1

แนวทางการพฒนาระบบยาในสวนภมภาค ปงบประมาณ 2563

• Outline ทศทางนโยบายและการเปลยนแปลงระบบสขภาพ ระดบโลกและ

ในประเทศ ทเกยวของกบ health product/ RDU การด าเนนงานตามยทธศาสตรชาต ๒๐ ป ดานสาธารณสข:

service excellence : RDU -AMR service plan ป ๒๕๖๒ ป ๒๕๖๓ • RDU community ภายใตโครงการสงเสรมการใชยา

ปลอดภยในชมชน • การเฝาระวงผลตภณฑสมนไพรทปนเปอนสเตยรอยด

http://www.who.int/medicines/publications/Towards_Access_2030_Final.pdf?ua=1

STRENGTHENING SYSTEMS: QUALITY AND REGULATORY SYSTEMS

Reinforced to guarantee appropriate prescription

and use of medicines and other technologies

supplied through health facilities

Improve the quality of care

Reduce the risk of drug resistance

Training health care workers

Improved patient awareness of responsible use

Quality improvement processes

Routine monitoring of medicines and technology use

from data system and effective pharmacovigilance

Goal 3: Ensure healthy lives and promote well-being for all at all ages

17 SDG GOALS

Source: https://www.un.org/sustainabledevelopment/health/ ,

- SDG 3 emphasises the promotion of health throughout the life course and universal health coverage (UHC).

- Access to medicines and health products will be a key indicator for countries’ progress to UHC.

STRENGTHENING SYSTEMS: Responsible use of medicines and health products

The regulation of health products is a critical component of every country’s public health system, to ensure that high-quality, safe and effective health products

3

การจดการการดอยาตานจลชพและการใชยาอยางสมเหตผล การเฝาระวงผลตภณฑ

กลมเสยง

แนวทางการพฒนาระบบยาในสวนภมภาค ปงบประมาณ 2563

PP&P

4

vision

mission

Goals

ทศทางและนโยบาย/ กม.อนทเกยวของ

1.พ.ร.บ.ระบบสขภาพปฐมภม พ.ศ.๒๕๖๒

2.มตคณะกรรมการพฒนาระบบยาแหงชาต เรอง ประเทศใชยาอยางสมเหตผล (RDU country)

3. มาตรฐานโรงพยาบาลและบรการสขภาพ ฉบบท 4 มผลบงคบใชตงแต ๑ กรกฎาคม ๒๕๖๑ สถาบนรบรองคณภาพสถานพยาบาล (องคการมหาชน)

4.มตคณะรฐมนตร เมอวนท ๒๐ กนยายน ๒๕๖๐ เรอง มาตรการปองกนการทจรตการเบกจายยาของสวสดการขาราชการ

5

6

เอกสารบรรยายของ นพ.ประพนธ ตงศรเกยรตกล รองปลดกระทรวงสาธารณสข การประชม service plan sharing ครงท 6 วนท 11-12 ก.ค.2562 รร.เซนทราฯ แจงวฒนะ

7

เอกสารบรรยายของ นพ.ยงยศ ธรรมวฒ การประชม service plan sharing ครงท 6 วนท 11-12 ก.ค.2562 รร.เซนทราฯ แจงวฒนะ

ประเทศไทยมงสประเทศใชยาอยางสมเหตผล (RDU Country) ภายในป 2565

ประเทศทมระบบกลไกใหเกดการใชยาอยางสมเหตผล1ตงแตตนนา กลางนา และปลายนา2 โดยม 3 องคประกอบหลก คอ 1) การมจตสานกทดและความตระหนกรของบคคล (education strategy: awareness/ attitude/ethics) 2) การบรหารจดการทด (management strategy : administration) 3) การกากบดแลทมประสทธภาพ (regulatory strategy: act/action)

ทมา: มตคณะกรรมการพฒนาระบบยาแหงชาต ในการประชมครงท 3/2561 เมอวนท 7 ธนวาคม 2561

1.ผปวยไดรบยาทเหมาะสมกบปญหาสขภาพ โดยใชยาในขนาดทเหมาะสมกบผปวยแตละราย ดวยระยะเวลาการรกษาทเหมาะสม และมคาใชจายตอชมชนและผปวยนอยทสด (WHO, 2002) 2.ตนนา ไดแก บรษทยา หรอผผลตยา กลางนา ไดแก สถานบรการสขภาพ /ผสงใชยา (แพทย ทนตแพทย เภสชกร พยาบาล และสตวแพทย) ปลายนา ไดแก ภาคประชาสงคม

Triple A

8

ระบบกลไกสวนกลาง

ระบบกลไกสวนภมภาคและทองถน

กระทรวงสาธารณสข

อย.

สป.

สสจ. (นพ.สสจ.)

ศาลากลางจงหวด (ผวาราชการจงหวด)

อาเภอ (นายอาเภอ)

รพ.รฐ/หนวยบรการปฐมภม

กระทรวง/กรม/หนวยงานรฐ

กลไก 13 เขตสขภาพ/การตรวจราชการ

สถานพยาบาลเอกชน/รานยา

พชอ./พชข./ธรรมนญสขภาพ

อาเภอ

878 RDU community (district) : RDU hospital/ RDU primary care/ RDU clinic/ RDU pharmacy/ RDU …

System/structure to RDU country

• Mega city

• Urban • Rural

RDU organization

ราง 1 27Mar19

ระบบบรการ

หนวยงานรฐ/เอกชน/วด/โรงเรยน/บาน/ชมรม ระบบงานเชงรก

สสอ.

อปท.

9

ระบบยาและระบบสขภาพ

10

การคดเลอก (การขนทะเบยน)

การใชยา

การจดหา (ผลต/นาเขา)

การกระจาย

ระบบยา

• ระบบสงเสรมสขภาพและปองกนโรค

-ระบบ self care • ระบบคมครองผบรโภค

ดานสาธารณสข

ระบบสขภาพ

ระบบบรการสขภาพ

ระบบสาธารณสข

การใชยา

พ.ร.บ.ยา

พ.ร.บ.ระบบสขภาพปฐมภม/พ.ร.บ.สถานพยาบาล พ.ร.ก. จดตงสถาบนรบรองคณภาพสถานพยาบาล

(องคการมหาชน) / พ.ร.บ.หลกประกนสขภาพแหงชาต

พ.ร.บ.สขภาพแหงชาต/ยทธศาสตรชาต ๒๐ ปดานสาธารณสข

-ระเบยบสานกนายกรฐมนตรวาดวยการพฒนาคณภาพชวตระดบพนท พ.ศ.2561 - พ.ร.บ.ลกษณะการปกครองทองท

ระบบยาและประเดนสาคญเกยวกบการใชยาสมเหตผล

11

การคดเลอก

(การขนทะเบยน)

การจดหา

(ผลต/นาเขา)

การกระจายยา

การใชยา

การกาหนดอายทะเบยนยา การทบทวนทะเบยนตารบยา การแบงประเภทยา การกากบดแลการสงเสรมการขายยา/

โฆษณายา การกากบดแลการกระจายยา

o ความเชอมนตอคณภาพยาสามญ o การสงเสรมการขายยา o การสงเสรมอตสาหกรรมยาสามญ

การกระจายยาทไมเหมาะสมในชมชน: ยาชด ยาไมมทะเบยน ยาสเตยรอยด ยาไมมทะเบยน ยาไมมภาษาไทย

การควบคมการกระจายยาทไมเปนไปตามกฎหมาย นาไปสการใชยาไมถกตอง เชน ยาแกไอ 4x100 tramadol การใชยาปฏชวนะในการเกษตรกรรม

การใหขอมลยาและฉลากยาทเพยงพอจากคลนกหรอรานยา

การใชยาโดยคาแนะนาจากผประกอบวชาชพ (โรงพยาบาล/คลนก/รานยา)

การใชยา จากแหลงกระจายยาอน ทไมใชผประกอบวชาชพ/ self medication เชน รานชา รานสะดวกซอ อนเทอรเนต การโฆษณา

วงจร ระบบยา

RDU pharmacy/Clinic

RDU community

RDU for Thai citizen

RDU curriculum

12

กรอบแนวคดการพฒนาระบบการใชยาอยางสมเหตผลและปลอดภยในชมชน

13 ทมา: คณะทางาน RDU community สป.สธ.

100 100 100 98.59 100 98.63 100 96.59 100 100 100 100

99.44

52

25.53

63

19.72

34.85

20.55

59.74

26 29.21

46.48

55

41.03 39.60

9

4.26

20.37

2.82

10.61 6.85

15.58

2.27

8.99

15.49

26.25

16.67

11.30

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

เขต 1 เขต 2 เขต 3 เขต 4 เขต 5 เขต 6 เขต 7 เขต 8 เขต 9 เขต 10 เขต 11 เขต 12 ภาพรวม

RDU ขนท 1 RDU ขนท 2

คณะท 2 การพฒนาระบบบรการ Service Excellence หวขอ: การพฒนาระบบบรการใหมการใชยาอยางสมเหตผล (RDU) ตวชวดตรวจราชการ: รอยละของโรงพยาบาลทใชยาอยางสมเหตผล (RDU)

เกณฑตวชวด เปาหมาย ป 2562 Small success ไตรมาส 2 ผลการดาเนนงาน

RDU ขนท 1 ≥ รอยละ 95 ( 850 แหง) ≥ รอยละ 85 ( 760 แหง) ผาน 889/894 (รอยละ 99.44)

RDU ขนท 2 ≥ รอยละ 20 ( 179 แหง) ≥ รอยละ 10 ( 90 แหง) ผาน 354/894 (รอยละ 39.60)

ขนท 1

≥ 85%

ขนท 2

≥ 10%

(ขอมลจากการตรวจราชการ รอบท 1/62 (แบบ ตก.1) ณ วนท 30/4/62) 14

ปจจยความส าเรจ

▪ การผลกดนนโยบาย RDU โดยผบรหารใหความสาคญ ผลกดน สอสาร และทาความเขาใจกบผปฏบตงานทกระดบในเชงบวก

▪ การมอบ KPI ใหผเกยวของในทกระดบรวมกนดาเนนการ การนเทศงานสนบสนนโดยทม จงหวด/อาเภอ

▪ มการวเคราะหขอมลอยางเปนระบบ และสะทอนขอมลใหผเกยวของอยางตอเนอง

▪ ความรวมมอของบคลากรทางการแพทย

15

(ขอมลจากการตรวจราชการ รอบท 1/62 (แบบ ตก.1) ณ วนท 30/4/62)

ปญหา/อปสรรค

▪ ความร/ความเชอ/ทศนคตและความตระหนกของบคลากรทางการแพทยในการใชยาอยางสมเหตผล/แพทยบางสวนไมใหความรวมมอ

▪ ความร/ความเชอ/ทศนคตและความตระหนกของประชาชน –Adherence ของผปวย

▪ การหมนเวยนบคลากรบอย ท าใหการด าเนนงานไมตอเนอง

▪ การกระจายยาไมเหมาะสมในชมชน เชน antibiotics/steroids/NSAIDs เปนตน

▪ การสอสารนโยบาย RDU ไมทวถงทกระดบ

▪ การก ากบตดตามผลการด าเนนงานไมตอเนอง

▪ ระบบฐานขอมลเพอการรายงานและก ากบตดตามลาชาและคณภาพขอมลไมสมบรณ การลงรหสโรค ICD-10 มความคลาดเคลอน มความคลาดเคลอนไมถกตองตามตวชวด และเพมภาระงานของบคลากร

16

ทมา : ขอมลจากการตรวจราชการ รอบท 1/62 (แบบ ตก.1) ณ วนท 30/4/62) และการประชมตวแทนเขต 12 เขต เมอวนท 11-12 ม.ค. 62

กรอบการพฒนาอาเภอตนแบบ RDU & AMR ใน รพร.

บาน /โรงเรยน/วด/ รานชา โรงพยาบาลเอกชน/ คลนก / รานขายยา

องคกรปกครองสวนทองถน (อปท.)/ ภาคประชาชน/ หนวยงานอนๆทเกยวของ

ขยายสภาคเอกชนและสรางความรวมมอกบหนวยงานทเกยวของ

นโยบายทเกยวของ: พชอ. /รพ.สต.ตดดาว/PCC

Hospital Primary Care Unit

รพ.สต./PCC

Community

1. บรณาการงาน RDU/AMR ภายใต พชอ. หรอนโยบายอนทเกยวของใน

ระดบอาเภอ/ตาบล

กรอบแนวทาง “การพฒนาพนทอาเภอ/ตาบลตนแบบ การดาเนนงาน RDU/AMR ”

2. ผมสวนไดสวนเสย ทกภาคสวนทเกยวของ

(stakeholders) มความเขาใจและมสวนรวมในการดาเนนงาน

ตามนโยบาย RDU/AMR

3. มระบบขอมลดานยาเพอความปลอดภย

ในการใชยา แกปญหาของพนท

และใชตดตาม ประเมนผลการ

ดาเนนงาน

4. มระบบการเฝาระวงและจดการ

ปญหายาไมเหมาะสมและเชอดอยาในชมชน (แลวแตบรบท)

5. ประชาชนในชมชนเขาใจแนวคดการใชยาอยางสมเหตผลและการแกปญหาเชอดอยา และ

สามารถดแลสขภาพตนเองไดเบองตน (แลวแตบรบท)

Thai FDA โครงการความรวมมอพฒนาเครอขาย รพ.ตนแบบ รพร. 08/08/62 11:41 น. 19

กรอบการถอดบทเรยนอาเภอตนแบบ RDU

หนวยงานระดบสนบสนน

1. อย./สบช./สป.

2. เขตสขภาพ

3. ระดบจงหวด-สสจ.

ระดบการมสวนรวมของStakeholders เปนทางการ

และไมเปนทางการ

- RDU Literacy ของประชาชน

Output Outcome

RDU Literacy ของบคลากรสขภาพ (รวม อสม.)

หนวยงานเครอขายในการดาเนนงาน

1 stakeholders ในแตระดบ(สวนกลาง/จงหวด/อ าเภอ/ต าบล) เชน อปท./พชอ./แกนน าชมชน/.... 2. แหลงกระจายยาในชมชนทไมใชภาครฐ เชน รานขายของช า, คลนก,รานขายยา

Core structure/Input

วเคราะหวา โครงสรางและบทบาทหนาททมอย ท าใหเกด output อยางไร

หนวยงานระดบปฏบตการ

-ระดบอาเภอ

1.รพ. 2.สสอ.

-ระดบตาบล

1.รพสต.

ระบบการบรหารจดการของ รพ และ รพสต. - การบรหารคน

- การบรหารงาน

- การบรหารงบประมาณ

ระบบการเฝาระวงและ จดการปญหายาไมเหมาะสมและเชอดอยา จาก รพ. เชอมโยงชมชน - การเฝาระวง

- การจดการป หา

- การตดตาม

ระบบขอมลการใชยา/IT - ระบบขอมลอะไรบาง (ADR/ADE) -การใชประโยชนจากขอมล

ระบบสนบสนนทางวชาการ - การพฒนาศกยภาพ

-การตดตามและประเมนผล

- สงทพบนอกเหนอจากกรอบทวางไว ทง structure , Process และ Output - การถามถงประเดน policy อนทพนทใหความสาคญ หนวยงานอนๆ ทมบทบาท /นอกเหนอจากกรอบทวางไว

- อตราการปวย? - ADR

งบประมาณ/รายจายทลดลง เปรยบเทยบมลคายาทลดลง ป 60-61-62 (ทงมลคายาทงหมดและมลคายาป ชวนะ)

ผลการด าเนนงานตามตวชวด RDU Hospital/RDU PCU

กลมเปาหมายการเก บแบบสอบถามจ านวน 50 ชด 1. อสม. 20 ชด 2. ประชาชน 30 ชด - รบบรการใน รพ. 15 - รบบรการใน รพ.สต./ชมน 15

Process

ราง ประเดน RDU-AMR ปงบ 63

มาตรการท 1 การสงเสรมการใชยาอยางสมเหตผลใน รพ. (ภายใตยทธศาสตรการพฒนาระบบยาแหงชาต)

มาตรการท 2 การจดการการดอยาตานจลชพ (AMR) อยางบรณาการ (ภายใตแผนยทธศาสตรการจดการการดอยาตานจลชพประเทศไทย พ.ศ. 2560-2564)

Situation/Baseline

Key Activity

กจกรรมหลก

ระดบกระทรวง : อย. สงเสรมการวจยและพฒนางานรวมกบพนท, สงเสรมการเขาถงฐานขอมลวชาการและหลกฐานเชงประจกษ, รณรงคประชาสมพนธ, การสนบสนนและนเทศการดาเนนงาน สป.(กบรส.)/กรมการแพทย : พฒนาระบบสารสนเทศ กากบ ตดตามและประเมนผล (M&E) ระดบเขต/จงหวด : สงเสรม สนบสนน และกากบ ตดตามการดาเนนงานในระดบพนท ระดบ รพ.: 1.ดาเนนการกจกรรมตามกญแจ PLEASE โดยมงเนน โรคตดเชอ 4 โรค และประชากรกลมเสยง คอ CKD ผสงอาย เดก สตรตงครรภ และ DM 2. เฝาระวงความปลอดภยดานยา เชอมโยงจากโรงพยาบาล รพสต. และชมชน 3. กากบดแลการกระจายยา โดยเฉพาะการจาหนายยาอนตรายในรานชา 4. สงเสรมการใชยาอยางสมเหตผลในรานยา และสถานพยาบาลเอกชน 5. สงเสรมความรอบรและตระหนกในการใชยาอยางสมเหตผลใน รพ. รพ.สต. และชมชน

ระดบกระทรวง : กรมควบคมโรค ; สถาบนบาราศนราดร: จดทาระบบตดตามการตดเชอดอยา CRE ของ รพ. (แยกประเภท HAI, HAI refer, CI, colonize) ; สานกระบาด: เฝาระวงเชอดอยารนแรง 5 ชนด กรมวทยฯ : สนบสนนระบบจดการขอมลสารสนเทศของ microbiology lab สป.(กบรส.) : ขบเคลอน service plan รพ.สงกด สป.และสนบสนนการแลกเปลยนเรยนรฯ กรมการแพทย : สนบสนนการขบเคลอนนโยบาย AMR ใน รพ. กรม + กระทรวงงอน ๆระดบเขต : ทม AMR ระดบเขต กาหนดมาตรการและสนบสนนวชาการให รพ. ระดบ รพศ./รพท. : ดาเนนการการจดการ AMR อยางบรณาการ (IAM) และรายงานอตราการตดเชอดอยา CRE ของโรงพยาบาล และการตดเชอในกระแสโลหต

Small Success

Strategy มาตรการ

Objective KPI

แกไข 19 ก.ค.62 หนวยงานหลก: อย./ สป. (กบรส.) หนวยงานรวม: กรมวทยาศาสตรการแพทย กรมควบคมโรค (สถาบนบ าราศนราดร และส านกระบาดวทยา) กรมการแพทย

Service Excellence

แผนงานท ๖: การพฒนาระบบบรการสขภาพ (RDU –AMR Service Plan)

รอยละของ รพ. ทใชยาอยางสมเหตผล RDU RDU ขนท 1 รอยละ 99.44 และ RDU ขนท 2 รอยละ 39.60 RDU ขนท 3 รอยละ 11.30 (ณ ไตรมาส 2/2562)

รพ.มการจดการ AMR อยางบรณาการ ระดบ Intermediate รอยละ 78.15 อตราการพบเชอดอยา Carbapenem Resistance Enterobacteriaceae-CRE .....

Objectives: ใชยาอยางมประสทธภาพและความปลอดภย และลดคาใชจายดานยา KPI 1. รอยละของ รพ. ทใชยาอยางสมเหตผล (RDU)

Objective: ลดการปวยจากเชอดอยา และลดการใชยาตานจลชพอยางไมเหมาะสม KPI # 2 รอยละของ รพ. ทมระบบจดการการดอยาตานจลชพอยางบรณาการ (AMR)

Small success ไตรมาส 1 RDU ขนท 2 ≥ รอยละ 45 อตราการตดเชอดอยา CRE ....

Small success ไตรมาส 2 RDU ขนท 2 ≥ รอยละ 50 RDU ขนท 3 ≥ รอยละ 15 อตราการตดเชอดอยา CRE ....

Small success ไตรมาส 3 RDU ขนท 2 ≥ รอยละ 55 อตราการตดเชอดอยา CRE ....

Small success ไตรมาส 4 RDU ขนท 2 ≥รอยละ 60 RDU ขนท 3 ≥ รอยละ 20 อตราการตดเชอดอยา CRE ....

RDU hospital

• พฒนากลไกและระบบสนบสนน RDU- AMR

การส งใช ED PTC, Ethics, Label, Drug

List

- เพม Safety NSAIDs ใน CKD Gliben ใน Eldery ยาใน Pregnancy - ลด AMR ลด ATB ใน RI AD FTW APL

- เพม Quality -Metformin ใน DM -Inhale Corticosteroid ใน asthma - ลด Adv. Event จากยา ไมใช RAS ซ าซอน ไมใช NSAID ซ าซอน ลดการใช BZD ในสงอาย ไมใช Non-sedating antihistamine RI เดก

RDU ข นท 1 RDU ข นท 3 RDU ข นท 2

จ านวน รพ.สต. รอยละ 40 ผานเกณฑ ATB ใน RI, AD

จ านวน รพ.สต. รอยละ 60 ทผานเกณฑ ATB ใน RI, AD

รพ.สต.รอยละ 80 ทผานเกณฑ ATB ใน RI, AD

แนวทางการดาเนนงาน RDU ป 2563

RDU1 (รพ.)

RDU1 (รพ.)

RDU2 ( PCU)

21

RDU2 (PCU) RDU2 (PCU)

RDU1 (รพ.)

• ผลการด าเนนงานผานตามตวชวด 18 ตวชวด ตามเกณฑในคมอ RDU Service plan

• ตวชวดเฉพาะตามสภาพปญหา (problem based indicators) - ตวชวดรวมระดบเขต /เครอขาย รพ. - ตวชวดตามกลมโรค/กลมยา ทเปนปญหาใน service plan อน - ตวชวดเฉพาะใน รพ.

RDU ข นท 3+

รพ.สต.รอยละ 80 ทผานเกณฑ ATB ใน RI, AD

RDU2 (PCU)

RDU1 (รพ.)

รอยละของอ าเภอ/เขต ภายใตการจดการของคณะกรรมการทเกยวของ (พชอ./พชข.) มการด าเนนการอยางนอย ๑ ต าบล/แขวงในอ าเภอ/เขต) มการ

ด าเนนการเปนตามแนวทางทก าหนด*

RDU3 (community)

ทมา: การประชมคณะกรรมการ service plan RDU – AMR ครงท ๑/๒๕๖๒ เมอวนท ๑๙ กรกฎาคม ๒๕๖๒

แนวทางการดาเนนงาน ๑. ออกแบบระบบบรการสขภาพปฐมภมเพอสงเสรมการใชยาอยางสมเหตผลในชมชน ตาม พ.ร.บ.ระบบสขภาพปฐมภม พ.ศ.๒๕๖๒ ๒. ดาเนนการสงเสรมการใชยาอยางสมเหตผลในชมชน เปาหมาย ประชาชนมความรอบรในการใชยาและผลตภณฑสขภาพอยางสมเหตผล /ดแลสขภาพตนเองเบองตนเมอเจบปวยได กลวธ ๑ การเฝาระวงความปลอดภยดานยา (active/passive surveillance) ๒ การสงเสรมการใชยาอยางสมเหตผลในภาคเอกชน (RDU in private sectors) เชน รานชา รานยา คลนก สถานพยาบาล ๓ การสรางความรอบรดานการใชยา (RDU literacy) (+การดแลสขภาพเบองตนเมอเจบปวย) ๔ การสรางการมสวนรวมของชมชน (community participations)

RDU hospital

RDU in PCU

RDU in community

เปาหมาย ปงบ 63 RDU ขน 2 รอยละ 60 RDU ขน 3 รอยละ 20

กจกรรมหลก หนวยงานรบผดชอบหลก

๑. บรณาการ RDU ใน service plan อน ในระดบสวนกลาง ระดบเขต ระดบจงหวด โดยเสนอให service plan อนในสวนกลาง ก าหนดตวชวดทเกยวกบ RDU เพอด าเนนการ

กบรส.

๒. ปรบปรงระบบ HDC ใหใชงานไดอยางมประสทธภาพอยางตอเนอง เพอใชในการตดตามของ รพ.และจงหวด รวมถงประมวลผลขอมลดานยาอน เพอใชประโยชนในการพฒนางาน

กบรส.

๓. พฒนาศกยภาพบคลากรในการวเคราะหขอมลอยางเปนระบบ เพอสะทอนขอมลใหผเกยวของอยางตอเนอง

กบรส.

๔. จดท าขอเสนอทรพยากรเพอรองรบการด าเนนงาน RDU ในระบบบรการสขภาพและชมชน ในระยะสน/ระยะยาว เพอเสนอตอคณะกรรมการก ากบทศทางการพฒนาระบบบรการ (ปลดกระทรวงสาธารณสขเปนประธาน) ภายในปงบประมาณ 2563 (เชน การพฒนาความเชยวชา เฉพาะดาน/วางแผนก าลงคน วางแผนงบประมาณเพอการพฒนาคน/พฒนาระบบงาน )

อย. รวมกบ กบรส.

๕. ดาเนนการ RDU community (RDU 3) ในพนทกลมตวอยาง / เตรยมพฒนาคนตามสมรรถนะ และพฒนาการวดของ RDU 3 สาหรบการเปนตวชวด ป 64 (งบโครงการยาปลอดภยในชมชน)

อย.

๖. พฒนาตวชวดระดบประเทศ ระดบสถานพยาบาล และระดบชมชน รวมถงการประเมน outcome

อย.

การพฒนาระบบ RDU ภายใต service plan ปงบประมาณ 2563

22 ทมา: การประชมคณะกรรมการ service plan RDU – AMR ครงท ๑/๒๕๖๒ เมอวนท ๑๙ กรกฎาคม ๒๕๖๒

Website

25

แนวทางการดาเนนงาน RDU in community ปงบ 2563 ภายใตโครงการสงเสรมการใชยาปลอดภยในชมชน

เปาหมาย ประชาชนมความปลอดภยในการใชยา มความรอบรในการใชยาและผลตภณฑสขภาพอยางสมเหตผล /ดแลสขภาพตนเองเบองตนเมอเจบปวย กลวธ ๑ การเฝาระวงความปลอดภยดานยา เชอมโยง รพ. รพสต. และชมชน (active/passive surveillance) ๒ การสงเสรมการใชยาอยางสมเหตผลในภาคเอกชน (RDU in private sectors) เชน รานยา คลนก สถานพยาบาล ๓ การสรางความรอบรดานการใชยา (RDU literacy) (+การดแลสขภาพเบองตนเมอเจบปวย) ๔ การสรางการมสวนรวมของชมชน (community participations) ตวชวด ระดบบคคล ระดบครวเรอน ระดบชมชน

26

แนวทางการดาเนนงาน RDU in community ปงบ 2563 พนทเปาหมาย:

1.Megacity กรงเทพมหานคร 2 เขต 8 ชมชน

2. Urban* อาเภอเมอง ในเขตสขภาพท 1 - 12 4 ชมชน

3. Rural ไมใชอาเภอเมอง (rural) แยกเปนหมบานในเขตเทศบาล และนอกเขตเทศบาล 4 หมบาน (* บรณาการในพนท เรองการเฝาระวงความปลอดภยดานยารวมกบแผนพฒนาระบบ กลไก การปองกนควบคมโรคเขตเมอง ในเขตอาเภอ

เมอง สถาบนปองกนควบคมโรคเขตเมอง กรมควบคมโรค )

เกณฑการเลอกตาบล ตาบลทม มเภสชกรปฐมภม หรอ คบส.อยในทมปฏบต และ ขบเคลอนงาน/ ตาบล

เปาหมายทผานตาม รพ สต ตดดาว สวนตาบลอน ดาเนนการและสารวจขอมล ตามความสมครใจ

เลอกตาม พชอ.ทเปนไปตามเกณฑคณภาพ

13 จว.

พท.เปาหมาย ป 63

พท.ทเคยด าเนนการ ป 61-62

พท.ทยงไมเคยด าเนนการ

ระดบ ตวชวดตดตาม เปาหมาย Base-line:

ทวประเทศ (กทม) บคคล มความรพนฐานเรองสเตยรอยดและยาป ชวนะ

(ป ๒๕๖๓ หา baseline ระดบความรอบรดานการใชยาฯ)

มากกวารอยละ 80 Baseline : 56.8 (64.2)

ครอบครว • รอยละครวเรอนกลมเปาหมายพบผลตภณฑสมนไพรกลมเสยงทงทมทะเบยนและไมมทะเบยนทปนเปอนสารสเตยรอยด* (ชดทดสอบอยางงาย)

• รอยละครวเรอนของกลมเปาหมาย มยาชด/ยาปฎชวนะเหลอใช

ไมเกนรอยละ 10 (Baseline : 14 (10))

ไมเกนรอยละ 10

Baseline : 13 (22.5)

ชมชน ๑. รานคาปลก ไมจาหนายยาอนตราย ยาควบคมพเศษ และยาชด

๒. อบตการณการเกด ADE จากยาทไดรบยาในชมชน ซงไมใช รพ./รพสต. (เกบขอมลใน รพ./รพสต.)

๑. มลคาเฉลยของยาเหลอใชตอคน

0 Baseline : รอยละ 60

ไมเกนรอยละ 20 (baseline 18-24 % )

ไมเกน 3,000 บาท/คน

Baseline 3000 บาท/คน

รางตวชวดเปาหมาย RDU Community ปงบประมาณ ๒๕๖๓

รอยละ 80 ผลตภณฑสมนไพรกลมเสยงไมพบการปลอมปนสเตยรอยด

28

• งานวจยความชกของการปนเปอนจลชพและการปนปลอมยาสเตยรอยดในผลตภณฑ สมนไพรในประเทศไทย (ทน สวทช.) หวหนาโครงการ: ผศ.ดร.มยร ตงเกยรตก าจาย • cross sectional survey Multistage sampling ชวงป 2559 – 2560 • เก บตวอยางผลตภณฑสมนไพรทวประเทศ 431 ตวอยาง จากแหลงจาหนาย • ผลการสารวจทสาคญ

• รอยละ 43.6 เปนผลตภณฑสมนไพรทขนทะเบยนถกตอง • รอยละ 38.7 มฉลากครบถวนตาม กม. • รอยละ 70 มการปนเปอนเชอแบคทเรย ไมมความแตกตางกนในผลตภณฑท

ขนทะเบยนและไมขนทะเบยน • < รอยละ ๑ พบผลตภณฑทปนเปอนสเตยรอยด

ขอมลนาเขา

แนวทางการเฝาระวงผลตภณฑยากลมเสยง ปงบประมาณ ๒๕๖๓

29

• โครงการสงเสรมการใชยาปลอดภยในชมชน • เปนโครงการตอเนอง เรมด าเนนการ ตงแตปงบประมาณ 2560 • จงหวดทมการด าเนนการ 46 จงหวด สารวจในครวเรอนทมผสงอายปวยโรคเรอรง • ผลการดาเนนงานทสาคญ ป 2560 – 2561

• รอยละ 50 ผสงอาย เรยกวายาป ชวนะวายาแกอกเสบ • รอยละ 50 ของรานช า สวนให พบขายยาบรรจเสร จฯ และยาสาม ประจ าบาน รองลงมา

ยาป ชวนะ (รอยละ 25)

ประเดน ป 2560 (n= 12,868)

ป 2561 (n= 5,476)

หมายเหต

1.รอยละครวเรอนทมยาปฏชวนะเหลอใช

10.6 10.8 • ยา 3 ลาดบแรกทพบมาก ไดแก Amoxicillin, Tetracycline (ทซมยซน), Dicloxacillin ตามลาดบ

• แหลงไดรบยา สวนใหญเกนรอยละ 50 ไดจาก รพ. รพสต.

2.รอยละทพบผลตภณฑยาทปนเปอน สเตยรอยด ทงทมทะเบยนและไมมทะเบยน (เชน ยาชด สมนไพร )

10.3 14.0 สวนใหญพบในผลตภณฑสมนไพรรปแบบยาเมด และยาผง และรานชาจาหนาย

โครงการสงเสรมการใชยาปลอดภยในชมชน ปงบประมาณ ๒๕๖๓

30

แนวทางการดาเนนงานของสวนภมภาค ๑.สมเลอกพนทอาเภอ พฒนารปแบบการดาเนนงานตามแนวทาง RDU community ๒.ตวแทนจงหวดและอาเภอทเปนพนทกลมตวอยางและจงหวดอนทสนใจ เขารวมประชมชแจงและแลกเปลยนเรยนรแนวทางการดาเนนงานทสวนกลางจด ๒ ครง ๓.ดาเนนการตามแผนกจกรรมทวางแผนรวมกนระหวางจงหวดและอาเภอ ๔.รายงานผลสระบบโปรแกรมทสานกยากาหนด ทงขอมลการสารวจผลตภณฑสมนไพรทมทะเบยนและไมมทะเบยน และการสารวจอน รวมถงนาขอมลผลตภณฑทพบ คนกลบสชมชน เพอใหเกดกระบวนการแกปญหาของชมชน

โครงการสงเสรมการใชยาปลอดภยในชมชน ปงบประมาณ ๒๕๖๓

31

แนวทางการดาเนนงาน/สงทสนบสนนจากสวนกลาง: ๑.จดประชมแลกเปลยนเรยนรและชแจงแนวทางดาเนนงานรวมกบคณะทางาน RDU community สป. ๒ ครง (ตนปงบ และ เมอสนสดปงบประมาณ) (อย.) ๒.วเคราะหและวางแผนพฒนาศกยภาพของ drug coordinator ระดบอาเภอ เพอพฒนาการทางาน RDU in community (อย./กบรส.) ๓.ปรบปรงระบบขอมลเฝาระวงการกระจายยา (อย.) ๔.พฒนาระบบสารสนเทศเชอมโยงขอมลเฝาระวงความปลอดภยดานยา สวนกลาง รพ. และชมชน (อย./กบรส.) ๕.วจยเพอประเมนความรอบรดานการใชยาของคนไทย (โครงการระยะ 3 ป) (สวรส.) ๖.พฒนาแนวทางและพฒนาการสงเสรมการใชยาอยางสมเหตผลนารองใน รพ.เอกชนและคลนก (สบส.) ๗.บรณาการการบงคบใชกฎหมาย ตงแตตนนา โดยการมสวนรวมหนวยงานในสวนกลางและสวนภมภาค รวมไปถงการปรบปรงกฎหมาย (อย.)

แนวทางการเฝาระวงผลตภณฑยากลมเสยง ปงบประมาณ ๒๕๖๓ ภายใตโครงการสงเสรมการใชยาปลอดภยในชมชน

รอยละ 80 ผลตภณฑสมนไพรกลมเสยงไมพบการปลอมปนสเตยรอยด

32

กลมเปาหมาย : ผลตภณฑสมนไพรกลมเสยง คอ ผลตภณฑสมนไพรทมทะเบยนตารบยา ชนดรบประทานทพบจากการสมส ารวจในครวเรอนทมผสงอาย อายมากกวา ๖๐ ปขนไป ทปวยดวยโรคเรอรงไดแก 1) โรคเกาต 2) โรคไขมน 3) เบาหวาน 4) ความดน 5) หอบหด 6) ขอเสอม 7) โรคไตเรอรง จ านวน 455 ตวอยาง งบประมาณสนบสนนจงหวด :ภายใตโครงการสงเสรมการใชยาปลอดภยในชมชน กรอบวงเงนงบประมาณ เหมอนปงบประมาณ 2562

455

585

เปาหมายจ านวนตวอยางทเกบภายใต โครงการสงเสรมยาปลอดภยในชมชน 1040 ตวอยาง

ผลตภ ณฑ ม ะเบยน

ผลตภ ณฑ ไมม ะเบยน

เฉพาะผลตภณฑทมทะเบยนฯ นาไปรายงานตามตวชวดการเฝาระวงน

ราง การสมตวอยางผลตภณฑสมนไพรทม steroid ปลอมปน ประเทศไทย

เขตสขภาพท 1-12 เขตสขภาพท 13 กรงเทพมหานคร

เลอกจงหวดโดยการจบฉลาก /สมครใจเปนพนทเปาหมาย เขตสขภาพละ 1 จงหวด รวม 12 จงหวด

ในแตละจงหวด สมเลอกอาเภอ ทม พชอ.คณภาพ ทไมใชอาเภอเมอง + อาเภอเมอง/เทศบาลนคร/เทศบาลเมอง

ดาเนนการใน 2 อาเภอในแตละจงหวด รวม 24 อาเภอ

กรณอาเภอเมอง/เทศบาลนคร/เทศบาลเมอง

สมเลอกตาบล 2 ตาบล (รวม 24 ตาบล)

กรณไมใชอาเภอเมอง สมเลอกตาบล โดยสมจบจากตาบลทอยในเขตเทศบาล

1 แหง และนอกเหนอจากเขตเทศบาล 1 ตาบล (รวม 24 ตาบล)

-แตละตาบล สมเลอกหมบาน 2 หมบาน -ในแตละหมบาน (8 หมบาน/จงหวด) สมเลอกครวเรอนทมผสงอายเปนโรคเรอรงทกาหนด ดวยการจบฉลาก เพอสารวจดวยแบบสอบถามและเกบตวอยางผลตภณฑสมนไพรทงทมทะเบยนและไมมทะเบยน หมบานละ 10 ตวอยาง

รวมเกบตวอยางจงหวดละ 80 ตวอยาง

สมเลอกเขต 2 เขต ทม พชข.คณภาพ

ในแตละเขต สมเลอก 2 แขวง ดวยการจบฉลาก รวม 4 แขวง

ในแตละแขวง สมเลอก 2 ชมชน จากแตละ แขวง รวมทงหมด 8 ชมชน

ในแตละชมชน สมเลอกครวเรอนทมผสงอายเปนโรคเรอรงทกาหนด ดวยการจบฉลาก เพอสารวจดวยแบบสอบถามความร เจตคต และ

พฤตกรรม และเกบตวอยางผลตภณฑ ชมชนละ 10 ตวอยาง

รวมเกบตวอยางใน กทม. 80 ตวอยาง

รวมตวอยางทงหมด 1,040 ตวอยาง (เปาหมายตวอยางทมทะเบยน 455 ตวอยาง)

• เกณฑการคดเลอกผลตภณฑสมนไพรเพอตรวจสอบสเตยรอยด 1. ผลตภณฑสมนไพรทมจาหนายในประเทศไทย ทงทขนทะเบยนและไมขนทะเบยนกบสานกงานคณะกรรมการอาหารและยา ส าหรบผลตภณฑทขนทะเบยนหมายรวมถงผลตภณฑทขนทะเบยนเปนยาแผนป จจบน ยาแผนโบราณ ทระบสรรพคณทางการรกษา 2. ผลตภณฑในรปแบบรบประทาน เชน ยาเม ด ยาแคปซล ยาผง ยาลกกลอน ชาชง และยาน า

• เกณฑการคดเลอกตวอยางออกจากการเกบขอมล 1. ผลตภณฑสมนไพรและผลตภณฑเสรมอาหารทมเฉพาะขอบงใชเพอการเสรมความงามเทานน เชน ใชบ ารงผว หรอบ ารงผม

• 2. สมนไพรรปแบบวตถดบ เนองจากรปแบบนไมตองขอขนทะเบยนกบส านกงานคณะกรรมการอาหารและยา ตามกฎหมาย และจดเปนอาหาร

• 3. ผลตภณฑเสรมอาหาร ทมเฉพาะสวนประกอบของสารอาหาร (Nutrients) เนองจากเปนผลตภณฑทมงเนนในการเสรมสารอาหารหลก ไดแก คารโบไฮเดรต โปรตนและไขมน หรอสารอาหารรอง เชน วตามน เกลอแร ใหแกรางกาย ซงมกมขอบงใชเพอเสรมสารอาหารโดยตรงในผทขาดสารอาหารนนๆ ไมใชในขอบงใชเพอรกษาหรอบรรเทาโรคอน

รายละเอยดตาม KPI template ผลตภณฑผลตภณฑสมนไพรกลมเสยง

ผประสานงานดานวชาการ • 1. ภญ.นชรนธ โตมาชา เภสชกรชานาญการ (เขตสขภาพท 1-12) โทรศพททท างาน : 02-5907155 โทรศพทมอถอ : 061-7317779 โทรสาร : 02-5907341 E-mail : nuchy408@gmail.com สานกยา สานกงานคณะกรรมการอาหารและยา • 2. ภญ.อษณย ทองใบ เภสชกรชานาญการ (เขตสขภาพท 13) โทรศพททท างาน : 02-5907393 โทรศพทมอถอ : 081-3756902 โทรสาร : 02-5918484 E-mail : uthongbai@gmail.com กองสงเสรมงานคมครองผบรโภคในสวนภมภาคฯ อย. • 3. ภญ.นภาภรณ ภรปญญวานช เภสชกรชานาญการ (เขตสขภาพท 1-13) โทรศพททท างาน : 02-5907155 โทรศพทมอถอ : 081-9529663 โทรสาร : 02-5907341 E-mail : pharmui30@gmail.com สานกยา สานกงานคณะกรรมการอาหารและยา

Take home messages

36

ระบบบรการปฐมภมจะมความสาคญตอระบบบรการสขภาพในอนาคต (รธน. ม.258)

การใชยาอยางสมเหตผล (RDU) ไมใชเรองใหม มความพยายามทามาหลายทศวรรษ แตเปนการทาใหเปนรปธรรม เปนระบบ และยงยน ทงในสถานพยาบาลและชมชน

RDU เปนนโยบายและเปนมาตรฐานการพฒนาคณภาพโรงพยาบาล ในทกระดบสถานบรการ ทงรฐและเอกชน มเปาหมาย ประชาชนใชยาอยางปลอดภย

ทา RDU = ทา HA การทา RDU ใหสาเรจ ควรทาหลาย intervention ควบคกน (multifaceted

interventions) การพฒนาทยงยน ควรมง “สรางระบบ ฝงแนวคดในตวคน” สรางเปนวฒนธรรม ตวชวด เปนเครองมอเพอใหเกดการพฒนาอยางตอเนอง RDU ไมไดหามใชยา แตใหใชยาเทาทจาเปนตามแนวทาง RDU “จาเปนและเหมาะสม” RDU ครอบคลมยาทกกลม รวมทงยาปฏชวนะ

37 รวมพฒนาสงคมไทย รวมกนใชยาสมเหตผล