heilsuleikskólinn holtakot...grænfánanum og flögguðum við honum fyrst árið 2010 vegna...
TRANSCRIPT
Ábyrgðarmaður: Ragnhildur Skúladóttir, leikskólastjóri
Heilsuleikskólinn Holtakot
Breiðumýri, 225 Garðabær
Sími: 550-2340.
Netfang: [email protected]
www.holtakot.is
Skólanámskrá 2014
Heilsuleikskólinn Holtakot
2
1. Efnisyfirlit
Inngangur ................................................................................................................................... 3
1. Saga leikskólans .................................................................................................................. 4
2. Hugmyndafræði og gildi leikskólans .................................................................................. 4
2.1 Leiðarljós Holtakots .................................................................................................... 5
2.2 Áherslur í vinnu að leiðarljósum leikskólans .............................................................. 5
2.3 Samskiptasáttmáli – þátttaka barna, foreldra og starfsfólks ........................................ 6
3. Helstu áhersluþættir í starfi leikskólans .............................................................................. 6
3.1 Uppbyggingarstefnan ................................................................................................... 6
3.2 Grænfáninn .................................................................................................................. 8
3.3 Hreyfing ..................................................................................................................... 10
3.4 Leikur og nám ............................................................................................................ 10
4. Grunnþættir menntunar og námssvið leikskólans ............................................................. 11
4.1 Læsi ........................................................................................................................... 12
4.2 Heilbrigði og velferð ................................................................................................. 16
4.3 Jafnrétti ...................................................................................................................... 19
4.4 Lýðræði og mannréttindi ........................................................................................... 19
4.5 Sköpun ....................................................................................................................... 21
4.6 Sjálfbærni ................................................................................................................... 22
5. Helstu áherslur í námsumhverfi leikskólans ..................................................................... 23
5.1 Dagskipulag ............................................................................................................... 24
6. Mat á vellíðan og námi barna ............................................................................................ 24
7. Mat á leikskólastarfi .......................................................................................................... 25
7.1 Þátttaka foreldra, barna og starfsfólks ....................................................................... 25
8. Fjölskyldan og leikskólinn ................................................................................................ 25
8.1 Áherslur í foreldrasamstarfi ....................................................................................... 26
9. Tengsl skólastiga ............................................................................................................... 26
9.1 Samstarfsáætlun milli leik-og grunnskólans .............................................................. 27
3
Inngangur
Skólanámskrá Holtakots er yfirlýsing um hugmyndafræði, skipulag, vinnubrögð og gildi sem
lögð eru til grundvallar í leikskólastarfinu.
Skólanámskráin:
o Gerir skólastarfið sýnilegra.
o Veitir yfirsýn yfir forsendur í rekstri leikskólans.
o Gerir skólastarfið markvissara.
o Veitir heildarsýn yfir uppeldisstarfið.
o Gefur starfsfólki skýrari upplýsingar um hvers er vænst af því.
o Gerir nýju starfsfólki auðveldara með að komast inn í starfið.
o Auðveldar markvisst samstarf við foreldra og aðra samstarfsaðila.
Skólanámskráin byggir á:
o Aðalnámskrá leikskóla frá árinu 2011 sem er stefnumótandi leiðarvísir um
uppeldisstörf í leikskólum og byggist á markmiðslýsingu laga um leikskóla.
o Lögum um leikskóla nr. 90/2008.
o Reglugerð um starfsumhverfi leikskóla nr. 655/2009.
o Reglugerð um inntak menntunar leik-, grunn- og framhaldsskólakennara nr. 872/2009.
o Reglugerð um mat og eftirlit í leikskólum og upplýsingaskyldu sveitarstjórna um
skólahald nr. 893/2009.
o Reglugerð um miðlun upplýsinga milli leik- og grunnskóla nr. 896/2009.
o Reglugerð um sérfræðiþjónustu sveitarfélaga við leik- og grunnskóla og
nemendaverndarráð í grunnskólum nr. 584/2010.
4
1. Saga leikskólans
Holtakot hóf starfsemi sína þann 28. apríl 2006 í glæsilegri nýbyggingu. Fyrstu börn skólans
hófu skólagöngu sína þann 2. maí 2006. Skólinn er einsetinn með um 80 rými og er hann
opinn frá kl. 07:30 á morgnana til kl. 17:00 síðdegis. Nöfn skóla og deilda eru dregin af
örnefnum og staðháttum á Álftanesi. Fjórar deildir eru í skólanum og bera þær nöfnin Mýri,
Seyla, Tröð og Hlið. Miðja skólans kallast Skansinn eftir skika á Bessastaðanesi. Á Holtakoti
er áhersla lögð á leikinn. Jafnframt eru áhersluþættir skólans Uppbyggingarstefnan - uppeldi
til ábyrgðar, hugmyndafræðin byggist á hugmyndum Diane Gossen- uppbyggingu sjálfsaga.
Námið einkennist af virkni hvers og eins þar sem einstaklingurinn byggir upp þekkingu sína
út frá eigin reynslu. Mikil áhersla er á hollt mataræði og hreyfingu og hefur það verið alveg
frá upphafi skólans. Þann 28. apríl árið 2011 stigum við það skref að verða hluti af
heilsuskólum landsins og vorum 18. skólinn í þeirri stefnu. Auk þess unnum við að
Grænfánanum og flögguðum við honum fyrst árið 2010 vegna flokkunar á rusli og árið 2012
vegna lýðheilsu. Leikskólinn er 702,2 m² ásamt mjög góðu og stóru útivistarsvæði. Arkitekt
hússins er Ferdinand Alfreðsson.
2. Hugmyndafræði og gildi leikskólans
Frá stofnun skólans hefur stefnan verið að gera „draumaleikskólann“ og var bæði
heilsusamlegur lífsstíl til hliðsjónar hvað varðar matarræði og hreyfingu. Í samstarfi við hina
skólana í bæjarfélaginu tileinkum við okkur Uppeldi til ábyrgðar sem fellur vel að
markmiðum heilsuskóla.
Í Holtakoti er lögð áhersla á skapandi starf, leik barnanna og hreyfingu allt skólaárið. Þar sem
samfélagið okkar breytist hratt, er sífellt mikilvægara að hreyfiþjálfun barna sé sinnt, þar
sem þau hafa ríka þörf fyrir að hreyfa sig. Í hreyfingu læra börnin að stjórna líkama sínum og
því hvernig þau geta notað hann. Auk þess stuðlar öll hreyfing að andlegri og líkamlegri
vellíðan. Ung börn eru mjög móttækileg fyrir því að læra um heilbrigðan líffstíl sem er
grunnur að góðu og heilbrigðu líferni seinna á lífsleiðinni.
Þar sem við höfum heilsusamlegan lífsstil að leiðarljósi leggjum við mikla áherslu á hollt
mataræði þar sem börnin fá fjölbreyttan og hollan mat með áherslu á aukna neyslu grænmetis
og ávaxta. Allur matur í leikskólanum er unninn frá grunni og leitast er við að nota sem
minnst af unnum matvörum. Allt brauð er bakað á staðnum og grænmeti er keypt lífrænt
ræktað þegar hægt er. Vatn er mikilvægur hluti af hollu mataræði og vitað er að hæfileg
vatnsdrykkja eykur velliðan yfir daginn. Þess vegna eru öll börnin með vatnsbrúsa sem þau
5
geta gengið í yfir daginn. Á sumrin sækjum við um reit hjá bæjarfélaginu og ræktum
kartöflur og grænmeti í garði rétt hjá leikskólanum og sér starfsfólk um þá ræktun ásamt
börnunum í leikskólanum, sem lið í sumarstarfi. Mikilvægt er að skapa börnum tækifæri til
leiks á eigin forsendum. Í gegnum leikinn öðlast þau færni í mannlegum samskiptum sem
eflir félagsþroska þeirra. Leikurinn er því kjarninn í öllu uppeldisstarfi leikskólans.
2.1 Leiðarljós Holtakots
Leiðarljós Holtakots í allri vinnu er jákvæðni, öryggi og virðing. Jákvæðni stendur fyrir að
vera reiðubúin/n að leggja sitt að mörkum með gleði og brosi á vör, bregðast jákvætt við allri
hegðun og sjá það besta í öllum.
Öryggi stendur fyrir þá tilfinningu að umhverfi okkar veiti okkur öryggi og vellíðan bæði
andlega og líkamlega.
Virðing stendur fyrir þá grundvallarskoðun að einstaklingar eru ólíkir og bera á virðingu fyrir
hverjum og einum og skoðunum þeirra.
2.2 Áherslur í vinnu að leiðarljósum leikskólans
Að búa börnunum skapandi umhverfi, forvitnilegt og fjölbreytt til náms, gegnum leik
og störf sem efla alhliða þroska þeirra.
Að börnin læri að taka tillit til annarra og efli með sér skilning á tilfinningum og
þörfum annarra.
Að efla jákvæða sjálfsvitund, sjálfstraust og sjálfsmynd barnanna, svo þau verði
sjálfstæðir einstaklingar, sem geta valið og hafnað út frá eigin forsendum.
Að börnin læri að vinna með öðrum og beri virðingu fyrir umhverfinu sínu og öðrum.
Að foreldrar, starfsfólk og börn séu ánægð og líði vel í leikskólanum.
Að barnið vinni út frá eigin áhuga og reynslu, sé virkt og skapandi í leik sínum og
læri með því að prófa sig áfram.
Að barnið læri í gegnum félagsleg samskipti við fullorðna og önnur börn.
Að verkefni séu ögrandi og veiti barninu aukinn þroska og vitneskju.
Í gegnum leikinn er barninu boðið upp á fjölbreytt viðfangsefni sem koma til móts við
þarfir þess, áhuga og getu auk þess sem þau stuðla að auknum þroska.
Að barnið kynnist umhverfi sínu, náttúru landsins og læri að bera virðingu fyrir því.
Að gott samstarf, traust og gagnkvæm virðing skapist milli heimilis og skóla.
6
Til að ná fram þessum markmiðum og tengja leiðarljósin í gegnum starfið var gerður
samskiptasáttmáli þar sem gagnvirk samskipti eru höfð að leiðarljósi.
2.3 Samskiptasáttmáli – þátttaka barna, foreldra og starfsfólks
Samskiptasáttmáli á Heilsuleikskólanum Holtakoti
Við viljum hafa góð samskipti sem einkennast af heiðarleika, umburðarlyndi og
jákvæðni.
Koma fram við aðra eins og við viljum láta koma fram við okkur.
Sýnum gleði, áhuga, ábyrgð og fagmennsku í starfi.
Komum vel fram við hvert annað og af virðingu.
Tölum vel hvert um annað, skólann, foreldra og börn bæði innan dyra sem utan.
Hlýlegt viðmót, kærleiksrík og heiðarleg samskipti.
Börn, foreldrar og starfsfólk fá tækifæri til að segja sinn hug og ákvarðanir eru teknar
á lýðræðislegan hátt.
Hugmyndir og óskir foreldra eru virtar.
Að börn deili skoðunum og hugmyndum, tjái sig með ólíkum hætti og eigi jákvæð og
uppbyggileg samskipti í barnahóp.
3. Helstu áhersluþættir í starfi leikskólans
Hér á eftir verður gerð grein fyrir helstu áhersluþáttum í starfi leikskólans, þessir þættir
samtvinnast í dagskipulagi skólans.
3.1 Uppbyggingarstefnan
Uppeldisaðferðin sem skólinn leitast við
að taka mið af bæði í starfsmannastefnu
sinni og í daglegri umgengni við börnin,
nefnist Uppeldi til ábyrgðar – uppbygging
sjálfsaga. Aðalmarkmið aðferðarinnar er
að ýta undir sjálfsaga og sjálfsstjórn barna
með því að skapa aðstæður fyrir barnið til
að læra af mistökum sínum sem það gerir
í samskiptum við aðra, því gengið er út frá
þeirri grundvallarhugmynd að enginn geti í raun stjórnað öðrum – aðeins sjálfum sér. Með
aðferðinni þjálfast börnin í að skynja tilfinningar sínar og segja frá líðan sinni og læra að
7
þekkja grundvallarþarfir sínar og annarra. Á einfaldan hátt læra börnin líka um lífsgildi –
hvað okkur öllum finnst mikilvægast. Börnin læra af mistökum sínum og læra að koma með
lausnir í samskiptum við aðra í samvinnu við kennara sína. Þau læra þannig að við gerum öll
mistök, en getum notað mistökin til að læra af þeim og verða sterkari einstaklingar. Á Íslandi
hefur þessi aðferð verið í þróun síðastliðin tólf ár. Hugmyndafræðin á bak við stefnuna á rætur
sínar að rekja til Kanada. Unnið hefur verið með aðferðir stefnunnar í skólum til að mynda í
Bandaríkjunum. Aðferðin er kennd við Diane Gossen, frá Kanada. Hugmyndafræðin Uppeldi
til ábyrgðar byggir samkvæmt hugmyndum Gossen á að skipulag skólaumhverfis kenni
börnunum sjálfsaga, hæfni til að taka ábyrgð á eigin orðum og gerðum. Byggir upp
sjálfstraust og gefur innri styrk. Það má segja að stefnan ýti undir umhyggjusamt
skólasamfélag. Uppbyggingarstefnan þjálfar börnin í að vera það sem þau vilja vera en ekki
bara að geðjast öðrum. Meginmarkmiðið með henni er að kenna börnunum sjálfsstjórn og
sjálfsaga, taka ábyrgð á eigin orðum og gerðum og læra af mistökum í samskiptum. Á
leikskólastiginu ræðum við orð eins og virðing-samskipti við börnin. Kennarar skólans munu
tileinka sér vinnubrögð sem samræmast þeim anda sem Uppbyggingarstefnan boðar við
ráðningu í starf í Holtakoti.
8
Samkvæmt Uppbyggingarstefnunni hafa allir þörf fyrir:
GLEÐI OG
ÁNÆGJA
FRELSI OG
SJÁLFSTÆÐI
ÁST OG
UMHYGGJA
EIGIÐ
ÁHRIFAVALD
skemmtun geta valið
sjálf(ur) að tilheyra vera góður í
fagna ákveða
sjálf(ur) að eiga vin
finna
mikilvægi sitt
hlátur eiga
möguleika
þykja
vænt um
fá
viðurkenningu
læra nýja hluti fá tækifæri taka þátt í standa sig vel
vera með ráða við
3.2 Grænfáninn
Eitt af þróunarverkefnum Holtakots er þátttaka leikskólans í alþjóðlega umhverfisverkefninu
Skólar á grænni grein. Þeir skólar sem uppfylla ákveðin skilyrði fá að flagga sérstökum
Grænfána því til sönnunar að markvisst umhverfisstarf fari fram í skólanum. Vegna þátttöku
okkar í Grænfánaverkefninu hefur verið stofnað umhverfisráð Holtakots og gerður sérstakur
umhverfissáttmáli sem er:
„Leikskólinn Holtakot ætlar að leggja sitt af mörkum til jarðarinnar, það ætlum við að
gera með því að tileinka okkur umhverfisvæna starfshætti og kenna börnunum að þekkja
og virða umhverfi sitt og að barnið læri að taka ábyrgð á eigin hegðun í umhverfi sínu.
Auk þess ætlum við að flokka rusl og endurnýta það sem til fellur, nota umhverfisvæn efni
og spara orku og vatn.“
Holtakot flaggaði sínum fyrsta Grænfána þann 17. desember 2010. Annað skiptið flögguðum
við Grænfánanum þann 17.desember 2012 fyrir lýðheilsu.
9
Umhverfisvitund okkar gengur gegnum allt leikskólastarfið. Ekki er eingöngu átt við
uppeldisstarfið heldur öll innkaup, endurnýtingu, þvotta, þrif og umgengni við húsbúnað og
viðhald. Allur pappír er flokkaður fyrir endurvinnslu eða myndsköpun, pappírssöfnun og
flokkun fer fram á hverri deild fyrir sig. Auk þess erum við með endurvinnsluskápa í miðrými
leikskólans sem allar deildir hafa aðgang að og starfsmenn eldhússins setja allt sem hægt er að
endurnýta þangað. Nauðsynlegt er að börnin séu virkir þátttakendur í ferli endurvinnslu og
umhverfisverndar eftir því sem þroski þeirra leyfir.
Það helsta sem við gerum er að:
flokka og endurnýta,
fara í vettvangsferðir,
skoða lífríkið t.d. í fjörunni og fuglana,
kynnast ræktun, inni sem úti,
fylgjast með breytingu árstíðanna,
fylgjast með veðrinu og áhrifum þess,
skoða og safna hlutum og fyrirbærum úr náttúrunni.
Við ákváðum að byrja á því að flokka rusl og settum okkur markmið út frá því sem eru að:
barnið kynnist umhverfi sínu og þeirri náttúru sem umlykur það og læri að bera
virðingu fyrir henni,
endurvinna og flokka rusl, endurnýta það sem hægt er t.d. í föndur,
spara raforku og vatn t.d. ekki hafa kveikt ljós nema nauðsyn sé og ekki láta vatn
renna að óþörfu,
nota vistvæn hreinsiefni – við þrif leikskólans eru eingöngu notuð vistvæn hreinsiefni,
kenna börnunum að henda ekki rusli úti og skýra fyrir þeim að þetta hefur áhrif á
náttúruna og fleira,
kenna börnum að rækta grænmeti og plöntur – það hefur góð áhrif á náttúruna,
starfsfólk tilkeinki sér umhverfisvæna starfshætti.
Samstarf heimilis og skóla hvað varðar Grænfánavinnu er að börnin koma með ýmislegt
endurnýtanlegt að heiman sem er notað í leikskólastarfinu. Þannig verða börnin virkir
þátttakendur í stefnu leikskólans og læra um leið notagildi hluta, hvernig hægt er að nýta í
stað þess að henda og að oft getur gamalt komið í stað þess að kaupa nýjan hlut. Þegar komið
10
er með hluti til endurvinnslu í leikskólann á að skila þeim til viðkomandi deildar sem sér svo
um að koma hlutunum á rétta staði í endurvinnsluskápinn okkar á ganginum.
3.3 Hreyfing
Hreyfing er öllum nauðsynleg og þá sérstaklega börnum því þar er grunnurin lagður að
heilbrigðu líferni sem leikskólinn leggur mikla áherslu á. Gamall málsháttur segir: „Lengi býr
að fyrstu gerð“, þetta gildir svo sannarlega um allan þroska frá vöggu til grafar. Þess vegna er
mikilvægt að efla og vinna markvisst að hreyfiþjálfun barna strax frá unga aldri. Börnin læra í
gegnum leik og því er lögð mikil áhersla á að hafa alla hreyfikennslu í leikjaformi. Með úrvali
af góðum og vel skipulögðum hreyfistundum og gönguferðum í okkar nærumhverfi stuðlum
við að heilbrigðum lífsstíl barnsins til framtíðar. Markmið hverrar hreyfistundar er að efla
alhliða þroska barnsins og líkamsvitund, sem leiðir af sér aukna félagsfærni og leikgleði, sem
eflir vináttubönd.
3.4 Leikur og nám
Við leggjum mikla áherslu á að börnin fái að njóta sín í hinum sjálfsprottna leik sem er
barninu eðlilegur fyrstu æviárin. Ýmis reynsla barnsins og upplifanir úr daglegu lífi
endurspeglast í leiknum og er hann leið barnsins til að skilja raunveruleikann betur og átta sig
á eigin tilfinningum. Leikurinn felur því í sér gífurlega fjölbreytt nám, þar sem barnið er á
eigin forsendum, getur prófað sig áfram og öðlast nýja reynslu.
Í sjálfsprottnum leik er barn:
sjálfrátt og sjálfstætt,
stjórnandi og skapar leikinn úr eigin upplifunum og hugarfari,
að taka ákvarðanir og leysa úr vandamálum,
einbeitt, það gleymir stund og stað,
upptekið af augnablikinu, það er
ferlið sem skiptir máli,
laust við utanaðkomandi reglur
aðrar en þær sem það setur sjálft eða
í samráði við leikfélagana,
að efla alhliða þroska sinn,
að læra að leika saman í sátt og
samlyndi og deila leikföngum sín á
milli,
11
að fá tækifæri til að læra og þroskast á eigin forsendum.
Frjálsi leikurinn er alltaf í boði og eru þá öll svæði deildarinnar opin og geta börnin því valið
hvað þau vilja gera. Markmiðið er þó að þau stoppi smá stund á hverjum stað sem þau velja
sér og gangi síðan frá áður en annað er valið.
Af leik sprettur ný þekking, nýjar tilfinningar, nýjar athafnir og leikni. Í leik tjáir barn
tilfinningar sínar og fær útrás fyrir þær. Sköpunarþörf og hugmyndaflug birtist í leikjum þess.
Þetta er það sem við í Holtakoti ætlum að halda utan um og varðveita.
Margir leikir eru fjölþættir og flokkast undir fleiri en einn flokk:
Skynfæra- og hreyfileikir:
Hreyfing.
Tónlist.
Vatnsleikir.
Ferðir.
Sköpunar- og byggingarleikir:
Listsköpun.
Byggingarleikir.
Hlutverka- og ímyndunarleikir:
Hlutverkaleikur.
Regluleikir:
Spil og röðunarleikir.
Hring –og hópleikir.
4. Grunnþættir menntunar og námssvið leikskólans
Í Aðalnámskrá leikskóla birtast grunnþættir menntunar sem eru þeir sömu á öllum
skólastigum. Grunnþættirnir eiga sér stoð í lögum um leikskóla. Grunnþættirnir snúast um
læsi á samfélag, menningu, umhverfi og náttúru þannig að börn og ungmenni læri að byggja
sig upp andlega og líkamlega, að bjarga sér í samfélaginu og vinna með öðrum.
Grunnþættirnir snúast einnig um framtíðarsýn og getu og vilja til að hafa áhrif og taka virkan
þátt í að viðhalda samfélagi sínu, breyta því og þróa það. Hugmyndirnar að baki
grunnþáttunum eiga að endurspeglast í starfsháttum skóla, samskiptum og skólabrag. Þeir
skulu einnig vera sýnilegir í skólastarfinu öllu. Grunnþættirnir eru læsi, sjálfbærni, heilbrigði
12
og velferð, lýðræði og mannréttindi, jafnrétti, sköpun. Í daglegu starfi og í gegnum
námssviðin er unnið að þessum þáttum á Holtakoti. Hér verður gerð grein fyrir því hvernig
Holtakot vinnur að þessum þáttum:
4.1 Læsi
Læsi er til dæmis að geta breytt bókstöfum í hljóð, tengt hljóð saman í orð, notað orð til að
búa til málsgreinar, efnisgreinar, kafla og bækur en jafnframt verðum við að geta ráðið í
ýmsar vísbendingar um hugsun og merkingu í ritmálinu. En við þurfum einnig að geta tengt
efni þess við það sem við höfum reynt og upplifað. Læsi snýst um samband orðanna við lífið
sjálft, það sem við köllum raunveruleikann, og flest það sem við tökum okkur fyrir hendur.
Markmið með læsi er að börn verði:
læs í víðasta skilningi,
læs á umhverfið,
læs í samskiptum.
Einnig að kennarar:
Efli málskilning og máltjáningu.
Auki orðaforða og hugtakaskilning.
Kenni létta söngva og leiki, með hreyfingum.
Hvetji til hlustunar, tjáningar og skilnings.
Geri bókstafi og tölustafi sýnilega í gegnum leikinn.
Gefi sér tíma fyrir hvert einstakt barn í hópnum.
Efli leikgleði með orðum og rími.
Tryggji að öll börn í leikskólanum hafi leiðir til tjáskipta.
Leiðir:
Athafnir daglegs lífs og samskipti.
Samverustundir.
Leikur.
Hringekja.
Stafur vikunnar.
Hópastarf.
Markviss málörvun.
Lesmál.
13
Athafnir daglegs lífs og samskipti
Í samskiptum við börnin þarf að nota orð við athafnir um leið og við framkvæmum. Núna t.d.
erum við að setja smjör á brauðið, klæðum okkur í gallann. Börnin eru hvött til þess að ræða
saman og fá aðstoð við það þegar þurfa þykir. Talmálið er grunnurinn að læsi barna og kemur
á undan öllu öðru í lesnámi og er því mikilvægt að vanda vel til verka þegar grunnurinn er
lagður að talmáli barna.
Samverustundir
Samverustundir eru reglulega a.m.k. þrisvar sinnum yfir daginn. Það fer eftir aldri hvernig
þær eru notaðar og eru þær misfjölbreyttar. Samverustundirnar eru m.a. notaðar í að kenna
börnum söngva og þulur, þeim eru sagðar sögur og þau fá tækifæri til að segja sögur. Þessar
samverustundir eru hornsteinninn í öllu starfi leikskólans og fer þar fram mjög mikið af
lærdómsríkum samskiptum. Börnin læra t.d. að bíða þangað til kemur að þeim og að skiptast
á. Þau þurfa að fara eftir fyrirmælum og læra smátt og smátt að lesa í samskipti og sýna hvert
öðru þolinmæði.
Leikur
Í leikskólanum er aðaláherslan lögð a hinn frjálsa leik. Hann hvetur barnið til samskipta og
skoðanaskipta sem spretta fram í eðlilegu flæði við leikinn. Leikurinn er lífstjáning barnsins
og í gegnum hann virkja börn reynslu sína og áhuga.
Hringekja
Hringekja er notuð á móti frjálsa leiknum og þá er börnunum skipt í minni hópa og fá stýrðari
verkefni í stuttan tíma í einu. Oftast rúllar þetta á u.þ.b. 20 mínútum. Í hringekju er tíminn
notaður í ýmiskonar vinnu með börnunum þar sem þau fá meiri athygli í minni hópum og oft
er hægt að vinna öðruvísi verkefni á þennan hátt.
Stafur vikunnar
Á elstu deildinni er unnið markvisst með innlögn
stafanna og er það gert þannig að í byrjun hverrar
viku er nýr stafur kynntur til sögunnar og farið yfir
hljóð hans og hann skoðaður á alla kanta. Börnin
mega svo koma með eitthvað að heiman alla dagana
sem byrjar á eða inniheldur þennan viðkomandi staf.
Bókin Lærum og leikum með hljóðin eftir Bryndísi
Guðmundsdóttur er notuð í hverri viku og farið yfir
14
hvernig hver stafur á sitt eigið hljóð og hvað gerist þegar við myndum það (titra t.d. raddbönd
eða kitlar í varnirnar við að segja hljóðið).
Fyrsti stafurinn er Íí og annar Ss. Ástæðan er sú að við viljum sýna mjög fljótt fram á þá töfra
sem eiga sér stað þegar tvö mismunandi hljóð „hittast“. Þá verður til orð sem börnin þekkja. Í
þessu tilviki er það auðvitað orðið Ís. Þetta vekur mikla lukku og kveikir í börnunum að leita
eftir fleiri hljóðum. Næstu stafir voru svo
stafirnir Óó og þar á eftir Ll. Þannig
gátum við raðað örfáum stöfum fram og
til baka og myndað nokkur orð. Sól og ól
urðu til og öll orðin voru hengd upp á
vegg og hægt og rólega fæddist í
börnunum sú hugmynd að hver stafur gæti
gefið okkur möguleika á ennþá fleiri
orðum. Orðin voru prentuð út ásamt mynd
af því sem við átti og voru látin hanga
uppi veturinn út.
Hópastarf
Elstu börn leikskólans vinna allan síðasta veturinn sinn í svokölluðum skólahóp. Þar er
markviss vinna við að undirbúa börnin fyrir komandi skólagöngu. Það er gert með því að
leggja frekari áherslu á stafina, tölustafina, rím, sporun, ýmis stærðfræðihugtök og annað sem
tengist grunninum að skólafærni. Skólahópurinn fer líka í vettvangsferðir og lærir þannig
umhverfislæsi og að þekkja nánasta umhverfi sitt.
Á yngri deildum er unnið í litlum hópum og þá er t.d. lesið fyrir börnin, hlustað með þeim á
tónverk, börnin teikna og spila á spil. Þemavinna er unnin með allra yngstu börnunum í litlum
hópum og hefur þá verið unnið með húsdýrin, tölustafina, börnum eru kenndir litirnir og í
hverri viku læra öll börnin nýtt tákn með tali.
Markviss málörvun
Markviss málörvun örvar og eykur málvitund barna og er forvarnarstarf gegn
lestrarörðugleikum. Markviss málörvun er markviss skipulögð leikstund þar sem unnið er eftir
bókinni Markviss málörvun í leik og starfi ( þ.e.a.s.fyrstu fjórir kaflarnir) eftir Helgu
Friðfinnsdóttur, Sigrúnu Löve og Þorbjörgu Þóroddsdóttur.
Markviss málörvun felur í sér kerfisbundin vinnubrögð í leik. Leikurinn er notaður til þess að
ná athygli barnanna og vekja áhuga þeirra um leið og leikþörf þeirra er mætt. Hún byggist
15
aðallega upp á leikjum með móðurmálið á ýmsa vegu t.d.hlustun og tjáningu, einnig læra
börnin þulur og runur, jafnframt hlusta þau á sögur í bundnu máli. Þetta eykur tilfinningu
barnanna fyrir hrynjandanum í málinu og uppbyggingu þess og leggur þannig grunninn að
lestarkennslu síðar meir
Lesmál
Áherslur miðað við aldur barna: Fyrir allan aldur er markvisst lesið fyrir börnin allan ársins
hring, bækur sem hæfa aldri og þroska:
Hópur 1-2 ára: Lesa sömu bókina í eina viku í senn og taka út orð og tengja orðið við
mynd, safna myndunum upp á vegg.
Hópur 2-3 ára: Lesa sömu bókina í eina viku í senn og taka út orð og tengja orðið við
mynd, safna myndunum upp á vegg ásamt rituðu orði. Nota orðið í daglegum
samskiptum við börnin.
Hópur 3-4 ára: Lesa sömu bókina í eina viku í senn og taka út orð og tengja orðið við
mynd, safna myndunum upp á vegg ásamt rituðu orði. Nota orðið í daglegum
samskiptum við börnin. Börnin teikna mynd af orðinu t.d. ef orðið er ský þá teikna
börnin ský.
Hópur 4-5 ára: Lesa sömu bókina í eina viku í senn og taka út orð og tengja orðið við
mynd, safna myndunum upp á vegg ásamt rituðu orði. Nota orðið í daglegum
samskiptum við börnin. Börnin teikna mynd af orðinu t.d. ef orðið er ský þá teikna
börnin ský. Börnin hvött til að endursegja söguna, ýmiskonar skapandi vinna notuð til
þess að festa orðið og söguna í minni barnsins.
Hópur 5-6 ára: Lesa sömu bókina í eina viku í senn og taka út orð og tengja orðið við
mynd, safna orðum upp á vegg. Nota orðið í daglegum samskiptum við börnin.
Börnin teikna mynd af orðinu t.d. ef orðið er ský þá teikna börnin ský. Börnin hvött til
16
að endursegja söguna, ýmiskonar skapandi vinna notuð til þess að festa orðið og
söguna í minni barnsins. Þau teikna og skrifa orðið sjálf. Í hverri viku teikna börnin
mynd upp úr sögunni eða þeim sögubút sem er þeim minnisstæðastur. Myndunum er
safnað í eina möppu sem börnin fá í lok vetrar.
4.2 Heilbrigði og velferð
Heilbrigði byggist á andlegri, líkamlegri og félagslegri vellíðan. Helstu þættir heilbrigðis sem
leggja þarf áherslu á eru: jákvæð sjálfsmynd, hreyfing, næring, hvíld, andleg vellíðan, góð
samskipti, öryggi, hreinlæti og skilningur á eigin tilfinningum og annarra.
Markmiðið með hreyfingu er að efla
líkamsvitund, heilbrigði og sjálfstraust
barnanna með æfingum og leikjum. Við
hvetjum börnin til virkrar hreyfingar á sem
fjölbreyttastan hátt og stuðla þannig að
andlegri og líkamlegri vellíðan. Með þessu
örvum við hreyfiþroska barnanna, bæði fín-
og grófhreyfingar þannig að börnin nái valdi
á líkama sínum.
Börn byrja að tjá sig snemma með hreyfingu og hafa ríka þörf fyrir að hreyfa sig frjálst og
óhindrað. Öll hreyfing stuðlar að andlegri og líkamlegri vellíðan. Góð hreyfifærni eykur
sjálfstraust barnanna, snerpu og þol. Börnin fara einu sinni í viku í sal skólans yfir
vetrartímann og oft seinnipart dags. Auk þess hafa tveir elstu árgangar skólans haft aðgang að
íþróttasal Álftanesskóla einu sinni í viku.
Farið er í gönguferðir einu sinni í viku, allt
árið um kring. Yfir sumartímann er
hreyfingin færð mikið út, gönguferðir eru
auknar og farið í leiki og hjólað á útisvæði.
Annað hvert ár höfum við 6 vikna
dansnámskeið sem danskennari kemur og sér
um. Í lok dags er jafnan skilað í sal og eru
þá settar upp stöðvar fyrir þau.
17
Elsti árgangurinn fer í sundþjálfun einu sinni i
viku, börnin æfa sig í umgengni í búningsklefa,
fara í sturtuklefann og læra að verða örugg í
vatninu. Markmiðið er að þau læri að bjarga sér
og verði örugg í búningsklefanum áður en
skólaganga hefst.
Leiðir:
Gönguferðir 1x í viku.
Hreyfistund í sal 1x viku.
Tveir elstu árgangarnir fá að auki hreyfistund í sal Álftanesskóla 1x í viku og fara í
fimleikasalinn í Ásgarði 2x í mánuði.
Dans námskeið að hausti annað hvert ár í 6 vikur.
Hópleikir.
Frjáls leikur.
Tónlist.
Söngvar.
Sund.
Hreinlæti
Mikilvægt er að kenna börnunum að tileinka sér
almennar hreinlætisvenjur eftir þroska og getu
hvers og eins. Það er mjög áríðandi að foreldrar
og starfsmenn hafi samráð þegar verið er að venja
barn af bleyju, að halda sér þurru og hreinu.
Misjafnt er hvenær börn hafa náð þroska til að
hætta með bleyju. Í leikskólanum er börnunum
kenndur handþvottur fyrir máltíðir og eftir ferðir á
snyrtingu, auk þess andlitsþvottur með
þvottastykkjum eftir máltíðir á yngri deildunum.
18
Næring
Markmiðið með matartímanum er fyrst og fremst að barnið nærist nauðsynlega og reglulega.
Mikilvægt er að börnin smakki allan mat svo þau læri að borða fjölbreytta og holla fæðu.
Máltíðir eru þannig mikilvægur tími barnanna á leikskólanum, börnin eiga fast sæti hjá sínum
kennara sem veitir þeim öryggi. Við borðhaldið gefst tími og tækifæri til að spjalla við börnin.
Áhersla er lögð á að einn tali í einu og
hinir hlusti á meðan. Börnin taka þátt í
að leggja á borð og ganga frá eftir aldri
og getu. Einnig læra börnin borðsiði og
sjálfsbjargarviðleitni með því að nota
hnífapör, skammta sér sjálf á diskinn og
kunna sér magamál. Í lok matartímans
þakka allir kurteislega fyrir sig.
Mikilvægt er að matmálstímar séu
öllum notaleg stund.
Stór hluti barnanna borðar þrjár máltíðir í leikskólanum daglega og er því mikilvægt að þess
sé gætt að hollustan sé höfð að leiðarljósi. Við höfum fengið til okkar næringarfræðing til að
setja okkur stefnu í matseðlum sem er á þessa leið:
Fiskur 1 -2x í viku.
Kjöt/grænmetisréttir 2-3x í viku.
Grautar og súpur 1 sinni í viku.
Ávextir og grænmeti alla daga.
Sætabrauð 1 x í viku.
Gróft brauð og kornmeti í boði daglega – allt brauð bakað á staðnum.
Gætt að réttu fituhlutfalli í mat.
Ekki léttvörur í boði fyrir börnin – léttmjólk fyrir 2 ára og eldri.
19
Hvíld
Reglulegur svefn og nægjanlegur er öllum
börnunum nauðsynlegur, ekki síst fyrstu ár
ævinnar þegar vöxtur og þroski er hvað
örastur. Svefnvana börn eru þreytt og
mótþróagjörn og þrífast illa í hópi. Svefn –
og hvíldartími er því nauðsynlegur í
leikskólanum til að tryggja andlega og
líkamlega vellíðan barnsins. Hvíldartími
gefur tækifæri til að skapa tengsl við hvert einstakt barn og barnahópinn sem heild. Eftir því
sem sem börnin eldast breytist svefnþörf þeirra, en þörf þeirra fyrir hvíld og ró er alltaf
mikilvæg. Tveggja ára börn og yngri sofa undantekningarlaust samkvæmt reglugerðum um
svefnþörf. Þegar börnin eldast breytist hvíldartíminn þannig að ýmist hlusta þau á tónlist eða
lesið er fyrir þau.
4.3 Jafnrétti
Markmiðið er að allir njóti sömu réttinda
óháð kyni, fötlun, þjóðerni, tungumáli,
félagsstöðu eða trúarbrögðum þannig að
allir fái tækifæri til að þroskast og læra á
eigin forsendum og engum sé mismunað á
grundvelli ofangreindra þátta.
Lögð er áhersla á leikskóla án aðgreiningar
í öllu starfi sem tengist skólanum.
4.4 Lýðræði og mannréttindi
Forsenda lýðræðis er samábyrgð, meðvitund og virkni borgaranna sem gerir þá færa um að
taka þátt í að móta samfélag sitt og hafa áhrif nær og fjær. Börnunum er gefinn kostur á að
vera virk og taka samfélagslega ábyrgð með vali sínu. Börnunum er einnig kennd virðing fyrir
manngildum og heilbrigði í gegnum leik og starf. Börnin skynja sig sem hluta af stærri heild
með þátttöku í frjálsum leik og lausn verkefna. Í lögum um leikskóla segir „stuðla skal að því
að nám fari fram í leik og skapandi starfi þar sem börn njóta fjölbreyttra uppeldiskosta.
Starfshættir leikskóla skulu mótast af umburðarlyndi og kærleika, jafnrétti, lýðræðislegu
20
samstarfi, ábyrgð, umhyggju, sáttfýsi, virðingu fyrir manngildi og kristinni arfleifð íslenskrar
menningar“ (Lög um leikskóla. 90/2008, 2. gr.).
Lýðræðislegt skólasamfélag byggist á
samvinnu og samveru og viðurkennir að
velferð hvers og eins skipti máli og að
mannréttindi allra séu virt. Í Barnasáttmála
sameinuðu þjóðanna segir að hafa ber í huga
að í skólastarfinu þarf að ríkja lýðræði, að
það sé hlustað á þarfir barnanna, því börn eru
sjálfstæðir einstaklingar með eigin réttindi.
Börn eiga rétt á að láta í ljós skoðanir sínar
um málefni hvað þau varðar og virða á skoðanir þeirra (Barnasáttmáli Sameinuðu þjóðanna,
1989).
Markmið:
Tilgangurinn og markmiðið með því að stuðla að lýðræði í leikskólastarfi er að kenna börnum
að vera sjálfstæð. Að börnunum finnist að þau hafi eitthvað um málin að segja, að hlustað sé á
rödd þeirra og skoðanir. Þau upplifi að þau hafi val og að þau finni til ábyrgðar gagnvart
náunganum og samfélaginu. Í framtíðinni verða þau ábyrgir samfélagsþegnar.
Leiðir:
Leiðir að þessu markmiði eru að hlusta ávallt á þarfir barnanna og hlusta á þarfir foreldra
gagnvart börnunum. Að kennarar skapi réttu skilyrðin og leiði leikinn í rétta átt með opnum
spurningum og jákvæðri hvatningu. Einnig þarf að gefa börnum kost á að velja og hafa
skoðun á daglegum athöfnum.
Dæmi um lýðræðisleg vinnubrögð er að börnin á þremur elstu deildum leikskólans fá að velja
hvað er í matinn einu sinni í mánuði. Börnin kjósa um ýmsa hluti, til dæmis nöfn á hópum
sem þau eru í, hvað á að vera í deildarvali og hvert á að fara í gönguferðir. Einnig skiptast
börnin á að vera veðurfræðingar og ákveða hvernig útiklæðnaður er nauðsynlegur þann
daginn. Á elstu deild leikskólans eru nokkur börn með í grænfánanefnd skólans þar sem þau
geta látið skoðanir sínar í ljós.
21
4.5 Sköpun
Sköpun og menning er mikilvægur þáttur í leikskólastarfinu. Sköpun í leikskóla á fyrst og
fremst að beinast að sköpunarferlinu, könnuninni, gleðinni, tjáningunni og náminu sem kemur
fram í ferlinu þegar hugmyndir barnsins, tilfinningar þess og ímyndun fá að njóta sín.
Einnig skiptir máli að örva tilfinningu barnanna fyrir mismunandi efnivið og læra að
endurvinna og endurnýta efni úr
umhverfinu, efla sjálfstraust og sjálfsmynd
barnanna. Auk þess að þjálfa fín – og
grófhreyfingar og samhæfingu augna og
handa.
Börn hafa ríka þörf fyrir að tjá sig í gegnum
sköpun. Í skólanum er mikilvægt að veita
börnunum tækifæri til að tjá sig á
mismunandi hátt með fjölbreyttum efnivið.
Áhersla er lögð á að barnið fái útrás fyrir
sköpunargleði sína og tjáningu tilfinninga. Því er mikilvægt að fjölbreyttur efniviður sé í boði
og nægur tími og góð aðstaða. Mikil áhersla er lögð á að endurvinna og endurnýta efnivið
sem börn, kennarar og foreldrar leggja til bæði tilbúið og úr náttúrunni sem nýta má í sköpun.
Þar má meðal annars nefna laufblöð, steina , greinar, sand og fleira sem hægt er að finna í
náttúrunni. Lögð er áhersla á sköpunarferlið sjálft en ekki endanlega útkomu. Börnin eru
hvött til þess að skapa á öllum sviðum á sínum forsendum.
Leiðir:
Börnin hafa aðgengi að listakrók á deildum daglega þar sem tækifæri gefst til þess að skapa á
fjölbreyttan hátt með mismunandi efnivið t.d. með því að klippa, líma, mála, leira, teikna,
skapa úr gipsi og pappamassa. Flest allur efniviður í listakrók er efniviður sem hægt er að
endurvinna og endurnýta. Listakrókur er opinn alla daga og hafa börnin frjálsan aðgang að
honum.
Tónlist:
Á leikskólanum eru til hinir ýmsu hljóðgjafar sem nota má til sköpunar í tónlistarstundum.
Þar gefst börnunum tækifæri til þess að tjá sig í gegnum tónlist. Á öllum deildum er farið í
söngstundir daglega þar sem börnin læra hin ýmsu lög. Einnig hittast allir í sal leikskólans
einu sinni í viku og fara í skipulagða söngstund þar sem lögð er áhersla á söng, þulur og
22
hrynjanda. Börnin fá einnig að hlusta á og dansa eftir tónlist af geisladiskum og tónlist er líka
notuð í skipulögðum hreyfistundum.
4.6 Sjálfbærni
Markmiðið með sjálfbærninámi er að börnin læri að skila náttúrunni af okkur í eins líku
ástandi og við tókum við henni. Einnig að kynnast fjölbreytileika náttúrunnar, bera virðingu
fyrir henni og læra að umgangast hana. Áhersla er lögð á að ganga vel um umhverfi okkar.
Nýtum það sem jörðin gefur og skilum til baka með því að flokka, endurnýta, spara orku,
draga úr mengun og ganga vel um. Förum vel með það sem við eigum svo sem fatnað,
leikföng, orku og umhverfi.
Sérstaða okkar er hafa náttúruna í sinni fjölbreytilegustu mynd sem okkar nærumhverfi. Auk
þess læra börnin að tileinka sér flokkun og endurvinnslu. Í leikskólastarfinu er hvatt til þess að
barnið kynnist því samfélagi sem það býr í með því að fara og skoða nánasta umhverfi sitt
njóta þess og kynnast staðháttum og örnefnum.
Við fengum jörðina ekki í arf frá forfeðrum okkar, við höfum hana að láni frá börnunum
okkar.
Leiðir:
Týnum rusl á skólalóðinni og í
nánasta umhverfi.
Söfnum efniviði í gönguferðum.
Tökum þátt í hreinsunardögum.
Lærum örnefni í umhverfi okkar.
Flokkum rusl og pappír.
Skolum fernur.
Sveitaferð á vorin.
Ræðum veðrið.
Skoðum smádýr, flugur og orma.
Vinnum úr verðlausu efni.
Gróðursetjum.
23
5. Helstu áherslur í námsumhverfi leikskólans
Að búa börnum örugg leikskilyrði og hollt uppeldisumhverfi.
Að gefa börnum kost á að taka þátt í leik og starfi og njóta fjölbreyttra
uppeldiskosta barnahópsins undir leiðsögn leikskólakennara.
Að kappkosta í samvinnu við heimilin, að efla alhliða þroska barna í samræmi við
eðli og þarfir hvers og eins og leitast við að hlúa að þeim andlega og líkamlega
svo að þau fái notið bernsku sinnar.
Að stuðla að umburðarlyndi og víðsýni barna og jafna uppeldisaðstöðu þeirra í
Hvívetna.
Að efla siðgæði barna og leggja grundvöll að því að börn verði sjálfstæðir,
hugsandi, virkir og ábyrgir þátttakendur í lýðræðisþjóðfélagi sem er í örri og
sífelldri þróun.
Að rækta tjáningar- og sköpunarmátt barna í þeim tilgangi að styrkja sjálfsmynd
þeirra, öryggi og getu til að leysa mál sín á friðsamlegan hátt.
Sýn Holtakots eru þessi fínu orð Bangsímons: „Þú er hugrakkari en þig grunar, snjallari en
þú heldur og sterkari en þér sýnist.”
Efniviður leikskólans er margbreytilegur og opinn og gefur fjölbreytta möguleika. Leitast er
við að sækja efnivið í náttúruna eins mikið og mögulegt er og endurnýta það sem til fellur.
24
5.1 Dagskipulag
Hér fyrir neðan er dæmi um almennt dagskipulag á elstu deild leikskólans með tilliti til
áhersluþátta leikskólans. Í dagskipulaginu er meðal annars; hópastarf, sund, hreyfingu í sal,
þemavinna, útivera, frjáls leikur og sögustundir.
Tími Mánudagur Þriðjudagur Miðvikudagur Fimmtudagur Föstudagur
07:30 -
08:00
Leikskólinn opnar,
rólegur leikur
Leikskólinn opnar,
rólegur leikur
Leikskólinn opnar,
rólegur leikur
Leikskólinn opnar,
rólegur leikur
Leikskólinn opnar,
rólegur leikur
08:00 -
09:00 Morgunverður Morgunverður Morgunverður Morgunverður Morgunverður
09:00 -
09:30 Innileikur/listakrókur Innileikur/listakrókur Innileikur/listakrókur
Innileikur/vinastund
Innileikur/listakrókur
09:30 -
10:00 Ávaxtastund Ávaxtastund Ávaxtastund Ávaxtastund Ávaxtastund
10:00 -
11:00 Útivera/gönguferð Útivera/gönguferð Útivera/gönguferð Útivera/gönguferð Útivera/gönguferð
11:00 -
11:30 Samverustund Samverustund Samverustund Samverustund Samverustund
11:30 -
12:00 Hádegismatur Hádegismatur Hádegismatur Hádegismatur Hádegismatur
12:00 -
14:00 Hvíld/lestur Hvíld/lestur Hvíld/lestur Hvíld/lestur Hvíld/lestur
13:30 -
14:30 Frjáls leikur Frjáls leikur Frjáls leikur Frjáls leikur Frjáls leikur
14:30 -
15:00 Síðdegishressing Síðdegishressing Síðdegishressing Síðdegishressing Síðdegishressing
15:00 -
16:00
Sögustund/frjáls
leikur
Sögustund/frjáls
leikur
Sögustund/frjáls
leikur
Sögustund/frjáls
leikur
Sögustund/frjáls
leikur
16:00 -
17:00
Útivera/leikur inni og
skilun
Útivera/leikur inni og
skilun
Útivera/leikur inni og
skilun
Útivera/leikur inni
og skilun
Útivera/leikur inni
og skilun
6. Mat á vellíðan og námi barna
Vorið 2013 voru í fyrsta skipti prófaðar matsaðferðir fyrir börnin með það að markmiði að fá
fram sýn barnanna á leikskólann, líðan þeirra, lýðræði barna í leikskólanum, hvort viðhorf
þeirra séu virt og hvort þau fái að leggja eitthvað til málanna að þeirra mati. Hver starfsmaður
spyr börnin/sinn hóp sömu spurninga og síðan eru svörin tekin saman. Starfsfólk fer yfir
punkta um hvert barn fyrir foreldraviðtöl og foreldrar fá upplýsingar þar og koma með
athugasemdir og ábendingar. Á Holtakoti er áhersla lögð á að samstarf heimilis og skóla
byggi á gagnkvæmum skilningi og virðingu fyrir viðhorfi og þekkingu hvers annars.
25
Samstarfið byggir á því að foreldrar þekki barnið sitt best og beri meginábyrgð á uppeldi og
velferð þess. Mikilvægt er að starsfólk skólans og foreldrar geti treyst hvert öðru, deilt
sjónarmiðum og tekið sameiginlegar ákvarðanir er barnið varðar.
7. Mat á leikskólastarfi
Leikskólinn notast við Heilsubók barnsins sem er mjög gott matstæki til að fylgjast með
alhliða þroska og framvindu barnsins í leikskólanum. Einnig fer fram hópskimun í markvissri
málörvun þar sem talmeinafræðingur kemur að hausti og skimar skólahóp. Unnið er með
niðurstöðurnar yfir veturinn og skimun gerð aftur að vori, sem talmeinafræðingur skilar svo til
grunnskólans. Börnin eru látin taka HLJÓM-2 próf sem er athugunarlisti fyrir
hljóðkerfisvitund barna. Prófið er gert á haustin og þau börn sem ekki koma nógu vel út úr
prófinu eru prófuð aftur á vorin. Þessar upplýsingar fylgja svo með börnunum í grunnskólann.
7.1 Þátttaka foreldra, barna og starfsfólks
Leikskólinn er með foreldraviðtöl tvisvar á ári, þar er farið yfir starfið og það metið með
foreldrum. Niðustöður úr því mati eru svo notaðar til að þróa og bæta starfið.
Árið 2014 verður gerð foreldrakönnun og verða niðurstöður úr þeirri könnun notaðar til að
fara yfir starfið og endurmeta það. Einnig hefur verið gerð tilraun með að láta börnin sjálf
segja frá upplifun sinni á skólastarfinu. Þau svara spurningum tengdum líðan þeirra, þátttöku í
starfi og skoðun á viðfangsefnum.
Starfsmannaviðtöl fara fram í janúar eða febrúar, leikskólastjóri og aðstoðarleikskólastjóri
taka viðtölin annað hvert ár á móti deildarstjórum. Niðurstöður úr viðtölum eru svo notaðar til
að bæta og þróa starfið.
Unnið er að því að búa til stöðluð skráningarblöð til að halda utan um niðurstöður úr
könnunum og viðtölum. Með markvissri skráningu verður hægt að miðla niðurstöðum í
ársskýrslu.
8. Fjölskyldan og leikskólinn
Foreldrafundir eru haldnir einu sinni á ári með nýjum foreldrum, þar eru áherslur
uppeldisstarfsins kynntar. Foreldraviðtöl eru tvisvar á ári fyrir alla foreldra og einnig eftir
þörfum. Við teljum að með því að hafa viðtölin tvisvar á ári náum við betur til foreldra og
förum yfir þarfir hvers barns. Á haustin er farið yfir hvernig gengur og hvað er framundan. Á
vorin er farið yfir skráningar sem við höldum um frammistöðu barnsins og þroskaframvindu
og samstarf við heimilin.
26
Deildarstjórar eru með viðtalstíma einu sinni í viku og oftar ef þarf. Sérkennslustjóri hefur
viðtalstíma fyrir hádegi alla föstudaga. Leikskólastjóri er við alla daga frá kl. 8.00 -16.00
Upplýsingar til foreldra eru kynntar í daglegum samskiptum á töflu í fataklefa og á heimasíðu
skólans. Auk þess senda deildarstjórar póst á foreldra þegar á þarf að halda.
Þegar barn byrjar í leikskólanum fara foreldrar í viðtal hjá deildarstjóra viðkomandi deildar
þar sem farið er yfir þær upplýsingar er lúta að barninu og veru þess í leikskólanum. Foreldrar
skrifa undir samning um leikskóladvöl, farið er yfir helstu reglur og hefðir leikskólans og þær
væntingar sem foreldrar hafa til samstarfsins. Foreldrar veita upplýsingar varðandi barnið,
þroska þess og heilsu. Haustið 2012 byrjaði nýtt aðlögunarform sem kallast þátttökuaðlögun. Í
megindráttum felur þátttökuaðlögun í sér að fyrstu þrjá dagana dvelja foreldrar og barn saman
í leikskólanum. Aðlögunarferlið tekur í heild tvær vikur og í sameiningu kynnast foreldrar og
börn lífinu á Holtakoti. Með þátttökuaðlögun kynnast foreldrar starfinu og starfsfólki betur og
einnig kynnast foreldrar innbyrðis.
8.1 Áherslur í foreldrasamstarfi
Á Holtakoti er starfandi foreldraráð sem vinnur samkvæmt lögum þess félags og eru fundir
tvisvar á hverri önn og oftar ef þurfa þykir. (Sjá nánar á heimasíðu leikskólans).
Á Holtakoti er einnig starfandi foreldrafélag sem vinnur samkvæmt reglum þess félags, allir
foreldrar barna í leikskólanum eru meðlimir í félaginu. Stjórn félagsins er kjörin á aðalfundi
að hausti. Fulltrúar í stjórn eru einn frá hverri deild og einnig situr leikskólastjóri sem fulltrúi
í stjórn sem tengiliður við leikskólann. Foreldrafélagið styður við bakið á því starfi sem fram
fer innan leikskólans og vinnur að hagsmunum barnanna ásamt starfsfólki. Foreldrafélagið
greiðir fyrir ýmsar uppákomur svo sem sumarhátið, leiksýningar, söngskemmtanir og lengri
ferðir, til dæmis sveitaferð.
9. Tengsl skólastiga
Lögð er áhersla á gott skipulag með skýrum markmiðum í tengslum leik- og grunnskóla. Litið
er á lok leikskólagöngu og upphaf grunnskólagöngu sem breytingartímabil fyrir alla
fjölskylduna. Því er mikilvægt að tengsl myndist yfir langan tíma. Tengsl skólastiga þurfa að
vera sveigjanleg og byggja á þörfum og áhuga barna, foreldra og starfsmanna skólanna og eru
allir hafðir með. Stuðla skal að samfellu náms og komið er í veg fyrir endurtekningar.
27
9.1 Samstarfsáætlun milli leik-og grunnskólans
Í september ár hvert liggur fyrir áætlun um samstarf skólanna. Hún skal lögð fyrir foreldraráð
leikskóla og skólaráð grunnskóla til umsagnar ásamt skóladeild fræðslu- og menningarsviðs.
Hún skal síðan kynnt nemendum, foreldrum og starfsfólki í leik- og grunnskólum þegar hún
liggur fyrir. Áætlunin felur í sér:
samfellu um námskrám 5 ára barna og nemenda í 1. bekk,
samfellu í kennsluaðferðum,
aðlögun barna milli skólastiga,
vettvangsferðir um Garðabæ,
gagnkvæmar heimsóknir 5 ára barna og nemenda 1. bekkjar,
þátttöku í sameiginlegum verkefnum og viðburðum svo sem söng og íþróttum,
tilgreind samstarfsverkefni (skilaboðaskjóðan, álfar og tröll ...),
5 ára börnin borða hádegismat í grunnskólum einu sinni,
heimsókn í tómstundaheimili,
umræðuhópa sem meta verkefnin og hverju þau skila í að efla tengsl skólastiga yfir
lengri tíma.
Í ágúst/september ár hvert hittast tengiliðir samstarfsskóla og vinna áætlun að samstarfi
skólaársins. Sú áætlun felur í sér að unnið er að sameiginlegum verkefnum, mánaðarlegum
heimsóknum og að faglegar umræður eigi sér stað milli leik- og grunnskólakennara með það
fyrir augum að skapa samfellu í námi barna og öðlast sameiginlega sýn á nám þeirra. Lögð er
áhersla á að unnið sé markvisst með þætti er varða bernskulæsi svo sem markvissa málörvun
og orðaforðakennslu. Einnig verði unnið með stærðfræðihugtök á báðum skólastigum út frá
hlutlægum viðfangsefnum.
Í október og febrúar hittast tenglar leik- og grunnskóla og fara yfir helstu breytingar/nýjungar
í kennslu og námi 5 ára barna og nemenda í 1. bekk og samstarf skólastiganna.
5 ára börn í leikskólum og nemendur 1. bekkjar í grunnskólum vinna að sameiginlegum
verkefnum yfir skólaárið og fara í gagnkvæmar heimsóknir eftir áætlun sem samstarfsskólar
koma sér saman um.
Almennar upplýsingar um félagslega stöðu og þroska barna skulu fylgja öllum börnum frá
leikskóla og yfir í grunnskóla. Þær upplýsingar byggja á reglugerð nr. 897/2009. Þar koma
fram upplýsingar sem gagnast grunnskólum til að taka sem best á móti hverju barni.
Starfsfólk sérfræðiteymis skóladeildar skilar kennslufræðilegum, læknisfræðilegum,
sálfræðilegum, sérkennslufræðilegum greiningum sem og öðrum greiningum sem að gagni
28
geta komið fyrir velferð og aðlögun grunnskóla að barni á fundi með deildarstjóra sérkennslu
grunnskóla í lok mars ár hvert.
Talmeinafræðingar skólaskrifstofu skila niðurstöðum úr Hljóm2, úr MM-skimun leikskóla og
niðurstöðum úr skimun talmeinafræðinga til umsjónarkennara 1. bekkjar og deildarstjóra
yngri deilda á fundi í ágúst/september ár hvert.