Her bir fotoraf ya da resim size niteyle ilgili neyi ifade ediyor?Konu balklar ile kapaktaki resimleri ve fotoraflar eletiriniz. Bu eletirmeyi yaparken nelere dikkat ettiniz?

Sabah erkenden uyandm. Elimi, yzm ykadm ve dilerimi fraladm. Mutfaa girdiimde bizimkiler kahvalt iin beni bekliyorlard. Mutfak mis gibi kzarm ekmek kokuyordu. Stm imek iin barda elime aldmda bardan ok scak olduunu fark ettim ve elimi hzla geri ektim. Kahvaltm tamamlayarak tuvalete gittim. Okula gitmek iin hazrlandm ve evden ktm. Bugn de her gn oynadm sessizlik oyununa baladm. Annemin, babamn, kularn, arabalarn sesini duymadm. Kapda beni bekleyen arkadama iaret dilimizi kullanarak Gnaydn dedim. Evet, ben bir iitme engelliyim. Salk sorunumla yaamay rendim. iitme engelliler okulunda eitimime devam ediyorum. Ben de eitimimi tamamlayarak herkes gibi bir meslek sahibi olmak istiyorum.

Yukarda zlem adl bir arkadamzn gne balarken yaadklar anlatlmaktadr. Aadaki sorular metinden yararlanarak cevaplayalm. Cevaplarmz arkadalarmzla tartalm. zlem, evden kncaya kadar gerekletirdii olaylarda hangi organ veya sistemlerini kullanmtr? zlemin salk sorunu onun hayata bak asn nasl etkilemitir? Bunu metindeki hangiifadelerden anlayabiliriz? Toplumumuzda eitli salk sorunlar yaayan birok insan vardr. Bu kiilerin yaadklar salk sorunlarndan hangilerini biliyorsunuz? rnekler verelim. Salk sorunlaryla birlikte toplumda grevlerini devam ettiren bireylere nasl davranmamz gerekir?

BU NTEDE NELER RENECEZ?Sindirim, solunum, boaltm, denetleyici ve dzenleyici sistemlerimiz ile duyu organlarmzn vcudumuzdaki grevlerini nasl gerekletirdiklerini,Vcudumuzdaki sistemlerin saln korumak iin yapmamz gerekenleri ve salk sorunlarmzn giderilmesi iin kullanlan teknolojik gelimelerin neler olduunu aratrp reneceiz.

Pnar itahla sandviinden kocaman bir para srd.yle anlalyordu ki Pnar n en sevdii yiyecek sandvi. Peki sizin en sevdiiniz yiyecek hangisi?Acaba niin yemek yeriz? Sadece acktmz iin mi?

Bunlar Yapalm er ya da beer kiilik gruplar oluturalm. Etkinliimizi, sramzn kirlenmesini nlemek iin plastik leenin iinde yapalm. Aada verilen her bir basamaktaki ilemleri gerekletirelim. Bu ilemleri gerekletirirken yaptmz gzlemlere dayal aklamalarmz alma Kitab mzdaki 4. etkinlikteki izelgelere kaydedelim.1. Ellerimizin kirlenmesini nlemek iin plastik eldiven giyelim.Yediimiz bir biskvi ancak on iki saat ierisinde tam olarak sindirilir. Isrdmz bir para biskvi vcudumuzda nasl bir deiimden geer? Gelin bu deiimlerin neler olduunu aadaki etkinlii yaparak bulmaya alalm.

Ara-Gereler-drt adet biskvi,bir bardak su, plastik torba, makas, kt havlu, ince orap, kaln orap, plastik leen, plastik eldivenBunlar Yapalm er ya da beer kiilik gruplar oluturalm. Etkinliimizi, sramzn kirlenmesini nlemek iin plastik leenin iinde yapalm. Aada verilen her bir basamaktaki ilemleri gerekletirelim. Bu ilemleri gerekletirirken yaptmz gzlemlere dayal aklamalarmz alma Kitab mzdaki 4. etkinlikteki izelgelere kaydedelim.

1. Ellerimizin kirlenmesini nlemek iin plastik eldivengiyelim.2. Biskvileri, plastik torbaya koyalm ve ellerimizle ezelim.3. Ayn plastik torbaya su ekleyelim.4. Torbann iindeki havay boaltarak torbann azn kapatalm. Torbay, ellerimizle be dakika boyunca ovuturalm.5. Leenin zerinde, torbann alt ucunu keselim. Kesilen ksmn azna ince orab yerletirelim. Plastik torbay skarak iindekileri oraba aktaralm.6. nce orab alt ksmndan keselim. Kaln orab, ince orabn kesilen ksm ile birletirelim. ince orabn ve kaln orabn etrafn kt havlu ile saralm. ince orab skarak iindekileri kaln oraba aktaralm.7. Kaln orab da skalm ve iindekileri leene boaltalm.

Sonuca Varalm alma Kitab mzdaki 4. etkinlikte yer alan izelgeden yararlanarak yediimizbesinlerin vcudumuzda nasl bir deiim geirdiini aklayalm. Bu etkinlikteki gzlemlerimize dayanarak yediimiz besinlerin bu ekilde deiime uramasnn sebebini aklayalm.

Vcudumuz besin maddelerini yediimiz ekilde kullanabilir mi? Besinlerin vcudumuza yararl hle gelebilmesi iin deiime uramas gerekir. Yaptmz etkinlikten yararlanarak yediimiz besinleri vcudumuzda nasl bir deiim geirdiini syleyebilir misiniz? Besin maddelerinin ieriklerine gre karbonhidrat, ya, protein, vitamin, su ve mineraller olarak gruplandrldn biliyoruz.Besin ierikleri byk molekllerdir. Byk molekll besin ieriklerinin hcrelerimizin kullanabilecei kadar kk molekllere paralanmas gerekir.

Yediimiz besinler hcrelerimize geebilecek duruma sindirim ilemi sonucunda gelir.Sindirim byk molekll besin ieriklerinin hcrelerimizin kullanabilecei kadar kk molekllere dntrlmesidir. yleyse vcudumuzda sindirim nasl gerekleir?Besinlerin hcrelerimiz tarafndan kullanlabilecek kadar kk paralar blerek kana geiini salamak sindirim sisteminin grevidir.

Sindirim inemeyle balar. Besinlerin ineme ve kas hareketleriyle kk paralara ayrlmas mekanik sindirimdir. Besinlerin enzim ad verilen baz salglar yardmyla paralanmasna ise kimyasal sindirim denir. Peki, besinlerin sindirim sistemimizin hangi blmlerinde mekanik, hangi blmlerinde kimyasal sindirime uradn syleyebiliriz?

XXXXX

Peki, hcrelerimize kadar tanan bu besin ieriklerinin vcudumuzda hangi olaylar iin kullanldn biliyor musunuz?Vcudumuz milyonlarca hcreden olumutur ve her bir hcrenin besine ihtiyac vardr. Sindirilen besin ierikleri hcrelerimiz tarafndan vcudumuza gerekli olan enerjiyi retmek iin, yapm-onarm iin ve dzenleyici olarak kullanlr.

Sindirimde Enzimlerin Besin eriklerine EtkisiAadaki emalar inceleyerek enzimlerin kimyasal sindirimdeki ilevini aklayabilir misiniz?

Sindirimde Enzimlerin Besin eriklerine Etkisi

Aadaki emada sindirime urayan besinlerin barsaklardan kana, kandan da vcut hcrelerine geii grlmektedir. Besin ieriklerinin hangilerinin ince barsak hangilerinin kaln barsaktan kana getiini syleyebilir misiniz?

Sindirim sistemimizin saln korumak bymemiz ve gelimemiz iin ok nemlidir. Peki, sindirim sistemimizin saln korumak iin neler yapmamz gerekir?

Dengeli ve yeterli beslenmemiz gerektiini uzmanlardan ve byklerimizden ska duyarz. Dengeli ve yeterli beslenmek niin bu kadar nemlidir? Vcudumuzun gnlk enerji gereksinimini karlamak, bymemiz ve gelimemizin salkl olabilmesi iin dengeli ve yeterli beslenmemiz gerekir. Yemek yemek temel ihtiyalarmzdandr. Ancak vcudumuz besinlerin ihtiyacmzdan fazla olan ksmn harcayamaz ve bunlar yaa dntrerek depolar. Depolanan yalar ise zamanla imanla sebep olur.

Dengeli ve yeterli beslenme besin ierikleri olan protein, karbonhidrat, ya, vitamin, mineral ve suyun, ihtiyacmz karlayacak oranda ve birlikte alnmasdr. Stres ile dengesiz ve yetersiz beslenme sindirim sistemi saln olumsuz etkileyen faktrlerdendir. Lifli besinleri tketmek ve dengeli ve yeterli beslenmek ise sindirim sisteminin saln olumlu etkiler.

ok scak ve ok souk eyler yiyip imemeliyiz. Lokmalar iyice inemeli ve yava yemeliyiz. Sofradan tam olarak doymadan kalkmalyz. Yemek srasnda ve yemekten sonra fazla su imemeliyiz. Yemekten sonra bir saat kadar istirahat etmeliyiz. Yemee i salata veya taze meyve ile balamalyz. Kafeinli ve asitli ieceklerden uzak durmalyz.

Alkol, midenin i yzeyini rten tabakay tahri ederek gastrite ve kusmaya yol aabilir. Midenin st blmyle yemek borusunun alt blmnde kk yrtklara sebep olabilir.Alkoln uzun sre kullanlmas zellikle B vitaminlerinin ve dier besinlerin emilimini engelleyebilir. Ayrca yksek miktarda tketilen alkol, karacier iin nemli bir tehdit oluturur.Sigara ime alkanl da benzer sorunlara yol aar.

Sindirim sistemimiz yediimiz besinlerin sindirilmesini ve bu besinlerin ince barsak tarafndan emilerek kanmza gemesini salar. Sindirim sonucu oluan kk molekller dolam sistemimiz araclyla hcrelerimize kadar tanr. Vcudumuz besin ieriklerini enerji retmek, yapm ve onarmn gerekletirmek ve faaliyetlerini dzenlemek iin kullanr. Vcudumuz bu nemli grevlerini gerekletirmek iin ihtiya duyduu besin ieriklerini besin gruplarndan salar.

Aadaki metni okuyarak besin gruplarnn yeterli ve dengeli bir ekilde tketilmesinin vcudumuz ve sindirim sistemimizin sal iin nemini kavrayalm.

St yourt, peynir ve st tozu gibi stten yaplan besinlerdir. Bu besinler kalsiyum minerali ve ya ierir.Yetikinlerin gnde iki, ocuklarn ve genlerin ise -drt porsiyon st ve st rn tketmeleri gerekir. (Bir orta boy su barda st veya yourt ile iki kibrit kutusu byklndeki peynir bir porsiyondur.)

Vcudumuz iin nemiSt rnlerinde bulunan kalsiyum, kemiklerimizin ve dilerimizin salkl gelimesini salar.Hcrelerimizin almasnda nemli rol oynar.Yourt yemek ve tuzlu ayran imek, ishal tedavisinde hayati nem tar.

Et, tavuk, balk, yumurta, kuru fasulye, nohut, mercimek, ceviz, fndk, fstk gibi yal tohumlu besinler bu grupta yer alr. Bu besinler protein, mineral, vitamin, ya ve karbonhidrat ierir. Et, yumurta ve kuru baklagil grubundan gnde iki porsiyon alnmaldr. Bu besinlerin her gn tketilmesi gereken miktarlar yledir: Et, tavuk, balk vb. 50-60 g (iki zgara kfte kadar)Kuru baklagiller 90 g (bir ay bardann alabilecei kadar) - Yumurta haftada -drt adet

Vcudumuz iin nemiBymeyi ve gelimeyi salar.Hcrelerimizin yenilenmesini ve dokularmzn onarmn salar.Kan yapmnda grevli nemli besin ieriklerini salar.Sinir ve sindirim sistemlerimiz ile derimizin salnda grev alan besin ierikleri en ok bu grupta bulunur.Hastalklara kar direncimizi artran besin ieriklerini salar.zellikle protein ihtiyacnn artt bebeklik ve ocukluk dnemlerinde, bu gruptaki besin ieriklerinin alnmas nemlidir.

Bitkilerin yenebilen her trl ksm, sebze ve meyve grubu altnda toplanr. Sebze ve meyvelerin ieriklerinin nemli bir ksmn su oluturmaktadr. Bunun yannda mineral ve vitamin bakmndan zengindir. Sebze ve meyve gnde en az be porsiyon (Bir orta boy elma, muz, portakal veya iki fincan pimi sebze bir porsiyondur.) sebze ve meyve tketmemiz gerekir.

Vcudumuz in nemiHcrelerimizin yenilenmesini ve dokularmzn onarmn salar.Bymemize ve gelimemize yardm eder.Deri ve gz salmz iin nemlidir.Di ve di eti salmz korur.Hastalklara kar direncimizi artrr.Kalp-damar hastalklarnn ve baz kanser trlerinin oluma ihtimalini azaltr.Barsaklarmzn dzenli almasna yardmc olur.Vcuda zararl maddelerin vcuttan atlmasna yardmc olur.

Yeterli ve dengeli beslenebilmek iin drt farkl besin grubundaki bu yiyeceklerden her gn yeteri kadar tketmeliyiz. Besin gruplarnda yer alan herhangi bir besin ieriinin yetersiz alnmas durumunda, vcutta o besin ieriinin grevi yerine getirilemez. Bunun sonucunda da vcudun almas aksar ve baz hastalklar ortaya kar. Salmz korumann ve hastalklar nlemenin temel art yeterli ve dengeli beslenmektir. T.C. Salk Bakanl (Temel Salk Hizmetleri Genel Mdrl) - Hacettepe niversitesi (Beslenme ve Diyetetik Blm) Trkiyeye zg Beslenme Rehberi10 20. s

Kendimizi Deerlendirelim Sorularnn Cevaplar1. a- az b- yutak c- yemek borusu - karacier d- mide e- pankreas f- ince barsak g- kaln barsak h- ans2. Mekanik sindirimin gerekletii yap ve organlar: az ve mide.Kimyasal sindirimin gerekletii yap ve organlar: az, mide ve ince barsak.3.Besinlerin vcudumuza yararl hle gelebilmeleri iin deiime uramalar gerekmektedir. Bunu salayan ise sindirim sistemimizdir. Sindirim sistemimiz olmasayd besinler sindirilemez ve vcudumuz iin gerekli olan besin ierikleri hcrelerimiz tarafndan kullanlamazd.

5. Sindirime yardmc organlar karacier ve pankreastr. Karacierin grevi: rettii safra salgs yalarn kimyasal sindirimini gerekletirmek zere ince barsaa gnderilir. Pankreasn grevi: rettii pankreas z suyu ierisinde proteinlerin, karbonhidratlarn ve yalarn kimyasal sindirimini gerekletiren enzimler bulunur.6. Sindirime urayan besin ieriklerinin kana geii ince ve kaln barsakta gerekleir. Bu organlarda emilim gerekletii iin sindirilen besin ieriklerinin kana geii kolaylar.7. Sindirim sisteminin saln olumlu etkileyen etkenler: yeterli ve dengeli beslenmek, alkol ve sigaradan uzak durmak, lokmalar iyice inemek, sofradan tam olarak doymadan kalkmak, yemekten sonra bir saat kadar istirahat etmek, yemee i salata veya taze meyve ile balamak. Sindirim sisteminin saln olumsuz etkileyen etkenler: yetersiz ve dengesiz beslenmek, sigara ve alkol kullanmak, ok scak ve ok souk eyler yemek veya imek, yemek srasnda ve yemekten sonra fazla miktarda su imek.

HAZIRLAYAN : AL DADEVREN Fen ve Teknoloji Dersi retmeni