hazırlayan: burak akbulut danı şman: prof. dr. burhan Özkan kadın...
TRANSCRIPT
Hazırlayan: Burak AKBULUT
Danışman: Prof. Dr. Burhan ÖZKAN
Konu: Kadın Çiftçilerin Tarımsal Üretime Katkısı
ANTALYA 2012
İÇİNDEKİLER
1. Özet
2. Materyal Ve Metot
3. Giriş
4. Türkiye’de Kırsal Nüfusun Demografik Özellikleri
5. Tarımsal Üretimde Kadın
6. Sonuç
1.ÖZET
Bu çalışmada kadın çitçilerin Türkiye ve dünyada
tarımsal çalışmalara olan katkısını, geçmişten
günümüze değişen ve gelişen nitelikleri ilegünümüze değişen ve gelişen nitelikleri ile
yansıtılmaya çalışılmıştır. En önemlisi kadının
toplumdaki yerinin istenilen noktalara nasıl
gelebileceği konusuna da açıklık getirilmiştir.
2. MATERYAL VE METOT
Çalışmanın araştırma bulguları konu ile ilgili
ikincil verilerden elde edilmiştir. Yazılı ve görsel ikincil verilerden elde edilmiştir. Yazılı ve görsel
kaynaklar (ilgili sivil toplum kuruluşları, kamu kurum
ve kuruluşların raporları, ilgili internet kaynakları
bilimsel makaleler, köşe yazıları, dergiler vb. )
incelenmiştir.
3.GİRİŞ
Kadınlar;
� Sanayi Devrimi’nden
� Önce geleneksel rollerin dışına çıkamamışlar,
Çocuk doğurmak ve büyütmek, ev işleri
� Sonra ‘i şçi’ statüsü ile çalışmaya başlamışlardır.
Ekonomik Anlamda Kadın-Erkek Arasındaki Eşitsizlik
• İstihdam• İstihdam
• Çalışma Saatleri• Çalışma Saatleri• Çalışma Saatleri• Çalışma Saatleri
• Çalışma Koşulları• Çalışma Koşulları
• Kazanç• Kazanç
Tarım Sektöründe İstihdam Edilen Kadın İşgücü
TARIM SANAYİ
GELİŞMİŞ DÜŞÜK YÜKSEKGELİŞMİŞÜLKELER
DÜŞÜK YÜKSEK
GELİŞMEKTE OLAN ÜLKELER
YÜKSEK DÜŞÜK
�Dünyada kadının kalkınmadaki rolü 1970’li yıllarda ele alınmış
�Birleşmiş Milletler tarafından 1975-85 yılları arası Kadın On Yılı olarak 85 yılları arası Kadın On Yılı olarak ilan edilmiştir
� Hareket Planı kabul edilmiştir
Eşitlik
Kadın On Yılı’nın Amaçları ve Alt Teması
KalkınmaBarış
Eğitim
Sağlık
İş Olanakları
Ülkemiz nüfusunun %49’unu kadınlar oluşturmaktadır.
Nüfusumuzun %35’i kırsal alanda yaşamaktadır.
Bu oranın %50’sini kadınlar oluşturur.Bu oranın %50’sini kadınlar oluşturur.
Kadınların %80’i
ücretsiz aile işçisi
konumundadır.
Kadınların %80’i
ücretsiz aile işçisi
konumundadır.
4. TÜRKİYE’DE KIRSAL NÜFUSUN DEMOGRAF İK ÖZELL İKLER İ
4.1. Türkiye’de Kırsal Nüfusun İktisadi Önem Taşıyan Demografik Özellikleri
Erkeklerin
toplam nüfusa
oranı
%18.04
Kırsal
Nüfus
%36.72
%18.04
Kadınların toplam
nüfusa oranı
%18.06
Kadınların kırsal
nüfusa oranı
%51
Erkeklerin kırsal
nüfusa oranı
%49
4.2. Türkiye’de Kırsal Nüfusun Sosyo-Ekonomik Niteliği
KÖY NÜFUSU YÜZDESİ
40%
50%
60%
%-Yüzde
0%
10%
20%
30%
1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005 2010Yıllar
Kaynak: TÜİK,(2008),Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi,2007 Nüfus Sayımı Sonuçları,Haber Bülteni,Sayı:9,09/Şubat/2008
4.3. Kırsal Nüfusun İşgücü Yapısı
15 Yaş Altı
Çalışan
15 Yaş ve
Üzeri Çalışan Kırsal
Çalışan Nüfus; 8,112
milyon kişi
Üzeri Çalışan Nüfus;
18,891 milyon
kişi
KırsalNüfus;27,093 milyon
kişi
15 yaş altı
ÇALI ŞAN NÜFUS YAPISI
4.3. Kırsal Nüfusun İşgücü Yapısı
15 yaş altı
30%
15 yaş üzeri
70%
Kaynak: TÜİK,(2008),Tablo 48- Olmayan Sivil Nüfusun Yıllar ve Cinsiyete Göreİşgücü Durumu,10/Mart/2008
9%14%
5%Okur-Yazar Değil
İlköğretim Mezunu
4.4. Kırsal İşgücünün Eğitim Durumu
72%
İlköğretim Mezunu
Lise veya Dengi Okul Mezunu
Fakülte veya Yüksekokul Mezunu
Kaynak: TÜİK,(2008),Tablo 40-Eğitim Durumuna Göreİşgücü Durumu,10/Mart/2008
4.5. İşgücünün Kayıtlılık Durumu
Bölüm Kişi Sayısı
Türkiye Geneli(kayıt dışı) 10,662 milyon
Türkiye Geneli İstihdam 22,750 milyonTürkiye Geneli İstihdam 22,750 milyon
Kentsel Alan(kayıt dışı) 4,584 milyon
Kentsel Alan İstihdam 13,568 milyon
Kırsal Alan(kayıt dışı) 6,077 milyon
Kırsal Alan İstihdam 9,183 milyon
Kaynak:TÜİK,(2008)
Sosyal Güvenliğe Bağlı Olmayan Kadın Oranı
Sosyal Güvenliğe Bağlı %52,9
%47,1
4.5. İşgücünün Kayıtlılık Durumu
Sosyal Güvenliğe Bağlı Olmayan Erkek Oranı
%52,9
Kaynak:TÜİK,(2008)
5. TARIMSAL ÜRET İMDE KADIN
5.1. Tarım İşçilerinin Tanımlanması
Tarım İşçileri
Ücretli
Yevmi yeliİşveren
Kendi Hesabına
Ücretsiz Aile İşçisi
Uluslararası Çalışma Örgütüne Göre Tarım
İşçilerinin Kategorileri
�Ortakçılar
5.1. Tarım İşçilerinin Tanımlanması
�Ortakçılar
�Kiracılar
�Toprak Sahipleri
�Günlük İşçiler
�Sürekli İşçiler�Geçici İşçiler�Mevsimlik İşçiler
5.2. Dünyada Tarım İşçiliği
Dünya Çalışma Örgütü (ILO) Tarımsal İstihdamda
12 Farklı Kategori Belirlemiştir:
1. Büyük toprak sahipleri
2. Orta büyüklükte toprak sahipleri2. Orta büyüklükte toprak sahipleri
3. Küçük toprak sahipleri
4. Ücretsiz aile işçileri
5. Küçük üreticiler
6. Ortakçılar
7. Tarım kooperatiflerinin işçileri
8. Daimi işçiler
9. Belirli konularda uzmanlaşmış işçiler
10.Kamu yada özel kişilere ait işlenmeyen
5.2. Dünyada Tarım İşçiliği
10.Kamu yada özel kişilere ait işlenmeyen toprakları işgal edenler
11.Göçmen işçiler
12.Yerli halk
5.2.1. Dünyada Kadın Tarım İşçiliği
1975 yılında yapılan 1. Dünya Kadın Konferansı sonrası
1975-1985 yılları arası BM Genel Kurulu’nca Kadın On
Yılı olarak kabul edilmiştir ve bu yıllar içerisinde kadınlara
yönelik kalkınma, eşitlik ve barış hedefleri belirlenerek;yönelik kalkınma, eşitlik ve barış hedefleri belirlenerek;
�Kadınların ulusal ve uluslararası düzeyde konumlarının
geliştirilmesi,
�Ayrıma tabi tutulmalarının önlenmesi,
�Üretime eşit ölçüde katılmalarının sağlanması için
çalışmalar yapılmıştır.
� 1985 yılında düzenlenen 3. Kadın Konferansı’nda
kadınların gelişmesi için ileriye dönük stratejiler
belirlenmiştir.
� 1995 yılında düzenlenen4. Kadın Konferansısonunda
5.2.1. Dünyada Kadın Tarım İşçiliği
� 1995 yılında düzenlenen4. Kadın Konferansısonunda
kadın-erkek eşitli ğine
� Her yıl 15 Ekim tarihini Dünya Kadın Çiftçiler Günü
olarak kutlama fikri kabul edilmiştir.
Dünya Kadın Çiftçiler Günü’nün Kutlanmasının Amaçları
�Çiftçi kadınların toplumdakisosyal yerini yükseltmek,
�Hükümetlerin ve kamuoyunun kadın çiftçilerin sorunları ve
toplumdaki rolleri konusunda hassas olmalarını sağlamak,
5.2.1. Dünyada Kadın Tarım İşçiliği
�Kadın çiftçiler ile alakalı örgütlerin ve toplulukların bugünü
desteklemesini sağlamak,
�Kadın çiftçilerin faaliyetlerinin görünür olmasını sağlamak,
�Tümdünyada ortak bir ruh oluşturarakfarkındalık sağlamaktır.
� Dünyada tarım işçilerinin yarısından fazlasını kadınlar oluşturmaktadır
� 1.3 milyar kadın, erkek ve çocuktan 450 milyonu ücretli olarak çalışmaktadır
� İnşaat ve maden ile birlikte tarım dünyadaki en tehlikeli
5.2.1. Dünyada Kadın Tarım İşçiliği
� İnşaat ve maden ile birlikte tarım dünyadaki en tehlikeli ilk üç iş alanı içerisindedir
� Her yıl 170,000tarım işçisi hayatını kaybetmektedir.
� 40,000tarım işçisi fazla miktarda pestisite maruz kaldığı için ölmektedir
Tarımsal İşletmelerde Kadın Rolü
�AB % 20�Avusturya % 29
5.2.2. Avrupa Birliği Ülkelerinde Tarım Sektöründe Kadının Yeri
�Avusturya % 29�İtalya % 24�Danimarka % 7�Hollanda % 6
Kaynak: Barthelemy,P.A.,(2003),Entwicklung der Beschaeftigungssituation in der Landwirtschaft,www.europa.eu.int.
500
600
700
800
Saa
tleri
saat
/yıl
Ortalama Yıllık İşgücü Ünitesi
5.2.2. Avrupa Birliği Ülkelerinde Tarım Sektöründe Kadının Yeri
0
100
200
300
400
500
Erkek Kadın
Çal
ışm
a S
aatle
ri sa
at/y
ıl
756594
Kaynak: Lineras,D.,(2003),Frauen und Maenner in der Landwirtschaft–Ein statistischer Blick auf die Familienarbeitskraefte-,Statistik kurzgefasst,Landwirtschaft und Fischerei,Thema 5- 4/2003,Eurostat
80
85
90
Yüz
de O
ranı
% 90
KISM İ ZAMANLI İŞLER
5.2.2. Avrupa Birliği Ülkelerinde Tarım Sektöründe Kadının Yeri
65
70
75
80
Erkek Kadın
Yüz
de O
ranı
% 76
% 90
Kaynak:Anonim,(2002),Frauen in der Landwirtschaft,www.europa.eu.int.
AB’ de Kadın İşgücüne Ait Tespitlerden Bazıları Şunlardır
� Aile içindeki konumları genellikle işletme sahibinin eşi olmalarından kaynaklanmaktadır
� Genelde kadın işgücü, erkek aile işgücüne göre daha azdır,
� Kadınlar genellikle part-time çalışmaktadırlar
� Kadınlar küçük işletmeleri yönetmektedirler
5.2.2. Avrupa Birliği Ülkelerinde Tarım Sektöründe Kadının Yeri
� Kadınlar küçük işletmeleri yönetmektedirler
� Çiftçi kadınların büyük bölümü ev işlerinde, işletmede çalıştıkları süreden daha fazla çalışmaktadırlar
� Kadınların kendilerine ayırdıkları zaman erkeklerden daha azdır
5.2.3. Türkiye’de Tarım İşçiliği
TÜİK,2005 sonuçlarına göre
� Ekonomik açıdan aktif nüfusun%39.8’itarımsektöründe çalışmaktadır
� Bu sektörde 12 yaşından küçük� Bu sektörde 12 yaşından küçükçocuklarında çalıştırıldığı dikkate alınırsaTürkiye’ de 10-12 milyonluk nüfusun tarımsektöründe çalıştığı söylenebilir.
Türkiye’de tarımsal işletmelerde �Esas işi tarımsal faaliyet olan fertlerin işletme başına ortalama kişi sayısı 2.65olup �Bir yıl içinde çalışılan ortalama gün sayısı 211’dir .
5.2.3. Türkiye’de Tarım İşçiliği
211’dir .
Esas İşi Tarımsal Faaliyet Olan Fertlerin
12 yaşından büyük kadın
12 yaşından büyük erkek
9-12 yaş arası çocuk
%44.23
%52.89
%2.88Kaynak:Anonim,(2006),Genel Tarım Sayımı Sonuçları;2001
Ülke genelinde çalışan erkeklerin %20.6’sı tarım sektöründe çalışırken
5.2.3. Türkiye’de Tarım İşçiliği
Tarım sektöründe çalışan kadınların oranı %49.6’dır
Türkiye’de Tarımsal İşletmelerde Ücret Yapısı
GENEL 2010 2011
Günlük 29,27 32,91
GÜNLÜK 2010 2011
KADIN 24,75 28,52
5.2.3. Türkiye’de Tarım İşçiliği
Günlük 29,27 32,91
Aylık 883,95 978,97
KADIN 24,75 28,52
ERKEK 34,58 38,41
AYLIK 2010 2011
KADIN 731,53 748,14
ERKEK 905,90 1021,76
Kaynak:TÜİK,(2011),Sayı:87,2/Mayıs/2012
Tarım Sektöründe Yer Alan Kadınların Ücret Konumlarına Göre Dağılımı
Erkek (%) Kadın (%)
Ücretsiz Aile İşçisi 40.8 92.8
5.2.3. Türkiye’de Tarım İşçiliği
İşveren Olarak
Çalışanlar58.3 6.6
Ücretli veya
Yevmiyeli Çalışanlar0.9 0.6
Toplam 100 100
Kaynak: TÜİK
5.3.Kadının Kırsal Yaşamdaki Yeri
Türkiye'de
� Kadınların %80,6'sı� Kadınların %80,6'sı
� Erkeklerin %93,9'u
okuma yazma bilmektedir(TÜİK,2004)
SUZAN’IN PROJESİ� Kırsal kesimde yaşayan kadınlarla ilgili
projelerden biri Resmi adı ‘Kadın ÇiftçiProjesi’olan ‘Suzanne’ınProjesi’ dirProjesi’olan ‘Suzanne’ınProjesi’ dir
�Kurumsal beceri ve üretim konularındaki özel eğitimler ile Türk kadın üreticilerin yönetimsel ve teknik becerilerini arttırmayı hedeflemiştir
5.4.Kadının Tarımsal Üretimdeki Rolü
Tarımsal üretimde kadınların konumu 4 grupta toplanmaktadır
� Büyük işletmelerde, kadınlar tarlada çalışmazlar
� Orta büyüklükteki işletmelerde erkekler mekanize işler ve pazarla ilişkileri yürütürler, kadınlar ise; emek-yoğun işleri üstlenirler.üstlenirler.
� Aile işletmelerinde ise; kadınlar emek-yoğun tarımsal üretimi yürütürler.
� Topraksız ya da az topraklı ailelerde gerek kadının gerek erkeğin geçim için başkalarının işlerinde çalışmaya ihtiyaçları vardır
6.SONUÇ� Çiftçi kadınların aslında tarımsal üretimde çok önemli
rol oynadıklarını ve tarımsal kalkınmanın önemli aktörleri olduklarını göstermiştir
� Kadınların tarımsal üretime yoğunlaşmaları � Kadınların tarımsal üretime yoğunlaşmaları çoğunlukla kendi istekleri ile olmasa da ailesinden dolayı tarımsal üretimde bulunmaktadır
� Başta eğitim, sosyalve ekonomik yönden kadın çiftçiler güçlendikçe tarımsal üretimde daha çok söz sahibi olacaklardır
� KAYNAKLAR� Anonim,(1965),1. Teknik Kongre,Ziraat Mühendisleri Odası Yayınları, Ankara� Anonim,(1985),Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü Genel Nüfus Sayımı, Nüfusun Sosyal ve Ekonomik Nitelikleri,D.İ.A. Matbaası,Ankara� Anonim,(1989),Tarım-İş 12. Genel Kurul Çalışma Raporu,Tarım-İş Sendikası Yayınları,Ankara� Anonim,(1990),Gezici Tarım İşçi Ailelerinin Mecburi Öğrenim Çağındaki Çocuklarının Eğitimi İle İlgili Araştırma Raporu,T.C. Milli Eğitim Bakanlığı İlköğretim Genel Müdürlüğü,Ankara� Anonim,(1991),ILO,Encylopedia of Occuptional Health and Safety,Volume 1,Geneva,page 76-79� Anonim,(1995 a),United Nations,’The Fourth Conference On Women’,15 September,Beijing,China� Anonim,(1998),Kadının Statüsünü Araştırma Komisyonu Raporu,T.C. Başbakanlık Kadının Statüsü ve Sorunları Genel Müdürlüğü,Aralık,Ankara,sf:68-73� Anonim,(2000),Frauen in der Entwicklung des laendlichen Raums,-Für eine sichere Zukunft des laendlichen Raums in Europa - ,Europaeische Kommission Generaldirektion Landwirtschaft,www.europa.eu.int.
� Anonim,(2000),Zirai ve İktisadi Rapor,Türkiye Ziraat Odaları Birliği,Ziraat Odası Yayınları,Ankara� Anonim,(2002),Frauen in der Landwirtschaft,www.europa.eu.int.� Anonim,(2005),15/09/2005,http://www.die.gov.tr/konular/310703-3htm� Anonim,(2006),2000 Genel Nüfus Sayımı,24/05/2006, http://www.tuik.gov.tr� Anonim,(2006),ILO,Dünyanın Üçte Biri İş Arıyor 2001,Dünya İstihdam Raporu,http://www.taob.com.au/news/issue005news001-t.asp,19/10/2003� Anonim,(2006), ILO Facts on Agriculture, http://www.ilo.org.tr� Anonim,(2006),Genel Tarım Sayımı Sonuçları;2001, http://www.die.gov.tr� Anonim,(2006), Türkiye’de ve Dünyada Kadın Çiftçiler, http://www.tarim.gen.tr� Anonim,(2008),Kırsal Alanda Kadın Çalıştayı Kitabı,T.C. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı,15-17 Ekim,Ankara� Ansal,H.(1989),Kapitalist Üretimde Cinsiyetçilik,Şubat,Ankara � Arıkan,G.,Kırsal Kesimde Kadın Olmak, www.edebiyatdergisi.hacettepe.edu.tr� Barthelemy,P.A.,(2003),Entwicklung der Beschaeftigungssituation in der Landwirtschaft,www.europa.eu.int.� Fidan,F.,Nam,D.(2012),Kırsal Turizmde Yeni Dinamikler:Kadın Girişimciler-Taraklı Örneği,KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi,14(23),sf;51-57, ISSN:1309-9132,www.kmu.edu.tr� Fremont,J,M.,(2001),Frauen in der europaeischen Landwirtschaft,Statistik kurz gefasst,Landwirtschaft und Fischerei, Thema 5- 7/2001,Eurostat.� Gülbuçuk,B.,Şengül,H.,Aluftekin,N.,Kızılaslan,N.,Kılıç,M.,(2005),Tarımda İstihdam,Sosyal Güvenlik Uygulamaları ve Kırsal Yoksulluk,TMMOB Ziraat Mühendisleri Odası 6. Teknik Kongresi,3-7 Ocak,1173� Gülçubuk,B.,Yıldırak,N.,Kızılaslan,N.,Özer,D.,Kan,M.,Kepoğlu,A.,Kırsal Kalkınma Yaklaşımları ve Politika Değişimleri� Koray,M.,(1992),Çalışma Yaşamında Kadın Gerçekleri,Amme İdaresi Dergisi,Cilt:25,Mart� Kurtsan,M.,(2005),http://www.maxihaber.net/yazarlar/konukyazar/2005/kymeltemkurtsan-ekim2005.html(E.T. 18.04.2009)� Lineras,D.,(2003),FrauenundMaennerin der Landwirtschaft–Ein statistischerBlick auf die Familienarbeitskraefte-,Statistikkurz gefasst,LandwirtschaftundFischerei,Thema5- 4/2003,Eurostat� Lineras,D.,(2003),FrauenundMaennerin der Landwirtschaft–Ein statistischerBlick auf die Familienarbeitskraefte-,Statistikkurz gefasst,LandwirtschaftundFischerei,Thema5- 4/2003,Eurostat� N’Doky,T.,Problems of Occupational Health Resulting from Non-Permanent Workers in Enterprises 35/1-2, Paris;Ocak-Şubat� Önal,B.,(1995),Tarım İşçilerinin Sağlık Sorunları,Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü,Ankara� Özbay,F.,(1982),Türkiye’de Kırsal/Kentsel Kesimde Eğitimin Kadınlar Üzerindeki Etkisi,Nermin Abadan Unat (der.),Türk Toplumunda Kadın,2. Baskı,İletişim Yayınları,İstanbul,sf;129-158� Özbekmezci,Ş.,(2003),Mevsimlik Tarım İşçilerinin Barınma Sorunları ve Yaşam Üniteleri,Gazi Üniversitesi,Fen Bilimleri Enstitüsü,Ankara� Özer,M.,Biçerli,K.,(2003-2004),Türkiye’de Kadın İşgücünün Panel Veri Analizi,Sosyal Bilimler Dergisi, Sf;56-57� Özer,M.,Biçerli,K.,(2003-2004),Türkiye’de Kadın İşgücünün Panel Veri Analizi,Sosyal Bilimler Dergisi, Sf;65-70� Özgen,Ö.,Ufuk,H.,Kırsal Kesimde Kadın Eğitimi,www.zmo.org.tr� Özkan,B.,Erçin,B.,Brumfield,R.,Minard,M.,(2001),Suzanne’ın Projesi,https://www.facebook.com � Pirmana,V.,(2006),’Earnings Differential Between Male-Femalein İndonesia:Evidence Sokernas Data’,Working Paper in Economics and Development Studies, Department of Economics Padjadjaran
University,August� Scott,W.,Tilly,J.,Louise,A.,(1980),‘Women’s Work and The Family in Nineteenth – Century Europe’, The Economics of Women and Work, New York� Serter,N.(1994), Türkiye’nin Sosyal Yapısı,Filiz Kitabevi,İstanbul,sf;56-57� Taluğ,C,(1986),Kırsal Alanın Unutulan Üreticileri Köylü Kadınlarımız,Verimlilik Dergisi,15(2),sf;27-29� Tarlak,Ş.(2007), Mumcularda Kırsal Turizm Modeli,Dokuz Eylül Üniversitesi,Mimarlık Fakültesi,Şehir ve Bölge Planlama Bölümü,İzmir,sf;31-32� Tutar,F.,Yetişen,H.(2009),Türkiye’de Kadının Ekonomik Kalkınmadaki Rolü,İİBB Dergisi,Niğde Üniversitesi,Cilt:2,Sayı:2,sf;116-131� TÜİK,(2008),Tablo 1.4-Cinsiyete Göre Şehir ve Köy Nüfusu,İstatistik Göstergeler 1923-2006,16/Şubat/2008� TÜİK,(2008),Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi,2007 Nüfus Sayımı Sonuçları,Haber Bülteni,Sayı:9,09/Şubat/2008� TÜİK,(2008),Tablo 28-Kurumsal Olmayan Sivil Nüfusun Yıllar ve Cinsiyete Göre İşgücü Durumu,10/Mart/2008� TÜİK,(2008),Tablo 35-Esas İşlerinden Dolayı Herhangi Bir Sosyal Güvenlik Kuruluşuna Kayıtlı Olmayanların Yıllar ve Cinsiyete Göre İşteki Durumu,10/Mart/2008� TÜİK,(2008),Tablo 38- Olmayan Sivil Nüfusun Yıllar ve Cinsiyete Göre İşgücü Durumu,10/Mart/2008� TÜİK,(2008),Tablo 40-Eğitim Durumuna Göre İşgücü Durumu,10/Mart/2008� TÜİK,(2008),Tablo 45- Esas İşlerinden Dolayı Herhangi Bir Sosyal Güvenlik Kuruluşuna Kayıtlı Olmayanların Yıllar ve Cinsiyete Göre İşteki Durumu,10/Mart/2008� TÜİK,(2008),Tablo 48- Olmayan Sivil Nüfusun Yıllar ve Cinsiyete Göre İşgücü Durumu,10/Mart/2008� TÜİK,(2008),Tablo 55- Esas İşlerinden Dolayı Herhangi Bir Sosyal Güvenlik Kuruluşuna Kayıtlı Olmayanların Yıllar ve Cinsiyete Göre İşteki Durumu,10/Mart/2008� TÜİK,(2011),Sayı:87,2/Mayıs/2012� Yıldırak,N.,Gülçubuk,B.,Gün,S.,Olhan,E.,Kılıç,M.,(2003),Türkiye’de Gezici ve Geçici Kadın Tarım İşçilerinin Çalışma ve Yaşam Koşulları ve Sorunları,Tarım-İş,Ankara� www.die.gov.tr� www.rural-womens-day.org