Цус алдалт, үзүүлэх анхны тусламж

MD., Ph.D Д.Амаржаргал

Цус

дүрст элемент сийвэн цусны улаан эс уураг, өөх тос

цагаан эс дааврууд ялтас Үүрэг: дамжуулах, ялгаруулах, дулаан зохицуулах, хамгаалах

Цусны хэмжээ• Насанд хүрсэн хүнд: биеийн

жингийн 6%-8% буюу 1мл-т 65-80 мл

• Хүүхдэд биеийн жингийн 8%-9% • Эрэгтэйд 5-5,5 л• Эмэгтэйд 4,5-5 л

Цус алдалт• Цус судаснаасаа гадагшлахыг цус

алдалт гэх бөгөөд 1. Алдалтын байдлаар 3 ангилдаг.• Гадаад: гэмтсэн арьс салст,

булчин зэргээс шууд гадаад орчин руу алдах

• Дотоод: гадаад орчинтой харьцаатай байдаг хөндийт эрхтнүүд рүү алдах ходоод, гэдэс, уушги, давсаг г.м

• Далд: гадаад орчинтой харьцаагүй хөндийнүүд рүү цус алдах хэвлийн хөндий, үнхэлцэг, үений уут, тархины ховдол, цээжний хөндий г.м

2. Судасны гэмтлийн байдлаар: • Артерийн: хурц ягаан өнгөтэй,

олгойдож тасралтгүй гарна. • Венийн: хүрэн өнгөтэй цус урсаж

гарна.• Хялгасан судасны: улаан ягаан

өнгөтэй, удаан шүүрч гарна.

• Цуллаг эрхтний: элэг, уушги, бөөр, дэлүү зэрэг цуллаг эрхтнээс гарах бөгөөд гэмтсэн гадаргуугаар нэлдээ алддаг. Цуллаг эрхтний судас нь агшдаггүй учир богино хугацаанд их цус алдаж хүндрэх магадлал өндөр. Тогтооход хэцүү.

3. Үүслээр нь: • Гэмтлийн улмаас: гадаад орчны гэмтээх

нөлөөний улмаас• Эмгэгийн улмаас: өвчний улмаас цус

бүлэгнэлт зүрх судасны систем доголдсоноос үүснэ.

4. Цус алдалтын хэмжээгээр:

① Хөнгөн: нийт цусны 10-15% буюу 500 мл хүртэл

② Дунд: 16-20% буюу 500-1000 мл③ Хүнд: 21-30% буюу 1000-1500 мл④ Маш их: 31%с их буюу 1500мл-с

дээш⑤ Үхлийн аюултай: 50-60%с их буюу

2500-3000мл (нялх хүүхэд 1 стакан буюу 250 мл)

Цус алдалтанд авах арга хэмжээ

хялгасан венийн артерийн дотуур

Боолт хийх

Иодхалдвар

Даралттай боолт

эмнэлэг

Чангалуур

Том хүнд 2Хүүхдэд 50 мин

Хагас суугаа ТайванХүйтэн жинэмнэлэг

Цус тогтоох дараалал1. Цэг дээр дарна2. Чангалуур тавина3. Шархыг бооно4. Мөчинд сойлт хийнэ.5. Аль болох ойрын эмнэлэг рүү

явна.

1. Цус алдалтын үед дарах цэгүүд1. Чамархай2. Эрүү3. Гүрээ4. Гүрээ5. Эгэм6. Мөр7. Бугалга8. Шуу9. Сарвуу10.Цавь11.Гуя12.Өвдөг13.Хуруу14.Хуруу

Чангалуур тавих

• 1-0 - 0• 2-A0 – A; O• 3-B0 – B;0;• 4-AB