Dit boek ik gemaakt in samenwerking met de bewoners van het pand Reguliersgracht 2.

Hogeschool van AmsterdamBouwkunde Specialisatie restauratie en renovatieCourse 23.R.T2 Bouwmeten en schetsenDocent Pascal Canissius

Studenten :Sebastien Leveque 500538201Ger Copier 500532503

2010, Sebastien Leveque, Ger Copier, eerste druk Februari, Stichting Bosboom, Amsterdam

Alle rechten voorbehouden. Niets uit deze uitgave mag worden verveelvuldigd, opgeslagen in een geatamatiseerde gegevensbestand of openbaargemaakt in enige vorm of op enige wijze zonder voorafgaande toestemming van de uitgeverij Bosboom.

InhoudsopgaveHigh lights

Afbeelding 01

Afbeelding 02

In welke staat troffen we het aan? Dat is al aardig op te maken uit Afbeelding die hierboven staat. Maar dit is niet het enige wat slecht is of ontbreekt aan het pand op de Reguliersgracht 2.

Hier zie je een tekening van de sporenkap. Maar dit is nog niet alles zo zijn er ook tekeningen gemaakt van het spantenplan, plattegronden,dakaanzichten enz (Zie Hoofdstuk dakconstructie).

!"#$%&#'() ) ) ) *+,-)./0)

1++23#) 4"25') ,&'2+67') 5&)

"#'8'++#8,&8673&5&#38) '&) +67'&27+9&#-) :2) ;+9)

""<)++#,&'""#5)4"25&#)7"&)&2)"*)5+'&23#,)38)

,&<"%&#-)

)

=9+''&,2"#5&#() ) ) *+,-)>/?)

@3&23#) 8'++#)5&) ;"95&2AB) C93&23#,C&253&*3#,)&#)

&&#)*9+''&,2"#5)C+#+D)&&#)%&'&2)C3ED'3,-)

)

F+<6"#8'2$6'3&() ) ) *+,-)G/HH)

@3&23#) ;3E#) 5&) '&<&#3#,&#)53&) E&') &) ;3&#) <23E,')

"*,&I"$45) $3'J) 8*+#'&#*9+#B) 8*"2&#*9+#) &#)

7&')5+<++#;367'-)

)

1+#5++#;367'&#() ) ) *+,-)H./HK)

L8)&&#)7""D58'$<)4++2)E&)+99&)4+#5++#;367'&#)

'&2$,) C3#5-) M*) 5&;&) 4+#5++#;367'&#) 38) 7&')

C&29""*) C+#) 5&) 8*+#'&#) 3#) C&2'36++9) C&2I+#5)

'&);3&#)

)

!+'&23++98'++'() ) ) *+,-)HN)

@3&23#)38),&'2+67')&&#)5$35&93E<)"C&2;367')'&)

<23E,&#)C+#)5&),&I2$3<'&)%+'&23+9&#-)

)

F""28#&5&() ) ) ) *+,-)H?)

F&;&)'&<&#3#,)38),&I+8&&25)"*)3#D"2%+'3&)C+#)

+99&),&%++<'&)'&<&#3#,&#)C+#),2"&*)O-) )F&;&)

5""28#&5&) 38) ,&%++<') '&2) 7"",'&) C+#) 5&)

'2+**&#-)@3&25""2) 38) 7&') C&2'36+9&) C&2I+#5) 3#)

7&'),&7&9&)*+#5);367'I++2-)

)

)

O3E9+,&)!

!

Monument02

inleidingVoor de training 23.R.T2 is een inventarisatie gemaakt van het hoekpand Reguliersgracht 2. De opdracht stelt dat er een algemeen onder-zoek plaats vindt. Waarbij het onderzoek voor-namelijk in tekeningen wordt vast gelegd. Om het gehele pan vast te leggen zijn er binnen de projectgroep sub groepen gemaakt. Deze subgroepen bevatten maximaal 2 personen en nemen de verantwoordelijkheid over een verdieping. Om uiteindelijk het gehele pand vast te leggen.In dit verslag vindt u de rapportage van de zolder verdieping. Bij de zolder verdieping is ook onderzoek gedaan naar de kapconstructie en deze is uitgewerkt terug te vinden in dit verslag.

WerkmethodeOm de zolder in kaart te kunnen brengen is er een algemene opzet gemaakt. Hierbij zijn nog geen maten genomen maar is een beeld gegeven van de indeling en de opbouw van het pand. Hierna is aan de algemene inmeting begonnen. Bij deze algemene inmeting zijn vooral de hoofdmaten zoals wanden, plafond-hoogtes en vloeroppervlaktes van belang om een helder beeld te krijgen van de te onder-zoeken ruimtes. Om nauwkeurigheid te verkrijgen in het tekenwerk zijn er een aantal diagonalen in de plattegrond ingetekend en is er een horizon-tale nul lijn uitgezet. Deze nul lijn is ter hoogte van de wanden geplaatst met behulp van een laser. Deze nul lijn is in al het gemaakte werk een eik punt geweest waarop alle maten te herleiden zijn.Vervolgens is er begonnen met het meten van de exacte maten zoals muurverloop, spanten en het verloop van de nokbalk enz. De ver-schillende meetinstrumenten die over het algemeen gebruikt zijn; meetlint (30 meter), laserwaterpas, schietlood, rolmaat, etc.

Omschrijving pandHet te onderzoeken pand is gelegen op de hoek van de Reguliersgracht en de Heren-gracht. De voordeur bevind zich aan de Reguliersgracht en pand wordt momenteel bewoond door drie studenten.Al zijn er in het pand sporen te zien die kunnen duiden op een scheiding van de panden Regu-liersgracht 2 en de Herengracht 532, lijken de panden een geheel te zijn. Reguliersgracht nummer 2 heeft twee blinde muren die aan de achterzijde van het pand zijn gesitueerd. Waardoor er twee gevels met uitzicht op de grachten ontstaat aan de voorzijde van het pand. De noordgevel kijkt uit over de herengracht en het Thorbecke plein. De oostgevel kijkt uit over de Reguliersgracht en verder de herengracht in. De ramen die zijn toegepast in het pand zien er uit als “T ramen”welke werden toegepast vanaf het midden van de negentiende eeuw. Deze schui-framen vertonen sporen van een aanpassing welke suggereren de zelfde indeling te hebben gehad als het naast gelegen pand de Heren-gracht 532. Deze heeft namelijk empire ramen waarbij de ramen in twee verhouding gewijs gelijkwaardige ramen zijn verdeeld.

Omschrijving zolder De zolder verdieping bevindt zich direct onder de kapconstructie. Op de zolder is voor een deel een vliering te vinden die op de spant-balken ligt. Deze vliering beslaat ongeveer de halve verdieping. Er staat een trappetje die toegang bied naar een balkonnetje welke op vliering hoogte is gebouwd. De kapconstruc-tie bestaat uit een viertal hoofdspanten waar ter hoogte van de spantbalken een worm is gelegd. De sporen liggen op de muurplaat de worm en de nokbalk. De kapconstructie lijkt een combinatie te zijn van een spanten- en een sporenkap. Dat er veel aanpassingen zijn uitgevoerd is te zien aan het vreemde verloop van de nokbalk en de dubbele worm. Wij kunnen nog geen uitsluitsel geven over de exacte datering van het pand, hiervoor is nog veel archiefonderzoek nodig. Wel kunnen we stellen dat er door de verschillende eeuwen heen veel aanpassingen zijn uitgevoerd.

De bovenkant van de gevel wordt gesierd door een witte lijst die aandoet als een klassieke kroonlijst waarin tegelijkertijd de dakgoot ligt. Het dak is uitgevoerd als schilddak en het dak wordt van de buren gescheiden door een ezelsmuur. De aansluitingen van het dakvlak en de ezelsmuur zijn afgedicht met lood. Zo zijn ook de nok en de schildnokken afgedekt met lood. In alle dakvlakken bevinden zich dakkapellen en aan de zuidzijde zelfs een balkon. De verbinding van de straat naar de iets hoger gelegen voordeur word gemaakt door een optrede en een hardstenen plaat. De deur bestaat uit twee delen. Deze lijkt later doorgezaagd te zijn om zo een boven en onder deur te creëren. Boven de voordeur bevind zich een fraai bovenlicht door de mooi vorm gegeven glasroede.

Deze ramen zouden vanaf het eind van de 18e begin 19e eeuw toegepast kunnen zijn. De zwarte of donkerbruin wanden duiden op een behandeling met teer of een lijnolieproduct om zo de gevel waterwerend te maken. De beide gevels aan de grachten staan op vlucht. Waarschijnlijk om zo ook deze gevels watervrij te houden. De gevel aan de regulierschacht staat van de twee voorgevels het meest op vlucht.

Afbeelding 03

Naast de opgang van de deur bevind zich een trapje met daaronder de personeels ingang naar het souterrain. Het souterrain wordt momenteel door een van de bewoners gebruikt als slaapkamer en gezamenlijke keuken. De ruimte is ca 2,5 meter hoog en kenmerkt zich door een vreemd balk gebruik. De balken die de begane grond vloer erboven draagt liggen namelijk op hun kant. Door de balken op hun kant te zetten is het hout minden sterk en zie je ook dat de balken doorhangen. Deze toepassing van het hout is waarschijnlijk om hoogte te winnen in het sou-terrain. Het toilet bevindt zich onder de eerder genoemde hardstenen plaat welke als entree wordt gebruikt..De begane grond is ca 3,5 meter hoog en wordt opgedeeld door een houten wand met twee schuifdeuren. De wand is later open gezaagd waarschijnlijk om meer ruimte te creëren. De 1e verdieping bestaat uit een ruimte met een hoogte van ca 3,5 meter. De 2e verdieping bestaat uit een grote ruimte met een hoogte van 3 meter en twee kleine ruimtes waarvan een toiletruimte. Hierboven bevind zich de zolder.

Afbeelding 04

Afbeelding 05

Afbeelding 06

03Monument

!"#$%&'()*+*,)'-./

,&0*'1$*

2&34%5&6'7&.&8#&

9&$'!":;&$

Isometrie

16-02-’10 1:100

17

Plattegronden04

!"#$%&'()*+*,)'-./

,&0*'1$*

2&34%5&6'7&.&8#&

9&$'!":;&$

Plattegrond

02-02-’10 1:50

02

Hierboven is de vloerplattegrond van de zolder te zien met de hoofdmaatvoering. Doordat er met de vloerplattegrond is begonnen ontstond er een helder kader om meer verder te werken.Op pagina vijf is een vloerplattegrond van de vliering te zien. Deze tekening bevat ook een deel van het balkon wat zich aan de buitenkant van het pant bevindt. Het balkon is net als de vliering doormiddel van een ladder te berijken.Pagina zes bevat een plattegrond getek-end vanaf 1,5m hoogte.

Afbeelding 07 Afbeelding 08

Plattegronden05

!"#$%&'()*+*,)'-./

,&0*'1$*

2&34%5&6'7&.&8#&

9&$'!":;&$

Plattegrond vliering

16-02-’10 1:50

16

Afbeelding 09

Plattegronden06

!"#$%&'()*+*,)'-./

,&0*'1$*

2&34%5&6'7&.&8#&

9&$'!":;&$

Plattegrond 1,5 m

14-02-’10 1:50

12

Plattegronden07

Afbeelding 10

Afbeelding 11

Afbeelding 13

Bouwtechnische staatAfbeelding 11 is een deel van de worm die over spant 4 en muurkant 3 licht. Dit deel van de worm is eigenaardig aangeheeld. Dit kan duiden op een reparatie of slechte bouw-kwaliteit.Verder is er een dubbelen worm toegepast in de gehele constructie. Wij denken dat dit is gebruikt omdat het dak een andere helling-shoek heeft dan het oorspronkelijk spanten-plan. Dit kan duiden op een latere aanpassing of plaatsing van het dak.Verder zijn er in de worm veel gaten waargenomen. Deze gaten zouden afkomstig kunnen zijn van eventuele trekstangen die in het verleden zijn toegepast.

Inrichting zolderverdiepingDe zolder verdieping heeft een lage staat van afwerking. Zo kijkt men vanaf de binnenzeide tegen het dakbeschot aan. Alleen bij het trapgat zijn er knieschotten en kasten gebouwt. Omdat deze betimmeringen van recente aanpassing zijn is hier niet te veel aandacht aan besteed. De betimmering die op de zolderverdieping zijn aangetroffen zijn te zien in Afbeelding 10.

Afbeelding 12

Dakconstructie08

!"#$%&'()*+*,)'-./

,&0*'1$*

2&34%5&6'7&.&8#&

9&$'!":;&$

Spantenplan

07-02-’10 1:50

09

Om een duidelijk beeld te verkrijgen van de dakconstructie zijn de tekeningen in verschillende catogorien opgedeelt. Om te beginnen met het spantenplan welke in de tekening hierboven te zien is. afbeelding 14 laat koningspil zien die aan het einde van de nok bevestigd is. In de tekening op pagina negen is het sporenplan te zien. De sporen overspan-nen van de nok naar de worm en dan naar de muurplaat. Op afbeelding 16 is te zien hoe de sporen aankomen op de muurplaat.De worm zit op vliering hoogte tussen de spanten en de sproren.Tot slot is op pagina 10 het dakaanzicht te zien. Op deze tekening zijn de dakkapel-len en de dakgoot weergegeven.

Afbeelding 14 Afbeelding 15

Dakconstructie09

!"#$%&'()*+*,)'-./

,&0*'1$*

2&34%5&6'7&.&8#&

9&$'!":;&$

Sporenplan

10-02-’10 1:50

10

Afbeelding 16

Afbeelding 17

Dakconstructie10

!"#$%&'()*+*,)'-./

,&0*'1$*

2&34%5&6'7&.&8#&

9&$'!":;&$

Dakaanzicht

10-02-’10 1:50

11

Dakconstructie11

Bouwtechnische staat SpantenStalen plaat in spant nummer 3 als extra ver-steviging Afbeelding 19.De spanten vertonen sporen van disselwerk zoals dit in de literatuur staat beschreven. Nu stellen we ter discussie of dit geen roffelwerk werk is wat we zien. Dit omdat visueel erg mooie vloeiende sporen zijn te zien en dit erg moeilijk te verkrijgen is met een dissel. Zie Afbeelding 20

Bouwtechnische staat dakDakbedekking is in een slechte staat. Dit houd in dat de pannen niet recht op het dak liggen en dus ruimte laten voor regenwater om naar binnen te lekken. Om het regenwater buiten te houden is er een bitumeuse dakbedekking aangebracht onder de dakpannen. Op het dakbeschot zijn verder alleen rachels toegepast zonder tengels. Dit kan tot gevolgen hebben dat er achter de rachels vocht blijft staan wat houtrot versneld.De loodslabben die zijn gebruikt om de dakrand langs de ezelsrug waterdicht te maken zitten los. Zie Afbeelding 21.Binnenkant dakbeschot op muur 3 ter hoogte van spant 3 heeft een gat welke later is gere-pareerd.Muur vier laat aan de linkerkant lekkage spo-ren zien wat duid op een slecht dakrand afdi-chting met de ezelsrug. De lekkage sporen zijn te identificeren door het loslaten van stucwerk en kalklaag.

Afbeelding 19

Afbeelding 18

Afbeelding 20

Afbeelding 21

Wandaanzichten12

!"#$%&'()*+*,)'-./

,&0*'1$*

2&34%5&6'7&.&8#&

9&$'!":;&$

Wandaanzicht 1

14-02-’10 1:50

13

Om een duidelijk beeld te verkrijgen van de wande die zich op de zolder bevinden zijn deze in vier wandaanzichten getek-end. In de tekening rechtsonder aan deze pagina is te zien hoe de wand benum-mering verloopt.In de wandaanzichten is er gekozen om het muurverloop met daarin de spanten weer te geven.In wandaanzicht twee is wel te zien hoe de sporen zich verhouden tot de spanten. Er is uit wandaanzicht dus ook op te maken dat de sporen in een andere hoek staan dan de spanten. Ook in Afbeeld-ing 22 is goed te zien dat de sporen zich buiten het spantenplan bevindt.

Wandaanzichten13

!"#$%&'()*+*,)'-./

,&0*'1$*

2&34%5&6'7&.&8#&

9&$'!":;&$

Wandaanzicht 2

14-02-’10 1:50

13

Afbeelding 22

Wandaanzichten14

!"#$%&'()*+*,)'-./

,&0*'1$*

2&34%5&6'7&.&8#&

9&$'!":;&$

Wandaanzicht 3/4

14-02-’10 1:50

14

Wandaanzichten15

Bouwtechnische staat kozijnenHet hout van de kozijnen buiten licht bloot omdat hier de verf afgebladderd is. Waarschi-jnlijk is mede om de slechte onderhoudstaat dat de koppen van het kozijnhout zijn gaan rotten.Muur drie heeft aan de rechterzijde een paar hoekstenen die voor muur 4 zitten. Dit duit waarschijnlijk op een andere muur verloop voor de huidige situatie.Onder nok is niet tussen alle spanten een klos gebruikt. De nokklos tussen het spant is te zien in afbeelding 26. De hoekspanten die uit muur 2 komen landen naast het koningsbolk. Dit koningsblok zit aan het einde van de nok wat te zien is in tekening 09 op pagina 8.Raam in muur drie heeft aan de buitenzijde Duimsschanieren welke wijze op een gebruik van raamluiken.De aansluiting van de kapellen in het dakvlak zijn erg rommelig geconstrueerd.De opbouw van de dakkapel in muur drie toont aan dat deze later geconstrueerd is.

Bouwtechnische staat murenSchoorsteen is uit verschillende soorten stenen gemaakt. In de schoorsteen is wel een en de zelfde mengverhouding van het metsel-cement gebruikt. Hierdoor is het cement van de gele steen laag verbrand en de rode laag daarboven niet.Aan de rechterkant van muur 2 is er schaden van het stucwerk. Het stucwerk is hier voor een groot gedeelte van de muur afgeko-men Afbeelding 25. Het is niet te zien of het stucwerk door vocht, scheuring of mechanisch van de muur los is gekomen.Over het algemeen ziet het hout er goed uit. Het hout bevat geen houtworm of houtrot welke zouden kunnen wijzen op een slechte hout kwaliteit.

Afbeelding 23

Afbeelding 24 Afbeelding 25 Afbeelding 26

Afbeelding 27 Afbeelding 28

!"#$%&"'$()#""#*+$,-'&$%),%"./#*0

12'3$%*$(*4'&$%&(,

5%6 7(3$%3$$'*28)./%&94$(&(, !"#$%&""' :'$-% 7;8$%<&(,

= >'2$%$(

"6 12'3$%4'2$% >'2$%3$'$( ?2-# @%$($(*0ABC0D88

E$<F$&' G&./#,%&9) >$%)./&''$(3$*)#-<<$(

>'2$%H"'<$( ?2-# @%$($(*=IJC=0B88

H6 >'&$%&(,4'2$% >'2$%3$'$( ?2-# @%$($(*=DBCKD88

0 L"(3$(

"6 !$#)$'M$%< N"<)#$$( +223 00BC==BCDB88*OL=P

N"<)#$$( @$'$*)#$$( =ABCQJCDB88*OR./22%)#$$(P

N"<)#$$( +23$)#$$( =QJCSBCKJ88*OR./22%)#$$(P

N"<)#$$( +23$)#$$( 0KBC=0JCJB88*OLDP

N"<)#$$( @$'$)#$$( =ABCIJCDB88*OLDP

>2$, @%&9) >2$,82%#$'

>2$, L&# 2(,$H'-)#$*<"'<82%#$'

T$,$' L&# U')*4-'8"#$%&""'*&(*82%#$'

H6 UVM$%<'"", R#-. @%&9)WL&# X*=J88

&(;%$,("Y$ E22%F&./Y, L"#$%3&./#/$&3*4"(*8--%

.6 E"<.2()#-.Y$*2;*8--% !--%;'""# ?2-# X*=DBCIB88*,%$($(

R#2%8"(<$%) 1M"%# IJ88*R8$$3&9F$%

:'&(<(",$') 1M"%# @$)8$$3

K E"<2;H2-M

"6 N&(($( R;"(#$( ?2-#W@%&9) =0BC=IJ88*,%$($(

52< ?2-# =0BC=IJ88*,%$($(

R;2%$( ?2-# IJCAJ88*,%$($(

E"<H$)./2# ?2-# X*SBC=Q88*@%$($(*O/2%&F2(#""'P

H6 N-&#$(H$)./2# E"<'$$% 1M"%# 74$%*3"<H$)./2#

T$(,$') ?2-# 00C=B88

+",$') ?2-# K0C0088

7-3*?2''"(3)$*;"(($( +223W32(<$%H'"-M KDBC00BC=088*O,'"F--%P

G223 ,%&9) 74$%*3$*52<<$(

Materiaalstaat16