hesaplaşmajorge semprun

ayrıntı: 215 | kara kitaplar: 9

hesaplaşma (neçayev dönüyor) / jorge semprun

orjinal adı / netchaïev est de retour

fransızca'dan çeviren / mustafa balel

yayıma hazırlayan / ışık ergüden

son okuma / barış özdemir

© 1987 by editions jean - claude lattès

bu kitabın türkçe yayım hakları ayrıntı yayınları’na aittir.

türkçe yayım hakları kalem ajans aracılığıyla alınmıştır.

kapak illüstrasyonu / berat pekmezci

kapak ve görsel tasarım / gökçe alper

dizgi / esin tapan yetiş

baskı: yazın basın yayın mat. tur. tic. ltd. şti.çevre sanayi sitesi 8. blok no: 38-40-42-44başakşehir / istanbul / tel no: (0212) 565 02 55sertifika no: 12028

birinci basım, istanbul, 1988 / baskı adedi 2000ikinci basım, istanbul, Nisan 2016 / baskı adedi 1000

isbn 978-975-539-213-4 / sertifika no.: 10704

ayrıntı yayınları basım dağıtım san. ve tic. a.ş.hobyar mah. cemal nadir sok. no: 3 cağaloğlu – istanbultel.: (0212) 512 15 00 faks: (0212) 512 15 11www.ayrintiyayinlari.com.tr • info@ayrintiyayinlari.com.tr

twitter.com/ayrintiyayinevi

facebook.com/ayrintiyayinevi

instagram.com/ayrintiyayinlari

jorge semprunHem Castilla dilinde hem de Fransızca yazan İspanyol yazar 1923’te İspanya’nın Madrid ilinde doğdu. 1939’da Paris’te sürgün yaşamaya başladı. İspanyol Komünist Partisi militanı oldu. 1964’te partiden çıkarıldı, Buchenwald’a sürüldü ve ardından kimi otobiyografik yapıtlar yazdı: Le Grand Voyage, (1963) (Büyük Yolculuk, Çev. Nedim Gürsel, Can Yayınları, 1985); Montand: La vie continue, (Yves Montand ve Hayat Devam Ediyor, Çev. İlkay Kurdak, Afa Yayınları, 1989); La Deuxième Mort de Ramón Mercader, 1969; Autobiographie de Frederico Sánchez, 1978. Aralarında Costa-Gavras’ın Z (1968) ve İtiraf (I’Aveu) (1969) adlı filmlerinin yer aldığı birkaç senaryo da kaleme aldı.

Mathieu L.’ye, IV. Henri Lisesi geleneğini sürdürsün diye.

birinci bölümzapatanın ölümü

“Hepsi de, tehlikeli çağ dediğimiz yirmi-yir-mi dört yaşlarında beş delikanlı; kendilerini bekleyen gelecek, seraplar, tuzaklar ve sonsuz yalnızlıklarla dolu bir çöl gibiydi.”

Paul Nizan, Fesat*

“... grubunuzun dört üyesini, muhbirlik yap-tığı bahanesiyle beşinciyi öldürmeye itiniz; kan döktükleri anda birbirlerine bağlanacak-lardır...”

Dostoyevski, Ecinniler

* Kitapta geçen tüm alıntılar, Özdemir İnce çeviri-siyle 1975 yılında Bilgi Yayınevi’nden yayımlanmış olan eserden alınmadır.

13

birZapata’nın arabasının Froidevaux sokağından çıktığını görmüştü. Bir Jaguar’dı bu. Eski haydutun, hiç değilse bu konudaki beğenisinde bir değişiklik olmamıştı.

Araba Boulard sokağı kavşağını geçtikten sonra, Silber-berg’in bekleyeceği kaldırım boyunca ağır ağır ilerliyordu. Ne var ki Silberberg orada değildi. Birkaç metre ötede, meydanın ortasındaki küçük bahçede, cılız bir iki ağacın gerisinde saklanıyordu. O da birtakım önlemler almıştı. Zapata’nın bu beklenmedik buluşma isteği konusunda neden bu kadar gizemli davrandığını doğrusu bilmek istiyordu.

Bir saat önce telefon çalmıştı. Saat sabahın yedisiydi. Alı-şılmadık bir şeydi bu. Sırf telefonun bu saatte çalması değil, yalnızca çalmış olması da alışılmış türden değildi. Elie Silber-berg’in son zamanlarda telefonla arandığı pek olmuyordu. Unutulmuş gibiydi adeta.

Şaşırmış bir halde ahizeyi kaldırmıştı. Kendisine hitap eden, adını söyleyen sesi hemen tanıyı-

verdi. Tuhaftı doğrusu: Aniden ortaya çıkacak, unutulmuş, geçmiş bir an, küllenmiş bir anı, fark edilmeden, hatırlan-madan bile önce sanki tanıdık gelebilirmiş gibi. Garip bir biçimde samimiydi telefondaki bu erkek sesi.

14

“Silberberg’le mi görüşüyorum? Sizi görmem gerekiyor. Derhal... Çok önemli!”

Kısa bir suskunluk oldu. Ses amacına ulaşmış, yankılar uyandırmıştı. Sonunda kendi

yankısına kavuşuverdi: Ta kendisiydi, Luis Zapata’nın sesi. Elie, Daniel Laurençon’u düşündü, mantıklıydı bu. “Beni duyuyor musunuz, Silberberg? Sesimi tanıdınız mı?” Evet tanımıştı. Sanki telefonun öte ucundaki kimse onu

görebilecekmiş gibi başını sallayarak onayladı. “Elbette” dedi. O zaman Zapata ona, bir saat sonra Denfert-Rochereau

yakınlarında beklemesini söyledi. Tam olarak nerede bek-lemesi gerektiğini belirtti. Kendisini gördüğünde hiç istifini bozmamasını, yanına gelmeye kalkışmamasını, onun, yani Zapata’nın ona doğru yaklaşmasını ve laf atmasını bek-lemesini, özellikle yerinden kımıldamamasını, tanışıklık göstermemesini, uzaktan bile olsa en ufak bir işaret yapma-masını söyledi. Hiçbir şey yapmayacak, sadece bekleyecek. İşte hepsi bu. Ama en ufak bir hata yapmak yok. Aslolan bu. Hecelerin üzerine bastıra bastıra vurguluyordu: As-lo-lan bu! Tam saat sekizde!

“Neden ben?” demişti Silberberg sonunda. “Nasıl?” Zapata’nın sesinden sabırsızlandığı, hatta öfkelendiği fark

ediliyordu. “Şu eski hikâyeyle ilgili, değil mi?” diye ısrar ediyordu

Silberberg. Beriki, suskunluğuyla bir bakıma onun bu sorusunu onay-

lamıştı. “Neçayev’in ölümüyle ilgili, değil mi?” “Hele bir gelin, o zaman açıklarım” dedi Zapata, yavan

bir sesle.

15

“Peki ama hepimiz arasından neden özellikle ben?” diye soruyordu Silberberg yine.

Zapata’nın sesi yumuşuyordu. “Marc Amerika’da” dedi, “ne zaman döner bilemiyorum...

Serguet ise şu sıralarda Cenevre’ye gitmek üzere. Elimin altında yalnızca siz varsınız.”

Tekrar kısa bir sessizlik oldu. “Özellikle, Elie” diye sürdürdü Zapata, “size şunu hatırlat-

tığım için beni bağışlayın: Beşinizin arasında en az tanınmış olan sizsiniz... En az siz göze çarparsınız.”

Silberberg sinirlenmeye başlıyordu. Bu ne demek oluyordu? Kimden gizlenmesi gerekecekti ki?

“İşte bu nedenle listede yoksunuz” diye sözünü bağladı Zapata, donuk bir sesle.

“Liste mi? Ne listesi?” Telefonun öte ucundan Zapata içini çekti, galiba sabrı

taşmıştı. “Suikastlar listesi...” Elie Silberberg, telefonda bağırdı, berikinin neden söz

ettiğini öğrenmek istedi. Fakat Luis Zapata hiçbir açıklama-da bulunmadı. “Siz hele bir gelin, o zaman açıklarım” diye yineledi. Bir kez daha tam saatinde orada olmasını, tedbirli davranmasını hatırlattıktan sonra, allahaısmarladık diyerek ahizeyi kapatıverdi.

Zapata haklıydı. Hepsinin üyesi oldukları aşırı solcu Proletarya Öncüsü

grubunda toplumsal başarı gösterememiş olan tek kişi Elie Silberberg’di.. Böyle bir şeyin peşinde de olmamıştı zaten: Bu gibi şeyler onu hiç mi hiç ilgilendirmemişti. Ötekiler, yıkmak, en azından tepeden tırnağa değiştirmek istedikleri bu toplumu sonunda buyrukları altına almışlardı. Eskiden, değiştirme isteğine ne kadar tutkuyla sarılmışlarsa toplumsal başarıya da o kadar tutkuyla sarılmışlardı. Sonunda güç ve

16

para elde etmişlerdi. Ama Silberberg, titizlikle seçilmiş rafine okurlar için kitaplar yazarak toplumdan uzak yaşamıştı.

Gerçekte, içlerinden ortalıkta en az görünen oydu. Ya da en azından hayatta kalan dördü içinde öyleydi. Çünkü

Daniel Laurençon ölmüştü. Onu öldüren onlardı; kendileri hayatta kalsın diye öldürmüşlerdi. “Neçayev” denilen Daniel Laurençon. Acaba Silberberg neden bu çağrının hemen şu eski hikâyeyle ilgili olduğunu düşünmüş olabilirdi ki? Hiç şüphe yok ki, sonunda, tam olarak Proletarya Öncüsü’nün feshedilmesi sırasında, “son” kelimesini yazmak istedik-lerinde bu işe Zapata karıştı diye olmuştu bu. Yani kendi kendilerini feshettiklerinde demek daha yerinde olacak. Çünkü polis zaten örgütlerini yasaklamış ve bir süre önce feshetmişti. Çalışmalarını yeraltından sürdürmüşlerdi. Ama 1974’te, kod adı olarak “Neçayev”i seçmiş olan Daniel Lau-rençon, örgütün kendi kendini feshetmesine şiddetle karşı çıkmıştı. Daniel tam tersine –sanırım bir avuç dizginlenemez militandan güç alarak– patronların kaçırılmasıyla, partizan savaşlarıyla, gerektiğinde bunların dozunu artıracak silahlı mücadelenin sürdürülmesini istiyordu. Terörizm de içinde olmak üzere bu mücadele için ne gerekiyorsa yapılmasını savunuyordu. “Ne biçim devrimcisiniz anlamıyorum, terö-rizmden korkuyorsunuz!” diye bağırıyordu.

Onu etkisiz hale getirmek gerekmişti. Yatağının kenarına oturmuş olan Elie Silberberg, düşün-

cesinin sessiz dilinde nasıl örtmece kullandığını fark edince kendini tutamayıp sırıttı. Etkisiz hale getirmek de ne söz! Tam anlamıyla ortadan kaldırmışlardı Laurençon’u! Luis Zapata’nın yardımıyla açıkça infaz etmişlerdi.

Ama Silberberg, bugün değilse bile günün birinde bunun cezasını çekeceğini düşünmüştü hep. İşte o gün gelmişti belki de!