• HAZIRLAYAN:HAZIRLAYAN:

• Fikret YILDIRIMFikret YILDIRIM

• 9 EYLÜL İLKÖĞRETİM OKULU9 EYLÜL İLKÖĞRETİM OKULU

• MENEMEN-İZMİRMENEMEN-İZMİR

ÜREME SİSTEMİÜREME SİSTEMİ

• Canlıların neslini devam ettirmek Canlıların neslini devam ettirmek üzereüzere

kendine benzer fertler meydana kendine benzer fertler meydana getirmesine getirmesine üremeüreme denir. denir.

• Eşeyli ve eşeysiz olmak üzere iki Eşeyli ve eşeysiz olmak üzere iki çeşit üreme vardır.çeşit üreme vardır.

• İnsanlar eşeyli ürer. İnsanlar eşeyli ürer.

Eşeyli üreme üç basamaktaEşeyli üreme üç basamaktagerçekleşir.gerçekleşir.

• 1. Üreme hücresi oluşumu1. Üreme hücresi oluşumu

• 2. Döllenme2. Döllenme

• 3. Gelişme 3. Gelişme

İnsanda Üreme Yapılarıİnsanda Üreme Yapıları

Erkek üreme organları:Erkek üreme organları:• Testis ve testiste üretilen spermlerin Testis ve testiste üretilen spermlerin

taşındığı kanallardan oluşur. İnşanda taşındığı kanallardan oluşur. İnşanda erkek üreme hücresine erkek üreme hücresine spermsperm denir. denir.

• Spermler küçük, az sitoplazmalı ve Spermler küçük, az sitoplazmalı ve kamçılıdır. kamçılıdır.

Erkek üreme organları:Erkek üreme organları:

Erkek üreme organları:Erkek üreme organları:

• Kamçı, sıvı ortamda spermin hareketini Kamçı, sıvı ortamda spermin hareketini sağlar. sağlar.

• Testislerde üretilen spermler kanalcıklar Testislerde üretilen spermler kanalcıklar içinde ilerlerken hareket yeteneği kazanır.içinde ilerlerken hareket yeteneği kazanır.

• Testisler vücut yüzeyinden dışa doğru Testisler vücut yüzeyinden dışa doğru meydana gelen bir kese içerisinde yer alır. meydana gelen bir kese içerisinde yer alır.

• Bu kese, vücut ısısı spermlerin Bu kese, vücut ısısı spermlerin gelişmesine elverişli olmadığı için vücut gelişmesine elverişli olmadığı için vücut dışında yer alır. dışında yer alır.

Dişi üreme organlarıDişi üreme organları

• Dişi üreme organları yumurtalıklar, Dişi üreme organları yumurtalıklar, yumurta kanalı, döl yatağı ve yumurta kanalı, döl yatağı ve vajinadan oluşmuştur. vajinadan oluşmuştur.

• Dişi üreme hücresi yumurtalıklarda Dişi üreme hücresi yumurtalıklarda meydana gelir. Yumurtalıklar oval meydana gelir. Yumurtalıklar oval şekillidir. şekillidir.

Dişi üreme organlarıDişi üreme organları

Dişi üreme organlarıDişi üreme organları

Dişi üreme organlarıDişi üreme organları

• Karın boşluğunun alt kısmında yer alır. Karın boşluğunun alt kısmında yer alır. • Yumurtalıklar, yumurta kanalı ile döl Yumurtalıklar, yumurta kanalı ile döl

yatağına bağlanır. yatağına bağlanır. • Döl yatağı düz kaslardan oluşmuş Döl yatağı düz kaslardan oluşmuş

kalınçeperli bir yapıdır. kalınçeperli bir yapıdır. • Embriyo gelişimi burada olur. Embriyo gelişimi burada olur. • Döl yatağı, vajina denilen kaslı bir Döl yatağı, vajina denilen kaslı bir

tüpe açılır. tüpe açılır. • Yumurta hücreleri büyük, bol Yumurta hücreleri büyük, bol

sitoplâzmalı ve hareketsizdir. sitoplâzmalı ve hareketsizdir.

Üreme kabiliyetiÜreme kabiliyeti

• İnsanda ergenlik dönemiyle birlikte İnsanda ergenlik dönemiyle birlikte sperm oluşumu ve yumurta sperm oluşumu ve yumurta olgunlaşması başlar. olgunlaşması başlar.

• Böylece canlı üreme kabiliyeti Böylece canlı üreme kabiliyeti kazanır. kazanır.

• Ergenlikteki hormonal faaliyetler, Ergenlikteki hormonal faaliyetler, üreme yapılarının gelişmesini ve üreme yapılarının gelişmesini ve olgunlaşmasını sağlar.olgunlaşmasını sağlar.

İNSANDA ÜREME İNSANDA ÜREME HÜCRELERİHÜCRELERİ

Döllenme:Döllenme:

• Sperm ve yumurta hücresinin Sperm ve yumurta hücresinin birleşmesine birleşmesine döllenmedöllenme denir. denir.

• Döllenecek dişi ve erkek hücrelerine Döllenecek dişi ve erkek hücrelerine gametgamet adı verilir. adı verilir.

• Döllenme sonucu oluşan hücreye Döllenme sonucu oluşan hücreye zigotzigot denir. denir.

+

n

Sperm

2n

Zigot(Döllenmiş yumurta)

DÖLLENME

n

Yumurta

İNSAN YUMURTASINDA İNSAN YUMURTASINDA DÖLLENMEDÖLLENME

Döllenme:Döllenme:

• Dişi üreme hücresi = Dişi üreme hücresi = YumurtaYumurta• Dişi üreme organı = Dişi üreme organı = Yumurtalık Yumurtalık

(ovaryum)(ovaryum)• Erkek üreme hücresi = Erkek üreme hücresi = Sperm Sperm • Erkek üreme organı = Erkek üreme organı = Erbezi (testis)Erbezi (testis)• Yavru canlının oluşabilmesi için dişi ve Yavru canlının oluşabilmesi için dişi ve

erkek üreme hücreleri birleşerek yeni erkek üreme hücreleri birleşerek yeni bir hücre oluştururlar.bir hücre oluştururlar.

• Dişi ve erkek üreme hücrelerinin Dişi ve erkek üreme hücrelerinin birleşmesine birleşmesine DÖLLENMEDÖLLENME denir. denir.

Gelişme:Gelişme:

• Döllenme ile başlayıp ergin bir canlı Döllenme ile başlayıp ergin bir canlı oluncaya kadar devam eden oluncaya kadar devam eden faaliyetlere faaliyetlere gelişmegelişme denir. denir.

• Gelişme;Gelişme; hücre bölünmesi, büyüme hücre bölünmesi, büyüme ve farklılaşma olaylarını kapsar. ve farklılaşma olaylarını kapsar.

GELİŞME:

•Zigot hücresi dölyatağında mitoz bölünmeler geçirerek gelişmeye başlar

•Bu arada etrafında PLASENTA denen yapı oluşur

•Plasenta bir noktasından göbek kordonu ile bebeğe bağlıdır.

•Göbek kordonu madde taşınması için kullanılır.Bebek besin ve oksijenini göbek kordonu ile sağlar.

GELİŞME:

•Boşaltımını da yine bu yolla annenin boşaltım sistemi sayesinde yapar

•Zigotun mitoz bölünmeler geçirerek hücre sayısını arttırmış haline EMBRİYO denir.

•Embriyo dış etkenlerden korunabilmek için AMNİYON SIVISI ve AMNİYON ZARI ile çevrilidir

ZİGOTTAN EMBRİYOYA, ZİGOTTAN EMBRİYOYA, YAVRUYA, ERGİNE DOĞRU YAVRUYA, ERGİNE DOĞRU

GELİŞMEGELİŞME

• 1- Embriyonun Geliştiği Ortam-1- Embriyonun Geliştiği Ortam-

Bu ortamda Embriyo İçin Oluşan Bu ortamda Embriyo İçin Oluşan Plasenta:Plasenta:

• Döllenmiş yumurta (zigot), 40 haftalık Döllenmiş yumurta (zigot), 40 haftalık gebelik boyunca önce bir embriyoya, gebelik boyunca önce bir embriyoya, daha sonra cenine(fe tüs) dönüşerek daha sonra cenine(fe tüs) dönüşerek gelişirken beslenir ve korunur. gelişirken beslenir ve korunur.

• Embri­yonun­gelişip­korunması­için­döl­yatağı­Embri­yonun­gelişip­korunması­için­döl­yatağı­ile­embriyo­hücrelerinin­bir­kısmı,­birlikte,­ile­embriyo­hücrelerinin­bir­kısmı,­birlikte,­plasenta­denilen­yapıyı­oluşturur.plasenta­denilen­yapıyı­oluşturur.

• Plasenta,­gelişen­embriyoyu­annesinin­rahmi­ne­Plasenta,­gelişen­embriyoyu­annesinin­rahmi­ne­(uterus)­ve­döl­yatağına­bağlayan­yumuşak­bir­(uterus)­ve­döl­yatağına­bağlayan­yumuşak­bir­organdır.­organdır.­

• Embriyo,­göbek­bağıyla­plasentaya­bağlıdır.Embriyo,­göbek­bağıyla­plasentaya­bağlıdır.

2-İnsanda Yavru Olana Kadar Embriyo 2-İnsanda Yavru Olana Kadar Embriyo Nasıl Korunur, Beslenir, Solunum Yapar, Nasıl Korunur, Beslenir, Solunum Yapar,

Boşaltım Yapar, Büyür ve Gelişir?Boşaltım Yapar, Büyür ve Gelişir? • Plasenta,­yavrunun­döl­yatağında­gelişebilme­si­Plasenta,­yavrunun­döl­yatağında­gelişebilme­si­

için­çok­önemli­görevler­yapar.­Yavru­doğana­için­çok­önemli­görevler­yapar.­Yavru­doğana­kadar­embriyoya­oksijen­ve­besin­sağlamak,­kadar­embriyoya­oksijen­ve­besin­sağlamak,­plasentanın­görevidir.plasentanın­görevidir.

­­­­­­­­­­

• Annenin­kanındaki­besin­ve­oksijen,­Annenin­kanındaki­besin­ve­oksijen,­plasentadan­yavrunun­kanına­geçerken­plasentadan­yavrunun­kanına­geçerken­yavrunun­kanındaki­karbon­dioksit­ve­diğer­yavrunun­kanındaki­karbon­dioksit­ve­diğer­zehirli­atıklar­annenin­kanına­geçer.­zehirli­atıklar­annenin­kanına­geçer.­

• Bu­madde­geçişleri­sırasında,­annenin­kanı­ile­Bu­madde­geçişleri­sırasında,­annenin­kanı­ile­çocuğun­kanı­birbirine­karışmaz.çocuğun­kanı­birbirine­karışmaz.

Plasenta;Plasenta;

• Yavrunun solunum, boşaltım ve Yavrunun solunum, boşaltım ve sindirim sistemi gibi görev yapar.sindirim sistemi gibi görev yapar.

• Embriyonun gereksinimi olan tüm Embriyonun gereksinimi olan tüm madde alışverişleri, plasenta ve madde alışverişleri, plasenta ve göbek bağındaki kan damarları göbek bağındaki kan damarları aracılığı ile sağlanır.aracılığı ile sağlanır.

Plasenta;Plasenta;

• Ayrıca,­plasenta­çeşitli­hormonlar­salgılayarak­Ayrıca,­plasenta­çeşitli­hormonlar­salgılayarak­yavrunun­anne­vücudu­içinde­sağlıklı­yavrunun­anne­vücudu­içinde­sağlıklı­gelişmesini­sağlar.­gelişmesini­sağlar.­

• Doğumdan­sonra­annenin­süt­oluşturarak­Doğumdan­sonra­annenin­süt­oluşturarak­yavrusunu­besle­yebilmesi­için­süt­bezlerinin­yavrusunu­besle­yebilmesi­için­süt­bezlerinin­gelişmesini­düzenler.gelişmesini­düzenler.

Plasenta;Plasenta;

• Plasenta­çok­fazla­enerji­tüketen­bir­yapıdır.­Plasenta­çok­fazla­enerji­tüketen­bir­yapıdır.­Fetüs­(cenin)­gelişirken­tüm­besin­lerini­Fetüs­(cenin)­gelişirken­tüm­besin­lerini­plasenta­yardımı­ile­anne­kanından­sağladığına­plasenta­yardımı­ile­anne­kanından­sağladığına­göre,­fetüsün­sağlıklı­gelişebil­mesi,­annenin­göre,­fetüsün­sağlıklı­gelişebil­mesi,­annenin­iyi­beslenmesiyle­ilişkilidir.iyi­beslenmesiyle­ilişkilidir.

• Annenin yetersiz beslenmesi, kanında Annenin yetersiz beslenmesi, kanında bazı maddelerin eksik olmasına neden bazı maddelerin eksik olmasına neden olacağından bu durumda fetüs, kendisi olacağından bu durumda fetüs, kendisi için gerekli bazı besinleri anneden için gerekli bazı besinleri anneden alamaz. alamaz.

• Gelişmesinde bazı olumsuzluklar Gelişmesinde bazı olumsuzluklar ortaya çıkar. Böyle olumsuzlukların ortaya çıkar. Böyle olumsuzlukların olmaması için annenin dengeli ve olmaması için annenin dengeli ve düzenli beslenmesi gerekir.düzenli beslenmesi gerekir.

• Annenin alkol, sigara, uyuşturucu gibi Annenin alkol, sigara, uyuşturucu gibi zararlı alışkanlıklarının bulunması, uterus ta zararlı alışkanlıklarının bulunması, uterus ta gelişmekte olan yavruya zarar verir. gelişmekte olan yavruya zarar verir.

• Sigaranın nikotini kan yoluyla plasentadan Sigaranın nikotini kan yoluyla plasentadan yavruya geçer ve gelişimini olumsuz yavruya geçer ve gelişimini olumsuz etkiler. etkiler.

• Sigara içen annelerin çocukları, doğuştan Sigara içen annelerin çocukları, doğuştan astımlı olur ve bağışıklık sistemleri zayıftır. astımlı olur ve bağışıklık sistemleri zayıftır.

• Alkol ve uyuşturucu da kan yoluyla Alkol ve uyuşturucu da kan yoluyla plasentadan fetüse geçerek başta sinir plasentadan fetüse geçerek başta sinir sistemi olmak üzere diğer organlarda sistemi olmak üzere diğer organlarda gelişme bozukluklarına neden olabilir.gelişme bozukluklarına neden olabilir.

Hamile Annenin dikkat Etmesi Hamile Annenin dikkat Etmesi Gereken HususlarGereken Hususlar

Hamile Annenin dikkat Etmesi Hamile Annenin dikkat Etmesi Gereken HususlarGereken Hususlar

• Fetüsün gelişim evrelerinde annenin Fetüsün gelişim evrelerinde annenin psikolojik yapısı da önemli bir etkendir. psikolojik yapısı da önemli bir etkendir.

• Bu nedenle hamilelik döneminin huzur Bu nedenle hamilelik döneminin huzur ve güven içinde geçirilmesi gerekir.ve güven içinde geçirilmesi gerekir.

• Embriyonun uterustaki gelişmesi, Embriyonun uterustaki gelişmesi, ortalama 280 günde (9 ay 10 gün) ortalama 280 günde (9 ay 10 gün) tamamlanır. tamamlanır.

• Bunun sonucu doğum olayı gerçekleşir.Bunun sonucu doğum olayı gerçekleşir.

ANNE KARNINDAANNE KARNINDA

DOĞUM OLAYIDOĞUM OLAYI

DOĞUM OLAYIDOĞUM OLAYI

• Doğum­olayı­ile­anne­vücudundan­ayrılan­yavru,­ilk­Doğum­olayı­ile­anne­vücudundan­ayrılan­yavru,­ilk­olarak­soluk­alıp­vermeye­başlar.­olarak­soluk­alıp­vermeye­başlar.­

• Göbek­kordonu­kesilerek­yavru­bağımsız­bir­birey­Göbek­kordonu­kesilerek­yavru­bağımsız­bir­birey­olarak­anadan­ayrılır.­Plasenta­(eş)­da­görevini­olarak­anadan­ayrılır.­Plasenta­(eş)­da­görevini­tamamladığı­için­uterustan­kopup­ayrılır.­tamamladığı­için­uterustan­kopup­ayrılır.­

• Bağımsız­birey­haline­gelen­yavru,­annenin­hormon­Bağımsız­birey­haline­gelen­yavru,­annenin­hormon­kontrolünde­süt­bezlerinin­salgıladığı­süt­ile­kontrolünde­süt­bezlerinin­salgıladığı­süt­ile­beslenmeye­başlar.­beslenmeye­başlar.­

• Anne­sütü,­bebeğin­gelişimi­için­çok­önemlidir.­Anne­sütü,­bebeğin­gelişimi­için­çok­önemlidir.­İnsanın­gelişim­dönemi­yaşlara­göre­belli­dönemlere­İnsanın­gelişim­dönemi­yaşlara­göre­belli­dönemlere­ayrılır.ayrılır.

ÇOKLU DOĞUMLARÇOKLU DOĞUMLARÇİFT YUMURTA İKİZLERİ:ÇİFT YUMURTA İKİZLERİ:

• Normal durumlarda anne vücudunda Normal durumlarda anne vücudunda oluşan dört yumurtadan üçü erir ve biri oluşan dört yumurtadan üçü erir ve biri döllenerek zigotu oluşturur.döllenerek zigotu oluşturur.

• Bazen ise yumurtalardan ikisi erimeden Bazen ise yumurtalardan ikisi erimeden kalır ve iki ayrı sperm tarafından döllenir.kalır ve iki ayrı sperm tarafından döllenir.

• Bu durumda iki farklı zigot oluşur.Bu durumda iki farklı zigot oluşur.• Bu zigotlar farklı plasentalar içinde Bu zigotlar farklı plasentalar içinde

gelişerek farklı zamanlarda doğmuş iki gelişerek farklı zamanlarda doğmuş iki kardeş gibi iki farklı bebeği oluşturur.kardeş gibi iki farklı bebeği oluşturur.

• Zigotları oluşturan sperm ve yumurtalar Zigotları oluşturan sperm ve yumurtalar farklı olduğundan bebekler farklı genetik farklı olduğundan bebekler farklı genetik yapılarda olur.yapılarda olur.

ÇİFT YUMURTA İKİZLERİ:ÇİFT YUMURTA İKİZLERİ:

TEK YUMURTA İKİZLERİ:TEK YUMURTA İKİZLERİ:

TEK YUMURTA İKİZLERİ:TEK YUMURTA İKİZLERİ:

• Zigot oluştuktan sonra mitoz Zigot oluştuktan sonra mitoz bölünmeler geçirerek gelişir.Bazen ilk bölünmeler geçirerek gelişir.Bazen ilk mitoz bölünmeden sonra oluşan iki mitoz bölünmeden sonra oluşan iki hücre farklı yerlerde gelişerek iki hücre farklı yerlerde gelişerek iki birey oluşturur.birey oluşturur.

• Zigotlar aynı sperm ve yumurtadan Zigotlar aynı sperm ve yumurtadan oluştuğu için kalıtsal karakter olarak oluştuğu için kalıtsal karakter olarak birbirinin aynısıdır.birbirinin aynısıdır.

• Zigotlar aynı plasenta içinde gelişir.Zigotlar aynı plasenta içinde gelişir.

Üreme Sisteminin SağlığıÜreme Sisteminin Sağlığı

• Üreme sisteminin sağlığının Üreme sisteminin sağlığının korunabilmesi için düzenli ve dengeli korunabilmesi için düzenli ve dengeli beslenilmelidir. beslenilmelidir.

• Havasız ortamlardan kaçınılmalıdır. Havasız ortamlardan kaçınılmalıdır.

• Alkol, sigara kullanımı üreme sistemini Alkol, sigara kullanımı üreme sistemini olumsuz etkileyen faktörlerdir. olumsuz etkileyen faktörlerdir.

• Dar, rahat olmayan elbiselerden Dar, rahat olmayan elbiselerden kaçınılmalıdır.kaçınılmalıdır.

Üreme Sisteminin SağlığıÜreme Sisteminin Sağlığı

• Ayrıca, hamileler gebelik süresince Ayrıca, hamileler gebelik süresince doktor önerisi olmadan ilâç almamalı doktor önerisi olmadan ilâç almamalı röntgen ışınlarından uzak röntgen ışınlarından uzak durmalıdırlar. durmalıdırlar.

• Ağır yük kaldırmamalı, ağır işlerde Ağır yük kaldırmamalı, ağır işlerde çalışmamalıdır. çalışmamalıdır.

• Hamile bayanların protein, vitamin, Hamile bayanların protein, vitamin, demir ve kalsiyum yönünden zengin demir ve kalsiyum yönünden zengin besinler alması gerekir.besinler alması gerekir.

TEŞEKKÜRLERTEŞEKKÜRLER• HAZIRLAYAN:HAZIRLAYAN:

• Fikret YILDIRIMFikret YILDIRIM

• 9 EYLÜL İLKÖĞRETİM OKULU9 EYLÜL İLKÖĞRETİM OKULU

• MENEMEN-İZMİRMENEMEN-İZMİR