HAYVAN SAĞLIĞI VE AŞILAMALAR

Halit TANRIVERDİ Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü Hayvan Sağlığı ve Karantina Daire Başkanlığı Veteriner Hekim

Sığırlarda İhbarı Mecburi Hastalıklar

1- Şap (FMD)

2- Sığır Brusellozu

3- Sığır Tüberkülozu

4- Kuduz

5- Mavidil

6- Sığır Vebası

7- Sığırların Süngerimsi Beyin Hastalığı (BSE)

• 8- Şarbon (Antraks)

• 9- Sığırların Nodüler Ekzantemi (Lumpy skin)

• 10- Bulaşıcı Stomatitis (Veziküler stomatitis)

• 11- Rift Vadisi Humması

• 12- Bulaşıcı Sığır plöropnömonisi

• 13- Egzotik sığır löykozu

VETERİNER HİZMETLERİ, BİTKİ SAĞLIĞI, GIDA VE YEM KANUNU

Bakanlığın ihbari mecburi bulaşıcı hayvan hastalıklarının kontrolünde yükümlülükleri:

• İnceleme yapmak, teşhis etmek, gerekli kontrol ve koruma tedbirlerini alınması,

• Koruma ve gözetim bölgelerinin oluşturulması,

• Hastalığın araştırılması ve hastalığın yayılmasının önlenmesi,

• Numune alma, aşılama, hayvanların izole edilmesi veya itlaf ve imha edilmesi,

• Hayvanların veya insanların hareketlerinin kısıtlanması veya yasaklanması,

• Kordon konulması, suni tohumlama ve ıslah çalışmalarının durdurulması,

VETERİNER HİZMETLERİ, BİTKİ SAĞLIĞI, GIDA VE YEM KANUNU

• Bakanlık, hayvan hastalıkları ile ilgili ulusal veya bölgesel düzeyde kontrol ve eradikasyon programı uygular.

• Canlı hayvan sahipleri, ithalatçıları, nakliyecileri ve satıcıları, Bakanlık tarafından istenen kayıtları tutmak, istendiğinde her türlü bilgi ve belgeyi vermek, kontrol ve denetim sırasında her türlü kolaylığı göstermekle yükümlüdür.

• İhbarı mecburî hayvan hastalıkları Bakanlıkça, tazminatlı hayvan hastalıkları ve tazminat oranları Bakanlığın teklifi üzerine Bakanlar Kurulu tarafından belirlenir.

Şap (FMD) • Ülkemizde ilkbahar ve sonbaharda olmak üzere tüm büyükbaş hayvanlar

şap hastalığına karşı aşılanmaktadır.

• Aşısız annelerden doğan yavrulara 2 haftalıktan, aşılı annelerden doğan ve yaşamının ilk günlerinde kolostrum alan yavrulara ise 2 aylıktan itibaren ilk aşılama yapılır. İlk aşılamadan 1 ay sonra ise rapel aşılama yapılır.

• İlk defa aşılanacak büyükbaş hayvanlar ile yeni doğan tüm büyükbaş hayvanların aşılama kampanyasında aşılandıktan 1 ay sonra tekrar aşılanmalıdır.

• Şap hastalığı mihrakı nedeniyle oluşturulan koruma ve gözetim bölgesinde kampanya dönemi beklemeksizin büyükbaş ve küçükbaş hayvanlar aşılanır.

• Dünya Hayvan Sağlığı Teşkilatı (OIE) tarafından, Şap hastalığından aşılı ari bölge olarak kabul edilen Trakya, Şap hastalığı açısından korunmuş bölge olarak tanımlanmıştır.

Sığır Brusellozu • 2012 yılında uygulamaya konan ve 10 yıl sürecek olan Brusellanın

Konjuktival Aşı ile Kontrol ve Eradikasyonu Projesi kapsamında tüm dişi sığırlar aşılanmaya başlanmıştır.

• 2018-2019 yıllarında 3-6 aylık dişi buzağılara S-19 konjuktival aşısı uygulanacaktır.

• Pendik Veteriner Kontrol Enstitü Müdürlüğü, Ulusal Referans Enstitüdür. Konjuktival aşıların üretimi ve ücretsiz olarak dağıtımından sorumludur.

• Atık yavrular ve yavru zarları aracılığı ile rahatlıkla başka hayvanlara bulaşabileceği için buna yol açabilecek materyallerin yok edilmesi gerekmektedir.

• Laboratuvar muayenesi ile hasta olduğu tespit edilen hayvanlar, şarta tabi kesime gönderilir ve etlerin kavurma yapılarak tüketilmesine izin verilir. Bu hayvanların tüm iç organları ile meme ve tenasül organları tamamen imha edilir.

Sığır Brusellozu

• Bruselloz nedeniyle hastalık çıkışı bakteriyolojik test sonuçlarına göre yapılmaktadır.

• Bruselloz nedeniyle tazminat ödenebilmesi için bakteriyolojik teşhis yapılması zorunludur.

• Damızlık erkek hayvanlarda yapılan serolojik test sonucu pozitif olanlar damızlıkta kullanılmamalıdır.

• Brusella'da erken teşhis hastalığın yayılımında çok önemlidir. Bu nedenle tüm atıklar dikkatle takip edilmeli ve ilgili enstitüye marazi madde gönderilmelidir.

Sığır Tüberkülozu

• Sığır Tüberkülozunun tedavisi veya duyarlılığın giderilmesine yönelik muamele ve Sığır Tüberkülozuna karşı aşı uygulaması yasaktır.

• Sığır Tüberkülozu tespit edilen sığırlar sürü içinde izole edilmelidir.

• Bakım ve besleme koşullarının iyileştirilmelidir.

• Sürüye kontrolsüz hayvan girişi önlenmelidir.

• Buzağılara güvenli süt verilmelidir.

• Genç-yaşlı ayırımı yapılmalıdır.

• Ahırlar kalabalık olmamalı, temiz ve hijyenik olmalıdır.

• Kanatlı hayvanlar ahıra girmemelidir.

Sığır Tüberkülozu

• Kesimhanelerde sığır tüberkülozu tespit edilen hayvanların bulunduğu işletmeler tespit edildikten sonra, Tüberküloz yönünden pozitif çıkan hayvanların bulunduğu işletmeler takip edilmekte ve sığırlara tüberkülin testi uygulanmaktadır.

• Hastalıktan ari işletme oluşturulması, ariliğin sürdürülmesi, ithal ve ihraç edilecek hayvanlar, damızlıkta kullanılacak boğalar ile TİGEM işletmeleri ve Kamu Kurumlarına ait hayvanlar için yapılan testler hariç isteğe bağlı sığır tüberkülozu kontrolü yapılmamaktadır.

• Serbest veteriner hekimler, veteriner fakülteleri ile TARSİM tarafından sığır tüberkülozuna dair nekropsi raporuna göre ihbar olursa işletmeye şüphe kaydı konulup işletmede bulunan hayvanlarda hastalığın kontrolü amacıyla tüberkülin testi yapılır.

Sığır Tüberkülozu

• Sığır Tüberkülozu Yönetmeliğindeki kriterler çerçevesinde test müspet reaksiyon veren hayvanlar tazminatlı kesime sevk edilmektedir.

• Etlik Veteriner Kontrol Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğünce Tüberkülin üretilmekte ve ücretsiz olarak İl Müdürlüklerine gönderilmektedir.

Kuduz

• Kuduz Aşısı Genel Müdürlüğümüzce ihale yapılmak suretiyle temin edilmiş olup, Etlik Veteriner Kontrol Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü tarafından sahipli ve sahipsiz tüm köpek ve kedilere uygulanmak üzere ücretsiz olarak gönderilmektedir.

• Aşılamalar ülke genelinde Şubat ,Mart, Nisan ve Mayıs aylarında kampanya tarzında yapılmaktadır.

• Kampanya bitiminde, başvuru olması halinde de kuduz aşısı uygulamalarına devam edilmektedir.

• Köpek – kedi programı için Bakanlık tarafından gönderilen aşılar diğer hayvanlara uygulanmamaktadır.

• Tilki ve sansar gibi sürü alışkanlığı olmayan yabani hayvanlardan kaynaklanan aktif mihrakların olduğu 1. derece riskli yerleşim yerlerinde; yapılacak risk değerlendirmesine göre sadece meraya çıkan sığırlara sınırlı aşı uygulaması 5996 sayılı Kanunun 4. maddesi ve 43. maddesi gereğince İl Özel İdareleri ve Belediye kaynakları ile ya da hayvan sahipleri tarafından temin edilmelidir.

MAVİDİL HASTALIĞI

• Hastalıkla mücadelede aşılama, karantina, serosurvey ve vektör (taşıyıcı) kontrolü uygulamaları yapılmaktadır.

• Anadolu’da son üç yıl içerisinde hastalığın görüldüğü mihraklarda koyunlarda aşılama çalışmaları yapılmaktadır.

• Trakya’da ise tüm koyunlar gebe olmadıkları dönemde aşılanmaktadır.

• Etlik Veteriner Kontrol Merkez Araştırma Enstitü Müdürlüğü Mavidil aşısının sığır ve keçilerde de uygulanabilirliği konusunda bir çalışma yapmaktadır. Ayrıca gebe hayvanlara uygulanabilecek bir inaktif aşının üretilmesi sağlanacaktır.

Sığır Vebası

• Hastalık tespit edilen işletmede bulunan duyarlı tüm hayvanlar gecikmeksizin yerinde itlaf edilir. Ölmüş veya itlaf edilmiş hayvanlar yerinde yakılır veya gömülür veya mümkünse bir hayvan atık tesisinde imha edilir.

• Sığır Vebası Enfeksiyonundan Arilik” statüsü için ülkemizde 2004 yılında yapılan serosurvey sonuçları OIE’ye rapor halinde gönderilmiştir.

• Rapor OIE Bilimsel Komitesinde uygun görülmüş ve Mayıs 2005 de yapılan 73. Dönem Genel Kurulunda yapılan oylama ile ülkemizin “Sığır Vebası Enfeksiyonundan Arilik” statüsü onaylanmıştır. Ülkemizde Sığır Vebası aşısı yapılmamaktadır.

Sığırların Süngerimsi Beyin Hastalığı (BSE)

• Otuz ay ve üzeri yaştaki sinirsel semptomla seyreden hastalık belirtileri gösteren ve bu belirtileri göstererek ölen veya kesilen sığırların numune alınmaktadır.

• İnsan tüketimi için mezbahalarda normal kesime tabi tutulan; otuzaltı ay ve üzeri yaştaki ithal hayvanlar ve bunlardan doğarak halen otuzaltı ay ve üzerinde olan tüm sığırlardan numune alınmaktadır.

• Hastalık tespit edilmesi halinde hasta hayvanlar ve hayvansal ürünler imha edilir.

• Resmi veteriner hekimler tarafından gönderilen numunelerden ücret alınmamaktadır.

Şarbon (Antraks)

• Son 5 yılda hastalık görülen mihraklardaki sirayete maruz hayvanların

tamamı meraya çıkmadan önce aşılanmaktadır.

• Şarbon hastalığında en önemli korunma önlemi bu hastalıktan ölen hayvanların uygun bir şekilde ortadan kaldırılması olduğu için, ölen hayvanların nekropsi yapılmadan, iki metre derinlikteki çukurlara bulaşık toprak ve altlıkla birlikte yakılarak veya üzerlerine sönmemiş kireç dökülerek gömülmesi sağlanmalıdır.

• Şarbon hastalığının tespit edildiği hayvanların kullandığı mera ve su kaynakları dahil olmak üzere tüm yerleşim birimi kordon altına alınır.

Sığırların Nodüler Ekzantemi (Lumpy skin)

• Hastalıkla mücadelede aşılama, karantina, serosurvey ve vektör (taşıyıcı) kontrolü uygulamaları yapılmalıdır.

• Aşılamalar ülke genelinde yapılmakta, aşılama tarihleri iklim şartları ve vektörlerin yaşam döngüsü göz önüne alınarak bir kez uygulanmaktadır.

• Sığır cinsi hayvanlara 3 aylık yaştan itibaren 3 veya 5 koyun keçi dozu çiçek aşısı uygulanmakta, 3 aylık yaşa gelecek buzağıların aşılamaları yıl sonuna kadar sürdürülmektedir.

• Generalize akut enfeksiyon gösteren hayvanların karkasları imha edilmektedir.

Rift Vadisi Humması,Bulaşıcı Sığır plöropnömonisi, Bulaşıcı Stomatitis (Veziküler

stomatitis), BSE,Egzotik Sığır Löykozu

• İhbari mecburi hastalıklar listesinde bulunan Bulaşıcı Stomatitis, Rift Vadisi Humması, BSE, Egzotik sığır löykozu Bulaşıcı Sığır Pleuropneumonisi hastalığı Ülkemizde tespit edilmemiştir.

• Bulaşıcı Hayvan Hastalıkları ile Mücadelede Uygulanacak Genel Hükümlere İlişkin Yönetmelik doğrultusunda iş ve işlemler yapılır.

HAYVANLARA AYNI ANDA UYGULANABİLECEK

AŞILAR

Büyükbaş Aşılamaları

Şap-Brusella

Şap-LSD

Şap-Kuduz

Şap-E. Coli

Küçükbaş Aşılamaları

PPR-Koyun Keçi Çiçeği

PPR-Mavidil

PPR-Şap

Şap- Koyun Keçi Çiçeği

2018 YILI AŞILAMA PROGRAMI

HASTALIĞIN ADI

AŞILAMA BAŞLAMA

TARİHİ

AŞILAMA BİTİŞ

TARİHİ

ŞAP (B.B.) ANADOLU İLKBAHAR 15 ŞUBAT 30 NİSAN

SONBAHAR 03 EYLÜL 31 EKİM

ŞAP (B.B.) TRAKYA

İLKBAHAR 02 NİSAN 04 MAYIS

SONBAHAR 03 EYLÜL 12 EKİM

ŞARBON

Hayvanların meraya

çıkışlarından önce

tamamlanmak üzere İl

Müdürlükleri tarafından

belirlenecektir.

04 MAYIS

SIĞIR BRUCELLOZU

3-6 ay yaştaki büyükbaş dişi hayvanlara yıl boyu

uygulanacaktır.

SIĞIRLARIN NODÜLER EKZANTEMİ

Aşılama zamanı/zamanları, vektörün aktif olduğu

dönemlerde hayvanların bağışık olacağı şekilde 31

MAYIS 2018 tarihine kadar tamamlanacaktır.

HASTALIĞIN ADI KORDON SÜRESİ(Son İyileşme

veya Ölümden Sonra)

TEŞHİS ŞEKLİ

SIĞIR VEBASI

21 GÜN Klinik

Teşhis+Lab.teyidi

ŞAP

30 GÜN Klinik Teşhis

+Tip Tayini

ŞARBON

15 GÜN Laboratuvar

Teşhisi

TÜBERKÜLOZ Enfekte işletmelerde 60 gün

aralıklarla allerjik test yapılır. Son

iki testte bütün sürüde menfi

cevap alınmışsa kordon kalkar.

Mezbaha

Kesimde Klinik

Teşhis+İşletmede

Alerjik Test

SIĞIR BRUSELLOSİSİ

Enfekte hayvanın sürüden

uzaklaştırılmasından 30 gün

sonra

Laboratuvar

Teşhisi

KUDUZ ET YİYEN, TEK TIRNAKLI VE

SIĞIRLARDA 6 AY,

KOYUN-KEÇİ, DOMUZ VE

KANATLIDA İSE 3 AY

Laboratuvar

Teşhisi

MAVİDİL

40 GÜN Laboratuvar

Teşhisi

SIĞIRLARIN NODULER

EKZANTEMİ

28 GÜN Laboratuvar

Teşhisi

TAZMİNATLI HAYVAN HASTALIKLARI

• Ruam,

• Sığır tüberkülozu,

• Sığır brusellozu,

• Koyun ve keçi brusellozu,

• Sığır vebası,

• Afrika at vebası,

• Kuş gribi,

• Kuduz

• Sığırların Nodüler Ekzantemi

• Şap (Bakanlıkça belirlenen mücadele bölgelerinde)

• BSE

• Scrapei

• Hayvansal ürün, yem, madde ve malzeme

• Anaflaktik Şok(Aşıya bağlı)

ŞARTA TABİ KESİM, İTLAF-İMHA

• Kamu kaynaklarının etkin kullanımı için en yüksek fiyatı veren kesimhaneye sevk edilir.

• Aynı ilde olmak üzere aynı karkas kilogram fiyatını vermeleri durumunda Et ve Süt Kurumu kesimhanesinde kestirilir.

• Resmi Veteriner Hekim şarta tabi kesim ve kavurma işlemine nezaret etmektedir.

• Hayvansal Gıdalar İçin Özel Hijyen Kuralları Yönetmeliğine göre karkas kilogramı tespit edilir.

• Otuz gün içerisinde uygun kesim yeri bulunamadığı takdirde itlaf ve imha edilir.

HASTALIKTAN ARİ İŞLETME

• 2018/01 sayılı Hastalıktan Ari İşletmeler Genelgesi kapsamında Tespit ve

İnceleme Tutanağı düzenlenir.

• İşletme asgari teknik ve hijyenik açıdan yeterli olmalıdır.

• Tüm sığırlar küpeli, pasaportlu verilmiş ve veri tabanına kayıtlı olmalıdır.

• Programlı Şap aşıları yaptırılmış olmalıdır.

• Aşılama ve Serumlama Makbuzu düzenlenmelidir.

• Yeni gelen hayvanlar için karantina ve gözetim işlevi görecek ayrı bir ünite bulunmalıdır.

• Tüberküloz ve Bruselloz hastalıkları yönünden menfi olmalıdır.

KARŞILAŞILAN SORUNLAR

HAYVAN SAĞLIĞI DESTEKLEMELERİ

• Hayvan hastalığı tazminatı

• Hastalıktan ari işletme

• Onaylı Süt Çiftliği

• Atık Desteği

• Aşı Uygulaması

• Küpe Uygulaması

Atık Desteği (baş)

Büyükbaş hayvan atıkları

(aşılama sonrası) 1000

Küçükbaş hayvan atıkları

(aşılama sonrası) 150

Hastalıklardan Ari İşletme Desteği (baş) 450

Hastalıklardan Ari İşletme, Onaylı Süt Çiftliği Sertifikasına sahip olanlara

ilave destek 80(İlave)

Aşı-küpe Desteği (baş)

Büyükbaş Aşılama 1,50

Büyükbaş Küpe Uygulama 1,50

Küçükbaş Aşılama

1,00

Küçükbaş Küpe Uygulama

1,00

2019 YILI HAYVAN SAĞLIĞI DESTEKLEMELERİ

• Hayvan Hastalıkları Tazminat desteklemeleri Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğünce yapılacaktır.

• Hastalıktan Ari İşletme, Onaylı Süt Çiftliği, Atık Desteği, Aşı-Küpe Uygulama Destekleme işlemleri Hayvancılık Genel Müdürlüğünce yapılacaktır.

• Hayvan hastalığı tazminatı BKK yayımlandıktan sonra ödenmeye başlanacaktır.

TEŞEKKÜRLER

İletişim Adresi: TARIM ve ORMAN BAKANLIĞI Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü Eskişehir Yolu 9.Km., Lodumlu / ANKARA