వ క ర గవతమ ల .

హ వంశమ ల హయ వ డ సు బహ తనల హయ రసు ఉన త మరణమ

కల ల వ ందడం వలన పరమ త హయ వ జ ం సంహ ం నట ఉం .

బ ండ ప ణమ ల మధు, టభ సం ర క అగసు ఔష వద ల సహ ,

ద నూ బ ం నట ం .

అ ప ణమ ల ను, మత ప ణమ ల ను క ద సమ దరణమ గ ం ఉం . మత

ప ణమ ల కల ంతమ ల ఆయన వ లను డడమ క ప బ న .

మ మ యణమ ల బ ల ండల ను (అ య మధుహం ర ...76 వ సర, 17 వ కమ ),

అ ండమ ల ను ( ర మధుసూదన .....6 వ సర, 7 వ కమ ), వధ దర మ ల ను

(17 వ సర,49 వ కమ ), య ద ండ 74 వ సర, 59 వ కమ ఇల ట హయ వ భగ ను

ప వన కనబడ త ం . ష ప ణమ ల పరమ త అవ లల ఒకట హయ వ రమ ఒకట

ప బ న . అల గర డ ప ణమ ల క హయ వ రమ గ ం ప బడ .

చత ర ఖ బహ క మ ందు పరమ త హంస ర పంల ం ద జ అంద డ ట.

బహ ర ల హయవదను అం డ .

హయ వ మం లల , మ లల , అల అ క ట హంస అ డబడ త ం . అందువలన

హం వ రమ క హయ వ స ర పమ అప వ ర అ ప లనుక ంట ను. హంస,

,హయ వ, గంధర , సుపర.. ఇల అ క ర ల వబడ త డ ఈయన.

Page 10: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

హయ వ డ పరమహంస స ర ప కనుక, హంసమ పదమ హయ వ ల ప త ంద

పర ల మ ల రంగ థ య ందుల తమ హయ ర ఉ ఖ న ఖ ల ఉప ం ర .

ను: చత ర ఖ బహ క హంస ర ప పరమ త ద జ య అం డ , తర త ఆ

ల ల హయ వ రమ ల మ ఆ జ య ప ం డ క బ త వ . అంట

ఈ హం వ రమ , హయ వ రమ ఱండూ ! అల గ నువ బ త న స లల

హంస అ హయ వ గ ం నట ం .

వ న: ఒ తత మ క ఱండ ర ల అ ప ల . ఎందుకంట హయ వ మం లల

"ఓ న హం య " అ హయ వ య మంతమ ల

"ఓ శ య ద హయ య మ త హంస ప దయ " అ ఉంట ం .

హయ వ న కమ ల క

"హయమ ఖ య హం త క " అ ఉంట ం .

ప శర ప ణ క న హయ తరమ ల నున హయ వ మ లల హంస అ క ఉం .

"హం సం " అ వ త బ ర , అంట షయ ంగత మ నుం ం జ

అం ం డ .

దమ ల అ , సృ ప ర మ నుం ఉన క , మ, ర ప కరణమ సృ తర త క .

అందువలన క ం లల తత మ మ ఖ మ , ప ణ ల తర త వ న , టల

మ, ర ల షత కనబడ త ం . ఆగమ లల ను, తం లల ను ఉ సన, , లక ఎక వ

మ ఖ త అను .

అందువలన ద జ నమ ప ంచ , అజ ధ రమ ను ర ల అవత ం న

హం వ రమ క హయ వ స ర పమ అప వ ర అ ప లనుక ంట ను.

Page 11: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

హయ వ డ పరమహంస స ర ప కనుక, హంసమ పదమ హయ వ ల ప త ంద

పర ల మ ల "హయ వ వ దు వక" ర ం త ల రంగ థ య ందుల తమ

హయ ర ఉ ఖ న ఖ ల వ ం ర .

ఇంత క ఈ హయ వ మనల ంట వ క ట న ఎందుక ం ం ?

ను: క mythology ల Centaur అ తల గమ మ , ంద గమ గ ఱమ ఆ రమ ల ఒక

వత ఉన . అల Iliad అ యమ ల Homer అ క క ంప అ గమ గ ఱమ ,

ంద గమ ప ఆ రమ ల ఉన వతను వ డ . ఎక ను, ఈ mythological characters

ఒక శమ నుం మ క ట ఎగ మ , గ మత ల అవ ంట అ . అందు సం!

వ న: అనుక ను, మన స తన ల mythology దు. త స ల . అందువలన కలల

క మన జ య mythology అ అను క , అనక . Greek mythology ఎప , 900-800

BC. అం . మన ల అ అ న . , మ యణమ ఎప . భగవ త ల మధుసూదన

అన పదమ వ క , భగవ త ప ట 5000 సంవత ల టంద ఆ త చ త ర ల

ఒప క ంట ర . అందువలన ఈ హయ వ క mythology నుం వ న దన

ఏమ తమ అవ శమ లదు.

అ క నమ కమ కలగ ఇం వ ను ను.

మన పబం లల క మధు టభ దమన వృ ంతమ పల మ ర ల వ ంప బ న . "

నమ " ఎ దవ దశకమ ల "మ య య " అ మ అన

"హయర పమ ను ం " ర మ ళ ను అ ం ర .

య ర ల "ప మ గమ ఇ ద నూ ఎను ఇ పయనవ " అ

"పను కల నూ ద ర ఎల ప మ గమ అర య ఎ ర మ " అ

"మదు " అ ర మం ఆ ర ం ర .

Page 12: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

ఇం ఆ మ ద ర వం ల ను, య మ ర వం ల ను ( య

మదు టబర ) ర మ ఆ ను గ ర వం (ఇక ఇర వ య ) ల ను

హయ వ ర పసు ఉం .

చత ర ఖ బహ క ల అం నట, య జవల మహ క య ఉప ం న

హయ వ భగ ను .

ఇ ధం ంచ త ఆగమ ఉప ం న డ హయ వ . రయ ంధు దలన ధర లను

ర ం న "కమల కర భట " హయ ర ంచ తం ల ఈ ంద లను పమ ణక సూ ఈ షయమ

డ .

" శ ర గ య శ

పయయ భవన వ మహ గణప త

......

యం ంచ ణ త య ప

...

అద సమస తం ణ హయ ర ప త .

ంచ తమ , సమస తంతమ ల హయ వ ప దమ ల అ అరమ . ఈ అంశం మ రతమ ల

హయ ర ఉ ఖ నమ ల గల " త త మ య సూర మ ఖ ఃసృత " అ కమ

వలన క సూ ంచ బ న .

ద ప ణమ ల (సృ ఖండం 5-1) "ప ణ బహ ణ .... ర ణ శవః" అ

హయ వ ల సకల ల ప ం నట న .

నువ సం వందనం సున ప డ చ "ద ణ ..." అ మంతంల "ద " అ ప

ష న అశ మ అంట హయ వ డ బ ర .

Page 13: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

ఋ దమ ల "ర హణ న ..।ఋ 10-87-1" అన మం హయ వ పరం అరమ

ల కర ణ కర ర .

ఇంక సం తల సంగ వ హయ వ శస మ పద సం తల ను, స త మ ర సం త ల ను,

ప శర సం త ల ను, త సం తల ను, హయ ర సం త ల ను, ర య సం తల ను, ఈశ ర

సం తల ను, క ంజల సం తల ను ఇల ఎ ంటల ప బ న . ఆయ సం తలల హయ వ

ప జ నమ , హయ వమ ఏ క ల (ఉతర క ల ) ం ప ఆ ం ల , ఏ

ఉప ల య ల వ ల .

జయ ఖ సం తల హయ వ అ న " శ " ప వన క ఉం . ఈ డ

అ క అంట ర . ఈ ను చత ర ఖ బహ ర సరస రబ ట పడక డదను . ఈ

అంభృణ డ ఋ క మ అ బ ర . ఈ ద ం ప న సూ " ంభృణ

సూకమ "(ఋ10-125) అంట ర . మ ందు సూకం ల క " భత సయ జ

హంసమ హ ..." అ హయ వ పస ఉన .

ఖ నస ఆగమమ ల మ మ ర న కల మ ల "హయ త క శ .." అ , శ ప

జ న ండ ల ను హయ వ పశ ఉన .

ంచ గమమ ల హయ వ డ సంకరణ వ హ ర పమ నుం వ నట ంట, మ రతమ ల

అ ర ద ర పమ నుం వ నట ందను ,

అల ంచ తమ ల హయ వ డ ం ల భ ల "భ శ "మను పమ ల ఉంట డ

వరన అ ఉం .

అల ల తంతమ ల ను, ర లక తంతమ ల ను, ర తంతమ ల ను, తంతమ ల ను,

ష ర తంతమ ల ను, ష తంతమ , పర మ కల సూతమ ల ను ఇల ఎ టల హయ వ పశ

ఉన .

ష లక సం తల 250 వ అ యమ ల "అథ హంసమను వ " అ రం ం వ సూ

"హయ వమహ వం " అ ప డం వలన హయ వ హంస శబ చు డ ల ం .

Page 14: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

క దర నమ ల ను, బ దమ ల ను క ఈ హయ సన అనుస ర . అందు మన శమ

ఈ న ఉం మర ప శమ , త ర ల ఇల లల క హయ వ ఆ ధన

ళ ర . మర ప శమ ల " జ " అ ట "హయ వ మ ధవ భగ నుడ " ఎంత

ప దమంట బ దుల ల ంట ఇతర మతసుల , , భ ట వంట ఇతర ల ర ఈ ఆలయ

సంద ర .

అల ఆ య య లల అ క మ లల క హయ ధన ఉన దట. ఇందుక ం

"ఖమ " ంతంల హయ వ మ ల ం ం . అం క హయ ధ సల ల ల ండ ల ను,

మల య ల ంట లల ను ఉ .

అ త మతంల శంక ర ల ర తమ ష సహస మ ష ంల " రకర" అంట హయ వ ల అ

వ ం ర .

త మతమ ల మ ర ల ర తమ "తంత రమ" గంథమ ల హయ వ ప వన ర .

తర త అంతట డ న " జ" త హయ సక ల . ఆయన అను నమ

ఉ స నంతరమ ఉ ం న గ ళ ఒక ప రమ ల తల ట క ంట హయ వ డ ల

గ ఱమ ర పంల వ ఆ గ ళ ను ఆర ం డట. ఒక ఒక ఆ హయ వ చూడవలన

క క జ ం ఎంత వద ఒప క జ ఒక కంట

న మ ద క సు ఒక కంట చూడ మ రట. ఆ హయ వ డ గ ఱమ ర పమ ల

వ న చూ న ఆ కను తర త కనబడక ం ం ట.

ఒక బల ర ల ల ప న సమయమ న హయ వ డ అశ మ ల ర పంల వ

త టడ ట.

ఘ ంద బృం వనమ ల ప ం న తర త వ న అప ణ ర ల ఎం బ ధ పడ త

ఘ ంద సు ఘ ందుల ఆ బృం వనమ నుం " హయ స ః " అ ఆ

హయ వ డ క! అంట బదుల ఇ డ ట.

ఇల త మతసులక క ఆ ధ వమ హయ వ .

Page 15: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

ను: శంక ర ల ర ష సహస మ లల హయ వ ల గ ం ఉన ట ర వ .

మన ళ ప ల !

వ న: బ గ ర వ . అ ర దుల తర త మ న సు నందః, ందః, ప ః, మ ః,

దమనః, హంసః, సుపరః మ ల హం వ బ అ అంట ర . అల ష

సహస మ లల "గ ర ః", "ఉతరః", " ప ః", " ", "జ న గమ ః", "ప తనః", "శ రభ తభృ ",

" " అను మమ ల హయ వ బ య మ ప శర భట ర తన "భగవదుణ

దర ణమ " అను ష సహస మ ష మ నందు ప మ సూ ం ర .

ఆయ తన "రంగ జ సవమ " ల "మధు టభ "(ఉ. . 52 వ కమ ) అ హయ వ పసు ర .

య మ నుల త రత మ ల "మధు దం స జ తత జ న" అన ట " ప ర" అన ట

హయ వ ప వన ఉన .

యణ ప షత ల "అథ ప ర హ యణః అ మయ " అ యణ డ జగత ృ

య ల ప త "బహ ణ వ ప బహ ణ మధుసూదన" అ మధుసూదను న

హయ వ డ యణ అ బ ం .

య "త ళ ట హయ వ , త ఉప తదు ర

య " అ హయ వ, కృష భగ ను ద మ ర .

తత తయ ల ఈశ ర తతమ ల "ఉ ంద, కమ, ద భక, హయ వ, నర యణ,

హ కృష, మత , క ర , వ అవ ర షంగళ " ...అ హయ వ

భ వ రమ వ ం ర .

ష న సం తల క

"కృ చ మత ర ప మ , హయ య " అ పరమ త భ వ రమ

హయ వ ప డం జ ం .

ను: ఆ హయ వ మ ర ల , గ ల ఎక డ ఉ !

Page 16: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

వ న: హయ వ మ ర ల , గ ల ఎ ట ఉ . ఉ హరణక త ళ డ ల అత ంత

న న మన రంగం ల క ల ఖర రంల హయ వ స ల చూడవచు ను. ఈ మ 2' 6"

ఎత ల ఱండ త లల శంఖ, చ ల ధ ం ఒక అభయ హసమ , ఒక వరద హసమ వ

కట సూంట ర . ల మ మ త న స ఇ . అల ం ప రమ ల వరద జ ర మ

ల లప య న భం మల వ ప సూంట ర . ఇం క ల ంట లల ను, బ ద

ఆ మ లల ను క డ హయ వ భగ ను ప మల కనబడ . గ ప ల మ ందు లమ నుం క

మనక హయ వ భగ ను మ ర ల ధ ర లల ఉన , మథుర ల ంట ప లల

కనబడ . అం ందుక , జర ల ంట లల క హయ వ మ ర లను మనమ ప వసు

సంగహ లలల చూడవచు ను.

భగవ మ ను లక రమ ల సరస బహ సూత ష గం తన ఆ యజసూ

" ష మ " అ మకరణమ భగవ మ ను లక సరస ను ఆ ంచు ంట న

ల హయ వ మ ఇ ందట. ఆ మ మ ను ల అవ నంతరమ ర క ర

సంక ం ం . అల ళ క ఆ మ సూర ల పర ల మఠమ ల ం ర . పర ల మఠ

య మ ల హయ సక ల "హయ వ వ దు వక" ర ం త ల . సూర

మ జ వంశసుల క హయ వ భగ ను యందు ల భ కల ర , ఎనల వల న ర .

ఒక Rudolf Otto అను జర క పం త డ సూర వ నప డ సంఘటనల వలన

హయ వ భక , తను వ నప డ పర ల మఠ య హయ వ మ సం

అ ం డ ట. అల పర ల మఠ య వద ఆయన ం న మ అప ట University of

Marburg ల ఉన ద అంట ర .

అల ంత క లక గర డ భగ త ం ప ం న గ హయ వ మ " ర వ ంద

ప రమ "ల క ల స ల ఉన . ంత క ల మ ఎక డ ంట అక డ తప క హయ వ

ర మ ళ ఉంట ర . అనుబంధం అల ంట .

ను: స , స , ద వ లల లదు క , తర త క ట అన ఇంత ద ఉప సమ

ఇసు వ . సమ లక దు వ , అల గంట నువ ల గ మం షయ ల బ వ . మఱ

కట, "అన ః ంతయం మ జ ః పర స " అ , త అన వ

భ ః యజ శదయ త ...యజం అ ప ర క " అ కృష భగ నుడ అన

Page 17: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

వతలను ప ం ర ప ర కం ప ం నట దు అ డ క , అందువలన,

హయ వ డ మ యణ డ ఆయన అవ ర అ ఇప డ ం క , మనం

మ యణ ప ంచవచు ను క ద క క , మ ఈ హయ వ భగ ను ఎందుక ?

వ న: ఆ మ యణ హయ వ భ వ ర ర పమ చత ర ఖ బహ అజ న

ర లన , జ అం ం న డ క . పరమ త ల అ క ణ గ ణ ల పర, వ హ, భవ,

అర , అంత ర లల ఎలప డూ ఉన ప ట , ర లల గ ణ ల మన సం

సులభం పకటమ లభ మవ . హయ వ రంల ప నమ , అజ న సరణమ , అల

ధన ంత అవ రమ ల ఆ గ మ చు గ ణమ , ర ంహ ర పమ ల త ణ ఆపదుపశమనమ

ఇల అన మ ట. అందు త ంత క ల వంట మన ప ర లంద హయ వ భగ ను

ఉ సన ల ం ర .

ను: అ ఆ హయ వ భగ ను ం లంట ఏమ , ల య !

వ న: ఎందుక లవ . ధమ లన ఆ ధ ల ఆయ తం లల ప బ . అ టల ను

బ హ ప జ, ఆంతరం క ప జ, అంగ స కర ల , ధ ఉప ల ఇవ ఉంట . హయ వ

మ ధన...

ను: హయ వ మమ అంట ఎల ఉంట ం ?

వ న: రకర ల ఉండవచు ను, అంక శమ ల ంట ర పం , ల గ ఱప మ ఖమ ఆ రమ ల ,

ప రమ ల , ల ల త న జంబ ఫలమ ఆ రమ ల ఇల ఱ ఱు ర లల ఉండవచు ను.

అనుభవ లన దల గ ర .

ను: యంత, మం ల ప జల య ?

వ న: హయ వ మం ల 1ల 3 ల 6 ల 10 ల 12 ల 32 ఇల 1000 అ ల న

మం ల క ఉ . ట సదుర వ ల వద ఉప శమ ం , ంగం ప ర కం ధన

యడం అంట జప, హ మ, తర ణ, బ హ ణ సమ ధ దుల బ ట వలన జ నమ , సమస

Page 18: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

సంపదల కలగడం, ఆ హయ వ భగ ను అనుగహం కలగడం జర గ త ం . ఇదం

స నుగహం ల శద య వల న ర కమమ .

హయ వ మ ద అంట ఎడమ అఱ మండ , క అఱ మండనుం , బ టన ళ ఱండూ ఱండ

పక ల గ ఱప వ లల ట న ళ ను గ ఱప మ ల ం ం ందక వం ఉంచడం,

వలన టల ర గ అంట ర .

ఇంక హయ వ యం ల గ ం లంట ఏ యం పన, రణ, ఉ సన ఇవ ఉంట .

యంతమ నక మ ఖ ం 10 అం ల బ ర .

మంత జ, ణ జ, శ జ, దృ జ, ధ , వశ , మంత య , భ తపంచక, ల జ, ణ పన

అంట . యం (మధ ల ఓం రమ ఉంట ం ) ంచు , ష న ప జ, ప ణ హ చనమ ,

ఆ వరణ, సుప జ, యంత , ణ, ధన, అంతహ మ, అ క, ఉప ర సమర ణ, పన,

అర న, ప ష, ప రశ రణ, తర ణ, హ మ, బ హ ణ జనమ అంట ఎ ల స ప రమ

ర ం ఈ యం సనలల . క సమం యదు అను . అవ మనక కష ల .

ను: మ హయ వ అనుగహమ లంట, మన ల ంట ..

వ న: అందు మన దల మనల ంట సం రకర ల జ య అం ం ర . అందుల దండక,

కవచ, మ ల మంత, పంజర, దుల మ ఖ న .

ను: దండకమ అంట ఒక ప క న ఛందసు ల ( ంహ ంత, సం మ, అనంగ ఖర, క సు సబక

దలగ న ) ర మ ళ ను ం త ష క , మఱ కవచమ అంట

వ న: సర శ, సర ల, స వసలల మనలను సమస ఆ క, ఆ క, ఆ క న

ఆపదలనుం డ మ ధ ఆయ ల , ర ల , మ ల ఉన ఆ ర మ ళ ను ంచడం.

ను: మఱ హయ వ భగ నులక ఇ అ లభ మవ య ?

వ న: తప క, ఉప ష సస రం చదువ గల న హయ ప ష ఉన .అ క మనక

అ రమ , ఉప శమ ం , యమ ల అ .

Page 19: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

అల క దరక, యల మన ల ంట ళ క హయ వ కవచమ , దండకమ , పంజరమ , పప ,

మ ల మంతమ , అషకమ , సుప తమ , ఉ ఖ నమ ల క అ కమ లన ల . మన

మ ర సవ ల , మనక వల న ర అ న మ .ప. మ నుజ ర ర

అనుగ ం న "హయ నన ంశ " క టల ఒకట.

ట టల నూ ంత క ల హయ వ ర మ ళ ను త ంప సు ఆయన కృపను ం

అనుగ ం న "హయ వ తమ " ల మ మ మ త న , శ మంత న అ దల

బ ర .

ను: బ గ ం వ , ఆ ంత క ల హయ వ ం ర అంట వ , ఆ

వ ల ం ం ప

హయ వ త ప ర క- ంత క భవమ

వ న: అల , అసల ంత క ల అంట ఎవ ల సు !

ను: యదు వ , ఆయన photo క చూ నట గ ర లదు.

వ న: ల ర ల ర మ మ ప ల "మంత ల మంతత క ఉ న

వసు ల మంతపద న ఆ ర పక ల మ కళక వ ం

ర కరమ వత " అ అంట ర . అంట ఏద మంతమ ర క న ప డ ఆ మంతమ

షయమ న, మం న వత న, ఆ మంతమ ప ం న ఆ ర ల న మ,

ర ల ం లన మ ట. హయ వ తమ మంతసమ న న .

ఇక డ మ క షయమ . ఈ త ప జనమ ప ం ల , ప ద

అనుభ ం ల ఆ ప ం న ంత క ల న, ఆ తమ నందు సు ంచబ న హయ వ

ర మ ళ గ ం ఈ లప ళ క

షయ వరణ అవసరమ . మ లంల అ నువ గ నమ కమంట అను, మ దల న

తర త మ క ప ప ర న రవ, ల ఉం . ఇప ట లం ఱు క . అం

Page 20: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

త బదం ఉం లంట ర . అ ప తప అనడం లదు. నువ పశ అ నప డ శవ

సహజ న క త హలం బ ట , త రణ క అంత నం ఉంట ం . ఇ మనక

వచు , యక ం క వచు . ను అన య ను ర సు ను అంట రణం ఆయన

ఆ , అందమ అ రణ ల చూ దు, ఆయన క భర ద ళ ర ం ఆయనను

ర ంచమ ర కనుక. ఇప డ క రణం య . అందు త ఆ హయ వ

భగ ను భ , ఆయన కృప న ంత క ల ప ద ల సు క ఆ భ ,

ర ల లబడవ . అందు నువ న తర త హయ వ ర మ ళ భ , ంత ,

ల సుక మ .

ఇంక ఆ ప ం న ఆ ర గ ం ల సు వడం అవసరమ , క పం .

ంత క ల అసల ర " ంకట థుడ ". తం అనంత సూ , త తరంబ.

ం ప రమ దగర ం "త ప " అను పలట ర .

ను: మనమ త ప డ ళ క ,

వ న: అవ ను. మన ప క ల ఆ ంతమ . ఆ లల మన ంత ప ర, సమ దరణ లక

ఇట పక వ ర .

ర వడగల సంప యమ ర . ఆ దంపత లక లల లక లల ఱక ర మల

ంకటశ ర దర నమ సు ప త సం నమ సం ం , ఆ అక డ శ ం రట.

ఆ తరంబ కలల సుడ న ల ర పమ ల కనబ ఒక బంగర గంటను తరంబక

ఇ డట. ఆ డ ఆ గంటను ం , గర వ అ ంకట థు త అ ం . అంట ంకట

థుడ ర మల ంకన "గంట" అవ రమ . అందు ఇప ట ర మల సు స ల గంట

ఉండదు, బయట ల ల ఉన ద గంట ర ధన సమయంల నూ అప డూ ఉప సూంట ర .

ఈయన వరద జ జన న త న హ న తమ న అవ మ సమ ల .శ. 1268 ల జ ం ర .

త తమ . ఈ ంకట థు నమ మ, తర త ఆయన ఆ ర డ అ న అప

ష వరణ గంథ న " త ప క" ను ప న న దూ అమ ష ల . "ప న" అ ఎందుక

Page 21: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

అ నంట ఆయన ల ప ర పంల న ఖ గంథసమ న ర "సుదర న సూ " అ

న దూ అమ ష ల .

ఒక అప తన నల న 5 ఏళ ంకట థు న దూ అమ వదక సు ర .

ఆ సమయంల ఆయన ష ం ల పం ల ఉ ర . చూ , పలక ం , మ టల , ల

పండూ అ ఇ తర త మ ల పం రం మ తను అంతక మ ందు ల పం ఎక డ ఆ

యక తన ష లను అ ర ట.అప డ ంకట థుడ తనక ష ప చయం ఏ లక

న దూ అమ క ఎక డ ఆ సమం సమ నమ డ ట. అప డ అత న దూ

అమ ఆ ర ం మన సంప య ప ర ణక మ ను ల తర త అంతట డవ డ

ఆ ర ం రట.

ఆయన తన 20 వ ఏట సకల ల ర డ . ఆయనక అప "గర డ మం "

ఉప ం ర . తన 21 వ ఏట అప పరమప ం న తర త ంకట థుడ ం ప

దగరల ఉన ర వ ంద ప రమ వద నున న ండ ఎ ల ల మ

గర డ మంత జపమ డ .

అప డ ంకట థు భ , శదలక గర డ భగ నుడ పత హయ వ మం

ఉప ం , గ హయ వ మ గ క ప ం ంకట థు హయ వ ఉ ంచమ

ర .

అప డ ంకట థుడ అత ంత భ ఆ హయ వ మంత జ ఆ ండ న డ . అత భ ,

శదలక సంత ం హయ వ డ పత మవ , ఆ గ ఱమ టనుం దవమ (మ ఖ మృతమ )

ంకట థు టల ప న . అప ట అ ల ప ట ప చు య న ంకట థుడ

అసమ న ం త మ ను ం ఆ హయ వ అప డ తమ డ . ఆ త మనమ

చదువ న బ హయ వ తమ .

ను: అందు ఆ ర ల త య ప దమ మన ర ఆ ర ల ఎం ష లక ఇ

సంప య ఏ ట ర బ ల .

మఱ ఆయనను ంత క ల అ ఎందుక అంట ర .

Page 22: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

వ న: ంత క ల త సుల ఆయనక ప ం న ర దమ .

ఈయన మ పం త డ అ డంబరమ న వనమ నడ ప త వృ ట సు

ం ర . క టక శమ ల హ హర యల బ క యల త జయనగర మ జ పనమ

ం న రణ ఈయనక త ల . ఈయన కడ ద తమ గడ ప త ర

బ ధప ఎ ర జయనగర సం ఆ ం ర ట. ంకట థుల ఆ ఆ నమ

రస ం గ పంచకమను క పంచకమ రణ లక పం ం రట. అల ంతమం

అ మ నుల ఆయనక స యమ మ ఆయన ల బంగర ణ మ ల య , ఆత

ఇల ల కనకవ , ఆ డ ర కనకవ బహ డ ఇల ల తన తమ ల బం చూ

ఎఱుగదు, ఆ ంకట థు వదక వ య మ ల ఏ ళ ల ంట ర సూ ఉ అ

ంకట థుల ఆ బంగర ణమ ల మ ట నక ం దర ఱు ర ం రట.

, ఎవ ల డ తనక సు నుటక దవ మ లద , ం ప రమ ల వరద జ

ర మ క వ అమ త ఇ న అమ స ల " సు " అ తమ

అమ తమ అమ కర ణం బంగర ణమ ల వరమ క ం నదట. ట తను

మ ట నక ం ఆ ల సు నమ రట ంకట థుల .

ను: ఇల ఇం ఏమ !

వ న: ఈయన ర ం నంత జ యమ డ, సంస ృ లల మ వ ర ర ంచల . ఈయన

సంస ృతంల ర ం న ల 29, ల 5, రహస గం ల 32, ంత గం ల 11, ఖ న

గం ల 10, అను న గం ల 4, ఇతర గం ల 13, త ళ పబం ల 24. ఇల ఈయన శ క గంథ

కర. ఒక పట బట దు సహసమ అ రంగ థ దుకల 1000 కమ ల గంథమ ను ప

న ర . ర మల దయ శతకమను శతకమ ను దయ స ర ణ అ న అమ న ర .

అప సుడ ంత క ర ద ప డ ట.

ను: ంత క లంట ంత గం ల తన ష లక ర , ఇం మ ?

Page 23: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

వ న: ఈయన నూట ష మ ల పమ ల ర ం రట. 1311 ల రం మ మ ల

మ ట ం ల షవ లను ఊచ త నప డ నంబర మ ళ ను ర ంచు వడం సమ ఆయనను

ల ర ల ర రంగమ ను డ ళ , త ప గం ర ంచు డం సమ

ంత క ల శ ల గ టల ంద ల లక ం ఆ తప గం తన గ ం ల ంద

చు ల పడ క ర ట. తర త అక డ నుం క టకక వ ఆ తప కను తన

ష ల ంచడం, ఎం మం ష లక తప స త ష మ ను

ల పర పమ అనుగ ంచడం ర . ఇప డ తప స త ష మ ను ఎవర

ంచ గల గ త రంట అ ఆయన అనుగహమ వలన .

ను: మఱ ఆయనను "సర తంత స తంత" అ ఎందుక అంట ర ?

వ న: ఆయనక ద లదు. ఒక ర వ ందప రమ ల ఒక దమ వ

అసమ నమ ఉన ఇట కల ఎం చక ను కటర . ఆ నూ మన ం

చూడవచు ను.అల ఒక అతడ తయ ర న త నట తన మ తయ ర న

తన మ తయ ర సుక రట. ఆ ఠమ ప ంచ ఆ మ క బ

ంత క ల శ రమ నుం రకమ వ నదట. ఈ గహమ ఇప ట ర వ ందప రమ ల

ఉన . ఇం క , తనక వల న దర ల తయ ర సు ర .

అ ద లనూ, అ కళలనూ ఒక స యమ అక రలక ం పద ం న మ ను వ ల . ఈయన

స తనక దగర రంగ య తన రమ ల కటంచు న దట. అట మ ద మ

ఆ ర లక జరగలదు. త రంగ థు " మ నుజ దయ త " ల వబ న ర .

క మ ర లన క మ ర వర ర ల న త య కమ

" మ ంకట ర ః క క స

ం ర వ స థ స హృ "

పర ల మఠ య త య

" మ నుజ దయ త జ న గ భ షణ

Page 24: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

మ ంకట ర వం ంత క ."

ర 7 ల రంగమ ల సమస దర నమ ల , మతమ ల దమ త

ంప య ప పన ర . అప ఆయన "శత దూ ణ అను గం ధ సంప య లను

ఖం సూ ర . అందు ఆయనక "క క స " అను ర దమ క న . ఇప డ న

గం ల క అ కరణ, దర ణ, తత ఖ మణ, మధుర క హృదయమ , గమ ప లనమ ఇల ఎ

గం ల ఆయన ర ం న ఇప డ అలభ మ ల . ఇల అలభ మ లన గం ల క

ఆయన గం ల సంఖ 124 క ల .

ను: ంత క ల వడగల ఆ ర ల అ వ క ! ర సంప యమ ర ఆయన

గంథమ లను ంచ వ !

వ న: ర సంప య మ ల న ల ర ల ర అంట ంత క లక

అత ంత రవమ . సూక లను ంత క ల తన గం లల క సమ 32 ర ప ం ర .

అల ర సంప యమ ల పథమం మనమ చదువ " లశ దయ త " అ త య

మణ ళ మ మ నుల క , ఆయనక ంత క లంట ల ప జ వమ ం . ఆయన ంత

శక లను "అ య క " అంట మ ను వ ల / ప ర అ సంబ ం ర . తన "ఉప శ

రత మ ల" ల క క లను ం ర క .

ల ర ల 82 ఏళ వయసు ట క లక సుమ ర 23 ఏళ . ల ర ల ర

క ల ప , ట ల ల సు క లను రం ఆ ం ర ట. ర వ ర కల

సుమ ర 22 ఏళ రంగమ ల మ మ ల మ ట వరక కల య ర .

రంగమ "మ ఫ " దలన మ మ ల దండయ త సందర మ ల అప డ అక డ ఉన

ఆ ర వరమ ల ల ర ల అంద కంట ద ర . క ల అంద కంట న ర . అప డ

రందర చ ంచు మ మ డ వ ల ఏర ర ట. ల ర ల ంతమం

నంబర మ ను సు ఋ క పయ ణ ద ర . త ప కను న సుదర న

సూ ంతమం త ణమ రంగమ ర మ ళ క ఎదుర డనుకట, మ ందు క

గహమ ను మ మ లను స ంచుటక ఉం , రంగ య దగరల నున నూ ల ం ప

Page 25: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

మ రంగ థు లక ప ఉ ర . అప సుమ ర 12,000 మం షవ లను వ హ

స ంతంల మ మ ల ఊచ త ర . అంద కంట న ర ప పం త ల కనుక

క లను ల ర ల ర ఉతరం సంప య గంథమ ల త ప ర ణ

య మ ఆ ం ర . అప డ సుదర న సూ తమ అమ వద న త ప గం తమ

ల ద క ఆయనక అప ఆ ర ణ బ ధ త ఉం ర . అప డ క ల శ ల ంద

లల గ , అ క పమ లను ఎదు సత మంగళమ అడవ లల గ ఢమ పయ ణం

క టక న సంగ మనమ ఇంతక మ ందు అనుక న .

మణ ళమ మ నుల ష మ ం న ం య ంత క ల ఆ ర ల , ఆయన

నమ మ అ న ం అప వంశమ .

ర సంప యమ ల మ మహ ల ఇప ట కం వరదు జ గర డ వల మ ఖ న

డయ ర వక రణ భ త ల అ న డయ ర " క భవ ప క" అ క ల

గ ం , క ల "శతదూ ణ" అ గంథమ "ఛం మ ర త " అ గంథమ ర . ఆయన ష లన

" ర ల ర , ర సంప యమ ల ర ం న ర న "య ంద మత క"

ర వ క !

ను: అవ ను. మ మయ ల గ ల అనువ ం ర క . మన సంప య guide ల ంట

అ బ ర

వ న: అవ ను. ల ఆయన గంథ రంభం మంగళ లల దట తనక స ప మ ల

త ం న సు గ ం , ప ర ల గ ం అ ఱండవ కమ ల మ ను లక ,

క లక , తన ఆ ర లన డయ ర లక నమసు ల అ ప ర .

"య శ ర పణమ హ ం ర మ గ ర " అ .

ఎందుక బ త నంట ఆ ద ఎప డూ ఒక ఎక రవ వ తప ప ప లదు.

మన సంప య మహ య న వ మన రంగ థు , మన మనక అం న

మన షవ సంప య ఱండ కళ " ల ర ల ", " ంత క ల ".

Page 26: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

అంతట మ ను వ ల గ ం సు మ త అ రవమ చూ ంచడం, ర మన ఉ వ

అనుగ ం న మహదం లను ఆదరమ చూ ంచక వడం "అస ప రమ"వ త ం .

ఇల మన సంప య అసమ న న వ న ంత క ల తన 101 సంవత రమ ల

ఆ ర ర వ ం ర .

ను: జం మ ను వ ల వ !

వ న: ఇంక మనమ తమ ల ళ మ !

ను: తప క, మ ందు ను ఇంట వసున ప డ ం , ఆ మ డ మం లక

అరం ప ! అరం మ తం ప ల , వరణ అక రలదు.

వ న: అల , ఇంతక మ ందు అనుక న ట ఇ హయ ప ష ల మం ల . అనుష

ఛందసు ల త ర పంల ఉంట కనుక మనం ఉన ప డ చదువ వచు .

" ర స ర య న య నంద ర ణ

త భ న హయ వ జ య ష "

శ ల ణ న స ర పమ కల డవ , జ నంద ర ప డవ , ద లక పభ వ అ న ఓ హయ !

క నమ రమ .

"ఋగ మర య హరణ కర ణ

పణ థ వప మ శ ర నమః"

ఋ , య మమ ల మ డ లను స ర పమ కల డ , లను ద న డ ,

ఓం ర ద స ర ప డ , ప అశ రసు కల న హయ వ నక నమ రమ .

"ఉ థ పణ థ సర శ శ ర

సర దమయ ంత సర బ ధయ బ ధయ"

Page 27: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

ఉ థ, పణ థ స ర ప డవ , సమస ద లక అ ప , సమస దమ ల ను స ర పమ

కల డవ , ంచ ధ మ డవ అ న హయ ! క అ ద లను బ ంచుమ .

ను: ఇంక మనమ తమ ల ళ మ వ !

హయ వ తమ -అర, త ర , వరణమ ల

వ న: మ ందు ంత క ల ర కం రం ంచుక ం మ .

" మ ంకట ర ః క క స

ం ర వ స ధ స హృ "

క త మ నందు, తర మ నందు క డ ంహమ వల ప ర , ం ర ల , మ (భగవ ంకర

సంపద ండ నున ర ) అ న ంకట థుల హృదయమ నందు ఎలప డ ల ఉందుర

క.

ఈ త య కమ క ల క మ ర న క మ ర వర ర ల ప ం న .

ఇందుల క ల ప గ ణమ ల ప బ న , ఆయన " ః మ ంహస " అ మ

ంహమన ట క క ంహమ . ర తన క త మ , తర పటమ , ఇతర మతసులను జ ం

త ంతమ ను ప ం న ర , తన అ క లన తన ష వరమ నక ంత గంథమ లను

బ ం న ప ఆ ర ల , సంతత భగవ ంక క ష ల అ న ర . అట ంకట థుల

హృదయమ న ఎప డూ ం య ండ క అ ంచుచు ర .

తర త హయ వ న కమ .

1."జ నందమయ వ ర ల స ట కృ

ఆ ర సర హయ వమ స "

జ న+ఆనంద మయ: జ నంద స ర ప డ ను

Page 28: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

ర ల: షమ ల

స ట కృ : స టకమ వల స చ న ఆ రమ ను క న డ

సర : అ ద లక

ఆ ర : ఆ ర న డ (అ న)

హయ వ వ : హయ వ భగ ను

ఉ స : ఉ ంచుచు మ .

జ నందమ లను స ర ప ర పకమ ల కల డ , ఏ షమ ల ల డ , స టకమ వల

స చ మ న ఆ రమ క న డ

సమస ద లక ఆ ర న డ అ న హయ వ భగ ను ంచుచు మ .

ఈ కమ క కృతమ ద ందఱు, క ల న న ందఱు బ ర .

అందు 32 ల హయ వ తమ ల ర క ఫలశృ ళ ంతమం

అ , అల క , ఫలశృ ఱు ర ంతమం . ఎల గ , హయ వ

తమ మ ందు కమ ఈ కమ బ చు ం న .

ను: ఈ 32 లక ఏ ట, ఇక డ "మయ " అరమ ఎల ప , అ ద లక ఒకట

ఆ రమ అనడం ఎల ధ మ , అసల అ ద ల అప ట ర క న క ల ఆత ప ల

పర లక క తమ సం సున ట ఉం క , ల ఏమ ఉ య !

వ న: ఈ కమ ప మ హయ వ అవ ర ప జ సూ సుం .

ఏ అవ ఏ ట ప జనమ . "ప ణ య ధూ యచ దుష ృ

ధర సం ప య" అ క బ త ం భగవ త.

హయ వ అవ ర సందర మ ఏ ట? ధు న చత ర ఖ బహ ద జ నమ ల కమ ల

ఉ డ , ఆయనక జ , కమ ట . అందుక "జ నందమయ " అ ర , హయ వ ల

Page 29: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

కృప ఉంట మఱ అజ నమ , కమ ఉండవ . ఇంక " యచ దుష ృ " అంట అ ర ద

వ హమ నుం బయల డ న హయ వ డ అ ర దవ హమ నందు పకటమ తన వ న జ ,

శక ల రజస గ ణ లక ప కలన మధు టభ లను సంహ ం డ , అందు " వ " అ ర .

తర త ధర సం పనమ అంట ద జ నమ ప నః ప పనమ , అందు "ఆ ర సర

". అసల ఈ ఇబ ం ఎందుక వ ం , చత ర ఖ బహ రజస గ ణ ల వలన, అంట

ర ల మ లక. అందువలన ద సత స ర ప న "హయ వ భగ నుడ " ర ల స టకమ వల

సత గ ణ ప డ ప " ర ల స ట కృ " అ అ ర .

ఆయన అనుగ ఏం య అంట "ఉ స " అంట ల , మఱ అక రలదు.

ను: బ గ ం వ ,

వ న: 32 లక ఏమ ప కత ఉన అ క అ వ . క ల ల ట ఈ 32 సంఖ క

న త ఇ నట కనబడ త ం . ఉ హరణక

ఆయన ర ం న మహదంథమ రహతయ రమ ల 32.

ఆయన ర ం న దు సహస పదత ల 32

ర అనుగ ం న రహస మ ల 32

ఒక మ ఖ న రణమ బహ ద ల సంఖ 32.

అం క దమ ల (4), ఉప దమ ల (4), ం ల (6), ప ణమ ల (18) తమ క 32

అవ , అ క రణమ వచు .

క ల మ పం త ల అవడం వలన ఆయనసమస ఉప షద లనూ ందుపర రచనల ర .

అ షయ ల ల సుక ం క , క క మర మ స దు. ల నంత పయత మ

మ .

పరమ త జ న స ర ప డ , జ న గ ణక డ క . అంట జ నమ స ర పమ కల డ , జ నమ

గ ణమ కల డ క . పమ , ం ల . అందువలన ఇక డ జ నంద మయ అన ప డ ,

Page 30: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

పరమ త జ నమ , ఆనందమ స ర పమ కల డ , జ న, ఆనంద గ ణ ల ం య న డ క డ

అ అరమ సు వచు ను.

" చు మయ " అ అరమ ల (అంట "క ర ఉప మయం" అన ప డ క ర అం ఉప

ఉం క రక ఉప గ ణమ ఉన ట ) గ ణమ ల అరం సు వడం సమంజసమ ఉంట ం .

పరమ త స ర ర ం గ ణ లను స ర ప ర పక గ ణ ల అంట ర . అంట DNA ల ల

మ ద ల అను వచు . ఇంక పరమ త స ర ప ర పక గ ణ ల ఏ ట చూ మ .

ఉప ష "సత జ న అనంత బహ " అ సత మ , జ నమ , అనంతమ గ ణ ల

క న పరబహ అ బ త ం , అల పరబహ అంట జ ద స యతః" అ ఈ సృ , ,

లయ దుల ఎవ వలన కల గ త అ పరబహ అ "బహ సూతమ " ల బ ర . ఈ

షయ "య ఇమ భ జ యం ..." అంట ఉప షత బ త ం .

ఆ పరబహ ఈ సృ కంతట దట ఉన ద ,"స వ మ ఇదమగ ఆ " అంట ఈ సృ

కంతట మ లమ ఆయ న బ త ం క ఉప ష . "ఏక జ న సర జ న " అ ఆ

మ ల రణమ న పరబహ ను ల సుక ంట వలన జ ఆ రణమ వలన వ

ర ర పమ లన సమస షయ జ నమ (మట గ ం మట నుం వ ప ల అ న

క ండల , కల నట ) ల సుంద అందు వలన సమస జ లక మ లమ ఆ పరబహ

అ ఉప ష బ త ం .

ఇం క బహ సూ లల "ఆనందమయ కరణమ " ల ఆనందమయ డ పరమ త అ ,

"ఉభయ ం కరణమ " ల పరమ త సమస క ణ గ ణమ ల కల డ , యగ ణమ ల ల డ

అ బ ర .

ఆ పరమ త కర సంబంధమ ల డ (అనశ అన ః అ క ...మ ండ ప షత ) సత ,

రజ, స గ ణ త ద సత స ర పమ కల డ అ బ ర .

ఆ పరమ త జ న, శ , బల, ర , ఐశ ర , జసు ల షడ ణమ లను క య న డ క మన

ల బ .

Page 31: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

ఈ షయ ల ఈ కమ ల వ సు ర .

"జ నందమయ " అనడం మ యణ అవ రమ న హయ వ భగ నుడ క ణ

గ ణ కర డ అ జ షడ ణమ లను క య న డ సూ సుం .

ర ల శబమ పరమ త క యగ ణమ ల ల షయ ల ప త ం .

వ అను పదమ " " య అను అరమ ను బట పరమ త క డ అ న సృ , ,

లయ దుల ర ం ఆయ అ ల ప ం . "తత తయ " ల క

"ఇత క (సృ దులక ) ప జన వల ల" అ క బ ర .

అం క ఆయ వ డ , ఆయనక సమ నుల , ఆయన కంట అ క ల లర , పకృ ,

వ లక ష న డ అ ల ం .

"ఆ ర సర " అన పదమ అ శబమ లక , అ రమ లక ఆ అ న "అ" ర

చు డ ఆపరమ త అన షయ య సుం . ( అ ణ అ ల రః పరమ

అ య .... మన ప ణమ ) అ ష ః" అ క !

"అవ ర ణ" అను అరమ ననుస ం జగత క ర ణత మ ను, పరమ త ను ర ణక ప ర ష రమ

ల క ప త మ ను క నుం గ ంచగలమ .

(ల సహ ర ణ ర పయ ర కః).

ఈ రకం జగ రణత మ , ర ణత మ , ల ప త మ "అ" రమ నక అరమ మనమ

ర మం రమ ల చదువ క మ .

"అ" ర శబ చు న ష వ ప " " అను అరమ ననుస ం అంతట ం

ఉం డ అ అరమ కనుక "అంతః బ శ తత ర " అన ట పరమ త సర పకత మ ,

అనంతత మ ల ం .

"స ఏవ మ ఇద అగ ఆ " అన ఈ అంతట మ ందు స మ త ఉన , అన అ

కంతట ఆ రమ అ ప డం వలన ఆ "స " ఈ హయ వ భగ ను అ ల ం .

Page 32: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

న ప బ నట సత త మ , జ నత మ , అనంతత మ అ గ ణ ల క న సూ ంచడం

వలన " సత జ న అనంత బహ " అన ఉప ష అరం ఇక డ సు ం .

సర అనడం వలన మ ండ ప ష ల "ప చ అప చ.." అ నట మ నక

వల న పర(బహ ) ద లక , ల క ప జనమ ల ర నబ ద, ం దుల అపర

ద లక ఆయ మ లమ కనుక ఆయనను ంచడం వలన అ ర ల ద ల

లభ మ లవ అ ల ం . ఇందువలన " పదత మ " క డ హయ వ భగ ను గ ణమ

ల ం .

" ర ల స ట కృ " అన పదమ ద సత తత మ ను, అపహత ప త మ , అ ల య

పత కతను య ం . స టక పద ప గమ "తస సర ద " అన ట

పరమ త ఔజ ల , ల వణ గ ణ లను సూ సుం .

"ఉ స " అను పదమ " రణ త యః" అను బహ సూతమ న నట ఈ సమసమ నక

మ ల రణ న డ ంప బడ వలను అను షయమ య ం .

ఉ స అ బహ వచనం డడం వలన "బ ధయం పరస ర " అ భగవ తల నట

"ఏకః దు న భ ఞత" అను ఆ అనుస ం మన సహ చర వరమ ల బ ట కల నమ ,

ఒలక యణమ వలన మన బంధు, దులక క హయ వ కృప ల సుం అ

బ త ర . క ల ఆత ప డ రణమ ఆ మనల ంట ళ

చదువ ంట న ప డ మనక ఆ హయ వ కృప ల ం ల మహ న త న ఉ శ మ

ఈ రకం క ల హయ వ ల సమస జగ రణ లన మ యణ పరబహ అవ రమ , ల క

ద లక , మ న న "ఛం మయః మఖమయః అ ల వ " అ నట ,

" హ ద ...ఋ మయ వచ" అ నట ఆయ మ ల కందమ ఆయనను

ంచడం వలన మనమ , ల క ద ల ందగలమ ఈ కంల వ ం ర .

ను: తర కమ !

Page 33: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

వ న: ఇప డ హయ వ భగ నుడ పత మ అ నప డ మ ందు ఆయన జసు కనపడ ,

ఆయన టనుం శబమ ల నప . ఆ జసు ల గ ల హయ వ ల ఇం ప దర నమ

లదు, ఆ ల బయల డ న కమ .

2."స త ద ద స టక మణ భ భృ ప భట

సు స ః దు ః అవ త/ అప ప భ వన

అనం ః తయ ం ః అను త హలహల

హ వద హయవదన ఈ మ మహః

స తః ద : కర రణమ లక సహజమ అవత ం న

ద: ప ద న

స టకమణ: స టకమను మణ ష స ర ప న

భ భృ : పర తమ

ప భట : ట ప ( న / అ శ ం న )

సు స ః: అమృతమ న

దు ః : ంత ల త

అవ త/ అప ప: ల యబ న/ పమ ల టబ న

భ వన : మ ల కమ లను క న

అనం ః : అంత / అవ ల

తయ ం ః : త ల త

అను త: అనువ ంప బ న/ అనుక లమ పల క బ న/ అనుస ంపబ న

Page 34: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

హలహల : హలహలమను రవమ (గ ఱప స ంప శబమ ) కల

హత: న ం న

అ ష: సంప ర న

అవద : షమ ల కల అగ

హయవదన : హయ వ భగ ను

మహః: ప ం

ఈ మ : సు ంత మ .

కర త వ క సహజమ అవత ం న , ప ద న స టకమణ పర తమ ను అ శ ం న ,

అమృతసమ న న తన ల ప ం మ ల కమ లను ల , ప ర తమ య న , తన

స ంప శబమ అనుస ంచబ న దమ ల క న , అ ల ష పత క న అ న హయ వ

భగ ను ప ం తమ య దుమ .

ను: ల బ !

వ న: వ ళ న మనమందరమ మన మన ప ర కర లననుస ం తత తమ ఆయ

అనుభ లను ంద ఱ ఱు జన ల త త ంట మ . పరమ త అల దు. "నమ

క ణ ంపం న కర ఫల స ృ " అ భగవ త ల నట ఆయనక కర ల ట కర

ఫల ల ట సంబంధమ లదు. సమం నడవక డ నూ ల ప న తన ల

సు ర ంచ నూ బ ల న తం ల ను క ఈ ల భ ల

అవత సూంట డ పరమ త . "అజ యమ బహ జ య " అ నట జన ల డ

త క న కృప వలన కర సంబంధమ లక , క స యమ ధనమ అక ర

లక ం తనక ను వ న డ హయ వ భగ నుడ , మ ఖ ం ధు ప ణమ సం.

ఇక డ ధుప ంగవ న క లను కర ణంచడం సం హయ వ డ పత డ . ఆయన

Page 35: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

అవ రమ నక రణ ంతరమ , క ధనమ , ఉ అవసరమ లదు. అందు వలన

"స తః ద " అంట ర .

ఉభయ భ త లల క పకృ అ , వ ళ అంట ల , సమస త సూర ల స

అందర పరమ త క ష , పరమ త ఆ రమ ఆ యమ ల ఉండ ను క , పరమ త లక ం

ట ట స తః ద న అ త మ లదు. "స తః ద " అన పదమ పరమ త అ న హయ వ

భగ ను ందుత ం . ఇంతక మ ందు "ఆ ర సర " అ , ఇప డ సమ

ఆయ ఆ రమ అన షయ క య జసు ర . దమ ల ఆయన అ ప ర ష డ ,

అ , ప ట క, శనమ ల ఉ ష పరబహ అ బ త ం

"ఋ మ య ః ఉ ష ఉ థఃపసుత సుత

ం ర ఉ స రః

శ తన .....అథర దమ (11-7-5)

ఉ ష బహ మ ఋక మ, ఉ థ, ం ర, స ర, మ ఛందసు ల ట క ం ంచ బ

య న .

ఆ ఉ ష బహ మ శమ ల , ఈ మ, ర ల నున సమస జగత నంతట ఆయన క

య డ . అంట ఈ జగతం ఆయనక శ ర ఆయన ఆ రప య న ( ఉ మ

ర ప చ ఉ ....అథర దమ (11-7-1)

దమ లల నున ఈ షయ క ల "స తః ద " అన పదమ మనక బ త ర .

"స తః ద " అనుట వలన స యం ప శకత మ , ర క న తన మ , ద సత మయత మ

క డ సూ తమ లవ త ." " శబమ జ న క ! అంట త ల క ర కమ

క వలన త త మ క దసత తత మ ఉంట ర . ర క డ , అంట

ఆయన సహజమ తనక త డ , ప దుడ , దసత మయ డ .

Page 36: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

" ద స టక మణ భ భృ ప భట "-అనుట వలన ఔజ ల మ , వళ మ ( ద స టక),

ఔన త మ , సృ (భ భృ -పర తమ ) సూ తమ ల .

సు స ః ... భ వన - ఆ ర చందు ను, చందు అమృత రణమ లను ఆ ర ల

ఉప శమ ల ను మన దల బ ర . అంట న సూర రణమ ల వల మనమ భ ంచల

స షయ లను చంద రణమ ల వల అమృ పమ ల అనువ ం ఆ ర ల మనకం ర

అరమ . హయ వ భగ నుడ జగ ర ల . అందు త ఆయన ం అమృత రణమ ల అ

బ త ర . ఇల ప డం వలన త మ , గ త మ , వళ మ సూ తమవ త .

"అప ప భ వన " అను ంతరమ వలన ఆయన ం మ ల కమ లల సమస జగ వ ల

పమ లనుపశ ంప జయ న య చున .

అనం ః....హలహల -

"అనం ః" అ అన ట సమస ద జ నమ ఆయన ట నుం బయల డ న "హలహల"

అను శబమ ననుస ం వ న . బహ క దమ లను ఈయడం అంట ఉప శమ యడ క ,

హయవదనుడ ఉప శమ యడం అంట "హలహల" అ స ం డ ట. "హ + అహ " అన "హ "

అంట హల ల . "అహ " అంట అచు ల . ఇల సమస శబ జ నమ ఆయన "హల హల" మనడం వలన

వ న అంట ర చమ రం క ల .

హ వద -ఆ హయ రవమ ంట సమస పమ ల షం న అంట ర

క ల . అ ల య పత క న హయ వ భగ ను ట శబమ అ ల

పట పంచల .

ఇట త న , ర ల జ మయ న , సమస ల కమ లక గ న , ద ప ర ప న హయ

రవమ య న , సమస ప హరణ న , అమృతమ వల ఉ ంప సకల పమ ల

ట న అగ హయ వ జసు ను సకల ధమ లన ప బంధకమ ల రణక , సమస

యసు లను ందుటక సు ం దమ ఈ కమ ంశమ .

ఈ " ఖ ణ" వృతంల "స ",ర ప లం రమ " మ న గ అలం ల క ల మనక

అం ం ర .

Page 37: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

ను: బ గ ం , కళ క కటనట ం

వ న: తర త కమ ల భగ ను జః ం అనంతరమ తన ప డ స షమ సున

(శబ గమ ం గమ కంట తక వ క ) హయ వ భగ ను " హలహలమ "ను శబమ ను

పసు సు ర తర కమ ల .

3."సమ రః మ ప పద మృ మ య

లయః పత లహ త ః బ ధ జల ః

క దర భ త థకక ల ల హల భవ

హరత ంత ంత హయవదన హలహలః

మ : మ దమ క

సమ రః: సమ హమ

ఋ : ఋ దమ క

ప పద : ప ర పమ

య : య దమ క

మ: స నమ

పత : ప బంధకమ ల క

లయః: శనమ ( య న )

బ ధ జల ః: జ న సమ దమ క

లహ త ః: రటమ ల క సమ యమ ను అ న

హయ వదన: హయ వ భగ ను క

Page 38: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

హలహలః: హలహలమ శబమ ను య హయ రవమ

క దర : ద గర మ

భ : అహంక ంచు

కథకక ల: ప దుల సమ హమ క

ల హల: కలకలమ త

భవ : జ ం న

అంతః ంత : మనల అజ నమ ను

హరత : ట ను క.

హయ వ నుం బయల డ న హలహలమను హయ రవమ మ దమ ల సమ రమ

వంట , ఋ ద మంతమ ల ప ర ప న , య దమ క న న , సమస ప

బంధకమ లను ధ ంసమ య న , గరప రట ల ఆ గర జల మనక మ ట మ ట

అం ం నట జ న సమ దమ నుం జ మనక ఎలప డూ అం ం జ న గర తరంగమ ల

సమ హమ వంట . తమ ద గర మ అహంక ంచు ప సమ ల కలకలమ ప టన

అజ నమ ను ఆ హయ వ హలహల రవమ ట ను క!

ను: "హల హల " అ మ డ త ర . జం ఇ గ ఱమ స ంప ప ,

ఇం మ రణమ . ఈ ల బ !

వ న: బ గ ం వ . ఇల ంట గ ర మ ఖమ ల సు కనుక ఇంతక మ ందు ప లదు.

"అ" ర, "ఉ" ర "మ" రమ ల క న పణవమ "మ" ర చు న ఈ త "అ" ర

చు న ల స తమ నున మ యణ షమ అ ఎల బ త ం అల "హ" ర,

"ల" ర, "మ" రమ ల క య ండ ల హయ వ మంతమ (హ ) "మ" ర చు డ న

ను(అ డ త ) "ల" ర చ న ల క య న "హ" ర చు న హయ వ

ం న డను అన షయమ య జసుం . ఇ జ ర స త న మ

Page 39: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

మ మ త న ల హయ వ ఏ ర మంతమ . ఈ మంతమ ను గ ర మ ఖమ ఉప శమ ం

ప ర కమ జప, తర ణ, హ మ దుల ధన న సమస ద ల ల య దల

బ ర . క ల త ర పమ ల జ ర య త న మం ప శమ త ఆ "హయ వ

భగ ను " త మనక య క ం మనక సు ర . "హలహల " అ పల క త న

హయ వ భగ ను క .

ఈ కమ ల అంతక మ ందు కమ ల న "అనం ః తయ ం ః....హ వద " అ

ఇంతక మ ందు వరణ అ అను వచు . అంట అప డ ల నబ న హయ

హలహల శబమ ఇప డ స షం నబ నదన మ ట.

ఈ ధ గ ం మ డ షయ ల బ త ర

1. ఇ సర ద రమ

2.ఇ మన సమస ప బంధకమ లను ఎలప డూ హ ంచుచు య ండ ను.

3. ఇ మన ల పలనున అజ నమ ను, బయటనుం వచు అన , ప త జ నమ లను ట ను.

ఇందుల దట .

మ మ ప ల ల ర ల ర మ డ క ండలల ర గ ను ం తర న నట

మ డ దమ ల నుం తర యబ న "అ" ర, "ఉ" ర, "మ" రమ ల పణవమ వ నద

అ మ డ దమ ల రమ బ ర . ఇక డ క "హలహల " అను శబమ హయ వ మంత

ప ర ప కనుక క ల ఇ క సకల ద రమన మ ట బ త ర .

"సమ రః మ ..." మ అ భగవ తల భగ నుడ మ ద పశ

వ ం డ . నమ ర న ర " డ షనందున మ దమ "

ర . అందువలన మ ందు ఋ దమ క మ దమ ప సు ర . ఇందుల

లభ మవ త న సుమ ర 75 ప క న మమ ల న నూ త న సుమ ర 1800 మమ ల

ఋ దమ నుం సు నబ న అ అంట ర . ట యందు ఏ వత గ ం నట న నూ ఆ వత

అంత అ న పరమ త అ వ . అల ఏ వ అ వసువ అ త మ

తదంత అ న పరమ త వలన క . " ః స ః అహ వ ద ః" అ క పరమ త

Page 40: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

డ . అందువలన మ దమంతయ భగ ను గ ం అన షయమ ఇక డ

బ త ర . అల ఋ దమ ల ప పదమ హయ వ భగ ను . ఇ ఋతమ ,

(ఆల చ మర మ ), (ఆ క జ నమ ), జ(సంప ర సమన య త ర మ ),

ఘృతమ (మనసు ), అశ ( ర శక ల ), అమృతమ దలగ జ నమ లక సంబం ం న . ఇ

అ య పరమ త సంబం తమ ల క !

అందుల జ, అశ ల ంట ప ల హయ వ ల ర ల ఉన క ." మ య " ఈ

లక ఇల పరమ త అ బ త ర . చత ర ఖ బహ క పరమ త నుం వ న .

య దమ కర ండ ప నమ గల . అందు హయ వ సహస మమ ల

"పద య రకశ గ రవ యః

సర కర సమ ధ ః సర ద మ భ ః

రంతర న క దయ హృదయ శయః"

అంట హయ వ భగ ను సమస కర ండలక పభ వ , గ అ బ ర . భగవ తల క

యజమ లక పభ వ న ప క డ పరమ త . "యజ ష ః" అ క . ష

సహస మ లల "యజ యజప ః..." అంట చదువ మ కద. అందువలన య దమ నక

లయం హయ వ ల ట నుం ల డ న "హలహలమ"ను శబ పసు సు ర .

"పత లయః" అన పదమ అథర సూ సుంద ంద అ యమ .

ఎందుకంట అథర దమ అ ష వృ , ఇష సంబం ం న కర ల , మం ల అ ల ప త ం

క . మన అవ లను ధ ంసమ ఆ శబమ .

ఇంక "హలహలమ"ను శబమ జ న గరప రట లల ఎలప డూ ఏ ద లంట ఆ ద -ఇంతక

ప క మ క ఇ "అపర ద ", ప (పరమ ప ) "పర ద " ల -

ఇసూంట ందన మ ట. రట ల ఒక వ ఆ వ కద. అల వసూ ఉంట .

అల గన మ ట.మనం ఎ ర త ంచుక ంట మ మ అల మనక మం జ నమ ఇసూ

ఉంట ం ఆ హయ వ మంతమ .

Page 41: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

ఇల మం జ ఈయ వల న మం ఆ ర డ హయ వ డ , సంప ర జ నమ ఆయన

ట పల క ల , మంతమ .

ఎంత జ నమ ఇ , క వల నంత అజ నమ ఉం క ఆ అజ నం మ ట ఏ ట అంట

ల పల ఉన అజ నమ నూ(అంతః ంత ) డ త ందట. ఇంక నుం పత ర ల వలన ఇతరమ ల

వల వ అన జ , ప త జ క డ త ందట "హలహలమ"ను శబమ .

మ మ ప ల బ ర ర మంతమ ఆఱు ర లన పత ర లనుం ర సుందట.

1. హ ఆత అను వడం

2. ను స తంత డనను వడం

3. అను లక షభ త డనను వడం

4. తనక ర క డను వడం

5.అబంధు ంగత మ

6. అన షయ వణ మ

"హలహలమ"ను శబమ ఇల మన పత ర లను దూరం సుందన మ ట.

ఈ రకం మం , మంత భ , మంతమ వలన క ఫలమ అంట మనక వల న సమస

జ నమ కల గజ , మన మనసు ల అజ నమ , బయట నుం వ ప త, అన జ ల టడం

సూ ఉండడం అన ఈ అ షయ ల రహస ం క ల ఈ కంల అం ం ర . ఇ ప కమ

అ య క ల " ఖ ణ వృతమ "ల ం ప క లం రమ , ర ప లం రమ , ర పక

అ శ దలన అలం ల ర పకల న ర .

ను: అంట రహస ం కంల మం ఇ రన మ ట. తర కమ ?

Page 42: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

వ న: ఇల అంత ల రచనల యడం క లక దు. ఒ క కమ ల 20 అ ల

ఆయన ఒక గంథమ ర ం ర .

ఉ హరణక దు సహసమ ల ఱండ ల ఒక కమ ల అ ర కమ మ ఱు అరం

మ క కమ వ టట ఱండ ల ఆ రంగ థ దుకను సూ ఉండడం మ త క ఆ ర

గమనమ చదరంగంల గ ఱమ ఎల గ తన నడక అ గదుల ,ఏ గ ండ ర ళ క ం ,

ళ గల ఆ కమంల ఉం టట (ఈ సమస క సమ నమ Euler 18 వ శ బమ ల కను డ ,

అంట క ల న 400 ఏళ తర త) ర . ఆయన ప దనమ గ ం ఎంత తక

, తర త కమ చూ మ .

ఆ ం వలన, శబమ వలన హయ వ మ పత నట ం , కృత న కళ క ఇం

కనబడలదు. తనక హయ వ మ దర నమ వలన ఈ కమ ల ంచుచు ర .

4. సం దంత య ః

పజ దృ ః అంజన ః అప

వ త వ

ఖ సు వస మ ః

అంతః య ః: (తన) ల పలఅజ నమ అను క

: ప ల , అ ర చ య న

సం : తః లప సంధ

పజ దృ ః: ప భ అను తమ నక

అప : అప ర న ( ప న)

అంజన ః: : అంజనమ డ య ( ప దనమ ను)

Page 43: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

వ : దమ లను పల క న య

వ : హయ వదనమ క న య

+ఈశ+ఆఖ : ల (హయ వ ల ) అను ర క న య (అ న)

సు వస : సు వ డగ పరమ త క

మ ః: ర పమ

: క

త : ప ంచును క!

తమ కను ల మ ందు పత న హయ వ భగ నులను తనక చరమగ నట ంచుచు ర ,

అజ నమను అంతమ య అ ర చ య న(వర త న) తః సంధ య ,

కజ నర ప న పజ అను తమ నక అంజన గ మ ను, దమ లను

ఉప ంచున య (పల న య ), హయవదనమ క న య , ల (హయ వ ల ) అన ర

క న య అ న సు వ డగ పరమ త క హయ వమ క ంచును క!

ను: కళ మ ందు పత న తర త ఇం చరమవ ంచడ ట!

వ న: భగవ త ల అర నుడ " శ ర ప సందర నం సందర మ ల "మన య తచ క

మయ దష ...త త దర య" అంట డ . అంట " శ ర పం క చూడడం

ధ మ ఒక ళ నువ తల అప డ వ క చూ ంచు" అ అంట డ . అం తప " ను

చూ ను" అనడ . అప డ కృష భగ నుడ "న త మ శ దష " అ " వ ద

చ ః" అంట డ . "నువ కళ చూడలవ , అందుక క వ దృ ప ను, అప డ చూడ "

అ . అందువలన ఆయనను చూడగ శ , అవ శమ ఆయ ఇ చూ ను అంట

క దరదు. అందు ఇక డ క క ల తను చూ ను అనక ం తనక ంచమ సు ర .

పరమ త ద మ, ల వలన ఆయనను నమ యడం, అందువలన ఆయన మం

ందడం, తదనంతరమ ఆయన ర పమ మనసు ల కళ మ ం లవడం ఇ కమమ . ఇల ల ర

Page 44: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

వల అ న న వన భ . ఇల రంతర నమ వలన పరభ , తనూ లమ త మ

మనసు న భగ ను ర ర ప న పరజ నమ , వలన ప న ష ర త ర ప న

పరమ భ అ క . క ల "తనక ఈ త ల కల గవలన సు ను" అ అంట ర

అ క అరమ బ ర దల .

అజ నమను అంతమ య న అంట మన మనసు ల ఉం అజ ట అంట హయ వ

మ ల క , ల ల గ ల మఱ , కట ఉండవ క !

తః సం సమయంల "స తృమండల మధ వ " అ మ యణ క సు మ , అందు త

ఆ త మండలమ ల నున సు వమ క ఇక డ పసు ంచడం అవ ం . ఆ కట ప

క దర అ అన " " అ సర మమ డ త ర .

"పజ దృ ః ..." క బ "పజ" అ అంట ర . అల ంట పజ అ తమ నక అప ర న

అంజన షమ హయ వ ల . మ న ం కనపడ వసువ ల క ంచ అంజనమ నల

ఉంట ం . హయ వ ల ల ంజనమ . అందు అప ర మ అ అంట ర .

మ న న అంజనమ బ హ తమ న " పజ" అ స యపడలదు క . అం దు.

అంజనమ మనక య పం క ప ల , గ పమ లన వసువ లను గ . ఈ

అప ర న అంజన మ ను లక చ ంచ తత , త, ప ర ల య సుం .

" రణ న ణ సత త మ ఖ

తత ప ష అ వృణ సత ధ య దృష "

అ క ఈ ప ష . అంట రణ య తమ అనబడ మ య సత మ కప బ న , ఆ

సత మ ను ల సు నుటక ఆ రణ య తమ ను ల ంచగ న డ భగ ను .

"మ ఏవ పపద ం మ య ఏ తరం " అ క భగవ త.

అ ఇల ల ంచడం ఎల డ అంట జ నమ ను ప ం అ ప "వ "

అంట ర . చత ర ఖ బహ క జ నర పమగ దమ లను ఉప ం న హయ వ ల క .

Page 45: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

ను: " వ " అ ష భ క " " అ య భ ఉండవచు !

వ న: శరణ గ గద చదువ వ క , ల "స వ మ వ " అ అంట ర భగవ మ ను ల .

అక డ క "మ " య భ . "ఋచః మ జ ..." అ క వ క .

అందువలన తప లదు.

ఖ అనడం వలన హయ వ రమ అం వ రమ మ త క ప వ ర న వలమ

ర మ త న మ "ఉతమ ర ఘ ర ల ర " బ ర .

" సు వస మ ః" అనడం వలన క హయ వ ల పర సు వ ల సంప ర అవ ర అ

ల ం . ఈ వృతమ ల అం ం ర క ల . " ల అంట ప శ " అంట వ కమవడం

క , అందువలన హయ వ ల ర స శమ వృతమ ల ర ప అలం ల

క ల ప ం ర .

ను: ఇం " రణ న..." అ ఈ ప ష మంతమ వ క , అక డ సత

అంట య ర న అ య , వ డ లక పరమ త అ , ఎందుకంట ఈ ప ల న ప డూ

సం గంల ప సూంట .

వ న: ఇక డ "సత " అంట వ .

" రణ ణ ణ" - పం క షయ సమ యమ త,

"అ త " -ఆ త న

"సత స " - వ క

"మ ఖ " -మనసు క ( షయ లక మ ఖ రమ మన క !)

"ప ష "- సూర మండల ంతర అ న యణ

"త "- వ

"సత ధ య దృష "- వ ధర న పరమ త దర నమ ఱక

Page 46: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

"అ వృణ "-ఆ ఆ దనను ల ంచుమ

అ ఇందుల ఆ ఆ దన ల ంపబడ పరమ త ను సు రన మ ట. ఎందుకంట

మనమ ల ంచుక ం మంట అవదు క !

ను: తర త

వ న: తర త ఇం మ ం , శరణ గ సు ర హయ వ భగ నులక . ఈ చ మన త

క సు ర క ల .

5." ద జ న ఘన స ర ప

జ న ణన బద

దయ హభృ శరణ వ హయ వ అహ పప "

ద: ర ల న

జ న ఘన: జ న త న

స ర ప : స ర పమ గల డ ను

జ న: అట జ నమ ను

ణన:ప ంచుట (అను)

బద : క కట బ న డ ను

దయ : దయక అ న డ ను

హభృ : ణ లక

శరణ : శరణమ ను అగ

హయ వ వ : హయ వ భగ ను

Page 47: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

అహ : ను

పప : శరణ ందుచు ను.

ర ల న జ న త స ర ప డ ను, అట జ నమ ను అనుగ ంచుట కల డ ను,

దయక అ న డ ను, ణ లక ప శరణమ ను అగ హయ వ భగ ను ను శరణ

ందుత ను.

ను: ల బ !

వ న: ద స ర పమ , జ న త స ర పమ , ద జ న త స ర పమ పరమ త .

అంట పరమ త ర ల డ . డ న జ న స ర పమ కల డ . " జ న ఘన ఏవ" అ క

బృహ రణ ప షత . అల అ జ న పరమ త అ అను క డదు, ఎందుకంట "ప స శ ః

వ య జ న బల య చ" అన "(ఆ పరమ త క ) ప య ను, అ క

ధమ ల ను అగ శ కలదు. స వ దమ లన జ నమ ను, బలమ ను, యయ ను కలదు" అ

క మ . అంట జ నమ నక ఆయన ఆశయ న డ క . అందువలన సూర డ , పమ ఇల ంట

మ జ ద లవ త తమ "పభ" / " ం " అ జ ద ఆశయ నట పరమ త జ న

స ర ప డ , జ న గ ణక డూ క అ ల సు . రజస గ ణదృషమ ద సత మ వలన

క న ర ల తత జ నమ అ ప ద జ నమ అ అ ర . అట జ మనక

అనుగ ంచ బద కంకణ డ అ బ త ర తర దమ ల .

భగవ తల "జ న అహ స జ న ఇద వ అ షతః

య జ హ భ న తవ మవ ష " (అ 7- 2))అంట డ , కృష

పరమ త . అంట "ఏ ల సుక ంట ఇక(ఈ షయ ) య వల న ఉండ ఆ జ నమ

క (భగవంత డ త తన ష డ అను జ నమ ) క ను స ర ప జ నమ ను దను"

అ . అల " సతత య భజ ప ర క ద

Page 48: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

బ గ త న మ మ పయ ం " (అ 10- 10) అ "తనను

ప ర కమ ల చు జ న గమ ను భగ నుడ అనుగ న " భగవ తల

ప క డ . ఈ రకం జ న ప నమ నందు బదుడ .

ల కమ న సమస జ యమ దమ లనుం ల క న ద ల పరమ త నుం స రకమ

అంట ప మ అన తననుం సంక ం న నుం కర ందడం అన మ ట ల

అ రకమ అంట తననుం ర చత ర ఖ బహ క సంక ం నట వ న క .

"శక స దయ వత శరణ త " అనున శరణ త ల ణమ . అంట ఆయనక దయ

ఉంట శరణ గ యగలమ . జ నమ ఆయన సర డ , సర శ మంత డ , దలగ గ ణ ల

ఆయన ర ణ ర మ ర ంచుటక క న మర మ ను య సుం .

వ అను పదమ ఆయన పరత మ , త మ ల ప త ఆయ ప మ అ బ త ం .

దయ , హ భృ శరణ డ అనుట వలన ఆయన అంత ప ర ణ , త ల , లభ ,

ల గ ణ ల కల డ ల ప త మనక అందుబ ట ల ఉం , "సుహృద సర

భ " (భ. . అ5- 28) అన ట మనక ఆయ

ర క డ , శరణ గత వత ల డ అన షయమ యజసూ ఆయ పకమ , ఉ యమ అన

షయమ క బ త ం . "సకృ వ పప య త చ య చ అభయ

సర భ భ ః ద ఏత వత మమ" ( . య . ం.)అ

ఒక అంట అన ఏ ణ అ అభయమ ఈయడం ఆయన వతమ క .

"అహ " అన పదమ "ఆ ంచన త మ (అంట కర , జ న, భక ల యందు రణ న ఆత

గ ణమ లయందు సంబంధమ లక ట వ క న గ ణమ ల క య న ను తన స ర పమ

సర ధమ ల స శ ర పరతంతమన ల సు ను నను ను ఉద ంచు నుటక

సమర డను ను అ ల సు ఉండడమ ), అనన గ త మ (అంట నువ తప ను

ర ంపబడ మ క గ లదు) అన షయ ల బ త ం .

Page 49: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

"పప " అను వరమ న ల యను డ రణమ "పకృ క య ండ నట రజస గ ణ ల

వలన మనసు చ ం ఉ య ంత ల పక క మళ క ం ఒక న పప మరల

అనుసం ంచు నుటక అనువ సుంద " మ మ ప ల బ ర .

అం క వరమ న ల యక ఈ పప యందుగల గ త త డ డ లక వడం, ఆ పప ట

ల పమ య అవ శం కలగడం క రణ ల. అం ఒక పప న తర త

నమ కమ లక మ యడమ అను క డదు. ఫల సం పప మ మంట "సకృ వ

పప య..." అ అన మ చందు ప జ ద నమ కం లనట క . నమ కమ ల ట

ఫ తమ ండదు. అందువలన సంప ర సం ట క ల "హయ వ ల వద పప సు ర . అంట

ఆశ సు ర అన మ ట. "ఈ ఆశ ంచడం కం , కం క ఫల ల ట

లక "జ ః" అ నట మ న కం యవలన , అ ర ప కరణమ ల

యవలన " మ మ ప ల నట ఇక డ క క ల కరణమ ల శరణ గ సు ర .

ను: "అహ " అన ప డ "ఆ ంచన త మ ", "అనన గ త మ " అన షయ ల అంత న

ఉ స షం యడం ల .

వ న: తర త కమ ల ఇం స షం ఆ షయమ బ త ర .

ను: ఏ ట ఆ కమ ?

వ న: ఎవ వద శరణ గ య ల వల న గ ణ ల అంట పరత , ల ల పరమ త ల

ఉ య మ ందు కమ ల ర శరణ గ సున తన ఆ ంచన త మ , అనన గ త మ

స షం ప లద క పశ .

అసల మన ప ర ల తమ తమ లల ఈ షయ ప సూ ఉంట ర . ఉ హరణక త

రత మ ల య మ నుల

"న ధర న చ ఆత

న భ మ త చ రణ ర ం

Page 50: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

అ ఞ నః అనన గ ః శరణ !

త దమ ల శరణ పప !"

అ స షం పరమ త అ ఞ న, అనన గ శరణ డ , ను ధర ష డ , ఆత స ర పమ ను

ఎఱ న డ , భ య త డ న , భగవ ర ందమ ల తప క గ ల ను ఆ

దమ లమ ను ఆశ సు న బ ర .

అల క ల క ఇ షయ తర కమ ల ప సు ర .

6."అ ర ః అ క పం ః

అ భ అదృష

సువ అహ మ గ ఇ స వ

ర ణ తః థ కట ణయః"

థ: ( క ) !

అ ర ః: మ నుషకృతమ ల దమ ల

క పం ః: ( సృతమ లన) సమ హమ ల

అ : క డ

అద అ : ఇప ట

అదృష : చూడబడ షమ ల గల

: క

భ : సంపదను, ప దనమ ను

సువ : తమ య చున

Page 51: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

అహ : ను

మ గ ఇ : మ ర డను, క నుడను అ య

త య ఏవ: త మ త (అన క క ర ణ లదు అ వమ , నను ను ఉద ంచు నుటక

సమర డను ను, క వ తప ఉ య ంతరమ ల ఏ య లవ అ వమ )

ర ణ తః ఏవ: ( హ దత ప యమ న "ఏవ" రమ ఇఱు ప ల వ ంచును) త క న

ర ణ మ త మ త ( అన క ఱ క అరత లదు అ వమ )

కట ణయః : కర ణంప బడ వల న డను.

ను: ల బ !

వ న: దమ ల మ నుష కృతమ ల దు, త భగ ను త చత ర ఖ బహ క

ఈయబ న . అట దమ ల పరమ త గ ణ లల ఆనందమ ఒక గ ణ గణంచడం రం ం

అశక మ నుకక మర . "య వరం అ ప మన సహ" అ క . ఆ

పరమ త గ ణ, భ దులను వ ంచడం అత ంత సృతమ లన ఆ దమ ల త లదు, క

నుడ న త ఎల అవ త ం అంట ర .

ఎవ న తమ య లంట ఆయనల ల ప గ ణ ల ఆ ం సు ం , ల ఉన

గ ణ లను ఉన ట . పరమ త షయంల ఈ ఱండూ క క దరవ . ఎందుకంట ఆయనల ల

ప గ ణ ల అంట ఏ ఉండవ , ఇంక ఆయనల గ ణ ల య తథమ వ ంచు మ ట

అవధుల ప తనక మర మ లదు, జ పమ ణ లన లక క తనవలదు

కనుక జ యమ దురభ .

అ తను తమ య ఎందుక తయ రవడం అంట తనక కమ లక అంట ర .

"భగవ త ల కృష పరమ త నట " ంతః అ మమ భ పరంతప"

అ అన ట ఆయన భ త లక అంత , అవ ఉండవ క ! (ఈ సందర మ న "య మత

తస మత " అన పరమ త ను ఎవర ప ల సు వడం ధ మ ద ల సుక ంట ర

ల సుక న ర అన మ ట" అను క మ స రణయమ )

Page 52: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

మన ప ర ల క ఎం మం ఇల నుసం నమ న . "మహ న సు కవ

రపత య" అ ( ను సు ంచ త క దప న )లజ ల ల క నమ రమ

అ అంట ర య మ నుల తన త రత మ ల . " మజ రణ క ల చల ః షః" అ , ప

(గ ణ గరమ ల ) మ పరమ ణ వ అ , క ల పర తమ , అ తృ

పడ ర .

ఇల క ర , భట దలన లల ఇల ంట అనుసం చూ మ . క ల ఆ

ప ర లననుస ం ను క అల ను సం నమ సు ర , మన త సు ర .

దమ ల "అనం ః " అన ట బహ సృతమ ల , అ ర యమ లవడం వలన ట మ నవ

మ త లక ఉం భమ, పమ దమ , అజ నమ , అశ వంట షమ ల ఉండవ . అట దమ ల త

లదు, ను తమ యడం, క నుడ న క తరమ , అంట ర . అ ందుక

ర ం అంట, అంట ను క నుడనవడం వలన ఏ ధ , ఏ అ ధ క య

. అందువలన నను ను ఉద ంచు నగల మర మ ల డను, క ఉ యమ ల

డను, కనుక.

మ క వర క ర క ల ల , అంట అల దు ను త మ త ర ంప బ , ఎందుకంట

ను క " థు ", అంట ను త , అందు వలన తన త ను డ నడం

బ ధ త అ నట , నను ర ంచు బ ధ త అంట ర .

త క సమ ప క ల పయత మ యక డదు క , ర మంట, అంట, అందు

ర ణ మ , ను ప క లమ పవ ం త క న ర ణ మ నను వద యక, కంట

సలల ం (కట మ ల ) పస ం నను ర సుం అ క ల వన.

" ర ణ " అ అనడం వలన " ర ణ ర పయ " అన ట అమ పరమ త డ ఉన ట , ను

ల స త న హయ వ వద పప సున ట ల ం . " ర కర ణ " అ క

తమ హనుమక న .

"కట " అనడం వలన "ల కల వ కట " అ భట తన " గ ణ రత శమ " ల అన ట

అమ గంట చూప ల కర ణంచడం గ ర క వసుం .

Page 53: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

మందల ం త తప మ రమ ల న లగ దూడను ఆవ మ నుక

సు వ నట మనలను ఉద సుం ర ణ మ , ర ణ ర ణ అ న అమ . ఆమ పరమ త

ఎప డ య ం , పరమ త ఎప డ " ", "న మ " అ మన ప ం నప డ "న

క ప ధ " అ న అప ధ య వర అనుచు పరమ త ను సుమ ఖు

మనలను ఉద ంప ప ర ష రమ య న అ "మ మ ప ల బ ర క !

ను: మఱ చదువ లక "సరస " ప ం లంట ర క !

వ న: ఆ "సరస " క ప ం హయ వ భగ ను క ! ను ప ంచు హయ వ

అ మ "సరస " పశం ం న తర త భగవ మ ను లక ప ం న ,

ఇప డ సూ పర ల మఠమ ల ం య న ఈ మ క .

అ సం హమ ర అన ట తర త కమ బ త ర క ల .

7." ణ రమ శస మ ః

స జ సన ధర ప

దయః అ వ ప శ చః

సు రం స తవ శ ల ః"

ణ రమ : ప నమ త రమ న

శస : ర ప (ర దు ) క

మ ః: ర పమ ను

స జ సన ధర ప : చత ర ఖ బహ క ధర ప యగ

: సరస య

వ ప శ చః: ప ం న ద త వ ల న

Page 54: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

దయః: సుడ దలగ ర

అ : క

స : అందఱును

తవ: ( ప ంపబ న) క

శ ల ః: అత ంత స ల న శక ంశమ త

సు రం : ప ంచుచు ర

ను: ల బ !

వ న: "శంక జ నమ " అ అన ట ర దు జ న ప త య , ప నమ ల

ప ం న ద ణ మ ర ల ప ం ల ందర అంట ర . "ద ణ మ " అంట ల సును

క , ను ద ఒక వట వృ మ ంద నమ సున ట ద ణమ ఖం క ర ఉన ప ల అ

చూ ఉంట వ . ఆయనక ఎదుర నల గ ర ష ల క ంద క ర ఉంట ర . ర అగసు డ ,

ప లసు డ , ద డ , మ ర ం య డ .

" త వటత ః మ ల వృ ః ః గ ర ః య

గ ః చ మ న ఖ న సు న సంశయ ః"

అన కమ క ఉంట వ . అంట వట వృ మ లమ న నున ష ల వృదుల , గ ర వ ర

య వక డ . గ ర వ ర మ నమ ష లక ఠమ శ క సు ర . (అందు ) ష లక తమ

సం హమ ల న . తమ (క !). అ ఆ అరమ .

ర దు అపర ర ప న ఈ ద ణ మ జ నమ హయ వ భగ నుల స ల న శ ప వమ

వలన వ న .

అల బహ మ నస ప , చత ర ఖ బహ ల క నుం , ఆయన సహధర ప అ న

"సరస " క చదువ ల త ప ందడం ఆ ప ం హయ వ ల కృ లశమ ల

వలన .

Page 55: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

స, , ప శ మహర ల , కవ ల రత, మ యణ, ష ప ణ గంథమ ల

ర ంచ జ నమ కల గ టక రణమ హయ వ భగ నుల శక ంశమ హయ వ ల అనుగహమ

వలన ర ందుట .

" మన ంద కట లబ భవ బ ంద గం ధ " అ అమ కడ గంట చూప ం ం పడడం వలన

బ ంద గం ధర ల ల ం నట , ద ణ మ , సరస , స, క,

ప శ దులక క ప దనమ నక రణమ హయ వ ల అనుగ ంపబ న ఆయన

అనుగహ ప ర క న శక ంశ .

ఈ సందర మ న భగవ త యంద "యద భ మ సత ను దూ త వ

తత వగచ ధ మమ జ ంశ సంభవ " అను

కమ న భగ నుడ ఈ భ అంతయ తన జమ క అంశమ నుం సంభ ం నద న

షయమ , "ర ణ శంకరః " అను కమ న శంకర డ తన అంశ అన షయమ (

అ యమ 10), క ప ష యందు "స తత సూ ....తస సర ద "

అ ల కమ సర మ భగ ను వ జసు ప ంచునన షయమ క స రణయమ ల .

ను: క ల షవ ప తమ వ డ క హయ వ ప వమ వలన ద లక గ ర వ

అ డ అంట , లక ....

వ న: క ల పమ ణమ లక ం ఏ పల కర .

ఈ షయ ఈ ంద ఋ ద మంతమ (మండలమ 5, సూకమ 3, మంతమ 3) క బ త న .

"తవ మర మరయంత ర ద య జ మ ర త

పద య ః ఉపమ య న గ హ మ "

ర ద: ఓ ర !

య : ఏ రణమ వలన

Page 56: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

: క

జ మ: జన

ర : అంద న

త : ఆశ ర కర న (అ న అందువలన )

తవ: క

: సంపదను( ంద )

య ః ఉపమ పద : ష వ క తనక ట అ న దమ

: టబ న ( )

మర తః: వతల

మరయంత: అ కమ సు ర

న: ఆ ష వ అనుగహమ కలగడం త

: ష వ ను ల ప మమ లయందు

గ హ : అ రహస న

మ: మమ ను

: ం ( వ జ ంచుచుందువ ).

అంట ర దు మ యణ కృప వలన ఆయన మమ ల ం ఆ మ జపమ యడం

య చుండడమ వలన జన రమ న , ఆశ ర కర న అ న . అట ల ఐశ ర మ

(తర త జన లల ) ంద వతల క ( కమ వ ర సందర ంల ) ర పమ న న ఆ ష

మ దమ నక అ కమ య చు ర అ అరమ .

ఇక డ " ర " అన ప మన క ల "రమ " అ ర . ఇంతక మ ందు " త వటత ః

మ ల " అన ట

Page 57: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

త న, రమ న ద ణ మ జ న పద నమ ర దు వ రణమ పరమ నుగహ

అ ల ం .

ఇక డ "త ః మ ల" అంట వృ మ మ లమ నందు ఉ డ ఈయన. "వృ ఇవ" అంట వృ ం

ప బ ష వ నక "వయ ః" ఖ వంట డ ర దుడ , ఆయన ను ష వ ను తపసు తన

పద ం డ ఋ దమ మండలమ 7, సూకమ 41, మంతమ 5 బ త ం .

అందువలన ద ణ మ ఆయన నమ పరమ త ప ద .

అ , సృ మ ందు పరమ ఉం , ను చత ర ఖ బహ ను సృ ంచ , ఆయన వలన క

సరస అ , ర దు , న మహర ల సృ ంప బ ర . అల ంటప డ , ళ ంద

జ నం ఆ మ అ న ఆ పరమ త నుం వల న క , అందుల సం హ మ న .

అం క, నువ ష ంల "అంత మ కరణమ ల ను అక చదువ ఉంట వ , భగవ తల

కృష పరమ త ప డ . ర దు , సరస , దుల అ ఆయ వతలల

అంత ఉం ఆయ ర ర హణ ంచు డ క పరమ త క . ( య ష

ర య అ చదువ క ంట మ క , సుడ క ఆ పరమ త అం వ ర ) అందువలన ఆయ

ర లల జ న ప న ర ర హణక క మ ల రణమ హయ వ భగ ను .

మ క షయమ , ర హయ వ కవ ఉప ం న ర దు .

"ప త త ల మహ ం ః ఉప ష

హయ స కవచ స ఋ ః బ ప తః "

అంట తనక తన తం అ న చత ర ఖ బహ ప త త ల మ "హయ వ కవ " తనక

ఉప ం డ ,

పరమ వ డ ర బ డ . అందు త హయ వ భగ నుడ ఆయనక ఉ సు .

ను: అంట ర దు ఉప ం న డ , సరస భర అ న డ అ న చత ర ఖ బహ

ంచవచు క ! మన ఇబ ం మ ందు మన ఊ ం , య ప క ం మ ందు

Page 58: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

PM దగరక ల , చత ర ఖ బహ అ మన ల భ ల ఉంట డ , సులభం వ ల

అ ఇసూఉంట డ క !

వ న: జ , ఎప డ , ఆ ంట , య సమర డ , ఆ PM అందుబ ట ల లక అంట

సులభ డ క . చత ర ఖ బహ , హయ వ షయంల అల దు క .

మ ందు ఆ చత ర ఖ సమరత ఎం బ త ర తర కమ ల .

8"మందః అభ ష యత ం ః

! వం త గ యః

ప దయ వ భ యః అ

అ ప ష ః గమ న త "

: క లక అ న ఓ హయ వ !

త : వ

త : మధు టభ లను సుల

అప : అపహ ంపబ న

గమ : దమ లను

దయయ ఏవ: త క కృప త

భ యః అ : మరల క

న అ ప ష ః : ఉప ంపక న

ం ః: చత ర ఖ బహ

వం త: స ంపబ న(అపహ ంపబ న)

Page 59: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

గ యః : ( దమను) గ మ కల

యత : తప క

మందః: అ డ

అభ ష : అ య ండ ను

క లక అ న హయ వ పభ ! (మధు టభ లను) త ల దమ లను అపహ ం నప డ

వ త క కృప హయ వ ర పమ ను దునుమ దమ లను చత ర ఖునక

అనుగ ం య ండ ఆతడ క డ తన ప అ న సృ ర మ నకవసర న జ నమ లక మంద

బ ద జ నమ ల అ గ య ం డ క !

ను: ఈ క ల ఉ య !

వ న: ఉ య అ అడగక , క ల అ అడ గ , ఎందుకంట క ల పల క లల ల

అ ల . అందుల మనక న అ స ల మ .

నువ , చత ర ఖు ఎందుక ంచక డదు అన పశ క ఈ కమ ల సమ నమ

బ త ర .

"స భ ః ఇ హర , స భ అసృజత" అన "అతడ భ ః అ హృ అ సమ

ను, భ సృ ం ను" అ అన ట బట రణ వలన బహ క సృ

ప గ న జ నమ కల గ త ం . " పరమ చ ః పరమ ధన " అ ఆ

చత ర ఖు అన ట దృ య , సంపదయ ఆయనక దమ ల క , ఆ ద జ న లక ఆయన

మంద బ య , అపహ త గ డ ను అవ డ . ం అంట " రచయ సృ ః ఇ ం ః" అ సృ

డ క అరమ . ద జ న లక న డ ఆయన సృ యల డవ డ . చత ర ఖు

అట ప ఒక దు, ఱండ ర క ం , ఒక మధు టభ ల వలన, మఱ క

మ సుర వలన. అప డ ఆయనక " దమ పయ " అ య " బ ణ

ద ప ర ంశ ప ణ త " అ నట మ మ పరమ త అనుగ ం

య ండ ఆ చత ర ఖుడ క మ ఖం య ఉం క !.ఆ చత ర ఖ బహ "బ త

Page 60: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

మ మధు త మ బ వ మధు త మ య మ పజ వ సః

అహ " అంట తనను ర ంచమ అప డ పరమ త ఆయనక మ ఉప శమ డ ట.

ఈ రకం భమ, పమ దమ , అశ దలన ల పమ ల ఉం మ క వ న చత ర ఖ బహ

కంట అ ల ష పత క డ , సమస జ న ప త, భక సులభ డ అ న హయ వ భగ ను

ఆశ ంచడం మనక గ న క !

ఇక డ మ మ అ సూ ంచ "భ యః అ " అ అ ర .

" " అనడం వలన మన దగర ఎప డ జ న సంపద (త ) అప డ మనమ ఆ

చత ర ఖ బహ ల ఆశ ంచ త న డ అ ల ం .

ను: మఱ వతల గ ర న బృహస మ ట ట?

వ న: ఆయన గ ం క తర కంల బ త ర .

ను: ఏ ట ఆ కమ

వ న: బ బృహస అంట ర క , ఆయనను ఆశ ంచక డ అంట బ త ర .

9." తర ల వ వధూయ స

బృహస వరయ యతః త

వ వ ద శ ణ

అస ృష ల యత ఆ జ "

వ: హయ వ !

యతః: ఎందువలన

త : వ

Page 61: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

బృహస : ( వతల గ ర న) బృహస

తర ల : దుసర మ ల త క న మ ంచల మ నుం

వ వధూయ: ం

స : సత (గ ణ) మ రమ న

వరయ : పవ ంచునట య చు

న ఏవ: ఆ రణమ త

ద శ ణ : ం దుల క

ఆ జ : ఆ పత మ

అస ృష ల యత : ఊ సల టను ల

(అగ చున )

ఓ హయ వ ! వ వగ ర న బృహస దుసర మ ల వలన క న మ ంచల మ నుం

ం సత గ ణ మ రమ న నడచు ను నట య ట వలన ం దుల ఆ పత మ రమ

న గ చున క !

ను: బృహస మ ంచల మ క ం , అ ప డ . ఆయన మ ంచల మ

ం దులక రత మ వ న !

వ న: మ ంచల మ ఎప డ కల గ త ం , రజ, స గ ణ ల ప ం నప డ . మనమ

ఇంతక మ ందు అనుక న ట ల భ ల ఉన ఏ వ రజ, స గ ణ ప వమ ంట ం

క .

భగవ తల బ ర

"అజశ అశద నశ సంశయ నశ

Page 62: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

య ల న పరః న సుఖ సంశయ త నః"(అ యమ 4, కమ 40)

"ఉప శమ వలన జ నమ ల ంప డ ను, ఉప ంపబ నను వృ యందు త ర/ శద ల

డ ను, యందు సంశయమ కల డ ను న ంత ర " అ క ర డ ప డ .

అల బృహస రజ,స ప వమ క ం . క , కమ క మ ప ం యన.

అసల బృహస చత ర ఖ బహ మ నస ప త న అం రసు క మ ర డ . అం రసు , ఆయన ర

శ నల గ ర ప త ల , ర అ , సమవర డ , ఉతథు డ , బృహస . బహ

రంగత న అం రసు ల , బృహస క సర ప ణ వగ ర ం డ . మహ

భర డ ఈయన క మ ర . ఈయన ద ం న మంతమ ల మనక ఋ దమ ల మం. 10, సూ.72

ల కనబడ . జ జ (అంత జ ) ఈయ ర క డ . ఈయన ర ద

"బృహస సం త" అ సం త క ఉన . అంత ప క అజ న, సంశయ,

పర య దులక ల వ లద క మ ఒక సందర ంల ప ం యన.

"స సంజ య జ న " (భ. . అ. 14, . 17) అ క ,అంట సత గ ణమ వలన జ నమ

కల గ త ం . అల క సత గ ణమ త త న గ ణ ల జృంభ "రజ త క తృ

సంగ సమ ద వ " (భ. . అ 14, 7)అ భగవ త ల నట రజ గ ణమ వలన ప ర ష ల

మధ పరస రమ మ, మమ ప టడం, షయ గమ లననుభ ం ల క కలగడం, ఇల

షయ నుభ ల పక క మనసు మళ త ం . ఇ ప బృహస క క ం . అప డ

షయ నుభవ త పరమ రమ కమ బృహస ప రమ డ . తర త హయ వ

భగ నుల అనుగహమ వలన సత గ ణ మ రమ న పవ ం ం దులక గ ర వ న డ .

గ ర వ ల వతల త ల ల ప భవమ ందడమ జ ం . తర త పరమ త కృప వలన

అ సర క అను .

వగ ర న బృహస ప ల తప లదు అ అంట ర క ల ఈ కమ ల .

ను: మఱ యజ ల అ ధ వతలక ర క ఱు ఱు ఫల ల సం. ఉ హరణక ర

ల యజం నప డ "వర ణ య వర ణ య ఇద నమమ", అ అంట ఆయ

Page 63: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

వతలక హ సు అ ంచడం, ప జల యడం ర ఆయ ఫల ల ంద . అల ద క ,

జ ఎవ వతలక యజం యడం, ఆశ ంచడం యక డ ?

వ న: వ క స తంత ల ర , పరమ త య ం న ప రమ ఆయ వతల తమ

తమ ధులను ర సూంట ర , అం . జం హ లను క ం , ఆ యజ ల ఫ లను

ప ం ఆయ వతల అంత నున పరమ . ఆ షయ తర త కమ ల

బ త ర .

10."అ స సప తం ః

ఆత మంతమయ శ ర

అఖండ ః హ ప ః

ఆ యన మస ధ "

స : ప జ లలను కల

సప తం ః: సప తంత అనబడ

అ : అ యందు

మంతమయ : దమంత ర ప న

శ ర : శ రమ ను

ఆత : ం న డ

అఖండ ః: సమగ న రమ ను గల

ప ః: ప శయమ దలగ ప నమ లన

హ : హ సు ల

మస : వతలక

Page 64: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

ఆ యన : తృ

ధ :క ంచు చు వ

బ గ ల ందు జ లలను క న యజ యందు ద మంత మయ న శ రమ ను కల డ ఆ

యజమ లయందు సమ ంపబ న హ సు లను వ గ ం వతలక తృ క ంచుచు వ .

ను: ఇ ట, అ హ తమ ల "వర ణ య " అ " మ య " అ హ సు అ

క ం డ భగ ను , ఆయన క ఆయ వతల తృ ందు , ఇ ల ? ను

ంట క ఆక నట .

వ న: అ హ తమ ఏడ జ లల క ఉంట ందట.

" క చ మ జ చ

సుల య చ సుధూమవ

సు ం శ ర చ

లల యమ ఇ సప ః"

(మ ండ ప ష , ఖండమ 2, మంతమ 4)

అ నట హ మ సమయమ న ఎగయ న ఏడ అ జ లల , క , మ జ , సుల ,

సుధూమవ , సు ం , శ ర అ ట ర . ఇల ర ంచబ యజమ లక అ ప

పరమ .

"అహ కత ః అహ యజః స అహ అహమ షధ

మం హ అహ జ అ రహ హ తః" (భ. . 9-16) అ భగ ను అన ట

యజమ ను, యజ ప య పరమ త . "యజ యజప ః యజ ..." అ ష సహస మ లల 18

మ ల చదువ మ క . ఈ షయ వతలక య ప ఒక చత ర ఖ బహ

Page 65: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

ర ం న అశ థ య గమ ల ం యజ స ర ప ధ వ మమ ల

యబ న హ సు లను క ం డ ట

("తతత ః ఉప త రంగ శ దయః

వరద! ప ర మలబ ః అధ మఖప ...."(వరద జ పం శ )

అప డ వతల తమక హ గమ ల అందలద ం చత ర ఖు ంప అతడ

సర హ క అ , ఆయ యజ ఫల ప త య ఆయన అనుగహమ ల తమ వ

అ త మ లద , మ క ంచుత మనుక క అంత నున ఆయ జ

క ం ఆయ యజ ఫలప నమ డ డ ట. అప డ ర తమ స ర పమ ను,

తమక , పరమ త క గల శ ర, శ వమ ను సం ం ర ట.

" ర యజ తప " (భ. . 5-28) అ యజ తపసు లక కను అ ""అహ

సర యజ చ పభ వ చ"(భ. .-9-24) క, పభ వ క అ భగవ త ల

ఆయ ప క డ క . అం క ం "బ ర ణ బహ హ ః బ బహ ణ

హ త బ వ న గంతవ .." (భ. . 4-24) అ భగవ తల ఆయ యజమ , ధనమ ,

ఫలమ అ క డ .

అందు భగ నుడ భగవ తల ఏ వత ఏద క ప ఆ వత అంత నుం ఆ

కను ఆ వత ర ను అల మ కళ ను ప ం పద "అ ప ర క "

(యజం అ ప ర క -భ. . 9-23)అ డ . భగవ తల " య య తను

భకః.. వ ద మ హ ". 7-21).అంట ఆ ఫలప నమ డ అన మ ట.

అం క ందబ ఫలమ ల ప తమ ల

"అంతవత ఫల .."7-23 అ క ఆయన డ .

అందు వలన ఇతర వతలను ఆశ ంచడం క ద బ ట సమస ద లనూ ప ంచగల

హయ వ భగ ను ఆశ ంచడ ఉతమమ క !

Page 66: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

ను: ఈ కమ ల "అ మంతమయ శ ర ఆత " అంట ప అరం లదు. అల

హ ల మ ందు పరమ త క ం తర త న వతల క ర అ వ , "అ

ప త యజస వ ఋ జ హ ర రత తమ " అ అ ఆయ

హ లను ధ వతలక అంద డ !

వ న: మనమ ఇంతక మ ందు అనుక న ట ఆ అ క అంత నున డ

పరమ . మంతమయ శ ర అన ప డ "మంత ప త న శ రమ కల డ "అ అరం

సు .

నువ న ఋ ద మంతమ ల ప ల పరమ త క వ . "అ " అంట "అ నయ ఇ "

అను అరమ వలన స రమ ల పరమప సు డ , "(యజస ) ప త " అంట

తకరమ యజ ర హణమ ను న ంచు డ , "(యజస ) వ " అంట యజమ నక అ ప

అ , "ఋ జ "అంట స యగ ల జ ంచు డ , "హ ర " అంట వతలక హ సు లను

ఇ ంచు డ , "రత తమ " అంట ప శవంత న, ఆనంద యక న డ ఈ

షణ ల పరమ త క వ . ఇం దు, తర త మం లల క వక, జ త ద, నర

దలన ప ల పరమ త క క వ ం అ దల బ ర . ఆ అ అంత ఉం

హ సు లను మ ందు క ం , తర త న వతలక ప ం పరమ న అందువలన

తమక శ , అంత అ న పరమ త రమ ట వతలక తృ కల గ త ంద బ ర .

అం క మనమ ఇంతక మ ందు అనుక న ట ఇం వతల క రజ,స గ ణ త ల. అందు

య దవ ల తనను ప ంచ లద తనక యవల న ప జ వరన ర ఇందుడ ప ం

ఱ ళ న క ం డ . ఆయనక యలదు, తనక , వరన క ఆ రమ , అంత ఆ

పరమ అ , ఆయన వలన నూ తన ప ర సు న . ఆ ల డ వరన త

ళ ను ర ం న తర త ఆయనక బ వ ందను . ఎందుకంట నంట ఆ వతలవ ర

స తంత ల ర . పరమ త శమ ననుస ం ర ర హణ జర గ త ం . అందువలన యజ

స ర ప న పరమ త క ం న దప ఆ చత ర ఖు అశ థ య గమ ల న వతల

ఆయన ప దమ ను మహ గ మ క ం ర .మన మన ఇళ ల చూడ ర మ ళ క ఆర ంప

న ప ద ఆ లల తృ వతలక సమ మ .

Page 67: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

ను: , కనపడ వతల ళ ఎందుక , క రజ గ ణమ , అహం రమ అ

ఉండడం త ఆశ ంచ అనర లను . కృష డ వరన ప ంచమ నట , మనం క

ఈ కనపడ త న పపంచమ ల పకృ త లను ట అ , జ ల ఱక ప ంచ

క డ , నదులను, వృ లనూ క ంతమం ప సూంట ర క తమ తమ కల రడం సం.

అల ంత మం లక , ప స లక ప జ యడం, ఓం సన యడం క ...

వ న: ఆ వ ల తర కమ ల బ త ర ,

ఈ సందర మ ల క షయం గ ర య , క ఉంట ం అను , నువ వృ ల ,

నదుల అ పకృ త ల అ వ . మన ంతమ ల మ డ త ల ఉ య బ ర క .

అవ పకృ , వ ళ , ఈశ ర డ . అందుల పకృ తన మ ల , జడమ . వ ళ , ఈశ ర డ (అంట

పరమ త ) తన మ కల . వృ ల శ రమ , వృ ల ట సుర, నర, ర , వర వ సమ ల

క ట శ రమ పకృ నుం వ న , అందువలన అ జడమ , తన మ ల , టల పల

ఉం వ డ అజడమ , తన స వమ కల . అంట సుర ల , నర ల ల ర అంట క ల ప ,

ప దుల , వ ల అంట కదల వృ ల అ , టల క తన మ న వ ళ ఉంట ర . చరమ

అంట కదలడం అన ప తన మ అరం సు క డదు. వృ ల చ ల క

తన మ న వ ళ ఉన . అల , ర క ల అ తన మ ల . వ ళ క

కర ఫల లను అనుస ం సుర, నర, ర , వర శ ల వ . ఈ శ ల పకృ త ల.

సృ రంభమ ల అ భక త ర ప న పకృ నుం భక తమసు , నుం వర స అ రమ ,

అవ కమ , మ ల పకృ , మహత , అహం రమ నుం కమ , భ , జసమ , అందుల

కమ నుం ఇం య ల , మనసు , అల భ నుం పంచ త తల , ట నుం పంచ

భ ల వ ట పం కరణమ ప య వలన ఈ సుర, నర, ర , వర శ ల తయ ర ట

ఇం య ల , మనసు డవ .

అందువలన ఈ శ ల పకృ త లన మ ట. ఆ పంచ భ ల కల క వలన మనక ఈ కనప

పకృ క తయ రవ త ం . నువ ఇంతక మ ందు ఉంట వ . ఊ గ ర ను, సందర మ

వ ం కనుక.

Page 68: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

ఇంక చూ మ .

11."యనూ ల దృ ప తత

య మ ల మ మ య మ దుమ ణ

త న జ నం ద స ః

అ అ రమ తృ "

ఈదృ : ఇల కనబ టట వంట

తత : (ఆ ) తత సమ యమ

య :

మ ల : రణమ క న

ప : (ఏ ) ప ంచుచున

ఆమ య: దమ ల

మ దుమ ణ : మ వృ మ ల క

య : (ఏ) అ ర మ తృక

మ ల : దట గ (అట)

అ : న ంప

: ఆ

అ ర మ తృ : అ అ ర మ తృకను

: క

త న: య ర తత మ

Page 69: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

ద స ః: ర ల న సత గ ణమ కల ర

జ నం : ను చు ర .

ఈ కనపడ నంట ంచ క న సమస పపంచమ ,

దమ ల మ వృ మ లక మ ల న అ అ ర మ తృక మ లమ క క

ష న అ ర ల సత స వమ కల ర ల సు నుచు ర .

ను: ల ?

వ న: ఈ "హయ వ తమ " అందుల మ ఖ ం ఈ కమ ల త ల ల సు లంట మంత సమ

బ య అ దల బ ర . మనక మంత సమ యదు కనుక మనక ఆ ల

యవ .

ఇంతక మ ందు అనుక న ట మహత దలన త ల 24 ఉ క . (అ పంచ భ తమ ల ,

శబ, స ర , ర ప, రస, గంధమ ల , పంచ జ ం య ల , పంచ క ం య ల , పకృ , మహత ,

మనసు , అహం రమ ). ఇవ క డ పరమ త నుం వ న , పరమ త శ ర పరమ త క

షమ నుం . అందు మ యణ డ సర శబ చు డ అ బ మ . ఈ వ ళ శ ల

ఈ కనప పకృ సమసమ ట తయ ర న .

కనుక మ లమ , ఆ రమ , పరమ కనుక అ తన మ లన ఈ పకృ తత మ ల క

త రభ త న హయ వ భగ ను ఆశ ంచడం య కమ క !

ఇంక ఈ కమ ల అ ర మ తృక అంట "పణవమ " అ పణవమ ల దట హృ అ న "అ

రమ " అ ప వచు ను. ణ అ క "అ ఇ ఉ " అను సూతమ రంభమవ త ం

క !

" న ర వ క ..." అ నట సమస సృ దమ మ లమ అ బ ర . ఆ దమ నక

పణవమ మ లమ . సర శబమ లక మ ల న పణవమ క పరబహ చ .

"ఓ ర బహ " (భగవ త 8-13) అ క భగవ త బ త ం . " య ఉప ష క

Page 70: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

"ఓ బ " అ బ త ం . "ఓం ర పభ ః" అ దమ ల ఓం రమ నుం

ఉద ం య , ఆ ఓం త క పరబహ అ న హయ వ భగ నుడ ల ం క .

అల ఓం పథమ హృ అ న "ఆ ర శబ చు డ క మ యణ . "అ

ష ః జగదుదయ ర పళయకృ " అ ప శర భట ర . భగవ త ల కృష భగ నుడ

"అ ణ అ " అ బ డ . అందు "జ ద స యతః" అ బహ సూతమ

బహ ను జ దుల ఎవ వలన కల గ త అత బహ అ ర సుం . య ఉప ష

"య ఇమ భ జ యం .." అ "ఎవ నుం ఈ భ తమ ల య

ఉద సు ... " ఆయన పరబహ అ వ సుం .

వలన ఈ సమస తత మ లక మ లమ , శ పరమ . ఈ జగతం ఆయన శ ర . అంట

ఆయ ఆ రమ , ఆయనక షమ ఉంట ందన మ ట. అందు "జగత ర శ ర " అ

మ మ యణమ ల చత ర ఖుడ మ వ డ .

అందువలన ఈ క ం మహ పకృ తత మ ల , సమస శబ జ యమ , ఆ అ ర మ తృక

అ న పణవమ అ క పరబ త కమ , ఈ సమసమ పరమ త క షమ ర ల న

సత గ ణమ కల ర ల సు ఆ ఆ మ అ న హయ వ భగ ను ఆశ ర . ఎంత

మ దుమమ అ , ద ట , మనం ళ , ఆశ ం మ లమ అ ళ దగ

క , అప ఫలమ ద . ఇక అల మహ త ల , జ య మ లమ

హయ వ అ , ఆయ ఆశయణయ డ , ప డ అ బ త ర .

ను: అంట వ ళ , అ తన న పకృ తత మ ల అ త మ క పరబహ వలన కనుక

ఆయ టక ట అంత , మ ల హక డ కనుక ఆయన ఆశ ం అ అంట ర .

మఱ, ట అంత ఎప డ ఎల ల పల ప , వరక ఇవ ఏ టవ !

వ న: ఆ వ ల తర కమ ల బ త ర .

12."అ కృ కృత అ త

మ ర ణ చ య ప ర

Page 71: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

శంసం చరమ ప

శ ర త దుపజ చః"

శ ర: ( వ, పకృ తత మ లక ల ణ , ట ఈశ ర ప బడ చున ) ఓ హయ వ

!

త : వ (ఇంతక మ ందు)

ప ర : సృ సమయమ న

అ కృ : మ, ర పమ ల ల

జగత నందు ప ం , ఆయ వసువ ల క

య : ఏ

మ : రను

చ: మఱయ

ర ణ: ర పమ లను(స వమ లను)

కృత : గమ న డ

అ : ఉ వ

: ఆ మ ర పమ ల క

చరమ ప : వరక పరమ వ

: ను

త +ఉపజ చః: అనుగహమ వలన జ నమ ం న మహ య ల ( అనుగహమ వలన

బయల డ న దుల

శంసం : ంచుచు ర ( ంచుచున )

Page 72: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

ఓ శ ర న హయ వ ! మ ర ప ర తమ సూ వసల నున జగత న

సృ రంభమ న వ అను ప శమ మ ర ప గమ . టక ట

పరమ వ య , ఆయ వ ళ వరక ందవల న గమ మ ను న ననుగ ంప బ న

జ నుల , ( వనుగ ం న సమ ల ) సు ంచుచు ర (సు ంచుచున ).

ను: అంట ల ఱండ షయ ల బ త ర . ఆ భగ ను ఈ సృ రంభమ ల సృ

ప రమ లల అనుప శమ మ, ర ప గమ డ , ఆయ వ కంతట గమ మ

అం . ఇందుల దట షయ క "ఇమ ః వ అ న న ఆత అనుప శ

మ ర కర ణ" అ ం ప ష (6-3-2) ల స పకరణంల "భగ నుడ అను

ప శమ మ, ర ప కరణమ అ గమ డ " అ బ ర . మఱ అంతక మ ందు

ఇదం మ ర ప ర తం ఉం దన మ ట.

వ న: ం ప ష ల దు బృహ రణ ఉప షత ల అంత బ హ ణమ ల ను, త

ల ను, సుబ ల ప ష ల ను ఇల ల ట భగ ను అంతః ప శ ప ర యమనమ ప బడ .

"త సృ త వ అను శ తదను ప శ స చ త చ అభవ " అంట జగత సృ ం

ల ప ం తనమ ల , అ తనమ ల ఆ ను అ . అంట అంతక మ ందు మ, ర పమ ల

లక తనల సూ వసల ప య న వ సమ యమ దయ క న పరమ త ట తన

సమ న న క ం పరమపదమ న తన ర ల ద త లను సృ ం ను ట

అంత ప ం డ ట. "యస పృ శ ర ...యస ఆ శ ర ...అంట వ

క , అంట పృ దుల వల త ల క భగ ను శ రమ లన మ ట.

ను: , "అ న న ఆత " అంట బహ వర పమ అను ప శమ సు డ

, ఎందుకంట చూడ " న ఆత " అ ఱండూ ఒ భ ల ఉ . అందు వలన అ ఱండూ

ఒకట అ క !

వ న: మఱ అల గ "య ఆత ష యస ఆ శ ర " దలన త లక అరం

ఎల బ వ , కరం ఈ అ తన జగత , వ సమ యమ క బ త కమ ప క తప దు.

Page 73: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

ఈ శ ర, శ వమ వలన ఆ " వ ల అంత ను ఆ వ బ ట అనుప శమ

మ ర ప గమ ను" అ ప .

ను: " ను" అను ప శమ ను అన బదుల "ఆత " అ "మయ " అన ట అంట

" త" అ తృ య భ ల ఎందుక ం ?

వ న: " ం న భ బహవః మయ అ ః" అ ఉప ర క , అంట " ంహమ

అ న త ల నబ " అ అరమ . అందు త ఇల ంట ప గమ తప లదు. అక డ ంహ

శ రక డ అన ట ఇక డ వ శ రక డ అ అం .

ను: మ అమ క ర ం , న ర క ర టర అను ఉ హరణక . నూ

మ న ర ఒకటల అవ మ , ఇక డ క అం క ! భగ నుడ ర , ర పమ ఇ ఆయ ఈ

ర , ర పమ ఈయబ న వసువ అవ !

వ న: ఇల మ ర ప కరణమ న మ క క మ చూడ . "త ద త

అ కృతమ త మ ర యత" అంట

త : సృ ప ర మ న నున ఆ సమయమ నందు

ఇద త :ఇప డ జగదూపమ నున ఆబహ మ

అ కృతమ : మ ర పమ ల లక(సూ వసల ) య ం ను

త : అ బహ మ (ఇప డ )

మర : మర పమ ల

యత: షమగ నట యబ ను

బట మ కరణమంట మం ర ఒకట చూ టడం దు, తత మ షత మ , అంట

తత మమ ల చు డగ ట అ అరమ . ఇచట " యత" అ కర ణ ప గం ఆయ మ

చకమ లను సృ ం డ త చు డ క అ అల అవ రణమ తన అనుప శమ

బ ం .

Page 74: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

ను: అంట "ఆ లడ ంహమ " అన ప డ ంహమ అన పదమ ల ఇందుల పరమ త

పదమ ల ణ రమ ను బ ంచ !

వ న: అల దు, అక డ మ ఖ ర , అంట ఈ మమ పరమ త క వ సుం .

ను: మ మ ల ర పమ దృశ , మమ కం నూ ఆ వసువ ను సూ ంచ

డ మ . ఇక డ క ..

వ న: ఇక డ మ కరణమంట వలమ శబ సృ దు, ర ప కరణమ సృ ంపబ న ఆయ

ప రమ లక తదనుగ ణం శబమ ల సృ ంచడం అన మ ట.

ను: అంట ఈ మ ల పరమ త క సంబం ం న , లక....

వ న: "బహ " అ అ కమ అగ దును అ క భగ నుడ సంక ం డ , అంట ఈ

మ ల ఆయన వ . ఈ ద త ల ఆయన షణ లన మ ట. "వచ

చ మ తమ " అన "సర శబమ లక పర వ నమందు చ న డ " అ , "హ ః

అ ల ః ఉ ర త కః" అన "పరమ త సర శబమ ల త చ న డ " అ "న ః

స ః సర శబః ప .." అ "సర శబమ ల త ఏ పరమ త బ ంపబడ చు అత

నమస ంత మ " అ అ క న ల ఈ షయ బ త .

ను: అ ఈయన ల పల ఉం ఏ డ ట!

వ న: "అంతః ప షః " అ "ఆ అంతః ప శమ ంచడం స అ , అల అంతః

ప ష ం డ ఆత కనుక ఈ జగత ల ప వసువ ఆయన ఆత అంట ఈ ద త ల

ఆయనక శ రమ , ఈ శ ర, శ వ సంబంధమ ను బట శ ర చకమ ల శ ంతర అ న

ఆత పర ంతమ చకమ ల ఈ షయ ల మ క కంఠం సు య ల ం .

ను: ఈ పరబహ పత చరమ . ఇల కనబడ ఈ కనప వసువ క

త ం ఎల బ మ .

Page 75: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

వ న: నువ ంట ఎవర ?

ను: ను అంట ఆత

వ న: మఱ " ను మనుష డను" అన ప డ మనుష త మ శ ఆత క . కనప

శ రం కనపడ ఆత క త ం బ త వ క , అల ఇక డ క .

ను: " శ ర" అ ర అందు బ ల , ఈశ ర అంట అంత ఉం య ంచు డ క

అరమ . ఏ చ ఈశ ర య క !

వ న: అందువలన ఈ ద త లక గమ మ ఆయ . ఈ షయం లనుం ల సుం . ఆ స

జ నమ ఉన నుం మనమ ల సు

ను: గమ మ అంట మ కల ంతమ ల ఆయనల సూ వసల ప ఉండడమ య , లక

ప న వృ ల ల పరమప ఆయన క ఉండడమ అరమ ?

వ న: ఏరకం అ ఆయన వద క , ఆయన క ప ప ర న అనుగహం క

కల ంతమ ల సూ దశల ఆయన ఉండడం, (మ ఈ ల భ వసూ, త ) అనుగహం

క ఇం మ ం , పరమపదమ ల త సూర ల క న ఆయన ంకర గ ం. ఆ గ ం కలగ

ఆయ ధనమ .

ను: అ స , ఆయ గమ మ , ఆయనను అంట ఎల ం ల కద!

వ న: అ తర త కమ ల బ త ర .

13."మ ందు ష ంద ల భ య

మ త నంద సు పసూ

ప తః త వయం

ల మ వ దుగ ం ః"

Page 76: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

మ గ ఇందు: బ ల చందు క

ష ంద: లవల

ల భ య : మ హర న

ఆనంద: ఆనందమ డ

సు : అమృతమ క

పసూ : జన నమ ను (కనుక)

దుగ ం ః: ల సమ దమ క

ఉ : ప న

ల : త వ ను వల( రమ ను వల) ఉన

తవ: క

మ : ర పమ ను

ప తః: ంసుల

త : మనసు నందు

వయం : ంచుచు ర .

జ నుల బ ల చందు ల వల మ హరమ నుం , ఆనంద ప హమ ను పవ ంపజయ న ,

( ర ల న) ల సమ దమ క అవ వల నున దగ ర పమ ను తమ మనసు న ల ప

నమ య చు ర .

ఇంతక మ ందు కమ ల అంత ద త లల ం య ంట డ అ న తర త

ఆ ంచడం ఎల అంట ఈ కమ ల అనుగ సు ర .

Page 77: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

క ణ గ ణమ ల ప ప ర న క వ మంగళ గ ం అంట ఆయన

క ణగ ణ లల ఆనందమ గ ణ ఉ హ సు ర . ఉప షత క ఆయన గ ణ లల ఒక

గ ణ న "ఆనందమ " ను గణంచ రం ం "య వరం " అ నట ను ం క .

ఆయన మ బ లచందు ల వల మ హర న . ల మనసు , శ క ఆ

ఇసుం .

ఆయన మ ఆనం క ణ గ ణమ లను ఎలప డూ పవ ంప సూం . ఈ ప హమ ల

ఎవర ఆ గ ణ లను ఎప డ అనుభ ం త ంచ వచు ను. క ర సవమ ల

అనుగ ం నట గం ప హంల ధు, సజనుల క న ల ఆనం అనుభ క .

ఆయన మ ల సమ దమ వల ర లత మ నక అవ వంట . అంట ఆయన ఆనం సమస

క ణ గ ణ ప ప ర క ఏ మ న మ ల అ ల య పత క డ .

ఎప డ ఒక ప న తర త మనక ఫలమ వలన సం షమ కల గ త ం , ఒక ట

ట ర ం న తర త ఫలమ ల వ నట . పరమ త షయమ ల ఆయన

మ హర డవడంవలన, ఆయన క ఆనం గ ణ ప హమ సతతమ మన సం పస సూండడం

వలన ఆయనను ంచడ అత ంత ఆనంద యకమ . అట మ జ నుల సూంట రట.

"ర సః"( ప ష ),

"మ నసు మ ర ....భజం అనన మనసః(భ. . 9-13), అన ః ంతయం

మ ...(భ. . 9-22) దలగ క మ ల మన క డ గ ర చు నవచు ను.

ను: అంట అల నం యడ ఫలమ !

వ న: అ తర త కంల బ త ర

ను: అంత ఉంట డ , ంట అ ల య పత క డ అంట మన ల ఆయనక

అంట ?

Page 78: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

వ న: మన జన మన ప ర ప ణ , ప కర సంబం త న , ఆయనక కర ల సంబంధమ లదు.

ఆయన అంత ఉం ఒక నూ ల ప న తన ల య నూ నూ ల న

తం ల గ మనమ ప క ంట మ . అందువలన ఆయనక యగ ణమ ల పమ ల

అంటవ . ఈ షయ ష మ ల "ఉభయ ం కరణమ " ల వ ర . ఉభయ ం ల అంట

కల ణ గ ణ ప రత మ , అ ల య పత కత మ అన మ ట. అ చదువ క న ప డ ఇం

స షం ల సు వచు ను. ఇంక తర త కమ .

14."మ గత పశ యః స

మ ణ మ నస జ హంస

స య ప వ ద జః

క ర తస య ర "

మ ణ : బ మంత ల క

మ నస జహంస : మనసు అ డ సరసు ల ంచు జహంస యగ

: వ

యః: ఎవడ

స : ఎలప డ

మ గత : మనసు న ల న

పశ : ల సు ను చు (చూచుచు )

తస : ఆ వ క

రః: క ల

స య : స యమ

Page 79: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

ప వ: ను అంట ను అనుచూ, అహమహ క మ ందుక ర క వన

ద జః: దమ ను క న

య ర : తమ తమ గ తను బట (ఆ వ )

క ర : ంకర మ య చున

ను ఎలప డ మనసు న ంచు హృదయమ న వ రమ నుం దవ . అట

క ల అ ఘమ ల తడవ యక అహమహ క సు ం మ ఏ యవలను అ

అడ గ చున ట ంకర మ య ను, అన కల గ ను అ వమ .

ను: మ నస జ హంస అంట?

వ న: హంస శబ అశ మ అ క అరమ న . జ హంస అంట ప అశ మ అ ఆ పదమ

హయ వ భగ ను సూ సుం .

హం వ రమ హయ వ ల అప వ ర , హంస ర పమ ల సమస ద జ పరమ త

చత ర ఖు ప ం డ . అప డ చత ర ఖు ఒక కనప ప ం డ . , చత ర ఖుడ

రజస గ ణ ప వమ వలన ఆ జ ల డ . , తమ మనసు ల ం ఆయన

జహంసల మనసు ల ఎప డూ ం ఉంట డ . అందువలన మఱ ల సమస లదు.

ఈ రజస గ ణ ల వలన ప తమ మన . ఏ టవ త ందంట మనమ రణ ప త లల ,

మ బ న బ ల ం పప ల గ ల మన త నుం పస ం ధర భ త జ నమ ఈ

రజస ప త న మనసు బయటక ప రమ నప డ కల త య ర జ నమ

ల సు లక మ . అంట స సత కమ , ధ ధర చ ణ లక ం త ందన మ ట.

అప డ మన ఆల చన అనుస ం వ క క కమ ల దవ త ం .

మన మనసు నందు హయ వ భగ నుడ ఎలప డూ ం ఉంట మఱ ఈ బ ధ ఉండదు.

Page 80: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

ను: మన మన క ఈ పకృ అం గ ణ త క క , మం , డూ అ ఉంట .

ప వమ ఉండ !

వ న: హంస " ప క". ల , ర కల య న ప డ లను మ త గ ంచగ న .

అల మం , డ కలగ ఉన పకృ వసు, షయ లనుం మం మ త గ ంచగల న

మ ఇ ఈ మ నస జ హంసమ .

భగవ తల కృష భగ నుడ "మమ మ య దురత య " అ ఆ పకృ యమనమ ల

ఉంట ం , నువ యం ంచలవ , నను ఆశ ను యం ను అంట డ . సర సు

ల ంహమ ల ఆ ం మ సర మ ట ంట , నంట ను అ ఆతను నట నువ

ను అ మ ట నవ స క , చం యవచు క డ.

అందువలన ఆ హయ వ భగ ను మన మనసు ల ఉంట ఆయన యంతణల ఉం క ల క

నంట ను అంట మనక అవసరమ నట ప అ ంకర మ . క గ ర ం ,

మచందు త డ య లను, ట ప గ ఉపసం ల బ ట ఉప ం న

తర త అ మచందు వదక వ "ఇ స ంక ః" అ నమ ల " కర మ " అ క

ంకర మ యవలను అంట ఆయత నటన మ ట.

ఈ కమ సు ల

"య య హర దృ ః త య

త త అహమహ తన సంప ఘ ః" ( సు -15)

అన గ ర సుం .

ఆ ల కట మ క సమస సంపదల అహమహ క ట పడ త వ యట క !

ను: త నుం ధర భ త జ నమ మనసు పస ంచడం అంట...

వ న: త జ న స ర ప డ , జ న గ ణక డ క క , అంట జ ద ల మ ప శమ

అవ , ఇతరమ లను ప ంప అవ . పమ ను ప సూ, తన ం పసరణమ

Page 81: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

వలన ఇతరమ లను ప ంప సుం . అల స ప క న జ నమ ను ధ జ నమ , ం ల బయటక

పస ం ఇతరమ లను ప ంప జ ధర భ త జ నమ అంట ర క . ఆ ధర భ త జ నమ

మనసు ఇం య ల బయటక పస సుం . మనసు మ పటన క ల ఉంట ఆ

ధర భ తజ నమ ప త య ర జ నమ ల సుం క . ఆ షయ ఇప డ ప క మ .

ను: స , అల ఎలప డూ ం న క బ గ మ ట డ గలర అ !

వ న: మ టల డడ దు అర ణం ల అ త న రచ శ క కల గ త ం

అంట ర తర కమ ల .

15."అ ణ ర కలయం

ఆ వయంత శ ః మయ ఖః

ప ః అ ః

మం మంద త మ "

శ ః: ర ల న, స చ న

మయ ఖః: రణమ ల

ఆ వయంత : (అమృతప రలవల) చలపరచునట, ఆరమ య నట

: ను

: ఎవర

ణ ర అ : అర ణ నను

కలయం : ంత

: ర

అ ః: అడ ల

Page 82: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

ప ః: క హమ ల త

మం క : గం న క

మంద త : అల గమ కల య అన ట

మం : ( య టక ) సమర లగ చు ర .

స చ న, ర ల న రణమ ల భక లను సంప రమ ద చలబరచు ను

అర ణ ల నను ంత ర గంగన ప హమ కంట గవంతమ ను, ప తమ ను

అ న క హమ ను క య ందుర .

ను: "మంద త " అంట గం ప హప జ ర త ంచ మర మ కల ఆ క ల

అంట, ళ గమ వలన గంగ ప హమ ఎల మంద సుం ?

వ న: ంతమ వ క , అంట నువ న డ త న ప డ మ కడ ల ద

నడక దృ ల మంద ం నట ంట ం . పక న మ కడ ర ద ఆ ల

గమ తక వ కనబడ త ం క . "మం యదం " అ ఆ శగంగక మం అ ర .

భ , కట ఏమ తట లవ త పరమ వ డ తన జట ట

ఆ గం ప హ అడ వ ఉప ంచవల వ ం . అట గం ప హ గమ క డ

హయ వ మ అర ణమ ం న గమ వద గత డ న బ త రన మ ట.

" జ న త ంఖ ః ల కర చ ః ణ జ న ఏత సర

జ ర " అ నట సమస జ యమ , కళల , జ నమ పరమ త అనుగహమ వలన

కల గ న మనమ ష సహస మ తమ చదువ త న ప డ చదువ మ క !

ణమ అంట కనుల 4/5 గమ . అర ణమ అంట కనుల 2/5 గమ . నువ న ట ఎలప డూ

క క సమ 2/5 కను తన మ నుం బయల డల ల , స చ న రణ ల చలబర

ఆయనను ల ను అంట ర .

ఈ ల త మ ఆ హయ వ సూ ప ం అత త భవమ , అఖండ రచ

మర మ కలగ న దల బ ర .

Page 83: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

ను: వ , అల ఎవ మనఃప ర కం నం సున ట మనక ఏమ ల సుం ,

అంట గ ర పట !

వ న: అ తర త లల యజసు ర .

16." ! భవ న సు

వహం ధ ః ప ల నుబంధ

అల ఽ ర ఢమ ల

అం ష ఇ నందధు అంక రంత "

: ఓ హయ వ !

ధ ః: అదృషవంత ల

భవ : క

న: నమ అ డ

సు : అమృతమ క

అ : అ కమ వలన

అల అ : కను ంచ అ నను

క : ఒక ట

ర ఢమ ల : ర న మ లమ ల క న య

అం ష : అవయవమ లందు

అంక రంత : ఉద ంచున య

ఆనందధు ఇవ: ఆనందమ వల (ఉన య ను అ న)

Page 84: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

ప లక అనుబంధ : ప లక ంతను

వహం : ందుచు ర

ఓ హయ వ ! నమ డ అమృ కమ వలన ధను ల ఒక ట ర న మ లమ ల

క , అవయవమ లంతటనూ ఉద ం , ంచు ఆనందమ వలన తమ శ రమంతటను

ప ల ం త లవ త ర .

ను: ధను ల అంట

వ న: "ధన ప ణ అస అ ఇ ధన ః" అ , "సుకృ ప ణ ధన ః" అ

ధన ః అంట అరం బ ర . అంట సంపదయ , ప ణ మ ను క న ర ధను ల . ఇక డ సంపద అంట

ల క న కనక, వసు, హ దుల క పరమ త ంకర సంపద అ ల సు . "అంత గతః

మ " అ లంకను వద మ ంతక బయల న షణ , "సత గవరః మ "

అ జవ స ల ఉ , రసు పరమ త ను గ ర సుక న గజందు ప శర డ " మ " అ

బ ర క ! అల అ వద అడవ లక అన ంటవ న ల ణ "ల సంపన ః"

అంట ర . అల హయ వ నమ యడం వలన ర ధను ల రన మ ట. మ

సంపద, ప ణ మ ఏ ట అంట "య త య త హ ప ణ అప ణ మన " అన ట

భగవను ఖ సమ నక ర య ంకర .

అల ంట ంక ఆ ర , ఆ ర ల క ప సంపద ర . "నమ తప ఱ తర

ప ణయ " అ , " త మ " అ నట భక లక ప ణ మ భగ ను . ఆయన

ంకర .

ను: ఒక ట ర న మ లమ ల కల అంట

వ న: ఇక డ కను ంచ , ర న మ లమ ల గల , సమస అవయవమ లయందు

ఉద ం అ ఈ షణ ల , మనసు ల ర అనుభ ం ఆనం క

వ .

Page 85: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

మనక ఒంట ద చలట ళ ప ఒంట ద మ ల క బ డ చుక ంట క . అల హయ వ

మ నమ మనక కంట కను ంచ చలట అమృతమ ల అ కమ న క

మ ంచమ కల గ త ందట.

" ర ఢమ ల " అంట భ గర ంల ఎక కను ంచక ం ర న వృ జమ నక అంక రమ ప ట

బయటక వ నట మనసు ల త లల హయ వ మ నమ వలన క న కనబడ ఆనందమ

శ రమంతట మ ంచ ప లకల బయటక ం అ అరమ .

వరద జ పం శ ల "భ భ యః ప లక ః అంగ ః ఏధమ ః సూల సూల

నయన మ క లః భ బ ష ందూ

ధ ః వరద! భవతః సంపద భ షయంతః ం ః అంత నయ భృ ః

దయం పదం " అంట భ వలన ప ల ం త ల నట కమ ఇక డ గ ర క వసుం .

ను: అంట మనక సంపద అంట ఆయనక ంకర మ , ప ణ మ అంట ఆయనను ందడమ

అన మ ట!

ఈ "వరద జ పం శ " కమ ల "నయన మ క లః భ బ ష ందూ " అ కళ ల

బ ష ందువ ల స ంచడం క ర క !

వ న: తర త కమ ల ఆ షయ ప సు ర .

17." ప హృద న ధ ః

త న చం దయ వరమ న

అమ ంతమ నంద ప అంతః

ప ః అ ప హయం "

Page 86: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

: ఓ హయ వ !

ధ ః: గ వంత ల , ప ణ వంత ల ను

ప : అంతర ఖ న

హృద న: మనసు నందు

త : క

న: నమ అ డ

చంద: చందు క

ఉదయ: ఉద ంచుట వలన

వరమ న : ం ందుచున

అంతః: మనసు నందు

అమ ంత : అవ ల

ఆనంద: ఆనందమ

ప : ( ర) సమ దమ ను

అ : కను ల క

ప ః: ట

ప హయం : ప హమ ను క న య చు ర .

! అంతర ఖుల ను య నమ య ధను ల మనసు ల వల మ నమ

ఆనందమ క ంచును. మ న చం దయమ వలన వృ ం న రవ క న ఆ ఆనంద

గరమ కను ల ంట ప హమ బయల డల చుండ ను. అన కళ ంట అ రల డల

చుండ న అరమ .

Page 87: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

ను: "అంతర ఖుల" అంట!

వ న: మనం ఇంతక మ ందు " రణ న ణ సత త మ ఖ

తత ప ష అ వృణ సత ధ య దృష "

అన "ఈ ప ష " మం అరం ప క ంట షయ లనుం త జ న పసరణం

మర ంచమ పరమ త ను ంచడం ప క మ క .

మనం ప క ధర భ త జ నమ మనసు బయటక పస సుంద . ఇల బ హ

షయ ల పస ంచక ం కమం మర సూ బ హ ల క ఈ జ న ప నుకక

మ ం అంట ఆత సహజ ల ణమ లన భగవ షత , రతంత మ ల ల సు , ఆ భగ ను

మనక గల అ వ సంబంధమ ల సు , ఆయ పకమ , ప మ క అ ఆ భగ ను

క ణ గ ణ లను అనుభ ంచడం అన మ ట.

భగవ తల " త పజ వస" ల గ దశలల ఉంట ంద బ త , ఇం య లను బల ల నుకక

సు , బ హ ల ఆ జ న పసరణం ఆత యందు పయత మ "యతమ వస"

అ , అ బల రమ ఇం య లను మరల లమ కనుక ఉ నమ ఉంట ఆ షయ

సంగమ ను మనసు ల ల ప క ం ఎవ / అ నం ంచక వడం, ంచక వడం సూ

ఉండడం "వ వస" అ ఇల కమం , షయ అ ర ల ంచు ఆత యందు

ఎక వ లగ మ "ఏ ం య వస" అ వరక ఆ నం అల ట ప

అనుభ ం "వ వస" అ బ త బ హ షయ లనుం ప దృ మర ,

మనసు ల త జన సనల మ ల ఉం వడం వలన ట మనంతట మనం ల ంచు లమ

కనుక పరమ త ను ఆశ ంచడం అవసరమ అ వ డ కృష భగ నుడ .(భ. . అ.2, 55-59).

అల అంతర ఖుల పరమ త న మగ ల ఉన ళ మ ందు కంల నట ధను ల అంట

గ ల ర , ప ణ ల ల అ బ త ర .

ప ర చం దయమ అ సమ దమ ం రట ల దవవ యట. ఇంతక మ ందు నట

చందు వల చల హయ వ మ మనసు ల ఉద మనసు ల ఆనంద గరమ క

Page 88: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

ంగ త ం . ఆ ర కళ నుం బ ష రల పవ సుం ట. అంట అట కళ మ

కళ ంబ ర స సుంద అరమ .

ను: అల నమ యడం వలన ప లకల కల గడం, ఆనంద బ ల వడం సంగ స , ఈ

సం రం సంగ ఏ ట! నుం ం ఎల !

వ న: ఆ షయ తర త కమ ల బ త ర .

18." ను ః త ద న ః

సమృద ః త దనుగ ణ

ప తః థ! తరం మ య

హన ం "

థ: థుడ న ఓ హయ వ !

త : యందు/ క

అ న: లగ న/ అ న న/ ల బ న

ః: వమ కల నట వంట

ర: క / క ప తమ (అత త న)

అను ః: అను వమ / ప వమ క నట వంట

ప తః: జ నుల

త : క

అనుగ ణ: అనుగహమ / ప దమ త

సమృద ః: ఎక న/ సంప ర న ఆనం నుభవమ క న ర (అ )

Page 89: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

: లక ఉపకరణ న

హన ం : సమస ల కమ లను స హన పరచు ఐందజ క ంఛమ వలనున

: క

మ య : త , పవృత ల గల పకృ ప వమ ను

తరం : ట చు ర .

ఓ హయ వ ! క అ న న వమ కల జ నుల అన వ వ , మ ష లమ

తలంప నున ర క (పకృ సంబంధ న) ప వమ లక ల బడక అడ ల

ఆనం నుభవమ ను అనుభ ంచుచుందుర .

ర క ఈ సృ ర మ ల ఉపకరణ న , సమస జగత ను ంప జయ న అ ఇందజ క

ల ంఛమ వల నుండ ఈ మ యను ట చు ర .

ను: ఈ "మ య" అన పదమ నను సం గతల ప సుంట ం . "య మ మ య " అ "ఏ

ల అ మ య" అ అంట ర క . అంట "కలల ప వ రబ భయప న తర త వ

ఆ ప లద " ల సుక న ట ఈ మ య క అల

మనక "మ ందు ఉన ట సమ న దప య ర న వసు జ నమ వలన వ ంపబ ".

అంట సం రమ అ అం మ య , ల మ క ం టడం అంట ఈ సం రమ అ

జమ దు జ న ఆ బ నుభవ అన షయమ ల సు వడ , అ ఈ నమ

వలన మనక క ల భమ !

వ న: "మ య" అంట "ల " అ అరం దు. ఈ షయం ష ం చర ల క లంకషం ర

ఉంట వ . అ క పం మ క గ ర చు వపయత మ మ .

మనక మ మ ల న చత ధ దండ త లన మ, న, ద దండ త ల క మ క మ డ

క లల బ ర . అ మ య, ఇందజ లమ , ఉ అ . మ య అంట ఊహ కంద త

అన మ ట. ఇంద త మ య య దమ డ అంట ఆ య దమ అం అసత మ అ దు,

అసత మ అ మ, ల ణ లక , నర నక బ ల త మ క డదు క . అందువలన

Page 90: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

మ య అంట ఊ ంచ త అ అరమ . ఈ పకృ నమ త న క . అందు

మ య అ అంట ర .

ను ంతక మ ందు నట దల షయ ల అస ల దు. దల ప కనబ క భయం

య డం, దం ఒంట ద కలగడం ల ంట జర గ క , అందువలన దల షయ ల క

స ల తప అస ల దు. అస ల అంట అసల ఉండ అంట క ం ట మ , గగన క సుమమ

ల ంట అన మ ట.

ఇంక మన పసుత షయ వ ఇక డ బ త న ఈ త కడల ంపజ ఈ

జగ ల , అ భగవ నమ ల . మనమ భగ ను పరతంత ల ట ప వమ

లగ త ం అ ఇక డ అరమ .

అందు " శ తర ఉప ష " ల "మ య త పకృ మ న త

మ శ ర " అ మ య అంట ఈ త న పకృ అ , ఈశ ర డ , య మక డ పరమ త

అ ర . భగవ తల క " గ ణమ మమ మ య దురత య " అ

గ ణ త క న మనమ యం ంచలమ బ త , "మ వ పపద ం మ య

ఏ తరం " అ నను మ త ఆశ ం న ర ట గలర అ డ కృష

పరమ త .

ను: అంట వలన ఏ జర గ త ం . అసల పరమ త ఎందుక సృ ంచడం, మనలను

ప ంచ , లక తనక ఒక ఆట ఇదం !

వ న: భగవ మ ను ల శరణ గ గద ల న ల గ ర చు .

"మ య అ కర పవృ భగవ స ర ప న క ప త జ న

జన స షయ య శ గ బ ః జన ం య న సూ ర ణ

Page 91: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

చ అవ గ ణమ మ య సభ తః శరణ గ

త ఇ వ ర మ రయ" అ ర . అందువలన ఇ

"1.అ అ న (మన క ) కర పరంపరల వలన ఏర న .

2.భగ ను , ను ఆయనక షమ అను భగవత ర పమ యక ం

అడ పడ న , భగవత ర పమ ల సు నక ం నుకక మర ంచున

3. ప త జ నమ అన తత క న జ నమ ంచున

4. ల క షయమ ల యందు గ బ క ంచున

5. ం యమ ల సూ ర పమ న నుండ న (అన మనసు ఇం యమ ల

కను ంచవ క

6. ప మహత మ కల (అందువలన మనమ జ ంచలమ )

7. గ ణ త కమ న (అన ల క సత , రజ, స గ ణ ష న )

8. మ య అను ల వబడ న

అట నుం " సభ త డను, శరణ గత డను, క సుడను" అ పల క చున

నను ర ంప మ .

అ అంట ర భగవ మ ను ల . అంట ఇ అ కజన లనుం మనమ సం ంచుక ంట న .

వలన మనమ పరమ త క దూరమవ త మ .

Page 92: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

ను: మఱ ఇల న పవృ ఉన మనలను పరమ త మ మ సృ

అవ శ సు మనమ ఆయనను ఆశ ంచ .

వ న: మ క రణం క ఉం . ప శర భటర ర తన రంగ జ సవమ ఉతర

శతకమ ల బ ర .

"వరద! ద ఖ చ య సృణ నః

ఖ త వ కల ప తమ తత ధూన

అను వ డ సమ "

ఆడ మ ఆనం ంప య మగ మ తనల అపృథ ద ష య న ం

ఆ ఆడ మ ఆనందమ క ంచునట పరమ త దయ ర ణ అ న అమ ను ఆనం ంప

య తనక అపృథ దమ న ఈ జగత ను బయల పర తమ డల గం మనక మ క

అవ శం ఇసు డన మ ట. మనలనుద అమ క ఆనందమ క !

అందు ల ర ల ర తత తయమ న అ పకరణమ ల "ఈశ రనుక

ప కరమ " అ ర ర . ఖ సూ మణ ళ మ మ నుల "అ వత

స శ ర న య జగత ృ లక ఉపకరణమ " అ "స శ ర జగత ృ

లక ఉపకరణమ " ఈ పకృ గ బ ర . ఈ పకృ సత రజస గ ణ త నందున

దమ పకృ "అజ ల త క కృ " అ ధ వరమ లను కల ం .

అందువలన త త వరమ ల గల మ ంఛప గ / కటను ఇక డ మన కమ ల

ఉపమ నమ బ త ర .

మన కమ ల క ఒక ఇంద జ క డ తన ల నున ధ వరమ ల ంఛప కట ల

చూ నట , పరమ త గ ణ త క న జగత మనక త ఖర ల ంచున వ సు ర .

ఆ తమ ల చూ ం ఆయ కనుక ఆయన ఆయ త, తమ లక వ య ండడ .

మ ండ ప ష క మ "అనశ అ క " అ మనమ ఇంతక మ ందు ప క మ

Page 93: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

క . అందువలన మనమ ఆయనను ఆశ మనను క డ ఆ హ రక న షయ పవృ

భ త న పకృ ప వమ నుం త ంప జ తన ద ర ంట డన మ ట.

ను: అల ఆశ ంచడం అంట...మనక వల న , మనం యవల న ఏ ట క !

వ న: అ తర త కమ ల బ త ర .

19." తప ః

పత గ ః యస సంప

స ర తవ దప

సంకల ం మణయః పణ మ ః"

+ : ప ర మ సం ం న

తప : తపసు ల క

ః: ఫలమ ల ను

: క

పత గ: నూతన న

ః యస సంపదః: సంపదను క ంచున య ను

సంకల : కల షయమ నందు

ం మణయః: ం మణ వల ఏ వలనన యగల య (అగ )

తవ: క

ద ప : పద మ ల వంట దమ ల యందు

పణ మ ః: ( క ) నమ రమ ల

Page 94: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

స ర : అ వృ ందును క!

దపద మ ల యందు పణ మమ ల ప ర జ త తపఃఫలమ లవంట , ఈ జన ల క

సంపదను ం ట న , కల ల సఫలమ యగల ం మణ వంట . అట పణత ల

ద పద మ లయందు ఎలప డ వృ ందును క!

ను: అంట మన ప ర జన తపః ఫలమ క పరమ త ల వద నమ రమ య గల

అవ ందడం అంట . అ ల గ,

వ న: భగవ తల కృష భగ నుడ

"బహ జన అం జ న మ పపద

సు వః సర సమ సుదురభః"

అంట ఎ జన ల ప ణ ఫలమ వలన జ నను పప ర , సమసమ తనక సు వ అ

మ త ల ప దురభ ల అంట డ .

అసల మ నవ జన ల ంచడ దురభమ . ఇంతక మ ందు జన ఫ తమ స ర , నరక

అనుభ ం న దప త పరన మ , ట ందువ ల ఈ ల నప డ , అ ఏ

ఱ ద ప ఎ ళ మ ల . ఎప ఒకప డ ఏ ర కణంల , ఎ ట ర ల

వ లల మనమ ఏ ప , ప దుల అ క ం మ నవ జన ందడమ ఎప డ

కల గ త ం అ ప ప ర జన సుకృతమ . ఇంక మ నవ జన ం న తర త క అహం ర,

మమ రమ లను అ క ం , షయ ల లస లక ల ను క ం పరమ త ర ందమ లయందు

బ కల గడం ఎంత ప అదృషమ . క ల ఖర ల "మజన నః ఫల ద మధు ట " అ

మ క ందమ లల బ ర క .

ఆ ద పద మ ల యందు య పణ మ మనక ట , మనమ ఏ లంట

ఈయడ క మనమ ర క పరమ త వద త ంకర ప ం క .

ఈ ప ష ల

Page 95: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

"య ధ స హ ణ నః

భ ం నమ ఉ మ"

అ " ద న గమ లయందు బల రమ మమ ల క ంచుచున ట, ను ందుటక ప

బంధకమ నున ట వంట పమ ల మ నుం దూరమ య మ . అ కమ న కమ ల క

య చుందుమ "

అ మన ప బంధకమ ల ఆయ ల ంచ వలన మనమ న కమ ల య చుందుమ

బ ర .

అల ంకటశ తమ ల "సకృ వయ త ఫల త పయచ పయచ "

అనుచు త వ అను ఫలమ ను ర ర .

మనక వల న "నమ ఇ వ నః" అ నట ఆయనక న కమ ల పలకడం, " ర ను

ఏత వ పల ం " అ నట ఆయనక మంగ సనమ యడమ ను. ఆ షయ ఈ

కమ ల ప సు ర .

ను: ను ం పరన మ ట ందువ ల త ఈ ల వ డ అ అ వ క ,

అ ం ం వ ంచ !

వ న: ఈ వ లను పం ద అ " త ఒక జన ల శ రమ డ వంగత న తర త

తన ప, ప ణ లను అనుస ం నరక , స ర టయందు అనుభవమ ల తర త ఎల

నుకక వ " ఆ వ ల బ ర . ఆ ల లల ఆయ అనుభ లక అంట సుఖ నుభ లక

దుఃఖ నుభ లక త న శ ల అంట దు ల కమ ల మ జ శ రమ ను, నరకల కమ ల య త

శ రమ ను ఉన త తన కర ఫల అవసర నంత అనుభ ం న తర త పరన ల కమ ల

ప డ ట. ఇ ఱండవ . అక డనుం వరప ట కల భ ల కమ ల సస మ లయందు

ప డ . ఇ మ డవ . ఒక ళ ఆ ట ందువ ఏ ఱ ద , సమ దమ ల ప మ

ఎ ళ ఆ త సస మ ను రడం అవ త ం . ఇంక సస మ నుం ప , ప దులల ,

మ నవ లల ఆ రమ తసు ల ప డ ట. ఇ ల గవ . ఇంక ఆ తసు అన

Page 96: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

ప ర ష ర మ గ శయమ ల ప ంచడం ఐదవ . ఇల ఐదు త ల తర త త ప నరన

ందు డ ట. ఈ పయ ణంల త అంట త బ ట సూ శ రమ అంట ఇం య ల , భ త

సూ ల , మనసు క కల ఉంట య అరం సు . ఈ సూ శ రమ మనమ రజను ట

మనక వ శ రమ సం ం ఉంట ం .

ను: అల గ మనక బహ త ఎల ఉంట అల జర గ త ం అంట ర క , అల లల ట

త న మన వరమ న, భ ష త ల క మ య ఇల ఆశ ంచడం వలన!

వ న: ఆ షయ తర త కమ

20." ల ప మ రన కమ ణ

సు ంద చూ పద ల

త దం వ రజః కణ

భ య ప మ థ భ య "

థ: ఓ హయ వ

మ రన : లల టమ నందు ( ంచబ న )

ల ప: ల ంప యబ న గను

కమ ణ : వ క న కమమ యగ న (నుదుట తలను మ ర గ న )గను( యగల)

సు ంద: ఇందుడ , బహ దలగ క

చూ పద: ఖ బంధమ ల

ల : ర ంపబ న అ న

త : క

అం : దమ ల డ

Page 97: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

వ: పద మ ల క

రజఃకణ : ప గ ణ వ ల క

భ య : ప న

ప దః: అనుగహమ

మ : యందు

భ య : కల గ క!

ఓ హయ వ ! చత ర ఖ బహ మ భ ష త ను లల టమ నందు ంచునట. అట ంచబ న

ల ంప య టక ను ల అనుక లమ య టక ను మర మ గల ద పద మ ల

యంద ప గ ణ వ ల . "ఆ ద ణ వ ల అనుగహమ యందు కల గ క" అ సు ర ఈ

కమ ల .

ను: "అవశ అను కవ కృత కర భ " అ మనమ న కర లక

ఫ తమ అనుభ ంచ తప దు అంట ర క , మఱ అ క మ ర త ం !

వ న: నువ పలక ద న ద ధూ పడదను , ఆ న కనపడదు, ల క రకం

క కనపడవచు ను. అల మనమ పరమ త ద ప లక రసు వం నమ రమ

సమ ం నప డ ఆ ద ప లయందుం ద ణ వ ల మన నుదుట ద ఉం తల

పడ యట. అప డ ఆ నుదుట త , అనుక లమ మ వడం అవ త ంద క ల

చమత సు ర .

ద ణ వ ల అంట భగవద క ల , గవత ల అ క గ ంచవచు ను. అట ర క డ మన

నుదుట తను మనకనుక లమ నుం టట యగల మర మ గల ర . భగవ మ ను ల

ష వరను క మ క బహ సు వదల టన వృ ంతమ మనక ల సును క !

Page 98: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

అల ఉ హరణక ందుడ గర మ తప యడం వలన ఆయనక ంద పద ం .

అప డ ఆయన పరమ త ను , పరమ త మన ర పమ బ చకవ మ డడ గ ల

లను అ ం , కమ సమస ల లను తన ఱండ ల ఆక ం , బ చకవ

పం , ందు మ ంద పద లభ మ టట డ . ఇల ఎ ర ందుడ

ఇబ ందులల ప స యమ ర త ండడం వలన పరమ త దమ ల సు ం దుల రసు ల

ర ంచబ అ వ సు ర .

ను: అంట మనం న ల ఏ టవ !

వ న: పరమ త ను ఆశ ం న కర ఫల ల , (అంట ల దు ప ణ కర ఫల ల క డ

ఆయనను ంద ప బంధ ల, ట వలన స నుభవమ ల ందవల వసుం క !),

ఏ టవ అన ంత క ల ఒక కమ ల క గంథమ ల ర .

" రబతర ప ర పమ ల మ క చ ఉతర

న పయ అనభ పగత రబ ఖండం చ నః

ప తర ప మ జన జ త ష ృ ః

టల స య అనఘయ క పభ ః"

అంట "ఈ కర ఫల లను ప ఘమ ల , ఉత ఘమ ల అ భ ం ట. ప ర మ అ క

జన లల ను, ఈ జన ల పరమ త ను ఆశ ంచక మ ందు న ప ఘమ ల . ఇ ండ ల .

సం తమ , రబమ అ . ఇంకను ఫల నుభవమ నక క భ ష త ల అనుభ ంచవల న

సం తమ ల . ఇంక ఈ జన ల ఫల నుభవమ ను రం ంచుచున రబమ ల .

ఈ రబమ లల ఫలమనుభ ంచుటక ఆరంభ న అభ పగతమ ల . ఇంకను ఒకట, ఱండ జన లల

అనుభ ంచవల న అనభ పగతమ ల .

అల ఉత ఘమ ల క మ కమ ల , బ ప ర కమ ల అ ండ రకమ ల .

Page 99: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

ఇందుల తనను ఆశ ం తనక శరణ గ న పరమ త ప ఘ ల ట ం

ల ం డ ట.

ఉత ఘమ లల మ లను క ం డ . బ ప ర కమ లన ఉత ఘ లను మ తమ

పరమ త ంచడ . అందువలన ఆయనను ఆశ ం న డ బ ప ర కమ పకర ల

యక డదు. ఒక ళ , తన తప ల సు ప పమ ం ఆ య తమ

సు న దప ఆత పరమ త అనుగ డ . ఒక ళ య తమ క టల బ సు క

పరమ త అత త న ం ఆ ప ప రమ క డ ం తర త తన ద ర

క ంట డ ట. ఆ రకం ల యన మ ట.

"మ క శరణ వజ అహ సర " (భ. ..18-66) అ క

భగవ తల కృష భగ ను ప జ. అంట ఆయనను ఆశ ఆయనను ంద ప బంధకమ లన

ల పట పంచల క తప దు. మ మ యణమ ల షణ శరణ గ సందర మ ల "సర ల క

శరణ య" అ షణ డన ట చత ర ఖ బ దుల శరణ న ఆ బహ త ఒక లక య

ను: అంట మనమ ఈ ద ప లను, నువ ఇం కట నుం బ త , వ, పరబహ లక గల

శ ర, శ సంబంధమ , మనక ం త ం వృ , ల క షయ ర ఇవ క ల క క

ఆశ ం ల ! ఈ జ నమం లక ఆశ ంచవ !

వ న: ఆ షయ తర త కమ ల బ త ర .

21."ప సు ర నూప ర త ను

ప శ ర త తమ నుషం

పదద ప న అంతః

పబ ధ వ త సం "

ప సు ర : అంతటనూ ప ంచుచున

నూప ర: మణ మం రమ ల డ

Page 100: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

త ను: సూర క

ప శ: ం త

ర త: టబ న

త షం : కట సంబంధమ క న

పబ ధ: జ నమ డ

వ: పద మ నక

భ త సం : క ంప య తః సంధ య ను అగ

: క

పదద : ద ద ంద మ ను

అంతః: మనసు నందు

ప న : ఉ ం దమ

సూర ం వలన తః సంధ కట దూరమ య నట ద పద య గళ నూప రమ ల నుం

బయల డల జ నప శమ అజ నమ ను ట మ ల జ దయమ క ంచును. అట ద

ద ంద మ ను మ మనసు నందు ం దమ

అంట ఆయన ద నూప ల ం మన అజ ట జ ఇసుం . అందువలన ఆయనను

ఆశ ంచ మ ందు మనక ం త మ , స జ నమ అవసరమ లదన మ ట.

జ ం న దప లనట న ప త కృష భగ నుడ తన ల నుంచుట వలన

ప త తన , జ నమ ల కల డ నుట క !

ను: ఆయన ల నూప ర ప శ మనక జ క సుంట !

వ న:ఆయన ఉన నూప రమ ల ఎల ంట సూర డూ అం క . ఱం ంట శ ,

ప శమ ,అ త మ క ఆయన వలన .

Page 101: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

ఋ దమ ల 1:22:20 మంతమ య ంట వ క !

"ఓ త ః పరమ పద స పశ ం సూరయః వ చ తత ..."

అంట ఆ ష మ క ప న పరమ పదమ ను (అన ప దమ ను/ త భ )

దుల / త సూర ల ఎలప డూ సూంట రట. అ వ ప శమ సుందట.

అందువలన క ల గ చూప న ష పరమపదమ వ ంచబడ త ం .

అందు మనమ ద య మంతమ ల "చరణ శరణ పప " అ ఆ ల స త న

మ యణ దమ ల ఆశ ను అ బ మ . అక డ "చరణ " అ ఱండ చరణమ ల

అన ట ఇక డ క "పదద " అ ఱండ దమ ల అ బ త ర .

మన ద య పకరణంల ల ర ల ర "పజ మ ల ల క మ ల" అ "ఈ

దమ లను ఆశ ంచడం చంట ల డ త సనమ ల వద ర ట నట " అ బ ర . అల

" కళ ఆ ర క " అ రత మ క న " టయ , అవను ల

ర వ గ త " అ ఆశ ం న టయ , ర మ ళ ను డ నను దమ ల

డ డక డ న య , అమ క స న పరమ త వ మంగళ గహ ర ప ల బ ర .

అందు య మ నుల తన త రత మ ల

"క ప నః శంఖ .... త చ రణ ంబ జద య మ య మ నమలంక ష " అనుచూ, ఆ

కమ వ ర సమయంల వ సమస జగమ ల దమ ం నప డ ను ఏ అజ న ల

ఉ యదు, మ దమ రసు ను అలంక ంచు అదృషమ క ఎప డ కల గ

క అ ర .

భగవ తల "ద బ గ త న మ ఉపయ ం " (భ. . 10-10) అ తనను

మ భ ంచు జ ప న , వలన ర తనను ందగలర అ భగ నుడ

బ డ .

అల తర కమ ల "అహ అజ నజ తమః శయ " (భ. . 10-11) అ

అజ నమ ను న ంప ను అ బ డ .

Page 102: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

అంట పరమ త లను ఆశ ంచ మనక ప స జ నమ , ం త మ అక రలదు

అన మ ట.ఆశ ఆయ చూసుక ంట డ . అవసర న ఆ ర పం డ , మనక వల న

క డ . మనక జ తంల క భగవంత ఆశ ం న ఆ ర ల స యం

వ కృపజ సమస స జ ప ం నట మన ళ ల ఉ హరణల క !

"అ ఇవ లగమళం అ " అ దమ మ ందు పరమ త ల క

మంగ సనమ సుం . ఋ దమ "ఉర కమస స బంధు ః ప పర మధ

ఉత ః" (ఋ. మం. 01.154.005)

అన

"ఎల గ జనులక బంధువ లను ఆశ స యమ ల సుం , బ గ హమ న

మధుర జలమ ల గల క పమ వద హమ ర త ం అల ఆర లక పరమ త దమ ల వద

ప నందమ ల సుం ." అ బ త ం క .

"ఉదర ఉప భకజ ఇ

ఊర ఆశయణ సూ త శ

ఊర ప ండ లక బహ మ

భ వరద! స లల ట!

ఓ వరద జ! భక ల ( య పడగల న ం న ) ద హ మ లను ఊర ప ండమ ల

మ క డ ఊర గ పయ ం ను ందవలన ధ ంత ర . కట అవసరమ

లక ననూ వ క ఊర ప ండమ ను ధ ంచుటక రణమ ద హ న ఊర

ప ండమ భక లను ను ర ట వలన అ మ ం ర ంచుట క !

(అన ద హ మ ల న తన భక లను ఉద ంచున క డ రవ అన మ ట!).

"ఊర నయ య ప ండ ణనః ప ణః

త ఖ ఊర ప ం త త ర బ ః"

Page 103: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

అ దమ లను ధ ం న పకర లన వ ల ఊర గ ం పరమప ర ర అ

సమ బ త ం . అంట ఆ ల క ద ల అంత ప దనమ న .

అందు సమ శయణ సమయమ ల య శంఖ, చ ంకణమ , మ నుజ స మమ , మంతమ ,

భగవ ంకర యజమ ల బ ట ఊర ప ండ రణమ క డ ల మ ఖ న .

ను:అందు మన ళ ఊర ప ండ రణ రన మ ట. మఱ శంకర భగవ దుల ఏ

ధ ం .

వ న: ఆ శంకర ల తమ మ ఖమ న ఏ ధ ం స షమ యదు. ఎందుకంట ఆయన

లమ గ ం , వన వృ ం ల గ ం స న ల లవ . , మ మహ య

ర శ నల మసుబహ ణ ర మ ర ం న శంకర ష ం ర రయమ

గంథమ ల "త ఊర ప ండ వ చంద న భగవ -ఇ ద " అ య ండ ట

వలన ర క డ భగవ ర ంద సూచకం ఊర ప ం ధ ం నట ల ం .

"గృ మ ణ భర ః కర భ షణ భ ర వ సం జ న మ భవ " అ తమ

త మ చందు కర భ షణ చూ మ చందు ం నట ఆనందమ ను ం నదట.

అల ఎలప డూ దమ లను అంట ట క య ం నూప రమ లంట క ల

అత ం మ నమ సు ర .

క ల ఈ కమ నుం మ లల హయ వ మ వరనమ కట సు ర . భగవత ర ప

వరనల ఱండ పదత ల . దమ ల నుం వరక వ ంచడం ఒక పద . "అమల " ల

ర ణ " ర క మల దం వందు ఎ కణ ఉళ న ఒ న " అనుచు దట

ర ందమ లమ రం ం " య అ " అ య " ండ అ రయ య కణ "

అ త ందర మ వ సూ మ ం ర . త ల గ లడ మ ందు స ల తడ మ డట క !

అల క ల క దమ ల నుం ట ఉం నూప ల నుం రం ం ర .

ఈ షయ ంకటశ ర పప ల

" యః పపన జన పథమ వ హ

Page 104: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

మ తృప వ ః అమృ పమ

పరస ర త ల మత ల ంత

ంకటశ చరణ శరణ పప "

అ "పపను లక పథమమ ఆశయమ ఇ , డలక త సనమ ల వల అమృత సమ న న ,

ర పమ న న , పరస ర త ల న అ న ంకటశ ర పద ద ంద మ వద శరణ గ

సున ట " బ మ క !

నూప ర సూర ం పబ ధ(జ న) వమ (పద మ ) క సుందట. ఎంత చక ర ప లం ర

చూడ .

ను: అవ ను. అంతక మ ందు కమ ల అం వమ అ ర , ఇక డ పబ ధ వమ

అంట ర , ల చక వరనమ .

వ న: భగవ తల

"జ న త తదజ న త మ త నః

మ త వ జ న ప శయ తత ర "...భ. . 5-16"

అను కమ న "అట జ నమ వలన అజ నమ ల క న ఆత స ర ప జ నమ సూర వల

సమసమ ను చక ప ంపజసుం ."అ బ ర క !

అన ట మర య ను. ఈ కమ ల యం సంధ అ అను క ం " త సం " అ . తః

సంధ అ స షం సు ర . ఎందుకంట తః సంధ జ న పబ ధకమ అ దమ బ త ం .

"ఋ అ ః అ

వ ద తమ

ఆయ మగ ఉషస

Page 105: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

(ఋ.మం. III-61-6)

అంట ధ వరమ ల ప ంచు తః సంధ జ న పబ ధకమ . అందు క దమ తన న

వ " త ఱు ల" అ ల ర జ మ న రం ం ం .

ను: నూప ల సూర ల సు ర క ఈ కంల , ం పస సున ట బ త ర .

వ న: అవ ను. అం దు. తర త కంల నూప రమ ల మణ ల నుం వ మ హర న ధ

వ సు ర . మ ందు ం , తర త ధ క !

ఈ నూప లను దమ లను ర ం మం ష క వ సు ర తర త కమ ల .

22."త ంక లంకరణ

త వ కల ంతర

మం పణ ద మణ నూప ర

మం ద ప మః"

మం పణ ద : మ హర న ధ కల గ జయ న

: క

మణ నూప ర : మణ మయ న భరణమ ను

త : క

ంకర: సుల త(భక ల త)

అలంకరణ: అలం రమ య బడ టక

ఉ : త య న

త య : త

Page 106: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

కల ంతర: ర కల మ లల

: ర ంపబ న అగ

ద : ద క ల క

మం : జ గత పరచు ను టక వల

ప మః: అను ందుమ ( ందుమ )

మణ మయమ లన నూప రమ ల మ హర న శబమ ను య న , భక ల త అలం రమ య

బడ టక త య న , కల ంతమందు త సంర ంచబడ న అ మ య దుమ .

ను: అంతక మ ందు ఱండ లల ర ం లను సు ం , తర త ఈ ఱండ లల మ

నూప లను సు ర , ఎందు !

వ న: మ మ యణమ ల ం ండమ ల మ చందుడ ను క ట నున కనుల

ను గ ంచలక తమ ఆభరణ లను గ ంచమ ల ణ ల ణ

" హ జ య

హ జ క ండల

నూప త అ జ

త వంద "

అనుచు య రమ లను, క ండలమ లను ను గ ంచలను త మ వందనమ య ట

వలన తమ నూప రమ లను ను గ ం న డ ట.

అల పరమ త దమ ల వద నమ రమ య

Page 107: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

భక లక ంట కనబ , ఆ లను ఎలప డూ అంట ట క ఉం ఆ భరణ ల .

అందువలన అ భక ల వంద సూ . ఆ మణ మయ లన ఆ ద నూప ల భక లక

అత ంత మ హ ల , బ ధ ల అంట రన మ ట.

ంకటశ ర పప ల "ఆనూప త సుజ త సుగం ప ష రభ రభక " అ

ంకటశ ర దమ ల నూప రమ ల వరక సుగంధ ప ష మ ల అ ంచబ నట నట

భక ల అలం ర గ మ లన ఆ నూప రమ ల .

కల ంత సమయమ ల ద సంప యమ న మ ప నఃసృ సందర ంల భగ నుడ

హయ వ ర పమ చత ర ఖు ద, ంగమ లనుప ం న ప క మ క !

ల కమ న ధ క డ తన ప త, దుల సం తన ల న వసువ లను , అం నట , హయ వ

మ నూప ర మం షమ లందు య ం ద జ యమ ను చత ర ఖు కం నట

వ సు ర .

అంట ద దమ ఆ పద నూప ర ధ నుల నుం వ నదన మ ట.

ఆయన పదమ ల యందు న మగ ల య న ఆ నూప ర దమ నబడ త ందట.

గ లక ఓం ర దమ వల.

క పరమ త లను " ణ ప చక ష ః" " ఽస భ

ద మృత దూర మ త ర షః" ఇ ం న క .

ప శర భట ఈ మణ మం రమ ల ధ దరవమ అ య , దమ భగవ ర ంద

మ మను య డ చున ద య బ త " ంజ న ం మణర ః ...జయ

కమ మ ఖ ఘష ః ఆ త " అ బ ర .

క ల దు సహసమ ల " స సువర వప మణ ద ర ప స య పద

పద భ షణ మం ర ం త క త మం మం వ భవ గమ ంత

"అనుచు ఆ నూప ల గమ ంత మం ల అ బ ర .

Page 108: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

అసల క ల దు సహసమ ల సుమ ర 100 లల పరమ త ల నుం వ మృదు,

మధుర " ద పద " ల వ ర .

ఉ హరణక

" భ షణ

శం రం ంద దు

సంఘర సంజ త

రజః మ ం త "

ఓ రంగ థ దు ! యందుగల వ న మణ ల నుం జ ం న సం త దమ దమ ల ఱ ఱు

ఖల మ లను ంచుచున ట న .అ

" ష అ ద ష ః

గమ తగర రత

మధుర మధు దర

భవ పత దన "

ఓ మధు దర ల ! నుం ల వడ మధుర దమ ల దమ ల పరమ త మ ందు తమ

వరమ ల ల ప నుచుండ పత దనమ య చున ట ఉన అ

ఇల అ క కమ లల క ల పరమ త దుకల నుం బయల డల మధుర లను ర .

అల ఇక డ క పరమ త నూప ర సు ర .

అంత మ మ తమ లన దమ ల కనుక య మ నుల త రత మ ల

"కస ద న స వః స ధృ న"

అ నట త ఆ పరమ వ ఆ ద తన రమ ధ డ బ ర .

Page 109: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

ను: ల , భరణ ల వ ం న తర త ...

వ న: ఇంతక మ ందు ల ఱండ లల లను, ఱండ లల భరణ లనూ ం న

తర త మ డ లల హసమ లను సు ర .

అందుల పథమం ద ణ హ గ ం బ త ర .

ను: ఱండ లక ఱండ ల , ఱండ భరణ లక మఱ ఱండ ల ను అను .

త లక ఈ మ డ లక ఏ ట.

వ న: ఇక డ క ల సంద ం న ల మనక సంద ంప సున హయ వ , చత ర డ .

న ఱండ మ, ద ణ హసమ ల శంఖ, చ లను ధ ం య డ . గ వ ఱండ త లల ద ణ

హసమ ల ఖ న మ ద చూ సూ, అ మ ల పట య డ . మ హసమ ల ప స ధ ం

య డ . ఈ లల క ల శంఖ, చ లను ధ ం య న త లను క న ఱండ

త లను వ సు ర . ఆయ లల అత ంత మ ఖ న శంఖ, చ లను, ట ధ ం న

హ లను మర , అంట పం య ధ తమ ల నట శంఖమ "యస ధ ః నవ

దర హం " అ ధ నవ ల ద సంహ ంచ , చకమ "సుర ణ

ః" అ వ ప ల ణ ల య అన ట శత సం ప వ . పరమ

తన దగర ఉన ప డ మఱ శత వ లక డ, సం ర ందుక . ఇక డ క ల తనక వల న

జ ఖ న మ ద, అ మ ల, ప సకమ ల ఉన ఱండ హ లను ఈ మ డ లల

వ సు ర .తర త శంఖ, చక ధర న రను .

23."సం ంతయ ప ద

సంధు యం త సమయప

జ న కల దుమ పల భ

ఖ న మ మధుర కర "

Page 110: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

జ న: జ నమను

కల దుమ: కల వృ మ క

పలవ ఆభ : గ ర క ం వంట ం క న

ఖ మ : ఖ న మ ద త

మధుర : మ హర న అగ

: క

కర :

ప : థ అను

ద : వ కల

సమయ: ంతమ / స జ నమ అ డ

ప : ప పమ లను

సంధు యంత : ం ం ంచున

సం ంతయ : తలచుచు మ

కరమ జ నమను కల వృ మ క గ ర వల ప శవంత య న గను, ఖ న మ ద

మ హర య న గను, ప భ అ డ వ వర ంతమ డ పప ల గ ను పజ ల

య న గను ంత ను.

ను: అరం అ అవనట ఉన , ం ం వ ంచ !

వ న: మనమ ఇంతక మ ందు అనుక న ట ద ణ హ ఈ కంల సు సు ర .

ఆ హ మ డ షణ ల ర .

Page 111: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

ఇ వరక వ ంచుక న ట పరమ త జ న స ర ప డ , జ న గ ణక డ క డ. అంట పమ వల ను

జస ర ప , బయటక పస ం "పభ" అ జ ద ఆశయమ క డ అ ఉంట డ . ” జ న

ఘన ఏవ", "సత జ న అనంత బహ " దలన ఉప ష ల ఈ షయ

య .

ఈ కంల ఆ పరమ త ను జ నమ డ కల వృ మ బ త ర . ఈ జ నమ కల

వృ మ వల మన లంట అ ఇసుం . వృ మ ఇ ఖ గమ నుం క , అందు వలన

ఆయన కరమ ఆ కల వృ మ క గ ర వల ఉన అంట ర . గ ర అ వృ ,

నవ , మల , అర ణ వ ప క. అల ఈ కరమ మన అ వృ హదమ సూ,

ఎలప డూ త ద అం సుం అన మ ట. అల సుక మ రమ , మలం ఉంట ందట ఆయన

హసమ . అల ఆ వరల గ ర లవల మ వర ల .

అ హయ వ వరలక ఇంత ఎఱుప ఎల వ ం , ఈ పశ క సమ నమ

క ర తమ వరద జ సవమ ల బ ర .

" య ఇవ ట ః సపల ః...

సం వరద! భ జ ః త ర ణ ః"

వృ ఖలల లమ నున క ల వరల అర ణ వరమ ఉ .

"అంబ ః స యమ మంథన చకర

ణంధ ప నర భశ సప త

స వలయ స కంఠమ

ఆమ ః వరద! త ణయ !"

అస యం సమ ద మంథనమ , వర దరణమ , సప మద వృషభ సంహరణమ వంట ప పనుల

త ల కందల !

Page 112: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

" ంఖ తః వజ సద ంగణష

య గహణ వ ను ప

ఆలంబ దయనయ సూత త

ణ వరద! త ర ణత మ "

ల సం లల ఇళ ల కడం వలన , ఆవ లను ల మ ల కర పట వడం వలన , గ ఱ ల

ల ర పట వడం వలన ..ఏ వలన అ ఇల అర ణ వరమ వ ఉంట ం .

అంట ఆ క ల అర ణ వరమ ఔన త మ , పరత మ క అను గమ , లభ మ

యజ యన మ ట. అందుల బ ల క ల పర సూ సూ ఉన శంఖ, చ ల

వద అందు బ ట ల ందక న హ ల వ సు ర .

ఇక, ఱండవ షణమ ఖ న మ ద. జ న మ ద, ను ద అ క అంట ర .

నమ ర క ఇల జ న మ ద అనుగ సున ట మనం చూసుంట మ . చూప డ ల ను

న మధ ల , ఉంగరప ల , ట న ల నుం బ టన ల ఉం మ దను

ఖ న మ ద అ అంట ర .

అరమ సత , రజ, స య త న పకృ సంగమ త పరమ మ ఖుడవడవమ ,

త ను సూ ం చూప డ ల పరమ త ను సూ ం బ టన ల ను ఆశ ం ఉండడ ఈ

మ దక అరమ బ ర .

ఆ ర నుం ష డ ఉప శమ ంద క ఈ మ ద సూ సుందట.

ఈ మ దక గ పరం క ల షత ఉందట, ఈ మ ద వలన బ ంచల మ , లకడ

వడం, న ం కరణ మర మ రగడం అ కల గ య బ ర .

త , పరమ త ను ఆశ ంచడం వలన ఆ త క సంప రత సుం అ బ టన ల ,

చూప డ ల కల క వలన ఏర వర ల రప గ ర సూ సుందట.

Page 113: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

"మధ మ ః త ఽగ ళ ః పసృ ర య తరన ంగ ష సం హం కర

ఈ త" అ ఈ మ ద ల ణమ బ ర .

ప ంక షకమ ల నమ హసమ న ను దను వ సూ

"నమజనస త భ త త

భ ర భంజ న ంద మంత యంతణ

పపన ల క రవ పసన ర చం

శ హస మ హ త త తమః"

అనుచు "ఆ శఠ ప ల హస మ ద భక ల మనఃక డ మ ల భ ంచు క ం వంట , సం ర సర

దషల షమ ను ల ంచు దు మంత యంతమ వంట , పపను ల డ కల వప వ లక

మ హర న ల వంట , అట శఠ ప ల హస మ ద అజ నమ ను న ంప య క!" అ

ర క !

అంట జ న కల దుమ న ఆ మనక ఆ సమస జ ప ం షయ ఈ ఖ న మ ద

సూ సుం .

మన జ నమ ఎలప డూ ఎప ట కప డ త షయమ ల ను, ం త కడల ను ఇతర ల

దమ లందు ఎత క ఎత య టక త నట , మన చుట పక ల ప క ల న షయ లను లవ

గ నట ఉం . ప భ అ అంట ర . "పజ నవ న ష ప మ " అ

ర చనమ .

జ న స ర ప లన నుం మనక జ న పసరణమ జర లంట వ అవసరమ క . ఆ వ నుం

స జ నమ అ డ ం మనలను స రమ ల న ం శమ సుం .

"సమయ ప " అనుట వలన దమ నక ర దమ ంత జ నమ అ ల ం . రంగ జ

సవమ ల ప శర భట "య ద బ ః స ృత య శ శ క దృషయః" అంట

ంతమం దమ ను అనుస ంచ బ ద, జ మతసుల , మఱ ందర ఆ లను సమగం అరం

Page 114: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

సు న క దృష ల అ ఆ ఇర వ ఒ రకం ర ర . అట జ నమ క ం మనక

త న స జ నమ ను అం హసమ .

అట జ న మనల ఎలప డూ ం ం ంచ కన ట ఆ ఖ న మ ద ఉన దట.

మనమందరమ భమ, పమ దమ , అశ , మఱప , పకృ ప వమ దలన రణ ల వలన స

అ న జ నమ ల త ంట మ . ఆ చత ర ఖ బహ ఆ తప లదు క . అందువలన మనక

అట సంభవ . అల ంటప డ ఈ హయ వ ల ద ణ హసమ న గల ఖ న మ ద గట

బ పప వ తన ఱండ ళ ఎగ సున ట న ఆ ఖ న మ ద మనల జ నమ ను

ప నఃప ం ం ందసుందన మ ట. అందువలన ఆ హయ వ ఆశ ం న జ నమ

అప హతమ , న న పవరమ నమ అ ఉంట ందట.

ను: అవ ను, అమ ళ అల ఱండ ళ వ ఎగ సూ ఉంట ర , బ ల గ త

ఉండ . అల హయ వ క మనల ప భ అ వ ఎప డూ ఎగ సూ ఉండ అల

ఱండూ ళ క పట చు ఉంట రన మ ట, మనక ఎప డ జ న ప శమ త అప డ

ఎగ య . మనక ఎప డ జ నమ మంద అప డ ఆ మ దను తలచు ంట మఱ ఇబ ం

లదన మ ట. బ ర . తర త కంల క మ క హసమ గ ం !

వ న: ద ణ హసమ గ ం తర త కమ ల క సు సు ర .

ఆయన ద ణ హసమ నందు క లక కనబడ త న ఉప శ మ ద, అ మ ల. ఉప శ మ దను

ఇంతక మ ందు తమ ర . ఇక అ మ లను సు సు రన మ ట.

ను: ఈ ఉప శమ ద, అ మ ల ఒ ల ఉండ మ మ రణమ ఉన !

వ న: పరమ త అవత ం న అవ రమ లల నర, యణ వ లల పరమ త

యణ ఆ ర , నర ష అ మం ప శమ డ . అల

మ యణ డ ల ద యమం ఉప ం డ . కృ వ రంల ర చరమ

ఉప శం డ .

Page 115: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

సమస జ య చత ర ఖు ఉప ం న సంప ర ఆ ర అవ రమ మ యణ

హయ వ రమ .

" స జ న బహ శ బ ః చలన రణ ఉప హ జ " అ నట స జ నమ

ర నుట అత ంత కష న , మన బ ల వక ం ఉంట ం కనుక ఆ ప శమ త

పరమ త ను ల సు . హయ వ ల హసమ లల కనప ఉప శమ ద, అ మ ల, ళపత గంథమ

ఆ ర ల వలన ఏ ర ల సూ .

ఆ ఉప శ మ ద మ ందు అనుక న ట మనక , పరమ త క ఉం సంబంధమ బ త ం . అ మ ల

ఆ ర త ఉప ంచబ మం సూ సుం . మంతమ క మన వర , పరమ త

ఎవ , మనమ ఆయనను ంద ధన ట , ప బంధ ల ట ,అల పరమ త ను

ం ఫల ట ఈ షయ ల మం ప శమ వలన ల . అర పంచక జ నమ

అంట ర . ఈ మం ను సం నమ న తర త ధ యనమ య . ఈ షయం మ

హసమ ల ఉం ళపత గంథమ య జసుం .

ఈ మ ంట మ క అరం క బ ర . ఉప ష "ఆ అ తవ ః మంతవ ః

తవ ః దషవ ః" అ బ త ం . అంట పరమ త గ ం ఆ ర వద ఉప శమ .

ఉప శ మ ద సూ సుం . తర త మననమ య . అ మ ల బ త ం .

తదనంతరమ మనః ఫలకమ ప ంచు రంతర నమ య . ఈ రంతర నమ ల

రల అంత యమ లక ం ఉం ల బ ర . మ హసమ ల ఉన ళ పత గంథమ ఇల

ఎలప డూ మనసు ల పరమ త ను ప ంచు వ సూ సుం . స గంథమ లల ప

ంచబ న పరమ త షయమ ఆ గం లల ఎలప డూ ల ఉంట ం క .

ఇక డ తవ ః, మంతవ ః అ , మననమ య అ న ఉప షత రంతర న

"పయత మ " య అ బ త ం . "పయత మ " అ ఎందుకంట మ అంత య లక

ల ను క ం రంతరమ మనఃఫలకమ ప ంచు ఉండడం కషమ . అర నుడ "మ

దు గహ చల " అ మనసు ను గ ంచడం ల కషమ అంట డ . ఆయన మ ద సం

కషం అంట డ , మనక అ అసంభవ . రణ ల బ హ షయ ప వ క మన

Page 116: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

మనసు ల ర క న త జన సనల అ ఇంతక మ ందు ప క మ . అందువలన

పరమ నుగహమ . అప డ "దషవ ః" అ దర న సమ ర రమ ల సుం .

అందు వలన తర త లల హయ వ ల వ మంగళ గ వ ర , క ల .

ను: హయ వ ల అంట అవ ర క , మఱ మనం చదువ క ంట న ప డ ఈయనక , పరమ

పదమ ల నున పరమ త క అ దమ ప క ంట మ . అంట ఏ దమ ల .

వ న: మ యణ డ పరమ పదమ ల పరమ పద థు పర స ర ప ను, సృ దుల

ర ంచుటక వ హ స ర ప ను, ధర సం ప దుల య హయ వ, మ,

కృ ద వ రమ లల భవ స ర ప ను, మన ఆత యందు ం య న అంత ను,

రం లల ను, మన ఇళ ల నూ ం అ వ రమ ను మనలను కట సు ర .

పరమ త ను ఈ పర, వ హ, భవ, అంత , అ స ర లల ఆశ ంచవచు ను.

ఆయన ఏ స ర పమ ఉ ఒక ల కట డ . ఉప ష ం మంతమ "ప ర ద

ప రమదః..." ఈ అ స ర ల ఒక ల ంట ప ర న , ఎక వ, తక వల లవ అన

షయ వ సుం .

ఇంక తర త కమ చూ మ .

24." క సు మ ల

స తర థ కర త య

జ మృ దంచన ల ల

ల ఘట యంత ఇ "

థ: హయ వ !

సు త అ మ ల : ప ంచుచున జపమ లను

త య : క సంబం ం న

Page 117: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

సవ ఇతర కర : ద ణ హసమ ను

జ న అమృత: జ నమ అ డ అమృతమ క

ఉదంచన: ఉదరణమ నందు

ల ల : ఆస గల

ఆ : భక ల క

ల ఘట యంత : డ య న ఏ మ ను

ఇవ: య న

: ( ) మనసు న

క : (ప ష) ందును

అ మ లను ధ ం య న హయ వ భగ ను ద ణ హ ఈ కమ ల వ సు ర .

! ప ంచు జపమ ల ధ ం య న ద ణ హసమ ను జ మృతమ ను చు టల

ఆస కల భక లక ఏ మ వల ఉప ంచు సులభ న (ఆడ క ందుక త నట) యంతమ

మనసు ల తలం దను.

ను: ఆ అ మ ల ఏ మ అ ర హయ వ అన మ ట. మన ల ంట ఊసర

ల ఉ వ త న ట అందసు రన మ ట. ఏ మ అంట ఒక ద చకమ నక క ండల , ర

తల కట ఉంట . అప డ ఆ చ ప త ఉంట ఆ నూ ల అడ గ న ఉన ర

వ , టల న డ లలను త సస మలం సుం . మ సరళ యం ల చదువ

క న ప డ చదువ క మ . ఒక ప సులభం య స యప యంతమ , అ సరళ

యంతమ చదువ క మ .

వ న: అవ ను. మనక వల న జ సులభం సం ంచ , మన హృదయ ల

ఉ ం ఫలవంతమవ ప వ యంతమన మ ట. నువ న ట ర దు, ఇక డ

అమృ ఇసు ర , హయ వ . అమృతమ అంట అమర ఇ . అంట

Page 118: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

"అ వృ ః శబ అ వృ ః శబ " అ వ బహ సూతమ ల నట మ ప నరన

ర తం పరమ పదమ ల పరమ త య జ మ , అంట ఆయన గ ణ లన జ న, బల, జ , ర ,

ఐశ ర , శక ల డ షడ ణమ లయందు భగ ను సమ నత క , "అహమన అహమన

అహమ అహమ దః" అ అన ట ఆ పరమపద థు ఎలప డూ అనుభ సూం

క డన మ ట హయ వ భగ నుడ .

ఈ చకమ ప డం ఒక డ , ఏ శమ మనక అక ర లక ం డ ప , " ల " అ

బ త ర . మ ను ల ష మ మంగళ కమ ల "అ ల భ వన...భం ల" అ నట .

య మ నుల త రత మ ల థమ నులను సు సూ "అ ష జ న గ శ " అంట ర , అంట

ఆ ర ల నుం సంక ం న సులభ హ న జ నమ అ క !

గ ఢమ లన త రమ లను, జ న షయమ లను ఉప ంచుట మనలను జ మృత

ర త లను ల అ మ ల అ సులభం సుందన మ ట. ధ అంతట నువ

సం ంచు వ కషప , న ర ను ల అనంత న సంప ఇ మఱ

నువ కష పడవల న ప మ న .

ను: ఇక డ ఆ "బ ల అమృతమ " అంట ల జ న క . మనక జ న సమ రనల

కషం త ం సులభం ం డన మ ట.

వ న: అం దు. భగవ తల " గ ణ ష ః గ ణ భ ర న"(భ. . 2-45) అ

బ త "య నర ఉద సర తః సంప ద స ష ష " (భ. . 2-46)

అంట ల , మన ల సత , రజ,స గ ణ లక ట సంబం ం న జ నమ ను క

య ంట . అంట ప త ల వల న ళ క ప త గ ం నట, శత సదృ లను త ద

మ టంచ అ ర హ మ ల గ ం క బ . ఎందుకంట తన డల మ క న త డ

ఆ మం న ఆ రమ టనట, ఉప గమ ల మ చూడ డబ ల క

ఈయవచు ను. లక తన డ ఆ డబ ల సం మ తప న భయపడ త ందన మ ట.

అల ద మ త క మనక త ల ంట క ! అందువలన సత గ ణ ప న న కర ల బ ట

న కర ల జ నమ క మనక ఈ లల లభ మవ త ం .

Page 119: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

ట ం య న సరసు వదక నప డ , మనమ మన అవస బట అవ శమ ను బట

ట సంగ ంచ గల గ మ క , అల నన మ ట.

అల క ం ఆ ర ల మనక ఏ త , మనక ఏ ధ అల ంట జ మనక

అం డన మ ట. ప ల టక లదు క . అల అంతమందు అ మ ల ధ ం వ క .

"ప ంచుచున " అన షణమ ఇక డ మం జ నమ అ సూ సుం .

ను: ద, సమ ల మనక అవసర , మన బ , అనుభ బట, ల క జ నమ ను,

తర మ ను ఉప ం , అనుభవ ల నుం మనమ య ర న జ ందలమ . ఎందుకంట,

ంతమం అసల ఈ ద ల శ ంచ , పమ ణమ సు ర . మఱ రందర ఉ ర క !

వ న: ఆ వ ల తర త కమ ప క న ప డ చూ మ .

ను: ఏ ట ఆ కమ !

25."పబ ధ ం ఃఅర ణ ప ః

ప ళ సంఘ త ఇవ ఉద హంత

వ వ సప సక

మ కర ద ణ ఆ "

వ: ఓ హయ వ !

సప సక : ప సకమ క న

ఆ : భక లక

ద ణ : జ నమ ను ఉ రమ అనుగ ంచుటల సమర నదగ

మ : ఎడమ

కర : హసమ ను

Page 120: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

అర ణః: ఎఱ

ప ః: ంత ల రణమ త

పబ ధ ం ః: జ నమను సమ దమ ల

ప ళ సంఘ త : పగడప సమ హమ ను

ఉద హంత : ధ ం నట

వ : ం దను

ఓ హయ వ ! భక లక ఉ ర వమ న జ న ప నమ నందు తగ మర మ కల ,

ప సకమ ను ధ ం య న మ హసమ ను, అందుం డల చున అర ణ ం వలన జ న

గరమ నుం గ ంచబ న ప ళ సమ హమ ను ధ ం య న ట ంచుచు ను.

ను: " మ కర ద ణ " అ ఆ "కర " అన ప " మ " అ , "ద ణ " అ క

డ త , తమ !

వ న: అ క ల క . ఇక డ లం రమ ఉప ం ర . "ద ణ" అంట ఇక డ

"ఉ రం ఈయగ న" అ అరమ .

ఇంతక మ ందు క నట ఎడమ క అర ణ ంత ల ద జల త ందట. ఆ ం

వలన ల ఉన ప సకమ , ప సకమ , ళ పత గంథమ ఒక ట అను , ఆ ప సకమ ఎఱ

పగ ల గ ంప ల ఉందట. పరమ త జ న గరమ క , ఆయన ల స గంథమ ప ళ

సమ హమ ల ఉందన మ ట, అర ణ ంత నుత . అర ణ ం జ నమ నక హ మ .

జ నమ అ డ అర ణ ం ఆయన నుం ఆ గంథమ నందు ప ఫ ం మనక

ర ందన మ ట. అంట పరమ త ఆ జ ద, స గం ల మనకం మనల అ

వసున అజ డ త డ .

" వ అనుకం ర అహ అజ నజ తమః

శయ ...జ న న స " (భ. . 10-11)

Page 121: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

అ కృష భగ నుడ భగవ తల " ను తన ఆ త లను అనుగ ంచ జ న పమ త జ న

య , న కర ర ప న అజ నమ వలన క న య , భగవత క షయ వణ మ

క ంచున య అ న అంధ రమ ను ల ను" అ డ క .

ఇందు వలన మనక ల సున ఆ ల మనకం న పరమ త . అ క హయ వ ర

రహస మ . ఈ దమ ల అ ర యమ ల , అన వ ళ త ర ంపబ న దు కనుక వ ళ క

సంభ ం భమ, పమ దమ , ప లంభమ , అశ దలన షమ ల ల . అల క ం అ కర

సన దూ త న మన జ నమ సంశయ, పర య, అజ న, అన జ న, ప త జ ల వలన

ప త య రమ ను ఎలప డ ల సు లమ .

ఈ షయ ప శర భట రంగ జ సవమ ల

"హర తమస దస చ క ఈ

మ న ప ప వ ర ణ ద

వల క నః ప భ ంజ త

త వ ఽ చపల ః శల భవం "

"పరమ ర ణక న భగ నుడ జ ంధ ల ంచ స , అస కమ ంద

సమను ప ం డ . త సుకృత ల తత తయ జ నమ (పరమ త , త , పకృ

అ మ డ తత మ ల ఉన ట య ట) క పరమ త ను ందుదుర . ంతమం చపల ర (

ఇతర మతసుల ) యందు ప శలభమ ల వల న ం దర .( అన ఆ త లను సమ ంపక, ఆ

త రమ సమం గ ంచక ఉ వనమ ందలర ) అ బ ర .

ను: "స ", "అస " అంట "ఉన ", "ల " అ . ఈ షయ మన ల అం క ం ,

అం క ంచ అ య ల య బ త ర ? ఏ ట ఈ "ఉన " "ల " అంట!

వ న: లను అం క ంచ ళ క , అం ం న ళ క మధ దు, అం క ంచ ళ ల ,

ళ ల ళ క , అం క ం మ న ళ ల క ళ ల ళ క ల . ప

Page 122: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

ల త లక ళ వదు , క పం ఈ షయ ల గ ర చు క ం మ . నువ న ట ఏద

"ఉన ", "లదు" అ ల సుక ం మ ఖ ం మ డ ర ల పమ ణ ల .

1. పత మ : అంట ఇం య చరమవడం వలన యబడ పత మ అ

అంట ర .మనక ఎదుర కనపడ త న డ పత మ ల ం క ,

అల గన మ ట.

2. అనుమ నమ : ఒక త వ ఒక ఊ ంచ అనుమ నమ అంట ర .

అంట ండ ద గను చూ అక డ ప ఉన ద ఊ ంచడం , అల .

3.శబమ : , ఆప క ను శబ పమ ణమ అ అంట మ . పరమ త ఉ డ అ

దమ ప డం వలన ల ం క ,

ఇందుల ద పమ ణ అం క ంచ ళ ల క ల పత మ త అం క ర . ర

పం క సుఖ నుభవ వన పరమ వ . ను వల న రంభ అ ఈ దమ తమక , సమ జ

క ఆ గ కరమ దు క !

అం క ంచ బ దుల , జనుల పత అం క ంచక అనుమ న పమ ణ మ త

అం క ర . ఈ కనబ దం ణకమ , వరక అం న మ అ బ దులంట, ఇదర సూర ల ,

ఇదర చందుల అంట ర జనుల . ఈ ఱండ ల ఎందుక వ యంట పమ ణం

ప గణంచక నర ధసు తత మ ప డం వలన. నర ధసు ప త న , గ ణ ప త న

అ ప క మ క .

ఇంక అం క ం మ ళ ల ంఖు ల దమ ల ంపబ న పరమ త ను

అం క ంచర . అల అం క ం మ గ ల పరమ త మ మ తమ అం క ం

ఆయనక ఏ ల వ యర . య, క దర నమ ల ర ఈ రణమ పరమ త దు,

పరమ ణ వ ల అంట ర .

ఇంక అ త దర నమ దమ ల ంత గమ మ తమ ప గణనల సు పరమ త తప

నదం ల అంట ర . "అంట సర ష న త స ర ప న పరబహ మ ఒక ట

Page 123: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

సత మ , ఈ కనబడ సమస పపంచమ థ " అన అ త ంతమ . అంట నువ , నూ ఈ

కనబ ...ఏ లవన మ ట ప రమ .

ఇల రకర లన మ ల , అ మ ల ను, అం క ంచక వడం వలనప అరం సు క

వడం వలననూ బయల .

ప శర భట తమ రంగ జ సవమ ల ఈ షయ ల ల బ వ ం ర

ఉ హరణక

య ద బ ః స ృతయః అర ః

ష య ః శ క దృషయః ః

ఆగస ృ రంగ ! త దధ

తవ భవదన రంగ భర ః బ

ఏద ఒక ర మ జర లంట రణమ ఉం క , య, క దర ల ర ఈ అనంత న

రణం రంగ , ను క ం న కణ ల అంట ర , ఈ ద క దృష ల మహ శ ర మ

వద చ త ళ సమ నమ .

ఈ సందర మ ల ప శర భట ర ం న గ ణ రత శమ ల ఒక కమ గ ర క వసుం .

"ఆహ ః అమ న క చన,

క చ అ జక శ త ,

జన శ గ ణనమ గ ణః త ద ణ అ

వ సు జ భవ చ జ ః తల తల ర ః"

Page 124: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

"ల కమ ల ందర ( క ల , బ దుల , జనుల వంట ర ) దమ లను పమ ణమ అం క ంచర .

( ర షమ లన దమ లను వద , భమ దుల మ నవ క తమ ల ష ప తమ లన

మతమ లను అనుస ం ర )

మఱ ందర దమ లను ఒప క ( ంఖు ల దలన ర ) ఈ పపంచమ ను య ంచు,

ర ంచు ఈశ ర లడందుర . (ఏద ర మ ఉంట రణమ ఉండక ం ఎల

క దుర త ం . అందువలన ఈశ ర డ లక ం శ మ ండదు క ) .

మఱ ందర దమ లను, ఈశ ర ఒప క (అ త ల మ న గ ర ) సమస కల ణ

గ ణ కర న ఈశ ర ర ణ డ అ అంట ర . ( ర ణ ఈ కనబ సృ ఎల జర గ త ం ).

మఱ ందర ( దుల ) ఆ పరమ త క గ ణ ల య ఒప క ర డ ఆ పరమ త

అంట ర . (తన సం క బయల న డ మనక స త ృష న ఉతమ గ ఎల ఈయగలడ .

బహ , ర ం దులందర తమ తమ మనుగడక మ యణ అ ం న క ).

ఈ రకం కమ ల ( ధ మ ల ర ) జగడమ ల డ ంట ట ర . రణమ ఓ ల

! కట మ లక వ ట క !"

అ అంట ర ప శర భట .

అంట ఆ ల యణ ల కట మ వలన కృప య బ న ద లను సమ ంపక వడం,

సమం అరం సు క వడం అన మ ట.

ను: కమ ల ల ఉ ం క , మఱ ల యణ ల కట మ అ బ త వ .

వ న: "అ ష ః ఇయ ణ" అ ప శర ల ష ప ణమ ల నట ల శబ ,

మ యణ డ తదరమ క , ప డ కల కట ర .

ఇంతక మ ందు మనమ ప క మ క బృహస దుల ఇల ంట ప త జ న, అన జ నమ

క అ .

ను: దమ ల ంత గమ మ త ప గణనల సుక న ర ఉ ర అ వ , అ ల !

Page 125: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

వ న: ంతమ ల ల త , పరమ త ర అ బ .

ఉ . , గ , ర చ మ ..( క అన వ డ , గ అన

అనుభ ంపబడ పకృ , ర అన రణక రణ న పరమ త - అంట

మ డ త లన మ ట ). ఇల ంట ల త , పరమ త ఱు అ బ .

ల ఆ ఱండూ ఒకట, ఱు దు అ బ .

ఉ . త త అ ..( వ అన త అ అన పరమ త అ ఉ వ . అంట

త , పరమ త ఒక ట. అంట త ఱు లడ . )

ఈ ఱండ ర ల లను ఎల అరం సు ల యలదు ంతమం . అందువలన

ఈ ఇబ ం నుం బయట పడ , దమ మ ందు ద త ల , తర త అ ద త ల

ం కనుక మ ందు ప బ న ద త లను తర త ప బ న అ ద త ల supersede

కనుక ద త లను ప గణనల సు ననక రలదు అంట ర ర .

ఇల ల పరమ త సగ ణ డ , సకల క ణ గ ణ కర డ అంట, మఱ ర ణ డ ,

రంజనుడ అ బ . అక డ క ర ణ డ అ లను ప గణనల సు ,

సగ ణ డ అ ల వద ర ర .

ఇల ఒక ప సకంల ఒక అ యం చ , మ క అ యం వద నట యడం సబబ ద ,

భగవ మ ను ల అ ల ప గణనల సు ట అరం సమన యం ర .

ను: ఏమ

వ న: ద, అ ద త ల క ఘటక త ల క ఉ .

Page 126: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

ఉ . "యః పృ ష పృ అంత య పృ న ద యస పృ

శ ర ..." ఎవ పృ ల పల ఉంట , ఆ ఎవ ఆ భ ల సు న , ఎవ పృ శ ర

ఉంట ం ...(అతడ పరమ త )

ఇల త , పరమ త లక శ ర, శ , అపృథ ద సంబం అంట ఎప డూ ర

ఉండ సంబం బ ం క ఈ క మ .

మనం ఈ రకం త , పకృ పరమ త శ ర, శ వం ఎప డూ కల ఉంట ర అ అరం

సుక ంట ద త ల సందర ంల ఆ త , పరమ త ర అ అరమవ త ం , అ ద త ల

సందర మ ల ఆ ండూ ఎప డూ ర ఉండవ ల సుం . అప డ ఇబ ం ఉండదన మ ట.

ఇల సగ ణ త లనూ, ర ణ త లనూ సమన యమ సూ భగవ మ ను ల అనుగ ం ర .

సగ ణ త లక పరమ త సమస క ణ గ ణ కర డ , ర ణ త లక కృత న ష గ ణ ల

ఏ ల డ సమన యం వ ం ర భగవ మ ను ల . ఈ ధం స కనబ

లను అ ట సమన యం ంత ల సమగం అనుగ ం ర భగవ మ ను ల .

ను: అంట, త లను సంప రం పమ ణం ప గణం , సమం సమన యమ సు

షయ గ ం . అందువలన పమ ణమ అవసరమ , సమం సమన యమ

అనుగ ంచ ఆ ర డ అవసరమ అరం అవ ం .

వ న: ఇల త లను సమం సమన యం సు అరం సుక న ప డ లక

"ఉపబృంహణమ ల " అ న, , ప శ దుల అం న, ఇ స, ప ణమ ల స యమ

క సు .

"ఇ స ప ణ ద సమ పబృంహ " అ ద స మహ మ రతమ ల

ప ం డ క .

ను: "అపృథ ద సంబంధమ " అంట మ క ప !

Page 127: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

వ న: ఒక పండ ఉన దను , రంగ ఉంట ం . పండ ర , రంగ ర , అ ండ

ఎప డూ ర ఉండవ , పండూ, పండ రంగ క ఉంట . అల పరమ త , త ,

ర ఎప డూ ఉండక ఎప డూ క ఉంట . అ అపృథ ద సంబంధమ .

ను: ఇల ంట మ ల ఎ ఉ !

వ న: భగ షయమ ల "ఆ ర నం ర " ఇల ంట మ ల మ ఖ న 17 ఉ య

బ ర .

ను: హయ వ భగ ను వలన ఇప డ నువ నట ఆ ర ల , సమ ండూ క

అనుగ ంచబడ అన మ ట.

వ న: ల ర ల ర " వచన భ షణమ " ల

"అజ న వత ఆ ర జ న ల, అప వత ఈశ ర ప య ల....(సూ. 292)

అ అజ నమ లగ న ఆ ర సమ శయణమ వలననూ, వ అప లగ ట, అన కర ,

జ న, భ ఉ యమ ల ల లగ ట భగ ను ఉ యమ లభ మవడం వలననూ

సం సుంద బ ర . హయ వ భగ ను ఆ ర కట సు డ ఇక డ.

అందువలన "మంతమ , వ య , ఫలమ , ఫల నుబం గళ , ఫల

ధనమ , ఐ క గమ ఎల ఆ ర ...( .భ . సూ.322)అన ల ర ల

క మ రకమవ ందన మ ట.

కృష భగ నుడ భగవ తల

"యః స ఉత ృజ వర మ రతః

న స న న సుఖ న ప గ ..భ. . 16-23

అ " సమ ల న డ ఎవడ తన క బట అనుస అట డ ఐ కమ గను,

ఆమ కమ గను ందడ " అ బ త

Page 128: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

"త స పమ ణ ర వ వ "...భ. . 16-24

అ ( త న) య వల న , య దగ ర ంచు నుటక క సమ పమ ణమ అ

ఉ డ .

ఆ స మ ణ త సూ సూ స యమ హయ వ భగ నుడ తన హసమ " ప ర క

ద బ గ " అ ను ప ర కమ , అంట ఏ ఇ ల ఇవ డం క ం

భక డ న శ ం డ అ ఆనందమ మనక అం డన మ ట.

ను: అందు బ ల బహ సూతమ లల స కరణమ " పరమ త ను సమ వలన

ల సు నవలన బ త ం .

మ క సం హమ , సర డ , సర అ న ఈ హయ వ భగ ను త లల ప సకమ , అ మ ల

ఎందుక , ఆయనక ట అవసరమ లదు క , ఆయన జపమ యనక రలదు, ప సకమ

చదువనక రలదు!

వ న: నువ నట పరమ త ను సమ వలన ల సు . కృత ఇం య చరమ దు

క . ఇంక అనుమ న పమ ణమ ప రమ ఈ జగతంతట రణమ ఉం కనుక ఆ రణ

పరమ త అంట ఆ రణమ ఒక ట , ఇం ఎక వ రణ ల య , ఇల సంశయ, పర య లక

ల ంట ం క .

ఇంక ఱండవ సం సమ నమ , ఇక డ హయ వ ఆ ర నమ ల ఉ డ .

ఆ ర డంట

"ఆ ణ

ఆ పయత

స య ఆచర య

త ఆ ర పచ "

Page 129: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

అంట "ఎవర స త న జ ను నమ లను తన ష లక అం ంచడ క

నుక డ స యమ ఆచ ఆయన ఆ ర డ " అ అరమ .

భగవ మ ను ల ను ఈ వ హమ ను డ మ ందు శ రమ ఎంత సహక ంచక ం ఉ తన

ష ల స యమ ల , లబ , సం వందనమ , అర మ ఇ రట.

కృష భగ నుడ భగవ తల

"యద చర షః

తత త జనః

స యత మ ణ క ర

ల కః తదనువర "(భ. ...3-21)

అనుచు " ష డ ఏ కర ను ఏ అంగమ ల య చు ననుస ం ఆయ కర ఆయ

అంగమ ల ఇతర జనమ క డ య ను." అ బ డ . అందువలన

"న కరవ ....వర ఏవ చ కర ణ"...(భ. . ..3-22)

అ తనక కర ల యవల న అవసరమ లక ను స త కర లను ర న

బ డ .

అందువలన ఆ ప సకమ , అ మ ల వలన హయ వ భగ నుడ మనక ను క

అనుస సున ట ల ం .

అం దు, మన ంతమ ల స త కర ల మనమందరమ ఎలప డ య వల న ,

"కర ణ ర

మ ఫలష క చన

Page 130: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

మ కర ఫల త ః భ ః

మ సం ఽసు అకర ణ"..(భ. .2-47)

అ నట ఆ కర లను కరృత మ నందు, ఫలమ నందు సంగమ లక ం , భగవ ంర మ ,

భగవను ఖ సమ న సున ట య . స త న కర లను వర, ఆశమ ధ లనూ

అనుస ం భగవ షత వన శ రమ న ంత వరక సూం .

ఈ షయ భగ నుడ భగవ తల

"సర క ణ స

క ణః మద శయః

మత అ

శ త పద అవ య ".....(భ. .18-56)

అ కరృ దుల తన ఉం , త కర ల ఎలప డ , అనుగహమ వలన( ఆ కర ల యడం

వలన దు) శ త న పరమ ప ందు వ అ బ డ .

ఇక డ హయ వ భగ ను ప సకమ , అ మ ల వలన క అ షయమ ల ం .

ను: హయ వ ల కర, చరణ ల తర త క ల ఏ వ సు !

వ న: హయ వ ల అవయవ భను వ ం న తర త క ల వ మంగళ గహ భను

వ సు ర . పత వయవ భను ందర మ , సమ య భను, అంట ఆ అవయవమ ల

కల య న వ మంగళ మ భను ల వణ భ అ మన దల బ ర . అంట తర త

కమ ల ల వణ భ వ తమవ ం అన మ ట.

ఆ కమ చూ మ .

Page 131: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

26."తమ ం శ ః మయ ఖః

సం ణయంత దుషః చ

వ నవ ప ండ

శరద చంద ఇవ సు రంత "

శ ః: స చ న

మయ ఖః: రణమ ల త

తమ ం : కటను

: ం

దుషః: జ నుల అ డ

చ : చ ర ప లను

సం ణయంత : (ఆ రణమ ల త) సం ంప య నట

నవ ప ండ : నూతన న ల మరల

సు రంత : ప ంచునట

చంద ఇవ: చందు వల

వ : ంత ను

ఓ హయ వ ! తన ల ంత ల కటను ర ల చందు రణమ ల ఱక చూచు చ ర

ప లను సం ంప జయ చంద ం వల ఱ య ండ జ నులను ఆనందపరచును. ల

మర ప ష మ ం య న వ శర లమ నందు ల ఘమ ప ంచు చందు వల

ంచు చున ట ం దను.

ను: చ రప ల అంట ఏ ట?

Page 132: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

వ న: చ ర ప ల చంద రణ ల నుం వ ం రక, షక, గ మ ం , ఆ చంద

రణమ ల నుం వచు ం వలన యట. అల "అనన ః సతత మ

స ర త శః..(భ. ...8-14) అ నట మనసు ఇతర షయమ ల పవ ంచ క ం ఆ

పరమ త స సూ ఆయ రకమ , షకమ , గ మ అ పవ ం ళ ల ంటవన మ ట ఈ

ప ల . జ నుల . భగవ తల భగవంత ఆశ ం ళ ల గ ర ల అ బ ర .

ఈ చ ర ప ల చంద రణ ం తప కట రనట ఈ జ నుల క డ పరమ త గ ణ నుభవమ

తప కట ఆ ం ంచర . అట నమ ర ర ల "ఉణ ర , పర గ

ర ను లయ ఎల కణ " అ పరమ త రక న ర , షక న

ఆ రమ , గ న ంబ లమ క అ అనుగ ం నట క డ పరమ త అనుభవ

వగఱ.

ఆయన నుం డల ల స చ న ంత ల త అంట రజస గ ణ ర త న జ నమ త అ

అరమ .

ను: ప ండ కమ అంట మర ప వ , మర ప వ చందుడ కల ఎల గ ఉంట ర ?

వ న: ఇక డ ప ండ కమంట హృదయ ప ండ క మ అను నవచు ను. క ల క త మ ల

అ . జ నుల హృదయ ప ండ కమ లల శర లమ ల ల ఘమ నున

చందు వల ప సు డ ట ఆ హయ వ భగ నుడ . అంట స చ న హృదయ

ప ండ కమ నందు ం య డన మ ట.

అం క " యణ సర జ సన స షః" అ మ యణ సర జ సను వ మ

క . హయ వ భగ నుడ క అల ప సనుడ ఇక డ వ ంప బడ త

ను: ఇక డ చ ర ప జ ఉపమ నమ వ . ఇక డ జ అంట పపను డ అరమ !

చందు తప క ఆశ ంచక ం చంద రణ ల తనక రక, షక, లన ట

పవ సున క ఈ చ ర ప .

Page 133: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

వ న: ఇక డ ఈ జ నుల భక ల . ర పరమ త గ ణ నుభవ రకమ , షకమ , గ మ అ ఆ

పరమ త ను భ ంచుచున ర . ఇక డ భ , పప ఉం సూ న గ ం .

చ ర ప చంద రణ ల సం చందు వంక తన మ ట ఆ రణ ల ం ఆ ం ,

ఆనం ం , ం . అంట ను చంద రణ ల తన పయత మ సూం తప మ నలదు.

ఆ చంద రణ దన తనక రకమ క ం .

అంట స యత మ , స ప జనమ ఱండూ ఉ . ఇ భ ల ణమ .

పప ల స యత మ , స ప జనమ క ఉండవ .

మనమ మన పయత మ యక ం ఉ యమ ఉన భగ ను అత ఉ యమ మనసుల

క ంచుట "పప ". యమ అ అంట ర . భ షయమ ల క చరణమ , ఇక డ చ ర

ప షయమ ల చందు దృ ట ఆ చంద రణమ ల ంచడం, జ న సమ రనమ , చ ర ప

సందర మ ల ఆ రణమ ల తనక ర దుల ఆ చందు తమక గల సంబంధమ ల సు నడం,

ఇ ఉంట . పప షయంల అల దు.

ను: మనక జ నమ న క , జ నమ ల ఱ వంట అ తన వసువ లల క

జ నమ ండడం వలన మన వ , ఉ వ మన పయత మ మనమ యక ం ఎల

ఉంట మ ?

వ న: మనమ ఇంతక మ ందు ప క న ట మనక అంట త లక , పరమ త క శ త వ

సంబంధమ ంట ం . శ రమ ఆత క అ న ఏ ప సుం తప తనంత ను పవ ంచదు.

శ రమ ఏ ప నను ఆ ప జనమ ఆ ఆత క శ రమ నక దు. అ ధమ

తన మ న త ల క డ భగవ నమ ల పరమ త వలన తమ అ త మ క య ంట . ఆ

పరమ త సంకల మ త పవ సూ ఉంట . తమ రమ ల క డ తమ ఱక క

భగవ నందమ ఱ ర ంచవల ఉంట ం . ఇ ఉప ష ంతమ భగవ మ ను ల మనక

అం న . పపను స ర పమ , , పవృ భగవ నమ ల భగవను ఖ సమ న

ర ంపబ . ఈ షయ ల ర ల ర తమ " వచన భ షణమ ల

Page 134: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

"స యత వృ రతంత ఫల , స ప జన వృ షత ఫల "

అ అనుగ ర . అంట త క ఱండ ప న ధ ల " రతంత , ష ల ". రతం

ఫలమ స యత వృ . ష ఫలమ స ప జన వృ . మన ర భర ను

రతం , ల ణ ష ఉ హరణం బ ర క .

ను: అల గ మనక అ తన ప లన లలక , కలపక ద ట?

వ న: ల ర ల ర ఈ షయ

"అ వృ క ప జనమ ఉ య ఉప ర స ృ య ఉ య

ఉగప " అ అనుగ ం ర .

అంట స శ ర డ ఉ య మనక అనరమ ల ల ం ఇషమ ల క ంచునప డ ఉప ర

స ృ క ఉం . స శ ర ం న తర త ఆ స శ ర ధ యందు, ఆయన

ంకర మ య టయందు క య ం .

ను: అంట ఆయన మనను ర ంచ మనమ ఏ యనక రల !

వ న: మ ల ర ల క మ చూ మ .

"ర ణత క అ త ర నుమ "

అంట బ రదల ప న ప ఉద ంచ కన త వల పరమ త మనలను ఉద ంచుటక ఎదుర

చూసూంట డ ట. మనమ ఆ న ల డ త త ల బ రదల నట ఈ

సం రమ న డ త ఇత యమ లను ఆశ సూ ఉంట మ . మన ఇతర పయత మ ల మ

ర ణమ ను అం క ంచుట మనమ యవల న .

ను: అంట ప వ పహరణ సమయమ ల తనను ను ర ంచు నడం మ , మఱ ఎవ

అ ంచక ఱండ త ల కృష శరణ గ నటన మ ట.

Page 135: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

అంట భ అంట పరమ త మనక సంబంధమ , ఆయన స ర ప, ర ప, గ ణ దులను అనుభ ం

మనమ ఆనం ంచడమన మ ట. అంట పయత మ , ప జనమ మన .

పప అంట సంప ర షత , రతం ల ఆ పరమ త పరతంత మన ర ణ బ ధ త ఆయన

వద మన ఆయన ఱక ఆయన సున ట యడం. ఇక డ స పయత మ ,

స ప జనమ మన ద మనసు ల ప ట ఉం . అం .

వ న: క పం అం నను . షయ ల గ ర ంచు .

భ యమ . పప యమ .

భ పవృ మ రమ . పప వృ మ రమ .

భ కర , జ ల అం ల . పప కర , జ ల అం ల అవసరమ లదు.

భ అ తన న ఉ యమ . పప ల ఉ యమ పరమ తన స ర ప న

పరమ .

భక డ క డ పప యవచు ను. ఎందుకంట భక యమ ఫ ంచ మన

అ క పకర ల నుం మ కల . ఇందు సం భ అంగమ పప

యవచు ను. అల పపను డ భ యమ క పరమ త

ప జనమ న అంట ఆయన ఆనందమ న అవలం ంపబడ మ రమ

పవ ంచ వచు ను.

భ మ, సంబంధ జ నమ మ ఖ మ . పప సమ , సంప ర

రతంత మ ప నమ .

భ వలన ఈ జ ంతమ న మ కల గక వచు ను. పప వలన ఈ

జ ంతమ న మ లభ మవ త ం .

ఇం న వ ల తర త మ ప ల సుక ం మ . ఇప డ తర త కమ చూ మ !

Page 136: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

27." శంత వ స త య ః

దయ తరం నుచ ః కట ః

ష ప ం అమృత రం

సరస సం త మ ను "

వ: ఓ హయ వ !

దయ : దయ అ డ ప హమ క

తరం నుచ ః: రటమ లను అనుస ంచున అ న

త య ః: క సంబం ం న

కట ః: కడగంట చూప ల

ప ం : జనుల క

ష : వ ల యందు

అమృత : అమృతమ ను

రం : స ంచున

సం త మ ను : ఆ త లక అ షమ ల క ంచున న

సరస : , క త , ం త సంపదలను

స : ఎలప డ

: క

శంత : ఇచు ను క!

Page 137: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

ఇక డ అమృతమ అను పదమ నక రమ అ అరమ ప క ంట రమ ను క ంచు మ నువ

అ అరమ ప నవచు ను.

ను: శరణ గ న క ల తన సం ఏ ర క డదు క ! మఱ ఈ క ల ఎందుక

ర త ర .

వ న: ఆ క , క త , ం ల పరమ త ంక . తన సం, తనక ర , పఖ త ల సం

దు. ఆ క త , ం ల పరమ త క భ ఇతర లక య జయ ,

ఉప ష ంత న మన త సంప య అంద య జ ఉద ంచ

అన మ ట. ఆ ద ద రనక దు. అందు ఆయన త ల న రణ అత ంత

ద కమ ల నున క లను చూడలక జయనగర జ నమ నక వ కట నుకలను

క ంచమ ఎంత ం ననూ ఆయన ఒప లదు.

"న త ం న మయ ం త

అ హ ల వసు మహ ధన "

" ను ఆ ం న ధనమ , తమ వద లవ . , హ (వరద జ అ డ )

మ త ర కం న సంపద య న . "

అ ఒక పతమ ఇ తనక హ థు న వరద జ సమస సంపద కనుక తనక

సంపద అక ర లద ర పం న ధన, కన దులను రణ లక పం ర ట.

మనం గ ంచ వల న ఆయన సున మనల ంట ళ సం. అంట ఆయన తన సం క తన

తలగ ం , ఆ త లగ ం సు ర . తన పవచన, ం దుల తల కరమ లయందు

అమృతమ నట ం . అంట రస మధురమ ఉండడం బ ట అమృత అంట

మ నూ ప ం . ఇహమ లక ం పరమ పదమ ఒక ట అంట ల మం

ర హమ క . అందువలన ఆ త లక అ లనూ కట ం . ఇక డ అ షమ ల అంట ఇహ

ల కమ నందు ంత అమం నందమ పరమ త ంకర మ సు నుట, వ శ సమ

య ట దలగ న . ఆ ర ల ఇ . పరమ త కట మ ను తమ గ పమ అనుగ ం ,

తమ తలన ష లక ఆ పరమపద థు య జ మ ను కట ర . ఈ ల కమ ల

Page 138: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

భగవ గవత ంకర క కల గ జ ర .అందు క మమ షయమ ల రక న .

గంథమ లను ల ప ర పమ ల శ క ష లక అనుగ ం ర . శ కమ

గంథమ లనూ అనుగ ం ర .

అందు ంత క ల 27 ఏళ ట రంగమ ల అత న త ఆ ర ల ం ర . ఆ

ల అంద కంట న వయసు ర ఆయ .

ను: య జ మ అంట సమ న న ల ణ ల క , మ త క పరమపద థు సమ నమ

అ ల ణ ల వ య ?

వ న: ంత క ల క ట ఈ పశ క సమ నమ మ ఖ మ

1. జగ రణత

2. ప నత

3.సర రణత

4.సర యంతృత

5.సర త

6.సర శ రత

7.సర శబ చ త

8.సర ద ద త

9.సర ల క శరణ త

10.సర మ మ ఉ స త

11.సర పత

Page 139: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

12.ల సఖత

13.భ యకత

14. యకత

15.ఆ ష పర ంకత

16.గర డ ధ జత

17.ప ండ త

ల ణమ ల పరమ త ం న . ఇ మ త క వ ంచవ అ వ ం ర . అందువలన ప నమ

న ప బ న ల ణ ల తప న పరమ త ల ణ ల మ త క ందు డ .

ను: అంట తమ ల క ల లక క ళ ఐ క న ఇ ల క ర , క ల

ర ఇల పరమ త ను ంచవ !

వ న: ంత క ల క సందర మ ల ఒక ద డ న బహ తన ధనమ ల

" సు " అ తమ ను ఆ వ బ త అమ బంగర ణమ ల వ ం యట.

ట ను కక ం ఆ బహ ంచు నమ ర ట క . ఉ హరణక ప స పడక

, మనక మ యణమ ల తనను ను ర ంచు న ఏ పయత మ య తమ ,

హనుమక ప ంటం నట న ంట ఆ హనుమక చల ఉం ల ( ప ఆ ల దు)

" భవ హనూమతః" అ ప హనమంత అ చల ఉం టట న క .

ను: తమ ష లక , అనుచర లక ఇహ, పర ఖ మ సం సు ర . తమ అనుచర ల

క ం ప క లం ఉం డ క ఉంట ర క . మ ట ఏ ట!

వ న: షయమ తర కమ ల ప సు ర .

Page 140: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

28." ష ష థ!

దగ సమ ంగణష

జ ష క ం

గ ం సన అభ య ః"

థ!: !

ష : సమస స షమ ల న

ష ష : ప షత ల యందు

దగ: దమ నందు సమర లన క

: సభయను

సమ ంగణష : ( దమ ల) య ద నమ లయందు

క ం : (పరమతమ లను ప రమ య ) ప కవ లను, తర పం త లను

జ షతః: జ ంప ర

: క

: ల క క

అగ: వర అ డ

ం సన : ప ఆసనమ ను

అ ఉ య ః: అ ంత వ క!

! సమస సమ ల యంద రహస మ లను న ర ను, ద క శల ర ను అ న ప

కవ లను, తర పం త లను ప షత లందు గ దమ న జ ంప ర క గమను

ం సనమ నందు అ ం నను అనుగ ం జ ంచునట య మ .

Page 141: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

ను:అంట క త , తర ం త మ లయందు ప ణ త క న తన ధులను గ దమ లల

జ ంచ త న క ర క ంట రన మ ట.

వ న: ఈ లను చ మనక క ఆ హయ వ భగ నుడ అనుగ ం ల ఈ ల

అంత రమ మనమ ల సు .

ప ంక ల అంట రజస గ ణమ ల త మ య న పర మ నుచర లను మత గజమ లక

అంక శమ వంట ప ంక ల (నమ ) వల అట ద బ హ లను, క దృష లను తన గమ

వ ం స దమ సు ర ఈ కమ ల . "మయర ఱమ నల అర న " అన ధం

నమ రక జ నమ కృప న పరమ త ను సు ర .

ండ ఆ నమ ల పరతత మ ను ర ం ధర ప పనమ య టక పరమ త పనుప న

య ం పరమ త కర ణ వలన ఆ సభల నందరనూ ఏ ధమ జ ం

మ యణ పరతత మ ఎల ం అల గన మ ట.

ద క శల న పం త లను జ ం తమ సంప య ంచ క ల ఎనల వ ర .

ఉ హరణక ర వ ంద ప రమ ల వ ద ర మ ళ ఆలయమ ల 15 ం లల త లన

పం త లను క ర దమ ల ఓ ం ంత పన ర . "ఆ షయ లను పరమత భంగమ "

అను గంథమ ల వ ం ర .

అల రంగమ ల అ కమం అ త పం త ల ం నందరనూ జ ం న వ ల ఆయన

ర ం న "శత దూ ణ" అ గంథమ ల చూడవచు ను.ఇ క క ల "తత మ కల పమ ",

"స ర ", " మ ం దుక" దలన గం లను తమ ంత పన ర ం ర .

ఆయన క, మ ం పటమ ఎంత పఖ తమ అంట అ ర లన " రణ ", త

మత ప ంగవ లన "అ భ ర లక " దమ జ నప డ య త ఉండ క లను

ం ర ట. 40 లక ం జ న ఆ దమ ల తమ న ట త న రణ క

అ భ ర ల దమ ల నట క ల ర ం ర ట. ఇప ట ఈ షయ గ ర క టకల

"మ ళ బ గ " ల "హ ంచడ కల గ ట" వద ఈ ద జయ సంభమ ను చూడవచు నట. ంత

క ల తర జ నమ అంత ప .

Page 142: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

క ల సమ క ల , అ త పం త ల , క ల గంథ న య ద భ దయ స యమ

ఖ నమ న ర అ న అప య త ల క ల గ ం

"త ంత స ర త

ః సం ప ప

క క ంహస

ష ల ష "

"క త మ నందు, తర ద యందు ంహమ వంట క ల క త , ం త ప భ ఆయన క

సరళ న లల క అడ గడ గ కనబడ త ం " అ ర .

ఇక డ " " అను పద ప గమ " - స య శబ చ" అను త జన నందు వలననూ,

" జ ఇత న పత యః హ గమశ త ఇ ఖ య " అన వరణ

బటయ "స రల ల ప " అన షయం సూ సూ సంద తమ ఉన .

ను: అంట ను ప దులను జ ం ల సు !

వ న: ఆ షయ తర త కమ ల ఇం వ సు ర .

29. " ంతయ త న య పపన ః

ఉదృణ శబమ న మ

సమ జష స య

స చ ంద హవ బద రః"

: ఓ హయ వ !

సమ జష : ంసుల సభలల

Page 143: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

: ను

ంతయ : ంచుచు

త : (అంత ఉన ) క

మయ : (స ర ప, స వమ ల ) ం య న ట

పపన ః: క న డ

శబమ న: శబ ర పమగ

మ : జసు (శ రమ )

: ను

ఉదృణ : సు ంచుచు

స చ ంద: సర మ ఖ న

ద: దమ ల డ

ఆహ : య దమ నందు

బద: బం ంపబ న

రః: ప ప దుల క న డ

స య: వృ ం దను క!

ను ంచుచు, క అంత నున త మ ం న డ ను సు ంచుచు,

సర మ ఖమ లన గ దమ లయందు, శబర ప న జసు త ప దుల మ టల క

య ం డ నట ప ం దను క.

హనుమ నుడ సుందర ండమ ల

Page 144: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

"య ఘవ ర కః శరః శ సన కమః గ తద గ లం " అ

" ఘవ త డ వ బ న బ ణమ వల య గమ లం నగ దను" అ నట

క ల తన గమ నందు హయ వ ల వ ం య ండ ఆయనను ంచడం వలన తన

ప దులందర మ గబ ర అంట ర ఈ కమ ల .

ను: ను ంచుచు, క ర పమ ందడమ అంట!

వ న: మ మ ల " ను ల వ ఉ ను" అంట " శ రమ ల వ ఉన " అ అరమ . మనం

ల మం మ మ ల ఈ శ ర నుం పవ మ . క ఇషమ , పడదు అంట

శ ఇషమ , పడదు అ క అరమ అప డ ఈ నుం ఆల సు మన మ ట.

అల క ం ంతమం అంతకంట ఉన త న ల ఉం ను త అ పవ సూంట ర .

శ ప ర గ ల పట ఆ ప ర గ ల దు అ పవ ంచగలర . సుఖ, దుఃఖ లక దం

ర పటంచు ర .

ఇంక, ఇంతకంట ఉన త న పరమ నుభవ . అంట అంత త . ఈ ల

తనక అంత ఉన పరమ త క ను న , పరమ త సమసమ సు డ

పవ ం అన మ ట. ళ సంతతమ పరమ త ను నమ సూ, ఆ నుభవమ ల

ఉన ర . ఆ ల " ను సు ను" అంట పరమ త సు డ అరమ . మ వ డను ఋ

" ను మనువ ను, సూర డను" అ డ ట. ("త త పశ ఋ ః మ వః ప అహ

మనుః అభవం సూర శ ..."). అంట అక డ ఆయన పరమ నుభవ ల ఉ డన మ ట.

అంత ఉన పరమ త "అహ " అంట అక డ అరమ . త ఆ అంత ష

తనకంట ప క న అ త మ ల ఉన అ .

అల ప దుడ "స శ ర డ అ టల ఉండడం వలన ను, నుం సర మ కల గ ం ,

సర మ యం కలదు" ("సర గ దనంతస స ఏ హ మవ తః మతః సర మహ

సర మ సర స త ") అంట డ . ఇక డ క ప దుడ పరమ త త మ

ం న ల ఉ డన మ ట. "అహ బ " అ ను పరబహ ను అ ఉ ను

అన ప డ క ఇల అరం సు .

Page 145: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

ఇక డ " ను" అ పరమ త త మ ం ఉండడమ అంట " ను" శనమ

పరమ త ఉంద అరం దు. ను మ ఖ మం అ ను అంట ను శనమ అ

మ ఖ మం మ త ఉంట డ దు క ! ను మ ఖ మం త మ ం ఉ న

అరమ . ష మ ల ఇంద ణ కరణమ ల ఇందుడ "మ ఉ స " అ నను ఉ ంప మ

అ అంట "ఆ ఇందు అంత ఉన పరమ త ను ఉ ంప మ " అ అరమ బ ర .

అల ఇక డ క హయ వ సంతతమ ంచడం వలన క ల క ఆ హయ వ ల

త ందుత ర అరం సు . సంస ృతమ ల "భమర టక యమ " అ

ఉం . "భమరమ తన గ డ ల నున ప ర గ చుట ధ సూ ప భ ంచుట త తత ంక త

పయత మ వలన ఆ ప ర గ భమ కృ ందుత ం " అ బ ర . అల సతత హయ వ నమ

వలన క ల ఆ పరమ నుభవమ క , ఆయన త ందుట వలన సర మ ఖ న

గ దమ ల యందు ప దుల జ ంపబ ల సు ర .

ను: మఱ "వృ ం దను క" అంట అరమ ఏ ట? వృ ందుత ను, అంట పఖ

ందుత ను అ !

వ న: ఇక డ ప దులను న హయ వ ల. ల ఆ హయ వ త మ ం

య న క ల . ఇక డ వృ అంట మ న న శ ర సంప వసనుం పరబహ త మ

ం న వృ క . అం దు, ఆ రకం పత ర ల జ ంప బ , ంత ప ర కమమ ల

నుక డ ఒక ప మ ట ఉప గబడ ట క డ ఎం ఆనంద యకమ క ! , మ ల

అరణ మ లల ఆనం ంట ల ణ క ఆనం సున ట "రమమ ణ ః వ తయః" అంట ర

క మహ . క పపంచ కప నువ ంత ల య లదూ. అంట ను ఆ టమ ల

గ నట , త మ ం . అల .

ంత క ల ఘంట వ రమ క . ఘంట స శవణ , పజ బ హ ళ ంల త గ ణ

ల ం ఆ కత మ క ంచ , అ య షయ శవణమ నుం ర ంచ ఉప ం . ఈ

ల ఆ షయ బ త .ఈ లను ప ంచడం వలన, ంచడం వలన క , ద

పటమ, క మర మ కల గ య దల బ ర . అందు వలన ల మం మ

Page 146: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

పవచనమ లనుగ ం టప డ , దమ లయందు ల ను ళల ను, ం త ప పదర నలల ను

ఈ లను, హయ వ లను, క లను రట.

ను: ఇప ట కరమ న ఏ టంట ఇహ ల సంబం ం న జ , పర ల

సంబం ం న జ క హయ వ భగ నులను ఆశ ం అ . మనమ చత ష కళల

అంట , సం తమ , ట మ , తలఖనమ ల ంట అ , ఇం ష ల skills అ క అంట మ .

అ క ఈ ద లల గ , లక ట న ంప ఉన !

వ న: సంస ృత క ల అంట మ క , కళ అంట క ద . హయ వ తమ ల

క మనమ తరచు చదువ క కమ

"అభంగ ర కల న

సూల ల త య

త ం య మహ త

త రం య మ ఖ నమః"

" ఱత ల ( త న) కళల( ద ల) క నమ ను య టల అ క న ల మ ను క

య ండ టను ందుచున డ ను, ప ప శమ క న డ ను అ న హయ మ ఖునక

నమస ంచుచు ను" అన కమ ల మనమ కళల అ ద లక వ వహ సూ, ట బ గ

ఇ డ హయ వ భగ ను తమ సు మ క . అ , సం హమ ర

అ నట తర త కమ ల అనన గ కత మ పద సూ, క ల "అగ ః కల " అ అ ర .

ను: ఏ ట ఆ కమ !

వ న:

30. " అగ ః కల

న ష కృ వ రః

Page 147: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

ధువ త థ ప గ య ః

నవ నవ త అహ దయ య ః"

అంట

: అ క ధమ లన

కల : ద లక (కళలక )

అగ ః: నమ (ల మ ) ను ను( అన ఏ ద లను న డను ను).

ష : ప ణ రమ లయందు( ర ల అన జ నుల స యందు)

కృత: య బ న

అవ రః: నమ కల ( వనమ కల )

న చ: క ను

అ థ: ఱ క థుల ల

ప గ య ః: ప గ ంచునట( ద ర నునట/ ర ంచునట)

తవ: క

దయ య ః: కర ణక

నవ నవ : త న( ఏ మ తమ ప ణ ల )

త : షయమ ను( తమ ను) (అనున )

ధువ : శ యమ

అన

ను ఏ ధ న ద లనూ న డను ను. క సమ అల ర మం పనుల యడ ,

జ నులను ంచడ క న దు. అందువలన ఆ ం న త మ , అనన గ కత మ

Page 148: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

యందు సంప రమ వ . ఇట అ థలను ర ంచ వల న దయక (ఏమ తమ ప ణ ల )

త న షయమ ను( తమ ను) ను అనున శ యమ . (కనుక నను ర ంచ వలను).

ను: ను అ థ కనుక ర ంచమ బ త !

వ న: భగవ మ ను ల "శరణ గ గద " చ ఉంట వ క . ల బ ర ,

మ డ "అనృత క ప ర న చ వ క చన

మః ష "

అ డ ట. అంట మ డ అసత మ ను ఇంతక మ ందు ఎప డూ ప లదు. ఇకమ ందు ఎప డూ

ప డ . మ డ ఎప డూ ఱండ ర ల మ టల డడ . అ అన ఆ మ

"సకృ వ పప య త ఇ య చ

అభయ సర భ భ ః ద ఏత వత మమ"

అంట అ ఒక య ప , ప దుల , దుష ల , నవ ల అ క చూడక ం

అంతమం వ ళ క అభయమ ఇ ను. ఇల ఇవ డం వతమ కనుక క వత భంగమ క డదు

కనుక ను ర ణ ఇ ను. అ డ .

సత క లక డ అ న మ డ ఇల అన తర త ర ణ ఇవ క తప డ క !

అల భగవ తల కృష భగ నుడ

సర ధ ప త జ మ క శరణ వజ

అహ సర భ ః .."

అ ధ లను య ల క ంచక ం న శరణ ందు. ను ను సర

పమ లనుం ర ం మ కృప ను" అ డ క !

Page 149: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

ఇక డ క క ల తన క "ఆ ం న త మ ", "అనన గ కత మ " న సు ర . అ

ఇంతక మ ందు ఒక న ం ర క , అ ల , మ న ం ల అంట అల న పమ

యడం భగ ను అవసర దు, మనమ మ క పటక ం ఉండ , మ మ ఆ స రణ

వలన క గ త మ ను ఆ ంచు అ మనమ అరమ సు . ఇక డ క ల తన

"ఆ ంచన త మ ", "అనన గ కత మ " న సూ ఈ ల చదువ త న మన తక న ంప

సు ర . లక అహం ర దుల ఉం మనమ అల యక పక ర ల పట మ క !

ఇంతక మ ందు అనుక న ట ఇల శరణ గ యడం మనక ఆ ర లల ను, ప ర ల

కృత లల ను చూసూ ఉంట మ .

ఉ హరణక "నుణఱవ ఇల " అ నమ ర , "అఱవ ఒణ ఇల "

అ ఆం ళ తమక జ నమ లనట న పమ ర .

య మ నుల త రత మ ల

" మజతః అనంత భ ర ంతః

య క ల ....

త య లబ భగవ ఇ

అనుతమ త ద దయ య ః

....సర స సహజ దుఃఖ

త త ద శరణ గ

ప భవః థ! న అనుర పః"

అంట ఈ సం ర గరమ ల ప ట త న ఏమ తమ ప క ఎం ల నువ ,

అల క ను మ . ఒక ళ నను నువ వ ల క ఈ సం ర గరప దుఃఖమ అల ట

Page 150: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

కనుక బ ధ లదు, దగరక వ న శరణ గత లను వద యడం స ర తగ

కనుక ర , ప ష త ం చూసు "మ నట

ఇక డ క ల "ఏమ తమ ప ణ ల అ థ న ను అనన గ శ రణ డ న క త న తమ ను,

అన షయమ ను" అ న సు ర .

బ ల బడక ం ప ప ఉం ప క ండల ప ణ లక ం ప షయమ

తనను ల ంట ర క ల .

ఇక డ "అంశ మ కల " అను అ బట "కల " అనడం వలన ఏ ం మ క ర డను అ

క అరమ సు న వచు ను.

మ స యమ ఆశ ంచక న నూ, "ఏత కలంగ ఎ ం ద ప మ వళ

ఱు ప క " అ నట " రంతరమ తమ ఉ రత జ నమ ను రక న నూ వ ం డ

ఆ ర ల న నూ అట ఆ ర లను ఆశ ంచ క ండ ట క ఆ జ నమ ను క ం , ల ప న ల

ప క ండను" అ తనను క ల సంబ ంచు నుట మనల ంట ర అ ఇక డ ల సు .

ఇక డ ర శబమ వలన "న ధర .." అ నట ధర బద న క ను నమ ల డను అ

ప ట "ఆ ంచన త మ ", జ నులన ఆ ర ల అను అరమ త "అనన గ కత మ " క

సూ తమవ త . శరణ గ ఇ ఱం క ప నమ వల న .

ఈ కమ య మ నుల ఇ ధమ తన త రత మ ల

"తదహ త దృ న థ

మదృ త దయ య న చ

త ఏత అన య

భగవ ! లయ మ స హపః"

Page 151: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

" , దయ ళ ను నువ వదలవ , క నువ తప ర ంచ క థుడ లడ .

ఇంతకంట దయను చూ ంచ త న ళ ఎవర క ఉండర . అదృష వ త వ న (నను

ర ంచడమ ) ఈ అవ శమ వదుల క ." అ న కమ ను జ సుం .

ఈ ధమ క ల ఈ కమ ల హయ వ లక "తన" అ జమ "మన" సంర ణ బ ధ త గ ర

సు ర .

ను: అంట మనక క మనమ ల సు న వల న ఈ ధమ య జసు రన మ ట!

వ న: మనమ మ ఖ మ ల సు న వల న తర త కమ ల ఇం ప క సు ర

చూడ .

31.”అకంప య అప ః

అలంకృ ర హృదయ మ య

శం కలం పగ ఉజ ల

త సమ ం తవ ప ”

అంట

అప ఃతప డ యమ ల వలన( క తర మ లవలన)

అకంప య : చ ంచ

శం : సం హమ ల అ డ

కలంక: షమ లను

అపగమ: ల ంచుట త

ఉజ ల : బ గ ప ంచున

సమ ం : య రమ లన యగ

Page 152: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

త : , అ , ఈశ ర డ అ డ మ డ తత మ ల ను

మ య : క

హృదయ : హృదయమ ను

తవ: క

ప : అనుగహమ వలన

అలంకృ ర : అలంక ంచును క!

అన

య రమ లన తత మ ల మ డ . అ త , అ త , ఈశ ర డ . ందర అసల య ర న

తత లద సర మ న మ , మఱ ందర అట య ర న తత మ ఒక ట అ య అ

బహ మ య , ఈ కనబడ న అంతయ ం అ య , మఱ ందర పకృ , ప ర ష డ అను ఱం

య రమ లన తత మ ల య ఇల పల రకమ ల ప చుందుర . ల ందర ద

బ హ ల , అన దమ లను దమ లను పమ ణమ ప గణంచ ర (బ దుల దలగ ర ),

మఱ ందర క దృష ల అన దమ లను పమ ణమ అం క ం ట తప అరమ

న ర ( అ త ల , ంఖు ల మ న గ ర ). ఇట వంట క తర మ లవలన చ ంచ

శ ల న, య ర జ నమ ను వ కృప య మ . అట జ నమ క తర మ ల వలన ఏర న

యంద అజ నమ ను ల ం హృదయమ ను అలంక ం ప ంచు చుండ ను క.

ను: య ర జ నమ అంట తత తయ జ నమ కలగడం అన మ ట. ఆ జ నమ హృదయమ ను

అలంక ం ప ంచడం అంట!

వ న: మనమ ఇంతక మ ందు ప క న .

సర మ న మ అ బ దుల . అంట ర య ర న తత మ ఏ లద అంట ర . ఈ షయ

తన రంగ జ సవమ ల ప సూ ప శర భట

Page 153: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

"ప ః ఇ న ల య న కః

న ఇ ర ప ధః సదుప

అన వరద! ఘట భం శకలవ

పమ ప ః అ మ అ జయ "

"పత మ ల సున జగత ను అయ రమ అనుట తప . క ండ లదు అంట క ండ ఇప డ లదు,

ఇక డ లదు అ తప క ండ అను ప రమ అయ రమ అ దు క . క ండ ఱ క ట, ఱ క

సమయమ న ఉండవచు ను. ఇంతక మ ందున క ండ ఇప డ లదు మ క ల ం కనుక క ండ

అ భ అనడం తప , అరమ క ండ ర ంతరమ ందన అ అరమ . ఆ క ండ ఒకప డ

ఉం ప జ ( ర ం ఉంచడం దలన ) ం టన .ఈ రణ ల వలన న

దమ తప . " అ బ ర .

అల

"ఏత మ స దలయత క బహ మ ంస ంశ

జ ః బహ ఏత జ ల అ జ అ ద య బంభ

తస ం శథయ త అ త ద ః త వః

య య దృశ త తథ ఇ జ పయ ంచ కృరజ ః"

"పరబహ మ త జ నమ . అ అ వ న అ ద త బ త వ, బహ ల ఱు అను

ం ల బ ఉంట ం . "తత మ " వంట మ క మ ల జ నమ వలన ఆ ం బహ

క ట య ర న తత మ అను షయమ అవగతమవ త ం ". అను అ త ంతమ క

ప ర ష ప వమ వలన వ న క దృష ల అ యమ . ఇట అనృత ల మబ ణమ వంట

అ య పర న తత జ నమ వలన న మగ ను." అనుచు ద బ హ లను, క దృష లను

ర సూ, ఇదం క ప ర ష ప వమ న అజ నమ వలన జ ం న అ వ ర .

Page 154: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

య ర న తత మ ల మ డ . అ (అన త ల ), అ (అన పకృ ) మఱయ ఈశ ర డ .

మనమ ఇంతక మ ందు అను నట త ల , పకృ క ఈశ ర శ రమ అన వ,

పకృత ల పరమ త శ ర, శ సంబంధమ పరమ త షమ ల ఉంట . ఇ య ర జ నమ .

మన మనసు ప ర సనల వలననూ, పకృత పకృ షయ ప ల వలననూ కల తమవడం

వలన ఈ జ నమ య ర ర పమ ల పస ంచదు, ప ంచదు. ఈ ప ర జన సనల ప వమ ను

ల ంచు వడం మన పయత మ వలన క దరదు. అందువలన హయ వ భగ నుల అనుగహమ త

ఆ అజ నమ ల య ర జ న ప శమ సంభవమ అవ త ం . ఱ క ల హయ వ లను

సు ర ఈ కమ ల .

అసల హయ వ ల అవ ర రణ చత ర ఖు య ర జ అం య క !

హయ వ ల అనుగహమ ఉన ప డ సంశయ, పర య దుల య ర జ నమ కల గ త ం .

ఇక డ తత మ ల అంట పకృ సంబం ం న 24 తత మ ల , త , పరమ త లక సంబం ం న

య ర జ నమ అ క అరమ సు న వచు ను.

ను: హయ వ ల ప ద ఎం ప లం తమ యడ క మన మ ను ల

ం ఎంత శదమ వ సు క , ఈ తమ ల !

వ న: అ క ల ప దనమ . అందు

" గమ ంత గ ర క గంథ కం పఠం

మత సమ శ జయం న సంశయః"

" ంత క ల గంథమ ను ల చదువ క న ర ఇతర మ ల స ం హమ జ ం

మ నుజ ంత పన యగలర " అ అంట ర . మనమ క ఈ తమ

భగవ మ ను ల ం మఱ క ప నశ రణ నట ం .

ను: ఇంత ప హయ వ లను ంచు వ ఆయన క మ సంప ర న వరనమ

ఒక బ గ ండ ను!

Page 155: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

వ న: ఆ హయ వ ల మ సంప ర వరనమ న న క తర త కమ .

32." ఖ మ కర సర జః

ప సక శంఖ చ

భ న స టక ర

ప ండ షణః

ఆమ న ః అమృత శ ః

అం ః వయ

ఆ ర య అనఘ మ మ

మ న గ శః”

అంట

కర సర జః: పద మ ల వంట ( ల ) త ల

ఖ మ : ఉప శ మ దను

ప సక : ప సకమ ను

శంఖ చ : శంఖ చకమ లను

భ : ధ ం య న

న స టక: న న స టక మణ వల

ర : మ హర న( ం వంత న)

Page 156: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

ప ండ : ( ల ) మర ప ష మ నందు

షణః: ఆ ను య న

ఆమ న ః: ఎప డూ డక ం త నూతన న ప శమ క న( త యమ న న ల

క య న )

అనఘ మ మ : షమ ల ల ప దనమ కల

అ శః: క లక యగ హయ వ మ

అమృత శ ః: అమృతమ వల ల , ఆ దకర న

అం ః: ంత ల

మ : నను

వయ : తడప చూ

మ న : మనసు నందు

ఆ ర య : ఆ ర ం ం య ండ క!

అన

పద మ ల వంట తన ల త లయందు ఒక ల ఉప శ మ దను, మఱ క ప సకమ ను,

త న ఱండ త ల శంఖ చకమ లను ధ ం , న స టకమ వల మ హర న ం క ,

ఎప డూ డక ం త నూతన న ప శమ కల (** త యమ న న ల క

య ం ) ల మర ప ష మ ఆ ను షమ ల ల ప దనమ గల క లక ( షమ ల

ల ) * యగ హయ వ మ అమృతమ వల స చ మ , ల ఆ ద కరమ నుండ

ంత ల నను తడప చూ మనసు నందు ఆ ర ం ం య ండ క!

* ష త మ క లక , గ నక క వ సుం .

** అంట ప శమ , ల అ క అరమ సు న వచు ను

Page 157: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

ఇంతక మ ందు ందనుం వ ం ర క . ఇప డ హసమ లనుం రం సు ర .

ఆయన త ల పద మ ల వల ఉ యట. అందుల క ల ఖ మ ద కనబడ ం .

మనమ ఇంతక మ ందు అనుక న ట " ఖ మ ద" అ ఉప శ మ ద అ ఒక ట. ట న

ల , ఉంగరప ల , మధ ల య ం చూప డ ల ను, బ టన ఏర హంస

మ ఖమ వంట మ దక " ఖ మ ద" అ ర . హంస అంట మం క ం , డ రస ం

ల ణ , ఆ ర లనూ, హయ వ లనూ గ ర సుం క !

ఱండవ ల ప స ధ ం య ర , ను శ ర న , జ న ప తను అ య

సూ.

ను మ యణ వ ర న ల ప త "వల ఆ ఇడ శంగ " అ నట న

ఱండ త లల శంఖ, చ లను ధ ం య ర .

న స టకమ ం ప అన జ న ప సూ సుం . అం క స టకమ స చ తక ,

ంద గ ర కనుక హయ వ భగ నుడ అ ల య పత క డ , కల ణ గ ణ కర డ

ల సుం .

ఆయన ఎడమ ల మడ , క ల ందన ఉం ల మర ప ష మ నందు ం య రట.

మ హర న ల మర ప ష మ ను మనమ హృదయ ప ండ కమ అరమ న వచు ను.

ష ర త , త నూతన , యమ న "అకల ల ఇఱయ ఎను" అ నట

ఎప డ ఉండల ల స త ష ర తమ లన క లక అన జ అ న

హయ వ భగ నుడ ప సనమ న ం య డ .

అట అమృతమ వల ఆ దకరమ , ఉ వ రకమ ఉండ ంత ల సం ర

నలమ నందు త ంపబ , ఆర డ న నను తడ ప త మనసు నందు ం య ండ క అ

ంత క ల హయ వ లను సు ర . ఇ హయ వ న కమ . ఇందుల

వ ంచ బ న హయ వ స ర మనసు ల ప ంచు ంచుట వలన సమస ద ల

సం ప , ఈ ల కమ న సకల ఐశ ర మ ల క, మరణ నంతరమ పరమపద క కల గ న

దల బ ర .

Page 158: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

5వ కమ నుం ఇంతక మ ందు కమ వరక ఉన కమ లను ఉపజ ఛందసు నందు ర ం న

క ల ఈ "మం ం వృతమ " ల ర ం ర . మన సంప యమ ల వ కమ ను ష

ఛందసు ర ంచడం ఒక ఆ రమ . అట ల క ల ఈ అంద న "మం ం వృతమ "

ల అం ం ర .

ఆ హయ వ భగ నుడ మన మనసు లల ల, ల ఆక ం లకడ ట సు లన మ ట.

ఈ తమ ల ఈ న కమ ల మ ఖ న కమ . 5వ కమ నుం ఇంతక మ ందు కమ

వరక ఉన కమ లను ఉపజ ఛందసు వల న .

ను: అంట ఈ కమ హయ వ తమ ప అ నట !

వ న: తర కమ ఫల కమ .

33. గర ః పఠత

హయ వ సంసు భ

క క స ణ

ంకట న ర ఏ

అంట

క క: క త మ నందును, తర మ నందును క డ

స ణ : ంహమ వల ప ర న, ప దులను జ ంచగల మర మ గల, క క స

అను ర దు గల

ంకట న: ంకట థుల అను ర గల ంత క ల త

ర : ర ంచబ న

ఏ : ఈ

Page 159: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

హయ వ సంసు : హయ వ తమ ను

+అర: శబ రమ ల క

ః : ందుట

భ : భ

పఠత: ప ంప డ

అన

క క ర ం త ల ను, ంకట థ మ య ల ను అ న ంత క ల త ర ంప బ న

ఈ హయ వ తమ ను శబ ర ందుటక ప ంచ వలను. అన ప ం న ర గర

ందుదుర .

ను: "క క ంహమ " అన ర దమ క లక అప ట ఉం !

వ న: ఈ కమ తర త ర బ య ండవచు ను. ల నమ ర "ఆ ర ప త " అ అ

దట దశకమ నుం తన ర ల గంథమ అ నట క ల

భ ష దర న మర మ కల ఆ ర ల అవడం వలన అల య ండవచు ను క . అం క

క ల 21 ఏళ క ం లల ను, తర దులల ను త ల మనమ ఇంతక మ ందు

అనుక మ క . అందువలన ఆ ర దమ ఆయనక అప ట ప రమ ల ఉ ఆశ ర మ లదు.

ఈ కమ ల ఈ తమ ను భ ప ం న ర గర ందుదుర అనుట వలన " ర ల

యణ లను" ందగలర అరమ సు న వచు ను.

"అ ష ః ఇయ ణ" అ క ష ప ణమ ల ప శర మహ బ ర , అంట శబమ ల

, అరమ మ యణ డ అన మ ట. దర శబ రమ ల వల ఎప డూ జంట ఉంట ర . ఈ

రకం ఈ కమ ల క క ల ల హయ వ లను, గరమ లను స సూ మనక

ఆశయణమ సం పమ అగ నట అనుగ సు ర క ల . సు అంట తమ క , సంసు

అనడం వలన ఈ తమ క ప దనమ , మ త మ , మ ణ మ ల ం .

Page 160: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

"భ త అనన య లభ ః" అ భగ నుడ భగవ తల నట , "భవత మమ పర

మ భ ర " అ భగవ మ ను ల ష మ మంగళ కమ ల "పరమ త యందు భ

ర పన జ నమ కల గ వలన " ం నట ఇక డ క క ల ఈ తమ ను భ

ప ంచవలన బ త ర .

న ర ద శమ అక ర లక ం ఈ భ ప ల ను, గర కల గ త ంద

"నమ ర " తమ ర ల ప దశ "క ర గ శడ ప

ఓ ర ప త " అ నట ఔ ర మ క ల క మంగ సనమ సు ర .

" గర " అ గరమ ల అ వ సంబంధమ య యడం వలన క ల భ ఈ తమ

చ న " గర కల గ త ం " అ తన క అర వంత అవ త ంద అంట అట

" గర " తప క కల గ త ంద సూ సు ర . "ఋ ణ ప న

చమ ను వ " అ క ఆ . ఆ షయమ ల ప అన ట ఈ కమ ను "ఆ

వృతమ ల " క ల ర ం ర .

వర ంత క ల మ క త య కమ క దల బ ర .

"క క ం య

కల ణ గ ణ

మ ంకట య

ంత గ ర నమః

అంట

క క ం య: క క ంహమ అను ర దమ క న

కల ణ గ ణ : కల ణ గ ణమ ల ండ కల

మ ంకట య: మ ంకట లను మ యమ కల

Page 161: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

ంత గ ర : ంత క లక

నమః: నమ రమ

అన

క క ంహ ర ం త ల , కల ణ గ ణ కర ల , మ ంకటశ మ య ల అ న ంత

క లక నమ రమ .

ను: క ఈ ల మ ఖ న వ , హయ వ తమ గ ం ఇంతక మ ందుక

ను , ంత క ల గ ం , ఈ తమ గ ం ఇ ప షయ ల ఉంట య ను

ఎప డూ ఊ ంచలదు. నువ న ఈ రమ క జ పకమ ఉన ంత మట క క పం

బ ను. తప ల ంట ం ం స .

వ న: ను న దు, ంత క ల న అను.

అల ప , క క ంహ కృ మ క ం వల కనమ నటవ త ం .

ను: హయ వ భగ నులను రమ సు న ంత క ల , స చ , ప శమ న న

ఆయన స ర , హయ వ మంతమ ను సూ సున ఆయన ట నుం వచు శబమ ను సు ం ,

ఆయనక శరణ గ , ఆయన అనుగహమ ఇంతక మ ందు ం న సంస ంచు ,

మ ద ం , ం ప దమ వలన మం జ నమ , గర కల ల సు ర ఈ

తమ ల .

ఇం ం ం వరం లంట, క క సర ల , సర తంత స తంత ల అ న ంత క ల

చత ర ఖ బహ క ద జ ప నఃప నమ ం న హయ వ అవ సంస సూ, సమస

త ర సమ ర న "హయ వ మంతమ ను" , తదరమ ను సు ం , తనక త ం న

శరణ గ సూ, హయ వ ల పరత మ , తన క ఆ ంచన త మ , అనన గ త మ య

జసు , ఆ ఇంతక మ ందు సరస , ద ణ మ , స, దులక , చత ర ఖ

బహ క , బృహస దలన కంద సమగ న జ నమ ందుటక అనుగ ం న

షయమ ను సూ, ద మంత మయ న శ రమ సమస యజమ లక క , త లక ,

Page 162: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

అ అ ర మ తృకక మ ల ద త లను సృ ం , ల అంత ం య ం ఆ

ద త లక పరమ వ యగ హయ వ లను తమ సు ర .

ండ ల వల మ హర , అమృ నంద ప హమ వల నుండ ర పమ ను జ నుల నమ ను

య చుందుర య , అట హయ వ ప దమ న అ ఘ న క కల గ న య , నుం

ల వడ క హమ ల వలన గం ప హమ క డ అల గమ కల అ ంచున య , అట

ంచు ర తమక కల గ ఆనందమ వలన ప ల ం త హ ల, కండనుం ఆనంద బ ష మ ల

డల చుండ హయ వ అనుభ సూ ఆయన అనుగహమ వలన ఈ సం ర గ ట గలర

క ల ఈ తమ ల వ సు ర .

అట హయ వ ల ద పద మ ల వద నమ రమ య చు న , అట య ట వలన తన ప ర

కర ఫల ల ల , ప ప ర న జ నమ కల గ న బత ర క ల ఈ

తమ ల .

గ వ సూ, ఆయన ద ణ హసమ న ఖ మ ద స జ న జ పజ ల య

చున ట ను, అ మ ల భక ల ఉ వ జ మృతమ ను ఇచు ఏ మ వలను, మ

హసమ ననున ప సకమ జ న గరమ నుం గ ంచబ న ప ళ పం వల అర ణ ం జ న

ప న మర మ క య న ట ను , అట హయ వ ల నుం పస ంచు జ న రక, షక,

గ మ ల ం , ంచు భక లను ఆనంద పర సుంద ఆ త లక అ షమ ల ర ర ఆయన

కట ణ ల తమక సమస , ం త సంపదలను ప ం ల , సంప య సంర ణ ను

ప షత భలయందు ల నునప డ తన గమ నందు ం య ం తనక ఆయ గ లల

జయమ ను సం ంప య ల , సంతతమ హయ వ ల నమ వలన హయ నుభవమ న

ఆయన త ం , ంత ప ద లల మ జయ ల ర ల

సు ర క ల ఈ తమ ల .

ను క ఉ యమ గ ల అ థ హయ వ ల వద శరణ గ సున డన , అట

తనక య ర జ నమ నందు అజ న జ తమ లన సంశయ ల లక ండ నట , అ , ఈశ ర డ అను

తత తయమ క జ నమ ను ప ం అనుగ సూ తన హృదయమ నందు హయ వ ల ఎప డూ

ం య ం ల సు ర .

Page 163: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

వర హయ వ భగ నుల న కమ ల "ద ణ హసమ న ఉప శ మ దను, మ హసమ న

ప సకమ ను, న ఱండ త లయందు శంఖ చకమ లను ధ ం , ల స త , న స టకమ

వల స చ మ ల , మ హరమ ల అ న ంత లను పస ంప సూ, ల ప ండ కమ న ం

య న షమ లన క లక అ న హయ వ భగ నుడ తన హృదయ ప ండ కమ నందు

ఎలప డూ ం య ం అనుగ ంచుచుం ల " ంత క ల ఈ మ ం ర .

వ న: క పం మ ఖ న షయ ల గ ర ంచుక వ .

ఇప డ ఒక తమ చదువ క ం మ .

ను: అల .

॥ హయ వ త ॥

మ ఙ ట ర ః క క స ।

ర వ స ధ ం స హృ ॥

జ ననమయం వం ర లస ట కృ ।

ఆ రం సర ం హయ వమ స ॥ ౧॥

స తః దం దస టకమణ భ భృత భటం

సు స ర రవ త భ వన ।

అన సయ రను త హలహలం

హ వద ం హయవదన మ మహః ॥ ౨॥

సమ రః మ ం ప పదమృ ం మ య ం

Page 164: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

లయః పత ం లహ త ధజల ః ।

క దర భ త థకక ల ల హలభవం

హరత న నం హయవదన హలహలః ॥ ౩॥

స దన య ః

పజ దృ రఞన రప ।

వ త వ

ఖ సు వస మ ః ॥ ౪॥

ద జ న ఘన స ర పం

జ న ణన బద ।

దయ ం హభృ ం శరణ ం

వ హయ వమహం పప ॥ ౫॥

అ ర ర క పఞ ః

అ భ మదృష ।

సువన హం మ గ ఇ త వ

ర ణ థ కట ణయః ॥ ౬॥

ణ రమ శస మ ః

స జ సన ధర ప ।

ద ఽ వ ప శ చః

సు ర స తవ శ ల ః ॥ ౭॥

Page 165: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

మ ఽభ ష యతం ఞ

ం వఞ త గ యః ।

ప దయ వ భ ఽ

అ ప గమ న త ॥ ౮॥

తర ల ం వ వధూయ స

బృహస ం వరయ యతస ।

వ వ ద శ ణ

అస ృష ల త మ జ ॥ ౯॥

అ స సపత ః

ఆత మనమయం శ ర ।

అఖణ ర ం ప ః

ఆ యనం మస ం ధ ॥ ౧౦॥

యనూ ల దృ ప తత ం

య మ లమ మ య మ దుమ ణ ।

త న జ న ద స ః

మ మ రమ తృ ం ॥ ౧౧॥

అ కృ కృత న త

మ ర ణ చ య ప ర ।

Page 166: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

శంస ం చరమ ం ప ం

శ ర ం త దుపజ చః ॥ ౧౨॥

మ ను ష న ల భ య ం

మ ం త నన సు పసూ ।

ప త త వయ

ల మ వ దుగ ః ॥ ౧౩॥

మ గతం పశ యః స ం

మ ం మ నస జహంస ।

స య ప వ ద జః

ంక ర తస య ర ॥ ౧౪॥

అ ణ రం కలయ

ఆ వయనం శ ర య ఖః ।

ం ప ర

మ ం మన త ం మ ॥ ౧౫॥

భవ న సు

వహ ధ ః ప ల నుబన ।

అల ర ఢమ ల

అఙ ననథుం అ రన ॥ ౧౬॥

Page 167: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

ప హృద న ధ ః

త ద న చ దయ వరమ న ।

అమ నమ నన ప మన

ప ర ం ప హయ ॥ ౧౭॥

ను స ద న ః

సమృద స దనుగ ణ ।

ప థ తర మ య ం

ం హన ఞ ం ॥ ౧౮॥

ఙ ం తప ం ః

పత గ ః యస సమ ।

స రంసవ దప

సంకల మణయః పణ మ ః ॥ ౧౯॥

ల ప మ రన కమ ణ

సు న చూ పద ల ।

త దం వ రజఃకణ

భ య ప మ థ భ య ॥ ౨౦॥

ప సు రనూ ప ర త ను-

ప శ ర త త నుషఙ ।

పదద ం ప న ఽనః

Page 168: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

పబ ధ వ త స ॥ ౨౧॥

త ఙ లమ రణ ం

త వ కల నర ।

మఞ పణ దం మణనూప రం

మఞ ం ద ం ప మః ॥ ౨౨॥

సఞ నయ ప ద

సను యనం సమయ ప ।

జ న కల దుమ పల భం

ఖ న మ మధురం కరం ॥ ౨౩॥

క సు మ లం

స తరం థ కరం త య ।

జ మృ దఞ నలమ ట ం

ల ఘట యన ॥ ౨౪॥

పబ ధ రర ణః ప ః

ప ళ సఙ త ద హన ।

వ వ సప సకం

మం కరం ద ణమ ॥ ౨౫॥

తమ ం శ ర య ఖః

Page 169: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

స ణయనం దుషశ ।

మ ం నవప ణ

శరద చన వ సు రన ॥ ౨౬॥

శను వ స త య ః

దయ తరఙ నుచ ః కట ః ।

ష ప మ మమృత ర ం

సరస ం సం త మ ను ॥ ౨౭॥

ష ష ష థ

దగ సమ ఙణష ।

ష క

గ ం సనమభ య ః ॥ ౨౮॥

ం నయ త న య ం పపన ః

మ దృణ శబమ న మ ।

సమ జష స య

స చ న హవ బద రః ॥ ౨౯॥

మగ ః కల ం

న ష కృ వ రః ।

ధువం త థప గ య ః

నవం నవం తమహం దయ య ః ॥ ౩౦॥

Page 170: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

అకమ య న ప ః

అలన ృ ర హృదయం మ య ।

శఙ కళఙ పగ జ ల

త సమ ఞ తవ ప ॥ ౩౧॥

ఖ మ ం కరసర జః ప సక శఙచ

భ న స టకర ప ణ షణః ।

అమ న రమృత శ రం ః వయ మ ం

ఆ ర య దనఘ మ మ మ న గ శః ॥ ౩౨॥

గర ః

పఠత హయ వసంసు ం భ ।

క క స ణ

ఙ ట న ర ॥ ౩౩॥

॥ ఇ హయ వ తం సమ ప ॥

క క ం య కల ణగ ణ ।

మ ఙ ట య నగ ర నమః ॥

Page 171: HayagreevaStotram SriMaanRamacharyulu 2thuppulsribhashyam.org/ba/HayagreevaStotram... · a 0 V / [^ 5 c j3 53MÎ > ýMVi C¡ 2 da" 2ÂVi / _ÌTi a 0 2 5W eO¦ [ [\ j (mY R©3MÎ %ó3

ను: అ న ంట ఏ షయ భగవ షయమ నుం మ న షయ ల వరక అరట పండ

ఒ ట ట నట వ ంచ గల త ఆ హయ వ ణ స ర ణ అ న ను క వ న

ందడం ప ర జన ల సు న సుకృతమ . మ అమ తర త క అమ వంట క

మనఃప ర కం నమస ంచడం, ను అను ణం స ంచు వడం తప మఱ క రకం ఋణమ

ర న గలగడం ఎ జన ల క క దర ప . అందు త వ , న లను క ం

నను అనుగ ంచు.

ంగ ంబ క వంశ ల

స ర ం ర సధర ప

అప ల ర సు నమ

కృష శఠ ప ణ .

========================================================================